|
!>< &
|
||||||||||
|
^ XV
|
||||||||||
|
GUNNING
22
C 55-
|
||||||||||
|
Verzameling-
Prof. Dr. J. H. Gunning Jr. |
||||||||||
|
EX LIBRIS
Ds. Chr. Hunningher Pred. te Amsterdam Geschenk van
Joh. G. Hunningher, Amsterdam 1932 Gunning Bibliographie Brom
|
||||||||||
|
\\26?3
|
||||||||
|
M.&Ar
|
||||||||
|
y^m
|
||||||||
|
IV
|
||||||||
|
GUNNING
22
C 55-
|
||||||||
|
Verzameling-
Prof. Dr. J. H. Gunning Jr. |
||||||||
|
EX LIBRIS
Ds. Chr. Hunningher Pred. te Amsterdam Geschenk van
Joh. G. Hunningher, Amsterdam 1932 Gunning Bibliographie Brom
|
||||||||
|
\'
|
||||||||||||
|
\\<26?<3
|
||||||||||||
|
M.@.3<r
|
||||||||||||
|
yAw
|
||||||||||||
|
U*
|
||||||||||||
|
RIJKSUNIVERSITEIT UTRECHT
|
|||||
|
A06000016030581B
|
|||||
|
1603 0581
|
|||||
|
7 ., \\
MAT IS HET GELOOF?
|
||||||||||||
|
EENE OVERDENKING
|
||||||||||||
|
J. II. G- Ü N N I N G.
|
||||||||||||
|
TWKKDE DRl\'K.
|
||||||||||||
|
\'<$ HTH **
|
||||||||||||
|
N IJ M F. Ci I\'. N,
Fibma It. TEN HO ET
1892.
|
||||||||||||
|
.i;;.:::;; der
i\\, • SUNI :,A3irEIT
UTRECHT. |
||||||||||||
|
s.M.l.l\'tllM\'KIJK VAN ||. i1. A. IIIIKMi;, IK MJMRUKX.
|
|||||
|
VOORREDE VOOR DEN TWEEDEN DRUK-
|
|||||
|
Het is mij tot groote blijdschap, dit
bookjen op nieuw te mogen uitgeven. God vergunt mij in zijn genade, den plicht van het hoogleeraarsampt niet te scheiden van (een deel althans van) de bediening die al mijn liefde heeft, de bediening des Woords, meer bepaald de prediking in Woord en Schrift. Ook dit vertoog heeft zijn weg gevonden, en wordt weder gevraagd. Het spreekt de eenvoud ige waarheid uit, dat wij oorspronkelijk in Christus zijn, door de Schepping, en dat de zonde is : uitge- vallen te zijn uit dien staat, onnatuurlijk te zijn geworden. Dat Christus middelpunt des heelals is, en al onze godgeleerde en staatkundige stelsels aan deze grond- waarheid te toetsen zijn. Dat, zullen ééns |
|||||
|
4 WAT IS HET GELOOF?
alle dingen in hemel en op aarde onder
Hem als één Hoofd vereenigd worden, (Ef. 1 : 10) Hij dan ook reeds nu de ver- borgen achtergrond is van alle gemeen- schap tusschen menschen en engelen en van de menschen onderling, en in Hem de bevrediging ligt der diepe aspiratiën, uit de godsdiensten der wereld ons toe- sprekende. Dat, naardien het geloof\' ver- trouwen is, alle maatschappelijke en geeste- lijke betrekkingen van vertrouwen en liefde, zonder welke het leven geen leven is, in Christus rusten, en alle geestdrift van denkers, ontdekkers, helden, martelaren, ook bij de heidenen, uit een verborgen geloof in Christus ontspringt; daar immers alle ware geestdrift niets is dan vertrouwen, on elke beweging van liefde, ook zonder dat men het zelf weet, inderdaad Christus tot grond en doel heeft (Matth. 25 : 40). Zijn er die deze heerlijke waarheid ook van mij willen hoorcn, ik voel mij dank- baar als mensch met hen verwant. Ik zeg: „als ïneiLSch", niet als geloovige; want, |
||||
|
WAT IS IIKT GELOOF? 5
|
|||||
|
zooals men bladz. 7 enz. lezen zal, ik
geloof niet dat een geloovige oen bijzonder soort van mensch is, maar dat hij integen- deel is een menscli die de verkeerde en zondige bijzonderheid waardoor wij ver- hinderd worden eenvoudig „menschen*1 te zijn, in de kracht des Heiligen Geestes (die daartoe onmisbaar is) aanvankelijk heeft mogen afleggen en weder „mensch" worden. Leiden, Juli 1892. ,1. H. G.
|
|||||
|
-
|
|||
|
Dit vertoog bevat de volgende hoofdge-
dachte. Velen zijn wars van alle leerstellin- gen, en zouden wenschen dat er niets anders werd gepredikt dan: „liefde, liefde, en geen dogmatiek, geen letten op eenig verschil van overtuiging. Op de leerstelling niet, maar op de praktijk komt het aan.\'\' Die alzoo roepen, worden dikwerf onge-
loovigen genoemd. Wij noemen hen niet zoo, maar zijn het geheel met hen eens, indien zij namelijk ten volle oprecht mee- nen wat zij zeggen te gelooven. En die oprechtheid onderstellen wij gaarne bij hen. Do ernst waarmee zij al het andere van den godsdienst ter zijde stellen om zich tot dit ééne, de praktische zijde, te bepalen, geeft ons waarborg dat zij dit |
||||
|
S WAT IX HET GELOOP?
|
|||||
|
ééne dan ook ton volle oprecht meenen.
Zij willen dus werkelijke kracht ter vernieuwing des levens. Welnu, wij verkondigen hun dan ook hier deze wer- kelijke kracht. Wij hebben de volkomen liefde, welke zij wenschen, aan het werk gezien in den persoon van Jezus Chris- tus. Op hem moeten zij dus met ons zien. En nu beschrijven wij verder hoe deze aanschouwing van Jezus Christus feitelijk, niet door bespiegeling over het wezen Gods, maar eenvoudig feitelijk en van zelf, brengt tot het geloof der gemeente van alle eeuwen, het geloof in God, Vader, Zoon en Heiligen Geest. In Jezus namelijk zien wij de ware menschelijke liefde; en in hem zien wij verder dat deze mensche- lijke liefde gegrond is in een eeuwige liefde, en dat deze liefde niet een begrip, maar werkelijk Persoon, de levende God is zooals de Gemeente Hem door den H. Geest kent. Onze godgeleerdheid is niet een theorie over God, maar een verklaring van Gods wil en daden jegens ons. Niet |
|||||
|
WAT IS HET GELOOF? 9
|
|||||
|
bespiegeling over ideeën, maar uitlegging
van feiten. Zou soms onze uitlegging gebrekkig zijn of falen, clan bleven die feiten toch nog bestaan, wachtend op een betere verklaring dan de onze. Met deze prediking gaan wij de gemeente,
de wereld, den strijd onzer dagen in. Onze kracht is alleen in Christus, d. i. in de liefde. Wij zien allen tot wie wij spreken, of ze .modernen"\' of ,gereformeerden" of roomschen of hoe ook heeten, als onze broe- ders in Christus aan. Zoo wij waarlijk in Christus geschapen zijn (Col. 1: l(j), zoo Hij waarlijk het vleeschgeworden Woord en aldus „het hoofd van een iege- lijk man" is, — nu, dan bestaat er tus- schen ons menschen een grond van natuurlijke broederschap in Christus, welke dan verder grondslag is van elke bijzon- dere broederschap in familie, volk, kerk, stand en beroep, enz. enz. Ook deze laatste moeten dus wel in Christus geheiligd worden, maar alleen op grond daarvan dat ze oorspronkelijk reeds heilig zijn in |
|||||
|
Il) WAT IS IIT.T GELOOP?
hein. De Gemeente is boodschapster van
deze; algemoene broederschap aan de monsch- heid. Wij zijn in Christus niet nadat wij eerst natuurlijke menschen, mannen of vrouwen, Nederlanders of Franschon, rechtsgeleerden of daglooners zijn; niet zijn we dit alles of iets dergelijks éérst, en dan ook nog daarenboven in Christus. Neen. maar wij zijn in Christus allereerst, oorspronklijk, naar ons eigen- lijk wezen: dit zijn wij. dit is ons eigen- lijk ïnensch-zijn: en dan komt daar voor ieder onzer nog de bijzondere toestand onder een van deze opgesomde mogelijkheden bij. De Gemeente staat en werkt in de wereld als getuige voor de waarheid, dat wij als menschen in Christus broeders zijn, en dat het niet anders dan in Christus mogelijk is, broe- ders te zijn. Zij verkondigt dit opdat men het geloove. Wat Gods gave is, moet ieder tot opgave, doel van zijn leven maken, om het zich toe te eigenen door verloochening van het vleeschelijk leven, |
||||
|
WAT IS HET GELOOF? I 1
dus door het kruis. Deze „godsdienstige
meerling", zooals de lieden zeggen, hebben wij, en juist krachtens haar voelen wij ons in lietde met anderen verbonden. Wanneer iemand tot ons zegt: „komt, laat ons toch aan weerszijden onze gods- dienstige meeningen op zijde zetten, en zoo op broeder grondslag als burgers, als menschen met elkander broeders zijn!" — dan andwoorden wij: indien uwe „gods- dienstige meening" maakt dat gij ons van u afstoot, zoodat gij, om ons broederlijk lief te hebben, eerst die nieening moet afleggen, mijn broeder! dan is dat uwe zaak, dat moet gij voor u zelve weten. Maar wat ons betreft, juist als in Christus zijnde, dus juist in \'t geen gij begeert dat wij als onze „bijzondere meening" nu afleggen zullen, juist daarin zijn wij uwe broe- ders, en kunnen ook verdragen wat wij verkeerd en dwalend in u moeten noemen. Eene andere broederschap dan in Christus kennen wij niet. Uwe „algemoone nien- schelijkheid" is slechts een afgetrokken |
||||
|
12 wat rs nrcr geloop?
|
|||||
|
begrip, zonder werkelijkheid. Wat van
dien aard is dat gij ooit of ooit kunt aan- bieden het ter zijde te zetten ook maar voor één oogenblik, ten einde dan op ruimer grond (zoo het heet) met een ander één te zijn, dat is slechts een nieening, die nimmer grond van eenheid wezen kan of mag. Zoo zijn wij dan met u, of gij b. v. „gereformeerd" heet of .roomsch". één in Christus, d. i. niet in mijne of uwe meening omtrent Chris- tus (want al wat daarin bij u niet naar Gods Woord is zullen we bestrijden) maar in Christus zei ven. Gelijk wij als Nederlanders met u één zijn niet op grond van overeenstemmende meening omtrent koningschap of kiesstelsel, maai1 op grond van werkelijke gemeenschap des bloeds on der historie, zoo zijn we ook werkelijk één met U in Christus, niet omdat we „verdraagzaam" zijn (och neen!) maar omdat wij met blijdschap erkennen, de daad Gods, die ons samen in Christus schiep, niet te kunnen, en door zijne genade ook niet te |
|||||
|
WAT IS HET f)KLOOF? 13
|
|||||
|
willen, ongedaan maken. J)o Sccte, hoc
ook genaamd, ook die bij welke wij zelf ingedeeld worden, haten wij. En iederen oprechte in elke secte hebben wij lief als getuige tegen zijn eigen secte. l) De secte, de partij, moet zeggen: .Wie rechtvaar- dig is (onze leuze beaamt) die doet de recht- vaardigheid, dien prijzen en steunen wij ".De Gemeente daarentegen zegt: „wie de rccht- \') Wanneer de „KoligioiiwjdiiloHnplii*,\'" van Pflei-
derer lioven Christendom en bouddhisme een derde, als hoogsten algemeenen godsdienst stelt.
schijnt hij toleranter, wijder dan wij die van geen andere eenheid dan in Christus (d. i. den Christus van Joh. 1 en van de geheele Schrift, want er is geen andere) weten willen, en geen ander geloof\' dan het geloof in dezen Christus erkennen. Doch de geschiedenis is daar om te bewijzen, dat de éénheid in Christus als middelpunt der in Hem geschapen wereld, een veel inniger eenheid is dan de eenheid in het Algemeene. Dat Algemeene s c h ij n t wel zeer inclusief, alsof al het bijzondere er onder kon bevat worden; maar inderdaad is het ten hoogste exclusief, want juist al het levende, warme, individueele. wordt er door uitge- bannen. Wie heeft gezegd dat alle positieve gods- |
|||||
|
]4 WAT fS HET OELOOF?
|
|||||||
|
vaardigheid doet, die is rechtvaardig"; d. i.
diens doen loopt, al weet hij het zeil\' niet, in zijn verborgen onderstellingen op belijdenis van den eeuwigen Christus uit (Matth. 2r,: 40). Onze éénheid, nog eens, is in het eeuwige
Woord zelf. niet in onze belijdenis van Hem. Wij belijden den Christus, doch niet oma\', belijdenis van Hem, neen Hij zelf, draagt ons. Grondfeit, middelpunt van alles is het o f f e r, het offer van Gol- |
|||||||
|
diensten slechts de ketterijen van den natuurlijken
godsdienst zijn? Didernt, de onstuimige apostel der algeineene Verdraagzaamheid, die aanried om den laatsten koning aan het ingewand van den laatsten priester op te hangen. Onbeschrijfbaar is de ellende, door verwarring tnssehen liet Alge- nieene en het Wezenlijke, tnssehen Begrip en Idee, over de wereld uitgestort. IJ. v. in ons land bij de schoolzaak, waar (geheel tegen de bedoeling van den edelen Van der Brugghen) een afgetrokken en algenieene godsdienstigheid of\'christelijkheid optrad, gelijk in de Odyssea de schimmen der onderwe- reld, die eerst bloed moesten drinken om tot leven en spreken te kunnen komen. |
|||||||
|
WAT IS WET GELOOP? I •")
|
|||||
|
gotha. Hot bewijst on predikt dat niet de
stof niiiar de geest, niet de natuurmacht maar de genade, de Liefde, liet hoogste is in liet heelal. De natuurmacht toch overheerscht en bindt, de Liefde bevrijdt, en bewijst daardoor zelve de vrijheid, liet- hoogste leven, dus de waarheid te zijn. die overwinnen zal. Want, zoo de waar- heid niet door dit groote o fier ware geble- ken te bestaan in liefde, d. i. de vrijheid; zoo dus de waarheid niet vrij. d. w. z. door zichzel v e overwon, zou er in\'t geheel geen laatste en hoogste overwinning wor- den behaald. Immers moest dan altoos nog later een hoogere macht haar komen hel- pen om te overwinnen. Dan ging derhalve, naar Herbert Spencer\'s vreeselijke voorstel- ling, een nooit begonnen en nooit eindigende evolutie van heelallen altoos voort. Er ware dan niets oneindigs. slechts het eindelooze; d. i. geen geest, slechts natuur. De geheele vraag naar de waarheid des geloofs komt dus neder op de vraag: of de tijd en al hot bestaande al of niet een |
|||||
|
16 WAT rs HET GELOOP?
|
||||||
|
middelpunt hoc ft? Zoo ja, dan kan
dit middelpunt der waarheid (we zagen het) geen ander dan het Kruis zijn. x) Zoo komen wij dan hier terug tot hen van wie wij in onzen aanhef uitgingen, namelijk hen die zeggen: „wg willen van niets anders weten dan enkel van de liefde, de liefde!\'\' Wij andwoorden hun: wel u, broeders ! zoo gij dit ernstig meent; want gij zegt dan met Paulus en met ons: „ik begeer niets te weten dan Jezus Christus en dien gekruisigd." 15 Maakt 1887. |
||||||
|
\') Hetzelfde paste ik op wetenschap en kerk
toe in mijn aanvaardingsrede te Amsterdam. getiteld: Het kruis de waarheid voor wetenschap en kerk, 1HS2. |
||||||
|
1.
|
|||||
|
Onze Heiland trad op met de pre-
diking: bekeert u en gelooft liet Evangelie! Zal de mensen gelooven, d. i.
zich geheel overgeven, dan moet het ..Evangelie" volkomen de behoeften des menschen vervullen. Dan moet hij daarin Gods bevel herkennen. Gods Woord tot zijn geweten, onmisken- baar zoodra hij eenvoudig en oprecht luistert. En inderdaad, wie „uit de waar-
heid is," hoort in Jezus\' stem Gods Woord. Jezus Christus bracht niet eene
2
|
|||||
|
IS WAT IS HET GELOOF?
|
|||||
|
hetero leer dan ooit vroeger verkon-
digd was: niet een verhevener zeden- leer dan de andere ,, godsdienst- stichters. *\' Hij brengt in zijn persoon een nieuw, rijk leven, liet eigenlijk van God bedoelde meiischenleven. Want hij bracht in zijn eigen per- soon het Koningrijk (iods, het levend henielsch samenstel van wer- kelijkheid dat tot deze aardsehe wer- kelijkheid afdaalt om haar, zoover zij zicli laat opnemen, tot behoudenis te brengen. Tot behoudenis: dat is naarde
kracht van het woord — tot geheel- heid. Men late toch de heerlijke heteekenis van die waarheid gelden. .Jezus trad op als die de aloude belofte van liet ..Koningrijk Gods" voor Israël vervulde. In die belofte lag opgesloten een geheel zalig en |
|||||
|
WAT IS lll"J\' GELOOF? 1(.)
|
|||||
|
heerlijk leven voor lichaam en ziel.
