Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell
Huybert van Buchell (1513-1599)
Meer informatie over de collectie is beschikbaar op:
http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732
Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:
• nbsp;nbsp;nbsp;de rug van het boek
• nbsp;nbsp;nbsp;de kopsnede
• nbsp;nbsp;nbsp;de frontsnede
• nbsp;nbsp;nbsp;de staartsnede
• nbsp;nbsp;nbsp;het achterplat
This book is part of the Van Buchell Collection
Huybert van Buchell (1513-1599)
More information on this collection is available at:
http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732
Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:
• nbsp;nbsp;nbsp;the spine
• nbsp;nbsp;nbsp;the head edge
• nbsp;nbsp;nbsp;the fore edge
• nbsp;nbsp;nbsp;the bottom edge
• nbsp;nbsp;nbsp;the back board
©efroePOî^ 3^^ S^viftt
-ocr page 14-?j£r brute ?hni / uon ^ic^ 60 vnü Slebérifdxn Xrani
petten / alóroUuHifenwnö Pfliikn^.
Jftr alle 5tf ber/ee fep td^fù^/vber ben «nbeut/oberbrittenM^.
^^^^) ^^^^' ^^^‘^
‘^^’‘r‘^f^’^’'’*‘^'’^quot;^'^^bep fïegt; ben / vngefa^riic^ ftmff ober feefje nein vnb grep feO^Uttlin an einem ßti( bepeinanber berfeiben Atórnfin iy. ebernn. f§ue in ein fifberine *3)ïagi5(in,/ geu^ ïVein barnberz la^^iïgebecb’tvbernacbt pe^en*: -^arnac^ (ephe ben mein von ber ©albepenab bureb emXueb: Xbue barem f. öjïitfeatnne/vn fövü eSfJufeafbint / aies bic I^afb CÜÏupafï* nuemiat/ beibereingepniue« : 0cfeb6 Wol vntereinanber gemip^i/vnö warm ge mae^t/gib einem wan eo beo^iebero anfiv Çet^uempfinben/laf? i^mbaranff niberlp gem^oefe foU bao ^iebn* vorhin jj.ober iip
^ •4 ii
-ocr page 16-4 5«*' 5*cI’*v »’ ^cmetrt.
wocije« gwe^K haboi.7*ßan ce atiflT/.mal nic^t^tJjft / fo brauche 5uni andern ober Written ma(tvtöer.
^nbnjfwW*'” 5»lt;'ïgt;«*gt;t.
^tm ƒ, vurt^etïm einer ^eibet^erger OJîa^ lt;îutô ahe'Û3cme:î)€ir«n iÇuc ƒ. ^anb voll 'flatter von .Onenöet/wk er auff Den tdnen ^eiöen tvddj^C’Ia^ m einer ^raii^ fen mof ^naeOccFt in einer Pfannen not fies lit^ô Töaffere / vmb ein jtvereljen linger einfieben/onö h^ affoiugeïxeh erfaßen, iöarvon gib ben bruten t§ei( bem Äratv eïen/fobalb er beo fiebere emp^nbt/ mof warm enviai pi im @emac^ auff onb ab-fu^ren/fo fang ee fm jmer mügïteb: 'ÏSan er ßeb gar mebf mebr erbaften mag / fo (eg Ibn ntber / beef ibn warm jn/onnb (a^ /^n Ïigen/fofc^e t|l bewert werben.
Wan em VHenfeb t’as ^i^ber bat/cs fcy wiecsfcy.
@fb ||m |.@n(btne fermer bee (ebenbt^ gen ©cfjwebefe wie man pi an^ bem^erg bringet ein/brep maf nacbemäber/up tigz affe tmefen/ober m eim löffel vof weme/ ober wie ere hinab bringen fan/^ae ^ifOt gfaubfieb/onb ï^ bewert»
-ocr page 17-Vu r^icbcr tn (Offnem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
^Sr «Uc lieber/vnb je |gt;arter emó ^at j e e^ er nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lijft.
^tm ber lt;Sd)cffmi(fcrftn / bit bep obe# in bem trailer h^en/bannn bù öJJafer H^# treilen bic 5lt;^rbenamp;aben i ^aif^bicineim ^ffigl.tag ober ritif.bip Inett bic fc^trar^ •^iautabgeftet/fd'abitrnreibßofrt/trdfcbo fampt bem ^cijleim fanber ab/fo wirbt bj inner t^cil ganp Unter mnb burebfte^tig/ wie ein ©Up. *Dór’e bae / mnb pop ee jw reinem puiuer/mb beutle co bure^ ein Ici# nino ffidgt;!in.^fö Puluero gib eim €Werti» feben ein quinlino fermer in eim ^ offelvoO ^eine ein/morgeno nüdjter / Up |n jum wenigpen brep punb baraulf fa^en/ móc^ te er aber lenger fapen/fo were ce bepo bef* fer.^öenanbern tag gib j^m halb fo ft^wer ab ror/mb ben tritten tag auch foril/mb bap eraUweg barauff fape/wierorpe^ct. Q^tlicljepurgiert bas Pulwer / baeipgut/ aber etiteb purgiert co nidjt. 2(ber $uaup* gang ber imtag? wirbt er nut ©ottee bu fff gefunbt. (fr wirbt audgt; faß bugerig barvo. ©o vertreibt au dj bic ©dfud't-rnigcnoin men wie vor. OJfan mage anef) ben ^inb’n geben bodj nun halb forif.©er ^rand foU
-ocr page 18-fS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^fir^tfberfn^fmettt.
ßcb (icvncKf^ cm 5Ö?onat vor CJtifcb/vnnö fc^wdmncm 5(ctfc^/auc(ï@4n(cn Bfutem Ober,
‘i9tm'^c|Tc(tt5Ünnot)er^a(bcr/mii bc »H 5«ffcii/bmb «f, ober «v, m cm ^«fet-nnefc^dß/ ^mde bem Äranef en an^aCo. Ql'ann bte U^urm fterben/ fc verlaat ben CVïenfe^en bao ^yiebcr.d'e foU gewi^ fern.
^ttrb«ô5«fBçr/ ^ßenfen (fam me rçrs Sun fi,
?î«n 1?7age(fraut/ba6 man auch 59^4«^* ó^rim ncnnt/affo grön/Äraut vnb^wr# mnemanberf. auteßanbvoH. ©cube moi ^«geberft in ij. OJîafi fïaref en ^tf4(fer ober fonfî guten fîaref en wein/m einer moi oer^ machten Statuen ober »erg(4^tett.Ç)afen/ ber mof nerfhtbf fev/tn etm Âe|îe( mit maf fer/bt^ ber brute tbeif emgefeubt. ^Den bilt; fern XrancF gfb be'm .^ranrfen / wan er b$ lieber am fc^wereftenÇat / eintrunefz fo ^d^ er tnliefenfan.Sönnbwateteb|^eu* geffram mit tÿ. ^ur$f tn etm gute èOtgï 4a^ eo nj.fiimb barm wateben/onb (a^ bj 5\rai!t vnb ^yun: au^ bem €5|ïtg eKen/vü (af) b5 vorgemelbt Xranef barauff trtnefë/ imnb ij. ober n/.ßunb baraufjFfaßen, ®aó foö
-ocr page 19-Çnr fieber III ffcmcin. 7 foUaffo brep mafgebMuebt wabJ/aÖwe^ vbtr örlt;9 tag ein mai.Sannt ijl mienper fonen geboi^en wotben.
O^er.
5ïim bet obern gipjfd won d’ifenfraut/ »nb Centaur jebee ij. ipt/ »nb ij.lotgefdu«« better ‘ÏBegtvarttvur^ein Hein jerfc^nitè/ fe^male (5a(bep j.(ot/ gute weijfen ^mber fiein ^erfc^nitten/j. Iet/ ©iebenbe in einer ma^ tveOpn lt;Ccin / bi^ ber ^al ein mal obery. barnber geltet. 4)atvon tl^tt mor-geneniUbter ein warmen truncf / vnnb abenbö iang nac^ bem natstenen auc^ ein truncFaffefah.
iamp;rcjiogc bujviibblóbictFcitnn^’lebcr.
^limOvofensiieFernij. ^óifelvod/ po# meranf^en^urberOcblenjurtge^uffer jebeo dn ibifdvolf/blaw 5^ep^ehu^erij. 4i5f-feboü/ to. £ioba»Tnotreibiin(atwcrgê vier ^ójfdvon. (i^tiie^ nemmen nur Ovofenju# eferiO-btaw ^e^bcijuchrij. mibto.30^ baniietrdbhrtfajft mit ^»eb’er gefotten/ ^c^fenjungen/ onb '-Óorragoiltrfer jebeo j.ïot)Xl)U6 alles in ein vergiajn ©efebir:/ »ntib^uj} bar-fiber toaurampjferwajfer/ blaw ^dgt;ï}e(waj|er/ xmb -Oebfenjunge»#
21'4 nij
-ocr page 20-8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^fir^ict’nüijlfmeiri.
QBaKa jftöcß v.5îdKc( : ^ewcièe wol mit cimnöcr/öan fep^c ce burc^ cm 2^ucfj/ v» tmcFe moi au|)/pç ce w Âeüfr/ bap ce cr-fa(tc.©arvon gib bcm ^ranef en ^utrincf 2 in ber Çn^/fo o^tvfi vi( cr will. Sae (efefjt jm aHe^Çi^/vnnb wann ce gleich ein Peßv fen^ifeb fieber were. Panman bic Jnef er »n waiter niebf alle babS/ fo nim boeb 3ïof jiicFcr vnb vnb (5. ^ebannetreublm/^er# treibe mit i^nbiuienvnnb@aurampftcr«! waU'er.^an b» beren feine haben fan|Pfo nim in ber epl weiten Suggeinz j. jpapi-nu^ gro^/go^in flcin/thue)h«t« tin ^e# eber/vnb ßeiip |.jtöpgen fnfeb ^runnen# waffer ba» uber/geug barna cl) aug eim ^c eher in ben anbern etiieb mal / lag j. vier^ iheil giinb gehen vnnb trinefeaitfj: '^bcr jwe»; mal bebarffmane nit.^an md@anr aitiplfer »vagerbefommen/ feigee bego begcr/we nicht / (c braneb bae ^runnen«' wager/vnb lag|n wol fAl trineten, iöch^ gleieben ig aneb bae Dinterfporntvager/ wan bj gälte Ärant im an fang bee ^racb^ monate getrennt wirbt/fur altériez vnnaf (urlicbe ihn? nu^lub iubraneben.
forbad Jicbcr.
-ocr page 21-^Hr ^icbcïiii ÿcman, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9
^im un gan^e CJJulhumif^ffti pc ^um i5'ct»r/ 05 ftc fc^wt? wie ein (f 9 / ivuScf^ fic faubtr ab/ vnö fioj) ße fkintb^ puluert^ue in ein guten trnnef Affige / vnö gibe bent Äranrfn / wann jbn baß lieberanfempt: (T’tiieQ nemenô jn ber gefe^abnen obériez Offenen OJïHfeatnuSi glticbml jTvepeaugS »on »ngefotnen Ärepfen / anc^ Hein ge^ fïolfen/nnbgebenbeein.
5amp;r lieber aug etF.'ltiintjbfo Vn4£t«t6.
^7iin lorbeeronbiTainiue/icbee /.quint 3itwan f. quint »nb ein gan^e wei/fe ^^t” bcrjefKn.öi^neibeaUee Heinz »nnb t^ue bar^u ^rofain »on Ovo^’inem Q)rof/(ooii bee anbern nbetaf ip/genp ben bewert wop fen QBein baran / »nb »erbeefe. @ib bent 5vtancFen inorgenevnb abenbe anwegij. ^ö/feivoß barbon.
5Hfbaó 5'ebcr.
©rab fpi^ig? QVeqericbwuvp'eo fep waff es wön:l^encf e fie an .^ato/bj ße^erab Çd^ 0« bip au ff bj^erpgrabhn/onb (af? fie neiî tag a Ifo bangen, ^^nnbinerrfau^weic^e fîuîib bn fie an^enef eß/auff biefelbige flub tbne ficwtOer herab/ vnubwirif fie in ein Hie/fenb wafferzbamit feitt ^enfep banV berge^e. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;32( »
-ocr page 22-*0 5’^5’fï’ci'ûicjfmcüî. ^manbere.
^to^ PfcrficbFcm nj.oamp;cr vier mit C?Plt; fig.ia^ über nacht in cim^cc^erhn frehè/ mit ßebahtem ^ïot bebeeft.ïXrinefe mo:?’ gene nä^ter/vnbi^ öaó ^rot
^uvallc^icbcr.
ï^iin bee .traute von 0J?ei|lcrnnir$ ein -O^tnbvonober jwo^erfio^ n?o(/îgt;5 ee faff# tig weramp;e/vnnö geuß ^ maf; guten meiffen QBein baran/ (ap j^n vber nacht baron peÇn.îOîorgene feig ben OBein herab/»nö trinefj^n: geufaber gfeiebtviber onbern OBein baron / ben (of? auch vber nacht jïe# hen/vnb inner jn om tritten tag früh lt;’»^-^ fud wiber onbern QBcm baranf^nb tbue offo iii/. ober v. nacht/ fo wirbt bent Äran# rfen gehoijfen mit ber hüff ©ottee.
Ifm ûiibcrô fut' fieber.
0ïim ÂftncFelinôfraut/baôf.punb ober ii-getegen/ vnnb fch we(cF worben fep : ^er# fchnobs vnb binbe in ein tuchUn / ohnge# fo^rWeh eino ©onflfepegrop: iego inent ma^ maffer5/vnb fop in borob trimf è viÿ. tog/vnb bj er fonft nichts trinke/ banting foil erimmer^u mitwoffer mtber^ufnUen. Sim ochtenben tag nim frifchts Äraut/
wan»
-ocr page 23-5amp;r5tfî’C*'*f’-0f’»^”’* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*•
îf.inn (ß |ierjwtfc^lt;tt nic^t rtac^^fajptn §at;»nî) bra«c%$/lgt;tO es »€r^(f;gt;t. ;t)rt0 âlt;* fc^K^t bafô.
i^in^atee traticf fürbae lieber.
'57im'51aglt;lfraut/^'töberfraut/)c0cö on gute ^anüveH/ vO.^egwatttvurçê. 4a^ lt;6 in einer ma^ waffera ben ttitte tl^eil eitti» fieben.Sarüon gib bem ^tranef en abends »nnb morgen^ «Uwegen ein guten trunep. 3)1 bie biis nicht gro^/fo nim halb quot;ÏBein/ »nb halb maffer bar ju.
^iirbas^^'bfr/OTÄnn cö enuTod^entreyober vier bewehret blt;tf/ein bewerte ^rijney anfimgeiivitb ulten.
^im faßt won einer @.nv/ bieauff ber QBatö gehet/ber bief fepe/nit bunn : bórte fhn ^inber bem-Ofen/ba^ er fiefj laffe flop fen iupuluer/bcnfte ea burch nnÖemiint” fiblin.'Mint bann ein gemeine ^riget/vnb tbue beffeiben fowil wnterbifpufner/ba^ man baa ©dmfabt nicht mehr febmeeft Sar von gib bent Äranehn neun morgen nach einanber/alle nio:gc foviljiifffen/ala ft in iif.^i«gern faffen mag/wn föäanmeg nfflunb baraufffafie/wn fich fonß halten wie einem ftebenfehe gebürt. Sif? ifl an wi# kn (ente/aych an^inb’n/probiert worben.
-ocr page 24-*2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ör fitter in öf wifin.
iîirtânbcrs/bai^miin^'ftd? nlt;:d;bcn lt;td?t tagfenrcol gebenbarff.
?ïtm JPJafeïwwr^fwut/ ïw^. ödrr / vnh ßefj 01! rcüunipufufr.Sarbcn öiamp; öè -^râ fhü morree frü^ «üc^ta «mes OÏemtfe^ë ©üïïme feutrer in ^Bctnicrtnbdi/vnnö lafj j^n nj. punb L^arauff faßen / fo Onrdv fenf^e fö jn vmen vnö oben : baraiiff fed er fid; mit (O'en nub trinchn orócnlid; balte/ (o verlaßt in Ms lieber, (fini ßareFen gré;* ben OJïenfeben mó^K man wol eins gma ten fermer eingeben.^tlid; geben ben farft von ber mitteln t inben bes ^eibers ein/ gleidjer gepalt / vnbrfinmens hed) / fon-berlidjin quartana. értlidj nemmen bie Wurzel vend^dber gann/ierfdjneibens 511 pófFhn/gieO'en OJdid; baran/ baß fie vier ginget barnber ge^e. Sieben bail vmb tij. Linger ein/vnb fepben es bureß. 55arvon geben fie einjimlidjs becßerlmvol warm cin/wan bj lieber an in will/ vnb rbnniès hodj. Q?tlic^ geben gar bas puiner von ber ^edanber rinben ein ^offdin vol / ober vé ben ^eplanberbeereir von vtifober y. ober biß in rv. in ein trund waflers / barinn es »bemacht geweichtwotben. ^'s finb aber gar
-ocr page 25-5fir5*cf’e*'*^£tlt;»«rt4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;j
gar grobe müße ^ronepen.
Wann baa lieber vonfrFalfnnfjßerFonipt.
€9?ac^ (ßm em ^aö in etnem Suber mt( §unßerpefnen au^ber fc^nuttin/ btebc:« geu^ mtt 'TBcin/onnb la^j^n alfotrudPea wolbamb erfeßrotBen/on bett feßwetp mit faubern truetnen tueßern abwifeßen.
sEmanbcröfiu- bas ^(‘tfber.
^7im iu.eSper/bte feub ßart/feßei fie/vß geup bee Äranef e harn baran / (a^ co ober naeßt fleßS / onb morgeno vor ber ©onen auffgang / nim bie ^'per mit bem ßarn/oü geu^émanée ineinOmepffenßaujfen: fo vergeßet ißm bas lieber.
£«nbgrlt;tjf Wilßdme von Reffen/bitter tranef fürbae fieber.
^im b’ ^urßeln von ^ngelfie^/'Wegi» wart / Peferüng / S'tmfel/icbeo f. (ot bee .traute von ^arbobenebute/wegwatt lt;^entaur / QBermut / jebee ein J^anbool/ jwetfeßgen ri’.Ovoftntinii.tot/b eSamevÖ 5tü»'b|en/0J?efone/i£itruttert/Q^ueHmern/ ^niö/^’eiteßei/jebeo Mot/ feube iniiij.p^ frifeßeo Brunnen waßerez bifj ß.pf.vber-bieibe/fephe eo burcß / vn waieße barin xö. punbiang: fenetblatter iip4ot/ Agarici Tro-
-ocr page 26-4i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5w*'5*^ï’^‘’*’iÖftttcm.
Trochifcati jJet/vnt’ fcp^ecó bann wib^f burc^/üfl trurF? ein tvenigan^. 4cgwibeV burcin gute^^abarbara Moc/Opta jfcru pe(.gt;^tï^ »bemant pdH’n/vnö feige wiber bureb/vn tvuefe «ufwnb ti^n bar^u quot;^ep# Çicl ■5gt;urt\r/lt;gt;fbRii7ÙgùucFer/^'buretftb# juffer febeebiot/jimtnctv.qiiintiin/fdjö^ «en juffer xOdof. -Darden gib bem/fo bas JVieber auffbie »«j.oberxd«^ ö«^«bt Ça«/ urn bfifcrnfagiu.pbcrnii.^^hip/nacb bent er (eifÇtlifÇ jubetnegen i (i ober niebr mor^ geno nuchter / vnb wann es wenig wûrffgt; fe/audj vor bent nacÇre|fcn/ ein tag ip ober iip@o »erfaßt eefÇn*
^ur fJicrlry lieber.
^iw iSeningenfern xx»«)» fîb^ fie ^ reinem puiuer vnb mae^e mit vj. fot weip ftn OBeinean jueim trüntflin. ^aegib bem .^rancfen / fo ba!b er rnereft/ ba^ bao ^neber an /Çn will/ aifo warm:barauff:foU erfieÇ niberiegen vnnbfieÇwarmÇaftem Ägt;ann es wirbt pt gut bmg ffÇûttein/ aber halb bamaeÇ verlaffen.
/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ober.
€5ib iÇm bee puluere von gebrennten îXegenwikmèp lot in «imtritncf lin weine eitv
-ocr page 27-5tif bös tn'tta^ig Richer, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^
cm/oH auc^ nur i.quintnac^ öein bte Pev^ fon tf|4afj )bn Darauff (fgen vnö ru^cn-
^amp;r^i5tm amp;eyb.
’Jïtilt dutter von ©d^nnU^ gemacht/ je alter er iß/je beffer/tbu darunter geflopt ne ‘îîegelin einer J^afelnuO ä’^^ß / mife^o -wolburcbeinanber. Scannte fermier öao ^er^grubUn n^ tag nach einanbcr/ alle tag trepniol/ mit manner-^anö ob Äo^ len gewannt/ leg bann ein manno töc^in baruber/fo legt fieb bieÇi^.
fürbaß 5*c^*f*'/^'®''clf'4’0gt;
'57im ‘^ßegmartenniitben^lumert/ij. ^anbvoH/mafcbo mit TÖem/ jerfebneibo flein/feubo in ij.pfunb ^eino / bi^ auffe balb^rmef |men ober tiprâneF morgen^ näebter.
‘^û( baö (««4313 Sieger.
5ür baotrittogig lieber ein guto ^runcHtn.
5\rV5w ^ul’unnvaiyer fcd)B tel/ ^^^ünlfßngerfrautmalfer imen lot/ ^^mifebo vntereinanber / vnb gib 6 bc Äranefen alle morgen nuebter ^utrinefen.
-ocr page 28-»6 ^iirt'^ö Uittajti^^tft’f*'’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I
©Öen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;]
“Î^?»}! Ne ^Srefanî von eim («16 QSrofô/1 VaîjoÇe?^au^ î)ê-ôfenôcf)cf/t^ueftea(fo Î wamim etn ßro^@h$/»itgcH^ i.ma^ ôcô bcjlcrt (^||tge0ay^amp;lt;r/ (a^ùj. faß fielen/ trenn!? bann auf; wie anbere walfertnnd’ morgens »nb abenbö anweß tO. «ioffetvoU , barvon/vnb fetwi^ tarant, inflict ßeben -nun bem kliffen-1/. 40ffe!voll fc^lec^fe 1 wot warmee •Suffige/ wann )Çn bue lieber î rü^rt/vnb paften barfnr/ wan er ee wiber oben |era»| gebe/fo fep bè^rantfc ge^olp j fen. é'nltrbegeben tneim 4cffcbcl ^'|ftg ’] bee oofgenben pufuere gt;. quindm/ ober auch we^r ein. Rec. wet Óen ^mber / lan^ j gen Pfeffer/ paripfornerz febeeif. foez i ^afmue Mof/Ób^ K^ee Hem / »nb mtfe^e j onferemanber. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1
^ürcjroffertamp;nrfïitn fieber. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
i'^ürbengemeinen man feub em @erfïê : waffer/onb wlrff barem f^fengel ober tf J;5tmper/vnb^ronber(attb/ öae futef ge^' walftg/onb tß gut ^ufrineFen.
Jiubie ^tç.
t^ûn em ©ereufe^z wie ee auf? be .^afb f bmpf z ongewafeJ^en z bad’? Hein z onnb bren
-ocr page 29-Turbae tntfajji^^ic^o'’ '7 twn dn Wülfer öamu^/öars'on gib ein gu* fcn fnmff in öcr Qircmim vü antwcr bi«. Waan eind tas 5œbcr41Tc tart bitt / wie ce ge# inctnli)^ fjefdiiebr/w^nn ij.ti-itta0ïijc lieber jufaincitFommçn.
^©cubi. ^anôvea ‘XornKittt'lwttr^in einer ma^ weiffen Wins/wol^ugcbcrftz bip ein viertr^ifin ünwô eingefenbf. Snr«» von gib cUe merge ein guten fîareFen triicF nucijur / ij. ihmb ver bein »lieber / mol wurm jutrinePen. ^us brauc^t inan uiicb im viertägigen lieber mit nu^en / boc^ braucht man es funjïmal nach cinanberz fotbiUesgarreebf.
^är mn^ftig 5'f ber/ meiner rtnabigen 5u»'^ thnrnb S‘'‘î^'^c’i fehlen/ trailed
^im fpmigen wegeridy »nb breite wege«’ heb/ifbes e^r gt;3anbvoU: verpop fie wohn eim Oîbrfer vnb geup ij.viertî^eiEinCf^igs baranz^emibe wsi mit einanber : fcp^e es burclj /vnb winbs au^z vnb t^eils bann in trep tbeil. iôarvon gib bem Straneben alb wegen am bófen tag ein tbeil merges fraf^ midyervngewermt/ vu laf? j(m vier ßunb baraufffaften. ^asifl vilfaUtg ptobieve worben.i^’tthfbe brauche ben fpiuig^'^Ci» gerieb aUeinzgUieber gevalt für b$,lieber;
-ocr page 30-i8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^iir bùô wùitatt*^ ^^Î*«*-Æinanbcrs /fur bus tnWjjiÿ fieber.
lôann lgt;lt;rÂM»cF Oas lieber jcot an jl^m ^at/fe ntm bae^cr^ von enn §ec^t ah fofrifcb/ vnnb (a^ )bn bao gain? ^mnab fdjlucfcn/obcr fon^ cjcn.
§ûr ïgt;a«f Oîmâgtg Riebet.
Qßann einer bas ^’ùber fc^on ein weit
Ä^3m ^renntenwdo vW» lot/ ^^ Sepcfjuc ^legciin i. qninthn/ t^uo «^ kuranten in ein ©M^iïn/vnnb hj) coxrin). fianbn«^ einanberße^en: bar^ nad; fepge co burdj ein faubero tüc^ün/ vnb trueFo tooian^. S^ifee burdj gefignen nim f. lof / ^u ij. fof wei|ïen ‘Ïöeinó / ver» mifc^ö vnfereinanber/vnb gibs i§in svann er bes ^'iebersgetverfigiiï. kfttlicb geben ben trenntentvein/ barin bic 07egeün ge^ weiebef worben finb /«(fo fanter ein / trep worgen nach einanber/vnb fallen bè ÄnV rfenbaraufffefjwipen anwegen ein jïnnb oberiwo.^ -Ober.
‘ÿ^im i^njian / ^eningenferh / febes f. quinto
-ocr page 31-färbte ^cchc40tgt;er öd^wmbfuiijt. »9 (|inn((trt.@to^ ((em/vn^ mifi^e.@tbö öê Mramten tn ei»« trunfHin gute ^eme ip jlunö voröemJictn'L
Sur bas vicrtagi^f ^ichcr/em nuçltdj waffev.
57ùn bû ’(cher »0 en« ober me^r J^afenz Jev^arf fie/vnnb bremt barank tm balnea «t« wafier.iÖarvo« gib jm ein uinheb |llt;»lt;’ ffentrunef / wanner bee jd^auberti im^ Pftnbt/b«^ bae ^Vilt;ber an in will» ^a^ tbn lt;tn mal ober ni» QBann co bao erß mal nie l^clffen wili.
§ûv bie J^eerifrt ober
Ô^m ^utcnOninicfytvegwart ^ ^gdb ‘•^L^atengen/^ibemellenfraut/ *^^^|i’öeo dn gute ^anbooH / lege in dn helfet/ gen^ liegenwa(fer baran/ fo
wane Jjaben fan / ober ßieifenb waßerz ♦mb ein jleffel vol nac^ bcm anbern abz I’amit man fein falu bórjfe jugieffen/ bann co foil fein anbero barnnter fonunen wanno erfakei iß z fo ba be am morgen ein ^ake ßunb barinnzonnbabeno wiber ein
-ocr page 32-io nbsp;nbsp;nbsp;^ûï'bic S ccticA ober fc^trinbfiid^t,
Ça(b funW/üHö nur h^ an ^akPöde fßu ß(fo trep Wß/^bii vterPttn tap foku ein frt-febcó fielen mit öen vorigen 5(rdu{crn/a(^ fo ^ae man auefj fnfcFje Ärauter neme/ vü feero me^r Dann vor / Dann Du auebmebr walfer foft nemen/Damü Dir Dao ^aD trep guter Ringer vber Den5?aDc( ge^e.^n foh eije ^aDe aber tij. tag/morgeno ein ftunD/ . vnnDnac^ mittag auff DenabenDaue^ ein puuD.'îîSnD feuD Dao Drift Q5aD/vnnD nim «oc^ mc^r trauter vnD truffer / Dann Dao ^aD füll völlig ino/;)crpgrübiin ge^c/vnö baDeaber uptag/morgeo v.fluuD/aufFDen abenD aueb fovtl / vnD balte Diefj mtf Älch Dern warm «aeb Dem ^-SaD.
^uibÄö abncimncn.
'?iim ein Q'p/Dao erff gelegt tfl/fo war in co von Dem ^un fompt/trinefo au^ / vnD fa|^e ibbunD Darauff. @fflieb tbunD in Dao Cp weißen ^ufber^wep mal fovil/alo man ©alp fonß in ein tbut : vnnD fitpffeno aup/vuD Dao etbeb tag nach einanDer.
^Kr^!c @d)*uTcmfiid}t.
5?iin Der faipttn von einer J^unDm ^De^ ren bep Der C9?ilcb verfebnitten worDen: ©ebmdpe fiez vnnD fbuco in ein reino
-ocr page 33-Vur bic -Rectici ober Sd^Win^fncbf. 21 ©JafHinz fo ^aU fie fiefj ein jar üj.oDer «Ïj» iöarvon gib Óem^ranef en alle morgen/fo gro^ ab ein baib^fp/ mitn\irinem*^ier jutrinefen. Äae ebne fo (ang/bi^ er wiber innimpt.
^iir bas 2(bncinntctt,
‘5ïim ein Jufcbgelegt (fp/feube in weip fein ‘ïöein / b^ ein Qöalf ober in« baruber ge^entnon fotebem ^*p mm benSotter ak ieirt/ftopffi^ntvoi/gen^ ein fiebige^en-nenbrubaran zrn^ire mof burebemanber/ vnfrinefeol^n^roï au ^. 0Jïanmagauc% ein wenig wifeatn«^ barein fdjaben-
Ober.
Tïim ïQïduOoBriin/ ÖJïaioran / CJJaf?;» iiebfrauf/J'unffßngerfraut/tf'rbbeerfjauc jebee was man jwife^eniij.^ingern beben fauî^erÇacfô/ »n mife^e wei vntereinanlt; ber. Carvon nim fomi / aie bn mie einem ^‘perboteer fanjï anfeuebten / nim fein meblbarju/nnbbacbe. ^as i^unorgen na^ einanber/ ip ee aUweg ob’^ ^rot nnb trinefen/fdjie ij. jlunb barauf.OJïann foö nueb fein ©alp barju nemen.
iïmanberö / werabnimpt/miib febr^u^ (iet barbey.
^^ Üj
-ocr page 34-22 nbsp;nbsp;^wf^*^ ^cctica ober ÖcPnpinbfjK^r.
^ïim Äre66/fc»t{ bit wth/wafc^e jicgar fauber/Dü (nlcFnc fie wol ab/ f ^u ßc in dn faubern J^afen/vnogeu^ ©et^milc^ ba^ ran, öa^ fie barnber ge^e/ (a^ f ftunb ©ber iti.affoanetnanber fielen/(efhefe laffenbi aneinanber peEm / bi^ bie strebe ade |îer^ ben/quod ego noh probarim) vnb brefi# bamac^aUee mü einanber au^.€0Ïan mag auef^ moi ©atbep/vn ^iflopjebeo f ^dbilt; »of/ob' me^r/ nadj bem ber j^rebo vit ober menig ftnb/ mit ben ^trebfen aupbrennen. ^Darron gib bem Ära neben morgen ntteb^ ter m. pul' vor epene ein trnnef Im warm/ naepto vor bem fcplaffen ge^en/ein trunef »ngewärmt.
Wann ein tBenfA rap mager iff/mt' fe^r abnimpt.
07ml ein garnie Äafboieber/ biegar frifep iß/bar^u fbue ©albep nf^anbooi/ÇOtere petwiolin f JpanbooU/^ifnef p (et/ ^mber /.g«tnt(m/ ©afgantpferupei. ®ie(eber bart' Hein/bae ©ewntp fe^neib Oein/ober jerpopeo greble^t/ntc^t garju pnfuer/ nihro adeo wof ontereinanber / vnnb t§ult; co infamen in ein ^renn|e«g/vnb brenne fittlic^ an^.^arvon gib morgen© nuchter ein
-ocr page 35-Sur bic beetle« ober ©cb’TOinbfm^t. 25 «'n warmen trumf / nur onn feMaffen ^c« Çen/àn falten. ^Cae bringt ben ^eçb halb wiîxr »nnb wehrt bem abnennntn. CJ?«nn magwclancb^orragonnnb^uglolfcn; blömtin/Kbee ^.^anbiwU/barju t^un.
iïm nab er 15 für bic ©arr vanb 0d)n''iiibfudgt;t.
Titm ferner von (nnbemobervorbren (^nOcn/cmee »erteilten 3îtnbô/bar»en b) iVlnfcb auffbae aller rnnep abgefebnitten fep. ©te deiner ^erfeb^dg/vnnb tbue bad OXaref an|f bac fanberft herauf / »nnb wafeb bie^cmer.^arnacb feubô tn dnem .^afen/nnt fawberem 3Ïegenwa(Ter / gan$ wol/fo lang/ab mü cm jungö 9vmb^eifcb feubt/ wir^cm wenig ^nnmet barem / ba? mit bad waiter wolgefcbmacF barvon wer? be. ^nnb wann ee wol nberfeblagen / fo feige €6 ab / »nnb («^ ce erfalten / feböpff btefatltm fanberberab/ bae niebt emdu? gUnbaranlfbletbe. ^ajfdbwalfer trtnef abenbe vnnb morgens / vnnb wann bn wißt / bann eó mn btefem 5att fe^r nuplifb.
5£in0.ïlbIiafiirbeffngeó«biKminca.
^tm^rawennulcQ tm. (ot/fdfeb fd^
-ocr page 36-24 nbsp;nbsp;S^ir'ifie^tcticiio'i'cr ScbwuibfücEf, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5
OJïanöeïél ij. (of:mirc^ö viucreinanber/ * vnö ftUb Den ^ranefen vein jperK^niblin vamp;erDKganijeQ^ïufivbfvfidj/ nnUniDer wtinfler Jpanö / vnnö Da|j fonDertiefj nac^ j Dem Q5aD. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
l£ni AquavîtæfiïrbicSdjwinbfticfctOamp;crHe^ I ftica/fcbcr^Uc-Ber: von (Brcnuelvilim ;
brand) ^ebabt^at.
Olim Di^iüierten ^afnafiet tj.ma^/vn . (81! fie in ein^renfanten/ Dar^n nim weif^ ter Ó5rofam non IVei^enbroe /a(fo mürm wie ee att^ Dem^fen gebef/bveef 6 Darein/ fcvil D’ OSeirt verf^ittefen mag/oermac^$ Dann wof/vnD iaf ee,riüj.tag liefen / vnD Diflifitereperbalncum. SifenDifliKiertS Qöem time wiDerin ein Alembic,vnD tfm Darju fpccicr.Diamargaiiton,Diambræ, Diarhodon alb.Dianthüs,Diapliris cfi mufco,læritiæ Galeni, jeDee j. fet/anfge^ jogeneCaflia, 5«et’ereanDi/;€Deeij.foe/ ' @ü^hoh?fï?rup iiij. (ef / Diofmarm itj. qw. ^texanörinife^e« Eifern f quintfin (iefj neme vber ij.@cr»pel nit/wiewof im Ér^j’ p(arge|lanDen j. lot) vermache abermafö qdp wol / on lap es ein CJ^onat aifo fef en: Darnach DifliSiero in balnco mit großem
-ocr page 37-^Hïiyic ßerticÄOi'crSc^irin^fiid^t. iV ftcijL Jpd' Me cvft waffcr befonöcrvnï) Me «nücr audj bcfontcr vuiff Slawen maj dn ^ranrfer ammergcne cm wenig mit einem bißen ‘-^reto einnemen/ oDer in ein? guten fórtuin/if.
i£iii Kapaunen waffer färbte Sd^rembfu^t.
vlun fpit^igen ^Begeriefj / breiten QBe-öeric^/jeöcö i). ÇanôvolI/ QUegwarten iij. dMnövel/öalbcn/Qh’pmenten/Sefcbel^ frant/jebee gt;nbsp;banöveU/ vet Ovefen/^ajen«* é^rlm/ieöeeii. .^anbvott/ xormemiU/ Äümmif^ / Ornie/fïenefei/jebee iSéffeh vott/^algdtMot/CÖtufeaf |.(ot/ Muffat«’ bUit). gumtiin/^^egefin üf.gumtim/ Pa«* rifjfômerij. (ot/mmb) Jot Lorbeer zfrifefj (54wbint ii.britt^eii einer nmfymb ^ro^ fam von Ïöeef en/ein gute t(wi(.Sife ßurf alle thne in ein j^afen.D^im auch ein guten alten Kapaunen ben erßecf/baß er bj^lut bep (hm bemalt/ ropff j^m bie S'fbem auß/ ohngebrn^et. ‘51im bae 3gt;igt;vwetb ^erauß/ leg (hn ban fampt nt-pfunb magcrenOitnO fieifebo auep in bè^afen : ©eitp viij. maß ^Baffere Mran/laß fefjier iij. maß barvon fittlic^ einfteben. Sannfeppeeoab/ baß Hielte faißte barauff jepe/ »nnb ßoß baa
-ocr page 38-i^ Sür bic ^ßcchcaobcr ^cbwiiibfud^f. (Deware onö öen (Kapaune «iït’ö Finn/ ôte ^hk mm ab: @(^ût$ fie bann wib’an Die Ôlt;|lo^«lt; @civûrp »nb »Sinfe^/ vnb 0»|hf-itne/ivu andere brenntclüajfcr.
@0 fic^ ban eine vor ber ©e^tvinbfncfjt Beforgt/fo gib |§m bt^ waper je ober ber bê anberen tag titfiot/fräe warm / ia^ )bn v fïunb baraufffapc.Sepgfeicijen tbueaueb vmb verfper ^ctt/»nnb nachts wann er wit fdjfaffenge^en / atlembascr bann$uma( fait tnnefe.ü's fepabtauch nicht/ wan ers fchonalkfag trineft-
iSmanber ^apatmenwaffer ebenm bem^nligcn.
?ïtm etn aften ^apamien/ fchnetb f|m affo (ebenbig bte ^Wgel/bit^etn/vn hinlt; ben ben 3lrfch ab: ^encF (Bn ban am J^^tf^ anff / bafi bae ^(ut vorn ihm fom: quot;^nnb wan ergeporben i^/fo fchnetb im bie ©ut gefanif / vu benef jn bep bem ^tnb’n anif/ baf; bas vberig ^lut alles herauf lauffc: 3ÏopO»ïgt;lt;*« bie ^'«bn alle ab / vitwafepe in nit/ fonbern febneibim bas «^(etfeh vorn -€eib/vnb von ben Q3einê/f hue es in ein jin nm ober glafm ^renfolbè:2;Çtte noch bar ^u ©albep/CKofmarin / ^auanber/bie alle grün
-ocr page 39-^üfbic décrié« eher @lt;^gt;«»mt*f«4gt;t 27 gtun fctcii/iiufö i,.(ot/ Rhabarbarijj. (oV 2t(lt;xanî)rtnifchen^Sifcm/Ambræ grifeæ/ hölt;0 j. fcm^cï/dn gan$e Citronen/dn gcf fc^eïten Pomeran^m/vnnb üù^dnau^ «im ganzen @nnatapffd : ^erbarf es allee »neef ewüï5er:SÖ» tftue wetteer amp;ar|u/ ‘5ïegejtn/3nit’er/0Jïufeatb(ut/^arï)amótt Itn/t^almue/^ïubeben/^ïwan/^*^*^^*^ hnöen/langen Pfeffer / part^ferner/ ii^ Dee f.lee / allee groblecbt jerfmep^t ober jerfleffd’5^t»tt aue^Manus Chrifti «ff .lof/ 3ucf ereanOf «.Iet / OJïeroenvep^elfn / roe 3ïofen/f ebee f. lot: ^erÇacfe aurb onb ver^ *«frc^o ban allee wol onterefitanber: 2^bne «oc^ bariiixr* gefe^lagene ©olöblafter. ®e$em.^elm auffOen Kolben/ Relient ein Balneumjvn bfflfUfere mit greffé ßcif. ©obaihufttherilidj vnö frafftig wafferz morgèe on abenOe efn wenig jubwu^en.
5ürDa^3^oelauffeib
HotUuffen.
S^fï?^ ^wo ^euffU vol @411?/ ^^rófdj ee fn einer gr o ff«« faubern ’^^^ Pfannen / bie truefen fep z ob einer guten ©lutz rû^r bas ©alt? mit eint Doffel omb z bi^ ((gt; graw wirbfz onb hine
-ocr page 40-28 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ùrî»4dKotkuffa».
5îiio(((n ïtarmn/fo f^n ce vein ,î'cwr vnnö f ibittnacbgefdgtbncQBtîflerôaran / 3(o^ fcnivaffcr/ J^^'^ewa^erz ^7ac^tfc^aftctv tvaßer/wnnö ^au^wurçtvalfcr/cine fort! «b bee anbernrîtifo Oae attweg cm @cwp fcî toiiîij / cm ma^ ôtefer Xôa|fcr ;«pmicit (wbc.OîÇitr bas ®a{^ vnô Du ^Öaßer wol »nteremanber: @cpbc ce bann Dwrefj cm reme ^Tuclj zm cm ©lae vnö t(mc barum berufet Oleum Spicæz baß ivclruuct^t vû ^. lot Bolus Armenus, tem gcpulucrtzvnb fcfjTOcnd’bfle^laebamtt vmb. S53onbic^ fern mm fo»Uz «le bu auif cm mal haucy wiHtznc^ cm femme tudjlm bannz trude wibcrumbaup bail ce mc^t m'eff? vnb fam nuffen fcpj-Icge bann nber ben ©djabenz bmbe nut einer Oioübtnben ^uz beep ntdjt ju^art-^aun ber ©djab fo gar Çmig we* re/fo mm Dvofendlz wnb D^ac^tfebaftenóf/ fegficbee gfd^vif vnferemanberzvnnb be^ prefer ben^ebaben fern fan^t banufzeber bu bae genesn tdebUn »ber«cgp.2gt;aß
@la|l mitbem ^a Oer fólaUf wegbelebnnbwof^u# gemacht fern.
^crî
-ocr page 41-^ûr ^aô Kotlauffen. z? ßer: Zonrat»vonBcmelber^ i^ccept/ ftirbas Kctlauffcn / wcli^csaud^ für alle (Bcfe^wuljl pnölji^ijjc Ôdîaben/inWnnbcnvniiô
^cinbi «d}cn i^cbraudjt magwerben.
'^ïiin men^atm / auß dsn Q^acijofen »iq.pfunb/ ©c^warijwitn?/ ^dnhic^cn/ %oncnmc^t/ »nnö @cv(llt;nm(^l/)cbc6 f. pfunb/madjö atteu lu eine pulurr / «wfe^ö »ntcïcinanber.'ïBann Mnneinbao Üioti# buffen berburt/eber fonfl ein ©efjaben be fompt/fo nim tfober «f.Q'per/ ’^BesO ®o€ «er/fc^b^c ee in ein ©djüßelz f lepffe wei »ntereinanber/tÇ-uebee vorgemebten pul# uer$ barcin/baf es ein bide vÏMfdin wer# be. ®«}felbi^ preien nuff ein aUteinine S^ud/inber gróffe/ba^ eeringeweip wn ben ©c^aben ge^e/binbó mit einer ^inb? »fatt ^u. ©as thue alle tag jmep mal/fo lag bif; bie ©efc^ivulfl vergeldt fampt ber ^iu. Ânbaû 'Pfïafîerl^artsvirbt /foreib có alle mal fanber ab / ftreicb bic 5^ateri snib baranff/nnb lega niebt ;ufalf wber.TKann baô S^otbuffen am .^aupt ober fonflan eim^aarigen ort mere/fo leg ^noor ein gu# ten roten^enbel ber [obreit fep/ba^ er ben ©ebabenbebeeVen móge ober / vnb ban b|
-ocr page 42-50 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5w‘‘^^6^otlAuf|xrt.
93fTaftcr baraujf.^cc^ fell manô im ^(rt^i fic^t ntt obtHeßxn /auc^ nttvornenan bilt; ^Vingct'oöci'^11 nnterganöt«5ü^ / amp;amtt coûte ^tßvnnö ©cp^wuifl ntt Aunt cf in 4ftb treibe. TBann ein 0cbnb fo gat ^t^tö ober en^unût were/ fs mm^u Oè Ö'^em ein wenig ^ffig / mb binûo ein tag fiinff ober fo offt €0 truefen wirbt- Sip meibt .^ert Conraövon OSettntteiberg / ^aben beibt (TbinTurgnt/ Pfatn vnb^aebfen/oüam bere viimebr mit grollen nu^ gebraucht.
^iirbcsKoiIauflttt.
'57im Ofeniaim/ven eimO^ac^ofë fiein jerpoffe ).pfunb/Bolus Armenus, f pfimb 2((aitn vj.let/gcuiemSaiK in einer Pfan-^ «engerdfefjt/bip eo gram wirbt/beibe Hein gefloifen/bep lt;ea(^eox.(ot.Sarnac^ nim ÖeofewaOer/ ïÖelfcbnup waffer / (SioreK^ ■“ fe^nabefwafrer vn^Beggrapwa^cr/itbeo i* inap/Camphorxgevufuert fo»i(/ b^ ee b? t^eï’cbntacf bawon pabe. SBab fo bic .^i^ fo grop würbe/fotlu i-ntap 3(ofeneKig bar jw/fonfl nicfjto.Xbite bù ©turf «He in ein 9^fannen/vnb Jap ein ïBan baröber gehe/ wie ober ein frifd? Waich 6:p. ‘ïBan co fait wirbt/fo tbue ce in ein ©lap / ob' Äanten/ i
iieUo
-ocr page 43-^ûr bAeXotUuffen. 31 |îcU6 wofvermaebt in teller/ fe bn eô Brait cljt: witt/feBute ein wenig ^eraup in dn (Be (djinlin/macbe law/ ne^eXidjer bavins nc/trude wiber au^/vnb fe^lage alfo junt offtermalvtxr.
©ber.
■Jîim Söimol/Ï lein jerfîoffen vj.îot/in j. wap fnfdje 5amp;runnenwa jfer / lap in einer Spanen ein Ïöadtpun/ geup in ein Xane ten/peUôin^^dler: ©cplageee law vb er ein ©lib wit Xöc^em/ wie oben geweiht. Äanntpab ich vilaupgeric^t
tóftg bas Hodauffen/ ober ûiiep «nbere (De# ft^wnlgcn/niebtwbcrpd^ mögen.
'ï^im ^ffig/vnb ©affran / ü, wol gdb werh/rubv6 wol »ntereinaamp;er-.Stveid) ein ÏXing obè ober hie 3vétin oher^efdjwulp/ onh lap tnldnen/ fo fowpt hie Oiotin oher . ©efe^wulji nidjt ober hao bepreidjen.
, Sao ip bewert.
5ur b«6 ^lncFfewr/obcr ï^ot^
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Utiffep.
‘57itn lt;5?ulhinwihertpon (ip ein Ärto liivwacbptgtrn an hi Satiren oh’ ©tein* felfen/an eiw braunSötanglin^hie '^Utt lin harvo/pop hie in eiw 0Jlérfer lego vber hen ©djahen. ©ooffteohunwirht/niw wihttf
-ocr page 44-52 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ürbeoXotUtiffen,
wtö enim Fnfefjw.i^aö jeuc^t Dte^t^/fewf »namp;g(fc^ïPii f |Ï afk (.n* ^.
Ofen
ï7ï)U@ciïfnba;im / J;)lt;in^fraut vnnt’ ‘5!Bepraucb oÇn^efarîfefj tweb betnem gute gefaûetît^egô auffgfùenbe ^o(lt;n /laß bert Xiufb ^« bk an bas fc^ab|a|ft ©kb gehe.
Ober.
07tm6(aiv Äornbbmmbte ^fujîvnb Ändpflm/floß m ctmOJJorfcr:^^ co ‘^Bm ferjetf/fo mu^ man em mentgfrtff^ ‘^ap for baran thin: Darunter nun îOîîfî/ von einer gemäßen ©c^nwinbirntteer/anff ein Xueb fo ^^f^â f* ©ebaben iß gebunbe. SBn wann ee hart würbe/ fo maeb «» fnfcbee» Furbee îvotla-iffcn.
Î^im ©truuffwurp/öt im ^tom wacb^f/ beniSamen barvon/maeb fn fauber^u put «er / baröo« gib einem eine ©eigulbin^ febwer/ in weißem wein ein/ beef jn wann jn/vnb ia^ ihn febwine« i/wber «).ƒ««amp;.
^7im /^Joibwaßerij. ibifekok T^eßtieft^ wur^waßer/bac' mit .Straft mb^un; gelt;* brennti|i''n;.iukciocgt;t ''uubtfebaffenwaf fer i, ^öho'vcll; SÄtfebb ^n öi^'5 ^utrindV-Æm Sölb für lt;iü Xotkuffen,
-ocr page 45-^ur^^ióKorUnfTcn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;??
^711« -^olöerbldtter / vnnb ^torrfen^* Fc^nabetfraut/ jebee ti.^anbvoU/ ^arfs fWn/ »nnb to^ tn i. ma^ OJïapenbutteie ßebenz bi^Où frufftau^ ben kräwtmt fompt / fep^e e$ burc^ ctn Ïuefyvnnb bc^ Çalte in cnn vergUpten ^âfetin.
^urbdö KotUnffem
“î^im ein ©cfjleic^enz binb fie mit bem ^^opffan biegeen z ben^c^wan^jube« 5'evfcnzba ba^nvotlauffcnill/lap fieynui. Jlunb an bereuten : ï^ann bu fie ^inme^ t^u|lzfo TOirffe in ein Q:pmer vol w«ffer»z ban eô jiinrftvnleibenUcb;
5 amp;r b«amp; (Blo d) few r.
^7im ^enefenbtîimtinmairerz ne^ ein 2^ucb barin z fc^fage vber bic ^efdjwutll wnb^Xótc’.TBann ee truefen wiibtzfo nee® wibervievor. -Ober.
@c^ab ©û^ÇofçinwafFerne^f.Xueft barein/tege vberzmie vorgemetbt.
©ben
^im^^ac^tfebdttenwafferz mae^eein wenig getb / bavnacljtbue|'ovi(abgcnomlt;lt; ne 0}hlclgt; batunter/ nibvs wol burebeinan berzlcge mit tuebern vbcr.^6 b‘^ w®^
5ùr bas KotUuffenanben toUbern.
Tïim'Ccl/vonJOolberblu(tzmMcb ^^
-ocr page 46-54 ^iirbasHorfauffui.
niter rafle ^imgi/b} ce werb« fo weip / wit ein ûÂi(£^:^’ÎC9 tuefjer burin/ truffe ivibet flanfuuf; ft^- '’fer fo heifj DerQÄenfd^ ep leiben hn: rßanne fait wirbt / [o thu j^m wiber wie vor/bif) ee vergebt.
^ur bug HcrUufFcn/wc» camp; aud-i «m amp;cïb i(ï.
‘57tm ein fefjone OJïórffr baniitfF leg eut elfen Q5lec^/bue vii ^öeljün hat/ boc^ ber ge|lalt/ba|i ber XöaiKftinifbf burcbfalkn fan/ teg^ßaiijenbarauff/ vnnbanffbdt 'ïCai^en fe^ein Hec^lin ober inefttn 'i5c»’ efm ober Äae^ef/barein (eg glüenbe 5toU/ fogihtber TBeißen Oefober ^Bad'eroon fic^: @olc()ß fermier hinber bae Dlotlanp fen/fo weicht ee ^inför / v« wie ce weiebt/ alfo foil man im mit bem fcbmieren oolgf/ bi); bae Oiotlanffen oomen^nm^lib aitp »erfebwinbf. 9Jfan foil aber folcbe-Oel »nb wa)fer nicht auffbao Ovottauffen/fom ber allein barbinber ich mieren, -öen TBuv ^en fan man auch wann man fein 9J?or* ferhaf/auffein gro|fen3mboe legen/vnb cm^chmm l^ifen garni glnenb machend »nb auff ben îBamen halten/ fo bleibt ba^ -öd auffbem 2tmboo.
-ocr page 47-^urttdeTvotf^uffeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jf
^firbae Kedauffendn ben Ketnen.
îîwrlCawcnmeÇI / settle fi’amf ba® Övotlauffcn bâô thtKofft/vti balt bi ^em warm vnb trurfcn/vnb metb ben ÏCein.
Æm otewiffe/ 'Sii nfl fur bdö Ko: Iduffen.
opritten mach cm 4ofb fn dn ^tr^ rfenbaurn / vnnb binb dn ©faß ober dn »erglühten Äruabaranz ba^ bae ^ßaJTc»: bardn még tneffen.OJJ.m folie tbun/wan te febón Wetter ijl/ bamft ee mebt barem
' regne : -Ober baß @fa^ fonß wermadjenz ' bannt fein anber Waffer barem femme* ' A Inf; einer OSiref en mag man j. ^Waf? fam^ len.^aßelbige waßer tbn in cm^lafvvtc ' binbß wül/febjag einen'^rettaig barumb.
SÖnnb wan man baß ^rot in -Ofen tl^utz fo jieUeeemen im -Ofen i 'Wann man baß ^ret ^eran^ nimpt/fo tbue baßWap feranc^^erau^zennbCaßerfaUen. ^ar^ nach febd ben Xaig bareen/fe foil baß wa|(erembij.5wft einge fetten fein/bad bebau in ein anbei €5(aßz mot verbunben.
' ‘Wan ein '^JJenfeb baßüvotlauffen anfóptz an wetc^em ^tib ßc^ bie Dvote ennb @e«î febwulß erieigt/fo nim beo Wafferß/ lieft® in ein ^ei^ waHer z bi ee wol wann merbeZ
-ocr page 48-5^ ^ürbüeHotranffett.
nf$ tikbh'n bann«/ fo gr op als es von né^ «ntß. ‘iXjinbo wola«^ / onnö (ego tvariH ober. 'ÏÖan co gar truchn ip fo neße ce in^ ber/vnnb tombe alltoegcnioo(au|). 3)a« nnnpt bic ©efc^wuljl onb^i^^eetounbeP barheid Çïnweg.
Æm «nOerö/ fardas Xotbuffeit.
5ltm 3(aun f. iof/3ïofcn onnb ?7acb( fc^attemoaffcr/jcbce m/Jot ^(itcmfplcn’ faffe tponb b; ton]; von eim^9/»ermt|c^lt; wot/onbfc^Iageobcr.
Oöcr.
^tmbee “ïüaOcreoon ben onjentgef 5ïu(fen / omb®. ^'’^^^^^^^^‘'ö gebrent-57eé twe^hn barmn/bte leg warm ober.
Ôoﻫôî\otl«ijffciiÂin =ßaupti|K
5îim .^olöerbeer / wann fie anfa(t(gt;’ fcf^toar^i ^muerben onb brenn waffer bat* flu^. S)e|fen ermef ein ^óffetooll/ wanfH fc^laffen ge^ejï. ;öae benimpt bae 3iot^ iauffenamJ^npt.
5i»rO«overfc0ncr.
^im OCofenót mj.fof.Boli Armeni,nt(' (of.Terrx figillatæ,tjJoeî S^crmifclje w^l onteremanb’ : Sönb thuc bargum em mèf' fer/Öanfferi. qumthn. Ovithre preng/ bi^ ee ficft ergibt/ bj ee etnanber an nimpt-
-ocr page 49-^iirt'ûôKotlâuffen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^7
€5}?acH tûmi «Ugcniacb mit Q^ffig wiïcv l)ûn/M^e6werï)ewKcîtt@rtlHin. Sar-. lu thuc Çtmac^ ^au^wunjfafft / vnnô . ^7ac^gt;t|*rtîatt«nfftfFt/)cïgt;C6|. iJpcrfdjatcn-,^ volh^Xhûïô mol vmb / vnb wann co ôiiôtcf witmcrben/fo mad^ô miber mit b cm ^(ïîLl buriner, ^i^ ßrcidj an bie Ovéte vnnb ©C” ji (c^mul|lbe6dvot(au|fen6.
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Shinanberô vonber®rSumvon
ßobenkbe.
’ '5îim im ^epen / TCcrmut/ @cmrtnlt; berlin / 3îô^rltnfrautKbc6waomanjmi* . fc^tn üj^ingern faffen fani^er^arfo / vil , badje in eine ^piiöcren ip »nif. ^g nach* (inanbtr alle morgen eine/ ol^n toale vnb I25rot.@o foil man ein giluee far bee IXot-n Uuffenbe ficher fein/mitber^ilff ©otter.
Ober.
jj 51im©elt;pmildyba Icm'ïöapj'eróidom# . mè (ep/aljo warm/mie fie gemolde wirbt/ bamit fermier bie Üvétevnnb ©efdjwulfl brepmal/ lapaUwegvonj^mfelb trudren ij, merben..^arnacb, fireich bie ÏÖalgern mit jl ben J^anben hinweg.
t»
b
'Söïble'pefulen^. €0^ üj
^tirbiePfffilenn.
«Î
■VerjeidJnoe weden man fic^ galten foi / wen eniobic Prdilcnç «n^ hmpt.
balt» fins beftnbt / ba^f^ (^^öü PfftUciu? befommf/ fo foil man jl^m von drier ^Kantwun? öu g(gt; wunnen vnö bereit ig / wie vof^t / olnuf' fabrhei} einer Jpafclnuo groß / jueO'en gt' ben / vnnbf^n von ßunDan in ein QSetÇ legen : OJîoebte eo gefein / ba^ eo in einf' ©tuben lege/ bieniebt inbei^/fonder nti’ ein wenig wann were/hue wer gut.OJïan foil aucb bue OSetb^uvor wurmen / vnnï gut ae^t haben/ ba^ fein futter iufft un d' neo gang, ©o bafb man eino ino ^etbglt; bracht/ were eo gut / bad man jm ^uv ^«x* Iie0e/ naeb bem neb bie '.Seulan einem eï' erjeigtî Ïöan aber berOïenfe^ fein aupvi big gelebt bat/ wcerQ^eulen/QSläwini’I Qälatem/vnb bat bec^ Äopffwebe/ inuxt bige J^tg vnb©cbauber/0jjattigfeit in «J le ©Itbern/K. ^hi iß im inwenbig im 4lt;» webe an einer©eittê/ fo lad im bitOJt'efUf ober ^eberab’ auff b toeite/ ba im we^e if’ vu tad es |tm(i^ tauffen. Söub I;alt jn in' emgeben vnb fcljwi§en / wie ein gnber^/j
-ocr page 51-5^1'bit’ pefhknts. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55
«tt^wcDbtd but. @lt;110 «ult;b lt;nifa(f glt;^o^^ nc^uu^J/Diinfi iKu (mwaj^wuntnXud^/ DjvoUig fogro^ ftp / aie irtu ce jnfnebtz Oda fin weit tfi/trurf« lt;è wohw|?/vnamp; leg j^m Dae »ber/fe ^dp ere erktDen fun / Me (ol^nni^t brenne. TVemnee nü^tme^T wann ijl/ fo neb eö wiber m ber bnffen -lau gen/ Die foil pne bepm 5fgt;^'‘' jlebcn/ baf; fie §ei^ bleibe. Di^ branch bip b @cbmen? ïiacbfa^t
Qßann dem CÜlenfefjen gelaßen iß / fol man öae ^Im verlauffen laßen / ein oier^ tbeil einer ßunb/Wb jbin bamaeb b»e lat# werg vorn gulbin ^’9 eingeben. Q^r in OJJan von Drei jpg jaren ober bniber/f. Zutaten fe^wer.^ß eo jbn anfontmen mit.^n; / fo »ertreib Die laiwerg faß wol / mit halb 2lmpfrer/vnb halb ^’icbinlaubwaßer/ »n enbtlidj / foil manöaoQrictjinlaubiuajfer nemen / ban eo bem onmiHen ober bredjen Wehret / baß bie latwerg nit let entheb von emembriebt : gagman aber bie 'IVaßer nit gebaben /(© nim ein guten ßarefen ^’p fig/ vnb beß Affige ober ber Äß^er fovil/ 0I0 ein Hein^ tröneflin.^öann wann ee vit ifrbleibt eo nicht gern bep eint / vmib giba € in;
-ocr page 52-^Q 5órbiepc|Wm^
tem CKcnfc^en etn..Pompte aber eine mü Ä4(ftn an/fe foö man bic 4am^(r^ tn flap rfem weitem mein }(r(rd(m.C^tm jungen SSÄanenamen/attcb einer pramen/ gib bei •iatmergen nur eind OÏcintfe^en gölbinö fermer.7öan her OJCcn^cb bie latmergè eirt genommen bat foU man in marm ^uberfeV aue^ etrnae warme auiffe^en(aber oben auffbem^er^en / aue^ »nterber ÄeUnZ foil man in nubt ;u betfi juberfen / anberft lt;e gibt gar ein gro^ ^auptwe^e/vnb Fouv nifngerii-Obnmacbten^^nb foil ihn alfo fc^wmenlaitcniti. oberitii. jlunbz oberfo iang ee ber CVïenfeb i^iben mag. -Ob aber berOXenfe^z lemcbtalfo fc^wi^en weit/ fo laf brep backen «Stein / fo baib ber SOJenfcb franef wirbt / ine j'ewr legen/ barnif man fie gleich haben mög / fo ber Ö}?enfcb fonfl nit fc^wmen will / ban man mit allen binge gericht foil fein ^ur a)fin/ »nb bem febwinen/bamit ee bemOJïeniche halb lutheil moge werbê/aueb bieiatwerg. ^ann ie eher bie brep bem ïO^ïenfeben wer»* ben/ je ba^ man i^n bep bem 4eben erhalte fan. *gt;0110 wann bie étein milwol heifi finb/foU man ^tne^er in weiffcm wein ne«*
-ocr page 53-Sur bic peftilmK. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41
#(n / vnb bic vmb bic ^ci|fc ßf in Rbia^enz »nb alfobte ^ci^c (Icin jubem 5^cnfd)«« »liter bic 5)ctfin legen/an jebe feuten ei# nen/vnb jvoifetjen bic bein einen/ »nnb bic iöcefin auff betn ÏOïenfe^en emppr ma# eben / wie man fan / ober bafj ber OJ^'nfeb bic Änic empor aniffe^/ bamitbic^tcin einen^unjl geben mógenvnb foil alfo ter OJïenfeb febmibto^ mie obftebet. '^eil ber ^JJenfeb alfo febwint/ober auch baroor/ foil man ihm cm anber ^etb aueb in ber lt;Sfuben bereiten / bann man gar niebtez baonom fcbmil^nnaf: hat mögen merbeZ iiim«nbern*®etb foil tbunzvnb ben 0J?en# feben tm fclbê 03ctb berfen nue er mill »nb leiben mag. Qî^ann man ben ÖJïenfeben anfango niberlegt/ foil man ibn mit bcm Jpert^en »nb fcbultem boeb legen / fo fom# men ihm befîo weniger ^Sbnmaebten. QBann ber O^enfclj alfo gefebwi^t bat/fol man ihm bao anber ^etbein wenig war# men/aneb bao ^embb/»nb was man tbm »mbfcblecbt • '’»^*^b am anifbeben nut Ç«^ acht haben z baf' fein ÄiMm ootr lt;éufft an ben ÓJ^nfeben gebe. 73ann er aber fcblaf-fen woltzweü et ftbmiij v ob halb bamaebz
€C »
-ocr page 54-4^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^br'bie^e^ilcni^.
füll mant^m ötu juc^rc«/ tvk man fan. CÜïan foH andj nemen ©pieanaröt eher fonjî ein pareten lt;^ir»^ / fo man Ben @pt# ranarine^t^ meßt haben fan/vn ein flemó (^ebmamhn oberUnbe tuchhn banftne* »•fjen / nnb bè ^^Jenfefjen offt x»nö bief m bie T7afi(óc^er ffjetcben/haó wel« öê ©c^laff »nb benOhnmadjten 7Öanabe: Mfee fü: bic -CÇmmac^ten tut heitfor moft/fof man ^m fo 3!o^/aJó cm halbe J^afefnnp von fer SKantmiu^t jueOtn afben. Wo!tc bao a ließ meßt ßd^en/fo ntmeSpieanaibteplg/obeï fonß (efrig/ vnnö {ßue oati? barein/aueß cm halbe jerßofme OJîufeatnuô / vnnb ein ßalben 46tfeivolI ^erjioßne Weefßolöer-beerrnnfeßö vmeretnanber/ Da^eemerbe wie ein birfer '^repz ffreieße au^ein weit? wuUinö O^leçlm/ bae nj.,Ringer breit vn lang lep/ legs? bem OJienfeßen vornen auîf Mo ©edberba bie J^anb erwmbtanbem l^lrm/ ba^fßue anbeiben ^rmenz binb» mit einer breiten Q^mben gan# idß/b^ß renne blo^ bleiben möge: vnbbae @a!ç S^ufeafnu^ vnnb TBecfljolberbeer feUen onffb’ jpant fein/ bj beließt bieOhnmaeßt ^ewtpließ vó lt;)d'iKn.'^nb man foil fema wegö
-ocr page 55-^n r bic p ffïiknR. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^
Wf^e nidjte »o{(c^mlt;(hnb6 einem fik tte^7af(n ï^altC/afé man ßemphnhu? tour/ î)an eine Die Olmmac^tl erß recîv ^û.ôcr# Bcn beaevclt^c aber Di^ allee mett belffen wollt / »nnDDieflie^ nut Den -Cihnmaeb# ten o um -Renten gten^en foil man nemen -Ohenta'iTcbc Peittn 1, (ciigt;jebcnöt§ei(/ vnD fovtl l^evaHennnD Dae mol Dtir^-ettw onDer ftepen naß fient : Dartu fol mnaneb t^ü ein halb fecbiehentbeil ^ucFfi eanDnl'o ee allee wol geholfen irt / fo geujs -peiDro# fenwaKer/ vnnDbalb -ämvfFftwaßtr Da# ranz ab ml ab ein fleine trnneFhn/ nnb mâche warm/aber nicht null huf;, .t ar-von gib Dem 0)?enfchcnii. lt;fi'hcinoli auff einmal / foofftee not tg / onnD rührt'all# weg oorwoUmit einem 'löffel butth tt*v anDer. ÏVan Der 0)Jen}ch ein weil in De an# Dern ’îïieth gelegen i|l / anff ein halbe ftunD ohngefahrlich / foU man ihm ein wenig von einem Dünnen brennten ^rep# lin get en/Daran ein wenig (f fltg iff / »nuD foil ihm ein tag oDerDrep vag wenig ^uef# fen geben / nicht mehr / Dann Dao er vor frafttbfinbltibcn mög. TöntiD Dageden foil fein/ Jjûnerbrôlin/ brennte Treplin/
-ocr page 56-44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^û*quot; Ï*K ptfîilcnç.
