•

■ ■■■: ¹

^l\'quot;. -r\'

; iSf.-

- ff*1,* f ~

A, de Alfa, de eerste letter van het griekscbe Alfabet , waarvan de SI de laatste is. Van daar de benaming to A xtei rö SI — de Alfa en de Omega, metonymisch voor de eerste en de laatste, d.i. die naar tijd zoowel als rang alles omvat, de Eeuwige en Allerhoogste, Openb. ■) : 8 (volgens de door tischknI). verworpen lezing van den Bee. ook vs. id), 21:0, 22:13. Deze benaming, blijkbaar aan de voorstelling van God op pil. als Jes. 41 : 4, 44:6, 48 :12 ontleend, en nader toegelicht door epexe-getisch bijgevoegde praedikaten als fi ipxv to tsAoc {Openb. 21 : 6), ó VftöTOQ xai è \'éaxttTOc; (Openb. 22 ; 13), beantwoordt derhalve, wat den zin betreft, eeuigermate aan hetgeen van God gezegd wordt Roni. 11:36; é| xütov xat Si\' otvToC xa! flf otürdv t« Op grond harer

beteekenia echter behoorde zij in het Nederduitse!) eigenl. vertaald te worden: de A en d 3 Z, gelijk dé Alef en de Thau. als de eerste en de laatste letter van het hebreeuwsche Alfabet, door de Joden gebezigd werden om het begin en het einde der wet aau te duiden. — In sameu-stellingen is de al) privativum {vTtpynxóv), en wordt alsdan voor Adjectiva, of voor daarvan afgeleide Nomina aubstantiva, Verba of Adverbia geplaatst, evenals het Nederd. on eu het Lat. in, om het begrip, dat oorspr. door het woord werd uitgedrukt, op te heffen, bijv. (van

J/*gt;)) — onrechtvaardig, en van daar xhxéa, iSixia, iSfouf, (vgl. wiLKK, Clavis N. Testa-menti II. p. 542 sqq.), voor een klinkletter meestal iv, bij», ivahioi; — onschuldig, doch ook otyilet, aópocToe, 2; copulativum {aifOiTTi-xóv), in beteekenia overeenkomende met x/xx eu il*oD — te gelijk, te zamen, mede, bijv. «SeAipof van ^ SeAQus, vo( de moederschoot, ixohouQéu, ÜKÓAovSoe, van t) y.sAEvöcc de weg, enz., vgl. op 3) intensivum {iviTUTixóv),

waardoor de beteekenia van het stamwoord versterkt wordt, als of het met \'ayxv ware samengesteld , bijv. XTSvfa (waarvan «rev/^fti Luk. 4:20) enz. van rehu ik span, — zeer gespannen, opmerkzaam; vgl. over de eopulatieve en intensieve kracht van «: hartüng, Lehre von den Partikeln der gr. Spraehe I. S. 226 ff.

\'Aapüv, ó, onverbuigb., hebr. eigennaam Aaronj zoo heet de zoon van den Leviet Am ram en Jochébed , de oudere broeder van Mozes, wion hij eerst als spreker, profeet, of Nabi, (Exod. 4:14, 16, 7:1, 2), later als eerste hoogeprieater (Exod. 28 : 1, Lev. 8 : 1 env.) ter zijde stond. Luk. 1:5, Hand. 7 : 40, Hebr. 5:4, 7:11, 9:4. Vgl. verder over hem het Bijbelseh Woordenb. voor het Christ, gezin, uitgegeven door w. moll, p. j. veth en f. j. domei,a nieuweniiuis . Dl. I. blz. 5 enz.

\'AftaS Suv, i, onverbuigb. hebr. eigennaam Abaddon; zoo wordt Openb. 0 :11 , overeen -komatig de beteekenis van het hebr. wd. VlIUN = verderving, maar ook — de plaats der verderving, d. i. de afgrond, de engel des afgronds (rite ipvarrov) genoemd, die in het Qrieksch \'KiroKkvuv (z. aid.) heet.

éof, oE{, ó, gt;1, «5, ró, van a privat. en to (3^0? (zie aid.), vau daar niet zwaar, ligt; overdracht.: niet bezwarend, niet lastig. Alleen 2 Kor. 11:9 in de spreekwijze iflapij Tivt èavTÓv Tyfsiv = zich wachten om iemand lastig te vallen. Vgl. 1 Theas. 2 :9 en zie op Tifpéu.

\'A (3(3 a, het met gr. letters geschreven nrnmiS-sche woord Abba (Nas) d. i. V ader, door Jezua in zijne gebeden, eu in navolging van hem ook door de eerste Christenen bij plechtige aanroeping van \'God gebezigd. Overal waar het in het N. T. voorkomt, staat het overeenkomstige gr. wd., ó meTijp, er naast. Mark. 14:30, Bom. 8:15, Gal. 4:6.

quot;A(3e A, ó, onverbuigb., hebr. eigennaam Abel; zoo heet de tweede zoon van Adam, die door zijnen broeder Kain (Gen. 4:3—16) vermoord werd, Matth. 23 : 35, Luk. 11 : 51, Hebr. 11 : 4,12: 24.

\'Apia, i, O»verbuigb., hebr.eigennaam Abia; zoo heet 1) de zoou van Behabeam, die iu het geslachtregister Matth. 1 : 7 als koning van Juda voorkomt; 2) een priester uit het geslacht van Aaron, naar wien , luidens 1 Kron. 24 :10, éeue der 24 door David ingestelde priester-orden of klassen (vgl. op t. w. de achtste,

genoemd werd, eu van wieu, volgens Luk. 1 :5, Zacharias en Johannes de Dooper afstamden.

\'AfliiiSap, ó, onvcrbuigb., hcbr. eigennaam Abjathar; zoo heette een zoon van Achime-leeh , lioogepriester als zijn rader, en jaren lang een trouwe vriend en raadsman van koning David. Wegens deelneming aan de oproerige pogingen van Adonia werd hij , op het laatst zijns levens, • door Salomo van zijne waardigheid ontzet en naar Anathoth verbannen. In het N. T. wordt hij éénmaal vermeld, en wel Mark. 2:2G, waar hij, ten gevolge derzelfde naamsverwisseling, die ook 2 Sam. 8 :17 wordt aangetroffen, voor zijnen vader in plaats wordt gesteld. Vgl. 4 Sam. -1 ; \'1 env., 22 : 20.

\'A/3iAt)vgt;), gt;)?, geograf. eigennaam Abilene; zoo heet een landschap in Coele-Syrië (vj KOi\'/ij Svpi\'ix — het holle Syrië) tnsschen de gebergten Antilibanon en Hormon, ten N. W. van Damaskus, aldus genaamd naar de hoofdstad Abila, Luk. 3:1. Ten tijde van Johannes den Dooper was een zekere Lysanias Tetrarch of viervorst van Abilene. Vgl. op Aveuvlxs.

\'A (3(lt;n/S, 6, onverbui ïb., hcbr. eigennaam Abiud; zoo heet de zoon van Zerubbabel, in het geslachtregister Matth. 1 : quot;13.

\'A/3pa«ft, lt;5, onverbuigb., hebr. eigennaam Abram (OiaN) = groote, hoog verheven vader (pater excelsus), of zooals die naam van Gen. 47:5 af luidt, Abraham, (OfTliN) ~ vader van vele volken (eig. der menigte); zoo heet de zoon van Terach en broeder van Nahor, de beroemde stamvader van het Israëlie-tische volk , Matth. 1:4, Luk. 3:8, Joh. 8:33, Hand. 7:2, enz. Naar het dogmatisch spraakgebruik des N. T\'s., bijz. van Paulus, is Abraham de geestelijke vader van alle geloovigen, Eom. 4:44; van daar, dat ieder geloovige, ofschoon hij naar het vleesch niet van hem afstamt, een zoon of kind van Abraham heet, Gal. 3: 7, vgl. Joh. 8:39.

% pvo-r OS, ov, *1, eigenl. het feminin. van a/Svirrof, ó, w, cv, r6 (smgst. uit a privativ. en é fiva-irós, de grond, de bodem, verwant mot ó quöói; en to (sdiof, de diepte), bodemloos, zeer diep. Oorspr. beteekeut dus (i \'dfiuiriroq (soil. XÜpa) elke grondeloos diepe plaats of afgrond. In het N. T. echter wordt het alleen gebruikt van den diep onder de oppervlakte der aarde gelegen, als afgrond gedachten. Hades (z. op SJijc), on wel 4) in \'talgem. — het dooden-rijk, Bom. 40:7; 2) bijz. — do hel, als ver-blijf- en strafplaats der booze geesten, Luk. 8:34, Opcnb. 9:4, 2, 44 (waar de engel des afgronds, ó «yysAo? t?; üpóa-rov, met name vermeld wordt, z. op \'A/3aJJwv), 44:7, 47:8, 20 : 4 , 3.

quot;Ay«/3oc, 0«, lt;S, gr. eigennaam (door sommigen afgeleid van het hebr. SSH sprinkhaan, of Say beminnen) Ag ah us; zoo heet oen geloovige uit Judea, die zich in den apostolischen tijd als profeet bekend heeft gemaakt, Hand. 44 : 28 , 24 : 40.

iy a6o-e pyéa, -O, -fau, van iyaOospyóf — ayaiovpyóf (van iyallóf z. aid. en \'épyu — spy^opieti t. aid.), aan het spraakgebr. van latere tijden ontleend, — goed doen, wèl doen. Alleen 4 Tim. 6:48, vgl. Gal. 6; 40: epyamp;%elt;rl)xc to iyaióv. Z. voorts op iyaSoupyéu.

ay aSo-ir oiéa, -S, -ijru, van xyaSoiroióe z. aid., aan het spraakgebruik van latere tijden ontleend, weldoen, weldadigheid bewijzen; absolute, Mark. 3:4, Hand. 44 : 47 (volg. den Ree.; tischenb. hooft ayatiovpyéu); nva ~ iemand of aan iemand. Luk. 6:33, en 35, wanneer men uit het voorafgaande otvrovi invoegt; in zedelijken zin ~ goed handelen, doen wat goed en recht is, 4 Petr. 2:45, 20, 3:6, 47. 3 Joh. vs. 44.

ay aOo-ir oicc, 3 van het volg. wd., het weldoen, hot doen van hetgeen goeil en recht is. Alleen 4 Petr. 4:49.

ay a6 o-t oió c, oC, ó , $, óv, tó, van atyoeöói; z. aid. en iroiéu z. aid. weldadig, doende wat goed en recht is; van daar substantive ó ayx-qotoiói; — de goede, de brave. Alleen 4 Petr. 2: 44.

üyociót, , fo, verwant met üyanxi ik bewonder, xyx/TTÓt bewonderenswaardig en xyxv te veel, te zoor (z. pape in v.); oorspr. = deugdelijk, goed in zijne soort, voortreffelijk, Matth. 7:47, 48, Mark. 40:17, vgl. vs. 48, Joh. 4 : 47; hieraan knoopt zich de beteekenis van goed voor iets of iemand, d. i. nuttig, heilzaam, Matth. 7:44, Rom. 8:28, 43:4; vpói; n, Efoz. 4:29; gelukkig, 4 Petr. 3 : 40; trop., van personen — goed in zedelijken zin, rechtschapen, edel, braaf, Matth. 5 : 45, 42 : 35, Luk. 23 : 50, Joh. 5:29, 7:42, Hand. 44:24, Rom. 43:3; bijz.

— goedhartig, welwillend, Matth. 20: 45; van zaken ~ goed, van hooge waarde. Luk. 40:42, waar het goede deel moet verstaan worden van hetgeen in het onmiddellijk voorafgaande het ééne noodige is genoemd, d. i. de zorg voor het hemelsche; het Neutrum to iyaoóv

— het goed, dat iemands eigendom is, zijn schat, Rom. 44:40, waar de evaugelisehc vrijheid schijnt bedoeld te zijn; in Plurali rk xyxbi

— goederen, zoowel stoffelijke, Luk. 42:48, 49, als ook hoogere, geestelijke. Luk. 4 : 53 vgl. Rom. 40:45; ayaSk /is/iAovra — de toe-

komstige heilgoederen, Hebr. 9;\'11, 10: 4, waaronder do heilgoederen des N. Verbonds verstaan worden, gelijk zij Hebr. 42 : 22 -24 nader worden beschreven; substantive ó ayxQói; — de goede, de mensohenvriend, Rora. 5:7.

iy aiovpy éu, — ayaiospyéu z. aid. Alleen Hand. 44:17 (volg. tiscuknd.; de Ree. heeft xyaioTtaiéw),

iy xQua-vvii, )fc, y, van ayxiói; z. aid., een woord van lateren tijd, over welks uitgang vgl. büttmann\'s Gr. § 449, S. 289, de goedheid in zedolijken zin, van daar — goedli artighei d, welgezindheid, weldadigheid, Bom. 45: 44, Gal. 5:22, Efez. 5:9, 2 ïhess. 4:44.

ayaAA/airi?, eaif, vi, van het volg. wd., vreugde, verheuging, blijdschap. Luk. 4:44, 44, Hand. 2:46, Jud. va. 24; Hebr. 1 :!): \'ébaiov ayahKixireui; — vreugdeolie, welke aan Ps. 45 : 8 (vgl. Jes. 61: 3) ontleende uitdrukking doet denken nnn de gewoonte der Israëlieten, om zich bij gastmalen te zalven.

xyocKkiamp;u, -ü (in Activo Luk. 4:47), meestal in Medio ayaAAiaoftai, -SSfiai, xyxK-gt;axi7oiixi, in het N. ï. zoowel met aor. 4 med. ^7«AAialt;r^/ngt;)», als aor. 4 pass. ijyaAAlt;aögt;)y of (Joh. 5:35), zie \'büttmann\'s Gr. § 443. S. 232, van xyxïJ.co, ik verheerlijk, versier, = zich verblijden, verheugd zijn; tw irveupaTi — in den geest (over welken Dativ. der betrekking op iets vgl. winer\'s Gr. S. 493), Luk. 40:21; \'év tivi — zich in iets verlustigen. Joh. 5:35; door het Partieip. met het subject verbonden — zich verheugen, dat men (z. over dit Partieip., dat men gewoonlijk, doch minder juist, als de plaats van een Infinitiv. vervangend beschouwt, winbe\'s Gr. S. 309), Hand. 46:34, 4 Petr. 1:8; met volg. Yvce in plaats van ori Joh. 8: 50; st/ nva — over iemand; vaak met aynonymen (vgl. over schijnbaar pleonastische synonymeu winkk\'s Gr. S. 530 env.) verbonden, Matth. 5 : 42, Openb. 49: 7, en op andere wijze met een synonymen Dativ. (bijv. om het begrip te versterken,

1 Petr. 4 : 8.

ayaiiOf, n, ó, w, tó uit a priv. en ó yeéfxcf aid., ongetrouwd, ongeil u wd, 4 Kor. 7 ;44; substant. d, ^ ayxims — dquot; ongehuwde (man of vrouw), 4 Kor. 7:8, 32, 34.

xy av xkt éu, -ü, -wa, \\an amp;yxv te veel, te zeer en axróf Adj. verbale van xym z. a\'d., of to de last, de smart of pijn (de af

leiding is niet zeker), van daar; zich pijnlijk voelen aangedaan; meestal overdracht. ~ verstoord, ontevreden, gramstorig zijn; absolute, Matth. 21 :15, 20:8, Mark. 40:14, 44 : 4; irepi tivo( = op, over iemand of iets, Matth. 20:24, Mark. 10: 41 ; met volg. \'dn — dat of omdat. Luk. 13: 14.

ayxvxKTytTif, cui(, fi van het voorg. wd., ontevredenheid, gramschap, verontwaardiging. Alleen 2 Kor. 7 : 11.

xyxniu, -Si, -yiTia, verwflnt met xyxfixi, ik bewonder, schat hoog, ergens groote waarde aan hechten en van daar a) — liefhebben, beminnen, meer in zedelijken zin, terwijl (piXéoi meer het zinnelijk liefhebben beleekent, vgl. di-ligere :::r xyxTrxv en amare = lt;piAe7v; absolute, Luk. 7:42, 47, 1 Joh. 4:7, 8 enz.; met den Daliv. van aard en wijze, als tPi yAuanry, Aóyi/i — met de tong, met woorden, 1 Joh. 3:18; waarvoor ook \'év nvi gebezigd wordt, bijv. Iv \'épyi/i xxt iAi)3e/a, aid.; nvx - iemand, Matth. 6:24, Mark. 12:33, waar over het plaatsen of weglaten van den Jota subseriptum in den Infinitiv. xyxTrxv vgl. winer\'s Gr. s. 45; xyxv^v ayxvxv tivx ~ iem and i n h oo ge ma te liefhebben (over de verbinding met het Nomen conjugatum, waardoor de beteekenis van het Verbum versterkt wordt, z. wikkb\'s Gr. S. 200 env., en op xytimi), Joh. 17:26, Efez. 2:4; van het liefhebben, genegen of genadig zijn Gods jegens menseheu. Joh. 3:16, 14:21, 23, 2 Kor. 9: 7, 1 Joh. 4:10, I I ; jegens den Zoon, Joh. 3:35, 10:17, 15:9, 17:24; van de liefde, welkeJezus den zijnen of der gemeente toedraagt. Joh. 13:1, 15:9, Rom. 8:37, Gal. 2:20, Ef. 5:2, 25, Openb. 1 : 5; van het liefdebetoon der menschen jegens God, Matth. 22:37 (waar, evenals op and. pil., over het Futur. als Imperativ., naar het legislatorisch spraakgebr. des O. ï\'s, vgl. winee\'s Gr. S. 282 en op poixsvu, Qovevu), Mark. 12: 30, Luk. 10 : 27, Rom. 8 : 28, 4 Kor. 8:3, Jak. 1:12, 2:5, 1 Joh. 4:20, 5:2; jegens den Heer Jezus, Joh. 14:15 , 23 , 28, 21 :15, 16, Ef. 6: 24; jegens den medemensch, tov r.-A)«3-/ov, Matth. 5 : 43, 19 :19 , 22 ; 39 enz.; aAAgt;;Aoi/;, tov xSeMpóv, tsc tïkvx rov Seov, Rom. 13 : 8 , 1 Petr. 1 : 22, 1 Jon. 2 :10, 3:14, 5:2; Toig Matth. 5:44, Luk. 6:27; var.

het liefhebben tusschen vrienden. Joh. 13:23, 21 : 7. 20, 2 Joh. vs. 1, 3 Joh. vs. 1; tusschen man en vrouw, Efez. 5 : 25 , 28, Kol. 3:19; van een zakelijk object, waaraan men met zijn hart gehecht is, to ctkcto; , rijv SiKxioirvvtiv, t))v £wgt;)v, rèv kótixov , Joh. 3 : 19, Hebr. 1 :9, 1 Petr. 3:10, 1 Joh. 2 :15, vgl. 2 Petr. 2:15; b) in tegenstelling van /Ma-su omvat xyxirxu niet zelden het begrip van liever hebben (dan iets of iem. anders), voortrekken, de voorkeur

geven aan, Matth. 6 :\'24 , I-uk. 1 tl: lii_f Bom. 9:\'13; c) Mark. lO :\'21 wordt ayairliv door somm. [uterpveti\'H opgevat in den zin van liefkozen (blandis eum compellavit verbis) j andd. verbinden het met het voorafgaande È/z(3a«v(/«c avrüi tot eeu hendiadys; hij zag hem liefdevol aanj het best en eenvoudigst vertaalt men ook hier door beminde hem, d. i. vatte eene groote genegenheid voor hem op (vgl. ond. e)); d) zr op iets bIj zo nd er gesteld zij n, er van li ouden, Luk. li : 43 (waarvoor Matth. \'23:0 QiAsiv); e) =r liefde opvatten voor, Hefkrijgen, in gunstigen of ongunstigen zin naar gelang van het voorwerp waartoe de liefde zich uitstrekt, 2 Tim. 4:8, 10.

éi y li Til, i(c, li, verwant met \'iy ociixi , z. op het voorg. wd., van daar 1) do liefde, Matth. 24:42, Bom. 12:0, 13; 10, 1 Kor. 8:1, 13:1—\'13 enz.; èv uyiTry ~ met liefde, liefderijk, 1 Kor. 4:21; iyóntw =. uit liefde d. i. met haar als drijfveer, Phil. 1 :16; iïioc rijv xyaTcyv om. der liefde wil, d. i. ter voldoening aan den drang der liefde, Philem. vs. St; è üidt ri); «yijnic — ó ó ayavrii-tÓ( — de geliefde zoon, Koloss. 1:13 (z. over dezen Genitiv. van een Substantiv. ter uitdrukking van een Adjectiefbegrip wineb\'s Gr. S. 211); ó KÓTrof riji; xyixirgt;i( ~ de arbeid dor liefde, d. i. die uit liefde ondernomen en volbracht wordt (z. over dezen Oeiütiv. eener meer verwijderde betrekking van afhankelijkheid wineb\'s Gr. s. 108 f.), 1 Thess. 1:3; kzt\'

van de goddelijke liefde. Bom. 5: 5, 8:39, 2 Kor. 13:13, 1 Joh. 4:8, 10; öeo; Tij;

ttiji; rr God de bron, de bewerker dei-liefde, \'2 Kor. 13:11; van de liefde des Heeren Jezus, Kom. 8:35; in objectieven zin de liefde tot God, Luk. 11:42, Joh. 5:42, 1 Joh. 5:3, en zoo nog meermalen met don Ge-nitiv. objeeti in plaats van eene omschrijving door Tlt;va, als bijv. 2 Kor. 2:4; zoo ook \'év rm in plaats van eV; tivx , (over welke verwisseling der heide voorzetsels z. winiïiTs Gr. S. 307 ff). Joh. 13:35, 2 Kor. 8:7, 1 Joh. 4:0, \'10, en//ETa t/Vwv , waarvan onderlinge liefde sprake is, 1 Joh. 4:17; met den Genitiv. Subjecti daarentegen iu de spreekwijze: ^ xyuvti fj,ov — vj aydfxy {gt; è//gt;) ~ mijne liefde jegens enz.. Joh. 15:10 vgl. vs. 9 (z. de wette a. h. 1.), 1 Kor. 10:24; i5 iyamp;vti toO Tvei/fia-tcc — de door den h. Geest gewikte liefde. Bom. 15:30; ayxny tSk i^Se/x;, 2 Thess. 2:10, volg. sommigen — liefde tot de waarheid, volg. and. liefde, door de waarheid gewekt; als Nomen conjugatum met ayxirxv verhonden , Joh. 17 : 20, Efez. 2:4, z. op xyxmiu; 2) in Plurali at xyamp;ircti — de liefdemaaltijden of Agapen der vroegste Christenen, omtrent welker oorsprong, geschiedenis, aard en strekking zie Hand. 2:42 env., 1 Kor. 11 :10-34, 2 Petr. \'2: 13, Jud. vs. 12, en vgl. he( Bijbelsch Woordenboek op het Art. LIEEDEMAAIiTIJDEÏT. — Het wd. xyamp;it^ komt buiten het N. ï. en latere kerkelijke schrijvers nergens voor, z. PAVE in v.

xy XTry/T ó$, ij, óv. Adject, verbale van xyxTTXW z. aid., geliefd , bev riend, dierba ar, wa ard; tou hou (over den Genitiv. bij Adjectiva ver-balia, ter uitdrukking eener onmiddellijke afhankelijkheid. zie wineb\'s Gr. S. 175), Bom. 1 : 7 =: geliefden Gods, lievelingen van God, met welken naam de Apostel de geloo-vigen bestempelt; /xof/, zz mijnen, onzen geliefde of vriend, Hand. 15 : 25, Bom. 10:5, 9, 12, 1 Kor. \'10:14 enz.; tivi ~ iemand lief, dierbaar, 1 ïhess. 2:8; Iv xupi\'u — de in den Hoer geliefde, d. i. de vriend van iemand o m zij n geloof a a n d en Hee r, Bom. \'10: 8; veelvuldig gebruikt bij welwillende, vriendelijke toespraak , als \'1 Kor. 15 : 58, 2 Kor. 7:1 en eld.; van den Zoon, Matth. 3:17, \'12:18, 17:5, en op de parall. pil., vgl. Joh. 17 : \'24.

quot;Kyxf, ti, onverbuigb., hebr. eigennaam Hagar; zoo heet de dienstmaagd van Abraham en moeder van Ismaël, Gal. 4 : \'2i, \'25, waar zij als beeld of type van het O. Verbond voorkomt.

iyyxptvui, -eurrai, een wd. van perzischen oorsprong, dat alleen in het N. T. voorkomt, van xyyxfoci een renbode. Zulke boden waren door geheel Perzië gestationeerd, om koninklijke boodschappen of bevelschriften met spoed over te brengen, vgl. pape; dus eig. zulk een \'xyyxpoi; zijn, doch ook een Üyyxfoi; zenden; daar nu deze koninklijke renboden alles vóór hunnen dienst in beslag mochten nemen, zoo paarde zich hieraan de nevenbeteekenis van dwingen, pressen, gelijk Matth. 5:41: nvi ti, iemand tot iets; Matth. \'27 : 32, Mark. 15:21: rni,

— — iva — iem a nd----dat hij , of om te.

xyye/ov, eiou, tó, — tó téyycs, een vat van onbepaalde gedaante en grootte en tot al lerlei gebruik iu huis en op reis bestemd, dus, evenals dit, naar omstandigheden ~ vat, em mer, kan enz., Matth. 13:48, \'25:4.

iyyehlx, x(, v van het volg. wd., de boodschap, verkondiging, in het N. T. bepaaldelijk de van Godswege verkondigde evangelieleer, \'1 Joh. \'1 :5, 3:11 (op welke beide pil. echter ook èirxyyekix , z. aid., gelezen wordt).

«yysAAfti, -fAü, aankundigc-u, boodschappen, berichten. Alleen Joh. \'20:18 (volg. T1SCH.; de Ree. heeft ivecyquot;yé\\*u).

HyyeAoi;, i, van het voorg. wd., in \'talg. ~ bode, afgezant, Luk. 7:24, 9:52, Jak. 2 : 25; bijz. wordt dit wd. in het N. T. gebezigd van de engelen, die beschreven worden als Trveuuarx AeiTovpyiKX Hebr. 1:14, als llt;r%iïi Kxt Swivel (scil. tSv mipunuv) 2 Petr.

2:14, en onderscheiden worden iu goede en booze engelen. De eersten volbrengen den last van God, in wiens dienst zij staan, van daar heeteu zij \'ccyyeAoi Kvpi\'ov Matth. 1 : 20, 4:6, Luk. 1:11, 2:9, Hand. 5:19, Hebr. 1:5, toB Qeov Luk. 12:8, Joh. 1:52, Hand. 27 : 23; zij worden ttyioi genoemd, Mark. 8 : 38, Hand. 10:22, Openb. 14:10, skAehtoi\', 1 Tim. 5: 21, en voorgesteld als de dienaars en lijf-staöieren van den Zoon des menschen in zijue heerlijkheid, Matth. 13:39, 41, 49, 16:27, 24 : 31, 2 Thess. 1: 7, 1 Petr. 3: 22. De booze engelen worden beschreven als a/zaprifVavTf? kxi l^tl TviffactvTei; tvjv èccvTiïv 2 Petr. 2:4,

Jud. vs. 6, en als werkzaam in den dienst van den duivel of satan, Matth. 25:41, 2 Kor. 12:7, vgl. Openb. 12:7, 9. In engeren zin wordt dit wd. gebezigd van b e s c h e r m e n g e 1 e n, cl \'iyyehoc cturdv Matth. 18:10, ó ayyeAo; xurov Hand. 12:15; van Johannes den Dcoper, als heraut van den Christus, Matth.11 :10, vgl. Maleaeh. 3:1; ook, volg. sommigen, van de Apostelen 1 Tim. 3 :16 in de uitdrukking litpQyi iyyékoit, vgl. het onmiddell. volgende Èv \'éSveiriv. Over den zeer verschillend verklaarden zin der uitdrukking Six rov( ccyyé-A01/5, 1 Kor. 11 :10, vgl. de Interpp. — In de Openbaring van Johannes komen nog voor de icyyeMi tOv éirTcc iKKhyriSv, H. 1:20, die, door even zoovele sterren afgebeeld, geacht worden de opzieners der zeven moedergemeenten in KI.-Azië voor te stellen; ó ayyeAo? rij; xpurr-aov — de engel des afgronds, d. i. de verderfengel (zie op xpvrrof cn \'AfixSèuv), H. 9:11; tiyyehoi SuSexx, II. 21:12, waarschijnlijk met toespeling op Jes. 62 : 6, als wachters van het hemelsche Jeruzalem. Van eene HfWTKtix tüv xyyéhuv wordt gewaagd Koloss. 2 :18.

Hye, eig. Imperativ. van üyu z. aid.; tus-scheuwerpsel ~ welaan! evenals bij de classici ook met het toegesproken subject in Plurali verbonden (vgl, wikeb\'s Gr. 8. 458), .lak. 4:13, 5:1.

xy c Av. vc. M, van Itya, voeren, drijven, z. aid., de drift, de kndde, Matth. 8:30, 31 en op de parall pil.

ayivta\\óyiiTO(, ou, ó, t), ov, t«, van a priv. en yevexAoyéu, z. aid., alzoo: zonder geslachtrekening, een nieuwtestament. wd., alleen Hebr. 7 : 3 gebezigd, waar Melehizedek, de koning en priester, zoo wordt genoemd, omdat hij niet uit priesterlijk (levietisch) geslacht, en in dit opzicht dus xitxrwp en afz^Tup (z. deze Ww.) was. Vgl. vs. 6, 11.

ayevt)?, éo(, ovf, ó, , tó, van x priv. en to yévos z. aid., in het N. T. van geringe geboorte of afkomst. Alleen 1 Kor. 1 :28, waar het de tegenstelling vormt van evyivfa (vs. 26), terwijl het Neutr. in Plurali, tx xyevij tov kótrfiov, dient om het bedoelde begrip zoo algemeen mogelijk uit te drukken. Vgl. winer\'s Gr. S. 160 en op

xylx^u, -xtna, van üyiot, z. aid., in het N. T. aan het Hebr. \'Ó~~ in beteekenis gelijk, alzoo in de eerste plaats afzonderen (aan het gewone gebruik onttrekken) en tot hoogere bestemming wijden; daaraan paart zich de trop. beteekenis van heiligen, wijden cm wel 1) = heiligen, d. i. Gode waardig. Hem welgevallig maken, door overeenstemming van de gezindheid der menschen met de voorschriften der goddelijke wet; zoo wordt Matth. 23:17 vim den tempel gezegd, dat hij het goud (van den tempelschat) heiligt, in zooverre het de godsdienstige geest was, die in den tempel zijne uitdrukking vond, waardoor aan dat goud bijzondere waarde en wijding gegeven werden; 1 Kor. 7 :14 wordt het geloof van den man of de vrouw gezegd de betrekking tot hunne nog ongeloovige wederhelft te heiligen , d. i. hun huwelijk overeenkomstig te doen zijn met den wil van flod; 1 Tim. 4:5 wordt de spijze gezegd geheiligd te worden, d. i. het gebruik er van veroorloofd, door dat zij met dankzegging aan God genuttigd zijnde Hem als \'t ware gewijd wordt. Hetgeen alzoo wordt geheiligd , behoort, om zijne betrekking tot God aan wien het gewijd is, rein te zijn, of vooraf gereinigd te worden, vgl. Bom. 15:16, 2 Tim. 2:21. Hebr. 9:13, en van daar xyix^eiv in meer bijzonderen zin = voor besmetting door zonde bewaren, Joh. 17:17, Efez. 5:26, I Thess. 5:23, Hebr. 2:11, waar de xyii^wv de Verlosser is, die de zonde wegneemt, en de xyix^i^evoi de kinderen Gods zijn, aan wie do zonde is kwijtgescholden, vgl. 10:10, 29, 13:12. Dat de geloovigen vaak yiyixtrnévoi, geheiligden, heeten, is deels omdat zij door hun geloof van de ongeloovige wereld zijn afgescheiden, deels omdat zij, eenmaal van den dienst der zonde verlost zijnde, zich voor bevlekking door de

zonde in hunnen wandel ook verder trachten te hoeden, Hand. 20:32, 26:18, i Kor. 1: 2, Hebr. 10:10, Jud. vs. 1. Als 1 Petr. 3:15 gezegd wordt, dat de Christenen den Heer in hunne harten behooreu te heiligen, dan i» dit van devereering, den eerbied, hem verschuldigd, te verstaan. Openb. 22 : 11 is liet Passiv. iyix-trSyra als Refleiiv., zich heiligen, op te vatten (vgl. wiser\'s Gr. S. 233 f.), en. met ït; verbonden, vnn voortgaande waakzaamheid tegen de zonde te verstaan; r\'ó Gvcjiz reu, Matth. 6:9 en Luk. 11:2 ~ den naam van God heiligen, d. i. tot voorwerp van eerbiedige hulde en vereering maken; 2) ~ wijden, tot een heilig doel bestemmen, Joh. 10:36; Joh, 17 : li) getuigt Jezus van zich: i/jrèp xi/tüv iyu s/ixvróv, d. i. om hunnentwille wijd

ik mij Uen offer).

ayiecirnóg, oü, 6 van het voorg. wd., de heiliging. Kom. 6:19, 22, 1 ïhess. 4:3, 4, 7, Hebr. 12:14; TrveuimtTOf, d. i. die dooiden heiligen geest bewerkt wordt, 2 ïhess. 2:13, 1 Petr. 1:2; metonym. van dengene, door wion de heiliging te weeg gebracht wordt, 1 Kor. 1 : 30.

liyioe, icc, «v, van ci%u, H^oixxi, Aor. 2 dyü, vereeren, dus eerwaardig, eerbiedwekkend, in zedelijken zin — heilig, en wel 1) absolute, of in volstrokten zin, van God, 1 Petr. 1 :15, 16, 1 Joh. 2:20, Openb. 3:7, 4:8; van den Christus als knecht Gods, Mark. 1 : 24, Luk. 4:34, Joh. 6:69, Hand. 4:27, 30; van den heiligen geest, Matth. 1 :18, Luk. 11 :13, Joh. 14; 26, Hand. 1 : 2, Rom. 5: 5, 2 Tim. 1 ; 14 en op vele and. pil.; relative, of in betrekke-lijkcn zin , van de engelen, Matth. 25 : 31 (Kec., weggel. door tiscuend.) , Mark. 8: 38, Luk. 9:26, Hand. 10:22,. Openb. 14:10, en van personen en zaken, aan God en zijnen dienst gewijd, of tot een- heilig doel bestemd: de Apo stelen, Efez. 3:5, 8; de Profeten, Luk. 1 : 70, Efez. 3:5, 2 Petr. 1:21, 3 : 2; d e gemeente der geloovigen, 1 Petr. 2:5, 9; de Christenen, Hand. 9:13, 26:10, 1 Petr. 1 :15 en op vele pil. in de paulinische Brr., als Rom. 1:7, 12:13, 15:25,26, 16:2, 15, 1 Kor. 1:2, Efez. I : 1, 2 :19, Hebr. 3:1 enz.; voorts van der Christenen gedrag en wandel, mccvTpafyocl, 2Petr,3:ll; de schrift, het woord Gods, ypxQctl amp;yloci, Rom. 1:2; het gebod, de wet Gods, lyToAi) iylct, Rom. 7:12, 2 Petr. 2: 21; het goddelijk heilverbond, SiccSijxii, Luk. 1:72; de roeping, xAiia-j?, 2 Tim. 1:9; onderscheidene heilige plaatsen, als Jeruzalem, Matth. 4:5, 27:53; Openb.

il : 2, 21 : 2, 22:19, den Jeruzaleraaehen tempel, Matth. 24:15, Hand. 6:13, 21:28, vgl. 1 Kor. 3: 17, Efez. 2 : 21, den door Gods tegenwoordigheid gewijden grond, waarop Mozes bij Horeb stond. Hand. 7 :33, den berg dor verheerlijking, 2 Petr. 1:18, vgl. Matth. 17:1; 2) to ciyiov en ra ayix substantive — de Mozaïsche tabernakel of tent, met het heilige dat zich daarin bevond, Hebr. 8:2, 9:1 enz.; tcc üyicc «yi\'uv (vgl. over dezen vorm van Superlativ. winkk\'s Gr. S. 220) = hot Allerheiligste, achter het tweede voor-hangsel, Hebr. 9:3. Over fylhyjict xyiov zie op

ayiÓTys Ti)T0?, i), van het voorg. wd., alleen in het N. T., de heiligheid, 2 Kor. 1:12 (Ree. xyrS.óryq), Hebr. 12:10.

xy lurvvif, van Uyiof z. aid., en wat

uitgang betreft op xyxSuruvi), 1) ~ uyióryi;, — de heiligheid, alleen in het N. T., Rom. 1:4, waar wtCixx xyiuiruviii; — vvtünx üyiov, doch zoo dat het begrip van heiligheid als levensbeginsel of gemoedsriehting met nadruk op den voorgrond treedt; 2) — — het stre

ven naar heiligheid, d. i. heiliging, 2 Kor. 7:1,1 Thess. 3 :13.

«7gt;c«Ai),t)5,gt;),deelIeboog, de (gekromde) arm, gemeenlijk in Plurali. Alleen Luk. 2 :28.

\'xyKirTfOv, ou, tó, de weerhaak, angel, visohhock. Alleen Matth. 17:27.

xyKVfx, ti, het anker. Hand. 27:29, 30, 40; figuurlijk in den zin van steiinsel, toevlucht, in de spreekwijze \'céyicvfx rijt Hebr. 6:19.

\'xyvx(pog, ov, ó, ov, ró, van a priv. en yvxtpoi; (latere vorm van xwélt;|⁾⁰5gt; z. PAPB in. v.) ougevold, van wollen of laken stoffen, d. i. nog onopgemaakt, of in \'talg. — nieuw, Matth. 9:16, Mark. 2:21 (vgl. Luk. 5:36, waar xxivót staat).

xyvtlx, xf, vi van ayvis z. aid., reinheid van zeden, eerbaarheid, Gal. 5:22 (Ree. iyKfamp;Ttix), 1 Tim. 4:12, 5:2.

«yv/Jfw, -Itrai, van ayvót z. aid., reinigen, in zedelijken zin — heiligen, 1) uiterlijk volgens de wet door offers en geloften. Joh. 11:55; in Passivo met reflex, beteekenis (vgl. op ctyti^u) ecyvl^ciixi, perf. iiyviriixi, aor. 1. ytyvlcrUyv, — zich reinigen, heiligen, Hand. 21 : 24, 26, 24 :18, waar gedoeld wordt op het volbrengen der geloften van het Nazireërschap, door welke den Joden (vgl. Num. 6) eene gestrenge onthouding werd opgelegd; 2) inn er lij k, door den heil. geest, in gehoorzaamheid aan de waarheid. Jak. 4:8, 1 Petr. 1 : 22, 1 Joh. 3 : 3.

iyviffiót, oO, 6 vau het voorp. wd., de heiliging door geloften. Alleen Hond. 21 : 26. Vgl. op iyvl^oi.

iyvoéa, -O, -yru (^gewoonl. -tjuofta/), van a prir. en to/di, vei\'want met yvBveii, yiyvuineu, z. aid., van daar l) niet weten, onbekend zijn met, rivamp; en r/, Rom. 1:13, 10:3, 11:25, 1 Kor.\'10 :1, 1 Thesis. 4:13, zoowel met nef! rivot 1 Kor. 12:1, virép nvot;, \'óti 2 Kor. 1:8, \'év nvt 2 Petr. 2:12 = onkundig vau iets zijn, als ook met \'én alleen, Rom. 2:4, 6:3, 7:1; iyvoamp;v donwetend, Hebr. 5:2; in onwetendheid, 1 Tim. 1:13, 2) zz niet verstaan, Mark. 9:32; 3) rrniet weten van, d. i. niet kennen, Hand. 13:27, 17:23, Rom. 10:3; van hier r=

onbekend, tüi vporurcc, van aangezicht of persoon, Gal. 1:22; in tegenstelling van èmyi-vaia-xópevoi, die gekend en erkend worden = niet gekend, in den zin van niet geteld (met of zonder opzet geïgnoreerd), 2 Kor. 6 : 9.

iyv óy pa, utoi; , tó , van het voorg. wd., de onwetendheid. Alleen Hebr. 9:7, waar het in Plurali gebruikt wordt van de in onwetendheid begane overtredingen van het volk en den Hoogepriester (vgl. Lev. 5:2—4, Num. 15:24—26).

Hyvoix, «?, m, van ayvoéa z. aid., de onkunde of onwetendheid, Hand. 3 :17, bijz. de verblinding in godsdienstig opzicht. Hand. 17:30, Efcz. 4:18, 1 Petr. 1:14.

dyvóf, ij, 6v, rein, zuiver, niet bezoedeld, onbevlekt, van daar 1) rr rein, van zondigen hartstocht, in meer algemeenen zin, 2 Kor. 7:11, Philipp. 4:8, 1 Tim. 5:22, Jak. 3:17; van Christus, als voorbeeld der geloovigen, 1 Joh. 3:3; 2) in meer bijzonderen zin van de vrouw en haren wandel = kuisch, eerbaar, Tit. 2:5, 1 Petr. 3:2; fig. van de gemeente — maagdelijk, 2 Kor. 11 :2.

dyvóryt, n/roe, vnn liet voorg. wd., zedelijke reinheid. Alleen 2 Kor. 6:6, en als variant (van 2 Kor. 11 :3. Het

wd. komt buiten het N. T. niet voor.

ayvüt;. Adv. van iyvói; z. aid., rein, zuiver, met goede bedoeling. Alleen Phil.1:17.

ayvua-lu, h van u priv. en m yvHvn; z. aid., 1) de onkundigheid, het gemis van kennis, 1 Kor. 15: 34, waar toC SeoC als Ge-nitiv. objecti te verklaren is; 2) zz onwetendheid, 1 Petr. 2 :15.

%yvult;rros, ov, ó, ov, ró, van a priv. en yvaTTÓf, z. aid., eig. wat niet gekend, niet verstaan of begrepen kan worden , doch verv. ook — üyvaroi; — niet gekend, d. i. onbekend, alleen

Hand. 17:23, waar sprake is van een altaar te Athene met het opschrift: aan den on bekenden God. Naar \'t schijnt, bevonden zich in genoemde stad onderscheiden zulke mu-

vvixoi. Vgl. het Bijbelsch Woordenb. enz. op het Art. Athene.

«yopa, S;, v,van ik verzamel, breng

bijeen, van daar eig. de verzameling of vergadering, metonym. de verzamel- of vergaderplaats, en van daar de markt of marktplaats, • Matth. 11 :16, 20 : 3, 23 : 7, Mark. 6 : 56, Hand. 17:17; xt\' céyofSi scil. ÈA^vrfc (zie over de weglating van het Artikel bij dit en meer and. ww., waar het eig. behoorde te staan, winer\'s Gr. S. 108, 110) zr van de markt komende. Mark. 7:4; in \'t bijz. van de markt, als de plaats waar recht gesproken werd, Hand. 16:19.

xyopu^u, -atra, van het voorg. wd., van daar ter markt gaan, koopen (als zoodanig tegenovergesteld aan xakéu, z. aid., Matth. 21:12, Luk. 19:45, Openb. 13:17), absolute Matth. 21:12, nvt zr voor iemand, Matth. 25 : 9, met den Accusat. der zaak, Matth. 13:46, 27:7, Luk. 14:18, 19; ttóQsv ayopxa-ofiev — van waar zouden of moeten wij gaan koopen (over het Futurum, vooral in vragen van twijfelachtigen of bedenkelijken anrd , in de beteekenis van kunnen of moeten, ziewiNBR\'s Gr. S. 250), Joh. 6:5, waar evenwel ook de Conjunctivus aor. 1. gelezen wordt, of het Futurum in zijne^ zuivere beteekenis: van waar zullen wij (daar er gekocht moet worden) brood gaan koopen? (zie winer\'s Gr. t. a. pl.) wordt opgevat; t/ ■nvs? iet» voor zekeren prijs (z. winer\'s Gr. S. 185), iyvrnfim Sia-Korfav bijv., Mark. 6 : 37; zoo ook 1 Kor. 0: 20, 7 : 23, waar wel in praegnanten zin zr

voor een hoogen prijs, d. i. duur, moet verklaard borden, doeh niet alsof eene nadere bepaling als neyiktis moest worden ingevuld, want vooreerst is (vgl. 1 Petr. 1 :19) de prijs bekend, en de uitlating is ten andere bij dergelijke spreekwijzen ook in ons taalgebruik niet ongewoon (vgl. bijv. p r ij z i g v. hoog van p r ij s; op prijs houden of stellen, v. op hoogen prijs enz.), vgl. winer\'s Gr. S. 524; voorden Genitiv. kan ook \'év tivi — voor of met iet» staan, Openb. 5:9; tivsc ctTró tivoq staat volg. somm. brachylogisch voor: iyofcc^eiv xx! lt;rd%siv om6 tivo( — koopen en daardoor verlossen vau iets, in de spreekwijze omi tvk; yvj f, van de aarde, d. i. de aardsche dingen, Openb. 14:3; and. (met beroep op va. 4: uiri riïv avdputtuv — uit de mensohen) verklareu ivo rijf yii( in dit verband door: van de aarde

d. i. uit de bewoners der aarde. Vgl. wilke, Clavis N. T. in v.

ay of etquot;! Of, atov, é, *i, ov, r6, van ayofi i. aid., de markt betreffende; x!\' iyopcaoi (scil. tffiéfui) \'iyovTUt — de markt- d. i. de reelits-dagen worden gebonden (vgl. op xyof£), Hand. 19: 38; ó iyopx7of (over bet onbeteeke-nend verscbil ia de accentuatie, «yofxtoc; en iyópcems, z. pape in v. en winkr\'s Gr. S. 51) — kramer, rcndventer, later ook in sleob-teii zin van allerlei gespuis of gemeen volk. Hand. 17 : 5.