Daarom komt Jezus met het woord en met de genezende daad, zijn wonderen. Elke opvatting die deze wonderen slechts maakt tot hij- hangsels, bevestiging van de waar- heid, enz. terwijl het toch eigenlijk maar alleen op de woorden zijner prediking aan zou komen doet de beteekenis van .,het Evangelie
des Koningrijks*\' te niet: want pre- diking en wonderen zijn onafschei- delijk, Matth. (.) : 35. Voorden niensch die zuiver voelt, die de heteekenis van den dood erkent als van het af- grijselijk wonder van heneden, alleen door het goddelijk wonder van Boven te niet te doen, voor zulk een zuiver gevoelend niensch kan ..Evangelie" niet zijn wat niet den dood werkelijk overwint. En dat, niet minder dan |
|||||
|
\'20 WAT IS HET GELOOF?
|
|||||
|
dat is het wat Jezus brengt: woord
en daad tegelijk. Bekeert n zoo neemt Jezus den
eisch op, reeds dooi\' Johannes den Dooper gesteld: bekeert u, want het Koninklijk (Jods is nabij gekomen: de tijd is vervuld, bekeert u en ge- looft het Evangelie. Wat wil die eisch der bekeering? Johannes de dooper en Jezus noemen Israël een „overspelig geslacht," d. i. een ge- slacht dat het Verbond met (Jod ver- broken had. Daarvan, van die ver- breking, moest Israël zich bekeeren. Niet van eene menigte bijzondere zonden, maar van de ééne groote zonde, overspelige vervreemding van God. Israël wilde een volk zijn dat op God roemde maar tegelijk zich- zelven en de wereld diende: een wereldsch volk, van daar zijn ver- |
|||||
|
WAT IS TIET GELOOF? 21
|
|||||
|
basterd, wereldsch ideaal van het
Messiasrijk. De „bekeering" dus was eerst terugkeer tot God, daarna zede- lijke eisch. Het geloof rust niet op zedelijke gezindheid, maar op Gods daad: „Ik heb u uit Aegypte geleid, daarom dient Mij." Zoo ook spreekt .lezus: keert u. keert u allereerst tot de goddelijk gave die ik u breng. Dit is de „nieuwe leer\'7 van Jezus. .Mark. 1 : 22, 27; Matth. 12:28; hij doet geen eischen maar bewijst zieli als Brenger van nieuwe levenskracht en verlossing. Uw overspel, o Israël. houdeop;dan komt de Heer zelf tot u als Bruidegom, en brengt een nieuwe, feestelijke levensgemeenschap. Nu geen vasten meer, maar een nieuw leven dat zich zijn eigen vormen schept. Dit, dit is de „wil Gods" aan u: niet zede- lijke! werkzaamheden maar geloofs- |
|||||
|
\'22
|
WAT IS TIET GELOOF?
|
||||||
|
overgave aan het Evangelie, aan liet
nu verschenen Koningrijk Gods, Joh. 6 : 29. Deze prediking niet welke Jezus,
tegelijk wonderdoende, optreedt, richt zich dus tot ben die nog niet dis- cipelen zijn. Hun wordt met woord en daad gepredikt liet Koningrijk (iods. d. i. genezing voor lichaam en ziel. ja voor aarde en hemel, want niet minder dan dat alles omvatte het Koningrijk (iods. Niet als bijhang- sels of versterkende bewijzen, maar als eenvoudig noodzakelijk bestand- deel der prediking van het Koning- rijk zie men de wonderen aan (Matth. 11:2 enz.), door en in welke den ..armen", gedrukten. onder den dood en zijn ellende zuchtenden, bet „Evan- gelie"\' wordt verkondigd. Maar nu, nadat deze genade was
|
|||||||
|
WAT IS HET OEL00F? 23
|
|||||
|
aangenomen, en op grond van haar,
nu stelt het Koningrijk (ïods ook zijn eischen. Welke? Dat zien wij in de Bergrede bij Mattheus en Lukas. Deze richt zich dus tot de discipelen, even als do wet van ttinaï zich richtte tot hen die uit Aegypte verlost waren. Wien voel. wien allos gegeven was. van hem zou ook alles geëischt wor- den : „weest volmaakt gelijk uw Vader in de hemelen volmaakt is." Niet aan allen wordt die eiscli gedaan, maar aan hen die „liet licht der wereld*\', liet ..zout der aarde" zijn geworden door de genade, hun geschied. En dit zal later de Apostel Paulus
weder opnemen met zijn woord tot de gemeente van Colosse en tot ons allen die in het Doopverbond staan: „gij zijt in Christus volmaakt." Neen, het is niet zoo dat de „recht-
|
|||||
|
24 WAT IS HET GELOOF?
|
|||||
|
vaardiging door het geloof\' zou zijn
een ingewikkeld paulinisch leerstuk, geheel verschillend van het onleer- stellig oorspronkelijk evangelie, van den heerlijken eenvoud van \'s Meesters Bergrede! 0 neen, onder andere vor- men, — dat spreekt vanzelf - ver- kondigt de discipel hier hetzelfde als zijn Meester. „(Jij zijt volmaakt" zoo „weest
volmaakt."\' <fij ..zijt gestorven," zoo „doodt dan" wat in dezen dood nog niet opgenomen werd. Gij ..zijt met Christus opgewekt." En zulks niet „geestelijk" slechts. Neen. weg met de onzalige abstractie die. tot onnoe- melijke schade voor het recht ver- stand der waarheid, het evangelie des Koningrijks door een bloot ..geeste- lijke" opvatting onkenbaar maakt. De zedenleer van het Evangelie is voor |
|||||
|
WAT IS HET GELOOF? 25
|
|||||
|
levendgemaakten, voor hen die ge-
kruisigd en opgestaan zijn. niet -gees- telijk" slechts, neen, neen, ook licha- melijk, al is dit nog niet zichtbaar. Het is in beginsel, ach in nog maar al te luttel ontwikkeld beginsel zoo, maar niettemin is het werkelijk, ja van God gewerkte werkelijkheid, on- eindig zekerder dan de dood die, zoo wij \'s Heeren Toekomst niet beleven, ook ons nog koud en bleek zal maken, maar niettemin een overwonnen schijn- macht is! Hier ziet gij, mijn broeder! hoe
verkeerd het is als velen nog altoos zeggen: „het Evangelie in zijn leer- stellingen is mij duister, onaannemelijk, onmogelijk. Ik moet het als verstandig kind der 19e eeuw verwerpen. Maai- de zedenleer van het evangelie, o ja! die is en blijft goddelijk schoon, |
|||||
|
2C) WAT TS HET GELOOF?
die neem ik ook gaarne aan. Acli
mochten de menschen zich maar daar- toe vereenigen dat zij de zedenleer van Jezus lieten gelden en haar ge- hoorzaamden. Dan zou men liefde en eendracht, vrede en geluk op aarde zien. Het geloof\', de geloofsleer ver- deelt ons: de zedelijkheid, de zeden- leer zou ons vereenigen". (iij die zoo spreekt, uwe hoop is
ijdel. De zedelijkheid van het Evan- gelie is niets dan het geloof zelf, van zijn praktische zijde beschouwd. Kwam men dus overeen om het geloof te laten varen en zich samen aan de zedenleer te houden, men zou de oude twisten oogenblikkelijk zien herleven bij het bepalen van wat dan wel die zedelijkheid is. , Doch vooral, uwe verwachting dat
dit zoo gelukkig zou zijn, is bedrie- |
||||
|
WAT IS HET OELOOF? 27
gelijk. Gij meent dat de geloofsleer
onaannemelijk, zwaai\', to zwaar is. de zedenleer daarentegen heerlijk en verkwikkend. Maar mijn arme broe- der! het is juist andersom. De geloofs- waarheid van het Evangelie is één en al troost, zaligheid, bevrijding: de zedenleer, afzonderlijk genomen, is ter aarde werpend, verpletterend. Indien gij Christus miste, en dan door de zedenleer des Evangelies bekend werdt met Gods eisch, gij zoudt tot wan- hoop vervallen, tenzij het geloof u boven den afgrond hield om de hand der reddende genade aan te grijpen. Overweeg, om dit te begrijpen, wat
„het geloof in \'t algemeen is. wat dit woord wil zeggen. Het geloof is „een vaste grond der
dingen die men hoopt; een bewijs der zaken die men niet ziet"\'. Dat |
||||
|
28 WAT IS HET GELOOF?
|
|||||||
|
wil zeggen: de dingen die men hoopt,
die er wel zijn maar men heeft ze nog niet in bezit, die dingen gron- den zich in ons, gelijk eene plant zich laat gronden in den bodem door de hand des hoveniers. Zij zijn ook een bewijs, dat wil hier zeggen, een verwijtend ]) vertoog tot ons, van de zaken die men niet ziet. Die on- zichtbare wereld nadert tot ons en zegt bestraffend: waarom gelooft gij mij niet? Waarom betwijfelt gij niet de lagere dingen, de boomen aan den weg, de wolken aan den hemel, de bergen aan den horizont, de golven aan het strand — maar wèl de eeuwige Liefde, de heilige Almacht? Waarom? Gij hebt er waar- |
|||||||
|
\') Dit, is do kracht van hot, oorspronkelijk Griekscli
woord dut in Hobr. 11 : 1 staat. |
|||||||
|
WAT IS HET (iKLOOI\'? 29
|
|||||
|
lijk geen reden toe, het is schuld,
het is zonde, het is slecht en god- deloos van n! Hoe eenvoudig is dit toch! Ik zie
deze wereld rondom mij en erken haar bestaan. Ik laat de zichtbare dingen zich aan mij toonen, ik keer de werking niet af van mijn netvlies, van mijn gehoorzenuwen, ik laat de dingen toe te verschijnen en te spre- ken, te zijn wat ze voor mij zijn willen, hoewel ik van dat alles slechts de verschijnselen zie, slechts zooveel als de gesteldheid van mijn oog mij toelaat er van op te nemen in mijn geest. En wat is nu het geloof? Het geloof is, eveneens de wereld rondom mij, de h o o ge r e, de eeuwige wereld, te laten werken, niet op mijn netvlies, niet op mijn gehoorzenuwen, maar op mijn binnenste. Deze hoogere we- |
|||||
|
30
|
|||||||
|
WAT IS HET GELOOF ?
|
|||||||
|
reld maakt zichzelve kenbaar aan
mij. Zij richt een zacht, maar zeer merkbaar verwijt tot mij. En nu, haar te laten gelden, te laten zijn wat zij wezen wil en waarlijk is. dat is het geloof, niets anders. God te laten God zijn zooals Hij zich zei ven geeft. En hoe geeft Mij zichzelven ? ,ln den beginne was het Woord, en het AVoord was bij God, en het Woord was God. Dit was in den beginne bij God. Alle dingen zijn door Hem gemaakt, en zonder Hem is geen ding gemaakt, dat gemaakt is. In Hem was leven, en het leven was het licht der men- schen. En het Woord is vleesch gewor- den en heeft onder ons gewoond". In deze heilige diepe woorden ligt — niet een onverstaanbaar hoog leerstuk, een duistere verborgenheid, maar de grond van al onzen troost. Zij leeren |
|||||||
|
WAT IS HET GELOOP? 31
|
|||||
|
ons namelijk, dat wij allenoorspronkelijk
in Christus zijn. Hierin rust al onze kennis, en ook de geloofskennis. Ik kan buiten Christus niet zalig wor- den, maar ook niet kennen. Omdat het Woord de grond der wereld is (het Woord, de volle uitdrukking van den Geest, de Rede ]) daarom is de wereld redelijk. En wij menschen, als Hoofd der schepping nog meer bijzonder in het Woord geschapen, \') Het woui\'d Logos bij Johaimes is wol naar
do uitdrukking ontleend aan de griekschc wijs- begeerte, maar naar den inhoud moet het israc- liotiseh verklaard worden. God is als Genees- meester, als Horder, als Bruidegom van zijn volk reeds onder het Oude Verbond zoo nabij gekomen, dat de vleeschwording des Woords onder de nieuwe Mededing daarvan slechts de voltooiing is. Als Johannes zegt: in Mem, het Woord, was leven, en bet leven was het licht der menschen" (H. 1 :4) dan moeten we niet vragen of dat „licht" ziet op het geweten of op het verstand\'? of het zedelijk of verstandelijk op te vatten is? want het ziet op |
|||||
|
32 WAT IS HET GELOOF?
|
|||||
|
kunnen nu op grond van het Woord,
de Rede die in ons is, de Rede die in de eveneens in het Woord gegronde wereld is, onderkennen. Dit ons ver- mogen komt tot uiting door het geloof, d. w. z. door het zien op Jezus. Want het leven van Jezus, dat wij in den geloove aanzien, behoort beide tot het gebied der hoogere wereld en tot de lagere, gewone, aardsche erva- ring. In dat leven hebben wij dus den sleutel om ook in de overige ervaringswereld den geestelijken grond op te sporen, haar als redelijk te kennen. De idee van het oneindige in de éénheid van geweten en rede, zooals die in
onze oorspronkelijke bewustheid is. Eerst de zonde heeft scheiding tussehen beide gemaakt. Maar in de rede spiegelt zich het geweten; de rede getuigt oorspronkelijk van (jod. Het natuurlijk bestaan- zelf van den menscb is zijn oorspronkelijk geschapen gemeenschap met üod. |
|||||
|
WAT IS HET GELOOF? 83
|
|||||
|
mij hebbende, ken ik daardoor, bij
tegenstelling, deze wereld als eindig. Maar deze eindige wereld is niet toe- vallig. Zij bestaat niet krachtens een zekere willekeur Gods. Neen, zij heeft een eeuwigen, noodzakelijken grond in God zelven. het Woord. In Gods wil, die haar schiep, drukt zich Gods wezen uit, hetwelk ik dus in haar zich kan zien spiegelen en kan ken- nen. De noodzakelijkheid dor wereld, van welke wij in de vastheid der natuurwetten een afdruk vinden, is daarin gegrond, dat de wereld uit vrije, eeuwige liefde geboren is. 1 )aarom is de Zoon de waarheid (Joh. 14 : 6) d. i. de grond aller dingen: want „waarheid" is het vaste, zekere, het eigenlijk-zijnde in tegenstelling met het niet eeuwige, dat slechts een nage- beeld, verganklijk bestaan heeft. De •ó
|
|||||
|
34
|
|||||||
|
WAT IS HET GELOOF?
|
|||||||
|
schopping in den Zoon is dus de daad
dier liefde, welke in de vleeschwor- ding des Woords zich ten volle toont. De waarheid is alzoo de uitdrukking der liefde. Ik kan haar niet door logi- sche redeneeringen dwingen zich mij te kennen te geven, maar zij kan zich slechts zelve aan mij openbaren. Mijn kennen is alleen mogelijk door Gods genade, als Hij verkiest zich aan mij te kennen te geven. (ielooven nu is. de waarheid
zooals zij is, te erkennen, want erkennen is niet een zaak des ver- stands, maar van den wil. Wie dus gelooft, erkent ook voor zichzelve dat hij, oorspronklijk in Christus, den Zoon, geschapen is. en dat hij nu door persoonlijke keuze en over- gave mag zijn in Hem in Avien hij reeds van nature is. Als Bilderdijk |
|||||||
|
WAT IS HET GELOOF? 35
|
|||||
|
eenvoudig verheven zegt: „Wat is
waarheid? dat wat is. Wat is wijs- heid? dit te kennen,"\' dan voegen wij er hij: wat is geloof? dit aanbid- dend te erkennen. Die dat nu gelooft, wandelt naar den (Jeest; want de Heilige («eest is de (Jeest der waarheid, die het wezen, den eigen- lijken grond der dingen, niet slechts doet kennen, maar den nienseh z e I v e n niet zijn geheele wezen daarin doet wonen, zoodat hij mede deel aan die eeuwigheid verkrijgt. Die het niet gelooft, wandelt naar het vleesch; want de eerste wandelt als zijnde in Christus, de tweede als zijnde niet in, maar buiten Christus. Dat moogt gij niet, o mensch, want gij zijt in Christus geschapen, en kunt huiten Hem niet leven, niet ademen, zelfs geen enkel oogenblik. |
|||||
|
3(> WAT IS IIKT (lELOOl\'?
<üj zegt misschien: „voor zoover
ik dit begrijp, is het dan toch slechts oen natuurlijke zaak, eene zaak die tot het scheppingsleven behoort. Maar ik (zoo gaat i>ij zuchtend voort) ik verlang naar verlossing: ik verlang er naar, mij in Chris- tus een kind van God, een be- keerd en vernieuwd mensch, oen erfgenaam der heerlijkheid te mogen noemen." •luist, mijn broeder, dat hebt gij
noodig. Maar meent gij nu, dit wat gij noodig hebt te zullen verkrijgen door u van dat „natuurlijke" af te wenden als hielp het u niet, als luidt gij nog iets anders, iets hoogers noo- dig ? Neen : te gelooven is, dit oorspron- kelijke te laten gelden voor \'t geen het is. Want daarin ligt uw behoud. (Jij zegt: ..mijn behoud ligt |
||||
|
WAT IS HET GELOOF? 37
|
|||||
|
in het kruis, en dat heb ik noodig.