©crjîen vnnï» Äan/Où mit einer Jfetfe^ ober ^uiierbruc ßemaebt fwö/ n)aKerfupgt; pen vnO /ulfelnraber ee foil fein ^on öu^ ran fein / vnnb an aller Äo|l ein tropfflin CJ(fißß/ mb füll ficb fonfi ein tag mi. ober jr.niit elfen galten/»« einem jtranif en ju* gebärt. .Öee OJ^nffben tranef fol fein/wie ^emaefj votgtoo halb berO??fnfcb frantf wirbt/fod man |^m bao tranef fieben/ bagt; miteo ein wenigerfnte/filler eo trineft. Î7im ï|.(ot/(?9fenfr«wt/nur ©b£ bie ®ipp fel/ ij. lot Qöeet’bolberbeer / bie woUeittig fmb / bie Q^eer {erfnitfe^ tin wenig in eine 0Jïórfer / ebne fie in ein newen verglasten Jgt;fen/ber mit waffer wol erfotten fep/wie fidj geburf/geuf ein halb ma S alto weifteo Qôeino baran/laSfieben/ «ic^t langer/ bann witman linbgefotten d'per feubt/ fep eo bann alfo verbeef t an ein fuie ßat/bi ee fui/aber feine wego fait werbe/ wie ein OBeinauS bem Meiler / font bae eogleich noefj law fep / bannt ee ber ieber / fo vom fc^Wipen trbipigt worben / mebt febaben tbue.^aim ber OJtenfeb bae brennt brep^ (in gee|fen (tat / gtbej^m bee tranefeein
inan foil||m«bcr bar^wifeben fenff
-ocr page 57-Jur bû pcffik 113. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^
fotifl nickte jutnnef en ^ebê/fb offt er trin-rfen wiö/ban von bem traiuf/bifj erouu^^ trinet’t.Sgt;ao tranef rennget ben éjïenfe^ï/ vnb treibt bae vbertg^ifftaufj venjbm/ bae er fenß feiner‘^r^nep bcbarff^eietfl verfuebt vnnb bewert von benen bie fofebe Äranef^eitßc^ubtfuibè. ')7aebina(o(ober 59ïlt;nfc^‘ b^ tranet' au^getrunefen/foï man jbine ringen aUê ÏUein |ntrintf en geben/ vnnb adwegeiniolfeivoU .äinpferwaOec barunter t^urnOXag man aber bj^tmpffer waffer nie^t haben/ (o neme man (onp gut frtfeb ^runenwap'er. ©er CiRenfdj fol fiefj ein tag ober acht gar vor bem iuÇt bitten/ vnnb fieb bamaefj ein tag ober rütj. warnt vnbtnieten baiten/ober fo lang/biß er béit wirbt/wann eoibmauftfebwirf. •Ob beut COienfeben voer ein tag ober acht wob wi* ber eng vmbo ©eri? werben / oberbae er befnnbe einer .^i^/iß ein jeicben/bafj )bnt bao Q5(ut noch niebt reebt rein i(e/fo foil er jmbie 2lber wib’/wie vor (affen fcbia^l/ vn «ber Dee ^(uto ein guto tbctl (a (fe lauffen» J£m vaflßur @ccHiitvbcrt'a6 5cicbcn;ulectcn/ wwoömap fmauffgcfabrcnffy/Äcttlcn/ éepwiHcn »ab io (»ter».
‘5?i5tt
-ocr page 58-4® .Çûrtifpefîircntî.
^7»m ^run^nFrflpf^ breiten '^e^m'd^z eine fopifnU bee andern / bannt fud jwep (dntne ,^MHn von altem tueb / Die fo groft fc9€/a(6 öae belebe OhfeubDie ©deb Im tu ^ft^mtleh / ober/tm man bie ntebt Çaben fan/ tnÄubnuicb bib ber ^VaH mol barnber geriet ;£^nn triirf ba o em ©def« lût tved auj; vnb fege bem OJïenfeiten ober/ wo ee bab ^ete^en |af/a(e htib ere erfeiben mag. -lap baeanber ©defhn In ber mi(c^ bep be ill lt;ïcivr pc|en / hap ee warm bletbz aber ntebtftebe/ bannt wann eine erfah tet/ bap mane hinweg neme / »nb baß aiv ber alfo ^€ip an bie liait überlege:bae treibe man tag »nb nacht / mit vinbwec^(;(ung ber ©def int. für »nnb fur/btp co gar hm# gehet. iOann mtfles nicht |ch»»eren/ba^ eo nicht fo hart vergibt tfl/ fo gehete vorn 0dff (in htnweg:i|l aber baß gijft fo grop/ bafj eo fehwerf miip/fo (apt eß (ich herauf, ^nö wanne gleich rot vnb blaw wirbt/ fo will tß fehweren / fo foil mand feino wega aiifn'-hfahcu/baimfomanaulfichifcht lo heilt eß gar lang nicht/ vnb wachst S'Iof^h barm/bae man herauf epen vnb fehueibert mup/mit grellem febmerpen/ »nb fan gar
-ocr page 59-^örbicP'-ltikii^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47
feUcn ebn febaben ^ehetU werben/ wnnb )lt; Un^eree titelt âu^bridjt eboebbaemart ÖKÖdcfhn^ct? fag vnnb »webt banibct *^3C) K eher co beHt / wann ee offert wirbt. QBann man bte ^arfün ein tag vnnb ein naebt gebraucht batt / fo feU man bao Äraut au^ieren/vnnb frifcbe^ilf^ '’onÖ Äraut nemen.
Wie man^ie 21 lanrwu«5 0cwinnen vmW bereiten foil.
3in OJîepen/wann ber OJîon umimptz »nb imjeieben ber ^nn^yfraw iß / vnb wc^ re gut/WO öaejeieben an einem ^reçtag were / vnnb fonberiieb ben neebßen i^rep-tag vor bem ‘^^vueb bes COtons / boeb wart bas reichen nicht «n einem iÏreptag wer/ (oft man bes Reichens brr ^nnafrauwen mehr warnemen / als bes ifreptago/ (0 laß bic ^öunjen gewinnen an einem mor^ gen vor mittag / vnnb je fruer je beffer. Darnach nim bie iVnrnel / (0 halb bu fanß(bannie halber fienach benr graben ge(rfgt;nittcn vnnb bereit wirbt / je beßtr es iß ) fehabe fie mit entern 9Xeße» gaiiß fauber / aber befehneibe fie ntebe ©ebneibe fie bariweh lotb’ttt/Hüb weif / etna
-ocr page 60-4* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ôrbiepefMenQ.
cine gingers fang cfmgefaMicb/wteé^ tie jvurft gibt / lt;ttt6|afben lingers bicV »nnb nufje öïrFcr/ ebe Ountur/ barna efj cö ficfj an ber wur# fcbichubue fie in ein ^d^ ten/onb geup ^eibrcfcnwalfer baran/fa^ »berna djt wef jugebeeft aneinanber ftebê/ banngeiifj bas Ovofenwaffer fanber^erab/ feg ein fanbere téc^fm in ein 0b/ fe^ötK bie wurpel barauff / vnnb feçe fie affe auff ein beifftn -Öfen/fa^ fie fo fang 0ebenzbi^ bie wurdet wot bare onnb bare werbe/ bar^ nacb begatt fie etwa rein/ boe^ nicht an ei^ ner feuchten 0at/ ba^ fiefich nicht wiber entwunben /»nnb fchimfig werben, ‘^et affe morgen an bem '^eth/ ehe er an ben 4ufft fompt/ von einer folchen wurden ct^ ner hatben J^afetnuo gr»^ i^t/»nb,. 0unb ober tanger barauff nüchtern bleibt/b^ fet »aß gut für bie Peßilem? fun.
Æm Aqua vitæ contra peftem, vnnb vitenberi jnnegt;tilt;hc ^ranefh^nenjubrauchen/von
Ï^eyfer^ribcncb/bcintnncn/vilfak rt£j gebraucht.
“îQim gelöcherte perhn / ^acinthen/ Perlinmutter/wcif Corallen/rote (forait len/ jebee ni/, lot / Bingham i/. lot/ ^«P franZ
-ocr page 61-^ürbiepefïtknQ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49
fr^n/'îVî^Vïbcn/boli Armeni.tenæ fîgib latæ.'^cncôifc^cn ^îfaun/ligm Aloes,)'egt; î»e$ «tj.tof/^trftijivarij/^wdlf an Oft ^aP gefc^abt^cIffenbdircoiticisCitrijThe* riacæ,Methridatij, Of^ bedien jtlîîft ^aP inU6 / feminis Citri,Behen albijamp; rnbei, feOcô iniJoe/ rotm/ tt^ftfl'cn/ nnnOgeb ben fanOcl / )côcô tf. (of / '-23? ningenfórne# an Oft jalhunom/ OBed’^otoerbeer/ an barlaf hunoevî / Conferua von^ngtop
fcrtblibnbUn / «tj. lot / Oft ÏDnrnein von Diptam / Xorme null / ^(ant / ^JJeißet« îvurij/Chelidonia,ErLngiæ, oOft 0^4(16* tïfw/ iciitgt;|Ïic?tl/(Signiar^ïVur?/2lrött/ ^aförianz ^tblt;nlt;U/ Angelica, jeOer «if» lot. iölt;y .^tauter / ©alberen / Scabiofa, Svauten/’lÖepmtnffn/^olcV/kentaur/ ©ctjavlacb/'töcvmnt/totC^oftn/jcbcottn gute grojfc ^anbooHi^fufj bavan ein gu^ temab Aquavit«/Kiê an^o wenigjl jutrt pcbflenmal inbalneo Mari«genwt^Kc^ abjogen td.^tfm Oer Xöa^fer vonOtofma^ ïin/'^'nîün/^VÎdijîcn/'Setonifa/^^ofenZ ®nigt;iiricn/lt;2favboblt;nc0t(t€/Sgt;flt;^3mpf«' r(n/'234gloifenb(üintin/ breit Ïôegfridi/ bUw ê^Ugè/jebee ^•'‘’t/^S ^'^^^ o^ngefa^t
-ocr page 62-5-0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Ht t’icpcfîiknç.
cm ma^ muf^c. ^On ce aflce m jwen gro^ 0U|m Kolben / verfutter fie trof/ (a^ pc ttf.gani^f tag vnö nac^t fïe^è / öoeb öae Ot^ (ïbefgcitnn iitvor rein verpoffen ober abg^ riben/ »nnb burc^ ein reins / barju ge^ niacbtc6/0ibltn abgebeutelt/bie wurdet» ober pimpt ben ©pererepè/tvof jerpofien/ bie Ärduterjer^aeft / on anc^ gieie^ tn bK jwen Äolben abget^eiU werben / vnnb bK Kolben mit îÇeuc^tem Pergament / »nnb mit einem Xaigitn von reine gebenteiteif »nge(0fcfjtem5Va(c^ vnnb O^perflar ange^ maebt/wol verhiticrt werben. QBann baö befebeßen/ fo maeb in eine trucFiwn ÄeÖf^ ein grop (oeß / ebne barein ein Starren voJ 3^opmi(l / aifo bas bie Äotben woi beberfi im 3€opmi0 pefù.^ann foil man fie blei' ben vnb ftelm laß'en xy;i\iag/vnö allweg ilt;' mij. tagen ein neweflrdwin von Dèopmif^ macbcn.^7acb ben rrr.tagen t^u bie Éolbé beranp/ tÇeiU gleich ab / in vier ober feeb^ Kolben / verlutier fie wol / vnnb jenebs in balneoMariç gemdeblieb ob.QBad es baü jumerflen mal von feiner materp abgejo^ gen/fo fotlen bie Slleinbie herab getbon wee ben / vnb bie fæces mit einem fieeflin wol buret
-ocr page 63-garble pejî^t’^f^tS* Α Îgt;urc^ rinanber gerührt/ »fl ôae abgewogen Aqua vitæ gleich abget^dft »ber bic fæces goßen / »nö Die Tumble wib miß' bic Met# ben get^on/»nb wot »ertutte«/ »fl alfo ge* wflcbltcb inmnnbemmat abgewogen wer# ben. îîaeb feiebem foil man bïe Selben ber «»b ^cben / »nb ju aubteren/bamne^ mit einer '.^Sürßen an einem ßerftin wet taube ten / »nb bemnacb jum trittenmat bao As» qua vitæ gemdebtieb in balneo Manx ab* Abjießen/fo iß es recht gemacht.
Ö.VHagcnbticbo ^nttooms/ober Jlatwcr* gen/ wibcr alle ® ißt.
■yiim ©iptamwur^ / burie feintant* tenb(âtter/bûrrerote3îofen/jebe0»i. lot/ i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DiptainiCretenf.i). (ot/rad. Cypennip
lct/ï7eaeltn/CJïapir/@pi(anaröi/Jpaf(l* ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wun/qcbcó iiiMot/ïitnct/faffrd)eblt;e iptet
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fchwan^ejeittige^ecfholberbeer/^cittige
; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;frifche^orbeer/tebeo ipdot/'-^epbclwurp/
j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Agarici trochifcatijebee ij .tot Myrrhx f.
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lot/gefchettewclfchc^n^fernjfii.tot/boli
'j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Arineni,fpecier. liberantis, jebeb Ü). tot/
wermutfall? »j.lot.ßof? alteo Hein/mifchb/ e nbsp;nbsp;nbsp;»nnb rabe eo bureß ein ©ewör^fib» ©aril nbsp;nbsp;nach nim Sagen mit XBem gewafehen
fe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©© n
-ocr page 64-J2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jffirbic peftilcnß.
«pierhng/ jcr|îo|j fie ^u eim map ob’ Brei? mm auc^ juffer of pfanbz tap jn mit eim wenig wrt^fero iergeben/onötbu barnater if.'ïöwrfïibergifcjje map Putters ^omgo/ lap miteinanOer gemue^Un Heben/pp bas waffer »erraue^tt^ann f ii;ic barem bte ge popne JVeigen/ vnb S^^eme ifpfnabz guten Dvofeniuef er itftnerling/ róhrs burc^^ einanber / vnnb tap fieben ein weil / vnnb ru^ro noc^ ^ete omb/hp es wol erfaite/fo t^u bie ob gemeibte fpecics barein / vnnb ru^ro noch fap i.piinb (ang : ietptic^ nim Ambra fterf/^fam J.(ot/Q5ifam fquint-Vertreibe mit eim Qsrenntenwein / wafefj bj ©lap mit Ovofenwapper/onb rnifeb auch barunter. -Ob jrgfnb ein großer Jpcrr fieb beforgt / es möchte ihm tn ber ©peip ober tränt# vergeben werben / ber neme biefer Latwergen einer ^afefnuo grop/ ehe bann er ju tifefj gepet/fo mag ergetrop fem/vnb frälieb f ffüi vnb trintTen : bann bas ©ifft wirbt peb nit vbergebe/fonber bermaßen/ ereugen bap er mit öottes/viiö bes Anti-doti ^ifif 0^11 jweißet mag genefen.
VonbemSintWoto / »nb ferner^mfft Ö, 3oban Vl'U0citbud)ß,
-ocr page 65-5amp;rb(epcfïikitt5.
5)1^ erbet VMÖ foplicb Antidotum,bic# net niebt allem fur bie erfdjroefentteftc feucljt ber 'PefWenb / fonber auc^ wiber anbere eingebne ©Oft / auc^ grobe / obeh bebte / verterbte / vnbawtge topetp »nnö tranef/nacb benen bent SOïenfeben gruwt/ baraufj Febres/feïttengefcbwer/@elfucbt ober ^agengrimmenervolgen möchten* ^tem/wiberaUerlen böfe OJÏatertê/ fo ficb lange ^eit bep bem O^enfdjen gefamlet/vn gefabrltcbe Äranerbeiten luverurjacbcn pflegen / bef gleteben bep ben jungen :Sttn«’ bern wiber .été/ J^auptwebe/ trudfen bu«* |len / *®aucbwebe / barauf ^nbeblatem fleefen/ ober‘wurm / volgen/te. Ser^ halben fie ebn forg mag gebtauebt werben. Sann ob febon ein ^enfeh nicht recht , vergibt were/fo fehabet ee jbm hoch nicht/ fonber nimpt attweg einer anbern Ärancf * beitvrfach vnbmaterp hinweg /wo fie bie bep bem OJ^enfehen finbet.
Wie inanbaö2irttit'0tuinbrat( eben foil.
^ann ein OJïenfeh / mng ober alt / an ben orten/ ba peftis regiert/mit gahtinger fchwermütigfeit/ febläfferigfeit/ .pWJ^ wehe/ jerfchlagenheit ber glieber / ^niaup
-ocr page 66-•)*4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,^Hr k'if pcIrslenR.
fencer ^tï? ober prefix trurf cn/c^cr an^fî ter ^rufl vbcrfUIcn tüirbf/wcfdjö Otc »oï gebenöe loeien hc^ OSrec^mo finö/bepn!’ öet er neef? fern Q5fu(c eDerauff^cfd^offen jeic^cn an ißme/vnö tfl gewac^fm öl’ aft/ fo joli er vor allen hingen öifeo Oehlen An-tidoti j. quintltn/ eher als etn .Ç)afeln«^ grofj/cinncnien. 3 p «f lt;’felt;f I««O/ f» nemf er ^alb fovil/oher etn wenig mehr/hann eo 1(1 gewt^hd? ebn ferg / vno wärest nur he# perefterx vnnh bleibebep feinem obnge# wureFf. S^JnhfohleÄrancfbeitmit^rop ip anfommenx foil man eo an^wirenmie einem wenig ^ein. 31^0«^*’^*' mittig anfommen/fo foil man iXofenwaffer nem# men. Oöerxfo her^trantfhte^r^nepnit gern fe^meeFexfoU md fie in ein angcfeue^# te Oblaten wteFlen x ha^ ero atfo gan^ hinein fcljlünhe. Äarnacb foil man i^n warm ^uheefenx bip hie Qlr^nep wirket/ 'löelcbeo gefebic^e in einer punh x ober ^wepen auffo Idngp x onnh wureft eint# weher hnreb febweip oher hureb Sönhe# wen x oher hureb ein pul x etwann aueb mehr hann hureb einen weg x nach hem hao ©ifff an einem ort ligt x oher her
ORenfeb
-ocr page 67-5ürbicp«{iilcnt5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$5
SOïenfetj Rbv vergtflrt ijl. spette aber Der OJïenfdj ein ’inenten / ober fonjl ein fonbern ^ebetag au Der orten einem/ M ’Seulen äuff^ufa^ren pïleaen / fo foil er j^m ^uoor an berfdben ©vitten ein '-215er fd^ta^en laffen/ onnb barnat bao Antidotum nemen, ^iewol inalb weg befferwere/ man ferne mit ber ^ru^ nev^uvor. iÖejigUieben/mannnaf^ ber OBürebun^ bef; Antidoti erft etn ’Seiu lenauffföbr/ foil er abermab ;ur 2lber^ lajfenz auff berfelben feilten onnb ©hb/ vnnb barnadj geburUebe praller aufffe-gen / vnnb fiefj halten wie ein OJïenfdj / ber ein .^i^igo 5 if ber pat / fo wirbt er obn allen ^weiffel / mit htilff beo QUlmecbti-genz gefunb.
Pon Fi-affti0tin0bc^ branden na4gt;hev tZlmncy.
35emnacb foH ber .^raneP (late fraffti# gung b’auebentuwenbtg vnb autiwenbig. 3nwenbig / fo er bit? onb bur(l bat / foil er Stofen r»n ^epbdmlep mit^erjlenwaffev trintfen. 3^^’^' ^ liberantis vnnb manus Chriftieffen. Söonau^wenbig folierein S S tit)
-ocr page 68-jö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5“''^^ PefîiknÇ.
frd^fig Jper^waßer Brauche/ »feer tu (trt-rfe^ruß/ öaöaß-0er$ (tgt/vnnöwanrt man htne^ett/ magmanein Servil affo mac^ent^tm ein ac^f^etttn^Ïofcnwalfer/ »n ^a(b fevti Ovofeneßig / vnö ß. föffelveÜ ClWiluafier / mac^s mit einem Saffran gelb / mnö thue ein quintOn Des beften Boli Armeni ex lenante Öamnter/ vnnO (ege i^m offt warm auff bie Knefe ^ruß» .paf aber einer bi^ CTbei Antidotum wit^ eingegeben ©ifft eingenommen / fo (eibei eo gewi^hc^en bao ©ifftaueJ} nicht/ fern Der treiho burc^ obgemehe weg vorn 0)^e^ fehen/baf eo jbm nicht fehabet ^ann e^ aber ein ^orrofimfeh ©ifft gemept were/ fo mag ber .^ranéte nach ber wûrefung ber ^tr^neç ein tmnef ^anmdf/ lutter vnb ÇVîtich / ontereinanber temperiert / warm trinefen/nnnb (ich barnat auch aupwem big mit ^er^waßer/onnb inwenbigmit .perbjueFern/vn SÖïagenfrefftigung/ mît rÇat ber ^Ôoetorn fraßtigen / »nb ßch mit effen mb trinef en halten / wie einer fo ein Çi^fg lieber ober 5Üîagengcfchwer hat J^in bewert waffer für bie pe#
ßUen^,
-ocr page 69-^urbicpcfîtlmç. $7
'^tm ij.pfuttö gute X^cnacö/ij. pfimö Jot« ÖJïprr^en/tf.pfunl» ^ttwatvf. pfunb ^5mbci7vf. tot ©afen/vnö ifpfunö ^oie beer.^Pvjv ôte @tuff / vnb ftefje fie ju pul ucr:®eup Pavan yx» tof3iaut«n|afft/vnb ^t«9 were^dt gnten brauten quot;löein / vnb f. wa^ 0J?ufeat€Uma(ua|4cy: @cu^ aUea ime «nanber in ein faubem ® Ußerten^afen/ 5lt;^P «tßfeic^voö werbe/ »erfteib Dendas’ f«tt Wot/bi fein ©efe^maeb ^eraup wô^e/ w^alfo fte^n in einem fetter vüj.tag/bar^ nadj brennoauß / wie man ben brennten ^ein bureb waffer brennt/auff bas Äü|^ hp/oberfonßm ©(afeminOBalfer / fo toirbt barau^ ein viert^eit ober mc^rwaf-fere. ^ foa auetj um flUnemen beo ©Îond eingemacht / »nnb au^gebrennt werbe», ^an ber fhrben anfabet/fo nim bee waf# feroane morgen vnbabenbeinXrö^i» ^^fl^^te 3«ngen / tbue auch in lebeo ^aß^ i^chltncmtrbpfiïin.
iMm anber Kceept für btcpclhkn^t
^«m ranfen/jenchet/ (oafbep/^ron# ^riaubz/ebeo ein baubvoU: ^och ba^ bie Ärauter grunz »nb ber @«fft noch barinn I^t ^«r^o^ßewointiteinanberm einem
-ocr page 70-5* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5ö*’ï*i^PcfïiIcni3-
ÖJÏóifcr/vnnö thu ee m dn netnen ^afcti; (^eu^ Daran lt;tn map gute iveiffe wet lap an|f halbe t^etlcinjïeDê/fev^e to Durch eui fauber kimns tnc^hn/ trnefuaul?/ Doch Dj fern ^raut Durc^gc^f.3(l8 Dann rölhre boi* runD’/.lotgcflo^nêwdlfen^nïDd' / ru^rß wol Dure^ctnaber. Natoon foil man Ä tag andnanDer morgen^ nüchtern dniijp fdooU trtnefen/fo ijl Der ^enfeb du ganff jar D ifcr Äranefhett ficher.
50rpc)h{fni3.
Sören Wermut |u Kirchen/ leganDern 'Wermut Darüter : @cu^ wann waßer D«^ rauflh/wk man dn^augen pflegt^umaeheZ geufj dn malx-oDerxij. Durch/D} ee anff Dj feharpffefe wirbtiXhu ee Dan m f Äeße^ ober oergldfteil ^afcn/la^ if ober iifjitt ger einfieben C b^ weif/ welches vaß wirbt wie @a(p/»nnb ftch nebenanheneft phab Çerab)onb gib Darron bem^ramf e» eines 0olbgü(bin6 fe^wer ein/berf jn warm ;u/ Daß er fchwipt : 2lis bann mache dn Jewr vontfichmeinhon?/ fep ben .Branchen bar* iu/aie tongs f|m mùghehijî ;u erldbem ^as @emach barinn ber .tranche tß/ foU wol vermacht fein / alfo bas fern ^ufftöu jûirt
-ocr page 71-S^vbit-pe^tlcnR. $9 jbmfommc : ^E'v foil audj in acf^t tagen ntcljtan 4^ufft geiaffen werben. @o einer ÿu eim folc^en Äranef en ge^en wilt/ foil er ein 5lûbel voll frifet^es waiter nemen / vnb bem^ranefenju póffen fe^en / aue^bep eim 5*ewr wol erwärmen / wan er ven bem Ärantfenge^enwiU.
pelMem^tratuf.
^im Änobiauebfafftij. t. gebrentewein/ (Jfl'ig/iJ^^eriae/iet'eo ü).(. SJïifebe jufam-men/barvon gib ben 5€» anefen f. lóffelvof. Qöanero nitwolbebalten fan/fo^a(t|^m ein febnitten gebabtb^rote fur bè CJïunb.
^iii^utcXiinUfurbitpCi: fliknR.
t^ïimüvingetbiumè bieweil fie noch grün finb/trudf be ©afft Çerau^/ben gib nüchtern iiitrineben. 3ß für bie Äranefheic gut ein far.
^ärpefbilcn^.
)7im XctmentiU). lot/ 2)iptamf. iot/ Eibenen if. bt: ©to^jebee befonberauff bae reinefl / mego ban wol burcheinanber. ©arvögib einer gute îOîufeatnuogro^in eim Heine truneftwi 1^'ffigo ein/fafi f^n ba* rauff f^wüjc.QKan er wol erfchwi^t / ba^ man bè (Schweif; mit warme Xnebem ab* Wifche/vnb ben ^ronefunein frifeh ^eth
-ocr page 72-^o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;garble pefltlmQ.
If.^c. SOîart moc^tauc^ einer (frbw ob’ ^ nè gw^ X§cn«e mit öè Puluer gcrtreibfi' ^ur bie pcfîiknç.
7itmX4utcnb(dttat^(ot/‘löcd’|o(ïgt;tf^ beer i/Jet, welfc^ ‘57w^fer# Uijdot/vj, 5'0' gen / Oerneeinquintim / *©a|franeiii qmmb« vnb vn/.tot Cfffig : @tojj bte fluff jebeeHetn / Dâmacb menge fie mit ^Ipâ infamen. ?iim nd morgen einer ^Jafeinu? grofi: bè ilinbem gibe in fer woeb? ifniaf-ituttrergen furbie pe^iknç @. StoeFerö. ^ini Boli Armen^^mifOiofemvaffer wol getPAfeben iij.quintlm/Terra figillata, rc^ te Coradè/jebee fguinttin/ber ©ebetifef »on ditronaplfeln j, qumtdn/ pitman/ ©affran/febeo fquintiin. Ovefen^uefer;-kt/Oprup venben iïitronenjafft r. kO ©fe^ adeo burc^einanber / bip ein ^at^ merg barank wirbt : ïXbu ee in ein filberin ober jinnin Q^uebuiiniitnfe Latwerge mó^ gen brauche Äinber vnb SKte/andj febw^^ gere ïïraw»n. Ö:tm Äinb fed man geben eine ©ukine fermer / in 2(mpffer ober ©eabiofawaffer / ob’ ^Kte meiffe mein/ vn fod in. gnnb ober in;, barauff nuchter fein* ^^a$ ebne man in ber woe^J ein mai ob ü bar^
-ocr page 73-5amp;rbKPcjîilcnç. öi UïiMC^ bicittlft »nrnnijï/öcr 1(1 verwart voröer pefltkn^- S)i| ijl vil bewert wor^ ben/ju 5loren^ vnb an anbern orten. lüo aber ein Die ^efli(en^ anf emlt; / fo geb man jbm ber Latwergen j. jot / vnb guten iX^e# riae.j gnintiin/wol vntereianber in Strupf’ fer ober Seabiofawa jfer gemengt : -leg j^n niber/beef jn warm jn/vnnb lap ihn fri^wu çcni. jlunbiiij. oberv. bamaefj ére leiben mag.Xotb ö^P manjan feine wege fdjtaf fen (a^.'ÏBann er frafftlop ober o^nmac^ tig wirbt/fo gib jbm je ƒ♦ -lóffelvoll 3lo|en# jiider mit -OebRusungen ober .per^ tro jl/ wie mane fonjl nennt/wajfer au^gtjogen.
Smgut ^ativer^oipirbtf pctr’eixç.
*31im Diptam / XormmtiUz .^renan-; gen/.pirfcfe(reu$/iebeeMof/weijfen ^nv ' ber/ini-iot/^uefereanbi ij. (of/lt;ïin^orn j. ’ Iot/@anfjer ij. (ot/X^eriae vüj. lot : Xie obgefefjribne ^ócf alk jlofj/jebee befonber/
* auffbae aller reinejl.letßlidj tinte beXbe^ riae barunter/ vnnb jlojj in einem OÄbrjer
; nbsp;nbsp;wol bnre^einanber / ob glcidj jÇrij. foUten
mnbbran jloO'en/ ban ilt; baf’ ee geilojfen/ jebeffer ee ijl. ©oein bie :^rancf^eitber ^ejlilem? angejlo jfen/fo gib jm von flwnb an
-ocr page 74-«1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ftramp;iepePikn^.
art her -lattvcrgcn erne Cvdiufcl^ert @u(^ tine fc^wat^ompt ce nnt Çïe/tm Q^|ftÿ Äopt ce ont fvUttrt/irt wita jcrtnben.®crf jrt warm ;iiî)af: crfc^wt^e.^o cr mt fc^wi çcn fonDt/fo warm w etliche ^tegdfldn/ »rtrtö lege ihm iim ^Affen. ^0 cr wof gc^* fc^wi^r fiat/ rtcmc ma« bicrtaßc ^cirtfac^J »Ort im vrtö leg im frifc^c r^oefi öao mart 'ficijvoramp;cm ©efiantf öcr^cirtiac^crtlö' ic/îiartcrfc^rgifftig.
Pilulæ contra Peftem, Ludouici deLconibus.
R.AIoêsfuccotrinæ,drach.ij.Mirrhç, drach. j. Groei, ferup. j. Rhabarbaricl fcrup ij. Agarici boni, ferup. j.Gariophil-lorû.fpicæ,Cort.citri,Sem,cit.an.fcrup' j. TormentiUæ , ferup. s. Santali ruK draeh.s. Boli Armcni,draeh j. Campho r?,gran.ij.eumSyrupo de acetofitate ef trinantPiluix pro drach.vnaviüj. SüC^ fcr Pdulcrt foil mart alle tag/ oöer »her hert artherrt tag j. p.oher «j. cm kdbe flunh oeï htm 'Jtaf^teß'ert emrtemert.
Öcö ^Öm0«u^r'n0emKeccpt contra Peftem.
5^»m iXormcrttiü / -Diptam / ©rt^tan/ weißt CoralU/T erra figillata/Klce i.ld*
-ocr page 75-^ûrbicpcfîilmç. dj S^avöongibtnirt cm qurntön «uff cm mal m»ofgenöcm wuffer cöer 3utcp- ^tm wofricc^enO Ovofennuper/ ^uretfe^wap Fcr/-0d)fcn5!inqcnu\*pcr/@aiiS'anipffcr^ w«jfcr/fcïgt;c6 pJot^ceOprupe »en ^fv tronatfaffenf. lof / nufere »ntcrcm«nöcr* ®«r»ontmpf manmf.oamp;cr»). lot «uff cm mal/oöcr mage auch gar nemen.
ÆiuÏi'kIuF fur Pc(tt(fni3 vnnt» Igt;^flt; Offtsubiaud^en.
^tm3èbï|Fr«uf »nh ^'uv^el/f.gufe §«nbwa/»«amp; »mf. -iorbecr/bie ierquetfc^ tool menniÖ^örfer : geu^ Paran cm maß gute «(tco wem / laß nntemanPer ficöè biß co t|.5wgcr tuff emgefoffen. San fepfte co buve^/onö truefo wolauß/vnb vertreib amp;nbsp;ner guten wdfeben?tup grap Sberiae Pa« rm/beftalto m einem remen ©efeß wol »et mac^t.7öan bofe ^dfff finP / fo mm morgens nöc^fern em^óffelvoil Parvonem/jb pep aber emo beforgt / Paß eo vergifft were mit joJeber feuc^f/ ober frgèP Perpafben er« febroen were/fott co »onfolc^em^ranef/ cm gute Xmndt ober ein ^cmgldßlmvol trinken/ »nP fiel? Paranffmberlegen/ »nP fdjwnjen/vnp niebt fdjlaffen / fo pfifft co/ ob ©oftwill. SPer.
-ocr page 76-^4 nbsp;nbsp;nbsp;' 50rbtcPefltIert0.
Ober.
^im ?vauf(n/ fpt^tgc ©afbep/ öfïjf^ fraut mU ^ur$ »nö allem/ ïBcefholöei'^ 6eer/|eöf5 cm Çanîivod/gâ^c wetfcfyc'5ïw^'* fem/rntt (Trent; vnö allem/ y v. ^fm ce allt; Icóm cm ncweti Trafen / geu^bepó. *«(’^ c^rt^efabrltcfj gucd^lïtgóbaram^ap ben bnttm thctl emficDcn. ©epfte es Dwre^ ctH 2^ucb m cm bebeb ^efe^tn/^nnï» fo ernt’ ter ©ebree^ anjlopt / la^ fm nac^ gelcgcttlt;^ ^ctr/^ib i§m Darnach dn ©fa^lmwoHbt^ îî^rancf)» ïutrmefcn/ öoc^ 5 ewetb vor drt Çolb .pafelrms e^ro^ X|crï«e Darin/ leg jn tn cm ^d^z (aß fit mol ^ugeDetf t fc^mt^S/ fotflcr^cncfcn.'SnDcrc nemen 511 etm pf* 0ebe(fraiiomurpe{/OÏaiï{envnD@albep^ feDce cm ^dnDlmvoH. (SteDenDo m emer waßgufenC^fijgo/aujf Dïto erftte tbetl cm/ »nnD fep^en co Dan Durebz vnnD behalfeno auff: ©ebenDo Çcmac^ gleicher 3e (la If.
^nDcre t§«nD ju einer ^anDood ©cfjeb Jram mit Der ^nr^enz i,. (unDvoll traîne vnnD Stpf.mizï’Vatcnuiirpz^lcrmentill/ feDeo f. (ot.@ieDenDo in ij. maß guten Ö;p Itgo/wolverlufierf zbiß Der halb tpetl eim ÔcfenDtzfo fei/^n fie co Dann Durefe z »nnD êebmö
-ocr page 77-^5
^urhicpcfîikti^* ketens auff/^micbftiöö wie gcindbf.O^t# M nemê (Sc^etfraut mit famptDer ^Pur^ çei/OBeinraufen vit ^TaufentguiDinfraut rtuc^ mit ter OPur^ei / K?f6 emÇanbvolL @ieöenö$ in einer ma^ lt;^ft'iß6 / weiver# ^eeft/Oen tritten t^eil cin/fep^en ee^Ourefy tonö iaffen Oas Dureb^efigen noch ein mai ««iffieôen/barem vertreiben fie ban bee be# ^en Xljeriaee v/Jef/vnitb bc^aitene auffr ^aebieibfx.jargnt.
Üïiidnbera cud; fc^'^auff btfcnfi^Irt^jfericÇt/ (jt feb l'nù^tid) jur preferuAtton«
J^im ©djeifrautwitr^ f pf«nb/£V?a«^# o^riin ober ^ngeifraut iij. iot/ ber ^ur-#lt;in von ^ngeiieaz (ïnvianÆormenttIT/ ^aibrian/Q5Jbenef{/'X?ei|lerwur(j/?7ater Wut!? Kt'cr ijJet/ßaibep biatter f^anb-vofpgemcin@aiç/€aramp;obenebiet{w«rlt;/ jebee ij iot/ Ärön^ngünüviot/ Boli Ar# meni, pitman/ J;)irfcb|'d)wamm/ breit ^ägeriebwuriv/febeoij. lot/ Saffran vi, iot/^Öipfamwiinviij.lot/iXBeriae.viifiof/ vn Oeaute ein Ijanbooi. Pifc ßttef atfe bdr:/ t^n |lo^ fieju reine puiuer / mifebe woi vn# fereinanber/^arnaeb nim ein CÖ?afj guten ^jï’g/ barinn vertreib ben Xbenaf / vnnb
-ocr page 78-6S 5*i‘’^’^P^f^*ï^’^^‘
mac^ baeob^cfc^hbcn PiUuer feucht flt;’' mit/wann re Jii fewest iß / fo Uß co an flt;lt;' Barmin wiöa trurfen werben : ©o lt;^ bann ^art worben / fo jer^o^ es wiber g^ï ffetn/ »nnb feuc^to abermal an/biß bit ben angemadjten lt;^fftg gar barem bringt' ^Öcnbiefem piUnerntm morgen^ nüdy tern / waobniwifc^en^wê ober nier Ji»^ gern faßen fanß / brep ßunb vor ÖrßeivP bißuben ganzen tag fieber. ^*f(tc^ fiebert bie oberjeßUe ßuef aUcinom;. SJJaß gut» Affige / bipberbrittet^eilemgefeubt/ in eimvergtaßten gt;;)afen/ ber woionnb be^ ^eb vermacht fep. Larven geben ßecirtt inßeiertcn SO^ann ;we gut 4 ölfelvoa/eind 5rawen ober jungen SVJenfe^en ein 4ößefgt; voU/vnb faßen fie baraußfe^winen/onnb fic^ verhaften/ wie ficb nach bem febwidert gebürt. ^tWefe nemen nur beo tSc^d-frautomit Q'Juriienvntib allem / iß gute J)anbvolI / bie fieben ficinif maß guten ßanfe ^ßig/ bep eim .^olfewr/ biß b’ trit^ te then eingefeubt/boe^ wol verbeeft^art fep^en fie eo burc^ / vnb behaltene in eii# ©laß. iöavongeben ficiij. ^oßelvoliein be 7- /baßefbig fo oßt hiß ere be«*
-ocr page 79-^urbicpcflilen^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;67
^ok/vnt) «ic^t wiöer von fuß gibtCT'tftdje ’W^cnoaufF ben weg: '37ïni ^dcbcIFnuC f^»npt ber '^ur^m Fpfunb/gutmtod^wc ^tJ/@afFran/Xormlt;»t(ß/flt;bce»|J«)t/d»* ^fnXßen.K wj. (ot/ *^ibeneU/ ^n^wn jt^ ^lt;óii|4ot/ PilofeUx cum radicib. Odfatir# ’'ouien/ ÏBetmauten/ ©albepz IBed ^o^ berbecr/jcïice fowl bu mit ti,. jingern heb? f«n(l.@eub8 a(lc8 mitcinanber in ij. 0jï4^ 8utc pareh wem wol vermac^f/in eim ver# 81«fnè ^afen bip b’ fritte t^eü emgefeubt/ hp^eeeburdj /vnb hebe»anif. Q;thdjc nc# HKnmirScbcüriïiit mit ber TVurp/^îau# it^fTarbobenebiefen/Kbeb i. hanbvoö/ bas fieben fie in iifmap Q:j)ïg6'^in eim vergfup tt Peffen/ ber ganp wol vft belieb vermacht F^P bif? fefper bj ^atb tbcU cingefeubt: wan wvblt;rfcV«glt;tt/fo ft^ltn fit es bnrefj/vnö ^Jtben «oauff/fo i|l ee gleich wol frab/ aber hielte beflobbfer. ^a6 braucht man bar* ^‘^cijjleicfjer geftaU/wie bic obgefc^ribene.
(f’tlidjcbereitenoalfoiu : ??iinochcU ftaut / löermat / klanten/ ^arbobenebp dtn/iöiptam/fcbee eingroffe iunbvoU/Ö ^Iïtm(invö-ófbfen5ügè/^a:et)'dj/quot;^e9 blt;lin/,ebe8 f^alb Vüövo(/2(ldtwnru/^n#
-ocr page 80-lt;Î8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5’i''ï'lt;cPffî‘If*’9*
gchca/ 3’(^'^^f' o^ngcföfcbfcn ©c^wcBc^ fcamp;caanbtbafb (. »^ünfffmqcrfuutroiitfj Q’tt5Wtt/7BïcFn£*(ôcrt»ccr/fcô€ô j. (. fùoH' dug(itî/gcfdjoblt;n^irfcb!”'vn/|ebedi.^^gt;f^ Ict/Ocô bepcriSrhfrùcô/î-W'tbn^at/^l’Hp’' fetn/ieôc^ »iJot.^fvfntïfdj bie 'ÏCun^cn »nb Q9ccr G^mpt Om Xernè vu ^4«tfrn^ »ni) thucaUcô m GinKrßMfjfcn J^afen/i?' Der hjiftwe Äunun/ geu^ on maf; ÖCofe«^ cfftgOaran/vcrmacIjs bf^ebz vu verbrat’-XV» tag fang in Xrogern: Söofgenöe tÇBlt; barju guten trennten QBem etn vtcrtbeit Boli Armen!, nj. L-éa^ ee nuöffr.tag MU^ vnter ten S^rdpem fielen. Q'ndltc^ («■“ aulf/vnd difidltere.^arvon gibt man eùH 2(lf en/ö^ mftetert ifï/öj.lot/ vu faßt fie b‘’' rauft fc^mmen.
if tn Äatro freien fur PcfîiIcnç.
157tm de^ teilen 2((eranamp;r!ni)e^enX^lt;’ ria(6/AcfenUicFer/)edfG «flot/ OJïeflui* dat des teiïen/tMcf/ïetendigen @cfjwéblt;l «.gumt/ (gaufrermf @tttt|,c(/^t't«gt;ait' ^iptam/3(«gefflt;a/ Q’n^tan/ runde .^ol* wur^ / XormentsII/ '^a Idnanz Xeu^lt;(^ 2ttti^/Q3tteneUmur^/^eutftncFe(/^’^rd’ treiß/^orteer/fedeoif.öerupeProteOJJif^
-ocr page 81-5»ir bfe Pefîikrttt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;69
p rben 1'. quint. ^ttittenbUUt«?^ qutntfin/ Bolus/in ©aurampffertvafffr abgenben/
j^ Terra figillata/jcbce /.(.©aftran |.qutnf. jj flü^erk|)ne kifftet rinöcn j. (. Specierum |, eleduarij degemmisvtriusq;,Diamufci ^ dulcis,Diamargaritifrigidi,Diatrionfan ^ talon,K^c^).Q^(n!p..ptrjcïxrcui5tj.©au j^ pd/Ote gidöm lt;fn |.l. Sympiacetofitatis 1 cirriiüj.lor,Aquavits contraPeftemAr ,j noldi4,,{ot.^{4ih$ JU einer Latwergen m ,( guter Jorm/ wernufeb rein^jefebtagen fein 1/ @0(0/ x. AMattlm öarein/ fo i(ï6 gerecht, ij nbsp;nbsp;nbsp;*330« öiefer iattuergen niin/tvan Ne Pe
.{ Ws regiert / aüc morgen fru nüchtern / eigt; ^ ner Q^rbie grop ent / bup behütet vor adem ,. ®i(ft. @0 aber eine behafft mere/gib ihm
vorxriiii-fiunben/eim alten pareden OJîen flt;^en eine gute^ueaten febtver/eim Töcib ^i dus @o(bgulöino fe^wer/ enn Ämb halb j) fpvil. ^ompt es mit htu fe gibe in @aur-(1 ‘'•upffertvaßer / ober gutem ^’(ftg jertri^ ,/ ben:Äompt eo mit faltin/fo gibo in gutem ^ Purerem tvein(quod ego non probojom ^ Nr neme ^arbobenebietennv ifer barför) it ein/vnb la^ wot jugebeett fchmiv m.
fz ^ann einer bae Trimmen im ^eib H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ee KJ
-ocr page 82-7» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5**gt;’'^*fPffî*l^’^ç*
Çat/foUmo# jm ôtfcr Latwergen finer ^‘’ «en g» oMn eim guten ßarrfen QBcin eif^ geben/vnamp; ^araufffc^wi^en iaden.
00 einer etroae onreine geeffen ober gf trnncFcn Çett/ ee were von faulen quot;^ifcb^'' ober faulem (îleifc^ obcr bdfem ^ein/öS ^^m im 20?agen lege / vnb ere nicht verö«^ tven fônbtîëo foil er bife Latwergen brau* chen/wie vom Trimmen gemelbt.
00 einer etwae in ihm bett/ ce fepe r^ verborgen ^ran^ofen/oberonberm: 0lt;?“ er biefer Latwergen einer ^onen gro^ ei«^ nenten/vnb barauff fehwipen : hoch f»® ^^ er iy tag naehemdbcr0chwci^bäber bat'f' Sfuigfut puluerfürbie pe^ dilcnç.
5?tm Q5ibenftt/iXormcfi(l/ ^aterwur^/ febee ij. f» ïÖctpwurp/ iOiptam/iebeei (' weijrcn3lnbornzC[)?eerrhe(t«h/)ebeei.hlt;’l^ lof/îKeifîerwurp/roten Bolus,Terrafi' gillata, iebeo ein guinf.Cronduglin/ OJJi*' fcatblut/0affranQjnbornquot;)ebe8 j.quint' ^irfchhorn ein halb gmnlin / vnnbgut^ Xhenaeo ein halb guintlin/mit ^K^ oberXaubenPropIfwaffer/ óber0afftv^ QUeinrauttez vnb (ich iufchwiçenbegeb^'
-ocr page 83-^ûrbiepe^iknçi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;71
ä’in bewert î’rrtnef für peflifen^ wefe^ee bic Kejficreriin pefitfentjife^cn Ópitabu
(ßenffb rauchen im Oterbenb.
!Qtin bic tCiniKÏ von oem Äraut / baj bif Pfetten treat / îSarbana genannt / int €£^en:QBafc^gt; fie fauber/vü f^ab fie/bi^ anffbie parein ber Tßuroen : Sarju nim auc^ber granen jvinben/vonfungenO’r-lincn ©eboffen / bte graw pivor berab ge^ RMtn/iin Ó)ïepen ij.Aanbood: ®arau^ brenn ein Jaffer / vnb wan eo wol abgef jogen / fot|uebaóburïaa^bèQ5rcnnfo(^ ben/macb i^n gar rein / vnnb ebne bao ge^ brennt ^Baffer wiberinben Q5renn;eug/ brenno rweb ein nw( auit.^^on biefern waf fer haben obgemelbte Regieret beo ©pi^ ta(6 / ad ihrem Befinb^u bewamng van foleber .^ranefbeit nicht mehr ban ein mai beo OÄonafo ;ntrinefengcbtlt;2;o mag aber eine in riiit. tagen eintnai if^inger both ^ eint©tao morgeno nuchter trineten/ vnb i/.ßunö barauff faße«.
Wan aberem VUeuftenbiefe ^ranefbeit ijl anFommen/oberba g er 5wdfclt/ bat^ crfiebabe.
5ïim fo groß aio ein fleine^uß guten SJhtbnbat / milch barunter ein wenig bei
-ocr page 84-72 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5urbjc PefWen^.
pufucre ven tier '^Punul Imperatoria 4^^ naunt/jmrabe tn dm@(a^n«tgtt«i» ^ffi^^’amp;6fern ^ranlt;fen jnenneFè. Saó nsag manauefj bè febwangern 5rawcn vfi fletnenjtmbernwot geben. Sune ©au-rampfferbltttter / ober bue 4anb vonbert ©onimerPeten an ben (fielen gebónt/ gepufnert/vn mit fovH^ucFere vennifebt/ iß ein ebei Præferuatiuum, wann ein 2{ltJ ein gnintein inngee etwae weniger nimpi» Saß mögen auch febwangere^rawenvn^ Äinber brauten.
^.Xcglcre pulper färbte peßiIcnQ.
‘Jïim '®ibergeif/lt;icrbeer/jebeß j. (. nuv bf SptwurR ein halb (ot Q/nvan/(frcri*’ dugün / iebee ein quinihn/ ©anifer ein ©erupeitOJJacbßaUeß jn pninerz niifebö vnfereinanber: Sarvon gib eiin inßeier^ ten Elften einquinifin/iniij. ober iiiMeß feivoU toaurampßerwafpr icrtriben/ »nnb warm gemadjt/iaß üj.ober in), ßmif baranlffcbwiRen.
Ober,
Îgt;7im ein 3«gt;ibe( / bôfeinau^/fÇne ba«quot; rem tj.quintlm guten alten X^eriae/maeb b? Seefei wiber bantberz vmbwmb fn nut naßem
-ocr page 85-^“•■^•^Pfit'^tti?« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^
^Oem weref/««b biat jn tn beijver Îkfebê: ^ann er watc^ gebraten / |b febel bu aup ferßebefffen herab / vnb ^erftef; bas »be;« hg muniSôîàrfer/pfu^ barau^mj. ober i^.'^otfclvol guten ^fFig/ber wol warm ijl/ sfrutbß wol mtteinanber/baû treibe bureb etn titcbhn/ macho wiber wann/ onb gibo bem .^ranefen ein/ lu jj in baraiiffftljwujê. Vnonbpifulc flU'benbópn ftiijft unter bet 5t)n£jcii5wl)«(tfn.
Rec.Aliptæ naufeatæ,Gallig mufeatç, Boli Arm. præparati, Maziches, an. dr. j.Corrie.citri,Zedoariç,Diptami,Ange«’ lies eleôtç,an.fcrupj.Cinnamomiinte-rioris,fcrup,ij. Gentian«, lerup.s. cum infufione Tragacanthi fafta cum aqua Buglofl«,amp; pauco aceto,fiant Pilulæ in-ftar lupinorum comprefTae, ^albrian^ wurdet/onnb ^eibpirfelwiir^/rhùmt 45. Äegler/fonberlicb baranjuheefjen / -Über auch etwa ein ßiicFlin in OJJunb junemen/ Wann manau^gebet/ inßei^enolAulfen. Ober 3vautert mit l^ßig jerfiolfert / vnnO burebgetrurf t/lt;Scbw«mIin banti genc»;t/ »nb in eim gelóeberten 55ücljßlin bep jieh getragen zvnnb olftbarangerocben: boeh »
-ocr page 86-74 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?urbtePf)lrffJif5'
î)^ tudo alk tag cmcmete« QBer ^SBi^wu:^ 9e(/bkau^ frifd^emrdnem waffer mof gt« wafdjen tvoröen/tn ^na gelegt wnöa(k morgen mtebtern Ore OBetne »).4.6ffdöot frmeft/öer fot öenfefbtgen tagwr biefer fcudjt/mit ber ^uDf ©oftee ficher fern.
Æm rbcraiig g:ït ôtuef / bas (öifft burd^ben fitArei|5rt»)^}!ih-c!bfn/5iir5eitbcrpcfiiknR/ mnb wann and) einem fonlibi^anff bentob veretebemern e.
'57nn ber fkmen0èoÏ^btbenentvurf;/.feuamp;gt; ptefefwnr^/vnt) ^. ©etftwur^z Slngehea gênant : 3*^ ^pfenfraue/ktk® atiamp;ert^«(^ lof/Cfiantett ein q utntfeubô tn etm mafjltn ober »wf^oltn ÎBemô / bip ber halb tßci( nngefenbt : barren tnmf ein guten trunef trarm / bn magfî bar^u t^iin ein halb guintlin guten alten ^heriat ober 0Rlt;* thribat. ^o treibt alle ©ifft burdj ben fc^tvei^au^.
i^m Fó)Hn.b45crQïrngcroberrbcrfd)!ft05«irt =i?ci^en/tempore peftis.
'57im rote jeofen jwo ^anbrotl / ^ora^ gofrautmb 'Blumen / bie t^Apffelin von ^f^fenjungenz blawe Molen/3Ät(»j|en/ilt; beo ein Aanbood/^itrinatfc^elflrcn/Xor wentiU/jebeo tj.lot/Æ^oronteèivun;/ weip mb
-ocr page 87-garble Pcfïjlfni5. 7f »nb voî Q^fhen/ßref; Q^afifûnfamê/ 3tiP prcrfaincn/S^ipc(*vurç/,eôe6ui.qt«nf.îtf Wan/?7çgc(tn/jùïtet/}cbce i.ßttmtbw fîûcf î^vfc^ncib vit jcr|îo^ / geu^ Dan^ ^Îcgehn^ tvafFer/vnù ^rtfictwaltfr/ febee j.vterhng/ »n gemem »affer/aU vil ce bebarffz Wjltt» here burc^ bie vorè/bj gibt bep i^niap wap fere.'^u btefee wfferb tj.mdffen/tbu OJîrtf «lt;ïficr/ ober eine lt;inbern beßen OBemo «ƒ. ßuart ober nwß/ ^Kig j. ma^z rote liefen tj.^anboolI/XormentiUiourijßepuluert/ iMot bipiüiere noefj einmat in balneoßbu aberinoee -peinte fc^nabei ein ^defünz barinn fpec. Diambræ ein halb quintiinz ©affran/rot Otofenz jebee j. quintiin f epz vnb (a^ bjBalneum fiebt ©oie^e -perç* »after ift auîf ‘57drnberger maft qeßeUetz »nbthitti. Würtenberger maften 5îiîrn# berqvanaft- X)ift oberfrdfftiq Jper^roaftTet ijl im proffen ft erben ju Olümberqz^nno 1554. onb 1542, vberauft mt^üc^ befunbèz ban ee fein ©ifftbe .per^è julauffeniaftt» ÖJïit bifein waiter foi mû beft ntorqeo früh bie puiftaberzbienaftioeijerzvnbie fefjid^ beftreieijen z »nb ein Keine (einine töc^iin einer Jpanbbreit barinn ne$en z »nnb auff
-ocr page 88-ys nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jiubie pcfïilcnç.
tie hneflt;^rufl kgm. ^aù üfw^w«nidjt alkni öKgefunden/ fonOern ßdreftailed tie feben vergtfftfinö/ vnnöwcOm aller ■C^nmadjt. 3^ttc^ fenberheb bep 5tnp Oern/fo anbere Jlr^nep nicht wol b;au eben mógm/nup vnö beilfam.^'o man aber in einer eil / bas boßlicb .perpwaffer in fîcrgt; benolduffen nicht habe móebf/ mag man eine tn her eilbep ben Branchen alfo ma^ chen.Tïim 0\o(mwa(Ter ein halb quart »» halbfo»il0îofene(fig/îS)îaluafiern.^ô|fel/ »oll macho mit eim iSaffran gclb vnb tbu ein qinntltn beo be(kn Boli Armeni ex leuante barunter/lego jhm offt wan» auU bic linde brup.
5ûrfnnerjKhehtçi'’berpc)îiIfnj3,
5ïim ^Saumnup/bte noch ««^t ß^*quot; »f gt;t tig / fonbern alfo finb/ bao man .pnlfenz ßchalen/vnnb Äermmit eim ^JJeffer jer^’ fehroten fan/ brenn maffer bara»^. ^ar# »on gib bem Äranefen ;utrincf en*
^ürbicPcfhlcnQ.
“^^im guten lïbcnac j. quintfin / prepay nerten ©chwcbel f quintlin / ober ge# fehaben ^mghurn f. ferupel : jertreibo mit l^'arbobenebietenwaffer/ober ^ffig/ barm bao
-ocr page 89-^urbicpelîtlenç. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77
Ïgt;a6 @cf}c(fraut getegè ifî/gitô wann cm/ bp jbn futltcf^ Oamufffcfjwiçen.
©Off.
@tb j^m hep vorgemefbten ©c^wcbclô b qutntlmmeimwaïc^ gcfottcncn Q;p(P botter cm/bp j^n barau^fcfjwtçcn»
3 il l'i'ibnrnnit bu fer Offt tempore peftis.
•Wafefj tm w^ jum offtermaf/ fonber-hc^ wann bu an hilft gc^cn wilt / bas an^ gefielt/»nb btc ^ânb / mit gutem 3vofcn# Waffev/fo mit cnn jlarcf en liefen ob’’^a(# uaficrclfig / ober auc^ fonp suit etm guten Q:|fïg vernîtfc^t fep. '^ttlicb brauefjen bip fur ein bewerte vnb gcwiffc^unjl : fiene^ menein^atb fiebfin gutogebranteweinô vnnb vernnfeben ben mit nij. (ot S^^eriae. @0 fie bail aupgepen woUen/ (o nemen fie (lu trópinm ober jwep a uffbic ^ungen/vn beprcic^cn bteïtapk^efjer barmit.
Wiener vergrifft ftoffrat!0eincin =^:«ii^ juvcrtrcibfit fcy.
^tm ein frifc^cn (aib 55rot6 alfo warm vp bem -Ofen/ fo grop bu j^n ^aben fanp/ f(^neib j^nauffnachher breite / t^uc bic Olmben barvon/vnb benetz alfo wann im gemaefe
-ocr page 90-78 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fur btepeftilf 11(3«
gemru^ auff/ in ivcfcßcm einer gefîorSert» @0 jeucijt 040 OSrot î»40 €^i^t an fic^ / W C0 gan^ fdjujar^ öarwn wiröt : 040 foÖ man öarnaefj vergraben.
Aqua vitæ contra peftem.
^im guten Xberiae/vn OJïet^ribaf/je^ bee vf.lot/Ambræ Gri{'cæ,@anftcr/|côf^ anbert^aib (ot/lcrræ figillatæ tjJot/An* gelica/XoriuêtiU/'-^aiOriü/ QBci^munj/ ^n^ian/^ibeneU /eber iüMot.öto^ aücö grobiee^t/tbu e0 in ein ^o(beng(a0/ vnnö geu^ iV.ina^ brannten wein baruber/ ver mac^0 oben wol/fe^cea autfetn warmen «Cfen/onbrnbra offt vmb. ÏÖan eino atv griffen worben/fo gib ihm b«6 maffere nif« bffdool/ehe bann er fcfjlafft/lafj |hn bar* «uff fc^wiçf.iDi^ ipamb fonfr wib'^ifft/ »Hboifanbere ÄraneFbeiten jubraueben.
ihniftrctfc^nnftf'iibic Pffrtifntj.
