Bijdrage tot de kennis der taal van de

plaatsnamen der Werdener Inkomsten-

registers

J. A. SRUINS

X \'

A. qu.
192

v.-., ,

•l\'

ir-\'-....-- \'...-avisés \'

■Î /

f

\'^aniffciïï-.\'T-CïRö!

V

• V ..

-ii-f*\'\' : \'•Vl^\'f-

¥

.«-•* tr

■-.\'aï

if:

w

.il

I De klinkers en tweeklanken in de hoofdlettergrepen

Bijdrage tol de keDDis der taal yan de plaalsiaien

du i

der Werdener Inkomslenreoisters

I DE KLINKERS EN TWEEKLANKEN IN DE
HOOFDLETTERGREPEN

ACADEMISCH PROEFSCHRIFT

tf,a verkrijging va.n den gr.\\,\\.d van

DOCTOR IN DE NEDERLANDSCHE LETTEREN

Aan de Rijks-Universiteit te Utrecht,

na machtiging van den rector-magnificus

Dr. W. H. JULIUS,

Hoogleeraar in de Faculteit der Wis- en Natuurkunde,

VOLGENS BESLUIT VAN DEN SENAAT DER UNIVERSITEIT,

tegen de bedenkingen van

de Faculteit der Letteren en Wijsbegeerte

TE VERDEDIGEN

op 19 December 1907, des namiddags te 2V2 uur,

door

JAN ANTONIE BRUINS,

geboren te Groningen

----

KEMINK & ZOON,

OVER DEN DOM TE UTRECHT

1907

m :

>1 » <

^ ^ ^

AAN DE NAGEDACHTENIS

VAN MIJN

VADER

VOORBEJRICBLT

Bij het verschijnen van dit proefschrift is het mij een behoefte,
mijn hartelijken dank te brengen aan U, hooggeschatte leermeesters,
Yan Helteit, Symons, Büssemaker en Speyer, die gedurende de
eerste periode van mijn student-zijn mij steeds met raad en daad
heht bijgestaan; mijn dank ook aan U, hooggeleerde Bülbrino,
thans naar Uw vaderland teruggeroepen, om landgenooten denzelfden
steun te doen genieten., dien ik aan de Groninger Universiteit van
U mocht ondervinden.

Toen ik na een practische \'werkzaamheid van vier jaren^ de studie
weer opvatte en haar wenselde voort le zetten aan de Universiteit
te Utrecht, heeft Uw welwillendheid mij daartoe in staat gesteld^
hooggeleerde Gallée , Muller en Caland , waarvoor ik U niet
genoeg kan danken. Aan Uw lessen zal ili steeds met genoegen
terugdenken. Welke gevoelens ik in bijzonder voor U koester,
hooggeschatte promotor, is ü hekend; het zij mij slechts vergund,
mij ook bij voortduring in Uw belangstellende vriendschap te mogen
aanbevelen.

En ten slotte: mijn hartelijken dank aan allen, die verder nog
op de een of andere wijze hebben meegewerkt aan mijn opleiding,
of hebben bijgedragen tot het tot stand komen van dit werk,

AmsterdamDec, 1907.

I K D E X.

Bladz.

VOORBERICHT..........................vii.

INDEX..................................IX.

INLEIDING..............................XI.

LIJST VAN GEBRUIKTE BOEKEN............xiii.

HOOFDSTUK 1..............1—36.

A. De korte vocalen ia de hoofdlettergrepen , . 1— 18.
Westgerm. d............1— 7.

ë............8-10.

ï............10,— 13.

„ if, 8..........13- 18.

B. De lange vocalen in de hoofdlettergrepen . . 19— 29.
Westgerm. Co........ . . . . 19— 2Ö.

è, ê....................20— 23.

% ........................23- 25.

6 ......................25- 27.

ü..............27- 29.

C. De tweeklanken in do hoofdlettergrepen . . 29— 86.
Westgerm. ai ...........29— 81.

au...........31— 84.

eo......................34- 35.

„ iu......................35— 36.

HOOFDSTUK II..........................37— 43.

A. Overzicht der vocalen in de Saksische namen 37— 39.

B „ „ » w » Friesche „ 40— 41.

X

Bladz.

C. Overzicht der vocalen in de namen der Eija-

streken. . 41— 42.
D- „ ,, „ » ^ namen der

Yeluwe en aangrenzende streken . 43.
HOOFDSTUK III (Yerklarend register der plaats-
namen) . 44—130.

APPENDIX 1..............131-135.

11..............186 — 1.38.

II I....., . . . ...........139 — 142.

I V...............148—144.

INLEIDING.

Bronnen. Wijze van behandeling.

Yoor het onderzoek naar de klanken der plaatsnamen, voor-
komend in de Werdener Eegisters, vfaarvan de resultaten in
de volgende hoofdstukken zullen vermeld worden, is gebruik
gemaakt van onderstaande oorkonden:

1°. Cartidarium Werthinense, Leidsche Universiteitsbibliotheek,
Cod. Yoss. lat. 4°, n°. 55, perkament, lO^ ä 11« E., uitgegeven
door Lacomblet, Urkundenbuch; afgekort Cart.]

2°. Werdener Heberegister J, Düsseldorfer Staatsarchief, A. 88,
4°, perkament, O^ ä 11e g. ^ deels uitgegeven door Lacomblet,
Archiv für die Geschichte des Niederrheins II, 209 v.v., en door
\\V. Crecelius in Collectae ad augendum nominum propriorum
Saxonicorum et Frisiorum scientiam spectantes, Elberfeld, n°. 1—4;
afgekort W. E. 1;

3°. Werdener Heberegister 77, Düsseldorfer Staatsarchief, A. 89,
4°, perkament; 9o ä Ile E., Crecelius; afgekort W. H. 2;

4°. Werdener Heberegister III., Düsseldorfer Staatsarchief, A.
133, 4°, perkament, ± 1032; afgekort W_H. 3;

5°. Liber Privilegiorum maior eccl. WerdinensisDüsseldorfer
Staatsarchief, B. 59, 1/3 folio, perkament, 12^ E., Lacomblet:
Archiv f. d. G. d. N. II, 249 v.v.; afgekort

6°. Liber Prepositurae, Düsseldorfer Staatsarchief, folio, per-
kament, 12e ^ 14e E., Crecelius: Zeitschrift des Bergischen
Geschichtvereins 2,305 v.v. (hieruit zijn slechts de oudere reke-
ningen genomen); afgekort AU B. Pr.

Yoor de samenstelling dezer verhandeling heb ik het voorrecht
gehad, gebruik te mogen maken van het afschrift der bovengc-

XII

noemde oorkonden van Prof. Galléo, dat voor W. H. 1 en 2 èn
voor Pr. 1 door Dr. VY. Harless en Dr. Wachter, voor W. H. 3
en Alt R. Pr. door Dr. Redlich is vergeleken.

Thans is een uitgave dezer Registers op het punt van te ver-
schijnen, van de hand van prof. Dr. R. Koe^hke, Leipzig.

Om nader te kunnen bepalen, tot welk dialect de te be-
handelen plaatsnamen behooren te worden gerekend, heb ik ze
naar de ligging in vier groepen verdeeld, en wel naar gelang ze
worden aangetroffen in:

1°. het Saksisch gebied: Westfalen, waarbij ook het ge-
bied der b en ed en-Ru hr gerekend is (Essen en omgeving),
de Graafschap (benoorden den Ouden IJsel), Twente,
Drente en het Eemsgebied bezuiden Meppen;

2°. het Friesche gebied: het Eemsgebied benoorden
Meppen, Oost-Friesland en de Nederlandsche provinciën
Groningen, Friesland en N o o r d-II o 1 lan d;

3\\ de BijnstreJi\'en: de Rijn-provincie en het Maasge-
bied, tot waar deze rivier naar \'t westen ombuigt;

4°. de Veluwe en aangrenzende streJcen : V e 1 u w e , L ij in e r s,
Utrecht, Betuwe en Bommelerwaard.

De vormen, die ik heb aangetrofïen, heb ik voor mijn onder-
zoek onveranderd gebruikt, en uitgaande van het Westgermaansch
heb ik de vocalen telkens voor de vier bovengenoemde groepen
achtereenvolgens behandeld, en aan het geheel een verklarend
register toegevoegd van de plaatsnamen, voor zoover deze als
bouwstof hebben gediend.

Later hoop ik ook het consonantisme dezer plaatsnamen te be-
handelen en mij te wijden aan de studie der samenstellingen op
de wijze, die ik thans reeds heb aangegeven in Appendix IV.

LIJST YAH GEBRUIKTE BOEKEK.

Behalve van verschillende oorkondenboeken, ter vaststelling
van do streken, waarin de oude plaatsnamen Ihuis behooren, is
voor de samenstelling van dit proefschrift gebruik gemaakt van
de volgende werken :

Schade, Althochdeutsches Wörterbuch, Halle a. S. 1872-1882.
Lexer, Mittelhochdeutsches Wörterbuch, Leipzig 1876.
Schiller und Lübben, Mittelniederdeutsches Wörterbuch, Bremen
1877.

GaiUe, Altniederdeutsches Wörterbuch (Vorstudien), Leiden 1903.
J. und W. Grimm, Deutsches Wörterbuch (Dwtb), Leipzig
1854 — 1905.

Förstemann, Ortsnamenbuch, Nordhausen 1856, 1872.
Northcote Toller-Bosworth, Anglosaxon Dictionary, Oxford 1898.
Wright, English Dialectical Dictionary, Oxford 1905,
H. Middendorff, Altenglisches Plurnamenbuch Halle, a. S. 1902.
Murray, New English Dictionary, Oxford 1888 (-heden),
Riciithofen, Altfriesisches Wörterbuch, Göttingen 1840.
De Haan Hettema, Altfriesisches Wörterbuch, Leeuwarden 1874.
Johan Winkler, Friesche Naamlijst (Onomasticon Frisicum),

Leeuwarden 1898.
R. Cleasby, Icelandic-English Dictionary, Oxford 1874.
Ten Doornkaat Koolman, Wörterbuch der Ostfriesischen Sprache,
Norden 1879--\'85.

XlV

Gallée, Woordenboek van het Geldersch-Ovenjselsch Dialect,
\'s Gravenhage 1895.

Verdam, Middelnederlandsch Woordenboek, \'s-Gravenhage 1885
(-heden).

Kiliaen, Etymologicura.

Woordenboek der Nederlandsche taal, \'s-Gravenhage en Leiden
1882 (-heden).

Kluge, Etymologisches Wörterbuch, Straszburg 1894.

Franck, Etymologisch Woordenboek, \'s-Gravenhage 1892.

Du Cange, Glossarium mediae et infimae Latinitatis, 1883 -1887.

Gallée, Altsächsische Grammatik, 2e druk, Leiden 1907.

Jellinghaus, Altwestfälisclie Ortsnamen, Leipzig 1902.

Paul Beckmann, Korveyer und Osnabrücker Eigennamen, Biele-
feld 1904.

Gallée, Cartularium Egmundense, Tijdschr. M. v. L. 1903.

Nomina geographica neerlandica, Amsterdam en Leiden 1892,

Van Schothorst, Hefc dialect der Noordwest-Veluwe. Utrecht 1904.

Paul und Braune s Beiträge.

Tijdschrift der Maatschappij v. Letterkunde.

HOOFDSTUK L

A. De korte vocalen in de lioofdlettergrepen.

Westgerm. ä (Got. a).

1. SAKSISCH.

a. In gesloten lettergrepen.

§ 1. Westgerm. ä komt over \'t algemeen voor als (ï:
^htisberga W. H. 2,30a, Pr. 1,23b, .^Iberge W. H. 1,38b,
Alt R. Pr. 28b, ^Idunakkaron W. H. 2,10b, ^mbetthorpa Alt R.
Pr. 12a, .Engere [flumen] Pr. 1,16b, ^scasberg W. H. 1,30a, Bak
Pr. 1,57b. Barberge W. H. 3,9b, Fahsi W.H. 1,38b, [ad] Öalgan
Pr. 1,16b, Gladbeki W.H. 1,10b, Hamma W.H. 2,9b, Cappen-
berge Pr. 1,35a, Castthorpe Pr. 1,59a, Langen W. H. 1,30b,
Scaftthorpe W. H. 1,37a, Suanasbugile Pr. 1,14a, Uuattonscethe
W. H. 1,33b; —
[excepto] Kyriclande W. H. 1,3b, Northuualde W. H. 1,37a e.t.q.
§ 2. Westgerm. ä vinden we als ö, waarnaast a, in:
Longanforda W.H. 1,31a, Oldonakaron W. H. 2,3a, Ollonhuuile
W. H. 1,35b.

§ 3. Westgerm. ä wordt regelmatig ë door i-umlaut, soms óók
voor ht:

Mliberga W.H. 1,16b, i/spelo Pr. 1,65a, Hengistasbeki W. H.
2,9b, Letti W.H. 1,10a, 36a, Megnithi W.H. 1,34a, Sendinaon
W. H. 1,8b, Suerte Pr. 1,31b, 35a, 59a, Werve Pr. 1,32a, 33a,
Wervelthorpe Pr. 1,54a; —

Bilimerki W. H. 1,21a, Throtmenne Alt R. Pr. 3a, 14a, 19a e. t. q.;
voor ht in:

Pehtlere Pr. l,63a/b (waarnaast F^htlere Alt R. Pr. 3a; ver-

gelyk ook Dc-glewic Alt R, Pr. 18a, naast Deleuuik Pr. 1,51a en
Daleuuic Alt R. Pr. 18a); —
Kirsenbretthe Pr. 1,30b.

§ 4. Naast de door i-umlaut uit Westgerm. a ontstane ë
vinden we
I in:

Pirsni W. H. 1,16b, Nittihae W. H. 1,11b, Smdenhurst Pr. 1,
56b, Smdinon Pr. 1,28b, W. H. 1,13b; —

Bilemirco Alt R. Pr. 18a, Dulminni W. H. 1,36a;
ei in:

H^mgistbeki W. H. 3,9b, Le?tti W. H. 1,28b;
éo in:

S/ondonhurst W. H. 1,13a;
de ti, bewaard in;
Varsnen Pr. 1,65a.

Opm. Fussenbreht Alt R, Pr. 32a en Bilemerc Alt R, Pr. 17a,
naast Brahtbeki, W. H. 2,12b, Kirsenbraht Pr. 1,30b en Angero-
markon Pr. 1,32b enz. hebben blijkbaar de ë uit de verbogen
casus, waar wèl i volgde. Dat ook in tegenovergestelden zin
analogiewerking kon plaats hebben, blykt uit vormen als Marcke
W. H. 1,34a enz., als we die mogen beschouwen als loc. sing.
§ 5. In ontleende woorden vinden we
1°. oorspr. ci in:

Cappele Alt R. Pr. 20b, Kassele W. IL 1,5b, Cöfssolo
W. H. 3,11a, Cassenberge Pr, 1,57a, Cassonberga Pr. 1,30a;

2°. umlauts-^ in:
• Perbach Alt R. Pr. 25a, Perricbeke, Perretbeke W. H. 2,10a,
Perricbeki Cart. 51,56a, Perrikthorpe Pr. 1,56b;
8°. overgang van de umlauts-g tot « in:
Pirricbeke Pr. 1,9b.

h. In open lettergrepen.
§ 6. Westgerm. d. komt voor als a in:

vlnadopo Pr. 1,58b, ^pelderbeke Alt R. Pr. 18a, Palufelda
Alt R. Pr. BOa, Graueu Alt R. Pr. 15a, Hofekesburst Pr. 1,63a,

Ilagenbeke Pr. 1,61b, Hamaritlii W. H. 1,31b, Hanauuic W. H.
1,29a, [super] Hare Pr. 1,50a, Haselo Alt R. Pr. 29a, Caliuuen-
berge W. H. 3,9b, Laga Pr. 1,54b, Lahari W. H. 1,32b, Salubeki
Alt R. Pr. 30a, Scagaharna Pr. 1,64b, Stadun W. H. 1,30b,
Stakelenberge Pr. 1,32a, Stapuloga W. H. 2,8a, Uuanesuualde
Cart. 40,52a (naast Uuagnesuuald Cart, 80,48a), Waterhufile Alt
R. Pr. Sla e. t. q.; —

Arnapa (Arnape, Arnapea, Arnapi) j3a.ssm, Fisclacu Carfc. 1,32a;
30,48a; 57,58a, Hesapa Cart. 52,56b, Manari (zie opm. by § 16)
W. IL 1,33b, Marcapu W. H. 1,34a, Nordhalon W. PL 1,17a,
Ostenstadon W. H. 1,16a, Punponhasla Pr. 1,28b, Uuidapa Cart.
53,57a, Pr. 1,6a e. t. q.

§ 7. Westgerm. a komt eveneens voor als d in de ontleende
woorden:

Camenen Alt R. Pr, 18b, Camine Pr. 1,62b, W. H. 3,9b,
Kamonscetha Alt R. Pr. 18a.

§ 8. Westgerm. d wordt ë door i-umlaut in:
Bekehem Pr. 1,68b, iJmiscare Pr. 1,13b, Eseïe Alt R. Pr, 4b,
[iuxta] Hemiscara Pr. 1,29b, Here W. H. 1,39a, [in villa]
Heuinni W. H. 1,33a, Lmkfelde W. H. 1,13b, Lerickl W. H.
1,31b, Uuenesuualde Cart. 23,30a, Weneswalde Pr. 1,9a, Uumthon
W. H. 1,35b; —

Apelderbeke Alt R. Pr. 18a. Asningseli W. H. 1,29b, [de]
Elepe Alt R. Pr. 4a, Gallepe Pr. 1,51b, 53a, Gillepe Alt R. Pr.
16a^ [in] Hanepe Pr. 1,16a, Hesepe [riuulo] Cart. 43,53a, Pr. 1,51a,
Hoonstedi W. H. 2,16b, [in] Hunepe Pr. 1,32a, Hurstmere Pr.
1,64b, W. H. 3,10b, Lanckre Alt R. Pr. 5a, Manheri Alt R. Pr.
29a (zie de opm. bij § 16), Rosepe Pr. 1,61a, Uhtepe Pr,
1,64a e. t. q.; —

in de ontleende woorden der samengestelde namen: ^uilaneampa
W. H. 1,30a en Perincbeki W. H. 3,9b.

§ 9. Westgerm, a werd eerst g en vervolgens ï (ie) voor vol-
gende i in:

Lireke Pr. 1,62b, Lieveke Pr. 1,29b, Mirihem W. H. 1,11b,
"W/enesualt Pr. 1,19a; —
Dulmine Pr. 1,56b, Ekesbiki W. H. 1,12b, Ostlirike Pr. 1,62b,

Thrutmmensis Pr. 1,30b, Vislico W. H. 3,10b en enkele
andere.

Opm. 1. Stadun W. H. 1,80b en Oatenstadon W. H. 1,16a
naast de e\'s in stedi (17 maal), stede (8 maal) en stedon (1 maal)
zijn in overeenstemming met de grondvormen stedi en stad.

Opm. 2. Naast 3 samenstellingen met -biki vinden we 8 met
-bach en 95 met -beke öf -beki (waarvan 9 als eerste lid van een
compositum).

Opm. 3. Het ontstaan van den vorm Lmre Pr. 1,58b is mij
niet duidelijk.