üypx, «5, het jagen, vangen; metonym. de vangst, d. i. betgeen men door vangen verkregen beeft; van de visch vangst, Luk. 5:4,9.

xy pin nar oou, ó, $, ov, ró, van x priv. en to ypxpnx z. aid., die niet. schrijven kan, ongeletterd, ongeleerd, in den zin van uiet wetenschappelijk gevormd. Alleen Hand. 4:13.

xy pxv *.é u , -ü , -yrai, van xypÓQ, z. aid., en £ aüAtf z. aid., in het veld, ouder den blooten hemel, zich ophouden, vernachten. Alleen Luk. 2:8.

iypcvu, -Bvlt;ru, van *1 aypx z. aid., door jagen vangen; overdracht, hóyif tivu, — iemand vangen door eeu woord, d. i. een woord uit zijnen mond lokken, waarmede men hem verstrikken of van dwaling overtuigen kan. Alleen Mark. 12 : 13.

xypi-éAxioc, ov, van ctyfioi; z, aid. en fi Ihxix z. aid., =:dc wilde olijfboom. Alleen Eom.H : 17, 24, waar bij togen den x.xXgt;M^aioc,, z. aid., wordt overgesteld.

icy piot;, /«, ov, van ó xypóf z. aid., wat tot of op het veld behoort, van daar woest, wild, zooals dieren en planten in bunnen natuurstaat zijn; zoo juéA/ \'dyptov — wilde honig, d. i. honig van in \'t wild zwermende bijen , die vooral in boomstammen en rotsspleten gevonden werd (Richt. 14:8, 1 Sam. 14 : 25 - 27), of, volg. and. zeker zoet, naar honig gelijkend vocht, dat uit palm- en vijgeboomen druipt, Matth. 3: 4, Mark. 1:6; fig. xu^xtx xyfia — woeste, onstuimige baren, beeld van menschen zonder orde of tucht in hunne denkbeelden en gedragingen, Jnd. vs. 13.

\'A 7 p lt; t \'T « c, x (over welken dorischen G e-nitiv. uit xo samengetrokken z. büttmaNN\'s Gr. § 34. IV. 4. en winkb\'s Gr. S. 57.), ó, de Komeinscbe eigennaam Agrippa, als toe-uaam hij andere geslachtsnamen gebruikt (over welks afleiding van aegre partus of uit het Grieksch van xyps7v en iWoc zie ïabbi Thes. in v.), zoo heet in het N. T. de laatste vorst uit het geslacht der Herodessen, Hand. 25 en 2C op verschillende pil. vermeld. Zie verder op \'HpwJi»;.

xyfóf, oB, o, de akker, als een stuk grond dat bebouwd of bezaaid wordt, Matth. 13:24, Luk. 14:18, Hand. 4:37 enz.; als het veld in het algemeen, in spreekwijzen als Tx xpi\'vx, è %6pT0i; tov xypoü, Matth. 6:28 , 30; als het land in tegenstelling met stad of huis, bijv. Matth. 24:18, 40, Mark. 15:21; bij Mark. en Luk. komt ol xypol ook op onderscheidene pil. voor in den zin van landplaatseu zz dorpen of buurtschappen (vgl. ons: platteland), in tegenstelling met steden (iróteii), grootere dorpen of vlekken (xoiimui , xainonóteif), Mark. 5:14 , 6:36 , 56, Luk. 8:34, 9:12. Over de weglating van het Art. in spreekwijzen als spxóiuvov xt\' xypoü, Topeno^evoi; el( xypóv Mark. 15:21, 16:12, z. op xyopx.

xypvirvéu, ü, -vlt;ru, van xypvirvoi; (= xu-tvo? , van x priv., met het epenthetisch bijgevoegde yp, cn I/kvo( z. aid.), slapeloos zijn, den nacht wakend doorbrengen, van daar iu het algemeen waken, wakker zijn. In het N. T. deels letterliik, deels tropisch: Mark. 13:33, Luk. 21:36; zuiver trop. — zorgvuldig toezien, aanhoudend met eenige zaak bezig zijn, Efez. 6:18, waar elf xvro toOto het doel beteekent, waarop de aanbevolen waakzaamheid betrekking heeft; vnép tivos — in iemands belang Hebr. 13:17. waar xypvTrvslv dus zooveel is als zorg dragen, waken voor, ernstig en gedurig ter harte nemen.

xypvirvla, *1, van xypvirvéu z, aid.,

het waken, de slapeloosheid, metonym. — de slapelooze nacht. Alleen 2 Kor. 6 : 5 en 11:27, beide keeren in Plurali, waarover Vgl. alkx. büttmann\'S Gr. § 123. 2.

xyco, \'a%u, ook vaak ttfypxi, aor. 2. yyx-yov, on-regelm. werkw., waarover z. buttmann\'s Gr. §114 onder üyu, 1) in gew. zin — voeren, brengen, leiden, Tivi — iemand, eï? ti — ergens heen, Luk. 10:34, Hand. 6:12, 11 :25; irpót tivx — tot iemand, Luk. 4:40, Joh. 1:43 (ook Hand. 21 :16 moet de attractie van xyovrst met het volgende waarschijnlijk verklaard worden , alsof er stond \'ayovre; irpóf Mvdravx, Txp\' 5 *. t. a.); tivf, Matth. 21 : 2, Hand. 13:23; in Conjunct, xyupiv — laat ons gaan (vgl. over de verba activa met intransitieve of reflexieve beteekenis winek\'s Gr. S. 225), Matth. 26 : 46, Joh. 11:7, 15, 16, 14:31 (vgl. over dezen Conjunct, adhortativus wineb\'s Gr. S. 255); = drijven, aandrijven, besturen,

Luk. i: 1, Bom. 2:4, 8:14, Ga;. 5:18, 2 Tim. 3:6; — leiden, tot zekeren staat opvoeren, 1 Thess. 4:14, Hebr. 2 : lOj — wegleiden, wegvoeren, ten gerichte, Mark. 13:11; Tlt;vfl! 6?r/ nvoc of inl ti ~ iemand voor iemand als rechter, of voor eene rechtbank brengen, Matth. 10:18, Luk. 21 :12, 23:1, Hand. 17:19, 18:12; nvèt iiri trtpxyijv — iemand ter slachtbank leiden, Hand. 8:32; 2) overdracht. — leiden, in den zin van door opvoeding, onderwijs enz. ergens toe brengen, 1 Kor. 12:2; 3) van den tijd = doorbrengen, met bijgevoegde tijdsbepaling in Accusat. viJ-épctv, (vgl. bij de Classici üyetv, den tijd hebben) Luk. 24 : 21, waar xyei of onpersoonlijk opgevat, of ook hetzij met ccvtóq of met \'Irpafa als subject verbonden wordt (vgl. over deze en nog andere verklaringen meijee a. h. ).); in pass. = gevierd of gehouden worden, van zekere vaste feestelijke of rechtsdagen, Matth. 14:6, Hand. 19:38. — Over den als Interjectie gebezigden Imperativ. van Hyu z. Op üye.

iyuyj, tie, van het voorg. wd. in den zin van (3/bv Xytiv — eene wijze van leven volgen, van daar de levens- of handelwijze, wijze van doen, wandel. Alleen 2 Tim. 3:10.

iyüv, üvof, ó, van itya z. aid., eig. de verzamelplaats voor de gymnastische spelen; vervolgens 1) fig. deze zelve = de gymnastische, olympische wedstrijd, die in het N. T. door Paulus als beeld van den geestelijken strijd der geloovigen gebruikt wordt, 1 Tim. 6:12, 2 Tim. 4:7; zz de loopbaan, het strijd-of worstelperk, Hebr. 12:1; 2) overdracht, zr strijd, moeite, Philipp. 1 : 30; — zorg, bekommernis, Koloss. 2:1; zr strijd in den zin van moeitevolle bestrijding, 1 Thess. 2: 2.

iyavi\'u, af, *1, van het voorg. wd., strijd, worsteling. Alleen Luk. 22 : 44.

iyavl^onoet, -Ironai, Depon. med., perf. pass, itymirnat met active heteekenis, z. op ayxKKiamp;a, van 6 iyüi z. aid., kampen, worstelen. strijden, in de gymnastische npelen, 1 Kor. 9:25; overdracht. — naar iets trachten, met inspanning streven, met den Inflnitiv. finalis, Luk. 13:24, «V; n — voor zeker doel, tot zeker einde, Koloss. 1 : 29, 1 Tim. 4:10 (Ree. cveiSi^ó/xiêx); met het Nomen con-jugatum (z. op iyaTrau) xaAov aycüva den goed en wedstrijd volhouden, zich daarin wakker betooneu, 1 Tim. 6:12, 2 Tim. 4:7; met tv tuii; vporevxaii;, in den zin van sterk op iets aanhouden of a a ndringen, Koloss. 4:12.

\'ASa n, é, oaverbuigl). hebr. eigennaam Adam; zoo heet de stamvader van het menschelijk geslacht, Luk. 3 : 38, Eom. 5 :14, 1 Kor. 15 : 22 , 45, 1 Tim. 2:13; 6 \'érx«ro( \'ASx/x, in tegenstelling met den rpÜToi; HvSpciivoi; rz de laatste Adam, d. i. Christus, als de bewerker van het geestelijke leven in het mensch-dom, gelijkerwljs dit aan den eersten Adam het natuurlijke of zinnenleven verschuldigd is, 1 Kor. 15:45.

aidrravof, ov, d, ov, ró, van a priv. ea Hcfravamp;a z. aid., niets kostend. Alleen 1 Kor. 9:18, waar, met gebruikmaking van het Adjeetiv. in plaats van het Adverb, (vgl. winer\'s Gr. S. 412 ff.), het evangelie niets kostend doen zijn zooveel beteekent als het evangelie om niet, of zonder loon verkondigen.

\'ASS t, ó, onverbuigb. hebr. eigennaam Addi, die in het geslachtregister Luk. 3 :28 voorkomt.

aSeAtpy, if?, i}, het Femin. van het volg. wd., zuster, 1) door lichamelijke afkomst: Matth. 19:29, Mark. 10:29, 30, Luk. 10?: 39 , 40, 14:26, Joh 11 :1, 3 , 5 , 28 , 39, 19 : 25, Hand. 23:16, Bom. 16:15, vgl. Matth. 13: 56, Mark. 3:32 (Bec.), 6:3, waar men veeltijds, schoon zonder genoegzamen grond, en naar \'t schijnt ten onrechte, iie^tpotl (volg. de analogie van het Hebr. nflN) in den ruimeren zin van vrouwelijke bloedverwanten meent te moeten verstaan, terwijl men daarbij integendeel, evenals bij de iiskfyol van Jezus (zie hierond.), slechts aan kinderen uit het huwelijk van Jozef en Maria te denken heeft (vgl. behalve de hiertoe betrekkelijke pil. Matth. 1 :25 Bec.); 2) door gelijkheid van geest en gemoedsstemming: Matth. 12:50, Mark. 3:35; door den band van hetzelfde geloof, dezelfde belijdenis: Rom. 10:1,

1 Kor. 7:15, 9:5, 1 Tim. 5:2, Jak. 2:15,

2 Joh. vs. 13.

xSektpós, ou, ó, van ct copulat. en m SiAtpói;, vo( ~ moederschoot, van daar broeder, 1) door lichamelijke afkomst, ook bij verschil van vader of moeder (TrarpahMpot en :

Matth. 1:2, 4:18, 21, 10:2, 21, 14:3, 19: 29, 22:24, 25, Mark. 1:16,19, 13:12, Luk. 12:13,15 : 27, 16 : 28, Joh. 11 : 2, 1 Joh. 3:12; vgl. Matth. 12:46 , 47, 13:55, Mark 3:31, 32, Luk. 8:19, 20, Joh. 2:12, 7:3, 5, 10, Hand. 1:14, waar velen, op gronden buiten den tekst gelegen, meenen, dat niet aan volle of halve broeders, maar slechts aan mannelijke bloedverwanten van jü/us gedacht moet worden (doch zie op ciSeAQy); 2) door stamverwantschap : Hand. 3:22, 23:1,5, 6, 7:23, Rom. 9:3, Hebr. 7:5; 3) door gemeenschappelijk geloof

en belijdenis, in welken zin aSeMpóf zeer dikwijls in het N. T. voorkomt, daar de eerste Christenen zich onderling bij voorkeur broeders noemden, inzonderheid in de Handd. en in de apostolische Brr,; zoo noemt Ananias Saulus broeder Hand. 9: 17; Paulus Apollos, 1 Kor. 16:12, Epaphroditns, Philipp. 2:25, ïimo-theus, Koloss. 1 :1 enz.; Petrus Paulus, 2 Petr. 3:15; belangrijk is vooral 1 Kor. 5:11 ten bewijze, dat dSeAQós in het spraakgebruik een ehristelijken geloofsgenoot beteekende,

vgl. Hand. 9:30, 10 : 23, 11 :1, 12 , 29 enz.; ook spreken de Apostelen in hunne brieven hunne lezers zeer vaak met deze benaming toe: Bom. 1 :13, 7 :1, 4, 8 :12, 1 Kor. 1 :10, 11, 26, Gal. 1:11, Hebr. 3:1, 12, Jak. 1:2, 1 Joh. 3:13; 4) de leden cener zelfde partij of sekte heeten aSeAcpo/ Hand. 22: 5; 5) alle men-schen worden zoo genoemd, voor zoover zij van eenen hemelschen Vader afstammen, ongeveer in denzelfden zin, waarin zij in do h. Schrift ook oi\' T^m\'ov ~ naasten heeten, zooals Matth. 5:22 vv., 7:3 vv., 18:15, 21, 35, Kom. 14:10, 13, 15, 21, 1 Kor, 8:12, 13, Jak. 2:15, 4:11; 6) broeders worden geroemd allen, die door liefde tot en gehoorzaamheid nan God, als Vader, onderling verbonden zijn, of althans behoorden te zijn (vgl. 1 Joh. 5:1), in welken zin Christus Matth. 12:50 broeder noemt, wie, door denzelfden geest met hem bezield, den wil zijns Vaders doet, en Mattb. 23:8 tot de schare en tot zijne leerlingen zegt: gij zijt allen broeders, d. i. gij behoort elkander als zonen van denzelfden Vader te beschouwen eu te bejegenen; vgl. nog Matth. 25:40.

liSe Alt;p ÓTtf s, TtiTOf, w ■ van het voorg. wd., de broederlijke gezindheid, de broederschap; Abstract, pro Conereto = de vereeniging van hen, die door hetzelfde geloof tot onderlinge broederschap verbonden zijn, 1 Petr. 2:17, 5:9.

ïèsifaoc, 01/, |S, vi, ov, TÓ, van « priv. en JifAO!; z. aid., verborgen, bedekt. Luk. 11: 44; onduidelijk, niet wel te onderscheiden, of te onderkennen, 1 Kor. 14:8.

iStlAdTvt, van het voorg. wd.,

de onvastheid of onzekerheid; alleen 1 Tim. 6:17, waar het praedikaat door een Sub-stantiv. met het Nomen in Genit., in plaats van door een Adjectiv., wordt uitgedrukt, om het begrip van onzekerheid te meer te doen uitkomen; vgl. over dit en derg. gevallen winke\'s Gr. S. 211.

aiijAw? Adv. van \'«SifPiOf, onvast, onzeker; alleen 1 Kor. 9:26, waar rpèxa cvk «JifAwc ik loop niet als in het onzekere, op goed geluk af, maar met het oog op een bepaald doel gevestigd.

aSynovéa, -Si, -yrtn, bij wijze van vooronderstelling afgeleid van een niet voorkomend wd.

zie pape in v., in angst zijn, benauwd of bekommerd zijn, in groote zorg verkeeren, Matth. 26:37, Mark. 14:33, Philipp. 2:26.

si sik, ou i, eigeul. (van a priv. en

iTSov z. aid.) de onzichtbare, de Hades, de God der benedenwereld; in het N. T. = het doodenrijk (hebr. blNU?), d. i. óf de onder-aardsche verblijfplaats der dooden vóór het jongste gericht, Matth. 16 :18, Hand. 2: 27, 31. Openb.

1 :18, 3:7, 6:8, óf de daar verzamelde geesten der afgestorvenen gedacht als een rijk waarover de dood gebied voert, Openb. 20:13, 14, en zoo ook met den Kec. 1 Kor. 15:55, waar echter, voor llsii, beter émars gelezen wordt; per synecdochen voor dat gedeelte van den Ha-des, dat tot strafplaats der boozen bestemd is, tl. i. de Gehenna of hel. Luk. 16:23; als laagste plaats tegen den hemel als hoogste over-gesteld, Matth. 11:23, Luk. 10:15; over de uitlating van Só/toi; of oTxo{ bij «Sou, Hand.

2 : 27, waar de beste Codd. echter lezen (zoo ook tischend.), vgl. wikkr\'s Gr. S. ;)\'22.

xü tukpito n, oy, o, M, 0V, tó, van ot priv. en sixkpivcü z. aid., eigenl. niet onderscheiden, niet beslist of besloten, en van daar geen onderscheid makende, d. i. onpartijdig. Alteen Jak. 3:17.

aSiiiAenrTos, ou, (5, *1, ov, ró, van a priv. en JiaAe/Va» z. aid., onafgebroken, onophoudelijk, Hom. 9:2, 2 Tim. 1:3.

xsiumivtu ( Adverb, van het voorg. wd. zonder ophouden, gedurig, Roni. 1:9, 1 Thess. 1 : 3, 2 :13, 5:17.

iSiaQtopfic, ««, *1, van a priv. en z. aid., onbedorvenheid, onvervalseht-heid. Alleen Tit. 2:7, waar echter ook (z. aid.) gelezen wordt.

aSixéa, -ü, -if\'o-iw, van ct priv. en $ 5/xtf z. aid., onrecht doen, onrechtvaardig zijn; absolute Hand. 25:11, 1 Kor. 6:8, Koloss. 3:25 (waar het Partic. i dSixGv met het Art. voor het Substantiv. ó \'aSixof staat, z. wineb s Gr. S. 99), Openb. 22:11; nvd = iemand onrecht doen, Matth. 20:13, Hand. 7:26, 27; Tivct Ti — iemand in eenig opzicht onrecht doen. Hand. 25:10, Gal. 4:12; rt — iets beschadigen, schade toebrengen aan iets, Openb. 6 : 6, 7 : 2, 9:4; inhetPassiv.

aSixioiJ-at-oCiixi — bebcIindigd worden door. te lijdon hebben van, ïx t;vo; ~ viró tivoq Openb. \'2: lij oveuzoo in liet Activ. nva T( = iemand schade of\'leed berokkenen Luk. 10 :19; in Pass. met de beteekenis van het Med., zich laten bcleedigen, verongelijken, d. i. onrecht lijden 1 Kor. (5:7.

ceSlxvuu, ar of, to, van het voorg. wd., het onrecht, de ongerechtigheid, Hand. 18: 14 , 24 : 20, Openb. 18:5.

ai ik i ei, af, vi, van aSiKsa z. aid., eig. van aSUyuot onderscheiden, als de gezindheid van de gepleegde daad, 1) — de o n r e o h t v a a r-digheid in meer bepaalden zin, wanneer bijv. iemand aan een ander iets weigert of onthoudt, waarop deze wettig aanspraak heeft. Rem. 9:14; in algemeeneren zin, iedere beleedigende of krenkende bejegening, ieder onrecht anderen aangedaan, 2 Kor. 12:31, waar het in ironischcn zin gebezigd wordt; 2) — de ongerechtigheid in zedelijk godsdienstigen zin, d. i. goddeloosheid, ondeugd, verkeerdheid. Luk. 13 : 27, 16 : 8, 9 (waarbij, wat het Substant. in Gen. betreft, dat de plaats van liet Adject, bekleedt, vgl. vs. 11, z. op. en Winer\'s

Gr. S. 211, alkx. buttmakk\'s Gr. S. 141) 18:6, Hand. 1 :18, Rom. 1 :18, 1 Kor. 13 : 6, 1 Joh. 5:17 enz.; bijz. als kweekster van bedrogen leugen , Joh. 7 :18, 2 Thess. 2:10,12; iv aimiai, Rom. 1:18, volg. somm. adverbialiter te verklaren — iShius, wordt beter verstaan van de werkende oorzaak der daar genoemde verkeerdheid , vgl. v. hengel a. h. 1.; iróvSfciicq xSixtaf, Hand. 8:23, zz band van ongerechtigheid of goddeloosheid, waarin Simon h. t. pl. als verstrikt wordt voorgesteld (vgl. op trvvSeirnos).

aSiKOf, ov, i, if, cv, t6, van a priv. en {] i/xif z. aid., 1) onrechtvaardig, de rechten van anderen niet eerbiedigende, maar willekeurig krenkende, Luk. 16 :10, 18 :11, Rom. 3:5, Hebr. 6:10; 2) in het algemeen in zed. godsd. zinrzboos, ondeugend, goddeloos, Matth. 5:45, Hand. 24:15, 1 Petr. 3:18, 2 l\'etr. 2:9; ó lixituvZi; KSixof, Luk. 16:11, (vgl. ó TrAovrof itiixof Eurip. Hel. vs. 914) — de on-reohtraardige, gcene verdiensten of verkregen rechten ontziende, en daarom niet te vertrouwen Mamon. Bepaaldelijk worden do heidenen, als ongeloovigen en wettcloozen, aSixoi genoemd — \'amtrTOi, anapruhoi\', 1 Kor. 6:1, 9.

xS/naif, Adv. van het voorg. wd., onrechtvaardig, onverdiend. Alleen 1 Petr. 2:19.

aS6xi 1*0$, ou, ó, *1, ov, ró, van a priv. en Sóxiixog z. aid., niet beproefd, verwerpelijk, slecht, Rom. 1 : 28, 1 Kor. 9: 27, 2 Tim.

3:8; rz niet proefho ud end, ongeschikt, 2 Kor. 13:5, 6, 7, Tit. 1 :16, Hebr. 6:8.

\'dSo^Of, ov, o, ov, tó van a priv. en ó Waoc z. aid., zonder list of bedrog, d. i. zuiver, onvervaIsclit. Alleen 1 Petr. 2:2.

\'ASfa/ivrT^vói;, a, ov, Adjectiv. van \'Aipa-HUTciov, ook \'ArfanuTTSiov, Adrainy tteeufjch, van of. uit Adrarayttiura, eene zeestad en haven in het Klein-aziatiach landschap Mysic, aan de golf van denzelfden naam, eene kolonie der Atheniensers, tegenwoordig Kndramit of Adramit, Hand. 27:2.

\'A 5 f. ia ; - lov, ó, grieksche benaming der A dri-atisehe zee, aan de ter westkust gelegene stad Adria ontleend. Deze zee of zeeboezem heette bij de Romeinen mare superum. Later werd, zooals bijv. uit Ptolemaeus blijkt (vgl. mahnert\'s Italien, Bd. 1 S. 13), de benaming ook wel uitgestrekt tot de geheele zee, die tusschen Italië, Griekenland eu Afrika gelegen is, de Jonisehe zee ingesloten, en het is in deze beteekenis dat zij voorkomt Hand. 27 : 27.

aSpórys, ryroi;, y, bij de Gr. classici aSpo-rife, tijto? geaccentueerd, z. passow en papk in v., van üSpóf, a, óv, vol, uitgewassen, rijp, en alzoo eigcnl. = aSpoa-vvy — de volle wasdom , sterkte, dikte; in het N. T. — veelheid, overvloed, rijkelijkheid, t. w. van ingezamelde liefdegaven. Alleen 2 Kor. 8 : 20.

aivvaréa, -O, ija-u, van het volg. wd., niet kunnen, niet vermogen, bij do ongewijde schrijvers persoonlijk, in den zin van onvermogend, onmachtig zijn, in het N. T. daarentegen onpersoonlijk gebruikt: aSvvars7 — het is onmogelijk, rivl~\\oor iemand, Matth.17:20; rapa nvi ~ bij iemand, d. i. voor de kracht, liet vermogen, waarover iemand te beschikken heeft (vgl. winkr\'s Gr. S. 352), Luk. 1 : 37, waar het Fut. staat, om uit te drukken, dat in geen geval, en zoo ook hier niet, iets voor God onmogelijk kan zijn. Zie over het Fut. in deze beteekenis winer a. a. O. S. 249 f.

\' aiiv ar o s, ov, ó, y, ov, ró, van a priv. en iuvarói;, z. aid., 1) in activen zin == niet vermogend. zwak, machteloos, a) in lichamelijk opzicht, toïs tiw/V = aan de voeten (zie over den Dativ. der betrekking waarop bij handelingen en toestanden winer\'s Gr. S. 193), Hand. 14:8; b) in geestelijk opzicht — zwak, onsterk, in den zin van niet krachtig genoeg, wat het geloof betreft, om zich boven zekere gemoedsbezwaren te verheffen, Rom. 15:1; 2) in passiven zin ro aSvvarov ~ wat niet kan geschieden of gedaan worden, wat onmogelijk is, substantive to xivvarov rod

vófiou het onmogelijlie der wet, d. i. wat voor de wet onmogelijk was, door de wet niet kon worden uitgewerkt, Bom. 8:3; in Plurali ri iSvvara netfi tivi — wat onmogelijk is voor iemand, zijne macht te boven gaat (vgl. op het voorg. wd.) Luk. 18 : 27; ativvaTÓv imi — het is onmogelijk, irapdt nvi — voor iemand, met het oog op de macht die hij bezit, Matth. 19:26, Mark. 10:27; met daarop volgenden Infinitiv., Hebr. 11: 6 , of Accueativ. c. Infinit., Hebr. 6:4, 18, 10:4.

tiSw, voor iu\'Siti, livw, gewoonl. «e/a-o/xm, tyrofxai, zingen, fySyv, Openb. 5:9, 14:3, 15; 3; ti»/ — ter eer van iemand, d. i. hem met lofzangen verheerlijken , Efez. 5 :19, Kolosa. 3:16.

«e/, Adverb, van tijd, altijd, steeds, gedurig, ten allen tijde. Mark. 15:8, Hand. 7 : 51, 2 Kor. 4: H , 6:10, enz.

atróf, ov, i. arend, adelaar, Matth. 24 : 28. Luk. 17 : 37, Openb. 4: 7, 12 :14. Op de plaatsen, waar van het verslinden van een aas of van doode lichamen sprake is (bij Matth. en Luk.), willen vele uitleggers gedacht hebben aan eene soort van gier, Vultur percaopterus L., die den arend zeer nabij komt, omdat naar de bewering der grieksche, en ook van sommige hedcndaagsche natuuronderzoekers, de arend van ieder zoodanig aas afkeerig is. Dit laatste wordt echter ook wol betwist. Vgl. winer\'s Bibl. Realwörterb. en het Bijbelsch Woordenboek op het wd. arend.

a%viiO(, ou, é, ov, ró, van x priv. en vj ^z- aid , zonder zuurdeeg, ongezuurd; oi\' \'cc^vixoi acil. «prof — de ongezuurde broo-den, die gedurende het Paaschfeest gegeten werden, Matth. 26:17; ra (zie over den Pluralis in de benaming van feesten, die meerdere dagen duurden, wineh\'s Gr. S. 159) — het feest der ongezuurde brooden. Luk. 22:1, Hand. 12:3, 6; overdracht. — onvermengd, zuiver, heilig, 1 Kor. 5:7; t« x^u/jlcc tfoiKfivitef (zie over den Pluralis bij voorwerpen, die uit meerdere deelen bestaan, wineb\'s Gr. S. 159, en over den Genitiv. ter aanduiding van meer verwijderde afhankelijkheidsbetrekkingen en lossere verbindingen, aid. S. 168 ff.) ~ het ongezuurde der zuiverheid, d. i. eene gemoedsgesteldheid\', welker oprechtheid door geen inmengsel van valschheid (het zuurdeeg van slechtheid en boosheid) verontreinigd wordt, 1 Kor. 5 :8.

\'a%uf, b, onverbuigb., hebr.eigennaam Azor, die in het geslachtregister Matth. 1:13 voorkomt.

quot;A^urof, ov, tl, Gr. vorm van den eigennaam Asdod; zoo heette eene van de vijf hoofdsteden der Filistijnen in het zuiden van Palestina, noord-oostelijk van Askalon, tegenw. Esdnd, Hand. 8: 40.

uyilot, a?, y, van (van a priv. en

vreugde, vermaak) onaangenaam, van daar = onaangenaamheid, onmin. Luk. 23:12, waar echter alleen D ayiia heeft, terwijl de overige Codd. lezen. Het komt eld. in

het N. T. niet voor.

xvtf, iéfot, i, alleen bij Homerus en Hesiodus yi, van \'du of xtiiii waaien, de lucht, en wel de onderste, verdikte lucht of dampkring, die ingeademd wordt, ter onderscheiding van de zuivere bovenlucht, die aUyp heet (welk wd. echter in het N. T. niet voorkomt). Hand. 22:23, 1 Thess. 4:17, Openb. 9:2, 16:17. Dc lucht wordt als woonplaats der booze geesten voorgesteld Efez. 2:2, vgl. met 6:12. Spreekwoordelijke gezegden zijn: iéfx Sépeiv — de lucht, of tegen de lucht slaan, in plaats vau zijn tegenstander te raken, en zoo vergeefs zich inspannen, 1 Kor. 9:26, en il( as fa AaAe/v — in of tegen de lucht spreken, d. i. ijdele woorden, die voor het gehoor verloren gaan, sprekeu, 1 Kor. 14: 9.

aSavatr/a, «5, $, vau a priv. en i SeévaTOs z. aid., onsterfelijkheid, 1 Kor. 15:53 , 54, 1 Tim. 6 :16.

iséiiitof, ov, b, m, ov, tó, vnu « priv. eu fl het vecht, van daar ongeoorloofd,

zondig, 1 Petr. 4:3; «Séf^Tiv èa-riv ~ het staat niet vrij, is niet veroorloofd, Hand. 10:28.

xSeof, ov, b, ii, ov, tó, vau « priv. en b Seóf, z. aid., zonder God, hetgeen zoowel beteekenen kan: van goddelijke hulp verstoken, als: zonder de kennis of erkenning van Gods bestaan, en in praktischen zin: een goddeloos leven leidende. Alleen Efez. 2:12, waar de heidenen zoo genoemd worden, niet omdat zij geheel geen geloof aan of kennis van de godheid hadden, maar omdat zij, zonder Christus, nog niet tot het geloof in dezen bekeerd zijnde, ook den Eénen waarachtige uiet kenden.

\'xQ etr[/.o $, ov, b, 3. ov, tó, van x priv. en b ieriiói; de wet of inzetting, zonder wet, wetteloos, d. i. die naar geene wet luistert, en van daar in praktischen zin = zedeloos. Alleen 2 Petr. 2:7, 3 :17.

xamp;tTtui, -ü, van «StT0lt; (van x priv.

en Strót (van tidyni) gezet of vastgezet) niet vastgezet, van daar eigenl. iets tot een xqctov, iets dat uiet vastgezet is of vaststaat, maken, dus wankelend, krachteloos maken, te

niet doen, opheffen, afschaffen, vaneen wetsgebod, èvroA)), Mark. 7tO; — verwerpen, versmaden, verachten, tivx en r/, Luk. 7:80, 10:16, Joh. 12:48, Gal. 2:21, 3 :15, 1 Thess 4:8, Jud. vs. 8; met r/va ook wel afwijzen, teleurstellen, Mark. 0:26; met rl, in den zin van opzettelijk verwaar-loozen, schenden, van de wet van Mozes, Hebr. 10:28; — breken, verzaken, ontrouw worden aan, t»jv vputtjv tIjtiv, 1 Tim. 5:12.

iié tgt;i a-1 s, eat?, van het voorg. wd., de opheffing, het te niet doen. Alleen Hebr. 7:18, 9:26.

\'Aóijva/, üv, xi, geograf. eigennaam Athene (zie over den Pluralis van sommige namen van steden, voor zoover die historisch verklaard kan worden, wineb\'s Gr. S.159); zoo heet de hoofdstad van het landschap Attika, die tijdens de hegemonie der Athenieusers ook de hoofdstad van geheel Griekenland was, en nog in den Apostolischen tijd hare vermaardheid als zetel van kunsten en wetenschappen niet verloren had. Tegenw. Athiniah. Hand. 17:15, 16, 18:1,

1 ïhess. 3:1.

\'A0i)v«7o$, a, ov. Komen gentile, van het voorg. wd., van of uit Athene, Atheensch, Hand. 17:22; in Plurali oi\'\'Aamp;tivaïoi, de burgers van Athene, de Atheners of A the ni-ensers. Hand. 17:21.

iiA.éa, -Q, -tira, van i i¹}Ao; de wedstrijd, overdracht, de inspanning, van daar een wedstrijd voeren, kampen. Alleen, in fig. zin,

2 Tim. 2: 5.

\'xüh tl ris, su( , van het voorg. wd., de kampstrijd. Alleen Hebr, 10:32, waar over den Genitiv. van het nomen rectum ■xaamp;vmxTm als Genitiv. obj. r= met het lijden, een lijdenskamp, vgl. winer\'s Gr. s. 167.

xHvpsu, -lt;3, -ytru, van x priv. en i Qv/iós z. aid., moedeloos worden, den moed verliezen. Alleen Koloss. 3:21.

adfios (volg. pape beter xQijios als samengetrokken uit xduioc;, doch velen schrijven ook £0«;), ow, ó, if, ov, tó, van x priv. en vj Satj (van Se\'w, T/fltffti z. aid.) de bepaalde straf, dus eigenl. ongestraft of straffeloos, en van daar — schuldeloos, onschuldig, Matth. 27 : 4, waar ook wel d/xxiaq, z. aid., gelezen wordt; xttó rivot — onschuldig aan iets, Matth. 27:24.

a\'/ytios, x, ov, van ^ uèVJ, a\'/yóf, de geit, van daar van geiten; SépnxTx cilyeix — geiten vellen. Alleen Hebr. 11:37.

aiy I u\\ó(, oO, 4, van Hyvufjii, ik breek, en to «A;, de zee (waar de zee op toeekt), of mogelijk ook van i\'heru, ik beweeg mij in snelle vaart (vgl. pape\'b Lex. in v.), de oever, de zeekust, het strand, Matth. 13:2, 48, Joh. 21: 4, Hand. 21 : 5 , 27 :39 , 40.

AlyuTTioi;, x, ov, nomeu gentile van het volg. wd., Egyptisch; i Aiyvirrioi; (Hand. 7 :22 zonder liet Art., vgl. winkr s Gr. S. 103), substantive de Egyptenaar, Hand. 7:24, Hebr. 11 : 2!gt;.

A\'ty wr o$, ov, t), geogr. (grieksche) eigennaam Egypte, in het O. T. Mizraim genaamd ; zoo heet het land, in het noordooatelijkst gedeelte van Afrika gelegen, hetwelk ten westen grenst aan Libye en Marmarika, ten oosten aan steenachtig Arabie en de golf van Arabie, ten zuiden aan Ethiopië, en ten noorden aan do Middellandsche zee. Zie over de geschiedenis en aardrijkskundige gesteldheid van dit land, behalve de daarop betrekkelijke werken van ouderen en nieuweren tijd, winee\'s Kealwörterb., en het Bijbelsch Woordenboek op den naam. Het wordt in de schriften des N. T.\'s herhaaldelijk vermeld, en wel in eigenl. zin Matth. 2:13, 14, 15, 19, Hand. 2:10, 7:9, Hebr. 3:16, Jud. vs. 5 enz.; éénmaal, Openb. 11 :8, in oneigenlijke beteekenis, als de type van zondige onbekeerlijkheid en verstoktheid.

x\'l\'Sios, ou, b, vj, ov, tö , van xsi z. aid., altijddurend, eeuwig, Eom. 1:20, Jud. vs. 6.

xlS a s, éo;, 0C5, vt, oorspr. het natuurlijk ontzag, de eerbied voor hoogcre wezens en machten; Hebr. 12:28 (waar echter ook Jéo;, z. aid., gelezen wordt) ~ eerbied voor God; in meer algemeenen zin ~ het gevoel van schaamte voor hetgeen kwaad of onbetamelijk is, 1 Tim. 2:9.

A J 0 /0 (fi, /Wo;, i, van x\'töu, ik brand, en v| \'ótpif, het gezicht, dus eigenl. het gelaat door de zon verbrand, waarvan afgeleid is de geograf. en ethnograf. benaming der inwoners van het zuidwaarts van Egypte gelegene land Ethiopië, die in het O. T. Cuschieten, d. i. inwoners van het land Cusch, heeten. De Hand. 8:27 vermelde kamerling, een Ethiopiër, was, zoo als uit den naam Kandace blijkt, afkomstig uit Meroë, een aloud gebied in het tegenw. Nubië, welks hoofdstad lag op het schiereiland, dat door den Nijl en een bijvloed vnu deze rivier, den Astaboras, nu Atbar of Takazza, gevormd werd. Kandace was een gemeenschappelijke naam der koninginnen van Meroë (vgl. op kxvSxkii). Zie over de Cuschieten wiheb\'s Bealwörterb. op het wd. Cusch, en het Bijb. woordenb. onder Moorenland.

ai\'iix, octo$ , tó, 1) hot vloeibare, door liet dierlijk liohaani stroomende bloed, Mark. 5:25, 29, Hand. 15:20, Hebr. 9:13, Openb. 6:12, 7:14 enz.; 2) — het door bloedverwantschap verbonden geslacht, de stam, Hand. 17 : 26 , vgl. Joh. 1 :13j 3) lt;rxp% xxl aliJ.ce met elkander verbonden beteekent het vleesch waardoor het bloed stroomt =r het dierlijk levende lichaam, Hebr. 2 : l\'i, met het daarbij komend nevenbegrip van de zedelijke zwakheid en de door de zonde bedorvene natuur van den mensch — den menaoh in zij nen natuur-lijken staat, Matth. 16:17, 1 Kor. 15:50, Gal. 1:16, Efez. 6:12; 4) het vergoten bloed, dat figuurl. staat voor de vermoording Matth. 23 : 30, vgl. vs. 35 (waar aT//a S/kkiov — «J/ua rov Sikxi\'w, gelijk in het vervolg van dit vs. en 27 : 24 ook staat), 27 :25, Hebr. 12:4, waar néxf\'f a\'ifictTOf zz: ten bloede toe, d. i. tot op een \'gewelddadigen dood, vgl. Openb. 6:10, 17:6, 18:24; 5) synekdoctiisch — de mensch, voorgesteld als degene wiens bloed vergoten is of zal worden, Matth. 27 :4, waar «I/za aflófov echter ook geacht kan worden te staan voor a.\'ïux rov iiüov, vgl. bov.; 6) T(foj a/fiaTOf (zie over dezen Genitiv. eener meer verwijderde betrekking winkr\'s Gr. S. 167, 169) ~ bloedprijs, d. i. een prijs door moord verworven, Matth. 27 :6, evenals iypif olIij-xtoc, en xufhv — bloedakker, bloed-

veld, Matth. 27:8, Hand. 1:19; to ziux tivo^ \'épxeTxi iirl nva — iemands gewelddadige dood komt ten lastevaniemand, hij is daarvoor aansprakelijk, of stelt zich voor de wraak daarover bloot, Matth. 23: 35, 27 : 25; eitamp;yeiv ro ocTpx tivoq inl tivx ~ iemands bloea over iemand brengen, d. i. de bloedwraak over iemands dood op den bewerker daarvan doen nederkomen. Hand. 5:28; £*£gt;)-rtïv en txSixtïv aTixa rivof — iemands vermoording wreken, Luk. 11:50, Openb. 6:10, 19:2; trop. in uitdrukkingen als: to aïna vnfiv Ètt) ryjv xetpeeAijv i/^iCv ~ uw bloed (d. i. de schuld van uw verderf) kome op u zeiven neder. Hand. 18:6, en xxSapoi; cciro rov a\'i\'naToi; vivraiv — rein van aller bloed, d. i. onschuldig aan hun verderf, hunnen ondergang. Hand. 20:26 ; 7) van de offerdieren wordt het vergoten bloed otïnct genaamd, hetzij om het daardoor als offerbloed te kenmerken, of, daar het blood voor den zetel van het dierlijk leven gehouden werd, om er het door bloedstorting opgeofferde leven door aan te duiden, Hebr. 9 :7, 21, 22, 11 : 28; xï(j.a. xï.Aérptov in tegenstelling van «Tfia \'tSiov — bloed van een offerdier in tegenstelling met dat van hem die het offer brengt, Hebr. 9 : 25; to ceJ/ia — hetbloedvan

offerdieren, Hebr. 13:11; 8) inzonderheid wordt xT/nx van het bloed van Christus gebruikt: voorafgebeeld door het offerbloed onder het O. V., waarmede schier alles volgens de wet gereinigd werd, 11 ebr. 9:22, wordt het als bloed des ver bonds, tufix Tiis Six^Kifi;, Matth. 26:28, Hebr. 10 : 29, 13 : 20, of als bloed der besprenging, xï/ix pxvTir/MiO , Hebr. 12:24, vgl. 1 Petr. 1:2, in het N. T. voorgesteld, d. i. als middel tot bewerking dier reiniging van zonden, die het doel was der verschijning van Christus, vgl. de laatstaangeh. pil. en 1 Joh. 1:7; figuurlijk beteekent het ») den mensch Jezus, Matth. 27 : 4, zie bov. Nr. 5; b) synekdoeh. den geheelen lijdensdood, waaraan de Heer zich in gehoorzaamheid aan God, ter verlossing van zondaren, onderworpen heeft, Hand. 20 : 28, Kom. 3:25, 5:9, Efez. 1:7, 2:13, Koloss. 1 :14, 20 (op deze pl. met de bijvoeging roü (rrxupoO), 1 Petr. 1:19, 1 Joh. 1:7, Hebr. 9:12, 14, 10:19, 13:12, Openb. 1:5, 5:9, 7:14, 12:11; — e) diens lijdensdood gelijk hij door een der teekenen van het Avondmaal werd afgebeeld, Matth. 26:28, Mark. 14:34, Luk. 22 : 20, 1 Kor. 10:16, 11 : 25 , 27, 1 Joh. 5 : 6, 8 (?); — d) in de fig. spreekwijze rhtiv to xfyx HXt Qxyeiv Ti(» axpxx rot vloO toB dvipa-ttcv = het bloed van denZoondesmeu-schen drinken, zijn vleesch eten, heet het den geheelen Christus, zijne leer, zijn lijden en sterven, zijne geheele levenskracht in zicb opnemen, zich daarmede geestelijk voeden. Joh 6:53, 54, 55, 56. — Het bloed, dat mot water vermengd uit dc doorboorde zijde van den gekruisigden Jezus vloot. Joh. 19:34, wordt d. t. pl., naar het gevoelen der meeste Interpp., vermeld als een bewijs van zijnen dood; andd. anders.

x i n XT -1 x xv \' x, \'\'«5 , i5, van x\'Iiixto^ \'ixx^v\' (vgt;n èxxw, z. aid.), de bloedstorting, een wd., dat alleen in bet N. T., en ook daar slechts éénmaal, Hebr. 9:22, voorkomt, waar het van het bloed der offerdieren gebruikt wordt.

xipio$-poéu, -iS, van xlpx, aid., en é po\'o; de vloed, aan bloedvloeiing lijdeni een wd. van het N. ï. Alleen Matth. 9 :20.

Alvéxi;, ot/, J, Grickscheeigennaam, Eneas, van een man, die te Lydda woonde on door Petrus genezen werd. Hand. 9:33 , 34.

«\'/veo-is, £«?, van xlvéu z. aid., de lof, de 1 ofv er h effing. Alleen Hebr. 13:15.

alvéu, , éru (vgl. over dit. Futurum lirai-vt\'w, welk Composit. iu liet Attigehe proza gebruikelijker is don het Simplex, vgl. pape en passow op u\'ivéu), van alvo?, z. aid., eigenl. goedkeureu; van daar loven, prijzeu, Luk. 2:13 (zie over de verbinding vim het particip. in plurali met een voorafgaand eollectiv. in sin-gulari buttmann\'s Gr. § 119, 11, S. 333, en winek\'s Gr. S. 457). 20, 24 : 53, Hand. 2 : 47, Bom. 15:11 (waar over de verbinding van deu Imperativ. iu het praes., die de voortzetting eener reeds aangevangene of reeds plaats gehad hebbende handeling beveelt, met den Imporntiv. in den aoriat., waardoor eene handeling bedoeld wordt, die lt;5f snel voorbijgaat en oumiddollijk behoort te geschieden, óf voor \'t minst slechts éénmaal moet plaats hebben, alsmede over de sehijnbare vcrwaarlooziug van dit onderscheid, Winer\'s Gr. S. 280 kan vergeleken worden); nvic ixl nvt of rreft rivof niemand o v e r of wegens iets prijzen. Luk. 2:20, 19:37.

a\'/viy liet, ar of, ró, van ahhroixm ik spreek in raadselen, duister, van daar — eeue duistere rede, een raadsel. Alleen 1 Kor. 13:12, waar iv aiWyftan zooveel is als a\'iviy-/iXTiKiïf — duister, raadselachtig.

aïvoi;, ou, i, de lof, Matth. 21:16, Luk. 18:43.

A i v at v, li, onverbuigb. hebr. eigennaam E n O n, waardoor eene kleine plaats of vlek wordt aangeduid, dat, volgens den kerkvader Eusebius, aan den westelijken oever der Jordann, ongeveer 3 uren zuidwaarts van Beth-sean of Skythopolis gelegen was, Joh. 3:23. Vgl. het Bijbelseh Woordenb. op deu naam.

ctlpéoiiai, -oCixcei, -yeropxi, aor. 2 etKó^vfv, particip. , Medium van het in het N. T.

niet gebruikelijke Aetiv. ctlféui, ik neem, ik grijp, van daar voor zich nemen, d. i. verkiezen, Phil. 1 : 22 (waar over het Fut. bij vragen, die eene overlegging te kennen geven, z. op iyofa^u), 2 ïhess. 2:13; met /.iSAAov —: boven iets anders verkiezen, d.i. de voorkeur geven aan, Hebr. 11 : 25.

xV p s lt;71;, sat, ft, van alféa, z. op het voorg. wd., eigenl. het nemen, en van daar metonym, voor wat men neemt wanneer men grijpt, d. i. de keus van, het streven naar iets; in het N. T. de sekte, d. i. vereeuiging van menschen, die hetzelfde wijsgeerig of godsdienstig inzicht huldigen (sekte van sectari: navolgen). Aanvankelijk werd dit woord in goeden, in de latere tijden der kerk daarentegen in slechten zin gebruikt. Hand. 5: 17 wordt van de sekte der Sadducecrs, 15:5 van die der Farizeërs, welke H. 26:5 il xxfifliiTiry — de nauwgezetste, ge-strengste heet, gewag gemaakt; ook de Christenen worden door den woordvoerder of redenaar Tertullus, Hand. 24:5, juist niet met booze bedoeling, met deu naam van sekte der Na-zareners, rm Na^upxiuv x\'/plri(, bestempeld; vs. 14 herbaalt Paulus zelf dat woord, schoon niet met instemming; H. 28:22 komt het nogmaals voor in den mond der Bomeinsche Joden, die het zonder kwaad opzet van het Christendom gebruiken. Doch al spoedig verbond zich met aï\'pstrii; het begrip van dwaalleer, in tegenstelling met de ware leer en een door geeue mensehelijke meeningen verontreinigd geloof. Iu dezen zin heet a\'ifta-if iets verderfelijks, gelijk uit 2 Petr. 2:1 blijkt, en wordt het gelijkbcteekenend met partij, scheuring, verdeeldheid, 1 Kor. 11 :19, Gal. 5:20.

xlftr -fau, van alftróf. Adject, verb, van alféoi, verkoren, begeerd, begeerlijk; van daar verkiezen. Het wd. komt slechts bij latere schrijvers, en in het N. T. alleen Jffatth. 12:18 voor.

xlpenxóf, vt, ov, van otiptróf, z. op het voorg. wd., eigenl. verkiezende, vervolgens iemand, die ttlpéireis doet ontstaan, — scheurziek, twistziek, in welken zin het in de uitdrukking ttipsTiKdf \'xvöpwvoi;, Tlt. 3:10 ~ scheurmaker, verstaan moeten worden. Het komt elders in het N. ï. niet voor.

a\'tpu, nttisch samengetrokken uit aeïpu, fut. ipü, aor. 1 vpx (zie over het in deze en de volg. vormen ontbreken van den Jota subscript., die in vele oudere uitgaven van het N. T. nog staat, uuttmann\'s Gr. § 101. 5. in de noot, en winer\'s Gr. S. 45), Conj. \'tipu, Imperat. Sipov, Infinit. Spa/, Partic. «vtoj, perf.

yipKx, perf. pass. %piixi, aor. 1 ijpöifv, fut. ip-Qfaopaii de grondbeteekenis is in de hoogte heffen, van den grond opheffen, opnemen (vgl. het lat. tollo), tiv« (Matth. 22: 13 volgens den Bec.), en r(, zooals rijii xAiVifv Matth. 9:6, to — het (doode) lichaam, Matth. 14 : 12, en derg., vgl. Joh. 8 : 59, Hand. 20:9, 27:13, waar bij «pavre; moet ingevuld worden ras? xyxupaf ~ de ankers ligten (vgl. over deze ellipt. spreekwijze wineu\'s Gr. S. 524). Afgeleide beteekenissen zijn: 1) opnemen, in den zin van opzamelen, Matth. 14:20: to Tepio-ffevov rSv xbairnixTuv — het overschotder stukken. Mark. 6 : 43, 8:8, 19, 20; 2) heffen, opheffen, verheffen, Ttfv �p« eis = de hand slaan naar, Openb. 10:5, Ti(v zr: met luiderstem spreken, roepen, Luk. 17:13, iu het gebed.