07im^0Khffcf;^tfen/Q'pfenfraut/vnb öcbeffraut/ietlicbee einiimficbe.^anb-voli/geu^ baran ein maf) ® eifimilclv von einer roten ober febwaruc ©ei^/in ein ^in* nine.^anti!/bie vennaebe mof/vn vergrabe in bie ®rbeo/in ein feucbten^eHer/b’ bod? «ie^t mafferig fep / la^alfo fielen ;f.tag vnb
-ocr page 91-Turtle peflikn^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7?
vnbnac^t Smrna^ntmó^cvau^/vnnö Rpl^e lt;6 Durdj «in tuefjvnnb be^alu in «i# her gutter/t^n ein wenig Baumöl Darauff boeenie^t fc^imligwerOe. Qüannönea brauchen witU/fo vuttle bae (^U^ wol/vft ^ebs mit bem ginget jn / vnb Me »nter v-' bcrficly fe hufft bj 'Baumöl ^nwuff/S)«« naebU^iij- ^óffelnonobngefabrlicb ^«p «uj)/onb gib pe bemÄranchn {utrinefenz tegi^n in ein '35(t^/vnnb bech jhn wolï«/ ba^er woU fchwu^e/ fo gemept er :5S)ïag er aber ben fe^weip nic^t leiben / fo bep^U i^n @ott.
^iii anV erô/offt bcwcrr.
^im breiten ÏBegeneb tin Mnbwtt/ Oranten 5 wc banbvolk vnb gebratne vnnb gefebeUe |wib«lint ^«efe omevetnanber/ »nb tbne i^tet X^en«« bar^uz vnb brenna «up. ^-^onbitrem waffer gibeim inpeier«» ten?Öïan/obcr parefè ^Öeib üi.^èffelvol/ einer minber Pareren Q33eiboperfon ober Ämb / ^wen iop'elvoU. Vertreib bo^ ju« vor ûUwegen einer ^onengrop X^erwes barinnen.
Praferuatiuum contra peftem.
TlimXormentitl/'^niian/O'laterwurt?/
-ocr page 92-So nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^arbicpcfuIcnR.
Oîauffen / OBermuf / QBafhofbevbect'' ^omnu^/jeghe^ö cm (ot/ bann t^u au^ iZberuf ein foc/ mb cm lot ^ffegz po^ aP (co mitcmanbcran.
if i n ebd tranef fur bie pefiikn^.
■Jltm ^ctpcrwun?z'5?atcrnj»r^/^t6C^ nctlz ^(^fbrianz S^ormcntiH/ Ó^o^ta«^ ircitffcfsabbtpz jebcon. fotz fcbnctbejiJ ffernen puehm /mb geup baran cm migt;l tco aüerbepenmnb ßarefepen bnnnt«^ OBemo ' bepaftom efm parefen ^fbcti* g(af? 100? vermaefjf. QBaim coxtipj#^ gpanbenz fo ma^ man co anfaben ^ubran eben/affo bao man nur monj. ober;*. e0fï aitcb m rtm.ta^enzem maf morgeno mW tem ctH4tm(tc|cn ffpldpcfvofbaroonni^ nemez mnb p.ober nf.pimb baraufffap?' 5)a0 belaft ben OJïcnfcbcngcfunbzwnï’ bemaret j(m oor btefem OSrepen» ‘^atn? aber ber ÖÄenfef} fc pben mpefert werc/f? gib pjm bes trance n). f offefoof z vnb UP jbn barauff fc^m»gt;cnz fo tp er genefemm** btepr ^nmep ip pbr wt CJïenpbè gebdp fenmorben.
Ifinjjut pufuerpjrbtepefriîençvnb «tkrky
-ocr page 93-^HfbiepejîifmQ, 8(
Rcc. Boli Arm. terræ figillatæ , rad. TormétiUæ, an^drach-s. Sacchari,vnc.5, Huerifatamifceâtun ®C6 pu (tier5 mm öUftat^/ iva$ Oli iwifc^f» 5lt;Vfn Singem fanfl^cOcn.
SHirt bewert Præferuat'üum.
'51tin.po(0erblaticr/3iotbucfm/®ä(-t^c^eii/ quot;Tövinrauten/ leOce ein .hanOveK/ feiiös in ipnip guten flaref en Qßiniö/vn t^u Oaiju 2^mber iüjf (ot/Cet (ie^e nemS nur ij.lot/ »ft ßeben Oen Töem gar mc^t/ fon# ber (affend nur alfo aneinanOer fielen) fepl^e eg Ourclj/vno trurf 0 au^ / be^altß in tim ©lap. Siarnon nim »in), morgen alle tag ein guten 40tte(vo[l/0aiu(t ein ©0e( Præreruatiuum,©t{ic^e inae^èö affo/nim ^erniut/^aute/.po(berbftitfer/0votbult;’ tflen/jebeseinIßaibpfunb: bie ^Irdutter Po^ alle in eint ÎÜÎôrfer/ jebee befonber/ ttmf fic unter einer ‘^uebpreßen/ auch (e# bee fonber/ben fafft bamon/tbue ben fafft allen infamen / barunter t^ue j. »iertbed f. map ©ffig/oöer ein wenig mrhr/ bamacb bee fifftö ml ißz vn fo einen OJicnfcbm Die ‘Pepihni? anpopt / ijl ee ein OJ^an / fo gib (müp 4^ffelooU bifeß trfttf 0:1^0 ein jra)»
-ocr page 94-81 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jiu bie petitiën^.
fo gib )|ri|.^óffd:tïamp;er einem ginge 0}?eiï' fe^ennim j. ^offebolL ^amaefj (eg feu Äranefen niber / faner fefgvmen ifï fa^ gutSamaefj fo( er fieb jimlteb Balten mit effen vnbtrincfen.
Ürin (tut 21rRnf v fur bic pcgilcnç/ bic ba o fff bewert ifï worben/mb viIcnÄcu# ten mit ^ebolffen.
■^lim Ovauten/IBcrnnit/ rot Oneffen/ ^olberbfrttfer/febeo if.^anbooH. @to^ fit in eimOJïÓrfer/vn fo fieaüegefïoffen fem'' fotfmfteinein me^tn ober fiwfferin @t^ febirtaHe^ufamc: Öarnaeb t^uf.ina^gwt^ (ïfftgo ober bte ^trauter/ nim Damaclj ei« fuetyfpanovber einanbermefftn@e|cfcitt ’ob Kupffer/ on nim barnat bj anber / W bic Cranter in finb/ge»^ an^bau tuc^/pi^ pK^ mol vf?/b5 co bu:e^ ö; tueb h«ff:wir^ in ein ©la^lm onb bemalte in einer gmli^ ehe fûle flat.TVan man b; tranef btaue^tP wil/ fol met co febr wol vntereinanb fclgvï' rfen/ onb gï nuner beifer gt machen 'ban« jwife^en beibè onfer jraw? tagè/im 3biit me beo OJïono. Öaroon gibt man eim mH^ eiertë mû iig^óffelool/einer ÓBeiboperp” igcirtc mngë ein lotfelool. öamuff lafi m^ fn fc^ wi§è/oi^ warte fein/wie fic^o gebiet'
-ocr page 95-^urbiepeflifenç* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8j
^itc^hnftirbie pefîilenç / eins auffcinmat cmsuneinen.
^Qtm (fn^tantvur^ / runamp;c J?o!murß/ Ovautcn / jcDce j.lot/^orbcfr/^hnttwurj?/ ‘®ccF^i?Iöcrbccr/)eöe6ü|.qinnt.!Xormlt;tt^ ttU/OvctttcIjwiin?/ tvetfien ^ipcamwure/ Bibergeil/ ilt;qltc^6 «f.qutnt. flop Dte purf alle rein ^u puiwer/Oamaf^ mifc^e mit en» guten X^erwt ju 5tüc^lin/ beren feil eins wegcifguint. ©nfole^es ^üeljlin fell Btlt; l^etfon anif ein mul einemen/ Bee morgen niMjtern 3tè fit ein perfon Bip voigeinclt Äuc^hn nit nieß'en/oB’ brauebe/fo foil nid nemen lt;^cbfenjungenmaffer/oBerÜvofen# Waffer/vnb Bi^^udjlin Barin jertreibê/on uuflf ein mal einnemen. lt;if o gilt gleich / 5» welcher jeit ce jn anfépt: Bodj foil er alme^ gen vorhin gar mol Barauff fcbmn;en.
Pillier fur bic pcgUenç.
,^tnt plot ^iipbor/iflot meijfen 3mber/ flot ^mferfanBel / puluero jufamc. ï7tm barnacl} ^trfin/t^ite Ben in ein nemen -pa fen/gen^ ma)fcr Barnber/la^ Bè ^irfen fïc bü/bi^ er fie^ nutfen miS.57tmBê .paf? mit b?pirfen 00 ^'emr/gib Bè Äranrfe i.guint. Beo obgefebribnè pu luero/mit Bifee -pirR*
55 n
-ocr page 96-«4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^H^bte pcfîiknç.
walfcre/cm guten truneP/ fovK er magvlf etnmaftnnifc/wnD Oaeauffamp;ae wdrine^' SS^ugfll^nauc^tuolnoc^i. fruneP oDeriP Çernac^ öee waperö/ofm Das pu(uer/ t^un (ane je warm er mag.Sarauflr fo( er fc^tvi ^en/wnö fidj warm ^aftP. QBann vorn tt^ 0en febwei^ eó noeb nic^t wofte gar gut werben / (o magfïu )§m welf bas pullid' mtt bP waßer noc|j etn mal geben/fo fompt ergarbalbwtber^urec^f.
Jpm Hatwcrtjcn furpclîdcnn/von ctrliAcr
07tm 'ïDegernt fraut/ @. ^ebaneefraitt/ Q3albrianfrauf/)ebe0i..Panbvon/roKrt Q^epfup ober Q5ucPen/fo an @. 3oBannö tag/ voraulfgangber können gebfoc^ef worbP/ni.^anbPoH.^aePo allee fUin/vnö fovil bie^rauter wegP/foptl thu befi beßo’ S^^enare barju / (lo^ ee wol ontereinan^ ber/snb bemalte, ©arm gt;e liher ee wirbt/)! beffer ee wiibt^arvon gtb etm ïnlïcfertd^ ctngumtlmvnb laf; )hn baraufFfe^wtgtf. ^0 i jl auc^ fonp für alle @ifft gut.
ffiiiïpcg'erï'ijifûr.
'37im gróne ÏBemrauten/ fooil bu Çabtii fanfi: je^ntlb pc gar Pltw/vnnb pop^p'ti” eiiD
-ocr page 97-^iirbic pcfWcntj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8y
«m OJÎôîfer/ber tnebt eifen fvpï^eu^ bamn ^cn beften Q^fîta/fo öu ge^aben inag|ï/vnö prezee miteinant» burebeinfauberebtefe tucb. 2(uffbe6burcbgepre^ten(ulbma^/ nim ttiJot guten S^berue/jertretb j^n wol bannt onb bemalte bann anff in eim @la^. Sarvó nim ein ^óffelooU vor bè fc^laften gebenCieb tveUo lieber morgene nuc^tent braueben ) ba^ lapt nic^to vergiffte bep bem 53ïcnfcben.
Sfin ^ii te h «ifrigc Âatïverg für bic Peftilemj.
“ïiim beo beihn^bevtad'p.lotzOJïetbrP bat i.lot/b* iatwergê vorn ^ïp ein balb lot/ Specienliberantis ein quint.Xormentil/ i ^iptannvuJKboli Arm^ebeo ein fenipel.
^ie wurzeln rmb ben Bolum jerjlo^/vnb 1 macb mit bem anbern ém Latwergen mit 1 ^itrinatfafftalleo jufamen gepüjfen.
» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^inbewerttranefbarfur.
; '5timbicruiiolt; Wurpetm von ben getben i ^anenfüßen/mafebe fie |auber. SUb mart . fieertrucfnc/fo t^ne fie in ein ©Ußzfebüt Tßein baruber an/baf; er ober bic wurzeln gelX.Xbue barm gutenïXberi.'-'/vnb o^n^ j gehobnen (Saffran jur ‘£o:re(tu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«’S
1 «neinnanber ßebem 3' ^^w^ö'’’(’‘'ï’('I^ i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?5 «i
-ocr page 98-85 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5“’'ï'’cPff^*^f*’^‘
be O'er C6 ip. -©arvon gib dm parchn inf’' tierec CJJanem Keineß^edjerglrt^linvoi/ öannn juvor squint (in guter ©benae Jd' triben fep. ©ue mae^t tvunberbarhefe fLbwtizenvnbipofftprcbiertworamp;en.
tóic ianrerefe» vorttifv. ÏÜicpc ©octof
21 (»biofiiiiJ 'Jiing fdt^cr »ereignet/ viiv »ilfaln^bcwcrtb^t’ 7ïim 111. faubere fofe^e (fper/tbite pc «in bdben feiten auff/wn blaf; aKee beraufj/wJ bann iß. iyuü barnat^ bie feba (en nut g»' tem 'iBeinnifefj? tsapTan tin/vu mac^^ mi£ eim 'Xaiglin wé ineM vnb(Spcrc(ar ^U' 4a p fit a(fo in einer bei(Ten 3lfe^en bratend boeb fibe/bap fie nicbt»berci(t merben/v^ baß bie 3lff(jen nit gar ju^tip fepe : Xer fi’ elft vmb / bip fie^ bie fc^aien anfaben ;d' fpaiten/ fo baben fic bann gnug/fo pop P’ gfcicfj in eine 3)J0rfer gar fubti( / onb tb”’ barju gute 3( (evanbrifc^J ©beviae nij.iot/ on bife naepgfebnbne pitif alle Hein gep”* u(rt:nam(i4/Xormentiütvurp/^ßibend' (en/meipen ©iptd/^itman/iebeo anbert^ ba!b quint jïronaugiin ein quint, ©irpb' trcim/^nnetrinbê/geibc ©anbd/gcfc^oW ©cKtenbeilvAritronèfcfKfp'c / weip vnd* Q5e^2/parabip^o(p/niufeatnwp/iebeßi’b
-ocr page 99-5»r t»tc pc(ïi!cï»R. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87
lt;lHinf. timbra/ vnö Q^ifam/ jebce etn Kilb flt;fupd/ tvcißcnScnfffamcn ijJot: (lo^ ’witcinanbcr an / ju einer iatwer^en. ^'6 *ttu^ aber ganij wol gegoßen fein. Sawon Wmpt manuur fiUjorgeiner^ïbw gro^. *^€inn aber eino inßetere ig / fo gibt man )^ie ein qutntün in (Tarbobenebitten/ Çaiiran)pffer/cber2:^ornientinwaO'er. ’f in {tute fiAwerpen furète pcjtilcntA foAiKb» 0utfût Alle ®iffti)t/bieeöbtncbfd)vri^en ober vnbAwen «uptrfibnÖlentAudb benl^tn^ bem fiiibic Wfunt.
^im n'.groffe weffebe ?7uf5/wo( gfebeftz T»).gutefrifebe Jeige/Oeautten j.lot/^ef * mut anberthalb qiiinf.^n^ianiiiblof/rnn be J;)olwur»j viJot/iange ^olwurtj ij. (ct/ XormentiU/®iptani/4orbeer/)ebeoj.fot/ ©altj einer wdfcbî'yîulj gro^twao infîop fenip/bae jlo^/öne anV fdjneib Heinzvnö waebö mitJ^onig/fonü bn bebar|f|l/in ei* ner Latwerge. Öif: gibt nun ben ^inbern in einer warmen milcb ein für bie Qöürra. Q?inalt6 mago lauter / ober ineimtrüneh lin teilte einn emen / einer guten -^afeh nuf/ober Heinen falben ^7u^ gro^.
ihm Aubera Aud) febr nutjlid?®*
îîimî^upfern/^TBecbbblberbeer/vnnô 55 i«i
-ocr page 100-88 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5ürbicPf(ïlt;Icrt^
Q5(rtcî)Ktcnivurç ( etliche nemen Dvaufcn* blatter barfärz »nb t^unaue^ feigen vn’ ein tvfiitg0;i(i? bat|u)|et(tc^e6 gleich »itt Jjalte in eim gute Q^^'tg mol verbeef t/b^f^ von i^ alle morgen ein QBeefbolberbfi^ ober nj.nuebtevn / vnb ein Bußlern/ fafî^ ij.jiunbbarauff.
^uit'ic pc(ïi[fnt5ifd)c2Jcu!fn.
'Jïege ein ^weifaeb tue^/eineo viert^ei^^ breit/ in ©unbelreben maffer/ vnb feg^ ”' brer/fo wärfin munber (eben.
Oben
5îîm ein .^anen/ropff f§n an ber^ruf^^ vnb bmö fnalfo (ebenbig mit bJoffer J^a«lt; auff bie Genien : fo uue^t er bao C^ifff lt;’” fiel)/ vnb Wirbt ber OJienfeJj gefunb. ^O«” gt;;)anen vergrab barnae^.
Ober.
5(im bie Grotten/ wie (te vnter ben afti” 2S)?auren wohnen / burc^ßieb fie mit rill’ fpi^igen^oip/la^ fiean ber (Wonnen 5^!^ ren. roc bûrre.^rotten binb ober bie Q^b’^ ter.Q'ô b il (ft/vu geÇet bie flater vô (Ïu«l’ an auff.®ao ifi vilfaltigprobiert worbdi' 5» viijnttigcn pcfiiicnçcn/bic niùti 251inbflt;^lcidgt; nennet.
'^ermifebe bc aderbeften (Serpentin ««’ robr*”
-ocr page 101-garble pefîilenn, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;89
fob^nt (I'perbotter vnb kge pPaflcn»«'^ «ulf» 4^a6 Guuickt auclj andere §artc ©efc^wulpem
if in Peaker Peki Im^benlen bu intt 511 offne/ mb bus ©ifft an^511 jic^cn.
Tîtm J?ol^icr('(attcr/X4u('cnnufl/ge{-hn @lt;n#aw{/Kamp;ce ein f^an^voQ: ©to^ Kbc6 befenber ju mlt;^I: ^^ar^u t^ne 0« beo |llt;nX^erw($ / einer treffeben ?7u(f «ro^ »nnö wn (f'^erfdjatenveil J^ime ven ek nemfaugenöen Knaben, ©top ee jufarn^ men / öu^ ee ein ©albe werbe ober Pfla;» ßcr.Qstreicbö auffein feinine :Xucbvnnb lege tiuff bic'Keulen, ^ajeuc^tbab ©ifft vberfc^wencflic^ ;ttfaiumen / vnnb bnetjt auff/vnb wirbt ber O'ienfebaefnnb. ®ab ijï gar tretfenheb bewert, (f theb nemen b$ puluer ven /)olberbïatter/ vnnö ©enfp mebl/gleicbviü^ae mae^ê fican mit eind halben Cf^eegrofj .pefek / ven Oveefin? me^l/vnb einer J^afelmte gro^ XÇeriat/ bi^ ee gleieb grün wirbt. î'ann madden fie §ftg(in baraufj vnb lege biefdbige bbev bie ^Ïater/wo fieam 4eib iff. H^e ee aber art eim '^Sein ober 3lrm i|Ï / ba legen ße eo üf. Singer barunter ^erab /vnb wann ed bur:
53' v
-ocr page 102-po nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^»•'Ï'icpelltlfnç.
wiröt / fo legal fie cm andere auff/ bt^lt;^ fic^ öffhet/viiö fc^wtrt.^tltc^ nemèanein lt;Scn|iineÇ(/ öd (ij va ^^ereUr: ^ara«^ machen fie ein Æ^aigün/ »n iegenb ce vher-
Ober.
^7im amp;ee Ärautd von ben wifben ïXau^ fentfe^esn/nnt amp;’ treijfen Q^Iunienfivac^^i gern in bónen TVifen / ilifonjl un Q?lat' tem ber juinen glctcb ) ein ^unbvoö^ S)uô fenb mit Codent bip ce muteb ivirbt/ fo Kv(îop ce bunn in cim CSXôrfer / vniif ïege wurm wber.^^ zeucht anc ®i|ft auf-
5amp;r bèfe fd^ïPUrçc ilifïtirtc bUtem ibr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5U^
?7im ein '-5 (un von 2(inbecr/Vua lup^ na genannt / lege es ulfo ftifefj buraulf/ bas tbtte bef tage «if mai. Ätm man bic ^Matter nic^t frifc^ haben/ fo nim bic biU^ re in ein frif^s It^u^er / fo werben fie wó ber frifc^/vnb lego ban vber.öte sieben uh ieJ^ió vnb ©iffiaitp.
©ber.
^im bas weip von zweien ^pern / t^ut co in ein ©c^ûffehn/^eneibs mit eim (u^^ (echten ßnef(in ^(aun / biß es wirbt wie ein grüner Ädß. $Oon biefem nim eó lier
-ocr page 103-Ruftte P effilent;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9*
»KV halben ivcljcbcn lt;110; gvotvvnbbtnbe darüber. Xlanetvere ce / jo ofte ce bûvî wil werben.
JÓK pcfnkitÇifiVf Bciiknwon cim^ttpbi* Itj^cnorf «nein anbei» jnjicben.
55uvdj^idj bu .pautmit dm 'Pfriem ober OJlcffer / minb jteef ein jtucflin oen lt;^^rißwurfte( barcin/ fo|cudjt bic'ïVur-»;elöa6@üft an fic^/onb wirbt bj 5teifclj/ ba bic ^Vurijd jkeftz ÿan» faut. 2l(fo fan man einO^eulcn an beeîJîenfefjen leib brin gen/wobin man will. W^ann foil fub aber bcfleilfen/wan bie Qacul am J^aiipt/ J?ale 2lclj|el/baemanbie Kuriki cinjteefe ob bemli'lenbo^en berplbcn^eittcn: 3P fie obenan ben bewerben ber ^dnen / bae manne obbcmÄnicbejlelben ''?gt;eineei»v (hcfe:@o ficb» aber aufiwenbig niebte leer* für gibt/fo thue man ee ob beiben Linien.
^iir pefnlen sifebc^enkn,
5iim dn grünen 5rofc^ / binbif^nbem Äranefen alfokbcnoig anff bie Q3eulen/ bi(; er barauff färbt / fo wirbt er gar weif;/ »nbjeue^tbem ^ranefenbae ©ifft aupz bae ergemfif.
Ober.
^im
-ocr page 104-92 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^urbiepcfîilenç.
^Îtm von gcffo^ncn ©forptonen îgt;^ pu* «er / mac^ co mtt Jvcienwa^erz vnnö fin wenig CJîeHe jiienn Pfiafleri^egs vb«' OÙ Q5e«tlt;/fo jeuebf ee Otc ©iffugFeitanp' i䀻@cpabc(i«täber5ublt;^tkn/wgt;«nn eroffemtt
^7im ®teinpfeffer/gr«ne '^Beffßo(amp;(f beer/J^etOrtifc^wunDfraut etn ^anOvoß/ Oie ^eer jerßo^/vnO ^erfcIjneiO Oie .^rau^ terrX^ue eo lUeü in ein newen ^afê/geu^ ein bnlb nw^ 7Bein / vnnO ein bfiib nw^ ^u'lïenO lt;Paffiv Oa wn / (a^ co Oen Orittfi’ theti rinfwOen. ^Ban eo wiOer erbaltef / ri’ wufeije Oen ebenen fc^aOen a(fe tag 5we9 wafnvtOüfent Ïü^jler / mit etm parten ©ebwarnm: SönOnae^ Oem wafc^ê (egi allemal emfrifebto ©ebinohub vber/fï lapte nicht ^ubeikn/btl One bob lt;’0^6 bfn aub fompt. 3^046 lïtcbmfaub Onn/b (eg es jn vor ein weif in One waller / Oanni man Oen ©chaOc aupwafcht/ bib to wateb vnOgfatwirOt.
^ov ©lift/ fo etm gege* ten worDett
WWerffiitfe.
-ocr page 105-5ör(ßtfft/fo eint (jccfcbcnwoiben. 95 ® an einer befergf / Oaß er ct^ wa$ »ergtfftß gcelfen oöer getrun^ cfen§ab:@tlj|inJ6o(öcrb(u|ltvap fer ^utnnefen / fo fdjabet e^ i^m gewtphefj nicht. -Öhet.
©ib|m von volgenbem puher |. Cjuint. barju nim (îinhorn/iïUèOoOawg/'Cchfc*’ SungenblnmUn/ icbeoj. quint, gelöcherte 'Perhn/bereitS Q^oriilöcr/gebrent ^irfch” gc^urn /feheß n. ©erupelz (fichennnileP .^irfchcreuh/'^ngenfchC^olb Flein gefeilt |ebeo|. Scrupel / mife^ vnureinanberz vnb bemalte.
Æmanbere TOibcrCBifft.
^imbcebeße Xhcv^cóp. l.gefchaben .^trfehgelârn / im i'^rcUV’gper. gefangè j. Çanbootlz ^erFnitfchte tVecFholberbeer j. j^anövotl / vnnb ein ^albc '-Bibergeil ^er^ fnitfehsadeo / geufn. maf weinß baran/ bef aUerbe|ïen/incin farerß ^(af / vermache wol. Sarvongthauff ein mal ein ^óffelvoU cin/OJîenfehen vnb vieh«.
Wer (ßifFr in ihm hat.
^rflifh gib im eineß Igt;fennia6 fehmer (molt liber ein gà^ee z vA auffo wenigße h quint. einemerÇaefehabè lt;fmhorn/ in eim trönef#
-ocr page 106-94 körbte Pcfîilcrt^
tvAttcHiu lüft Iff wane cm. 0}?ac6c jm batt i.^dpfi^m von QJcneöwtcnwnr^ / bas er» 5u on (rutfc/fo jon 05 ©i?tt »n«rfic^ au^^ gegoßen weröen.
Ober.
‘57tHinHtjycn ©djtveamp;eï fkin gfpoP'fH einer linfengro^ gute X^ende einer weh fefjen ^onen grofje^ertt eibo mit |.(. brail-ten wein/öj es wo( »crinifcht werbe. @ib^ ,manff ein mat nh/bao nimpt bae ©ifft/ »nb fent bie @(fc^wu(|l/ man ber SSXenfefe auffgetoffenwere.
Oben
@ib imtii. ober ini. -iöffetvon gefottenf -Cuittenfafft / ba weber .^nefer noc^ j^o^ nigin ifl/mit eim falben ober ganfte guinb gefe^aben .^wfebbemo / bao im ^ret(Tiß-fien gefefft t(i worben / vermifefjt / abenb^ vor bem feb taffen geben ein.
Oben
lt;Senb 07a term un? gar wot in wein/vnf trinefben ettietjemorgen nuebttrn. Obet braneij ©n^ian glncbcr gefiatt-
Oben
©eub /^irfehinmarefin wein/vn trirtef b? ettic^e morge nuebtern/anc^ wot wart«' Sönnb trinef ba» auff wein / bar inn ^ibe^ neUwur^engefotten. «^ùrS^
-ocr page 107-^t erster 2^^ (if/
quot;Son allerlei) ^^iinkn ' î'uiïf)f)aîrcn/pc(^ff(buflcnbnf-fen / brenoen/K. aefe^ehen / vnb berfeh ^*£Sfn 5»fàllcii. tek^^kiebcn von Kauben/
0itr«ebZl^repg/ Wnnn/alten Öe^a# ben/vnb anberen eiifpili# eticnanln^en.
Qlgt;unbarijnn/
^nleittunej/w effen fieb bfv ben Pej wtinb#
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ren jubelten.
. JÏS^^ @ fonpe^ fer 2Viui0arßt tjär^ ’^’^^ ^®^'” ^quot;^^^‘^ ’^®’^ S^rutt^ ri^^^ rfeabctf/'’gt;^ï’.^fni‘^‘^r'^^^fr^^lt;’' «îÂ^fâ |ji((pf(jii„^j.^.,j^(fi XBetber/fon ber aueb ver bew/wan er binbenwtil/ ba^ erweber Vimbel noch ^rbi| elfe, (fr foil «nel) nicht fin Köt« öer baßer Fomprin bie j ‘ÏÖnnbenober feha beii feb en ÏG (Ten.
. Qöann bu Fonip R ^u einem ‘^erwunb^ fen/fo meref von er^en / ob bic TBiinb fep an einer tobhehen fîatt ober nicht: ^av^ f nach ob fie feicht ober tieff fep/ vnnb vache p fie mit einem ^iffen/bae barrit gehör. 311 rt fie bann Qäemfefirötig / fo mm bie lebige
-ocr page 108-9lt;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wuntgt;art3ncy.
Q3ctn Çcr4U^ gan« wnö gav- 2^fï dnTtbrf nb/ (o nicrcf b^ adtveg bcr t^cil btr Bibern/ bteab ifl/gqcnbc ieib/f.^utinb^ $(d|W bcranber t^nï reeft ban fer: Berfar/fo nim dn lt;5'eberfte(/ vnnb mart bue bu babep etrt fcbnetöenbe'57abePvnb fltcfj bnre^ ben 5lt;’’ berhel m ben tbeU / ba fie ab ifl/vnnb bert »bertgen tbetf bér 2(ber / feijneib gan^ »n^ garab. 3ber benanberntbeil ber 2lbrcti/ fue^ mit einer 57abe(/ »nb ienefj fn herfur' enb ^efftinauc^inbaó i^teifebanfrffatt/ »nb wafe^e ban bie^Bitnben gar feßen mH Ovofenwaffer / ober mit ^ein/ MrinntH 07e(îe(n gefotrê finb/ober mit bem bernai gefebribnen ÏBafer ber Cranter. 2i|Ïbart bem ï3unbC etn ©lib lermnrfcfjt 7jb miigt; ‘bann ben jerfniffe^ten t^eil gamt onbg(»f lerau^/bann tbetefu bae nic^t / fo rnürbt ber'ïöunbïam. Sas Töanbmaffer/ba' mit man bie OBunben aufmafeijen fcÜ' ‘ maebeaffo: Tinn ^raunneUen/ ^grime^ ni/CamiUen/^oßen/ ijtotbuefenz eine fo mlalebcoanbern : t^eufj kaffer baran/ ia^ gar wol burc^einanber fieben/bamaeê nimbe vom ^^ewr / fep^e eo bure^ ein fall' berß Xue^i/ t^u «o in ein @uttergla^/ »n® be^ali^
-ocr page 109-VÜiinbrtrtjftcy. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;97
( nbsp;nbsp;fec^aUô i^ n febon. Öurvon nun ein wenig/
»van öu fein kbarff|t Dun eut) et (über öer , nbsp;nbsp;tint Janhen will vmbgeben / Oer beOarff
, nbsp;nbsp;nbsp;kin gar wol / Oan es ntnipt von Oer 'Ï3un«
1 benbicötidj vnö @efibwu(|ï.
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wtcbic ^«nïgt;C(i0ebdFtV(W ^ciii«p
j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcUfoUciïroerOcn.
) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^rtberwiinbennobtiubefften/fol^ffh
/ nbsp;nbsp;veie em J^afft von OenunOern eine jwer*
/ nbsp;nbsp;djenjingero weit/ vnnO maefee bann ^effl
/ weifièl/biptt jein anbero notitrjftig/ne^ tn ( nbsp;nbsp;einem flar von eim ^'p/onO tbu fie ^wijcbè
1 ïgt;ie ^OâffttOJî.tebe ban ein Pflajler vb Diagt;« j nbsp;nbsp;quilon, vnb lego aujf bie lÖunOen. '57int
1 nbsp;nbsp;ban ein weijfeamp; iÏ^ucb/ vnnb neç ee in bent
1 'ïBunbwafjer/truefeauO /vnb netje» wiO t in eim wol ;crflopff«n lt;fperelar/Ieg6 alfo lt;nbsp;vber bas Pflafler / vnb la^ bao erjl Pfla» fier ligen/bip an ben brieten tag / bamaefj j binb €6 auff/ vnnb wefc^ bie ^unben gar j^'-^on mit bem IBunbwajTer/ober mit 3ïo 0 nbsp;nbsp;jenwajfer/vnb leg anber CÓiai jfel bm / wi#
/ nbsp;nbsp;Oer ato vor / vnnb ßreieb aufjen vmb bie
tauben bie@alblt;n/bieba beip Popule«« (^ nbsp;nbsp;on, vnb binbe barnac^ ober mit bem pjïaf
5 pcrDwquiloibtbue jm aU vor.^mlt;5om*
-ocr page 110-ÿS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tTimbitmiicV.
wer btriö einen alle t«)^ brep waf/tm '^^ n.mal/vnö binö in aßwe^ in ber OBdri«’” Mß bte ^unb betf ifl/llmW am vwi. t'’^ ober XHM'^g fön ber ^«nb haben, '^an'’ ban bie 'ÏDunb wo( halb bnl tfi/ fo bmb0 aßetn mit bew Diaquilon, ober mitCitro* no,bi^ itérât lentil.
ÏVcô man pdf m bepten her tünnben »erhalten foil.
.Reffte fern ^Bunbenaaffben ©laicbc bubarlfll few«K|terfi^reeF€/ba| fie wen offen ffe^en/ ffe |et(en wol wtber itt/wan? biedenfompt / bau ©Iibwaffer UufftiV* fo witgroffew febabenongebefft/aU wöi* eo gerefft iff. ^te ^efff nabel fell ian^ onb bamvober Hein fein / barein foil av”^ ein aranen feibin JJaben ïte|en. QJnb n# wan Refften wiö / foU wan «ic|t aflei» bure| bie^^ant/fonberaud} wol bürd} 55 ^leifclffecbenan beiben feuten / »(1115 wit eiin Jeberbl/ober filbern Dvcßrlw wol bargegen galten/baf wan bfnï7abel eben barein ff ecbe/ie. fonff belle allein bie Jgt;»1 oben jufamwen/ onb lanift bag Jteifeb wi bie2lbern barunter ^uruef/onnb wer bqïd Hielt öe|e|ff/|eilt auc| heffer, ^mtu ahei (ill
-ocr page 111-ÏVimbcrQiTcy. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99
^î^ '^unben Refften / ö« über b^ß ^aupe ^f^ft/ober ö^'gktc^en wo oil 3i)frn finbz i’ Üft^ öic^ / ^i^ Oll Habe bn) ben Stbsnt I0ffe^/»nnb ßteb tuff genug wß^fofe^/ gt;»» pub btnöe eher bureb bte/Muf/fllö »or^ ttfn am Refften / onnb faß fdn-^aflrt vber ®ÿ«tag/ febnetb fualUantf / co were bann îxr febaben öberfebwenrf-’heb groß/ baß bu f^nbteß erfennen / baß co «titeber ^d|ft langer bebbr^f..
lt;i’t(icbc b^ß^tcngar fcmlBurtb^ TOeni al)cröaö ^^ewaibaußgebt/ bm muß man ^fß^ten / onnb |bc belber man baß ©ewaib |tnew bringt/ ib^beffer/tbc bann to fall »nnb febwar^ wirbt, ^ß er beeb im ^tib tvimb / |o leg ibn oben ^öber / a(ß vnben/ fß bringt b« fbm btt 5)drm beßo beßer btnem, 3ßeraber»nter bem ^labef ver^ ’vunötz fo feg ’n »nben böber/fo fompt es bicb aber fancier an ihm faß ©ewaib bin^ ftn Juthiin. lt;Rinn bie ©arm erfaftet wef ren/ fone^tueber in warmem Baumöl/ ober^eirt0(/ober»ngcfaflt;?nem^ntfer/o^ ber ©eißmifeb / (cgß etUeb maf ^imfteb warm ober / biß fic entfebweUen/ »nnb ßeb (aßen hinein tßun:©^’ruihtlß'twoP 0© ß
-ocr page 112-ift» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VPiint'Ärrncv.
wann her gewunüte öen^tt^rm wof an fiflj jeudjt/ nnö man bargegen öm Q5auc^ i?^ nnönnterlxr OBunöc wot ^erau^ ^euefj^ '^Bannamp;aö^oc^ / öa fü^crau^ fomm«” finö / ju eng woUt fon/fe fc^neto ce wlt;igt; ter / Çalftibn Darnach vnnO gibl^m^wt^ ^Hnüfrand. 31^ ^‘^^*‘ wdttn im^«^ ^unb/ (»(e^i^nanffötetc^er Serben lt;’gt;’ ben 3lucf bba^ er nn^te enter bem^aiiPlt; Çab / enb wan bn ihm bas ©ewetb etn t^i wtUt/fo fibc eben bafjbte ^armnitvet^ wunbt fepen.
Wie emetn/ber Weibwunb ifl/juhelfftn-
QBilt bn einen ber wetbwunbt^ / bf^ bem (eben erhalten/fo muß bn (m benfeiH iDarni gar abfe^neibe/ gletefj tn ber TBiiti^ ben/ enb binb pn ein filbenn Ov^or tn bef abgefc^ntttnS gt;Öann/a(fo.Xhne bè ÙanU an ber einen feitten eher bae IK^or / viwï’ baó anber t(tet( beó abgefc^nittnen ©arm^ an ber anbern feitten eber baó i^6or / alP bae ber ^arm wiber pifamen r^i'ire-Q3ni’ baß ^^or muf? jn beiben (eittcauftgemcrP fenfein/ boc^ nit fefjarpffz enb mu^ fc^id jwe9 ©(tb (ang fern/ baranff mnti bn (bm ben Sarm ju beiben feitten aneinanbit bi«-
-ocr page 113-tÜnnbar^ncy. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loi
hnbm/vnnb ntm dn grünen ge^tvimcten fnben J'aBcii/ fec^ófac^oöemKhr/ bar-nvgt;cb ber italien grof? ifl/mac^ etn fec^nut baraufi / wnbntmalfobdbctbdtauflTbae Dibor / vnb ^cb an bcr dn? fnuë innerhalb bfê auffgetvorffenm am Dî^or aniubmbë/ fo fonkn bte 'Ó4rtw m'e^t bcrab : ^7tm bie ©^nurjwffady vnb ivann ßf gegen ein# önbervnibfcfjfeebß/ fo madjalhocgeniioë ^tndpff vbereinanberbas tßue bip bu baa ?vbor jnnerÇialb ber auflf gewor^nen ere gar nerbinbeß/ vnb nbertninbefl/ fo fônnë bte^nèpff nichtauffgchtt/vnbbfeibt oÇn allé forg.fÙnb niaelj bas Dî^or weit gnug/ barber '^^nflat barbureb màge. Qtô foÜ aiidj an ben orten wot bief fein / onb niebt fcbarplf/ bamit co bë öann nif ierfebneib/ bdl )bn bann ato anber Ïöunben. t^r mag bannoebt bephalben vierzig ober fûnjf# ^tg jar (eben. 3‘’ -^atiptwunben / foteg tgt;ber bi^ Pfïa0er. “ÿîimgefloffen Boli Ar# mcnijovilbap bu bao pjïafter init ober# ïiebenfan|l/tegjn mittëauffbao Pflaßer auffdnbeiwffïin/'onnb geupHvofendivon •idnó( gemacht baran/ onnb r ibfo bnre^ dnanblt;r/onnb »berieueb bas P|ïa|ïf. bas
©© U,
-ocr page 114-IPX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÏÜuttamp;arijncy.
wit/a(8 «ne ©c^tUin^e ötjf/onl refunds mbaóPflafïcr/ btpwbcrbtcmitu/ »nnö (egdl^maufte^aupt vbcröU ‘Wunben/ burburd) laufff b« ^tç vnnb ber S5amp|f ^lt;rau^.2JJïac^ aüt ta^f in newee,
ÏPte man cm proffen gt;0crm / eberem enberö o^w «Uc naï'd ^Ärmaflerittb bufften foU/vnnbbae bcßcnjl/bann mttVhbein«
@0 meref / ob bic TCunben (ang obd ?«»■lt;? Rp-3fï f« «j« Spannen iang/^ nim itj. Jgt;a|ftpflaiïcr/b«e iftwebere j. JingerJ lang onb breit fep/ »ft ein icgli^e jnnfacb: ^hmbanbaß tvei^ non ft), ^pern/ onnb i-lot/tvcilfen ^eprauc^/vnbii.lof Gumlt; mi Arab, toto^ bic jwcngarwolvntcr-einanberineim TOrfer/ fc^ftttba|fe(bt^ Puluer in ben Ö'perfiar / nep bann bft brep Pßafter gar wol barinn / »nnb ft^ bic naffe Pfiaper gegen ben anbern ober/ la ^ alfo ligê ein tag ober jwep auffe langf/ bj^ bic psalter wol erwarten / fo helft ban bic Pßafler oben gegen einanber / i^eei« .^a^t von bent anbern/ i^werc^en^iW gere weit. 'ï^nnb leg ober bic QBwft^ ben ein ringen SPaipel / vnnb bae fe^
-ocr page 115-VüanbÄrQneyi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;to;
'51dfftn davanit wf^t fomme / die ^ßa^ per ivurden fonjl «b^ctvatdjt/»«b (ap a(fo pepen nj.odev tiO.wa/bip die Ï^unden gar tret er flardt/p watc^ dan duppa p er nut warmem walfer wider ab.
5ïtm'TBaï'oenfóvner / fevifdu wilU/ watete fic vbernacamp;t m ‘-^renfUenwein/ morgen^ verpop miteinander in eimOJlÓr^ fer/geup wider ein wenig ^Örenntenweinö danm/lap (.naebt oder n.peben / dan geup den wein darvon/ und febfags mol mit eim J;)oln. O^imdann weitter die ^wouibepe Gummi, aiip der bXpoterfc/ fd^neide dun/ »nndtfuie ^ee^darju/ einofowtlab des andern / (egd vbemöc^jt inQ’lfigoderbren« tenwein/ geup dee morgend wider Çerad/ »nd febfug das Q5cfb vnd die Gummi, mit einem )gt;o(ç erp mot xpue dann den ge-^topfften Ibai^en dariu/v-nd ein wenig ge riben^iegetsnebi/ due preien auff febmaîc (ôc^hnoder Q5end(m ^u beiden | eut évier difTBwnden/fo bleibt ce vap an der J)aut. WoW^ die ^dndlin ober ficb / fogebt die lÔundcn jufamenz auff oder neben der wunden/^nd bind dê die iBundè/wie ein 0 © iiij
-ocr page 116-«04 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tTnutarRncy.
lt;gt;»!?lt;!« '^:i«amp;fn:9Jföcl^ öcrfctbi^cn ^^IP Vît ober wenig/ ent prefer Die auff O^iW^' Itnoöer fcbnnUetiicbUn z^ober fd^nürlt*^ beeb üK©ebnftrvon2^lief? bnnefen nn® Die ließen fein:Q33ontc Dao ’Pßaper 5iib^''* fein / fo ^aft €6 ober ein ©Int / fo w irbt f^ Wdieb.^Vvinn ee ob berTSunben enhardi/ fo Wdieb ein ©ebwamm in warmer 4aii*V ober 7üa|fer/|o fa^t ee fiel? abwateben.^f fe Jpdift fmb fiunemhef? ingebrauebcz «^ man niebt gern QJîafen Çaben wiH/fonbef^ lief? im 2tngefifl?t / ober wo man fiel? bef 4Ämung beforgt:@onß wo vif 2(bern ab^ ge^awen fmb / ba iß baß Refften beßer vnb gewißer/bann eo faßt nicht nur bte ^auf' fonber auch bao Slcifch bamit/ fo Fomnn” bie 2(bern beßo naher infamen/ »nb heiJ^” gewißer.® och ßnbt md berbtimpte^un^ bar^t/bie alle ®unben ohngeheßt helfen/ mit ber roten ® eilfafb / vnb mit bem ®ef vnb QBunbtrancfen/banalfo lauffenonb wafchenade Albern in ben ^unbenjup^ men/vnb heilen obn ^dmin.
Wieman bie tDimben ß eilen foff/fo in Linien ßnb.
IBan einer wunb ober fchabhaßtanei^ nein
-ocr page 117-Wnnbai^ney. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t«$
«ineinOSein tß/f onberltdgt; im ^nte/fo binb j^n mit einer fanden ^inOen / von vnben aiiff/bifj an Oie Mnie/ fan er anOerß ge^en. Î^^up On 0a$ nicht fo fineft Oae '•■^titt vo oben ^inab/ vnO feilet gar vngern. 31^ ^’^ aber ob Oetn Änie munO/fo muß On in von Oer munOen anbinOen/ bi^ j^n Oem ^epb binanff/ fo Reifen Oie munOen batö. 31^ ^’^ hart in Oae 5t nie tvunO / mO fan Oannoc^ geben fobinb ihn vnterOf.^nievnO Oarob vnOOae^nie nie^t ^ru^o iß nitgut/Oaß On Oie mnnOc hart binOeß/ ee (eç gleich ein ^einbrneb/oOer ein anOere tvnnOen.Äan 0« bmOeß fie mol mit vortheib mit feßma« len^mOen/oOer mit 5'i(uè/ ober Oamaeß Oer feßaO iß. 2(ncß folt 5ii feinem/Oer ober Oie JpanOz ober bin0er0en.^an0en / jn# nen ober außen munb iß / fern ^ieeßpßa-ßer vberlegen/ mann ihm vil Ulbern abge# b'^men finb/ Ou erlameß jhn fonß. ^ef’gt; gleichen foil auch fein ^ieeßpßaßer ober anber ßaref pßaßer vberlegtmerben / mo einer im .^aupt ober bureß bie .^im# fcßalen/biß außbud .^duthn »erwunOtiß.
0© »
-ocr page 118-WnnbÂi'Çnf)?.
Ul.^enff n von parift/befJ wcïtber^tnubte” WuntiXi-Q/crllcü I'^nO.
'?jini wef^chepDi vtwf wofgeraW ^perhar/t^uc Den öf^aum bewon/M^ }u t^ue .»Jenn^ / rem gepuluert toc^war?-wunj/OïofenóP Mts mft •fetnófangmac^t fei/'vimb brat ïCegenc^/ober ^nbiutcrt* tvaper / |ebf^ ein wenig : fdjlage alfee wd jufamen/ nep ein rein? ^anU ober JViadj^ Darinn/macb bannig ein pß.ifkr/jc breift’ je beffen ©as leg an|f alle wunben von erfîenz fie fepen geftawenober gefroc^en' bof^ geu^ ein wen’g ^erlaßen i^crpentiH nlfo warm barein/ »nnb bann bac p^a-fler Darüber. 70er aber im Z^aupt bure^ Die -pirnfe^alen / bifj auff bas .pani’ hn bes Jiims munb were / Dein genf? fein ^Terpentin barein / fonber nep ein wei(flt; ^eber Darin/ »nb Kitcbe ^m burclj bie wutt ben'fo fleußt es niebt au0aö.^auf (in be^ J)irnb. Oi^ p|ïa|ler la^ ligen fganp? ta^ bif auff ben abenb/ fo lege bann wib’ ober, UÏ- 4?«nfc)i von pang vote ^ul(«lbcn / bie »wWt nid^t vu 5£yrf ta / rvebref bfr«ß«Q / vnn® pdlraHef^abm juguicrincg/ vnnïgt; jebinn'i' Ï»ubicpfïatïcvinad)(l/|rbcficrf6bcvcrïvijigt;ï'^ tfm(l.5lt;6 wehret «uvp bem élibwcffa.
:7irti
-ocr page 119-Wunb#rQncy. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toy
^twgutfhfc^ /^omg/|lt; nwer K belfer/ J*’^ Vergeben an herwonnen ober auff dm *’’'^rmen ^fen : nim Oaniacb gut staube ttitblzau^ einer SKiWin/beudc ce gar fiein J’S nibre vnter bj verladen ^entg/ mac^s febief / b; eo nit vorn plager ober tuc^tin ^frabpied inbie wunben. ^amacijnim fnfd} vngefotte fcbmalu/bao vierbte t^eil/ fooit aleNr anbemßüfFeinö obngefa^r? iub/minber ober mel^r/feljtteibo bunn/ oft fc^lago mit eim ^olB outer bie @a(b/ bi^ ee alles barein fo»npt.'57iin ban Boli Arm, flem gèflojfen fooit / baf; bie ©alb wol rot móg baroó werbê/fcblago auch in bie @a( ben/ toil fie ^ubûn fein/fo fel^lag beo incite mehr bareinnpo jubicî / (o thue mebr ^5*^^ nigbarein. SÓonbifempHafterleg bèoer^ wunbten alle tag eine ober, le o loere bann dn febab fo gar ^inig ober wer ira Corner bah bie tag gar lang weren / fo mußefl bu i^nbee tage swepmal binben. 2lber fo offt bu j^n binbeß / fo t^ue fbm CXofenol / mit ■ieinól angemac^t/ in bie wunben / barffjl jhn nicljt maiffeln / aber ein 'ÏBunbtramt brauch barneben oon ^-Sepfuji-
tPb cm veraunbtevfierbe oö aufjlomen werbe.
-ocr page 120-io8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;WimbarRitey.
’57trti (^aucMjcilfraut vnö ^in^dfw»* gldcljvi(/ï»ür2tgt; vil malt;^5 jupiihicr/M^ ven gib bcm vt tviinbtè tin wenig in einen’ QfBein jutrinrfc?-53c^(t ere/fo iß fein H fcarbep. ©pepei er ee aber alfo baib / fo ji^^ bete gar gephiüc^ mit )^m.
O o er.
©tb i^m gegolten Eibenen in wade’ ^ntrinefen. $öerlgt;awetere/fo bat ee nieN noth mit ibm : ßnbt man aber bie TVurnel in berwunben/ fo wirbt eemfibe/ bafief barven femme»
tricinanbtf ir'fffnfnt« rberfeginfotb
3m anfang fell man ob bem fe^aben M’ ober tb eil i,.©pannen (ang/ mit eine ^’^ fenfif/ beßgieidb? atidj tni.^'inge: barunte’ faibf. 2(ber auffvn |unac^p vmb bie wuiv ben leg/ wae warm fep/ bae bie fc^mcruef f milfert/vnb^pter bringt
©as ©efenfîfmaeb slfo.
^im liefen iüMof/ßoli Arm.if (of/tert ræ iigillatæ j.lot/^amphor j.gnint ^d’Ö flctibar^u tfme beu fante ven ^aebtfebai^ ten vnb ^außwurp/fevil man barff / ba^ ee cm (inb ©d(blin werbe.
©«ö emwunben mjwcti tagen belle.
91(1#
-ocr page 121-tÜimbaiijncy. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;109
Îtimau^gcla^nen tSperf//;)ontgv!iîgt; ^orfenmehh madje ju einer halben / be^ Jlretc^ Die IBunOen Oaiwt / fo heüt fie tn jifepenta^eiiiu.
if m 0« t p u hic r ;i 1 b en vc ii !x^gt;cn.
^tm ^w^(aub/bj bón/v nb lîojj ^ii reinî pttUerz beutle eeburdj cm ^arte tûc^tin. ^i^ puluer t^ue allé tag $tve9ma( m bie tbunben/ bae ^ellt fie von grunb/ vnb la^t bem faul 5(ette bar in n wae^fen : fînbt ce aber barinn/fo ifj te eo Hinweg.
Wann ein VBenfeb wimb wiibt/ mwaß mag ober wejj bas ift/ ce feybav.d) itcdjcn/fcblapcn/ falknobci fcptcffcn; auch baber iTlcufcb m / 0* ber an etwas gefallen/ mab von 'itfen / ^orlt;J nen/öpinbc!|pit3cn/0pre!fjrn/obcr waebas ig/bem Wenfebenv liter bi e ßautinbcn Ä.cyb/obcrbae ^Icifcp
Fonipt.
‘^Bau es m«(f tfen ober Waffen gefebtdjtz So nimbao Q;ifenober waffen wobu eo magß anfommm/f(^.f4go in baoCStbridj/ bif ber OJCenfe^ heil wirbt 'ban mag mano wolwiber gerauft ^ichS. '’^fi nim eni ^dt« lofenwunjeP jerfto^ fie in eim pJJorfer/ treuffe ein tropffen iij. ober tit’. C^ffigo ba? ran/ßreidjo wol bid auff ein tücfjUn / wie ein
-ocr page 122-óó Ï^unbamney.
«inpfïapcr/hnbt wber. öoaber btewuf^' tgt;en ober |iidj oeff were / mu^ man aut^ ter IVurven in öic wnnöen eber ßicbtru* d'en /»niw Dann î?a6 anif^efîric^en ö^nV 6er (egen fo petite/»nnö gefe^midt nt4^ fetjwirtaneb niebf. lt;öann amp;an baß pflaflf' truden wirbt/ fo jlreicb einfrifebee wiPlt;f barauff. ^gt;46 thu^ a(fo / bib ^«if fneb bgt;^ wunben bed wirbt. :Xritt aber eine mff’ .^o(? / ober fabet ein ©om ober fprei^/ ober flopt ficb in einöpmbel ober ^abtiz foflop bie wurden wie oorflebt/fbuebcrt ^(fig baran/on binbo ober/ fo geliebte bef fpreiffen / @pinbe! ober 07a bel/ober wa^ einem eingangen i0/ b^f^“^ ^^^ febabe«/ onb bedt obn^efcbwuffl ober febmer^t«^ fo man eo gfeieb überwmbf.lömtere^eiti wafi man biewur^ nitgrónvor ber@fró|^ bePoinen mag/fo nim beo pu fitere barren vnnb nibre an mit Q^’ffig / onnb halb t^f'* ^eino/CfófÏ biffe b’ ^fpg tubarCfïretcb^ auff/onb (egovber/wie obpebt. ®o(cb(^ pu(uer bekomme affotjwifeben ben zwepen »nfer gruwen tagen im ^erp^ / grabe bie wur^en/wan noch nur tpober ii). tag finb/ bnp b’ OJïon am Rimmel breeben foil/ »«f
-ocr page 123-WunbArQitcÿ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tit
fcbidöc Me wunK utuefj a(fo frifdj mit ei* ‘ ne jaubewiOJïeffer JU bónen jeijntKUn/onb i nbsp;nbsp;nbsp;fcbuttc bie auff ein fib/hcdß ouff/oV (lette
* nbsp;nbsp;fluff ein warmen -Öfen/ laf] utfo bü« wer*
* bemfibe offt barju / vnü rubre tue wurden ' »mb / Dann fie va|l gern (eQimling wer* ’ bmX^tof: Darnach ju puUter/fo baft bu fit ‘ÏCinterejeitaudj.
' nbsp;nbsp;nbsp;*00er fidgt; f4gt;»ctbet ober (hebt/ Ober wua ein» gc#
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fe^t^t/ba^ man f4»YiQcixnf«rgt.
' ïüin ^agenbornbiutwaffer/ »nb lap f.
' tvopfßin/ ober fomt not iß / inben ßteb o*
* bet wunbenz vnnb ne^eein weif, kinine
* nbsp;nbsp;tucblin in bem waffer offt »nnb bjefvnnb
' fblagöbarabcr tag vnnb nackte ifo^ilfft
' »nb iß bewert.
5u finer ïOiHWen/biewifb’tlifinft^ibtiöitt.
, ÎJîan foto nit Refften laßen / fonber ein
’ nbsp;nbsp;retneo tucblm nemen / »nb junber baVauß
, nbsp;nbsp;Meuen/baßelbig in ein^aumbt fallen laf*
fen/onbbannaußlofcben/vnb a((o falt in
' bie wunben legen/ »nb bao QM/iU niebt ab*
’ wafelen/ »nbo batinn (igen laßen / biß es
' nbsp;nbsp;ban wirbt. SCberbenanbernoberbritten
; tag wiberumb eins brennen / »nnb in bett ßbaben legen.'X)as betU aßobulb.^ “^ann
-ocr page 124-Ui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;WiinbcrRncy.
Wanndnrmbte Ôcimabcr abffe^awfnxvut’f/ «n weld) fin v6!tb co fey / vnnb cm iJalbiercr^'^ winibcn jtj^4u)fbnn0enm4^/blt;i^bie Óennabcrn jufamert r^ûren»
^tm .^rebsauj^fn/fîo^ fie Octn/rab^r l)urdj ein jam^-^^euteltuc^.Si^ piUucr P^ auff Diejuf«mcn getm eftc fennabn/vn J«F rerbinben mit trumf ne Q5anb/ bap nic^tû na^ bte toenabem anrhureauci' fein fp* fier nic^t/b^ jl^nrriv. flunb »ngcr^ürt 11' gem ^amac^ fofl ber halbier er bie ésf’’ naher befe^J/vn probieren/ob fieoeft feV^. »nb bie munbe fortan mit warmen ^anbi »erbinben / wie einanbere frifc^e wunbef* ^ber f tag obii-nac^ geiegen^eit/ fefent’’ baebafftlinauff.
Æm Sf^el mb FöfHn^ Wunbwaffer/itreld^ö an vikn bewert i,t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
tRim^epbnij^wunbfraut mit bc gdb^ Q^lnmen / onb bao 25 idtfer Çat/febier wü bie weibe / götbin Bocbfteil / mit ben rot«^ QöIümtinonfer^.Stawen Jiac^e genanf •^aarfeiben/biflillier lebeo befonber/^p^ wann ein ÎWenfefj verwunbt wirbt / bilt; wunbefep fogro^aiefi^ wodim ^Uif^^ »nb nic^f im ^ein/fo mife^ bie üi.OBaft^f infamen/iebeo gleieijvii/mac^e (awieebi
-ocr page 125-VDiitibav^iiey. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii?
Vrtttö wafcfjbic TSunben wol bamutrnn neh auc^ tûdjltn bannn / »nb fcge auff bû n^iinbcn / bac t^uc bce tage offitmaU» ^# ^€i(t gcivi^ticfj batb/vnb ip probiert ©ber.
'5îtm j.ma^ frife^ ^runtKrttvafferCfönb mangcbr(nnt5ïatcrfrauttvaffer f^aben/bj were iwc^ bf (fer ) f. vierling 3lann/i.vier»i
* ling oalmiar/ i. .^anbvol eSaltj/aneo
’ nbsp;nbsp;nbsp;^Idn ier ßoß en/ vnb in bae waß er getbanz
* »nnb bie tvunben beß tage jtvcpmal bamit ' getoafeben / vnnb ein naß tftc^lm baruber î gdegt^bae beift anß betn grunb.
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5ür®efdjtt’ulfibfr(hd;.
’ nbsp;nbsp;nbsp;quot;i^im amem ©ah? / ^erbeß in ein? OÄdr«
fer/ trufebe bann ein wenig Otofenbl barun ter/vn ein wenig ^’ffig/mifebe wol burcht
. «iiwnV/nc^ ein ^SauniwoUcn bannen/bie leg ober bic wunben/bamac^ ^ctl ben ßiefj J ‘quot;ittrantf vribpßaßcrje.
5^f P’^ffenbe ÏDunben.
^renn ^rbbeerfraut |u pnluer z vnnb ’ ßreweeeinbiewunben.
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wann ein b^ab gepSwtllt.
^imlt;Sdjivebel/feub bê in weißem wem/ neb tueber barinzbinbe ober ben febaben.
-ocr page 126-114 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wmibatçncv.
Wann ein wiinbcnbei^t.
‘îîtm ein ivcnig 4^ucrf fuber / rübröJ” tie Bulben/was halben eefeç/ fov(f' treibte öaamp; beiffen.
Über.
'^tm @t(berg(et / flo^ Pf ein / feutö ««^ febarpffem (?|fig/fei.^ ben ^ff^ miterai'' nuefne tie ©let tniber/ ©ft ßo^ ju puluef’ bue mud) mit 3Ïofcni5f ju eim @«!bli!^ bamitfe^miere täglich.
J» fnfdgt;cn wunben.
trüm ^eubetfraut/feube in tvein/bmf# abenbe vnnb morgen« affo hci(^ ober t»^ ÓBunben. QBann bieb aber bie TPunbequot; wofte beupn/fc nim (cb^uf en vb ‘oibn”^ aujj ber tl'fff/f.mfbe bei^/vnbgeu^ Wd” burauff / vnnb bdbe bie munben reebt »‘’^ barob: ba«tÇue/ fopfftfie btefjbnpt/ p fïnbc|l bn afftveg nach bent bdhen blut/ ober anber onrein bing/ in ber ‘Wunbcfi figen / ba« mafebe fauber baroon mit mar* mem ^ein / onb bint bann bas quot;^epb^!^ fraut wiber ober/fo Mg/bif bu beti murp afie tag jwepmaf / vnnb bdbe bic^ / fo efff eebie^ beipt.
Wann cm wiinbenmcttlic^en ragen w^t bunbcniflworbcn, ïQiiii
-ocr page 127-Wiinbarçncy. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iif
îîtin '3«b( von vnAeiLnnpfftcv rober ©«•(Icn/mâc^dmit ^»etifcm Baumöl ju lt;im^rlt;V/llt;gd ober bte rounben / fo wirbt fit mibcr Vînt vnnC frife^ / al» wert fit tr jî gefe^Un^tn.
eil lin A viW (SifibwHilîbf rwunben.
Î tim ^tpraucl? »nnb CVî^irÇa / btibe gtpojftmfcttliômot in wtin/inDiftm wem nui tiie^tr/ vnb fc^lags vbtr/ fo warm era kiötnfan fo (tgen fitij bit fneb/ vu verge*» Serbie @cfcljwut|l.
tjur fc^weiitcn ter Wmibcn.
^im ‘SBegaicblaift mb Jtautenfafft/ temperier ben nut ©er jïtnnicbl / vnb (ego awff bit wunbtn / |o wirbt bit wiinb lmb/ »nb geilet fefjier.
WanuFein 5leibbvbcr bic Bet» will wsAfcti/ tnbenwnnben.
* ïtiiu blaw ©tlgemomij^wa (ebt fit fan-^gt;tr/vnb bónt fit in einer @tuben/bi bii fit
* i^puiuev poffen fönbefi/ fdteoinbiewun
* nbsp;nbsp;btti.?)ii fanp bj puUitv vbtïo fax bebatten.
^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Waitnciitwnnbcii5ubab5iibcilt.
/ ^im A§rimoni,vn pop fic/bmbo ober bit 'i wunben/fo öff net to fie/vn geilet fie.-Obeit binb bit flatter ie»? vber bit wunben.
tVuiuicm wunb ju^cpttletZ v»»b »9lt;V Ö^^f viWgefd^woUenift.
11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q
-ocr page 128-n« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wiinbiïrr^ney.
?7im W von wnffiem ^epfufj/ 0*«(*’ fUr vnD 3ïcfFfntïi(Cf:nmrbi' ju ein?rf^'’, pcr/fc^ó vber/macf? alle tag cm newe/w ce cm iéc^lm gewinnt / Da^Dcr^^nw^^ ÇcrauO rtnncnfan/Icgôaô pßaflcr nitfe* Deßo mmöer nber/bt^ BaKt.
Ober.
^tm ^njwn/wt binh in »ber btc wtnif^'^ fo öffnet pc fteb wibentbn bj fünf 5lctb*?' ober wa^ barmn tfl/^erau^/vnb beif ban” btc »unben von grnnb au^.
Warm in einer wunben nie^t will finftb waebfen.
‘5?tni lt;St(bcrgfctf/|lo^ jn pnütcr/miiw ftean mit Ha: von ^pem / mach «« 2^ barau^/onb baeba in eine Ofen/ b; ee «»^ ber hart wirbt / ^ofi bann wiber ju pufn^'' bae ßrewe in bic ÏBunben/ fie bei« i”* malvafî.