§ 10. Westgerm. \'d vinden we als o in:

Anadopo Pr. 1,58b, [in] Arnopa W. H. 2,8a, Marcopa Alt R.
Pr. 26b, Rodopo W. II. 3,11a, Throtmonia Pr. 1,58b, Uueldlogi
W. II. 1,24b.

Opm. De overgang van deze ö tot w is wellicht een assimilatie
aan de u van \'t suffix in: Kirswpu Alt R. Pr. 30a.

2. PRIESCH.

a. In gesloten lettergrepen.

§ 11. Westgerm. d komt over \'t algemeen voor als d-.

Ascantborp W. H., 1,24b, Aspanmora W. Iï. 1,3a, Dambuson
W. H. 3,6a, Hamhusun W. H. 1,22b, 23b; 2,6a, Campun
W. H. 2,6a, La(n)gonha W. H. 2,6a, Marcberga W. E. 1,24a,
25a, Nas W. H. 2,12b, Uatvurd W. H. 2,13b, 28b; —

Abdinclande Pr. 1,66a, Municmad "W. H. 2,18a, Stengardo
W. H. 1,20a, 24a e. t. q.

§ 12. Westgerm. d komt vóór n voor als ö naast ^rin:

Longana W. H. 1,22b, LJngana W. H. 1,35a, Longanaj W. H.
1,85b, Longane W. 11. 1,19a, 23b; daarentegen La(n)gonha
(zie § 11).

§ 18. Westgerm. d wordt ë door i-umlaut in:

Uuerue W. H. 1,23b; —

DeddingiuuerBe W. H. 1,3a, Mennouuerfe W. H. 2,24b, Menouuerue
W. H. 2,25b, Roderhemmrike Pr. 1,66a, Siuuatarashuueruia W. H.
2,5b, Uuiggeldasgihweruia W. H. 2,6a.

Daarentegen is de a bewaard in:

iispinmüre Pr. 1,39a en Marki W. H. 2,7b (zie § 4, opm.).

Opm. De g in üuerfhem W. H. 2,13b, 23b, üueruon W. H.
2,14a; — Hogonuuerua W. H. 2,13b, Hempinguusrua Cart. 4,34b,
Meniuuerua W. H. 2,13a en Uuazarashuueruua W. H. 2,5b is
blykbaar te wijten aan den invloed van vormen, in welke wèl
een i volgde.

§ 14.\' Deze umlauts-g is voor volgende i overgegaan tot i in:

Umrdina Cart. 51,56a en Uu/rninge W. II. 2,25a.

h. In open letteegrepen.

§ 15. Westgerm. d komt voor als d in:

Hagonuuerua W. H. 2,13b (öf is dit wellicht oorspr. ö?),
Haninghem W. H. 2,6a, Harun W. H., 1,23a, Haslun W. H.
1,3a, Löge W. H. 1,20a; 2,20a (of we hier èn in Lagi W. H.
1,24a, 25a/b; 2,7b te doen hebben met vormen van lag óf van
laga is niet met zekerheid te constateeren), Lake Alt R. Pr. 32a,
Naruthi W. H. 1,34b, Scagathorpe W. H. 1,15b, 23b; 2,5b,
Spracanlo W. H. 1,24b, Tafalbergon W. H. 1,34b; —

Uulfdalon W. H. 2,14a e. t. q.

§ 16. Westgerm. d wordt ë door i-umlaut, ook al is de i ver-
vangen door een andere vocaal, in:

^/magtiochi W. H. 1,34a, i?misgoa W. H. 1,29b; 2,18a, Federuurct
W. H. 2,26b, Leheri W. H. 1,29a, Lm W. H. 2,7b, 8a (óf is
deze e de umlaut van d, verg. § 106!), Peuishem W. H. 2,14b,
Stediun W. H. 2,13b; —

Alraeri W. H. 1,34b, Garrehemereke Pr. 1,66b, Marslete W. H.
2,23b, Sesbeke Pr. 1,21b, Sesbeki W. IL 2,19b, ütermeri [totum],
Spilmeri [et] Pulmeri [half] W. H. 1,34b, Uuanhm W. H. 1,24a,
25a, Wenere Pr. 1,66a, Uueinere W. IL 1,20a.

Opm. 1. Of we in Uuenari W. H. 2,5b, Uuanheri W. H. 1,24a,
25a enz. samenstellingen met -hari^ -Tieri moeten zien, óf aflei-
dingen met een suffix -ari, is twijfelachtig.

Opm. 2. Een speciaal Friesche ë treffen we aan in: Scaldmeda
W. H. 2,25b.

§ 17. Westgerm. d is door ë tot t (y^ ie) geworden voor volgende i in:

Imisuualde W. H. 1,3a, Pr. 1,39a, %ri W. H. 1,17a UevQ
W. II. 2,20a; 3,6b, Pr. 1,64a, Lferi Pr. 1,33a; —
Scurilengesmiri W. H. 1,18a.

8. RIJNSTREEK.
a. In gesloten lettergrepen.

§ 18. Westgerm. a komt over \'t algemeen voor als a-.
Tlscmeri W. H. 1,3b, 4a, Halle Pr. 1,6b, 61b, Hattorpa W. H.
1,6b. Campunni W. H. 1,5b, Starkenrotba Pr. 1,15a, 29b; —
Gelebacb Alt R. Pr. 19a, Yelbraht Pr. 1,30a, Uuitherouuald
Cart. 41,52a e. t. q.

§ 19. We vinden de a bevraard in het ontleende woord Casle,
Pr. 1,16b.

<§ 20. Westgerm. d wordt ë door i-umlaut, ook voor ht, in:
Fenni W. H. 1,6a, Fenniloa W. H. 1,6a, Merwich Alt R. Pr.
27b, Sterkonrotha W. H. 1,10b, Sterkrotha W. H. 2,12b (daar-
naast Starkenrotba § 10 en Starkenrothe Pr, 1,60a), Welde
Pr. 1,7a, Uueldi Cart. 45,53b; Pr. 1,9b (daarnaast de oorspr. a
in den nora.: Vueterouuald Pr. 1,9a, Uuitherouuald § 10 e. a ); —
Gilibechi Cart, 17,42b, Heraraesuuerthe Pr. 1,31b; —
en vóór ht in:

Velbrehte Pr. 1,6a, Yelbretthe Pr. 1,30a.

Opm. Ondanks volgende i geen umlaut in Feldbrahti W. H.
1,15a en Campinni W. H. 1,14b, blykbaar door analogiewerking
van Velbraht en Campunni § 18, waar geen reden voor umlaut
bestond.

b.. In open lettergrepen.
§ 21. Westgerm. d komt voor als a in:

Halon W. H. 1,4a, Hamerstein Pr, 1,16b, Hauenburnen Pr. 1,31b,
Hasalbeki W. H. 1,18b, Clapendermulen Pr. 1,54a, Svacepe Pr.
1,16b, Wagenbeim Pr, ],27a; —
Astarlagi Alt R. Pr. 24a.

§ 22. Westgerm. a wordfc ë door i-umlaut in:
Hereberge Pr. 1,53b, Uumthi W. H. 1,4b etc.; —
Anheri W. H., 1,4a, Ascmeri W. H. 1,3b, 4a, Dalebeke Pr.
1,53b (en nog 6 andere samenstellingen raet -heke, -heki), [in]
Esmere Alt R. Pr. 27a, [de] Linepe Pr. 1,16b, Linnepe Alt
R. Pr. 19a, O^here W. H. 3,1, Svaqepe Pr. 1,16b, Vinchere
Pr. 1,16a.

§ 23. Westgerm. agi is ei in:

Memsale Pr. 1,31b (vergel. Paul Beckmann, Korveyer und
Osnabrücker Eigennamen, p. 42).

4. YELUWE EN AANGRENZEND GEBIED.
a. In gesloten lettergrepen.

*

§ 24. Westgerm. cl komt over \'t algemeen voor als ä:
.Irkloa W. H. 1,39b, Jrnheim Alt R. Pr. 22b, isporon
W. H. 2,17a, Langloh W. H. 1,2a; —

Seuuald Carfc. 46,30b, 54a; 48,55a, Swiffcarbant Cart. 6,36a e. t. q.
§ 25. Westgerm. ä wordt soms g door i-umlaut:
Hello Pr. 1,61b; —

Hasbenni W. IL 1,39b; 2,17a, Hasibenni W. H. 1,39b.
Daarentegen is ondanks volgende i de « bewaard in:
^rchi W. H. 1,2a, üualli W. H. 1,39b, Walli W. H. 2,17a,
Uuannion W. H. 1,39a; —
Englandi Cart. 8,30a, 87a/b.

b. In open lettergrepen.
§ 26. Westgerm. ä komt voor als ä in:

Andassale W. H. 1,2b (met verkorting tot Endesle Pr. 1,61b,
op Saksisch gebied).

§ 27. Westgerm. ä wordt g door i-umlaut in:
Bekestere Alt R. Pr. 22b, Bekesteren Pr. 1,61b, Bekistere
Alt R. Pr. 23a, Hrenheri Cart. 47,54b, Renere Pr. 1,61b, Renhere
Pr. 1,6a, Reyneren Pr. 1,6a (overschrift), Zeele Alt R. Pr. 8a; —
Quarsingseh Cart. 10,38b, Quarsincseli Pr. 1,4a.

Westgerm. ë (Got. i, ai).

1. SAKSISCH.

a. In gesloten lettergrepen.

§ 28. Westgerm. ë komt over \'t algemeen voof als ë:
Berghem W. H. 1,4a, Pr. 1,14a, Alt R. Pr. 24a, W. H. 2,14a,
Berkhoven Pr. 1,16a, Mmhurst W. H. 1,13b, 30a, Pr. 1,56a,
Hekoga W. H. 2,8a, Herte Alt R. Pr. 5a, Hertfelde AU R. Pr.
3b, Smerhüuele Pr. 1,62b, Telgoia W. H. 1,29b, Velde Alt R.
Pr. 2a, Uuellouue W. H. 1,29a, Uuehslaron W. H. 1,37a, Uuestwig
Alt R. Pr. 32b; —

Ahtisberga W. H. 2,30a, Pr. 1,23b, Astonfelde W. H. 1,13a,
Buodsneppa Alt R. Pr. 20b, Sal wegge Pr. 1,59a e. t. q.

§ 29. Westgerm. ë wordt \'ï (naast ë), onder invloed van vol-
gende « of M in:

Hirtfelde Pr. 1,33a (vergelijk H«rutfeld, enz. § 31), Umllethe
W. H. 1,36a, Wiggethe Alt R. Pr. 17a en wellicht ook in:
Cuikki Pr. 1,23b (verg. echter § 43).

Bódsnjppi W. H. 1,34a, Stiuarnafildi W. H. L27a, Veldumg
Pr. 1,60a, IJuestumg Alt R. Pr. 32b (beide te beschouwen als

O

locatiefvormen op -wigi), Yspille Alt R. Pr. 32b.

b. In open lettergrepen.
§ 30. Westgerm. ë komt voor als ë in:

Heliueldon W. H. 2,30a, Heliueldun W. H. 1,34a (óf is dit een
umlauts-ë?), Hemesne Pr. 1,65a, Mediclinne Pr, 1,58b, Smerilikki
W. H. 2,11b, Uuerina Cart. 25,46a, Uuerinon W. H. 1,30a, 34b,
Uuerinun W. H. 1,32b (naast: CJuerne W. H. 1,19a, 2Bb, Uuernon
W. H. 2,8a, Pr. 1,14b, Vernon W. H. 3,4b, 6b, Wernen Pr. 1,57a,
W. H. 3,5a, Wernon Pr. 1,15b, 28b), tenzij de ë in Uuerina enz.
de umlaut van ä is!

§ 31. Westgerm. ë wordt ï onder invloed van volgende i in:
Hirutfeld Pr. 1,28b, Hirutfelda W. H. 2,9a, Alt R. Pr. 80b,
Hirutfeldon W. H. 3,6a/b, Hirutuelde W. H. 1,87a, Hirutueldun

9

W. H. 1,37a, Mfkolonbeke Pr. 1,30a, Umrinon W. H. 1,11b, 12a,
Vihüs Alt R. Pr. 19a,

Opm. Overgang tot ia vinden we in: Vï\'ahus Alt R. Pr. 17b.

2. FRIESCH.

a. In gesloten lettergrepen.

§ 32.\' Westgerm. ë komt over \'t algemeen voor als ï:
^rnauurd W. H. 2,35b, Gerzhem W. H. 1,28b, Uuestarburon
Cart. 4,34b; —

Marcberga W. H. 1,24a, 25a e. t, q.

§ 88. Westgerm.^ \'é- wordt ï (naast ë) onder invloed van vol-
gende i in:

B«rgithi W. H. 1,22b, 25b; —
Thribirge W. H. 1,20a, ïhribzrgi W. H. 2,25a.
Opm. De herkomst der i in Umgflieta W. H. 2,5b is me niet
duidelijk.

§ 84. Westgerm. \'é vinden we als ä (onder invloed van volgende
r, vergel. o.a. Hom.¹ waroldi!) in:
Barghus W. H. 2,14b.

h. In open lettergrepen.
§ 85. Westgerm. t komt voor als ï in:

Bremen Alt R. Pr. 3a, 15a, 18a, Brenom W. H. 1,23b, Lefcher-
mengi W. H. 2,21b.

8. RIJNSTREEK.

a. In gesloten lettergrepen.

§ 36. Westgerm. ë komt over \'t algemeen voor als ë:
Bergarabuson Pr. 1,26b, [in] Brette W. H. 1,5b, ü/rperothe

1  Hom, = fragment èener vertaling van Beda\'s Homilie uit een Essener hs. op
de „Düsseldorfer Landesbibliothek",

10

Pr. 1,16b, Feldbrahti W. H. 1,15a, Specca Pr. 1,31b, en wellicht
in Hemmesuuerthe Pr. 1,31b; —

Endesueldes Alt R. Pr. 25a, Hereberge Pr. 1,53b, Malberke
Pr. 1,14b e. t. q.

§ 37. Westgerm. ë wordt t (naast ë), onder invloed van vol-
gende i, in:

Birkethe Pr. 1,52b.

h. lït open lettergrepen.

§ 38. Westgerm. ë mogen we wellicht onderstellen in;
Keuerlo Pr. 1,16a.

§ 39. Westgerm. \'é vinden we als \'I in:
Smonekon Pr. 1,30a.

4. VELUWE EN AANGRENZEND GEBIED.

a. In gesloten lettergrepen.

§ 40. Westgerm. ë komt steeds voor als ë;
[in] £^rca (Herca) Alt R. Pr. 22b, Telgit Pr. 1,56b, Telgud
Cart. 14,41a, Pr. 1,5a, Telgudh Pr. 1,15a; —
Wapegelde Pr. 1,61b.

h. In open lettergrepen.

§ 41. Westgerm. ë komt voor als ë in;
Legurlo W. H. 1,2a, Pr. 1,38b, Mediclo Pr. 1,61b.

Westgerm. \'i (Got. i, ai).

1. SAKSISCH.

a. In gesloten lettergrepen.

§ 42. Westgerm. ï komt over \'t algemeen voor als
Binkhnrst W. H. 1,39a, Alt R. Pr. 29a, D/stilheim Alt R. Pr.
4a, Pïslaca Cart. 44,30b, 58b, Hïlten Alt R. Pr. 29a, Imbecampe
Alt R. Pr. 7b, 14b, Inkroth Pr. 1,54b, Lmni W. H, 1,32a,

11

Lintfelde [iuxta Burclilo] Pr. 1,6lb, R/crotiie Pr. 1,51a, Rmbelii
W. H. 1,26b, Pr. 1,13b, Rmchoue Pr. 1,56a, Scipiiurst Pr. 1,62a,
Uu/lilii Pr. 1,23b (óf is dit Wgrra. g?), Wmtgaten Alt R. Pr.
31a, Wïsch Pr. 1,61b; —

Beriilmgi W. H. 2,13a, 18b, Bruguumltila W. H. 1,37b,
[in] Frolinde Pr. 1,58b, Mediclmne Pr. 1,58b, MecnMi W. H.
2,12b e. t. q.

§ 43/ Westgerm. ï komt voor als ï in de ontleende woorden der
samengestelde namen:

B/scopinghusun W. H. 1,32b, Kirsekamp Pr. 1,31b, K«rsenbraht
Pr. 1,30b, Kirsenbretthe Pr. 1,30b, K^rsupu Alt R. Pr. 30a.
§ 44. Westgerm. % vinden we als ë in:
Northkerken Alt R. Pr. 7b.

b. In open lettergrepen.
§ 45. Westgerm. \'ï komt voor als ^ in;

Bmedheim Alt R. Pr. 28b, Kmcland W. H. 1,34b, Sm^thikinc-
thorpa Alt R. Pr. 10a, Tmforde Alt R. Pr. 17a, Umdapa Cart.
53,57a, Pr. 1,6a, Uumingthorpe W. II. 1,12b; —

Langum\'de W. H. 1,26b (daarnaast: Languuadu W. H. 1,34a),
Northkïriken Alt R. Pr. 9b, lOa/b e. t. q.

§ 46. Westgerm. % wordt voorgesteld door y in:
[excepto] K^riclande W. H. 1,3b.
§ 47. Westgerm. ï vinden we als g in:
Benedloge Pr. 1,64a.

2. FRIBSCH.

a. In gesloten lettergrepen.

§ 48. Westgerm. % komt steeds voor als t:
T/mberlae W. H. 1,23b, Uuildiona W. H. 2,14a, Uumghem
W. H. 1,15b, 23b, Umchem W. H. 2,13a, Uumkhem W. H. 2,14a,
24b, Wmzliem Pr. 1,65b, Wmzheim Pr. 1,66a, XJmscun W. H.
1,23a, 24a en enkele andere.

12

h. in open lettergrepen.
§ 49. Westgerm. ï komt voor als ï in:

Fï\'milon W. H. 1,24a, Kirikthorpe W. H. 1,19a, Kmcthorpe
W. H. 1,22b, Uuidufliatun W. H. 1,22b, WMefleten Pr. 1,66b,
Umnashem "W. H. 1,22b, 25a, Um\'nasbém W. H. 1,25b, Umnesbem
W. H. 1,19b, 23b; —

Henricaskmkun W. H. 2,14a, Caluuidun W. H. 1,13a, Pr. 1,39a,
Seluuida W. H. 1,15b, 23b, Unesumdo W. H. 1,20a, 24a.

§ 50. Westgerm. ï komt voor als ë (naast verschillende vormen
met ï) in:

Uuibodffikeriken W. H. 2,25a.

3. RIJNSTREEK.

a. In gesloten lettergrepen.
§ 51. Westgerm. l komt voor als in:

Lmdthorpa Pr. 1,30a, Lmepe Pr. 1,16b, Slmgenbusen Alt R.
Pr. 16a, Umltorpe W. H. 1,38b, Vmldnbrinke Pr. l,löb, Winkil-
huson Alt R. Pr. 24a, Wïsuurth Alt R. Pr. 25a; —

Grauumkil W. H. 2,20a, Nienk^rken Alt R. Pr. 14b, Vinkin-
brmke Pr. 1,15b e. t. q.