Ik moet weten dat dit kruis, die verzoening der zonde, daar volbracht, ook voor mij is." Zeker moet gij dit. Maar gij zoudt
van deze dingen der schepping niet weten indien gij niet verlost waart, liet Evangelie wekt deze oorspron- kelijke waarheid in u weder op. God doet zijne zou opgaan over hoozen en goeden, maar alleen de goeden gelooven dat het Gods zon is. Eerst door de verlossing kom ik in waarheid tot den God der schepping. Eerst door Christus in mij weet ik in waarheid dat Hij vóór mij is. Gij zoudt niet zijn, niet ademen, niet leven, indien gij niet verlost waart. Dit zaj ik u. want het is niet eeno stelling, eene afgetrokken waar- heid, maar eene leering, eene ver- |
|||||
|
38 WAT IS HET GELOOF?
kondiging. Hier letten de moesten
te weinig op. Dat gij het hoort, diit het tot u komt. is eene daad Gods, eene gunst aan u. Het is niet eene leerstelling of bewe-
ring welke gij, ergens op een onbe- woond eiland of\'onder wilden zittende. op een u uit de lucht toewaaiend blad leest. Het is eene prediking, die in de Gemeente, wier medelid gij zijt, tot u komt. Ik, een der bedie- naren des goddelijken Woords in de gemeente, verkondig u Christus. Let wel. ik verkondig u niet de leer van Christus, maar Christus zei ven. Ware het eene leer die wij u verkondigen, dan zoudt gij onzeker moeten blijven of ze u persoonlijk wel gold. Al verkondigden wij u wat men ..de algemeene ver- zoening" noemt 1). gij zoudt toch \') Wiit wij niet (loon. „Algemeene" of „bijzon-
|
||||
|
WAT IS HET OELOOP? 89
|
|||||
|
evenwel bekommerd blijven vragen:
„ja, maar mag ik. zondaar, diepschul- dige tegen God, mij dit wel toeëige-
nen?" Alleen wanneer wij, predikers, u waarlijk Christus prediken, u den Persoon voorstellen die in het Woord tot u komt, dan kunt gij niet meer twijfelen of ook gijzelf zijt bedoeld. Ziet gij Hem in zijn oog, Hemzelven waarlijk, aangezicht tot aangezicht, in dere" verzoening, als stelling daar zoo op het
papier staande, als iets dat alle menschen, zoo zij liet boek slechts in handen krijgen, kunnen lezen, is eenvoudig eene meening van een of ander wei- meenend persoon, met welke wij als gemeente niet te maken hebben. Maar de verkondiging: ,Jezus Christus is uw Heiland, voor u geboren, gestorven en verhoogd" komt of door een evangelist (zende- ling) tot mensehen die nog buiten de gemeente zijn. <">f, gelijk in ons geval, tot de gemeente, en spreekt tot ieder die lid van haar is en dus pro- fessie doet van in Christus te gelooven. Zij zegt tot hem niet: .Christus is. zoo in\'t algemeen, voor alle mensehen gestorven, en als gij nu gidooft. dan |
|||||
|
40
|
|||||||
|
WAT IS HET GELOOF t
|
|||||||
|
zijn oog van oneindige; liefde, dringt
gij door zijn Woord heen tot den achtergrond van zijnpersoonlijk bewust- zijn, van zijn eenwig wezen, zoover gij durft en kunt, dan hoort gij niets dan genade, dan voelt gij, als de kranke vrouw die den zoom zijns kleeds aanraakt, niets dan kracht die werkelijk van Hem uitgaat. In de aantrekking die Christus op u oefent, is dat ook voor u," want waf zoo in \'t algemeen
waar of niet waar is, daar weten wij als gemeente niets van, want liet behoort niet tot de verkon- diging welke nu. op deze plaats, in dit oogen- blik, van \'s Meeren wege tot ons komt. Maar die verkondiging zegt tot ieder onzer: „Christus is voor u gestorven, en leeft voor u." (lij, in de gemeente veikeerendo, doet daardoor professie van in Christus te gelooven als in uwen Heiland. Is dit nn, blijkens uw persoonlijk leven, inderdaad waar? Zoo niet, belijd het en bekeer u. (Wij zien hieruit, hoe noodig een geestelijke vernieuwing van de\' Gemeente, juist door de kracht des Woords, is!) |
|||||||
|
WAT IS HET GELOOF? 41
|
|||||
|
openbaart zich u de liefde Gods.
Ik. dienstknecht des Meeren, bedie- naar van zijn Woord, zeg u nu: gij zoudt niet ademen, niet leven, indien gij niet verlost waart. Want de wereld is niet God verzoend, anders zou zij in hare zonden verzonken zijn. Haar bestaan is een verdragen-worden, een geduld-worden, omdat zij in beginsel, in hare kern verlost is. God wacht nu totdat op de verkondiging: .,o wereld, gij zijt verlost!" zoo velen ais mogelijk is zullen geko-
men zijn en geloofd hebben, en zich hebben laten behouden. Daarom zeg- gen wij u: verlaat ten volle dit natuurlijk, vleeschelijk leven, waarin gij Gode niet kunt behagen. Gij kunt het verlaten, want God heeft de ban- den, die er n aan binden, verbroken. Hij heeft u verlost laat dat gelden, |
|||||
|
42
|
WAT IS HET GELOOF?
|
||||||
|
laat (lod, de Verlosser, Ood zijn gelijk
Hij wil! Wat is zijn Woord, dat ik
tot u breng ? Het is zijn Woord, waar- mee Hij vleesch en geest in u van elkaar wil scheiden door de kracht van zijn (Jeest. Hij wil er n van alles door aftrekken wat u hindert om zijn liefde te zien. Vraag Hem. u te hei- ligen, ja het geheele lichaam, waar- van gij een lid zijt, te heiligen, opdat al de leden zich mogen verhengen in Hem die het Hoofd is, en niet lan- ger in zichzelve. Want in Hem zich te verheugen, dat is rechtvaardig- heid: in onszelve ons te verheugen, dat is zonde. ]) \') Vandaar dat wij leeraren vaak vele vrij-
moedigheid hebben om aan anderen, privaat of op den kansel, aan te zeggen dat Jezus Christus hun Verlosser is, terwijl wij voor onszelve door twijfel bestormd worden. Namelijk wij zonderen ons dan. bij dien twijfel, van de (iemeente af. En voor ons |
|||||||
|
WAT IS HET GELOOF? 4?)
|
|||||
|
De vleesch wording des Woords
vindt hare voortzetting in het leven des Hoeren, hare voltooiing in zijn kruis, en door dat kruis is Hij tot de onstan- ding, tot het leven gekomen waarin Hij u aanspreken, aanvatten, reinigen kan. En dit. dit aanvatten om u te reinigen, deed Hij door uwen Doop, en doet Hij als Hij u, op grond van dien Heiligen Doop, nu ver- der het Woord verkondigt dóór ons, zijn dienaren. „Bekeert u en laat u doopen, tot vergeving der zonden" zeide Hij door Petrus, Hand. 2 : 38. En nu zegt Hij door ons tot u nog: zelve zien wij dan van zelf het meest op onze
zonde. Verbreeden wij echter onzen horizont tot liet Geheel, leven wij mede als deel van het Ge- heel, voelen wij zijn leven door ons heen stroomen, dan zien wij Christus als Hoofd der menschheid, en dat de menschheid in Hem niet meer is een gevallen, maar een verlost geslacht. |
|||||
|
44 WAT IS HET GELOOF?
|
|||||
|
„laat u doopen, d. i. aanvaardt, erkent
niet uwen wil, uwen doop. Dan hebt gij, even zeker als de vergeving, ook den Heiligen Geest." Want (o te weinig let men op deze heerlijke waarheid!) men kan de vergeving niet ontvangen of de Heilige Geest, d. i. de kracht tot geheele reiniging- en vernieuwing, komt noodzakelijk mede. < \'hristus geeft u heide, en vraagt nu verder als Voorspraak al het nog ontbrekende voor u. Christus vraagt nu uwe oorspron-
kelijke bestemming, welke is om rein te zijn en God te dienen, voor u terug. Uwe zonde is afval, onnatuur- lijkheid. Christus wil u terugvoeren in de waarheid, Christus is in een iegelijk mensch van nature. Wat is dit? Willen wij er mede
zeggen dat er geen onderscheid zou |
|||||
|
WAT IS HET OELOOP? 4")
|
|||||
|
zijn tusschen den geloovige en den
ongeloovige? Natuurlijk niet. want
tusschen die beide is liet onderscheid van leven en dood. Maar het onder- scheid betreft niet het feit. de daad Gods, op zichzelve: neen, juist liet geloof, de erkenning van die daad (Jods. God doet ons verkondigen: „Christus is het Hoofd van iederen man". I Cor. 11: 3. Sommigen geloo- ven dit, d. i. zij willen de daad Gods laten gelden voor wat zij is. Andereu gelooven het niet. d. i. zij willen deze daad Gods niet laten gelden voor wat zij is. Zij gelooven dus niet dat zij, geenszins door hun eigen sterk geloof, maar door de genadedaad Gods, verbonden zijn aan een die sterker is dan wereld, vleesch en duivel, en die hun inniger nabij is dan hun eigen vleesch. Dit gelooven zij niet. en kun- |
|||||
|
46
|
|||||||
|
WAT TS HET GELOOF i
|
|||||||
|
nen dus niet dienovereenkomstig han-
delen, niet bidden dat het in hen vol- komen worde. Pauluszegt: ,Gij zijt der wet gestorven, gij zijt nu vrij
door Christus dood: Hij heeft zich met u verbonden, draag hem nu vruchten." Maar zij gelooven dit niet, en blijven dus zuchten en sidderen onder den slavenboei welken Christus voor hen verbroken heeft (Kom. 7: 1 — 6). Zoo blijven zij ook bekneld in onware verbindingen, die zij niet als menschen, zooals Christus hen gemaakt heeft, maar als zondaren, zooals zij zelve zich gemaakt hebben en nu blijven, hebben aangegaan. Ver- bindingen door menschelijke leuzen, keuzen of meeningen of partijvormin- gen. Christus daarentegen is waarlijk het middelpunt van onze verbindingen met elkander als menschen, in |
|||||||
|
wat is inrr geloof? 47
familiën, d. i. in vereenigingen door
den band des bloeds, in volken, d. i. in vereenigingen door den band der historie, in gemeenten, d. i. in ver- eenigingen door den band der genade, en niet in scholen en gemaakte in- deelingen. De levenswet, den grond van bestaan en al wat leeft te vin- den, dat is een delven in de diepte, waardoor men ten slotte op\'Christus als diepsten grond stuit. En al wat leeft, dat leeft in geledingen, in sa- menvoeging tot een of ander geheel, in gemeenschap. Christus is de man des geloofs. d. i. der overgave, der vleeschwording, der verbinding met ons. Daarom moeten wij ook, in and- woord daarop, menschen des geloofs, der verbinding met Hem en zoo dan ook met elkander zijn. De verbindin- gen der mensclien rusten dus niet |
||||
|
4.S WAT IS HET GELOOF?
|
|||||
|
op overeenkomst, afspraak, policie-
macht, schoolwetenschap, of iets van dien aard. iets willekeurigs, iets niet natuurlijks, maar op Christus, d. i. op hun eigen natuurlijk wezen, en dus op liefde — want liefde is niet anders dan erkenning\'van een bestaande verbinding. Liefde vei"bindt de men- sclien niet met elkander, maar is de erkenning dat zij verbonden zijn, en bet leven daarmede overeenkomstig. O mensch, wie gij zijn moogt! dat gij in zekere samenvoegingen leeft, huis- gezin, maatschappij, gemeente — dat is omdat Christus bet Hoofd van iedere dezer is, en zijne eenheid met den Vader zich afspiegelt in elke menschelijke samenvoeging der liefde en der gemeen- schap. Versta het wel. Christus zelf, en niet onze overtuiging omtrent Christus is die grond, dat middelpunt. |
|||||
|
WAT IS HET GELOOF? 49
|
|||||
|
I leeds de stem van uw geweten is
het teeken van de persoonlijke tegen- woordigheid en regeering van Jezus Christus. In Hem moet ten slotte alles onder één Hoofd vergaderd wor- den (Ef. 1: 10), zoodat dan de behoef- ten van rede en hart, de diepste begeerten der menschelijke ziel, zooals ze zich ook in de elementairste ziels- bewegingen der menschen uiting geven, zullen vervuld zijn. II.
0 zie toch wat de heerlijke belij-
denis van de gansche christenheid van alle eeuwen is geweest, Christus, God en mensch, het Hoofd der menscli- heid. Wij zijn in Christus, en niet meer in Adam. Adam is gevallen uit zijn oorspronklijke rechtheid, en wij 4
|
|||||
|
50 WAT IS HET GELOOF?
|
|||||
|
in en niet hem. Maar deze oorspronk-
lijke rechtheid is in Jezus Christus, ontvangen van den H. (ileest, geboren uit de Maagd Maria, ongeschonden. Is Jezus dan hier op aarde geweest als Adam vóór hij gezondigd had? Neen, liet Woord is v 1 e e s c h gewor- den. Versta het goed. verzwak het niet tot een .,zich met het vleesch omkleeden" of het ., vleesch en bloed aannemen" of iets dergelijks. Neen, nog eens, het Woord is vleesch ge- worden, en heeft als zoodanig onder ons gewoond. Wat wil dat zeggen? Wij zwijgen hier van leerstellige be- spiegelingen, schoon wij die voorwaar niet verachten, want ze zijn eene der edelste werkzaamheden van den men- sen elijken geest. Echter nemen wij alles eenvoudig zooals het geloof het bij ons allen verstaat. Hij, de eeuwige |
|||||
|
WAT IS MET GELOOF? 51
|
|||||
|
Zoon, is geheel en ten volle ingetre-
den in, heeft zich vereenzelvigd met, den toestand van ieder mensch. De verzoekingen van ieder menschenkind heeft Hij mede ervaren, met den vij- and des mensch doms heeft Hij gestre- den. Want Hij had ons vleesch en bloed, onze door de zonde ver- zwakte en in den dood gevallen na- tuur. In haar heeft Hij gestreden, doch zonder ooit te vallen. Hij is den Vader nooit ongehoorzaam geweest, nooit uit de gehoorzaamheid gevallen. Zijne verzoekingen waren dus zwaar- der dan van iemand onzer; ja Hij gevoelde, Hij droeg in waarheid de zonden der geheele wereld. Nu mag ieder mensch met zijn bijzondere ver- zoekingen tot Hem gaan en zeggen: „Gij kent ze en hebt ze overwonnen." Maar om die geheele en volkomen |
|||||
|
52 WAT IS HET AEIjOOF?
vereeniging mei ons geslacht heeft
nu ook niemand meer het recht om te zeggen: „liet menschdom is een gevallen, zondig menschdom.\'\' Neen, hoe zwaar hem ook zijn persoonlijke zonden wegen, hij is verplicht het menschdom aan te zien als een in Christus verlost menschdom: en dan moet hij door het geloof ook zijti aan- deel vragen in de verlostheid en aan- staande heerlijkheid van zijn geslacht. „In mij. dat is in mijn vleesch. woont geen goed" — dat moet ieder zeg- gen, juist omdat alle goed, dat in hem is, afkomt van de volmaakte niensch- heid van Jezus Christus. Ons „vleesch" is juist het beginsel der afzonderlijk- heid, der baatzuchtige afzondering van het geheel der menschheid waar wij toe behooren. Als menschheid, als één geheel, hebben wij de taak |
||||
|
WAT IS HET GELOOF? 53
|
|||||
|
de wereld te beheerschen (Gen. 1:
28). Ons van dat geheel af te zonde- ren doet ons dus onze bestemming missen. Alleen in Jezus Christus ver- vullen wij die bestemming en zijn niet meer „vleesch." Zonder Hem, buiten Hem gedacht,
zijn wij louter ellende. Maar nu zijn wij, Gode zij dank! niet buiten Hem meer. Wij zijn in het Hoofd der menschheid, en nu zijn de wanhopigste raadselen in beginsel opgelost. Paulus verkondigde den Zone Gods onder de heidenen. Onder hevigen tegen- stand van hen die zeiden: , de mensch moet éérst onder de wet van Mozes komen, daarna mag hij van Christus den Heiland hooren!" — verkondigde hij den heidenen, dat de mensch door het geloof in Jezus Christus, zonder de werken dei- wet, gerechtvaardigd |
|||||
|
54 WAT IS HET GELOOF?
|
|||||
|
wordt. Dat wil zeggen: hij verkon-
digde aan d en me nseh a 1 s men sch: Christus is in u. Niet: wanneer gij u eerst Verandert en door bekeering en geloof een nieuw menscli wordt. Neen, zóóals gij zijt, sprak Paulus. is Christus in u. En nu moet gij, omdat en doordat dit zoo is, u ver- anderen en door bekeering en geloof een nieuw mensch worden. Want zonder Christus kunt gij niets doen. Hij is in u de bron van alle goede daden die gij ooit verricht, ja van alle goode gedachten die gij ooit ge- dacht hebt. Hij heeft alle kwaad weerstaan, waartoe gij ooit verzocht zijt geworden om het te doen. Dit is van de allergrootste betee-
kenis. Christus is de grond der wereld — dat is veel meer dan, zooals de menschen zeggen, een „gods- |
|||||
|
WAT IS HET GELOOF? 55
|
|||||
|
dienstige" waarheid. Als grond dei-
wereld is de Zoon ons komen bren- gen n i e t een nieuwen godsdienst of den besten of eenig waren godsdienst, zooals de menscben dikwijls zeggen. I lij is veel meer dan godsdienststich- ter. Het woord is vleesch gewor- den, dat is: niet wijsgeer, niet wet- gever, en ook niet ..godsdienststich- ter." Neen. Christus is ons komen brengen een nieuw, vol, rijk, vol- maakt m e n s c h en Ie v e n, een nieuw bestaan, het bestaan der volle ver- zoendheid met God. Niets anders, want alles is daar in besloten. Er is in den grond geen ..christendom" op dezelfde wijze als er ook is een hei- dendom, een bouddhisme of islamisme. Wel voor de eerste optreding, den eersten vorm waarin het nieuwe leven zich aanbiedt. Want dat leven grijpt |
|||||
|
56 WAT IS HET GELOOF?
natuurlijk de menschheid allereerst
aan in haar diepst en binnenst mid- delpunt, dat is: datgene wat wij in bepaalden zin ,godsdienst"\' noemen. Zoo treedt liet dan ook als kerk op, en dat kan niet anders. Maar laat ons toch nooit vergeten dat dit ker- kelijk leven in zijn afzonderlijkheid slechts eene noodhulp, slechts iets voorloopigs is. Het nieuwe leven moet noodzakelijk allereerst het ge- heele gebied des aardschen bestaans, dat rondom het middelpunt heen ligt, het geheele gebied dat wij het zede- lijk leven noemen, ter zijde laten liggen. Eerst moet het zich in zich zelf samenvatten, zich bewust wor- den van zichzelf, om eerst later, gesterkt en bevestigd, naar buiten te treden en als een tarwegraan zich te laten oplossen in den akker des wer- |
||||
|
WAT IS TIET GELOOF? 57
|
|||||
|
kelijken levens; niet om daar te ver-
gaan, maar om er nieuwe vracht te wekken. Eerst door de vleescliwor- ding des Woords toch kunnen alle levenskiemen die in de wereld liggen, maar wier ontwikkeling door de zonde tegengehouden wordt, tot vollen was- dom komen. Zoo moet de kerkelijke vorm hoe langer hoe meer iets wor- den dat zijn kracht als het ware in de wereld over leidt, schoon de kerk er wel altoos in deze bedeeling blijven zal. In de voltooiing, als het Konink- rijk Gods in de eeuwige heerlijkheid zal overgegaan zijn, zal er i n het geheel geen godsdienst meer zijn. Namelijk niet meer als afzon- derlijk deel des levens; omdat het geheele leven dan godsdienst even zoowel als verheerlijkt wereldsch leven zal wezen. Het nieuw Jeruza- |
|||||
|
58 WAT IK HET GELOOP?
|
|||||
|
lem heeft geen tempel meer (Openb.