Ober.
^irn Aloes,Sarcocülixjfanguinis 0^^ conis, »nb quot;^epbeiwur^ / jebtö gicicb vif' ^op flein/onb brauebe/wie ba^ ober.
Ifin wunben wiber anfj^ntnadien/bienit rc^tjugcboltifl.
57im@eucnbaü/vnb^XborwHr^c(/itl’^^ Mof : flo^ beibe Hein/onnbgibe in W
-ocr page 129-Wimbar^ne^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»17
tw/fo bricht bic wundert wtber aiiff. fe«ß etnent Üïenre^cn 5l«f4gt; ‘’’’^ ^^*' ’ï5»w#’
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fdpalcu beraub w«4gt;|V/ wann bu
I „, 45lt;mf(^lt;tIbIogiR.
( ^imfanguinis Draconis vnbEuphor
( “9gt;Kïgt;C6i4ot:|ïo^C6iiirci«cmpii(uer|Ïïe ^^ ce antf Dû -^imfc^alcn / vnb (eg fc^hn ’n öü’wiinDtn.
^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^urWuiin mbcïi wiinbcn.
/ ^nn ödjdffïii viifdj (it ober fc^»tia($/ H ’’'tuffen in bic tvunbS/fo frerben bic Wabe '’nb faUen §crau^ / »nnb ^cift bic wunben Mbicic^ter.^aanu^t awe^ bem vi|c.
A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©ben
« Xruef ben fafft au(; JpofberHattern/ Ï ®nb tf^u /(m in bic wunbett.
Wann einwunben boeb wirbt/ »nb
igt; ^im ein ©c^affelungen/feub fie in waf I’^n^’ï’^ 5« puden / bic bint vber bic ^”u«ben. QBann eine erfa(tet/ fo (e^ J dnWamiö wibervbciv fo fe$t fie fidj fitt-^ic^ niber.
5» (ïtibfir ober f liefen Wunben.
. ^im 3Ïof(nó(Mot/(ïm€in@a(n geribê ,^ ^^’’t/gebónt / »nbgepuinert Oicgenwönn « ’Mnintlin / mac^e wol bn^ mitcinanber
-ocr page 130-ns WunbÄrnncy.
«f^j cm ^SauintvoUltartiin/ fc(^6vNe/P warm ere (ciöcn fan/ vil «ber twffefbiglt;*” »tf rfac^ô ^Örtufcfjlmz von altern WwW’” tueb/Oaß ne« in Dem helfen Qüem/ ben^” Çabêfan|î/hanï»en'^uUenfraut/0Jîw^ ôÇHtn m« ben gelben Q5lufflen/ 3Î0tbwlt;^ »nnb CDîangolt gefotfen fep / ba^ leg«« J wol warm ober / vnb nep bte ^mben auw tm felbcn IBem / wc anberß bte ^b^f” xwrfc^nitfen fmb.
Wte etn tic ff'c mi nbfnjubetkn fcy/oberbit fbnff mdjt jtern beiknOTilL
^ann cm wunbentteffiff/ oberM gar langsam hctlcn will / baff man geb^”^ denmiiff/cßfcpen'^’cmlm oberfonff ^** wae bartnnen bas man nicht ffnben f«*^ (welnee barbep erfennt wirbt / wann b^^ Q'ptcr gaj bun vnb wdfferig iff)fo fanffb'' lf m nu heffer thun/ bann bit bampffeff b’J wunbcn/b| fem^ptcr Çcrauff mdgvn W bae pffaff er tag vnnb nacht ftgen/bartv»« fo leg wiber ein frifdjee piaffer baran^J fan baf lt;2^ptcr nicht berauff/ vnnb ffr »mhfich/ vnb won bè fo lófen fich bic von ben anbern ‘^Jeinen/nn von bC lïinfj vnb fficffen mit bem ^pter herauff.C^
-ocr page 131-VTonbär^ncy. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;119
. nbsp;nbsp;nbsp;font bu fern tvunben bamv jf en / eß fep buil
. nbsp;nbsp;nbsp;l»«greffe Jpiuz vn b’ Webft.:^ bef fermer#
fieri verganken/ bu mbefjtefï f^m fonfl bue . *»iib Jetvr Darin« jubringen) banweb ka n Jwjcttfenp||a|ievburau^t'/ öie va jï, leben/ ^j fo Werben bte ^em nut aujbtejOgen t vnb ^ nbsp;nbsp;tnbae ©«mpffpfïafïer febneib fern kc^.
^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^46 ^ampbiïjfciimïj? 4110.
^H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nngeßo^ne 4einfucben/ mae^ô mit
yperf (ar vnb löegbreitmalfer an ^ jn eim 'J^ftiïfïer : OJiagp mon in menig Herpen# Wehl bar^u nemen. -Oue praller preiefj ij{ nbsp;nbsp;Jimficb ^itf auff/vnb (ege veer, ^amac^
^ ng bi^meilcn p^afïer vber / bte Q?etn ^ »nnb ©e^ifer nufj ben TBunben jic^cn i ^^nnem
lJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sdeubte VÏlt;itbenbcr Wunbenwiberwetg
jH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;werben.
lil . ^eub^umanberinQBein/barvongib if j^'njutrinefen/ vnnb .'aft f^n auftmenbig 4 •”« furnieren ober mafe^en/ fo mirbt bie p -^/^ui miber meip.
’ 'PfeU onb Kugïen «wp ben
Ifl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-^-P W
-ocr page 132-*20 pfciîmb'Eürtîcn 4ii(î
Q^iti ©ûlUin/fo Pfctl au^ ben wurtlt; bcujeuc^r.
^^ JiH tiv ^wn^In ve» $XJ0^ ^'iren/ Ne in ben Zeichen wadjfc»’
Hein / »erniengs mit pnti«^ fra wFwniß/macb ein pßajierfin/ vnb (eg^ anffbie wunben. ^a jeuebt allee §eM»^/ Wae barinnen iff.
©ber.
Tîim .Çiafenfdjmalç/vnb ein meni^ wei^ ; SJîe^ümacbevntereinanber^u einem pfl« ■ fïer/lege vber bie munben.'^'e ïenebt^tfO’ vnnb'Pfedau^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1
iïuîÆifen rtufî einer wmiben jiijicbm.
Ohm ©anpbreef von einem ÖJMnhi^ ober @anfer/ lege abenbe vnnb morgen^ anff biewunben / fofompt baePifenfFf bae locb/baß manemitben -^onbenan^/ nimpt. lt;^e iff and? gut / wann eine ein b^/ fenRinger gewinnt/wannmane blt;p{dlt; ten barauffbinbt/fo gewinnt ee ben wiinn niebt
Jfin pflaflcr/bae ^«ödnaupjeud^t/fo etnô 0tfi.t offen wirbr.
^int f. vierling J^afenfebmalß fe4(fti fe beffen Jpaete Hein /vnb (a^ eeau^/batl fep be ee bnreb/ baf; bie ©ruben herauf fen
-ocr page 133-benVlOiinbcnjustcljcn. ni Flt;tt sieben: ^a^ barnachj. '^gt;ïafing^ut 8ïttn@tgc(wacbamp;/ wie man ee m ^tpetr ’^(nniacbet/büpfcblifb^craciKi'./ öap es *'^ïjii^ctpweröc / ffbüm’Có alfo wart« ’’rtter Oae ^afenfcbmalß / tbuc ca in dn ^ïcebine ^ûcbô/vnnb rn^re burc^ cinan-ï^ï/bt^ C6fa{tmnbt/VHößc}llt;bct. @ocv *^^ôde^û'fîf»^ wirbt / foil man «mer l^rbi^ Ôtop beröatben auff ein Pj^aßer pretere/ »n wo fidj Die 5tußcl gefendt bat bi« ^aut Wit einem (Sdjcîrmelïcr ober 5'litbennn Wenig riiKneremjwetf^/vnö bau bae pda per barnber legen / ftsencbt eobte ^ngel lt;iu^.5S)?an foil ein Ibeblm ino Pd ifter ma-eben/fo grofvaU ein‘5iabelfncpdr TUan «ft ^anptwimben fmb / foil man gelbes ‘®acbc für bas grün nemen / bann btt ©rünfpan bem ^opff febablidh
Ulit volftcnbcnipflajicr bciltniiititcn 0d)ßbcn wibersn»
Ï^im dpfiinb frifd) OJîe^enbmter/ fo in fein maffer f ommen iß/i. vierling bes weif fen ©cbcrerbar^/ii.vierling gelb 'Wae^s: S^b^i «^ vntereinanber in ein Äeffel/ vnnb lad jergebeti/toan es anfabev vnb will fie# ben/fo fdjÄtt mans in ein new5 obngegldd
-ocr page 134-1X2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pfeil mb 3^»0lcn aug
feit .^taffn/b} eg beliebe -Öifeg (tretet plliJ* fîmvet^ auff/vnnb lea alle tag'cm fn|clji% »ber ben (Schaben, ^us belief alle ©ch»!* bè/fie ff pen ge^awen ober gepodjen/ viniï’ ttMii feben öag ^übtvaßVr ge^et.
Pfe il «iii.'ben»» nbfn juji ep cn.
'ï^ün grüne ^efonid’cblâfier/ fegg vbff bte ibiinöen/wnb laf lü.tag barob hgè /«i» »leröfentfïfie^etl.
Wan einer ffffe^ogenwirbf/vnb jb»t bie Ï(»0cliinfi.eib bUtbr.
^r jlUc^ nim v.fnfebe .^Inereper / »nï* i..Ç)anbvoa remen vngeIbfcbicn.Halcb/v* Ieb€biger Är eb g/f'löffel vol giuo J;)onig('^ m.lot.geftofnen ^a^iy/j. l. guten fT^^^ naeo/f. .^anbvoP^runnenFreptg/ vnnf ƒ. IjanövoUQ^acbofenruf :@tof allfg tn (f nemCOïórfer / btf eg wirbt wie ein bieh’f Q5rep : CJ^ub ein praller auf ÇanIftneiii OBeref / nach bem ber ©djaben grof if/ prddjbao gefofPen barauff/leggvberbtf’ €5ebabeu: ^|Ï ee |..^rebg/jo muf inane mal baranklegen/nnb alle mal ben J^antf auffe new mit bê 'Planer »ber^iebc.^f e^ aber etn@c^uf/fo muf mangbefe^ê/wK lang eg von néten fein wilL^fl eg i,^uW fo wirbt fiefe im tritte Pßaf er m einer f^^
-ocr page 135-bcnWîinbenjtijtc^en. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'i?
ptn^cfc^wufg ein wdi tu^fin ftnbJ/bae M mân mit einem ^löenten ©Über ^‘eusmei^ brennen/fowiröt ee» beraub fÖ* ö^fm^arnacb füll ba^ ^odj ‘»d Ö’^f iTbc ï^e/ »nö (eanrn tritten tag ein ^uglm von ■^omg vnh Q^fbie mt^i barauff/ Me feitet bm ©djaben. ^tem gib ibm ben fafft won •buittenen m. lot/vn^affran einer Q:r# ^i^ötoß/ünb 2?amp;cbflt;np«hKr/ba0 manju •^^«ifen braucht/f. qiiintlm: OJïengennt ^eineffia/ wnub «ibe bem Äranefen/ fo Hirbternicbt.
^•n Pflafler/blt;i6®fm/vnb bkym^iigkn öu^jeuebr/ foPilfälrijjprobiert worbfn.
^im ©ebmeenvur^dn/ QlronmurneP Polypotliumgebce in j4ot/gem einen 3iet# Üdyffbciblecbt gefcbnittoi / nnbafleeam ^ufft gehöret »ft gepnluert/nj.lot/ ^3irfe(j# Jungen ii.Ict/ lücrfbolöerbeer nnJ.©to^ «Kee fkin infamen bannnimnii.lt;ot Jpoü fenfe^malç/lalî in einemXigel 5tjgef){/»ff t^He bie Puluer b/rüter/auei} »4. Diaqui# Ion,»ft inf. L Petrolei, lt;öan ee mol »nter* tinanber jergange ip/|o fo fen w ab/»Ä (aß lt;rfalt€.©obn ee brauch cwidt/fo prefers
-ocr page 136-1*4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfci!r:îtgt;^i)0kii«u^
oüitfmlîwtfvono'in ^afmbaf^z taô^J^ J^uar nod?imtp/ |î*fte^e anlf^w 'oaaiA VüO if^ÿ auffOaé Icdj / ba cas (fijui vöflt;^ Äugrf onua/jj^cn 4? einer J^anÖbrut/vü ßrudjf bdruuib vncen vnbobe/aleee (üv gapyé tp: jvti mhö ba^ vntafid) ijfbedk »«nügtb ït»f vor»v?{glt;nöfm Strand ^u* tru!d'lt;ii;;dtïi vnj. ÏÖur^en vonOJM^d' wurj^/fic fuoï Hetn ober gro^ / tbuo ïn fin mà|ftge kanten vol ^uto tvu^ weine / MP in eim Mcffd ooi fiebige waßer ftebenz bf Der tritte t^ed ein^efeubt/ia^ ban erFaite«» Sï^nbwannbnbae Pfïalïcrauffbinbfl/fö gib ihm bee weine ein guten ^^runef / vnö gib in »nj. ßunben bernadj weber^ueHü’ noch jutrinden. 311 ce bann frifeb gefebo ben/ baebu alfofnfcbbantber Fommcitz mnb ce nicht tteff hgtz fo rompt ce in viO-punbf hcwiip. erfnfeh bae Pßaper o)ff/ »nobiege wibcrvber/fabMlunb obcrij.lu gen/boeb bae bic '^unben bange : 'jönnb gib im bee magere ein guten Xmnef. quot;^é wan buban uiii.ftunbcnb^Pdaftcr aufp tbu0/fo bipu ficher vnb gewip/ba^ bu bae (lifen ober Äugel auff bem pfîafîerftm beß o^n jweitfcL Sgt;ann fo gib ihm bae ^unb^
-ocr page 137-ben Wunbcnjujie^cit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii$
TB inamp;fvanff ^utnnrfen^ »nb butî^n mit tem IBunbpfïafier / ab anbere frifc^c ‘^unöcn.
ÆmSptnï'clober ©om / fo burd) dn Ö5lib
ift jjatiftm/balbo^n fibnwrQcnvnb ©cbÄbenÄUfJjtibnngcn,
7ïtm rouÓJÏangoitbf^tfer / txr ^efaa ijl tüovöcn vm @. 'Urbane tag/bcp wadj* fenbem ®ïon/tm (rßcti^icrtbül/obcr un S^vctjftajïcnalfo bep waebfenbem 5JÏott/ önnb -^ctbntfcbwunbfraut nut ben roten panelen f @eubö tn gutem tveilfem wem/ gibo i|m 5utrtttcf en/fo (ebtgto fklj/ bao bw ee mtt tf.^mgernÇerau^ Blt;«djß/ unb ^eitt »ongrunbau^.
si 111 p feil eb er 'S a^cl au g b er Wu nf ben ;u;icbcngt;
^im Jurnfraut vnb Wurpz allee mit^ «inanber/jerfloß btfi ee ©afft gibt / vnnb binboi^meben auffbie wunbtn: 'Ïöann w biin wirbt/fo (eg jm etn frtfdp' barauff/ foï«ucbt6e6 «ubbtt.^the^t^unb ein wc* «ig wein/ oub (r/ßweinin ©c^matp bar-
' ïH/onb (aßenbe 51t eim ©iKblm fieben.
60 einem Uîenfs^cn Æifenober ßo!t3nn itcib ßect t/wiebas ohne öefuner;
çenau^5U5tebenfcy.
^im
-ocr page 138-1-6 pfdlvnb^ngknau^
'Jlnn ÿ.junge ©cHvalben / wie fie vont λ7efl fommen / brenno m eim newen ver^ î)ecffen.piTfenjuviîIii(i' tnaebs mitgucet# ^Kig an AU cini î^aigliu / binbe v^er b‘lt; wunbê/ober ioe^z fo geht eô von im fcibef Berfûr/ ebn aHen üchnnrneu.
©ber.
5iirti ÖÄagnetenßein/Scrapinum, vn5 /Cuteffiiber / jebee J. ^M / vnb tj • (ebenfï^ ^reb6:@fo^ alleo mif aieem ©rbmeer g^^ mâcbtieb burebetnanber ( ban b? 'Oerffit-ber Uft peb nitnêtè) maeb einpITa fier W^ rau^/iego »ber bè febabeC'e zeucht btmup gar be^enbigtîcV'i^ô ^eran gehórt.
Warm eins etwarein ti rtt/ öfter ein Ópreiffinbat.
*571013nf (ofenwnr^ / jer^o^ fie in enf OXörfer/treuffi- Xropffen ober nf Q')TkV baran / ftrficbötpofbtiFanJf eintuebh«^ lege ober/fo geliebt co bie eSpinbetfpreiff^/ ober wao eitn hinein gangen ip beraup eb^ ne febabenz onb hetit obn gefe^tvu(|{ »nn® febweren/fo man co gfeieb verbinbt. 5Bin* tero^eitenz wann man bic grutte TBur^elZ nit hüben fanznim b^putuer oó b’ ^iir^lt;^ »nb mac^o mit ^ulb à'ffsg onnb ^alb wlt;^ «n/pnnblegö bt^er.^ie bureel gracin’
-ocr page 139-bentt^untienjusie^en. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uy
£Wrg|lï / wan f 0 tj.oamp;er «f. Mg vor Onn '^’'uclj oöer '^onmon iß/ jerfc^neibö öitfi *ttö bóner^tnöe eßt »mb/ öann pc wer# ^^’î gern fc^im lig.
pfcilobcrBüd^fenßctnÄtn^jtijicbfn.
^«m t^pp^aw / Daa auß' ber ^rben '®lt;*c^pt/ Ototbiuf dn/ Hein Wintergrün/ ^b Jjjeibnifcljnnmötfraut/bórJe aUcè am ®^atten/wn pnlucrö/bj eine fooi! fep alt ^lt;^ anbern / mifdje »ntereiniïber. ^i| pul itéré (a^ M.-tpßelvolinij.ma^ weine fiebê/ bip pnaß eingefeubt/m elm newt vergfap^ lè-pafenz ber wol bebedt fep/b^ niebte ver lied^/ta^ alfo erfaUf.^arvongib bem ge# ßbopne ob »erwunbtJ morg? / ju mittag/ »n wan er pilaffc wil ge^è/aUwegen nn.o# ï’tro.^bifelüon warm /»ft nep ein tûc^lin fearmn/bas (egonter blt;m)gt;ßaßer»bcr bic wunben/fogebtber Pfeilober ©teinter* aup/onb betlt ven grunb auß.
lt;^ae pflafterbar5U/inad$«lfo.
Ïlim 7öac5gt;ó von ein? jungen 3men ».
I. wd^ .parp tj. LOvcinbargm «Schmeer/ .^nfebin ^nfejjtit jebe# iiij. lev ^^aumól y.lot/»nb!.4.0ifelvol.^omg; to cube allee . »ntereinanber / truc^ to burrf tin tne^tin/ fbißtegtrec^t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ifen
-ocr page 140-Pfeil vnb ^ucflcnnu^
128
ffifenanfî^cn Wunden jtijic^en.
?7tii ^’n^clfü^/fraut vnö iBurç : ^^’^^ po^z bïnbvvberWewnben/ ï)Có anhcï” tagöfinbfßOn bap ^Wlt;n«
(Pï'cr.
^aflc^ (ÿan^âçîen gktc^frgfïaft/vii!’ 6wbö »ber/Me ehu{$lt;sucb.
l£m p^ülrer/bue îgt;iîlt;î:Jt;5C‘îlt;^t/P(TiI/Ôoi'rt/
Öprei|fcn/ßo!t3'O31aflt;/bcin/:c.
^tm 0J}«jjrtctcn|}ctn »|4ot/ mb vj. fûlt; ^afenfrfj^naïp/^prrBê unö ïBcnmuc^/ febca tui.(of/0)ïafltxti.(ot/ncttgt; lyac^^l' pfunb/ ^anjffaittenólt).lot: glt;r(«^Wlt; .Ólt;»r^ ob cincm^olfnor/barnac^ t^iue b«^ ^ac^ó Darcni / öefjgleic^cn Dao ^afiH' fc^malp vnnb J^anfifamenól/ letfllRb ’”[ puluer oom OJïJgnct / O^ïprrhen / 'lö^ï’^ rauc^ vnbCÜ?^tïtx:3ïfntr6 wol ontcrctn^’»' ber fo til co gcredjt : ^ber 07tm ^art^f' gen / Q5onniblu^/-^afenfc^im(ij/»nfl Baumöl: ©fo^ co^iirwolnntcinanb^*: binbo Pflaficrwdl mit einem 2^ucb‘J'^quot; DÛ wuiwen/fo geltet ber Pfeil/ ober w{ W* rinnen fèecTî/vherfie^.
i2in^ut 'öPimï'trancF/Siie^fenlîem ouß^utrnben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
^im ©innaw/èimiefelz'ïöintergr»’;
-ocr page 141-benïVunbertjtijicljen. ü^ •2^pbntfc^tvunî)frâUf/lt;Xotbucfcn//cî)e gt;nbsp;û ) ^âiWvoü : ©awon fâô eût netuen Bufett , nbsp;nbsp;WvoH/ vnî) flirt jn bann mit gutem aUS
^ci(fem mem/ioermae^ fit beheb / Dalf hirt ®«ittp|f barvort gebe / fe^ fbit jum ^emr/ J nbsp;nbsp;^^ ihn geimcbûcb cm fîimb fteben / vnnb
(rtihebjugeberfterfttUen. oepheee* betnti Î’iu'clj vrib tnt etc auj): ^larvon gib bêi^Ser^ *i’uttb(eit morgettenuebter zetbenbe vmb lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï^teo vô^r/oub mtm er will febLiifen geben/
/ örtivegen ein trünehtn / bi^ er betl mirbf.
lt;0411 man mirt / bap eß noch bé^Wger tret# i be/fe» thut man f. .ipdnbttnvot iSeuebauni îu ben anbern fluefen.
(^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wer cm Öpreiffcn fabet/von ^ßd^
Ü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oberCöUg.
1* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^erpop 5\nobioeb/vnnb(egibn barilla nbsp;nbsp;nbsp;bert^ae ieucbtbie 0preifTè ^eraup.-öar-
'' nbsp;nbsp;nbsp;»wt^itg gepppne^c^ivertelwiiri? barüi»
t ber/ baß legt bett tocbmerijen / vnnb heilt / nbsp;nbsp;nbsp;Stieb »nb munben : ^ber. îliiit lt;fhren#
ff nbsp;nbsp;nbsp;breip »nb €V?aplteben/gleicamp; ml: gerßop/
ii nbsp;nbsp;»nbbinbßamabenbvberben Schnpeber
Stieb/foßnbeß btt morgenben Stein/ ober maß es tp/vor ber munbent^^öer. teg bie rote ^ßunbfalbc/2S)J.gt;^anfen von pa-33
-ocr page 142-,30 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^fatjlerttin^t.
tip vbcPivof î’irFvnöï'rcïi vbe^efïrtc^i-i^' Äaö rendît audjaufnraein dnlt;t ^n*** ben lebtg iiï-
æiutftclliin^^. ^iu ’pûfftîÔ-o bluten.
^)^§(nn ein 'PulftaOer verwunüt ÆX5'^*fî*V(o t'ïu|ft ö^'^iut mit gfwo^^ '^ nbsp;nbsp;baf^t/ WK ein Oiïwr »0 eim^-Snt^^
ncn/bap ^cifTen ethe^ Oatv^evebbütt 'W I)itt)«£vcvpc((cn/fonnnb46 OBaffer üh^ bet oc^warinvuv!; gebrenntz ober vei’ bcmfelbigcn ^taut / v««b nim ein g«lt;^ t^eil '^aumwonen/ bie mac^ woU nop biV tinnen / (cgej^mvbetbiewnben/ »»n’ Çaltô ein weÜ onfl öaran/ barnac^ (o mafs ein anbere/mö lego batauff/ »nb binb ein bûnnè topon brauffvber bie ^amnivbit' bap er fie va fr nibertrnefe / fo (ulte^bJ^ 5Sfuf inbertvunben. ^umagflanc^wf^ ein Pf.aftervr-nfvfaebt'vnb ÖrperfiatpH auff bte Q5aunnvoU vnter ben ©pon (ege» ober binben. ^nb ma tb baffeibig Pllapc^ wol breit/ vnnb (ap ee tagvnnb nac^taïfu braujf hgen. Ober wan e$ forgfieb n'cn/ lap ee iigen bip an traten tag. quot;Onb wan» ein
-ocr page 143-BIutfleKun^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijt
w cfn©ftc^ i^/fo binö vber Me^Aumwol Un «n '5?uf;fc^a(lt;n / öte tjl »ber (tn cn^cö ’^ocb beffcv/aló ein ©pon.
^lt;innfiner£fc|«poffen obenrunb wirbt in bié 4^ókbc^ M.cibó/ mb baó BltttUnfft jbnt bctMiifj mit mlt;ïdgt;t.
©overfteHimb^ nit/fo (angeeaffo^ero lt;*11^ laufft/ober ön tóöefi jn : ^an ver^ei^ l«ft bu ce weil es noc^ vap faujft / fo fauffï w inieib/öfi genfit von ihmoan.Äaitß bu I^m b«$ mc^t bevani; bringen / fo tóöe|ï bit jbn / ober er fompt fein tebtag fein guten ^tl^em/onnb bleibtalhoeg franet ‘■^nnb fetbie^ nicht ba ran/hap eo »aft (auffr otl l'ic^ bie -ieiit bitten/bno bn eo verteile foU^ tep/ob’ er fterbi^ïein ^war/ er ftirbt briinib «icljt/ vnnö ijl i^m befjer eo lauff Çeranp/ ^«n in ben-(eib/»nb lap ee jb lang lauffen/ t^i^ es nimmer will / xmb allgemach rinnt/ fo »erjleUe on »erbinbo/ »fi nit eher. ^och wagß bn Ihm öae brennt QBa|ftr von bet ^chtoarpmiirp/ aUbiemeiler blutet mol Jntrimfen geben. ^T^u magfl ihm auch 5Jlpnhen in ein falt maffer legen / »nb im lgt;ie.^änb »nbjöß mit nepen / bao Pflicht ^ï'-ölutauch enw theilväurucf. SMutvan 33 v
-ocr page 144-ijz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bbtfidbtn^.
etn^an tnîxn Idolen 4«b wundwirf^-^ fo magfï Ou j^n wol auff Die wunben gen / öamit Da^ baó ^élut wo( l^cwuP lauff. QBnbt erfc^onemtveilfrancf/f^^ fe^dbetiÇmmefet / er wirot Darnach öfp” e^ergefunb.
puber ;ur Blut^dlungr.
’Rtm (etmn 2ufb / ee fep bó^ ober g»lt;/ bae brenn fu pnluer/f^ue ban èc^wetn^* fa^t vnb ^^febfa^e gfeic^ml infamen^ ”? brenne anc^jnputuertn etm^afen/ H fie ban alle rij^ufamen/ vn vermifc^e n’ö’’ ÏTUltbu cs (tarifer madden.
@0mmbaelüîu^ / foauff bengal*’ ' menwac^^t / »onmaferlep-pofpea f^9' ©eube tnÓ:fftg/vnb bóne barnac^/''^^’'^ mtfe^eban mitbem obern / oberbra«lt;^^ aUemt^intweber a(fo trurfen/ober mit lt;•' ner ^aumwoUen in ©ebwarptrurB 3^* nepf:Xgt;ber.'57im @fbmebe(/vnb ßo^ I”^ mac^jnwolrotmitBolo Armeno, ^‘’^ »erfleöt baeOjiut / obee wol anfange 0” wenig bei^t.
iSin andere ^Iutftdlun0.
^im ©almepflein / ifrp(tallen / 3((a«npein/bie wol bereit finb/beren tr J
-ocr page 145-Bhitfldlun^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij5
«nm/ welchen bu gf^abcnmaa^lïauffötc »unöen. 35ag bu ;wcn fo wedj^fc vinb: Aannemer warmtvtröf / foUgbenan* bemvber. ^öcr.
“ÎBannbu fenfî mc^tô Çabenfanfî/ fo «imiSawfaÇt/fcubô mitt^ßig/vn fc^fago lt;^lfo warm auffbk wunben : 5Jïac^ juver «n Pjlagcrmit ^fac^evimb kfpevwnj;/ ^'^6 fcijlag oben baniber/ta^ tag vnb nacht ^Wob Itgcn. QGann manctnem cm @üb ‘'bfc^lcc^t/fo ßo^ ben (lumpen in ein war^ me auffgeri^ne pennen / bie ba fc^wan? ftp/fo verficht bas ^lut.
Blutant enter WinWenjuvcrtTcllen.
“î^iin tSatbep/bie in ben ©arte wac^pt/ Pofi fie vnnb t§uc fie bem vcrwimbten «»ff bie'ïöunb / fooerflebt bao 53(ut$u-l'.vib:lt;ööcr.?'7mi Sanguinariam, bas ijl/ ^lutfrant/ober'5teß'elh-aut/ob 2gt;«3V«iV mit ^Burp oft allem/ ober t^ar that Krautz fnb ^alt bie trauter alle bar ju / wann fie n^egutfinb jubî '^’liit oerjlellen. 'Ober/ willbae binjuf^eben mchtbcltfen/ fo mac^ ^Kobgefdjribne .trauter ju puluer / onnb f^e fieinbiewunben.^Hcl) mit bem ^tem ^«ipie/ onnb Magnet/ oer jleUt man ba a
33 Hi
-ocr page 146-»54 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BltttfïeSuntt.
ïÖïut/ wann nun öie ©tun nabe an öi^ wurtben Belt jiton nun ein Pappefwinu/ »nnö bmö fie a«|f biewunbentÓre btifrf’“ Çanb/vnb i|t oifi probiert. 5Jîan grabte n” breißigflen. ^tem brenn QSanmói in ein«'' Pfannen/vnnbr^nr gepfUnert ©anbef^ Çoln bareinföao verfeilt bj ^^Int.{Vün(f* ^«gerfraiitiinanbern OJïepen mit '^u''* ^en»nb altem begatt auÇ: ^gt;nnb wo eiiiii blut fo (ego ein weil in ^Kig »n bmbo M” über mit eim verbrente jVil?/ ob pa ft babp £gt; lil rjnverfellen.
^ tn anbern ^epè/^wifebe vnfer ^ra»« tag/niinnn'if;@e!s|ebeninii(}/‘.iMutwugt;''’, 57aterwnri?/ vnb '^e|fe(wurö von ben ren brennenben 5ïeJfe(n/,ebeo f (ot/ bórto »1*5 pegt;^ in pnluer/mifff 0 buref einanber/e-i |ebo auff. '^15 bifem pnliier tim in bie wó* ben/ barnaef bie wnnb grof ober Hein if^Z laf bie wunben jubinbö wie bar^u gebart/ forge nicht/ wie bao puttier auf ber WH«W fomme/ co bleibt felbo nicht barinn. ^^ OVurçeüt foUt bn vor alle fchaben/bie o^^’ iXinben vnö bie ^a|en barvon.
hlntvei)Mlcn«namp;eröd,.nn. , ^im ^Kbulßein/pof bc ^u put-fie beo pjj
-ocr page 147-ÎMiitfîfHtm^f.
Mf
, Here bWHff/fovil net »fl / ee peper t ^u hW.
I ^inQUKTSgt;\w^ilt;\\an^/An^ f^utic
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lOtcK^ut,
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îîïrti von ber ^nnbenHufl famen / fo
( Jwifc^cn ben beibcn ^rauvoen ben fetten I hg gebrochen wirbt / vor her Tonnen f auftgang : @ib bannen einem aken 2SÄen# ( fehett/brvb(iitet/x»-X^’h’gt;^’«^‘X'-''V- ^öv»^ f lia/ emtm jungen vii). ober vinj. (nacy -1 beta er von natur ßarcTober fdjwach t^) . Wit man j^me etngeben famijo tß gcwip. tim andere l^IutfrfUtmct.
( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'57tm bao OJCafj von einer iScHehenhe^
/ thtt4cge in bfe wunben.Oro ift bewert* i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÆîU BîutfteUHngfâr'Cibe p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vnti Äeut
11 3m îJîepenz ober imifehen ben jmete» it nbsp;va^r Slawen tagen/ nim ber rechten gnV y nbsp;nbsp;«en ^refehen / bie in ben Kiepern futen/ y tbu fie in ein vergfeiftten nemen ^alt; rf fm/ feite in ein Oaadjofen / U^ bónen t jt ^'.of bann |u pitUier. $Önnb fo ein d SS^enfe^ munb wirbt / eo fep wo eo wóU/ fonim obgenieltee 'Puluerc / vnnb gibs j^mmit Wein/Q'ßig/ober Töaffer/eber ji i'^iebuj^niee^ fan|l einbringen. 3)1 ge-0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' 33 «•}
-ocr page 148-1^(5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Blutflellun^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Wî^- 'ïPnö ob man feljonOfopufucro^ïw tn Ote ÖBunödt truih tß bejio bilfflu-t'*'' jurbî'fTerung.
Ober.
Îlim Acacia,bm ©afft / au^ ber ^p“*^ teef /ôÔr:e mb ilofïe j^n ^» puluer/fabf jnfrifebe svunbenz fo bént er bue ^(wW zeucht bie wunben ^ufammen/ba^ man P* ntebt échtten barff.
Oben
quot;Ï^tm bte OKoHen von ben QBetben/«’lt;”’ fie binen/ie^e fic in bie wwnben: ,©ann(^ t^ut gar mebt.
'iin bewerte BhitfïeHunft.
■Jlini Mumia,i. Xliiinttin/Xobten{gt;n'’ ' üu^ einem ferneraudj). -Cuintfin: p«^* uere eo/ vnnb trinefo nut fattem ■^afl^'f^ bae (ÏeUf alles ^(»tz fo fonß nicijf}”' ver|ïellen i(Ï. •Ober.
5ïim em lBiirnel von einer roten ^^^ perrofen ober toe^naHen/ bieim ^^ï”' waebien: ( bie fan man obere jar bebaften ^ebabfie/ vnnbbebeaujf bie OBun^f* oberala^'ïócber.
vas Îàlnjijurerflclfen.
’Î^im ^ff/crpbalen ein gute tletï/feg^’* ^Ifig/ber febarpj)jepbip fie wei^ wet'’^ ■
-ocr page 149-' 2gt;I»fîellun^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;137
tMÏ ein bofter/ab bann ntrne auf? bcmCfp fig/lege an bic ©enen bif? fie trurfen wer«: benz pof; ^u pu (lier. 3«»^’«fcfe« tvunbenz bi^ puiner getbon wirbt / fo verße^^et bas ^Intt
Ji^in0titpultter;ur231ut(icllunrt.
Tîimgnin ^upfferwalfcr etn halb pf. henna in einem newen^afen/gen^em ’Wucherober ©lue voll lt;^’||ig baran/»er« fleiba oben wo(/»n fep in einer ©ebmitte/ ober fonpin glnenbe Cîolenz fo wirbt es rot wie ginober / bepen ebne bemacb ^i» wenig in biewunben.
BlutflcUung.
'îîim ^ingelieawur^ / fo grof? ala ein pfenning/obergroß'er/ giba bcni wimbten ßlfo halb 5iie|fen/»nb p.oöer h.-^anfffbm« lin bar{n / baa er ba If bie wunb en vor aller ©efcbnmlfî »nnb »nflat/onnb mag geben an 4.11 fît/ vber waper/»nb wo er wilübocb foil er bip alle tag effen. Q^e ip alirb ein ^lutiÏeHimg/ wann man ben febaben mit weref »nb (ïperFlar binbt.
KlutfieUnngs» betiwimbcn.
■y^im î.îi’ternepitnftof? fteiiwermifcbo mitOrperwei^/onb binbaauifbie wnnben«
-ocr page 150-gt;5* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IMiijîiHiinjj.
Bïürficihnic^,
îîittt b^n aaatxiîcn rnnfTen Sôurtof/fo tu ^abcn n:agp/ faß jl^n garrdn {t: pu(iKï (îo^en »n Ciui cb cm tarée (ûdjlüt beutfetu QBan ban cm 0J{efc^ f© ^are Hutce/fo nttit cm faubere^aüwea flrcwe b; piifucr bar aulf/hcbs 0« gar ftcht ouffbte nmntùnMtl ce vô erße me verßebn wilf/f© nimbe fnfe^ vu ^ebe vff bte tvuubc.lt;So ban bA^lnf gr fld^ef/fogcfcbirbf w gem/b^ b’ »erwübti« ©bnmac^t fait/ bas iß ein an^ciaug/bj baö Q^iuf jußaref 51m! gerijen gebet @0 fol! man nun fein aebtung gebt-mb bie wunbi naebnotburfft »erbinbè/febabef »m niebio* 3ß gar offi beJvert worben.
irnunbfrö.
^im benruß aulfcn am ÄeffeP ber wo! verbrennt fep/biub ihn »ber/wo ee bfiiict/ tut (fperffar angemaebt^'e verfielet.
ÄhHilfKinijj vnb fFir ftbweten.
iÖcn neebße tag vor @.300060 tag/|Wt-feben xi. mb rit vbiy 511 mi ttag nuebter«/ grab tocgwur^niifbcnbfatvcn oberbra«^ nen ^lumhn/borre fieam fufft ^^an W bieb nun febneibeß / ßiebß / HcmmejVti’’ fpreißen faruß / bj ein 7öeß-'i?c ob’^me bé ängef babinbe laß/ ober mit einem gt;;ain*
-ocr page 151-Bhuflclhm^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;159
nur rtuff dn ^m^a ^efc^J-tgen wörfï/ioap ïgt;'5?ageunlt;rtgt;ïng0 lt;rfc^war$(/fe nun cm tveniÿ vô hfer tvuv^cl/ nach bcm ber febab ober bte rourijcf gro^ ißt ^ er Fewö wc hu d# nem muß/ vn febfurte barnach binab. lt;1'6 Çüflt gewt^/es (hüt bag 0) fut / eg fc^mirt uùbt/cg gebet ber îlagcl nif^t 'i ^ ifia gewtffeSilotlienciTt^.
‘^Îim cm Äraut/fo auf; ben tc3,‘cn bemen 'oec^ßt / »nb Çat Henie fintvene QMattlni/ gfeiefj wie ^'ppbem / bj ^nbe mei in bè tob? tenbdufern/ba ce ein regnet/bren co ^u put uer^ù prew bee pufuerg in bic wunbe / co vergebet von PunOau. -Öb trage auep nut affogüß bcp bir/fo bUlft ee auep.-OberUeg 3ïecppa«r off bic munbê/bi verfîcite auep.
i£in Âlntfldlunçfjîj «bffebaweiicii^tbfnt.
îîim ÎXaitcmvurçct/ml pu lu ere bic/bee putuere tbu auif cm Heine ^SaunnvôUin/ »n (ug/100 bie -äbren ber geben/bae bu fte treffeß mit bè pu tuer/ fo verliefet ee gleich »nb bann »erbinbe wie fonfi.
5»v Binr 511 verfîdic».
“îiim @a(gilt JU puluergfpo(|c/»n belaft ee/biß md fein bebarff/ale ban fo nim tem ein wenig in ein ©laplm mit einem wenig watfes
-ocr page 152-140 Büitfldlun^.
waller ober 7Bcni / vnb ^ewdrmbr in et^j .^afen mit waller/ »ni» gib ee bem wunf’‘‘ gutrmefen / »0 fd6e|^m bee puiuere inf** wunden. (Sö verließet ju^and.
Ob ein VHenfeb blutet j» bet wunden.
@0 nim ein aften 5i(^ ^ bren den ju pH*^ werend faße dee puluere in diewunden/P rerjle^etdae^iuf.
über.
^limdae/weic^eedie 'Permenter vo» dem Pergament abfe^aben/ leg ee aufff** wunden/vnd nim dann .OanfFweref »üW f lar non einem ^'p / mifeb eu durch einan* der / »n mach einp|laßer darauf vnd biwf co auch darüber/fo »er|tchto.
PijIiier/OCö 251ut5urer|tcllen/rtnrihc vn Ilf”' ten/auch 47ert5öcblut/vonbcrJtrenn.
3wifchen jgt;vcpen nnfer^'ramen tag/nw® d ®?on im junemmen i|î/nim d fchwar?* 2itttchbeer/wan fie tuttig fein/vnd jerff^ fie / truer den |a|ft durch etn feine faub^fÇ tuch on nim ^'inefded IBcipenmehl/'’” rühre mit an/ wie man fonß ein Xaigaiv rûhrt/vnd wûrefe wo(»ntereinander/wilt; mâ fon|î ein laid ^rote wurert/vn fchû*Ç inif dè anderen ^^rot in ein ‘.^^achofen/»'*
-ocr page 153-BIutflrHun^f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;141
^^p Bac^î/bt^ gar öitrr gebaebè t jî/boeb fo( ^ônttvcrbrencn. Darnach pop reinju pul *’^* ^poaber intvenbignttgar fo burz/fo ^‘’P ein Mg ob etheb üge/bip bun wirbt/vff pop rein $u puiuer.^n wan eine feijweipt to fep ^ur 51ufcn ob fonP/foH mû cim eins ^oibgudune fc^wer eingeben/ob aie veil «U eine ;wi(cb^ ^wt^ingern bebe M/tn ei^ «^ -iop elvol IBein/ob wie nuU eim ein fä bringe. ^aamp; tbu int tag trepmal. 3p oue^ gut/wan einer ö*rlt;twêbj J^erugeb Int gebet fol mans jr in einer^rûe eingebè/aueb lt;*1® oilwieobê pe^gt;et.Q:6 ip auch gut /wan ein Sraw geleitbjfie batnaclj gleich ein watch ßefotteniJv neme/vntrtnefó ohngefaUjen fubohn’^rotaup. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
0(10 b eft mb bewertcfl 511 bcm 2)lat verflellcn.
^itnlang.Draconis,Boli Arm.terræ H^ gin.iebeei.lot/^ranataplfeirchelffc/^ra natapPTelblut/ Macis,Hypociftidos, ^95» prepmup / lebeo j. lot / Mumiæ, CJîupir/ ‘ÏÖepraueh wit b’ rinbe/jebee iif.guintlin/ 5Jïenfchenblttt gebrant/ j.lot/ Jpafenbaar gebrantii). guintlin. iöipipew nut?liehe ^lutpeUung.
iSmanber^ Blut juvcrbcltcn, failli
-ocr page 154-f4t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ShufïdïunfJ.
Ïiigt;t Pfo|ï|ï/(5.7crfe6afê/ öa futt^e Z)^' ncr a»fjj£5(}c^to|flt;n |ï«ö/mü^ vó cmê iX^, tenfoptt auf? fine ^kwa/tf flcm tnnlt;«’’^ ïïcp kngfde^mh öórre öi^ allee / voD jïi’? ju puluer / over mm werfen QBvpraurf? •gt;' tbcil / Alocpaticum f. t^dC ®as pwl»^ werö getempenertmtt lt;^9ernarmölt;rl«* rfebef^Jpomae/vn?’ trcjp J^afenl^aar fU*” gefdjiuttc/ vu Dann genekt »ß Darauff^^’ legt A^sRr Arynep ip niebtugleich/Wlt; Sólufauveiihnen/ ^urdnlgen vu jn^eild''
Jhinanbc! pucF b^s Bint jMfklkn» ^Hm lobenDige Äaldj/fang.Drac.Aloes fuccotrinæ gleich xnl: wad^e ;ufameitlH pnluer/vnD lege »orgemelter maffen vbff' jEinaubcrcSf^k lt;lt nney.
R.Atramentü gcpulnert/vnö fabc DJ Ögt;’^ rem/ »n trurf mtf emè ^mgeran Ote pa«/ Da Das ^hu ligt oDer a«pgel)€ / de lag b*r ee verpc^f/vïi lap Dae alfo bepe^en/bïfjlt;’'’ De ti nten tag.QBtrDt aber ein OXm irüFiquot; Dè^aupt/vn entert fm Die wnnDen febyP nud fie mit eine wateren fc^waïR / eb’ n«* lt;tm meinen tuc^lin/ D^ Dae C’pter Dj ^tW nit faiUe/Damatb nimb Dj rot pwlnerzM mactj alfo: een fd^iean^è ^anmmelß »’’’
-ocr page 155-Bluttlcnung. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»45
^(utßdiV(glidj6 Mot/® vicbifcl^ Scdj üf. tOJïa^iy vu weißen Ïöepraaefj/ Ißlic^o j.
’ l«‘^rac^(nbhitvn Mum.jgUdjo jJ.ßo^OI
* ütlcsi« putoer «ittetnanV. ^aebrüct^Wc 1 tviïnöè on aUc^ipeln-idao vertreibt wilös '' iJft MuU 5'((ifc{).^Wito iß 05 wol jube^at
* ttn.^tem V iSeljWiUn/foanbeinwactj^t/
* iß ju «lUrlep gefebkdjt gut bef; ^luto.
* 'Putoer ben / vnb gib ibme ein jutrineïen/
'•’ nbsp;nbsp;nbsp;(o vergeht bue ^-Óliit ju^anb»
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;€0 dn 2lgt;ci nithtperlifb’^will-
®o nim ^ffig vn ®anf;nüß/niifc^6 to* (innen / vnö leg lt;0 bann voer bie wunben/ fwerßehtfie.
** ,S«vben ^Uitgang/ alfobag cinpeifon ju
(1 j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feprblutet.
! nbsp;nbsp;ï7im b; blut vó bè ee fleußt^ ober (ehr blu^
gt;* tet'bren ee in enicui fcljerben/ßop bartueb / snpuluer/vnb gibo V Perfon m etnè trunf 1 nbsp;nbsp;lm totnneben. ®6 ift gemiu vnnb offt prof
I* biert/ober nim auf: «m^-^nebofen weiger # breinen -baim / ben jerßop / vnb mach ihn ^ nbsp;nbsp;mit l^ßigan ju emiXetghnwj ftreieb auff
9 bie munben / ober lego pßaßerwe'ß ober, il 2)a^ijl oiUonb offt probiert worben.
Æin gute Jamp;IiMicUui^.
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßtrtwe
-ocr page 156-»44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bhitfielliin^.
©trœe pulucr von ©affapffef aujf wwnffsrbae bcnmipt gt;^r Dae Wutm/***’ jcuc^t pc iufamcn/o; man fie mebt §lt;fl^^ î)ar|f. ■COer/gib be ÄrancK kfröbeerfi''’''. mb wnr# mitetnanber tn bie^anb/«’'’'’ lt;6 ermannet/fo verliebt bae 05 (ut. -OW^' Î^im ge(ben3(ug^etn/leg |n miter ben I’'‘* rfen ^rm/ober mm m in bie (tnefe J^«’*’’^ bip er erwärmet. -Ober/ mm ein .^aflt;«^^ ber/ »nb brenn fie ju pu liter auff dm itlt;r flein/bae puluer leg in bie munben.
®ber.
*5lim‘^X)itriol ein halb pfunb/tbu^ Itt^'quot; ©la^ / vnnb geu^ baruber guten l^lM^ pfunbdab aneinanber liefen/ bifj ber '^ triolierfebmilidme^ bann tfidjer bann»' »n leg fie vber bie munben einma( ob’{»^ 5)a6 ßeUt bas 05lut mit gwalt/tvan flt;t^ bie Stbemabgebawen finb.
Ober.-*
^im bie lt;Burpd von roten vnb bü»^ Kornblumen in bte Jpanb/ bt^ fteeniM^ mentfie fleUen bao 05lut o^n jweiffd/* fommetvoberepivbüe.
SBunbtrÄnefer.
-ocr page 157-tÓiinbtrJncFer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14$
ilt; 0 0
’/ V 1/ F d
in Ö''
’'i 10
[H
10 I»
(fin^utiviinötranrf. ^ryStn tXo^jird) vondn^ pfcrïgt; ^V® fletttge -pavent j^t/ rodf^ Den ^^wol au|) / ein mal euer fec^fC/ in et« nein ^nincniViiffcr: barnat nim fern»«# Gefahr lieb einer Jynuft ^ro^z woH infam en trurft/ tjunö einer Sau(l ßtef; Cfppbew/ fo anben i^ie^bäumen ober alten Öjjan^ ten wadjfjv tbn eu in ein neiven Jgt;fen / Ö ‘’^''Sefa^vlid) ein Kilb map baU/lt;^ciip ben t’Cpen ^ciu baran/bc btt beFotnen magß/ tgt;erf (db ben .^afen mol/vnnb lap ben trit# tw t^ei( einficcc. 5)arvon gtb bcm wunb^ «niutrtnePen/ morgene nnebteremober Uep (i’p(0|fe( volt / lap jbn baranff jwo Puiib faßen : bepgteic^en gib ;bm anefe backte / wann er nickte webt eßen ober trineten wiU/fooil ab oben gemeJbt. 5)n$ t^ue/bip er gefunb wirbt.
iBinanber WunbtrarteF/ wart einer ^efd^oßen/ gcjloifcn / öber (gefallen wer.
'5^im löintergrnn / in Latein Pyrola genant/ .fjepbnifc^ounbfrant/ ©onifelz ©innanw/i^rbbeertraut/OlotburfJ/^^i’ renpreip/jebeo ein ^anbvoU/ weiiTtnvnb fc^war$en Siptamwunj/iebeö ein falben
-ocr page 158-140 tCnnbliAncFef.
»terhn^/ÖJïafïtx/mn gepufuerf / eml^?* Ïot:ötc piirf alle ^erfeamp;nat» fUm/t^uc filt;^ dn stance/ ba nipnaß weine etn^ebenn“: lebte Suinte miebêalter beße fîdref eßt^^^^ wein/mac^e fie be^eb ^u/bj fein bapffb^''' auß mdgeißelte fie in ein .helfet not fi«bïlt;î/ waffetö/biß b’ tritie theit barvö ein^eMi^' iöarnac^ gib bê .’^'ranrfê morgene f fH”? vor eßenö/abenbßfßunb nach eKenß/tfOj er fc^taffê geben wilalwege iij, hoffet»!’*' boctj fol er atwegê aneb v.^anfffomerefb vor «b’ nach bc franef/wie er wH/^^n ob ft gemnen ^Ötnt in jm bttte/ fo nun bem«^ gefcbribne ßucF / vn t^u eo in ein ©idfib'’ vnter bj wunbtrdeF ju tbei(. ^inn Mumi^’ terrxfigill.fang.Oracon.^^reböaugé/S*^ li ArmJebcß i.baib quint, ötteo rein gepn*' wert.töne fol er neinen/ati bieweil er bj^^ runnenQ5(uf inim empßnbet: QBann^^ aber gar von jme fotnen / fol er bae putn^’' nit mehr brauebê vnter b^ wunbtra»d7lt;’' wétte eo ban fonß gern tliun/aber b; wnnj trnef mag er für vn für brauche/ biß er Çb’ wirbt. QÖafiaber einer nicf?t fo gar tébtilt;^ wunb were/ fo bebarff er biefer ßuef nit «gt;I^ (er / fonber man mag bemac^gefebrii’f^ fluff brauchet him ^epbnifefewunbfp»^
-ocr page 159-Wunbir^ncPfr. »47 ^anttfef/ Öibbecrfraut/ QBtnwrgrAn/ 3\ü tb liefen/ wtföm OJMit^oft/K^fß cut •^anbooU/auc^ gefotten in if.ttia^ weine/ ^i^ Oer tritte theif emgefnibt / vnnO ge? lgt;V4ucfjt / wie oUenit.
jStnvaji^utwunbtrdncF.
^im 3îotbucFlt;n/ fie ob e; fîen ©ipffettz I» lt;ïlen hn^ / 9)ï«»^óh:(in/ lt;ï ^renbreiß/ ioten 9Jïango(f/ eine feoiiaie fee andern: So?« fie (tm fefjatten/ vnnf nac^mafe in eine @dd’iin vor einem warme Of en/bifi fie ficfj taffen 4npu(nerfïoffen. Oef; put* «ere nim j, lot / tbuc far^u ein gute halbe utufeatnuß/ftneFe jufimê in ein jatte tne^ lin/boch mt jubart/baf’ öiefrafft wol ber* «op neOc móge:feube in einer mah fee fïar cFeflc weiffen weine/in einem faubern ver* glabtèz vu wol erbrüteten ^afen/ale lang lt;*16 harteQ^perz (a^ alfo jugebeeft aUge* wacb aneinanï^ erfalten. 0ib ban einè am worgen ein gutc€éffel vol/lat jbn if.punb baraiifffafïen/ju mittag wiOer fovil z vnb nackte f. punö vor be feblaffen geben auep foviUzalIctag. Xhi fo! bic wiïbè nn gebefft werbèznur bic ^urpeln ob’ bj puluer/ wie ternact volgfzgebraucbt vn mit b@alben hflneben. ÄÄ if
-ocr page 160-WanbtiâncFer.
148
Öde^eß tratîcf tjt öti 4gt; vafï {ftir 511 aken fd;«öcn mb I6d;eni.
^«r sDdnunninlïcntnnn öee pubers v^ rotc 5??dßeit anenvuj ionfeuöe verjïrtrfï tn etnem Q5(ee fm / wie oben «^emetbe / in 1« maü weilfen Oscine / in eim vergiâ^iOî J^afchn/in cmcrglut/bi^ ce eins ^d«wï tieff emgefotten : baren gib bem wunbten bc^ tage rrepmai wie verfielt/ beeb oM warm / fo wirbt ee bureb bie wiinben aiip^ (duffen/wb o^nc fdjaben (uplen.
Jfi n b cv» f rtf 6 Wu nö n ancF.
'57im ©nibingunpei/feube in eim new? ^afen wc( ^ugebeeït/ b| fein bdpfjr^erau(j móg/mit gute weiffern Ißein/gib be wfiblt; ten bee tranef e/morgene/mittage / vnnb abenbe i.^ óffei voU ein/ vn (eg vifbic wö* bê ein b(aw ^ó(b(at in bem tranef genept^ t|Ïgewi^»nb probiert.
SlinciWeie.
^quot;ïim @ani(fe(/@inaw/bep ©b(c ^epï’ ntfcbenlödnbfrautö/Qt^üitergnm/jvok bueFê/ Obermenig/breit 'ÏÖegeric^/^i'ï’^ beerfraut/ebee i.§anbvoB/5erfcbneibe/ »»^ feubewol verldutertineim netvea^afen/ mitwiMa^ a(tè weine/anifbè trittS f^eit ©ib b? Ärand en/mcrgetie/mtitage/vn!’
-ocr page 161-WtiiibtrcncFfr, 149 «bebß f. ^ö^efwo« of’ 0 Jüan finer ntt mein tffen on trinifê »t(:vn (eg b, bidt» Âèlblat lt;tuc^ tn bem trnef geneigt/vber bu wunben.
}£jn bewei tco WinivtrancP.
Wn (frbbeerfraut Q3rniinen?/vn QBm tergrûn/|f bfs i.gute Jpanb vol / affu grun bbngtbônt/;«0o^ /îbeg tnfonb’Çetttn etm CÔJdrRrfîeni/ barnaef) fegein ima^ guten «Ift^öetn/fa^ (ighïhftunb/baUeoti^frutf H fajft farvô «u^ / vu gtb bC vertvunbten/ Wan er ntt wetbtvunb tp/morgêô nuchter/ fnbabenbé WAn erfe^toffen wtl geben/ «^ Weg cm 4 offelnollt enb wnfefj jm aUwegen ûud) nitt bentfefbefaflTtob’ trancf/biewun^ ben fauber/nnb (eg fus lin / in bem faut ge# tie^f/in bie tvunben.Probatum.
^5erç00cn Ôi^inunbe voit ©efîctrei«^ wonbtrantF.
%'m i.^anbwoll bee großen ^epbnife^ü wunbfrautez mit fampt b mur^en/Oîotbu tfen/to(B(irt/ob fpm vô ^’pp^em bjvffbS ^obê mâcbpt/on rotê 9}îdgo(t/iebeo auc^ ein ^anbvoinhu eo in etn faubem^fen/ gen^ cm Ça(b maß gute meiffen QBein balt; f^/oetmaeb bè-^afê gat mol/bj fein^aptf Ç^taup gehe/ (aß fiebê biß b tritte theil ein*’
Äjt lij
-ocr page 162-’lyô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;WunbtrancFcr.
feubt/ vnb h^ vabcrft frfahc/^cn bip^^ tranrf gib bè vertvunbtè aüc merge eing«^ tè trunef warm/ (ap in «).0iinb barauffj^'' pè/nad^f6 wan er febbffen wil ge^e/fogi^ jm wib’ ein gut? nuef/b’ batffboc^nitwiJïiW fein/aUein b^ er nit gar fait fep. ® up eip^ bamit b’ CJïenfrb wunb ip werbe/ ee fepf^ fc^topeneb pec^è/folinbj ^rbtreidj/H an bj helft/gepeeft werb?.$ön ob bie wnn bè beftene bebbilft/wie b brauch tß/fd M'lt; nit geheift werbe/ bun ee iß o^n not/ feuï' bie wurtbè foil vol Ó^urbobenebieten woUtn cinglegt werbè/bie gdp jart ge^op^t iß/wJ ) jugebuoè.ïöob} eaiogfcbiebt ba heilt ^^ wunbè ebn fc^werè vb grub op/bj fie fein-pßaßezo/ob jehpit bebuzff.TBo es fiebubeî verweilt hette/bi bie wunb hetanfuheui«^ fc^werè/fô fol nuibie (^arbobenebteteweb Ic xrw-ßunb in bwunbe/ob ßieh lige laße/ bamaeh fittlidj herauf thiVvn friß^e *wgt;^ len einlegè.^âo fol manalwegvberrX’^ ßüb thü/bip bie wöbe/ ob’ b’ ßieh heil wirbt fo heilte ohn foubnfehmerpè vögrunbv^« Jhinwimbtrcncfjuben ^^auptwuiWcn.
‘5?im ^artwurp/fege in ein falt waßet/ tgt;nb trimf ßete batvombao heilt in funitf tage«
-ocr page 163-WnnbtrâneFer.
f^â^tto^n febme^en/ J^aupt »nutben/vn *®lt;i6Q5einfcbrôttigifî.
ill'll oiiîxr^tt rotmbtrancF.
^itm fptçigïn ïöegertdyOvotbuef cn/vw ®tnnatv/|çôlt;6 ^leicb ^^^ '' t^» lt;^ w cm nc-*’’fngt;^af£n/glt;u^ gute wernbaran/bap De: '»«n tvoi »bw bû^rduter gcbc/wcrOctb bê •v^fen/bj b’ iùampff bartAen bleib/ (a^ be t^ittè t^eil cinfiebê/bvicfj b? ^«fen nû »ff/ ^^ erven fm fdb erfaheefaig ben wein va “Faut in ein fauberb^la^/nni^b wol^n/ ^’j Cô nit verriecbe:gibb ban bè verwnnbten ^Fgene »nnb abenbe ^utrinefen / (a^ f^n Jtoeg ein fîunb baranfiTfa pen.
*‘»0« Wiiiibtranlt;F/tgt;«p âÜc wmibcn/ pc fey? ‘^'’0cbgt;în’fn/çtcpocVcn/gef«lIcn/oÔctcf£boffen/ ®b'^atlep Paper vu VHaiflTelbcikr.cewereamp;önn ï’ftp einer ^Dimobcr ©ci ni wunb were,
^iitn@irtaw/@aniiïel/wintergrnn/rof2 ®«ucl}beil/ walwnri? / J^ephnifcb wunb^ ^Faut/iebee ein ^iinhebc Çlt;mb»o(:tÇtt ce jn f^ntcinein leinin6tud)!in/ lap in eine ne# 'FeVpap wol jugebeef t/tn einer map meine '’^ître flinger einfieb£.@o einer im^opff ^ftboc^ mt ,^trn munb mirbt/foll manfm ’M- ober nik doffel voll bep tranefe einge# bm/ vnb ver^ôten/b^ er nit mit bê «^dnb?
■ÄÄ inf
-ocr page 164-lyi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wiiubtr^iicfcr.
jur routtamp;c foinc/Oan ce brde^fq'm fd^^’J i0arn(»d? foi md jm cm rots fàbîô tôcfc^’^ m bic tvunôm {eqcn/vnî) cm Ffccblat/c^^ cm ^!icf von dm febmarhen îH^Çut W^ aujfbmben/vnD jm bes tranefe/naeb ^^ ers (cib2 mag/cmgcbcn/mprgCe/mttwÇ vnb abenbe / gt;cbc6 mal auff 11.4éffcl'’'’, Ob’ ù). fobcrvcnvunbtmficb^cblwtdr foü man allem bae J^cpbnifcb^unbfr^^ im 7ßcm ficbcnz on jm iutrinef en gebit’/ bann ce treibt bas gelifert Q)lutau^.
Sfinanbcrbcwert Wunbtranlt;F, , ^iin^cpbnil'cbivûbfraiit/iifrôbeerf’'’”*' mit b murijeln/tvtntergrt'm/^anirfcl/’^ tJCÜîangolt mit b’ tvurbê/lt;SmaTO/3îetbi’' eben/ jebee glcicb vil : ^mbe in cm ^^i^ (in/benef 6 in ein^^anten mit ‘^cw/fi’l^ ein heffel mit maKer/ (a^ if, linger cini’’' ben/gib bem vermunbten/ morgen^/ w^' fag$/vn nackte cm gute truncf/oü ne^i’quot; .Çiepbnifefjwunbfraut blatinbcm'^tjf' allé tag jmep mal/lcge ober bie tvunbé.^J geni^t obn gefcbwulfl/on allé anbere êwr où t^u fôfl niebtô meitere bar^u. Probatü
Æm anbere.
^im €0îufeat / (T'nio/frcbeaugc/onl*^ toù/f ebee Hu.pulucro fIcin/tbu ce in »lt;#
-ocr page 165-Wttn^triîncPcr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i$î
fnb gît» feem Ävanefen Ixe tage tj. 4ofTe(lt; ïoU barvon^utnnrf t.^es tvatw foU ohn^ gefa^didj j,ma|) fdn.Probatum.
^m gut Ojetranvi juin act) en ^aß alle OSiffr » nb vnrciitigFeitauUtiejbtvioiii VPenfd^en/nnç^ lic^ ju WU nben mnb alten
(?lt;^5ben.
'?^tm 'ÏBatroun? / Xormentid/ ^ngeh R^/jebcef. tot/^ctomca/Oirunfre^ / KU ^erti.iof/tvilOcnOXangoU/'7öaIbniei|llt;r/ K^öl. tot/ (ï'^renpret^ iMot/ß^rbtrauc^/ ^iflfenVrauf/fcbtö j.lot: ©cube in tj ma^ Wtino / in dm weivcrmadjtf n deafen ben Written t^dt dn.@cp|C0 burc^ / in dn an-ber ©efebi«/ baroon gib bcm .branden a# benbe vnnb morgenoaUweg dn iimtic^cn ^rundjutrincFcn.