§ 52. Westgerm. l komt voor als g in:

Spcnlo W. H. 1,34b (vgl. Spmoloa, Spmoloba, § 53).

h. In open lettergrepen.
§ 53. Westgerm. % komt voor als % in:

N2darrun Embrikni W. H. 1,60a, Spmoloa W. H. 1,16a, 30b,
Spmoloba W. H. 1,30b, Widehovve Pr. 1,16b, W^\'deboiuue Pr.
1,35b, Widohoi\'uue Pr. 1,53b; —
Medriki W. H. 1,19a.
§ 54. Westgerm. \'ï komt voor als^ in:
Oleue Pr. 1,35a,

13

4. VELUWE EN AANGRENZEND GEBIED.
In gesloten lettergrepen.

§ 55. Westgerm. % komt in den regel voor als
Br«mnum Cart. 48,55b, Hirminlo Alt R. Pr. 22b, Jrmelo Alt
R. Pr. 23a, Jrminlo Pr. 1,38b, [silva quae dicitur] Suiftarbant
Cart. 6,36a; 46,30b, [in] Smfterbant [seu in Seuuald] Cart. 46,54a;
48,55a, Pr. 1,5b.

Opm,. Als nevenvorm van Brimnum vinden we Brwmnum Pr.
1,6b, wellicht een geval van assimilatie.

§ 56. Westgerm. i vinden we als ë (naast vormen met f) in:
£:rmela Alt R. Pr. 23a.

Westgerm. ïi, o (Got. w, ati).

1. SAKSISCH.

of. In gesloten lettergrepen.

§ 57. Westgerm. ü, ö komt voor als ü vóór r in:
Bwrk W. H. 1,35a, EMrst W. H. 3,9b, Cwme Alt R. Pr. 19a; —
Bwrgthorpe Pr. 1,35b, Hwrniholta W. H. 1,24b, Cwrtonbroke
W. H. 1,12a; —

Aldenhwrch Alt R. Pr. 10a, Frekkenhwrst Alt R. Pr. 3a,
Herebïirne Pr. 1,56a, Paderbwrne Alt R. Pr. 18a e. t, q.
§ 58. Westgerm. ü, ö komt voor als ö vóór r in:
Borgthorpe Pr. 1,35b, Borken Alt R. Pr. 21a, Borthorpe Pr.
1,59b, Forheti W. H. 1,30a, Forsthuuila W. H. 1,30a, Hornun
W. H. 1,30a, Nordhalon W. H. 1,17a, Thorpun W. H. 1,23a; —
Aldenthorp Alt R. Pr. 19a, Pr. 1,26b, Binchorst W. H. 1,39a,
Langonhorst Pr. 1,12b, Mallingforst W. H. 1,10b, Northornon
W. H. 1,39a, Sandforde Pr. 1,65a, Wilishorst Pr. 1,16a e. t. q.
§ 59. Westgerm. tt, ö komt voor als d vóór r in :
Lancharnun Alt R. Pr. 20b, Liunharnan Alt R. Pr. 17b,
Scagaharna Pr. 1,64b.

14

§ 60. Westgerm. ü, \'Ó komt voor als ti vóór nasaal in:
Brwnsten Pr. 1,61b, BMnlaron W. H 1,28a, Dwngasthorpe
W. H. 1,31a, Crwmbeki Pr. 1,5a, Cwmpa W. H. 1,30a, Swnnasbroke
Pr. 1,14a; —

Atjeresdwng W. H. 1,13a, [ad] UuihtmMndum Cart. 3,33b.
§ 61. Westgerm. ti, o vinden we voorts alsJi in:
PMsnakkon Pr. 1,18b, PMssenbrebt Alt R. Pr. 32a, Lwtberi
W. H. 1,38b, Mwlseterhuson Pr. 1,59b, Mt^Iteri ^Y. H. 1,39a,
MMttinbeim Pr. 1,56a, Sprwchufile Alt R. Pr. 31a (daarnaast:
Spwrcliuuele Pr. 1,29b), ZJhtepe Pr. 1,64a, C/lfloo Pr. 1,28a.
§ 62. Westgerm. ü, ö vinden we voorts als \'ó in:
Holtbuson W. H. 1,11b, 12a, 26b, Pr. 1,14a, 31b, 59a, Alt R.
Pr. 10b, 14b, 22b, Ohsanobeki W. TI. 1,30a, Polle Pr. 1,65a; —
Abdinckhof W. H. 1,11b, Anholte W. H. 1,24b e. t. q.
Opm. 1. Den overgang van ü tot 8 vinden we uitgedrukt in de
spelling u der namen: Langenh??rst Alt. R. Pr. 19a, Uuihtmwndi
Cart. 7,37a.

Opm. 2. We vinden dezen klank voorgesteld door tw in de
ontleende woorden der samengestelde namen:
Mwolnehem Pr. 1,34b, MMolnebeim Pr. 1,35a.
§ 63. Westgerm. w, ö wordt voor volgende i aangetroffen als
é, M in:

Hélnen Pr. 1,16b, Stnlnkethe Alt R. Pr. 6b.

b. In open lettergrepen.

§ 64. Westgerm. ü, ö komt voor als ö vóór r in:
Ilorehuson Alt R. Pr. 31b; —
Paderborun Alt R. Pr. 22b.

Opm. Westgerm. ö, ö voor r, met den vollen klemtoon, vinden
we als oa (vergel. Van Schothorst, Het Dialect der Noordwedt-
Veluwe, die voor zyn dialect da aangeeft) in: [in villa] Goara
W. H. 1,29b.

§ 65. Westgerm. ü, \'Ö komt voor als ii vóór nasaal in:
Brwmilinthorp Pr. 1,31b, 63a, Hwmilathorpe W. H. l,B0b,
Swraerhamen Pr. 1,65a.

15

§ 66. Westgerm. ü, ö vinden we voorts als ü in:
BrMgele Pr. 1,63a, Hwline Pr. 1,29b, HMlisberga Alt R. Pr. 30b,
H««bide W. H. 1,16a, Hwuil Cart. 55,57b, Rwscethe Alt R, Pr.
20b, Swla W. II. 1,17a; —

Aldonhttfile Alt R. Pr. 12b, Armb^gila W. H. l,10b; 2,8a,
28a; 3,1b, Pr. 1,13a, Rukinhwlese Pr. 1,55a, [inj üuicoswla
W. H. 1,31a; —
in de ontleende woorden der samengestelde namen:
Cwkelhuson Alt R. Pr. 31a, Mwlebeke Alt R. Pr. 4b, M?denegia
Cart. 43,53a, Mwlenheim Pr. 1,32a, Midenoie Pr. 1,11a, MMlinhera
W. H. 2,2a, Mwlinhnsun W. H. 1,31b.

§ 67. Westgerm. m, ö vinden we voorts als ö in:
[de] Hole Alt R. Pr. 31a,. Hosanharth W. II. 1,29b,
Kokersceth Pr. 1,29b, Cocorsceht W. H. 3,11a, Ouerberge Pr.
1,31b, Ouerhagon Pr. 1,54b, Ouonloa W. H. 1,34a, Scopingun
W. H. 1,29a; —

Getakoton W. H. 2,11a, Rashouele Pr. 1,16a.
Opm. Den overgang van ïi tot o vinden we uitgedrukt in de
spelling u der namen: M^nersde Pr. 1,65a, R??scethe Pr. r,61b,
W. H. 3,5a; — Smerhwuele Pr. 1,62b.

§ 68. Westgerm. ü, ö wordt voor volgende i aangetroffen als
il, u in:

Hélisbeke [flumen] Pr. 1,18b, Ménelo Pr. 1,59b, Réscethe Pr.
1,4b, 7a, R^scethe Alt R. Pr. 21b, HMeth Alt R. Pr. 17b,
Swlethe Alt R. Pr. 17a/b, 18a; —

Forsthéuele Pr. 1,56a, Scivenhéuele Pr. 1,16b, Spurkinhéuelo
Pr. l,löb, Warnhéuelo Pr. 1,15b; —

evenzoo in de ontleende woorden der samengestelde namen:
Mélenhem Pr. 1,16b, M^Menliuson Alt R. Pr. 17a.
Opm. De i in: R2scithi W. H. 1,7a kan een gevolg zijn van
assimilatie van den umlautsklank é met de volgende i, óf een
schrijffout.

§ 69. Een niet verklaarde afwisseling tusschen ö en U vinden
we in:

Potherbeke Pr. 1,9a, Podrebeci [flumen] Cart. 40,52a, naast
Paderborun Alt R. Pr 22b en Paderburne Alt R. Pr. 18b.

16

2. PRIESCH.

a. In gesloten lettergrepen.

§ 70. Westgerm. ü, ö komt voor als ü vóór r in:
XJMrthun W. H. 2,14a; —

ArnuMrd W. H. 2,13b, Spech?«rne Pr. 1,29b, üdhMrstun W. H.
1,20a, 34a e. t. q.
§ 71. Westgerm. ü, ö komt voor als 8 vóór r in:
Nordmore W. H. 1,2b, Thornuurd W. H. 2,13b; —
Kiricthorpe W. H. 1,22b, 23b e. t. q.
§ 72. Westgerm. ü, ö komt voor als ü vóór nasaal in:
Brwnuurd W. H. 2,13b (naast: Burnuurd W. H. 2,24a, 25a),
Mwndingasi W. H. 1,15b, 20a, 22a/b, 23b, 25b, TMnglasthorpe
W. H. 1,23a; —

HusdMngen W. H. 2,13b, 24a/b.
§ 73. Westgerm. ö vinden we voorts als ü in:
StMcciasvurd W. H. 2,13b, üwlfdalon W. H. 2,14a.
§ 74. Westgerm. ü, ö vinden we voorts als ö ia:
Coluuidum W. H. 1,3a, Pr. 1,39a, Ofctarfliaton W. H. 2,14a.
§ 75. Westgerm. ü, ö komt voor als ï tengevolge van
i-umlaut in:

Stikkesuurd W. H. 2,23b (thans: Stitswerd, prov. Grroningen).

b. In open lettergrepen.

§ 76. Westgerm. ü, ë komt voor als ü vóór r in:
Hwrun W. H. 2,14a.

§ 77. Westgerm. ü, ö komt voor als ü vóór nasaal in:
CMningbem W. H. 1,22b, MMningasi W. H. 2,19b.
§ 78. Westgerm. ü, ö komt voor als 8 in:
Holanla W. H. 1,22a; 2,19b.

§ 79. Westgerm. ü, \'6 komt voor als é tengevolge van
i-umlaut in:

Cïiningbem W. H. 1,25b.

17

3. RIJNSTREEK.

a. In gesloten lettergrepen.

§ 80. Westgerm. ö komt voor als ü vóór r in:
Bwrch W. H. 3,8a; —

Duisburg W. H. 1,5a, Pr. 1,14a, 16a, 38a, Sunnobwrnon W. H.
1,12b, WisuOTth Alt R. Pr. 25a, Uuódfwrd W. H. 1,6a e. t. q.
§ 81. Westgerm. ü, ö komt voor als ö vóór r in:
Nordgoa W. H. 2,10a, Porthink Cart. 44,53b; —
Lindthorpe Pr. 1,33a e. t. q.

§ 82. Westgerm. ö komt voor als ü vóór nasaal in:
MMnheim Pr. 1,53b, Swnnoburnon W. H. 1,12b, TMndilisheim
W. H. 3,9b; —

LonendMng Alt R. Pr. 27b.

§ 83. Westgerm. m, o vinden v*re voorts als u in:
Hwluenscetba Alt R. Pr. 30b.
§ 84. Westgerm. ö vinden v\\re voorts als ö in:
Kostonberga W. H. 2,9b.

Opm. Den overgang van ü tot ö vinden we uitgedrukt in de
spelling u der namen: Laruwrth Alt R. Pr. 27a/b, Wisuwrht
Alt. R. Pr. 27a, Wisvwrth Alt R. Pr. 27b.

b. In open lettergrepen.

§ 85. Westgerm. ë, ö komt voor als ë in:
Hwlsdunc (ouder Hwlisdunc, vergel. Hwh\'sberga) Alt R. Pr.
25a e. t. q.; —

Langenbwgele Pr. 1,54a; —

en in de ontleende woorden der samengestelde namen:
Cwgolondale Pr. 130a, Kwgulendal Pr. 1,12b; —
[in] Clapenden Mwlin W. H. 3,10b, [in] Clapender Mwlin Pr. 1,54a.
§ 86. Westgerm. ü, ö komt voor als ö in:
Obarrun Embrikni W. H. 1,6a; —

Kukinghoue Pr. 1,33b (mogelijk van een grondvorm hóia).

2

18

§ 87. Westgerm. ü, ö komt voor als u tengevolge van
i-umlaut in:

Langenbï?-gele Alt E. Pr. 17b.

4. VELUWE EN AANGRENZEND GEBIED.

a. In gesloten lettergrepen.

§ 88. Westgerm. u, ö komt voor als ü vóór r in:
Albwrg W. H. 1,39b, BochMrsti Cart. 14,41a, QetawrtS W. H.
1,2b en enkele andere.
§ 89. Westgerm. ü, \'6 komt voor als o vóór r in:
Northon W. H. 1,17a, Orclo W. H. 1,2a, Pr. 1,38b, Tbornspie
Cart. 10,38b.

Opm. Northon is thans Norden (bij Putten); bier heeft dus
geen rekking voor r -]- dentaal plaats gehad; vergel. Dr. N. van
Wijk, Tijdschr. voor Ned. Taal- en Letterk. XXVI, p. 33 v.v.
§ 90. Westgerm. ü, ö vinden we voorts als ü in:
Putten Alt R. Pr. 22b, Pwthem W. H. 1,2a, Pr. l,38b.
§ 91. Westgerm. ü, Ö vinden we voorts als o in:
Otterlo Pr. 1,38b.

Opm. Den overgang van « tot ö vinden we uitgedrukt in de
spelling u van den naam Boch?5rsti Cart. 14,41a.

h. In open lettergrepen.

§ 92. Westgerm. ü, ö komt voor als ïi in:
UrtbunsMla W. H. 1,2a.
§ 93. Westgerm. ö komt voor als ö in:
Berugtanscotan Cart. 10,38b.

19

B. De lange vocalen in de hoofdlettergrepen.

Westgerm. d.

1. SAKSISCH.
i

in open lettergrepen.

/

§ 94. Deels samengesmolten met casus-suffixen vinden vfe
fï <; a -(- a, na het wegvallen van een intervocalische in:

Markaa W. H. 1,15a, Marckavu W. H. 1,34a, Stiüarna W. H.
1,9a, Thidela Pr. 1,18b, Thiedela Pr. 1,51a, Uuonomanh« W.
H. 1,32a (het laatste wellicht met «?).

Opm. 1. Verder vinden we e {aé) <; a -f- casus-suffix in:
Adene Pr. 1,62b, Marcke W. H. 1,34a, Mttihae W. H. 1,11b,
Stibirne Pr. 1,17a.

Opm. 2. Door het Latijnsche accusatief-suffix ia wellicht de d in
gesloten lettergreep komen te staan in: Thitelam Pr. 1,12a, terwijl
een datief pluralis schijnt te schuilen in: Stibarno« W. H..1,9b,
Stivarnow W. H. 1,27b. Of deze laatste vormen, alsook Stibarinw
W. H. 1,3a, met aha samengesteld zijn is evénwel twijfelachtig.

2. FRIESCH.

in open lettergrepen.

§ 95. Een a, ontstaan door samensmelting van a -f- na
het wegvallen van een intervocalische h, vinden we in:

^muthariouualde W. H. 2,13a, Amuthon W. H. 1,34b; 2,13b.
§ 96. Wellicht samengesmolten met casus-suffixen vinden we
deze d in:

Langana W. H. 1,22b, Longana W. H. 1 22b, Longanha W.

H. 2,6a, Middila W. H. 1,25a, Uuildonha W. H. 2 21a, Uuildiona
W. H. 2,14a (Longanha en üuildonha wellicht met a?).

Opm. Verder vinden we e {aé) < a casus-suffix in:
Adanhe W. IL 1,25a, Longanae W. IL 1,25b, Longane W. H.

I,19a; 2,3b, Montanhae W. H. 1,24a.

20

3. RIJNSTREEK.

In gesloten lettergrepen.

§ 97. Een ä, ontstaan door samentrekking uit ä ä^ nahet
wegvallen van een intervocalische vinden we in:
Malberke Pr. 1,14b.

Westgerm. ê (Got. ê).
1. SAKSISCH.

a. In gesloten lettergrepen.

§ 98. Westgerm. ê, ê komt voor als ä in:
[in pago] Bracbanti W. H. 1,31b (kr. Hamm, Westfalen),
Bramseli W. H. 1,20b, Lahsetiun W. H, 1,30a (thans: Loxten,
kr. Halle, Westfalen), Lasthorpe Pr. 1,65a, Scapham W. H. 1,17b,
Uuatthorpa W. H. 2,8a e. t. q.

§ 99. Westgerm. ê, ê vinden we als ae (naast d) in:
Schaephem W. H. 3,6b.

§ 100, Westgerm. ê, ê wordt ê door i-umlaut in:
Leseke Alt R. Pr. 9b.

l). In open lettergrepen.

§ 101. Westgerm. ê, ê komt voor als ä in:
Lara W. H. 2,7b, [de tribus] Laribus Pr. 1,65b, Marefeldon
W. IL 1,34a; —

Emiscare Pr. 1,13b, lladimari W. H. 3,9b, [de] Lobraman Alt
R. Pr. 31b, Thasmathon W, H. 1,13b, Uahtlari W. H. l,B7b,
Uuehslaron W. H. 1,37a e. t q.

Opm. De bovenstaande namen zijn deels gevormd van of
samengesteld met lara óf tari (verg, ook den umlautsvorm in

§ 137).

De uitdrukking „Drie Laren" voor Noord-, Mid- en Zuidlaren

21

leeft daar in den volksmond nog voort in het rijmpje, dat
\'n zestal plaatsnamen in het kortst mogelijke bestek samenvat:

„Helpen, Haren,
Drie Laren,
Onnen,
\'kHeb \'t wonnen!"

§ 102f. Westgerm. ê, ê wordt ê, door i-umlaut, in:
Bekisete Pr. 1,64a, Bullere Alt R. Pr. 12b, Marseti W. H. 1,34a,
Metlere Alt R. Pr. 14b e. t. q.

§ 103. Westgerm. ê vinden we als o

a. door verzwakking van den toon in het 2e lid van een com-
positum in:

Bulloron W. H. 1,36a, waarnaast Buldoron W. H. 1,36a; —
h. onder invloed der o van de volgende syllabe, of door uit-
spraak der a in de richting van de o in:
Uuonomanha W. H. 1,32a.

2. FRIESCH.

a. In gesloten lettergrepen.

§ 104. Westgerm. é, ê wordt gevonden als ä in:
Haxna W. H. 1,23b, Haxne W. H. 1,15b, Lacuurd W. H.
1,23b, Lacvurd W. H. 1,9a, 22b, Marslati W. II. 2,25a, Marsfliata
W. H. 2,13a, Uuaguurd W. H. 2,24b, üuahcuurd W. IL 2,13b.

b. In open lettergrepen.

§ 105. Westgerm. é, ê komt voor als in:

[in] Hlare W. H. 1,19a, Hlara "W. H. 1,2b e. t q.; —

Ambrcfki W. H. 2,19 b, 20a; —

en in het ontleende woord der samengestelde namen:
Granauurd W. H. 2,26a, Granavurd W. H. 2,5b.
§ 106. Westgerm. é, e wordt è door i-umlaut in:
Hleri W. H. 1,22b, 23b, 24b, 25a; 3,6b, Leri W. H. 2,7b,
8a (verg. § 16); —

22

Ambreki W. H. 2,20a. \'

§ 107. Deze umlauts-e wordt i voor volgende i in:
Ambrëki W. H. 1,23b, Embrike Alt R. Pr. 24a, 27a, Ombr/ki
W. H. 1,22a.