21: 22) en ten slotte geeft de Zoon het koninkrijk (ofschoon daarom niet zijn koningschap) aan den Vader over. 1 Oor. 15 : 24. Deze heerlijke waarheid nu, waarin
de hoogste overwinning des Woords zich openbaart, is geldig vooralle levens- terreinen. Deze terreinen moeten niet met een stichtelijken tint overtogen worden: geen godsdienstige strekking- of toepassing moet er aan worden opgedrongen. Maar deze levensterrei- nen zelve. bijv. kunst, wetenschap, enz. moeten geheel vrij zich ontwikke- len naar hun oorspronklijken aard. Dat wil, we begrijpen het nu, zeggen dat de heerlijkheid van het Woord, dat aan alles ten grondslag ligt. zich daarin openbaren moet. Bij voorbeeld: gij leeft misschien in eene groote handels- |
|||||
|
50
|
|||||||
|
WAT IS HET GtEfiOOF?
|
|||||||
|
stad. Ts nu de handel iets wereldsch, iets
dat met den Christus Gods niet te maken heeft? Ja, zegt gij, hij heeft er dit meê te maken dat een hande- laar, gelijk ieder mensch, moet eer- lijk zijn en ook, zoo God hem zegent, liefde moet oefenen uit dankbaarheid. O ja, dat alles is waar: doch het ver- hand ligt dieper. De eeuwige eenheid des Zoons met den Vader is de wor- tel, de grond van alle eenheid onder de menschen, van alle samenvoegin- gen door welke de menschheid één geheel is. De mensehen zijn van na- ture één in Christus. Dat wil niet zeggen in hun denkbeelden of hun geloof omtrent Christus, och neen, de meesten kennen Hem niet, maar — in Christus zelve n. Daar rust nu ook de handel op. Ook hij is een van de vele middelen om die eenheid tot |
|||||||
|
60 WAT IS HET GELOOF?
|
|||||
|
gelding te brengen. Buiten Christus
echter, als die eenheid geloochend en geen oorspronklijke band der menschen en natiën onderling erkend wordt, leidt do handel slechts tot moordda- dige worsteling tusschen de menschen, tusschen arbeid en kapitaal, tusschen roovers en beroofden, tusschen god- delooze slavenhandelaars en ellendige slachtoffers. Zoo is het met de staat- kunde eveneens. Maar, helaas! in plaats van de staatkunde in dezen godsdienstigen grond op te nemen, hebben de zondige menschen, omge- keerd, deze godsdienstige waarheid in de staatkunde opgenomen, de waar- heid op staatkundige, wereldsche wijze verklaard, en van de kerk van Chris- tus eene wereldsche instellinggemaakt. Dan verkrijgt men de ellende eener staatkundig-godsdienstige of godsdien- |
|||||
|
WAT IS HET GELOOP? (> 1
|
|||||
|
stig-staatkundige partij, niet al de
verkeerde verhoudingen, daaraan ver- bonden. En zoo kan men ditzelfde op alles overbrengen. irr.
Nu ziet gij, mijn bekommerde broe-
der, hieruit het rechte andwoerd op de vraag met welke wij onze overden- king begonnen, de vraag: wat is het geloof? Dat andwoord moet zijn: het geloof is niet een angstig duister iets, niet iets waar men eerst langs den weg van vele inwendige ervaringen, waarvan de vromen weten te verha- len, toe komen kan. Neen, het geloof is het allernatuurlijkste dat er is. Zóó natuurlijk is het geloof, dat alleen God zelf het in ons werken kan. Want, ons tot het waarlijk natuurlijke terug |
|||||
|
62 WAT IS TIET GELOOF?
|
|||||
|
te brengen, dat is een heerlijk won-
derwerk der herscheppende genade Gods. Door den Zoon alleen wordt het dan ook in ons gewerkt. De Zoon is eeuwig één niet den Vader. Hoe weten we dat? Uit bovennatuurlijke bespiegelingen? Dit maakt gij mis- schien daaruit op, dat ik begonnen ben, Joh. I, met die heilige verbor- genheid van het Woord dat bij God was en God was, ten grondslag te leggen. Maar ook bij den evangelist Johannes is hier niets van een bovennatuurlijke bespiegeling. De éénheid van den Zoon met den Vader, de waarachtige God- heid des Zoons van God, maakt hij eenvoudig op uit de geschiedenis, uit de volkomen geloofsgehoorzaam- heid des Zoons. Christus was door geloof en gehoorzaamheid één met den Vader. Deze zichtbare eenheid |
|||||
|
WAT IS TIET O KLOOI-? 63
|
|||||
|
wijst terug op den verborgen grond
van de eenheid des wezens met den Vader. In Hem zien wij nu, in zijn aardsch leven, de volkomen heiligheid en gerechtigheid (lods, die de grond is van \'s menschen rechtvaardiging. Er is geen andere rechtvaardiging voor (tod, dan door het geloof. Het geloof van ieder mensch, jood of hei- den, rustte van de grondlegging der wereld af aan enkel in Christus, ook al kenden de menschen Hem niet, en hadden nooit van Hem gehoord. Alle geloof of vertrouwen (want dit zijn slechts twee woorden voor dezelfde zaak), alle vertrouwen der menschen op elkander, alle onderlinge eenheid der menschen waardoor de samenle- ving, het huwelijk, de volkseenheid, de staten ontstonden en bestonden, had van den aanvang af tot verbor- |
|||||
|
()4 WAT IS HET flELOOF?
gen achtergrond het geloof\' in Eén\'
dien zij niet kenden, wiens Naam zij niet wisten te spellen, maar van wien zij onwillekeurig gevoelden dat hij niet verre was van ieder onzer: gelijk Paulus te Athene een altaar voor den „onbekenden God" vond, en nu aan deze heidenen verkondigde wie eigen- lijk die onbekende was, namelijk de Vader, in den Zoon kenbaar en door den Geest met Hem één. Christus kwam in de volheid des tijds, om licht, bewustheid, klaarheid te bren- gen in dat alles wat de menschen tot nog toe half, donker, verward gevoeld hadden, maar wat nu in hem ontdekt en opgehelderd werd. Maar nu blijkt ook dat alle geloof aan de waarheid, waarmede de menschen naar de waarheid gezocht hebben, alle uit- vindingen, theorieën, stelsels der men- |
||||
|
WAT is HET GELOOF? 65
|
|||||
|
schelijke gedachte, alle kunst waar-
door zij hun voorgevoel van de eeuwige waarheid en schoonheid in aardsche vormen hebben ingekleed, alle geduld en niartelaarsnioed waarmede zij voor de waarheid gestreden en geleden hebben, ook zij die Christus niet ken- den, gelijk Sokrates toen hij den gif- beker dronk dat dit alles gegrond was in het geloof van Jezus Christus waardoor Hij aan den Vader trouw bleef. En ook alle liefde die onder des menschen. ook onder de heidensclie volken, gevonden wordt, meende, be- doelde eigenlijk den Christus, zonder dat men het wist. (ielijk we lezen in de beschrijving van het jongste Oor- deel, dat velen dan zeggen zullen, als de Heer hen aan zijn rechterhand zal plaatsen: ..Heere. wanneer bobben wij u behoeftig en hongerig gezien |
|||||
|
66 WAT IS HET GELOOF?
|
|||||
|
en hebben u geholpen en gespij-
zigd?" — en de Koning zal hun zeg- gen : ., zoover gij dit aan een der geringsten die in mij gelooven, gedaan hebt, is het aan Mijzelven gedaan geweest." Zoo is dan de ééne algemeene
christelijke kerk de grond van, de getuige voor alle menschelijk natuur- lijk leven, voor alle nationale, huise- lijke en andere samenvoegingen der natuurlijke liefde. Dit hemelsehe is het natuurlijke in den hoogsten zin; het natuurlijke dat, zooals Pau- lus zegt, er éérst is, opdat dan daarna het geestelijke moge kunnen komen (1 Cor. 15 : 46). Deze christelijke kerk, waarvan de lieden smalen dat zij onnatuurlijk en duister en macht- spreukig is en aan de menschen veel kwaad gedaan en hun natuurlijk licht |
|||||
|
AVAT IS IIKT GELOOF? fi7
|
|||||
|
in don weg gestaan heeft. — zij is
de Getuige voor de ware gesteldheid van den nienschals mensch, name-
lijk dat hij van nature, in dezen hon- geren zin. is een kind van God, een erfgenaam des Hemels. En als ik een kind mag doopen in den Naam des Vaders, des Zoons en des Heiligen Heeste*, dan denk ik: kind. God neemt u uit clou onvrede en stempelt u, als zijn eigendom, tot een kind des vredes. Deze wereld heeft geen rechte gemeenschap, want zij is in de baatzucht gevallen; maar de ware liefde, de éénheid die afbeeldsel dei- eeuwige éénheid des Vaders en des Zoons door den Heiligen Heest is, deze is de gemeenschap in welke Hod u opneemt. Ja alle dingen zijn bestemd in Chris-
tus , onder één Hoofd gebracht te |
|||||
|
GS WAT IS HET («KLOOF?
|
|||||
|
worden". Deze heerlijkheid van Chris-
tus is liet voorwerp des geloofs; en daarom is ons geloof ook hoop. Zoo zegt ons Petrus (naar juiste ver- taling van 1 Petr. 1 : 21) dat gij door Christus gelooft in God die Hem uit <le dooden opgewekt en Hein heerlijkheid gegeven heeft, opdat ons geloof ..ook hoop" op God zou zijn. Ja het geloof is, wij herinnerden er reeds aan op onze eerste bladzijde, een vaste grond der dingen die men hoopt. Hoop is aanvanklijk bezit. In dit bezit van de toekomende goe- deren, in deze beginnende ervaring van de krachten der eeuwige wereld hebben wij lust en veerkracht om de dingen der wereld aan te vatten en erin te leven. Geen piëtistische terug- trekking, maar kalm vertrouwende belangstelling in deze wereld volgt |
|||||
|
WAT IS TIKT GELOOF? f>9
|
|||||
|
uit onze hope der heerlijkheid. Deze
wereld is het eigendom, niet des Satans, maar van Christus in wien zij gegrond is. Wij vertrouwen dat. wanneer de waarheid sleelits niet haar heiligen natuurklank, in haar oor- spronkelijke zuiverheid door ons wordt beleden, het geweten der menschen dan nog altijd vóór haar getuigt: en zoo begeven wij ons gaarne in de wereld, gedachtig dat er „in de liefde geene vrees"\' is. Onze bekeering is eerst,» ja. van de wereld tot God. Doch daarna is zij weder eene bekeering, niet God, tot de wereld. Nu verkrij- gen alle levensbetrekkingen een nieuw karakter. Op mijn studeervertrek hangt. als geschenk van eene geliefde, be- vriende hand, een wonderbaar tafe- reel van Jacob die te Bethel ligt te slapen, de ladder staat naast hem die |
|||||
|
70 wat rs het fjrcrooF?
hij in zijn droom ziet, en de engelen
klimmen op en neder. Als ik dat tafereel van Salvator Rosa aanzie, is het mij een beeld van de heerlijke waarheid die ik getracht heb voor te stellen. Gelijk de engelen van de aarde naar den hemel klimmen, zoo zijn alle aardsche betrekkingen een trap om op te stijgen naar de hemel- sein) hoogte, en Hem te bereiken in wien dat alles zijn oorspronklijken «grond heeft, van wiens heerlijkheid het slechts een zwak afbeeldsel is. En gelijk de; engelen nederdaalden van den hemel op de aarde, en de Heer boven aan de ladder stond en tot Jacob sprak: „Ik zal n dit land geven!" zoo daalt voor den blik des geloofs alle liefde, alle adel des gees- tes. alle waarheid, goedheid en schoon- heid van Boven af. |
||||
|
WAT IS HET GELOOF? 71
IV.
Er zijn vele welmeenende, in hun
hart vrome en naar de waarheid zoe- kende, maar nog niet tot Christus gekomen menschen, die iets van deze waarheid gevoelen. Zij zijn gaarne bereid, in al wat goed en schoon, verheven en liefelijk is. eene afstraling van de heerlijkheid (iods te zien. Maar zij weten niet dat alles een samen- vattend Middelpunt, een Hoofd heeft, die alles tot éénheid en harmonie brengt. Zoo spreken en droomen zij voort in wilde, dichterlijke begeerte, en men zon hun zoo gaarne de zalige rust gunnen die wij in Christus heb- ben, als wij weten dat al die goede aspiratiën in Hem haar doel bereikt hebben. Als in een land de vorste- lijke familie door een omwenteling |
||||
|
72 WAT IS HET GELOOF?
|
|||||
|
is uitgebannen, dan gaan doorgaans
de aanzienlijkste geslachten des lands niet haar mede. Wordt de koning dan hersteld, zoo komen ook al die andere familiën terug, en de koning schaart ze met blijdschap rondom den troon en men zegt: nu is alles weder in orde. Zoo gaat het ook in den ïnensch en in de menschheid als de ware eeuwige Koning .Jezus Christus weer op zijn troon hersteld is. Dan vindt al wat goed, heerlijk, waar is, maar tot nog toe als zonder vaste woning rondzwierf, zijn rechte plaats terug bij het Hoofd dat alles tot éénheid en schoonen, sterken samenhang terug brengt. En nu hebt gij, mijn Broeder die
tot het geloof komen wilt, niets anders te doen dan <<od. gelijk Hij aldus in .lezus Christus de grond van |
|||||
|
WAT IS HET GELOOF? 78
|
|||||
|
alle menschelijke dingen is, te laten
zijn wat Hij wezen wil, te laten God zijn. ook voor u. Niet wij zoeken God en hebben Hem liefgehad, maar Hij zoekt ons en hoeft ons liefgehad en zijnen Zoon gezonden tot verzoe- ning voor onze overtredingen. „Tn stilheid en vertrouwen", zegt de pro- feet, zal uwe stei\'kte zijn. Ja, daarin, en wederom niet in het denken over onze stilheid en ons vertrouwen, en in het droef bepeinzen hoe weinig van die stilheid en dat vast vertrou- wen nog in ons is, — maar in het laten zijn en laten gebeuren dat God uit vrije genade ons eeuwiglijk lief- heeft, en dat Hij eeuwiglijk niet anders kan doen, dan ons liefhebben. Dit gehoord en dan toch niet aangenomen te bebben, dat is de groote, schrik- kelijke zonde waardoor de mensch |
|||||
|
74 WAT IS HET GELOOF?
|
|||||
|
verloren gaat. Maar dit eenvoudig te
erkennen, dat is liet geloof\', (lij laat God werken en u roepende leiden. Tn één woord, niet uw geloof is uwe zaligheid, maar Hij die liet voorwerp van uw geloof is, de levende God zelf. (Jij kent de heerlijke Grieksche fabel van den zanger Orpheus, die zijn beminde vrouw Eurydice uit het doodenrijk mocht terug halen onder voorwaarde dat hij op den geheelen weg, van die onderwereld tot naar boven in het licbt der aarde, niet naar haar omzien zou als zij hem volgde. Zoo werd zij hem dan terug- gegeven en kwam achter hem aan. Het ging zoo voort, en Orpheus bedwong zijn brandende begeerte om naar haar om te zien terwijl hij het ruiscben van baar kleed achter zich hoorde. Maar eindelijk, dicht bij den |
|||||
|
WAT IS HET GELOOF? 75
|
|||||
|
uitgang die weder naar de bovenwe-
reld en liet licht des daags leidde, — daar kon hij zijn verlangen niet meer liedwingen; hij zag even om, — en ach! de beminde gestalte zweefde nu van dit oogenblik af terug, de armen nog naar hem uitbreidende, maar het was te laat. Dit is een beeld van ons geloofsleven. Laat ons vooruit- zien op God die ons de belofte der eeuwige liefde gedaan heeft, maar niet achteromzien naar onze eigen geloofsgestalte. Juist door ons niet om ons geloof te bekommeren, blijven wij in het geloof. God wil onze zaligheid en heeft er alles voor gedaan. God ziet ons aan in Jezus Christus, en niet zooals wij in ons zelve zijn. Ons betaamt het. ons zelven aan te zien gelijk God ons ziet; dus niet onze zondige zwakheid die nog overblijft, |
|||||
|
76 WAT IS HET GELOOF?
|
|||||
|
maar den nieuwen mensch die geboren
is en groeit. Of liever, wij hebben, als navolgers Gods ook in dezen. Chris- tus aan te zien gelijk Hij onze Borg is, en niet ons zelven wederom. Immers (iod zelf ziet met eeuwig welbehagen Christus aan. Nu is Chris- tus aan de rechterhand des Vaders; en in zijn persoon, zooals Hij daar is, ligt al de vrucht van zijn kruis en van zijn verhooging. al de godde- delijke volheid die in Hem is, per- soonlijk tegenwoordig opgesloten en staat vóór u om u te zeggen: „Ik ben met u; Ik geef mij aan u." Zoo zeg nu niet meer: „ik durf nog niet gelooven" maar zeg voortaan: „ik durf niet meer twijfelen." Mijne
zonden mogen mij niet eene reden zijn om van (iod terug te blijven, maar eene reden om des te meer tot |
|||||
|
WAT IS HET GELOOF? 77
|
|||||
|
God te gaan, om weder in de éénig
ware stelling, die van begenadigd en gerechtvaardigd kind van God, hersteld te worden. Niet voor Satan mag ik mij verootmoedigen, door mijn vrijmoedig- heid te laten verzwakken, maar voor God alleen, door van zijn genade, en enkel daarvan, te leven. Door te belij- den : er is niets in mij, ook mijn geloofs- leven niet, waarop ik steunen kan. God zelf, Jezus Christus zelf, is mijn heil. Hier ligt het groote punt van ver- schil dat vele gcloovigen onderling verdeelt. De wereld, de maatschappij, de kerk, het huisgezin, de school, kortom al wat een gemeenschapsleven heeft in het geschapen heelal, rust niet op de bel ij d e n i s van Christus, op de erkenning of de ware recht- zinnige kennis van God, — maai\' op Christus zei ven, op (Jod zei ven, |
|||||
|
78 WAT IS HET GELOOF?
|
|||||
|
op de eenheid van Vader en Zoon
in den Heiligen Geest. Dat is de heer- lijke beteekenis van den H. Doop. Niet ons geloof in, of onze belijdenis van Vader, Zoon en Heiligen Geest maakt de Kerk, maar de Kerk rust op den diïeëenigen God, op den driemaal heiligen Naam zelven, en daarom gelooven en belijden wij dan dien Naam. De Heer zelf bouwt de Gemeente, en wel op en door de personen die belijden (Matth. 16 : 18) niet op hun belijdenis. De be- lijdenis is slechts het andwoord, de weerklank op zijne daad: maar de daad des Heeren zelve is het, waardoor wij leven. Dit gaat in alles dóór. In de heilige Schrift vinden wij niet eene leer omtrent God, maar den levenden God zelven tot ons sprekende. En zoo is voor de Kerk dan ook niet |
|||||
|
WAT IS HET GELOOP? 79
|
|||||
|
noodig een streng of mild confessio-
nalisme, een stellen van de Belijdenis, hetzij geheel, hetzij in haar „aard en wezen" (gelijk de vruchteloos schik- kende kerkbestuurders zeggen) tot grond en regel der gemeenschap, maar een erkennen, eenvoudig en stellig, dat Jezus Christus zelf dit alles is. Dat Hij het niet wordt door onze erkenning, en niet ophoudt het te zijn door onze ontkenningen, maar dat Hij het is en blijft door zich zel- ven alleen. Want niet in het weten hoe wij tot God op zullen klimmen, maar in het erkennen dat Hij tot ons is afgedaald, ligt ons heil. Gelijk niet hierin de liefde is, dat wij God heb- ben liefgehad, maar hierin, dat Hij ons heeft liefgehad en zijnen Zoon heeft gezonden tot verzoening voor onze zonden. |
|||||
|
NO WAT (S IIKT GELOOF?