^inlSlb|llidgt; WnnbtraneF,
■^lim wilb 5)Jaf:licbcn ( ^abcn wd|fc ^Uimltn mit vid ^IdttUn / waebfjt naÇt bepber Orrben / bas Ä^raut ijl (anglcc^t/ bldbt @ommcr vnbTuinier grûn)llt;gô in wdn/la^ j. nacht bavin baiffen/Uwde ban au^. Sies ^aiftogibiji ióffdoottbtm branden nüchtern dn/vnbUg dn ÂàU bUtvbev bic wunbem ^art es anfabet ju* teilen/fo gib itw »»* )• óffdnoa.
-ocr page 166-«5'4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wunbtrlniicr.
ÆmitcmlJprobîcit WtinbrrancF/furallefn^ «fdid^c vnb eu)prh«^e verfehl uixj pnbwunben,
'?7jm (ïpppwbftttter/bee j^entgen/ P fo duffOer OrDè Çtnflabcït/^'intcrgrôn/ fra ut vnö ^«rj^cl/göee ƒ. guu^anö»”]' ^dcfe Hdn/ tl^ue Oar^u fo Duf ate cm ^9 Album Graecum, (egô m/. SÖÏd^gut^fl^ lt;«6 ^kr ober ringen wern/to^ ein tag oö«' y.in etm beller ober einember |ïe§en/Mnn brenne du^. ®drvö gib bem oerwunbuiV ober herein /nnerhe^e verfeßung im ilt;i^ Çat z ee fep SVïdnne ober Oßeiboperfo^ morgens néc^ter j.gwten ^bjfeivot ober Ü-»nbgieicbergjfdUvorbenndc^teff / be^^ gietedenduep/fomdn fe^ld^enmiH geC-ê' lt;irt.3|ï bteverfebnlg innerlich/ fo brditf^^ ein OJïondt tang. ®i^ ifl gemi^ vnnb pro^ biert/dn einem von CSKengereboijf/ber ei« fcljdben gehdbtdm 4eib/ bd^ ihm dUe Dolores dbgefdgt : 3^^'” '' ‘’*^ ^*”lt;’‘' '’‘’'^ 2lbei / melefjer gieiepermdffen dUe lt;^rç( «bgefdgt/mit vermelbung/bd^ fr bie W terfdiUte/ welcher ^iemitgefjoiffen/ b«^ fiefibbero Ämberge^dthdtt. OrefoOdUcè fonber (iep fur bófe ‘-Órufigefc^tver b’ ^lt;»' her gut fein. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SeP^
-ocr page 167-^?«nbtr5ncFfi-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iff
keffer ^cfOniaubi ^5cil«’lt;i fjer.
, ^im ‘)7(^((iin/^uf(atmw/ OJ^ifcu^ ^fwt/ 3»iiber/^ùn\in/ ©allant / run-^m/vnnixangm 'Pfeifer / QBecffwlbcr^ ^f^F/^iinmentrinDè/ pomeranijenfc^clp fw/ü«(bcp/^afil^cn/3iofm«nn / OJîa* toran/ €icfeivarç«iù«ç/ -éorbeerz Oîotbu«» t^nfamc/SSofep/ C^hçian/ %a^mû«jj/ polber'ohit/Ovofnwrtnbfût/Oîofê/ ©piea narbvi^ni?/ paraOifbot^^ ^utebêz (Sar# lgt;wi)mlin/(rrtimu6/!?vômt|''c^cSpicas,3lt; tenger je Heber/ SUergtfjmetnnidjt/weçp (en QijepranctyAloës Epaticas, OBurm«’ (nnen/jebeeij. (ot: ©to^iebeobefenberj iôan ebne barju 5lt;igcn/Mlt;wlt; îBeinbeer/ gefebefte ^irbeinû^lw jebee if (ot : ©tcfi auctj ta/vnnb vermijcbs mùx’î-tot -O®* nigo. ^arnadj tbiie bar;u/ fo iebwer/ aie vbgeineibte furf mit emanber wegen / gar (ebónenweißen ^nefefzwifh ‘gt;^'ngefalgt;i^ heb mj.pfunb/berfott^uc^ tlem verpop (en (ein : @euß barem bref mal (evil/ aie obgemelbte ßuef alle mit emanbfmb/a^ua vitæjbaev.maU bißiUitrt fef / vlt;rmi|^$ weil mit einanber/laß f. tag in eine glafin Äolben woH vermacht ßefen/ bannbißiU 4iere bei) eine gar (mbenSewrz »ermaef bê
-ocr page 168-1^6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wunbtr^neFfr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
Rccipcntcn wol/baintt cö nif^t v^fW^ ' @0 eine von Difem waffer mtr ƒ. iXropF ' innntvHnôcntÇut/ DùbetUmxxHV''^'’'^ ’ Xrv|. (lunzen / vnnö barff Rimr ««ö^ ’ SirKnep.ïBanntndnfraUcti tvunOnuf' ’ re ^-èranb / .^rchö/^tfldn / '^Bo()f. î^'^J ' wafdj örep maf tm fag mit bifem »a|fw ’ griffe mxv.tagen. Wan man nuri-trópif fin Di^ maffere auffetn ^ranö wir'fR / ^ ' «net gunbiß er foöf.ßje Oient au efe fôf”'‘ Çetagenz von ßogen ober fallen / fur(f’ trade 2(bem/für ^eigwarnen/ man tufquot;’ mit bifem maffer wafc^t vnb fc^miert.
y'inftutïrunbtiancF/n'Cnemo em Ü5fi^«'lt;( |)ar/lgt;46 mcbt^eilcnwilt
^im ^epbnife^munöfrauf / Wmi^' grim/roten ÓJïangolt/vnb milben J^oJ^ Ober 2(tfic^/ jeher f ^anbvofl : Xim e^ ^ dn verglasten ^afen/geuS ij. maS ^«^^ »eigen mein baran/feube aug ben triW t^cil ein.Öarvon nim nachts nae^ belief' fen flógelvoU/morgeneij. ßunb vor Hili' egen auefj j.4ógel»ol ober jmè/aUmeg MU’' ©no tÇue hS bao iXrancf |um ©efe^iefl' heraus laugt.
tf in ^ 6fKi4l WnnbrrancF.
ïRiiii
-ocr page 169-Wunbtranrfcr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;157
^muöten/vnö granen ÏO^angoIf/ »nö j( ^otbuefen/eine fo»i(aJ6bC6antgt;’n/nnuff (H ïgt;gt;e^-0f«ttlt;rvó fiengeftt/bórïfKainSc^at „i ««/»nb padiere bann : 93on btfem pulver rn ‘^»« i- ^éjfelvpdm /. OJïa^ gute weijfe« ,f ''’fine m einem wolverfletbeen verglaf;ten ii( -^«fen: -tap ficben mie ein ^artee ^ : ^a^ I Jugebeeh erhalten: 0epBe es bureb ein fait f ^wgt; Xue^/w bemalte in eim @la^:©iH ÿ «benövnb morgens iam.'^lnnb weil bu es (1 braue^fï/fo leg fein ^|ïa|ler vber bf Oeb« 11) ben/fonber mafe^ô allein mit bem Qüiinb^ ij (f^ncf.Q'dicb nemen auci^Q5ufbvtber bor^ h/ »nbbreebenoberfe^neiben bie Äräu« , i^ïan@.5Jïattgentag. Qrtlie^ t^im noeb borMepbnifebwunbfrattt / vnnb TBin^ flt; Wón / vnb branö^enbó mie obvermelbf. d ^dieb nemen ju ben bepberlep SOîa^igoItz il ^ticb ficinvnb gro^TBiniergriin/fovilalö (11 btö^Jangctie/furbieOvctbucfen / vnnb ü tlunbfbn'^niebtóbariu.
f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Æm ^tirttlicp tTimbtrancF.
111 ^im ^eibntfelj ^unbtfrauf mit ben ft âdben Q3lûmlin / fpiçigen OBegeri^z ß^ ©cbmalbenwurp/HigelFraut / febmarn ïtae^tfebatten / vnnb Hein ^Bintergrunz eins
III
-ocr page 170-1^8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wun^trancFfr. (
0116 fßvif a(6 bee ant^rt:® 6«ß am 0c^igt;** ten / mnD pufucrc cß. £gt;?ß )gt;u(uer$ niquot;' |.-ioffdvoll: ©cubs tn ÿ. 0)?aß guten«*’ ten Qßetn j. viert bet! ßnnb / laß jugeönfj erfaUen: ©tbebem wunbten morgO’^ »nb abenbe.
WimbtranfF/ber^Mw ©djcnchn.
'57tnP-Sucbbolber nntben roten W cben/bte-Oft’jbltttthnaußbcm roten »i’^ grünen 3}?ango(t/ jebee gJeicbvtt : ^^i**. ße/baß fern (ufft bar^u gebe/ bann ßef F ’Puhter/ vnnb eorem: ^Itmeweo^?? groß barvon/fenbotn einerW^aß mein»/lquot; lang / afeeinbartöpar ^^er / faß niquot;^' »berfauffen. Carvon gib bem »eruwn®' ten aUe tag iij. map ƒebeo mal m.iôffefvûÇ 4aß fn afimegen i/.ßunb barnaeß faßen:’’quot; jeueß aftmeg etn (etnrn ^Xneb bureß nquot; QJaumoPvnb (ege ober bte munben.
tEmgut WunblrancFjn frifebe^ Wunden vnnb @iilt;bert.
'?7tm /jepbrnfeß 7Bunbfraut/ ^in«*’ grnn/@antfb‘e(/^runenfre|fig/@cbn’'’' benmur^z braun TBafmurb/.^reboawgen^j ^eeßtaugen/Kbeo emßatb L ©euboin’^-öwp
-ocr page 171-WutibträncFcr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i$9
waKm gute weine / in cun »ergldf^îè gt;gt;* fen/(apbrep Singer cinfieben. S'aide» giVbemverwiinbtenmorgene / mittage/ »nb abenbe ein -iófefwolt §u trinken / vnb ne^ ein vier fach Xudj in bcm Strane?/ vn binbe bc() tage ein mai ober bic wunben. Æ in Bofill vb Wunî'tiancFber (BnFvtfivon =jpobenlob/'Ï’tfiirAud; fur ^if fidn/Piufo bb#
ff’ Squot;' ff S
* li* 0
feBnsfl.
Ïlitn oiiij. Mrebeangenz nnnbhn 0Jî^^ fffnnu^/ßoü flcinjupnfner/tbuebae puk uefineinbalbma^ flarcfenweiß'en wein/ ntde^ bj @(afj bt^eb ju / bae Fein ©eruc^ ^erau^ Feme/bp ein weil ftcbc. Sann gib «malle morgen vu abenbe ein gute € óffek »oll jutrintfen/morgene nûdjtern warm/ »nb abenbe nac^ bem naebteß'en.^P ce ein $raw / bie ein bôfe brult bat / fo leg ihr ein braun Äolblatauffbie *Sruß/vnb faubere (iebijiweilen mit einer lt;€augen. Sae bilfft ju allen bofen Prüfte geweißliefj.
Æm bewert Wunbrrancr.
,(/ ’51imiiii.rotÔ)îangoltwurçen/vnb ein ^j banbvol .^apbnilebwunbfraut/tut ). ft eget „/i ^pp^öw / bae an eim ^aum gegen ber ip Sonnen auffgang wad^pt / bj ohngefabr (11 ein
-ocr page 172-*öo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tTimbtruiicFen
cm^dnbhnvoH fe^/t^iw baoCSîû^ f«M^^ baroon/vnb cm halb Jgt;dnöhnvotiorbelt;r^ fcfdftert 2î'u cöind^tfrtubernverghfjtf'’ .^rtfcrt/gni^ ein map tvct'lfm mein 0«»’’^ (a|j ;wcrt linger ein Heben. Î^arven gif’ ^^ ÄraneFen bee fó^e brep mal jutrimfff^ inor^enefnï^/vmb^tvcp nneb mittag/ ‘’^ wan er nackte will fc^laffen gehe/ fo lauff^ o {u ber wiinbcn ^eran^. .^Öip tß garw ^f^ wert.0^0 iHauc^ gar ein gewiße Äunfl H^ bierote CK^ur : iÖanrt^iimalaber/niiigt;F* man feineiorbeer barein/vnnb nimpt M tritt^eil wahrer juni wein / vnubt^ut^^^ eVîâ^ nicht vorn (f pp^ew.
ÆmnüçlivhWtinbtrnncF/fftrVnanncrtvnnÔ
^rawf nArcn cm ^l utrcn un Hab/ ober ans wuntgt;i(l«
^Îim eble óa!be9 0)?aur:auten/®gt;^ tergnm/iebeetii). lot/haefe Plein / »«n^ feuba in einer «na^ ober anbert^alb wei«^^ in dm vergfd^ten J^afen wol werberft/Wr fdn lt;)ampff barren mûge/bi^ es omb iO’ jwerchfïnger eingefeubt. Sarton gib W^j «o nüchtern n.ßunb vor efj'ene ein want*’ Xrunef ein/abebe ij. punb nach effens«’'' ber ein warmen / ontertago la^ «IPr
-ocr page 173-tDunbtraneFen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idt
Winefm/ vnnb ö«^ ac^t ea^nadjetnanöcr.
Æm nutjlicff vnö ^eilfam wunbtrancF.
. -^tm Är«be««3lt;n «n quinthn/t^ue m «n quartier Dep bejlcn weins / geu^ et? bt» 'gt;nlgt; wiöcr ctUdj mai/fo iß ce gerecht: Sur ®on gib bem verwunbtè morgen# nüchtern V »nb abenbs miher ii.^bffelvoll. OBiU ee lt;'^n'ïu|ehr^ef(en/fogibjèmnttr ein -lip h^oll/vnnï) (aß bie munben mit bE trant? ‘'’‘»febtn/bnb leg ein Âôlbht ober Qjtdjin* jjubvberbiewunben*
«ins« wanbtraneF/toaö ÄUgtreibt/wAö »»^ fauberö mberwunbcn hgt.
îîim Ovotbuefen ißbanbooll/rote COfJan golt/@euenbattm/jebe#i.^anb»ol/bör:#/ **nb päluere.S)ar»on nim ß-lot / feube in lt;in«r halben muß gut# alte ^CÖeine / biß e# Sj ®'c^attm gibt / fo laß ban falt werben: Carvon gib j|m abenboonb morgen# üf. Webott/ vnb leg einbitn aujfgeßridji# i’^f^pflaßer auffö« wunben.
^tn erfahren vn^ bewert WuribtrancF/wcldJe« ‘^nicbewunben/bteni^ttöbtlt^iß/ jnniq.ta# StnbeiU/PHb 5tU(^t aug ïgt;er wunden alle «nrew nijjFeitpOitjcrßoffenerr Beinen/ oberwaeeeiß.
^ïimOïotlt;nfó(/pcttrlingfam5/^(abi*
-ocr page 174-162 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wimbtraiicfer.
wnrç / Dveinfum Qr^renprcjf; / tgt;€r ref«' QSfdtter/ 04 man mît öer IBurt^cht ftrèt/ Herba Ruperti, ©ottee gnab/ vrt^artfP famen/jebee |.^anbool : ©cube m t). «w^ weine / ebne ein wenig:-Könige bar^u-itnnef morgene vnb abenbe aUwege ütM'
SfinwuiWnancf 5» engten wunbfn.
^7im 0aniflt;(/»ft ’^iknelUnt^eub^ wein/trtneFe wie gemeibt.
Vn.ßanfenvonpanabea beHjumte wunb^ arrêta WonbrrancF.
■yîimQSepfupbe^grôOclîen/ wob«)” fînbe)î p^ngefaf^rücb / famie ihn narb »”^ fer heben ^JrawenÄreuterwep^in/fowii^” bebar|f)b'?üan er frife^ ifl/fo /ernopff bgt;^ ©tengel mit eim J^of^/fnü ein ^afen b«^ mtt fefier vo(f/t§ue barjn ©e^wartjwiirO »nb OJJa^lieben ( bie brauebt man fonbet»’ hc^ be Tßcibebübern/ wirbt fonß bie fbin ^Seinwan genant/wie bie ©c^warßW!«'^ bie gro^ Q5einwan ) @eu^ baran gute alte weiiv ober ^ier / b^ ber.paffnfebter vc^ fep/feubowon ;ngebecFt »berbj^aibtbc’^ ein mit einer ©tut 5)aroon gib bè ^rart^ rfen abenbe vnnb morgen^ ein warn«” îî^runeF.i^r nimpt ätoar feiten me^r webtt ben QJepfwp, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^i”
-ocr page 175-tVuubtrancFer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;16^
^in£futbfwcitWunt'W4ffer/befft(tniAninor# jjtns/ju rnitUff/ mb abenbe uHwe^ett tij. vber iitj. Êèffelvot frincft/bas ^eibaUewunben.
^tm'ïBmtergrftn vûi.fDîotbuif en «v. 1- 'Pfennigkraut t|.(of: 3lt;^*'ß'^P *®®ß^*^^*^ infanten m etn ©la^: ©eu^n). oberinj» 9Jïaf weine Daruber/verlutiere well / fe^e »ü|.tag jw putrifteieren/barnac^ bipidiere per alembicutn in balneo Mariæ,be§âJtS «uff/vnb brauche wie gemeföt.
^ûr bue? ©libwaffer.
^ie fic^ ein^unbar^t mit bent ©Kb# waffer »erhalten foil.
Ok§b ^KDwaffev foil mc^t 511 (3^- gfÇKngen verbempfft ober geselle *^ werben, ^ann fo eo nit (u^t bat/ (Mfft(amp;iururf/vnb verbrent vnb erldmbt bieC^liöer/vnnbvei'fauK bie Albern: ©0 lânfftauebim 4eib I^invrtbwib’/vnmacbf bent ^^rantfen vief fc^mer^en. ^öarumb ^ann eo mit gemalt kompt/fo peil «o nic^t gelling?/fonber (ego erfffie^ nur öunauff ^^ ij
-ocr page 176-i(î4 ^ürbas (ßlibwaffcr.
ttcpfiaflcr/bafj ca bannorf? tarMircf* (lt;gt;«{ fenwog/vniibfinincrieem wenig Diefer/ tip ee gar verfïel^f/wekljcó offtin vj. efef »ii.tagen erp gefV^ic^t. ^nö wann Öu «rt :^üfpiïaper öarüber legp/fo fc^neib /.«(oc^ tarbure^ rber Die wunbe/bap ber S^ampif »nb bie^iç barbure^ peraiip mdge.
trteamp;Aö ÖjltbwöfJcrjtilWkit.
5ïim Aloés hepatiexjvn ^Kann/^rebó^ augen/ ©erpenine^f/mb BolQ Armenu-©top atlee gar flein / mac^o mit Oïefen-wafferan ju eim^rep / ber nit gar ju birf fepe : ©trcic^oauffbaerot^eiipflaper/ ober ©afbè/eine ©c^idingo ober eine^’f ben ^apen but’/ onb (ego ober bie munbé/ »nb (ap tagonnb nae^t barob (igen. ^aö t^uea(fo bip an ben inj.tag. ©o mm bann jum OvofenmaOer wo(geHopift vnb gefdu^ bert ^pere (ar/ mac^ ben ^eug m»t an / »gt;’ maebbao praller etmae breitteronnbbP rfer/(ego /me ade tag ober/ bip eo »erpe^(» ©tb ihm auefj barneben bao munbtranef »on ^epfup/ ©cbwarKwurp/ »nb ÖXap^ (iebenjutrineben. ;Öa6»erpedtbao amp;li^^ maffer aucij mod adein.
-ocr page 177-5ûr bae ©htwaffer. »6y 040 ©libgt;.T4ffcf}igt;jtc!Icn von bereit
von »Taihil.
rot 4iinöif(^ Xud? / t^u co in ein ’’nvootrßtdfjtö^dfeün / verfkiböwoU/ ^'^ß fein dfefjen noch mebto barem mdg fÖ^ ‘«en/ (IfKomem @lm/ »nnb brenn Dao ^«cb ^« piduer/bao fïrew in ben@cbabc/ fo vergebet ct5.
Ober,
î7itn ^nnramcnini. nemen J^afenz fei? Ihn in ein® (nt/brenno 511 piUner/vnO jettet bao putner in bie wunben»
fc'4ß (ßlibw4ffcr ober t im 511« verteilen.
'yïim óheltenmebl/Mó man ben ?7acb^ gallen ^ibt / vnnb ,^anfffamen barunter/ îerfnttfebo/vnnb time eut wenig brennten 3(laun barju / wir^o barem / vnnb (eg ein 'Pllafler «up ,Ç)dnffmem wereF / wotge# ftopfhem éi nerdar barùber.Q:0 pellt mim ber oap.
Æm bupfeb 01 für Wunbenvnnb ÖtiJ^/vnnb furetölib# wäßer.
^im Siegenwürm / bie aup ben Äirdj-^öfen vnb ® rdbern Çerfommen / fo vil btt i^v ^aben magp/ )he großer / jbe beffer.
-14 nj
-ocr page 178-16(5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fftrbdötBlibwafJer.
S^amp;iK fie in em jöbethn mit öJïó^ ow^ tem '^5runnen/b^ fie burc^ cm OJîo^ fhi' c^en/fo purgieren fie fic^ : ^amac^ nix’ tïj. harigefoinc (Fper/ierbrich ben kettet Oein/ tvirffö »nf er bad îOîop me jüberfitt^ fo effen ee bie -ÎBûrm/ onb gebet ber ïöufï ven i^nen/ vnnb werben affo faubervnHf elar. iöiefe lÖilnn jerfnufdj bemach/ tbiie fie in ein Pfannen/ geu^ 3ïofenó(b^»^ ranf.pfunb/(af; ^tipfebltcb fieben. SönnP wann bteb bebuneh/ bap bie frafft beraub fep / fo fepye ee bureb ein fauber ©efebt«^ »nb u f.pf. bep Oiegenwurmoie / t^ue be^ putuere »en'^epbeiwurp Ireos gênant/ Sarcocollx,febee i. (ot/fb ifl ee geretiji b^b gut. ^tp dl (a^t fein ©libwaffer gfbf”' '-^nbuee aber brauchen wilt / fowaebb jmilieh warm/nep bann ein fanffte Q3oiw wollenbarin/vnb lege boep nichten b^t^* ^e b’^ilt obnaüè febmerpt'iBan mae pet Alcbicujbif^tUiert/ fo wirbt ee noch be|ftt’
\ Jft»tïrancffur®liï»w«ffer,
^tm Xaufentgulbinfraut/ ^Senebict^ wurne(/Q5tbenellwurpe(/ bie ®olben von beiugt;;)aufffanïen/3ïeinfarn/ÏÏ'nnff^rtget^ fraut/febeef. Jpanbvoü. .^oche wit wein vnb
-ocr page 179-5órbrtö (B(ttgt;w4ffci-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;157
»nnb ^ontg / ßtb Ocm Ärawcfcn morgen^ ï’nöabenbt'tifhve^etn-ióffelvolt 05lobt ! îgt;lt;*6 Strand’ bip j^m/bae es ttiepe öurc^ b? •^(irn ober ivutiöcn ab^ebet/ fo i(ï fchfeefv t«boffn»nö ;utii^rand'9i vorbanöcii.3(ï elft bavât
^firVaö (Öïtbwafler.
^7«« itmlclKn ïWfKrt vnfor ^väwen fa-gen *^egwarf«iwur$cl »nnbÄrautmU onanber/brenn ein waper baranp. ‘Wann dnem ba6@uötvapcr gci^it/fo mm dn wc ntgaiip bem^fap/nep on tnd?iin bannn/ nnb kg ce ihm nuff ben eoepaben / bip ge*’ Pe^(t:Ober.5ïtm 'êemfamen/^op 511 puk «er/ f^tte bav m guten welpen wem/ maefj b«raup ein gut bteb ^)ïup/ban bmb ee aup bne nedjp ©kb eb bem©e^aben: Öber.
'5ïtni (^perfcbalen/ba ping -^unerjïnb «u^ekpfoPïn/fegó in guten fauren^flïg/ biHkwaïcb werben / barnacb bónftean btr ©ennen/ pop^npuluer/vnbfdÇe eu in bie wunoen.^av peUf bav® hbwa Per/ vnbbuö'.^Mitt: Ober. ïitm jveputdyro^ febep^n woU in 0cbmtï(pmeiner Pfan^ nen/btnbó vber/ba bae^kbwaper laupt/ fo warm eo ber OJïenfeb Wbm fan / wann
-ocr page 180-«58 ^öt'^as ®[tbwaffer. ^ , lt;e von erfïennic|t verfielet / fe warn’’ nec| ein maf if.eber iif.bi| ee gepebet.
^imDJofenóf: ^apein S^r^pffünbW» if.auff bae@(ib faUen/ba bj waffer fawr
fo verfielet lt;0. •
Ober.
fcnßd(fe tvadj fen/bte man fonfl ècM dpfref nenntï§erfc|netbó bènn/ bórre P* vnnbpufuere : Sepputuere flrew / flt;”” nvt tfï auffein mai/m bte wunbenz ba @(tbtvaf|er bufft, ^ae t|ue em maf W^ ober vter/amp;t| ee vergelen
quot;Jltm buè (Treu« au^öermeffclen^K^^ bug ^ivtfc|en ben fernen tfï/bdrre eb/ pufiter eet^effen t|«egar ein wenig in ^’J OBunben : verdelet ev barven mc|t / “ t|«e baeanber maf ein wenig me|r b*’^’ ein/fe verfielet ee. Ober : ©ibe fl«’^' fovif ein ^reuç Puiuer gibt jutrmrfcn/”^ eim^óffefvoH Grille.
i2irtpa|ïbeï»ert|lucFbas ©fWwÄp ferjuilelkn.
5ïim Dïec||aar ven eim QSórffem/tt’^quot; Der SUJen am innemen iß/vnnb ee fiel ^^
4
-ocr page 181-5ûrt’lt;îô®li^ïiC’Afrcr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*lt;Î9
|««Çat/fo mm ôep ncmgcmadjpnS^aaîô mein eißn^idlfd/ bebu auffgUVnbeÄo^ len/fo wirbt ce balb^upulucr/ faße baffe b big wo bue ©iibwaffer gebet Q-'ô geße* ^«bâib.
iïtnanberô.
'Sîim von cimrO^cc^fdjwar^en Äa^J bic ^aar/bic fie auff be rucVen bat/ bie fie alfo pveiben/ein gut tbei(/ vnb binb fie auffbie '^unbe/'^p bewert'ÏCan mâficb beforget/ b^bas ÓÜbwaffer ge^e/foU man ein^aü^ ^oö in heiffem^u^ él ne^ê/vnbo alfo §ei^ barein tropffnen vn legenrob'Xerpentin/V nutïXofenwaffer gar fauber vu febneewei^ SWafebè fep/nut 3ïofenéU vermifebJ/baf* Rib warm maebè/em ^aumwolt barin ne J?(n/vnb bie betf; inbie wunben legen. Q^o t^utreebt/ fonberlub wann man bas pieb PRaper mit @. ^ob'^rtneo él gebrep/bdr-•^(»cb baröber legt.
5£in aiiberó furbas (ßlibwaffcv.
^im welfcb nupfern / jerpop ju einem wup * feube mit ^'P'ig iu einem ^riilein/ preiebo auffein tûcblm/vnb lego ober/ fo Warm er$ leiben fan. -Ober : ïöafebe bie wunbê mit warmem .^ompopwafter von il V
-ocr page 182-9° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5ûrï'4S®!ibïï’4ffé»'.
^appiefmut au^/wl rtreree'^^rrntfebaM öufye rnnt^- t^ffïojfen/vnö öart^ cm dW bngebciwjt/ daretn. lt;fclient ebn «H^” (il^niü’i^fn/vnOóJjnaUcforg. 3ß ^1*P^^ tigprobtm.
^rin^tMrbtminenr/bAs blt;ïlïgt;)ïd(t.
?7ï(n grün ,^np|ffrn)a||n' / mi? lt;fn wt^ niïï '^(aun/aueb eïn went^ «SebwebehöK^ fc fluff f Um ge fioßfu / fie be m iXeffinPl’P fer/vnö wufebe bte wunbfn bannt.
5nrbas (0hï'«'4f1crfjii jjcwiffe^tinfï.
^ïim COfenfebf km ven dm eoöt?‘W feben/brene ;it piducr in dm «cwê J^ufd^ u flof; fldn mifOJïf^l/ ma eb mit won d^ Xaigün/mtau^bfmfdbèdUIjlin/bif W an b Bonnen erfruefnen/barnaeb brenn« wibin dm J^bafen. 07tm aneb 2dann/bfn’ fbn/ vnb neb m mit brentê ^cmmimi’*’’’ beo broiten beine / »n bee brenfe 3(aun^' febee j. fet / tbue barju weiffen ‘quot;ïnfpwn^ fin let / flofj wol 511 mebt bme^dnanb^^ tmb won ee fïieben will/ fo nep ca mit^’J ffnwalFfr/Qödn/über btenfen wein.^f^j alfo wol feucht bureb ononber/ baf? e^ P^ infamen fuebtdafj bann wibez tzurfnd’J b’@pnnlt;n/ wann bu fein bebarfffPfc dll’
-ocr page 183-^«rb46 ©Iibw4ffér. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;171
I wiï)ernnn/»«ön($ec0nitteiinlt;2:pertt)€t^
j wketnanOer tl’Vlt;: fobeliebet «e. Probat
^ ) turn.Oï»cr;nim dn brennten -tann/mae^ , y ihn an mit ^'ipô i» eim S^aigtin / (treubü
^’«ffba^pfïafter. -Often ntm^olberblut/ ' Hiaebe 511 puluer/vnft fîtewe m ftie wunft?.
-öftermim wei^ 9Kô^ von ^irtfen/febie^
,^ Çê öfter (Silben / nwe^ ftaraup ein puluer/ p j ftnft Jlremo in ftie wnnften.
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^str^Ort eöUc-Wftffer,
' ^eflreiefj ftie svunftè mit^anöC/ßrewMil gepufuertmeefftolV/vü ^aUopitel ftarein
y j^ »ftfrueFe miteim Pfeftfr ^upme/^Duaber . ’ bobeaït!|vorbanftè werc/ft5 md fieb jterbee i beforgt/fo nim ^ein vo eim toftte menfdje J »» beo SUïenfe^ê felb eigè ©ïiftmalfer fc^nb 1 win tofttenbein in Htw ®IiftWtlt;er/ unnb lt;, gibs Dem jtrantfen jutrintfen.
/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ifc’in glut ft brr P uitten
4 nbsp;nbsp;77(111 ^oni^ierU^ oft ftè ^ewï/ró|r ge#
/ Hnè öngdbh^i« .Kalcb langfam ftarein/ '^ ivoK fttefale ein btep:fe§e ee in eine mol vet 41 fleibten-pafen in ein giui/bip eo ju puluer [ wirftt/ (fob '’n rufte co ftureb ein enges fib/ j ftjtvirff mftie wunftê : oft macho mit Q^per , wei^ ju eine ©dfblm.^ao délit ftj bint »ff j €^Iiftwajfer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^itt
-ocr page 184-^ûi'l'ûô (ßlibwilffcr.
’72
ifinanbrre. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„
O^im ^ofDermartf cm halb tot / P‘’J ran^mfi^dflTcn cm halbe r«'Hpd/^’j„ ? nurnac^ 'Pomeransen dn wenig w^^. J ftrew es in Wc wunben/ober nun eöi^ gene nüchtern ein. «Ober: Wf^-vJ^ berbWß m OJïilchfchmalS/onnb Uß^’^quot; mal ober nj.vber. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x
tfinbcwertc'^unflï'Cd ©libwaffcrjtifïf*'*. Î^^imbae ©epirn ob platten noneR J weiten tobtenfepff/borre /n wokviïb F jn 511 puluer/ feblag jn bureb ein eng^'J ’ lin/vn wem baoOlibwalÏer bnlft/beifl^ beb; puiner in bie wunbez nógibimo»« ein wenig bavon ^utrincfè in eim ^óffrf®;. *ÏÖeinó. ©oßeHtlimbus ©Iibwaff«’'' furler jeit. ©o ip auch gut in frifeh «’’J ben jufdhenz co truefnet fehr / onnb ^«1quot; ^ well, ©o i|l bewert. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
ii’iitanbcre.
©ibbem^rancfencin^ólfefooll^^^ ' mutfamen jntrinefenzfo halb co in|H^ J warmtzfogepehetee. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
@0 eunbao (Dlibw^ffer geb^^'^^^' Ö*’”^ if gfn ig.
•So wafche bie wunben mit OJîenR^i” ^rn. Ober mm bue waßer welche gif“”
-ocr page 185-5ûrb46lt;5Iitgt;wôf|er, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lyj bm wirbt dnetn geteilten flier |wifc^cn bc i(* fi^ultern/vnnbt^iie bae nach gefe^ribne d bluer barunter/von roten ^prr^ê/Oli-lt;/ ^anojôJîapir/fang.Drac. Colophonla, iT Bolo/febee gleich wiH/p wluertfiero vnter# )Ilt; einanber.
*** tn 5amp;fbÄ6 ®Ubw«ffer.
^im von ben fc^weinen / bie man mdß/ jv, 1)49 fabt ober brerf / »nnb preie^ bao wolt ;i( Wtf pflaperö weiO auff ein titfb / leg es v* d ter Öen febabem^o vergebet. -Ober brenn (► «n^abfe^wamjupuluerbao fa^einbie.
((ji- /nm^djelfrautwaffer/ gibof^miu*’ O'iucfen/vnnblegein na^mc^ barüber/ jf W)«m.^aôijîgutvnbgerecfjf.
iBinanbere.
L ^im Änobfoe^ »nb jeitlofen/pnlner fie/ ^nb fabe fie barem/ ober nim ein lebenbige Srebs/onnb bep pv. 3locf enf orner. @to^ ■I luctm îJîôrfer auff bao Heineß / binb es ^ Wit eim tueb ober bie wunben/fo co erwart wet/fo wer (lebet co von ßimb an.
, Öofid?b«8 (ßlibwAfleruntcran ^norren^jc^
J ’^^nd/fonberbleibt«n ^«utretebteanber.
J lt;5o purgier ihn vorder / vnb leg im ban
folgens
»74 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5ór^«6©h1‘W«fR«’‘ '
fol^^enbee pflafler vbcnnim'^ïaurtiófwi»'' f©t/$^r4ifl[ânt/2Jîa|ltx/ Gummi Arab^Pj bee thl.pof; uilce wod vntemnanb’Mtt^® tarait wolffopfft ^'n^vHar fcvil / lwflt;$ werbe wie ein bnf ce -^onig.^Streteb f®”^ ofe ein pôafler/vnnb lege ubcrr^inOv W' rüber mit einer ûîollbinbea.
^ur gt;«6 (0liOicv4f|er.
'57im@(ett Mor^bae feub m eim viert^f lin wan'erf^Lum |.(ot/ bj feub in einif'^ï’ tbeifin weine/ mb geu^ ban beibe ;uflt;»iÇ “î^imaueb OJîeifîerwur^fJot/ jerße^P f (ein / mb mief ben fafft barank / benfj febe^n benanberen|wenen. iOarmitf^ bas ^üö/ bauen bae ©libwaffer hiir. nut einer 5eber: nep aucb ein tueb ban«'' unnb lege vber-'wo bae ©(ibwafjer^T »nnb wannes trurfnee/fene^eee wil’*' JiÖae fhne bif: ee geßebet
^uïucrlamp;fcbimaen.
©in lt;45ranb/ fo von ^Suebfenpuiw''^ fïefdMebtjulófdjfn. ,.
Cgt; ^ (^ib “^üd^fenpufuer gat ft Q^in einem OJ^orfer / ober aiiff ^’^ feein/b} ee werbe wie em „KÉ^'j
-ocr page 187-«I PtHuciföfi-tjung-cR. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^f
««c^ ntm^ct^unfc^ oiy^il§ngt;iU§lt;amp;a nul Weanl)enïtt.^lt;§aknfdn) vij. 4ó^((vv'rt '’Hfer (m^élfX w( Ore puhifriwasiufd?^ '’nuremanöny »»ö ncije ^nn;fad?e tunuK ‘Mhn amp;armn/^ic {13 v^er öcn Q^rvinö/ fo efft fic truffen ayrOcu / fo neße fù ander/ nt-ober Hij.nwf. 3|^ ee aber £ieflt;^ojïvn/u» Ölt;ff Iincm/fo fcü map. felc^r »emufe^ang «inwnn^ warm oder law madden/vnnö barem fprißen / ade (lund etn mahuj. oder W’fiund nacheinander. ^Lur aber d’ brand ßgt;8fd|/dap man befor^te/ cd mdebee dem •f^^r^en^ufehf^«^«» / vnd die ^sß emwerß Jgt;f§en:@o nim OCofenelpg/Oïofenwalfer/ 'pfiffen lt;‘3ein / ©eebhimenwaffer / jedea ^«ieithert einer mafj/Boli Arm.etn halb ^t-quot;auj^3 f (emeß aepuiucrtrnd vnteretnlt; Silber wermifehtrdamon gib einem n). oder pO^ojfel voll dn/vnd über ein fmnö me|r |o»il/fo fß ^ß genug-^3a5 benimpt alle hiß ^nnb'^rand. quot;X^nnb feffde^ S^ramf a^
Ç gemacht bieibt ein jar fang in feiner Klafft.
^^^»if Puhierfofd^uniJ.
anm Cnittenfalft/oder/wo co werc/dj ’’’‘^ndie Cimten nicht mehl'habe mócht/
wa|fer/
-ocr page 188-i7lt;s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptilnerlêfc^tirt^en. *
waffer/ amp;af; aiw gute wof^det^m -Ow«^ glt;b«nnf were. X^u öj in öte wunöS/f» w net ifî.^T’ô (ófdjt öae putoer /»nï» bcilf ^ wunben. ^c^gteic^en t^ot boe ót / ^ von ^Ùutftenbîot gemocht ijl / wie ÛteP” SOep^ef / öimö andere ét ^o mon lt;*^^ weber wo (fer noefj óf Kiben ma^/niVA^ won (outer ^ut Q3omd(L ‘^Öo boe ét f^^ pu(uer ergreiffen mo^z fo vermehrt te 0-’^ o^nfe^oben.
jfmanbere puhjcrlóflt;b»n^« 07im boe wo (fer/boe on bem fouren ^ piefrout i^/man bei^tee ©ufpwolfer/J’' |o(bê t§eilzme|r wet^ ^od^tfe^otiêmeç ©e^edrouf/vtl Dvofenwap'er/ouc^ @ ƒ mtlefyeine (bvi( o(e be^ onbern / bo^ o**^ »ieter §o(b fovil fep/ofe ber fulp ebÄw^J woßere: nufere wolburc^einonber/»«''’ tbueein biewunbg/fomi not iß. 4)blt;t’’’J |ic^ einer mit pu(uer brennt Çef / beWHtj won titefjer in fofc^em woßer/onb f(6^‘’* (pine ober / vnb fo oßt ße truef en wti^ nepemonßewiber.
SEm »cfl fiitf BrAnbfaftjunlfcm Bntni’/^^ fcyevonpulucr/^ewr/obcrfebma^' ,.
5?im ^1/ boe in einer Sniped ob Ï^i
-ocr page 189-P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptihicriôfi^im^cn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;177
tt)o( verbrunnen fg / ( bann fe (enger 55^ ^‘'^ €0 verbruttrtenz jt befer ee if) y. f ^ffel Voll / vnb ben f (ar »on fünf netoge«« ‘fgten ^çcrn.3ibôr bt f (ar onb bao dl oaf quot;’^l mit einent Çd(^in fc^enfeUn bu:c^ ein# J^J^t t bann gen^ ein Oeino b^ibo idfdin ;?• Wc^0 bmnnen wafero barunterzonb S’’ ^amp;er vaf wo( / fo if bie faib gereept* ^0 ^audlalfogebruflenzbîtoerebjbefz ’’JJöbefer/to^ber anber df. i^o foil aber in Jm Weg erbinnen fein/fonf if eo nienbert pUt. ^ann fieb ban ein Ïö^enfeb brentz J® ^^’f^ igt;n nut eint ,Ïeber(in bie falben ba mw/onnb herauf en barumb/fo weit bic umgebet /vnnb fo oft es trurfen wirbt/ |neic^$ wiber an: ban je mebr bie falben an Ö^Pieben wirbt/je ehe: eo nëilet.ÔJîan folo ^ÏÎ ^■*‘^^^ 5ubinben / ober mit ben Äteibn ‘’^KVeifen/noeb fofen. Q^o gewinnt balb •'mongefalte fcljwar^e rufen/barnber fott J^nbie falben nieste bef o weniger frei«? w / bf bie rufen felbo herab fallt / fo co W öarunter.SÜnb man barfnn forgen/ oa^ ber O^ranb barunter einfraf / bie fah ^ituebt ihn allen herauf o^rt ^^efjabem
fie^ ober fe^neibe bie flater» niefjt
-ocr page 190-171 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;piihiet I6j(]^unÿ£n.
4u|f/fic vcr^ibcn fein von Oer @â(amp;lt;gt;^'
P»lnciI^gt;fd?un£TVn.Ü5eorÿVïcw# beden.
O^im vmiJcbcnbigc .^rcbö/fïv^ fi^/'’ truef Oen fafft tgt;arau|.^ar{u ?7ac^tR^‘’; (enwalfcr cm ©h »onemer-hänöwi
, PoOcn worben/ temperiero »nterein^»^ ÆJarmif fpm? e Oen febuf warm / vnö j ein niei)fe( vo ^Xember^in ©perf in («^ ^J Sünb wann bae puiner gelpfebf i|Ï/H^. Oenfebu^ mit |hcbpiïflperimnamê@J tee. •Obermim CVïagfamenéf vnö ^einö^ jebee gieie^ vi(/.ponig ein vierbung/^ff*quot;^ ein Ihalb vierbungtia^ (6 »nteremanber fïe^eiwn branche warm/ ber fein betone ^ß iß gerecht vnb probiert in Äriego^ fen/bamit gefpru^t. 2(uß ^Sniften »«J. imbenbintbrene waller/ fpnU benßb^^ bannt : bae Jofeht ben '^ranb ohn çen. -Ober: mm^rawenmikh/ bran^^’ gleicher geßait.
ifc'ingutö @albiin/ was mit 0peef gcf’b^i^*^*’ ttgt;irbt/3Hb*’ileit«
tRim ^onig/vnb !2^erpenfm//ebe^^quot;'; lot/ 2l(aun ein halb tCroci Marlis/-^
-ocr page 191-P»IuerIóf4)tin^ciT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»79
• '®iir$ jeücö ij. lot / Aloêpatici j. fot/bar^u t^u jf.lt;^9cr0ottcr/temperKr6 ju einer ©ut , ^cn^raue^ofuU-
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Piilueilóft^unr^.
©c^utt ein gute Laugen vber ein futv-ï’verf/feubere ben fc^aöê bannt/vnb febfag * fiemittitc^ernvber.
l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£gt;rrtnïgt;}ófd)un^pofipiiluer.
i ©eub ein ^aber int tv«|)er aifo woP bj i. .Jfein jebee fc^feimerigee tvaffer gebe/ baa i bpi^c ban ab : »n fo einer gefe^effen wirbt/ f’eçeeinfauberatûc^Wnbarinn. ^euÇeea / ^«rc^ ben Q^rönbjwep ober trepmai. ^0 0 ÿ^et ihn gewi^üe^. ^^ben^eüe ven eim r nbsp;Aobtenfeptf vemen an ber (timen/ vnnb
'. 8’^6 bem francien in wafjer ober Q^ier •z ;'gt;i-^/’b!fma(ebalb.
p nbsp;nbsp;*wnütc piiIutTl^fd^nncf/bacincr geftbo-jfen/
j ^«(5 jm bte KUicFen ober Xucrclnn Aeyb blctbcn/baeeöberaufjjiebc.
pfim ^ibenettwur^z wafeba / f^aefa vnb ’f'^fe^a in ïOïepenbuter/geu^ ban bureb ein ««ff ein frifc^a wafter/fo wirbt ein fat ” ^n barau^/fega auflr b^ ft^u^ / baa jeuc^t ^^nnerring vnb fügten au^.OÖanna nif S ïS^ '’’’^^ ^’^ ^^‘^^ ^” wenig 9}?e(i(fen ober ‘ ’vintierfraut barunter.Probatum eft.
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SȕW 1) '
-ocr page 192-i«o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pnlucrUfc^ongett.
j£»t PuIu(rI6f4gt;un^tm 2?aiiffnFncÿ 0cbia»4)t.
5ltm bteO^niB »on bem purenfrautï”^ ba fc^merft/au^ b 2^^onncn/ fepÇô burcè dn tuc^/ba^ bae^wut^crau^ bIoH®lt;^ walTae «tm emma^/fd^lag banltcr wnP fen ^ttrtol tiJor/ fpru» ben ©djaben W^ mit 3|Ï ^b aber ntt tiefjOfonber adetn iti^ putner gefprengt / fo legs mit etm brifatfe^ tuc^ vber / nnb fcbïlt;'3 ^^b wet^ non «»(»’ ^p auc^ barunter. Q^b (efe^t o^n allen aweiffd.
Itinanbers.
7?tm bcö maffere von melfcbm bluffen/ vmb (5.3ofgt;annee tag getrennt/ barb'« (eg met^ (inbenbfufî/vnnb -Quitten W* nen / bt^ ee ent fc^ïetm gibt / ben fpnU m ben febu^/ vnnb lege mit tilcbem vbftJ peef auch ein frifeben fped / m bem »«iï*''' genept/fur etn matffelinben fdju^/wn'’ gib bem gefebbfïenen von fo(genbê trancf/ fo für alle tuunben/febup onb flicb g-d 'f^^ morgene tvarmeinguttbeif/ be^gUuben aucb nacbte^ut2tncfen.'5?tm roteWÏptrbe jifwan/iebee M. Ärebe ftem ini. f. 4)lt;*lt; famen vi/dot/gimmetrinben ein lot: ^f
-ocr page 193-Puluerlôfcbuttjten. jgi allés flew ^efîo(fen/fa^ in einer ma^’ alten weins anflrij.^inger einfieben.
^»n ânbereaurc pu lu erl6fd)ti lut.
'57im l^pp^etr / mit kiub vnb (w^z ein ^anb voll / jerfe^neibs / vnnb t^nes in ein Tanten/ geu^ baran ein maf? gutparef 53ier/ ober ba man bas OSierni^t Çaben Äönbt/guten ft a reten wein / feçe es in ein ftut^ten teller. Saroon gib bem gefc^oO# «f«/ nac^ bem er (taref ober fc^wac^ ift/i. O|'.oberiii|. 4óflFelvo!I / morgens/mit^ t^'ge / vnnb abenbo. lt;@o aber einer ftaret? *nag er ein guts trûnef ün biD weine nem* «ten : boefe foil er ^uvorjebes mal gepuP ^fn Äreboaugen / fo viH man au)t eim ^lt;fflt;ï fpi^ galten fan / vnnb foviU OJïn? Rtnup gepulnert/ einnemmen/ vnb bar-flat^ bas trnnef (in baranff thun. (f o iß «wcé5uwi(fen/baebio Xraneï manchen hrgiere bure^ ben Ruigang /vnnb treibt puluervnb^ein jur wunben auf barumb foil man bem fcljwac^en fo viel weniger 9tben. OÄann mup aucjj auffbie wunben ’nichts anbero/ben ein rot ^ólblat legen/ '’Obbalfelbig allezeit erfrißbrn.
SKSiJî ni
-ocr page 194-»8i PuIiicrI5fc^un^lt;n, Sh' in fcf) r itu tc p nlvcrléf«^ u n^.
5inn bee bcjîeit -pomge cm mafyfeut’^ in cim '-Seffm/vnb verfeb^umö wpl : M^ mefjtbue ^runter fomcOCofen.^fP^ ober fohp guten ^ßtg/ ba^ ein wenigen Oc^arffin gewinn au|f ber jungen/ee f'^^ fonp fein anber ©ewie^t ober m^ip-©cube bann / bip co braun wirbt / fo t^** ein 40fret voll gepopnen ongebrenntdt ^(aun barunter/ besaite meiner jium” Qiuebfen.
‘Ißann bu ee braueben wiit / fo pret(^® mit einer ß'eber ij« ober «i. mal aup blt;® tSebaben : ‘darnach leg folgenbo 'PPlt;^ per ober: ^im 3îofenél ein halb guintbit »nnb im. lot waebö / (apgcm4d^li^«i^ einanber vergeben / wann es ein wenig »^ ber falt wirbt / fo rühr ij. lot folgenbfj SBranbputuero mit einem b^l^men p^r fei wol barunter / bip co gar fait wiröb' fo b^Pu ein gute ^ranbfalben / wlt;^^^ aud} vap gut ip / fo peb eine erfréri' ober wo fieb emo gefragt hatt ^^ ^ranbpuluer macb alfo : ^im »ng^f lófebten Äakb/ Ibfcbe ib» »0. ober »W' mal ab mit waper / bao ea batuber g^*
-ocr page 195-pt)(«crl0fd)tin(jen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilj
^lt; / U^ C6 ein tag vnnD ein nacfjt (le# ^«1/ fe^he e» Darnach berab/vnnbgen^ tin anbere Mritber / vunb fepge baßet-big aueb tt)iöer herab / vnnb la^ ben Äa Ic^ burr werben zvnnb putuere jbn. iöarjtt him bes Ö??eh(6 von eim nemen Sitget# Ftin/Hfingerihen/ fovüalsbes ^ak^ó iß/(o iß es gereept.
iïm andere.
îîimOvotbuchn / floß Hein / vnb trurf btn fafft barren ga nu fanber / bas bic •^dnbnic^tvü bar^uFonviun 3)e^gllt;i# fijtntl^ueaitcb mttÓJla^Hebcnfraiu : ^c^ ^ultjeben (aß^tbefonberin eim (‘Maf? /thu ^inwcnig^auntól barauff/fohalt fich ber Htbarunter/binbs be^eb gt;u/»nb bemalte Theiner Falen fret, ^ßan ban ein SSKenfe^ gtfeboiTen mirbt/fo gib jm/ fo halb es mitg Üï^ /ß '(off el wil bes faffts vorn ^-Ïte^fup/ hftii.von^asltebc- Sas thuhemaehaUe hiorgtlt;5^^ib6 ihm nuc^tem/vnb laß iu ein hgt;til barauff faßc/beßeibe gUießen abenos ®ucbiii.4^óife(vol(. Q;s weregut/baß man l^it M:r muter be^ abnemenbem 9JÏon/ na? ^t bep bem nemen Stecht neme / vnnb bre? ^t‘ QVann wann bie Ärduner nUQt
ïj; 3Ä w,
-ocr page 196-i84 puberiôfi^un^cn.
frif^ ^aben fan / fo neme man ôte tJöt^^ imb ficbe m löun öen (n«cn t^dl dn/v”, gd)cöarvonü.oï)’ni. ^dffcfnoUjawtvarrtï’ iDi| i^ gann dewt^/ öan öae piducrnn^ lt;0 inm fc^u^ Çerau^ z öa^ e$ fc^war$ aw Cempfïaller Rangez vnnamp;foman feiefe^f ïjnrr mae^tz mag man ee anjûnbenz «’’^ nnïgt;erpurnen
Sïm anberc ^uu Pnlu crlé f(^u n^.
'5?jm lebenötgc Ärebo / fo fnfeb ön ^^ geraten magp. §ergo^ wol vnb Wd« w^ | fal^ztrutfo burd? dn Idnmo tne^z mae^^ warmz ne^ dn Idnmo mc^ bardn/ f^^ imef boc^^art wiDcraupz lege aujf ff'’ fc^abemOSann co truden wnorzfo nc^ (lt;* wiberumb/bi^ eo gnug ^at
i2in0-utc^ewifjc Puluertófd^un^«
^im ^omg dn halb pfunb zicrla^ lt;t(^ d^ ordner ©lm/ ntm bannttj. ^9lt;f hotter z ^erf (opff fte wol z vnnb fbue filt; ij tas ^omg z boc^ baf? ^omg mc^t 6W fep : Darnach ntm ©ergenme^l barunter/ mb rôÇro z baf? ee werb wie ein SKn^Hf*/ »nnb lege »ber z wo einer gefeboffen ip» lt;^6 bilfft
^inl^fil^ung/fo einer 0ef’dgt;0(Jenvo0ti'cntftgt;
-ocr page 197-puIncHéfi^un^cn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iSç
^tm dn verglasten faubern ^afen: ^^«c cm gute ^anOvott vngd^fi^d ^alc^ Darem/gcuS MR^ ^runnenwafteri- ma^ oöcr mehr öarubertiaS cm tag (îehè/rubrô offt vmb. ÏÖC6 andern tage t^uc txte wet^ oben berab / vnnö hne lanterm ein ©ia^ï ÏÏ^HC bar^u fovü gcöiih liter t Ärantbru^z oen fanberm (Tappi^frant/fpri^c eb in bic ivunbcn.Q^'0 jenebt ben Q^tanb ^eraup.
^ann aber bic TVunben fo (angvnnö ÖtoS tvere/baS man moi Darm meebt font wen. ©o nim beo abgeibfebten Äalcbb/ onb ein menig bl/vnb bic ij. lBaper barungt; ^cr/maebb mie ein ^rep : iego mit faß lm in bic mnnbenz fo ieitert cb bè Q5ranb her-buS/vnb that gar reeft.
Pulueilóphun^.
^7im bab IBaffer / bab in ben (Tappiß*» fwntbïdttem (igt/mann cb rcgnct/bcÇaltô in elm ©laf ober (ar: ^e^lMjlin bavin/ »nb lege anif ben ©cf abenz ober fpri^C ^ó hinein: Ober, ^egein tuefünirt Ovegen? Wntmoi genekt baruber.
2gt;ii^fcnpufucrauj5feenQ?Uftt*en}t)}icbcft.
^im^ramcnmi(cf^z©eipmi(c^ ^lt;ttt^ƒ Wnr^frawtzvnb@tcinfrautï Scr(ïb^ mil
-ocr page 198-»SÄ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5igt;gt;'’^ff?'frfeSdoiif.
25autiw( ober 3vofen0{:@fo^ atteo tn’^ rtnber/onö sirt^ge co burc^ eitrXudy^^^''' von fprû?e in bie wnnben.^fl fie aber w«^ fo neije icheö ®ercf barinn / on b fc^w^^ in bie nninben onnb (eg em i^ßaper bar»' ber. @ib, m aud^ no eim IBunbirancf I«^ trinetebae treib fo (ang/bi^ b^ pu liter bif* au^ fopf.^anfhi bie pàef nicht alle fabelt'' fo tunt |br ein t^eil/tvae bn haben Fanju
^ûr ocrgiffte ©eÇûf;.
^nfuerldfchung/foancfj mini ich/ wan ei ner nntCijitfr ofefd;of# fenworî'en.
Slfï^tn -^ente; ein pfunt/0aW
^ 2llaun/ weiten 9Lhtriol/ jebev if
^Terpentin iifJof / bef: hepen X^^ riaeo einf. d'ifigein^afb OeiblintM^” einer Pfannen mifeinanber fieben/ bip(^ f wenig bief wtrbt wie 1. ^alfam/fo tf ij recht.^chalte in einer faubern oerfchrauff ten^iafchen/bipiur^eit bernot QBanci» €5chup burchgehet / fell man ein ^uref’’ jugin biefer pulner(dfe^nng( bieman» yivor warmen foil ) ne^en/ onnb bureb
-ocr page 199-5amp;rvercfi(ftc@c^u^. 187 ^th ©c^w^ ^K^cnz öe^ tage ^iwp ober itf. *’^‘ïf/bi^ fu^ Oer '-Ördo fofc^t vn aamp;feWgt/ ^ man ban fc^cn wirbt/wie er fiel? in bet ^unben abje^eU / vnnb bie OBunben frtfe^ wirbt / ab bann (oil man |bn vol* ^ttbe mit bent ^fidjp^afler »nnb bem ^rantf Beilen wie ein 0tiel) / ^wep Pfilt;i^ Ptr machen/ vnnbauff -éeber ober parked ^tt^ fireif^en / aie breit bie notturfft ergt; Mert/ vnnb aUwegbe^ tage jwep ma( '’erbinben / morgens vnnb abenbe/vnnb tin Pflager vmb bae anber anf(ïegen/»nb tin ^«ufep in warmem ÏBem genept bar«» nufffcplagen/foheilte mtt berihulif ©off tee/in furper jeit. ©ieng aber ein èepup nicljt burep / fo mn^ man bie Pulnerlóf hung fein warm / boep niept ^n bei(;/ nut einer ©prupen in ben ©ebiifj hinf tinfpripen/ vnnb ein ï9?etp'el / fo lang bic noturfff erforbert/barinn genept / aue:% hinein thun/fo langvnbofft/ wie obpeÇf/ mit bem Sureb^ug / bi^fiepber Q?ranb i^eran^ femelt / vnnb ber öcbnp anfa^et ïufepweren/vnnbwei^ Qrpter gibt: 211e bann Betlt mani^n auep mitbem ©tic^ ^|la^ervnnb Xranef- ®iefe Pnlner»
bbfc^ung
-ocr page 200-»88 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5ni'''cr[tifftc@d)tifï.’
I^fc^ungtfïfv^rotfe vnlgt; vil «nmanefe^*^ guten eçrliftxn ©efellen prebtert woröt»’ fonöerhe^ verOJet? / Ptemit @peifert*' fcnflennnt@t|ft gefc^olfen fmö worsen: Äte foil man brauef-en / fo balö einer gt' feboften wirOt/wte oblaut/^ae ^ranrf i*’ bem 0t!cï;p^afïi’r; Ïïiöt ©c^aaffbonf’’^ mb OÏegenwArnv/ebee /. ^anbvoü: 0^1 wol burc^etnanber / geu^ em halb w QBeineQigbaran : Dvlnlre ganvol/ »i»*^ truefe fauber anp burefj etnXuc^i^Öanin^ ter (Çue jwen heffel voll Jponige/mb brei? ïïae^tf'^attefcamp;afÏFt/ober ©ingninpffü 50ïtfc^ wol mfereïnanber. ©tb benH^' fc^o^nen be^ tags brep mal barven / mef’ gene nuefjtem/^u mittag / vnnb nac^t^'' wanmanf^mmcl^t me^r ^ueffen obérai' trintfengibt/jebee malttf. -éóffelvoll.öo' e^tee beid mit ©ottee ^ülft / ein (liefe b^^ ©ebub in flinter ^eit von innen feerau^A^ fep mie tiefiTerwóUe,
Vurrcrgiffrc Öd)”^.
“Jiim fnfcfec4?^iiittenfafft/thue (n in fi^ lt;üunben/ ber nimpt bao ©ifft feintveg-
Óber.
5?im ^«póPvnb ^anff^amwèl/ii^^^ g(lt;w
-ocr page 201-ßraubfalbctt,
dWc^ »ikÇOîacljâ ^eif^/ncu ben ©urc^in^ l’ann / bamaefe ncçe etn frifcfjc toperf ba-nnn/batntt mettle ee- ©ib)btnctn quint, ^nhribat in ^enagowapfv jutrinrfen/ ^nîgt; ent^uUe ihn vom wein.
^rauDfalbea
JJim ^^uittèfem/po^ fie f (ein / vn geu^ 3vcfenwaflev ober .^olberblugwnf-(«Wantlap vbernac^t ßeben/trurf ben ©cbleim ^erau^/tbuo outer ongelduttert ®c^mal§ / bnp es werbe wie on €a(bhn. “Öber brandjô auch lauter on bj^e^mal^. 'Öï’««’- Ï^im ^Anobrerf/ feube )bn in onge lauttertem ©e^malÇ/onnb fe^be es bureb unXueb/fo ijl eo gereebt.-Ober.ïöórrebe ®^óbreé/bap er fieb püluem lapt / onb fc^toar^ wirbt:@top j^n rein / onb jlrewe 1’^'0 puiuerbep tage ij.mol in ben Q^ranb: '?öf’'‘^ïlmlt;éeinólj.pf.^irfcbinS0nfcbltt if vierling/onnb '^oebo foviP bas es ein partes ©ixibün gebe: -Ober. ‘5lim Leinöl »nb.^abermebl/mtfcbôontereinanber/on fî^bl^’qs ober ben '^ranb. i^tlicbe bejlrei^ ^en ben ^ranb allein mit €einól/mit eim ^«berlin. Qlnber aber machen bas ol ;uoos ^«p/vnnb gieffensauff frifeb '^runnen^ waffen
-ocr page 202-^Ôranbfalben.
190
wa(|er:7B«(cIjc6 cm überaus gute Q^wn^*^ fatten ^tbt wun mane vom IBalTcv blt;quot;‘’'’ Çcbt:^ï^.'?gt;7tm ;u eim pf.lt;£ erndP ‘IBat^v ©c^tvemm fefjmatv vnö ^omg/ jebee t’” vtcrlmg:lt;faß ee vntcremanber ßcöen/»*!^ rn^rebt^ co faUtviröt:
Otter.
Tiïiin 3ïofcnd( vj. (ot/ wet^ '^ac^e ^«^^9 (ot/OStepme»^ nMet/vnb «ï.^çerdar/’®® j c^c cmlt;oa(bc Mrau^/btctfl gar gut:•^^ƒJ' ■ ■J^im vngetautert écornait? / ^a«»«^’' QBac^ez febee gleich »ü. toeuö bann*’ ^ù mittet ÔtinOen von ..^otbei / vimb ggt;'J^ ne innge Qöeefhotberbeer.öepge ee buw vnb tnicfe an^ : -Ober. '5ïim vier ®btn von hart gefottenen (ïpern : OJïacIje ein ^ barauf’/baetruef an^/vnnö ntl)r ban’’ mei(r7öacb6 / vnnö ein wenig ©anflj^J fovitbi^ein @4tbtm barank wirbt, mitfott man ben Q3ranb alle tag ein^^, viere fatten/vnnb fonberliclj nactte: -^'-•iaß toe^mat^ in einer Pfannen wot b^'*’ werben/ fetjfag ein gan^ new gelegt ^9 ^. rein: ^a^eebactjen bi^ee gleich ft^^JJ. wirbt / fere co offt vmb. Wann ce wof damp;en ifï/fo ge»p bao ©démâta auff «nn ’
-ocr page 203-J. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;25r«nbfalbfn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»91 / ^^^ fö gCfÏC^MÏ/VHÖ lt;lt;*gt;0 bann tn cm jinmn ©djfiifdnt / ober fc^crUtn. ÄfepfiFö wol nut bet» ^oc^ldfjFcl/oöcr biUnm ©djeulfclm/biß W6 Kaffer aUco ^eraup tempt. QOann ”'lt;’» fie brauchen will / fo pretext man fie ‘'‘‘ffetn '57u^b(at/ ober weijfc ieber/ ba ^® glatt i|ï/ mnb legto vba ben Q5ranb/ Mu^ó brepober vier malz bep^lncben i’^’clftó and}/ vnnb wifebt bas ^eber aHwa denmitememfaubern tucbhnwolab/vnb Pgt;fdc^t em frifdje ©alben barauff.