Opm. De vorm Ambrika W. H. 1,15b moet wellicht worden
beschouwd als verschrijving voor AmbraH (vergel. § 105).

3. RIJNSTREEK.

a. In gesloten lettergrepen.

§ 108. Westgerm. é, ê komt voor als d in:
Laruurth Alt R. Pr. 25a, Laruürth Alt R. Pr. 27a/b, Suabhem
W. H. 1,3b, Suafhem W. II. l,6a/b, Suafheim Alt R. Pr. 24a,
27a, Swabhem W. H. 1,5a.

h. \'In open lettergrepen.

§ 109. Westgerm. é, ê komt voor als d in:
Krawingele W. H. 3,5a, Krawiukala W. H. 3,3b, Crawinkele
Pr. 1,58a, Krauuinkila W. II. 2,8a, Crauuinkila W. H. 2,9b,
Krauuincule Pr. 1,59a, [in] Lake Alt R. Pr. 22a, Lara Pr. 1,15a,
Palutho W. H. 1,4a.

Opm. Craiunuuinkila W. PI. 2,9b (naast Krawingele enz.) schijnt
te wijzen op een grondvorm krdia; verkort in:

Cranuuinkile Pr. 1,52b en Kranuuinkili W. 11. 3,6b.
§ 110. Westgerm. ê, ê wordt ê door i-umlaut in:
Crewinke(l) Alt R. Pr. 16a, Peledben Alt R. Pr. 27a.

4. YELUWE EN AANGRENZENDE STREKEN.

a. In gesloten lettergrepen.

§ 111. Westgerm. ê, ê komt voor als d in:

Braclog [silue] Cart. 8,37b, Pr. 1,4a, Larsheim Alt R. Pr. 22b; —

Blidgeringmad Cart. 6,36a, Blidgerincmatb Pr. 1, —.

23

h. In open lettergrepen.

§ 112. Westgerm. é, ê komt voor als d in:
Hlarashem W. H. 2,7b, Lare W. H. 1,39a; 2,17a.

Westgerm. i (Got. eï).

1. SAKSISCH.

a. In gesloten lettergrepen.

§ 113. Westgerm. % komt voor als ^ in:
HMam Cart. 47,54b, Lihtesthorp W. H. 1,30b, Slïcheim Pr.
1,16a, Uuitburst W. H. 1,11b, W^rs Pr. 1,64a; —
Dalaumk W. H. 2,30a, Pr. 1,23b, 24a e. t. q.

In open lettergrepen.
§ 114. Westgerm. i komt voor als % in:

Brihem W. H. 1,11b, Pr. 1,56a, Prilinctborpe Pr. 1,60b, Öliten-
berge Alt R. Pr. 32a, Isenbule Pr. 1,59b, Nibem Alt R. Pr. 12a,
Scmenbuuele Pr. l,54a/b, Scmnbeki W. H. 2,28a; 3,6b, Stipula
W. 11. 1,33a, Tbrmon W. H. 1,38b, Alt R. Pr. 29a, Thrire
(suffix-n) Pr. 1 13b, 35a; —

Etonbïscbe (uit -hïwislci) W. H. 1,13b e. t. q.; —

en in het ontleende woord van den samengestelden naam:

R^panseli W. H. 1,13b.

§ 115. Voorts vinden we

ie in: Thrient W. H. 2,13a; —

ea in: Threant Cart. 48,58b, met den nevenvorm Thre^ent
Pr. 1,11b; —
éi in: Thre/ri W. H. 1,32b.

Opm. Wellicht schuilen nog vormen van thrï in:
Threcni Pr. 1,32a en Threchni Pr. 1,33a; óók in:
Treuere en Tribure?

24

2. FRIESCH.

a. In gesloten lettergrepen.

§ 116. Westgerm. i komt voor als % in:
Spilmere (thans: Bijlmeer?) W. H. 1,34b, Urne W. H. 2,13a,
Umduuurd W. H. 2,13b, Umtuurd W. H. 2,13b; —
Wilbrandasumc W. H. 1,28a e. t. q.; —
en in het ontleende woord der samengestelde namen:
Diurandasrip W. H. 2,14a, Diuridesr?p W. H. 2,25b, Keddingr^p
W. H. 1,8a, Pr. 1,39a.

6. In open lettergrepen.

§ 117. Westgerm. ï komt voor als i in:
lihem W. H. 2,13a, Thribirge W. H. 1,25a, Thribirgi W. H.
1,22b, 23a, 24a, 25a, ThriMrgi W. H. 1,25b, ümrem W. H. 1,3a,
Pr. 1,39a; —
Westercili Pr. 1,66a; —
en in den ontleenden naam:
[fan theru] Ripon W. II. 2,18b.

8. RIJNSTREEK.

a. In gesloten lettergrepen.

§ 118. Westgerm. t komt voor als ï in:
Sikselethe Pr. 1,16a, Wilre W. II. 2,20a; —
Merwich Alt R. Pr. 27b, Merumg Alt R. Pr. 27a.

h. In open lettergrepen.

§ 119. Westgerm. t komt voor als i in:
Stïgi Alt R. Pr. 22a, Uu^lere W. II. 2,8a, Vuilere W. H. 8,11a,
waere Pr. 1,61a; —
Sligginsipe Pr. 1,52b; —
en in de ontleende namen:

[de] Hripu W. H. 1,6a en Mile [iuxta Toneburg] Pr. 1,16a.

25

4. YELUWE EN AANGRENZEND GEBIED.

a. In gesloten lettergrepen.

§ 120. Westgerm. t komt voor als % (ii) in:
Euufc W. H. 1,2b, Linterumc W. H. 1,2b, Pr. 1,39a, Thornspic
Cart. 10,38b, Thornspwc Cart. 6,36a, Thornspm (vermoedelijk
verschreven) Alt R. Pr. 22b.

b. In open lettergrepen.

§ 121. Westgerm. % komt voor als % in:

Thri W. H. 1,2a, 3b, Alt R. Pr. 23b, Pr. 1,38b, Thr/ W. H. 1,2a.

Westgerm. ö (Got. 6).

1. SAKSISCH.

a. In gesloten lettergrepen.

§ 122. Westgerm. 6 komt voor als ó in:
Bokholta W. H. 2,9b, Rorbeke Alt R. Pr. 31a, Stroduuik
Pr. 1,14b.

§ 123. Westgerm. 6 komt voor als ü in:
Brwchusen Pr. 1,53b, B«kheim Pr. 1,15b, 35a, Grwnlo Pr.
1,65b e. t. q.
§ 124. Westgerm. 6 vinden we als é (uo) in:
Btókholte Pr. 1,61b, Cwosfelde Pr. 1,38a, Otmeres-bwocholte
Alt R. Pr. 15a.
§ 125. Westgerm. 6 vinden we als w in:
KiMelde Pr. 1,35a.

l. In open lettergrepen.

§ 126. Westgerm. 6 komt voor als 6 in:

Broke Pr. 1,16a, Moresthorpe W. H. 1,12b, Uuosiki W. H. 1,34a; —

Curtonbroke W. H. 1,12a.

§ 127. Westgerm. 6 vinden we als ü in:

Hersebrwke Pr. 1,33a.

26

§ 128. Westgerm. o komt voor als u {uo) in:
Brwke Alt E. Pr. 18a, Brwoke Alt R. Pr. 31a, Grwnewiht
Pr. 1,65b, CMofelde Pr. 1,29b; —
FriesonbrMoke Pr. 1,30a, Curthinbrwke Pr. 1,56a.
§ 129. Westgerm. 6 vertoont de klankwijziging 4 (ue) in:
Br4ke Alt E. Pr. 18a, Brweke Alt E, Pr. 31a.

2. FRIESCH.

a. In gesloten lettergrepen.

§ 130. Westgerm. d komt voor als u in:
PMlmeri W. H. 1,34b.

b. In open lettergrepen.

§ 131. Westgerm. ó komt voor als d in:
Aspanmora W. H. 1,3a, Nortmora Pr. 1,39a, Nord-mora W. H.
1,2b, Odigmore W. H. 1,2b, Odicmore Pr. 1,39a, Suthanbroke
W. II. 2,19b, 20a.

§ 132. Westgerm. ó vinden we als u in:
Aspenmiïre Pr. 1,40a (vergel. Aspanmora, § 131).

3. EIJNSTEEEK.

a. In gesloten\'lettergrepen.

§ 133. Westgerm. ö komt voor als 6 in:
Uuodfurd W. H. 1,6a.
§ 134. Westgerm. ó vinden we als u in:
StrMdbuson Pr. 1,16a, Strwtbusen Pr. 1,51b.

h. In open lettergrepen.

§ 135. Westgerm. ó komt voor als 6 in:
Polesheim Pr. 1,50b.
§ 136. Westgerm. <3 is m in:
arwdinon W. H. 3,9b, Grwtinon Pr. 1,32a.

27

4. VELÜWE EN AANGRENZEND GEBIED.

In gesloten lettergrepen.

§ 137. Westgerm. ó komt voor als 6 in:
Bochursti en Bochürsti Cart. 14,41a, Pr. 1,5a.
§ 138. Westgerm. ó vinden we als u in:

Bwchurst Alt R. Pr. 22b (vergelijk § 137).

/

Westgerm. ü (Got. ü).
1. SAKSISCH.

a. In gesloten lettergrepen.

§ 139. Westgerm. ü komt voor als ü in:
Hwsstedi W. H. 1,17b, Mwsheim Pr. 1,62a, PrMmhem W. H.
1,19b e. t. q.; —

Barghws W. H. 2,14b (en nog 140 andere samenstellingen
met -hus).

Opm. M, ontstaan uit un, vinden we in: Swtbfelde Alt R. Pr.
2a, Swdliunon W. H. 1,12a.

h. In open lettergrepen.

§ 140. Westgerm. ü vinden we als ü in:
Dttveneik Alt R, Pr. 15a, Rwmenscetha Alt R. Pr. 30a,
TMningun W. II. 1,30a, üMi W. H. 1,29b, ?71ithi W. H. 1,13a,
20b, Flide W. H. 3,9b; —

Bodonbwrion Pr. 1,15a (en nog een 10-tal andere samenstel-
lingen met -bür)-, —

en in het ontleende woord der samengestelde namen:
Crwcelincthorpe Pr. 1,55a, Crwcilo W. H. 1,39a.
Opm. ü, ontstaan uit un, komt voor in: Swtheruuic Alt R.Pr.
4b, Swtherwik Alt R. Pr. 11a; —

Rammwthe Alt R. Pr. 30a, StiuarnamMthi W. H. 1,28a.
§ 141. Westgerm. ü vinden we als m in:
Bwren Alt R. Pr. 19a; —
Lenderenk^sen Alt R. Pr, 17b.

28

§ 142. Westgerm. ü komt met de klankwijziging é (ue) voor in:
Bwren Alt R. Pr. 30a, Flethen Pr. 1,60a; —
ScupelenbMre Alt R. Pr. 32b, Scupelenbwre Alt R, Pr. 31a,
ScupelenbMeren Alt R. Pr. Sla, Supelenbwre Alt R. Pr. 30a;—
en in het ontleende woord der samenstelling:
Cr4celo Alt R. Pr. 29a.

2. FRIESCH.

a. In gesloten lettergrepen.

§ 143. Westgerm. ü komt voor als ü in:

Bwrhem W. H. 1,23a, 25a, Hwsdungen W. H. 2,13b, 24a/b.

b. In open lettergrepen.

§ 144. Westgerm. ü vinden we als u in:
?7termeri W. H. 1,34b; --

üuesterbMron Cart. 4,34b, UthMson W. H. 2,14a, 24a e. t. q.
Opm. u, ontstaan uit un, in:
Swthanbroke W. H. 2,19b, 20a; —
Amwthon W. H. 1,34b; 2,13b e. t. q.

3. RIJNSTREEK.

In open lettergrepen.

§ 145. Westgerm. ü komt voor als ü in:
Swsilbeke Pr. 1,31b, Swsilbeki W. H. 2,9b; —
Bergarahwson Pr. 1,26b, Bergarohwsen Pr. 1,14a, Lohwson Pr.
1,29b, W. H. 3,11a, Luthelminchwsen Pr. 1,58b, Rotbertingahuson
Pr, 1,6b, Slingenhusen Alt R. Pr. 16a, Strudhwson Pr. 1,16a,
StruthMsen Pr. 1,51b, Tekhusen Pr. 1,51b, ÏJbiti W. H. i,15a,
29a, Winkilhwson Alt R. Pr. 24a.

§ 146. Westgerm. ü vinden we als é, ue in:
Liebwere Pr. 1,59b, l^uete Pr. 1,10a, 11a, 15b, l^uete in uualda
Pr. 1,10b; —
als ü in:

fueta Pr, 1,5b, fffete Alt R. Pr. 20b, Ö\'uiti Cart. 29,48a enz.; —

29

als 6 m:

Ouiti Cart. 35,49b.

Opm. De overgang van ü tot o in Liaporon W. H, 2,12b is
vermoedelijk het gevolg van den overgang van het accent op de
derde lettergreep van achteren.

4. VELUWE EN AANGRENZEND GEBIED.

In open lettergrepen.

§ 147. Westgerm. u komt voor als u in de volgende samen-
stellingen met -hüsa, -hüson, -hüsun:

Bidningah^son Pr. 1,5b, Bidningahusun Cart. 46,54a, Haluenchwson
Alt R. Pr. 23a, Haluerinchwson Pr. 1,61b, Lothjisa Pr. 1,19b,
Ochwson Alt R. Pr. 23b, èn in Bwrlo W. IL 1,2a, Pr. 1,38b.

§ 148. Westgerm. ü vinden raet de klankwijziging é vóór
\'t collectief-suffix -ithi in:

TMlethe Pr. 1,61b.

C. De tweeklanken in de hoofdlettergrepen.

Westgerm. ai (Got. ai).

1. SAKSISCH.

§ 149. Westgerm. ai komt voor als ê in:
Bredonoiu W. H. 2,9b, ^/kesbiki W. H. 1,12b, Emvi Alt R.
Pr. 30b, Gestbeke Alt R. Pr. 9b, Getfelden Alt R. Pr. 30b,
Gezzhem W. H. 1,19a, Hernhuson Pr. 1,66b, [in silua] Hese Pr.
1,24b, Hethusen Pr. 1,51b, 53b, Hetiloa W. H. 1,16a i), Hreni
W. H. 1,32b, Lembeke Pr. 1,29b, Meronhlare W. H. 1,20b, Mesenhard
Pr. 1,61b, Sege W. H. 1,17a, Scethe H. 1,34a, Stenhurst W. H.
1,13b, Tuegloe W. H. 1,38b, üuedmeri W. H. 1,12a; —

Aldenrenen Pr. 1,65a, Apuldarohem W. H. 1,10a (en nog 64 andere
samenstellingen met hêm), Brunsten Pr. 1,61b, Driuonek Pr. 1,14b,
Ilaluerscetha Alt R. Pr. 30a, Rapilarohesi W. H. 1,6a e. t. q.

i) thans: Meüel. De nevenvorm Hatiloha W. H. 1,30b is geen bezwaar, daar
dezelfde afwisseling voorkomt in: heiig, halig.

30

150, Westgerm. ai vinden we als ei {eg, è), naast vormen
ê, in:

Eiklo Pr. 1,65a, %neren Alt R. Pr. 16a, [in silua] Hassi Cart,
5, Heèthene Pr. 1,14b, Rembeki W, H, 1,33b, 5Bb, Stemwida Pr.
1,7a, We^tmere Pr. 1,14a; —

Dalabém Alt R. Pr. 7b, Duveneik Alt R. Pr. 15a, Holtheim
Cart. 59,59a (en nog 43 andere samenstellingen met -heim),
Camponstema Alt R. Pr. 30a, Watdensced W. H. 3,9b, Watdesceida
W. H. 3,9b e. t. q.

Opm. ai naast ê en ei vinden we in: Driuonafki W. H. 1,34a.
§ 151. Westgerm, ai komt alléén als ei voor in:
i^mhurst Alt R. Pr. 30a, Cleige Pr. 1,58b.
§ 152. Westgerm. ai vinden we als ie (verschreven voor eif),
naast in:

Giesthuuila W. H. 1,29b.

§ 153. Westgerm. ai w komt voor als ê (ee) in:
Hleon W. H. 1,29b; —
[in] Terrunsee W. H. 1,35a.

2. FRIESCH.

§ 154. Westgerm. ai komt voor als ê in:
Bredonmadun W. H l,2Ba, Ennn W. H. 2,21b, Helagonufliatun
W. H. 1,24a, Renun W. H. 2,23a, Pr. 1,85a, Stengardo W. H.
1,20a, 24a; —

Adulfashem W. H. 2,14a (en nog 69 andere samenstellingen
met -hêm), Andleda W. H. 1,3a e. t. q.

§ 155. Westgerm. ai vinden we als ci, naast e, in:
Einen W. H, 2,13a, 14a, ^iningi W. H. 1,3a, Pr. 1,39a; —
en in de vier volgende samenstellingen met -heim:
Aldgrepesheim Pr. 1,39a, Biddincheim Pr. 1,3b, Bisisheim VV. H.
2,21a, Winzheim Pr. 1,66a.

§ 156. Westgerm. ai komt voor als a, naast e, in:
Lathamuthon W. H. 1,22b, 23b, Latamuthon W. II. 1,15b; —
Andladon W. H. 2,26a.

Opm. De klinker is niet meer te herkennen in: Ingaldingon
W. H. 2,22b, naast Ingaldinghem W. H. 2,13b.

31

§ 157. Westgerm. ai w vinden we als ee {ece) in:
Enedsee Pr. 1,5b, [ab] Enedsece Cart. 46,54a.

3. RIJNSTREEK.

§ 158. Westgerm. ai komt voor als è in:
Delen W. H. 3,11a, Gessero W. H. 1,14b; —
Frimarashem W. H. 2,8a (en nog 19 andere samenstellingen
met -Md), Gruntenscetbe Pr. 1,50b, 53b e. t. q.
§ 159. Westgerm. ai vinden we als ei, naast e, in:
Primaresbem W. II. 1,5b, Pr. 1,20b, 34b (en nog 21 andere
samenstellingen met -heim), Noddonscefda W. H. 3,10b.
§ 160. Westgerm. ai komt alléén als ei voor in:
Hamerstem Pr. 1,16b, Wersteme Pr. 1,16b.

4. VELÜWE EN AANGRENZEND GEBIED.

§ 161. Westgerm. ai komt voor als ê in:
Getuurd W. H. 1,2b, Pr. 1,39a, Gezpurd Alt R. Pr. 23b,
[in villa] Hreni W. H. 1,2b, Pr. 1,39a; —
Attingbem W. IL 2,17a (en nog 7 andere samenstellingen met-Aem).
Opm. Puthem W. H. 1,2a wijst ook op ouder ê voor de vormen
Putten Alt R. Pr. 22b en Putten Alt R. Pr. 22b.
§ 162. Westgerm. ai komt voor als ei, naast ê in:
Arnhe/m Alt R. Pr. 22b, Hatbeïm Alt R. Pr. 22b, Larsheim
Alt R. Pr. 22b.
§ 163. Westgerm. ai vinden we als ei in:
Clemhurst Alt R. Pr. 23b.