O mogen velen het leeren verstaan :
eer komt er geen vrede noch nieuwe bezieling in de Gemeente. Doch erkent men haar, zoo houden de confessio- neele twisten op en de wedstrijd der liefde en der heiligheid, in de zalige verwachting van \'s Heeren weder- komst, begint. En dit zal dan ook noodig zijn. Met minder dan dit komen wij in den onuitsprekelijken ernst onzer tijden niet toe. Wij strijden om kerk en kerkvorm, maar tot een ganscli anderen strijd bereidt zich — niet een handvol menschen, maar — hemel en hel. Beide zullen hun zicht- baren, ontzachlijken vertegenwoor- diger tot de aarde zenden. De heilige en de onheilige geestenwereld, de wereld van Boven en die van bene- den zullen hier op dit tusschengebied, onze aarde, haar slagveld tot den |
||||
|
WAT IS HET GELOOF? N1
beslissenden, laatsten strijd hebben.
Voor de zijde des lichts of voor die der duisternis zullen wij hebben te kiezen; voor den Zone Gods. het eeuwige Woord, de waarheid, of voor hem die zichzelven zal vertoonen God te zijn, den Leugen, dien de lieer, als Hij verschijnt, zal te niet doen met den adem zijns monds. V.
Hoe zullen wij bestaan in dien orit-
zachlijken strijd? Enkel door God. Enkel door God te laten God zijn zooals Hij is. Hierin bestaat dan het geloof, namelijk in ernstiglijk God en de wezenlijke wereld, zooals Hij haar gesteld heeft, te erkennen. Het geloof is in den grond niets anders dan: het wezenlijk bestaande 6
|
||||
|
82 WAT IS HET GELOOF?
|
||||
|
te erkennen zooals het is.
(lij moet de waarheid gelooven, d. i. laten gelden, haar onaangetast laten zooals zij is. Uw zondig bestaan is niet de werkelijke toestand. In u, d. i. in uw vleesch, woont niets goeds. Maar gij zijt ook niet meer in het vleesch, gij gedoopte tot wien het Woord des evangelies komt. Üe waar- heid is, dat ieder mensch is onder Christus, het Hoofd der Menschheid. Want Hij is het scheppende Woord, waarin de wereld ontstaan is en be- bestaat. „In Hem (Ooi. 1 : 16 enz. Gr.) werd alles geschapen, dat zich in hemel en aarde bevindt, het zicht- bare en het onzichtbare, het Geheel is door Hem en tot Hem geschapen: en Hijzelf is vóór alles, en het Geheel bestaat in Hem." Dus: in Hem, door Hem, en tot Hem is alles geschapen, |
||||
|
WAT LS IIKT GELOOF? 88
|
|||||
|
waaruit dan volgt dat alles bestaat
in Hem. Ware alles alleen dóór Hem en niet in Hem geschapen, zoo ware Hij slechts werktuig geweest, en het geschapene zou slechts een uitwen- dig werk zijn. Maar daar het ook in Hem is geschapen, zoo heeft het in Christus\' leven zijn oorspronklijk wezen, uit hetwelk het dan eerst daarna tot bestaan komt door de schepping. Er is dus tusschen Hem en en al het bestaande een betrekking- van wezen, niet slechts van werking. Zoo is b. v. het oorspronklijk wezen des Lichts in Christus: al wat in de wereld licht is, heeft slechts uit Hem zijn bestaan en kracht: daarom noemt Christus zich „het licht der wereld." Het hemelsche en het aardsche, het zichtbare en het onzichtbare, geest en natuur, zijn in Christus gegrond |
|||||
|
S4 WAT IS HET GELOOF?
en dus niet wezenlijk tegenover elkan-
der staande, gelijk wij dit zoo dik- wijls ten onrechte denken. En alles is ook tot Hem geschapen,heeftinHem zijn einddoel: daarom dan. ten slotte, .bestaat alles, bestaat het Geheel, in Mem." Al wat tusschen aanvang en einddoel in ligt, het nu werkelijk bestaande, bestaat in Hem, de Alpha en de Omega. Hij ..draagt alle dingen door het woord zijner kracht" (Hebr. 1 : 3), Niet slechts uitwendig heeft Hij „alle macht," maar zijn woord, de uiting zijner geestelijke kracht, is de inwendig dragende, levendmakende kracht in alles; of zooals wij gewoon zijn te zeggen, de idee aller dingen is in Hem. „In Hem was leven" zegt Johannes. Nu is Christus dat alles wat hij
eeuwig i s in zijn wezen, ook histo- |
||||
|
WAT IS HET GELOOF? 85
|
|||||
|
risch geworden in den tijd. Zoo
is er onderscheid tusschen de oor- spronklijke tegenwoordigheid van den Zoon in alles, en de door de vleesch- wording des Woords gewordene. De eerste is de natuurlijke scheppings- verhouding : maar het schepsel is uit deze uitgevallen door de zonde. Nu staat het natuurlijke en het geestelijke, op een wijze zooals het oorspronklijk geenszins bedoeld en aangelegd was, tegenover elkander. Slechts door de genade, door de verlossing, kan er nu verzoening, herstelling van het oorspronklijk bedoelde tot hooger ont- wikkeling, komen. Wat door eigen- willigen afval van de goddelijke orde is bedorven, kan nu alleen hersteld worden doordat Christus de wereld, die Hem oorspronklijk toebehoort, maar die van Hem afviel, nu eerst |
|||||
|
•SC) WAT TS HET GELOOF ?
weder terugwint, om haar daarna het
leven weder te kunnen terug geven. Dit is geschied door de vleeschwor- ding, waarvan kruis en opstanding het gevolg zijn. Nu wordt Hij. daar de Vader Hem alles geeft, weder „vervuld" met het Geheel, den gehee- Ien levensinhoud, gelijk die in allen die afzonderlijk bestaan, verdeeld is, Ef. 1 : 23. En dit geschiedt in de Gemeente, die zijne volheid is, d. i. die steeds meer en meer van Hem vervuld wordt. Dus niet, helaas! in alle menschen zonder onderscheid. Want, daar Jezus de erfgenaam van alles is (Hehr. 1 : 2), zoo valt wel het geheel Hem eens als eigendom toe, maar dat wordt uitgevoerd op verschillende wijze. Deels door verzoening, als wij ons „laten ver- zoenen," maar ach! deels ook door |
||||
|
WAT TS HET GELOOF? 87
|
|||||||
|
dat het misbruikte goed wordt terug-
genomen, en van hem die niet heeft, ook datgene wat hij heeft, zal geno- men worden v). Er is — wij gelooven het met siddering, juist omdat wij in eene eeuwige Liefde gelooven — er is een eeuwig verloren-gaan, een eeuwig verderf. Wij durven, als verkondigers van Gods Woord, niet zoo onbarmhartig zijn om dit te loochenen. Dus worden wij geroepen het ont-
vangene Hem terug te geven, toe te bren- gen, in de vrijheid der eigen keuze, d.i. door geloof. Zoo zien wij dan dat het geloof is: deze wezenlijke bestem- ming der dingen, die de hoogste wer- kelijkheid is (want al het andere, thans zichtbare, gaat voorbij) te erkennen; |
|||||||
|
\') Zie over dit alles Beek, Chr. Liebeslehre II,
p. 14 enz. Ethik I, 300 enz. |
|||||||
|
88 WAT IS HET GELOOF?
|
|||||
|
de dingen in Christus te zien. Van
Christus los, dan is alles leugen. Van Christus, dus van Cod gescheiden, dan ben ik ook van alles, inzonder- heid van mijne broederen, geseheiden : dan sta ik alleen, en heb noch Cod noch mijn naaste lief, dat is: dan ben ik aanvankelijk in de hel. Maar Cod zegt: lieg niet, erken de waarheid, namelijk dat, door de overwinning van den verhoogden Christus, alle dingen in Hem zijn. Dit te doen is het geloof dat Cod u beveelt. Zult gij nu zeggen: „eer ik geloof dat ik in Christus ben, moet ik eerst een zekere ervaring hebben, er moet eerst iets in mij gebeurd zijn, eer ik zal dur- ven zeggen dat ik geloof" ? Neen, want, dat Cod u beveelt te gelooven, te bidden, te hopen, lief te hebben, dat beteekent, dat Cod u daartoe, |
|||||
|
WAT IS HET GELOOF? S9
|
|||||
|
juist daartoe, gemaakt heeft \'). Het
leven buiten God is een leugen, in welken gij Code niet kunt behagen. Het gebod Gods, d. i. de eigenlijke wet van uw wezen, tot wier uitvoe- ring het genadewerk van Christus u weer heeft vrijheid en macht gege- ven, is: .,geloof in den Heere Jezus Christus en gij zult behouden worden, gij en uw huis.\'\' Let wel: geloof in den Meere Jezus Christus. Hij is de Heer: hij is niet een afwezige, krachtelooze Christus, maar hij is machtiger dan de duivel, de wereld en uw eigen vleesch, die niet ophou- den u aan te vechten. Hij is uw Heer. Hij wordt dit niet door uw geloof, maar hij i s het, en dat moet gij nu zoo laten zijn. Dan gelooft gij. \') De wil van den Solie|>|>er is ile wave natuur
van elk schepsel, zegt Augustinus. |
|||||
|
90 WAT IS HET GELOOF?
Of zult gij nu misschien zeggen:
„wel, dat zou toch wel een zeer ge- ..makkelijke weg zijn! Is het anders ..niet dan dat? Wel, dat volbreng ik „door eenvoudig met gekruiste armen „op mijn stoel te blijven zitten en „niets te doen!" 0 gij die zoo spreekt, gij weet
niet wat gij zegt. Gij weet niet dat nu juist, in plaats van gemakkelijk stilzitten, de strijd op leven en dood begint. (lij wilt bescheiden, nederig zijn,
meent gij. en niet zoo stoutmoedig en hoogmoedig als sommigen die daar zeggen, dat zij maar zoo eenvoudig gelooven. Gij voor u durft, daar gij uw zonden beter gevoelt dan die vrij- moedige menschen schijnen te doen, het u maar niet zoo toeëigenen, want God alleen kan het in zijn vrijmaoh- |
||||
|
WAT TS HET- GELOOF ? 91
|
|||||
|
tige verkiezing u toeëigenen, zegt gij.
En vele meesters in Israël zeggen n hetzelfde, en waarschuwen u. om toch niet met een ingebeelden hemel naar de hel te gaan! Ik versta deze bedenking, die mij-
zelven, ach, zoovele jaren heeft gedrukt, (lij hebt recht, alleen door God kunt gij gelooven. Maar God „beveelt thands allen menschen alom, zich te bekee- ren" (Hand. 17 : 30) en ook U. Hij beveelt dit thands. nu Hij ..de tijden der onwetendheid overgezien" en het groot beletsel des geloofs uit den weg- geruimd heeft. Want Christus is ter rechterhand (iods verhoogd; dus zijn ook wij in Hem niet meer onderdanen met vrees voor straf, maar kinderen, zonen. De dienstknecht niet. maar wel de zoon. blijft eeuwig in het huis. Dit „blijven" is „wonen." dus de |
|||||
|
92
|
|||||||
|
WAT IS HET GELOOF i
|
|||||||
|
vervreemdheid, de zonde, opgeven.
Na dit eerste gedaan te hebben, be- veelt dan nu (iod het tweede, liet geloof en de bekeering. Na dit moge- lijk gemaakt te hebben, vraagt Hij hetgeen Hij mogelijk gemaakt heeft. Ja, wat Hij vraagt, is Hij bezig te geven. Hij is niet u bezig, doordat het Woord tot u komt. Wat houdt u terug ? Indien gij Jezus als den Heer erkent, dan is dat door den Heiligen («eest (1 Cor. 1 2:3) en dan roept en bekwaamt Hij u, om alles te verloochenen, alles Hem, daar 1 lij de I Teer is, gelijk wij zagen, over te geven. En hier open- baart zicb de arglistigheid van ons hart. Die overgave willen wij niet, en vandaar dat wij in den toestand van wenselien en begeeren blijven en niet tot den toestand van willen, d. i. tot gelooven, tot van God ge- |
|||||||
|
WAT IS IIKT (iKLOOF? 93
|
|||||
|
werkt gelooven (Philipp. 2: 13), over-
gaan. Zie Achaz (.les. 7 : 1-12). De pro-
feet Jesaia belooft hem dat God hem tegen de vereenigde macht der Syri- ers en van Israël handhaven zal. Eisch u een teeken van (ïod. zegt hij tot den koning, en het zal n gege- ven worden. Maar Achaz andwoordt: „dat mag ik niet vergen, ik mag den Heer niet verzoeken!" Dit klinkt vroom en bescheiden; maar de eigen- lijke reden is. dat Achaz z ij n vertrouwen op den koning van Assyrie, dien hij om hulp heeft gevraagd, niet wil laten varen. „0 Vader" (bidt Lessing) „ik ben niet van die trage trotsche lieden die daar meenen, de waarheid zelve te kunnen bezitten, terwijl ze toch maar voor U alleen is: ik vergenoeg |
|||||
|
94 WAT IS HET GELOOF?
|
|||||
|
mij, nederig en tot inspanning bereid,
met het streven naar de waarheid, al zou ik haar dan ook nooit vinden!" Ook dit klinkt vroom en bescheiden; maar de waarheid is, dat zoolang Lessing zoekt, hij de verschillende stelsels, één voor één, voor den troon waar hij op zit, als onvoldoende kan laten voorbijgaan; doch kwam de waarheid eens zelve, dan zou Lessing voor haar van zijn troon moeten afstijgen, en dat wil hij heimelijk niet. Dit zelfbedrog nu schuilt er achter
wanneer men den weg des geloofs, zooals wij dien naar Gods Woord voorstellen, een gemakkelijken weg noemt. Die weg eischt volkomen verloochening van onszelve. De werkelijkheid te erkennen zoo-
als zij is, dat zou iets gemakkelijks |
|||||
|
WAT IS. HET GELOOF? 95
|
|||||
|
zijn, iets dat van zelf spreekt en van
zelf gaat? Ach! hoe weinig weet gij van dezen weg, gij die zoo spreken kunt. Alleen goddelijke genade brengt er ons toe om ons, in zuivere erva- ring, waarlijk enkel aan het bestaande te houden en er niets meer van het onze bij te doen — ook in de weten- schap. x) Alleen zelfverloochening, alleen het opgeven van ons zelven aan het Geheel, doet ons de wereld waarlijk verstaan. Zoolang wij in ons natuurlijk egoïsme blijven, doet zich ons wezen als het eenig rechthebbende vóór in de wereld, en de werkelijkheid rondom ons als begoocheling en valsche schijn. De \') Hoe dit ook voor de wetenschap geldt, beschreef
ik in „Overlevering en wetenschap" enz. (1879) bladz. 28 enz. Zie ook, uit de schoone en diepzin- nige toespraken, met welke Prof. Brill eene reeks van jaren zijn akademische lessen opende: Twij- fel en Geloof p. 5 enz. |
|||||
|
96 WAT TS HET GELOOF ?
natuurlijke mensch stelt, projecteert
eigenlijk de wereld niet als werkelijk- heid buiten zich: maar hij houdt haar, omgekeerd, in den grond voor niets (al erkent hij in schijn haar bestaan) totdat hij onder het Kruis die wereld leert erkennen als levende, der verheerlijking tegemoet groeiende, en dus moed vat haar te durven leeren kennen. Elk wezen der wereld komt in zijn eigenlijken aard niet voor ons te voorschijn dan door de werking van het Woord Gods in ons, dat alle dingen naakt en geopend (Hebr. 4 : 13), naar hun eigenlijk wezen, dwingt voor den dag te ko- men. Het geloof ziet den grond der wereld, en door het geloof zichzelf verloochenende, verstaat de mensch dat de dingen die men ziet, geenszins uit de verschijnselen zijn voortgekomen |
||||
|
WAT IS HET GELOOF? 97
|
|||||
|
(Hebr. 11 : 1), maar uit hun achtergrond,
de hoogere wereld, uit God. Langs den weg dezer zelfverloochening, en langs dezen weg alleen, zien wij in elk punt des tijds en der tijdelijke dingen het eeuwige als zijn dragen- den achtergrond. Den lichtgrond der eeuwigheid zien wij dan, als-Mozes bij Horeb, in het braambosch der tijdelijke verschijnselen. Gelijk Chris- tus ons Hoofd zich liet doopen in den Jordaan, zich overgaf om Chris- tus, Messias te zijn en niet voorzichzcl- ven als Jezus te leven, en de lichtgrond der eeuwigheid omscheen Hem, de he- melon werden Hem geopend en de Hei- lige Geest daalde neder zoo her- haalt zich dit in elk zijner geloovi- gen op verren afstand, ja, maar toch werkelijk. Want „niemand zal God zien en
7
|
|||||
|
WAT TS HET GELOOF?