O t'en
ï^tmbK mttfd nnben von iinbtn bolpz ^ubfieinwalfcr/biji ber brittctbctl etn^ geftubt. ^anoataftct / foßnbeßnoben ’Ingdbê Ic^lenn/wieein J'at^ttn.ötrddj ^ffdbig mit einer fieber anbie verbrann-« patt offt vnnb bief : 'ïBano ee fc^on dn 3ïufenbat / flreie^ô niefete be^o weniger lt;^n / bann aUbieweil nodj bic nunbeperd^
, U vnnb mfen ba iß z fo iß eó von gruub , ”1(^1 §eil.
J£in0ute ■Brant'falbfinmmdïcn.
quot;ïnim vnge(dfc^t5 Äa ebdebatt frifdf waf , fn barwberzlap ca ein ^ag ober jweti^e^nz ober
-ocr page 204-i$)2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sranbfalbctt.
obérant rnfnigfl cm flunb obcr^wo/l* wirbt baßelbt^ kaffer wanm^îiiu lt;ö^ fdjüttQ5aumblb(»rcm / forti QBafftr’r ^lopffö-wol mteremanber mtt cim^«^ hn ' fc wirbt ein ©alb barank / fc^^jj? emit lgt;f « ^ranb. ^’^ ^ilfft-Obcrmeß **' djer barin/vnb (e^b vberrïöan fie trurf^^ werben/ fene^eßewiber. Ö)?annfoll‘’«? 3€o^Buben ba$ tout in ber@a(ben nept/ Dnnb überlegen: iôae feilte o^n fc^it’f^' X^uebieQjlatemnie^t au|f/ fie feiert’'’ gro^ab fie wétten / eo fatten fonß lbe^^’ barein. ^an aber eine (oefjer im-icibö”' bte ïöunbeu gebrannt hette/fo t^ue tw^ij f'lopffte lifperelar rnter bie ©alben / vnJ brauche wie gemeibt/ fo heilt e$ ;u b^n^*' fc^aben.^aß ifl off: bewert worben.
BraiiMofchnnct.
^im^ûfa^tmit ÓJïilc^rom gemtw 23inbe beo tago auffo wenigjï jwep w*quot; »ber/bi^ bet ^ranb geléfeijt wirbt. ^ï*^ ©ei^milc^ attem mit (einin tucfelin i’* bergelegt.
Äran^folbcn.
IJÏim Q^oerbotter forti bu wint/ rß él forti ber ^otwm fmb; flopff^ «’J
-ocr page 205-BrÄtihfalben. 195 ^ttf^dnanbetrntt etna fdj warden Joen^ Weber / vnnö fc^wir ben Q5ranö bamu. •^dô (but febr wot : Ober. '57tm baß wet^ ^ cm ob mehr Cf^ern / ob ohngelauttcrte ^ufter/ortgema^t ^ac^o vnb ^rofam Jon etm weiten ^rot : OJJac^e ein fah Çw barfuß / teuß warm »herben ^ranb. ®«Wfff.
_ puIucrfurBrartblbfchun^.
^opff ^olberhlfuab / rbfd^o wotin d^ ^^ ’^aumot / ebne bie ^(ät ganb barvonz *’«bt^ue wiber frife^ J^iotberbtnttn ob^egt; ’’■’(thtß ötz beb^ltß. ‘^Önbfofietjjemanbf trennt/ fo neb ein XAc^tin barmnen/ tegs ’^^lt;r ben '-Öranb.efß tofebet jn gewi^.X^w ’®Vober lij.mat.
iBm bewerte Branblêfchun^.
^im .^aupwur^/bao ^raut »nb QBu# ^««/ bob' wot/ baß ber ©afft beraub gebe/ ^fntbue in ben ^ranb:SX)nb bino ober leg Ji ^raut barauff/ fo wirbt ber ^Öranb ebn 10^3onb febmer^êgetófebt- ©oco aber ep W jungen jlinbwiberfabrt / fofoUmari lt;® von bunban ein bunb ober ij.in ein 7X5ct J^^nmeb! legen/ »nnb mit ßeib bannt bebe^ •^«n^ieweil foil man ein ©albè alfo ma/'
-ocr page 206-t$4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Srrtnbfclbén. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
c^en:^uffcrfd?tna(ç ^crfc^mclö/ vn^^''^ auffein FaUwa^fer / (a^ baraujf ^lt;H^ i ole öan fc^melfte ce tvtberz vfi ^euf? lt;«lt;’^^, wie ^uvor: '^ae tb ne üi. ma f. ©arnadj Çj treibe in j. @c^ü||e( mit etm woigeOoFn* ^perelar/fo wirbt f.^dfblin buraup.^^ mit foil mde falbe. lt;^e |i(fft vn (Kikt f«^*^*
®in ^rcnbfdlbcn.
■^^im febweleh ober »«Hin Dvitbetfen®^ (m waffer/ba^fiewaieb werben/ barnofl jerfefjneibe Hein / vnnb laf invnaef’l“”” nem “ïOïepenlmtfer wol auffficben / wirf* ïure^ ein Xneblin/ vnb fermier ben f^O'j ben bamit/fo «genipt er:-Óben Tïint ^nW dl/ mac^o fiebigbci^/lprengbarn«^'* eber vj/Xrepffen Q3?a|fcr barem/fct’.quot;/'’ bae ol lanter, ^artueb tbiie b^ dl m^alrf ber fein weif ijî/vnb rù^re fo lang / bip ^^ bie reelate btefe |at:@eee ee ban wiber jWquot; 5'ewr / »nnb laf ein wenig fieben/trurf* bnrclj j-^^uebfo baftu eingwte'irablalt’^^ Sfingut Branbdl.
^?tm vni-iot gutenOÄtlc^rom/oitb^ erbotter/vnnb in,.lot 'ïÔaebe : laf (o l«gt;’|[ fteben/hf eofe^warewirbe / fep^eeeJlt^' be,f bureb j. Xiidy »nnb laf bainvcr/.'’'-
-ocr page 207-Brrtfibfalbftt. »vf ^cgóDanmte^afcndnt-öher. 5?tin ptfefj ^'pcról/vü Petroleum, ^Iftcb »t(:’3Äifc^a untereinander, ©«ôamp;ùntjtt fd^runbenirt l'en /pdnbctt vnö ^» ^Mweofen / und anefj fonderlie^ jum ^ranb.
§iirJègt;ranfgt;.
^im bep bepen löucfjs / vnb vngeldit^ tfnSc^mal^ gkicfjoil : ^eriaf; eb finer ®(ut/bp fo (ang ßeben/bi^ bete ce fiebet/ «18 wane« fieb fc^eibmwolt/fbbcbó nom Setvr/vn rfthre/bi^ bae ee erfaftet md^e« flehet : 0JÏ4^ ^‘^^^‘‘’^‘’^‘‘’‘‘^/^’‘'^ 1^9 ^^^ tagg^tvepnial »berber ^Srunb. iX^oebba* Çe)bn juvoralbveg mit maßerz darin J;nt? «erober ©dnßmiß gefotten morben. too «her berQ3rdb fo böß iverez |b feub die mit;* ief ©djelffen von hnbinem j;^o(n/ vntec her ^d^unjj : -^ber. ^bue de;; meißelt Siepen barree in ein neme Jjiafen : ÿuiib« «ti/vnd beb bc fd^iibenvber den Hiaucb ein 9iite tvc^l: tönmaeb fcbmifrö mit J^mfebi-neini^nfcbiif.3tè''^renn ,.9}iau(; ^u puL »ft fd^ebae Puluer in bc üScbeidciit-Öoer.
'-Örenn »n^eflamp^te ^krjien uuff «in Reißen Jperd/»nnb prcivà inkj elu* ben.Q;e biißt.
-ocr page 208-»,rf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Brcnbfalbc«.
^uranetky Brönb/warpen es Fomtn.
^ttm Oie lBurj?ei von ^amfraut ; p^ pop fie/vnO trurf Den ©afft ^ewnp ; jP^ lutrurfen/fo nim Oîofentvaper/^ù^m’Pf wairer/oOer-iinOenblußtvafler/ oOerflUf? gemein ^runnenwaPer Oarju/vn preify mit Oure^/fo gibto ein ^eben ©afft/OeHp nicht jubc^afen fnr OCn ^ranö* ^annwo nichto mia hdffen/vnnO lófchcn/ Oa 1(1 ^^ inclOie 2trKncp ein befonOcre ermchitt-^^*quot; lang / Oep man fich bidich mup vertvu«^ tgt;crn:-O0cr.Q3rcrtn0if5arnwurçc(jupiP' taa mach gemach mit (Tperefaranju f’^ i^aigtm/vnO bepreich ben ^ranOOaiml' i£iftffutel3iaribfalbcn.
5iim reinbergin Schmer/ fovü Ou wtlfZ jerfchnetO,bn flcin/^criap ihn ob OeJewr/ »no geup ihn auffein frifch '^Sronnentrop |cr oO Dvegenwaffer/j. mal oocr^.^chlag^ wo! mit cim^ öpelvofl.^annt fchmierOd» Q?ranO abenOo vnO morgeno / vnO Icgaß* wcglt;inQ)?angoltb(att kç Oarau|f:-ÔO(tlt; ©chnetD 3îcinbargin(chmcr fl cm / »«”? fchclOicJ^aiitfaiibcrhcrab / Oarnadj li’P fittlicb ob einer ©Int^ergehen/rhutbcnfi^ VU ivolgeflopiftcn ^i^enlar Oarunter^ P
-ocr page 209-Bunbfolben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«97
Iw0i^lt;$ Wirbt voie cm ütif feeste ©ab ben / Die flrcic^ au|f cm vngefe^riben pa* I^çr/ünb iege vber ben Q5ranb.
Vïlnanbeivfture ioraiWfalbcn.
^tm îiJîettwaefjd / Oietnbergmfpeef/ /^irfe^w Sünfdjht/ |cbc« ein halb pfunbz ober fo vil Du widti^cvlaf; nufeinanber/vn fc^ûtt ce ban a uff ein fait waffer in ein %i^ efen/wan cv gepebet / fo balie ee infamen/ b^cbó auff. Marron preien auff j.^^nc^/ ïnö legs in it.nacbtcn adweg ober / wie ein ’PßapertX^ber.'y^int vngelôfc^ten Malefiz Ufe^ej^n mit eint ól ab zwab fur ein 61 ca i|Vvnbbeprcicljbenfc^aben bannt: ^b. ^Ùmiï’perclarzrcib ben mit rodent ^lann/ obcr^^itriolz vnnb t^uebarju Diofenôl: Sarven petefj mit einer 5'eber auff z (o bóert ber ^ranbzvnb jcljwirt nic^t.
VOerpd) mit Wiip*er ober 5ewr verbrent.
^im ein guten^dpzber nic^t }ualt ipz ftljneib )fm Hein z vnb tpiic bar^u J;)onig: 3^rrcib$ wol miteinanber bap co werb wie tin Q5rep: S)amit falb bie verbrannte patt: “^Önb leg ban ein ^rautblat barauff. S'a» tbiic bee tage jwcpmal mit bem falben/ vü bberlcgen bepÄramblate / fo petit ce gar 57^ ni
-ocr page 210-jçS Ärftnbfalbcn.
febon î -Ober, ^renn TCutfinfMUt fi^'^ QBur^cnvnbaiïftn^u pu (wer/ nuubf ni'' Q'çerelar ^u enn XatgfmiiDamù b(prdfamp; te» Q5ranô.^amp;ert Q^refi bù 'ïôuri^el »O** OBetben vnb (jrawebe lt;»(rû.
W^nberOcbabcn^arbrnftlT.
s^sefîreieb tbn mît 4 eindl / vnb (e^ X»* rl)ev vb jarter i emmat tn w^i Oer geneßt^?'’ finnê -àirêbduminfaub gefettè pp/ warif »ber.^^ber hopflT nur (î’perelar vn^an»”^ vl bureb emab’/ vit (eg$ 'PflafleiweipvH^
ISm gute S.0f4gt;tin^/wnn fui; n»ô brenntböt.
'57ïm ber 2(bffbnîpc(/bîe bte^ebufîetï’^ ben @cl}ii^en fibneiben / wann fie bit â(* macht haben/niebt von ben @o{en^fonï’lt;'' von ben ß^ürffiiren. @ewbo m eun ^'’“' fen vod ïb'apVr garwof / btf'eetinH* tm aiifftvnfft/ bic feboptf ab/vnnb p(H bie verbrennte patt bannt.
Ober.'^lim fin gut pfiff frtfebeß 3vtiii^ bargino Spiff : ^erfap î^n mit enn bnn* nenbeu 'iBaeheiiechtauff ein faftbtvalP’'' QBan bu fern gnug bap/ jo wafeht f^ l’lt;”J‘ auf; vnn. îBap'im vnb behalte an enn ^“' fen ort. 5^amit falbe b« brennte pan moi''
-ocr page 211-Sraiibfilbfu.
»9?
Benevnnbabends. 5)aramp;ttrfb tjïwtHfutf 0f^olffcnworben: .^^öcr. ?gt;7tmwaK^en •^unerbrerf / rnnbdrgtn fcbmal^ / ober ^ebmer/vnb nnberw O)ï'.’rfF:5Jïtfeb0 vn Wetnanöer jit einer ^dlbè: -Öbvr. ©trew b«6 pnluer vo( OSBotgemuf/fe am^d^it# «n gehórt worben / haretn/ harren ge/ winnt eo etn Outfen/aber eo ÇeiU harwnter; ^ç lp aueb fonft ^n bófenödjahen gut*
Wtïnnfrcbónöveibrfnntbiït/ baa b'e^ßatngar böitMi worben.
5?nn .^afff mnh óP mtfefje eo wol on* lerewanher/gcu^ ban lautfer 'Waffer ha-Mn/mh wafc^6 hamit / mnh geu(^ wiher ebtiöas f^ue^u v.malen.^ann preiclj hie Ö^Jflterp au^em wiilünoïX^uc^/rnh bnihv »ber / btfj hie plant linh wirht/ ha6 jeuc^t hcti ^ranh au^ rnh hte p)i$/ nnnh mac^t hupantlinh/ haf;ee ftc^ hamael^ gern geilen la^t
igin^ttucSrrtnbfalb.
5ïim OJ^epenfc^ntal^ tf. pf. harinnen fenh ein pfnnh grutte ÏVeef^olherbeer/ bip fie hurt werhen / fep^c eo'han hnre^ ein Xud^ / »nnh truefo auf / »nnh rû^
-ocr page 212-JQ* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sranbfclbrn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, '
^m pfunb îSJîirti barunter/fo tfï ftcgfl'^f^^’ 'Oöcr.Diófc^c ©an^breef/vnnbetnwff’’^ STcrpcnttn/mro^cmfc^malß / vnOfw wburebetn^Tuf^ : 4)(ïmïtfa(bbKbW3^ ^'.mat^wo bil biebgebrennf i^afï: woUot*^'' faul 5tc»fcb ïgt;lt;*nft tvac^fen/fo mm bü «f^ |(n/fotmxuc^ bhbcntll/brcttficiupwp «cr/vnb flo^ Hein / »nb |Ïrctv baß pulu^’^ barem:5)a$ij|ïtï’lt;’® ^«^^ anceau^.
Wan filt;^ eir» bartperbrermt.
^wb gfneb fnfeb ^o^ ober auch W i fei^t banUer.Sann pub^u^bdumml^’“^ in ^Ba^fer / vnnb bmb bas ^auboberb^’» Olo^fabtalff ta^/fo^etUô oßn fcbi^beni!' furler ^cit.QBodie ee aber emmert freP'^’^ fo mach oafd mit nùcbfffm ©priori i** dm Xaiglm/wnb (eg$ barem/ bas bef^tW bép allee barau^.-écg ban baß gefotte' ij»^ iviber baruber/vnb bmb em Xueb^ lt;« ^^’^ gefottnè -éaubmaper genekt / baruberef^f barnmb.^ae 3io^fabt barff^u vberi/.W^ nicbtbfaucben/barnacbanemb^ ^aub/J^* '
iftn^me Branbfulbcn,
^tm rembargm Öcb»«/*' «» bafb FJ ' ^erla^onbriibroonm). (Tpern baß w wol ieifloplft barûf er: 4eg ban einer Î’««Ç
-ocr page 213-^rftnbfalben. 20» 9^0^ »ngeföfi^tcii Äa(c^ / in etn fhfefj *’’lt;'ircr/in etn fnuber ©ef^irr / fo gewinnc ^ö oben etn ^dutfin/ôae nim §erab/»nnö •■«§fó wei in bie ©afben,
^nm febón new QSacbo ein ^afb pfunbz *lt;'P |Cfge^en in einer pfannen / vnnö geu^ ^tan ^aitél ober 5eu^df ein ^afb pfunb/ ^wcbifcbattenwaffer »nb ïenebefwaffer/ KbeecinÇafb feibfin: fofebe (a^ j.viertbeÜ punbgemdebiieb fieben geup bann in ein ’’«»■gldptober peinm Qjiubfen. ‘ïGann bn fie bratteben wift/ fo nim ein wenig îîaebt fcbattenwalFer / (a^ ee Uwfeebt werben/ ne^ein tiicbhn barinn/ baa fo grop fep/ lgt;lt;ip ee ben ^ranb/vnb bie rótin wel bebe^ tfen mbge/beßreiebö mit ber©a(ben/»nb lege über ben febaben. Sgt;a6 fielt gar wof/ onbjeuebtben ^^ranbau^. Ober lapbte halben verfebmefpen/jeu^ baetiicb ba;^ bureb/ nn wirffe gleieb fff cm fait wajfer/ »nb lege bann über.
lïm füllte nu^hebe 33 ranbfalbt n 5» niaxben.
^imfung Äomfamen/ober wann man ben nit haben mag/fo nim ©ra«/kerflop/ tïuef ben fafft barank / thne -Óirfebi« vn*
-ocr page 214-£02 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Mrtbfiîlbcn.
febht bâf^u fovtV bajj ce «h ©âfHtttmer^ , be, S)(î0 iji jjut 511 emein jegficbcti '^ranö.
4gt;ber:^ùnh«ï«2(pffel/rôf4c fie in dirt : ^ucter/b^ fie gar ^ii puiner tverben/iefan ter Die^p^'eP/e beffer. ôctjütt bannOafpl big ^-Ôutterauflrjin faite »va|fer / öairtii befireie^ barnac^ ben ^ranb. Ore ^iliff garwoL -Oberf^regieeinÄrebewii.otrt’f »ii/.in eim ^utter/vn fc^mter ben Qgt;wngt; j «lit bem feiben^utter*
Wenn fid; ent ^ïenfd; verbrennt b.tr.
^im Feindt wnnb ^augen^ geuf eealfo fait »ntereinatibeif/bae ee werb wie miicbi flreic^emit einer JVeberauffben fd^abt«/ »nb leg bann v^pficbb(dtter in wein gefeit ten barnbcr.-Obennini QRanlbeerb.Mttcr rdfelje fte in ^aunidl/wnb leg (teauffbcrt ^ranb. -Ober : brenn J^ûf^mifîin pulBtr/ unb ßrewe bae «uff ben Q3ranb.
Wer nd? vont ifewr verbrennt b^t.
^eg fbm weinbeffen vber : ober 0alb btrt îSranb bamif/ëe iÇi fe^r gut barju.
5«rbsc^l4«fcn vont B raub.
5îii« ^ordl/^aunidlz »nb wacb6/)W fifober Hij. lof. ^erfa); vntercinanber/ »nö wan ee erfaUet fo falbe bit OJ^afen bamif.
-ocr page 215-rirÄrtbfalbcn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2»î
quot;Öber : tum îJîifcb von einer 5îlt;îWlt;J« / î’*^ nnîJîeibhn fengnSVemuje^o nut ©Hge«« ijl/vit et tn tventa-öoniqo/fatbe tie achreft* te eueren b«n:ii
Jïinjfutebewerte 25 r«nblt; faSbiii.
^tm ^emfamen i.guee^nbvoO/ puf’ bc Ïlctn/vnö thu Dar^u Mu^fa^t^ vnö fpnjig? tregeric^z jebee gleich (ovii : barf i?; ÄratU ïleinzvnnörojcbó allee tnetin pfunb fri^ fe^enQ3utterautfetnvteit6eiI|hini).^«r* »wel} febe ee bure^ ein tuc^/ SXïnö mit bem ^“fe^^ëfignen bepretc^ Den Q^mnbz binb j^n nut Feinem tuc^ ;ii / fonber mit eim y^ippr.-Obermim leinöl Apf.vnb ÏÖac^e t^p-lotz fenbe miteinanber in einem nemen •^afen/jii einer toalb en,
^Uïcw newen 23f«nb,
©ebneib-^iafenpaar gar Flcin/prem e# t» ben ^ranb ober fcljaben/eo betU halb.
5Srciiiaïrcn25rönb.
^renn J3afen(Hi«r {u pulner / vnb fd^e te in ben fdjaben.^ïr belle barvon.
Sürgmnwmtölttti ©epocfii'
-ocr page 216-««4 ^SritcruttttenSIut.
©fflorft/^crunncn ober geUfetl^fi« 5uverneibcn.
gVamp;üv^cvß laß z^m^r Soer t^f ber fei ru n / wo er je^mer^m hat voit» fathbamaf^gib i^malk nac^t/onn?
atte inenun/ ent gan^ ober ein ^Mb 4Ut^b fof^enbo pufuero/trt «’m löffdvQf tvaritio Qöemo / ober tn y. (ot QBeß*3ru^n\i)Tfr/ wefc^eobao befîeùl/ fo r^e^ef eo von |^m o§n@efj4ben. ^fl^ewi^vmib probterb Cthe^egebeiiafle ßunbemer Q'rbiogre^ in etni ^öffefvoft Jüemo etn. ^40 pulinf tnaefj «Ifo : nim Rhabarbara /. qimnln’ LaccæRubeæ, terræfigillatæ. Miiniiigt;f) Qßalrot fperma ceti geinennt.ßoli Arm« Mof/puluere eo allee flem/vnb nufelje »«^ tereinanber/fo ijl ee gerecht. ^i'm«rmlt;» ' OJlenfcfjen mm fur bic Rhabarbaraii, qa« fanberd^dn^fa^f.
^wr^crunnen Blm.
^ün Pappeln/vil ©c^aaflrfa^f/feiiW iit dutter/ fepbe ee ban burefj etn tuc^/vé gibej^mjutrincfe«.
Ijlatsti opffen aug jerfïoflenen mb jeifuUe^ ncnObcinjurrctbcn.
97im bee (Tifenfraute mît ben braimen
Wluiii* ,
-ocr page 217-/‘»QîtJ «wn^^tiMllpm «t HH^^VQ Mpui jnt^ W un j)ntgt; )^3tU ^nU» ÔVq ^Vq/Uâ^py : ^mq qua/lüjjyJ fjniu ui^îKpG^uujjn^j l.ttu qjqua/^qui æp^qjqjom q3ivj0 ^p. f3 fjvq / djJ £jo4V oj 0VQ / MJ^pvm uiipv^ omunj ^pai un qua'novpB nfavq awi/i^ «)t j un nqiai qua / usp34il uj^ojuaj^j uaî vu*B^j oj/4)quvup^nv ^air)@ gvqyr ’
•upJij.imjuoj spj^l® ofQuujyvoiQua jnjg; Ji^”?!« «JOQo/ujj
^3A\^p)30W(j 3Q43Ja 9?/lß.l0j lirm fqipujjj, Q’I® «» ^pnv/jt)0j «tugitt^ 43Q0/4Ji»J lt;1^0111) 1 ^ai|uoj4OQO/4j]vj43qu»iipgnv (^wjg) un «3. '
*în|Qgt;î^3.»»qua/)4!SÎ ! ^t»i^ uit 441|rai Oîu/4ajjviu ^rq 4)qo/^ti|gt; #449 î^pvu 44uput jtijç^ôrq öjj^pnaïog. nSolu ^nn)^ ijunQ^upj 4vß}.n»vq/4)qn «Pi|44qon?quua/ipn) umpi ^pvJjatamj ^nïuiuniuövqjlnvquua /)«»4^e^^ -aquiq ^Jiu uinnai ainqupqua/^tvi^ óVQ44qa/uu; «3Qpj ^JjuJiß544q ^uurq^ óö3j / uaSiir? 43q «i43qiiw }ur4^ 9vq tutu ^3üti4V(3r -uvjujqpi^jJuJico -»qsuttvo, oj / jnv4;^ tmq uui pot i|va qn^ 9vq qpt qua/43q,ut qtu4vai oj/jigi3^4y4t«)^tu 93 UUVaV.VviU U3qt3)43 il3jUJJfß up 9W4V(U oj /qa4üq qij^ 9vq 3^»^ : U36«v^ 4311^05 *jpj «t 10« ^Qquot;gt;J /11.» )®« IM / «BU’SJ^i ^o» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unji^ujuunn^jn^
-ocr page 218-»e« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^firÿenittneitSIm.
»nnötvof ^mtfc^cn ^tDepen Xenermc^ef Q?nt{(iu auptrucfcn/ vnö als wannvamp;«‘'^ tmöen/atö OcvOJîcnfflj (eiben magivn^ fo bafOß erfaftef/tvibcrumb nn ■Tödn tvar** men/ bet foil in einer g(ut peben/ Wf’^ wann bleib / barffaber nie^f incbr ficbew bae thne man fo bin a eo not tjl. Öo ^lt;Mfamp;* baß ödef (in QBaJfer »nnb 'igt;(u€aii^ bem glaidyvnb wehret ber ^e|c^mu(|l. ÖXüi* jbß anelj fein lt;5a(ben oberennae anötf^ bar^n brauchen/ bann bie ©alben mitf^f ^bbi^wurçm / ba foil man bas ©laufe gleiel? von ergen mit vbergreicljen/nurti” mal/ baß wehret allem Zufall oberbarjn* fc^laben/^nnb gleich alfo foil man tfeun/ wer auff ein ©Itb falt / ober baß verrurfV ober ein5J?i|; tritt tbntMücb em^anb oöd 2lrm vbergo^t / auelj fo etwas febnur# cim auff ein ©lib falt ober ^efefga^trt wirbt / baß nicht ßar bingehet / vnnb man baß ij-tag vnb nacht gebraucht hat / fo M man wiber frifeh »lüg m baß ©arflm (hun/ vnnbwiberim -Ïöeinficbcn/ aller mag wie von öas thue man fo o|ft ee von noten fein wil. QBann auch ber fehmer? ben fchlaifhinberte/foU man bag ©aeflm nacfet«
-ocr page 219-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ur^tei'tinnenBliit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ioÿ
h^c^tôauclj ettïidjcmatwbfrffgen.
! tt'antt cm VUtufc^ f^lr / ober etwas nuff beti j UU'iipt'.cfalrr.mb fid)ï)crr)ïofJt/blt;ï6}ijforgcit iji/co fiy ^enmiun Blut in j^m.
^hm 2(tc^en feien f. qinntfm / ^erffef# «wflcrz ^rejnveqencbtvaflcr/ jc^ce j. (oft î«|r Me Äelcn trol m he weiter/ gibs Oem îJ^enfeben jutrwrfen / fe bulb ce fern fan'' bann ,e cher je beffer. ^DiefoUen nu 51t-netnmen bee CVèonbez trep tag rot ben» ^mcb / un J^erpflnienat / gebrennt wer^ I ben. jUaqt fieb bann ber CVîenfeb tn einer Ritten/ ober wo bao iff / baR ce ihn fîte^t/ ober jßm treize ift t ober wann einer nuf trurfnen ftreieben gejcblagen wirbt / baf; I^ni bas '-^hit outer bie J^tuf gefeboKen ijl/ fofoa man bae hino wege öHfiTfebnei^ ben /banu fo uiauo autf}£b»c’bt/wte man 1 f«flibut / fo m»|i eo fd;wereu/ onnb Reilt ! gut (augfani / onnb mit greffem fc^merç^ $m / fonber uim ‘-^rettwegerid} oub lt;ê'glt; lenfraut/b; müaucR ^7ater/ober Mrufenb ^wnbfraiit hcift/ber Cranter bubf foo»( netitl/emo feod aie beo aubem/maeR ein ëdeft n fo grof? / baf? ee beu ‘UuRcta^ gen wol bebeefen mog / tnido ooi mif* ben
-ocr page 220-2o8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ûr^eninncnBIut
Öen .^räutertt/öurc^ßeppö/öap öK^r^u^ «erntd^t auffcml^awlfen ^ufaracnfaH^*^'^ (§U6 in ein netten ^afertz tahnttc^ wol J raum obéi flat ^aben mó^/gen^ faltgoF^ ' ■éangenOaran/ bi^ber^afen tod wirbt/ ü^ mot fieöen:^crnac^ nim bad ©arftw/ »nb teuere aup/tego bem ÏOïenfe^en vbd/ WO i^m webe i|t z jo wurm ere teiben ma^» ^a nn ce nie^t mehr warm iflz fo legs wi^ ber in^afen/bap et crwarme/ber fed (Îft^ beimî^ewî |lehen/wnb tege wiber obertba« t^u fo tang/bi^ ber webetag »ergelei.'ïôb ber in eim tag »nb nacht nicht »ergebet/ P t^ue bao erftÄraut binweg/fuße bj ü4tf^ tin mit frifebem/geu^ auch strebe iaugtit baran/»nb (a^ fiebê wieju»or »n brauch^ fo tang/bifj ber Webetag »ergebet/»nb ptè bao btut jcrihedt.^e fteter man bie @ârf/ tin »ber (egt/) e eher eo »ergcbet:barum wer eogut/ba^ ber (Sdeflin^wep weren / W* mit wann bas emerfaltetez manbar ««^ ber gleich an ber .^anö bette / »nb»ber(t/ gen fonbte.
Wann fich «» Ulcnfd) boitf^ntauffein 5”^ eberl^nie/ober ein vBifCrnrrbut.
©e? ben 5u^ g(eicb in ein beip walferz
-ocr page 221-^ôv^minncnSIut. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;209
S^*(.^ ^^ lt;® ï«lgt;5 ma^fï/a«^ öae ^ni(/ ^^'^iromöciniv.ijïcv bt^ ee ga: (aw tvi:bf. ^^t hernat^ bae^ftö »varm/nn tag ober •Movergeßtö. ^ßo aber Der fermen? wort *’» nie vetge^en nwltz »«nö gefefjtveU/fo JJ» ein (emtn$ ©achtn / fo grofj Dte ©e^ '.^*»u{|l t|ï/fù(ô vet QSrunenFre^tg/feuDa quot;entier falf^^o^nè ^außc/trudamp;auß/ (ega ®per Die ©ele^wHflfz fo warm Du ee teiben •^‘i3|t/wa»w erbaitet/fo wermö wib. iOae •PUe jo cift es erfaitet/tag »fi nacQt.OJîaefj ^HiDegDto anbemtagö emfrtjUjee ßaeV^ Mi^ Da^ ee bingebet
^quot;'Sut tmiuFfurjjcilocFtÄIiit/ fo dnerge^oi eVen oöer 0-cbiJwcfin?irtgt;t /^aa i^lui in ihm ^fclojfcn were.
-u'm ^’ic^mfaubwajfer/wifD ©aibepj« ’^'ifTtr/ieDcö i,.(of/^KegertWürmwa|fer irt/. fot/mifc^s voter einanDer in ein@(a^ wo! I^ftopfft/ gibs im tag trep map jeDee mal ’•i- (of/ fo treibt eo Dae ’Q5tut aUee von Dem ^-^fenfc^en.
So ein« nnttmcFncnfticicben rrefebUeffn/ot'd Witllemen jjeworffen/vnö her febah liefet» ojfenwere.
^fm ‘Tönttenfraut/jerjlo^ eo/vnö truef ^W fafft woi herauf/ geuß ihn auff Den
-ocr page 222-'210 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ï^fÉtcnniiifiiBhu.
fc^aîxn. ©arnocf) ßmbc baeau^gfWufff J^raut auc^ Mrnber/(a^ ce affo dn f^g vii dn »webt baroU^Jg aber öcr fdjab oif^n p wufdje }bn{uwrmrt Q^em wef/bmutb ^eln bc fuift onb bj druilt badtber/fo wird ‘ man ftcbabfdnannWungvcrtvunbtrn. j ©o einer nnb ben Sop ff {tcfcblagren oï'crgfftib lenwere/alfbbusjbni'eus gt;ßanpr jerfnitf^t/ obcröiiffg^cloffen/ mnb gefe^evoKen
were.
■??» m roben ^o«t^ vf (of/ ^aft? tjdd/ .Itüffncb »Mot/’Xcrpciïtm lufdot : nuft^ allee bnrebdnanber ob bè »ïewr/ maeb bd ai!|t dn faib / lege fie »varm vber bê febab/ fotniibt bcrJtranfFüoffüinenlixbijefiiiid j ©o finennfKb'blutet.
5ïfni bie^ijj'j?dwöj^e^bnifebeinwunf^ ! fraut/gtb bè/benn ficb blutetz/. ^«5ffel»f“ ■ «j.ob^tMj.ctn/ fo treibt« bue hK^tiitvon i^ i mit givalt.Äompt ee nit ;ii berwunbe bû'* j auf? / fomente burclj ben gt;)arn ober puf' QBan bie wunben fldn n^re / ober iui«(f^ fo öffne fie »nif dut /CueUmailfet 5»iver)ïocit blut.
•fjol^mdgolt vertreibt b^ verjïeeff ^^^ ba^ jar vnb tag int OJdnfdjen gelegen il^z tvane ber COïenfe^ i^tz vnb barvon tri»-^^'
-ocr page 223-^ür^erunneitÄIut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;211
îàrgff(tffrt33Itit/Pf«fef^r«O*'‘^^''‘’^®^y’^fî» ^tm Ovbabâvbari/ Mumiæ, Spermatis een/ jföee i.ftrupd / gthe tn nm tränff lm ^wöenbbflwflfer etn.
Verjcid)nu3bcr{|iiinen ©alben fur bas efe«; runnen ober ^eliferr BIuj. •
^tm xx. pf. rem gekutert CÜÏepenamp;utur/ ^^ jerge^è/vn verfdjaume tvol/vn t^u ba W^runaïf«^/ ^ac^bungcn/ '5ïucpt# wtte/^rdecKwegenc^/ OJJuttrfraut eb’ ^^cblfen / vü b’ bitumen ven (Tentaur ob ^«ufentgiUöcnftraut/ Kbcó up ^aubwoU/ Jtt» dun ^nfwtfe/frt^ ee tn eine newè^a^ nn v.ob vp we eb en andnanb’ fielen/ vnb ^«^te alle tagtwafi b’*^utter subare wirbt/ (ejaf: ob ein? .^oifewr sergebê/ba^ ee ficfj f^ven (4^f. SUoigenbe tbu6 in cm meOm Wd/ ber rein fep/ (a^ ein wed fiebenz ”'’ barnat^ bureb ein Pfeipertueb lauffenz ktttf bie^rdufer weianp/bs bie Frafft wol ^'^nuijj fotue.^an ((we barein ippf.geien-^^/ Könige on ein gute Sebftfj'deell ber Jfî feb-'eiebè ob ^Cegenwûrin/bie md in b^ ^wt2/ob vffoê ‘JJîifl (inbetz gebaeft ober ’'’■fteffen/ aueb otipiot ©ebaaffbone/bie ^n^ man mit ben Unirme fîoifenzoifnWt
00 if
-ocr page 224-212
^ôrjt'nmnenSIôn
». (of ^ffi^ß / öurcb ein ^fcffcrfuc^ Ff^J (J^fn/vnnè Der warmen tealben^arjun^ ' wf/öaO ee wei Durebfomme. '7Banii WK^ j oHcóin Oer (Safben ip/fo fel! man fie noté einmal einfteOenz bi(j Oie fenebtigfeifvort 5tmiif ern »erfoffen/vn t^u fie bann in ei» I ^afen/vn tb» itt|.l.^reif»»egfri^|amlt;«/ Oer f(ein geiïolfen fep barein/wnö nWOrt @atb febr wol OurebeinanOer j.mgiifobff i iiij.bip fie gan$ fait wirbt'on tbu öae waP | fer ganç fanber OaroÓ. @o nu ein OJïenfit i gefallen oberfonfl '^(ut bei; gun bet ' fj J fonman jbin ßfeieb einer Joafefnu^ gro^ in eim frönefim marines QÖemo ob’55tn^ ' eingeben / bamaeb ein tag ober«), aßwi* ^en morgenoz miffaaß^ wmb abenOß/ivi^ obflebef braueb^f’- ''^nb ob eins vor ^eM jaren gefafien merez»nnb noch tobt ^(nf bep jb*’i bct/viibbraiicbt bife ©alben/ivii an^e^ei^fz fo ^Ufft es mit ber§#©ottte« Probatum.
5»r gernnnen Blut / bos dm nod; in ben Cölz öern li^T/Od^ fielunt fini;/bas o on falben/ fd) b^cn/obci- flofjcn f o nip t, 7?itit ^’eiben z fion fie f (ein z matboart mit Oiofenoizb5 es wirbt wie ein èalMift Äann j
-ocr page 225-^ûr (Jfrunnen Älnt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;215
®wit nil« wtIbeSalbep / tßuce in cm ®4tfiin/ ffuOe in weifen ÏBdn »nb legs ^HfFben ^dictbumb fo ivarm bu ce kibe fôn|i:ôaô t^uc un mal ober viere : bamaeij Ramiro niit ber Atreibenfaken. S)m trek f^tongbi^ee^ilift
Wann cm Vlknfd^mficb Bint / ober ©rffi bey IW/ l)cr/ oberem Jidw em^mb ßer gebubt/ mb woUbÆo tladnvefen nn^t
von )bgt;gt;
^^tm kbenbigen ©ebmcbcl/ wiecram P^rrffîcn t(l / »nnb man in a«^ bem ïÖerg ^nugt/barvon^tb einer groljen welfcfxn ybk grop / emtmeber alfo ganç / ober in fim 'ÏÖein / ober wk ce einer am bepen fan einbringen / bac treibt von ßiinb an ^ae Quillt vnb @lt;t von eim.^fi bewert.
pujerfnufd^rcn^libcrn.
5?im Ornjian gepuluert vnb Baumöl/ kmperieie tool burdj einanber/kge pfia# Ifweifj ober bae webe, ti'ß btlftt gar mol. “Öber: fenb'^5appc(nin7Bein/ bamac^ ,i^ne 3)Jin^en|a|ft barein / vnb lege Pßa« fittwcip vber. ^e nimpt bae verbo.ben ^lut hinweg / vnnb gereFt bie er?
fc^reehe ferner vnb ©edber.
0 -C iij
-ocr page 226-h, !
ti4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^urfjerunnm^îut.
§0 verre ncFtc(i(ß!ibern/amp;ay Fein ^crunnert « ijlatnod^^fefd^wulfltoarju
Fenune.
5^tm füffe Äubnulcb ern Pfannen vol/ f^uc Daruntenj. .^anftvoU Ovodenmc^l/ gilbö mit 0affran/fcuö6 ju einem ^«p/ frijbaF nm tudj »ber ben fefjaöen / warnte 1 f«(twirbt/fontmetnfrtfc^ee.waneöbal!’ ' gebrandet wirbt / fo (apt eo Femgerunnfn ^(nt fidj im @Iib verfamien.
Wann ein ^enftb Öen Äcyb ober bic ©liï’^f jcrfcilcn/ ober ib«* 5cgt;'flt;bI«ffcn ff*« /^^^ö ^*’® '”* wo! brau lt;b e» fan/ ùü eh für ^erun# neu Stur.
^tm fanber anfgclcfne wcd'hoiberbct''quot; gar Flein gefioifen/ geup Q^ranntenw^''’ Daran/ trnde mifeinanter burc^ ein tûlt;^* (in/ febneib bann S33enebifc^e faiffen/vfj ; ein wenig .^irfc^in vnfddit Oein baret«/ la^ mtteinanbfraiiffeimwariTKÖfenjf^’ geben / rübro flets mit eim böl^fin / bi^ erfaftetibannitfcbrnterbas breflbafftö^’ . bep eim Ofen/ber niebt jnÇei^ fe^. nbsp;nbsp;nbsp;®
5urb4ö£ierunnenl3luf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«1
Qöer von floffen/ober faUen/ober fow gerunnen Q?(iit bep ibm 6« / Der newt 1«' benbige Ärebs/jerfioffe fie/vnb trweft
-ocr page 227-5in'ffc!nniim}5h)t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«$
©afft barank. $Xb»e bann bav^u fdvU J^ontge/at^ óve faffU’ tfV vnb ßebe ce an# nnankr/bip ce vaidjaumpt / vnö tnnrfe «eaffo fa(t.lt;^0 ^itfft a€»v!|Hidj.
Æm jcifto^iun 5iiï? jM^dUn.
^tmbae tvoffcjl J^nro / baß au^ ben halten trlt;u(ft/»notm ojieven au|fgc§lt;H ’Virbt/hf? €6 eb bem n'oer ^fraeben/vnnO hl§re baveinfenH Bubenne OJïfijïe/ bas beüteUfep/öae es wabez wann ce weiger fottenigz wie cm Pfïa|kr: (iren^eauffz »n lege über bl fc^abenz fo belli ce ^n^anb.
^Hr patinnen Blut.
. Ï^im ein gute banbi^en Dïegennnirmzt^u fie in ein @anbzlap fie bavein frie eb en/vu *’gt;afebe fie bann auO cim faubem lôaffcrz W fie in cim OJÏórferz truer ben fafft Facts' öu^zvnb tbu ein ió^eteell Q'-amuóle bar^ ï»^ niacFje warm z vnb trinefe mit eim aï-lt;tn ^Kr/TBei'nzober ^fffig ebfr(bg hab be Plt;wcr)nht-0efgt;fensungenwa(fer.93tiglt;b I^ni ein trunef ^cbfenjungciiwa jferz vier lt;^9 ebervier jiunb berna dj z^utrincFen. ^^r hUwf 5Ifffcn/ fovoii faUcit/ fd;(a^cn/
♦ber ftoffen Fom# men.
00 «v
21(5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Vur rtcrijiiiifiiBIut.
©efîc^nc QBri^wur^mac^rtttt^'’«' di an / wie ein ©alb / fermier ben fc^abert bamit.
Ö:trt f óïHid)c b crump te ©alben / fo ein VUenfié Ö^cfitllen ifl / mb gerunnen Blut bcyfidb bar
'^ïm ^orbeerbldtter/3vofmartn/C9ï^‘’ ratt/©al be^z ber iBuritel Coßt au^ b 3^ pof€(f/wi(benfcljar(ac^/|ebe6i.^anb»oÜ^ Wermut/ @. 3obanneefrau( / Œ^ppif^^' febeâ if.^anbeoUz-iananberblnfl z èp»lt;^ narbibluilz/ebee i.^anbvoH/ ^retnntt'^' genei? z ©yipiaentvegeneb/ ■Obennent^^ 'Oc^renjungêz3ïantenziebe6 n-banOveU. rote TOn^z@c^a|fgarb2zf(em 25lt;wW wunj/jebee i.^anbvoözrof vnb wei^ 3Ïe^ fen/iebee i/.^anboottz^veinfarn ein J?anbyy{!/©ife.^rauteraïle^erfcbncib'’'' (ïï^f; flein in einem CJJórferztbne bariu’^ pfunb OJïep^buffer in ein ebrin Xigelz w fiebezbif; fiel? biefenc^tigfeitauß bè^r^H^, fern feubt/trinf 6 burefj ein reinee tm^ «’J an^wnö fo noc^ feuc^eigfeit bann were/P Ia^ wtb’ fieben z bi^ b’ fafftgar eingefeuf*' bamaclj tbnebareinvn). l. wei^'ïöaeb^' »nb Mot ^aumb(zvnb wanne Faltwef^^ i|lz fot^wenoc^ barem in/, lot 0gt;P^'
-ocr page 229-5amp;r£teninnenBbh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;217
Hein ge(ïeKen/jo ig tie ©a tb ferdg.^Dan «n SOïenteb gefattenz oöer ficb l^ft geloop fen^at/fo febmire er fictj gegen ber warme »er einem -Ofen ober fon|1.^o bilfft«
5«r ^Uö fjerunnm Blut.
©eub grünen Q3epfu|i mit Q3?ein/ (ep^e es bau buretj ein iXueb / »nnb trnef0 **w^/3tb 1(1111 bee tags üi mal baroon/mor^ geno/mittago/vnnb «’'enbo/aHwegen öu# '’orwarmgemaebt. -Ober, ^im Mumia, ^alrobober Spermaceti /vnb OCuffat» nue/febee gleieboit^ |lo^ »nnb reibo Flein/ bardon nim vginnthn/geuß baran/wein/ ^’Oig ober '^^ierzla^ bei^ werben/ aber nit fieben /rübro vmb/ onnb gibo bem 5\ran^ tFcnJmtrincFeii.'Oebgleicbeaucb am mer# gen/fo warm ere trineten fan/fo lang/bi^ tae ^lutanf; (bin Fompt.Sünnb bt^ ift bie gt»i|ïe{l .^unft für bag gerunnen ^lut.
WcnbßoBlntg’Är rfralfetiü/mb wiHnicbtwdtbcn.
@0 feiib jm Q3appcln / ^Setbonten vnb X^opett/in wa ffer vn ^ab in bann / nach i^em ere leiben mag / ober ne^ nur ïXüebe# îgt;arein/»nb lego wol warm ober.
^ur jerfnitfetzte (ßhber.
©eub bao^raut jloramor/ober Xan# 00 »
-ocr page 230-iK® ^ür0cnji)ncnÏ3fi)t.
fcne febon / m Heffer o^cr wetn/ vnnt’ Jf^^ ’Pllaflcnvaß vber/wol iwaï.^® bföiin^^ Out' ßt'fifü'i ‘-^fut/vnö mac^f bafO beteil« Werven fiolen ober faiten ger«nncnÖlüf/ VUofcn/oCierCßcfs^rpijIfi b^t-
^tm 9Ïf tnbrtrgïnfcb^fer/vnï) 95Mttlt;i^^ ffhvübpfiinö/Jon-fcbm'-^nfdjhf/^aitni^ dP,£ölt;ö j. vwïwg: 3lt;f(aß ee mtfeinaflNf in en« faubern ver^faßfen ©ffe^tn/vrtW’ • f^Hc baron ab^e^mjfite ^amiffcnbfömb** tj. J?anvc({: 4aß ent guten fubemif««»’”^ ber thu. Äamacb (eg ein gut paref J^ónp fin QBeref auff ein »a|Jcr/ »nb genß e« (îb fee auffhae naße Xiicb/vnnb preß es wu^ anß. 5)arnaeb nim fr. ober (;;. (ebenbi^? jti d'^: @io|fe fie in eim SO^órfer faß woP vnnb treib ober preße fie bureb einßarrf ^dnffni Xuefv^nb in bas bu reb geniben t§ue 4ord( /.vierling/ vnnb faß es auch lt;i« guten fubt ifnin: X^amafb geuß es511 feil’ anbern/vnnbntfirßfaß wod burebeinan«’ ber/foißsgereebf.Sannt febwierbie{n-fnitfebte/oberàerfadene/ ober^erfebfagtU mbgefebwoneneort / morgens vnö abenbo/mit wo( warmer
Jj/anb.
-ocr page 231-^ürfJcrnnnenÄltit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;219
Wan eine ÿcfallfiioï'cr^ffd/ageiitvcrc/ba^ cs
cm ïobtcmtMl ^ette.
^tm ©afft won ^a»0‘viir»? vj.f. guten ^Kig#«).(. @aI$Hi«nthn:0Xi)c^« wol vutereinanDcr: OüH ein xueb öarin/onnb fefjUgo affo Fait »bet One CVïaaL^ao t bue bi^ on Den fnnjften tag.i^o »ergebet.
jùr fcKmcrtjenvon fbfjen'/f.tllcn/wer|fcn/ febUöcn/oï'ti bciijcn/wann es nicht off en i|l.
'îîim roten wein f.map/vnî) eines CTpee gro^ Gutter/ vnuD einer 23aumnu^ grof? Salit. 4a|j ein guten wall Darüber geben/ »nö ;7e(^ ein ‘Xueb / Dao Den febmer^S wo! bebeeren mèg/infoUbemwein / trurfo Ju* vor voola«^ / »nD leg ec auff Dao wanm^ über / De^ tags ein ntalüi.oDeruv.'ÖDen
^iin»ngebraucbtnewQ33aeb»/ (ab es iergeberi/»nD jeueb ein Xneb DarDureb/D; ben }ebmer$lt;n woi beDeifen möge. 4egd »ber fo ivarmo eins leiDen fan.
5m gerunnen lahu tin Ücib / es Font me woher ce TOÓilc.
^7im^reboangeni. quintlin/ urjto^/ »uD legs in ein Q5ecber(in vol ^ffigo / (a^ barinn / bib Dap ec a uff hört jufieDen. So gib Dan Dem^ranefen b^ölfelvoll Dar»on:
-ocr page 232-220 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J^urg^ciunnenBlut.
53iir|lcffbnamp;an / fe (af; i6m5tdr('eff‘’‘igt;’^ in waffcr pc benz »nö fait jverben / fo^ f*^^ tnurfe..korfje /^m auc^ aUc tag cut SWA^^ (Htvpn^örbeifraut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!
ifcui ÄoJf hï^ gut ïrencF/wan eiw t11cnf4gt; Ö^fquot; leit wcre/rtib fergt bös ergerunnett hiitrbcy}|gt;tnbabc.
Jïuf dn kanten halb vol îBwtergr# ; ©lt;«^ guten weigert alten löetn baran k! en), jwere^ Rutger vber öa6 Änutge^f* 9JÏac^ bann bic jtanfen ebeugauBbév^ï' 511/ ba^ fern ;^ampff f^craufj móge/»««® lafificin cim ^c|fc( vol ficbtgo ^aflee® ft eb en/ auffin), ßunb vngcfabn'iLb/»««? foil man ben ^le^'el fet^ mit fiebigem twl^ fer lufâOen.^an tfiic bic Manten herauf!/ vnb laf alfo^ugeOerft fielen xxiüf |Ï»«®^ wann bic bennub finb / fo fcpficee burc^Z vnb befalt» trol vermacht au einem fiVt« ort. ^Darron gib be Äranef en n). tag nadr cinanber/ morgenovnbabenbo aöwegt« i/.ober n).4ólt;fclvoU;-éaf IÇn allwcgcn i»® (ïunb barauff fapcn.‘5Ban man co trinet/ fo tbiit co ganrebc/ban co erfuc^t bcnÖ)Ïilt;* fc^ïentiDoe^ i(Ï co o^n allen fefaben.
$u 3rgt;Am obcr^utJcn/bicjct fa^k^jen obef jerftogen finb.
0fub
-ocr page 233-5urffcrunneitl5lut. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^i
GcHÖ QBcrrtuttm ^Buffer : @e^ bot 3(rmcher ^Vu^ Parein / |o trarm öu es Icp ^frtfanjï/b ßwnöoöcvv. ©avergdyt b« ^^f^eeag.
^wr^nunncuBluî.
7ïint witbc ©ufbep ). Jgt;aii0vün:©cubó inßa(b7ßctn vnb Çafb waiter »nbtnntfô Î’ce abenbô »nb mer^ens/aUwegen cm ^u* tmi^rumi’: ©ap jurant abc» Îca vber ben Rmer^en au^wenbig. ^oc^ gib jbm ju* nor ^mbm .^oJ/»nnb ^^rcpoani^cn / jebee i- qumtim/trt cnn trnnehm Äörbetfraut^ n’a(fcrem.
■Jûr verre nef «ng ber
©liber
ÏÜârni eia ^5lt;inb ober an ^û|5 verrmeFt.
^dbeb^ ©ne mit warme warn
SQ^lb bann nim ^perefar/ ^aunwU
»nnb @a (pz vntcremanber lt;n einer ®a(b€/bannt ft^miere: Ober, ^neb aup Slepenvnb S^ropffwein cm ^repz bê (a^ «n wenig fieben/ieg ihnPflallcnvcif; vber bie©efc^nndfl. Q?t(jc($nemSaue^ febmeer bav^u:
-ocr page 234-222 ^^ÎirvenencFun^Jber (Bltber.
bflfiu: -Öö«-. ?iiiii,. fanherô waiter/ fd^^^ C0 g«r tvol/tbnc cm gmcn (JDig amp;araiv 1«^ cm gute wcH fjcben; J?f g i.vurfac^e 2^iiflt;-bannn / Ms (eg of^cernufe über bte 0^quot; fC^WRlfl.
51J PfnencfrcnCßlibem/ftirgrogen
^imfaubcrgcfi^cUat Änobfoebz ^lt;gt;^ (eg utntaplfcl/ leöe« t). t C^ofenof/ Wïc9C' rc^ma(i^/Ktgt;c6«j40t: ^érfïofjbew Xnefc^ loc^ vnub ^obgumf gar mol / gca^ ban*’ has Of onb @c^ma($ Oaran/ »nnb nttflt;t^ mol vnfcrfmanbfv/gcu^ bar^u 2llaunwap ■fer ty.lot: @e^ auff cm gennge bernez Mf? ficben bi^ bae ^lumnmapvr cmgefeubt 2?nb man man cm Xropfl^cn tn bae Jcive fallen fain / baj) er brennt / fep|c ee bann Dure^zvnb traffeaufj.^annt (i^mter ba» »erteneft ©lib tn ber marmin / morgens »nnb abenbe.
Sur venufFfc ©liber,
^eg fern ^arn tn tuebftn marnt bantben 93nb leg bte QBuvgcl Sigilli Solomonic îerfîoOen mtt ‘^rot/ bao met}] vnnb ^ei»‘’ ibacijen/vnb noclj metef} fep z ober bas noeb nie^t gar au^gebac^en/ober/fo reit eo net
-ocr page 235-5firvcr2CttcFurtgJbci-(Silber. 225 ^itc O^cr. 5ttm OBadje von enum nm' Ö«n ^tnen/wnö wci^ ^ar^/^ldf^ vil: 5cr# •(ï^ m einer Pfannen /»nnb thne 9Ïcfi nóf fcavju/ba^ eö eben ein ppaper gebe/vunö f’rt?auffjireic^en fajfe/Iego »berbef^M?« Wer cm 2lrîn oî'f r ^cb fdbein verrendr. 'ï^tm ein Äftffin/winö ee fMï jnlainen/ J^gópnviueröie^öc^fcn/wnib ernef jhm ï^n drill vber ba^ Äitlfin vafl :isin éeib: ^annimbic ein .panb/vnbfa^ jamben ^'(enbogen/wnb mit Der anbern J)anb fa^ lm fein anDerep^D/ßeb fern drin «uff fein ^^tupn^ompf erbannießtmiber / iofepe ' ib«uff ein @tu(/vnb binb jßm bie .pänb oben ettvar «n / barnac^ rueb ihm bè 0tul •ftp benjußen/wnb laß inban^en/fo febn ^trdrnt^ubanb miber ein : barnaeß falbe 1^11 mit Dialthæa.
Vber cm dber ober (ßlib »eneneFt/ober er;; mübetbat/b«)? ee ßefd^wiUt.
^im mifbe'^appeln mit fampt b 'TÖnr^z l«(îoÇ mol / binbe «Ifo wann «uff Den ®cßaben.‘-Ö«b tßue offt.
5uverrencFtcn(Slibcrcn,
^im ^olap/feube in maffer mib Q iTiß mit lt;Sat^/binb0alfo warm au)fben@eßa ^(n:^aöt^welt;t.
-ocr page 236-224 5S»'»f«lt;nrfontffc«‘©b'bcr.
j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©o einem cm (öciil auff ein S d) cut Fel etc falle/
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obcrctmionfîctw«« g^efdnrinr/banK#
manb wcigc wo es berfompt.
l(^ ^ïV iinucl OunDen von hnöinem 'n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J^eld ist Ï^Sdf} fv/bt p C6 bU'Fkfbt totröt wie
^q^m: Martti nefj cm Tuefyonb Ugevbff ben fdjsibcn.OJJan ntmpï fon^ ^(epenonö ^'Ipijz vn ff^k^td vbcr:^\i hüte bieb verban lt;6 thut vdlciblitb Wfhe/vnnb e^ümet emfeb^ben/K.
'Jür ^SeinbrucK
^tc man ein binben foil / ber ein arm o5rr einzeln bfttübpefallen.
Mifompfl^u einem / amp;(f Æ^etn :2(rm ober ein Q5cin |af abb«^ eben/fo flehe/ ba^ buhabef pr^ efer Ö)ian ij.bep bir/vn beif einen obJ/b^ anbren vnbe an baeOSein ßrei^’en/vn H fie ee ein wenig sieben/ bif bu niagf erhrt^ nenbaf bie ^Ixin gieieb auffeinüber fini’/ fo richte fie naebmalen feibo reebt/alief’f^' fern auifeinanber/bif bas Q^cin / oberOer 3rm gann eben ijt/vnb nienbert fem^e«^ (en mehr hat/bie hart fep / anberfl / f» ^ ©cbifer iß/ber noch an feiner reebten Py
-ocr page 237-■ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5’5*'25cinbri'ic{).^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;22ÿ
t^e Bó^.^an hu ban b^25cin^ar wo( Wcingenc^t/fo njartz bj ö« ^aß emPfU g'^bas ba feflet/baó mach a(fo : 5ïtm fm /«pen ©c^ttjar^wur^/ fout! öae on vber amp;3nug Çabenmagfî / feÇabbù fufîofï« '^’«ben barven / ntmauc^ Q^pbtfe^tvwre/ *’b fc^netu bie^tbo wurzeln gar Hem/ ta^ B^ bun werben/ntc^t an ber ©onnen/put ^^’^e gar woP vnnb thuc vnter baö Puluer *''^ffen Bolum Armenum,önnb truefne e^ ^•^herwonnen/ fowirbtbaó pninerrot^ Wb : SUnnb wart/bo'f; bu bàô ober lar ha:’ ®^|ï-'vn bep waffere/ barinnen öefjwar#^ ^^‘'^ gefoïten fep/ ober beo waftero bao ba ^’’mpt von ben Krautern / barank man ^'^cljtbie (halben Populcon. ïeimbannE ^'»■felben Ïöaffer eine in ein ÖepüffeP oil ’f^t be^ PiUuere barem/onb maep ee bnf *^^6 unOhiïyim/macb barank ein pflauer/ *^g ee tober bè Q3ructj/onb mm ban jwein^ ^’g Xueper/béro febeo omb bj Q3cin ge§e/ '’‘^b (eg fie aud^ ober ben^ruc^:iÖarnac% f'^niïnoioberoj.^peibel/ oberafo oilbU ^^barfffï/vnrtb bmb bie onter bao/ober too bff '^rudj iß / onnb obenrmöe bie mit ^errf.^ebarffßw rechter toepinbein/ ß^
7^ P
-ocr page 238-•14 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^«r Bdnbrûd;.
mme a»c5/»aö binb fie nut ben (Sf^ni^’'^ vnö ben Óthnifen/nne barju v^flu'vtt/vnO lap 0e^cn ntj. fa«. 2(tn funljfen fag tinf® wiberumb auff/vn tbne b^ fo lang/ bip fff 05 vu if) wtber beitet. è\ ren tnmf en wiiv »nöbarein lessen 0’ulPep / Pfeifer/i^nnf QJeinwalL'^nb er foU pete am ^«rfè hg?/ wan^ an enn Qèein ijl. 3^6 ban an j. Sinn fofoder ficb^nten / bafierfie^ me^f flttf biefelb (oenen Ifji/ ba ber Sï5ri!cb ifl.
5»ii 45ftnbrMd)cn.
ÏQim ber itnlben i^rbiff en mie Ärauf ril ^urnen/foyif not iß / barnacf) ber ^e’”^ brueb j^rop ober F(em ip : ©eubbie in wap fer/bip bub trader ». ^werd) Junger eingf^ feubt / lapjugebeeft aneinanberctfaftfiV QVunn ee ban toorben/bao berïOïenfei) ‘'gt;'’ fetben fun fo binb /(mi b^ ^rant ober/ al^ ugt;ar»n ere (eiben mag: ^oeb foil ber (Sein^ bruch voran einanber genebt ffin.^egll*” alfo/fo o;fi co fait nul roerbê/frifdjee' fra“* vber / vnb feub alle tag ein frife^en J)aM »01/ lap Hin |ïeto ni einer @(nf pebe : ^“^ f^uf r.tag ancinanber/fagvn nac^t : ^** ie mehr man bau vbericgf/ je eb er »nb paf' cf er eo nnber infamen popf.
P?« «nBembrueb Sopetlen.
-ocr page 239-5ür^cinbrû^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21^
^rpfic^/fod man ben*35ntc^ rntberumô ^(»c^ alter notturfft auffetnanber richten/ '’ott^enbe beei^utucre vô ber ®urijel/bep (ni Äraut man ©ottsgnab nenft/hat fc^d ^t bfawe ^tnmen/bic foil tm iufft gebbrie '’nnbrern aeftoOen fein/vnter ©eJjmemm ’Setjmali; ob @c^meer»6 cim iSneffam •iH pojfen/btfjee 511 einer braune ©alben Wbt. ©otdje falben fed man ßretclj? auff «nreine'Xneb / fomit nemem wngenuuf tem Krachs molgemaieljt fep. ÇOîttfcldjë '))flafïer feit man bè ^ruep breptag nac^ einanber bnibê/aucfj benOSruep ob bePß« Per mit ©rpmen wol verwaren/ bannt et mtfrum werbe.^Pîann foil auep a Ifo ball) î'em ©epabpafften einer guten palben ^elfcpen nu^gro^ von bem ©ewaepoz fo man OSeinbruep nennt welepe in bem 6aubwa:cpfi/flein ^u puluer gekoffert/ in mein eingeben, ^a man ben wein niepe paben Fan/ mag man «nep ^itr / ober gat frifep Sörunnenwaffer nemmen. i'ad fell manfhm alfo brcp tag/abenbovunb mergenó eingeben, ^ifi peilt etn nglp epenOSruep m«b tagen/wann man aucp feponbao pflaßer mept paben fan. -ÖifC#
‘PP
-ocr page 240-izS 5»r2?finbriii^.
^embrucfj gciwac^e fïnöet ma bept^vittH^ pat/vft vmb ©peper tn Oem ©anb «’‘’^^ jen. Sauber emgefc^wul^i ^ufc^fugf/P mm braun^etümen/jerfcfjnetbó »« pwb^ in eim vergUi^een ^a|Vn mit ^runtt^’^’r fer/öa^ (amp; öen ïgt;ntten t^eiteinfieOe.'ÏC^’’’’’ ee erfa(telt;/fo nep^^öc^er barin/vn fcè(^3^ nmb Oie gefcbwulß/fo legt fie fic^-
ïbcinfibróitiuc wiinbcn^u^dlen.