Opm. De i van Rmheri W. IT. 2,7a, naast Ilrenberi Cart.
47,54b en Renbere Pr. 1,6a, is vermoedelijk ontstaan onder in-
vloed der volgende i.

§ 164, Westgerm. ai w komt voor als ê (eae) in:
Seuuald Pr. 1,5b, Seaeuuald Cart, 46,54a.

Westgerm. au (Got, au).

1. SAKSISCH,

§ 165. Westgerm. au komt voor als ó (oo) in:

Hlopanheldi Cart, 5,35a, Hoglere Alt R. Pr. 4b, Hoonstedi

32

W. H. 2,16b, Lobeke Pr. 1,18b, 53b, 54b, Ostarfeld W. H. 3,11a,
Ostbilimerki W. H. 1,21b, Ostenstadon W. H. 1,16a, Rotbeki
Pr. 1,30a, Scononthorpe W. H. 1,17a; —
AldenrothaPr. 1,14a, 15b, Arlo Cart. 58b, Stapuloge W. H. 2,8ae.t.q.
§ 166. Westgerm. au vinden we als 6 (umlautsvorm) in:
Hdnsuerte Pr. 1,34b.

§ 167. Westgerm. au komt voor als ou (o) in:
Horothe Pr. 1,52a, Crowueleshofan Alt R. Pr. 12a, Lowpanhel-
dero marko Pr. 1,33a, Towge Pr. 1,38b.
§ 168. Westgerm. au komt voor als uo in:
Lwopanheldero marko Pr. 1,33a, Rwothepa Pr. 1,29b.
§ 169. Westgerm. au vinden we als d in:
Hahanstedi W. H. 1,31a, Hlapanheldi Cart. 53a, Lauuic W. H.
1,34a, Scananthorpe (hs. Scauanthorpe!) W. H. 1,81a; —
Gestkon VV. H. 1,13b, Horade Alt R. Pr. 16a e. t. q.
Opm. Samensmelting met een casus-suffix gaf waarschijnlijk
aanleiding tot het ontstaan der ê in:

Asle Alt R. Pr. 17b, 18a, Bark Pr. 1,16a, Brakek Alt R. Pr. 22b.
§ 170. Westgerm. au komt voor als ä in:
Lapanheldi Cart. 30,48a, (tusschenvorm van Hlopanheldi, zie
§ 165, en Hlapanheldi, zie § 169).

§ 171. Westgerm. awi werd in de verbogen casus vóór vocaal
awj- > auj- > ój. Uit een datief singularis auju > óju > 6jo
ontstond een nieuwe nom. singularis ó, terwijl uit den nom. sing.
awi, ewi de w in de casus obliqui indrong en zoo auwe opleverde,
waarnaar weer een nieuwe nom. sing, auwa gevormd werd. In
de dialecten, waarin au tot d werd, vindt men ook een nom.
sing, a, waarnaast de verbogen vormen de en dje, met umlaut
êje (Gallée, Os. gr. 2e druk, § 100; zie ook Van Heiten, P. B. B.
16,297 v.v. en Tijdschr. MÜ v. Letterk. 14,28), die we vinden in:
Mulene^f/a Cart. 43,58a (vergelijk vormen als Mulenoje, Pr. 1,11a,
Bredanaia W. H. 1,15a en Uuelanam ib.), naast: LintdoVe Pr.
1,54b, [in] UuelloMMß W. H. 1,29a, Uuelloe Cart. 49,30b.

§ 172. Westgerm. gawi vertoont een soortgelijke ontwikkeling
(Gallée, Os. gr. 2e druk, § 100); uit verbogen vormen als
gaujis > gojis ontstond een nom. sing, goi of gu; van dezen nieuwen

33

nom. go (dial. gd) werden weer nieuwe vormen afgeleid, b.v. dat.
sing. góa of gdo; daarnaasi; gauua uit een nom. sing. gau; vandaar:
Farn^oa W. IL 1,31a, lias*;» W. H. 1,37a, Ruric^oa Cart. 21,44b;
36,50a, Pr. 1,5b, 9b, Ruricyoo Cart. 24,45b; — naast: Rurac^awMa
Cart. 61,59b.

Opm. Samensmelting met een casus-suffix gaf wellicht aan-
leiding tot het ontstaan der ê in: Sothin^^e Pr. 1,59.

/

2. FRIESCH.

§ 173. Westgerm. au komt voor als 6 in:
Hoanla W. H. 1,25b, 03ta(r)hu8un W. H. 1,19a, 23b, Rotha
W. H. 1,16b, Pr. 1,14a, Alt R. Pr. 30a; —

Baflon W. H. 2,25a, Rikbertingrotha W. H. 2,19b e. t. q.
§ 174. Westgerm. au vinden we als a in:
Haonlae W. H. 1,25a; ~

Ascla W. H. 1,22b, Hoanla W. H. 1,25b e, t. q.
Opm. Door samensmelting met het casus-suffix ontstond ver-
moedelyk de ê in Holanle W. IL 1,15b.
§ 175. Westgerm. gawi vinden we in:
Emisgoa W. H. 1,29b, Upgoa W. H. 1,34b.

3. RIJNSTREEK.

§ 176. Westgerm. au komt voor als 6 in:
Hohonberg W. H. 1,5b, Lohuson Pr. 1,29b, Nodinakkon W. H.
3,4a, Ostheim Pr. 1,16b; ~
Astarlohon W. H. 1,3b e. t. q.
§ 177. Westgerm. au vinden we als aó in:
.^östarhem W. H. 1,6a (naast Ostarheim W. H. 1,4a enz.).
Opm. Door samensmelting met het casus-suffix ontstond wellicht
de e in Hintisle Pr. 1,35a.

§ 178. Westgerm. gawi vinden we in:

Bunnegao Cart. 31,31a; 62, 48b, Nordgoa W. H. 2,10a.

3

34

4. VELUWE EN AANGRENZEND GEBIED.

§ 179. Westgerm. au komt voor als ö in:
Hnodi W. H. 1,2b, Nodi Pr. 1,39a, Othihem W. H. 2,9b; -
Irmelo Alt R. Pr. 22b e. t. q.
§ 180. Westgerm. au vinden we als d in:
Ermek Alt R. Pr. 23a.

Westgerm. eo (Got. iu). \'\'

1. SAKSISCH.

§ 181. Westgerm. eo komt voor als io in:
Fliotrikki W. H. 2,4a.

§ 182. Westgerm. eo vinden we als ia in: ;

Biastun W. H. 1,30b, Dwpanbeci Cart. 1,32b; 2,33a; 11,89b; i

23,45b; 57,58a, Pr. 1,2a, 4b, 5b, PlMarloba W. IL 1,31a, Ilrms-
forda W. H. 1,31a en Riatnon W. IL 1,38b.
§ 183. Westgerm. eo vinden we als ie in:
Bï\'eston W. H. 1,16b, PHedarloa W. II. 1,17a, Flietberike
Pr. 1,38b, Hriesforda W. H. 1,16a, Riednen Alt R. Pr. 28b.
§ 184. Westgerm. eo luidt ê in:

Bestene Pr. 1,64b, Fletbarrotbe W. H. 1,39a, Fletbreke Pr. 1,33a,
Frethreke Pr. 1,32a.

§ 185. Westgerm. eo komt voor als «in: ij

Hridbem W. H. 1,31b. ^

§ 186. Westgerm. eo vinden we als ei in:
Reithe Pr. 1,16b.

>

2. FRIESCH.

§ 187. Westgerm. eo komt voor als ia in:
Hrmde W. H. 1,20a, Hriadi W. IL 1,24a; —
[in] Ilelagonuflmtun W. II. 1,24a, [in] Hlarflwta W. H. 1,20a,
22b, 24a, [de] Marsflmta W. H. 2,13a, Ottarfliatun W. H. 2,14a,
[in] Uuidufliotun W. IL 1 22b.

35

§ 188. Westgerm. eo luidt ie in:
Jlviedi W. H. 2,5b; —
[in] Uuigflfeta W. H. 2,5b.
§ 189. Westgerm. eo vinden we als è in:
Hredi W. H. 1,24b; 2,5b, 15a, Redan W. 11. 1,29b, Redene
Alt R. Pr. 3a, Redi in uualda VV. II. 2,5 a/b; —
[in] Oterfletun W. II. 2,21a, [in] Widefleten Pr. 1,66b.
§ 190.\'^ Westgerm. eo komt voor als ei in:
Re«derwalda, Reidi et Walde èn Rejdi in Walde, Pr. 1,66b.

3. RIJNSTREEK.

§ 191. Westgerm. eo komt voor als ia in:

Stmrhem W. H. 2,9b, 15a, 17a.

§ 192. Westgerm. eo vinden we als ie in:

Stierbeim W. H. 3,10b.

§ 193. Westgerm. eo komt voor als ê in:

Rethe Alt R. Pr. 19a, Retbi W. H. 3,4a, Pr. 1,62a.

4. VELÜWE.

§ 194. Westgerm. eo komt voor als ie in:
Sprïele Alt R. Pr. 22b, 23a.

Westgerm. iu (Got. iu).
1. SAKSISCH.
§ 195. Westgerm. iu is iu {iv) in:

Lmne Alt R. Pr. 14b, L?vne èn Lwnere Pr. 1,58b, Lmneron
Alt R. Pr. 17a, Lmnbarnon Alt R. Pr. 28b; —

Nordh\'wnon W. H. 1,12a, Norbtlmnon W. H. 1,35a, Sudlmnon
W. H. 1,12a.

Opm. Naast de vormen met iu komt een vorm met ü voor:
Lwnen Pr. 1,56b.

36

2. rETESCH.

§ 196. Westgerm. iu komt voor als iu in:
Tmshem W. .H. 2,6a.

§ 197. Westgerm. iu vinden we als io in :
Emegtwchi W. H. 1,24a, Hrohtgeringtwchi W. H. 1,24b,
Notheringtfoclii W. H. 1,23a, Tindingtwchi W, H. 1,25b.
Opm. Naast den vorm met io komt een vorm met u, voor:
Eranbrahtastwchiu W. II. 2,6a.

HOOFDSTUK IL

A. Overzicht der vocalen in de Saksische namen.

§ 198. De Icorte Yocalen:

d (Kyriclande, Hafekeshurst), Wgrra. a, §§ 1 en 6.
d in ontleende woorden (Kassele, Camine), §§ 5 en 7.
d (Lancharnun), Wgrra. ü, o, § 59.

g, i-umlaut van d (Bilimërki, Bekeliem), Wgrm. a, §§ 3 en 8.
ë, i-umlaut van d vóór Jit (Fehtlere, Kirsenbretthe), Wgrm. a, § 3.
ë naast ë, i-umlaut van d (Féehtlere), Wgrm. a, § 3.

i-umlaut van d in ontleende woorden (Perricbeke), § 5.
l (Berghem, Smerilikld), Wgrm. §§ 28 en 30.
ï\'. (Korthkerken, Benedloge), Wgrm. t, §§ 44 en 47.
j < g, i-umlaut van d (Smdenhurst, Yislico), Wgrm. a, §§ 4 en 9.

„ „ „ a in ontleende woorden (Pï\'rricbeke), § 5.
ï (Bódsmppi, Yihüs), Wgrm, §§ 29 en 31; daarnaast: ia in
Ywhus, § 31 opm.

y (Bmkburst, Smithikincthorpa, K^/rielande), Wgrm. ï, §§
42, 45 en 46.
ï in ontleende woorden (B/scopinghusun), § 43.
ï naast é, é (Rïscithi), Wgrm. m, o, § 68 opm.
Ö (Longonforda, Anadopo), Wgrm. a, §§ 2 en 10.
ö vóór r (Nordhalon, Paderborun), Wgrm. ü, o, §§ 58 en 64.
ö voor andere consonanten (Holthuson, Rashouele), Wgrm.
n, O, §§ 62 en 67.

Ö afwisselend met d (Potherbeke, Paderburne), Wgrm. ïc, ö, § 69.
O (Bulloron), Wgrm. e, § 103a.
ü vóór r (Htfrst, Herebwrne), Wgrm. ü, ö, § 64.

38

ü vóór nasaal (Brwnsten, Swmerliamen), Wgrra. w, Ö, §§ 60 en 65.
ü voor andere consonanten (Fwssenbreht, Aldonhwfile), "Wgrm,
ö, §§ 61 en 66.

ü, uo in ontleende woorden (Mwolneliem, Cwkelhuson), § 62
opm. 2 en § 66,

u (overgang van ü tot ö: Langenhfct, Uuihtmt?ndi), Wgrm.
ë, Ö, § 62 opm. 1,

é, u vóór volgende i (Strwnkethe, R^scethe), Wgrm, m, ö,
§§ 63 en 68.

vóór volgende % in ontleende woorden (Mélenhem, Mwlen-
huson), § 68,

§ 199. De lange vocalen:
a < a -f « (Thidela), § 94,
dm <i d casus-suffix (Thitelam), § 94 opm 2.
d (Bramseli, Marefeldon), Wgrm. éê, é, §§ 98 en 101.
d (Hlapanlieldi, Horade), Wgrm, au, § 169.
ae (naast d: Schaephem), Wgrm. ê, e, § 99,
ä (naast 6 en d: Lapanheldi), Wgrm. au, § 170.
ê, i-umlaut van ä (Leseke, Marseti), Wgrm. é, e, §§ 100
en 102.

e, ae < « casus-suffix (Adene, Nittihae), § 94 opm, 1.
ê (in Threcni?), Wgrm. i, § 115 opm.
e (Bredonoiu, Brunsten), Wgrm. ai, § 149.
e, ee (Hbon, Terrunsee), Wgrm. ai w, % 153.
ê (Mulenegia), Wgrra. au, § 171.

ê < Wgrm. au -j- casus-suffix (Barle, Sotliinge), § 169 opm.
en § 172 opm.

ê (Bestene), Wgrm. eo, § 184,

% (Lï\'htesthorp, Etonhfsche), Wgrm. %, §§ 113 en 114.
i in een ontleend woord (Rfpanseli), § 114,
ï (Hrïdhem), Wgrm. eo, § 185,
ón < a casus-suffix (Stibarnon), § 94 opm, 2.
O (Uuonomanha), Wgrm. é, ê, % 103b.
Ö.(Bokholta, Curtonbroke), Wgrm. ó, §§ 122 en 126.
o, 00 (Lobeke, Hasgo), Wgrm. aw, §§ 165 en 172.
è (Hdnsuerte), Wgrm. au, § 166.

39

ü (Gmnlo, Hersebrwke), Wgrra. o, §§ 123 en 127.

ü (Hwsstedi, ÜMveneik), Wgrm. m, §§ 139 en 140.

u < un (Swthfelde, Ramm%the), § 139 opm. en § 140 opm.

u in een ontleend woord (Crwcilo), § 140.

ü (naast iu: LMnen), Wgrm. iu, § 195 opm.

ü, ue (Msfelde, Brweke), Wgrm. ö, §§ 125 en 129.

é, ue (Bwen, Scüpelenbiieren), Wgrm. ü, § 142.

u in een ontleend woord (Crwcelo), § 142.

ü, uo (CMOsfelde, Curthinbr^lke), Wgrm. Ö, §§ 124 en 128.

fl (B2?ren), Wgrm. ü, § 141.

§ 200. De koeeklanken:

ai (naast e, ei: Driuonaiki), Wgrm. ai, § 150 opm.
au (üuellaMwe, Ruraegawua), Wgrm. a w, §§ 171 en 172.
ea, ese (ïbreant, Thre^nt), Wgrm. t, § 115.
ei (naast g, i-umlaut van ä: Hemgistbeki), Wgrm. (ï, § 4.
éi (Thre7ri), Wgrm. ï, § 115.

ei, ey, è (naast ê: Et^lo, £yneren, Dalabém), Wgrm. ai, § 150.
ei (£^mburst), Wgrm. ai, § 151.
ei (Reïthe), Wgrm. eo, § 186.

éo (naast "é, i-umlaut van a: Seondonburst), Wgrm. a, § 4.

ia (Dïapanbeci, Rfatnon), Wgrm. eo, § 182.

ie (Tbrient), Wgrm. § 115.

te (verschreven? Grzesthuuila), Wgrm. ai, § 152.

ie (Hr«esforda), Wgrm. eo, § 183.

io (FHotrikki), Wgrm. io, § 181.

iu, iv (Lmne, Lwne), Wgrm. iu, § 195.

oa vóór r (Groara), Wgrm. ü, ö, § 64 opm.

oa (Parngoa), Wgrm. gawi -(- casus-suffix, § 172..

OU, ö (Lowpenheldero marko, Horothe), Wgrm. au, § 167.

öiv (Lintdoz^\'e), Wgrm. aw, § 171.

uo (Rwothepa), Wgrm. au, § 168.

40

B. Overzicht der vocalen in de Friesche namen.

§ 201. De korte vocalen:

d (Stengardo, Uulfdalon), Wgrm. §§ H en 15.
a < g vóór volgende r (Barghus), Wgrm. g, § 34.
ë, i-umlaut van d (Uuerue, Sesbeki), Wgrm. a, §§ 18 en 16.
g (Scaldmeda), Wgrm. a, § 16 opm. 2.
g (üuestarburon, Bremen), Wgrm. g, §§ 32 en 35.
g (naast ï: Uuibodcekeriken), Wgrm. ï, § 50,

y, ie < g, i-umlaut van d (Umrdina, Lyri, Lierl), Wgrm. d,
% 14 en 17.

ï vóór volgende ï (Thribirgi, Um\'ra-inge), Wgrm. g, §§ 33 en 36.
ï (ümldiona, CaluuMun), Wgrm. ï, §§ 48 en 49.

i-umlaut van ü (Stïkkesuurd), Wgrm. m, ö, § 75.
ö (naast d, vóór n: Longana), Wgrm. a, § 12.
ï) vóór r (Nordmore, Kiricthorpe), Wgrm. u, \'6, § 71.
8 voor andere consonanten (Ottarfliaton, Ilolanla), Wgrm. ü, Ö,
§ 74 en 78.

u vóór r (Arnuï^rd, Hwrun), Wgrm. §§ 70 en 76.

ü vóór nasaal (Brwnuurd, CMningbem), Wgrm. «f, 8, §§ 72 en 77.
ïi voor andere consonanten (Uwlfdalon), Wgrm. 8, § 73.
ii, i-umlaut (CtWingbem), Wgrm, u, 8, § 79.
§ 202, De lange vocalen:
d <. d -{- d (J.muthariouualde), § 95.
« < ® -j- casus suffix (Longana), § 96.
a (Lacuurd, Ambraki), Wgrm. é, ê, §§ 104 en 105.
a in een ontleend woord (Granauurd), § 105.
d (naast ê: Latamutbon, Andladon), Wgrm. ai, § 156.
d (H^onlae, Ascla), Wgrm. au, § 174
e, ae < a -[" casus-suffix (Longanae, Longane), § 96 opm.
ê, i-umlaut van d (Ambreki), Wgrm. é, ê, § 106.
ê (Bredonmadun, Adulfashem), Wgrm. ai, § 154.
ee, eas (Enedsee Enedseée), Wgrm. ai -f- lo, § 157.
ê < Wgrm, au -j- casus-suffix (Holanle), § 174 opm.
ê (Hredi), Wgrm. eo, § 189.

i < e, i-umlaut van d (Ambriki), Wgrm. é, ê, § 107,

41

t (Umtuurd, Westered), Wgrm. §§ 116 en 117.

t in een ontleend woord (Diurandasrfp, Ripou), §§ 116 en 117.