Hand. 4: 241 a\'tpeiv — de z iol als \'t ware

in zwevendcn atnat, d. i. in spanning, in verwachting houden, Joh. 10:24, vgl. do spreekwijs (Jufitiv ctlpeiv _r: den moed ophouden (het tegenovergest. van doen dalen of zakken), die ook bij de ongewijde ach rij vers wordt aangetroffen (z. pape in v.), en het te minder noodig maakt, h. t. pl. aan andere beteekeniasen, als van misleiden of kwellen te deuken; 3) opnemen, op zich nomen mettle neven-beteekenis van dragen, Matth. 27 : 32, Mark. 2:3; èxlt; xeipiv ~ op do handen, Matth. 4:6, Luk. 4:11; in figuurlijken zin het kruis, het juk: tov fTaufóv, rèv {vyóv, Matth. 11:29, 16:24, Mark. 8:34, 10:21; 4) nemen, in den ziu van in bezit nemen, over iets beschikken, Matth. 17:27, 20:14, Luk. 19:21, 22, van verkrijgen. Mark. 15:24, van halen of weghalen, Matth. 24:17, 18, Mark. 13:15, 16, Joh. 20:15, vau wegnemen, Matth. 13:12, 25:28, 29, Mark. 4 :15, Luk. 11 : 52, inet geweld nemen of ontnomen, Luk. 6 : 29 , 30, Joh. 10:18, 20:2, 13, waar de 3 pers. plur. impersonaliter staat — de menschen, men, i. wineb\'s Gr. S. 519; 5) nvi «k nérov t/vüv — iemand van an-derer gemeenschap uitsluiten, 1 Kor. 5:2; nvi èx raB xór/xou — uit de wereld wegnemen. Joh, 17:15; ook zonder dit bijvoegsel — weg n era en in don zin van vernietigen, d o o d e n m e medio tollere, Matth, 24:39, Luk. 23:18, Joh. 19:15, Hand. 21: 36, waaraan zich de meer algomoene beteekcuis sluit van wegdoen, te niet doen, Efez. 4: 31, Kol. 2:14. — Joh. 1 : 29: 4 «fjvo? tov ieou , i cilfuv xifv inufTiav roC xófpou, wordt u\'tpeiv door eenigen wegnemen, door andoren dragen vertaald; beide beteekenissen worden gevoegelijk h. t. pl. vereenigd, als in ons wegdragen, d. i. don last der zonde op zich nemen, om er de wereld van te verlossen; Joli.11 :48: lipoum riixüv iceci tov róxov xxi rè I0vo{, kan x\'/peiv óf van een gewelddadig wegnemen verstaan worden, in welk geval iipcSv volg. somm. voor xlt;p\' iiiiSv staat en bij dpciviri behoort, (5f in den zin van vernietigen, verdelgen, vgl. lücke in zijne Comment, a. h. 1.; 1 Kor. 0:15: Kpaf rk /«£/gt;gt; roB xpia-ToS Toiijira irópvitf nétol, heeft het don zin van aan Christus als rechthebbende of eigenaar ontnemen, d, i. onttrokken; eene bijzondere moeielijkheid levert a\'ifei Matth. 9:16 op, waar ct\'lpuv hot begrip van iets gewelddadigs in zich sluit, en alzoo scheuren, afscheuren betoekent, T( «xi nvot iets van iets; \'t waarschijnlijkst beschouwt men irkvipuij.u — ia

het voorafgaande, als subject en vult of niets of het onbepaalde r! in, waardoor men den navolgenden zin verkrijgt: want het ingezette stuk trokt af, of trekt iets af van het kleed; vgl. Luk. 5 : 36. Op een gewelddadig wegnemen dooien voorts ook spreekwijzen als: otpew tov Myov, Mark. 4:15, rijv TxvowAtixv, Luk. 11:22 — wegrukken, ontrukken; nvós scil. rl. Mark. 2:21, verklaart men als den Genitiv., die op de verba separandi volgt, z. wineb\'s Gr. S. 177; ti xiei nvo; =: iets van iomand ofvaniotswog-ofafnemen, Luk. 8: 12, Joh. 10:18, 16: 22.

xlrrHavo/tal, -tjira/iai, Depon. mod., oig. met de zintuigen (rtj aicofj, rji 6trn% enz.) waarnemen, doch vervolgens overdracht, ook = waarnomen raet don geest, d. i. voelen, gevoelen in don zin van begrijpen, bevatten, verstaan. Alleen Luk. 9:45.

«W owe, suf, ii, van het voorg. wd., eig. de zin. het zintuig (toB ipSiv, rif; axoi); enz.), en van daar de zintuigelijke waarneming, doch vervolgens overdracht, ook van waarnemingen met den geest, het gemoed gebezigd = ervaring, door ervaring verkregen inzicht. Het komt in het N. T. alleen Phil. 1:9 voor, waar het van iirtyvua-it onderscheiden wordt als datgene, wat de mensch op passive wijze, door ondervinding, van de dingen buiten hem leert verstaan, van de zuiver theoretische kennis, die hij door nadenken en beschouwing van de dingen des geestos verkrijgt.

ctirrHyrypio)/, ov, Ti, (oigenl. Neutr. v. het Adject. alt;VÖgt;)Tiip/05, z. wineb\'s Gr. S. 87) van alriivonai z. aid., het zintuig (bijv. yturn-xdv). Alleen Hobr. 5:14, waar het fig. van de hoogere geestvermogens, verstand, of oordeel, verstaan moet worden.

ntlrxpo-nepSiie, éo{, oC{, 4, ij, é{, ri, van ala-xpit z. aid. en xépiof gewin, — vuil gewin zoekend, d. i. door vuile of lage hebzucht gedreven, 1 Tim 3: 3 (Boe., doch tegen de Codd.), 8, Tit. 1:7.

ala-xpo-xepicSi;, Adv. van het voorg. wd. — uitrxpov xépSoui; (zooala Tit. 1 :11

staat) — om vuil gewin. Alleen 1 Petr. 5:2.

air xtquot;-gt;iOy lx, /«{, van hot volg. wd. en hiyoi, rede, spraak, van daar vuile of schandelijke (ontuchtige) taal. Alleen Kol. 3: 8.

al? XP°S\' iv. tegenovergesteld aan xaAij, schoon, goed, en evenals dit met opzicht tot lichaam en geest beiden gebezigd. Hot komt in het N. T. alleen in zodelijken ziu voor, rz leelij k.

so handel ij k, onbetamelijk, 1 Kor. H : 6, 14:35, Efez. 5:12, Tit. 1:11.

al a %f ir y (, yrot, it, van het voorg. wd., schandelijkheid, onbetamelijkheid. Alleen Efez. 5:4, waar het veelal van ontuchtige of onvoegzame taal (— aia-xfoKoylu i. aid.) verstaan wordt. Vgl. MBIJEB a. h. 1.

air xvvti, gt;)?, J), van «To-^o;, schande, bij de classici meer bepaaldelijk het gevoel van of voor schande, d. i. de schaamte, in weikeu zin het ook Luk. 14:9 voorkomt; in het N. T. betoekent het echter ook metonym. datgene waarover men zich schaamt ofte schamen heeft, d. i. de schande, Phil. 3:19; Tii KfVTTTcc Tt){ aiV;£!/n)?, 2 Kor. 4:2 — de verborgenheden der schande, dat zijn gedachten waarvoor men zich schaamt, bedoelingen waarvoor men niet durft uitkomen; al atrX^x\' rivóf, Jud. vs. 13, ~ iemands schandelijkheden, waarbij men denke aan de uitingen of openbaringen (in woorden en daden) der bedorvenheid van zijn gemoed (zie over den Pluralis der Abstracta winer\'s Gr. S. 159); tgt;)C yuftvittfroc, Openb. 3:18,

= de schande, die uit de ontblooting des liehaams ontstaat; = de schande in tegenstelling van eer, d. i. de smaad, Hebr. 12:2.

van aïlt;rxo(, zie op het voorg. wd., eig. leelijk maken, en van daar aan smaad en schande prijs geven —- te schande of beschaamd maken, in pass. 2 Kor. 10:8; \'év t/vi = in eenig opzicht, Phil. 1:20; in het Med. aWxuvoizai (met aor. 1 pass. in reflexieve beteekenis) = zich schamen, in den zin van zich voor iets als schandelijk ontzien, met den Infinit. (van hetgeen niet reeds geschiedt, maar nog gedaan moet worden, zie winee\'s Gr. S. 310), Luk. 16 :3, vgl. 1 Petr. 4:16, waar die uit het verband moet worden aangevuld; aiVjji/vofta» airó nvof, i Joh. 2:28, is eene praegnante zegswijze, te kennen gevende, dat men zich te beschaamd gevoelt, om iu iemands tegenwoordigheid teverkeeren, en daarom weggaat, dus = ik neem beschaamd de wijk van of voor iemand.

aiTeu, -di, , in Activo vorderen, ei-schen, verlangen, t/= iets verlangen, om iets vragen, Hand. 16 : 29, 1 Kor. 1 : 22; nvi n =\'van iemand iets, of iemand om iets. Luk. 12:48, 1 Petr. 3:15; in het gebed vragen, Matth. 6:8, 7:7, 8, Joh. 11:22, 14:13, 15:16, enz.; vrafi nvos = van iemand, Matth. 20:20 (waar echter tischend. avi leest); rit airfnuTct (over de verbinding der nomina conjugata met hunne overeenkomstige verba zie op uytkny) = i e n. a n d eene bode voordragen, 1 Joh. 5:15; absolute 1 Joh. 5:16 (waar over het Futurum in plaats van den Imperativ. zie op ayavau); in het Medium alréoncti, celroS/ixi =: voor zich verlangen, vorderen, verzoeken, t/ = iets, of om ieta, Matth. 27: 58, Hand. 12:20; nvu = de xiitlevering van oen persoon verlangen, Matth. 27:20, Hand. 3:14; evenzoo ri trufi tlt;vo; = iets van iemand verlangen, verzoeken, Hand. 3 : 2, 9:2; om iets vragen, t/. Mark. 6:24 (quot;waar over het Futurum bij vragen, die een twijfel aanduiden, zie op xyopi^u-, tischehd. leest hier echter met de beste Codd. aïrifiraifiat); Tivi — om iemand vragen, iemand be-geeren, Hand. 13:21; voor eene orat. dir. geplaatst of met volg. Infinitiv., om het voorwerp; waarom men vraagt, uit te drukken, Mark. 6:25, Hand. 7:46: absolute = bidden, als godsd. handeling. Joh. 16:56; in plaats van Séopai = God in den gebede aanroepen, met volg. Infinitiv., Efez. 3:13, met Yvcc, Kol. 1:9.

x\'iTy /ice, aroc;, Ti, van het voorg. wd., eig. datgene waarom gevraagd of gebeden was, d. i. het verzoek, de bede in objekt. zin, Luk. 23:24, 1 Joh. 5:15; doch ook in subject, zin = de wensch, de begeerte, Phil. 4:6.

aiTi\'a, lat;, in het algemeen de grond, de oorzaak of reden van, deaanleiding tot iets, Matth. 19:3, Luk. 8:47, Hand. 10:21, 22:24 , 28 : 20 . 2 Tim. 1:6, 12, Tit. 1 :13, Hebr. 2:11; in het bijzonder de grond eener rechterlijke uitspraak, d. i. de schuld of beschuldiging (vgl. het lat. causa, fr. cause), Matth. 27:37, Joh. 18:38. 19:4, 6, Hand. 13 : 28 (waar, ovenals 28 :18, out ia tou metonym. moet verstaan worden van eoue misdaad, waarop do doodstraf gesteld was), 25:18 , 27; — Matth. 19:10 beteekent y; ctirtcc roC avfyuirov fitrx tïj^ yvvxixhs de zaak tusschen den man en de vrouw, d. i. hunne verhouding tot elkander als grond der hier voorgeschrevene gedragslijn van den eersten ten aanzien der laatste.

ot]t icc fj. ot, «tos, tó, van het volg. wd., d e b e-schuldiging, het punt van aanklacht. Alleen Hand. 25: 7 (volgens den Ree., doch in strijd met al de Codd. majusc. die «jnw/uata hebben. Zoo ook tischend.).

uIt ofieti, -Snai, van aWlx zie aid. aanklagen, beschuldigen. Alleen Rpm. 3:9, waar tischend. echter met de meeste Codd.

bet compos. xpouitiuoficet (zie aid.) wil gelezen hehben.

u\'lnov, tov, tó, eigenl. het Keutr. van het volg. wd., oorzaak, reden, Hand. 19:40; in het bijzonder in rechterlijken zin = de schuld, het misdrijf, Luk. 23:4, 14, 22 (op welke laatste pl. de Codd. echter verschillen, daar sommige, voor oiiSiv oÜtiov, otiJe/x/«v alrtav of ovföv \'dtfyov lezen).

et\'friOQy cc, ov, in \'talg., in goeden en slechten zin = oorzaak van of schuldig aan iets.

. Het wd. komt in het N. T. alleen Hebr. 5: 9 voor, en wel substant., in goeden zin, ~ de oorzaak, bewerker.

a\'irluiix, «to? , ri, van a\'iTi»onai z. aid., — airtuna, z. bov.

u\'iQvïS in (, (ov, b, fi, ov, Ti, van (van «(JiaviS;) plotseling, onvoorzien, van daar hetgeen onverwacht, plotseling komt,

Luk. 21 : 34 , 1 Thess. 5 : 3.

/««. lt;1, van ij a!xM de spits eener lans, en uMitkohui ik word gevangen, = de gevangenschap, eig. krijgsgevangenschap, Openb. 13:10; metonym., of als het abstracte Collectiv., voor al%niigt;.uToi = de gevangenen (zooals gezantschap gezegd wordt voor de gezanten, die het uitmaken), Efez. 4:8 (waar over de verbinding van het Verbum met het Nomen eonjug. zie op ayxmi en vgl. op het volg. wd.); lt;rvva-

ytiv, Openb. 13:10, = eene gevangeuschap samendrijven, d. i. gevangenen maken, in gevangenschap leiden.

ctixnufiuteuu, -svtu , van z.

aid., iemand krijgsgevangen maken, in gevangenschap leiden, mot het noinen con-jugat. (z. op ctixnalc-iirtee), Efez. 4:8 (in een citaat uit Ps. 68 :19 volg. de LXX) j overdracht.

= onder zijne macht of invloed brengen,

2 Tim. 3:6, waar volg. de Codd. echter het volg. wd. schijnt te moeten gelezen worden.

alxnaKuiTlZu, /Vw, = a;^aAwT£i/w z. aid., krijgsgevangen maken, gevangen nemen; met elt;«, in praegn. zin, = gevankelijk ergens heen wegvoeren. Luk. 21 :24; overdracht. tivamp; tik = iemand onder den invloed, de macht van iets brengen,Rom. 7 :23; ook zonder t/v/, 2 Tim. 3 :0 (z. op het voorg. wd.); = van de vrijheid berooven en tot dienstbaarheid dwingen, ti, 2 Kor. 10:5, ?r2v = al hetgeen tegen

Christus wordt uitgedacht.

ot] hoiT o s , ov, b, if), ov, Ti (z. over de etymologie op aJ^aAwWa), krijgsgevangen, gevangene. Alleen Luk. 4:19, waar het voorkomt in een citaat uit Jesaja 61:1 volgens de LXX.

a\'iuv, avos, b, (bij de ongewijde schrijvers ook r)), van alèv töv = altoos z ij n d e (z. uver deze afleiding, die bij Aristot. gevonden wordt, pape op dit wd.), 1) = aevum = eeuw, d. i. lange duur van tijd, en in beteekenis vrij gelijk aan het Hebr. dVi» = onbepaald lange tijd, eeuwigheid; aff\' alSvof, aito tUv aiu-vaiv (over den Pluralis vgl. op ^£K

toO iiSivot = van de vroegste tijden, van eeuwigheid her. Luk. 1:70, Joh. 9:32, Hand. 3: 21, 15 :18; rpo rmtoi; tov a\'iüvof, Jud. vs. 25 (waar deze ww. echter niet in den Ree. gelezen worden) = voor alle tijden of eeuwen; elf tov xiOvix, s/? tou? aitiveti = tot in de verste tijden, d. i. tot in eeuwigheid, Luk. 1:33, Joh. 6:51, 58 enz.; van daar els tov utfiva adverb. = voor altoos of voor eeuwig. Mark. 3:29, en met de negatie HyxsTi — si( Tiv «Mva = in eeuwigheid niet meer, nu noch i m mer weder, Matth. 21 :19, Mark. 11 :14; ov fiij — tU tov aiSva = tot in eeuwigheid niet, of welligt ook op sommige pil. (men vgl. Joh. 8:51, 52) niet tot iu eeuwigheid, niet voor eeuwig, Job. 4:14, 13:8, 10:28; intensive versterkt door den Genitiv. van hetzelfde wd. (om een Snperlativ. uit te drukken, z. op üyiot) tit Toif aimxs tüv ciiuvuv, of elt;« vitcic; tok; yevsxi; toC alevoe tSjv xiüvm = tot in de allerverste tijden, tot in alle eeuwigheid. Gal. 1 :5, Phil. 4; 20, 1 Tim. 1 :17, 2 Tim. 4:18, Hebr. 13: 21, Efez. 3 : 21, 1 Petr. 4:11; 2) daar de tijd niet zonder de dingen, die daarin geschieden, gedacht kan worden, zoo beteekent oi aiüvei; naar Hebr. wijze van voorstelling ook de wereld, Hebr. 1 : 2, 11 :3. 1 Tim, 1 :17, waartoe sommigen ook de uitdrukking xpo tOv almuv brengen vóór de wereld, d. i. vóór de schepping dor wereld, 1 Kor. 2:7; 3) daar de wereld niet zonder haar verloop in den tijd gedacht kan worden, zoo beteekent b aiüv ook den wereldtijd of wereldloopkring, d. i. den tijdkring, dien dc wereld in het plan Gods te doorloopen heeft. Reeds naar de voorste\'.-ling des O. T.\'s was die loopkring in twee perioden verdeeld, die den naam droegen van rwn DVi» en san DVW; a^ene\' devóórmes-siaansche tijd, het tijdperk des O. Verbonds, wordt als een tijd van ellende, van zonde en ongeloof, deze, de messiaansche tijd, het tijdperk des N. Verbonds, wordt ais een tijd van geluk, van vrede met God en van goddelijken zegen, onder de heerschappij van den Messias,

afgemaald; gene is de (uit het standpunt des toenraaligen beschouwers) tegenwoordige, ó alèiv oiroc — i v5v aldv, (\'2 Tim. 4:10, Tit. 2:\'12) ó ctléiv o hcirrüs (d. i. de tegenwoordige, öal. \'1 :4) o utm tov KÓc-pou toutov , 6 xaipèf o5to( en é «/wv absolute, waarnaar pil. te verklaren üijn als Mattb. 13:22, Mark. 4:10, Luk. 16:8, waar de kinderen dezer wereld racnscben zijn. wier streven uitsluitend op het aardsehe gericht is, vgl. H. 20 : 34; Rom. 12:2, waar ó x\'iciiv oSroi; de raenschen zijn, die den tegenwoordigen, ongoddelij ken tijdgeest huldigen; 1 Kor. 2:6 en 8, waar de iipXOVTes toC celiïvot toutov dezulken zijn, die bij de wereldsch- d. i. ongoddelijk-gezin-den in den tegenwoordigen tijd het meeste gezag , den grootsten invloed hebben; 2 Kor. 4:4, waar deze wereld wordt voorgesteld als geplaatst onder het bewind van een eigenen God, 6 6iè( tov alüvos tovtov — de God dezer eeuw, die Joh. i2 :31 ó tip^uv tov KÓtr^ov tovtov genoemd wordt, vgl. Efez. 2:2, 6:12 en op xó/r-uoc; 2. b. (3.; Toe re\'A») tSi almtiiv, 1 Kor. 10: 11, ~ y (j-vi/Té^eice tov eelüvof tovtov, is het einde van den. vóórmessiaansehen tijd, nlzoo het tijdstip der aanstaande wederkomst van Christus, met het dnnraan verbonden wereldgericht, vgl. Mattb. 13:39, 40, 49, 2i:3, 28:20, Hebr. 9:26 (waar van Christus gezegd wordt, dat hij aan het einde der wereld of de voleinding der eeuwen verschenen is) en de uitdrukking V\'iépu oe\'iOvof 2 Fetr. 3:18 (vgl. op SfiÉ/ja); deze is de toekomende, 6 aliiv é /«A-Awv — ó aliin è \'eTrspxónevoq, é aioiv hxs7vo(, {l olxov/xévii y, fiéAï.ovTx, in PUirali 01 zid\'ve; ot tTspxóiisvoi — de tijden, gedurende welke de Messias als heilvorst over de menschen heersoht, de tijd des nieuwen Verbonds, waarop pil. betrekking liebbcn als Mntth. 12:32 , Mark. 10: 30, Luk. 18 : 30 , 20 : 35, Efez. 1:21, 2:7, Hebr. 2:5, 6:5. — Daar de heerschappij van den Messias, ofschoon met zijne nardsche verschijning en de oprichting des nieuwen Verbonds aangevangen , baren vollen omvang nog niet verkregen beeft, maar dit eerst bij zijne wederverschijning hol geval zal zijn, zoo breidt de profetische gezichteinder der gewijde schrijvers zich nog verder uit, en de daaruit ontstane voorstelling volgende, kan men de eerste of tegenwoordige wereldperiode als nog tot die wederverschijning voortloopend beschouwen; dan zijn de cttojvtc, lu^Aovrst de nieuwe wereldperiode, waarin het godsrijk in vollen luister te voorschijn treedt, en de Messias in al zijne machtsvolkomenheid over de menschen heerscht.

xiüv io (, (ov, ó, ov, tó , maar ook «IiIivioq , quot;t, ov, vgl. wineb\'s Gr. s. 65, van hetvoorg. wd., wat buiten de grenzen des tijds gelegen is — eeuwig, in absoluten zin, zooals 6e3s u\'iüviof, Eom. 16:26, TrveSnx aïaniov, Hebr. 9il4 (waar enkele Codd. ctyio; lezen); van een tijdsverloop, welks begin zich niet laat aanwijzen, eeuwig ex ante, als vpo xpóvm alw-vlm — vlt;5(Sr eeuwen, 2 Tim. 1:9,

aluvioif — sinds eeuwige tijden, d. i. ecuwen lang, Rom. 16:25; hetgeen zonder einde is, eindeloos voortduurt, eeuwig ex post, zooals ulmla KÓTputrn; Hebr. 9:12, vgl. 7 : 24, Trupxx^Ti!; 2 Thess. 2:16, SixHyxy Hebr. 13:20, fuayysAiov Openb. 14:6, poecri-Af/a, 2 Petr. 1 :11 , enz.; hiertoe behooren ook pil., waar altóviof als praedikaat gevoegd wordt bij de woorden ^w-f, . Só^a, xóAxlt;rif, \'c/.ttpc;, GUTviptx, kftuu, xiItic, ; Luk. 16:9 en Hebr. 6:2 pleegt men eeïmiot op de Messiaansche periode (z. op oclióv) betrekkelijk te maken.

XKaSxpa-i\'x, {;, van « priv. en xxiïapós z. aid., de onreinheid in natuurlijken zin, Matth. 23 : 27; in zedelijken zin , in \'t algemeen Eom. 1 :24, 0:19; in \'tbijzonder de onkuisch-heid, 2 Kor. 12:21, Gal. 5:19, Efez. 4:19, 5:3, Koloss. 3:5, 1 Thess. 4:7; — onzuivere (eer- of hebzuchtige) bedoeling, 1 Thess. 2:3, vgl. vs. 5, 6,

axaSxpTiff, liTOf ,vi,dczcdelijkeonrein-heid; alleen Openb. 17 : 4, waar tischend. echter, voor uxxtx^t^toc, nopvelxc; (Ree.), ri xxiixpTX Tif? v. leest.

xxiiQxpTOi;, ov, é, ft, ov, tó, van x priv. en xxSxpóf z. aid., onrein, onzuiver; 1) in oudtestamentischen zin gebezigd van hetgeen door de wet verboden was, zooals met uame het gebruik van zekere spijzen, Hand. 10 :14, 11 : 8 , 2 Kor. 6:17; van daar ook overgedragen op de niet joden, voor wie een dergelijk verbod niet bestond, en die daarom zelve onrein waren in het oog van den betrachter der wet. Hand. 10:28; ook in \'t algemeen van de heidernn, als verontreinigd door den afgodendienst, 1 Kor. 7:14; 2) in zedelijken zin ~ ontuchtig, Efez. 5:5 en mogelijk ook Openb. 17:4, waar het dan in het Neutr. Plur. substantive gebruikt wordt in den zin van vuilheid, onreinheid, vgl. op het voorg. wd.; 3) in \'t algemeen = boos, goddeloos, onheilig, in welken zin de kwade geesten in het Jf. T. tvsv^xtx xxd-öxprx genoemd worden, Matth. 10:1, Mark. 1 : 23, Luk. 4 : 33, Hand. 5 :16, Openb. 16 :13.

xxxipéo IJ.XI, -0B1J.X1, het Medium van xkui-péoi, waarmede hit in beteekenis overeenkomt.

doch dat in het N. T. niet wordt aangetroffen , van x priv. en b Kotipóc,, de juiste of geschikte tijd, van daar niet in de gelegcnlieid zijn. Alleen Phil. 4 :10.

uKxlfuq, Adverb, van axaipo;, ov, ongelegen, ontijdig, in welke beteekenis het tegen evKalfU( ovorstaat 2 Tim. 4:2. Het komt old. in het N. I¹. niet voor.

«xaxo?. OU, i, *1, ov, ró, van « priv. en xaxrf;, i. aid., onschuldig, schuldeloos, Hebr. 7:26; ook onschuldig, in den zin van niets kwaads vermoedende, d. i. onnoozel, argeloos. Bom. 46:18.

ÜKcevSx, gt;(?, 1). de doorn, Matth. 7 : 16, Mark. 4 : 7, Luk. 6 : 44, Joh. 19 : 2, Hebr. 6 : 8.

xxxvtlivot;, ivti, ov, Adj. van het voorg. wd., doornen, uit doornen gevlochten. Mark. 15:17, Joh. 19: 5.

^xapTTO?, ov , i, *i, ov, ró, van a priv. en b KocfTrói; z. aid., zonder vrucht, onvruchtbaar; in eigenl. zin Jud. vs. 12, SévSpx üxxfza -, figuurlijk van dengene, bij wien het woord der prediking geene vruchten van bekeering en heiligmaking draagt, Matth. 13:22; ook van dat woord zelf, in zoover het geen heiligenden inv loed heeft op dien die het hoort, Mark. 4 : 19; in het algemeen van iets, waardoor niets goeds gesticht of uitgewerkt wordt, 1 Kor. 14:14; of van iemand, die geene goede werken voortbrengt, Tit. 3:14; — slecht, verwerpelijk, Efez. 5:11; eV? ti — onvruchtbaar in of ten opzichte van iets, 2 Petr. 1:8.

inxri-yvurr 0$, ov, b, *1, ov, tó, van x priv. en KxrxyivuTnai, ik veroordeel, niet verwerpelijk, onberispelijk. Alleen Tit. 2:8.

ixxrxKii^vTTOi;, ov, b, *1, ov, ró, van a priv. en xxrxKu/iVTrrw, ik bedek, en van daar ongedekt, ouges luierd. Alleen 1 Kor. 11:5,13.

xkxt6k p it o ov, b, if, ov, ró, van a. priv. ea xarxxpivw, z. aid., onveroordeeld, zonder voorafgaand rechterlijk onderzoek — indicta causa, Hand. 16 : 37, 22 : 25.

«x«t^Auto5, ov, b, tl, ov, ri, van «priv. en itxrxAva, ik vernietig, van daar onvernietigbaar, wat niet verstoord of gesloopt kan worden; Jfwi) ~ onvergankelijk, eeuwig leven. Alleen Hebr. 7:16.

xxarxirxrros, ov, b, vt, ov, ri, van x priv. en xxrxK»7iTU, ik bestrooi, van daar niet bestrooid. Alleen, als (door lachmakk opgenomen , doch waarschijnl. uit eene schrijffout ontstane) Variant van het volg. wd., 2 Petr. 2:14.

XKXT ava-T o $, ov, b, t), ov, ri, van x priv. en kxtxttxuu , ik doe ophouden, breng

tot rust, van daar eigenl. zonder ophouden, voortdurend; riv6$ (over den Cronitiv. bij Ad-jeetiva verbalia z. wineb\'s Gt.\'S. 175) =; voortdurend of rusteloos bezig met eene zaak. Alleen 2 Petr. 2:14 (waar over de lezing xkx-rxirierovc, zie op het voorg. wd.;.

xxxrairrxiTtce, (xq, li), van «xxrxirrxréa ik ben xxaTiiamp;rxrog (z. aid.), van daar de onrust, de onbestendigheid; vervolgens in \'t algemeen iedere onrustige beweging of de daaruit ontstaande verwarring, beroering, Luk. 21:9, 1 Kor. 14:33, 2 Kor. 6:5, 12:20, Jak. 3:16.

xk ar lt;ia-T eer 0(, ov, b, ov, ri, van x priv. en xafl/Vriffjf, z. aid., onrustig, onbestendig, wankelbaar. Alleen Jak. 1 :8 (doch vgl. het volg. wd.).

xx xr x r % s to $, ov, b, *5, ov, ri, van a priv. en xxrexquot;. ik houd vast of bedwing, en van daar niet te bedwingen, teugelloos. Alleen Jak. 3:8, waar tischend. echter xkx-rxrrxrov leest, z. het voorg. wd.

\'A x t A]J «lt;£, een syrochaldeeuwsch, samengesteld wd., dat Hand. 1:19 iu het griekseh wordt overgezet door xl^aroc, — bloed-

land of -akker, d. i. een stuk grond, voor een bloedprijs gekocht (z. over het gebruik van den Genitiv. tot aanduiding eener meer verwijderde betrekking wineb\'s Gr. S. 169).

xnéfaioi;, ov, b, , ov, ri, van x priv. en xepxvvufii, ik vermeng, van daar onvermengd; overdracht.: zonder listige nevenbedoeling ot valschheid, d. i. eenvoudig, oprecht, Matth. 10:16, Phil. 2:15; zonder erg, onnoozel, ei; ri\'xxxiv =z in het kwade, Rom. 16:19.

kx|Aivmlt;gt; éo(, oV(, b, ii, ri, van a priv. en xA/vw, ik buig of neig, van daar onbuigbaar, vast, onwankelbaar. Alleen Hebr. 10 : 23.

xxiix^u, -kva, van y; xx^vi, de volle bloesem of bloem, van daar in vollen bloei staan, en vervolgens beginnen t e rijpen. Alleen Openb. 14: 18.

ixrfv, Adverb., eigenl. Accusat. van ») ixpt, z. het voorg. wd., in de meer algemeene beteekenis van uiterste spits of punt, van daar adverbialiter (z. over soortgelijke substantiva iu Accusat. als irpolxx enz. BUTTMiHN\'s

Gr. §115, 4) gebruikt — op het oogenblik, juist nu; bij latere Grieksche schrijvers echter, in strijd met het Attisch taalgebruik (zie pape in v.), = \'én, nog. Alleen Matth. 15:16.

a x v «lt;)gt; o ;, hardere vorm voor xyvxtpot (z. aid.), die in enkele Codd. Matth. 9:16, Mark. 2:21 gelezen wordt.

xKovj, i(5, (vgl. op xxouu), 1) het zintuig des

gehoors — het gehoor, 1 Kor. 12:17, 2 Petr. 2:8; 2) het werktuig des gehoors — het oor, in sing, en plur., Matth. 13:14, Mark. 7:35, Luk. 7 :1, Hand. 17 : 20, 28 : 26, 2 Tim. 4: 3, 4, Hebr. 5:11; ixofy axousiv, in de vertaling, volg. de LXX, van het hebr. Sgt;173115 *.3)13113, Jes. 6:9,

- t : • \'

waar deze spreekwijze van een werktuigelijk hooren gebezigd wordt, Matth. 13:14, Hand. 28:26; 3) het gehoorde of hetgeen men hoort, d. i. het gerucht, tiv6(= irepi\' tivo(, Matth. 4: 24, 14:1, 24 : 6; inzonderheid ook naar het Hebreeuwsch, waarin TWUID, Jes. 53:1, de boodschap of prediking des heils beteekent, — de prediking des evangelie\'s, absolute Joh. 12:38, Bom. 10:16, 17; in verbinding met A Aöyo;, Aéyo; axoif4 — het woord der prediking, d. i. het gepredikte woord, de gehoorde prediking, 1 Thess. 2:13, Hebr. 4:2; axotl irhreuf (z. over den Genitiv. op ayawtf) — prediking des geloofs, d. i. de prediking, die het geloof ten onderwerp heeft, Gal. 3:2,5.

XKOAovamp;éia, -lt;S, ifa-fti, van 4 axWouöo? (van a copulativ. en ri xéMvSof de weg), die denzelfden weg gaat — de begeleider, van daar iemand begeleiden, vergezellen, hem volgen of navolgen, absolute, Matth. 21 : 9, Mark. 10:32, Hand. 21:36, 1 Kor. 10:4; rivi — met iemand medegaan, Matth. 9 :19, Mark. 5 :24 enz.; ten gevolge eener overtolligheid in het spraakgebruik (z. winkr\'s Gr. S. 208), ook met de praeposities ixtri tivo; ~ iemand volgen, Openb. 6:8, 14:3 (waartoe echter rivi per ié nvoq — iemandiniemands gezelschap volgen, Luk. 9:49, niet behoort) , en èx/iru rtvói (naar het hebr. spraakgebruik van , vgl. wineü a. a. O. S. 209) zr iemand (achterna) volgen, Matth. 10:38; vaak van zulke personen, die den Heer volgden op zijne tochten om hem gade te slaan; doch ook niet zelden van hen, die hem volgden om hem te hooren en van hom te leeren; want oudtijds hielden de aanhangers of leerlingen zich doorgaans in het gevolg huns leermeesters op; hiertoe behooreu plaatsen ols Matth. 8 :10, 10: 27, 28, Mark. 3:7, 10:32, Joh. 21:20 enz., of Matth. 4: 20, 22, 8:19, 22, 9:9, Joh. 1 : 38 enz.; inzonderheid wordt «xoAouSfiv rm \'lytroü overdr. ook van de geestelijke navolging van Jezus, d. i. van liet streven naar gelijkvormigheid aan hem door vertrouwende overgave aan zijne leiding, gebruikt, zooals Matth. 10 : 38, 16 : 24, Mark. 2 :15, Joh. 8:12, 12: 26, Openb. 14:4; — naar tijdsorde iemand volgen, d. i. op hem volgen, Openb. 14 :8; met ml — op iemand, Openb. 14:9; figuurlijk van de hier op aarde verrichte goede werken, die den mensoh in de eeuwigheid volgen als een schat, dien hij met ziel» neemt, Openb. 14:13, vgl. 18:5, waar voor ^*oAlt;ilt;/ögt;)lt;7av echter gelezen moet worden, z. op *oAA««. céxovu, -ovtra en -ouiroiiai (z. wineb\'s Gr. S. 76), perf. axyxoa (z. buttmann\'s Gr. §85, 2. 97, 5. Not. 3), perf. pass. iixovrncei, aor. 1. yxoótrQyv (z. over de r buttmann\'s Gr. § 98. S. 147 Anm. 6), hooren, vernemen; 1) intransitive a) cr: het vermogen bezitten om te hooren, d. i. in het bezit zijn van het zintuig des gehoors, Matth. 11 :5, 15; roï( ditri fictféui; — zwaar van gehoor, hardhoo-rend zijn, Matth. 13:15; b) r= luisteren; trop. oüx axoüctv — niet luisteren, geen acht geven, Matth. 13:13, Joh. 9:27; 2) transitive a) — hooren, met het zintuig dea gehoors waarnemen, absolute, Matth. 13:16, 17, Luk. 1 :66, waarbij het objekt gemakkelijk uit den samenhang wordt ingevuld; t/ —iets aanhooren, Matth. 10:14, 12:42; fi el( ri oï?, scil. AaAoi/fttvov, = iets dat in het oor (afzonderlijk tot iemand) gesproken is hooren, Matth. 10:27, vgl. Luk. 12:3; tiv6( ~ iemand, d. i. naar iemand, Matth. 18 :15, Mark. 7:14, 12 :37, Luk. 2 : 42, 16 : 29, of ook van iemand, Matth. 2:9 (?), waarvoor ook xcefi tivo; , Joh. 1 : 41, 6: 45, 7 : 51; vaak met een Partieip. in Genitivo ter aanduiding van deu persoon die spreekt, als ctiiroB Aeyovro;, ttvTCiv AaAoi/vrwv — iemand hooren zeggen, spreken (z. winer\'s Gr. S. 179, 310), Mark. 14:58, Hand. 2:6, 11; W zr iets, Matth. 7:24; ook tivö? , wanneer de zaak zelve het hooren te weeg brengt, en dus vooral bij ww. die een geluid te kennen geven, bijv. , Joh. 5:25, 28,10; 3, 18 : 37; iiró tivo? vipt tivo? —

van (door) iemand overiemandietshoo-ren, vernemen, Hand. 9:13; b) — van eene zaak hooren, kennisvan haarver-krijgen, te weten komen, Matth. 14:13, 22:7; rl — eene zaak, Matth. 11:2, 4, Luk. 21 :9, Jak. 5: 11; met bijkomend Participium, als boven. Luk. 4:23; in Passivo: ixouerxi \'iv iJjiiTv Tropveinc ~ men hoort van ontucht onder u, 1 Kor. 5:1, ntof — bij iemand, in zijne naaste omgeving bekend, ruchtbaar worden, Matth. 28: 14, waar sSi/ Si xxoua-^ tovto \'sti toB ifysnivoi; brnchylogisch staat voor eav xxovvüii tovto , litrre xphea-Qcei of Aeye^öa; hvi r. r,\'/ — wanneer dezaak ruchtbaaren bij den landvoogd ter beoordeeling oftersprake gebracht mocht worden, z. wahl op dit wd.; c) =

verhooren, nvif — iemaad, Joh. 9:3i, 11:41, 42; d) — hooren naar, in den zin van gehoor geven, gehoorzamen, T/vi? = aan iemand, Matth. 17:5, Joh. 10; 3, 8, Hand. 3;\'2\'2; e) — gehoor leenen, in den zin van gaarne of\' met instemming luisteren, tivói; — aan iemand of\' iets, Luk. 10:16, Joh. 18:37; f) — verstaan, niet alleen de klanten, maar ook den zin van iets dat gesproken wordt, 1 Kor. 14 ;\'2.

ÜKpxiTi\'a, loet, M, (wel te onderscheiden van ixpar/a, etymolog. afkomstig van UxpccTOi;, van x priv. en xspavvu/x», onvermengd), van uxfurvis z. aid., en van daar eigeul. krachteloosheid, zwakheid; meestal tropisch — xxfXTCix — gemis van zelfbedwang (vooral in het liefdesgenot), onmatigheid, aan de lyxpxTSix gelijk aan de autyfotruw tegenovergesteld, 1 Kor. 7 : 5 en Matth. 23 : 25, op welke laatste pl. echter ook wel xiixlxs of iets anders gelezen wordt.

x k pxrij (, so;, oC(, ó, y, é(, tó, van x priv. en to xpxTOt, de kracht, de sterkte, dus eigenl. zwak, krachteloos, eu van daar in zedelijken zin — onmatig, losbandig, zich zeiven niet kunnende beheerscheo. Alleen 2 Tim. 3:3.

x k p x r o s, ou, ó, ft, ov, to, van a priv. en xsfxaj — xspmvuixi, ik meug, van daar onvermengd, van wijn die niet met water aangemengd is. Alleen Openb. 14:10.

xxplfitix, it, van xxpipfa z. aid., de nauwkeurigheid, de nauwgezetheid, en van daar naar den aard van tiet verband ook grondigheid of gestrengheid (zie l\'Al\'E in v.). Alleen Hand. 22:3, waar TreTraiJfu^tévo; xxrèt ixpi\'fieixv rcv xxrpciov vóucv — naaiden gestrengen regel der voorvaderlijke wet ouderwezen.

xxpifiijs, quot;C;, ó, q, S(, tó, van \'xxpoi;

(schijnt gcene aamenst. te zijn, z. tape in v.), spits, uiterst, en van daar fijn, nauwgezet, zorgvuldig, streng. Alleen Hand. 20:5, waar xxpi^etrrxTti v) xiptmc, ~ de nauwgezetste of strengste (men kan ook zeggen fijnste) sekte zulk eene is, die ook op de kleinste zaken in leer en wandal gelet wil hebben.

xxpi(3óu, -S, -aiiru, van het voorg. wd., nauwkeurig vernemen of uitvorschen, Matth. 2:7, 16, vgl. vs. 8.

xxpipctif, Adv. van xxpi^f, z. aid., nauwkeurig, zorgvuldig, Matth. 2 : 8, Luk. 1 : 3, Hand. 18:25; nauwgezet, Ef\'ez. 5:15; in Comparativo xxpifiéa-Tspov — nader, Hand.\' 18:26 , 23:15 , 20 , 24:22.

xxpi\'i;, i\'Sos, tj, de sprinkhaan, Matth.

3:4, Mark. 1:6, waar sprinkhanen als het voedsel van Johannes den dooper vermeld worden. Van eene soort van eetbare sprinkhanen gewaagt aelianus Var. Historr. 13, 26, waar ixpiSolt;piiyoi voorkomen. Overigens zijn de sprinkhanen in het Oosten als eene landplaag bekend, die de profeet Jool inet levendige kleuren geteekend heeft. Vgl. wineb\'s Bibl. Realwörterb., en het Bijbelsch Woordenb. op dit wd. Openb. 9:3, 7 strekt, naar \'t schijnt, de sprinkhanenplaag, die in het verband beschreven wordt, tot een zinnebeeld van het verderf, dat voor dc goddeloozen bereid was.

axpc aTv\\ ptov, /oy, tó , van xxpoionott, ik hoor nan, van daar eene plaats, die bepaaldelijk tot aanhooren bestemd is, d. i. gehoorzaal, Alleen Hand. 25 : 23.

xxpo UTvts, ou, ó, van xxpodonxi (z. op liet voorg. wd.), de hoorder of toehoorder; vó-piov — der wet, gelijk zij in de synagogen werd voorgelezen, Bom. 2:13; hóyov — van het woord der evangelieprediking, Jak. 1: 22, 23, 25. Op elke der pl., hier vermeld, worden de xxpoxTxi, als bloot hoorders, tegen de Troiyrai tov vópov, tov Aóycv overgesteld.

axpo-pvrrtx, /«c, *1, van rè \'xxpov, de spits, de top, en ft fivami ~ fi TÓedy, het mannelijk lid, vau daar de voorhuid — praepvitium (wegens de quantiteit waarschijnlijk niet van prac en putare af te leiden , maar insgelijks van vóirllti), Hand. 11 ; 3, waar de mannen die xxpo-fiviTTtxv hebben heidenen zijn in tegenstelling van de Joden, die als o/ ex ■xepiroiJ.ïit, d. i. als besuedenen, vs. 2 worden aangeduid; als abstractum pro concreto Èv xxpoPveTlx Üv — de heiden, de on besnedene, en overdracht, de toestand van het onbesneden zijn, Rom. 4 : 9, 10, 11, 12, 1 Kor. 7 :18 , 19, Gal. 2 : 7, 5:6, 6 :15, JUfez. 2 :11; xxpofivirn\'x ex tpureai;, Kom. 2: 27, is bij wijze van tegenstelling van den heiden te verstaan, die van nature onbesneden is en met den Jood vergeleken wordt, die uiterlijk wel het teeken der besnijdenis heeft, maar het innerlijke merkteeken daarvan in zijn hart niet bezit, of, gelijk dit wordt uitgedrukt, rijv Treptro/iijv xxpê/xs mist, zoodat de eerstgenoemde onder zekere omstandigheden, wanneer hij namelijk de wet volbrengt: xxpofiuirrïx tov vópov reMvtrx, met den Jood gerekend kan worden gelijk, of zelfs boven dezen te staan; xxpopvtrTtx tïJ; (rxpxós, Koloss, 2:13, is de toestand vau liet heidendom, waarin de onbe-snedene buiten het verbond der belofte verkeert eu, ntzoo zonder God levende, dood is door de zonde, vgl. Efez. 2:12.

xxpo-y co v tx7og, xix, xiov, van ttxpos, z.

aid., ea m yuvlu de hoek, vau daar van den steen (Aifloc), die op den hoek eens ir.mirs gelegd wordt, gebezigd — hoeksteen. Het komt in het N. Testament tweemaal voor, eens met A/6o( : 1 Petr. 2:6, en eens zonder ; Efez. \'2 ; \'20 (ofschoon somm. Codd. het ook hier hijvopgen). Op beide plaatsen wordt het (in navolging van het O. T., vgl. Jes. 28:46; tropisch gebruikt van den Heer, in zoover hij in geestelijken zin de steun en grondslag zijner kerk is, op de eerste tevens (vgl. vs. 7, waar de A id o - ixpoyw-via7o( een nporKÓmtuTOii genoemd wordt),

in zoover hij, als een hoeksteen aan aanstoot, d. i. hier de ergernis van het ongeloof, is blootgesteld. Verwant is het begrip van xtifiaAij ymlets en *elt;fgt;aAgt;) (vgl. op ymlot en xstpotAii], onder welke benaming de hoeksteen als door zijne plaatsing het meest in \'t oog vallende wordt aangeduid.

aicpo-Qiviov, (ov, ró, doorgaans in Plurali axpoS/via, Cm, ra, van Hxpof, z. aid., en d S/? of t/v, üivóf, de hoop, van daar de eerstelingen der veldvruchten, als het bovenste van den hoop; alleen Hebr. 7:4-, waar die gedeelten van den veroverden, tot een hoop opgestapclden, buit overdracht, zoo genoemd worden, die voor den overwinnaar bestemd waren.

x x p c ~, a, ov, misschien van gt;) «xif de spits, in eene spits uitloopend, van daar uiterst; to ïxpov substant. 1= het uiterste, de spits, de top, Hebr. 41:21, Luk. 16:24; y??, ov-pavoS — de uiterste grenzen, het uit einde, der aarde, des hemels, Matth. 24 : 31, Mark. 13:27.