©to^ ©c^merteftvurp/vnh (eg ßf ^^*' Oie munOen/fie^eue^e herauf? a de gebrek»?' ne ^ein. Sae t^ut aneb ein Jpafenang ''’ fep buri ober grân/gefege «uff amp;«ei oe^z^ blt;r ©tic^ ober Pfeil innen gefteeffifî.
Wùd cm ^Tlciifd; cm gt;Bem 0ebrod,£»blt;’f' ^im3»lt;âlt;(JTt«^( «in gepùluertièf^«”*”; au^ ber ^ûIin\gro)Te ©efjwarpmurp/’”’ Bolr Armenij |ebe6 tn|. fot/pûluerôafl^’ auffé retnefl/mac^e mit Ô’pertvei^ ««/ƒ'; etn piîa^er/onb (ege omb ben©c^fd^^ OBo aber ber ©(^ab munb ifl/ ober buw gefe^lagen / fo foil man jno pfïa(ler f (^J fc^netben/fo weitet? burcfjgefeb(aae«w »nnbbte mnnbenmif einem ^ugpM^' nit abtbun in inftagen: Samael (‘’^’’/'^ erf! miber ein frife^eo oberkgen/ be ©^jji
-ocr page 241-^nr Sfitibrudi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;219
JUn ein linöine ^aö legen / nnnö barinn J?wen Jag'en/aber »mb bic rounben alle tag »gt;^€9 ober brep mal mit reine» leinin tâc^^ JJ P«gt;Pfiren / ba^ ber Q^iternic^t vmb bas '®«nbrne^pfïa|ier femme. îDîanfoU)bm h ^einbrndjfrantf geben/ wie neigt, ^tm ^albrian/ Si)ïau0brlin/l^rbbeerü ’■gt;‘lt;iuf/roten ^Sepfup / wilbeC?Japüeben/ K^ee ein .^anbnotl / jtrep^angen f kin ge^ Po(Ïeni, (et: Sï^uee in etn nemen .Öafen/ oerfkibfï^a^ in ij.ma^ nmb q. $werc^ o t«ger cinfieben: karnen gib bem Äran? f^'enabenbo vnnb morgeno/aHmeg ij. ober ^kp^lólfeleea.
Wer dn ZlrntebcrBembrie^f.
^imbepOJïü^ non einer meiffen €inbc/ Ïfgo nbernacljt in mein/ nnb lego bemaclj 'Ï^llaflerwei^ nber ben Q3ruc^.^e jïe^t mi ^m einanber/nnb geilet gar balb.
60 eins dn ® lm cn^wey f^Ht/brÄueb bic ÖaÏb.
^im ^arcfcbmalB/ milb Âapêfebmalp/ ®i^Xfcfjmal»/ J^irfcbfc^malp/alte ^perz Kbee ij.(et. èife ^uef mifdj alle burebeiw ‘ïHöer/macb ein@alben barau^:‘ïïïnnb fa fin$ ein @lib abfallt / bas nicht recht ge-
'PP ni
-ocr page 242-Sts o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5amp;r25«'nbrfu^.
i^citf if!/ ba^ man nit brandje fan wie ver-' fo foil mart Oie obgefc^ribne fîntf nemett/ »nö bep eirtem warmen Ofen ober Jt«”^ fatben/morgeno onb abenbe.
formen! tllcnftbcn cïnSlmiab^ gcbrocb‘’’^i(^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\
'5?imwei^ Pappdenwnrp/ ©efjnteer^ 1 wurjj/öinatvwnrp/vnb bie lange ^egt^ ricbr^o^miteinanber/fcubeo baninweitt obern ^arn/ba^ es werb wie ein 0)ïu^/w berfelbenbide. Q5inb eo auff ben Q?riicb-’ WO bn ilhn bafl an beinern ^cib/ an ^rme» Ober -janhen »nnb Oleinen. S^ae t^ue tt' Üc^ tag/ (o geilet co fafl / onnb walkt wp ber Att : *S}nnb falb ee bann mit vei^nv ber falben.
Sdb farcie Kembrud;,
“yjim ^orÓl/.órt'fc^irtmarcF/ alt feb^'k eine fevtl als bt^ anbern/ »nnb ein weni^ QSaumbl : S^^ue cs alles in ein pfannt”^ rübrs wol burdjeinanber / vn laf’ es warm werben/als fafl bj es wol jergang : 2^^“^ bann ein wenig ©djilfarb barunter/t«? cs aber b»rdj einanbert^a^ fie bann Äw werben/ fo ebne peban in ein ^üdjfen/1^ bapu ein gut egnine@a(bert/5u alle ^^i’J-br#^en.Probatum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^’” !
-ocr page 243-fiir 3?»dnbr«dgt;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;231
ffingnt Pflalttrjun Jbnnhrncï'fn.
iQtmdn gute JpauOvoU Q5onen/fcuö fctevnnö time Dû icbfôarveôdjclffenbai’ »D/icneib fie wo! ' ûuD fie Dun in ^vop^-tvein / vnnb ma eb ein Pflaßer Darauf/ »nnö binö eender Den ^mcb. :öae btlfft feIrweJfürwar.
5ii r bcii 13 r« cb /cö fey 2( 1 in ob er 23 ei'nb i n d;
?inn Daa weif;non«j. ober nn.CTpen, ein 4öf|etoonQXc§fö/»nD Ärepfn^^tefeiw »«gutem wenvbtl ficrottverD^vnD (a^ fie tvoi fruehic: ©tof’ fie Dan f (ein jit vuluer/ »aDniinDcffefbtn pufuere ein 4p#*fhwn/ »nön^wß aneb nnter Den (f^erclar; ^hue D^rju cm menig Oiamniïf/Sang. drachj. If^25lutjlcin flot/nnD Bol. Arm.f quint. STempehere moi vntereinanDer / febnetb Kn-naeî? binDen iO. t^mger breit/ Die nel? in ^i'@a(bcn. quot;^uD wan Dae'^eni eben ge^ »■»ebtig/vimbgieidj gehet/binD Diefe biiv ï’cu Darumb / (eg ein muffin« xucb DanU ^tf / »nuD fdjinDSe co / Doch nic^t iu Ijart: ’^«^ ifnU' (igen big an Den v* tag / fo binDe ^«ff/nn fifte ob eo re ebt tig 25g lt;« ) m veebt/ fo tinD jifmiDcr lt;u mit Dem îSanD/alo ^ot/ (aß (igen big an Dritten tag/ fo bin Do
'P P in)
-ocr page 244-»j^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ûr BetnSrS^.
fluff / vttub bint) f§m ein gut @^wcb tuc^ Darüber.
trancins cm Scin^fcbrcx^enbat/ mbïTiinbifî.
©0 bmö f Bu mtf dufui (oc^/Ba^ Ouafle fflgDflriufflnßfemmcu : X^nnö une Wÿ jettfe fluff Où ivunbcu B'^ Pufucre : ïïtt» ÔJîflfîtx/S'rflgfln.Ç. Gummi Arab.ftbO ÜJorSang Draconis,Mumlæjfcbeô Mof/ }cr|ïo^ »ümtfebe.iöt^ putuer Çfltbùart/ bfl^ ce ^a(t/»uulgt; öie ^etnjufflmeu wo® »nO ßeref ember bt^ puhier feg ein Mundi* ficatiuum.bflö nwe^ flffo : ^fm 3tof(n^i’^ ntgyH.(ot / Verliertme^f/ ober 0Jïu((ïaiiI’ »f.loe/»nö bc^ erflgemefbeen pufucre W9 lot. 45flrflu|i maef) eïnPflfl(ter^ba6 Ug«^ Ie eug vber bte tpimben. @o nun bie wuflï’' wol gereinigt ijl / fo wirbt ffe geteilt gt;®* btefem puliier. ^flr^u mm ^rpprepmin# i^flUdpffe(/Mumi«.7Be9rfluc^/)ebe6tH' ©to^flOeo Hein^vubvermifc^ö.
IXanemö cmKipp enRweygefallen b^t/b^ö man mît fen =ßanPcp nicht richten Fan.
@e$ bflrfluff ein greffe Söentofeu bçj biefen/bflo zeucht bie.Tîipp wibervterH ■' ^ber (eg oofgenb^ Pffaßer burnup / ^
-ocr page 245-^amp;rBànbrfilt;ÿ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;255
I^t We««/Daô ce alle em^ftrnfFfe^dn *®it»er Çer[fttbringt: nun ^t’fcrmfblober ^oncnmc^l Xtf. lot/ Xragant^ / OJ^apir/ Kunimi Arab.Boli Arm. jeb^s j. lot/ |lo^ ^Hfo ju retnem pulufr/ ma eb ban nut (^p# ^f^ar ein Pflaßer barauß/ baß leg ober ^gt;«ô gebreebne Óvipp ober '-Sein / vnb binb ^^tr ben trittè tag miber auff/falbe |n au eb ^itbifer falbenmim OJïajtn’/XUepvaiicb/ Kbe6 j.lotz Mnmix,Boli, |ebfö i). lot/ Fœ? öi Graeci inf. lot / banmol XM. lot/ -^ar$ ’iy.lof/vnb 'ÏGaefjo i). lot. Verlaß bau wax ^nb Jparg mit bem 01/ ob einer ©fut/vnb oÇbeeobureb.iÔarnaeb t^u baron bie ieç# Stmelbtî ßueb/ade rein gepuluert/ rntje^d *001 vntereinanber.Oamit falb bic ßct alle *lt;*8 dn mal,
SûrStnftrupffungbe^ wetwell Q5c40er^.
^embae (bedberan^lrmobcrfebencF^ _ IcnjuFm 15 worben.
MfVSm rein §apauiienf(^inal(^/ lt;2^^ leb mi er bieb bamit / vmib bmb cm 1 •^unbamp;bautl’arnbcrtbaocrlcugcrt
-ocr page 246-2^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ç«ri^w|h'«pjfiinÿ
tu 2(ôfm / ûb bu gfuefj fuft tvoden er* (atnen.
iSm ^eâberfdb.
^tm TîaebtfeOatfen / ^uRcnfMUfc' ^au^quot;irur(;/vnD Sfîberbro^/Kncô etngu« ^anbven ; ^afnüfefje/ vnnb ü^ ficbcn 1« Jpirfc^m wrifcMit / Âeinb4rgtrt|^m«F/ »nnb 03aumà(/«n0 fovifafe i?c^ atWan bi); Wefra^t bcMuß^^ffnöt/ rö^w (1^^ »inbOVpôc co öartKKb önreb / wnnb truffé ««^.©amit |a(b bû^ hep ber-Wdmim/w«! bù ôte Slbcrn n^ehe thun/eber ^ii hirp w^h (en ngt;crbt-0bcr:»«'m ber weiffen (ebnerf^' wie viï bu wiït : feubo tn cnn •iöaflervnfl# wirff Den cr^cn @c^aum hinweg / ber d'^ fchwiinf / (ü^ bann vaß wol ficben/»«ti5 mmbâo fm^t oben herab : vnb t(nic barj« Qjrdtwegerùhfahrt / fowl ber fathnnt^/ thitee jufamen in cm Pfannen / »»»b w em wenig ficbcn.^^ehaUo barna eh in einer O^dehfentbao wirbt aiichmabgehawnn’ 2(bern geiobt.
gn Enici-abftcbavrncnSIbcr.
7?ini 3vegenwnrm fowl Du wilt/binb fir ettfFb«abg(feh(ag«e^ber/(aßbrauffß^J bi^ fie flerbem ^cg bann gleich wiber «nj
-ocr page 247-bcô Waffen (Bd^cre. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;??$
tx« bavauff î 046 tenu fo fang / b:ß ficntf wlt;§rßlt;ramp;fnamp;. QUann öae geff^û^e/fo I^Mtt Du 2lö(r anftnunber gefic}|Va / fo ^rauefj bann nun bic nff^pvinnc^? nete @a(blt;n / bi^ er «am; hnf imbt. trobatum.
ÆmSelb;« hnbemng beji (Beabero.
îîun bei 0albciiDialthça,Agrippæ/|lt;« l’es »üj. fotz i^n^nwref »fJet/fcbmal^ von ^frc/@c^{ügc/0acb^/'^u(tfr/lt;annb Iniöl/^iüenöf/ '^(nnenfrfjnwfi^/jfbcdv. I.ttnb cm wenig ^^acbo / maebß jur falbe.
Wann einer in blc VIerven 0c|tod;en gt ^imXerpcntin/^antnöf/ jafij/fcbcb j. f.ttitfdie wo! »nteretnanber ob be in 5 ewr/ i^nb fermier ben febaben bamit
5u »erbawenen ober vci febiüncnen Ulbern.
5hm Ciegentvftnn/vnb ÄffttenFraut/jc* fgt;C6 ein J^anbvoHalt IXcmbdrgmfcfjmcr f. »ierfing obcrmc^r/fiofiaücö infamen in nm mörfer/binbo nbenbao benftbif 2(b’n/ »nöf^ciUö fanber onb Infligjulaincn.
5» »erböwnen^bern/wan einer fordit ba^ er Umwerbe.
^im@d^boncn/^i’r|lpf; mie giitcCffVig/ 111 um psalter fegoauff bie wunben. ^*ö l'niuvunbcrbiirUt^.
-ocr page 248-a?« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ûri^tnftntpffunjJ tP^itit einem ein (Sliö «»^emanber ÿewefeit/ ober wann einer tüunbjjewefen/vnb bas ©kb nid,t wolbte^cn inact.
*571»« aUcö fefjmer vMot/^ennen vnnö €?nfcn(cl?iiia(^ jcDcetj. (ot/ aft Q3aum0Ï »nMof/^cfïolJenFœni Graeci, vnl) ^tW fatncn/JföC61). (pf/Bdellij, OpoponaciS ÖJïaptr/ÏDcpvaiKfyjcöeö Mot. Xne ^w” nit verfaß in enn TBcin / nnfef? fic |lt;rna(è vnter öa$ febmer vnö óf/ t|u öa^u ein i”^* nig QBac^ô/vnamp;iXcrpcnf in/vnb rn§r 0«^ Dit pufner Parein/ bi^ ee faft wirPf.
Wann eins ein ©kb ab fak/ baß es nn^t rc(^* ^ebeikwirbt/ baß mancsniditbraucbc” Fanwievor.
^irn ^erenfebmafß / wifP Äa^en^ fc^mafß/ ^aebefebmafç/ Jptrfebin ’2^' (cb(it/^(t(Ka|afben/fePeeii.fof:niifcb0’”’ tereinanPer / falb Pas ©fiP nwraf”’ »nnP abenPß mit / bep einem warn»^
Ader ©railin von (faße! ©eaber Salb.
^7im ©aniebef/ ©. 3eÇanneôfrlt;’*^^^ ^reifenP TSunPfraut/Pa^ man fanf^’^®* ^unerParm nennt / »nnP @innaw / ^ man auefj Sanmurpef nent/fePee H-^^^^' ^oa/ftoÜ mof infamen in dm ^prfet^*’”
-ocr page 249-i»e8 wetten ©clbfrö. 2^7 hint ï»onn »n^wdlferfen Entrer f.pfnnb/ ^aumoP ^îcfentvalfer/leôee O.(. ©awr^ «mpfferwaffer j, L ^eube «dee wol vntcr^ «Hanber/onb lap bann vihtaß |ïc^en/bar# «(ïe^ serial wiber / »nnb fnuf o bure^ cm *«c^»nb bcÇalto in ein ©laß.
S» ben ^bcm/bicem^efrumpffen finb.
‘5ïini^nnbofc^ntal^/»n Q^auntél/ics» ^^8 bpf.fBacbe j/oierling/ober me^r/ bar JJ^f^ fie ^are wilt ^aben : t^uee aüeo in ein Pfannen/ nnb rot Die^cnwurm j- pf. bar«* iu/la^ inifcinanber fieben/fep^e co burc^z '■'fötnuhau^wnnb lege anbere3Ïegen* ''’ürnt bamn/bebalte auff.
^’ngutc 6alb juin (ßeaber TOCH es fpannt.
^^im îôanmôli. vierling/ la^ wol ^ci^ ‘®^»’ben anff Stolen / t§ne bar^n wct^ wax/ J^ï* -f^ar^/ixbeo iü/J. ©loriet f. vierling/ fc^én gewafc^en fep/vnb ein vierling wfnitfcljte 2(lberbro^/vnb i^pfunb ^ar^* ^^•^fc^malç / lap allee miteinanber fieben Sfiner Pfannen/^u rechter ma^ : wanne 'vtrbt / fo fenfte co burch ein reine tud^^
'n» b«» (ßeaber pnbbie^Ieicft em(ïrupffen/ vnb nid^t^ebnwbUen,
1
-ocr page 250-^8 ^rirrrrï’-fngt;fr(4iiitbSitï.
ÏiÏi'iït^okp/OÏaufen/^afbcp/^bitt^ witrp/jcOcö i.L^ibcrga:! ii|.qutne.t()Ußtrt imaf; 25K«n«ttTOcnv(a^ amp;igenfrc/ró|W pfft bitrcbemanöcr/vnnö biptUteró perA# lembicum. ®€6 wafjere frfn^am meMC I.idffcfvoa ; bu mad^ au dj bic t^tibcr itii( bffrrcidjfU/wnnb üon j^m fdbe bß'entw dtn werben.
5ór æûtenber Jjunb
QBfttenben .^junbb/ober anbmr ver# jjffften (Tbicr/ toij(.
C^ ft M'^if gref / vuiW blutd nidjt febr / fo nun cm wolfe^urt^ '^^'*-öcnb6 OJ^'pïr / fdjnciö |^mWgt;* ^îjj au6 baj; er blutet p« bann eût ^opf bamuff / buper bas onrent '^luthcraup jiebe‘bamadj nim cm .XmOcti ^Örow/dl* grop aie ber Q5t^/|lo^ pc in cm betp ^^ü^ et/ vimb brenn ben Q5i|jf(brtgt;ap bamtf' S^uruadj Icgcm pp^aper von Q^'perdur/ vnnb ven .panffwerd üaruber/lap bii’gt;gt;'’ entten ug hgen. '-^ofgenba leg ba$ nad)* Seft^nben ppaflcrober.
-ocr page 251-^ur»fitenbcr45itnb ÎSifî. 23» 5îûn gt;;)îrfc^tn vnfebhî î.pfiutb nxufjô j.pfunb/OîmOenn CÔîarrf üj. lot / QôéfFm ïufcljlit üt. lot / barmn fiebe bic titj. ÏBur « ?(!n/ Scabiosa, ê^oWwun^/ ©otte^naö/ vnnö Ùùuten / hï) Die fniftt r er Mtauterz »mW 'ÏBunjdn bat ein gcfeuïit / bann fep;» f^fes burep ein t»dj/»n«b tÇwc barem/ geo Hofmen Wepraueb jJetz Q?aunw{ nij.lot. 9)Ïan fbUiUtelj bem fiedln geben j. qumd. ^^enaee mn 7Bdn / vnb «StUbepenmap fer/ba Qjibergail tn ge fatten fep ^|l ce factj bafÖ^i^ mt C’ptern nnt/fe ntmOÏembiiï gerfped vnb Cfperehv/vnnb J^anff/m«c% bwaïijj em pfUßer / jo wirbt er eptern. teocinn»üïChï)ci''$7r»nt‘nnEnb€igr/vniiïgt; man ^if iiadj volgent puber braua. t / fd^ebet es Wmind^töincbr/init (jöctfj
rcedpilff.
1 Ree. Cinerum cancrorum fluuialiuni 1 iduftorum earn luis corticibus vue. x. \ Rad.aennana^vne.v.Thuiisvnc. ]. Epa* 1 bseanis aHativnc. j. s. Mile, fiat pnkus. 1 '^n fclcpem puluer foil man v}. tag / alle 1 'agplot/in etm lal ten waßer einnemen/ (o l ^eUtöiewunbcnin yt. tagen nü^tju/vn^ 18mi}tb«r^ranet'nnber.
'5Bann
-ocr page 252-24® 5ô‘'WÜtcnt»cr =ßtinb Bt^-
ÏÜartn eina cinwutcnbcr 45unb ober^nö^*' pcrgiffrt^icrbctfjt.
'5?ttn reten ©aiic^beü/vnö^pfenfrau^ iebee ƒ. (et/ mac^ö^upiduer/OarvenF fee in 9Jïf nfe^è nu^ einmal fo gro^ / ^1^ ^ gute ^afcfnn^ / in rotem ©auefjbeu of^*^ ^'ifenfrmitmaffer: oöerwann manOerert femo haben fan / tn wetflem löcin t^' ‘37tm auch h’^ivep Ärauternjebeö ƒ. .^)lt;^J (inood/genp f^teffenb kaffer baran/W wol fieüen/tvafc^e ben bi^ bamtf ojft vnf” btef gar wo(. 03?alt;^pu aber bte brenn^^ kaffer auO ben ^Krautern ^abê/fo brau^J biefe(bfge.(^jï tfl gemet^ onb bewert. , ihm (Jut pßajler 5» ellen bè feu giffngen flt;b*^ benvnbwunben.
5ïtm TBacIjö nv. lot / J^ar« «Ï. ©riecbife^ Q5efb «y. lot / XerpentinvhJ’ ©almep ó‘lot/^loeo/-^olwur^/iebeóil' lot/ ©ilberglet ty. lot/ Ä«pfferw«((lt;ifH' 5Jïacb barank etn pfïafler. ®ar^umartin brauc^t/fo tg eo gerecht onb gut.
Wann eins von enn «’utenî'en ^cunb ip (tebtgen worben.
@tb i^m tt|.morgen nac^einanber/«“ weg einer Linfen grog gefeilt ^iKa«'\ golb/ in^Kautenz OJïepenblumlin/^'’^
-ocr page 253-^Hrtt'üfmber^ßunbbi^. 24t CatbobcneöKtetüaUer cm. ^c bi^ fcbnciö hcaßwet^ / ^eueb Das Q5(ut vnnb öcn ©ebaum mn Den ^entofen barauff (||eot tvef ^mw^ : (fi^c bann vof^mb pftaper bbcr.îîtm ÄnoMauc^/jk^’ ji^n^itm tnu^z f.UßOrt wd / |hcUt /•» nujf eût fueb / ö^’ö leg beptags jivcpawi«kr bnf ee Ungr^m ^u. 0:6 fod ber ^rasuf ?lt;tn ftarefen quot;^cm trm^ert/iÖlöabdniÜcb ober ©crfîcinvap fer mit ^immet/ ^KofnUin vrtnb,benebel/ i(fbc)Tlt;r. 2ïb er aknbo vnb mor^cnefoft er nüc^ter trinefen von -^nfeb jungen vnb totem @a«ï^§e»(/ vnnb (^arbobeneb^ ttert/ ein wenig gefoften/ ober nur in wein gelegt/onb barob getrunef en*
©ben
7îiin roten ©auc^heü / boefjo in eurt ^perfuc^enz gibobemgebiOnen Jue|Ten/ te fep ^Qiïenrc^ ober 5Ûie^e. ^ue ift feemert.
JrûrgifftifteatKb wuttrfe ^unbobip.
Ï57iui ein leinin tuc^/bao nep in^auni* 61/ (ego ober ben'-5ifj/ ba ma dj teile cm îbrot/binboalfobeif? auffbao tdcftlin nite bem ^«urabl/ bao jeuc^tin einer nae^t bao ©ifft au^ ber Qi^unben. CJlann foU
-ocr page 254-24» 5ô»'wôtcnbfn=6«nbW^«
aber bae Qörotviiö fuefjhn/ vnnb bte @f* bunb gleich barnac^ XKr^vabe« / bannt nürnanbö mehr barvon befc^ebtget werfe.
;Jüm’ütmben 4?unamp;óbtg.
ï7im t^n^t'an/lt;rhr€nbrei(;/?ïau{en/©^ fenFraut/bretten QBe^ench/eme fovilaliJ bee anbern / gtbe bem CÖ^enfei^en nueb^ tem ein / aie ml aie einer Jpafeinuf; gre^-3|î elt;5 ein vi^e/fo mm i^ober mmai fovih (a^v. ßunbbaraulffaßen/vnnbgib^ib*'! nftaß nadjeinanber ein/ fb wirbt er vor fê Wilt behalten.
eurbii' Wiu.
?-tim‘Schlatfdpffd/fo a«ffbcn.Çgt;f9^ ' rofen ßehen/ fehneibe nuff/ barinn wôrf n QÖurmhn ßnben / bero nim »nge^Çrüeb ».vnb gibe im jueßentltfr geniet. Sie wü^ ben waf ch moi mit iXamenfafft. @ibibgt;f auch ^repemaffer affe morgen ein ^ó|feh »oll jutrinefen. Su magß auch wo! ff^ puiuer von ben Ärepfen/wan fie voi finf/ gebrennt / bef tage einmal ober 5wep in f febaben ßrewemSoch fihe in afweg/ bao eo tucht gdhlmgen ju^
-ocr page 255-5r)rvci'öijfteiOicrl2gt;t^» 24?.
;^iu' tgt;erlt;rtfftlt;r Xbitr '
QBm dn ^ater ßte^t oöcr bet^f.
ßk^r nem cm Uben^td^ ^)^»* nciwnö fcljnctbe in in. thaï/vnb ‘^ kg ein niert^eü affe warm nberz Wo bieb bic flater biffen bad/la^ fmeni. dertbeii ßunb / vn^^cfabîlieb^ fo tb^f’ b^**^ «^/vnb binö dn anbere vwrtbetl barauff/ ^h* b«»b (igenz (ab b§ fdt fpunb (igenz ^as vierbte ij. ftunbz vnnb fo warm z fp ca («tmer fein fan : wann bu bas (ctß b^^‘'^ 8“I^^ fo b^d C6 ben '5ïaterbib wit ©ofte^ diffwol beraub gezogen.
^tndn ©ptnn oberanbervet^ifff Wurm cbertbter/becFïobcrbeii^t.
, ®em fod man auff bae befbeO eingeben 'd guten S^bdiae in weiffem löetn / ober '®^ü er bi^ig ifl/in bwü ^ifenfrautwafTe:. ^ib waller fod man aneb warmèz türblin ’«tinnenneuen vnb co überlege : wan eino ^ef en wirbtz foil manu b^weg werffenz *0 dn anberu alfo genekt nberlegen/fo (ng dp bic rötevnnbgcfebwulß vonbem bib ^®tb^dweg ijl, ‘^ann mann bae brennt
-ocr page 256-244 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^i’*quot; verkiffter OiCf Bif. '
waffdf nic^t Baben fan / fo (od man W^ ^rauf / cö fep burr ober grün nemen/Hnrt jer^arfen / vnnb in fïtefjenbem maffer fie' Nn/vnb bann einmenikan^tmefen/»^ vber benbi^ tegen/in jimhe^ermarmin/ »nb alle Balbe fïnnb ein frifrfjû vbertegen/ ennb bao Oliver ebgefegen iß/ I^inmerffen» CoUaneb eins^zenpere fefjmeï^ng^n’*’ in ein weißen Ïöein f epaben/vnb bae ober f ßunb nach beta îX^eriae trinif en-Wann eine ein^Wifel tiiept.
?7iin ^ifenfrauf/ feube in maffer/ twR ben ßiebbamit ^0 ißandj ba^ ^IFJ' g«| ^’ifen trant gebrennt/ »aß gat bami* außinwafeben. OSittuaber^ifetinoff^ anbereoergtlfte tbierauf; bent ^aufitrej ben/fo nim ©fenlrant/ fcbeubó fein tuf* in ein ^afenb'nemfen/^nnbee^ mitein’ 4iecbt an / tap attentbatben im ^aup wo’ riechen/fo bteibt fein vergijft tidier.
5ûr verkiffte bi^/v on Wifefnoberanbet” vermißte n (Tbicren.
^im guten X^enae vnb ^nobtoeb/pe^ vntereinanber / mach ein pßaßer barau^Z tege vber.C^öBifffu
lt;5obidp cinQpwn gefbu^cn^at.^^
-ocr page 257-^ùr bie Wunbfudirt 24$ 5îtm 5(tcgê/amp;tc bnefe nwivfp/vfi binb^ fluff öe flu^ ober bi^. Ore ijl bewert.
Wann eind einï^lt;ittbenct3t.
“ÏÜnfeb ben febaben rein auf? mit fpiin^è OVegend^walfer: vnb prew bann bee pub were non einer krotten / bie m dm nemen »nvergfrtfjten J^afen gebrennt merben/ I’flremtbae tbue bee tage tn.ma(. (ïe ^ilfft -Ober: fo ber fcfeab mtt quot;ICe^cncbmaper ówafeben iß / fo ßrew ge^o^ne -Cuttten* hm barein.©ae iß auc^ bewert.
^ûr We®Mnbftt(bt-
5nr bie 'ïBnnbfuc^f/ bas tß/ wann ein »erwnnbten ein fieber ober Baltin anfompt / iR vaH tbblicb.
O\3^ Oefc^ic^t ömlt;(«#/ wan man jbn 511 vn^eitten auffbinbt/ bisweilen im newen ober vollen ^iccljt/ ober wannte eben vmb ein vier# *^eit iß/fo freurt j^n ßleielj / vnb wirbt bie **’gt;mben fdjwarnleebt / vnnb begert ber îJîenfdj infc^laffen.^ann bu folclje ver# Witrdß/fobinbbie wiinben an^wnnb tl^n
-ocr page 258-•24'5 ^urbtetÜonbfuc^t , lt;ïltc pnlt;ïft€»‘ hinweg : mac^ ^gt;1«« ^^’n^’J ' OBangarbeifj/nfucetn ©c^wamm W' rtttn/ben truct' wtoer Çart au^/wnb Mn^Ïj | alfo tvarm vber bic wunben. '^nO gib jçgt;quot; emer Qjonengrofjguten'X^erwe ««^^, Qöcin/unö tap (Çinamp;araufffcbwtBcti/i'”^ er aber niebt febwi^?/ fo i^ aueb mcfMi’ b.v ran gelegen.tf'^ b'^t öannoeb.
©•scr.
„ OJÏacb nuf? ^««ffinme» ein 0)ïi(cb/*^J rot OJiepcnvaiTcr. »noföawranïplfern’^ fer/ Oocb öap beo rotê OJïeperwaftero uKv^ fepiOnroon gib jbn* offt jntrinefen.
Warmem VBehfdj rcrwunfetïï'il■^t/t’û^)|lf^quot;' ivimamp;iucbtbcibbi /ttoc^* bas (ßliötvafb'' barjtr febinöe.
?'7int ein lt;Kcb(angenbaut/ wie (Ï^jj 0 eb tang en pflegen ab^uflreiffenz fïö^ r f tem / on flrew öao puluer in Die wuntx”' eo fep gefdjoffen/ gehawen ober gepoc^f*J' Äan man aber f ein ©ebt^^ngenbaut Û^*”’^ fo flrew ein geputnerte SVlufeatnup »‘’^ wunbenz mnb gib f^m ein SUïufeatnwP’*^ ' ben OJlunb/onb tap fn effen.
^urbiewimbfu^rt.
lt;eg ‘Wilbrofenwaffer mit (emm rf”
-ocr page 259-^»’■l^’ßiÖff'^*'^^^”’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-47
*^lt;r bic munben/ vnnb gib i^m ïutrinrfen ”»« ‘^Bintergrun in ïBcin gefoften. -Ob’: p^ifefje 2(mp^criva|Tlt;r tj.tbetl/ Dvofetwap ’^n’t^eil/vrtterctnanbcr nuc^ô ret mit ge I^opncm ^oio / boeb ba p ee nie^t bief bar^ '’on werbe/ net? titc^lin bavin/ bie (eg vber ^5« wunben.TBann fie truef en werben / fo *'(^efiewiber. -Ober: nimjung 5'd(beiv Piib iif^anbüoU/ feubo in if maf prifc^e ^runnemvaffers / fenfe ee bureb ein tnefj gt;5 belaft bif maffer vber far in eim @{af. 'ïBann eebann not tbut/ foneu füc^lin barinn/önb (egu vber bie wunben.
■^üvgit^i^efcbabtn.
(fin gute Äniung furbibtge @lt;flt;5tgt;en.
S5m ber 4lte|tmvnlgt;ßmrf*c«lt;^ beßen fangen / bie man betom» men fan/if. tbeil/weif 5Vacbtfc^at* tenwaffer f. t^ei(. Äan man aber baamp; ‘^Baffer niebt haben / fb nim bef ^traute f.gnteh^nbvoU/taf in ber fangen fieben / wie ein hartem ^n / »nnb es bann inf
-ocr page 260-Î48 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5ü‘‘^i^'^f4gt;^^f’^‘
ancttianbererfaßen. QBann5 erfa(«f/Fj feig bic iaugen »om ^rant ab/ »imb ^w tn öK langen gut tauter Q^aumót / bi^ bit laugen weiß wirbt/ tote ein OJîfte^/ rö|W wotvmbz nc^ tuckerbarmn/ teg^ »b#/ fo efft fic trugen werben / fo neu wiber.
tÇin gute 3ftbtng rbcruifd^kgen/ju agt;» bi^tgenCßlib oberfd^aben.
^7tm Boli Arm.tUf tot/ Terrx figiJ^4 tot/De^Ärauto ©ottognab genanntiW' t. Otofeneffig tü,.(of/^otberwa|fer/fcbgt;?‘’* tenwaffcr7regericbwafTer,9vofcntV‘ifP' jebeo nO,tot/(Satu i.lot/^taß ,.Iot/@bl5^ g(et t).tot: feubeanetnanber/ fotanglt;’^ Çarte ^per/bahnnen heu tu cf fron UöP^ ta wtee^f ober auch warmer ober,
i^ü) ^ufungju ältenbiOtgen fepaben.
5ttm ^mbenballfomtbuwîït/ flt;^«‘’’ f^n fleiu/feub jn in eim »ergtapteu ^4'?’ »oI frifebeo OSrunnenwaffere / wirif di’ /pdublmvoU fatu barem/»ub befc^werj' b} bao waßer ober ben Q5aß ge^/ ta^ lt;’”^ im Atelier ß^onat ober tenger ße^eu'b^’’^^ nach faige herab / »nb thue altweg ;» n» J ma ß be Ifetbe waffcro i.g umt.@anffer/lt;’Mn bao remeß genben/bißtaiere »nb bw»^^*
-ocr page 261-^ui’biçiïje öc^Sbcti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;249
©left'll in Vlvild) über alle ®ef4»wulfî/vnb ^i^igcöd^aben.
^ïm (SifbergUft f. vterltn^ / Allant cm ^mhng/gahj |..h^tiOxwlhociiöJin et* Her OJîa^ halb tvn (fer vnb l^alb ^Iftg/m cp ficm newen^afm/ bi^ o^ngefaihrhe^ bet Î’htte tbci(nngcfcuîgt;t/foi|îc6bcmt. ^a# ï«î neij tâc^lm/Dnb | câblage vber.d'ô Çtfffe îvunbcrbarftc^,
jftnpfïnfler fur biniffcSdiaben.
'571111 Keïn gcpo|îti(n ^cinfamcn/ ber Juvor mol gebdrt fciy ban fcn|î !d|}t er fic^ ’’^f^t ßcfyen;öbcr.'57ini 4cmFucbcn/a«cé fWn ^erßefTen/vnb bureb @tb aefe^fa^V mâche mû breit TVegfricbtvap'cr an/ mû ûn '^rcii. QBann bû J5gt;f’ lt;ïdr grof: filz (b tbue baeîVîchJ von gefîo^nf FœnoGrçco, duebbar^uz maeboanz mû eût ©nnnen ^75rc9:@trcûb6Jtin(ûb btd'anffb Xm^z bas breûgnng fcp/fi:b”fi^ mûten fin 4odb barcinz barber bampff barbureb berank môg fommen/üge auflibcn ©ebaben/mo bicJ^iK jnen tjlSÛnb fo efft ce bün mûbtz leg tviber cm frifebee vber/fo (ang / bif? bû •^tO/vfi bergtop iiSebetag beraub Pompt: '0bcr,'57ûn^ri||aU/bû jtmûcb grob fepèz
-ocr page 262-350 ^‘’‘‘'^itji^eÖcöabcft»
reib fie a uff einem @tein cnilf ein^t ptW trel breit / bereu nun etlicbe/ünnb feub P* woi in Wa|fer/ Zarinnen vor @«1$'’’^”’ 3buin gefo(ten worben. Samael wanbii pe brandje wiU/ fenim ^perdarinflj^ neue @cfen|fe( / vnb reibe wo! mit benf«’J (frigaUen/ mit ber fefjueiben am breitéogt;^‘ beg (Steine: reibe fo iang/big ber^^pdeW' bicf wirbt/ afe ein ©atbe/onb wirbt ww ®ae ftreidjaug'j.Xudj/onb (ege vbetbgt; .^i^z^Ue efft ee bart wirbt/ fo m«^ '^'^' einfrtfebee.Sae treibe fo(ang/big bieF onb ber ‘ïBe^etag vergebe, ^ig ig fb*’^^ lieb gut in.f)ii; vnb ©ebmer^en/vnnO ƒ offt bewert worbenJ^ter;u fmb aueb bi^F heb bie ^e( von.f)erbgrofen ob’ ^'*PE j? rofen/von wetgen^artenrofenwwi o^’y rofen/von roten Äomrofen ober 0cbit-’‘* lenz von hubtubfug/von OJJapenblu”’* (in/von ^evhelm/ von J^olberbfug' b®® wetffen ®i(gen/oonbem ‘5?acbfg^^^^^'’^ blug/von^eebfumen / ven.^aug'fW’t tt. ^Belebe alle juvoram ©^attttt“^ «mlaubem Qwut Itgenvnb erfebweW^ foUen. Sarnaeb fällt man mit bereu ei»^^^ ein planten völlig bulb voll / vuub gw
-ocr page 263-5ur fvfçijtc Sc^âîicn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z$t
^-5aumô( / ober bas ;« aller J;)exiling noc^ {»eDertoere/ ^^einolbaranz bi); bie bauten fdjter vol wirbt/vn la^te in dm heffel vol fiebigg OBaffer fieben / biji bae -Ôel in ber kanten wol aniffeubt/fo mag mang ban/ tßann eg vberfebfagen / in ein @la^ thnn: ober wan man eg wil fidicf er haben/fo fep^ ^ct man eg bnrelj / vnnb (ruifto au^ / vnb tbutfrifclje*-£»lumen barein. ©olebe -Öel mógen mit bè ^tnlwaffern gebraucht wer# bem -Öoerz^Saf; manuur ben ©fdjaben lt;’u^wenbig mit beßreiebe mit bemoei algt; Uiu.2lfo magß bn auch einXerpentin ma# fbm: ÏÖan bn biefai^teße Ändpfßin von ben ‘Mafien in ein glócherten ^afen thuß/ ’»nb ben wol vtrOeibeßz vnb in ein anbern '’erglühten i^afen feneß / ber in bic Serben ’’ergraben iß/vnb vmb ben obern dn^ewr maebß/ wicm«nb«o'?ßlt;tf|o(bev0l vom ‘^ohjSumadjenpßegt.
t\;6 Vla«^tfdgt;mcn6I für alleiky hi# Qi^c Öt^äVen.
^im Taumel ƒ. ^ß X^we barem ^n# öelfnmt / 57ai^tfc^«f «n / O^etbucfejebeg hbaubvol/wol^erfnitfcljt/ h^ miteinanb’ äemebheb fiebc/bt^ blafft wol herauf gc feubt/
-ocr page 264-^ar^içi^e ©drüben.
2$2
feubt fo fcpÇe ce burefyvn fnicFeaH^vtBu^ /. m jtutne ^anfè/rÇuenadj baf^u Muud' C^anffer rem^enben:^«^ m cim ^cltdvf^ Qluprv fielen wie barte^'ixr/vnb bebaue Mn autti^bnc Q5(after vè weißen ^7afljt^ fdjöfte Mrein : Sie (egt famj^t Dem éi vbe’'/ wc bófe bin vmb Oie @c^aöen iß/ober iw^ ficvnreinfinö.
^tni^friiwmild» fSrijreffc b^ü^.
^iw geholfen födbertdet iijdot / ‘^lt;‘’?^ efridi-pfuHö/ï«*^ «n ^annneeinanbev*” einer 'Pfannen fbim: ?7im bnmaeb SK««” ii)doi/^(epwei^i.(ot: Slnieeaiiefpit «” Pfannen/fenöß inii.pfuno waperv.^'’^' nadj ^eup vntereinanOer : QBanneöbib wirbt / fo hebe nuff in eim ©laß/iege vM biedbin.
ifdidj indiens nlfo.
^7iw ©Überlieft ij, (ot : ©cubein n^ (of (?|fi,eï6;'57ini ban ifdot 0a(o/on fd'^^ in nn. lof TBaßere/ beboJt/ebeo befonl’^* *gt;önb wan bn es brauchen wilt / fo tbib ^’^ ij.wa|ïer jnfamen/fo wirbt ein öldleb W^ auß : iöaniif wafc^ unreine bi^igc ^^I?“*^ bem-öber mij föc^Kn barin/vn lege t»^^'
wccmC^ltö fnçünamp;ftfî.
jtöfurt^^
^ÇnrbirjiffcSc^abfii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zfî
ôûfung wan tin 45ïç wok entließen
m cnn Schaben.
^ÛU cm Äofbenghp mie QBuncni'fu^ ’’’lt;n/»crmac^6 mof/h^ an ber ©onnen Oeßen/ßtfi ce ß d( giH:@lt;pÇc c^ ban bureb ^in biffe Xueb/vnnb ftiiffe au^. Ql'cittcc ^inieinncwenJ^afen/kg j^nan etn fente/ ‘^Hf bpfiinö @frtt barem/bic Rem geribe Ffç/ru^re jicee »mb mie einem langen ei« ^n: 4afi barnebenin einer Pfannen ^wei) •»wp gute Afflige fiebig werben/ fdjue bic ^leeeau^ bem .pafenin bè ^Jftg/fo wirbe Of ponigfit^. ^en fep^e ban b«rcly»nnb fwb bj Uueecr wiber etn/fo wirbe ein weif« I^vßtctn ober Sal Sammi baran^.'îÔan ^w nun eine bipigen freOenben febaben ab« kommen witte/fe nim biefee Salpee f. loe: 3ieibs Hein au^' einem PCeibfÏcin/geu^ ba^ •fan f Heine Xrincfglnplin beft »orgemelb tè óU/ will C0 JU bief werbè/fo (a^ ea bureb «m ^iin laufen / fo wirbe ea wiber laueer »nb Har.@olcb dl foU bann mie einem je« l’erlin in bic ©efjaben geftrießen werben/ fotverben fie fein weiß. Ätefe Äwlungijl '’beraUe Äftking.
Kote ® d)fen5un^enfaIbcn/ïgt;K V4|i ßdUw^ flöt.
flirt»
-ocr page 266-2f4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^urlgt;fi5ijje ©«fabelt.
5ît)n rot -öc^fenjungcntvurH^i’^VF^ fiarfo fUm / »nnb fcubo tn jwep Pf’*^-^c^maït^z Stpbû^urç gfeteb ««(»’Ç^; bur: juwerbrn/onnö lutattfc^t«/ fo t^w ^^ tn dn @4(f-(m/fc9^lt; co burc^/vnb pr^p ^ öu^.O^inn gibt fetebe lt;S«{bcn aueb^ $ur Stutung onö^etUng/etnent iwfVï*’^ gen Äinb einer falben JpafHnu^ grof? / tj rotem mein: einem alten einerOJîufeaiw gro^/oberme^r.
^Mi ^»t£ Äofebun^ 5« Allen cn0Ônb# ten öd) ab en.
■îîtm ongcloRbten 5taleb / onb iaitg^f’ ober ^Kofenmaßer : Diburo ontereinanbe*'/ man co fic^ mol gefeit ^at/fo fd^dpff lt;blt;»^/ f^tt ein menig Baumöl barnnter / ^tlt;t^^ anff ein fuebtin/onb lege ober.
00 ein Ö^ab cn^önbf/ober febwArij wtl werben.
^’?im ein nemgelegt ^'p / flopffo mb«^ rü^r barein febon OJicM/ober 3iocf êm^Ç*-^ ^ao gleich cinp^ajier bd^aupmerbe / (^Ö^ o^t ober ben (Schaben. Oro jencht bie ^gt;^ au ^/»nb heilt-
5ur bbfebtiji^c ©^^ben/ bte tJonU^e^ Uwffenvnnb gingen{)«lt;: hmmen.
1
-ocr page 267-^ür I)iRtr^c Ôd^àbcn.
î7tm gt;3cp0ntfdgt;wnnbFrautn\i(Tcv/vii0 t^aucfjßeilwap'cr / ^fdc^vü burrh dna«*, ^cr/ Carvon âibîgt;cmÎ!)îlt;nfd5lt;naUc mor^ ôcn nutster iwcn ^óffdvod jutrinden/ iù Punöttor effent, ^amadj mmamp;aewdß ’’ottfùnlf (?plt;rn/vnb ij, idffdvnl'^attnv gt;516 : Älopffe wol onterdnanber 1» j «o Dief i 'ßcramp;e:ßrctc^6 au|fƒ.Xudj / vnö ÏCi^^vber . ^fn ©d^iaöè.Samue mag man cmtoc^a# Ixn lófdjen/öcr ^ün^ ip/wunD on fcljmer«’ ^enÇat 21ber jur Editing mm onter fetefe ^bfc^ûg ©ant’d d/mi ^cpamp;tttfc^'^öunD^ Jf^wt'' glt;pA(uc«/mlt;f4óvnterdnantgt;cr/ t^uc ij. 4.é|fdvoH onter obgefc^ribne ló^ fdjung/ma^o $u einem ©dlbltn/vit tego »bet Samit hat @raff ©eorgen von C^r^ '»ac^o ©emahd/bic Pfatngratttn/vil lt;ieu
1 dngebetiffn?
«inï.ulw4fler für ^iç/H^ün vnb
\ 5ïimT5einrauten von©tengc(n abge \ ^®Vfft/j.^anamp;vof/2l(aunüi).(ot '?.Xailir* ' ^eptaudj/ieheo iiiï.tot/©tlberglett vti)/
'owtte$f(eingeiÏofTen/©aniferb guint. \ ’»nb j. lofcndi^en/ geu^ har an i. ^lum-
^8« OJïaÓ U'afOfv / hedo 511 / lap hen-
-ocr page 268-i$lt;5 ÇûrI)i0t0cÔd;Iamp;crt.
britfcn tÇcil emfütxn /vnnövonpii felb^ »bcrfcfjlagen / neç Madjer öarm» vnnf kgevben
5tir ’^tÇ vilt' Ô^eft^wolfî.
^ttubie ^rofam von tvetp'etn ^»t^ rn^vö ffetn m dn gute ©d^intfc^/ ü^’ 0« weil au einander ^e^cn/ bi^ baa ^rot wol weidj wiröt/ ebne Darunter Ovofenol elf’ «édffelvüH ober ij, nadj bem be^ Ó^rcte »11 tli/madje wol gdb mit ©affran/ Ia^ 0efe ww cm ^mbebrep / pretebo bann auff el” Xueb/^dofo breit fep/baß eo ben @eb«W wol bebeefen uwj/Ie^ö ober/fo wann «wH co crietben fan»
^r€n|ünbMW3et
{V'ârbaowilb^'cwn
öfV5ttï6rftt^eöcr((^(am^/ ^^ ^X1 f^^ ^tu^fcm/ ‘ïbermuf/ ^^‘’L ^^^vort OÏoffinem ^mf/tebeo eiJJ ' 0eu^ baran Mc^t^eH etner 0j?ap I^H^^ go^ co wol rnttemanber ohn J^ewr/W w» be^ ^IPf^o mebt mehr fie^cf/ban Ic^’^^L feben iji :Xu(blt;m anlfben @f^^^^‘^ ^^ßj(
-ocr page 269-^«rÆngûnbnnij eines Ö5hgt;s. i^T» ^^flt;^t gar ba(ö. öii inagjl öce '^vct6 aüc^ 'Pol mc^r riemê: COcr. ^tm OÏofentvaffrr/ ^«■entekwetn/jeocö fX g«brenntequot;2((aun/ ^J'ïafltx/iebCÉiaucb M- ^ot/ perftnrnuttcr |. ^ot: @to^ Da); allee öureb dnanOer/fep^e lt;« bann Duveb cm mc^ / imb t^uc ce a» ötc patt / WO bae IVilo 5'cwr iß / bae lèfcljcc lt;6 ju^anb.
Jfin ffiife Wfi^unjf.
, ^mi 5t(appenofenwaffer / tbuc cm wei« ^13 ©anffcröarutifcr/ nc^cm 2^«cböa# ifinnz lege au ff Den pbaben: Oocr. Tltm ^tofamaup Dvoefenbrot/ baf^ ober nne^t *n einem guten i^ffig ein/ Dann truef Den ^’(^gaii^DertiQ5rot/vnnD ßo^Da^ 5Srof Hiit^efcnbl / Da^cewerD / wie ein Diefe ©alben oDerPßaßer/ Dafj ee fieb auff ein Î^udj laß ßreieben î lege auff ein bi^igen ©ebaDen/onD erfrifcbeicinviii.ßunDcn/ ober fo oft ee truef en wil werDen/ einmal, 5111' Ö.SIntbonfsplaft/oï'erbas wib^ewr/ cinfóftlia? giitpwluen »
'51im OrperDotter / fooil Du wilt/ vnnD ^ßig li), mal fooil/tbnc Den iSebaurn Dar*» Oon/flopfe wol mit wafer von Oialfam^ fraut/ßettoati öjg 0oncn M ee Dfm wcrgt;
-ocr page 270-258 ÿôri^nQSnbongtcüwô (Bhbö.
öc/ jîo^ 511 puïiKV/vnnOnd? cö wiMW^* ^Saffanifrauctrâper / vnnb nuf bem ^P p'g/vnnbfa^ wtbcr mufeniverben. ^’^ pufucr (ofc^et aUe vnnatürhdje ^iö lt;« allen ©c^dben.
-Ober.toeub Q5appeln niQ9a»ntdl/»«ï’ le^6 nber.
Wait anem cm (Dhb brennt.
0ïim bteQ^vofam von etm aUv^ebaitn^’’ CXofhnlatbober ^an(jbrot/barank m^fÖ Änglen o|n3efa|rKc^ einer 5\ni(t gw^Z tbn eein em^iif^/vnnb legetn einM^ OBtiffcr vont eint fïiej|enben ^ntnnneii Ober Q^ad) : ^Xtruae^legfieinein Çei^ i^fdjen/ lap fie bannit backen/ vnnb IM’ «Ifo bet^ vber ben ©c^aben: wann eine er-fa if en will / fo ntm em anbere. ^ao t^u^Z bip bie ^n? gar beraub fompf.
Ober.
’57trtt Oöat^enntebl/vnb ïVïtlc^ von etter rofè .^it^e/fenbo nitfetnanber/ebebter^ vnb binboaulfben^^ranb.
5urbtïe beihrf^errr.
■yîtnt J^onia/vnb ^j^g vnf ereinan^eez t^ucgefïojfen^lap barem/ lapeoanet«^ anber warnt werben / vnnb beßreieb ^^'‘
-ocr page 271-^ûrjfni^unbnncj eines ©hbs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lyp
©traben batnic-Öber. 5ïf.n n'cG^d’fcpïf-te Sperrtor / tbiie «'n tventg »alfa banmgt; ter/rubre wol onterdnanber/nef; ,.QBlt;rcP bartnn/vnnb biabo ober ben @d}abcn.
^uibenjufvbhîçt ^egb^ilijjen 5ewra.
îîtrn 3ïofcHC(Ïtg / @ilgené( / 3Ïcc^^ fcbuulR / bvcfenwalfcr / jebe^ gfcidjoitz tbuó m f. Pfanjun/ laf; ontcretnanber ^cr-gc^è/fc^utt6 barnat w cm Q5ccFm/r«bro ‘’’ol vntacinùbcr bifj co fait wirbt. Fannie Entier ben ©c^aben.^^e ^Ufft-
©4 einem ein©lib cn^ünbt wtibt/ es fie wie ober wo es wolle / vnnb wer es fd^warç als ^ol/vnb man vnterjHinbtjm bas abjura# bawen/tnii). ober x^ice tagen/ fo 16fd)s wie volgt.
*(tm .plincrbdrm/ Morfus Gallinæ gc ^ttannt/.paH^wuv^/viib Qiron/bridj bic ®piç(m aUc ab von ber J^aii^wiiriji^fo^ «Hco/vnb trurf ben ©afft barank / mifc^c ‘’uc^ dn njcnig waß'er bariintcr / ncç bann ^J^ b^ntfino tuc^Un barinn / fddago jm bber: Wan co bim wirbt/jb nc^ cinanbero baruber; 3niwcn tagen obererer
Ibfe^t co von grunb/vnb mac^tgefnnb.
3^31 0
-ocr page 272-i6o 5ùi'cnt3'')iigt;iifiafitieô (ßfi^e.
Æin fc^r bewf rr fôfilid) ^amp;fw«ffer fnialf^f^ kgt;*^içiÔlt;0lt;^^igt;fit.
'5hm ^Bepraueb cm pfimö/MumUjn^ pfunb/:Kir|(5^cnlharfj cm pfimô / 3(Iaunb mcrling ; ^bucPic Puef allein cm newen 5tru^ / gcu^ baran m,. 5tuiten flicO'ent’» “ÏGaffcre/la^ Xiühtflö wateren/1 û^re attlt; fag mol vmb. Barnaeb f^u ce in cm newe ^afen feue îu einem .^olfcmr (apaulffî aUerlan^famefïficbcn / bamiteenrtvbtr^ laitflf/fo wirbt ce ein tnebaum auffwerffê/ ben nim auff b} ancrteincfl ab/in ein refnö newee J^afetm rein abgefotten/ bj ce wet^ wirbt/wnb ein 5‘^rb gewinnt / wie moUbtî fo tbnc ben abgebebten @c^anm wiber b«-rcin/f^ue »om ^ewr hinweg in ein newet» Ärug/onnb wann ce fui worben / fo t^«lt; nac^olgcnbe puluer bartin ; OJJaßi;/ »«’’ fer ^. ïrawen ^h^/iebee j, 4ot/ ^amp^oi i.lot/^lïerlufcpi. lof : @fo^^n»oraneó gar rein/vnb rubre allee wol in vorgefeti' ncwalferburdjcinanbcr / mac^encfli»/ »nnb bemalte an einem falen orf. QBatw manne brauche wil/ fo neue man jarte leb nine fucblmbarein/onb lege ober: jonbet^ Üc^ Äinbbet^erm/ nnb wan ee einer 5r«gt;
-ocr page 273-pórten 2(â fel. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;26»
Zentnern 05 ni fl feb eu pt : ©an« co bcm Mrebs trol n^cbrct/Wif auc^» b’@cfc^gt;wuI|V ^Wi^Mtib/ vnnb @tgt;biva|fvr/ vnnDiff *gt;tl6 male bewerten 'Wnban/bte von but Jjv Geburt greffe ^t$ ni ber @c^o^ vniW w?lt;»^î)arm uebabt/bup bue 5ewjubefer^ âcntfl geive^n.
^ûr ben 9(afel.
fîùr ben Xife( / D^ete vnnb ®cfcbﻫi(ï.
^fV^iw 'Chenue / ^euffet^reef 5^1 ober Aflam Fætidâ, vnb (Saffran/ ^^Kbee glcidjvil/pûîucre ee vn mifc^e »nteretnanber/mac^e mit ^perdamnnb ^ebbtfldwaffer an/ kgf' bep tage nf.ober fier mal »ber. (ï’eÇtlfftt-ôbcr. ^limben 6c^aum anffbem ^affer/fa^ fÇn tn enn newen J;)afenwelÇietfj werben / nen etn blaw ober wei^ wnUine 2^ucfj barinn/lege auffe warmefl »bet ben ^afel / ober einer Jratven ober ein OSruß/bte enpunbet witt Werben.
Würben SlafcI/dnbewerfc^unfJ.
^tw ^trcFinlanb im OJlepen ein gute
-ocr page 274-lt;^anbvon. tij.ober mi. ©cube tu tq.^^P »ijffero/bi^ einebaroon ctngefeubt/b««’^ treibe Oijrcb finXueb/vnb (ege ein 3Ïof^*’^ geiten in bne bureb^etnbèmaffer/ onlt;1«^ bargu 2(fauti ijJot/'^öe^rewefe / OJïvrt^^ jebee f. lot : Jo^ aUee gnoor Hein / onb btp miteindber fieben/bi^ wiber ber tritte t^w eingefeubt/ban fep^e ee bureb i.'Xinb'Vüt’ liip nJtDer fieben / bi^ ee nit inebr febaupt' (fiibtiicij bejahe in eim ©iaef^e b(eiblt; b |ar/ ober (enger gut. S)a» innen ne^ 2^lt;^ eber/onb (ege ober of 2iafel/ ober febmen»^ Raffte rote'^ruftiOber.O^ini Platin gw^ lotz-^Bepra«^ I.fot/flcfi Hein/tbue inert peinin Mrug / geu^ gwe viert^cit lt;öap*erö barauff/la^baebrittt^eiteinfieben : '^e batte in enn fd^ónen Ärug/ wet gugebeeft: lid; teinine 2itcFgt;er barin / onb binbe omb ben gebrec^en.@o offt fie trnrfen iverbetV fo neb wiber.
5ür tjroge 0dgt;u^ mnb 21 Afel m ben tOiinbcn.
^7inï gebrennten «éaimanffi.OJadjofi/ ben maeb giftig bei^t 4eginauft). Q5taftë/ vnb geufj^Oig baraitfl.'^nb beb bie mnn^ ben ober ®efe^wer barfiber. Sae geuctjt W Safet
-ocr page 275-^‘ifclâu^t -Öbfr.Q^tnïibaraiilf hcr greffe i ’Öaufjwun:b(dtft'r/ Dte gcflfoffcn finb. Q^ê ! ^«fft-
I dur faut ,^lctfcÇ tu SBnuïic
^mH S’Uifdj nuf: ber OVunben JtlCtJCIt,
Sï¥3w ^)oWerf((;wawm/rgt;^n pc ^'|«ufFOonOren/ niacfjó5iipiUucrz ^^thue Q3aumó( Darunter/ ru^rö wet '’nteretnanDer/ et etno^fut/nwefje ju ii-^icr ©alben / lege mit Japen tn Die witnDê.
Oeen
'5iitn J^ennenFabt / puluerificrtv vnnD jlrew$tnDiewunDen.
jftii ©db Diewunben jnremt^ten.
^erla^ ^enig in einer Pfannen / tfin ©ali^enßein / mb ©pengrun gepfrlnerc ï’arunter/lafj Darin fieDen / fe (rapu ein gn U©alb Darju.
5tir füll If Wti n^fn.
5ïimein let^dtin / Damit man verld? fet/enD fJetweißen2((awn : ©euD Die 4et in 4üe(n / vnnD Den 2l(aun in TSJaffer / fe •fi'gebcn fie boDe. Äamae^ nun eine fe# St St ni /
-ocr page 276-ilt;î4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ùf f«t*l fk’f*^ in
mfaßöeeanbcm / mtfe^etn dm -^ét^'^ fermier btcOBuribcrt ^jrmù.i^e Reitet wf* 0wnbart.
Wie men 6onôfi0lcin macben foil.
5îtm vnlt;îdôfcfgt;tê .^ak^ j, tf^eip 'ißaif^ dfe^en t). t^cd : ïÖMcIj ein flarcfe 4fluglt;*i Darauf mit fiebigem QBaKer/U^bie^wev t^eii bawon emftebè. 07tm barnadjOpO'’’ menf/toatmwx/ ^i^mt/ ^Öitriol/jebeöft lot. palucre Hein/ vnnb tbu ee in bie ebg«^ fcijnbne 4augen/t^u te in ein holten/ t^’P fdnlfti^fic^ in ber è’^eneinpeben/bi^t^ ein harter (Stem mirbf/bc brauch mit eitn S^efenfif/mo b» fein barfffl: Ober. ^^ Q?onenjtro€ifcbe«/^-8uc^enäfcfeen/^tt^^ dfefjen/ xVemrebendfeben/ jeberhpfu'^* vnßdüfebten ÄaUJj j. Süierling / gew^ lt;J ^up ^Baffer barfiber / hp bureb dn Xwdî gclien mie ein ^aug/laß ban fitthe^ dnpf^ ben/ akobjïe^et : ^e^aUß nacbmaki** eim ©lao/ünnb legbaepuIuerauff.Opi“' aber : '5iiin ber ßaref en 4aiigen/nnnb r«bgt;' bannt ein vnge(0fcbfen5t'ak^ an / bap d^ werb wie,, ©dibün/nnb (ege barawlf«
iêö6 Sdcffnhfnt4lt;blt;ilfc», ' ^im Boli Armeni, «Jol / Teiræfig*^'
-ocr page 277-wunden ober flt;^4Ï*fn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z5$
Uta; Mot/fanguinis Draconis UM / 3îo* fenólj.^mth'n/^7ad^ffc^a(flt;tt/ ^aii^^ wur§ fajft / vnö ^«ten ^0tlt;ï/ Kamp;eß dn we^ mg : rabre wo( vnterdnanöer einem mor* FMu einem jat ten iSatUtn.
iïln rot Æ^p ulti e r/W. 4o«n6 pkid; er« j» tócjjïintn^ctt.
ï^im ^uplfermaiTer nUct/ 2l(aun f. tot: t^uee jufamen tn ein eiftnee PfdnDhn/fe# lt;6 ober ein iVeivr/ nnö brenno miteinanl^/ W es fo Çart mirbt/ wie ein ffein : öa^ flo^ barnacfj / fp fanß ïm an vi^e vnnö tenten («ui 5'ieifcfj bamit hinweg eijen.
Wann juvil ƒ Icifó in einer w unben wli^ ^t/ fole^có angjue^en.
'Jïim ©almiay /. toe/ 3toun ntj. fotda^ in einer ©djmittê auffeiner eifin ©chne nntereinanberhennen/ fïe»^ jn pu(uer/»il OrewsinbieOÏJurtben/ foelites Me bô^ lt;ï(ei(c^ heran ji. -Ober : mm biawen @a(v ^enpein wf.ïot/3laun vnb ©pongiïtn/fe* bes |. Prenne miteinanber ein tag in einer ^(ut / mb wann es erfaftet / fo pop/ nnb brauens.
lïtnigt^pnlHer/baönid^twcbctbut.