Ö (Suthanbrolce), Wgrm. Ö, § 131.

6 (Ostarhusun, Rotlia), Wgrm. au, § 173.

Ü (Pwlmeri), Wgrm. o, § 130.

■Ü (Bwrhem, UthMson), Wgrm. fi, §§ 143 en 144.

Ü < un, (Swthanbroke, Amwthon), § 144 opm,

Ü (naasfc io: Eranbralitastwchiu), Wgrm. iu, § 197 opm,

u (AspenmMre), Wgrm. 6, § 132.

§ 203 De tweehlanken:

ei (naast ^mingi, Aldgrepesheim), Wgrm. ai, § 155.

el (Reiderwalda), Wgrm. eo , § 190.

ia (Hriadi), Wgrm. eo, § 187.

ie (Hrfedi), Wgrm. eo, § 188.

io (Emegtiochi), Wgrm. iu, § 197.

iu (TiMshem), Wgrm. iu, § 196,

oa (Emisgoa), Wgrm. gawi casus-suffis; § 175.

C. Overziclit der vocalen in de Rijnstreek.

§ 204. De korte vocalen:
a (Halle, Hasalbeki), Wgrm. a, §§ 18 en 21.
a in een ontleend woord (Casle), § 19.

g, i-umlaut van d, óók voor Ai (Penniloa, Dalebeke, Yelbrehte)
Wgrm a, §§ 20 en 22.

g (ï\'eldbraliti, Keuerlo?), Wgrra. ë, §§ 36 en 38.
g (Cleue), Wgrm. ï, § 54.

? < g vóór volgende i (Bükethe, Smonekon), Wgrm. e, §§
37 en 39

i (Wmkilhuson, Wïdehóuue), Wgrm. ï, §§ 51 en 53.
ö vóór r (Nordgoa, Lindthorpe), Wgrm. ü, ö, § 81.
ö voor andere consonanten (Kostonberga, Obarrun Embrikui),
Wgrm w, ö, §§ 84 en 86.

ü vóór r (Sunnobwrnon, Uuódftird), Wgrm ü, Ö, § 80.
ü vóór nasaal (Swnnoburnon, Lonendwng), Wgrm. ü, ö, § 82.

42

u voor andere consonanten (Hwluenscetha, Langenbt<gile), Wgrm.
, Ö, §§ 83 en 85.

ü in ontleende woorden (Cwgolondale, Clapender Mwlin), § 85.
u (LaruOTth), Wgrm. m, ö, § 84 opm. en § 86 opm.
é, (Langenb?lgele), Wgrm. ti, 8, § 87 opm.
§ 205, De lange vocalen:
d < ä ä (Malberke), § 97.
d (Laruurth, Lake), Wgrm. é, e, §§ 108 en 109.
e, i-umlaut van d (Crawinkel, Peledhen), Wgrm. ê, ê, § 110.
ê (Delen, Frimarashem), Wgrm. ai, § 158.
ê < Wgrm. au -(- casus-suffix (Hintisle), § 177 opm.
ê (Rethe), Wgrm. eo, § 193.

% (Sfkselethe, Thr?birge), Wgrm. i, §§ 118 en 119.
i in ontleende woorden (Hripu, M«le), § 119.
Ó (üuodfurd, Polesheim), Wgrm. ö, §§ 133 en 135.
ó (Ouiti), Wgrm. u, § 146.
ö (Hohonberg, Astarlohon) Wgrm. au, § 176.
ü (Strifdhuson, Grwdinon), Wgrm. ö, §§ 134 en 136.
w (Bergarohwson), Wgrm, -d, § 145,

il, ue, klankwijziging van ü (Uuete, Liebwere), Wgrm. ü, § 146.
u (^uiti), W^m- § 146.
§ 206. De tweeklanken:

ao (Bunnegao), Wgrm. gawi casus-suffix, § 178.

ao (naast o: ^ösfcarhem), W^grm. au, § 177.

ei (Meinsale), Wgrra. agi, § 23.

ei (naast ê: Primareshejm), Wgrm. ai, § 159.

ei (Hamerstein), Wgrm. ai, § 160.

ia (Stwrhem), Wgrm. eo, § 191.

ie (St2erheim), Wgrm. eo, § 192.

oa (Nordgoa), Wgrm. gawi -}- casus-suffix, § 178.

43

D. ^ Overzicht van de vocalen der Veluwe en
aangrenzend gebied.

§ 207. De horte vocalen:

d (y^rnheim, Andassale), Wgrm. d, §§ 24 en 26.
d, ondanks volgende i (Walli, Engkndi), Wgrm. a, § 25.
ë, i-umlaut van d (Hasbenni, Bekistere), Wgrm, §§ 25 en 27.
g (^Jrea, Lögurlo), Wgrm. ë, §§ 40 en 41.
ë (naast t: jE/rmela), Wgrm. § 56.
ï (Brimnum, /rminlo), Wgrm. \'ï, § 55.
O vóór r (ISTorthon), Wgrm. ü, o, § 89.

0 voor andere consonanten (Otterlo, Berugtanscotan), Wgrm.
w, ö, §§ 91 en 93.

ü vóór r (Bocliwrsti), Wgrm, ü, ö, § 88.

ü voor andere consonanten (Pwthem, [Irthunswla), Wgrm. ü, ö,
§§ 90 en 92.

u (naast u\\ Bochursti), Wgrm. «, 8, § 91 opm.
§ 208. De lange vocalen:

d (Braclog, Lare), Wgrm. é, e, §§ 111 en 112.
d (naast o: Ermela), Wgrm. au, § 180.
ê (Hreni, Attinghem), W^grm. ai, § 161.
ê, eae (Seuuald, Seaeuuald), Wgrm.

1 < ê (Rmheri), Wgrm. ai, § 163 opm,

% (Thornspic, Thri), Wgrm. §§ 120 en 121.
O (Bochursti), Wgrm. ó, § 137.
O (Hnodi), Wgrm. au, § 179.
u (Bidningahwson), Wgrm. u, § 147.
u (Bï?churst), Wgrm. ê, § 138,

é, klankwijziging van -ü (Tt^lethe), Wgrra. u, § 148.

§ 209. De tweeklanhen:

ei (naast ê: Arnhe^m), Wgrm. ai, § 162,

ei (Clemhurst), Wgrm, ai, § 168.

ie (Spriele), Wgrm. eo, § 194.

HOOFDSTUK IIL

Verklarend Register der Plaatsnamen,

Tegenwoordige naam. Samengesteld uit:
Abding ~f hof.

Abbinghof (Pader-
born).

Abdinclande Pr. § 11. (prov. Groningen) Abding-j-land.

Adanhe Pr. § 96 Opm. (bij de Eemsin O.-Fr.) Ado aha.

Adene S. § 94 Opm. 1. (kr. Hamm) „

Adulfashem Fr. § 154. (prov. Groningen?) Adulf hêm, heim.

aha. aha = water, stroom;

vgl. Obd. aha. Ags. ed,
OFri. d, ê, On. d, Got.
aba, Lat. aqua] komt
als tweede lid van een
compositum voor o. a.
in: Adanhe, Adene,
Longanba, Markaa,
enz. (zie §§ 94-97).

ahl. aht = akker, Obd.

ahta; vgl. Dwtb. i. v.
Acht: 1,165, en Acht-
wort (= aht -f- wurd):
1,172.

45

Oude naam.

^htisberga S.
§ 28.
akkar.

^Iberge\' S. § 1.
Aldenbwrch S. § 57.

Aldenrenen S. § 149.
Aldenrotha S. § 165.
Aldenthorp S. § 158.
Aldgrepesheim Fr.

§ 155
Aldonhwfile S. § 66.

^Idunakkaron S. § 1.
Almeri Fr. § 16.
ambaht, ambeht.

Albergen (Twente).
(Westfalen, N. v. d.

Lippe)
Rheine.

p

(kr. Bueren)

(bij Zurig, Friesland)

Aldenhövel (West-
falen),
(geen eigennaam)
de Zuiderzee.

aht berg.

akkar — akker, voor-
komende in de verbin-
ding : aldunakkaron.
al -j- berg.
ald -(-- burg.

ald ren.

ald róth.

ald thorp.

ald ? -f bêm , heira.

ald hubil.

ald akkar.
al nieri c^ mari.
ambaht, ambeht =
ambt, leen, hoorig dorp;
vgl. Ohd. ambaht, Ags.
ombehf, OFrL ambef,
Os. ambaht, Got. and-
bahti.

ambet < ambaht -f-
thorp.

an (praep.) brak.

46

Oude kaam. tegenwooudiae naam. Samengesteld uit :

Amuthon Fr. § 95 & Muiden (W. H. 1,34b) aba müth.

§ 144 Opm. en Westeremden

(Gron., W.H. 2,13b).
anad. onaii=eend, Obd. «wm^,

Ags. ened, Mnd. awecZ, in:
Anadopo S. § 6 & 10. Ampen (kr. Soest). anad apa?
Andladon Fr. § 156. Andeelen (Gron.). and -j- lêda.
Andleda Fr. § 154. „ „

angar. angar = grasveld,

weide, bouwland; vgl.
Obd. angar, waarnaast
On. eng, Ags. ing, OFri.
ing {= weide). Ndl.
eng (= bouwland).

.Engere S. § 1. de rivier de Anger.

Angeromarkon S. § 4 (nabij Rubren Anger) Angar -)- mark.

Opm.

Anberi R. § 22. (Rijnprovincie) an har(i ?).

Anbolte S. § 62. ? an holt.

Aó\'starhem R. § 177. Oestrum (bij Moers), óstar hêm, heim.
apa. — water; als

tweede lid van een
compositum o. a. in:
Anadopo, Arnapa, Hes-
«pa, Hunepe, Kirswpu,
Linnepe, enz.

apuldar. apuldar = ai^^oihoom,

Obd. affoUra, aff ul-
tra, Ags. apulder.
yipelderbeke S. § 6 Aplerbeck (kr. Hörde), apuldar-[-beki.

& § 8.

47

Oude naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit:

Apuldarohem S § 149.
Arlo S. § 165.
ArmbMgila S. § 66.

Arnapa S. § 6.
Arnopa S. § 10.
Arnui<rd Pr. § 70.
.4scaiithorp S. § 1
asc.

(kr. Coesfeld)
Ten Arlo o.
Arenbögel (kr. Reck-
linghausen).

de rivier de Erft.
»

Arnwerd (Gron.).
Aschendorf (a/d Eems).

apuldar -[- hem , heim,
arn -f- loh.
arn -}- bugil.

arn apa.
»

arn wurth.
Asco (asco?) -[- thorp.
asc = esch, Ohd. asc,
Ags. wsc.
asc -f- berg.

asc -f- loh.

71

asc -j- meri < mari.
Asning -f- seli (nom.,

of loc. van sal?).
asj>a (waarnaast espe,
vgl. Espelo) = esp,
Ohd. aspa, Ags. ^sp,
OPri. espe.
aspa -}- mör.

ostar -f- lag.
ostar loh.
oatan -4- feld.

1) Ten oiirech\'e opgenomen in § 11,

48

OüDE NAAM. TeGENWOORDIGB NAAM. SAMENGESTELD UIT:

Aberesdzmg S. § 60. Averdung (bij Dren- obar (?) dung (?)

steinfurt).

aioi (amva, ö, dia). Zie § 171; als tweede

lid in: Bredanom,
Bredanam, Heko^fa ^
LintdeJt^e, Mulene^/a,
Mulenote, Stapulo^e,
Telgom, üuelloe, üuel-
louue.

Baflon Fr. § 173.
Bak S. 8 1.

harm.

hand.

har.

Barberge S. § 1.

Baflo (Gron.). ? lob (?).

(Rubrgebied) bak = rug, heuvel-

reeks, Ags. bxc, OFri.
hek. \'

bann = gebied, vgl.
Ndl. wildban, Ohd. Os.
6an; als tweede lid in:
Hasbenni, Hasibenni.
bant — landstreek,
Ohd. bant, Ags. bcend,
naast Ohd. elibenzo;
vgl. ook plaatsnamen
als „De Bunt", en
Wright, Dial. Diet.
1,244: bent = open
field; als tweede lid
in: Bracbanti, Swif-
tarbant.

bar = kaal, bloot, Ohd.
bar, Ags. baer.
Warberg (Westfalen), bar berg.

49

Oude naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit :

harg.

Barghws S. § 139.

Barle S § 169 Opm.
heki.

Bekehem S.
Bekisete S. i

102.

Bekestere V. § 27.
Bekesteren V. § 27.
Bekistere V. § 27.
Benedloge S. § 47.
berg.

barg, wellicht te verge-
lijken met Mnd. barch,
Mal. berch ^ barck (—
schuur voor hooi of
koren)?

Volgens Jacobs p. 29 barg -j- hus.
a. 3, p. 30: „der
Haupthof von Wer-
den,"

(Ruhrgebied ?) bar lóh (?)

heki = beek; als
tweede lid in: Apel-
derbeke, Dalbeke, Dia-
panbeke, Ekesbiki,
Gelebach, Hengistas-
beke, Crumbeke, Per-
bach, Potherbeke, Rot-
beke, Susilbeke Thahs-
beki, Thasbiki enz.
beki -j- hem , heim,
beki -f- set.

beid ?

binut lag.
herg = berg, heuvel;
als tweede lid in:
Ahtisberga, Alberge,
Ascasberg, Barberge,
Caliuuenberge, Koston-.

50

Oude naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit :

berga, Stakelenberge,
Tafalbergon, Thribergi,
enz.

Bergarahi<son R. § 36 Bergerhausen (kr. ? -f hus.

& § 145. Duisburg).

BergarohMsenR.§145. „

Berghem S. § 28. Berchem (O. van

berg -f- hêm , heim.

Hagen).

Berkhoven S. § 28. Berghofen (bij Dort- berg 4" hof-

mund).

herha, berk.

Berklingi S. § 42.

Berugtanscotan V.
§ 93.

Bmstun S. § 182.
Bï\'eston S. § 183.
Bestene S. S 184.

Schouwenburg (bij
Doornspijk, vroeger
Schotenburg).
Beesten (by Rheine).
Biesten (bij Ankum).
Beesten (by Rheine).

ber ka, berk = berk,
Ohd. birea, Ags. birce,
beorc, Mnl. berke, berk]
als tweede lid in;
Malberke?

? -)- ing (= akker,
weide) ?
berht scot.

dat. plur. van Most
= verhooging; vgl.
Wright, Dial. Diet.:
biest, a wen-like pro-
tuberance on the stem
of a growing tree;
Middendorff: beosting,
bysting scheint eine
Bodenschwellung, An-
höhe zu bedeuten.
Bidning[a] (naast den

51

oü\'db naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit :

BidningahMson V.
BidningaliMsun V.

§ 147.^
Bilemere S. § 4 Opm.
Bilemi\'rco S. § 4.
Bilimerki S. § 3.
hinut.

Bmedheim S. § 45.
Binchorst S. § 58.
Bmkhurst S. S 42.

B^■rgithi Fr. § 33.

Birkethe R. § 37.

Bisisheim Fr. § 155.
Biscopinghusen S. § 43.

Blidgerincmad Y.
Blidgerincmath Y.

§ III-

BodonbMrion S. § 140.
bod.

geslachtsnaam Bindin-
ga?)-|-h6\'^> heim.
(Yeluwe) Bidninga hüs.

Bilmerich (bij Unna). Bili -f- mark.

It V

" "

binut = bies, Ohd. bi-
nuz, Ags. binet, bent
(vgl. Bentley).
binut -]- hem, heim,
bink horst, hurst.
Is bink wellicht in ver-
band te brengen met
Ags. hing\\e] kloof,
diepte?

berg -)- collect, suffix
ithi.

berk -j- collect, suffix
•ithi.

bise (?) 4" hem, heim,
biscoping -)- hüs.

BUdgering (vgl. den
Frieschen mannen-
naam Blyde, Blide)
mäth.

bodo bür[i] ?
bod — bevel, en
dan wellicht ook de

52

Oude naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit :

Bódsmppi S. § 29.
Buodsneppa S. § 28.
bSk.

Bokholte S. § 122.
B«<kholte S. § 124.
BokhMrsti V. § 88 &

§ 137.
Bochwrsti V. § 91 Opm.

& 137.
B«?churst V. § 137.
Borgtborpe S. § 58.

Bwrgthorpe S. § 17.
Borthorpe S. § 58.
Borken S. 8 58.

braht.

plaats, waarheen het
volk ontboden werd,
vgl. OPri. hod, Mnd,
hot {-brief).

Bossendorf (bij Hal- bod -f snep.
teren). „

hoh = beuk, ■ Obd.
buochd, Ags. bóc, OFri.
bok, Mnl. boek, boke.
Bocholt. bok holt.

Boekhorst (bij Span- bok -j- burst,
keren).

Boekhorst. „

Bottrup(kr. Reckling- borg, burg
hausen).

Borken.

volgens Tibus\' Beiträge
p. 81. een dat. plur.
van borke (= schors,
bast).

braht heeft volgens
Jellinghaus, Altwestf.
Ortsnamen, p. 6 de be-
teekenis „bergwoud";
als tweede lid in; Feld-
brahti , Fussenbreht,
Kersenbraht, Kirsen-

53

Oude naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit :

Brahtbeki § 4 Opm.
brak.

Bracbanti S. § 98.
Brakele S. § 169 Opm.
Braclog V. § 111.
bram, brdmo.

Bramseli S. § 98.
Bredonmadun Fr.

§ 154.
Bredonoiu S. § 149,
Bredanam S. § 171.
Bremen Pr. § 35.

Brenom Fr. 8 35.

bretthe, Yelbraht, Vel-
brehte, Yelbretthe.

Brabeck (bij Dorsten), braht beki.

brak = braak, Ohd.
brach, brdcha of brdch-
land, Mnd. brake-, als
tweedelidin: Ambraki,
Ambreki, Amhriki,
Ambrika, Embrike,
Ombriki.

(kr. Hamm) brak band.

Brakel (bij Dorlmund). brak lóh (?).

(Yeluwe)

brak lag.
bram, brdmo — braam,
doornstruik, vgl. Ags.
brom, Westf. bram,
naast Ohd. brdmo,
hrdma, Mnd. Mnl. hra-
ma ; als tweede lid in:
Lobraman.
bram seli.
brêd madu.

Bredenei (bij Essen), brêd -f óia (zie § 171).

Bremen.

dat, pl. van brem,
hremo = doornstruik,
brem, vgl. Mnd. breme^
Mnl, breme, brem.
van bren, breno, bre-
na(?) — ontginning

54

OUDE NAAM, TEGENWOORDiaE NAAM, SAMENGESTELD UIT :

door verbranding? —
Ygl. Ags. bern, herning,
herne-ldc.

Vgl. Eng, Dial. Diet.
1,397: = a portion
of wood torn off with
the strig.

bri(?) hêm, heim;
brt = brij ? hier: brok-
kelige bodem ? ygl
Ndl. Wdb i. V. brij.
Brummen (by Zutfen). van brimna = doorn-
„ struik, brem, Ohd.

brimna, Mnl. brimne,
bremne.