\'A*lt;/A«5, ou, ó, grieksche vorm vnn den latijnschen eigennnam Aquila; zoo heette een joodsch man uit Pontus afkomstig, die later Christen werd en den apostel Paulua in zijn zendingsarbeid krachtig ondersteunde. Hij was van beroep tentenmaker, en werd met de Joden, als eene sekte waarvan de Christenen deatiids beschouwd werden, onder de regeering van Keizer Claudius uit Eome verdreven. Zijne vrouw heette Priscilla. Hand. 18:2, 18, 26, Eom. 16:3, 4 Kor. 16:19, 2 Tim. 4:19. Vgl. het Bijb. Woordenb. Dl. I. blz. 63.

ixvpóu. Si, -üera, van axvpoi; (van a priv. en to xCpo;, de hoofdzaak waarvan alles afhangt, en van daar de macht, het gezag) krachteloos, geen gezag hebbend, bijgevolg iets itcvpoSv — \'dxvpov Troielv — krachteloos maken, van zijn gezag of geldigheid berooven, te niet doen, afschaffen, Matth. 15 :0, Mark. 7:13, Gal. 3:17.

axu Avtio e. Adv. van het Nom. Verbale xwAu-tóq (van *wAt/w. ik verhinder) en « priv., van daar: ongehinderd, onbelemmerd. Alleen Hand. 28 ; 34.

amp;KUV, ovlt;ra, ov, samengetr. uit Ukuiv (van a priv. en éxwv vrijwillig), onvrijwillig, met tegenzin, gedwongen. Alleen 4 Kor. 9:47.

ikapaa-Tpov, ou, ró, ook ikapxa-Tpoi;, 6 en y,, eene uit albast (eene soort van kalksteen) vervaardigde flesch of kruik, ter bewaring van kostbare zalven , vooral van nardus, bestemd , van a priv. en $ Aeepij, het aanvatsel, van daar — zonder aanvatsel of oor (vgl. paps op dit wd.), Matth. 26:7, Mark. 44:3, Luk. 7:37. Het breken van zoodanige flesch of kruik, op de aangeh. pl. bij Mark. vermeld, moet verstaan worden van de eenigszins lange, tot blijk van echtheid verzegelde, hals, die erbij het gebruik afgeslagen werd. Vgl. het Bijb. Woordenb. Dl. I. blz. 37.

«A«2fove(a, a;, van ó iAce^av, z. aid., bedriegerij, praalvertoon; van woorden gebezigd = groo tspra ak, pocherij, gezwets. Jak. 4:46, van de uiterlijke richting des levens — hovaardij, grootaehheid, 4 Joh.^J\'2 : 46.

«Aafw», ovo(, ó, van y\'uhy, de omzwerving (doch niet met samengest., vgl. papb op dit wd.), eigenl. de landlooper, rondventer, van daar bedrieger, zwetser, grootspreker, Rom. 4 : 30. 2 Tim. 3:2, op welke beide pil. het met i/srepif^aKos (z. aid.) verbonden wordt.

dha . van ^ othahd, 5$, een klank

nabootsend woord, inzonderheid van het krijgsgeschreeuw , doch in \'t algemeen ook van andere het zij vroolijke of klagende geluiden gebezigd, zz huilen, weeklagen, Mark. 5:38 (waar, echter, volg. somm. oAoAi/^a, z. aid., moet gelezen worden); xvupockov , 4 Kor. 43:4, = eene luidende schel, het beeld van een ijdelen prater of zwetser.

aA«AifT05,,0ü, o, ov, t6, van a priv. en AaAsw ik spreek, vandaar onuitsprekelijk. Alleen Rom. 8:26, waar GTevuyi/.o\'ï zlzAyroi zuchten zijn, die in de borst besloten blijven, of die strekken om lucht te geven aan gevoelens, welke\' zich niet in woorden laten brengen. Vgl. TuoitTCK t. a. pl.

^ A« A o ?, ou, ó, $, ov, tó, van a priv. en ^ AaAi), de stem, de spraak, = stom, Mark. 7 :37, 9:47, 25. De heide laatste pil. moeten verklaard worden uit de gewoonte, die onder het volk van Jezus\' dagen bestond , om aan de hooze geesten zeiven toe te schrijven, hetgeen men van de bezetenen hoorde of zag.

Sa««, «to?. tó, van « SA;, «a^;, in singul. doorgaans de zee, en van daar het zout; overdracht. van de hoogere wijsheid, die zich

in iemands spreken en handelen openbaart, en waardoor tevens de domheid en het zedelijk bederf uit zijne omgeving geweerd worden, Matth. 5:43, Kol. 4:6. Wegens de aardachtige en andere vreemde bestanddeelen , waarmede het in Palestina gebruikte zout doorgaans vermengd was, verloor dit ligter dan bij ons zijn kruidend en bederfwerend vermogen, en van daar de uitdrukking: èicv /iapaviSf (vgl. op liupahu) — wanneer het laf, smakeloos geworden is, Matth.

Luk. 14:34, of wat wij Mark. 9:50 lezen: ièm ÜvuKov yévyrcu — wanneer het onzout geworden is, d. i. zijn eigenaardig prikkelenden smaak verloren heeft.

quot;KKult;rlt;ra, «c, i), geograf. eigennaam Alassa, zoo heet in sommige Codd. eene Hand. 27:8 vermelde stad van het eiland Kreta, die in den Ree., gelijk in de Edit. 7« van tischend. , Kcurata. of Aaaéa (Lasea) genoemd wordt.

a missehien van a copulativ. en

kkos, vet, olie, smeer, van daar met olie inwrijven, zalven, Mark. 16 : 4 , Luk. 7 : 38, 46, Joh. 11:2 (waar over het Particip. met ilvcct zie op Ixtt/ttw). Gezonden, kranken en gestorvenen werden in het Oosten veelvuldig gezalfd. Bij de eersten geschiedde dit om het aangename van den geur der daartoe gebruikte reukoliën en ter bevordering der gezondheid; bij de tweeden als middel ter genezing. Mark. 6:13, Jak. 5:14, vgl. Luk. 10:34; bij de laatsten, door vermenging van de zalf met welriekende kruiden en specerijen, tot wering van het bederf. Niet zelden ook gold het zalven als een eerbewijs. Joh. 12 : 3 en de nangeh. pil. uit Luk.; zie nog op xflu en vgl. Winer\'s Bib!. Eealwörterb. op het wd. Salbe; in Med. «Ae/-(perSai — zich zalven, /xoC rijv xeipa^v ~ ik zalf mij het hoofd, Matth. 6:17, waar over de reflexieve beteekenis van het Pron. pers. bij het Med. vgl. winee\'s Gr. S. 230 eu butt-m ann\'s gr. Grammat. § 135. 5. (4).

xAiKTOfo-Qavta, af, vt, van liet volg. wd. en tf tfiuvij de stem, van daar eigenl. het hanengekraai, later eene van de vier waken, waarin de Joden onder de Romeinsche heerschappij den nacht verdeelden (van 6—9, 9—12, 12—3, 3—6 uur), en welke door de Mark. 13 : 35 voorkomende benamingen éipé (avond), netrovixTm (middernacht), ikotTOfotyuvlct (zie bov.), en irfwïü of vpui (morgenstond) onderscheiden werden.

«Aéxraip, opo?, ^.dehnan, Matth. 26: 34, 74, 75 en de parall. pil. Volgens den Talmud zou het niet geoorloofd geweest zijn, op den ge-wijden grond van Jeruzalem hoenders te houden, wegens het gevaar, dat zij, door het omwroeten der mesthoopen en het daaruit te voorschijn brengen van onreine gedierten, het vleesch der offermaaltijden bezoedelden. Al verdiende dit vertelsel geloof, wat niet het geval schijnt te zijn, dan stoorden toch de in het suburbium wonende Romeinen zich niet aan een dergelijk verbod, en kan het derhalve van daar geweest zijn, dat het hanengekraai Petrus in de ooren klonk. Vgl. winee\'s Bibl. Realwörterb. op het wd. Hühner, en het Bijb. Woordenb. Dl. I. blz. 485.

\'AAsJ-avipeus, éui, ó, die in Alexandrie geboren of woonachtig is, Hand. 18:24; de Hand. 6:9 vermelde \'AAï|«v}pe7s — Alexan-driërs of Alexandrijnen, zijn Joden die te Alexandrië, de hoofdstad van Egypte, te huis behoorden, doch te Jeruzalem hunne eigene synagoge hadden.

\'AAeS-avSpïvof, «vtf, ïvov, een Nom. gentile van lateren oorsprong, uit \'AAtl-avipeia, d. i. uit de stad Alexandrië afkomstig, van daar komende. Hand. 27:6, 28:11.

\'AAé|av5po?, ov, S, grieksehe eigennaam Alexander; zoo heet 1) een zoon van Simon van Cyreue, Mark. 15: 21; 2) een hoogepriester. die Hand. 4 : 6 vermeld wordt; 3) een ons verder niet bekende Jood uit Efeze, Hand. 19 : 33; 4) een kopersmid, die zich als een ijverig tegenstander van den apostel Paulus had doen kennen, 1 Tim. 1 :20, 2 Tim. 4:14.

\'aAevpov, oii, ró, van «aew ik maal, van daar het meel, bepaaldelijk het tarwemeel, Matth. 13:33, Luk. 13:21.

aAi)öelt;fl!, £/«?, h, van (van a priv.

en A^fleiv, XavdAvuv , verborgen zijn), wat niet verborgen is, maar zoo, gelijk het is of gesteld is, erkend wordt, alzoo de waarheid. Men onderscheidt de logische of formele waarheid, d. i. de overeenstemming van woord of gedachte met de zaak; de metaphysische of materiële waarheid, d. i. de overeenstemming der eigenschappen van iets met zijn wezen; de ethische waarheid, d. i. de overeenstemming der gezindheid met de goddelijke wet, dus de oprechtheid en reinheid, die gerechtigheid en heiliging in zich sluit. Met betrekking tot het denkende, erkennende en willende subject, dat naar deze overeenstemming streeft, is de waarheid subjectief, terwijl de objectieve waarheid in absoluten zin alleen in God, en voor den Christen in Jezus Christus als Diens afschijnsel, gevonden wordt. Overeenkomstig het hier opgemerkte, onderscheidt men in het N. T. de navolgende beteekenissen van «a)(flslt;«: 1) logische waarheid op pil. als Mark. 5:33, Rom. 9:1, 2

Kor. 12:6, Efez. 4:25, 1 Tim. 2:7) 2) materiele waarheid op pil. als Joh. 17, 8:32, 45, 10:13, 17:17, 18:37, 38, 2 Kor. 4:2, Gal. 5:7 enz.j 3) ethische waarheid of waarachtigheid, die zich in een reinen wandel openbaart {rechtschapenheid voor God), Joh. 3 : 21. 4 : 23, 8 : 44, 2 Kor. 11:10, Efez. 4 : 21, 1 Joh. 1:6, 3:18. — De a^vihia in ethischen zin staat vaak over tegen de aSmlct, Rom. 1 :18, 2:8,1 Kor. 13 : 6, of tegen de irovypi\'ce, 1 Kor. 5: 8. Aan de a^öeix in den opgegeven drie-voudigen zin moet gedacht worden op pil. als Joh. 16 :13. 1 Petr. 1 : 22, 2 Petr. 2 : 2. Adverbialiter staan uitdrukkingen als ev — in waarheid, d. i. naar of overeenkomstig de waarheid, Matth. 22:16, 2 Kor. 7:14, Kol.

1 : 6, of ~ oprecht, zonder valschheid of bedrog, 1 Joh. 3:18, 2 Joh. 1; in denz. zin (in tegenstelling met ook eenv. de Dat.

Phil. 1 :18, waar in somm. Codd. echter ook Iv ahyUstct gelezen wordt; Itt\' aAifSe/as of Iv «AifSeio! in zijne eerste beteekeuis. Mark. 12:14, 32, Luk. 20:21, of — waarlijk, inderdaad, Luk. 22 : 50, Hand. 4 : 27; kut\' aAgt;f-öfiai\', Rom. 2: 2, is zooveel als volgens recht, naar hetgeen de waarheid eisclit; $ itféeia toS QeoC wordt Bom. 1 : 25, metonym. als abstr. pro concr. ~ ó a^Sivèi 6eó(, opgevat, of rr de waarheid, welke in God gegrond is, d. i, liet woord Gods of het evangelie van Jezus Christus, Joh. 17:17; tj toC sieeyye-

ai\'ou — to eiuyyehiov to — de waar

achtige, onvervaIschte leer van Jezus Christus, Gal. 2:5, 14; w ósaf tvic, aaijöe/a? — de weg die tot de waar hei d lei dt, d. i. volg. somm. liet evangelie, volg. and. metonym. Christus zelf als leeraar der waarheid,

2 Petr. 2:2 vgl. met vs. 1 en Joh. 14:6 j fi uyairy Ti»? «Aiföe/as — de liefde tot de waarheid, 2 Thess. 2:10; iritfTH aAifös/a; n: het geloof, het vertrouwen, dat men aan de waarheid scheukt, 2 Thess. 2:13; t/Taxoi) rij;

— de gehoorzaamheid aan de waarheid, 1 Petr. 1:22; to meviix rfo «agt;gt;-öe/a?, óf — de heilige geest, die de erkenning en omhelzing der waarheid, d. i. der leer van Christus, bewerkt, Joh. 14:17, 15:26, 16:13; lt;5f — de mensch, die, door den heiligen geest gedreven, een getuige en leeraar der waarheid is, 1 Joh. 4:6 vgl. vs. 1; è« Ti); ahyamp;elxQ dvui~ uit de waarheid zijn, d. i. haar oprechte en bestendige vereerder zijn. Joh. 18:37, 1 Joh. 3:19; vtfmuTeiv èv «atjöe/a — door handel en waudel zijne liefde tof de waarheid openbaren, 2 Joh. vs. 4, 3 Joh. vs. 3, 4.

aAifSsuw, -eva-u, van z. aid., de

waarheid betrachten, door haar te spreken, Gal. 4:16; in woord en wandel zich naar de waarheid richten, waar zijn, Efez. 4:15.

aAi}$)f$, EO?, oOf, i, it, 65, tó (over de afleiding z. op abySeiet), waar 1) ter aanduiding der overeenstemming van iets met zijn wezen, a) van feiten ~ werkelijk, niet ingebeeld, Hand. 12:9; b) van woorden, getuigenissen, enz. door de ervaring gestaafd, althans op goede gronden steunende quot; geloofwaardig, aannemelijk, j u is t, Joh. 4 :18, 5: 31, 32, 10 : 41 , 19:35, Tit. 1:13, 2 Petr. 2:22, 3 Joh. vs. 12; e) van dingen (zinnelijke of bovenzinnelijke), die volgens hunne natuur niet anders kunnen zijn, dan gelijk zij waargenomen of ondervonden worden — echt, wezenlijk (in tegenstelling met den bedriegelijken schijn), Joh. 6:55, 1 Petr. 5:12; 2) ter aanduiding der overeenstemming van iemands gezindheid met zijne jyoordeu of handelingen, a) — waarachtig, van God, Joh. 3 : 33, 8 : 26, Eom. 3 : 4; b) — waarh ei d-lievend, oprecht, Matth. 22:16, Mark.12: 14, 2 Kor. 6:8; o) metonym. in denzelfden zin van handelingen, uitspraken enz., waarin zulk eene waarheidlievende gezindheid zich te kenneu geeft, Joh. 8:16, Phil. 4:8, 1 Joh. 2 : 27.

ibySivói;, i), óv, van aAi(0i)5, z. aid., waar, in tegenstelling van heigeen valsch is, wat alzoo door de uitkomst bevestigd wordt, Joh. 4:37, 19 : 35, of met de natuur der zaak overeenstemt, Joh, 1:9, 4:23, 6:32, 15:1, Hebr. 8:2; met liet nevenbegrip van hetgeen zeker en onveranderlijk is, Luk. 16:11, en in tegenstelling van hetgeen slechts type of voorbeeld was — werkelijk, Hebr. 9:24; van God gebruikt — de werkelijk zijnde en absoluut volmaakte, in tegenstelling van de valsche goden, die geen bestaan hebben en in de voorstelling hunner vereerders zeiven de volmaakl-heid missen, die tot hot begrip der godheid behoort. Joh. 7 :28, 17 : 3,1 Joh. 5 :20. Openb. 3:7, 14, 6:10, 19:11; — waarachtig, in den zin van onpartijdig, billijk, slechts met de waarheid en hot recht te rade gaande, Openb. 15:3, 16:7, 19:2.

aAijöw, -ifo-iu, een minder goede vorm uit latereu tijd van «Aew élt;ru, ik maal, Matth. 24:41, Luk. 17:35, bij welke pil. over de in het Oosten voorkomende gewoonte om handmolens te gebruiken, die door slavinnen of dienstmaagden gedreven werden (Exod. 11 :5, Jes.

47:2), zie winkb\'s Bibl. Realw. op het wd. Mühlen, Bijb. Woordenb. Dl. II. blz. 561.

aAyOOs, Adv. van , z. aid., in waar

heid, d.i. werkelijk, inderdaad. Luk.24 :3, Joh. 7:26, 17:8, 1 These. 2:13; of ter verzekering, bevestiging rr waarlijk, Matth. 14: 33 , 26 : 73, Luk. 9: 27, Joh. 1 : 48, 8 : 31, enz.

«Aisi/c, suf, ó, van $ SÈAc, de zee, of van het Adject. «A/o?, tot de zee behoorende of betrekking hebbende, de visscher, Matth. 4:48, Mark. 1:16, Luk. 5:2. Overdracht, worden de apostelen door Jezus, Matth. 4:19, Mnrk. 1 :17, iAielf avSfüiruv — menschenvissehers genoemd, voor zoo ver tiet hunne taak zou zijn, om door hunne prediking anderen voor de waarheid te winnen.

aA/et/o), -euffu, van het voorg. wd., vissollen. Alleen Joh. 21:3.

«*/■£■«, -(V«, van ó i\'A?, het zout, vandaar zouten, met zout kruiden, Matth. 5:13 (vgl. over het Futur a\\ia-iyilt;reTai op iyopi^u); \'év rivi, naar hebr. sprnakgebr. — met iets, Matth. 5:13, — tivi, Mark. 9:49, waar tv/iï te verslaan is van de zelfverloochening, waarin ieder aanhanger van Jezus onder het lijden dezes tijds geoefend moet worden, en waardoor hij, evenals het spijsoffer door de toevoeging vau het zout des verbonds (Lev. 2:13—16), Oode eerst waarlijk ten offer geheiligd wordt.

a aftry q p a, «roe, tó, van aAio-yeci) ik bezoedel of besmet (welk wd. ook zelf bij de Classici niet voorkomt, maar alleen in de LXX aangetroffen en in oude Lexica vermeld wordt, vgl. PAPE in v.), van daar de verontreiniging, besmetting, een wd., dat aan het N. T. eigen is, en waarmede op de eenige pl., waar het gebruikt wordt. Hand. 15:20, het eten van afgodenoffers . d. i. van spijzen, waarvan een gedeelte in de tempels aan de afgoden geofferd was, wordt aangeduid (vgl. vs. 29). Dergelijk eten was den Joden een gruwel, en behoorde daarom tot de weinige dingen, waartegen, naar het oordeel van Jakobns en de overige Jeruza-lemsche apostelen, zelfs de Christenen uit de heidenen gewaarschuwd moesten worden.

aAAa, een Partikel, van ^AAo? — alius, een ander, af te leiden, waarmede een verschil of verscheidenheid wordt aangeduid; vgl. hierover wineb\'s Gr. S. 392; zij ia 1) adversatief, om eene tegenstelling uit te drukken, a) na een ontkennenden zin , zoodat het volgende óf geheel, lt;5f ten deele aan het voorafgaande tegenover wordt gesteld ~ niet — maar Matth. 5:15, 17, 10:34, 16:23; =: niet alleen — maar ook, niet zoozeer — als wel, Matth. 4:4, 10:20, Mark. 9:37, 10:8, Philem. vs. 16; somwijlen ontbreekt ook «AA^ in deze verbinding. gelijk bijv. Tit. 2:3, 3:2; rz: zoo niet — dan toch, evenwei, 1 Kor. 9:2; b) na een stelligen zin, waardoor iets wordt erkend of toegestemd, — wel — maar toch, Matth. 9:18, 24:6, Joh. 16:20, Bom. 14: 20, 1 Tim. 1:13; 2) a ugmentatief, verheffend of versterkend, zoodat het voorafgaande, als minder, op den achtergrood treedt ~ maar ook, zelfs, Luk. 12:7, 24:22, Hand. 19:2, Bom. 6:5 (waar enkele Codd. Una lezen), 1 Kor. 3:2, Phil. 2:17; 8) exclusief, uitsluitend, met voorafgaande ontkenning — maar alleen, of slechts, Matth. 20:23 (waar de lezing echter onzeker is), Mark. 9: 8 (waar BD. ei (ivi lezen in de plaats van «AAié), Joh. 5:22; eveuzoo in antwoorden op vragen, die eene ontkenning in zich sluiten ~ geenszins — maar. Joh. 7 : 49 : «AA\' i , «AA\' 6 tf^Aoc,

1 Kor. 10:20; of op vragen, waarbij het ontkennend antwoord voorondersteld wordt ~ maar — dan, Matth. 11: 8; 4) asseveratief, bekrachtigend, met nadruk betuigend, waarbij de tegenstelling in het voorafgaande schier geheel verdwijnt — immers, voorwaar, voorzeker, in welken zin het soms, bij eene zeer levendige voorstelling, meermalen achtereen herhaald wordt, en dan door ons ja kan worden overgezet, 2 Kor. 7:11. Nog sterker treedt de tegenstelling op den achtergrond in het gebruik van aAAii bij dringende beden, Mark. 9:22, of bij opwekking en vermaning. Hand. 9:6, 10:20. — Opmerking verdient de verbinding van 2 A A * met quot;va, vooral bij Johannes, waarbij de zin uit den samenhang aangevuld moet worden, bijv. Joh. 1 :8: ovk jiv to lt;püs, aAA\' \'ha. liuftvpvilt;tt} Trepi tob lt;pató(, wat zoo moet worden aangevuld: «AA\' el( tovto SjASfi\', SV« /iap-rvffay tï. t. lt;p., vgl. Joh. 14:30, 31, waar vddr «AA\' \'ita in gedachte moet worden inge-lascht: dit geschiedt, d. i. hiertoe komt de overste der wereld en drijft do vijanden dei-waarheid aan om mij te dooden, opdat do wereld erkenne enz.. Joh. 15:25, 1 Joh. 2 :19. Eene analogie dezer elliptische verbinding wordt Mark. 4:22, 14:49 gevonden; Matth. 26:59 daarentegen, waar de gelegenheid zich hiervoor aanbood, staat noch ellips, noch «AA^. — Door sommigen wordt aan «AAa ook nog eene zuiver eopulatieve kracht toegeschreven, met beroep op pil. ala Mark. 13 : 24, Luk. 6 : 27, Joh. 6 : 36, Bom. 10:16 enz.; in de meeste gevallen heeft men hierbij echter aan eene yerzwegene of verder

liggeude tegennlellinc; te denkeu, waardoor de voortzetting der rede iu dezen vorm werd (eweeg-gebracht. Vgl. wineb\'s Gr. S. 392 en 40« f.

ov ixóvov-akkci z. op fj.ó\\iov.

«AAa y e z. op yé.

«AA\' i) z. op i(.

a h ka cr lt;r u, -rra, -óc^a, Aor. \'1 pass. Aor. \'2 qAAxyvv. van «AAo? een ander, eigenl. anders maken quot;vernnderon, verwisselen, verruilen, in physieken zin, d Kor. 15:51, 52, Hebr. 1 ;12, in morelen zin. Hand. (5:14, Kom. 1 :23; overdracht, rijv (fiainjv, flal. 4:20 = van toon veranderen, een andereu toon aanslaan.

x Aha xóQsv, Adv. van 2é/Alt;J5, z. aid., van elders. Alleen Joh. 10:1.

« a a a^joc, Adv. van 2êaa0?, z. aid., elders, naar elders. Alleen Mark. 1:38 (volg. ti-soiiend. ; het ontbreekt in deu Ree.).

«AAgt;fyop£w, -4), van 2«AAo?, z. aid., en iyoftu ~ xyoftva, ik spreek, voer het woord (iu de vergaderingen, van ayopic, markt), van daar in een anderen zin sproken, iets anders bedoelen, dan de gebezigde woorden, letterlijk opgevat, te kennen geven, -zr figuurlijk, in beelden, of, zooals men zegt, zinnebeeldig sproken. Alleen Gal. 4:24.

£aagt;)aoi/v\'a, het in grieksehen vorm gegotene hebreeuwsehe TT^-, „looft den Heerquot; — Hallelujah! Ópenb. 19:1, 3, 4, 6, vgl. Ps. 104:34, 106:48.

«AA^Awv, 0(5, «/$, oif, 01/5, «5, a, verschillende Casus van het defectieve Pronom. indefinit. «aatfaoi, dat zoo min bij de Classici nis bij de schrijvers van het N. T. in Nominativo voorkomt , en alleen deu Genitiv., Dativ en Accu-sativ. pluralis heeft, van £aalt;?5 z. aid. = de een des anderen, aan den ander, deu ander, of wel r= elkander, ouderling, Matth. 25:32, Mark. 9:50, Luk. 2:15, enz.

«aao-7£vrf£05, 0c5, ó, vi, £5, tó, van «aa05, z. aid., en to yÉvo;, geslacht, afkomst, van andere (dan des sprekers) herkomst, rr vreemdeling. Alleen Luk. \'17:18.

aAAo/z«/, fut. «AoC^ai, impf. ^AAd^ifv, aor. 1. med. ^Aaftifv, Depou. medium, springen. Hand. 3:8, 14:10; \'doalp xbhóixevov, Joh. 4: 14, — water, dat opborrelt, opwelt (uit de bron).

^AA05, 11, 0, ander, een ander, nu eens adjective, Matth. 2:12, 4:21, Mark. 4:36, Joh. 10 :16, 1 Kor. 3 : 11 , 2 Kor. 11:4,8 enz., dan weder substantive, Matth. 13:5, Mark. 0:15, Luk. 7:8, 9:19, Joh. 4:38, 5:32, 43, 2 Kor. 8:13 enz.; somwijlen staat ó iÏAAo;

ook van: de andere van twee, waar doorgaans \'érspoi; (lat. alter) voor gebruikt wordt, Matth. 12 :13, 28 :1, Luk. 6 : 29, Joh. 19 : 32, Opeub. 17 :10; ^AAoj iJiiv aAAo ti \'énpx^ov, Hand. 19: 32, 21:34 nr de oen riep dit, de ander dat; jroAAa fxiv ovv kxi aAAos vvtHtix* Joh. 20 : 30 ~ niet alleen deze, maar ook nog vele andere teekenen; «AAii; Jè. . . . «A/oj Jè, 1 Kor. 12:8, 9, — den een.... den ander; met het Artikel ol «AAolt; — de andere, de overige (adjective^, Joh. 21: 8, absolute en flan substantive ~ de anderen, de overigen, 1 Kor. 14: 29,

«AAoT()(0-£5r(V*07r05_gt; ou, ó, y, van «AArf-rpiot, z. aid , en ó ivlvKowos de opzichter, bestuurder, een wd., dat in deze samenstelling alleeu aan het N. ï. eigen is, en slechts op ééne plaats, 1 Petr. 4:15, voorkomt. Eenigen vertalen het — iemand die, ongeroepen, op anderer zaken toeziet, zich mengt in dingen die hem niet aangaan, een bemoeial (Eng. Vert.: a meddler in other meu\'a matters), een rustverstoorder; anderen ~ iemand die zich het geestelijk toezicht aanm a ligt over uiet-Ch ris tenen of vreemden (vgl. dk WETTE a. h. 1.); anderen = iemand die begeerige blikken slaat naar vreemd goed, een hebzuchtige.

xkAórpiOf, iet, (on, van ^AAo5, z. aid., vreemd, tot een anderen kring, een ander land of volk behoorende; ylt;i aAAorp/a, Hand. 7 : (i, Hebr. 11:9 — hot vreemde land, in tegenstelling met het vaderland of den geboortegrond; o/ aAAÓTpim, Matth. 17 : 25 , 26, substantive ~ de vreemden, iu tegenstelling met de inboorlingen of burgers; ~ buitenlanders, iu den zin van buitenlandsche vijanden, Hebr. 11 : 34; — vreemd, in den zin van niet eigen of van aan anderen toekomende, tegenovergesteld aan ó \'lüios, ó vtnérspoi;. Luk. 16:12, Joh. 10 : 5, Kom. 14 : 4, 15 : 20, 2 Kor. 10 :15, 16, 1 ïim. 5:22, Hebr. 9:25.

«AAo-tfi!/A05, ou, o\', cv, tó, van iéAAoc, z. aid. en vi (puAv of to (fiCAov geslacht, stam, tot een ander volk behoorende, dus voor den Jood een heiden. Alleeu Hand. 10:28.

iÊAAw5, Adverb, van 2«AAo5, z aid., anders. Alleen 1 Tim. 5 : 25, waar Ta aAA«i5 V^ovTa (z. over de spreekwijze op \'éx^u) vau zulke xaAa \'épya verstaan moet worden, die uit hunnen aard niet of minder in het oog vallen.

a hou u, -ü, -vtlt;ria en -acrw, van « aAua de dorschvloer, dorschen, uitdorschon, 1 Kor. 9:9, 10, 1 Tim. 5:18.

«Aoyos, ou. ó, vt, ov, tó , van a px\'iv. en ó

?.oyo~ de redo, redeloos, als de dieren, \'2 Petr. \'2rl\'2, Jud. vs» 10; onredelijk, ongerijmd, Hand. \'25: \'27.

xhóy, gt;gt;5, vi, de a 1 o ö, eene plant; alleen Joh. 19:39, waar men echter niet aan de aloëplant te denken heeft, maar aan aloöhout {Xylaloë), eene geurige boomsoort, die ook in het O. Testament meermalen onder de benaming Ahalim of Ahalót voorkomt (Num. \'24:6, Ps. 14:9, Spr. 7:17, Hoogl. 4:14). Zie verder wineb\'s Bibl. Realw. op dit wd., en het Bijb. Woordenb. Dl. I. blz. 41 v.

«a;, «arf;, 6, het zout. Alleen Mark. 9: 49 (op de and. pil. wordt a\'Aac gebezigd, z. aid.), waar «Ai aA/^£iv — met zout kruiden.

aAi/x^?, gt;), cv, van «A«, z. aid., zouthou-dend, zout. Alleen Jak. 3 :1\'2.

havttos, ou, ó, i), ov, tó, van a priv. en y Ai/srif, de droefheid, zonder droefheid. Alleen Phil. 2:\'28, in Comparativo, «Ai/T^reps; , — minder bedroefd.

i\'auir;c, ook xKvo-ii; , van aat/w , Att.

«Aww ik ben bekneld of in \'t nauw, van daar bekneldheid, Tervolgens (van ai/w ? z. pape in v.) = do keten, de baud. Mark. 5:3, 4, Luk. 8:\'29, Hand. 1\'2:6, 7, \'21:33, \'28:\'20, Efez. 6 : 20, \'2 Tim. 1:16, Openb. 20 :1.

«At/a-zreAvféo(, off?, o, éf, rd, van « priv. en Auo-jteA^; nuttig, rr: niet nuttig. Alleen Hebr. 13:17.

\'A A^a/o?, a/ou, ó, de eigennaam Alfeüs. Zoo heette: 1) de vader van den tollenaar Levi, .Mark. \'2:14; 2) de vader van den apostel Jakobus, f/e kleine bijgenaamd, Matth. 10:3, Mark. 3; 18, Luk. 6:15, Hand. 1:13. Dat deze Alfeüs ook de vader van den Apostel Judas, bijgenaamd Lebbeüs of ïhaddeüs, geweest zou zijn, berust op misverstand van hetgeen wij lezen Hand. 1:13 \'lovSetf \'IctKÜflov, wat sommigen vertaald hebben: Judas, de broeder, in plaats van de zoon van (eenen ons onbekenden) Jakobus. — Gemeenlijk houdt men \'t er voor, dat de naam Alfeüs, die in het hebr. Chalphai luidde, in het gr. op tweeërlei wijzo geschreven werd, Alfeüs en Klopas, en dat dus de laatste der hier vermelde All\'eüssen dezelfde is met Klopas, den man van Maria, de zuster vau de moeder des Heeren Joh. 19:25, vgl. Matth. \'27:56, Mark. 15:40. Zie verder Bij-belsch Woordenb. Dl. I. blz. 43, II. blz. 62 en 284 v.

a\'Awv, mot, V, of «Aw?, u, Attisch voor ft uï.cüvj, de dorschvloer, de plaats waar het graan wordt uitgedorscht, Matth. 3:12, Luk. 3:17. Do daar bedoelde reiniging moet niet.

met sommigen, metonym. verstaan worden van liet graan (continens pro contento), maar van den dorschvloer zeiven, die door het afzonderlijk bijeenvegeu van koorn en kaf werd schoongemaakt.

«Awjt-vI. eko?. V, de vos, Matth. 8:20, Luk. 9:58; figunrl. de benaming van een listig mensoh. Luk. 13:32.

\'d^ua-iQ, £W5, (i, van «A/o-xo/xa;, dat zijne vormen afleidt vau «Ao\'w, aA«5-o/«», gevangen worden, van daar de vangst of gevangenneming in passiven zin. Alleen \'2 Petr. 2:12, waar sprake is van de dieren als bestemd om gevangen te worden.

éi li a, verwant met o/iov — samen, 1) als Adverb., beide van ruimte en tijd, te zamen, tegelijk, tevens, Matth. 20:1, Hand. 24:26, \'27: 40, Koloas. 4:3, 1 Tim. 5:13, Philcra. vs. 22; — al te zamen, gezamenlijk, in den zin van alle gelijkelijk, Rom. 3:12; 2) als Praeposit. met den Dativ., te gelij k- of sa men met, Matth. 13:29, 1 Thess. 4:17, 5:10, op welke twee laatste pil. Hpx nog met a-i/v versterkt wordt.

xnxiiif, éos, oü(, o, tf, e?, tó, van a priv. en ij.xvQxvu ik leer, van daar die niets geleerd heeft, ~ ongeleerd, onkundig, onwetend. Alleen \'2 Petr. 3 ; 16.

x nxf ccv nvo $, ou, o\', m, ov, to\', Adject, gevormd van «/x^pavro; z. aid., van x priv. en lj.xpxi\'voiJiai verwelken, onverwelkbaar, van kransen. Alleen 1 Petr. 5 : 4.

xtixfavros, ou, ó, t), ov, rrf, zie de afleiding op het voorg. wd., onverwelkbaar, obrspr. van bloemen of kransen, figuurlijk ook van andere zaken, die daardoor als onvergankelijk, blijvend worden aangeduid, bijv. Kt.ypoyoi4.tx. Alleen 1 Petr. 1 : 4.

xnxpr xvai, xnxprfaw (volg later epraakgebr.; de vroegere gr. schrijvers bezigden den vorm x^xpr^^oiJ.xi), aor. 1. ftuxprytirx, perf. yiiiXptyKX, aor. 2. ijiixprov, eigenl. zijn doe! missen (volg. büttmann\'s Lexilog. 1. S. 137 stamt het af van x priv. en den wortel liépot deel, itstpsiv verdeden, — zijn deel doen missen of verliezen), en van daar dwalen, afdwalen. In het N. T. wordt liet woord gebezigd, wel ook in verstai-delijken zin, om eene afdwaling van de waarheid te kennen te geven (vgl. bijv. Hebr. 10:26), doch steeds in verband met den invloed, welke daardoor op hot leven geoefend wordt; van daar, in zedelijken zin, == verkeerd handelen, iets doen dat niet geoorloofd is, 1 Kor. 7:28, 36; — door overtreding van de geschrevene of ongeschreveno wet Gods van liet voorgestelde levensdoel afwij-

ken, d. i. zondigen, u) door gezindheid en denkwijze in het algemeen, ter uitdrukking van een zondigen toestand, Joh. 9:2, 3, Eom. 3:23, 5:12, 1 Joh. 3:6; b) door het bedrijven van zondige daden, Matth. 27 : 4, Joh. 5 : 14,

1 Kor. 7:28, Efez 4:26, 2Petr. 2:4, 1 Joh. 2:1, 3:8, 5:18; 5rpö? Samp;vxtov — eene daad bedrijven waarvan geestelijke dood het gevolg is, eene doodzonde begaan, 1 Joh. 5:16; met verbonden, beteekent het tegen iets of\' iemand zondigen — zieh bezondigen of vergrijpen aan, bijv. c\'iq èpé Matth. 18:21, eli; Kaheepa Hand. 25: 8, tó VJiov lt;rüiJ.x 1 Kor. 6:18, ei? XfitrTÓv \'1 Kor. 8:12; fic tov oi/fmóv., Luk. 15:18, 21, — tegen den hemel, als de woonstede van God en zijne heilige engelen, die als door het zondig bedrijf der aardbewoners beleedigd gedaeht worden; èvómióv nvoc,, hebraï-seerende uitdrukking (vgl. 1 Sam. 7 : 6,10 :1) \'= zondigen tegenover iemand, d. i. in de betrekking zelve, waarin men tot hem geplaatst is, bijv. Van iemand als zoon tegenover zijnen vader, Luk. 15:18, 21; met dubb. Aecnsativ. KliXfTiiveiv rtvx ti zn zich in of door iets tegen iemand bezondigen. Hand. 25:8.

cipamp;p tynec, «to;, tó, van het pass.

gelijk ypaiipa van yéyp«nncti, de zonde als gepleegde daad in objectiven zin. Mark. 3: 28, 4:12, Kom. 3:25, 5:16, 1 Kor. 6:18,

2 Petr. 1:9; vgl. het volg. wd.

inctpr 1«, /«;, naar de etymologische be-teekenis van a/Mxprxvu, aor. 2 lii*«prov (het doel missen), iedere misslag of dwaling, hetzij als vrucht van onwetendheid of van een verkeerd inzicht in de waarheid, hetzij als de natuurlijke openbaring van een bedorven zin. Pc eerste beteekenis schemert meer of minder duidelijk door op pil. als Joh. 8 :46, 16: 8, 2 Kor. 11 : 7, ofschoon zij ook daar reeds zichtbaar overgaat in de laatste, de zedelijke, die in het N. ï. de heerschende is (vgl. op xiixprmw), In dezen zin heet x^xprix in \'t algemeen al hetgeen geschiedt in strijd met de goddelijke wet — zonde (vgl. 1 Joh. 5:17), en wel a) subjectief als de daad van hot zondigen. Hand. 7:60, Rom. 5:20, Gal. 2:17; b) objectief, even als xiixp-rytnx, als de gepleegde zondige daad, Matth. 3:6, 9:2, Joh. 8:34, 20:23, Hand. 13:38, Kol. 1 :14, 1 Tim. 5:22, Hebr. 7:27, Jak. 2:9, 5:15; over ipxprlx zpoi; Sxvxtov — doodzonde, 1 Joh. 5 :16, 17, z. op xnxprxvu en vgl. Rom. 5:12; voorts — zondigheid, zondige toestand, Joh. 8:21, 24, 9:34, Bom. 6:1; zondige lust of hebbelijkheid, Rom. 3:9, 5:12, 13, 6:1, 6, Jak.

1 :15. Op vele pil. van het N. T. wordt de xiixpn\'x verpersoonlijkt, en eene heerschappij aan haar toegekend, waaraan de natuurlijke of zinnelijke mensch onderworpen is, Joh. 8:34, Rom. 3:9, 5:12,13, 6 :17, 7 :14, Jak. 1 :15. Als abstract, pro concreto staat xiJ-aprlx 2 Kor. 5:21 voor x^xpru^ói; — zondaar, bij welke pl. zie over de paronomasie of woordspeling aid. wineb\'s Gr. S. 560 ff.; xiixprtxv x/ixprx-veiv — eene zonde begaan, 1 Joh. 5:16, over welke verbinding van het Verb, met zijn nomen conjug. zie op xyxTrau-, \'éx^e\'^v xiixpn\'xv. Joh. 9:41, 15:22, 24 =; zondeschuld hebben, aan zoude schuldig staan; ehxi ev dpxpTi\'xii;, 1 Kor. 15:17 — in zondigen toestand zijn, vgl. Joh. 8:21 xTroQvya-KSiv ev rip xnxpTlx, en vs. 24 «ToWa-xe/v h txU

x^xpTixic,-, xTraSvijtrxeiv tv. xpxpTlx öf der zonde afsterven, voor haar dood zijn, om der gerechtigheid te leven, Rom. 6:2; of — der zonde sterven, d. i. ophouden in eenige betrekking tot de zonde te staan, Rom. 6:10, waar het aardsche leven van Christus, te midden dor zonde, aan zijn verheerlijkt leven bij God tegenovergesteld wordt; Trepi afiapTixc, — voor de zonde, of om der zonde wil, Rom. 8:3; met Trpotrtyopx of Qurrtx verbonden — zondoffer, Hebr. 10:6, 8, 18; vvïp tüv x^xpTi\'uv — voor de zonden, om ze uit te delgen, 1 Kor. 15:3; \'xvQpaiTOi; Ti)5 anxpTixs, 2 Thess. 2:3, = de mensch der zonde, d. i. die geheel en al zonde is en niets dan zonde en ongerechtigheid werkt; benaming van den Antichrist. Vgl. op avSpWTTO?.

xnxpTvpoc;, oü, o, ov, to, van x priv. en ó [ixprup de getuige, ~ zonder getuigen of getuigenis, onbetuigd. Alleen Hand.

14:17.

x xpTcohÓQ, ov , ó, y, óv, to, van x/xxprxvai, een wd. aan de LXX en het N. ï. eigen, zondig, substantive ~ zondaar, zondares, a) in algemeenen zin, Rom. 3:7, 5:8, 1 Tim. •I : 15, Jak. 5:20, Openb. 21:8, b) in bij zonder en zin en met nadruk, een openbare zondaar of overtreder der goddelijke wet, Matth. 9 :11, Luk. 7 : 37, Joh. 9 : 24, 25, in welken zin tollenaars en zondaars, rs-Aüvxi on ü(J.xpTU\\ol, dikwijls verbonden worden, Matth. 9:10, 11, 11 :19, Luk. 15:1; x^xp-xwAif; adjcctive met xvvip verbonden. Luk. 5:8, 19:7, of met yevex, zoo als Mark. 8:38, of met xApomoi, als Luk. 24:7, of bij wijze van praedikaat met vf xfixprix als subject, Rom. 7:13 — zondig, boos; ow* è| Hvüv xnxpTW-Aoi zz geen heidenen en daarom zondaren

(vim nature overtreders der goddelijke wet), öal. \'2:15, vgl. hieronder; a/zapTW/oi «o-efje?;, Jud. vs. 15 (ia een citnat uit het Boek van Henoch), — goddelooze zondaars, d. i. die in hunne overtreding door bepaalde vijandschap tegen God gedreven worden. — Op sommige pil. wordt, van het standpunt der joodschge-zinden nit den apostolischeu tijd, ü/jtupTukói; in ethisch-religieusen zin als synoniem gebruikt met èdviKo\'s, Matth, 26:45, Mark. 14:41, vgl. met Luk. 18: ;V2, Luk. C: 32 vgl. met Matth. 5: 47.

\'eéiiixxog, ou, o, y, ov, to, van x priv. en vi liJ-XV, strijd, eigcnl. zonder strijd, daarbuiten blijvende. In het JM. T. — niet strijdlustig, niet twistziek, 1 Tim. 3:3, Tit. 3:2.

itnau, -ü -ya-ai, misschien van x/iz, en alsdan eigenl. samenvatten; het wordt bij de gr. schrijvers bepaaldelijk gebruikt van het oogsten van graan, het maaien en aan schoven binden , en komt in deze zelfde beteekenis voor op de eeuige pl. dos N. T.\'s, Jak. 5:4.

iiiéiva-TOQ, ov, é, ij, ov, tó, van « priv. en neQuw dronken zijn, dus eigenl. niet dronken, ot\' ook niet üronkenmakend, de dron keuschap koerende. In het N. T. komt dit wd. slechts eenmaal voor, Openb. 21:20, en wel als sub-staut. ó inéSua-Tos, ter aanduiding van den blauw-achtig-paarach gckleurden Amethyst, een edelgesteente, van \'t welk men oudtijds geloofde, dat het een behoedmiddel was tegeu de dronkenschap.