|
|||||||
|
98
|
|||||||
|
loven." Wij moeten dus in en dooi\'
het geloof den doop des doods, des stervens in en niet Christus (Hom. f} : 4) ondergaan, -la. in de persoon- lijke gemeenschap niet den „Vader der lichten"\' wordt ons de duisternis van ons zondig hart openbaar en door gedurig oordeel overwonnen, zoodat wij tot de waarheid, d. i. ook tot inwendige waarachtigheid, komen. Het is de ervaring der gemeenschap met God zelven, die dit doet. Daarom is de heilige Schrift het Woord van God. Alle heilige menschen Gods die daarin ons hekend worden, leven in persoonlijke gemeenschap niet God. De leer van God welke de "Bijbel ons leert is deze, dat er geene leer van God is, maar alleen persoonlijke gemeenschap met God, die zich hij den een op deze, bij den ander weer |
|||||||
|
WAT IS TIET GELOOF? 00
|
|||||
|
op andere wijze haar verstandelijken
leervorm schept. Ziehier de reden waarom het con-
fessionalisme tegen Gods Woord is. Niet omdat deze of gene confessie de
„leer des Bijbels" niet trouw genoeg teruggeeft, maai- omdat de Bijbel leert dat uitsluitend alleen persoonlijke ge- meenschap niet God ons in de waar- heid stelt. Ook onze Nederlandsche gereformeerde belijdenis eeren wij zeer hoog. en wenschen bepaald dat elk leeraar die onder ons wil optre- den, naar zijn geweten belove. „niet tegen Schrift of belijdenis te zullen leeren." Het geroep, dat de belijdenis der kerk de vrijheid zou beperken, achten wij ijdel. Integendeel, de belij- denis beschermt de vrijheid der Ge- meente om niet door eiken wind van leering heen en weer gedreven, maar |
|||||
|
100 WAT TS HET GELOOF?
|
|||||
|
op vasten grondslag opgebouwd te
worden, tegen de individueele wille- keur der Voorgangers. Juist toen het geloof onzer vaderen sterk genoeg was om zich dóór de roomsche boeien heen de vrijheid te veroveren, ontstond ook onze belijdenis als gedenkteeken der Vrijheid! Maar nu, wat leert die belijdenis zelve ? Dat het geloof een geheel en al p e r so o nlij k e zaak is 1). \') Dit leeren ons namelijk de oudste Belijdenis-
sen: de „apostolische," de Nederlandsen-gereformeer- de, de Augsburgsche. Deze alle hebben een per- soonlijk karakter. Zij spreken alle: „ik geloof, wij gelooven." Daarna komt dan, in den tijd der rechtzinnigheid, eene andere Belijdenis, die dit per- soonlijk geloof achter de leeruitdrukking der kerk verbergt, zooals op de drie genoemde oudste Belij- denissen naar dezelfde rangorde de naar Athanasius genoemde, do leerregelen van Dordrecht, on de Formula C\'oncordioe volgden. De eersten in deze twee reeksen hebbon oen geheel apologetisch (be- strijding afwerend), de laatsten een polemisch (in bestrijding levend) karakter. |
|||||
|
WAT IS HET GELOOF? 101
|
|||||
|
Zoodat dus het confessionalisme, dat
tot trouw aan de Belijdenis het persoonlijk geloof wel wenschelijk maar toch niet noodzakelijk acht, dooi- de Belijdenis zelve gewraakt wordt. Elke Belijdenis wederlegt de orthodo- xie die na haar komt. VI.
Ja, Gode zij dank! het is tegen
het geloof, als men de kerk van Christus wil doen steunen op de ge- geloofsbelijdenis, in plaats van op den levenden (iod zelven, op den Persoon die door dat geloof beleden wordt. Er is geen andere grondslag der kerk dan de Naam, d. i. de Persoon, des Vaders, des Zoons en des Heiligen Geestes, in wien wij gedoopt zijn. Naar (iods Beeld geschapen, moet ik (iod zien zoo ik levende gemeenschap met Hem |
|||||
|
1 0\'2 WAT IS HET (JELOOF?
|
|||||
|
zal hebben: ik moet Hem zien. Ja,
de ingeschapen behoefte des menschen is. God als mensch te zien. Yleesch- wording des Woords, dat is niet een vreemd, wonderlijk leerstuk, maar liet allernatnnrlijkste wat er is. In alle mythen der volken leeft er een aan- duiding van; in alle harten der men- schen Gods van alle tijden spreekt eene vraag er naar, een honger en dorst naar menschelijke verschijning Gods. Aan God als wetgever, als sonverein. heeft de mensch evenmin genoeg als aan God als wijsgeerig idee. En wederom, zoodra die vleesch- wording werkelijkheid is geworden, roept zij uit de diepte van \'t men- schelijk hart nog eene diepere behoefte wakker, of neen. dezelfde behoefte spreekt dan nog op andere wijze. Namelijk deze vleeschwording kan |
|||||
|
WAT IS II KT GELOOF? 108
|
|||||
|
door ons hot blijkt uit do geschie-
denis van Jezus Christus — zij kan door ons niet toegeëigend worden. Wij verwerpen Hem, alle vijandschap van liet natuurlijk hart komt tegen Hem op. Hoc nu? Hij was begeerd en verlangd, zeiden wre, en als hij dan werkelijk komt, wordt Hij ver- worpen? Ja. want hier blijkt dat waarlijk liet bedenken des vleesches vijandschap is tegen God. Door die vijandschap moet Gods Heilige hoen gaan, onder haar bezwijken, haar dragen als het groot zondenoffer, en dan daarna weder tot ons komen in nog wederom overwinnende liefde, met dat groot „ Vrede zij ulieden! *\' waarmee de gave des Heiligen Gees- tes gepaard gaat (Joh. 20 : 21, 22). God moet tot ons komen, niet alleen om ons te verlossen als Zoon, maar |
|||||
|
104 WAT IS HET GELOOP?
|
|||||
|
ook om ons die verlossing toe te
eigenen, om ons geheel te vernieuwen als Heilige Geest. Zoo is de belijdenis — niet van
..de Drieëenheid Gods", maar van den drieèenigen God. niet een benauwd wijsgeerig leerstuk, een duistere be- spiegeling, maar eenvoudig de belijde- nis der werkelijke ervaring. Een God die niet de Drieèenige ware, zou niet God voor ons kunnen zijn, want Hij zou niet tot ons zijn gekomen, zich niet in ons geopenbaard hebben. Daarom beteekent deze belijdenis niets anders, dan dat wij gelooven uit ervaring van de oneindige Liefde. „Dit is" — zeggen we niet het ..Athanasianum" — „het algemeen geloof, hetwelk zoo wie niet trouwe- lijk en vast gelooft, die zal niet mogen zalig zijn." Gewis niet, want wie |
|||||
|
WAT IS HET GELOOF? 105
|
|||||
|
zich van de oneindige Liefde, van het
Leven zelf afsnijdt, die werpt zich noodzakelijk in den eeuwigen dood. Athanasius, de man Gods, de denker van de heiligste diepzinnigheid, besefte dat Arius een verkeerd wijsgeerig leerstuk in de plaats stelde van den levenden God zei ven: dus dat hij inderdaad alle eenheid, alle zede- lijkheid onder de nienschen vanharen grond beroofde. Want op de kerkver- gadering te Nicea, waar die twee mannen tegen elkander over stonden, gold het niet een bovennatuurlijke be- spiegeling over het goddelijk wezen, maar in den grond de zedelijk- heid zelve. Van alle samenvoeging, van alle eenheid onder de menschen is het eeuwige Woord in Wien wij geschapen zijn. de grondslag. In eiken mensch, als mensch, moeten wij lief- |
|||||
|
106 WAT IS HET GELOOF?
|
|||||
|
hebben het eeuwige Woord dat in
hem is: dan eerst is de liefde van mensch tot mensch, van ouders en kinderen, van overheid en onderdanen, enz. de rechte. Maar Christus kan de scheppingsgrond der menschen niet zijn indien Hij niet God is. Eerst doordat Hij waarachtig God is. kan de Gemeente ontstaan die dan weder de grondslag van alle verdere vereeniging onder de menschen is. Immers, is Christus niet God. dan is de Gemeente slechts het werk van Christus en niet zijn Lichaam dat dagelijks uit zijn Geest geboren wordt en leeft. De innige vereeniging die Hoofd en leden verbindt, kon er niet zijn indien Christus slechts een schepsel ware. Want een schepsel kan niet met een ander schepsel zoo innig verbonden zijn. Dus zou dan de verbinding onder |
|||||
|
WAT IS HET GELOOF? 107
|
|||||
|
de menschen haar diepsten grondslag
missen. Maar vooral, dan ware (iod
niet werkelijk tot zijn schepping ge- komen in den mensch. Laat den Zoon het hoogste van alle schepselen zijn: van het hoogste aller schepselen tot (iod blijft toch altoos de afstand tus- schen schepsel en Schepper, dat is: een oneindige afstand. Is Christus niet (Jod. zoo is die klove niet over- brugd: zoo is. al kan Gods kracht en werking ook nog tot ons afdalen, de gemeenschap met God zelven toch niet hersteld. Dus niet voor een leer- stuk, maar voor de gemeenschap met den levenden (Jod, voor het geloof zelf trad Athanasius op. Niet voor een leerstuk, neen, maar voor de geeste- lijke werkelijkheid, voor het leven zelf dat in dit leerstuk zijn gebrek- kige uitdrukking vond. Ja, wij zeggen |
|||||
|
108 WAT IS HET «KLOOF?
|
|||||
|
met volle zekerheid dat wie niet in
den drieëenigen God gelooft, die gaat zonder twijfel eeuwig verloren. Maar wie is het nu, die niet in Hem gelooft? Is het deze of gene die dit leerstuk verwerpt ? 0 neen, zulk eene verwer- ping kan om vele redenen geschie- den, die toch het geloof van zulk een mensch niet vernietigen. Ik weet alleen voor mijzelven dat, zoodra ik van de gemeenschap met God en den naaste tot het ongeheiligd leven afdaal, ik doe wat het „Athanasianum" ver- biedt, namelijk „de Personen te ver- mengen en het wezen en de substantie te deelen." Tk vermeng dan de Per- sonen, want ik onderscheid dan niet langer het natuurlijk van het gees- telijk loven, den Vader van den Geest; ik zie ze beide niet meer in den Zoon, maar slechts nog in mijn krach- |
|||||
|
WAT IS HET GELOOP? 109
|
|||||
|
teloos leerstuk, vereenigd. En ik „deel"
dan „het wezen en de substantie"; want de glans dei\' eeuwige Eenheid taant, daar ik niet langer aanbid, voor mijn blik. en slechts het ver- brokkelde, onharmonische eindige blijft voor mij over. Zegt iemand: „God is Vader, en daaraan heb ik genoeg!" zoo andwoord ik: dan kunt gij niet waarlijk weten dat de mensch geest is, d. i. ten volle voor Gods inwoning vatbaar, namenlijk omdat hij in staat is te gelooven dat Christus God is, en dus God als mensch te kennen. Dit toch is het hoogste waartoe de mensch komen kan. Naar waarheid te zeggen: „Christus is God" — dat is hetzelfde als te zeggen: „Tk ben Gods kind, God heeft zich aan en in mij als Heilige Geest, d. i. levendma- kend, geopenbaard." Derhalve is „in |
|||||
|
110 WAT TS TIKT GELOOF?
|
|||||
|
den drieëenigen God te gelooven"
niets anders dan werkelijk en inder- daad in eentenvollegeopenbaar- den God te gelooven. En daar de daad van dit geloot\' het hoogste is waai- een niensch toe komen kan, ja datgene waarin de niensch zijn wezen als ïnensch in al zijn volheid open- baart. — zoo kan men op de vraag van onzen titel: „wat is het geloof?"\' deze twee andwoorden geven: „het geloof is, den drieëenigen God erkennen:" of ook: „het geloof is, ten volle ïnensch te zijn." Het ééne beteekent volkomen hetzelfde als het andere, niet meer noch minder. Zie, nu ons eenmaal de eeuwige Liefde geopen- baard is. kunnen wij met iets min- ders dan met haar niet meer leven. Wij schrikken terug voor een God |
|||||
|
WAT IS HET GELOOF? 111
|
|||||
|
die slechts liefde hebben, niet de
Liefde zijn zou. d. i. niet het voor- werp zijner liefde eeuwig in zich- zelven bezitten zou. Wij kennen nu eenmaal de zonde, en haar wegneming heeft ons ecne eeuwige almachtige Liefde doen kennen. Wij zijn nu een- maal in eene schepping die. aanvanke- lijk verzoend en verlost, ons niet meer toelaat iets minder dan eene eeuwige heerlijkheid te hopen. Weet gij voor deze ervaringen een anderen naam dan het geloof in den drieëenigen God, wij zullen dan gaarne dien bete- ren naam van u overnemen. Geen leerstuk, maar alleen de werkelijke ervaring, het werkelijk tot ons en in ons komen van den levenden God, betuigen wij met ons geloof. Toen onze Heiland ten hemel voer. heeft hij ons dien Naam, als samenvatting |
|||||
|
112 WAT IS HET GELOOF?
|
|||||
|
van al wat Hij ons gegeven had, ter
prediking achtergelaten. In Hem erva- ren wij den Vader en den Heiligen Geest, gelijk Hijzelf die ervaring maakte; Hij oorspronklijk, wij alleen in en door Hem. In dezen Christus zijn wij gerechtvaardigd. Let wel. in Hemzelven; niet door ons geloof in Hem, maar door Hemzelven in wien wij gelooven. Zoo bedoelde liet ook de Apostel Paulus. De allereerst- gerechtvaardigde, door God voor goed verklaarde, is Christus zelf. God recht- vaardigde, door de opstanding uit de dooden, den Man die volkomen in Hem geloofd, d. i. op Hem vertrouwd heeft (Rom. 1 : 4). Hij is „gedood in het vleesch, maar gerechtvaardigd in den Geest." In deze rechtvaardi- ging is de onze besloten, namelijk de onze als mensch en, omdat Hij ons |
|||||
|
WAT IS HET UELOOF? 113
|
|||||
|
vleescli is geworden. Als menschen :
we zijn mi door Hem loden der (Je- meente. d. i. niet meer leden van eenige secte of van eenige bijzondere vereeniging, maar van het geheele menschengeslacht waarvan Hij liet hoofd is. Het geloot\' in Hem. de een- lieid met Hem. is de grondslag van alle kennis, van alle samenvoeging die onder de menschen bestaan kan. van alle zekerheid, liefde, heiligheid, blijdschap, kracht die onder de men- schen kan denkbaar zijn. In Christus zijn wij één met allen. Wij voelen die eenheid met de geloovigen die den Heiland belijden: wijgelooven één te zijn met hen die nog niet in Hem gelooven. En of iemand in Hem al dan niet gelooft, dat maken we slechts met groote voorzichtigheid op uit zijn leerstellige overtuiging. Want 8
|
|||||
|
114 WAT IS HET OtiLOOF?
|
|||||
|
wij kennen de verwarring die in dat
opzicht bestaat. Is er iets goeds, iets waars, iets verhevens, eenige liefde, eenige geestelijke kracht in iemand, zoo weten wij dat dit het eigendom van Christus is, en dat Christus dus ook, hoe aanvanklijk het wezen moge, in den zoodanige woont. Daarom heb- ben wij dan blijde vrijmoedigheid om hem te verkondigen dat ook hij een onderdaan des Heeren is; dat Hij die het Hoofd der menschheid is, ook over hem als Heer en Meester heerscht; en hem dus te waarschuwen dat hij, dit niet geloovende, in opstand blijft tegen zijn Schepper, in scheiding van zijn mede- menschen, in strijd met zichzelve. |
|||||
|
WAT IS HET GELOOF? .115
|
||||||
|
vn.