Zie Engl. Dial. Diet,
i, V, brink (— hoogte,
helling, weide, bouw-
land), vgl. Mnd. Mnl
brink, Westf, brink]
als tweede lid in:
Vinkenbn\'nke.
(bij Velbert, kr. Hagen), brok = moeras(sige
„ streek), Ohd. h-uoch ,

Ags, brók, OFri. brok]
als tweede lid in:
Friesonbrwoke, Cur-
tonbroke, Sunnasbroke,
Suthanbroke,
van brogil = begroeid
moeras; volgens Nom.

Oude naam. tsgenwoordiaenaam. Samengesteld uit:

55

geogr. 3,329 = Ohd,
brogil, MLat, brogilus
(= moerassig, met
struiligewas begroeid
land); vgl. de plaats-
/ namen i?reM^eZ(Noord-

Brab.), De Breul (by
Velp) enz.

Bruguumldla S. § 42. (am Lippischen brok (?) winkil.

bruch, Tibus)

Brjichusen S. § 123. Bruckbausen (Ruhr- brók-)-bus.

gebied).

ßrMmilintborp S. § 65. (aan de Lippe) brumilin -f- thorp;

brumüin brum-

mel, brommel, vgl.
Engl. Dial, brymble
(with euphonic b and
consequent shortening
of vowel, Murray\'s
New Engl, Diet, i. v,
bramble), een dimi-
nutiefvorm van Ags.
hróm.

brunno, burn. brunno (waarnaast ook

burn voorkomt) =
bron, Ohd. brunno,
Ags. OPri. burna, Os,
brunno, Mnd, Mnl.
born] als tweede lid in:
Hauenbwrnen, Here-
bwrne, Paderborun,

Oude naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld Uit:

56

Brwnsten S. §

§ 149.
Brwnuurd Fr.
bugil, buhil.

Ewkhem S. § 123.
Bwnlaron S. § 60.

Bulloron (Buldoron)

S. § 103a.
Bullere S. 3 102.

Bunnegao R.
bur.

(onder Enschede,
Westfalen)
Borner (Gron.).

PaderbMrne, Sunno-
bMrnon.

brun< hurn -)- sten.

voor het eerste lid Du
Gange i. v. buna : modus
agri certislimitibus seu
bonnis definitus, idem
quod bonnarium; dus:
begrensde akker,
bun (?) gawi.
bur, = woning boer-
derij , vgl. Ags. bur,
On. bur, naast Mnd.
bure, Mnl. buer, bure;
als tweede lid in:
Bodonbïtrion, Scupe-

57

oü\'db naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit :

B^<ren S. § 142.

Bwrliem Pr. § 143.
Bwrch R./ 8 80.

Bwrk S. § 57.
Bwrlo V. 8 139.

dal

Dalebeke R. § 22.
Dalahem S. § 150.
Dalauuik S. § 3 &

§ 113.
Daleuuic S, § 3.
Dtelewic S. § 3.
Deleuuik 8. § 3.
Damhusen Fr. § 11.

Buer (kr. Reckling-
hausen).
(Oost-Friesland ?)
(Rijnprovincie)

Bork (kr. Lüding-
hausen).
Hoog Buurlo (Ve-
luwe).

Dalbeck (Rijnprov.)
Daim (Dreingau).
Delwig (bij Unna),

(Oost-Friesland)

lenbwe, XJuestarbwron,
enz.

dat. pl. van hüv.

bür hêtn , heim
hurg — burcht, stad,
vlek, vgl. Ohd. harg,
Ags. hurJi, OFri. burch,
Mnd. horch, Mnl. horch,
hurch; als tweede lid
in: Aidenbach, Duis-
burg, enz.

burk, bork? vgl. Ti
bus\' Beiträge p 81.
bür -f lóh.

dal = dal, als tweede
lid in: Kugulendal, Cu
golondale, Uulfdalon.
dal -[- beki.
dal -[- hem , heim,
dal wik.

dam hüs; dam =
dam, OFri. dam, dom,
On, dammr, M\\i(^.tamm,
Mnd. Mnl. dam.

58

Oude. naam.
Deddingiuuertie Fr.

§ 13.
Delen R. S 158. ■

Distilheim S. § 42.
Diurandasrip Fr. § 116.
Diuridesrip Fr. § 116.
Driuonek S. § 149.

Driuonaiki S. § 150

Opm.
Duisburg R. § 80.
Dulmme S. § 9.
Dulramni S. § 4.
dung.

Tegenwoordige naam. Samengesteld uit:
Deddo -)- gi- huuerBi.

Dedgum, Dedgeburen

(Friesland). .
(Rijnprovincie)

du =. deel, Ags. dé\\,
OFri. dêl, Mhd. teil,
Mnd. Mnl. dê\\.
diap beki ; diap,
diop = diep, Ohd.
tiof, tiuf Ags. deóp,
OFri. diap, diep, Mnd.
dêp, Mnl. diep.
distil-(-hêm, beim.
? rîp.

M

Drîb(o?) êk, elk.

Duis (Dûs ?) burg.

Dul(Dulg?)-fmanni(?).
«

dung mest en woon-
plaats?), Ohd. tunç,
OFri. dung, Mnl. donc-,
als tweede lid in:
Aberesdwng, Hulsdwnc,
Hulsdwngen, Lonen-
dwng.

dung -j- thorp.

59

Oude naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit :

EMo S. § 150.

i^inliurst S. § 151.
i;kesbiki\'S,§9&§149.

Elepe S. § 8.
J5;iliberga S. 3.
iJlmhurst 8. § 28.

Embn\'ke Pr. § 107.
iïmegtiochi Pr. § 16

& § 197.
j&mescare S. § 8 &
§101.
Em\\?,goa Fr. § 16 &
§ 175.

Endesueldes R. § 86.
Eaedsee Fr. § 157.
Enedse» Fr. § 157.
i^neri S. § 149.
EyvLQVQxi S. § 150.

Enun Fr. § 154.
Einen Pr. § 155.
-Emingi Fr. § 155.
Englandi Y. § 25.

Eikloh (kr. Lipp-
stadt).

(kr. Meschede)
Eckenbeck (bij Dren-
steinfurt).
(Westfalen)
Elbergen (a/d Haase).
Elmenhorst (kr. Lü-
dinghausen).
(Oost-Friesland)
(Oost-Friesland)

eik loh; êh, eik =
eik, als tweede lid in:
Driuonek, Driuonaiki,
Duveneck, Siuonekon.
ein -]- hurst,
êk -f- beki.

? -f- apa.

elli (naast al) -f- berg.
elm (= olm) burst.

an (praep.) -(- brak.
Eming (?) tioh.

ênarii?), wellicht te
vergelijken met Ags.
dnséte (= bewoner
van een alleenstaande
hoeve).

ên, ein (numerale).

„ suffix-ing (?),
eng, ing -1- land; het

60

oü\'db naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit :

eerste lid = akker,
weide, Ags. ing, On.
ang , Mnl. ene, enge ;
vergelijk ook Ohd.
angar- of is dit wel-
licht eng (= nauw)
Ohd. angi, engi, Mhd.
enge, Got. aggvus? In
de namen op -ingi,
-ingon, (Berklingi, Ein-
ingi, Losengen, enz.)
kan echter een patro-
nymicum schuilen.

£:rca (Herca) V. § 40. Ark (Veluwe; Ygl.erJc, arJc (? = kast,

voor den klinker:Van kist), vgl Ohd. archa,
Schothorst, Dial, der Ags. earc, are.
N. W,-Veluwe, § 62).

E\'rmela V. 56 & § 180. Ermelo (Veluwe), irmin (?) -f lóh; vgk

voor het eerste lid
Os. irminman, irmin-
thiod(a).

Jï\'rnauura: Fr. § 33, Arnwerd (Gron.). ern wurth; ern =

huis, schuur, Ohd.
erin, arin, Ags. sern\',
in comp. met ivurth te
vergelijken met: hêm-
wurtlu

Eranbrahtastwchiu Fr. (Oost-Friesland) Eranbraht tioh.

§ 197 Opm.

^perothe R. § 36. Erprath (kr. Gelde- erp (?) róth; erp ~

ren). donkerkleurig (?), wel-

61

Oude naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit :

licht te vergelijken
met Ohd. erpf, Ags.
eorp.

(kr. Recklinghausen) vgl. Ohd. esiZ, Ags.

esol, Os. esil?
zie Ascmeri.
Espel (bij Lingen). aspa, espa-[-lóh.
114. Lac. Arch. 11, 227: Edo (Eto, Etto)
Ettinhische. hiwiski.

Slijk-Ewijk (Betuwe). ?

Eumc V. § 120.
E\'uilancampa S. § 8.

el3ula(?) -(- kamp; ehu-
la = abeel, witte popu-
lier (?), vgl. Eng. Dial.
Diet, ehhle, OFra. abel.

misschien in verband
te brengen met Ohd.
fahs, Ags. feax (=
haar) ?

falu feld; falu —
vaal, Ohd. falo, Ags.
fealu, Mnd. vale.
farn -)- gawi; farn =
varen, Ohd. varn, Ags.
fearn, Mnd. Mnl. varen.
feder wurth; -feder
= voorvaderlijk, OFri.
feder; vgl. ook Ags.
fxder-sedelo, fseder-
geard, (= paternum
domicilium).

Oude naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit:

62

Fehtlere S. § 3.
Féehtlere S. § 3.

feld.

Feldbrahti R. § 20

Opm. & § 36.
Fenni R. 8 20.

Fenniloa R. § 20.
Fimilon Fr. § 49.

Vechtel of Fechtler faht(?)-f hlar[a];
(a/d Lippe). =kamp(?), vgl. Mud.

vacht naast vecht-, zie
voor Ndl. vechten naast
vacht: Tijdschr. My. v.
Letterk. 20, 244.
/■e?(i = veld, als tweede
lid in tal van namen
(Astonfelde, Endesuel-
des, Falufelda, enz.),
met de vormen : -feld,
-felda, -felde, -feldun;
-veld, -velda, -velde,
-Veldes, -veldon, -vel-
dun; -fildi (Stiuarna-
fildi).

Velbert (Rijnprov.). feld -j- braht.

Vinn (bij Moers). fanni, fenni = veen,
moeras, Ohd. fenni,
Ags. fenn.
fenni -j- lóh.
dat. plur. van fimiU
Is dit wellicht te ver-
gelijken met het door
De Haan Hettema en
Richthofen vermelde
OFri. ftmelthing, d.i.
berechting der op
het „bodthing" niet
beeindigde zaken

63

oü\'db naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit :

Versen (bij Meppen).

Fïslaca S. § 42. Piscblaken (bij

Werden).

Fisclacu S. § 6. „

Fletbarrotbe S. § 184. botstede Vlederode

(Twente).

Fliadarloba S. § 182. Flerlage (a/d Haase).
Fh\'edarloa S. § 183.

Flietberike S. § 183. Flierich (kr. Hamm).
Fliotrikki S. § 181.
Fletbreke S. § 184. „

[Frethreke S. § 184.]

ford.

(Munsterland)
fersin — vaars, vgl.
Mhd. Mnd. verse, HD.
Färse (zie Kluge i. v.
farre).
fisk -l" laka.

fiêthar (?) róth; flê-
thar = vlier (?), vgl.
Mnd. vlêder, Ndd.
flêder, fiedder (zie
Franck, Etym. Wdb.).

flêthar(.P) -flób.
»

fliot herik (? of wel-
licht : fiêthar ik -suf-
fix^)] vgl. voor fiiot,
fliota = vliet: Ags.
flóet, fleóte, OPri. pt,
Mhd. ftiez.

ford = voorde, komt
alléén voor als tweede
lid van composita, b.v.
Aldenforde, Hriasfor-
de, Hriesforde, Lan-
gonforde, Longanforda,
Sandforde, Tuiforde.
forba collect.-suf-
fix? for ha = pijn-
boom, Ohd. forha,
foraha.

64

Oude naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit :

Forstliuuila S. § 58.
Forsthéuele S. § 68.

Frekkenhwrst S. § 57.
Friesonbrwoke S. § 128.
Fr^lincthorpe S. § 114.

Frimarasbera R. § 158.
Frimarashefm R. § 159.
Frolinde S. § 42.
Fï^snakkon S. § 61.

FMSsenbreht S. § 4
Opm. & § 61.

Forsthövel (bij Stein-
furt).

Freckenhorst.
(Westfalen ?)
Frilentrop (kr.
Meschede).

Friemersheim (kr.

Moers),
(bij Dortmund)
Yosnacken (bij Kup-
ferdreh a/d Ruhr),
(bij Halver?)
forst bubil; forst =
bosch, woud, Ohd.
forst] als tweede lid
in: Mallingforst.
Frekko hurst.
Frêso brok.
friling thorp; friling
= vrije man, OFri.
friling, Mnd. vrilink.
Frimar -j- hêm , heim.

n

Fró(<Frauja?) f lind,
fuhs -[■- hnakko

fuhsin -f- brabt; fuhsin,
adj. van fuhs (= vos).

Galga(n) S. § 1.

Gallepe S. § 8.
Gillepe S. § 8.
gard.

Garrehemereke Fr.
§ 16.

gat.

galga = galg, Ohd.
galgo, Ags. OFri, gal-
ga, Mnd. Mnl. galge.

Gall(o?) -f apa.
»

gard = huis, Ohd,
gart, Ags. geard, OFri.
garda, Mnd. gart-, als
tweede lid in: Sten-
gardo.

Ger(r)e, Gar(r)e (vgl.
Onomasticon Frisicum)
ham-marki, hamriki.
gat = gat, Ags, geatj

65

oü\'db naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit :

gawi, go.

Gelebach R. § 18.
GiUbechi R. § 20.
Gerzhem Fr. § 32.

Géssero R. § 158.

gêst.

Gestbeke S. § 149.
Gestlaon S. § 169.
gêt.

OFri. gat, Mnd. Mnl.
gat, als tweede lid in:
Wintgaten?
zie § 172; als tweede
lid in: Bunnegao, Etnis-
goa, Farn^oa, Has^oa,
Nor%oa, Rurac^awwa,
Rnric^oa, Ruric^oo,
Sothin^e, Upgfoa.
Gêlo(?) beki.

gers 4" hêm, heim;
gers — gras, Ohd. gras,
Ags. gsers, grses, OFri.
gers, gres.

van een adj. ges =
droog, dor? vgl. Ohd.
keisini (= onvrucht-
baarheid), Ags. gésne
{— onvruchtbaar.)
gêst — hooge, weinig
vruchtbare bodem,
zandbodem, OFri. gast,
gest, Mnd. Mul. geest;
vgl. Ohd. keisini
(= onvruchtbaarheid),
Ags. gésne (= on-
vruchtbaar),
gêst -(- beki.
Geissler(kr. Beckum), gêst -j- lóh.

gêt = geit, Ohd. keiz,

66

Oude naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit :

Getakoton S. § 67.
Getfelden S. § 149.
Getuwrd V. § 88 &
§ 161.
Gerzkem S. § 149.

Gezpurd Y. § 161.
gi-Jiuuerii.

Gïesthuuila S. § 152.
Gladbeki S. § 1. \'

GHtenberge S. § 114.

Ags. gat, Mnd. Mnl.
geit, geet.
? gêt kot.

gêt feld.
gêt -j- wurth.

ges hêm, heim (of
wellicht verschreven
voor: Gerzhem?).

Gesperden (Betuwe), gês -j- ?

gi-huuerdi = huis op
een terp, vgl. Ags.
hivearf, OFri. warf,
werf, Mnd. werf; als
tweede lid in: Ded-
dingiuuerBe en Uuig-
geldasgihweruia (dat.
sing.).

Geisthövel (bij Aken), gêst huBil.

Gladbeck.

glad beki; glad

= glad, glanzend,
Ohd. glat, Ags. glxd,
OFri. gled, Mnd. Mnl.
glad.

glit[en?] 4- berg; gltt
(adj. = glanzend .P),
wellicht te vergelijken
met Ohd. gltz, Ags.
glU, OFri. gUd?
gor (— vuil, modder),
Ohd. Ags. gor, Mnd.

67

Oude naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit :

gor, Mnl. goor, gore
(rekking voor r?).
gran wurth; grdn
= granum; vgl. Mnl.
grein, Fra. grain ; zie
Jellinghaus p. 27.
graf= het gegravene,
groeve, Ohd. grab,
Ags. grsef, OFri. Mnd.
Mnl. graf.

kra -f winkil; of is
het eerste lid teverge-
lijken met 0\\\\^.grd(w),
K^s,. grég, OFri. grê,
Mnd. Mnl. grau?
wellicht in verband te
brengen met OFri.
grêde, Mnd. grode,
grude, Mnl. groede,
groete; misschien ook
te vergelijken met Ags.
grónne gródne (=
het ontgonnen land)?

Grwnlo S. § 123. Grollo (Drente). gróni (= groen) -f-

lóh.

Gr^newiht S. § 128. ? gróni ?

Gruntenscetbe R. (bij Velbert) ? -]- scêtha.

§ 158.

? mar; of is dit een
persoonsnaam P

68

Oude naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit :
Ilafekeshurst S. § 6. (kr. Beckum)

habuk (= havik) -f-
hurst,

hago (== omheining,
bezitting) -f- beki.
halla = overdekte
ruimte, Ohd. halla,
Ags. heall, Os. halla,
Mnd. Mnl, halle. Ndl.
hal(le).

hal (adj. = dor, droog),
of hala (— droge
plaats), Mnl. hael,
Kiliaen : hael (= sic-
cus , aridus); vgl. Os,
(Hel. C. 2573) uuerpan
it an bittar fuir, laton
it thar haloian beta
logna; — als tweede
lid in: Nordhalon,
Halbing -[- bus.

Halbering (?) -]- hus.

half -f- scetha,

ham = bewoonde, be-
woonbare plaats, Agg,
ham, hom (= woon-
plaats , omheinde be-
zitting), OFri. ham,
hem, him, Mnd. Mnl.

Oude naam. tegenwoorüiae naam. Samengesteld uit :

69

Haraarithi S § 6.

Hamarstem R. § 21
& § 160.
Hamhusun Fr. § 11.
Hamma S. § 1.
ham-marki, hamriki.

Hanauuic S. § 6.

Hanepe S. § 8.
Haninghem Fr. § 15.
har.

ham (== omheind stuk
land), Westvl. \\]i\\am
(-= weide), vgl. Mnl.
Wdb. van Yerdam i. v.
ham; als tweede lid
in: Scapham, Schaep-
hem, Sumerhamen.
Hemraerde (bij Unna), hamar collect.-suffix
-ithi.

(kr. Elberfeld) hamar stein.

(Oost-Friesland) ham -j- hus.

Hamm (bij Werden), zie ham.

ham-marki, hamrilci =
dorpsmarke, gemeente,
OPri. hamrelce, hem-
rik,e\\ als tweede lid
in: Garrehemereke en
Roderhemmrike.

Hennewich (bij Horst- hana (=haan) wik.
mar).

hana (?) -)- apa.
Haning hêm, heim.
har = scherpe kant,
hoogte. Eng. harrow?
Vgl. Tibus\' Beiträge, p.
42: liav, die Schneide
des Messers; Gron.
dial. aren, artuug\\ als
tweede lid in : Anheri,
Hrenhëri, Lutheri,

70

Oude naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit :

hard, harlh.

Hare S. § 8.

Harun Pr. § 15.
Hasalbeki R. § 21.

Hasbenni Y. § 25.
Hasibenni V. § 25.
Haselo S. § 6.
Has^o S. § 172.
Haslun Pr. § 15.
Hatheim Y. § 162.