«ftfAÉw, -ü, -ija-a), van « priv. en , het gaat ter harte, zich niet bekommeren om, geen a oh t s 1 aan op, verw aarloozen, meestal met den Genitiv., als 1 Tim. 4 i 14, Hebr. 2:3, 8:9; ook wel als Partie. vóór een V erb. fln., als Matth. 22:5 quot; zonder zich aan iets te storeu; met volg Infinit. nalaten, verzuimen, 2 Petr. 1:12 (volg. den Ree.; tiscuend. leest //saa^ra).

ié/xeftttos. ou, e, ov, to\', van u priv. eu néixQonxi ik bei\'isp, onberispelijk, van personen, Luk. 1:6, Philipp. 2:15, 3:0, 1 Thess. 3 : I3, op welke laatste pl. KXfSieei ro; als omschrijving der personen, doch van de zijde huns gemoeds, niet alleen van die hunner uiterlijke daden en gedragingen, beschouwd moet worden; ook van zaken, Hebr 8:7, waar het van het eerste of oude verbond, in tegenstelling met het nieuwe en hetere, gebezigd wordt.

a/iéiJ.irTu e. Adverb, van het voorg. wd., onberispelijk, 1 Thess. 2:10, 5:23.

ècfiépi[/.vos, ou, o, t), ov, tó, van « priv. en y liépiiivce ile zorg, onbezorgd, zonder zorgen, 1 Kor. 7:32; in den zin van zeker, gerust, Matth. 28:14.

u UtT ui tTo $, ov, ó, vi, ov, tó , van ct priv. en i-itTxri\'dyui ik verander, onveranderlijk, Hebr. 6:18; het Neutrum staat substantive, — de onverander 1 ij kh eid, in liet voorg. vs.

aizetukivytoi;, ov, 6, y, ov, tó, van cc priv. en neTxKivéa ik beweeg van zijne plaats , onbewegelijk. Alleen 1 Kor. 15:58, waar het overdracht, gebezigd wordt.

ci n t r a i* é hyo (, ov, ó, gt;1, ov, tó, van x priv. en i^ït zut het berouwt mij, on her ouwelijk, geen berouw veroorzakend. Bom. 11 : 29, 2 Kor. 7 ; 10.

ocijcbtuvó^to(^, ov, ó, ^, ov, to\', van a priv. en neTxvoéai ik kom tot nadenken of inkeer, o n b e-keerlijk, onboetvaardig. Alleen Bom. 2 : 5.

«ft er po;, ou, ó, vi, ov, tó, van « priv. en to utTfOv de maat, zond er of bui ten ma te, onmatig, mateloos. Alleen 2 Kor. 10:13 en 15, waar ui tx \'xnttfoc — buiten de maat, bovenmate.

xpviv, het met grieksche letters geschrevene hebr. substantivum — de trouw, de

waarachtigheid, dat als bevestigend Partikel bij nadrukkelijke betuigingen gebruikt werd, en dan voorop werd geplaatst —voorwaar, w a a r-lijk, Matth. 5:18, Mark. 3:28, Luk. 4: 24 enz.; in onderscheiding van de Synoptici, bij wie het steeds jeukel voorkomt, staat het bij Joh. altijd dubbel: «ftijv xfiviv — voorwaar, voorwaar, Joh. 1:52, 3:3, 5:19 enz. Zoo vooraan staat het ook enkele malen, tot verhooging van deu nadruk, bij doxologische uitspraken, Openb. 5 :14, 7 :12, 19; 4, of plechtige aanroeping, als Openb. 22 : 20. Achteraan geplaatst komt het voor bij gebed, lofzegging en zegenspraak, als om de instemming van het hart met het gesprokene uit te drukken, m h e t z ij zoo! Matth. 6:13, Bom. 1:25, 9:5, 11:36, 16 : 24 , 27, Gal. 1:5, Efez. 3:21, Hebr. 13: 21 , vgl. Ps. 41 :14. In de gewone uitgaven des N. T.\'s wordt xfjcviv aan het, slot der meeste bijbelboeken gelezen, en strekt d. t. pl. om de instemming van schrijver of lezer met het geschrevene uit te drukken, doch is, waar het niet op eeue heilbede volgt, meestal kritisch zeer verdacht, en als een bijvoegsel van latjre afschrijvers aan te merken. Met het Artikel verbonden beteekent to «/tgt;)v het plechtige amen als bewijs van instemming met het gesprokene, 1 Kor. 14:16. of met ontvangen heilsbeloften, 2 Kor. 1 : 20; è «ftifv, Openb. 3:14, =z de Waarachtige, moet verstaan worden van den Heer, als den trouwen en waarachtigen getuige, gelijk hij in de onmiddellijk volgende wdd. genoemd wordt.

aHviTaif, opo*, c, ^, van a priv. en m l^rifp de moeder, eigen 1. zonder moeder, moederloos, welk wd. alleen Hebr. 7 :3 voorkomt, waar het oneigenl. gebezigd wordt van den priester Melehizedek, om nnn te duiden, dat van zijne moeder zoo min als van zijn vader in de Schrift melding wordt gemaakt, en hij dus niet uit een bekend priesterlijk geslacht afkomstig was, maar het door hem hekleede hoogepriesterschap van God zelven ontvangen had. Vgl. op ayevex-\\óygt;iTO(.

a ni\'xvro t;, ov, ó, fi, ov, tó , van x priv. en ik bevlek, onbevlekt, onbesmet,

door zondige bewegingen of begeerten, Hebr. 7:20, i3;\\, Jak. 1 :27; door de ongerechtigheid die vaak aan aardsche goederen kleeft, *1 Petr. 1:4, waar het overdracht, van de hemel-sche erfenis gebezigd wordt.

\'AiMvaSxp, ó, onverbuigb. hebr. eigeunnnm Aminadab, die in het geslachtregister van Jezus voorkomt, Matth. 1:4, Luk. 3:33.

ctHHOt;, ou, v, het zand, Matth. 7:26; als beeld van eene ontelbare menigte, Rom. 0: 27, Hebr. li : •12, Openb. 20 :8; metonym. V? xtnioz TÏfC öaAaa-o-)); voor het zeestrand, Openb. -12:18.

a ij. v óf, oC, ó, volg. de oude grammatici van ee priv. en uévc~ de sterkte, dus zwak (vgl. pape\'s Lex. in v.) ~ het lam, waarmede Christus, lijdende en stervende voor de zonden der wereld , vergeleken wordt, deels uit het oogpunt van zachtmoedig geduld, Hand. 8:32, deels uit dat van reinheid en onschuld, 1 Petr. 1:19. Hij wordt Joh. 1:29, 36 het lam Gods genoemd, in zooverre hij door God bestemd was om als een lam het hem opgelegde lot te dragen, en daardoor de Verlosser der menscbheid te zijn.

apoipv, ijf, $, van ik verwissel, geef

of neem in ruil, — de vergelding. Alleen, in Plur. (vgl. winer\'s Gr. S. 159), 1 Tim. 5: 4.

lt;é/xT6Ao;, ou, m, de wijnstok, Matth. 20:29 en de parall. pil., Jak. 3:12; flguurl. noemt Christus zich zelven Joh. 15 : I (vg!. vs. 4 en 5) den waren wijnstok, met welks ranken hij degenen vergelijkt, die door het geloof in levensgemeenschap met hem getreden zijn. Openb. 14:18, 19 wordt de wijnstok als beeld der on-geloovigen gebruikt.

aimeA-ovpydf, oB, ó, y, van tt/ireAoe, z. aid., en to \'épyov z. old., de wijngaardenier. Alleen Luk. 13:7.

«fiTfAwv, 1ÏV05, ó, van SfweAo?, z. aid., de wijnberg, wijngaard, Matth. 20:1 env., 21: 28 env., Mark. 12:1, Luk. 13:0, 1 Kigt;r. 9: 7.

\'Aft?rA/««, /ov, 0\', Romeinsehe eigennaam Amplias, samengetr. uit Ampliatus, die Rem. 10: 8 voorkomt (waar AFG en onderscheiden Vertt. IvuttAixto\'j lezen).

i (tvva , -V(3, \'y[jLvyx, aor. 1 med. ijftwva/zifv , verwant met puvii, voorwendsel, uitvlucht, en van daar afweren. Het komt vooral in Medio voor, en heeft dan de beteekenis, of van het Activ., of van zich te weer stellen, zich verdedigen, welke beteekenis niet zelden in die van zich wreken, bestraffen overgaat. Alleen Haiid. 7 :24, waar stv. en and. (ook nog de Eng. Vert.) vifxivotTO minder juist overzetten : beschermde hem.

a IJ.(p 1 , -aira, aor. itnlt;piaa-a, = om k 1 e e-den, be- of aankleeden. Het wd. is van lateren oorsprong en komt in het N. T. alleen voor, als variant van xixlt;piévvvij.i (z. aid.), Luk. 12:28.

xfiQi-PxAAw, -px^iï, Coir.posit. van f3aAAw, z. aid., omwerpen. Van een net gebezigd, gelijk in het volg. Art. bedoeld wordt, eenvfliidig rr worpen, uitwerpen. Alleen Mark. 1 :10, waar de Ree. echter het simplex heeft.

a//lt;J)/-/3Agt;)o\'Tpov, -ou, tó, van liet voorg. wd., eigenl. hetgeen om iets heen geworpen wordt, iets insluit, naar het spraakgebr. bijz. de benaming van zeker groot v i sc h n e t. Matth. 4:18, Mark. 1:16 (waar het echter door ti-sc11hnd. wordt weggelaten).

x(j.$tévoi, aor. 1 iiiiQtïetra, perf. pass, 1^41/507.4«/ (z. buttmann\'s Gr. § 86. Anm. 2, en § 108), Composit. van \'évw/xi ik kleed, — bek leed en, aankleeden, in pass. gekleed zijn, Matth. 11:8, Luk. 7:25; oneigenl. Matth. 6 : 30 en Luk. 12 : 28 volg. den Ree., doch vgl. op xntyix^u.

\'A//4quot;\'\'^ro^^,5gt;. W, geograf. eigennaam

Amphipolis; zoo heette eene Macedonische stad, aan den Strymon, op de grenzen van Thraeie gelegen, tegenwoordig Emboli genaamd, Hand. 17:1.

x ij.lt;P - 0 S 0 v , ov, tó, van om, rondom ,

en ïj óSóq de weg, eigeul. de weg om iets heen, inzonderheid de weg die achterom eene verzameling van huizen leidt, — straat of weg (volg. Hesyeh.. moeten onder xntpoSx verstaan worden: ac\' fv/j-xi, xyvixi\', S/oSoi). Alleen Mark. 11 :4, waar dit wd. bij and. door wegscheiding vertaald wordt, doch waar wij welligt te denken hebben aan de ruimte voor de huizen, terzijde van den grooten weg.

x/zQórepos, ix, ov, van \'xiiQu beide, ge-woonl. in Plurali, overeenkomende met het lat. uterque, beide, alle twee, in den zin van:

do een zoowel als de ander, Mattli. 0:17, 15 :1 i, luk. 1 :6, Hand. 8:38, Efez. 2:-U, IG, 18.

x (/. u (i y r o s, ou, è, w, oquot;, van a pi\'iv. en liunxonai ik berisp, onberispe 1 ijk, zonder smet, Phil. \'2:15, 2 Petr. 3^ 14 (up beide pil. wordt echter ook gelezen, z. aid.).

ttixaIJ.OV, ou, rrf, A m om u m, benaming eener in Indie te huis behoorende specerijachtige plant of vrucht, Openb. 18:13 naast de kaneel (xivxiiw/tov) vermeld, eu door sommigen voor de kruidnagel gehouden.

\'dlJiuiJioq, ou, ó, ft, ov, ró, van a priv. en ó liSpos de berisping, smaad, van daar o u b e-rispelijk, onbesmet, Hebr. 9:14, Jud. vs. 24, Openb. 14 : 5; verbonden met xylcc, in zede-lijken zin, Efez. 1:4, 5:27, met xvsyxkyTOi;, Koloss. 1 :22, met ^o-TiAo?, 1 Petr. 1 :19.

\'Afiwv, ó, onverb. hebr. eigennaam Am on, die in liet geslachtregister Matth. 1:10 voorkomt.

\'Aftwc, c, onverbuigb. hebr. eigennaam Am os, die in het geslachtregister Luk. 3: 25 voorkomt.

z v, oen Partikel, waaraan in vele gevallen ons soms, al, wel, beantwoordt, doch die ook zeer vaak door een gewijzigden vorm van het Verbum of van het hulpwerkw. kauworden uitgedrukt. Vgl. over deze Conjunctie winek\'s Gr. S. 270. 1) Met den Indicativus der historische tempora, Impf., Aor. en Plusquampf., wordt tév in het N. ï., even als bij de Classici, aangetroffen in de npodosia van eeneu meestal hypothetischen zin met elt; en den Indicativus; zoo Matth. 11 :29: ei èv \'ïvfu xxl SiStövi eyévovTO al Juv«//elt;; ul yevónevai Iv v/üv, teahcei av Iv (tuhkm xui a-iroStfi ltSTevóytrav, d. i.: waren zulke krachten in ïyrus en Sidon geschied, zij zouden zich reeds lang inzak en asch bekeerd hebben; Mark. 13:20: cl fjif Kvpioi; SKOAÓfiaa-i Taf vtiupaf, oüx av ia-(id ti Tava rdp^., d. i.: had de Heer de dagen niet verkort, geen vleesch zou behouden worden. Evenzoo Luk. 7 : 39, 12 : 39, Joh. 11 : 21, 14 : 28, 1 Kor. 11 : 31, Gal. 1 : 10, Hebr. 8:7 enz.; zelden (even als ook bij de Classici, vgl. tape\'s Lcxic. op dit wd.) met het Futur. Indieativi, Matth. 20 ; 48 (waar Tiscn. echter sav leest), Mark. 14:44, Joh. 13:20: \'av nva Trsniiu, waar de Ree. evenwel èxv heeft (waarvoor \'av vooral bij Joh. dikwijls staat, vgl. het volg. Art.). 2) Met den Con-junetivus staat \'av veelal ua Eelativa, om als mogelijk gedaclito gevallen, of zulke, die bij het vooronderstelde samentroffen van zekere omstandigheden ontstaan, met hot oog op het tegenwoordige of dc toekomst aan te duiden (vgl. PAPE t. a. pl.). Zoo 8; «v eu ïo-ti; av\\ Matth.

19:9: ïsfivaxo/ua\'jfT^v ywalKa avroB--

nai ya/^Tfi amp;AAgt;)v x. t. A.: al wie zijne vrouw verstoot — — en eono andere trouwt (voor: ingeval iemand dat doet) Matth. 10 : 33, 12 : 50, Mark. 11:23, Luk. 9:4, 1 Kor. 11 :27; Sa-a av alrfaq tov $sov. Joh. 11 :22: al wat gij van God bidt, d. i. wat gij ook van God moogt bidden. Evenzoo Joh. 10:13, Hand. 2:39, 3:22, Openb. 13:15. Met partikels verbonden en met volg. Aorist. vindt men ïw; amp;v — totdat, Matth. 2:13: \'Mi sxe/, ïa? $v e\'/ttw o-oi, d. i.: wees (of blijf) aldaar, totdat ik \'t u zeg, Matth. 10 : 23, 10: 28, Luk. 9 : 27, 13 : 25, Hand. 2:35, 1 Kor. 4:5, Hebr. 1:13; lév ~ opdat toch maar, Matth. 0:5: lt;pi-Aouo-iv h raïf (rvvayayah; icaï èv tujT; yuvixr; tuv traaretchv éa-tcores trpoa-ev^e/rqai, ü tt x * av (pxvüvi to7; iv6püiroi(, d. i.: zij staan gaarne in de synagogen en op de hoeken der straten te bidden, opdat zij den menschcn toch maar in \'toog mogen vallen. Luk. 2:35, Hand. 3: 20, 15:7 (vgl. wineb\'s Gr. S. 277); ótratcic; amp;v, zoo vaak als maar, telkens als, 1 Kor. 11 :25, 20; daarom worden ook alle tijd-partikels, die met 2év samengesteld zijn, zooals Urav, c tót as, èveiSdv, met den Conjunctivas geconstrueerd in de beteekenis van: wanneer ook, z o o d r a a 1 s maar; zelfs ei av ~ èdv zoo maar, heeft daarom den Conjunctiv. bij zich, z. op èamp;v. Nog andere hiertoe behoorende vijd-partikels zijn: \'aXP\'S — zoolang tot

dat, 1 Kor. 15: 25, Openb. 2 : 25; «0\' oZ \'av — van dien tijd af, d. i. nadat. Luk. 13:\'25; vivUx \'av — dan wanneer, zoodra als, 2 Kor. 3:16; wc Hv — zoodra, Eom. 15:24 (waar echter ook w; iav gelezen wordt, z. op iav), 1 Kor. 11:34, Phil. 2:23. Ook met partikel™, waardoor eene plaats waar of do beweging naar eene plaats wordt aangeduid, vindt men av verbonden: ottov av zzz waar ook, d. i. overal waar. Mark. 9:18: 14:9, 14, Luk. 9:57, Jak. 3:4, Openb. 14:4. In de Codd. wordt dit av dikwijls met iav verwisseld (vgl. Matth. 8:19, 26:13), even als dit het geval is bij uq üv en o5 \'dv — werwaarts maar, d. i. overal lieen, 1 Kor. 12:2. Evenzoo staat xxlld èdv voor uxDo av — a 1 naardat, 2 Kor. 8:12, hetzelfde als xxÖóti dv, Hand. 2 : 45, 4 : 35. 3) Met den Optativus dient \'dv tot omschrijving van zekere begrippen, die in het Nederdnitsch door moeten, mogen, kunnen, willen of door ons zouden worden uitgedrukt. Zoo komt het voor bij wenschen. Hand. 20:29: sv\'£ainyv dv tw deep --- ik zou wel van God willen bidden; bij d i r e k t e

vragen, als Hand. 8 : 31: xw? yup «v 5t/va/^i»v ; — hoe zou ik het kunnen? Hauö. i7 : tS: t/ \'av SéAoi 6 Txef.uclóyoq cutcq aéyeiv; —wat rang toch deze klapper zeggen? bij in-direkte vragen of voorstellingen, Luk. 6:11: t/ «v Toifaeiuv tu \'lyircv — wat zij Jezus wel doen zouden. Hand. 5 :24; rl Rv yhoiro toVto — wat dit zou kunnen worden, 10:17; t/ üv ily to \'ófafix — wat het gezicht zijn mocht. Schijnbaar zonder Verbum finitum, dat echter uit den samenhang moet worden ingevuld, staat üv 1 Kor. 7:5: fi /zijti Sv scil. yévoiro — tenzij dan.

amp;v, samengetrokken uit èxv, aan het begin van een zin met den Conjunctivus ~ zoo, indien, wanneer. Luk. 4:7, Joh. 12:32, 13:20, 16:23, 20:23, op al welke pil. echter, met meer of minder gezag, voor \'av ook hiv, of voor av ti (Joh. 16; 23) ook \'da-a icv gelezen wordt. Dit gebruik van av voor è«v, dat ook bij de ongewijde schrijvers voorkomt (vgl. heb-mann, Viger. de Idiot, p. 822), mag niet verward worden met de gevallen, waarin èdv voor av stant, hetgeen alleen aan het spraakgebr. des N. T.\'s eigen is, en daar veelvuldig geschiedt.

avd, Praepositie met den Accusativ., welker grondbeteekenis van het Adverb, avu boven moet worden afgeleid; van daar beduidt ava eigenl. op, naar boven, evenals xari van xarw onder, naar onder beteekent. In het N. T. onderscheidt men de navolgende betee-kenissen: \'1) op, «vi péaov tov Qpóvov, midden op den troon, Openb. 7 :17; 2) — door, door heen (met hot begrip van beweging uit de laagte naar de hoogte, hetgeen ook geografisch past op de hier te noemen plaats), ava néa-ov tSv ép/uv AixxttóMuis , midden door het (hooger gelegen) gebied van Dekapolis, Mark. 7:31;

3) tusschen, onder, Matth. 13:25 (waar het onkruid gedacht wordt als boven op de tarwe, er over heen, gezaaid), 1 Kor. 0:5;

4) door de verbinding met zekere Substnutiva, als xpAroq, //ép⁰?. ontstaan adverbiale spreekwijzen, als avit pépot, 1 Kor. 14:27 ^ bij beurte, de een na den ander; 5) bij getalsbepalingen wordt ava distributief, en vordert naar den aard der omstandigheden eene andere vertaling. Matth. 20:9, 10: \'élapov ava hv\\va-piov — zij ontvingen elk een denarie; Luk. 9:3: IWre avct Svo xirSvat \'éx^t,v — ieder voor zich (hoofd voor hoofd) geen twee rokken te hebben; Joh. 2:6: xwpoiirai ava nsTpyrai; Svo i) rpelq — houdende elk twee of drie ra e t r e t e n; zoo ook Openb. 4:8: elk zes vleugels hebbende; Mark. 6: 40: «va (volg.

sommige Codd. xara) éiearov «ai ava TevTij-xovra rz bij honderden en bij vijftigen, d. i. in groepen van honderd en van vijftig, Luk. 10 :1: ava Silo — tweeaantwee; pleonastisch staat ava bij »ƒ{ \'éxazTOc, Openb. 21 :21, waar over het niet plaatsen in den casus, dis door de Praeposit. geregeerd wordt, vgl. wiheb\'s Gr. S. 35 en 64. In de samenstelling beteekent avi a) in de hoogte, naar boven, zooals avafiaivoi opgaan, avaxufru zich oprichten; ook versterkt het somwijlen de beteekenis, zooals bij avayiyvuia-xu — onderkennen, onderscheiden, avaüewpsu ~ herhaaldelijk en dus met opme rkzaam heid beschouwen; b) weder, terug, her, zooals avafiKtnu het gezicht terug erlangen, avaxatvi^u vernieuwen, avaxapeiv weder weggaan, terugkeeren enz.

ava-(3a6iJ.óf, oB, ó, van avapela — ava-patvu ik ga of stijg op, de trede eener trap, in plurali synekdochisch de trap zelf, of zooals wij spreken: de trappen. Hand. 21:35, 40, waar de trappen bedoeld zijn, die nit het voorhof des tempels naar de burgt Antonia leidden.

ava-patvcv, -/3i)Vo//a/, aor. 2 -ï/3ijv, perf. -péfttfna, imperat. avajSa (voor avamp;fiviamp;i, vgl. wineb\'s Gr. S. 73), Openb. 4:1 (laciim. ook hier met A ava.pyii) , onregelmatig werkw., Compos. van Qaivai, waarover vgl. huttmann op de onregelm. verba § 114. en wineh\'s Gr. S. 73,l)=:opgaan,opst ij gen, opklimmen, opvaren; in tegenstelling met xarapaivetv wordt het gebruikt van het gaan uit lagere naar hooger gelegene plaatsen of streken, bijv. avu-patveiv elf \'UpovóKvua, Matth. 20:18, Mark. 10 : 32, 33, Luk. 19 : 38, Joh. 2:13, Hand. 11: 2, Gal. 2:1 enz.; to \'ópoi; — op den berg klimmen, Matth. 5:1, 14:23; «tto o{ èx tov VSaTOf, Matth. 3:16, Hand. 8:39: rr. uit het water klimmen of st ij gen, vgl. Openb. 11:7; Itti to idSpa, Luk. 5:19, Hand. 10:9,= op het dak klimmen; avéfSytrav sïs tó tépov, Luk. 18:10 zr gingen op naar den tempel (omdat liet tempelgebouw met zijne voorhoven op eene hoogte stond en terrasvormig was aangelegd, zoodat men het slechts langs trappen bestijgen en van het eene voorhof in het andere komen kon, vgl. wiker\'s Kealwörterb. op dit wd.); met liet oog op de plaats der feestviering fi? Tyjv iopTV\\v, Joh. 7: 8 enz. — naar het feest; tov avapavTa vpdrov IxQvv, Matth. 17:27 rr den eersten visch, die op of bovenkomt; avafiavTa xaOUai, Hand. 8:31 — op te stijgen, op den wagen nml., en zich neder te zetten; EiC tov oi/pavov ava-

fSaheiv, Hand. 2 :34, Openb. 11 : 12 — ten li e-mel va reu, opstijgen, welke uitdrukking Joh.3:13, Eom. 10:6 volgens sommige uitleggers figuurlijk verstaan moet worden z= de geheimenissen öods nasporen, met terugslag op Deut. 30:12; xvctpdi; scil. ro virepiiov, Hand. 20:11 vgl. vs. 9 = naar boven gaande, vgl. 1:13; ook van het bestijgen van een schip wordt het veelvuldig gebruikt, bijv. Mark. 6:51: méfiii vfif cevroif to ttAo/ov — hij kwam bij hen in het schip, alsmede van het beklimmen van een boom, bijv. Luk. 19 : 4: méfiy sttï a-vtioiiofém■, 2) van zaden en planten en hunne vrucht =: opwassen, opschieten, opgroeien, Matth. 13:7, Mark. 4:7, 8, 32; 3) van den rook van offerhanden enz., die opstijgt, Openb. 8:4, 9:2; 4) van een bericht of gerucht, dat tot iemand komt die zich op een hooger gelegen plaats bevindt, Hand. 21:31 (hier de burgt Antonia). — In overdracht, zin wordt het 5) gebezigd. Luk. 24:38, Hand. 7:23, 10:4, 1 Kor. 2:9, van gedachten of overleggingen, die in iemands geest oprijzen, of van gebeden en aalmoezen, die als de rook van offerhanden tot God uaar boven stijgen.

iva-Pamp;KKciJLUi, aor. 2. -tfloc-

. Med. van ivafiubku, Composit. van (ióihKu z. aid., eigenl. op werpen, bijv. op een lateren tijd, en van daar overdracht. ~ verse huiven, uitatellen, aanhouden, ti\\i£ — iemands zank. Alleen Hand. 24:22.

iv x-(31 f3 a%u, -Ka-u, Composit. van ik laat gaan, dus eigenl. ergens op laten gaan, van daar opbrengen, welk begrip, naar den verschillenden samenhang waarin het voorkomt, verschillend wordt uitgedrukt. Met èm tov \'hritOM bijv. is het: te paard helpen, met èm tgt;)v vai/» — inschepen enz. In het N. T. komt het alleen Mntfh. 13:48 voor, waar het door optrekken of ophalen moet worden vertaald.

iv a - pamp; én a, -■•j-w. Composit. van (JAeww z. aid., en vgl. avii a. h. slot, 1) — opzien, Mark. 8:24, Luk, 21:1: eli; tov oifavóv ~ naar den hemel, Matth. 14:19, Mark. 6: 41 , 7 :34; tivx — naar of tot iemand. Hand. 22:13; 2) weder ziende worden, het gezichtterugerlangen, Matth. 11:5, 20:34, Mark. 10:51, enz.

av«-(3Aeiilt;(C, cai;, $, van mafihiito) in de tweede beteekenis, eigenl. het bij vernieuwing zien, d. i. waar van blinden gesproken wordt, het gezicht, als zintuig. Alleen Luk. 4:18. uva-$oamp;iigt;_% ~£), -tja-u, Composit. van (Soxu

z. aid., eigenl. een geschreeuw doen opgaan of aanheffen, — luidkeels roepen, uitroepen, Matth. 27:40, Luk. 9:38 (op welke beide pil. ook het simplex gelezen wordt). Mark. 15:8 (tischend. «va/3a{).

avx-poAtj, gt;)?, ^, van «va!(3^AA0|ii«lt;, z. aid., uitstel, vertraging. Alleen Hand. 25:17.

«v^-yaiov, ov, tó, van mx rijv 7?quot;, alzoo wat boven den (beganen) grond is, het vertrek eener bovenverdieping, — eene bovenzaal, naar Oostersch gebruik voor het ontvangen van gasten bestemd, Mark. 14:15, Luk. 22 :12. Op deze pil. wordt echter ook uviytov, iviiyeov (Ree.), ivdyaiov en xvamp;yaiov oTkov (zooveel als bovenhuis) gelezen.

Hveéyeov, zie op ivayxiov.

«v-ayyéAAw, -eAlt;8, aor. 1. - ijyyeiAa, aor. 2 pass. - wysAqv (Rom. 15 : 21, 1 Petr. 1:12), Composit. van «yyéAAw ik verkondig, berichten, verhalen, verkondigen. Mark. 5:14, 19 (volg. den Ree., niet volg. öb. en tisch. , die op beide pil. «TrayyéAAw lezen), Hand. 14:27, 15:4, 16:38, 2 Kor. 7:7; aankondigen, bekendmaken, leeren. Joh. 4:25, 10:13, 14, 15 , 25, Hand. 20:20, 27, 1 Petr. 1 :12, 1 Joh. 1 : 5.

«va-ysvvaft), -ai, -fau, Composit. van yevvau z. aid., wederbaren (eigenl. wordt ■yevvamp;vi meestal van den vader gebruikt , gelijk tiktcü van de moeder), d o e n h e r b 0 r e u w 0 r-d 0 n, 1 Petr. 1 : 3; in Pass. weder gebaard of herboren worden, 1 Petr. 1:23. Alleen op deze twee pil. van het N. T.

xv a-y ivü lt;r ku , eigenl. xvxyiymrxai, fut. -yvilironai, aor. 2 act. - éyvuv, partic. - yvouf (Hand. 15:31, 23:34), perf. - iyvunx, perf. pass. - éyvoilt;Ti/,xi, aor. 1 pass. - eyvua-Qw, z. BUTTMANN op de onregelm. Verba § 114 onder yiyvaia-xu, Composit. van yivaa-Koi z. aid., eigenl. nauwkeurig kennen, onderkennen, onderscheiden , (z. op ivd a. h. slot). Het wd. komt echter in het N. T. in deze grondbeteekenis niet voor. maar wel in eene afgeleide, die ook bij de classici zeer gebruikelijk is, t. w. die van lezen (als raiddel van zorgvuldige kennisneming), Matth. 12:3, 5, 24:15, Joh. 19:20; van een brief, Koloss. 4:16, 1 Thess. 5:27; tivx — het door iemand vervaardigde geschrift, Hand. 8:28, 30; = voorlezen, Luk. 4 :16, nvii — uit iemands geschrift, Hand. 15:21, 2 Kor. 3:15.

xv ay k , -xra, van $ avxyxii z. aki., dwingen, noodzaken. Hand. 26 : 11, 28 : quot; 19, 2 Kor. 12:11, Gal. 2:3, 14, 6:12; = dwingen, in den zin van met nadruk op

ietsaandringcn,gelasten, Matth. 14 ; 22, Luk. li: 23.

«vayxajo?, a, ov (in het Attisch ook vaak niet twee uitgangen). Adject, van v* mccyxii z. alrt., van daar 1) — noodig, noodwendig, noodzakelijk, i Kor. 12:22, 2 Kor. 9:5, Philipp. 2:25, Tit. 3:14; met stti\' (dat ook wel wordt weggelaten) seq. Infinit. — het is noodig dat, Hand. 13:46, Hebr. 8:3; in Comparativo, Phil. 1:24; 2) substantive, — nabestaande — lat. necessarius; van (pfooi gezegd — vertrouwd (intiem), Hand. 10:24.

x vxy k x lt;t t ü (, Adverb, van het niet gebruikelijke Adject, avxyxeiirróf (wel komt de vorm xvayxxirTiKÓi; bij de classici voor, z. pape in v.), van mxynx^co z. aid., gedwongen, in tegenstelling met SKoviriat vrijwillig. Alleen 1 Petr. 3: 2.

xviyxy, ifj, ft, de noodzakelijkheid, 1) de uitwendige, die uit de omstandigheden ontspruit, in do spreekwijze miyxy itrTt (ook met wglating van het verb, aubstantiv., Rom. 13:5, Hebr. 9:23) — het is noodzakelijk, in den zin van: het kan of mag, wegens den aard der dingen of omstandigheden , niet anders, Matth. 18 : 7, Hebr. 9:16, 23; xvóyxiiv ik moet, heb noodig, oferbestaatnood-zakelijkheid, d. i. ik kan of mag niet anders, Luk. 14:18, 23:17 (volg. den Ree.; doch dit vs. wordt door tisch. weggelaten), 1 Kor. 7 : 37, Hebr. 7: 27; over de spreekwijze xvxynif iv!-xsitxI tivi , 1 Kor. 9 :16, z. op \'eirhii/ixt; 2) de inwendige, die voortvloeit uit de stemming des gemoeda, 2 Kor. 9:7, Philem. vs. 14; 3) de nood, door ramp en druk veroorzaakt , Luk. 21:23, 1 Kor. 7:26, 2 Kor. 6:4, 12:10, 1 Thess. 3:7; 4) mamp;yxvit; — noodzakelijk, Hebr. 7:12; — gedwongen, of uit dwang, 2 Kor. 9 : 7.

xvx-yvwpt^u, -(lt;ra, Composit. van z. aid., herkennen. Alleen, in Passive met Dat. — door iemand, Hand. 7:13.

amp;vx-yvwi7i(, fi van xvayivuirxu ik lees of lees voor, het lezen, de vooi^-l3zing. Hand. 13:15, 2 Kor. 3:14, 1 Tim. 4:13, op welke laatste pl. de voorlezing als kerkelijke ritus bedoeld wordt, en dus de Gcnitiv. tov vóhov kx) tSv vfo^tm (vgl. Hand. 13:15), of iets dergelijks moet worden ingevuld.

xv-xya, -a|w, Composit. van xya, z. aid. voor de vervoeging, 1) — heenvoeren, opvoeren, op brengen, Luk. 4 : 5, 22 : 60 (waar ook xmiyxyov gelezen wordt), Hand. 9: 39; bepaaldelijk van liet brengen van lagere naar hooger gelegene plaatsen (vgl. ivxfixlvca), Matth. 4:1 (omdat de bergachtige woeatiju hooger lag dan de Jordaanvlakte), Luk. 2 : 22; 2) — terugvoeren, wederbrengen, èx vsxpamp;v, Hebr. 13 : 20 (vgl. uvvyxyov e}( (pxci;, Hesiod. Theog. 626), vgl. Kom. 10:7; 3) xvdyeriïxi in Med. (dat in deze beteekenis meer nog dan het Aotiv. bij de Attische schrijvers gebruikt wordt, vgl. pape\'s Les. op dit wd.) soil. vaCv, van den wal af het schip zeewaarts als \'t ware opvoeren, rr: afv aren. Hand. 20 : 3 , 27 : 21, 28:10,11; ook in Passiv. xviiyeirSeti, Hand. 13:13, 16:11. 18:21, 20:13, 21:1, 2, enz.; 4) fliw/av — een offer (op het altaar) brengen. Hand. 7 : 41; 5) T/va! rli kxöi, Hand. 12:4,zriemand voor het volk brengen, d. i. hem op de verhevenheid brengen, waar de rechterstoel atond , (vgl. Joh. 19; 13), om openlijk een strafvonnis over hem uit te spreken; 6) =3 wegleiden, bijv. iemand uit de gevangenis sic; oïxov, — naar huis brengen. Hand. 16:34.

xv x-S e (xvu [xi, -hixvuu, Se/xu, -Jw, Composit. van Sei\'xvvui, z. aid., ~ aanwezen, aantoonen. Hand. 1:24; tivü ~ iemand voor eenig ambt aanwijzen, hem openlijk als daarmede bekleed bekend maken (ook bij de classici gebruikelijke beteekenis van dit wd.), d. i. aanstellen, Luk. 10:1.

xvlt;i-Ssi^i(_s eu(, $, van het voorg. wd., de aanstelling of benoeming tot eenig ambt en bekendmaking daarvan, irfóf nva — bij iemand. Alleen Luk. 1:80.

xvx-$ é xo ixxi, -é^oiixi, Depon. med., Composit. van Séx\'l-tx\' z. aid., ontvangen, in den zin van als gast opnemen, d. i. huisvesten. Hand. 28 : 7; — ontvangen, aannemen, \'eTrayyeki\'xi;, Hebr. 11 :17.

xvx-S/Sapi, -ult;ru , Composit. van StSai/u, z. aid., overgeven, overhandigen. Alleen Hand. 23: 33.

xvx-%xa, -ü, -YiTa, aor. 1. -é%tilt;ra, Composit. van z. aid., opleven, herleven, in het leven terugkeer en, in eigenl. zin Rom. H: 9, Openb. 20 : 5 (volg. den Ree.; doch tisch. leest op beide pil. voor mé^aev);

figuurl. van iemand, die uit den doodslaap der zonde is opgestaan. Luk. 15 : 24 , 32 (ook op de laatste dezer pil. leest tiscu. liet simplex), en van de zonde zelve, die door de wet als tot een nieuw aanzijn gewekt werd, Rom. 7:9.

-ü, -ifVio, Composit. van fyrew z. aid., zoeken, opzoeken. Luk. 2:44, 45 (op deze laatste pl. hoeft de Ree. gttroSvree), Hand. 11 :25.

x\\ix-%üvvvhi, -%u(ru, Composit. van %uv-vufti z. aid., Med. ava£aivvuft«;, aor. 1. avs\'(ai-aiwn, zich omgorden, omgorden, gelijk

de Oosterlingen deden om door huaue lange en wijde opperkleederen in den arbeid of het gaan niet belemmerd to worden. Alleen 1 Petr. 1 :13, waar het, met t«c oirtpvxs rfa Siuvolcti; verbonden, overdracht, zooveel beteekent als vaardig, bereidvaardig zijn.

ivce-^uwféu, -iï, -faco, Composit. van ^uitupéu (samengest. uit leven en to vop liet vuur) het vuur aanblazen, dus eigenl. het vuur weder aanwakkeren, doen opleven, in welke beteekenis het wd. bij Jozefus voorkomt; van daar, op de eenige pl. des N. T.\'s, \'2 Tim. 1:6, tropisch van de geestelijke gaven, to xquot;?¹⁷!¹quot; toC fltoC, zr aanvuren, opwekken, verwakkeren.

aor. 2. -étasAoy, Composit. v. ö«aa«, uitspruiten, van daar eigenl. weder doen uitspruiten, opluiken, trop. (bijv. van het aandenken aan iemand) ~ vernieuwen, verlevendigen. Alleen Phil. 4 ; 10.

ava -61i-Lce, «tos, ró, hellenistische vorm van het attiache (z. aid.), van ccvxriiyni

ik zet of stel, in den tempel nml., en als zoodanig eigenl. al hetgeen in den tempel gebracht en tot een offer gewijd wordt. In do vertaling der LXX wordt dit wd. gebezigd ter overzetting van het Hebr. 3quot;in, oorspr. iets dat aan God gewijd en alzoo aan het gewone gebruik onttrokken was (Lev. \'27 : \'28 , 29, Deut. 7 : 20, Jos. 6:17), en van daar verder ook alles wat op goddelijk bevel aan dood of ondergang gewijd, d. i. vervloekt, en alzoo bestemd was om verbannen, uit het midden weggedaan te worden. Van hier ook het gebruik bij de Joden, om zich te vervloeken en alzoo ten verderve te wijden, Matth. 26:74, Hand. \'23:12, 14, 21. In het latere kerkelijk spraakgebr. werd zoo het anathema, d. i. de vloek, uitgesproken over iemand, die in den kerkdijken ban gedaan, en, daardoor van de gemeenschap der geloovigen nfgesneden, aan zijn eigen lot overgelaten en aan het verderf prijs gegeven word. Eene gelijksoortige beteekenis heeft het wd. ook in het N. ï. Rom. 9:3, 1 Kor. 16:22, Gal. 1:8,9, waar éévdOena, eigenl. een abstract begrip rr vloek, banvloek, concreet, d. i. van een persoon, met hvoci gebruikt wordt, om te kennen te geven dat de vloek dien persoon treft, du» = een vervloekte; oiiSsif Aéyei uvamp;Uncc \'It)-o-oCv, 1 Kor. 12:3 ~ niemand zegt, dat Jezus een vloek of vervloekte is, d. i. vloekt hem, als een uitvaagsel der menschheid.

ccv x-0 e lieer gt; tra, van het voorg. wd., en alzoo niet af te leiden van het primitivum dat eene geheel andere beteekenis

heeft, tot anathema maken, vervloeken. Mark. 14:71, Hand. 23:12, 14 (waar overdo verbinding met het Nomen conjug. vgl. winbb\'s Gr. S. 202), 21.

-ijcrw, Composit. van 6ea-péu z. aid. en op ava, bij herhaling bezien, en van daar met opmerkzaamheid beschouwen, Hand. 17:23, Hebr. 13:7.

eiva-St1IJ.ce, «tos, ró, oorspr. hetzelfde als mxieux z. aid. (ook wat de afleiding betreft), doch in tegenstelling daarmede steeds in goeden zin gebruikt van allerlei tempelgaven, en van daar geschenk, of eenig aan den tempel aangebracht kostbaar sieraad, welke laatste beteekenis het Luk. 21 :5 heeft. Het komt in het N. ï. alleen op deze pl. voor.

iv eti\'S e iet, a;, i5, van uvziSys onbeschroomd, onbeschaamd , van a priv. en^ oeióojc deschroom , de schaamte — de onbeschroomdheid, de onbeschaamdheid. Alleen Luk. 11:8.

uv-uifteriq, elt;u;, van ivaipéu z. aid., dus eigenl. de wegneming, uitdenwegruiming. In het N. T. zz de vermoording, de moord, Hand. 8:1, 22 : \'20 (op de laatste dezer pil. volg. den Ree.; doch de bijvoeging Tji «vaipécrei cei/rou schijnt daar onecht te zijn).

av-uipéu, -lt;3, aor. 2. - £7aov, in Medio

- e/ArffOfv, - lAéa-êeet, aor. 1 Passiv. - ypéSiii\', Composit. van xi\'péu, z. op alpéoneci, eerst o p-nemen, dan opheffen, met de bedoeling om iets uit den weg te zetten, te verwijderen, en van daar ter zijde stellen, afschaffen, Hebr. \'10:9. Van de overige beteekenissen, welke het wd. bij de Grieksche schrijvers heeft, komen in het N. T. nog voor die van dooden, Matth. 2:16, Luk. 22:2, Hand. 5:33, 36, enz.; in Med. ~ opnemen van vondelingen, die men alzoo tot kind aanneemt, zooals het lat. tollere. Hand. 7:21, op welke pl. (evenals Hand. \'2:23 xvei\'hxTe) ivefaxro, gelijk in de nieuwere uitgaven, ook in de Edit. 7. van ti-schend. , gelezen wordt in plaats van het vroegere «vf/Aero, als een den niet-attischen schrijvers meer gewone vorm van den aor. \'2 medii - , -eero geene bevreemding mag wekken. Zie eutt-mann op de onregelm. Verba §114. onder eclpéu , en Winer\'s Gr. S. 68.

xvatnof, ou, ó, ft, ov, ró, van a priv. en uinoc, schuldig, onschuldig, Matth. 12 : 5, 7.

xvu-uxü, -hu, Composit. v. xxQi\'^a z. aid., beide in het Act. en in het Med., zich zittende oprichten ~ overeind gaan zitten of rijzen, oprijzen, Luk. 7:15, Hand. 9: 40.

xvce-xxivt%a, -llt;ru, Composit. v. nxinl^u (van kkhós z. aid.) weder nieuw maken, ver-

\'Avx-icxivóu.

uieuweu, trop. nvit tlt; ptTiévoiav, — iemand zoo vernieuwen, dat zinsverandering er het gevolg van is. Alleen Hebr. 6:6, waar, wat de Constructie betreft, valt op tc merken, dat de lufiuitivus afhangt van ccSvvxtov vs. 4, en dat het subject, \'t welk de vernieuwing zou moeten bewerken, hier in Accusativo bij-gedacht moet worden. Ten onrechte verklaren sommigen den Inflnitiv. hier ais een lufinitiv. pass., of door zich vernieuwen.

ava-xxivóu, -S, -ura/, Composit. v.Kaniu, gelijk van ma en xctivói z. aid., een

hellenistisch wd., vernieuwen, in geestelijken zin van de verandering des gemoeds gebruikt 2 Kor. 4:16, Koloas. 3:10.

avx-xx tvutr 1$, eai(, {;, van het voorg. wd. en insgelijks alleen aan het N. T. eigen, de vernieuwing, bepaaldelijk in geestelijken zin, en van daar verbonden met voóg (Gen. obj.) Rom. ■12:2, met Tveu^xTOf ccyiov (Gen. subj.) Tit. 3:5.

«va-*aAi/7rT(u, Composit. v. xxKvittw

z. aid., ontdekken, onthullen, in fig. zin van het deksel of hulsel (xahvunx) wegaeraen, dat als een sluier het gelaat bedekt, 2 Kor. 3:14, -18.

xi/x-xx/ittw, -i/u, Composit. v. xxixtttu z. aid., eigenl. ombuigei}, omwenden, vervolgens intransit. omkeeren, wederkeeren, van personen, Matth. 2:12, Hand. 18:21, Hebr. 11:15; fig. van een vredegroet, die als niet gegeven tot den groetende wederkeert, Luk. 10 : 6.

xv x-xe 11J.X1, -xefaopxi, -xslpevof, Depon. Med., Composit. v. xeinxi, z. aid., liggen, evenals het simplex, Mark. 5:40 (volg. den Bec., doch tisoji. laat mxxefaevov wegquot;); op al de overige pil. heeft het de beteekenis van aanliggen, aan den maaltijd nml.; want het was oudtijds in deze houding, dat men zich aan tafel plaatste, vgl. het lat. accumbero mensis; Matth. 9:10, 22:10, 11 (waar xvxxi/fitvoi ook door gasten vertaald kan worden), 26:7, 20, Joh. 13:23, op welke laatste pl. de bijvoeging èv tw xóhTtui — in den schoot (aan den boezem) de plaats naast iemand aanduidt, die door zijn vertrouwdsten vriend of gunsteling placht te worden ingenomen. Vgl. Luk. 16 : 22 , Joh. 1 :18, en zie wineb\'s Eealw. op het wd. Mahlzeit.

xv x-xtfy x hx ióu, -ü, -atru, Composit. v. xcfyxhxcóoi z. aid., van xvx en y xeipxAy het hoofd, van daar eigenl. de hoofdpunten samenvatten, of wat men recapituleeren noemt; in het N. T. — tot een geheel vereenigen of samenvatten, Rom. 13:9; zoo ook Efez. 1: 10, Vgl. MKIJEB a. h. 1.