Ja, ook in strijd met zijne medemen-
schen is hij die niet in Jezus Chris- tus gelooft. In de gemeenschap die ons met den Vader en den Zoon door den Heiligen Geest verbindt, ligt ook de éénig ware gemeenschap tusschen de menschen gegrond (1 Joh. 1 : 1 — \'S). De gemeenschap met Christus vormt niet eene kerk als afzonderlijke ver- eeniging naast den staat of het huis- gezin: zij is de grond van dat alles. De H. Doop verklaart den mensch tot mensch, daar Christus hem tot de ware menschheid is komen her- stellen. En in de ware menschheid ligt de grond tot alle éénheid, van welken aard of naam ook, onder de menschen. In Christus zijn wij recht- |
||||||
|
*
|
||||||
|
1 1(> wat is iu;t geloof?
vaardig, d. i. in Gods oog vrijgespro-
ken, en welbehagehjk in don Geliefde, d. i. goed. De gemeente houdt dus onder de menschen den rechten stan- daard van goed en kwaad op. Toen de kerk verbasterde, en de „goeden" uitsluitend zag in de roomsch-recht- geloovigen, heeft de hervorming een anderen standaard van goed en kwaad verkondigd. Zij heeft gezegd: neen, niet de gehoorzame kinderen der wereldsch geworden kerk zijn goed, en de anderen kwaad: maar, tot het middelpunt des levens terug- gaande, verkondigen wüj u dat goed, gerechtvaardigd, zijn die in den Chris- tus der Schriften gelooven, en de anderen niet. En als ook de her- vorming verbastert, als de rechtzin- nigheid vroeger of later komt zeggen : goed, geloovig, is hij die de belijdenis |
|||||
|
»
|
|||||
|
WAT 18 HET GELOOF ? 117
|
|||||
|
der kerk aanhangt, en de anderen
niet — moeten zij die weten dat de rechtvaardiging is in Christus zel- ve n, wederom verkondigen: neen, niet in de belijdenis, maar in Hem dien de belijdenis belijdt, is onze. rechtvaardiging. Goed zijn zij die het met ernst laten gelden, dat zij in Christus zijn, en die daarom hun natuurlijk, zondig leven laten varen, om hun Heer en Meester over lien en in hen te laten heersenen. En kwaad zijn zij die, hoewel misschien onberispelijk rechtzinnig, evenwel niet werkelijk gelooven dat zij in Chris- tus zijn, en daarom naar het vleesch leven, (ielijk Paulus zegt: ..al wat niet uit liet geloof is, d. w. z. uit den werkelijken toestand van in den geloove te leven — dat is zonde." Niemand kan dus een goed liuisva- |
|||||
|
118 WAT IS HET GELOOF?
|
|||||
|
der, burger, geleerde, kunstenaar, sol-
daat, staatsman, vaderlander zijn, nie- mand kan den rechten levensgrond van al deze vereenigingen kennen, en zich er dus naar haren eisch in gedra- gen, dan die in Christus gelooft. Want niets wat waarlijk leeft, kan door eigenwilligheid, d. i. baatzucht, samen- gehouden worden: de mensch echter is buiten Christus eigenwillig. En het tegendeel van eigenwilligheid, de vrij- willigheid, de liefde, Avordt eerst door den Bevrijder, Christus, ons geschon- ken. Verdedigen wij dan eene soort van
omtreklooze, ongrijpbare „onzichtbare kerk" ? Neen, wij aanvaarden de his- torische kerken, en staan met liefde in de bepaalde kerkgemeenschap in welke God ons deed geboren worden. Maar wij vergeten niet dat elke aard- |
|||||
|
WAT TS TIET GELOOF ? 119
|
|||||
|
sche vereeniging, dus ook deze, gegrond
staat in de hemelsche eenheid van welke Christus, de eenige grond der wereld, het Hoofd is. Hemelscli en heerlijk is do Gemeente,
het lichaam van Jezus Christus, door Hem ten eeuwigen leven verkoren. Plet kenmerk van haar leven op aarde is de Liefde. „Hieraan zullen allen erkennen dat gij mijne discipe- len zijt, zoo gij liefde licht onder elkander." Ach — roepen velen — hoe nietig en onvruchtbaar zijn al die godgeleerde bespiegelingen, al dat twisten over kerkstellingen even dor als spitsvondig: mocht dit alles eens wijken voor algemeene liefde. Op de liefde komt het aan: zij is oneindig meer dan alle dogmatiek! Welnu, die zoo spreken hebhen onze volle sym- pathie, (ïowis de liefde is het hoog. |
|||||
|
120 WAT IS HET GELOOF?
|
|||||
|
ste, is oneindig hooger dan al ons
bespiegelen en bedenken. Alleen vra- gen wij hun: erkent dat, daar toch de mensch niet schepper maar schep- sel is, zijne liefde gegrond moet zijn in eene nog hoogere, volmaakte liefde van welke zij zwak afbeeldsel is: van eene goddelijke liefde die aan al het bestaande ten grondslag ligt. Er- kent, met één woord, dat niet de liefde (iod is, maar dat (iod is de liefde. Kent gij dan een (iod die de eeuwige heilige Liefde zelf is ? Een (Iod die, als Liefde, zichzelve geheel geve n, geheel aan het schepsel mede- deelen, maar die tevens juist omdat Hij liefde en niet blinde natuurkracht is, zichzelve geheel bewaren kan zonder uit te vloeien in de mededee- ling? Zulk een (fod kennen wij als den drieëenigen (iod. Nogmaals, gij |
|||||
|
WAT IS HET GELOOF ? 121
|
||||||
|
weet dat wij met deze belijdenis niet
een bespiegeling meenen, die de dwaze aanspraak maken zon, het wezen (iods te verklaren. Veeleer is ons deze belij- denis wat een groot godgeleerde *) baar noemde: aanduiding van bet begrijpen van de onbegrijpelijkheid (iods. Wij geven met baarslechtste kennen dat wij in die mededeeling onzen God hebben Ieeren kennen als de oneindige Almacht der Liefde, die niet slechts schept maar in den hoog- sten zin levend maakt,, zoo, dat wij den waan des natuurlijken men- sehen van zelf God te zijn, volledig lieten varen en nu zaliglijk enkel van zijn genade leven. Deze ervaring mogen wij ons niet laten ontnemen of ontzeggen, zoomin als de zekerheid |
||||||
|
\') 0. 1. Nitzsch.
|
||||||
|
122 WAT IS HET GELOOF?
<lnt wij als menschen hier op aarde
bestaan. Welnu, hebt gij die ervaring met
ons, met de Gemeente aller tijden medegemaakt, en wilt nu tocb een andere benaming voor God kiezen dan welke wij belijden, bet is ons wel. Aan onze godgeleerde of kerke- lijke benamingen hangen wij niet. Slechts dit ééne begeeren wij: dat God waarlijk erkend worde als de Liefde zelve. Dan zal ook de god- geleerdheid erkend worden als niet eene bespiegeling van ons over God, maar eene (door menschelijke beschrij- ving verklaarde) openbaring Gods aan ons. De ware godgeleerdheid wordt, hoe ook menschelijk nadenken er als vormgevend bijkome, toch voor haren inhoud niet anders dan van God zei ven geleerd. Haar middelpunt nu |
||||
|
WAT rs HET OELOOF? 123
|
|||||
|
is ook het middelpunt der wereldge-
schiedenis zelve, het offer van Gol- gotha. Stel voor de verzinnelijkende hostie op het altaar liet levend beeld des Gekruisigden in de plaats, zoo ziet gij dat middelpunt der wereldge- schiedenis en van alle dingen heer- lijk aangeduid in Rafaëls Disputa de 11\' Eucaristia op het Vatikaan. Tn heilige verrukking staat eene ge- meente van Kerkvaders, geestelijken en geloovige belijders van alle tijden rondom het Altaar geschaard, als ware zij eene gedurige algemeene Kerkver- gadering. Zij ziet den hemel geopend, en daarin troonende de Heilige Drieëen- heid, omgeven van Patriarchen. Apos- telen, Profeten en Getuigen van Oud en Nieuw Verbond. Het middelpunt echter is, zoowel in den hemel als op de aarde. Jezus Christus. Tn den |
|||||
|
124 WAT IS HET GELOOP?
|
|||||
|
hemel niet uitgebreide armen den men-
schen het wonder der eeuwige Ver- zoening verkondigende. Op aarde in het Sacrament des Altaars, het Kruisoffer, door de gansche gemeente in aan- biddende dankbaarheid aanschouwd. Zoo is het. Middelpunt des heelals,
middelpunt ook der waarheid die wij prediken, is het offer van Uolgotha. Niet een nieuwe godsdienst is met wat men ,,het christendom"\' noemt, op aarde gekomen; niet eene kerk alleen, maar een koninkrijk, het konink- rijk Gods in aanvang. Daarom werd het vervolgd hij zijn optreden. Als „godsdienst" zou het, binnen zekere grenzen, door het romeinsche rijk zijn geduld en verdragen geworden. Maar als koninkrijk, als liemelsche maat- schappij, stond het tegen het keizer- rijk over. De prediking der Vleesch- |
|||||
|
WAT IS HET GELOOF? 1 2-">
|
|||||
|
wording bracht den hoogsten. eeuwigen
(iod zeer na tot de nienschen, en noodzaakte de harten tot vernieuwing. De goden die tot nog toe de harten beheerschten, waren half\' goddelijke, half menschelijke wezens. .luist daar- door konden zij de nienschen die aan hen hingen, beschermen tegen de aanraking met den hoogsten, waren (ïod: — aanraking welke het geweten desmenschen ten allen tijde gevoelt dat voor hem doodelijk zal zijn. Zoo ston- den dus de twee groote beginselen, de Macht en het Offer, in den Keizer van Eome en den Koning Israels tegen elkander over. En nog steeds doen zij dat. De (Temcente des leven- den Gods, de hemelsche stad wier kunstenaar en bouwmeester (Iod zelf is, heeft tot grondgedachte dezelfde als het Heelal, namelijk het Offer, de |
|||||
|
126 WAT IS HET GELOOF?
eeuwige Liefde. Ons is zij als genade
geopenbaard. In de diepte der volko- men verbrijzeling, in de erkenning van volkomen verdoemelijklieid voor God, wordt den mensch de onderwij- zing des Heiligen Geestes, die liet Raadsbesluit (iods in schepping, ver- lossing en verheerlijking uitlegt, ver- staanbaar. Dan ontbreken ons de woor- den om de heerlijkheid dier genade te prijzen. Als Offer kwam Christus in de
wereld. Dat is volbracht op Gol- gotha. Maar het begon doordat Hij in Israël als mensch optrad. Als mensch, dat is: hij bracht een nieuw, volmaakt menschenleven, niet een nieuwen „godsdienst". Hij zat aan op de bruiloft te Kana, verkeerde met allen, heiligde elke levensbetrek- king, gaf den Keizer wat des Keizers |
||||
|
WAT IS HET GELOOP? 127
|
|||||
|
is, en Code wat Gods is. Daardoor
verklaarde Hij al deze levensterreinen voor heilig in zichzelve, als hebbende een goddelijke!) eeuwigen, geestelijken grondslag. Hij heiligde in zichzelve het v 1 e e s ch, en gat\' zijner gemeente de taak, hetzelfde te doen. Zoo moet dan de Gemeente niets anders wezen dan de menschelijke samenleving, door het geloof in Christus tot haar eigen- lijke bestemming gebracht, door dat al haar levenskiemen tot ontwikke- ling gebracht zijn. Door het geloof in Christus, dat is: door Christus z e 1 v e n, niet door onze leerbelijde- nis van Hem. Wij moeten Hem belij- den ; maar niet onze belijdenis, neen, Hij zelf is de grond onzer vereeni- ging. Dit is het groote onderscheid tusschen partij en gemeente. De partij (in kerk of staat) is kenbaar |
|||||
|
128 WAT IS HET GELOOF?
aan haar leuze: de gemeente aan
\'s Heeren genadedaad. die den menscli doopt en opneemt. VIII.
Wat is het geloof? Zoo beand-
woorden we dan ten slotte de vraag van onzen titel bij bet licht van bet Offer des Kruises, zooals dit Offer de vleeschwording voltooit, verklaart en tot ons brengt. Het Woord is vleescb geworden. Tn stede van op dit worden, deze ontwikkeling te letten in welke juist de beerlijk- beid der vleeschwording bestaat, ziet bet leerstuk maar al te zeer Christus dadelijk van den aanvang als voltooid in zijn Godbeid aan. Het miskent dat bij juist in de diepte der menscbheid, juist daar waar bij volkomen mensch |
||||
|
WAT IS HET (i KLOOF ? 129
|
|||||
|
is, zich het allermeest als Zoon Viin
God openbaart. Hot gevolg (of liever de oorzaak) hiervan is de eigenbatige vroomheid die niet bovenal tot ver- heerlijking van den Vader in den Zoon door den Geest, maar tot eigen zaligheid gelooven wil. Men denkt in haar nauwelijks of niet aan den Persoon dien men lief kan hebben, maar schier uitsluitend aan het werk der verlossing, van \'t welk men voor- deel kan trekken. De eeuwige Godheid des Heeren werkt dan slechts uit de verte, door middel van een „aange- nomen" menschheid. Deze menschheid wordt dan tot een werktuig verlaagd om ons. door schuldbetaling, vrijheid van het verderf en toegang tot de zaligheid te verwerven. God neemt in den hemel deze betaling aan, en is voldaan, liet leerstuk der Godheid 9
|
|||||
|
1 80 WAT IS HET GELOOF ?
|
|||||
|
des Zoons wordt en blijft dan bele-
den, maar hoe? Het beteekent dan niet: „zie Christus\' leven aan, zoo dicht komt God in Hem tot ons, zoo volkomen wordt Hij met ons één\', maar veeleer: ..Zie Christus\' leven aan, zoo hoog staat God in 11 e m boven ons, alwetend, wonderdoend, almachtig". Gelijk het, bij die zienswijze, niet waarlijk de profeten des ouden Verbonds zijn aan wier persoonlijke grootheid als dienaren Gods men zich sterkt, maar alleen de woorden en werkingen Cods, die door hen heen tot ons komen, zoo is het hier ook niet de mensch Jezus Christus dien wij als ons Hoofd zien leven en spreken en ons aan- vatten met levendmakende liefde, maar veeleer (iod die door Hem als majes- tueus werktuig zijn souvereine genade |
|||||
|
WAT rs HET OELOOF? 13]
|
|||||
|
ons toereikt. Of wel, als het hart
toch de onbeschrijfelijke liefde van den Zoon des niensclien gevoelt, dan ontstaat door dit leerstuk een zekere tweeheid in God; de Vader is streng en heilig, de Zoon is barmhartig \'j. \') Vandaar dat na een „rechtzinnige" opvoe-
ding zoo vclci] „modern" worden, zoodra zij het wagen, den Christus waarlijk onbevangen in zijn inenschelijke liefde en grootheid te zien. De almach- tige, strenge God die hem zond en door hein werkte (want zijn wonderen beschouwt men dan als wer- ken der (Jodlieid) komt meer en meer op den ach- tergrond; of. zoo zij Mem vasthouden, vormt zich hij hen de voorstelling van een verdeelden l4od. Deels is Hij. in Christus, genadig en barmhartig, deels, op den hemeltroon. streng en geducht. Deze tweeheid is op den duur niet vol te honden. Ein- delijk maakt men den hand los (of liever hij raakt van zelf los) en men houdt een bloot menschelijken Christus over. Zulke „modernen" zengen dikwerf tot ons: „Ik geloofde vroeger hetzelfde als gij, maar nu stel ik den Christus veel honger dan vroeger." Dit laatste is waai\'. Want. maakt men ernst met de menschheid des Heeren, (zouder de talrijke kritische en zielkundige willekeurigheden |
|||||
|
132 WAT IS HET GELOOF?
Neen, niet alzoo gelooven wij. Wij
gelooven niet do Godheid des Heeren en dan toch ook zijn menschheid, maar wij gelooven dat God zóó waar- achtig (tod, d. i. eeuwige Liefde is, dat Hij zelfs tot vleeschwording toe is afgedaald tot ons. Niet „niet vleesch omkleedr heeft zich God; niet de gedaante, den vorm. de ge- stalte des menschen heeft Hij aange- nomen. Maar het Woord is vleesch geworden, en in dit anders-worden heeft Hij zijn zichzolf-zijn, zijn God- zijn, niet verzaakt maar bevestigd. |
||||||
|
in te zien. met welke men dan toch tegelijk zijn
Christus in de synoptische evangeliën meent te vinden) zon heeft men voor zijn hart veel meer dan men vroeger aan liet onbegrijpelijk Godwerk- tuig had. hetwelk men op een afstand vereerde. Docli onwaar is in dit zeggen, dat men ooit de («odheid des Heeren naar de Schrift zou hebben geloofd. Men heeft haar nooit waarlijk erkend. |
||||||
|
WAT TS ITRT GELOOF-? 13o
|
|||||
|
Want de naar (iods beeld geschapen
menschelijke natuur is niet eene aan (Jou1 vreemde natuur, zoodat God daarin onkenbaar zou worden, of wel met een zeker geweld, met een zekere opzettelijkheid of wonderbaarheid daar- in zou moeten doorbreken. Neen, de menschelijke natuur is voor God ont- vanklijk: God kan zich in haar geheel openbaren. Dat is geschied. Juist door vleesch te worden, dooi\' anders te worden, is Hij in vollen nadruk bewezen dezelfde, de eeuwige Liefde te zijn. Als Hij zieli naai\' de plaats des vloeks, waar de zondige mensch- heid woonde, beeft begeven, zoo was dit niet een veranderen van plaats, maar een werkelijke ontwikkeling in hemzelven, een worden, een zelfvol- making, een voltooid-worden, Hebr. 5 : 9. Nu moet ook de Gemeente zijn |
|||||
|
134 WAT IS TTET GELOOF?
waar haar Hoofd is, de werken doen
die liij deed in deze wereld. Ook zij moet. niet door verandering van plaats, maar door een werkelijk worden, een anders-worden dat toch slechts bevestiging van het eigen wezen en leven is, zich daar begeven waar de menscheid staat, in alle levensbetrek- kingen die, naar we zagen, in het eeuwig Woord gegrond zijn. Het kruis is de plaats, het heilig raakpunt waar wij God kunnen aanvatten in den geloove tot eigen behoud. Datzelfde Kruis dan moet ook voor de wereld het raakpunt zijn, waar zij in de liefde der Gemeente de eeuwige liefde, de liefde van Christus, kan voelen en er in leeren gelooven. Ja. gelooven is liefhebben. Do
vleeschwording des Woords in de Gemeente is nog maar in aanvang. |
||||
|
WAT IS FTET GELOOF? 135
Dit smart ons. want wij verlangen
naar do volle verheerlijking van Chris- tus in oen verlost heelal. Hij is de grond dor wereld, en de kreatuur kan eerst vrij worden als haar grond verschijnt, openbaar wordt. Want vrij is datgene, welks grond onbelemmerd verschijnt. Dit kan eerst geschieden in een verheerlijkt heelal. Daarom verlangen wij met ons gansche hart naar de heerlijke toekomst, do beloof- de wederkomst van Jezus Christus. Wij verlangen daarnaar uit liefde, ook voor de wereld. Want dan komt voor haar het Gericht, de groote kri- sis. met noodzakelijkheid. Dan zullen velen die den Heere Jezus onwetend, zonder Hem to kennen, hebben ge- kleed en gevoed, erkennen dat zij tot Hem behooren. Hot middelpunt van alle waarheid is do vleeschwording |
||||
|
136 WAT IS HET O KLOOF?
dos Woords. Is die verklaard, dan is
alles in beginsel doorgrond, want de
gcheele wereld hangt aan dit middel- punt, in Christus zijn alle dingen ..tot een stelsel samengevoegd," Col. 1:17. Dit ..stelsel" in gedachten na te beelden, en dus den afdruk der hoogste werkelijkheid in zich te heb- hen, dat is beschrijving van het geloof der Gemeente. Maar voor de arme „moderne" wereld is dit nog onge- rijmd. Zij vindt dit nog een wonder- lijk [ihilosopheeren of godgeleerde bespiegeling. Heeft zij daarin geheel ongelijk ? Neen, want de Heer heeft gezegd dat de éénig voldoende apo- logie die de waarheid van zijn een- heid niet den Vader bewijzen zal, de eenheid der Gemeente onderling en met Hem en den Vader zal zijn, Joh. 7 : 21. Doch die volle éénheid der |
||||
|
WAT rS ITF.T GKLOOF? 137
|
|||||||
|
Gemeente, schoon nu reeds in begin-
sel werkelijk bestaande, kan toch eerst in de heerlijkheid volkomen open- baar worden. Eerst daar zullen het geheel geopenbaarde wezen en de ten volle ontvouwde verschijning elkander dekken, ook in ons zoowel als in de wereld rondom ons. Dus eerst daar zullen wij alles in elkander kunnen liefhebben. Daarom zal dan, door de volle liefde der gemeente in Christus, eerst daar de glans van den grond dier liefde, het eeuwig drieéenig we- zen Gods, openbaar zijn ]). Tot zoo- |
|||||||
|
\') Dit drukt Dante heerlijk uit als hij Beatrice
aan den zanger, terwijl zij naar het Paradijs op weg zijn. doet beloven dat „daar. in de heerlijk- heid, zal gezien worden wat wij hier nog slechts door gelooven vasthouden.\'\' Niet door verstands- bewijs, maar het zal door zichzelf klaarblijkelijk zijn, op de wijze van de eerste waarheden (axio- mcn) welke do mensch gelooft: |
|||||||
|
IBS WAT IS HET GELOOP?
|
|||||||
|
Icing heeft derhalve de wereld die
dit evangelie verwerpt, nog een ver- ontschuldiging. Dan echter houdt die op. De krisis is daar. Wat aan het licht verwant was. maar dit miskende tot nog toe, valt toe en aanbidt. Wat het licht verwierp, \' valt dei- volle duisternis als erfdeel toe. De waarheid is alzoo de eeuwige
Liefde. Haar in zich te ontvangen en door haar tot het leven der liefde te komen, dat is het andwoord op |
|||||||
|
Li si vedra cio clie tenem per fede,
Non dimostrato, ma fla per se noto, A guisa del ver primo che 1\'uom credo. Tn de heerlijkheid zal de heilige Drieëenheid
een axioma, de eerste grondwaarheid van alle zijn. Menig „moderne" zal daar dus ook heüiglijk glimla- chen over de arme wijsheid, die hem in dit vleescli die waarheid deed verwerpen — evenals wij allen over het kinderlijk stamelen waarin wij haar heb- ben beleden. |
|||||||
|
WAT IS HET GELOOF ? 189
|
|||||
|
de vraag, door onzen titel gesteld.