(bij Werne)

Plasselbeck (bij Kai-
serswerth).

Heesbeen (bij

Heusden).
Hasseloo (Twente).
Hasegau.

Hieslum (Friesland).
Hattum (Veluwe).

Manari, Manheri On-
here, Renere, Renhere,
Reyneren, Uuanberi,
Wenari, Wenere,
üueinere?

hard, harlh = woud-
streek, Ohd, hart,
hard, Ags. AaratS,
hared (Middendorff, p.
66), Mnl. haard (zie
Nom. geogr.) ; als
tweede lid in : Hosan-
harth en Mesenhard.
hara = hoogte, vgl.
OFri. har (Richthofen
i. V. hach).
zie Hare.

basal -f- beki; hasal,
hasil = hazelaar, Ohd.
hasel, hasala, Ags. hse-
sel, Mnd. Mnl. hasel.
? bann.

hasal -)- lob.
? gawi, gó. ,
basal?

bat (?) -f hêm, heim ;
het eerste lid wellicht
te vergelijken met HD.
Hatzhaus (= jacht-
huis) ?

71

Oude naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit :

Hattorpa R. § 18.
Hauenburnen R. 21.

Haxna Fr. § 104.
Haxne Fr. § 104.

Hekoga S. § 28.

Helagonuflmtun Fr.

§ 154 & § 187.
Heliueldon S. § 30.
Heliueldun S. § 30.

Hdlo V. § 25.

Atrop (kr. Moers). hat (?) thorp.
Hambarn (kr. Duis- haban (?)burn (naast
burg). brunno); hahan = ha-

ven, Mnd. haven, naast
Ags. hsefene, Mnd.
Mnl. havene.
Haxne (by Hatzum, ÄaajHCj = (knie-)bocht,
a/d Eems). Ohd. hahsa, Ags. OFri.

hoxene, Mnl. haessene.
(a/d Lippe?) hek (?) -f awi, óia;

hek = laag en steke-
lig struikgewas? Vgl.
Dwtb. i. V. hecke 2;
Mnd. heek, ^nX.hecke,
hec, Westf. heek.
hêlag -]- fliot.

(Oost-Friesland)

heli(?) feld; heli
wellicht voor helU =
helder, Ohd. helli,
Mnl. helider)?
Het G-root Heil (by heldi = helling, wei-

72

Oude naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit :

Hemiscara S. § 8.
Hemmesuuerthe R.

§ 20 & § 36.
Hengistasbeki S. § 3.
Hemgistbeki S. § 4.
Henricask/rikun Fr.

§ 49.
Here S. § 8.

Hereberge R. § 22
& § 36.

heim, Ags. ham, OFri.
Os.\' hêm, Mnd. Mnl.
heem-, in \'t Saksisch
gebied 63 vormen met
e, 44 met ei, 1 met
è, 1 met i; in \'t Frie-
sche gebied 69 vormen
met 4 met ei; in
de Rijnstreken 20 vor-
men met ê, 22 met
ei; op de Veluwe c. a.
10 met ^ en 3 met ei.
Zie voor de volledige
lijst der gevonden na-
men: Appendix I.
hemes (?) — althaea
officinalis, wilde malve
of kaasjeskru\'d, Mnl.
heems ?

zie Emiscara,
hemes (?) -]- werith,

werth.
hengist -f- beki.

Henric -[- kirika.

De Haar (bij Olden- zie har.
zaal),
(onder Velbert)

heriherga = castra,
hospitium, Ohd. heri-
herga, Mhd, Mnd,

Oude naam. tegekwookdige naam. samengesteld uit:

73

Herebwrne S. § 57. Herbern (bij Dren-
steinfurt).

herik.

Hernhuson S. § 149. (Westfalen?)
Hersebr^ke S. § 137. Hersebrock (kr. Wie-
denbruch).

Herte S. § 28. Herten (bij Reckling-

hausen).

Hertfelde S. § 28. Herzfeld (kr. Bochum),
ffirtfelde S. § 29. „

Krutfeld S. § 31. „

Hirutfelda S. § 31. „

Hi\'rutfeldon S. § 31. „

Hirutueldee. t. q.S.§31. „

Hese S. § 149. Heisingen (a/d Ruhr),

herberge, Mnl. her-
herghe?

? -j- burn (naast
brunno).

herik — struikgewas;?),
wellicht oorspr. herig,
herug, Ohd. harug, ha-
rue, Ags. hearg, herg,
herig, On. hörgr? Als
tweede lid in: Pleth-
reke, Plietherike, Plio-
trikki, Frethreke?
herro hus.
hers (naast hors, hross)
brok.

herut, hirut, hert =
hert, Ohd. hiruz, Ags.
heorot, enz.
hirut, hirt, hert feld.

H
)?
n
n

D

iiesi = bosschage; För-
stemann H, 797 ver-
gelijkt Ags. héso, MLat.
hesia, heisa, aisia\', Mid-
dendorff p. 68: hêse,
hyse (= woudstreek);
als tweede lid in: Ra-

74

Oude naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit :

Hesapa S. § 6.
Hesepe S. § 8.
Hethuson S. § 149.

Hetiloa S. § 149.
Heuinni S. § 8.

mten S. § 42.

Ilirminlo V. § 55.

hïski, htache.

de rivier de Hesper.

n

(Westfalen)

Heitel (bij Rheine).
Heven (bij Hattingen).

(onder Elfter, bij
Ulsen)

pilarohesi, Rapilara-
hesi.

hêsi -f apa.

bêt hüs; het = heet,
Obd. heiz, Ags. hdt,
OFri. Os. het, Mnd.
hêt, Mnl. heet.
hét -f lob.
hefnnna ~ weide ? vgl.
Mnd. heven (= weide),
Mnl. hevene, hevenne
(Mnl. Wdb. 3, 415);
eigenlijk een landmaat,
in Zeeland 200 ge-
meten, vgl. Oorkb. v.
Holland en Zeeland
2, 150a.

hilt = hoogte, te ver-
gelijken met Mnl. hilt,
naast hüle, hil, Eng hill.
? lob (?); of is het
tweede lid : hléo (vgl.
Förstem. II, 812)?
zie Ermela.
hïski, hische — familie,
Ohd. hiwiski, Ags. ht-
tüisc, OFri. hiskthe, Os.
hiwiski^ Mnl. husch;
als tweede lid in: Eton-
hische.

75

oü\'db naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit :

Oude naam.
Hislam S. § 113.

hläk.

Hlara Fr. § 105.
Hlare Fr. § 105.

Hlarashem V. § 112.
Hlarflmta Fr. § 187.
Hleon S. § 153.

Illeri Fr. § 106.
hliim(i).

de rivier de Yeel. i -f- 1-suffix? Deze
woordstam i te verge-
lijken met Holl, r,
Cart. Egm. Ri?
zie Lahsetiun.

(Oost Friesland) klär, lildra met on
„ zekere beteekenis;

wellicht is het verwant
met Grri. ax>.>jpó<;., ctk^m-
pó:, welks beteekenis
„terra aspera" wel niet
die van hlar[a\\ zal zijn;
als tweede lid komt
het woord o. a. voor
in: Bunlaron, Hogkre,
Meronhlare enz.; na-
men op „-leri, -lere"
zouden echter ook tot
leheri of tot een Ohd.
Os. Idri (= leeg) kun-
nen behooren.
Leersum (Utrecht). hlar[a] -f- hêm , heim
Larrelt (O -Friesland), hlar fliot.
(bij Ahlen, Dreingan) hlêo — helling, heuvel,
Ohd. hlêo, Ags. hléw,
hldw , Os. hlêo , Mnd.
lê, Mnl. lee.
Leer. hlar, zie Hlara.

Förstemann II, 812
veronderstelt verwant-
schap met hlêo] als

76

oü\'db naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit :

tweede lid in: Norht-
Imnon, Sudlmnon.
Hlopanheldi S. § 165. Laupendahl (bij Kett- hlópan-f heldi; hlopan

Hlapanheldi S. § 169. wig).

hnakko.

Hnodi Y. § 179.

Hoanla Fr. ^ 173 & (bij Weener?)
§ 174.

Haonlae Fr. § 174. „

hof.

= loop, stroom, vgl.
Förstemann I, 810:
Louffa, Ags. hliépa,
hlypa, OFri. hlapa,
hliapa, Mnd. lóp^ Mnl.
lojje, lópen, Westf. kau-
löpen.

hnaJcko = nek, Ags.
hnecca, OFr. hnekka,
Mhd. nache, Mnd. necke,
nacke, Mnl. necke-, als
tweede lid in: Fusnök-
kon en Nodinakkon.
hnêdi = verhevenheid
(hier: beuvelspits?),vgl.
HD. Nudel, naast
Knudel, Ndl. knoedel.
bob lóh.

hof — hof, als tweede
lid in: Abdinchof; dat.
sing. in Kukinghoue,
Rinchoue, Widehovve,
Widehoiuue, Wido-
ho/uue; dat. plur, in:
Berkhoven. Crouweles-
hofan (de laatste zou-

n

Oude naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit :

Hoglere S. § 165.
Ilogonuuerua Fr. § 13.
Hagonuuerua Fr. § 15.

Holionberg R. § 176.

Hole S. § 67.
HoZanla Fr. § 78.
HolankFr.§174 0pm.
Holtheim S. 6 150.

Holthusen S. § 62.

H(5nsuerte S. § 166.
Hoonstedi S. § 8 &

§ 165.
Hahanstedi S. § 169.
Horade 8. § 169.
Horothe S. § 167.
Horehuson S. § 64.

Hornun S. § 58.

(kr. Recklinghausen)
Hoogewerven (Gron.)

Homberg (kr. Moers
of kr. Düsseldorf?).
(Ruhrgebied)
Hollen (by Leer).
Hollen (bij Leer).
Holtum (bij Unna).

Holthausen (bij

Werne).
Hohenschwerte.
Hanstedt (kr. Coes-
feld).

(onder Einern, kr.

Hagen)
Horhausen (bij
Schwelme).

Horn (bij Herbern).

den ook tot Jióia kun-
nen behooren).
hóh -j- hlar[a],
hago -)- hwerf; of is
het eerste lid wellicht
hóh (vgl. den tegen-
woordigen naam)?
hóh berg.

hol (= hol),
hol f lóh.
hol -f lóh.

holt -j- hêm, heim;
holt =-■ hout, woud;
als tweede lid in An-
holte, Bokholte, Bük-
holte, Hurniholta, Ot-
meres-buocholta.
holt "1- hüs.

hóh 4- swarti.
hóh -j- stedi.

hóh róth.

horu hüs; horu =
slijk, modder, Ohd.
horo, Ags horu, OFri.
hore, Mnd. Mnl. hor.
horn — punt, hoek;

Oude naam. tearinwoordigenaam. Samengesteld uit:

78

Ilredi Fr. § 189.
Hnade Fr. § 187.
Hrmdi Fr. § 187.
liviedi Fr. § 188.

Hrénheri V. § 27 &

§ 163 Opm.
Hrmi V. § 161.

Hreni S. § 149.
Hriasforde S. § 182.
Hr/esforde S. § 188.

Hridhem S. § 185.
Hripu R. § 119.

Reide (bij Delfzijl).

Reide (bij Delfzijl).

Reenderen (bij Brum-
men).
Rhenen (Utrecht).

Rüsfort (in de Hase-
gau).

Rithem (K., Seiberts
Ukb. 4,625).
(Rijnprovincie)

als tweede lid in: Lanc
liarnun, Livnere, Liu-
neron, Liunharnan,
Northornon, Scaga-
harna.

hosa (?) -f liarth; Jiosa
r= kous, Ohd. hosa?
hriod, hried = riet,
rietmoeras, Ohd. hriot,
Ags. hreod, OFri. reid,
hreid, Mnd. Mnl. i^iet,
rêt.

hrên (adj.) har (?)

hrêni (subst.), met de
beteekenis „gereinigde
plaats" (?).
hrêni (subst.).
hrios -[- ford; hrios
(subst. met verbaal-
stam-beteekenis: het
vallen, neerstroomen?),
vgl. Ags. hreosan,
HD. rieseln (= stroo-
men, kabbelen, Dwtb.
8,937)?

hriod, hried hêm,
heim.

rip = Lat. ripa, Ags.
rïp, OFri. rtp(e), Fri.
en Gron. dial. rip(e).

Oude ïtaam Tegenwoordige naam. Samengesteld uit:

79

Hrohtgeringtioehi Fr. (Oost-Fr. of Grron.?)
§ 197.

Hwline S. § 66. Hullen (kr. Bochum).
Hélnen S. § 63. „

/

Hwlisberga S. § 66. Huelsberg(bii Hagen).

Hwlsdunc R. § 85. Hülsdonk (bij Moers).
Hwluenscetha R. § 85. Hülverscheidt (kr.

Lennep).

Hwmilathorpe S. § 65. Hummeldorf (bij

Rheine).

Hunepe S. § 8.

HMrniholta 8. § 57.

Rotbgering -]- tiob.

te vergelijken met HD.
Hü\\q (=: water, moe
ras, Dwtb. 1892)?
hulis berg; hulis =
hulst, Ohd. Jndis, Mnd.
Mnl. hulsy als tweede
lid in: Rukinhzdese.
hulis -f- dung,
huliwa (?) scêtha;
huliwa = water, moe-
ras (?), Ohd. huliiva,
Dwtb. i. v. Hille:
Beiersch liülwen (=
water, moeras).
humil[a?] 4" thorp; liu-
miZ[a?] = hop? Is het
wellicht On. humall,
MLat. humulus?
hun apa; vgl. voor
\'t eerste lid Nom.
geogr.: Hunnepe, Hui-
nen, Hunen.
hurni -f holt; hurni,
naast horn — hoek,
vgl. Mnd. home, Ndl.
-heurne (Brinkheurne
bij Winterswijk); als
tweede lid in: Spec-
hwrne.

80

Oude naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit :

IIï<rst S. § 57. Horst (a,\'d Ruhr). hurst — struikgewas,

woudrijke streek; als
tweede lid in: Bink-
horst, Frekkenh2<rst,
Langenhwrst, Langon-
horst, Sindenh«rst, Wi-
lishorst, enz.
hurst -f meri < mari.

Hurstmere S. § 8. Plorstmar (bij Stein-
furt).

Hwrun Fr. § 76. Den Horn (Gron.).

van hurni (zie Hurni-

holta)?
bus dung; htia =
huis, als tweede lid
in tal van namen; de
vorm is steeds die van
den dat. plur.: -husen,
-huson, -husun, -hmen
(Lenderenk2?.sen), be-
halve in: Ijothusa (dat.
sing.), en in : Barg/iws,
ViaAws, Vi/iMs (nom.
sing.).

. bus sfedi.
hudida — gehucht,
Mnl. gehocht, gehucht,
vgl. HD. {ge)höfte.
huiil =z heuvel; als
tweede lid in: Aldon
h^^^ile, Forsthéuele,
Rashouuele (Rashvvile)
Smerh«uele, Spruchw-

81

Oude naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit :

file, Spurkinhéuelo ,
Warnhéuelo, Water-
hMféle.

hioerf. hwerf = woning op op-

geworpen aardheuvel,
plaats voor de volks-
vergadering, Ags.
hwearf, OPri. hivarf,
\' warf, werf, Os. hwarf

Mnd. Mnl. werf\', als
tweede lid in: Ho-
gonuuerna, Kemping-
uuerua, Meniuuerua,
Mennouuerfe, Meno-
uuerue, Siuuataras-
huueruia, Uuazaras-
hueruua.

Jmbecampe S. § 42. (a/d Lippe) imbi -j- kamp; imhi =

bij, Ohd. imhi, impi,
Mhd. imbe, Mnd. imme,
Mnl. imnie, ime, Gron.-
Drentsch dial. ime; vgl.
Gr. si^TTig (= vlieg).

Jmisuualde Fr. § 17. Eemswoude (Friesl.). Emi (< Ami) wald.

Ingaldinghem Fr. Tinallinge (Gron.). Ingold hêm, heim.
§ 156 Opm.

Ingaldingon Fr. § 156 „ „

Opm.

Jnkroth S. § 42. (bij Lüdinghausen) ing, ink-|-róth; iy^g,

inlc z= akker, weide,

Oudenaam. teoenwoordme naam. Samengesteld uit :

82

Ags. ing, Mnl. enge,
ene, On. ang\', vgl. ook
Ohd. angar; als tweede
lid in Berklmgi, Uuiru-
inge.

/rmelo V. § 55 & Ermelo (Veluwe). zie Ermela.
§ 179.

Irminlo V. § 55. » D

Jsenbule S. § 114.

isan 4- bugil; tsan =
glanzend, helder (?), te
vergelijken met Teutb.
166 (Verdam): isen-
haert: eyn vogel ge-
beert als golt.

Caliuuenberge S, § 6. Kalenberg (Ruhrge- kalo (= kaal) -f- berg.

bied).

Caluuidun Fr. § 49. Koudum (Friesland), kol -[- widu; kol =
Coluuidun Fr. § 79. „ hoogste punt(?), vgl.

On. kollr, Schotsch
coli, Mnl Wdb. i. v.
Colham.

Camenen S. § 7. Kamen (kr. Hamm), kamin (MLat. cami-
Camine S. § 7. „ num) = stookplaats,

dan: vertrek met stogk-
plaats (in een afgelei-
den vorm ook speciaal
„eetzaal voor monni-
ken", vgl. Du Gange:
eaminata, ubi Monachi
in commune convivan-

Oude kaam. tegekwoordigte kaam. Samengesteld uit:

83

Kamonscetha S. § 7. Kamscheid (kr.

Altena).

Camponstema S. § 50. (bij Hagen)
Campun Fr. § 11. Campen (bij Emden).

Campunni R. § 18 & Kempen.

§ 20 Opm.
Campinni R. § 20 Opm. „
Cappele S. § 5. (Westfalen)

Cappenberge S. § 1. Kappenberg (kr.

Lüdinghausen).

tur), woning, Mhd.
kdmïn (vgl. ook voor
het accent Dwtb.
5,100).

kamin 4- scêtha.

kamp stén , stein.
kamp ~ veld, akker; als
tweede lid in: Euui-
lancampa, Imbecampe,
Kirsekamp.
kamp, hier collectief.

kapella =i kapel, MLat.
capella, Ohd. kapella,
Mhd. kapelle, volgens
Kluge\'s Etym. Wdb.
een vroeg ontleend
woord, met behoud
van \'t Lat. accent;
naast Mhd. kapélle
moet echter ook kd-
pelle bestaan hebben,
blijkens eigennamen
als Kappel, Kappel,
Keppel, enz.
kappen(?)-j-berg; kap-
pen wellicht Mhd. Mnd.
Mnl. eappen, Ndl.
kappen?

84

oü\'db naam. Tegenwoordige naam. Samengesteld uit :

Casle R. § 19.
Kassele S. § 5.
Cassole S. § 5.

Cassenberge S. § 5.
Cassonberge S. § 5.

Castfchorpe S. § 1.

Keddingnp Fr. § 116.
Kempinguuerua Fr.

§ 13.

Keuerlo R. § 38.
Kiricland S. § 45.
K^riclande S. § 1
§ 46.

Kirikthorpe Fr. § 49.
Kiricthorpe Fr. § 49

& § 71.
Kirsekamp S. § 43.

Kirsenbraht S. § 4

Opm. & § 43.
Kirsenbretthe S. § 3