\'Avx-Ï.xfjtpxvo). 37

«va-xA/vw, -ivw. Composit. v. x\\i\'vu z. aid., eig. doen leunen, en van daar ~ leggen, zetten, Luk. 2:7, met \'év tivi ter aanduiding van de plaats waar ~ ponere in aliqua re; bijz. doen nederzitten of aanliggen, d. i. de plaatsen aan den diseh of maaltijd doen innemen — discumbere facio. Mark. 6:39, Luk. 9:15, 12:37; in Passivo met de bet. van het Med. xvxxKhonxi — zich nederzetten, ne-dervlijen en van daar aanliggen, aan den maaltijd, Matth. 8:11, Luk. 13:29, op welke pil. de uitdrukking tropisch als zinnebeeld van vreugde en heil verstaan moet worden; zonder beeldspraak, Matth, 14:19.

xvx-xóvtu, -v|/w, Composit. v. xóvra z. aid., eigenl. terugslaan, terugstooten, bij latere schrijvers ook terughouden , d. i. verhinderen, belemmeren. Gal. 5:7 volg. den Ree.; in plaats echter van xvéxo^e, lezen hier al de Codd. majuse. èvéxa^ie, van syxóvru z. aid. — Het wd. komt elders in het N. T. niet voor.

xvx-xpu^u, -J-si, aor. 2. xvéxpxyov, Composit. v. xfx^u z. aid., schreeuwen, uitschreeuwen, Mark. 1 : 23 , 6: 49, Luk. 4 : 33, 8 : 28 , 23 :18.

xv u-xptv u, -ivü, Composit. v. xpha, z. aid., met oordeel onderzoeken, rct; yfxQamp;q, Hand. 17 :11 ; rz onderzoek naar iets doen, navragen, 1 Kor. 10:25, 27; van personen die rechterlijk onderzocht worden verhoeren, Luk, 23:14, Hand. 4:9, 12:19, 24:8, 28:18; in \'t algemeen cz beo or deel en, zijn oordeel bepalen of uitspreken, over de waarheid van eenige zaak, 1 Kor. 2:14, 15; over personen, 1 Kor. 4:3, 9:3; 1 Kor. 4:4 is 6 xvxxphiov hij, wien het oordeel als heer ea rechter toekomt, en wiens uitspraak dus alleen op eerbiediging ■ aanspraak heeft.

xvamp;-xpi(ri(, euf, fi, van het voorg. wd., het gerechtelijk onderzoek, verhoor. Alleen Hand. 25:26.

xva-KUTtra, -\\pa, Composit. v. xvvrio z. aid., opduiken, hot hoofd omhoog heffen, zich uit eene gebukte houding oprichten, Luk. 13 :11, Joh. 8 ; 7, 10; in overdracht, zin Luk. 21:28, waar het eene opwekking tot blijmoedige hoop en vertrouwen te kennen geeft. ava-A«fi(3^vw, -Aqtpiipxi, Composit. v. /aft-, z. aid. wat de onregelm. vervoeging betreft, vgl. ook xxraAxiipxvu, — nemen, opnemen, van wapens naar welke men grijpt, Efez. 6:13, 16; ~ opnemen, in de hoogte heffen, ei? tov oüpxvóv. Mark. 16:19, Hand. 1:2,11, 10:16, vgl. Hand. 1:22, waar el( rdv oüp. weer in gedachte gesuppleerd moet wor-

den, en 1 Tim. 3:16; rz opuemon, in don zin van innemen, in liet schip of aan boord nemen. Hand. 20:13, 14; in den zin van iemand van eenige plaats afhalen en met zich nemeu. Hand. 23:31, 2 l\'im. 4:11; — opnemen, om voor zich uit te laten dragen, tijv «■xtfvifv, Hand. 7 : 43.

euq, t), van het voorg. wd., de opneming, nml. ten hemel. Alleen Luk. 9 : 51.

av-aA/Vxw, «vaAftio-w, aor. 1. avaAws-a en myikuea, perf. mahuKoc, perf. pass. ,

aor. 1. pass, ccvxhuiyv, een onregelm. verbum, dat zijne vormen van het stamwd. maKów afleidt (z. büttmann\'s Gr. § I14_-), eigenl. verdoen, wegmaken, verkwisten, doch vervolgens ook verteren, dooden, te gronde richten, Luk. 1): 54, Gal. 5 :15, 2 Thess. 2:8, op welke laatste pl. voor mahairti echter ook «veAe; (van avctiféu z. aid.) gelezen wordt.

X-.x-gt;,qy lx, /«5, v, van het later in gebruik gekomen ivaboyéu in eene j uiste verhouding tot eenige zaak staan, van daar de juiste verhouding, de evenmaat of evenredigheid, de overeenstemming, Rom. 12 : 6: xutx rtfv muKoyim rijg tt/Vtew; — naar de mate(vgl. va. 3 /.tsVpov vio-Teuf) of in evenredigheid van het (subjectieve) geloof. And., die bij Trlmtc, aan de fides quae ereditur gedacht willen hebben, vertalen; overeenkomstig het geloof. Vgl. tuolück op deze pl. — Het wd. komt elders in het N. T. niet voor.

av«--/o-ofw», aor. 1. mihoyi-Depon. Med., (\'omposit. v.

z. aid., eigenl. bij zich zelveu overwegen, bedenken , nagaan, en van daar zijne opmerkzaamheid laten gaan over iemand of iets, waardoor het in beteekenis nadert tot o-xo»re7v nva, op iemand als een voorbeeld zien, voor oogen houden, bedenken wie of wat hij is. Alleen Hebr. 12:3.

ou, 6-, ft, ov, tó, van ce priv. en SA? zout, eigenl. ongezouten, in het N. ï. echter onzout of zouteloos, d. i. van zijne kruidende kracht beroofd. Alleen Mark. 9 : 50.

üv lt;i- Avtr i(, eaf, van Hvahua z. aid., de ontbinding, losmaking; in het N. T. figuurlijk voor de dood, het verscheiden. Alleen 2 Tim. 4:6, waarbij, wat de verklaring der beeldspraak betreft, vgl. op het volg. wd.

iv a-Av u, -hva-u, Composit. v. Ai/w z. aid., eigenl. het geknoopte losmaken, ontbinden, en van daar uit een vriendenkring uiteengaan, opstaan, scheiden, om huiswaarts te keeren, bijv. ex TSin y^ituv, Luk. 12:36, — van de bruiloft opstaan; absolute gebruikt komt het voor Phil. 1:23, en moet daar (zoo wij ten minste, naar de analogie van ex tüv yzi-luv, h trvnvonlou, geen ix tov pi\'ov of iets derg. hebben in te vullen, vgl. v. henqel a. h. 1.) als een spreekterm beschouwd worden, die hetzij aan het scheepsleven (van liet ligten der ankers en het losmaken der touwen), of aan het opbreken van legertenten (vgl. Polyb. 2: 32: xvé-Ault;r«v hx tcüv tctwv; ontleend is, en waardoor het vertrekken, verscheiden uit dit leven, — sterven, wordt aangeduid.

«vu/xiéfTtirot, ov, p, fi, ov, tó, van « priv. en üiiufTÓttai z. aid., die zonder zonde is. Alleen Joli. 8 : 7.

xva-péva, -(UvSi, Composit. v. névu z. aid., verwachten, — iemand. Alleenl Thess. 1:10.

av a-I i^vvi a-xoi, -fivyeu (van nvxai, ij,v£ohxi , z. aid., gevormd), perf. pass. -iJ-éfJ-vmixt, aor. 1 -è/xvgt;)o-öi(v, iu Activo iemand iets herinneren, aan iets indachtig maken, met dubb. Accusativ., 1 Kor. 4:17, of met een Aeeus. obj. en den Infinitiv. finalis, 2 Tim. 1:6: xvu-ixilivfaxu lt;re ava^uTrvpeHv — ik herinner u aan te vuren, d. i, ik breng u in gedachte, dat gij behoort aan te vuren; in Passivo zr: indachtig worden of gemaakt worden,, vooral door uiterlijke omstandigheden, Mark. 11 :21, 14 : 72; in Medio zn zich herinneren, te binnen brengen, 2 Kor. 7 :15, Hebr. 10:32.

xv 6-(tv y 71$, tui;, t), van het voorg. wd., de herinnering, gedachtenis, Luk. 22:19, 1 Kor. 11 :24, 25; «vafivijm; duufribv xxt\' hixuTÓv, Hebr. 10:3, zr eene j aarlijksche herinnering aan zonden, doelt op do offers , die jaarlijks op den grooten verzoendag voor de zonden geslacht, en waardoor die zonden tevens in herinnering gebracht werden.

avx-veóca, -ü, -óxroi, Composit. v. veóu, van nieuw, vernieuwen, verjongen. Alleen Efez. 4; 23, waar de Inflnit. in Medio zich verjongen, gelijk in vs. 22 ajroöeVfla», als de Inflnit. bij beden, wonschen en derg. moet verklaard worden, ea het daarbij geplaatste subj. (vixcii;) in Acnusat. staat; vgl. buttmanh\'S Gr. § 142. Anm. 5, en wineb\'s Gr. S. 282.

avx-viilt;pai, Composit. v. vytyoi z. aid.,

weder nuchter worden, tot bezinning komen. Alleou (overdracht.) 2 Tim. 2:26.

\'A v a v /«5, x, ó, grieksche vorm van den hebr. eigennaam Ohananja, Ananias; zoo heet 1) de man van Safflra, Hand. 5:1, 3, 5; 2) een belijder van Jezus te Damaskus, Hand. 9:10, 12, 13, 17, 22:12; 3) een hoogepriester, Haud. 23: 2, 24 :1.

ccvuvt(f far oq, ov, ó, fi, ov, ró, van a priv., xvti\' tegen en féu sproten, o n wede rsp rekel ij k, wat niet tegengesproken kan worden. Alleen Hand. 19:30.

uvavrtffviTaq. Adverb, van het voorg. wd., zonder tegenspreken. Alleen Hand. 10 : 29. ava^ioq, lt;01/, 6, i), ov, ró, van a priv. en 7,. aid., onwaardig, Ttvóq — iets onwaardig. Alleen 1 Kor. G :\'2.

li v «| , Adverb, van het voorg. wd., o n-wnardig, op onwaardige wijze. Alleen 1 Kor. 11; 27, 29.

iv£-vavlt;rtq, fw?, h. van ivwrrxvu aid., het uitrusten, de rust, verkwikking, verademing, Matth. 11:29, Openb. 14:11; me-tonym. rustplaats, Matth. 12:43, Luk. 11 :24; ivamp;vctuiriv \'é%eiv seq. partieip. — rust nemen van, in den zin van ophouden, uit-aeheiden met iets te doen, bijv. Aéyovref (vgl. winee\'s Gr. S. 308 f,) ~ van te zeggen, Openb. 4: 8.

iva-iruvu, -xviru, Composit. v, irauw z. aid., doen uitrusten, en van daar in zede-lijken zin rust verschaffen aan, verkwikken, tivlt;é — iemand, Matth. 11:28, 1 Kor. 16:18, 2 Kor. 7:13, Philem. vs. 7, 20; in Medio — rusten, uitrusten, rust nemen, in lichamelijken zin, Matth. 26:45, Mnrk. 6: 31, tropisch. Luk. 12:19, Openb. 14:13; — zich rustig houden, geduld oefenen, Openb. 6:11; met stt/ rivet — rusten op iemand, van het irvsBnx toü óeoC 1 Petr. 4:14.

aya-wf/\'Ow, e/ru, Composit. v. Ke/Dai z. aid., overreden, nvii ~ iemand. Alleen Hand. 18:13.

«vu-teipoi;, i. op uvdviipoq.

ivu-véuttoi, Composit. v. wefwrw z.

aid., zenden, opzenden, nvx irpós nva ~ iemand tot iemand. Luk. 23:7, 15, Hand. 25 :21; — terugzenden, Philem. vs. 11, wnar de aor. 1 avéirsn^x voor het Praeseus staat, gelijk in den briefstijl in de gr. en lat. taal bij de Verba mittendi en scribendi gebruikelijk is, vgl. ypaQu en winer\'s ör. S. 249; nva tivi — aan iemand. Luk. 23:11.

ava-Tgt;)Jaa), -ijirw, Composit. v. irySau springen, huppelen, opspringen. Alleen Mark. 10: oO, waar de Ree. echter voor dva-

heeft.

xva-Typos, ou, ó, ti, ov, tó, van xvx en nypós mank, lam, in het alg. op eenigerlei wijze gebrekkig naar het lichaam, verminkt. Luk. 14:13, 21, óp beide welke pil. iachm. ava-neipoq leeat, dat eld. niet voorkomt.

xvx-vrtvr co, T£7Qvjj.xi_: Composit. v. Trfaru, z. aid. over de onregelmatigheid der vervoeging, eigenl. achterover vallen, zich achterover buigen, èm to o-tïisóe tivoq — aan iemands borst vallen. Joh. 13:25, 21 :20; naar helleuistiBch sprankgebr. meer bepaald gebezigd van het zich nederleggen of nederzetten tot den maaltijd, dus ook wel in den zin van aanliggen, Matth. 15 : 35, Mark. 6 : 40, 8: 0, Luk. 11: 37, 14:10, 17:7, Joh. 6:10, 13:12. Op twee der uit Luk. aangeh. pil. (14:10, 17:7) leest tisch. xvxirere (aor. 2 act.), terwijl de Ree. op de eene xvivcrov (aor. 1 act.), op de andere xvómecxi (aor. 1 med.) heeft. Geen dezer twee tempusvormen schijnt echter in gebruik geweest te zijn, en men houdt het er derhalve voor, dat de lezing xvuitnaov, waarvoor buitendien nauwelijks eenig gezag bestaat, valach is, en xvxKtaxi door verwisseling van ctt en f in de Codd. is ontstaan. Vgl. wineb\'s Gr. S. 68 f., en TisciiEND. in de krit. Aant. op Luk. 14 :10.

xvx-Thypóu, -O, -ült;roi, Composit. v. ttA»;-fóci z. aid., vullen, vervullen, in verscljillend gewijzigden trop. zin, 1) tov vipov — de wet vervullen, d. i. naar haren vollen inhoud betrachten, Ga!. 6:2; 2) tov tokóv tivo( ~ iemands plaats innemen, 1 Kor. 14:16, vgl. op tóvof-, 3) ti\' tivi — door de uitkomst aan iemand vervullen, bevestigen, Matth. 13:14 (waar de Ree. echter Jtt\' x\'jtc\'i\'; leest); 4) to vo-tspiiiix — het ontbrekende aanvullen, 1 Kor. 16:17, waar het ontbrekende bestond in het gemis van gelegenheid aan de zijde van Paulus, om de Korinthisehe gemeente persoonlijk te bezoeken , welk gemis nu eeniger-mate vergoed werd door de uitvoerige narichten , die hem omtrent haar door Stephanas. Fortu-natus en Achaïcus waren overgebracht; Phil. 2: 30, waar Epaphroditua wordt voorgesteld, als door zijnen zelf^erloochcnenden ijver in het werk van Christus aangevuld te hebben, hetgeen er aan het dienstbetoon der Philippische gemeente jegens Paulus nog ontbrak: 5) to:; xpap-t/«c zr de maat der zonden vol maken, 1 Thess. 2:16.

xv -air o bdytitot, ou, ó, ij, ov, tó , van a priv. en xnohoyéonai zich verdedigen of verontschuldigen, niet te verontschuldigen, niet verontschuldigd, Rom. 1:20, 2:1.

xv x-tt p xr a-u, -x%u, Composit. v. vpitTa-ai z. aki., opeischen, invorderen. Alleen als Variant op Luk. 19:23, waar de Ree. en ti-sciiKND. echter het simplex lezen.

iva-7rrult;ro-a, -j-a, Composit. v. TTTViriru z. aid., ontrollen, openrollen, van boekrollen die gelezen werden. Alleen Luk. 4 : 17.

av-amp;irru, -^ia, Composit. v. \'drra z. aid., aansteken, ontsteken, Luk. 12:40, Hand. 28:2, Jak. 3:5.

«v-ap/SfiifTo;, ou, ó, ov, ré, Tan a priv. en apiSfidt getal, ontelbaar. Alleen Hebr. 11 :12.

ocva-?etu, -etru, Composit. v. Tetal i. aid., eigenl. opschudden, van daar opruien, in beweging brengen, riv ïjjAov Mark. 15:11, tov \\aiv Luk. 23 ; 5.

«va-trxeua^w, -amp;lt;r(a, Composit. v. a-xevu^a (van lt;rxeSo( gereedschap) ik bereid, maak gereed , eigenl. van de toerustingen, die voor een optrekkend leger gemaakt worden, het oppakken, opbreken; uit de daarbij heerschende woeste drukte en verwarring ontstond de trop. betee-kenis van verontrusten, in de war brengen, reef tyvxamp;S — de gemoederen. Alleen Hand, 15: 24.

uva-rTT-utru, Composit. v. mramp;u 7,. aid., optrekken, ophalen. Luk. 14:5, Hand. 11 :10.

oivb-tTTams, fws, *1, van mlrrvni {avumiu) doen opstaan, het opstaan, de opstanding,

1) in tegenstelling met ■jrTürti; val, tropisch van eene oprichting uit vernederden staat, Luk. 2:34;

2) overal eld. in het N. T. van de opstanding der dooden, en wel a) vexfOv of tüv vexpSv — dooden opstanding, of opstanding der dooden, gedacht in het algemeen als de daad Gods, waardoor een nieuw leven verwekt wordt in degenen die gestorven zijn, Matth. 22: 31, Hand. 2:31 , 17:32, Hom. 1:4,1 Kor. 15:12, 42, Hebr. 6:2; waarvan te onderscheiden: b) de «vamp;lt;rTaiTi( \'ex vsxpüv — de opstanding van of uit de dooden, d. i. de terugkeer dergenen die gestorven zijn tot een nieuw leven. Luk. 20:35, Hand. 4:2, 1 Petr. 1:3; vgl. over dit onderscheid winer\'s Gr. S. 169 f; e) zeer vaak komt matTTU(Tie ook absolute voor, bijv. Matth. 22:23, Mark. 12:18, 23, Hand. \'17 ; 18, 23 : 8 enz.; d) het begrip van rnxiTamc, wordt nader bepaald door de bijvoeging van: rgt;)5 = ten leven, rif? xfi\'a-eus — ten oordeel (vgl. over dezen Genitiv. van doel of bestemming wineb t. a. pl.). Joh. 5:29; tSv Sixatuv = opstanding der rechtvaardigen, (z. Stxxiot), Luk. 14:14, die ook (i wfurvi, Openb. 20: 5, 6, en « xpehrm avao-rao-/;, Hebr. 11:35, heet. — De 2 Tim. 2:18 bedoelde dwaalleeraars verstonden de opstanding slechts van eene geestelijke wedergeboorte van den mensch, vgl. de wette op deze pl. — Christus noemt zich zeiven f) rnxtrTcens, Joh. 11:25, als de bron van een nieuw geestelijk.

het ware en eeuwige leven voor degenen die in hem gelooveu.

av ce-a-Teer óa, -fi, -xtx , van avaaraTO? opgestaan , van zijne plaats gezet of verjaagd, van daar oproerig maken, in opstand brengen, een hellenistisch wd. = avxiTTaTov iroielv. Hand. 17:6, 21 :38; tropisch = tot verzet tegen de waarheid aansporen, Gal. 5:12.

ccv ot-o-t av p 6 u, -tö, -dra, Composit. v. a-rav-póu z. aid., op het kruishout brengen, kruisigen, of ook, met verklaring der praep. «va naar de analogie van ivapAénsiv enz., weder kruisigen. Alleen Hebr. 6:6, waar het tropisch gebruikt wordt ter beschrijving van een ongeloovigen zin, aan dien van \'s Heilands moordenaren gelijk.

ava-a-revu^u, -gw, Composit. v. a-rev^u z. aid., stenen, zuchten. Alleen Mark. 8:12, waar mcea-revii^eiv tw xvsi/fjim = een zucht slaken, die uit het binnenste is opgeweld.

ava-trrpéQu, -J\'w, Composit. v. lt;rTpélt;fgt;u z. aid., omkeeren, transit, r/ = iets omkee-ren, omver werpen, Joh. 2:15; intransit. met reflexieve beteekenis = het hebr. 3^115, terugkeeren, Hand. 5:22, 15:16; in het Med. en in den aor. 2. pass. averrpAQtiv, verte me, vertor = versari a) in gew. plaatselijken zin = verkeeren, omzwerven, Matth. 17 : 22; b) in zedelijken zin van den wandel, dien men leidt = versari in aliqua re = verkeeren, wandelen, zich gedragen, 2 Kor. 1:12, Efez. 2:3, 1 Tim. 3:15, Hebr. 10:33,13:18,

1 Petr. 1 :17, 2 Petr. 2:18.

civa-a-Tpoipj, -ifa, van het voorg. wd. in de tweede beteekenis van het Med. en Pass., van daar de wandel, de levenswijze in zedelijken zin, in \'t algemeen het leven, gelijk het zich naar buiten in handel en wandel openbaart, Gal. 1:13, Ef. 4:22, 1 Tim. 4:12, Hebr. 13:7, Jak. 3:13, 1 Petr. 1:15, 2 Petr. 2:7 (waar i/tto t!)? avarrpetpijt moet worden opgevat als stond er: uxo toC uvarrpétytrQui),

2 Petr. 3:11 (waar de pluralis avaerrpoQai\' lt;5f alleen tot versterking der beteekenis dient, óf op den verschillenden wandel heenduidt, dien hetzij verschillende, of wel dezelfde personen in verschillende omstandigheden, te leiden hebben).

iva-rdia-lt;ronai, -Tcéfyiixi, Med. van ivx-txttu , Composit. v. rx7Tu z. aid., schikken, in orde brengen, van daar opstellen, iiyyya-iv = een verhaal. Alleen Luk. 1 :1.

«va-TÉAAw, -TeAiS, -érsiket, -TÉTaAxa, Composit. v. TeAAw, voortbrengen, te voorschijn brengen, van daar doen te voorschijn treden, tov i^afov = de zon doen opgaan,

Matth. 5:45; vervolgens ook intransit. van het opgaan der hemellichamen, yAüu avuTttkwros = toen de zon was opgegaan, Matth. 13:6, Mark. 16:2, Jak. 1:11; van, het licht, dat verrijst, Matth. 4:16; van het opkomen eener wolk. Luk. 12:54; tropisch van de morgenster ((panpófOf), die opgaat in het hart der geloovigen, 2 Petr. 1:19; \'éx tivo; = voortkomen of voortspruiten uit iemand, Hebr. 7:14.

xv a-T tlty in, -éyaai, Composit. v. r/Stfiii i. aid., ik leg of stel op; in Medio ivetTlitpxi, naar het spraakgebr. des N. Ts. overdracht. = voorstellen, voordragen, t( nvi. Hand. 25 :14, Gal. 2 : 2.

axa-TOAt}, van «vareAAa; z. aid.,

eigenl. de opgang der hemellichamen, inzonderheid van de zon; van eene ster, Matth. 2:2, 9; metonym. van de streek, waarin de zon opkomt = het Oosten, hetzij met ft/.feu verbonden, Openb. 7:2, 16:12, of absolute, Luk. 13:29; het komt zoowel in Plurali als in Singulari in dezelfde beteekenis voor (z. op a) in den zin van oostelijke hemelstreek, Matth. 24:27; b) van de oostelijk gelegen landen = het Oosten, Matth. 2:1; overdracht, wordt de Christus avaroAi) fj- Utpous = de opgang, d. i. het rijzend licht uit den hooge (demorgenzon) genoemd Luk.l:78, vgl. Mal. 4:2, waar de Christus zon der ge-rechtigheid heet.

iva-rféira, -J/a, Composit. van rpévu = lt;7Tfélt;pu, ik keer, van daar omkeer en, verstoren, te gronde richten; tropisch rtjn irta-Tiv = het geloof verstoren, 2 Tim. 2: 18; Tit. 1:11; SAou; dlxaui; avarpéiroutri = zij verderven gansche huisgezinnen, door hen van het geloof afvallig te maken.

ivu-rpéQa, -Sfstpa, aor. 2. passiv. -erpaQyv, perf. passiv. TsSpaixfj-ui, Composit. van rpslt;pu, ik voed, van daar opvoeden, grootbrengen. Hand. 7:20, 22: 3. In het Med. bij latere schrijvers in dezelfde beteekenis, en zoo ook Hand. 7 :21.

, -cpctvS, aor. 2. pass. -eipavtii/, partic. -Qxvei\'e, Composit. v. (ftai\'vu z. aid., doen lichten, schijnen, opklaren, meestal overdracht,, openbaren; in Passivo, en in het fut. med. openbaar worden, verschijnen. Luk. 19: 11; met den Nominativ. van het meer verwijderde object (d. i. met den Nominat. van den persoon) en met den Accusativ. der zaak, omdat naar een bekend grieksch spraakgebr., waarover vgl. wilfBB\'s Gr. S. 232, het Verbum, dat in Active den Dativ. van den persoon regeert, in de pass. constructie het Nomen van den persoon tot subject verkrijgt, zooals iria-rtóeiv nvt = iemand geloof schenken, passiv. TiTrevopuii = mij wordt geloof geschonken, waarbij nog een Aceusat. komen kan, zooals ia Activo xivTBvstv nvt n, in Passivo njTivojixi ti ~ men gelooft mij in eenige zaak, d. i. rt ncKta-revpévov \'éx®, vgl. Rom. 3:2, 1 Kor. 9:17, 1 Thess. 2 : 4. Volg. dezen regel is Hand. 21: 3: ivufyavévret Si rijv Kvirpov te verklaren. In Activo zou men zeggen: moKpceheiv nvi rijv Kirpov = Cyprus voor iem. zichtbaar maken, in Passivo = t»)v Hilirpov ivatpavelirav \'éxd xi; = iemand heeft Cyprus zichtbaar geworden zijnde, d. i. het is voor hem zichtbaar geworden, hij heeft het in het gezicht gekregen. Vgl. de spreekwijze airo-KpvTTTEtv yijv, van schepen die het land uit het gezicht verliezen.

ava-lt;pépoi, fut. ivolra, aor. 1. -vtvtyxa (en -éveyKa), aor. 2. -yveyxov, Composit. v. het onregelm. Verbum lt;pépu z. aid., op dragen, -voeren, -brengen, -heffen; e!( \'ópo\'i = op een berg brengen, Matth. 17: 1, Mark. 9:2; ivxQépea-iai eJ; tov oupxvóv — ten hemel opgeheven of opgenomen worden. Luk. 24: 51 (volg. den Ree. en de meeste Codd.; ti-schend. laat de ww. xvsQépero e. r. o. echter weg); van offerhanden gebruikt, met de bijvoeging It/ to Üviriaa-T^piov, Jak. 2: 21 = op het altaar opdragen, d. i. offeren; zonder die bijvoeging, doch met het oog op het altaar, evenzoo = offeren, öwav\'av, Hebr. 7:27, 13: 15, 1 Petr. 2:5; = dragen, fig. t«{ ccpxp-rlxs — de zonden, Hebr. 9 : 28, 1 Petr. 2 : 24 , waar to gi/Aov = op het hout, d. i. het kruis, volg. sommigen eene spreekwijze is, ontleend aan het offer, dat op het altaar gebracht wordt. Vgl. echter de wette a. h. 1.

uv x- fyav ilt;», -(3, -tfirw, Oomposit. v. (puvéa 7, aid., uitroepen. Alleen Luk. 1:42, waar over de verbinding met het Nomen Conjugatnm V z. op ayuTry.

xvi--xu (T1$, ews, ft, Composit. v. «va en Xua = x*^a ik giet, stort, uitstorting; bijz. van plaatsen, waarin de zee bij vloed haarwater uitstort (z. pape in v.), en van daar ongeveer = ons poel of kolk; and. = stortvloed. Alleen 1 Petr. 4:4, waar het tropisch gebezigd wordt.

xvx-x®pé®, -iï, -ijru, Composit. v. %lt;apÉw z. aid., terugkeeren, vertrekken naar do plaats van waar men gekomen is, Matth. 2:12, 13; = vertrekken met de nevenbeteekenis van zich terugtrekken, ontwijken, Matth. 2:

ii, 22, 12:15, 14:13; = zich heen begeven, Matth. 4:12, Mnrk. 3:7; = weggaan in den zin van zich verwijderen, Matth. 9:24; met (of ook wel zonder) xar\' ISi\'xv = ter zijde gaan. Hand. 23:19 , 26:31.

tui;, ft, van het volg. wd., van daar verkoeling, verfrissching, verkwikking, verademing. Alleen iu trop. zin. Hand. 3:20.

avec-ii/vxu, -\\pu^ai, Composit. v. tyóxu z. aid., oigenl. afkoelen, van daar verfrisschen, verkwikken, vooral in tropisehen zin. Alleen 2 Tim. 1 ; 16.

xvSp «toSilt;TTy oO, ó, van xvSparoSi^u ik roof mensehen, om ze ala slaven te verkoopen (wat tot de schandelijkste misdrijven gerekend werd, wanneer het geen krijgsgevangenen , maar vrije mensehen waren), de menschendief, zielverkooper. Alleen 1 Tim. 1:10.

\'AvSpéx;, ow, i, grieksche eigennaam An-dréas; zoo heette de broeder van Simon Petrus , van afkomst even als deze een Galileër uit Beth-saïda aan het meer Gennézaret, aanvankelijk een leerling van Johannes, later met zijnen broeder een volgeling en apostel van Jezus, Matth. 4:18, 10:2, Mark. 3:18, 13:3, Luk. 6:14, Joh. 1:41, 45, 6:8, 12:22, Hand. 1:13.

uvipl^u, -ivu, van i myp, xvSpóf de man, tot man maken, verharden, in Medio = zich mannelijk, manhaftig, gedragen. Alleen 1 Kor. 16:13.

\'AvSpdvixof, ou, ó, grieksche eigennaam Andronikus (van ivyp en ft vUyi)\\ zoo heette een medearbeider en medegevangene van Panlus te Rome, Bom. 16:7.

ivSpocpóvoq, 01/, é, van ó avtjp z. aid. en ó lt;fióvo( de moord, van daar de menschen-moorder, moordenaar, doodslager. Alleen 1 Tim. 1 : 9.

«veyxAifTO;, ou, ó, tS, ov, tó, van a priv. en syxecAêu ik klaag aan, van daar onbesproken, onberispelijk, 1 Kor. 1:8, Koloss. 1 :22, 1 Tim. 3:10, Tit. 1 :6, 7.

exSiqyyTOf, ov, 6, tl, ov, rrf, van a priv. en exSitiyéoiixi ik verhaal geheel uit, onuitsprekelijk , onbeschrijfelijk. Alleen 2 Kor. 9 : 15.

A^to;, ou, i, vi, ov, tó, van a priv. en ««AaAsw ik spreek uit, onuitsprekelijk. Alleen 1 Petr. 1: 8.

avéxAeiTTO?, ou, ó, t), ov, tó, van « priv. en ixMkw z. aid., die niet verlaat, of zich niet begeeft, d. i. duurzaam. Alleen Luk. 12:33.

xvixróf, yi, óv, het Adjectiv. verbale van avexopxi in de beteekenis van uithouden, verdragen, van daar dragelijk, in het N. T. alleen in den Comparat. xvexTÓrepov — dragelijker, Matth. 10:15,. 11 : 22, 24, Luk. 10:12, 14.

xveMypav, ovo;, ó, ij, ov, tó , van a priv. en ÈAsiffiwv medelijdend, barmhartig, onbarmhartig, hardvochtig. Alleen Bom. 1:31.

avÉAso?, ou, i, t), ov, tó, van x priv. en VAeo; medelijden, zonder medelijden, on-meedoogend. Alleen Jak. 2:13, waar de Bec. echter «v/Asa? leest, z. aid. Het wd. komt bij de ongewijde schrijvers niet voor.

xveix(^a), -hu, van i avEfiO? z. aid., door wind bewegen, in Passivo Jak. 1 : 6. Het wd. komt buiten deze pl. van het N. T. nergens voor.

Hvefiot, ou, ó, van ik waai, a) zr de

wind, Matth. 7:25, 27, 11:7,14:24,30,32, Mark. 4:37, Luk. 8:25, Joh. 6:18, Hand. 27 : 4, 7, 14, 15, Jak. 3: 4, Openb. 7:1 j overdracht. als beeld der onstandvastigheid, Efez. 4:14; b) metonym. = de windstreek, d. i. eene der vier hemelstreken waaruit de wind waait, Matth. 24:31, Mark. 13:27, Openb. 7:1.

avévSiXTOf, ou, ó, if, ov, tó, van x priv. en \'évSexTOf van het impersonale \'evSéxeTxi (waarvoor ook \'évSsxTÓv co-Ti voorkomt, z. pape inv.) het is mogelijk, van daar onmogelijk, onbestaanbaar, onvermijdelijk. Alleen Luk. 17:1, waar de Q-enitiv. toO (dit toC , dat ifi den Bec. ontbreekt, is waarschijnlijk echt, en dus met tischünd. op te nemen) pij saSeTv tx o-xamp;vSxAx volgens wiNBH, Gr. S. 293 vgl. S. 291, geregeerd wordt door het begrip van ver af- of verwijderd zijn, dat in ivévSexTóv hm ligt, volgens mei jee a. h. 1. door het bij wijze van Substantief gebruikte Adjectiv. verbale «vsv-SexTOv — de onmogelijkheid van het niet komen. Vgl. Matth. 18:7.

ivti-tpsvvyTOf, ov, ó, ov, van as priv. en èl-epeovxai naspeuren, uitvorschen, onnaspeurlijk. Alleen Bom. 11:33.

ive^/xxxof, ou, 6, ij, ov, tó, van üvéx\'^x ik verdraag en xxxói; boos, kwaad, dus eig. het kwade verdragend, d. i. lankmoedig, verdraagzaam, geduldig. Alleen 2 Tim. 2 : 24.

^vE^^v/ao-TOf, ou, ó, gt;), ov, tó, van x priv. en u (van het stamwoord \'/jjvo?,

fo?, spoor) ik spoor op, niet op te sporen, d. i. onnaspeurlijk, ondoorgrondelijk, Bom. 11:33, Efez. 3:8.

«VEwa/o-^üVTO?, ov, ó, *i, ov, tó, van x priv. en Ijraio^uvofta/ ik word beschaamd of ik schaam mij, die niet beschaamd wordt, of die zich niet behoeft te schamen. Alleen 2 Tim. 2 :15,

(Jvït/Aiittdj, ot/, (S, 4, ov, rtf, van « priv. en eT/AifTTo; , van ivihceiJ.piiiu z. aid., van daar iemand waarop men geen vat heeft, aim wien men niet raken kan, d. i. overdracht. = t e r goeder naam en faam staande, onberispelijk, 1 Tim. 3:2, 5:7, 6:14.

iv-ép -shsvtojj.xi, aor. 2. -SaJoi/,

Composit. v. het ouregelm. £p%cuxi z. üUL, opgaan, $}( ri \'6po( — op den berg klimmen Joh. 6:3, tlf \'ïeporóavnct — opgaan naar het hoogergelegen Jeruzalem (vgl. opmupctlvai) Gal. 1:17 (waar lacum. ivéfx⁰^quot;\' leest), 18.

üv-ens, eat, ft, van htmu in de beteekenis van af- of ontspannen (zoo bijv. \'eévent xopim, maar ook xflfxaiv\'l. ontspanning, verligting, rust, Hand. 24:23, 2 Kor. 2:12, 7:5,8:13, 2 Thess. 1:7; op de laatste pil. vooral in tegenstelling met s*.7\\pif, z. aid.

iv-ird^ai, , Composit. van het min

gebruikel. itcc^uj ik onderzoek, van daar in \'t alg. scherp onderzoeken, uitvorsohen; Tiva — i em and rechterl ij k onderzoeken, met aanwending van geweld of pijniging, bijv itaa-rifyv r= met geeselslagen, om hem tot bekentenis te brengen, Hand. 22 : 24 , 29.

\'xvsv, Praepositie met den Genitiv., zonder, Matth. 10:29, 1 Petr. 3:1, 4:9.

avevqetoc, ov, ó, ow, tó, van « priv. en ii/öero? (v. cl tiittiu) goed geplaatst, gelegen, van daar niet welgelegen, ongeschikt, Trpóe ti — tot of voor iets, Hand. 27:12.

iv-evptfnu, -pvta-u, aor. 2. -ebpov, Composit. v. evp/irxu z. aid., vinden, uitvinden, weervinden, Luk. 2:16, Hand. 21 :4.

«v-éxu, -f\'ïoj, ook -axfaquot;, Imperf. med. uvsixów* en vivt\'ziw met dubbel Augment, z. buttmann § 86, Anm. 4, aor. 2. jfvsa-^fofv, Composit. v. \'éx^w aki. over de onregelmatigheid der vervoeging, eigenl. ophouden, in de hoogte houden, en van daar in Medio zich ophouden, zich ouder iets staande houden, d. i. uithouden, dragen, verdragen, lijden, dulden, meestal met den Gen. obj. (bij de Classici ook met den Accusativ.), Matth. 17 :17, Mark. 9 :19, Luk. 9 : 41, l Kor. 4:12, 2 Kor. 11:1, 4, 19, 20, Bfez. 4:2, Koloss. 3:13, 2 Thess. 1:4: èv tx\'iz qa/ipeiriv «1$ , waar

«Jj ten gevolge der attractie van het Pron. relat. staat voor Hv, z. buttmann § 143, 3; met de nevenbeteekenis vau zich naar iemand schikken, hem te wille ziju. Hand. 18:14.

xvsip\'de, \'ü, de neef, zoon van oom of moei (Andoc. 1. 47; o5to; melt;\\iioc; èpóc y ftgt;)Tgt;gt;p *1 inehov ku) i xarijp lt;5 ipiii üssalt;po/, en later: xve^ió; kal osrof roü ïrarpóc ai\' n^répef isimfcet).

Het wd. werd echter bij de Grieken ook gebruikt tot aanduiding eener meer verwijderde bloedverwantschap. Alleen Koloss. 4 :10. aveipyü(, z. op molyu.

«vtföov. ou, ró, dille, een toekruid, bij de spijzen gebruikt en weinig verschillende van onze venkel (a n et hum foeniculum), vgl. Bijbelsch Woordenb. Dl. I. blz. 241. Hot wd. (dat ook (mtfdov, Hvyrov en \'xvvyirov geschreven werd, vgl. pape in v.) komt alleen Matth. 23:23 voor.

av-viku, -vi%u, Imperf. -üixov, Composit. v. ifxu ik kom, bij komen, bij passen; ri «vifxov Philem. vs. 8 — hetgeen voegzaam, betamelijk is. Zoo ook Efez. 5:4: tx ouk «vifxcw-ra (waarvoor echter obiksd. en lachm. met AB S: ovk «vifxsv willen gelezen hebben); impersonal. Kol. 3:18: «Kijxev (vgl. over het Impf., dat hier door vele uitleggers als Praeseus wordt opgevat, winek\'s Gr. S. 242) gelijk het voegde of betaamde, d. i. behoorde te zijn.

avtf piepo f, ov, é, t), ov, tó, van a priv. en Wnepoe tam, overdracht, van menscheu zacht, — ongetemd, woest, wreed. Alleen 2 Tim.3:3.

avyp, mspóc;, mpl, 6, de man, 1) in tegenstelling met de vrouw, Matth. 14:21, 15:38, Hand. 5:14, 8:3, 12, 22:4, Rom. 11:4, 1 Tim. 2:8; 2) de mannelijke echtgenoot, Matth. 1 : 16, 19, Mark. 10 :2, 12, Luk. 1:34, 2:36, Joh. 1:13, 4:16, 17, 18, Hand. 5:9, 10, Rom. 7:2, 3, 1 Kor. 7:2, 3, 10, 11, 13, 11:3, Efez. 5:22, Koloss. 3:18, 19 (waarde Nominativ. met het Art. in plaats van een Vo-cativ. staat, vgl. winee\'s Gr. S. 164), 1 Tim. 3:2, 5:9, Tit. 1:6, 1 Petr. 3:1, Openb. 21:2;

3) de volwassene man-, in tegenstelling van het kind, Matth. 14 : 21,15 : 38, 1 Kor. 13 :11 , Efez. 4:13, Jak. 3:2 (op welke twee laatste pil. er teAs(05 wordt bijgevoegd); ook zonder zoodanige tegenstelling. Luk. 5:18, 22: 63 enz.;

4) zooveel als m e n s c h, Matth. 7: 24, 26; ~ i e-mand, Luk.8;27, ofinplur. de lieden, Matth. 14:35, Luk. 11:31, 14:24 enz. Vaak wordt avtïp met een volksnaam verbonden, hetzij ter uitdrukking van het onbepaalde Pronomen een zekere, zooals Hand. 8:27: xvitp alqto^, of om, wat ook bij de Grieksche classici het geval pleegt te zijn, aan de benaming meer deftigheid en nadruk te geven, zooals Hand. 22 :3: eifii mtff \'louiuloi;, vooral ook bij het toespreken van personen, als \'uvSpsf NnevlTai, Matth. 12: 41, avlpei; vuaiï.zioi Hand. 1:11, hvspsf \'loviaioi Hand. 2:14, iévSpef \'A^vasioi Hand. 17:22. Ook in verbindingen als: hvspef iscmpo/ Hand. 13:26, 38,28:17, staat niet pleonastisch, maar strekt om de toegesproken broeders tevens

als mannen te kenmerken. Over de Terbinding van ivjp met iiicefriakóq, Luk. 5:8, zie op dit laatste wd.; avijp n-polpijTitt Luk. 24:19 is slechts eene meer plechtige benaming voor Wiet zelden mist «vtjp het Artikel, z. op ijt-ioi;.

ivO-la-TVHi, avria-Tfau , Composit. v. Hrrifft/ z. aid., tegenstellen, in Medio en in de intransitieve Tempora (z. op iVriff») zich tegenstellen, zich verzetten, wederstaan, inzonderheid van den wederstand dien men een vijand biedt, Matth. 5 : 39, Luk. 21 : 15, Hand. 6:10, 13:8, Bom. 9:19, 13:2, Gal. 2:11, Efez. 6:18, 2 Tim. 3:8, 4:15, Jak. 4:7, 1 Petr. 5:9.

xv S-o po boy so pai, Composit. van

iy.lt;ihoyiu aid., mede instemmen, bijv. in anderer lofspraak en dan ~ insgelijks loven. Alleen Luk. 2:38.

Xvtio;, eos, de bloem, Jak. 1 ^O, 11, I Petr. 1 : 24.

av$p«Ki£, Se, $, van (i \'dvSpaj; z. aid., een hoop brandende kolen — een kolenvuur. Joh. 18:18, 21 :9.

«ÉvSpaJ-, «Koe, i, de kool, \'dvöpxxef irvpó( =z kolen vuurs, of gloeiende kolen. Alleen Bom. 12:20, -waar de spreekwoordelijke, aan Spr. 25:21, 22 ontleende, uitdrukking: kolen vuurs op iemands hoofd hoopen, verstaan moet worden van de brandende pijn, door het gevoel van schaamte en berouw (urentes poeni-tentiae gemitus, gelijk Augustinus zegt) in het hart des vijands gewekt.

«vflpwT-apea-xo;, ov, é, $, ov, r6, van HvSpuiTTOf z. aid. en «péo-xw ik behaag, een hellenistisch woord — iemand, die naar den lof en de gunst der menschen jaagt, een menschenbehager, Efez. 6:6, Koloss. 3: 22.