Christus zelf\' geeft het door te zeg- gen: ..zoo iemand wil Gods wil doen, die zal van mijne leer erkennen dat zij uit (lod is." d. w. z. zoo iemand op den duur niet tot het geloof in Mij komt. zoo wil hij in den grond Gods wil. het goede, niet: zoo is hij in den grond een slecht mensch. In de wereld zegt men: „iemand kan wel Christus verwerpen en toch een zeer goed mensch zijn." Maar Christus zegt: .zonder mij kunt gij niets doen," niet ademen en leven, laat staan, dan goed zijn. En Pau- lus verklaart dat al wat niet uit het geloof is, dat is zonde; gelijk trou- wens de Heer reeds gezegd had, dat de Heilige (leest de wereld zal overtuigen van zonde omdat z ij niet in He m g e 1 o o ven. Wat is |
|||||
|
140 WAT IS HET GELOOF?
|
|||||
|
dan gelooven? Erkennen dat wij van
nature, krachtens de schepping in het Woord, in Christus zijn; daaraan zijn eisch geven, dit in onzen wil opnemen; en dus den aangeboren zondigen wil, die er tegen streeft, beslistelijk opgeven, ons zelve ver- loochenen en ons kruis opnemen. Dan staan wij in de waarheid. Want waarheid is datgene wat de mensch ziet als hij zichzelf verloochent. Dan zien wij Christus niet hij alle dingen h ij k o m e n als een etiket, een toege- voegde bijzonderheid, maar wij zien hem als grond van alle dingen. Zoo- dat dus de dingen dan ,christelijk" zijn, als ze zijn wat ze naar hun oorspronklijken aard belmoren te we- zen, d. i. als ze waarlijk zichzelf zijn. Daartoe moet dan al het ver- keerde, toegevoegde, worden afgewor- |
|||||
|
141
|
|||||||
|
WAT IS 1IKT GKLOOl\'?
|
|||||||
|
pen 1). Zoo hebben wij, menschen, door
het geloof, door de kracht van het Offer van Christus, den d o o cl afgeworpen. \') Dit is oen beginsel van de allerverste strek-
king. B. v. eone school wordt niet christelijk door dat zij wordt „met den Bijbel;" maar daardoor, dat zij zuiver school wordt, dat zij afwerpt al wat tot baren aard niet behoort. Eene lagere volksschool zal christelijk zijn wanneer men den moed hebben kan om te breken met het stelsel van overlading met leerstof\', met de verkeerde stelling dat „kennis macht is." en haar zuiver maakt tot eene plaats waar menschen des volks, ware volksmenschen worden gevormd: in welk geval men van zelfden Bijbel niet missen kan. Kvenzoo is eene staatkunde, eene litteratuur, enz. niet christelijk door een stichtelijke strekking of belijdenis, maar door te zijn wat zij naar den oorspionklijkon eisch en aard ••van het genre behoort te wezen. Eindelijk betee- kent dit voor de godgeleerdheid, dat de bij- bel sche idee van „Openbaring" weer hersteld, en de heidensche, die zoolang geheerscht heeft (nl. openbaring zooveel als inededeeling van onnagaan- bare feiten en waarheden) moet afgeworpen worden. Tsrael is het volk der openbaring Gods, het uit- verkoren volk. Maar die openbaring is (zie Gen. 1 —11) niet anders dan dat fJod. dóór een reeks van tijden |
|||||||
|
142 WAT TS HF/T GELOOF?
en leven dus nu in het ware, eeuwige
leven. Wij sterven niet meer. Nu behooren wij tot het Koninkrijk. Want de dood dien wij afgeworpen |
||||||
|
en toestanden heen, de ware niensrlilieid in een
bijzondere groep handhaaft, opdat zij later der overige ïnenschheid weder tot zegen zij. Du.s is niet de volkerengroep en geschiedenis die wij gewoon zijn de ongewijde te noemen, de natuur- lijke mensehheid, hoven welke zich dan Israël door goddelijke voorkeur .ds het ware torenhoog ver- heffen zon. Neen. de andere volken zijn gezon- ken, en Israël houdt aanvanklijk. gelijk daarna Jezus Christus volkomen, den standaard der eigen- lijke, van (iod gewilde. ïnenschheid omhoog. Daarom zeggen wij naar de H. Schrift, dat de gods- dienst bestaat in de openbaring (iods. Wij zeggen niet met de Modernen dat de openbaring bestaat in den godsdienst, (b. v. Lipsins § 52, Bieder- mann § 10(5) waardoor dan de openbaring geheel in het meiisehelijk geestesleven wordt ingetrokken en opgelost, .luist andersom zeggen wij dat de godsdienst bestaat in do openbaring; namelijk dat Christus, het eeuwige Woord, ook reeds in het Oude Verbond (1 Cor. 10 : 4. 9) en bij de heide- nen (Joh. 1 : 4) grond aller waarheid is. |
||||||
|
WAT TS TIKT GELOOF? 143
|
|||||
|
hebben, bestond ook daarin, dat wij
een afzondcrlijk-persoonlijke vroom- heid hadden. Eertijds dachten wij. voor onszelve (en dan natuurlijk liefst niet zeer velen mede!) ten hemel te gaan. Nu weten we dat wij zijn in het Koninkrijk van \'t welk de open- baring, ja, komt, maar het is er toch zelf reeds en wij leven reeds daar in. Het eeuwige leven is het volle, hei- lige, vrije, ware leven: want vrij is datgene welks grond te voorschijn komt, en Christus is de grond des levens. Nu heeft het leven geen doel meer voor zich afzonderlijk. Het is ingevoegd in het groot geheel der wereldgeschiedenis, die uitloopt op de openbaring van het Koninkrijk bij de wederkomst van ons Hoofd. Wij zien nu duidelijk, welk een onoverzienbare massa van overleveringen van eeuwen |
|||||
|
144 WAT IS HET GELOOF?
her als puin over het leven der
Gemeente, en ook over ons eigen bijzonder leven, heen ligt. Zouden wij het zelf, persoonlijk, kunnen afwerpen? Neen, maar de ontwikkeling der his- torie, in welke \'s Heeren gerichten voortgaan, komt ons te hulp. Ons eigen aardsch leven neigt ten avond, maar ook rondom ons wordt alles oud, de vastigheden van weleer raken los; in geestelijken zoowel als in let- terlijken zin „beeft" de aarde onder onze voeten. Wat is dat? ,,De beweeg- lijke dingen worden veranderd, opdat blijven mogen de dingen die niet bewegelijk zijn, alzoo wij een onbe- weeglijk Koninkrijk ontvangen." (Hebr. 12 : 27). Nu komt het aan op volle- dig afwerpen van wat daarbij belem- mert, van alles wat ons hindert, ten volle waar te zijn. En hier geldt het |
||||
|
WAT IS HET GELOOF? 145
groote woord dos Hoeren: „wie de
eere zoekt desgenon die Hem gezon- den heeft, die is waarachtig." Als Gods eere, de openbaring van zijn koninkrijk, ons doel is geworden, dan hebben wij afgedaan met til die bijzon- dere bedoelingen voor ons eigen per- soonlijk leven, met al de geheime wenschen en eischen aan de wereld, die wij van de geboorte af bij ons dragen en die ons verhinderen ten volle waar te zijn. Maar mi geven wij ons leven over. Er kome van wat God beschikt, maar wij zijn van onszelvc, dus van de geheele wereld vrijgemaakt: wij zijn nu waarachtig geworden. Eerlang valt dit ons vleesch ten volle, en daarmede het laatste wat ons onwaar hield. Zoo is het leven des geloofs een
gedurige opgang. Stil en heerlijk vol- 10
|
||||
|
146 WAT IS IIKT GELOOF?
|
|||||
|
brengt Jezus Christus daarin (naar
den voortgang dien Joh. 5 teekent) liet wonder der genezing. Met zijn machtwoord der liefde geneest Mij den kranke en geeft het eeuwige leven, dat ten slotte van alle windselen vol- komen bevrijd, tot de opstanding uit- gaat. ...Met Christus opgestaan en in den hemel gezet"\' dat is geen overdrachtelijke spreekmanier. maar
nuchtere waarheid en werkelijkheid. Met de overdrachtelijke spreek- en leef- manieren. met de onrustig gespannen idealiteit van vroeger jaren is het nu gedaan. De waarheid is een gewon- nen zaak, en behoeft niet door ons te worden gehandhaafd, maar zij hand- haaft ons. In haar gehied zijn wij overgezet, en ademen hare atmosfeer, de atmosfeer des Koninkrijks. Nu is er rust, volle rust. Hoe blijkt het |
|||||
|
WAT IS HET GELOOP? 147
hier dat alleen de Christus, de waar-
achtige Christus der Schriften, rust kan geven! Elke andere Christus, die niet zelf de waarheid is, maar slechts haar verkondigt of hoog- stens in zijn .,leven\'\' doet geiden, kan niet zeggen: „komt herwaarts tot mij, vermoeiden en beladenen, ik zal u rust geven." Hij kan slechts moedig en schoon voorgaan als eerste der zoekenden; doch haar geven kan hij niet. Daarom zoeken dan de broe- ders die den waarachtigen Heiland nog niet kennen, steeds voort naar rust, al is het dat zij in zelfbedrog zeggen: wij hebhen rust. Ach, zij vinden die rust nooit. Want zoolang zij jong en frisch van levensmoed zijn, jagen zij, juist door hun najagen, de rust, die zij zoeken, steeds vóór zich uit, zij blijft steeds op denzelfden |
||||
|
148 WAT IS HET GELOOP?
afstand vóór hun greep. En als zij oud
of vermoeid van geest en „peinzens- moe" worden, stellen zij het ophouden
van te zoeken, onder den naam van rust, boven de onvindbare waar- heid, vergetende dat de mensch van zoo hoogen adel is, dat. zoo hij de rust hoven de waarheid stelt, hij daarin nooit ten volle rust kan vin- den! Maar hier. in het Koninkrijk, is rust. Daarom is bier dan ook gemeenschap, eenvoudig omdat bet „zelf," dat onafhanklijk op zicb zelf wil staan, bier in de gemeenschap der liefde sterft. Daarom bestaat dan bier de ware gemeenschap, want de grens des doods, die ons van Gods kinderen verwijderd hield, is wegge- vaagd. De gemeenschap tusschen de hoogere en lagere wereld is in begin- sel hersteld. |
||||
|
WAT IS HET GELOOF? 140
|
|||||
|
Dikwerf wordt gevraagd: „zullen
wij in de eeuwigheid elkander h e r- kennen!" En men tracht dan and- woord te vinden hij de poëzy, of hij sentinienteele redeneeringen, of zelfs hij de phosphoresceerende ellende van het spiritisme. Hoe gansch anders is het andwoord dat zich van zelf aan ons voordoet in de veerkrachtige atmosfeer des Heiligen (ieestes, des Koninkrijks! Dat andwoord is: wij zijn in de eeuwigheid, en kennen elkander nu eerst recht: dus zal het na wegtrekking van den sluier dezes vleesches nog veel meer zoo zijn. Ja, wij kennen elkander reeds nu niet naar het vleesch (2 C\'or. 5 : 16), maar in waarheid. ,Indien wij in het licht wandelen, gelijk Hij in het licht is, zoo hebben wij gemeenschap met elkander*\' ■— en |
|||||
|
150 WAT TS HET GELOOF?
|
|||||
|
kennen of liefhebben is slechts het
bewustworden van de bestaande ge- meenscha]). De Gemeente is één lichaam hier op aarde en in den hemel. „Christus is daartoe gestorven en opgestaan, opdat hij beide over levenden en dooden (die dus in Hem hun vereenigingspunt hebben) zou heerschen." Op deze Zon zien wij allen, on leven door die aanschouwing dus ook met elkander verbonden; doch deze geestelijke zon is niet slechts buiten ons. maar ook in ons. „Die nedergedaald is, dezelfde is ook opge- varen om alles te vervullen" — om alle levensterreinen der lagere en der hoogere wereld met elkaar te ver- binden. Ja. in het licht te wandelen, dat werkt volle gemeenschap. Zoolang wij de duisternis liefhebben, hebben wij veel voor elkander te verbergen |
|||||
|
WAT IS HET GELOOF? 151
|
|||||
|
en begrijpen elkander ook niet ten
volle. Eerst in het licht van Christus
worden de diepste geheimen, de ver- borgen wezensbetrekkingen der inen- schen voor elkander als Cods schepselen openbaar, en de blik der liefde verstaat alles, ook wat zich nog in geen nien- schentaal laat uitdrukken. Eén zelfde ervaring van levendmakende genade doodd\'de zelfzucht die ons van elkaar verwijderd houdt, en doet ons ook de wereldregeering verstaan. Christus regeert toch de wereld. Zijn weder- komst zal niet zijn een onvoorbereid, plotseling invallend vernietigen van het bestaande, maar _de openbaring van Jezus Christus\'", d. i. ontsluiering van wat er reeds i s. fn het licht wandelen, dat is : door Christus\' overwinning den dood onder de voe- ten hebben. Dat verscheurt, of althans |
|||||
|
152 WAT IS HET GELOOF?
maakt doorschijnend, den sluier die
(lods wegen onverstaanbaar maakte. Maar wat dan ,,daarboven\'\' ons ten volle zal blijken, dat beseffen wij hier op aarde reeds vooruit. Eene menigte zaken en personen die wij hier hebben miskend en op een afstand van ons gehouden, vele krachten die wij gebonden of verkeerd aangewend hebben, zullen dan beter door ons wor- den gekend en gebruikt. Welnu, wij naderen steeds tot die verbetering, naarmate wij toenemen in den ge- loove. Zoo hangt het andwoord op de vraag: zullen wij elkaar herken- nen ? af van de mate waarin wij gedaan zullen hebben wat tot dat herkennen noodzakelijk is. namelijk elkander eerst k e n n e n en e r k e n- nen. Naarmate wij ons door de liefde van onredelijke sympathieën en anti- |
||||
|
WAT IS HET GELOOF? 153
|
|||||
|
pathieën vrijmaken, verkrijgen wij de
ware, van Goei gewerkte menschen- kcnnis. die zich daarboven als herken- ning zal ontplooien. Het ,onder één hoofd vergaderd worden in Christus\'\' heeft tot voorwaarde het afleggen van de zelfzucht die ons het afzon- derlijk staan tot noodlottige behoefte maakt. Dat afleggen is alleen mogelijk door het geloof dat Christus ons in beginsel er reeds van b e v r ij d heeft, zoodat wij ook hierin „aan het vleesch niets schuldig zijn", er niet voor behoeven te zwichten. „Die Hij gerechtvaardigd heeft, deze heeft Hij ook verheerlijkt." Zoo wandelt gij, reeds hier aanvanklijk, door het geloof in een verloste schepping rond. De verheerlijking, de volle bevrijding der zuchtende kreatuur, is aanstaande. Nog is er lijden, bitter |
|||||
|
154 WAT IS HET GELOOF?
|
||||||
|
lijden; zware, ontzachlijke strijd. Maar
een „wolke van getuigen" is rondom U, en roept: houd moed, wij zijn er ook gekomen! Ja (zegt Paulus 2 Cor. 18 : 12) „al de heiligen groe- ien u"; verstaat gij hun wenk? Zij willen u zeggen: wat wij vroeger geloofd hehhen, is oneindig meer waar, dan wij het konden vermoeden! Hier verdwijnt de schijn, het wezen breekt door. Dit is de overwinning die de wereld overwint, uw geloof. x) \') Bij liet schrijven van dit boekje verkeerde ik
onder den weldadigen indruk van de schriften van F. D. M a u r i c e, den leermeester en vriend van Kingsley. Dat uit die geschriften (zijn leven, door zijn zoon beschreven, doch meerendeels uit zijn eigen, hoogstbelangrijke brieven samengesteld: voorts theol. Essays, Kings and Prophets, enz.) meer dan ééne gedachtenontwikkeling, in mijn eigen vorm, in dit opstel is overgegaan, vermeld ik dank- baar ; vooral om den geestverwanten lezer tot ken- nismaking aan-te sporen, zoo hij hem nog niet kent. |
||||||