«vSpaiTivo;, /vii, ov, van avflpwTO? z. aid., menscheüjk, tot den mensch of zijnen toestand betrekking hebbende. Hand. 17: 25 (met tischbnd. ; de Eec. heeft avSpuruv voor «vöfaiT/vwv), Jak. 3 : 7, 1 Petr. 2:13. Inzonderheid hecht zich aan dit wd. het nevendenkbeeld van zwakheid , broosheid en beperktheid; zoo Eom. 6 :19: xvSpüzivov Aéyu, ik spreek overeenkomstig de mensohelijke beperktheid (hier in het verstaan) ~ menschelij ker wij ze zr kxt\' HvSpuTrov, Gal. 3:15; zoo 1 Kor. 2:13, waar de avdpuirhy aoQ/x naar de haar aanklevende mensohelijke gebrekkigheid gedacht wordt; 1 Kor. 4:3 is de yi[Upu xvOpur/vq — een menschelijke gerichtsdag, d. i. rechtbank van menschen, waarbij gedoeld wordt op het menschelijk onvermogen om het verborgene te kennen en te openbaren, in tegenstelling met het goddelijk oordeel, dat ook aan het licht zal brengen, wat in het duister schuilt, vgl. vs. 5; 1 Kor. 10:13 is ireipxruoq xvQpüirivai; — eene verzoeking die aan de menschelijke krachten geëvenredigd, daarvoor berekend, is. Volg. somm.: eene verzoeking van menschel ij ken oorsprong, d. i. door mensch en veroorzaakt, en daarom zwakker dan die, waarop bijv. Efez. 6: 12 gedoeld wordt.

xvt) pwiro-kt óv o s, ou, ó, fi, ov, tó, van lltvSpuTO( z. aid. en tcTtlva ik dood, een ver-moorder van menschen, d. i. een moordenaar, Joh. 8:44, 1 Joh. 3:15.

av9puiro$, ou, é, volgens Socrates bij Plato in den Kratylus af te leiden van avctSpüv amp; VTruTre: die met opmerkzaamheid beschouwt hetgeen hij gezien heeft [avxipéu ik beschouw, en \'óircma (perf. 2 van üttw)], de mensch, 1) als schepsel in de rij der geschapene wezens, Matth. 4:4, 17:22, 19:6, Mark. 7:11 env., 11:30 , 32, Luk. 9:44, 14:2, Joh. 1:4, 6, 9, 9:11, 16, 16:21, 18:14, Hand. 5:4, Bom. 1 ;23, 1 Kor. 1 :25, Phil. 2:8, 1 Tim. 2:1, 4, 5, Jak. 3:9, 2 Petr. 1:21, Openb. 4:7, 21:3, 17; 2) de mannelijke menseh, Joh. 7 : 22, 23, 1 Kor. 7:1; 3)demannelijke echtgenoot, Matth. 19:3, 5; 4) het onbestemde iemand, Matth. 13: 31, Mark. 12 :1, 13: 34, 14:13, Luk. 15 :11,16:1, 19 j hiertoe behoort ook de uitdrukking \'xvipurof pxmteus — zekere koning, Matth. 18 : 23, 22 : 2; in Plu-rali ~ de menschen in het algemeen of de lieden, Matth. 23 : 5, 28; 5) ~ het algemeene men, of iedereen, 1 Kor. 4:1, 11:28; 6) de mensch als een zwak en beperkt, of als een gebrekkig wezen, Joh. 19:5, Bom. 2:1, 3, 9:20, Gal. 1:1, 12; volgens sommigen behoort hiertoe ook de uitdrukking %vamp;puno( tv XpuTTÜ, 2 Kor. 12:2, waarmede Paulus zich zelven bedoelt, en die zij opvatten als stond er: een nietig, onbeduidend mensch in (d. i. belijder van) Christus. — quot;AvSpuTroe komt in het N. T. in de navolgende verbindingen voor; 1) é \'iam (ïo-aiöev) êévSpomof — de inwendige mensch, d. i. de mensch gedacht naar zijn innerlijk (zijn eigenlijk gemoeds-) bestaan, Bom. 7 :22 (waar de verklaring in het volg. vs. door voC; gegeven wordt), Efez. 3:16; met deze uitdrukking overeenkomstig is die van ó xpiwri? rij; xapSfx( xv6puiroe — de verborgene mensch des harten, 1 Petr. 3:4; 2) é \'éj-u HvtipaiTOf rr de uitwendige menseh, d. i. de mensch gedacht naar zijn vergankelijk deel, het sterfelijke lichaam, 2 Kor. 4:16, waar de tegenstelling (o \'éa-tuhv) tot deze verklaring leidt; 3) é veckctios

mvSfUirct ~ de oude mensch , d. i. die nog den fcudeu wandel leidt, door den ouden zin bestuurd wordt de nog niet wedergeboren measch , Blom. 6; 6, Efez. 4 : 22, Koloss. 3 ; 9; 4) 6 xaivdf mvipuTOf — de nieuwe mensch, d. i. de door ■Gods genade tot een nieuw leven wedergeboren Inensoh, Efez. 2:15, 4:24; 5) ó tpuxiieèf itv-mlftiixos — de natuurlijke mensch, d. i. de ■mensch gedacht naar zijnen bloot natuurlijken aanleg, buiten den heiligenden invloed, door Gods geest daarop geoefend, en daardoor ook buiten staat om het geestelijke, d. i. | Gods genade in Christus, te verstaan, l Kor. 12:14; aid. vs. 15 ook 6) de tegenstelling; ó

i| WEVjixTiHÓ; soil. xvOpaiTTot; — de geestelijke mensch, d. i. de mensch die door Gods genade I verlicht is geworden, en daardoor tot het ver-| staan van geestelijke of bovenzinnelijke waarheden [bekwaam is gemaakt; 7) é avüfanroi; t!); | r/«5 = de mensch der zonde, 2 Thess. 2 : 3, | waaronder, naar het geheele verband, niet een

IAbstractum, bijv. de geheel verdorvene. door en door zondige toestand der gansohe mensch-heid moet verstaan worden, maar veeleer een Concretum, d. i. een enkel menschelijk persoon, die alle krachten der boosheid in zich I vereenigt en, door middel zijner groote macht, ! tot verderf der mensehheid aanwendt, waarom hij ook op dezelfde plaats de zoon des ver-derfs,Abstractum, bijv. de geheel verdorvene. door en door zondige toestand der gansohe mensch-heid moet verstaan worden, maar veeleer een Concretum, d. i. een enkel menschelijk persoon, die alle krachten der boosheid in zich I vereenigt en, door middel zijner groote macht, ! tot verderf der mensehheid aanwendt, waarom hij ook op dezelfde plaats de zoon des ver-derfs, ó i/fè( tï?; «jrwAe/as, en 1 Joh. 2:18, 2 Joh. vs. 7 de tegen-christus, ó avrlxt\'-ttos, genoemd wordt, met het oog vooral op zijn streven om het godsrijk omver te werpen; 8) 6 HvSpuTrof raC fltoO — de mensch Gods, d. i. de dienstknecht van God, door God tot het bekleeden van eenig geestelijk ambt geroepen, naar hebreeuwsch spraakgebr. (vgl. 1 Chron. 23:14, waar Mozes om die reden een man Gods genoemd wordt), 1 Tim. G: 11, 2 Tim. 3:17, 2 Petr. 1 :21; 9) 6 vïoq rov xvSpónrov dezoondes menschen, d. i. naar hebreeuwsch spraakgebr. (vgl. Ezech. 2:1), de mensch gedacht naar zijne beperktheid en afhankelijkheid, Hebr. 2 : 6 (vgl. Ps. 8 : 5); inzonderheid noemt Jezus zelf zich bij uitnemendheid en op vele plaatsen den Zoon des mensehen, nu eens om zijne menschelijke natuur in \'t algemeen aan te duiden, dan weer om vertrouwen en toenadering van de zijde der menschen ten zijnen aanzien te bewerken; zoo bijv. Joh. 5 : 27. Evenals voorts reeds in het O. T. de Messias Dan. 7:13 onder deze voorstelling werd aangeduid, zoo wordt ook Matth. 25:31, 26 : 64, Luk. 21 :27, Hand. 7: 56 de tot zijne heerlijkheid ingegane en ten gerichte wederkeerende Messias met deze benaming bestempeld, Openb. 1 ;13, 14:14; 10) ó TpSiToq xvSpairoe — de eerste mensch, d. i. Adam, aan wien lt;S StÓTtpot %gt;-Öpuirot — de tweede mensch, d. i. Christus, tegenovergesteld wordt, 1 Kor. 15 : 45 , 47, voor zoo verre deze, ofschoon ook zelf als mensch van Adam afstammende, toch te gelijk het hoofd, de verwekker van een nieuw menschcngeslacht is geweest; 11) de spreekwijze xarèc HvSpaizov, xxt\' \'cévSpuirov AaAeTv of Aéytiv doelt eigenl. op eene bijzondere wijze van uitdrukking of bewijsvoering, door welke men uit hetgeen door de tegenpartij wordt toegestemd (ex concessis ad-versarii) eene gevolgtrekking afleidt, zonder die daarom zelf nog als juist te erkennen (argumentatie ad hominem). Op de plaatsen echter, waar zij in het N. T. voorkomt, moet zij in algemeeneren zin worden opgevat rr op menschelijke wijze spreken, d. i. spreken naar de wijze der menschen, of zoo als onder en door menschen pleegt gesproken te worden. Rem. 3:5, 1 Kor. 9:8, Gal. 3:15. Overigens Ijpmt kxtcc xvdpontov ook in andere verbindingen voor, als 1 Kor. 15 : 32 (Kara avSpuxov iiypionxxiiirx), waar sommigen het door naar menschelijk vermogen, anderen door om zoo te spreken, anderen weder anders hebben overgezet (vgl. hückert n. h. 1.); 1 Kor. 3:3, waar kxtu xvSpuTtov TrtpivaTtiv — naar den mensch, d. i. op menschelijke wijze, wandelen, zooveel is als: vleeschelijk gezind zijn; Gal. 1 :11, waar Paulus van het door hem verkondigde evangelie zegt, dat het niet is xarx tévSpavM, d. i. de zaak of het werk eens menschen, niet van men schel ij ken oorsprong, vgl. vs. 12.

xvi-OTrxreva, -eva-u, Composit. v. vxx-reiia, van xvbCtxroc, z. aid., de waardigheid van xtMnxroc; — proconsul (stadhouder of landvoogd) bekleeden; t/v^ — stadhouder van of over een gewest zijn. Alleen Hand. 18:12 (waar sommige Codd. echter üvTO? lezen).

«vö-BTaroc, ou, o, van ivr/ in stede van en Vvxtoi; de hoogste, eerste, de Consul, de grieksche vertaling van het lat. Proconsul, als of er stond xv6\' VTriTOv (pro consule) — stadhouder of landvoogd. Hand. 13:7, 8, 12 (waar ook müvirxTeuovTOs gelezen wordt, zie het voorg. Art.), 19:38. Vgl. winer\'s Kenlw. op het wd. Procuratoren, het Bijb. Woordenb. Dl. III. bh. 377.

-ya-ai, aor. 1. -ijxa, perf. -67*«, aor. 1 pass. xvéöyv, Composit. v. z. aid., eigenl. opwaarts- of naar boven zenden, doch ook bij de Classici het meest gebruikelijk in den zin

\'Avlhecoc.

van laten schieten, loslaten, en Tan daar in het N. T. d) ~ doen losgaan, losmaken, in Passivo losgaan, Hand. 16:26 , 27:40; 2)— aflaten, nalaten, zich onthouden van, Bfei. 6:9j 3) — verlaten, overlaten, in den zin van prijsgeven, de hand van iemand aftrekken, Hebr. 13: 5 (waar avlt;S Conjunct. aor. 2. is), vgl. Deut. 31 :6.

av/Atoi;, fw, ó, gt;), (uv, tó, van te priv. en \'foctof, attisch y/fai?, barmhartig, onbarmhartig, onmecdoogend. Alleen Jak. 2 :13, waar echter ook ivéAsoi; (z aid.) gelezen wordt.

Hvhttos, ow, 6, ij, ov, ró, van a priv. en v/brTffl ik wasch, ongewasschen, Matth. 15:20, Mark. 7:2, 5 (waar echter ook xoivót, z. aid., gelezen wordt).

«v-Za-Ttdu/, iêvao-Ttjiria, Composit. v. \'Utiihi z. aid.; gelijk het Primitivum, zoo hebben ook alle Composita van eene transitieve

en eene intransitieve beteekenis, gene in het Praes., Imprquot;, Fntur. en den Aor. 1., deze in het Perf., Piusquampf. en den Aor. 2. van het Activum. Vgl. over de oorzaak van dit verschijnsel buttmann, Gr. § 100, 5, wnar de immediatieve eu causatieve beteekenis vau sommige verba (vau elkander onderscheiden als bijv. ons drinken en drenken) behandeld wordt.

1) Als Verbum transitivum komt het voor in de beteekenis van: a) iemand doen opstaan (van en Yttvhi stellen), opwekken, van dooden. Joh. 6:39, 40 , 44 , 54, Hand. 2:24, 32, 9 : 41, 13 : 34, 17 : 31; b) verwekken, in den zin van in het leven roepen, Matth. 22 : 24; in den zin van in eenig ambt doen optreden, daartoe roepen en aanstellen, Hand. 3:22, 7:37;

2) als intransitivnm iu die van; a) opstaan, Matth. 26 : 62, Hand. 12 : 7; tot het volbrengen van eenig voorgenomen plan of\'werk, (vooral in Aor. 2), Mark. 1:35, Luk. 4:16, 38 (waar «yalt;rT«5 praegnaut moet worden opgevat, of xvo (Bec. lx) rij; vvvayaiyiis met liet volg. eiVifAÖew verbonden moet worden), 15:18, of tot het optreden in zekere waardigheid , Hand. 7 :18; b) — opstaan in den zin van zich vijandig gedragen. It/ rivee zr tegen iemand. Mark. 3:26; e) ~ opstaan uit de dooden, hetzij met of zonder lx vexpSlv, Matth. 17:9, Mark. 5:42 , 9 : 9,10, 12:25, Luk. 9: 8, Joh. 20 :9, 1 Thess. 4:14; overdracht, van het opstaan uit den zondeslaap, Efez. 5:14, waar de Impcrativ. ivamp;a-ra iu de samenstelling (voor het gew. ivti-lt;7T^6t) opmerking verdient, vgl. xccrxfUx onder KteTttPahu; 3) het Medium ivlrranat heeft reflexieve kracht: a) = zich verheffen, oprichten, d. i. opstaan, Matth 12:41; b) van

\'Av-oiya.

gestorvenen die uit de dooden opstaan, Joh. 11 : 23, 24, 1 Kor. 15 : 52, 1 Thess. 4 :16; van Christus gezegd , Matth. 20:19 en op de parall. pil.; c) — opstaan, d. i. optreden. Hand. 20:30, Hebr. 7:11, 15; d) in den overdracht, zin van zich verheffen tot zekeren trap van macht of waardigheid, Rotn. 15:12 (waar av-icrret/xevot door sommigen als een Passivum behandeld wordt — gesteld worden), met den Infinitivus flnalis üpxeiv èHviïv — om over de volken te heerschen. — Overliet schijnbaar pleonastische van avairramp;f in spreekwijzen als Matth. 9:9 en derg. z. winkr\'s Gr. S. 536, en o]) hxupivu.

quot;Avva, gt;((, hebr. eigennaam Anna of Hanna; zoo heet eene profetes, die Luk. 2:36 voorkomt.

quot;A v ua;, a (over welken Genitiv. z. op \'Ayp/w-Ta;), è, hebr. eigennaam Annas of Hannas; zoo heet een hoogepriester, Luk. 3:2, Joh. 18: 13, 24, Hand. 4:6 vermeld.

ivrftjTO?, ov, i, ti, ov, tó, van a priv. en voéa denken, van daar eigenl. ongedacht, en vervolgens ook actief niet denkend, zijn denkvermogen of verstand (voC$) niet gebruikend, d. i. onbedacht, onverstandig, dwaas, Luk. 24:25, Rom. 1:14, Gal. 3:1, 3, Tit. 3:3; op zaken overgebracht die den verstandigen mensch onwaardig zijn, 1 Tim. 6:9.

üvoia, x(, v, van a priv. en voéto z. aid., onverstand, onzinnigheid, Luk. 6:11,2 Tim. 3:9.

xv-olyu, uvaiyvvfii, -oi\\u, ifvoil-x, de latere aor. 1. voor xvéu^x, perf. 1. xvéuixx, perf. 2. xvécpyee, partic. meoiyaif, aor. 1. pass. xvscixittv, fut. 2 pass. ccvoiyvitroiJiai (z. wineb\'s Gr. S. 67), Composit. v. flVyw ik open, openen, opendoen, ontsluiten, Sya-avfovt; — schatten of eig. schatkoffers, Matth. 2 :11; to cttóhu cx den mond of bek, Matth. 17 : 27; den mond om te spreken. Luk. 1 :64, Hand. 8:32; zr den mond ontsluiten, naar hebr. spraakgebr. bij plechtige rede of toespraak, Matth. 5:2, 13:35, Hand. 8 : 35,10 ; 34, Openb. 13 : 6; tov(

lxou(. Joh. 9:14, 17, 11 :37; ricaxoji?, Mark. 7 : 35; piptiov, Luk. 4:17, Openb. 10 : 2, 8, 20:12; xijv Supxv, tov nuMIvx, Hand. 5:19, 12:14, zn de deur, de poort openen, in welken zin ivo/yetv ook absolute gebezigd wordt, even als ons opendoen, Matth. 7:7, Luk. 13:25, Joh. 10: 3, Hand. 12 :16, Openb. 3: 7; in Passivo ~ geopend worden, d. i. opengaan, ovfavol, Matth. 3:16, Hand. 7:56, Openb. 19:11. Het Perf. met beteekenis van het Medium zich openen, openstaan.

Joh. 1; 52, Hand. 16:26 , 27, 1 Cor. 16:9, 2 Kor. 6:11.

«v-oikoso fiéu, -lt;5, -vilt;ru, Composit. t. oiko-So/iéu ik bouw, weder opbouwen. Alleen Hand. 15:16.

üv-oi%is, e«5, van moiyu aid., het openen, toC trróizaTOf — des monds, nml. tot spreken. Alleen Efez. 6 :19.

ivofilct, a(, h. van het volg. wd., eigenl. wetteloosheid, van daar in het algemeen de ongerechtigheid, die zich aan geen wet stoort, voor wie de goddelijke wet als niet bestaat, Matth. 7 : 23, 13:41, 23 : 28 , 24:12, Rom. 6 :19, 2 Kor. 6 :14 (waar de avoixlx tegen de ItKcciovivy over gesteld wordt), Tit. 2:14, Hebr. 1:9, 1 Joh. 3:4 (waar de zonde ongerechtigheid genoemd wordt). In Plurali, Rom. 4:7, Hebr. 8:12, 10:17 zr ongerechtigheden, d. i. ongerechte, zondige daden (vgl. over den Plur. der Abstracta Winer\'s Gr. S. 159).

ccvoizos, ov, öv, tó ) van ot priv. en è

vópoi; de wet, die buiten of zonder de wet leeft, d. i. wetteloos, Hand. 2:23, 1 Kor. 9:21 (op welke pil. door Hvofioi de heidenen worden aangeduid); die zich aan de naleving der wet onttrekt, voor wien deze als niet bestaat, d. i. onrechtvaardig, goddeloos. Mark. 15:28, Luk. 22 : 37, 1 Tim. 1:9; \'épyee ~ booze werken, 2 Petr. 2 : 8; óHvonof, 2The3s. 2:8, de ongerechte of booze, benaming van den aid. vs. 3 bedoelden Antichrist, vgl. op en op Üvdpuvot.

xvóiiut;. Adverb, van het voorg. Adjectiv., zonder wet. Alleen tweemaal Rom. 2: 12.

iv-opHóu, -S, -tiira, Composit. v. opOóa ik maak recht, ik richt, 1) — weder recht maken, in Pass. van eene door krankheid sa-meugebogene, die weder recht wordt, Luk. 13:13; 2) — weder oprichten, van een verrallen gebouw. Hand. 15:16; in fig. zin Hebr. 12:12.

avóo-iof, ov, ó, v. o», tó , van « priv. en S™? heilig, onheilig, goddeloos, 1 Tim. 1:9,2 Tim. 3 : 2.

«vojjij, if;, tf, van mé%onai ik draag of verdraag, verdraagzaamheid, geduld, Rom. 2:4, 3:26.

xvt-xyoiyl\'^o[/.oei, -Itronctt, Depon. Med., Composit. v. ayuvl^ofiai z. aid., van \'xvtx of «vti tegen en 6 ayuv de strijd, worstelstrijd, strijdend wederstand bieden, een worstelstrijd voeren. Alleen Hebr. 12:4, waar het fig. gebezigd wordt.

«vt-ièA Aay/xa, «T05, rrf, Composit. v. ivrl aid., en iKkfatru ik ruil, van daar hetpeen

in ruil gegeven of ontvangen wordt, overdracht. Matth. 16:26, Mark. 8:37, waar het ook wel door losprijs vertaald wordt.

avT-uvoc-irkypda, -lt;3, -üiru, Composit. v. ivn\' z. aid., en avaT^póu aanvullen (v. mx en Kkypóu ik vul), wederkeerig of van zijne zijde aanvullen. Alleen Koloss. 1:24; vgl. hutheb a. h. 1.

xvt - air o-i/S 01 pi, -Süa-a, -éSaxa, Composit. v. avTi\' z. aid. en xxoS/Saiixi teruggeven (v. «jtS en SlSupu ik geef), wederkeerig teruggeven, vergelden. Luk. 14:14, Rom. 11:35, 12:19, 1 Thess. 3:9, 2 Thess. 1:6, Hebr. 10:30.

avr-avó-Sopia, oitoi; , ró, van het voorg wd., de wedervergelding. Luk. 14:12, Rom. 11 :9.

avT-eoró-Soirie, «ft)?, »), van avTCCTroStSuHi z. aid., het wedervergelden, de vergelding. Alleen Koloss. 3:24 (waar echter ook p-ivbx-xoloaix z. aid. gelezen wordt).

avr-aro-xptvopiai, -KpiStjroixai, aor.^, 1. -exp/ïifv, Composit. v. «vt» en «Toxpi\'voixai (van otTtó en HptvopLcei Med. v. xphta z. aid.), antwoorden, zr wederantwoord geven, nvt vpóq Ti, Luk. 14 : 6; rr het woord opnemen, met woorden in het strijdperk treden, Tivi — tegen iemand, Rom. 9:20.

«vt-eTwov, 1 pers. aor. 2. Indic., Composit. v. eiTTtlv z. aid., eeu onregelm. werkw., tegenspreken. daartegen zeggen. Luk. 21:15, Hnnd. 4:14.

xvt-éxoi*x 1, xvsé^opixi, van xvréx® tegen of vddr iets houden om zich te beschermen, in het Med., tivós ~ zich aan iets houden, vasthouden, van daar overdracht. 1) — aanhangen, Matth. 6:24, Luk. 16:13; 2) — zich aantrekken, ondersteunen, 1 Thess. 5:14; 3) — vasthouden aan, Tit. 1 :9.

«vt/, Praeposit. met den Genitiv., die eigenl. tegenover, tegen beteekent, en dienovereenkomstig steeds eene tegenoverstelling van twee zaken of personen te kennen geeft, doch naar het verschillend verband verschillend vertaald moet worden. In het N. T. wordt zij in de betee-kenis van voor, tegen, in plaats van, om, wegens, gebezigd; 1) bij opvolging of plaatsvervanging — voor, in plants van, Matth. 2: 22, 1 Kor. 11 :15, Hebr. 12 ; 2, waartoe ook gebracht kan worden Joh. 1 :16 xxpiv xvri %x-piros — weldaad op weldaad (zoodat de eene als \'t ware de andere vervangt); 2) bij wedervergelding voor iets, Matth. 5:38, Rom. 12:17, 1 Thess. 5:15, 1 Petr. 3:9; 3) bij verwisseling voor iets. Luk. 11 :11, Hebr. 12:

16; 4) bij het voldoen van zekeren prijs voor of ten behoeve vau iemand of iets, Matth. 17:27, 20:28; 5) bij het aangeven van den grond of de oorzaak waarom iets geschiedt, tou-tov — daarvoor, deswegens, Efez. 5:31; ivO\' Sv (door attractie van het Pron. relat. voor ocvti tovtuv a of ol$) daarvoor dat, daarom dat. Luk. 1 ^0, 12 : 3, 19 ; 44, Hand. 12 : 23 , 2 Thess. 2:10; ivri toB Aéyeiv ifiSs, Jak. 4: 15, = in plaats dat gij zeggen zoudt. De Accusativ. bij den Infinitiv. met het Artikel is subject; z. buttmann\'s Gr. § 128. 1. — In de samenstelling geeft ivrt evenzeer eene tegen-of tegenoverstelling van twee zaken of personen te kennen, en drukt alzoo het denkbeeld uit van hetgeen wij onder tegenhanger of tegenbeeld verstaan in a^TiTVTTOQ, of van tegenstaan, tegenspreken in ivTlxeiriai, avriAéysiv, of van weder-keerigheicl in uvtikuKsiv , of vau plaatsvervanging in miuiraroi;.

oivt, -pams, aor. 2. -éfiuMv, Com-posit. v. (SiÉAAw z. aid., eigenl. elkander weder-keerig toe- of tegenwerpen, tropisch: Aóyou; vfis «AA14A0U5 utiTifiikteiii ~ zich met elkander onderhouden, woorden met elkander wisselen. Alleen Luk. 24:17.

avT(-};a-T/flefta(, Medium v. mniictrl-StlHi, Composit. v. riïttni z. aid. Dit V erb., bij de Classici niet in gebruik, beteekent in Activo tegenover iets stellen, in Medio zich tegenover iets of iemand stellen. Alleen 2 Tim. 2:25, waar het Particip. door tegenstanders of weerbarstigen vertaald kan worden. Vgl. winee\'s Gr. S. 316.

avri-Sixo(, ov, é, cv, tó, van avrt en y ilxy de rechtszaak, van daar substantive de tegenpartij voor het gericht, Matth. 5: 25, Luk. 12:58, 18:3; in ruimeren zin zr tegenstander, 1 Petr. 5:8.

ivrl-Otiris, «lt;15, ij, van ivriTlêiiiii ik stel tegen, tegenover, de tegenstelling. Alleen 1 Tim. 6:20, waar men aan de wetenschappelijke tegenstellingen of logische antithesen en twistvragen der gnostieken te denken heeft.

Composit. V. «vt/ en x«ö/a-Tgt;)jU( (v. xccTct en \'farmit 1. aid.) zetten, stellen; in de transitieve tempora tegenstellen; in de intransitieve, gelijk den aor. 2, zich verzetten, wederstaan. Alleen Hebr. 12 :4.

ivn-KaKéu, -B, éru, Composit. v. het on-regelm. xukéu 1. aid., wederkeerig roepen, terug noodigen of vragen. Alleen Luk. 14:12.

ivrt-xtifj-ai, -xehonai, Depon. med., Composit. v. xeTftai ik lig, eigenl. tegenovergelegen zijn, vervolgens, als Perf. pass. van ivrcr/ït)^\' tegen- of tegenovergesteld zijn, eu alzoo tropisel = wederstaan, strijden of strijdig zijl met iets, Gal. 5:17, 1 Tim. 1:10. Van dan het Particip. met het Art. é ivrixelnevo( substantives de tegenstander, tegenpartij hetzij met woorden, daden, of gezindheden Luk. 13:17. 21:15, 1 Kor. 16:9, 1 Tim. 5 14; — 2 Thess. 2:4 is lt;5 ivTixe^evot praedi kaat van den mensch der zonde (vs. 3), d.i den Antichrist, waarover vgl. op \'Mpuvof ei op ivrfxpitrTOf.

avTiKfó, Adverb, van onzekere afleiding, te genover in plaatselijken zin, met den GenitiT Alleen Hand. 20:15.

uvTi-*.un(3uvonai, -aWo/.cxi, Medium t üvriKuiifiivoi wederkeerig nemen, voor iets ii de plaats nemen, Composit. v. Aappivu z, aid. in het N. T. komt alleen het Medium in dub hele beteekenia en met den Genitiv. voor; 1) : zich iets aannemen, of, zoo als wij zeggen zich aantrekken, in den zin van er zich aa laten gelegen zijn. Luk. 1:54, Hand. 20:35 2) rz iets voor zich verkrijgen, ontvan gen, deelachtig worden, 1 Tim. 6:2, wnar t« sitpytrfuf op het dienstbetoon der knechten en het Particip. ivriAaixfiavónevoi op de g( loovige heeren, in het voorg. vermeld, bi trekking heeft.

avri-^éyu, Composit. v. héya z.ald., weci spreken, tegenspreken, ontkennen. Lui 20:27 (waar over de dubbele negatie vgl. wi nke\'s Gr. S. 532), Hand. 13 : 45 , 28:19, Ti 1:9; met het nevenbegrip van verzet: Jol 19:12, Rom. 10 : 21, Tit. 2:9; in Passivo «gt; nléyonxi = ik word tegengesproken, me verzet zich tegen mij, Luk. 2:34, Han( 28: 22.

« v t /- A ^ 1«, van mriaxupdcva, -oft»

z. aid., eigenl. het zich aannemen, d. i. zie aantrekken, en van daar (ofschoon het wd. a leen bij latere schrijvers in dien zin voorkomt) hulpbetooning, bijstand. Alleen, als Al stract. pro Concr. en in Plurali (vgl. wineb\' Gr. S. 159), 1 Kor. 12:28.

ÜVTI-Koyla, tai, tl, van ivTibéyu x. aid de tegenspraak, in den zin van bestrijdin of wederlegging met woorden, Hebr. 6 : lö, 7 :1 in den ruimeren van tegenstand, verzet mi woorden en daden, Hebr. 12:3, Jud. vs. 11.

avti-ho 1$0péu, -Si, -ïjtw , Composit. v. Ac Sopéu ik scheld, van daar terug- of wedei schelden. Alleen 1 Petr. 2:23.

olvtl-gt;,utpov, ou, tó, van «vt/en to hórf-(van Ai/lt;u ik maak los), losgeld, lospriji

waarvoor iemand uit gevangenschap of slavernij wordt vrijgelaten. Het wd. komt buiten het N. T. niet voor, en daar alleen 1 Tin. 2:6, waar het figuurl. van den Heer zeiven gebruikt wordt, vgl. Matth. 20 : 28.

ivTi-nsrpéu, -Si, -fja-fti, Composit. van ijls-Tféuïkmeet, wedermeten, -toemeten, vergelden. Alleen Luk. 6: 38. In den Ree. ook nog Matth. 7:2; \'doch daar moet volgens al de codd. majusc. het simplex gelezen worden.

ivri-inirSfa, -/««, vt, van ivrl en ó het loon, het verdiende, loon, de wedervergelding, Bom. 1 : 27, 2 Kor. 6:13, waarbij over den Accusativ. atvTinirittiii bij den aor. pass. vgl. wineb\'s Gr. S. 204 f.

\'Avtió%€ia, «(, *1, geograf. eigennaam An-tiochie; zoo heette 1) de hoofdstad van Syrië, aan den Orontes gelegen, voormaals de zetel der Seleucieden en eene kweekschool der wetenschappen , later vermaard door hare christelijke gemeente, de eerste ouder de heidenen, en door eene school, die met de Alexandrijnsche veel tot grondvesting en verbreiding van het Christendom in de tweede en derde eeuw heeft bijgedragen; hier werden de Christenen het eerst Xfia-Tiavoi genoemd, Hand. li: 26, vgl. 11 :19, 15:22, 18:22, Gal. 2:11, en eld.; 2) eene stad op het Taurische gebergte, Antiochia Pisidiae genoemd, ofschoon zij eigenl. niet in Pisidiën, maar in de provincie Commageue gelegen was. Beide steden waren door Seleucus Nicanor gesticht. De laatstgenoemde, Hand. 13:14, 14 :19, 21, 2 Tim. 3:11 vermeld, telde onder hare inwoners vele Joden, welke de Syrische koning Antiochus de groote derwaarts had doen overbrengen.

\'Avnoxeüg, eu(, ó, de Antiochener, een burger van Antioehië, of die van daar afkomstig is. Hand. 6:5.

ivTi-Tap-spxonai, Depon. med., aor. 2. -ijASov, Composit. v. ivrl en napépxoixai (van Tapcc voorbij of langs en \'éfxonoci ik ga) voorbijgaan, tegenover iemand, of aan de overzijde voorbijgaan. Alleen Luk. 10:31, 32.

\'Ayr/Va;, a, (over welken Genitiv. z. op \'Aypkirat), i, grieksehe eigennaam Antipas, of gelijk hij eigenl. luidde, Antipater (gr. \'AvT/jrarpo?; zie over deze verkorting, welke eigennamen van personen in de volkstaal ondergingen, winke\'s Gr. S. 93.); zoo heette een trouwe getuige der waarheid, Openb. 2:13, in den brief aan de gemeente te Pergamus, vermeld.

\'Avtittcctpit, i\'Soq, ft, geograf. eigennaam Antipatris; zoo heette eene stad in Palestina, op ongeveer acht uren afstands van Jeruzalem, aan den weg van daar naar Cesarea gelegen, Hand. 23:31.

ivTi-irépav, Praeposit., aamengest. uit de twee praepp. ivrl tegen en xépav over, en met den Genitiv., tegenover, aan de overzijde van. Alleen Luk. 8:26.

avTi-irlirTu, -KsroOnxi, Composit. v. irfarcn z. aid., eigenl. tegenvallen of tegen iets aan vallen, volg. het gr. spraakgebr. — wederstaan, weerstreven, nvl — iemand. Alleen Hand. 7:51.

avTi-rrpccTsvonai, Depon. med., Composit. v. a-TpxTsuonxi ik trek te velde, vau daar tegen iemand te velde trekken; tropisch zz str\'yd voeren, nvl — met of tegen iets. Alleen Bom. 7; 23.

xvri-tx?7x, mtitamp;ttoi , , Composit.

v. Tóéa-c-u ik rangschik, stel in orde, vooral van krijgslieden gebezigd die men in slagorde sehanrt; in het Medium tropisch, nvl ~ iemand we-derstaan, zich tegen iemand verzetten, hetzij met woorden, daden of gezindheden. Hand. 18:6, Bom. 13:2, Jak. 4:6, 5\':\'6, 1 Petr. 5:5.

iv r l-r vtt of, ov, i, i(, ov, tó, van ivrl en ó rviros (v. tvtttu z. aid.) de slag, eigenl. terugslaande, terugkaatsend, en van daar afbeeldend, van waar to ivrlrvirov (of ook ó avrl-TUTOf) substantive — de afbeelding, het afbeeldsel, Hebr. 9: 24; — het tegenbeeld, de tegenhanger, 1 Petr. 3:21.

avr Iftpirr oov, 6, vau ünl en i xpia-TÓc;, naar de etymologische beteekenis degene, die of tegen den Christus vijandig optreedt, of zich in zijne plants stelt. De benaming Antichrist, d. i. tegen-Christus, komt in het N. T. alleen voor in den eersten en tweeden brief van Johannes, en wordt daar toegepast op hen (1 Joh., 2:18 gewaagt van vele antichristen), die valsche leeringen aanhingen of verbreidden, inzonderheid de dwaling, dat Jezus Christus niet in het vleesch gekomen zou zijn, 1 Joh. 2:18, 22, 4:3, 2 Joh. vs. 7; al deze vhamp;voi, dwaalgeesten, waren in de voorstelling van Joh. avrlxpurTOi, in zooverre zich in hen reeds nu openbaarde de werking van den uvtI-XP\'CTOf, die men verwachtte dat in de laatste ure, onmiddellijk vóór de wederverschijning van Christus, komen zou, en die daardoor toonde reeds gekomen te zijn (1 Joh. 2:18). Overigens meent men op goede gronden te mogen aanne-meu, dat Johannes onder den Antichrist denzelfden tegenstander van Christus en zijn ryk heeft bedoeld, als Paulus onder de benaming van HvipuKot rfo üixaprlocf, 2 Thess. 2: 3 (vgl.

op Hvlfuxot), ofschoon welligt met dit onder-acheid, dat de eerste dien vijand in, de laatste hem buiten de gemeente gedacht heeft. Vgl. het Bijbelsch Woordenb. Dl. I. blz. 54.

ivrkéu, -ü, -!)«•«. van «ïtAo; het onderin het schip gedrongen zeewater, dus eigen), zulk water uithozen, vervolgens in het algemeen met en zonder VSup— water scheppen, Joh. \'2:8, 9, 4:7, -15.

HvtIiiix», «tos, tó, van het voorg. wd., eigenl. het scheppen, vervolgens hetschepvat, de emmer. Alleen Joh, 4 : H.

atvt-otpöccA/xéu, -B, -tea, van dm! en het oog, eigenl. in de oogen zien, gelijk ivrifi^érsiv, en van daar tropisch het hoofd bieden, weerstand bieden, nvt — aan iets of iemand. Alleen Hand. 27; 15.

Uw Spot, \'«7 i, v. oquot;. van « priv. en to VSup het water, zonder water, droog, uitgedroogd, 2 Petr. 2:17, Jud. va. IS, en vervolgens waterloos, dor, ró*o(, ter aanduiding van eene woestenij , Matth. 12:43, Luk. 11:24.

ivuirinpirof, ov, i, «j, oy, ró, van a priv. en viroKphonai ik veins, ongeveinsd, ongehuicheld, Roin, 12:9, 2 Kor. 6:6, 1 Tim. 1:5,2 Tim. 1:5, Jak. 3 :17, 1 Petr. 1 : 22.

ivvtrórecxTos, ov, i, ij, om, tó , van et priv. on iiroramp;rru ik onderwerp, van daar niet onderworpen, Hebr. 2 : 8j — niet ondergeschikt, ongehoorzaam, halsstarrig, 1 Tim. 1:9, Tit. 1 :6, 10.

\'tiva. Adverb, naar boven, opwaarts, ter aanduiding van eene beweging naar omhoog: ppf to6( i(pSa^/xou( avu, Joh. 41:41 ~ hij sloeg de oogen naar boven; \'éa( Hm, Joh. 2:7 rr tot bovenaan toe, d. i. tot aan den rand; vervolgens boven, met het begrip van rust: h ovpavlp amp;va. Hand. 2:19 r= in den hemel boven; het wordt vaak met het Artikel i, $, tó, verbonden, en heeft dan ad-jectieve kracht: y üvu \'lipcutrct^n, Gal. 4:26 rr Jeruzalem, dat boven is, d. i. het he-melsch Jeruzalem; zoo ook Hvu ,

Phil. 3:14, =z de hemelsche roeping; rie uvu — hetgeen boven is, d. i. de hemel en de hemelsche dingen, in tegenstelling met rit kamp;tu — de aarde en hetgeen tot de aarde behoort. Joh. 8:23, Koloss. 3:1, 2; avu (puciv z. op Quu.

avuyaiov, z. op mtyxiov.

ivuyfov, ou, tó, van Uvu en v gt;quot;9. z- op avamp;yciiov.

XvuStv, Adverh. y. Hvu z. aid., van boven, van boven af, 1) in plaatselijken zin, Matth.

27:51, Mark. 15:38, Joh. 19:23; van den hemel. Joh. 3:31 (volg. somm. ook vs. 3 en 7, doch z. hierond.), 19:11, Jak. 1 :17, 3:15, 17; 2) in tijdelijken zin: = van ouds, van langen tijd her. Hand. 26 :5; —vanvoren af. Luk. 1:3; Tlt;ÉAlt;y HvuSev, — weer van voren af aan, Gal. 4:9; rr van nieuws, wederom. Joh. 3:3, 7 (vgl. V. oilse, over de beteekenis van yrvyifftfyizt czvuSev, Godg. Bijdr. 1858).

tivuTepiKÓf, ij, óv, van ivÜTtpot (z. aid.) hooger, van daar tot het hoogere behoorende, d. i. hooger gelegen. Alleen Hand. 19:1, waar ri muTepixii ntpy ~ het hoog- of bergland van Kl.-Azië.

ivÜTtpot, if, Comparat. van ava, hooger; in het Neutrum, dat als Adverb, gebruikt wordt, ter bepaling 1) van plaats = hooger op, Luk. 14:10; 2) van volgorde in tijd rr vroeger, te voren, eerst, Hebr. 10:8.

«vaiJieAtfs, f\'o?, oB(, i, ij, «{, ró. van a priv. en aipeAéu ik ben nuttig, van daar onnuttig, nutteloos. Tit. 3:9, Hebr. 7:18.

de bijl, die tot het vellen van boomen gebezigd wordt, Matth. 3 ; 10, Luk. 3 :9.

Xl-iof, tcc, ov, van \'iyu, \'lt;i%u ik weeg (z. pape in v. ond. 9) ), eigenl. wat tegen iets opweegt, dus waarde heeft, waard, waardig, met of zonder een Genitiv.; in zijne oorspr. beteekenis van opwegen, waarde hebben, Kom. 8:18; waardig, in den zin van beantwoordende aan zekeren eisch, Matth. 3:8, Hand. 26 : 20; eTva», absolute in zedelijk opzicht waarde hebben d. i. waardig zijn, Matth. 10 : H, 13, 22:8; =: eenigo zaak, wier waarde ais bekend voorondersteld wordt, gelden, d. i. iets verdienen of verdiend hebben, beide in goeden en in kwaden zin, c. Genit. als: ixiitSoO, \\ Tim. 5:18; TrkyySiv — slagen. Luk. 12:48; 4«v4tow ~ den dood, of de doodstraf. Luk. 23:15, 41, Hand. 23:29; Ti)C ccluv/ou ^uiff, Hand. 13:46; «to-Soxii(, Tijuïjc, 1 Tim. 1:15, 6:1; Tlf« , Matth. 10:10; waartoe ook behooren uitdrukkingen als ovx \'éaTi nou itfyot ~ hij is mijns niet waard of waardig, d. i. verdient niet iemand als mij als heer of leeraar te bezitten, Matth. 10: 37, 38; ovtt Jiv %%ioi; ó kóriiof = wie de wereld niet waard of waardig was, d. i. wie zij niet verdiende onder hare bewoners te tellen, Hebr. 11:38; efyx\'-

seq. Infinit. in Act. of Pass. rz verdienen iets te doen of gedaan te worden. Luk. 15:19, 21, Hand. 13:25; Üj-ióv èa-n seq. Infinit. in Genit. (z. winke\'s Gr. S. 290) = het loont zich, is der moeite waard, 1 Kor.

16:4, = hst betaamt, 2 Thess. i : 3. seq. \'/va c. conjunctivo by de latere schrijvers Toor tirn eeq. infinitive (zie hieronder op Yvx en winke\'s Gr. S. 300) — waard, dat, Joh. 1:27; \'ctfyot, ï? met volg. Verbum finit. als in het Latijn — waard dat hij, of dat hem, Luk. 7:4, waar echter, wat deu Modus van het Verb, betreft, de lezing wankelt tusseheu irecfi^ti (2 pers. fut. Indio. Med.) en irctpify (2 pers. aor. 1. Conj. Med.).

-SI, -uju, van het voorg. wd., waardig achten, verwaardigen, met volg. In-flnitiv., Luk. 7:7, met den Genitiv., 2 Thess. 1:11; in Passive 1 Tim. 5:17, Hebr. 3; 3, 10:29; op grond dat men iets van waarde en belang rekent, er prijs op stelt, het verlangen, verzoeken, eisohen, er op aandringen. Hand. 15:38 , 28:22.

Adverb, v. waardig, met den

öenitivus, Kom. 16 : 2, Efez. 4:1, Phil. 1 : 27, Kol. 1:10, 1 Thess. 2:12, 3 Joh. vs. 6.

ai par Of, ou, 6, fi, ov, ró, van u priv. en óftcu ik zie, van daar = onzichtb»ar, onzienlijk, van God gebezigd Kol. 1 :15, 1 Tim. 1:17, Hebr. 11 :27; rat iófuroc substantiv. — het onzienlijke, d. i. de geestenwereld. Kol. 1:16; tx uóputct toC StoO — de onzienlijke eigenschappeu en werkingen Gods, Rom. 1:20.

«T-ayye A Aw, -yeArS.aor. 1. -liyyetAa, aor. 2. pas», -yiyyé^ttv, Composit. v. iyyéWos ik verkondig z. aid., melden, berichten, me-dedeelen, verhalen, Matth. 8:33, 14:12, 28:8, Mark. 6:30, Luk. 8:20, Joh. 4:51, Hand. 4:23, enz.; — een bericht of boodschap overbrengen, Matth. 2:8, 11:4, 28:10, Mark. 16:10, Hand. 12:17; = verkondigen, in den zin van bekend maken, Matth. 12:18 (waar anderen het opvatten in den zin van aankondigen), Hebr. 2:12, \'1 Joh. 1:2, 3; in den zin van openlijk verklaren, belijden, 1 Kor. 14:25.

-7?«, Composit. v. üyxu ik knijp de keel toe, van daar verworgen; in het Med.

— zich verhangen. Alleen Matth. 27:5.

in-aya, -|ai, Composit. v. \'uyco z. aid., 1)

— heenleiden, leiden, in gew. zin. Luk. 13:15; ?rp^ nvet — naar of tot iemand, Hand. 23 :17; figuurl., van den rechten weg »f, in spreekwijzen als: rijv ccTróiMixv, ten verderve, Matth. 7:13, vpif rx ilSuka, tot don dienst der afgoden, 1 Kor. 12:2; zonder dit nevenbegrip — leiden, £;\'« tgt;)v fun)», ten \'even, Matth. 7:14; 2) = wegleiden, wegvoeren, brengen, van gevangenen, Mark.

14:44, 15:16, Hand. 12:19, 23:17; van «en beschuldigde naar den rechter, Matth. 26:57, Luk. 21 :12 (volg. tibchend. ; de Beo. heeft het simplex), Joh. 18:13; van veroordeelden naar de strafplaats, Matth. 27: 31, Luk. 23: 26, Joh. 19:16 (waar echter voor ivviyccyov ook het simplex gelezen wordt); in tSSv rivet

praegnant voor aan iemands handen ontrukken en daarna wegvoeren, Hand. 24:7 (indien dit vs. echt is).

iiratSivroi;, ou, i, t), ov, tó, van « priv. en TctiSevai ik voed op, onderwijs, van daar niet onderwezen, onbeschaafd. Het wd. komt alleen 2 Tim. 2: 23 voor, waar het meto-nym. van fyrfatis (twistvragen) gebezigd wordt, die door geeu verstandig mensch worden opgeworpen = onverstandig, zot.

iir-eclpu, -xpO, perf. aor. 1 pass.

, Composit. v. cttpu z. aid., wegnemen, ontnemen, iiró rivo( — van of aan iemand, Matth. 9:15, Mark. 2:20, Luk. 5:35.

iir-air éa-, -ü, -tfVw, Composit. van xlféa ik vraag, eisch, van daar terugvragen, af-eischen; tlt; xxó tivo( — iets van iemand, Luk. 6 : 30, 12:20.

xir-a*yéu, -ü, , perf. -fayyitx. Composit. v. xXyéoi ik lijd pijn of smart, van daar eigenl. geen pijn of smart meer gevoelen, en vervolgeus in \'t algemeen ongevoelig, verstompt zijn. In het N. T. alleen Efez. 4:19, waar het tropisch van het uitdooven van alle zedelijk gevoel verstaan moet worden.

xir - aWamp;r t u, -Aiéttlt;ü, -£«, aor. 1. pass. -i)AA«^))v aor. 2. -»)AAlt;6)/))v, Composit. v. «A-Ax?7u z. aid., eigenl. het een van hot ander verwijderen, d. i. losmaken. In het JJ. T. in Activo: verlossen, bevrijden, nvi — iemand, Hebr. 2:15; in Passivo; ontslagen worden, unó tivo( — van iemand. Luk. 12:58; intrausit. (in welken zin het passiv. ook bij de classici gebruikt wordt) — weggaan, zich verwijderen, van krankheden gebruikt =r wijken, ixó nvcg — van iemand. Hand. 19:12.

«T-«AAoTp(tfft), -Si, -aira, Composit. v. iAAorpióu (van uMórpiot vreemd), van dsar ontvreemden, vervreemden, in pass. vreemd gemaakt of vervreemd worden, met den Genitiv., Efez. 2:12, 4:18, Kol. 1:21.

liirecAóf, rf, óv, van xtttio ik vat aan, eigenl. zacht in het gevoel, teeder, zacht, Matth. 24 : 32 en Mark. 13:28, waar het van jeugdige houtloten gebezigd wordt.

xtt - xvt iw, -amp;, -ijirai, Composit. v. avriiu ik ga tegen of te gemoet, ontmoeten, Mark.

14 :13, Luk. 17:12, Hand. 16; 16\'; in krijgskundigen ïin rr te gemoet trekken, Luk. 14:31 (volg. den Ree.; tisch end. leest uTavrda\').

eu(_y é, van het voorg. wd., het saraenkomen, tegemoetkomen. Het wd. komt in het N. T. slechts tooi- in verbinding met si? en een Verbum van beweging, doorgaans \'e^éfxerécei, en strekt zoo tot omschrijving van ivavTaa z. aid. , è^épxieöai ei\'? i?r^vTt)a-(v, Matth. 25:1, 6, Hond. 28:15 ~ te gemoet gaan, r/vrf? of nvt ~ iemand; i Thess. 4; 17 ligt het begrip van beweging in het praegnante — wij zullen

weggevoerd worden, vgl. op

Uvajf, telwoord, eens, éénmaal, Phil. 4:6, 1 Thess. 2:18, Hebr. 9:7, 1 Petr. 3:18 enz.; eens, in den zin van eens voor al, zoodat een tweede maal niet mogelijk of noodig is, Hebr. 6:4, 10:2, Jud. vs. 5. — De lezing lt;Ü9r«J- 1 Petr. 3:20 (volg. den Ree.) is stellig onecht, en waarschijnlijk uit eene conjectuur ontstaan. Vgl. tisceekd. a. h. 1.

xir a pap ar o (, ov , i, f] ov, tó , van x priv. en 7rap«(3x/va ik ga over, van dnar niet overgaande, op eeu ander namelijk, en alzoo blijvend, eeuwig. Alleen Hebr. 7:24, waar het priesterschap (»( lefuvvvy) van Christus avupi-paeroe genoemd wordt, omdat hij, niet aan den dood onderworpen zijnde, tot in eeuwigheid daarmede bekleed blijft.

av a p ma-xsu xitt Of, ov, 6, t), ov, tó, van x priv. en Tapx^xeuii^u ik bereid, niet gereed, onvoorbereid. Alleen 2 Kor. 9:4.

aT-xpvécpixi, -oSnou, -ya-ofioti. Fut. 1. pass. zvxzvyfyjcuai in pass. beteekenis (Luk. 12:9), een Depon. med. (z. Winer\'s Or. S. 232), Com-posit. v. xpvéofixt ik ontken, van daar seq. In-finit.: ~ ontkennen, loochenen. Luk. 22: 34, waar over het. pleonast. bijgevoegde vgl. Winer\'s Gr. S. 532; met den Accusativ. v. het object: ~ verloochenen, tiwé — iemand, Matth. 26:34, 35, 75; éxvróv — zich verloochenen, Matth. 16:24, Luk. 9:23 (op welke laatste pl. echter ook het simplex gelezen wordt), in zedelijken zin, d. i. van eigen wil en neiging afstand doen, om aan de roepstem Gods gehoor te geven.

itr-épn, ook geseheiden iir\'Upri, Adverb., Oomposit. v. xpTi juist nu, en van daar van nu aan, voortaan, Matth. 23:39 , 26:29, 64, Joh. 1:52, 13:19, 14:7, Oponb. 14:13.

xv-apria-pót, oO, ó, van XTrapr^oi ik voltooi (van xnó en xprwq geschikt, passend), de voltooiing, een wd. van lateren tijd, in het N. T. alleen Luk. 14 : 28 voorkomende, waar ti irpit; ivxpririxóv de hulpmiddelen beteekeht, die tot voltooiing van iets gevorderd worden.

xv-xpx*i, , i). Van iiripx\'H*! (van ivó en vj apx¹) \'1® aanvang) ik begin, van daar de eerstelingen, die ten offer gebracht werden, inzonderheid de broodkoek, die in den oogsttijd van het eerste deeg den Heer werd toegeheiligd, Rom. 11 : 16, vgl. Num. 15:19, 21. Deze plaats uitgenomen, komt het wd. in het N. T. slechts in overdracht, zin voor, als Rom. 8: 23, waar de eerste werkingen des h. Geestes in de apostelen avxpx*! toC TrvevpiecTOf genoemd worden; Rom. 16:5, 1 Kor. 16:15, waar de benaming eerstelingen op menaehen wordt toegepast, die vroeger dan anderen tot het Christendom bekeerd en geloovig geworden waren; Jak. 1 :18, Openb. 14:4, waar de geloovigen zoo genoemd worden van wege hunne uitnemendheid in het oog van God, wien zij geheiligd zijn; 1 Kor. 15 : 20 , 23, waar de opgewekte Christus de eersteling genoemd wordt onder degenen die ontslapen zijn, omdat, ofschoon ook enkele anderen vlt;5(5r hem uit de dooden waren opgestaan, dezen toch weder gestorven waren. — 2 Thess. 2:13 leze men (ook met tiscjiend.) in\' «pfcfic, niet met sommige uitgaven UTrapxviv.

«tra?, xtrx, xv, avro;, «o\'()C. «vto; , van « intensiv. (of ook copulativ.), en wS? z. aid., alle, allen (Neutr. plur. ctirxvrx — alles, Matth. 28 :11, Luk. 5: 28 enz.), Mark. 11 : 32, Hand, 2:4; — al te zamen, Matth. 24 : 39, Gal. 3 : 28; ^ al te maal, Hand. 16 : 28, Jak. 3:2; == gansch, geheel, Mark. 16:15, Luk. 3:21, 8:37.

iTr-xtrvamp;^onxi, -io-o/ao», aor. 1. -wramp;vu-fojv, Composit. v, xrvx^oixxi z. aid., Depon. med,, afscheid nemen, nvx — iemand vaarwel zeggen, groeten. Alleen Hand. 21 : 6 (met TiscuEND.; de Ree. leest het simplex).

inxricu, -S, -ifa-w, bedriegen, misleiden, om den tuin leiden, Efez. 5:6, Jak 1:26; in den zin van door bedriegelijke voorstellingen o-verreden ver 1 eiden, verlokken, 1 Tim. 2 :14.

kiramp;Ty, i);, ti, het bedrog, de misleiding, Koloss. 2:8, 2 Thess. 2:10; de verleiding, verlokking (z. op «Tarai»), Matth. 13:22, Hebr. 3:13; in Plurali, xirirxi, :zz bedriegerijen, 2 Petr. 2: 13 (waar voor iiri-txis ook iygelezen wordt); Efez. 4:22: ri? S7ri6u[j./x; Ti»? «waTifc — de lusten des bedrogs, d. i. de bedriegelijke lusten; vgl. over deze hebraïseerende omschrijving van het Adject, door den Genitiv. van het Sub-stantiv. winer\'s Gr. S. 211.

iniraip, ofO(, 6, tj, van ce priv. en i nxTyp t. »ld., dus eigenl. zonder vader, vaderloos, en van daar ook wiens vader niet genoemd wordt, z. verder op injrup. Alleen Hebr. 7: 3.

iir-uvy ctTtiet, «re?, ró, van iiretvyi^a uitstralen (van iiró en ft ctiyif de glans), van daar het afschijnsel, de weerglans. Alleen Hebr. 1:3, waar de benaming iractiyeerixx riff sófye too 6eos, die niet gering verschil in het Boek der Wijsheid van Salomo, H. 7:26, aan de wijsheid, ft fotyla, gegeven wordt (iiravyccrixot roB lt;pairi( toü aluv/ov), op den Zooa Gods wordt toegepast.

iir-tliov, iriSfiv, nor. 2. van «Qopdiu z. aid., vooruit zien, doorzien. Alleen Phil. 2:23.

iiridtiK, et(, ij, van areiifa z. aid., de ongehoorzaamheid, de ongeloovigheid. Bom. H : 30 , 32, Hebr. 4:6, H; ol vfoï tS? iiriiii/af, Efez. 2: 2, 5 : 6, Koloss. 3:6, is omschrijving van de ongeloovigen; vgl. winkb\'b Gr. S. 213.

iTtiiéa, -O, -ijfu, van aireiSfa z. aid., ongehoorzaam zijn, tiv/ — iemand gehoorzaamheid, d. i. in zcdelijken zin geloof en vertrouwen, weigeren. Joh. 3:36. Bom. H : 30; Tji i^Seicc, Bom. 2:8, rQ Myu, ^ Petr. 2:8, T§i evuyytXta, 1 Petr. 4:17 rr: de waarheid, het woord der prediking, het evangelie weerstreven, er geen gehoor aan geven.

oD(, ó, vt, é(, tó, van a priv. en Tf/ïofta» ik gehoorzaam, van daar ongehoorzaam, wederstrevend, Tit. l : 16, 3 : 3; t/W rr iets of iemand, Hand. 26 :19, Bom. 1 : 30. 2 Tim. 3:2; substnntiv. rzdeongehoorznme. Luk. 1 :17.

iirtihéa, -O, - faa, dreigen, 1 Petr. 2 : 23; in het Med. {iittiKéieDoti) ook verbonden met het Nomen conjug. iirtiMji (vgl. op xyxiry] en ^T\'^vl — iemand ernstig bedreigen, Hand. 4:17.

XTei, Hf, y, de dreiging, bedreiging. Hand. 9:1, Efez. 6:9, eu in Plurali, zooals meest bij de classici, Hand. 4:29. Over het wd. als Nomen conjug. in Dativo (Hand. 4 :17) zie op het voorg. wd. en op èTiöi/ftéai.

XTr-iipi, -é/ro/iai, Composit. v. eljn\' z. aid., afwezig zijn, 2 Kor. 10:1, 13:2, 10, Phil. 1 :27; rw puftxTti 1 Kor. 5:3, rj; aapxi, Koloss. 2:5, — lichamelijk afwezig zijn.

\'xir-eipii, zonder Futui\'., omdat het Praes. «Jiit; zelf de beteekenis van het Futur. heeft, ik zal gaan; van daar weggaan. Alleen Hand. 17:10: XTrifitrav (8 pers. plur. Imperf.).

av-e\'ivov, -tiTilv, aor. 1. Medii aTcnramp;nw, «, xto, Composit. v. t\'irtïv, eigenl., vooral in het Med., zich iets ontzeggen, verbieden , doch vervolgens ook zich van iets (t/) losmaken, iets opgeven, afwijzen, vaarwel zeggen. Alleen 2 Kor. 4 : 2.

UTttpaa-TOt, cu, i, ft, av, tó, van a priv. en Ttipamp;^ai ik verzoek, beproef, van daar o n-verzocht, onbeproefd, onervaren, met den Genit., bijv. ttuxüv — in het kwade. Alleen Jak. 1:13, waar het doorgaans als niet vatbaar voor verzoeking verklaard wordt; doch vgl. de wette a. h. 1.

hvtipot, to, 6, »), ov, tó, van « priv. en 3 *elt;pa de proef, onervaren, onkundig, met den Genitiv. Alleen Hebr. 5 :13.

xtt-1x-Séxquot;hxi, -fynxi, I)epon. med., Composit. v. atró en iicSéxoiiai z. aid., wachten, verwachten, afwachten, r/, Bom. 8:19, 23 , 25, 1 Kor. 1:7, Gal. 5:5, 1 Petr. 3:20 (z. over het h. t. pl. bestaande verschil van lezing op StbJ-); t/vjé, Phil. 3 : 20, Hebr. 9 : 28.

iv-fK-Suonxi, -Svao{jLXi, Composit. v. iieó en ixiva z. aid. in Med., zijne kleedereü afleggen, zich uitkleeden. Het komt in het N. T. op twee pil. in hetzelfde geschrift voor, beide malen in overdracht, zin en met transitieve beteekenis , Koloss. 3:9: to» kx^xiov HvSpuTov — den ouden meusch afleggen, uitdoen (vgl. op itvSpuTrof)-, Koloss. 2 :15: ri? apxamp;t — de overheden uitkleeden, ze als overwonnelingen van hare wapenrusting ontdoen, d. i. ontwapenen.

civ-éxSvTif, cus, ii, van het voorg. wd., het afleggen, uitdoen der kleederen; overdracht, tov itü/ixtos lt;rxpxó(, Koloss. 2:11. Het wd. komt elders niet voor.

xtr-e kxvva, , -vtKuru, Composit. v.

ihotvvu drijven, wegdrijven. Alleen Hand. 18:16.

ccv-tAcynóf, oB, i, van xni en èléyxuii berisp, ik gisp, van daar minachting. Het wd. komt buiten het N. T. niet voor, en daAr alleen Hand. 19:27 in de spreekwijze: eif ivt-Atypov lASe/y in minachting komen.

xir-eMvSepo(, ov, i, ov, tó, Composit. v. tMvSspot z. aid., de vrijgelatene (libertus). Alleen 1 Kor. 7 :22.

\'AxeAAifc, ov, é, grieksche eigennaam Ape 1-les; zoo heet een geloovig lid der gemeente te Bome, Bom. 16:10.

xv-eKvt^u, -hra, Composit. v. cAr/ga z. aid., bij de grieksche schrijvers niets meer hopen, opgeven, vertwijfelen, soms ook wel iemand tot vertwijfeling brengen; op de eenige pl. in het N. T. Luk. 6:35 (in sommige Codd. wordt ook Efez. 4 :19 imiAiriKÓTtt gelezen voor (Ja-ifA-

ytlKÓnt) beteekent het van iem. iets (dat hem bijv. geleend werd) hopen terug te krijgen, terug verwachten, — avó tivo(.

Anderen echter verklaren het ook hier — wanhopen, t. w. dat God vargelden zal.

«5r-6v-«vT(, Coinposit. v. uitó en \'évuvn «ld., oorspr. Adverb., doch ook Praeposit. c. Genitivo, tegenover, in plaatselijken zin: Matth. 24:2, 27:61; ten overstaan of in tegenwoordigheid van, Matth. 27:24 (waar echter ook xarsvavT/, z. aid., gelezen wordt), Hand. 3:16; dvui xTeévmn tiüv iQSaA-HÜv rivot (in navolging van het hebr. spraak-gebr., vgl. Ps. 36 : 2), voor «Jvai ixévavrt nvof = iemand voor oogen zijn, zoodat hij er aan denkt, er zich om bekommert, Rom. 3:18; zz tegen, in strijd met, bijv. tiBv Soyiixraiv, Hand. 17:7.

«)rt(iavTO?, oi/, ó, ii, ov, tó, van u priv. en to irépcct het einde, de grens, zonder einde, eindeloos. Alleen 1 Tim. 1:4.

iTtpitrn Klt;rru s. Adverb, van u priv. en ■npirvda aftrekken, niet afgetrokken, onbelemmerd. Alleen 1 Kor. 7:35.

airtfirpifTo(, ou, ó, ov, ri, van « priv. en vefirénva ik besnijd, onbesneden, rivï — van iets (nm. het deel, waaraan de besnijdenis verricht werd, z. over dezen Dativ. Winer\'s Gr. S. 193). Alleen Hand. 7 :51, waar het in tropischen zin gebezigd wordt van zulken, die wel door de besnijdenis aan God gewijd waren, maar desniettemin door hun onwil om naar God te hooren van een onheiligen zin blijk gaven. Vgl. Deut. 10:16, Jerem. 6:10.

ir-épxana\', -tAtua-o/ua», aor. 2. ajrifAÖov, Depon. Med., Composit. v. \'épx⁰tⁱ\'quot; z. aid., heengaan, weggaan, Matth. 13:25, Mark. 1 : 35, Luk. 19 : 32 , Joh. 16 : 7, Hand. 10 : 7, enz.; van booze geesten gebruikt zz wegvaren, varen, Matth. 8:31; met air6 — wij ken van, Openb. 18:14, bijz. van krankheden. Mark. 1 : 42, Luk. 5 :13; met rx hTtltra — teruggaan, in den zin van iemand verlaten. Joh. 6:66; achterwaarts gaan. Joh. 18:6; met e/j, *^5, ét/ zz henengaan tot iemand of naar eene plaats, Matth. 8:18 (waar het ad sensum vertaald kan worden door afvaren, oversteken), 10:5, Mark. 6:\'46, Luk. 1 : 23, 23 : 33, 24 :12, Joh. 11 : 46, 20 :1.0, Rom. 15: 28, Gal. 1 ;17; zonder praepos., Matth. 20:5, 21:30; lirldin nvó;, van personen zz achter iemand gaan, d. i. hem navolgen, naloopen, Mark. 1:20, Joh. 12:19, van zaken zz iets achterna gaan, lt;rafH0( éréfat, Jud. vs. 7, z. op o-afj;.

iiréxei, impers., z. op hitix»-a TT - f £ ai, aor. 2. iirtirxov, perf. art-

rxvxa, Composit. v. het onregelm. \'ix® z. aid., eigenl. iets van iet» af hebben of houden, zoodat het gedachte voorwerp verminderd is of wordt met hetgeen daarvan in iemands bezit ie overgegaan, van daar weghebben, in den zin van het verdiende of verlangde reeds ontvangen hebben, vooral met ixktöóv verbonden, Matth. 6:2, 5,16, met Trapix^Ttv, Luk. 6; 24; in ruimeren zin zz hebben, voor zioh hebben, Phil. 4:18, Pbilem. vs. 15; in \'t alg. :z: scheiden, verwijderen, en van daar intransit. zz af zijn, verwijderd zijn, met ütó riwo;, Matth. 16:8, Luk. 7:6, 15:20, 24:13, ook onpersoonl.: aitéxt\'. Mark. 14:41, waar het door aomtn. vertaald wordt: het is uit, het is voorbij, door and.: het is genoeg, vgl. de Interpp. a. h. 1.; in het Med. awixoncti zz zich (van iets af- d. i.) onthouden, nvif — van iets. Hand. 15:29, 1 Tim. 4:3, 1 Petr. 2:11, of ivó tivo( , Hand. 15 : 20, 1 Theas. 4:3, 5: 22. ii7r-{Siü, Conj. aor. 2. v. airiSelv, z. op üirtlSov aTia-réu, -lt;S, -fau, van x priv. en *1 tt/Vti; het geloof, de trouw, van daar 1) zz niet ge-looven, geloof weigeren, Hand. 28 : 24, met den Dativ. riv/ — aan iemand. Luk. 24:11; met verzwegen Objects-accusativ., Mark. 16 :11, Luk. 24:41; 2) absolute zz ongeloovig, ontrouw zijn, als habituële toestand. Mark. 16: 16, Rom. 3:3, 2 Tim. 2:13.

ivirrla, ae, fi, van ce priv. en ^ tt/o-tij, z. op het voorg. wd., van daar ongeloof, on-geloovigheid, als toestand, Matth. 13:58, 17:20, Mark. 9:24, Rom. 3: 3 , 4: 20, 11 : 20, 23, 1 Tim. 1:13, Hebr. 3:12 (waar over den Genitiv. der meer verwijderde innerlijke betrekking vgl. winer\'s Gr. S. 169 f.), 19.

#!rlt;lt;rTO s, ou, é, fi, ov, tó, van « priv. en *i Ti\'irTif, z. op «xia-TÉw, van daar l)zz ongeloovig, Joh. 20:27; als toestand, Matth. 17:17; zz ontrouw, Luk. 12:46; o! \'iiria-roi zz de on-geloovigen, d. i. in het algemeen de vijanden der christelijke waarheid, 2 Kor. 4:4, Tit. 1:15, Openb. 21:8; inzonderheid is 6 aTivras de heiden, ook wel de jood, die nog niet tot het geloof in Christus bekeerd werd, 1 Kor. 6:6, 7:12, 13,14,15,10:27,14:22, 23 , 24,1 Tim. 5 : 8; 2) z= ongeloofe,lijk, onwaarschijnlijk (in welken zin het ook bij de classici voorkomt), Hand. 26: 8.

iir*óo(, -óy, -óov, samengetr. «tAoCj, -5), -of/v, eenvoudig; in het N. T. alleen Matth. 6 : 22 en Luk. 11: 34, waar het tropisch van het oog gebruikt wordt, in tegenstelling met

xcviifit slecht, bedorven, derhalve =: zuiver, gesond, goed of in goeden staat.

yroi;, gt;), van hetvoorg. wd., eigenl. de eenvoudigheid, vervolgens in zedelijkeu zin 1) rz de eenvoud, oprechtheid van hart, de zuiverheid van bedoeling, 2 Kor. 1 :12 (waar voor eèirAórtiri ook xytóryri gelezen wordt; doch vgl. tischend. a. h. 1.), Efez. 0:5, Koloss. 3: 22j 2 Kor. 41 :3: ukKótw yf elf tov Xpitrróv — de oprechte zin aangaande, d. i. de trouw aan Christus; 2) — onbekrompenheid, goedwilligheid, voorul in het mild eu onbaatzuchtig geven te voorschijn tredende, Rom. 12 ; 8, 2 Kor. 8 : 2, waar «•AoOtoc ötvKÓTyro$nzgroote onbekrompenheid, 9:11, 13, vgl. op tAoCto?,

«tAoC?, z. op inkóos.

atAlt;C^, Adverb, v. dirkóos a. aid., eenvoudig. Alleen Jak. Ii5, in den zin van, eenvoudig weg, zonder er eenig verwyt of voorwaarde aan te verbinden.

uiei, l\'raepos. alleen met den Genitiv., welker beteekenissen nu eens van plaatselijken, dan weer van tijdelijken aard zijn, of ook op andere verhoudingen, als van oorsprong, afkomst, oorzaak, afhankelijkheid, enz. betrekking hebben; z. winee\'s Gr. S. 326. 330 tl\'. — 1) in plaatselij ken zin, als a) van eene plaats of van iemand heen, voorbij of weg, met een Verbum van beweging, bijv. iretpccylvoncci Matth. 3:13, \'éfxo^ai Mark. 1 :9, irépx\'^i\' Luk. 8; 37, enz., vxfépxonKi, Matth. 26:39 , 42 (waar het in meer trop. zin gebezigd wordt), vopevonai, Matth. 25 :41; ~ van . . af, als «tto tov \'ópovf Matth. 8:1, «jto roO irravpoO Mark. 15:30; b) van eene plaats van daan, afkomstig Matth. 4:25, .Toh. 1 :45; waartoe ook behoort de omschrijvende uitdrukking van airó met het Artikel: of ctTrö \'Itpoo-oAvfxuv 3Z: van Jeruzalem, Mntth^S : 1, ó «xo Nct^aper — van Nazaret, Matth.21:11, o! dro \'Ióttvik ~ van Joppe, Hand. 10:23, alsmede de aanteekening aan den voet van sommige paulinische brieven, om hunne herkomst aan te wijzen, als airo KoptvSav, Kom. 16:27, cctto «PiXfanuv, 1 Kor. 16:24 enz.; c) bij verba die geene beweging aanduiden ~van eene plaats af. Hand. 10:37, 28 : 21, Bom. 15:19, of verwijderd. Joh. 21:8; wordt de afstand opgegeven, dan wordt awó hier vóór geplaatst, als lt;Sif ivd araóiwv JexaxeVre, Joh. 11:18, vgl. 21 : 8 ; ivo (TToilim %i\\tm i\'^axo-aim, Openb. 14:20, (doch vgl. Luk. 24:13); d) mot Adverbia van plaats verbonden, als a?ro — van boven, Matth. 27:51, bno IMxpóin, — yan verre, Mark. 15:40, Openb.

18:15, 17; 2) in tijdelijken zin — van-»f, sedert, bijv. Matth. 13:35: iiro KocrapoMjQ xórnov — van de grondlegging der wereld af; zoo ook Mark. 10:6: ax\' apx*li Krltreuf, 2 Tim. 3:15: cctco ppsqove — van kinds af; Kfez. 3:9: otvo tuv acluvuv ~ van eeuwig-heid af; Bom. 15:23: ivo TcAAoiv erüv — sedert vele jaren; Hand.10:30: ixo rtrip-Ttif iipiépai; — vólt;5reergistcren, vólt;5r vier dagen; Luk. 1:2, Hand. 26:4, 1 Joh, 1:1, 2:24: iir\' ipx^t — van den beginne aan; met Adverbia van tijd verbonden, als in\' Xpn

— van nu aan, Matth. 23:39, 26:29; ixo toG vOv — van nu af. Luk. 1 : 48 , 22: 69 , 2 Kor. 5:16; ivo tóti — van toen af, Matth. 26:16, Luk. 16:16; ivo vpu\'l\' ~ van den morgen af, Hand. 28 : 23; ivo vépvri — sinds verleden jaar, 2 Kor. 8:10, 9:2; ivo Sii-tooc Matth. 2:16, z. op sitrija ook in elliptische constructie met het Pronom. relativ.

tf. 8, verbonden, bijv. ilt;p\' if( scil. Mpaf of vluépxf

— van dat, i(fgt;\' oZ scil. x^quot;⁰quot; — sedert, Luk. 7:45, 13:25, 24:21, 2 Petr. 3:4/\'3) ter aanduiding van andere betrekkingen, als a) die van handelende oorzaak, van, vau wege, in den zin van door, ofschoon niet met vvó te verwarren, maar de werking slechts voorstellende naar hare afkomstigheid van deu handelenden persoon (vgl. winee\'s Gr. S. 331 f.), Matth. 26 : 47, Mark. 8 : 31 (waar echter ook vvó gelezen wordt), Luk. 9:22, Hand. 2:22, 2 Kor. 7 :13; waartoe ook spreekwijzen behooren als Matth. 12 :38: Se\'Ao/xev ivo eroO tryntio)/ lSe7y, Hand. 23 : 21: rijv ivo lt;roü ivocyytklav enz.; b) van oorsprong, bron, = van. Bom. 1: 7, Gal. 1:1, 3; c) van losmaking van, d. i. verlossing, redding = van, Matth. 1 :21, 6:13 (vgl. 23: 33, waar het praegn. Qevyeiv ivó

— door de vlucht zich redden van, d. i. ontkomen aan). Luk. 18:3, Hand. 2:40, Bom. 15 : 31, Tit. 2:14, Hebr. 5:7; d) ook van het zich losmaken of onthouden, afstand doen van iets, Hand. 15 : 20, 2 Kor. 7:1,1 Thess. 4:3, 5:22, 2 Tim. 2:19; e) van aanleiding of grond r; wegens, van wege, om, Matth. 18:7: ivo ramp;v iDtccvSikuv ~ van wege de ergernissen; Luk. 19:3: ivo roO \'ix^ou — van wege de schare; ivo Tifo cvAa-(3c/«5 zr om of wegens zijne vroomheid, Hebr. 5:7; hieraan sluiten zich uitdrukkingen als ivo Tij5 , Matth. 13 : 44, Luk. 24 : 41, Hand. 12:14, r: van blijdschap, ivo roC (pófiov, Matth. 14:26, 28:4 ~ van vrees, ivo Tij? *vvti(. Luk. 22:45 — vau droefheid; f) vau afhankelijkheid rr van of

uit, Luk. 12:57: t/ lt;ilt;p\' ixurSv ov Kfhert; = waarom oordeelt gij niet Tan zelf, ofuit u zei ven? d. i. zonder aanwijzing, uil eigen beweging; Joh. 5 ; 19, 7 :17, 28, 14 : 10, 16 :IS: alt;p\' èacvroO, uit\' i/xavToO, air s/mO = van of uit zich- mij zeiven; g) van vervaardiging = van of uit eenige stof, Matth. 3:4: airo rpixOv Ketnvi^ov = van kemelshaar, d. i. kemelsharen; h) van een gedeelte of stuk, dat van iets afgenomen wordt, Matth. 5:18, Luk. 24 : 42, Joh. 21:10, Hand, 5:2, Hebr. 7:2; inzonderheid bij de verba van eten en drinken van iets, Matth. 15:27, Luk. 22:18, Openb. 2:17: i) van het doen eener keuze uit of van\' Luk. 6:13; k) van herkomst, oorsprong = van, uit, als «vijp iird roC \'óx^ov. Luk. 9:38 = een man uit de schare, 19:39; waartoe ook uitdrukkingen behooren nis atto rpiflóAuv rCxa, Matth. 7:16, a?ro rfa a-uxi); Hamp;Urt, Matth. 24:32. Elliptische spreekwijzen lijn: uvo fuit soil. lt;pvxlt;if of (fiwvifs = uit éénen mond, één voor één, Luk. 14 :18; aird népovf soil, rivó; = gedeeltelijk, voor een gedeelte, Bom. 11: 25, 15 : 24 , 2 Kor. 1 :14. In Je samenstelling drukt iró het denkbeeld van verwijdering, ophouden enz. uit, terwijl het nu eens de kracht heeft van a priv. en het simplex opheft, dan weder strekt om (gelijk bijv. in aToS/.t(3iii) dat begrip te versterken.

uieo-fictlva, -éfiyv, -ifao/xai. Composit. v. het onregelm. fiulvu ik treed, ik ga, afgaan, van het verlaten van een vaartuig om aan wal te gaan: Luk. 5:2, Joh. 21:9; in de betee-kenis van af- of uitloopen wordt het in de vormen «5ré/3i) en airopfaeTai ook impersonaliter en overdracht, gebruikt, en kan dan, waar het verband dit eischt, ook worden overgezet door strekken, gedijen, rm e\'/t n = voor iemand op iets uitloopen, Luk. 21:13; = iemand tot iets strekken of gedijen, Phil. 1 :19.

ajro-/3«AAw, -fl/xAS, Composit. v. f3«AAw ik werp, af- of wegwerpen. Mark. 10:50; tropisch = verliezen, prijs geven, Hebr. 10:35.

-itw, Composit. v. (ikénu ik zie, den blik op iets richten, op iets zien, in eigeul. zin, doch ook tropisch = acht op iets geven, iets in aanmerking nemen, lt;/{ Ti. Alleen Hebr. 11 :20.

auró-fiAtiTOt, ou, ó, ov, tó, van uwo-(SiéAAoi z. aid., verwerpelijk, te versmaden. Alleen 1 Tim. 4:4.

ino-fiokt, gt;)5, van ivofiaMw z. aid., eigenl. het wegwerpen (bijv. StAwv), tropisch, in tegenstelling met aanneming, =

verwerping in active beteekenis en dus met een Qenit. obj., Bom. 11:15 (vgl. v. hekml a. h. 1.); sensu passivo = verlies, bijv. van menschenlevens, Hand. 27 : 22.

ivo-yiyvoiiui, en iiroyhonxi, -ytvfaonai, -eywifiyv, Depon. med., Composit. van het onregelm. ylyvofiai, yhofiat z. aid., eigenl. afwezig, verwijderd zijn (en als zoodanig ook bij de classici tegenovergesteld aan toipotyhoncti ergens bij zijn), vervolgens overdracht, rul — iets verlaten, vaarwel zeggen, of ook naar Qr. spraakgebr. {pi ixoytvóiwoi de afgestorvenen) = sterven, afsterven; volg. and. = zich van iets losmaken, vgl. passow inv. AUeeu 1 Petr. 2:24, bij welke pl. vgl. weiss, der Petrin. Lehrbegriff, S. 285.

airo-ypaQij, %(, y, van het volg. wd., het opschrijven, de opschrijving, bijz. van de namen der belastingplichtigen op een daarvoor bestemd kadastraal register of schattinglijst, Luk. 2:2, Hand. 5:37. Vgl. over de hier bedoelde, door den Bomeinschen keizer verordende, opschrijving der bewoners van het Joodsche land; wikeb\'s Bibl. Bealwörterb. en het Bijb. Woor-denb. op het wd. Schatting.

air o-y pity a, -4/«, Composit. v, ypamp;(pu ik schrijf, van daar afschrijven, in een daarvoor bestemd register of lijst. = opschrijven met het onder iiroypoKpv vermelde doel, Luk. 2:1, 3; tropisch Hebr. 12:23: ol iv ovpuvotf iroyt-ypapipiévoi = die in den hemel (de hemelsche registers), als burgers, staan opgeschreven (vgl. Ps. 69: 29), Luk. 10:20. Phil. 4: 3, Openb. 17:8; in Med. = zich laten opschrijven. Luk. 2:5.

ito-Sstxvvpi, -S-u, aor. 1. perf.

pass. -Séleiyixai, Composit. v. Seixmpi ik wijs, ik toon, van daar bewijzen, aanwijzen, aan-toonen (door gronden), Hand. 2:22 , 25:7; éuvTÓv — zich vertoonen als, d. i. zich voordoen als, zich uitgeven voor, 2.The8s. 2:4; met dubbelen Accusativ. = iemand als iets voorstellen, in het oog van anderen tot iets maken, 1 Kor. 4:9.

diró-Scil-it, -euf, t), van het voorg. wd., de betooning, het ten toon spreiden. Alleen 1 Kor. 2:4.

aTO-SsxaTÓa, -d, wau, Composit. v. it-xttriu z. aid., vertienden, in den zin van 1) tiend geven, de tienden opbrengen, van eenige zaak, Matth. 23:23, Luk. 11 : 42, 18:12; 2) tiendheffen, detiendennemen of ontvangen, Tivi = van iemand, Hebr. 7 :5. Het wd. komt buiten het N. T. niet voor, uiró-itHTOs, ov, ó, i), ov, tó, een woord van lateren tijd, van attoSexo^a\' opnemen, met

bijval opnemen, van daar aannemelijk, aangenaam. Alleen 1 Tim, 2:3, 5:4.

iiro-Séxonm, -fyiiai-, aor. 1. aor.

•1. pass. -eSéx^v, Composit. v. Séxo/iai it neem aan, opnemen, in een gezelschap of kring, inzonderheid ook bij zich aan huis ontvangen, Luk. 8 : 40, 9 :11, Hand. 15: 4 (volg. den Ree.; TISCHBKD. leest TafaSéxonui), 18:27, 21 :17, 28 : 30; trop. = gunstig opnemen, met bijral ontvangen, bijv. tov Aóyov, Hnnd. 2 : 41; — iemands meening aannemen, iets toestemmen, erkennen (in welken zin het ook bij de Classici voorkomt, vooral met nvóf verbonden) , Hand. 24 : 3.

iiro-Siiixéu, -10, -gt;}«■«, van het volg. wd., buiten \'slands gaan, op reis gaan, Matth. 21:33, 25:14,15, Luk. 15:13; zich buiten \'slands ophouden, op reis of uitlandig zijn, Mark. 12:1, Luk. 20:9.

xkó-Sy(los, ou, ó, *!, ov, tó, van otifó en i het volk, maar ook het land of gebied waar een volk woont (vgl. ons: gemeente), van daar op reis, uitlandig zijnde. Alleen Mark. 13:34, waar \'dvUfumoi; uTróSyitof zooveel is als een reizend man, of iemand die op reis gaat.

«to-J/Jw/xi, imperf. -eStSav, 3 pers. plur. -eStSovv (z. winek\'s Gr. S. 72), -óktu , -éSuxa, aor. 2. -éSav, opt. -Sótyv (z. winee t. a. pl.), Oomposit. van SISupi z. aid., 1) ~ geven, uitreiken, van een prijs, 2 Tim. 4:8; tov Myov — rekenschap doen, Matth. 12:36, Luk. 16:2, Hand. 19:40, Hebr. 13:17; to HUfTvpiov — getuigenis geven, afleggen. Hand. 4:33; xupnóv ~ vrucht dragen, opleveren, Hebr. 12 :11, Openb. 22:2; 2) — afgeven, overgeven, Matth. 27 : 58 ; 3) rz teruggeven, wedergeven, Luk. 4:20, 9: 42, 10 : 35, 19:8; uixoifiii; — vergelding doen, 1 Tim. 5:4; 4) vergelden, weder-vergelden, Eom. 12:17; inzonderheid van God, die de mensohen beloont, Matth. 6:4, 6, 18, of straft, 2 Tim. 4:14, naar zijne werken, Matth. 16:27, Bom. 2:6, Openb. 22:12; 5) — geven, teruggeven wat men schuldig is, voldoen, betalen, Matth. 5: 26 , 33, 18 : 25 , 20 : 8 , 22 : 21, Luk. 12:59, Rom. 13: 7, 1 Kor. 7:3; 6) in Medio vau het zijne tot zekeren prijs iets weggeven, en van daar ver-koopen. Hand. 5:8, 7:9, Hebr. 12:16.

iTo-Si-of(%u, iiragt;, Composit. v. Siap/^tv door grenzen afzonderen, scheiden, afscheiding maken, scheuring teweeg brengen. Alleen Jud. vs. 19, waar in den Ree., tegen het gezag der meeste Codd., ivoSiofl^ovTti;

éauToit — zich afscheiden gelezen wordt. Het wd. komt buiten het N. T. niet voor.

itvo-ó oxt , -aam, Composit. v. Soxi-Hamp;Za i. aid., verwerpen, in den zin van over iets of iemand een afkeurend oordeel vellen, versmaden, Matth. 21: 42, Mark. 8: 3i , Luk. 9:22, 17:25, 20:17, Hebr. 12:17, 1 Petr. 2:4, 7.

amp;to-Sox4, •)«. *l, van iToSéxap*\' in den zin van met goedkeuring en bijval ontvangen, van daar aanneming, in- of toestemming,

I Tim. 1:15, 4:9.

eaf, h, van uiroTt^Hi z. aid., de aflegging, 1 Petr. 3:21, 2 Petr. 4:14.

$, van iiroTiiiini z, aid., ei-genl. eene plaats, waar men iets weg- of neder-legt om het te bewaren nr schuur, bergplaats, Matth. 3:12, 6:26, 13:30, Luk. 3:17, 12: 18, 24.

ivo-^irxvfl^u, -Itu, Composit. v. ivirav-, van o Stia-avpói de voorraadskamer, van daar — opleggen, wegleggen. Alleen/, in tropischen zin, 1 Tim. 6:19.

uiro-dkipu, -4/01, Composit. v. ÖA//3w ik dring, verdringen. Alleen Luk. 8:45.

«tto-Öv^o-xw, -Ocevoiinoii, -é$avov, Composit. van het onregelm. Svynui ik sterf, 1) eigenl. afsterven, doch vaak evenals het simplex — sterven, overlijden, Matth. 9:24, 22:24, 27, Mark. 12 :19, Luk. 16 : 22, Joh. 4 : 47, 49, 11:14 enz.; vau een gewelddadigen dood — omkomen, Matth. 8:32, 26:35, 52, Joh.

II ; 16,19: 7, Hand. 21:13, Hebr. 11 : 37; i*o-fafaxeiv Titl — \'iemand sterven, d. i. wat tijd en wijze van sterven betreft van iemands beschikking afhangen , Rom. 14 : 7, vgl. op , 2) overdracht, a) zr geestelijk sterven, in ouderscheiding vau den dood des lichaams, Joh. 6: 50, Rom. 6:8, 9, 7 :10, 8:13; b) — sterven, afsterven, in den zin van dood ziju voor de zonde en zinnelijkheid, Kolos». 2:20, 3:3, met de opzettelijke bijvoeging Tjj ccfiupTlf, Rom. 6 : 2 (vgl. vs. 10, waar deze zelfde bijvoeging in eenigs-zins anderen zin moet worden opgevaf); hiertoe behoort ook de uitdrukking Rom. 7:6: itroiu vóvtcq èv $ KaTCixóftefo, over welker verschillende opvatting vgl. y. hbngbl a. h. 1.; 3)

in levensgevaar verkeeren, 1 Kor. 15:31; 4) = vergaan, ontbonden worden, van zaadkorrels, Joh. 12:24, 1 Kor. 15:36; — sterven, van boomen of planten, Jud. vs. 12. an-o- leaS-ia-T£vu, z. het volg. wd. a7ro-gt;tui-ltrT^ni, ook -xxiiirrivia (Mark. 9 :12 volg. TiscuKND., Hand. 1:6), unoxura-trTytru, Composit. v. xetdlarytni (v. xxri en \'farifixi

ik zef, ik stel) in de beteekenis van in een toestand brengen, ran daar in een toestand terug krengen, d. i. a) herstellen; in den lichame-lijken zin van genezen, Matth. •12,13, Mark. 3:5, 8 : 25, Iiuk. 6 :10; in zedelijken zin van het terugbrengen in een vorigen staat, Matth. 17 ; 11; b) — teruggeven, restituo, (in deze beteekenis ook bij de Classici), tiv/ — aan iemand, Hebr, 13 rit), en welligt ook Hand. l :6, ofschoon het daar ook door herstellen, wederoprich ten vertaald kan worden.

a jr o-Ai/tt tw , -i|™ , Coniposit. v. xctAvTTW ik bedek, van daar (in tegenst. v. xtokpvvtu) het bedeksel wegnemen, d. i. n) ~ ontdekken, onthullen, openbaren, hetgeen verborgen was, en nlzoo tropisch (in onderscheiding van (fiavepóai, waardoor het openbaren in den regel als iets uitwendigs, eene daad Gods buiten den mensch, gekenmerkt wordt) vnn het wegnemen der bedekselen, waardoor nan het licht dei-waarheid belet wordt tot iemands geest door te dringen — tot de kennis, het juiste inzicht brengen van, leeren verstaan, tI Tivf, Matth. 11:25, 27, 16:17, 1 Kor. 2:10, Phil. 3:15; nva \'év nvt — iemand in iemands binnenste openbaren of bekend maken, d. i. het innerlijk beletsel wegnemen, waardoor de kennis of erkenning van dien persoon bij hem verhinderd werd, van Jezus als den Christus, Gal. 1 :16; in l\'assivo «toxiüAi/t-Tta-Sai — openbaar worden, geopenbaard of aan het licht gebracht worden, Matth. 10 : \'26, Luk. 2 : 35, Joh. 12 : 38, Rom. 1:17, 18, 1 Kor. 3:13, 14:30, Gal. 3:23, Efez. 3:5, 1 Petr. 1:12; «V? nva in betrekking tot, -d. i. in of aan iemand (v. ukkoel : quod attinet nos), Rom. 8 :18; b) = verschijnen, zichtbaar worden, openlijk tevoorschijn treden, 2 Thess. 2:3, 6, 8; 1 Petr. 1:5, 5:1; van het verschijnen van den Zoon des menschen bij zijne wederkomst, Luk. 17 : 30.

aTO-xlt;ÉAw4quot;lt;gt; i *1, van het voorg. wd., de ontdekking, onthulling, van hetgeen verborgen is; tropisch zr bekendmaking, openbaring van hetgeen tot hiertoe een geheim , eene verborgenheid, nvrrttflov, was geweest, Bom. 16:25, waar Paulus doelt op de nu pas duidelijk geworden en ook erkende roeping van joden en heidenen beide tot het heil in Christus, vgl. 1 Kor. 14:6, 26; de wederverschijning van Christus, waarbij hij in zijne heerlijkheid (Só^a) eerst ten volle openbaar zou worden, heet zijne , 1 Kor. 1 :7,

2 Thess. 1:7, 1 Petr. 1:7, 13, 4:13, vgl. Bom. 2:5, waar sprake is van de SiKxioxpnria tcB ieoO (cf. v. IIKKGKI. a. h. 1.); lit diroKaAvipiv èönSv, Luk. 2:32 — tot openbaring der (voor de) heidenen, d. i. tot verdrijving van de rampzalige blindheid en alzoo tot verlichting der heidenwereld; aTox^At/^i? tüv vlcSv toü hoO, Bom. 8:19, — de onthulling of openbaring van de nu nog verborgene of bedekte heerlijkheid der zonen Gods; van eene openbaring, «ToxaAwii/ij, waardoor de Heer zichtbaar werd voor het geestelijk oog zijner belijders, of waardoor dat oog voor zekere waarheden geopend, en langs dien weg invloed geoefend werd op hunne gezindheden en handelingen , wordt, behalve Openb. 1:1, in de paulinische brieven gewaagd: 2 Kor. 12:1, 7, Gal. 1 :12, 2:2, Efez. 1:17, 3:3.

ivo-Kupaioxla, /«{, h, Composit. v. *«-faSoxix v. xtepaioKsu (van TO KZpx, het hoofd, en Soxevu op de loer zitten, opwachten), met opgeriohten hoofde iets te gemoet zien , opwachten, van daar het reikhalzend verlangen, Bom. 8:19, Phil. 1 : 20.

«wo-xaT-H! a a «o-o-fti, ttüj , -lt;u, Composit. van xaTaAAairo-a) (v. xarx en «AAaa-a-w z. aid.) verzoenen, weder verzoenen, of voorgoed verzoenen, Efez. 2:16 (vgl. meykk a. h. 1.), Koloss. 1 : 20, 2!.

aTro-KXTx-rTxiTK;, iii(, van «Toxaö-la-T^iu z. aid., eigenl. het. terugbrengen in vorigen staat, en van daar deweder herstelling. Alleen Hand. 3: 21, waar de uitdrukking xpóvoi iirOKXTxtrramp;ireui; irxvruv moet verstaan worden van den tijd, door de profeten aangekondigd, wanneer Israël onder de heerschappij van den Christus, wiens wederverschijning te verwachten was, uit zijn rampspoedigen en vernederden staat opgebeurd, en in een waarachtig godsrijk herschapen zou worden.

xKÓ-xt!ij.xi, -xcitropixi, Depon. med., Composit. van het onregelm. xtiiiui ik lig, 1) — weggelegd z ij n in den zin van opgelegd z ij n of bewaard worden, Luk. 19:20, Koloas. 1:5, 2 Tim. 4:8; 2) impersonal.

— het is voor mij weggelegd, het is mijn lot, Hebr. 9:27.

xra-xelt;paA/{a, -hu, Composit. v. xelt;px-a/^oi (van xtlt;p«*ij hoofd) op het hoofd slaan, dooden, het hoofd afslaan, onthoofden, Matth. 14:10, Mark. 6:16, 27, Luk. 9:9.

xro-xkeiu, -e/Vw, Composit. v. xAs/w ik sluit, afsluiten, d. i. toesluiten, sluiten. Alleen Luk. 13 : 25.

xro-xóktu, - «, Composit. v. xóttu ik sla, houw, afhouwen, afslaan, afsnijden, van lichaamsdeelen, Mark. 9:43, 45, Joh. 18:

10, 26; v»n touwen van een schip =r kappen, Hand. 27:32; in Medio komt het alleen Gal. 5:12 voor, waar het door sommigen bij wijze van toespeling op de besnijdenis, wier noodzakelijkheid Paulus h. t. pl. bestrijdt, zich versnijden, d. i. zioli ontmannen, vertaald wordt (in welke beteekenis het echter nergens eld. voorkomt j alleen de LXX heeft Deut. 23; 1 het perf. pass. iTroxtKOmiévof — euvoü; anderen vatten het overdracht, op in den zin van zich afscheiden, of geven aan het Futur. med. ivoxó^iovrai eene passive beteekenis (z. wineh\'b Gr. S. 228) — afgesneden worden, d. i. uit de gemeente gebannen worden.

airó-kfina, , tó, van het volg. woord, het antwoord, de uitspraak. Alleen 2 Kor. 1:9, waar airókfinic too smirov verstaan moet worden van het ontkennend antwoord, dat de apostel zelf zich gegeven had op de vraag, uf hij in het leven zou blijven of niet, en waardoor hij als \'t ware het doodvonnis reeds over zich had uitgesproken; vgl. de wettk a. li. 1.

airo-Kptvonai, -ovuai, aor. 1. axexpivantiv, aor. 2. iTeKpivónyv, Med. van xvoKfhw, in het Act. ik zonder af, ik scheid, maak onderscheid, kios; in het N. ï. komt alleen het Medium en de aor. 1. pass. met reflexieve betee

kenis voor, 1) = bescheid geven, antwoorden, hernemen\', wanneer iemand iets gezegd heeft, van zij n eigen gevoelen doen blijken, Matth. 8:8 enz.; vaak nog verbonden met een Verbum van zeggen, sproken, als etrslv, As-yiiv, enz., Matth. 16:16 , 25 : 40, Joh. 2:18, 19 enz.; 2) = het woord opvatten, hetzij een ander het woord vooraf al dan niet gehad heeft, of ook wel in antwoord op een slechts voorondersteld gezegde, een blik of iets anders, waardoor aailleiding tot spreken gegeven werd, Matth. 28:5, Luk. 14:3, Hand. 3:12, 5:8, Openb. 7 :13.

iiró-Kfilt;ri(, van het Med. iircufl-

vonai ik antwoord, het antwoord, bescheid, do beantwoording, Luk. 2 : 47, 20:26, Joh. quot;1 ;22, 19: 9; van het Activum afgeleid zou het de afscheiding, de afzondering beteeke-nen, in welken zin het echter in het N. T. niet voorkomt.

iwo-KfuxTai, -4/«, Composit. v. Kpvvru ik verberg, evenals het simplex verbergen, wegbergen, t/ = iets, Matth. 25:18; trop. rlt; iiró tivo( = iets voor iemand verborgen doen blijven, geheim houden, Matth. 11 : 25, Luk. 10:21; van daar het partic. pf. pass. inoKtxfvunévo; = verborgen, van iet;- dat tot hiertoe geheim of onbekend gebleven was, 1 Kor. 2: 7, Bfez. 3:9, Koloss. 1 :26.