^im ein OJîaïUwerffen/ brenn ihn J« puiuer/reib bas puber auff einem 0ein/ 3vÜv »
-ocr page 278-266 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5i*‘'f^’gt;l ^[nfeßitt
ßlt;.n weL Samte eftep bu/tvae bu witr/eÇ^ fd^mereen.
iHinfji.tiÏP^puItici/jii faulen ^emen/mb rnb ïc titeln 5lfj feb»
îSlOn ^nmg/vnbvngdófebtfn .'^alcb-'' ttufebs quot;neannanb’/macb «n Äugel bat; «up/tap breftenm einer O'Iutcôfi'incn’^ »erfutterten J^afen/ fo lang bif fie M^ mb met^ wirbt/pe(: bann Oem jupufiuf^ bue braueb^tvtegenKfbt. QBann manW^ pulutr mît ^^àelarun macbt / fe »erßeßl ce b; @ltbtt'a|fer.lt;5bcr:brcnn dn Jpunb^ boupt iupuluer / nu grew bue tn bie ww«* bt-Ober bren gletcher ggaU StdenwiulP' ober?7eO'elwnrb/un brauche aIfo 'eb ÂW e enwunj/bte nmb (o»3’’^‘ï”^ geburte wî gegrabf worben/bone/wnb mae^e ;« F”*^ ner/b^ grew m bte wtinbè/ bic faut Jleif^l haben. -Öbennim Q?ïufcbdn / bie bep dit wag'ern Kgen/wafch pe mol aug/ mach g^ rein4ench,bnen bie 4)au-t auffenotibinnï ab/bvene in cinfgareb'en nemen J^afe«/I’ wol verf leibt fep/vn juvor wol ertruefnet^ cÇe man fit in bj 5ewr fept.OÖanó ivdj^ brent ig/fo puluerozon grewo in bie wü^' bao böirt onb truef net ebn (ebmeipêicff '
-ocr page 279-tt'i)nbciicberfd)*gt;cib nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^7
•^b jcit{offnsrurt54fvfcl?nctöß/ f«^ fie an ^irt jaöen / vnnO Dórre / (top Dann f lern/ | ''«nt) fcijlage burc^emftbz prewe in bic j 'vunöè / camp; ivcyrd bon pntlcn ti'lopb wol. ^Ifofanpuattcb/;)oiwur§^cpu(ult;rt brau i t^cn. ^tem/gepofTen .^upfirerfebfag/^ß^ j Mber^ebmnien. Sönb fonbertieb ©cgt; ! fcrotiten ^fenkim / b’ in lt;ipia angefcuebt vfiwiber ßcborrt/ »n wiV gepoften worbt
Æm fdwpffer J£t5pti[iicr m«cb alfo.
^7im Äupfferwafter/vft 2(iaun/ gkieb^ i’ll : pep/ vnb thu eo in ein newen ^afenz geufj ein pbarp^en Q^ffig baran/bj er »bet bas piUucr gebetfeubo / bip ber d’ftig aller «ngffeubt/geüp ban wib’ ^figbaran/lap »iber auptmefnen / onb tliu bao aebt ober neun inal.ïBilt bn ee parefer mafben / fo feube nut ^Órenmenwein au beo ^(figo tînt / pop bail JU puluer/ fepfaae burep ein fiKOberntitn^aiincppein/ÄupIferwap fer »nnb ©rtinfpanzbrenno mitemanber, -ôber:inmlt;Sa(nMax/®a(meçpein/@p$ grän/brenno wie oben ptbet vnb im letpe bknen thubar^u/Xueia Xracpcblm/onb ^olue.^ife piilncr beiden iii.ob nippub/
1 barnadj fie feparpJfpnb.^ik b«/ bap fie nic^f
-ocr page 280-208 ^üï fcol ^leifcB in wimben, nit ^ubart beiffen: fo mm popukon/obef bie rote ^eilfalb / vennifebs mit bemƒ?lt; piiluer / vu legs mit OJÎeiO'eln ober fîaeltn inbiewimben.
Jfçpfialler/biiô Klarem anffjcncbt.
Rec.Gummi Armoniaci vnc.s.Bdel-lij drach. ij. Euphorbij drach.j.Pyrethri drach. s. fern, finapis drach.ij. Ferment) acris rnc.j.Canthandum drach.s.Gimt* mi dilToluantur in aceto , amp;nbsp;fiat cm-plaftrum. trie man tçm fe ll.
QIBann bit ff^enunh/ fomacf^aniM pPa(llt;r/Mreni febonö ein (cc^fo weit/af^ bu egen wilt/ fo bei^t ca fonfl nic^t wn«^ vmb fub. K^ann bit aber for^efi / baóvoquot; wegen fc^arpffer 3Qun5 Santkit jufeH*’’ gen moebt/mb wilts für fentmen / Iw^.^ nit gfebf^e/fo mac^ ein PflupcraObitn'” geßeffen Fœnum Græcum/vnnbBol^’^’ Arm.mae^s mit gut eniCffftg/vnnî» g^i^^ nigte ^perelaran/ju einèp^afîenfîrei4^ 1 duffem leininstue^/b^ mi«auc^(in^'’^ |a6/ legsaufïer^albtunb Dieàiung^’^J' i gnug/ »nb feucht gnugwnb fo o^t es l*^*^ wtrbt/fo mac^ ein frife^s an bie fiatt.
-ocr page 281-Sarben taken Sratib. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z^y
Sùr ten fatten ®ranb.
^K man Dein Fa [ten î^ranb w«(v
ren foil.
83«! Ocr greOen Stitnwur^el/ fdjab fk rdn/ierpe^ fifz vnb feuOd in ^alb©d^mtlc^/»ttamp; ^alb 4iiug2 to lang/ bt^ lt;0 wirbt wie dn brei? : prdeÇô Wdn tuc^/wie dn pn^perz legd warm quot;^cr. Sae planer foil th ober nj. (linger ^fdt vber ben fc^abè gebè.ïÖan ee truefe^ Mt/foU mem ein frifebe an|flegè. ^aff » einmal ober tdi gbiauebe wirbtzfo hitfft ^8an^ €5otteo @nab: aber man foil ee all-’’’egwarmvberlegen.
l£iii anberö / wann einer tÜunb worben/ mnb ber fait Branb barju fd)(ecKP.
quot;^lim frifeben OJknfeben ober ^arren-^tzlege ober bie wnnben/ba ber febab an âefang? bat/binbe mit fücbemtwane hart *^irbt/fo leg ein frifebo über. Saß foil gat? Ówgt;iO fdn.
^w febr ^cwi ^pnb bewert pflafler/fur ba» Falt^ewr/ foanvilenbewert worben.
y «'m ber roten gefûden Ovofenblatter/ febnetb
-ocr page 282-5ûi ben faken Sraitb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2701
fc^nei!) öie weißen öptHim gar rein atv) mic^ biegeiben^iatUin/öafl Oer ^Wwf noc^ tï.pfiinO bietb/fdjah fie gar flein^mw ane^ ^öm ober jtiapperrofen/Oarwnbit fc^warije ©pinirn faubergefc^nittenfevc'' fd^abe a neb »ff Oae Ffeinef wie bie Diopn' ifpf.tßiiö infame in ein reine ^opff/reib^ anffö Éteineji/fhu bar;u ^nngfraw^oni^^ ba^ eó werbe wie ein faib.iZhnó banineii’ ©hô/binbe vefi ju/ fe^e ee an bic @onff, »fwoe^en (ang/rn^re vber ben bruieneï’ vierbeen tag mieeiinbni^in ©c^auffeW vmb. Qöerfie^nunbee faieen»Weinrebe* forgt/eber ba eb al bereit ange^unbt ip/b^J' preiefe bie fdb auif ein ^arcfjant/fobni^ ber febaben ip/vnb (ege über/ wanne b«'^ wirbt/fo leg man ein frisbee vber. ©aellt;’ febet mdebfig : »nb wo fdui 5ieifcb ip^'’ bebt eo mit weg.^p ganb op bewe:t.
^i: r ^ en Faken Sranb.
“Ï^im ben J^arn von einer 3urtgfraweH/ bie jr OJïona neit hat / ne^ tneb li 11 baring'' vnb iegeauffben f'baben.Probatinn.
^inbaü beiffe5lt;wr efnföplidih^ bewert gueF.
bienw
ï7iin waiefje frifebe ©ei^Mp /
-ocr page 283-Würben faken ÎJranb. 171 Sefafften finö/fc^ndöß 511 fc^nbetvwn (lt;30 ^‘’fföê^ranb/ünöniiw ïöo{|f6inetnvap ^f/vnbrobe krebewaffer / vn fd^lags mie ^’m tüebkn »ber bic .^'4^/ vn auii bic .^d^ ^^'«efe werbe/fo kg anbeve vif/ vn tvajeb bic tüc^hn rein auO vit kganberet^mitbon quot;ovigè Wolfer, if ß lófdjt ben ^cifletiQjranb 8^i15ijjlicb, ^Urbenfaltcn Sranb.
quot;icg volgenbe pjlajler vber/Mß jeuebt be ^vanb an^/vnb ip probiert worben.^ lim M vüiJ. ColopiioniæjC'kbcnfcbniaiw/ ^um.kbe6 ü/.L OJJprr^en/OJJagnetpein/ Kbee üX 0Jïmn j. (. jeriap criHup baß tvar J’Hnb^óecb miteinanber/thuebarnaeij bic ^umid betritt/ lat; ob einer ©lut wel ^er« fcfjmelçen/ rühre wol vnibz mb t^u bann ^ù »brige (tûcb barem/ laf; fanfft fieben/ ’^ü^re pets vmbwann es fic^ anhebt jufe« ^^ fo trucf ein wenig vff ein faits eif cn/vn Oçb es in ein fait waffer/wan es fich bann ^öeifcablópt/ je hat es gnugmims ban w ‘KW:en rnb:s fïciffig wht/bip es (chier ga: idaltet/fb thu barju/ mapk vu weprauch 1 hbesii.i.^anfferiii.l. ruprs wib wok thu ‘quot;uh bi^fchèfchmal? burin bannt falb bic ’^Xnb/on arbeit es wol/mach läge captée
-ocr page 284-27^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ûr nfrérte (Bitner.
buMu^/barvÓ itrcub «uff cm tnc^z ri’ ^‘J ber fit a b gc^t / vnnD kg ce rberz fo tt’H'F wimbcr fc^cn.
Xbr erfrört ©(tbet.
1Bcr fub erfrdrf Çae an ben^anb^rt 0ôcr5ùlt;f rt
B3m wdf)e §((tatû6en / ^lt;'’‘^ fc^netb ftc hem «vie IBurffd/^ fie m cm vergiften -^afen/ b’ «^ t|î / verreib ben ©eefci ivoîauff ben -^^^^ fen nui cnn €aim/fci?e m m cm'^aeboA^ wan bae Jewr brennt/ bif ber ^afen^^'^ ginig tvirbt/vmb achten fanp/ba^ bilt;3îw ^u pnhier wcl brmmen fep / fo tbne peM' ou^/vnb |to^ fiegar flcm ^u OXe^t ^'^ bann ^^icbinlaub/Jpenônifcbwiinbfï.’Ut Agrimoni,jçbee f.^anOvod/feub bte^kü ter in QÜaffer / ronfeb c btefj mit/ me bu erfrört vnb offen biß. 4a^ von /fini felb^ er^ truef nen/fâ^e barna eb bee pnfnere ven ^ ( Oîâbcbaraufffovilnotiff ’^nwoee wF fleußt/ fo wafebe ce bee tage befe difeef j mif bè gefotnen wafferz onb mafeb mie (inbm febmamim oVtäcbh» fanberauF vUe
-ocr page 285-jur erfrortc (Dlicer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27?
*’ftb JïffivcaUTOf^^nacfjOê mufebè beßpu^ ^^•■6Ö4Muff. SQnbwjdi^dè^ii^in naefj« *‘'^t/Ö4^ Cv lilt faß mehr fïeu^t/fo öarffitit Ht‘tmc|r wafdjen/feiWcr fd^c öj piUucr ^^^^‘’uff. 00 offt fg nap wiröt fdhe ee tru-«fnaiiff Pas nap. \ï)nb nachts fo öu feblaf Wöclcfl/fd^catlwfg cm fnfc^ce a 11 jf/vit Ji b’ nacht auch/fo offt co not fern wtUmöcif ’^^t fchciHtgc Dtnben / nnn Me jnner hev^ JRÄ (c3e ober bic erfrdrte ort a( fo warmt ®5 t^u o^t.0o co aber aulfbricht f” brene J^np in einem newen .^afen/bep puineró Ftw in Me anffgebrocht’^ß ^tüt vÓ grub ^taup.-Öb’rtoalb bie erfrome ©tiber mit Ä«$cnp^ina($/fo beUt eegem.Ob’ mache «tfomim 5la^enfchma($ / j. pf. 0fbwcbei tin uierlitig/gt popen P fep er o. (of/ onb j» t dutter: feubeontercinanber / mach ent Pfï'^per barauff/ lege ober ben fehmer^en» tt)ercin(BIWcrfr0rtbat.
pim 3ïcinbarger0peff vip. lot/ ÇaeF m »nierlapmbnrch ein euch/ vifem Faltuuf ferz lap ihn ein punb ober ettüch bararff j peben/nim ihn bann herab/vnnb flopif ' baewaffer mol hcraup/vimö rührn. C'pî erdarbarHnterz bapeeemjarteodlblm
-ocr page 286-2/4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5nicrfr6rtc Gliben
werbe / barrntt falb ben fe^aben / bee wg^ offt mit bcm ^cbcriin.SÖnb^ab ben feb'’^ ben alle morgen mit eim twen waffer/wie ein^inbe bab.
5ürerfrörtc5“ê«
‘57im^bermcnig/vnb SKantwurP/K^ bee f. gute ^anbvoH/ feube in eim-^«figt;^ »otlwaO'ere/ bdßebieerfrorte @ltberW^ rob.Probatum.
ifm^inc @015 en/wann eins er fror ein ft«” ^«nben/mb Söffen.
'îîim -Oirfebtn vnfc^(it/ge(b^ar^/3Ï^j’ bargin fcbmccr/vnnb^obngclaiitcrt ©tr fcbmalff/dne fovitaU bee anbn^crlaf Ji*^ famen auff einer glut/vw rfibro mol »ni^* eina nber. garnit beßreic^e.-Obermint lt;•” Oîuben/Çôlc fie aup/tÇu barein o§nge(««J terefcbmalb/iXofenôI/vn^crKnfcb’’^^’*'' mach fie ju/brat fie in betffer^feben i«^’* feucht weref gewieflet: (tef bannbie ^*1 ben/vnb wae barinnen iß / vnnb lege «w ben febaben.
lîin fnrbmïiig giit waffer/ fur crFalteK ® ber/bae nun aucH fûrôcnfi^laÿbr«»^ dfenFun.
^im guten ^renntenwein i.ma^/’”'5 auch f^wi ‘Weef^olberber / biegut^J
-ocr page 287-5amp;rcrfi'$rte®h^lt;’‘'’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^7Î
»itcljf î)ûïv fepen / icrfc^nciö filt; «’of / fhue ^ujamen in ein ver^iafjten ^nfen / nim lgt;«nn 5^c^elin / ein wenig jerf niefefjiz vnö ganzen Saffran / jeOee plot / binOtSupv 'nen in ein ^^erts tùc^linz ÇencFe in be ^n^ fewben mae^ gar ^eb ^nz ßeUe in ». tag an ein Hile ore : barnac^ fepbe ee bureb ein I^artf 6 tnc^/»nnb winbe gar wot au^zba^ feinfafft mehr barin fep / bebatto in einem 1 «be an einer Wien ßatt.?9?it bifem waffer \ 'nb Oie erfaUetc (fibber abenbß »nbmorgt; 1 öene jwen ober brep tag z ober bip ep »ergebet.
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tÜerficbcrfrSrtb^lt«
1 7îitn gefrorne Olubenz »nnb fc^neib fie
i ^eivürjfeU/vnnb nim if.^anbooHgrünen Poefen ab einem tiefer z rofebß miteinan«’ tgt;erin .^irfebinem onfebUt z fepbe eo bann ^quot;reb ein tuebvn truebß aup- ^bnvafebe l’ie‘^5latern/fo fie auffbreeben/mit warm? '^ein fauber aup z »nb p reich Xerpentin lgt;«einzon (eg .^afenbaar barvff : tapatf* ' Hag oft ein nacbMlebè/ mit einem wnUin ^‘‘^ iugebnnóè; b^ thn etttieb tag nacbein* «nocr.^i5:breft^nbfabt5upn(uer/prew6 quot;ifebaben.^nb binb ein warmi^ftbiJttt^ ee ij
-ocr page 288-27lt;î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5«r«fr$rtelt;6Iibcr.
Darauff/mpr^cne tvafebß mù trarme fv^P fer aup/vnô brauche wiberz tvùgemdfe/ bip ee Relief.
U/annctno an ßJnt'm vnitb puffen cr^ frorenifî.
^im Ovinberm OJïarrf / J^trfebtn 23it-fd^Ut/ vn^ SVÏlt;ipenbuffer/g(eicb »ilrm^if^ mt tvdlfon ^acb6/vnJ^«r^/emp|ïaPf«' barop/fege vbcr.^ïnnaiicb G^nfenepcr/n’ bd;r ftc tpof/^erpop/vn prlt;tw m ben pb^’*' ben/üiiî) teg baö pfta^iv baruber
ÏÏ a lilt dnee ^ir 50^ erfrört pet.
03?acb an aftne amp;cï^aiif(l wpf ^d^'^ gepopnen tvaßen^mbabarauff/vfi w b? Dvaueb bardon an bt e Jap gefm/fp '’’^’^^ ' benfietnOcrgefunb. -Obwmmaf«^“' i gen vnnb ïO^apenbufter/eme fcvilal^^^Ï anïKvn/la^ ea »mereinanber ^erge§en/J*’ wafebe bie ^nfanberfeit bannt aap. bamacb maup/vnb brenne ^u pw(uer^‘’Ï flop dan/vnb flrewe/roo ee offen i^;^^'^ thue aöe tag/ bip ee feilet. Ober : nint vb Cper/bie fenb bart/ibu bap weip barw-*’ »nbtruefbap feiptaup bemOetferg^’quot; ! wol/ vnnb brenne ben Ootter jn pw^^L ©cub bann ^lïefmtiaiib in einem -€gt;^';.7
-ocr page 289-5ur erfrèrte ©liber. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;277
«lit maffer / »nb bâ^e Die 5û^ barob rec^c ii’o(/ mafe^e fie auci} nac^ bem bdben mn ^«mfelben roaffer in jnnlicbcr iüarmtn. ^nnb wann bie^ttp wiber tmefen finö «’ofben/fo falbe fu mitbem Q/pcrbi ober fcbmalB. Ïöann oer fc^ab grof; iß/ fo ßre^ J^e auch bao puluer von bem ^ebrennten botter barein* 55anibermagflu/ wann butvift/ oer oberen ringen jng einen (egen, ^herbas habenvnbfalben braucheintag ^ttpober vier/fampt bem falben. ■Ober: «im nû 3{u|j / ber ^lein geßoffen fep/mac^ 1« mit .^ammaffer an/ ju einem 2^aiglin: «•■nebê aniföao ©efröß / vnb la^ eo vber 1 ‘’«the barob (igen/ morgeno wafe^io ab/ J«b fabe Pfoßß ober '^ogelßß / ber burr i^Çe^barein.éo ^eilt lt;0 halb hinweg.
'Sûv'^ratte onnt» ©ce« von ftcHen.
^ann fic^ einer an ein ©c^inbein ßopt/ ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oder G erfragt bat.
^tvo.Ç)antgt;^‘ ^*“ '‘^anövolhiiiaeb ein ’, i ^Süßwaffer baranß fo tieff/ baß eo
-ocr page 290-öm ff^aOen beDecFen móge: brauebv abeW »nï) morgene/bt^ Öa6 eo §et(t.
VPann einö cm Sein verle^t/an eigt; nem fkin.
SÖÏac^ ein ^revaup gcßolfcnem ^n# {ün »nb Baumöl / legb »ber ben fe%t»ben’ ^0^eihbalb.
ÏÜenn gc^ eirtö an ein Ö tbinbein flo^t/ bagee offen i)r.
5îtm ©cbfaffdpffet / bte an ben wtïbtrt ÜÏofenjlauben machfen/ laf; ban werbet' »nb fio^ fie j» reinem puiner: nim ban« j wafebe ^^erpentin/vab ^afunharij gJ^*^ - vil/tl^u ein menig vngebrauebt mae^^ ^^^^ ;u/(a^ miteinanb’ ^erfcbmetiKz vu rü^ï^ puluer barein:(a^ nur ein QSaU mitet'J’J ber tbun/ vnb bemalte ban. Sip pf^PJ^J vnb fenß mebte/ieg vberfe beilt eß O’y* heb. 7Bann ee aber nicht feilen mill / K . ber ein stufen geminnt/rot wirbt/ vnb b rumb vinbbe: epiemfv Jtvpb^Ôalbç^^ lege alfo faffttg barnber/ bah thue bip ‘’“ ee h^iU. Äu magp auch ein '^Îe^ von ^ . Ä'afb ob foebaff/eb ©ei^z fo breit aW fe^ab gî/baraber binbe/vnb wann eß rtenb aal werben/em frife^eô nlt;mlt;«’ ^^
-ocr page 291-5iir5*'‘îlt;tlt;'vntgt; ©cerevOti jloffcrt. 279 Sm^iK wdffc Ôalbm / wann fid) cuis flogt/ ober was j^ingcfd;id;t.
^fm ^irfe^m vnfe^Ut »Mof/^irfd^m SJtartf/^efjfenmavff feOee ).(ot/d)iint»6? fc^mafç «Mot/ quot;X?fphdól viX oölt;r mebr/ vmwQïthpw«^ fomlOuwth/ ba$retbm dm ïöïórffv TOolvmereinanöcr ^u dnern htnen 04(611».
@0 einer wnnb wirbt niter ben Ernten.
Tîfm von dm lt;Sp bao wd^/vn ffopffo bj «n lauterer 0djaü barank wirbt / lap pe# |enxif.|ïunb/ban thii bae bief oben berab/ i’nb mit bem lautezn/bae vnben bliben iß/ fermier bic^.^’o vergebt.
Wannetnerwunb oberfratam Äeyb wirbt.
'5ïimba6 weiß QBacb? b^nbe^tnen? ^óef en iß / vnnb ba fdn ^onig innen iß/ lege anbie 0onnen/vnb trit cf ne eo. ©nr^ bac6 im OJiepen x»»« t^^l^ »^’^h @‘ 'ÏBaltburgen tag/ wann bie Äue ino J^ole? gc^n / vnnb fic6 ber fdbigen Qüetb allein be^dffen/fonim fovil frifeß «ußgeruhrt ^uiter/bao wol außgetruef t/ aber in fein ifaßer bommen fep / alobeß ïöaepe ißt I^ß ce jufamen in ein Q3ecfin fc^melpen 0 0 iiy
-ocr page 292-28® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Serbie T^itui^en.
gcmad^hc^ / barme^ h^ burc^ «•^ '’^p tuc^/tn cm fanber faftbrunenwalfff^^^^ fentwana d(|ianbent|l/fot^uee auP^*^ wa|ffnvïöer tn amp;aß^e(ftn/vnö (ap lt;^tt^^^ mac^ ierfdjiuefijcrt/öarnac^ nlÇr^nn'^^^ rftn/h^ cc gdtvbt. Sap faßt ^(Ui lt;^^^^^ wae man Damn fc^mtem.
^üv bft tXanbm.
f^in gute halben fur bic stauben» survînt SfMntwur^ / |t«ü pe ^ ^It^’i^ft^ gar trol / barnat^ fro(? jïlt;^ ®^^cimWÏórfer/fl^u bar^u alt fd^mtep Sünnb mann bu bieljtrilt falhcn/fowâ-fc^ebidj oor mit traiter ba Ovettic^ fnnW gefotten ijlttrdfc^e mb falbe bid) in einem ^abz mnb fcljtri^e trotinber ©alben/ foK«®*
färbte ifnfffrinct vnb 0lt;^abiRcn.
Qjtprcicljó offt mit 3€ebtra|fcr/fo a«^ amp;é Dieben fïeujit/trann man fiefc^ncibt.
^ftv Köubenber ^Banb.
©ciib J^öncifa^t in tra|Tlt;r/in ein ^ilnÖlt; tdingebunben/lcg bic ^panb bartin.
JfUr^^rmbjjje e3liib.
5iini
-ocr page 293-5ûibit’Kaufen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;281
îîiinfc^mwvon einem reinen 05arg* lin/jcrhp jninj.PfänDltn/ftrem@cijtvclt; bcl/vnnb runöe J^joimur^zrein gcpiUucrt/ fovil Oarenv amp;a^ ec nit 511 öicf wlt;rïgt;/rû|rô Wol bmdj emanüer/lajj «fallen / vnö falb he^ Garnit Probatum.
Oben
5]im!ïerpcntin / wafdj fn mit Oxofen# Wager/öa^ er jdjon wei^ wirst / t(mlt; bar* i« tin wenig mcbrale bes 'Xerpentuio t|l/ »ngelauter dutter temperiero wol burc^-einanber: Oîeibbic-^ânbwol bamit: baj) nm^ mann ein mal ober ethe^ t^un/ bi^
färbte Vnä^erc..
îlim^iinÇaeç ij. 3Ïumfflin/ oberland Nfebe 5\arrfn|a!b|.pfwnb. ÇÙîagman bie ©alb niefjt baben/ fo nim empfunb fûlbn 2(n(t‘en:3«vlaO bureb einanber/ ban fepbe eoburcly »nnb thue barju COtaßix vnnb ‘ïBenrauc^/iebeo i).l.fleln geßefiert/tß^W h^ee fait wirbt.
^ûraUcrlcy ®vthb vrtitb H^tt# bigfcit
3m ^apen nim bj jtraufïirannwur^ mit ber 'Ïöurpel (aubero wol^ierpop/vnö truer ben oant beraap / ben bevalt oberu 00 V
-ocr page 294-282 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, 5‘“'^gt;c^üuben.
lansen ©a^te nun Ùbeiî/vnnb 0334(^51 vnnO '-éauniól/jfamp;ee gleich atub füviL I'ip I nutetnanOcrob eine .^otfdwrltncrwdßftt/ teniperiere ^u einer ©alben. 53îit bifer fai^ ben finOgrcpcO^reffen/ fo man fc^ierfiw 2ln(ta^ (maften trolt/gebeifet morben/waf manebamitgefafbetlbaf.
5Ütbófc Hauben.
iöie2(fcbcren Ânob(odj|îran)vermtf(^ tnitÏXRapenbutter/vnnb ^onig/ wie fl# ©alben/ fermier bieb barmit / bae mac^i | ein glatte Jpauf/ber auch mit ^lußai? vbef^ jogen were.
^ùr fticffe nbe VlXaffennam iUenftben.
■^^im flein brennenb Ueffeln / fÏo^P^ wol/ühb binbe vber bae ^ebe/hf; einw3 »nb einnac^f barob : barnadj babeiÇn/P’ fallt baß ongefunb berab / mnb wirOi^ alö ob ee gefe^unben were.^3ann eine ban aufj bem Q)ab gebet / fofalb j^nmifbem naebtgefebribnen. ^im ©cbwebel/vnnf Q33ein|ïenv eine fovilale beeanbern/^^ puluert vnnbvermifcljt/falb jnbarmiti“’ balt er barvon.
5urbie Hauben.
^im OVagenfalb/ vnb tbue fie in fîîW
-ocr page 295-5»ftgt;«c Kaufen. 28? l’lt;'ö^tb MinïSewv / tap «5 Bn'^ werbe/ »nnbvberflrek^ ö^m mit bem (eiben Xudj HeXiuben.
.'lm anbere fürbln^^^ gut barfur.
^r|Uic^jenb bie mittle Oèinben vorn «i^otber in ©eif;mi(c^ /nnb wafc^ bic^ ba^^ tuit / »nnb wetl bu noclj na^ bi(l / fo falbe Meb »nit volgenber Salben, ^im iter-pentin/ mit Ovofenwa^er gewafeben/inf. iot/^ïofenól v.quint.iii.l^perfeotter/weip fen löe^raucb etn qmntlin/vnnb bie ober (ie Scbelffcnvon Pomeransen rem ge^ pofitn/vermifebe wol vntereinanber. Ä$ ‘^aßer/ foin ben holen ^uebebaumen/ »nnb alten lt;f’t;bi’dumen funben wirbt i(l ein bóft liebe ^rsnep für aüerbanb 3vau; beiv ^rinb vnb jleebten/wann mano bao nntwafebt.
^ur KötibigFcit mb nac^tbranb.
Ôîaebe auß Ovainbarginem Schmeer ober geßoßnen Lorbeeren ein Sdlblm/vn Sebmiero bannt.
Ifill 0Mtc Sdb famp;rX^ubf^c =ßänb Id. Sijjmtinbö (Öriwmcn.
^imgewafebnen S^erpentinonf. ^ot/ gemein oalij i|. lot / von fünff fawren 'pomeransen ben Safft/bao gelb vonnij.
-ocr page 296-284 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ôr^’cî^ÂUÏxn»
^pent/Otofwötti. (ot/frifcben oÇngwap fmenMuteer»ƒ.lot: Óïetbewolmeinet« warmen OJïorfer ja emem jartcn^afblin/ »,iö beflreictj Ote ÓCauïten bamit.
äiutanbercronbcrCßrämtiPOrt ■^^obfnlobf«
“îîtm v.-ltmonien/bie fc^cef/vnb jerfîo^ fie ban ficin in einem QXorfer / vnnO trurf 6en Onaffe allen fauber gerauft. Samaefj nim Storacis liquid«, vnnb ^ffcbmelb'i èe^djfin Sönfeblit/tebee Mot:0Jïtjeb6t» einem Reißen 0?i'órfcr wol durch einanîter/ »nö ß(u^ dan den ^imonifafft darju / »»»^ tû^re wider aujf duo aHeTbefl/ bip ce fieb gan« wol vernnfeßf.^oeb fodder CJi of b''^ ßeto beiß fein / fo wirdt die halbenbe^ flo beffer.
^finanbcreriu^e.
5?im ge^offne Schwebel fovil du wilt/ mach in mit diesem OÄilchrohm an / jue^ nein dicfen ©dlbfin/ damit fehmier bie Oiauden: Oder. ^Dann du in dao ^ad ge-hep/onnd fepund anfahefl jufchwipen/ |o reib dich / wo ee fich bedarff / mit läuterte ^perdotter/der mit geribenem ©alt? J« ep nem reinen ©dlblin angemacht/»ul’ ”’'’*
-ocr page 297-^ftrbtcXiXuben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zSç
»ntcremdöcr gcHopfft fep : Q^rfc^wt^ bar* «‘Kb »iber/unnb ma^aft barauffaudj wap ffrbaben.'ïüann baè ‘bâfrer ^um ^abge fïafKle wirbt/fo ^tl|ft ce bejïo Ulbcr ju b« ^eUung. Seeb mu^ blt;r ^etb juvor nac^ ïioKurfff^cretntgtfetn.
färben (önnbxinbKcttbJöFeitbco fteibè/ dn bewert fliicF.
'ïïïruïO'ïengcntvurij/vniib ßop pc ffetn: ^^ue @a(^/ ^'(Tb^/ »««l^ lt;î« ^P barcin/ temperiere wol vutereinanber / vnb (a^ an einem fulen ore ^e^en. ‘S^nnbwannbutn ï’em ^-Sab erfeljmiot ^aß/fo reib benfelbigJ ©fbiveip ab/ mb fermier bieb wol mit b? ie^tgemelbteu: iöarauff erfebwipe wiberz fnubtoafcbe eo ab ju beiner getegen^uit: ^lt;tlte bieb warm/ fo bcilc ee febón vu jart: ^ber.7öanbuwol erfebwibt Çaflimbab/ 1® Wafebe bieb »uit ‘^Vaffer/ barinueu Diet^ Ï^eb gefotten worben. @alb bieb bann mit Mlantwun^z bie in ^{pg fep weieb gefottez '’‘Wb mit altem (Schwer ju einer (Salben Ô^'tnç wolangeßoffm worben.
Æin ^utö.^a«b(3lblin.
^irn S^3nfc|lit von einem .0« wwcl ein wt^SXepenbutter jwep (otz ©almiay brep quint*
-ocr page 298-28(5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^’■^‘^^'‘î’IÏ'ff^'
qutnfÜn/^dmpÇor^ ©erup. CO^tfe^^^tt^ tcretiwnôer ju etnen jarten ©dfbltn»
Sfin^nrBab finbicKaubcn.
07011 ^ann^apffen / (Ï'ifcbtfnnnöcP' »nnö muge pree ‘^eef Çofberhmpff / /^^ Dee ij. ober «j.^anDpoH/ »nb ein ^mapp fenhauffen/mù adem wae D^irbcpOf^P’ t^utnem ©acF: @euö6 allee mttctn^i»’ Dem m einem Äepel vol OSaffer vnD ^lt;’‘’ l^nDiiMu^. OïtmattwMam üteröten ilt;ïlt;Ï frlfè^e jiücf^um ^ab. itacl) Pc ^aö mlt; pu/^rt mit Der obgefc^rlbnen ©alben lt;i* ner falben.
ƒ il r ^,; ó i 11 rFnt vin P fr 40.1 !i f.
07nn OJïtlc^/pnD (ï|ftg/»nD ©al^tfeufö »iftemanDer m einer Pfannen. ^^nD wart Duin etm ^aD erfc^tvt$t§a|ï/ fo wafeb^ Dù^ Damit : ^ae t^ue etlte^ tag narfp etnanDer. ^ae vertreibt Dae betflen viwO DieOvauPen,
^uv bie lebendige Semlm m ben 45anbcn.
07im gemein ©al^ / ©ebmebel/vmib ©aijfen/jeDee j.l.^ifcf}$ mit (fIfigDurfb einanDer/vn mafc^e Dte J^anD Damit.
jtin Wa ffer futflente bdgenbe Hauben.
-ocr page 299-^ftrbfe Hauben. _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;287
5J^ac^ au^ ^perdar vnO ^’(pg mff @i(
1 wgUte cm ö«tm6 ©dlbhn.^KopflTe/ vnö
I Jü^rd wol öurd^ etnanber. ^tn C6 ^uherb ^tt / fo mac^e mit Dvofemvafpr cm^ ' dünner.
Hauben 04151(11.
^im Joimötm -^nfcblu O.fot/ Ocofen»* ^MîM. lt;£(1^ mitcmanbcr^cvßcf)cn ob einer ^lut/vnb mtfebö wolontcvcinanöcr.^a^ *«tt firmier bic Ovauben.
Æm anbere 0urcH«ubcn falben.
^im weif; ‘ÏBacQp ^ mal.weif; ''^itrioiz ^lt;itmc9ßein/'WciraMclj/^(e9Wci^/@clt; S^nJor^/febee ü-lct/^ombl/ »nb ^Xofen^ J^dcbcß i.lot/Camp^or j. quintiin/gewa^
; binnen Xerpentm j (ot/ober me^r/ lt;èpcró( j^mtSarau^ werbe). lt;Salbegemaeijt.
1 ^an fie ju biet' will fein / fo mae^ pe mit ^ofenbi/bi^ fie wirbt/ba^ bu fie moi bran ^m fanp.^^öro Pei^iq vmb/ bap co mot i ^weveinanberoermif^t werbe. Garnit Rmier bic^ nac^ bem ^ab/wann bii wol ^‘'P^wiçtÇap.
Æin^ute Salben fur bic Hauben.
’ ^im bep ©affte ob^nUèfraitt/ ^|W^ ^bmbl/vnb ©ÜbergUtt/febee ii) I.©top bos
-ocr page 300-iss nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5«r (ßcßf lt;iif/ 5im-ac^/
ïiuö ©Hbergtcff auff ö^w mnefî / wifdjs »nfer Dûanôm l»rcp fîucf ^untf. ^ami't foOfir^ Dcrjïthit't^ aknöemö morgen« fc^ntteren : ^eeb èae er cü dflweg vor viv terdnanber fdjkvSefz cher ban ere trauert
Sûr (Bcflccfie/^iurac^/ vubSÜiïgchn»
5-iir bófe ©efïfdjf ber J^4nbcn / bic anjf' jjefc^runben finV/cni bewert
Bjin mi, .^anüücK regel’ ©cr^ jlcn/vnnb nt. ^anbvoü'^anneii^ mtpcf/nitt ‘^Idifer vnb adcraX M frnbtmann vooraf genug mben ivalOenz dommer vnb Entrer :0Jïan gibt/n bem Sïïi^e ;iie|Fen ) ^eubo in fïanfer -éaugen/ 6ïpbic©(ifl auffPcimf : 'Ï'abebic Jpiinb bartniv vnb retbö mot nnt ber ©er|ïf. öa« bab tg gilt dn mat ober fedife bib’ co g^mc eben ivïü / fo «wc^c iviber em fnfefje«^ vnö babe bieb bartnn/wie voi/^nnb wann Où ^rtubtriifben worben / fu fermier« mît it crpentinol ; '^nnb trag Hiwtn ^anbi
-ocr page 301-»nnb ^iî^ciirt. 289 fc^uc^an. ©rciff mfetnfa(eQB(lt;lt;r / fd Hfn|ïlt;/»K (xj^ fiefinO. 3^fi^ bewert lt;« Ä»«p.
färbte (Scfle^’t vnb 5ittr4lt;^.
*5ïtm oranten cötr Xnefd^fnlfBernï ï^buct' m em ©lapfin/fc? ee an öu ©on^ Hen/ ober ju dm tvarmen.^fen/ verbinde H’of/h^ jUbm/fo gemiurtt öü^eber ein dix l’i’initbeßrdc^bü (Seßec^f ober gittme^ Jlft-(Stevcr^e^n:-öber.^^lim2l(antmur$/ Kufe in einer ©djimiic^ : ^ejlrdc^e ejft pii tKr^ik^:^aß von iim fe(b truefnenz 5j^^*'i3eamp;fn fie:^öer. ©eub ©trnpffobeji ^mgemvur^ alfo in OÄb / vnb brauch ’’e2^ik^/ wiegfmdbf. ^ao vertrdbtd âeiHipiic^.QJraurtÂâjjbappcinwaffert^uÉ ^«ifgUic^en.
5ür(5efle,^tÿ»ei-^,{,iti dn^fewtfle^unff.
^fj Obermenm in ein nem föpflkrïrt ^ecfen/fcijuttfrif^^runnentvaltcrbarz Hber : ^fg öamacb |ïöd’cr von ganzem gu^ jJ’Hglftenbc totabeibarein zberfe/.^uefj J^’föber. QBanbaö îüaP'envamî worbèz K®^^ ^k ^anO barob/ bi^ fie bed tverbd ^«nbiefebabungjwenoberbre9 fag ge^ ’'’^d/foU man nach ber ba^ung ben0cbalt;»
-ocr page 302-19» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5»»'®«fït'’-‘^t/3‘»f«4’/
l'en mû 4obincb(/ wie ce ôte ©crèdf^w*^ rijen/ötniö Qjiaumôl ^(etc^vil/mol öuf*^' dnanber 3efloptft/fgt;c|{r«f^cn / »nö öa« f» Ungh^ eegnug^at.
^Hr ÄÜeHey (0f fïcil t.
iRim OSappefnl-raiu nntfainptVQBar^/ cm ^ut thcil : Xlhne fn einen netven Jgt;f^^ »nnögeu^ Karan fnje^ ^Örniittcnwalfc’'» subtle Kar^u ein ^anKvod @a(jj/vfi fût ei” 9^fenntg^(ant.lt;Seiiï' ee ad es »ntereiH'^”^ Ker/ vnö babe ôte Jpdnö Kaniber ut). ï^iM c^en lang. /)üte öich / Ka ß Ku Kie /gt;”? nie^tvap ne^efl. quot;^miK wann Kas Ql^P fer nimmer gut wolle fein / alfo Kaplt;? an^nb jnfe^meefen / fo mac^e ein ff^ fc^eo.
Salben ffir (Dfdcebtcn.
^tmgelben ©e^webel in gebranuKH' OBein au^gelófc^t in). lof/ïÓÏapiy/'W rauc^/aemeiniSaln/i^picfenÖl/jeKe^«'” quint ^anip^orj.toerup.CSRepentcbin’f'^ »111 lot: was ju p ft luernifl/ Kao pdluei«/ »nKaup Kifen ©tfiifen aliens «MC^en^f^ Ker^unfïeini3alblin.
^i»rbie(ßcflclt;Vt.
^imeinUbenKigenÄrebs / poOh^f'^
-ocr page 303-, vnnb VrU^t-ûi. 25 i «m 05ïórfer/ge«^ dn lt;^ ^lt;3 Oard/ (Tof; ivot ^urdj cinanDcr. garnit fc^nnet Me ^'c-ficc^t/fte werDen wergebcn:-Óï)a.'57tm Li^ thargyrij^cm Ç«(tgt; qttmt€gt;e«p Darauff drt tndpd guten ^ßdncftig : Ovußr Darunter î’Âô wd^ non Drep lt;ê*pern /Dannn nee cm tuc^hn/vnD lege au^Dù ©eßedjten.
Jtinanberö für bic (öeßec^ta» t'en ^^«nben.
5î(m ^an^end^em/ brenn fieju 3(fc^î/ mac^Darauf ein langen: 4.a(; Dannn^cr^ äc^en5we9 lot Galbanum. I)araup tra^ febeDeinea^dnD zabenDe onnDmorgenö fern loarm«
^iir Sie (Bf fieebffn.
©toft ein ©dpocbcl auff bas fleinep binDöin/.^^nrebelin einer iödfebenOiu^ grojj / onnD lege tn ein guten (ebarpffen ‘Wneffig Dreç tagrOieib Dieb Darnadj Da? mit/ wo Du fie ba|l nj. ober vier mal. 0te »ergeben Dir.
±in ^nftwafferbarju.
‘?^im braun'^etbonienfraut »nblBur-^el/3b'o(geniiitz 0albcp/3)pen/|eDeö tm bauDooü/onDOalç îwo ^änDvolhOeuDd inwaKer/oDeryalb ^ßein/fei^DicÖtul? ein lluMD Darein / Dao Der ^nn|l wol art
-ocr page 304-ä^a S^ir^c^id^t/^itträi^/ t»jc^ gc^e. 3» (ctjî nufdj 2(rin vnnö 25drt ' oii^/vnb^alt{gt;tdjtt?arin.0J?ac^e bamaefj I 0(il$facFfm/bK kg wann autf.-«Öber.
Oltm OJJa^’fKb mit ber Wun; : fniba irt Pvegenwaßer : ^Öafebe bm iSdjabm bfl^ mit:-Oben ^im @aift auß TBafferpfef^ fenStrnefjöauit Das ©etlei^)t/ motgenö igt;nbabenb6:lt;^bfr. ^rnm ©ei^mikf? î» Qöaßerz vnnb fd2a{gt;Q5(epweißbarutttci/ »nb beßme^s bamit / mb ira jc^e ce mor^ gene vnbabenbe mit bê ^eipmildjwaffd* Æirtwlt;»||crfûrbif^icgenb tTlxgcncb/ mbbic Ænber.
Tîim bûn OSonm fin /panbveU / tÇ«^ fie in ein ^afen/onb fc^ûtt fließenb waffd baröber/faß fie weich (inb fieben. ^(»»^^ fe9^ebieQ)rû()^erabin ein©efcfjin / ^P fie fait werben / nnb firmiere ben @e»(è^ tê^nm fag^wep mai bannit^öere es fae^z baß bie CÙîagere ^u gar bung were : fo «'^ ’ .^aupwur0 vnb j^a^entreubeïz ein« fb^V nb bes anbern/ßoß ee/biß @afft gibt/”*; t^tte ee vnter bas -Sonenwaffer / folt;1^ .^’ bereit. Sönnb fa tb ben fcieeben barmy/ morgens vnb abenbe/wo bie öJïagert 0'* jfin gut25abbar5ult; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
-ocr page 305-vnnb Vn«£(fnn» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;255
^nn 5taiKnmüni;/jfop/ vnBcrcuen i?fac(jö/gt;eb(ß O-gronc hanörod/Safbep/ ^rombeerfraut/)et)lt;6 etn/panbvon/ürth i med ïXocFcnf k^en. Xhuc bif? ante in cm ^effef/vonb tb’iebaran ab »tl tvaßer/ab man ein fermât! ^^îgt; haven min macbenz feigeab. Äarinn foil ber Äranefe haben/ fo iam^ er febmiKt/vnb ee (eiben fan/ vnnb fotlvier mal barank haben/ »nnb foUben ©c^wei^ mit eine toe^wam herab mife^è.
5ur bif flieffcitbVna^cnn.
'îîim vngefotten^«tter|.pf» ‘5gt;idharf; »•vierling: ^ap cenntereinanberineineni Äelfelinacr^ef^en/vn |chûtte banbae laut ter ebenen ein ^dfelintX^ite barein^Äa^ Pk/^eprandy beibe auff bae aUenemefl 8tßo(fen/)ebe6iii.quint.vnbrnf)rce bann in bie toalbc/bif' cö qepelut. ©an fermier ben ^ranefen bamit^umtag jmep ma(/ vnbbabi^naU vü;. tag in eim lt;Schmei^^ tab / vnbbad er fidj nic^t nen mit IBalfer noch mit 'ÏVein, quot;^nb man er tn bao ^«b mia qc^en / foU er aUmegen ^uvor). guten trunef Xaubenfropffmaßer trineten.
-Ober-O^im ^óiU^arn/ifmb ee an/vnnb hpe$memma|Ïertropjfen/ barnac^ po^
-ocr page 306-^ùrŒicfîcc^r/J.trrrad)/
?5gt;4
ganç f(dn / tÇu ce (n vnkarotten '^uturz | r^hr» woU buret? emdber/ bïp ee bief wirft wie tin ŒRu^ / vnb (o ti» fait iß fo fall’ fi4î bannt- Öre ^Kift biel? »nb iß gut.
jEtnjjEW^ßc ^iin(i furzte ^dxr^cn.
^im @cl?dfi’ant vnnb @a(i?/jtblt;ß tl^ ^4nbliiwo(/gciißguff ßartfe ^ifigfanV ber/bj er btt ßud bebccf/la^ ^a(b tinfitf^ viib beßreief? bit fc^nier^tn bamit.
Ü?anein Vllcnfcb t-ifffi nwlti b*”^’ 'ïïtttibic tScb^tlfnvonbfaninen '5^«r fcbelß'en/wdfel? ßt barnnt. ^Dnbntw f^ @cbdffc7vn bren fit 511 wußer.^j braute’ C'ß bult vnb iß bewert.
itin Oulb fiirbicUla^tere/l-ur §ittr^lt;^Kn/»'il’ ' furbfnßicgenamp;etitÜiirn». . i
57tnt nn.l. ^orbttr/xn.U^ttß/ij.f.'Ott^^* 1 filbtr/i). (.^inij.l. Itbenbigtn 0lt;^wtf tr »nnb Oldnbilrgin fermer aie vi( baß t^ lt;*J ©alb gibt/ ßoß wol vnifreinanber/wiinf falb ben fetjaben bamit.S^o ^ilßt, 5«r§irtrrtd;tfn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;
■Jîim Otuß vnb a(t ©cl?tiicr/ vfl J^rJ.
ntn@cl?webtl: ^t^l^ß pvnttrdnanft^ »nb mifef? geßoßnt ©trupftwuri? barutt • 5^}ß waß^ te oft witJ^arn-1^^ èil^^ S 1
-ocr page 307-virnb W-^ften'n. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i91
^ûrbic fltefRnb U15^en‘n. l^tm Hein ^ïcffd/fioi: fic wof/vnb Hnb (Kvberöaewe^cial? fieMroHtgcnt. tag vü^na^tt^ap |n Carnac^ baöê/fo feilt ba$ »ngefunötberalwn er wtröt / aie ob er gei^ fc^iinï)f f ep tooit f an be fetben erf. Qüan er» «ufi bent bab^ehet/fe faibfn mit ber naef 8£*f^ribnenfaifcen: ^temac^alfo: 5ïfut toebtvcbelvn Tartarum,f(etngepü(Hlt;rt/ Kbeegieicp/vnbÜÏetnbargïnfdjmcr/mtfcb bit i).pijfucr unter ba6 fcpin er/ bj j. fare alt Ilt;9^ onb falb eine barmit.^^e heilt barven.
^iir barfe engefebUebte Keulen vnnD ©c-fcbmulff.
TBer einharte€^5efcbtvii(fï ^at/bic von falb en iu«^t waid; wil worben.
WCßm ^aubenfa^t/vnnp pfUiut
Vap gar Flein/tbuevngelauterf .f?o . ^nig baran/ ba^ ée werb mie ein taig Jttrôae fïreidjbtef auffein iXuclj / »nnb «86 ober bie hart gefcfemulfï/fo mirbe lmb
, ’^ verseh« a«n
-ocr page 308-fS^ S^r^Arttvn^eflt;3)lAd)teS5calen/
^in ^utebeiTcrre SalbcnfuraUe ©cflt;^roer.
î^trttOtcmbcr^îfcf'cn ©ebmer / M^ ^cfcf}(lti ^tt’tbd/ft« ö^r wet^ j.vifrL Ç'icfô ncmî)urcfjetnatiamp;crî*Ç“
• l)ar;u ein vicrUn^ / ber^efîcn gcff^lt;’^’J^g ©aiffen/t^ueeatfee indn Pfannen/ »^k fiebenob eïnem ^offewrlm / rü|r^«’^’ rmb/bas lt;$ ntebt »berfauff/ halb fo W nie emfunge 5\a(bßetfcb: SÜ«»ö#^J «ngcm^cb h hanbveU faubern 0)?nlp‘^^‘^ tarcindap triCcrnnib fieben: Q33t(cendß Dublin fein / fothuemehr OJJnlfbaubßb'’^ ifdn/bi^ cö bic btrt'e befompt ^«P f^quot; brauch a((o: Wo fubf,harte @efcb‘^*^T, ©ehlier/obcr bóf binftg^efcbwevedW lt;»m 4etb/et? fepe wo eo wéöe/ fojeg dß^’^ ïSfufebhn von gffcbmcdeen lt;öcblt;’fr®'’'J (enz btevólltg etnee C^awmenbicFfepc«' vnb mtt ©ifgcnbl fatftgcmacbf/vbevbJJ @cbaben:ober legancb bKb(4th»e’«PJ ^( bantber vnb ban btcbcufchltn barauft/ btf bte ^ifebtvuljt verfebwtnbf / ober pC jufamen 5eucht/iü (eg ban von obgeffb’'’^ ner ©alben ^öoltn / drt6|«(ben ^Sa^^J init/^’^^y^^® ^d ©e^abantróteP^*!'’^
-ocr page 309-nnb (5efd;wiiI|î, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;297
iÇjJf^cfïenifl/vnï) tgt;K ^eufd^Kn Darüber, •^an aber ber febab «u^bndjt / fo bebarff Janber ^eufdjeUtt nicbt mtbr/ brauch ’®® pilaßer aUctn.® olU fid) aber einJpd# ^gt;n ober^iéte vmb ben fc^aben erzeigen/ HKrhir^ißtreve/fo teg etn’32’tat»cn eint • Weben ^appiefraut / fauber gewafeben/ ’'’‘Uwifeben (einintûcbtingcttûcînetvbev J‘’öpfla(ier. ^anmanbie^tatter nicht Wb b^t^itt/fo nint von ben eingemaebte/ ^‘’Mje fie fauber/leg fie ein Viertbeil ßunb Win waffcr/tnief ne fie wiber fauber/ 5113 i^enstveien (einin tueblin/ lege vber/ nne Ö^melbt.'^'ßan ber flatter eine burr wirbt eher beif? / fo tb«lt; ee binweg / vnnb leg ein fnfebte an bie patt. ^Oainif finb vil greife ^ebnben mit ber buff ©ottee gebellt 'korben,
Wann eins ein ®cf4gt;wer ban/oberem bol«
B«n/ober ein ßmli/bteerfcbwiit/obcr etwas erfebnpfftW
^im ^efet/ wieibHeî’ù ©aurberFen l'Mueben/Ovofenelftg^nnb Bolum Arm. tti^eb ein pflaper/wie ein bunnen brep bar (’u^/bj preicb auff ein tueb/baC' fo breit fep ^lt;’p tç ben febnbeu iugüen orten mol bebt#
-ocr page 310-lÿS 5wf^i”'tepii^cfiJIa«^tcl3e«l‘-'n^ rhn móg/ vu dn guta Darüber gcb^î^^J'’^ nucb tn D’mtten o^en fetn^tvieD’ fc^abevp'; Ïaufl^tz Di man em ju^pfîaflfr Darüber (W^ fónamp;fe.^lt;^ pfia per (e^ t n ni.tagen etniH'’* »ber/mo Der fepaD ^efftig Bot ip. ÏCantt e^ «ber nur Dotren^ beDarIf/fo teß eo Dep W3^ trepmat warm ober.
60 ent (dcfdfwerm'iÿt^affae^en wilt.
^Îim ©erne(meh! vnD cm wentel @‘’^^’ niac^e ntù nueptern ©patetje ju emt P^‘’* 1 pcr/Icgó vber/fo gehet co bato au|f. -önef! nmiDaoÄraut vonFœno Græco.batfj e« in QBctn »nnb ót ro.tag/ Darnach feub e^z ttnb fephe cc Dureb/thue cm wenig wac^JZ Dû cm wenig FœnumGræcum 9}?(h( bat^ tinfcr/fo ^apu cm ©atblm/Dao niefetwel {tmerbeffern tp tn Difem fall.
tînt baue töcfchwulp 5Uft watd)cii.
5ïtt)t 2lntrccfjenfc^ntal^ / oDer^rden* fc^matij/bcpretcl^o 0^t barmit. ^« ^wbl vnD jdtigf gUc ©cfc^wntp,
§» alter ver|roc?ter (ßef4)tr iiIfK
Jubre i^n tn cm '^ab/ vnD bief j^mbii Çaut nut eme ©c^rcpp-'eijfen/vn fc^mùM ( mtt ^actj^ftt^malij/ fobUibenDie Ibebet
-ocr page 311-vnb Ö5 ef^wuttî. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t?»
•ffcn. Äumacf^ mach XwcHf/hflncV» luit ©rünfpon/ vnö binb fic barnit/ »nnb iu^ ein weil fc^weben. iöamacb binoe mit tint Agrippæ / 040 jlt;uc^î tie ï’tuf^n^* hitaujj,
Sin Waiden njf an {fein eDcf^wcrobcrÖ^Iirr.
'^ßci(t ©ifgenwurö gebraten in ber^^e* fc^en/obergefotten/ fogroftaie-em Q'ç/ ^cinlamenz ^vbtrefewwre/ ©evjlenme^f/ «He6 gepuluevt/jebeö fogveji als ein Q5aû* uu^uttifei^ö/vnb feubß in CÖÏilcbrom / bt^ ^u^ es buf Iccbt tvirbralß cin'-bvc^lintbu M» ein ^aib guintlin ge^io^nen 0af^ ftan/legs warm vber bas gcfcbive^Obcn uimCifjfen^ungtn/Q^rot/vnnb J^cnig/ 1^0^ atkü »ntertinanber/nnb binb es pßa^ 1 lier wei^vber bas C^^ejebmer/eber ^ißen, ^öbncfjtwnnb^eiltl^n. •Öbenmad^auji ^'petbotier / »nnb @a(ç ein halben tgt;beif r|wfter/»n legs »ber.^ae t^u bip er auff* ’uricbt.-Oberifenb^otberfdjo^inÇÔîepen* tbatv/ba^ es fteb moi entfärb. 5Jet; tuefje# barinn/vnb lege warm vber.
' W baiW^'U't'a (graticl.
-ocr page 312-?09 5ürbcn2(fp.-fobei®iatt£l.
^'ik bü 2(ffd att J^ jnbni.
S^n^”’ ^^*’ öwwen ^ôrm/Jÿ ^ ^«« ©ciuaiir perfen/ vnnb vil 05 ^^tpabc/fo manauc^ ÖmuhfeH^^''^ fcij fuun barauff/ ber jeudjt fo UngW? ßiramp;t/bantac^ fe^ cm anderen barauff»*^ çnift nur @offf6 Kniff.
5«r tgt;en 21 ffd an b er ^ö nb.
5îtin ©tcinpfe^crfraut/ünnb [(«ï’^’Ï ©iifim'lcb/kßt' affe wm vKcr/viibiv*^quot; lt;ß erhUfen »vikfo tv4rme nnber/^aet^wf pflTt.-Obmnnii fnfebe ^^ansFa^t/ba^J^^ affe warm vbrr.^'o f^iffft gar wo!
^ör ben ®iinn am S‘»9cr' ■
^Örn TBurm am 5mger ju töbtrn«
B3\n ^mimdl / mad)^ »^ ivarm / ßef ben 5'mg(r barin' yjmö baft )[m barm» / fo wann tu Cb kibf» magfî,
Ætnanbere.
^imcwb ^cnfcbcnet^nc» fluf^an^ ©möb aifo warm »her ben îljunn/P pirHertatb,
-ocr page 313-Körben Wurmam^in^fcr, jói Würben Wu rm/ fo ein Ulcnf«^ an eincin Ö5Iiö fjar.
Ï^tra cm Änut Çdpt OBofffemtfe^/^a« f^cn gelbe Q3(ûmfm/igt;i t'inb mit ben^iu^ menauff Oc QBurm / vu lap ein tag vH eut '’«bt hgê/ptrbt ci'/vù geltet aiip / fo tp bet CJïdifcb genefen. '•^nb pieb niebf barem/ ^anii ee uap forgheb ipz bap tem föhb Çmeggeî^k
SBinanberö.
^tm gunbeipein m einer ©cfjmittc / bat tónteaulf geregnet/leg pc in em glut/ bap ßtgtöenb werben/ barnat lego tn ein vet! diepte Äa^cf/fe^öt mei|fen wein barn/ fo '’•bbj b ^ein baruber gebe/lap imOBeitt ftlófdjc/tbu fie bann aup bem 7Betn/vnb Wann er wtrbt/bap eins dn gefunben 5«P ^arin leiben niag/fo lap ben Ó7ïenfc^e« bic •^anb ober ben i^np barcin legen/bap î^ni berïöetnbarübergebe/lap bann Itgm/fo Jang ber QBcin warm ip. SI*nb bieweil bet ^urm mebt tabt ip / fo wirbt er baa buM ntt wol erleiben mogen / onb tfmt jhin wc^ beam ©lib/ba ber ÏDurm an tp/^ber ma Ion)bn bic^anb anp bem OBein mebt lap hwall bieweil fiejm wehe t»^ut er mapped lubenZ
-ocr page 314-JOI .ti'irt'frtrünrînnm^^tnÿer.
kî5ert/fo Utt0 feer ÏDem tvarm tfl/tta^ ïrt nùbtauf; sber dn t^u/fonörr jldtv ban'titi 6eha(t. QBann her won n faften wiH/foK man jhn »mt dm ^d'ffen ^tinbcrilnttn’S-bcr tvdrmen. 00 ba lb her TBurm tobf ’p/ fo (but ibm bae bdbfn nit mebr tvebc/bitt^ bcp man rrfennen fan/ baf; ber marm (cN fep: wann er nun tobt i}Vfobtrtbi|ml*« ttacb0efcbf’fgt;gt;i^ @‘’^^ vmb ben 5‘ing^‘'^ hab’ fie woi bmber bae ©iaiefj ^erab3f^t/ «n weiebem ber wurm ifV vnnb bebaubar wein / barinn bu bie J^^nb gebabet |lt;»I^‘ ©n mufl bie ^anb in vinj. tagen in W’” fatten waiferme^rnevè^ ©iefalbentiiai^ affe: ïèiinein ^perbotterz »ernnjc^iln wot mit@afç/vrtô nia» ©ic^ine ^-©roffen^ hntfebe fu dein/mifc^ fie vnter benboib’^ vnnb 0a(p/ vnnb binbo vber ben '^w*” ©r ^irb£ barvon.
©dub machen affein ein (t ein ^ei|/«gt;«ï’ begieren j^nc mit weitem wein / vu»? heben ben dwinger vber fblcben ©awpfr 0»e mad^J auf^ ein ötabel gf uig/ben ^^^ ben fie vber ben Jjinger/ alfoba^ berate’’ gcr ;wjfcf}en bem gtnigen ftem vn»? ^tabd fep : ©ieffen bann ben fl»j‘'
-ocr page 315-^ôrbftiWMrmâm^W«'* . nbsp;nbsp;^*5
tcnTBem öaraulf: @owuß öcr ^wm |ïcrbcn.
^ür'bcnWmmam ^ingefi
'57tin Cvoifcnme^l ntbctï/vnl) .Kupffer fc^bg ten tneten t^cil/geu^ J^iOrefen* toaffer barnn / baf? er werb wie ein bünne« Xaiglin/binbé vber be i^in^er ba b’ wurm »|V juverouff ein weif tficbliu geftric^cn/ b^ burebtigen/ bip bu bef? wurme nieb« »Kbretnpßnbejï. ^r |hrbt bulb/ vnnb ifï bewert/vorab wann ber Äupfferfebtag ge* ïeefjtifî.
, flirten Win m V^rnfebeh oter Hoffen.
Î7im OJhnIwerffen / brennt ju puh uer/maebö wit lt;^ ffg / QBein/ ober waßer «n / bap co em biet' pffafter werb / ßreidjö «uff ein tuebim : leg» ÓJïenfeben ober Siojfert ober / bao tobet ben wurm. ^|l bfft bewert.
Sûr ben Wu rin / cefeyeber renerWober i^M^ wurm/ober fontldnfiie|fcnbcrfdgt;ab/bcr aud) rieffc Ibepei ^cß eßen pati
5îiin 7ßcinr«uten / 0^entaur / Pofepz ’Öbermenig/ rote OJMnß : feubo in waßet ober ^ein/wafebt benfreßen $um off* tcrmal bamit.'^an ntiuJgt;olwuri?el/©a{* 1 meppein/febeo ii.(.@ilberglet/lt;i5?«enbö/ febeö
-ocr page 316-jo4 5gt;gt;‘'^f«^»*'tt’lt;t’tt5tfi£Ï^‘‘» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\
/cöcó jAot/2faintiAoti^0^aUcamp;i^P^^^ ' unwnnh mtfe^d vntei'dnanamp;cr : Garvert nùn fin wenf^ tn cm ©c^ttflefi« / ^1*^^ tm'f gutem Qöcincfffg an/^u cim xaißim tgt;4ö jirctc^ üc^tijgöOi o£gt;cr«)* maitnötn f(^aöcn/6t| bae ce teilet.
färben Wurm am ^m^cn ,.
5?tm her graiven fc^aben / Die mftw J^'uRctt (auffen/vnb an feuerten orten |î^ fuften / j. ober »j. ^öinDo anff öenz bt^ fi^ perben / fo flirbt her QB«rm auc^ gewi^^ hefj. -Öbcnntin grüne ^otberbfatter/ fiep »nnö (ege ober ben ^’ingcr.^bcrf-Öranc^ btc Pfatter uonO^rauntmiri; gteK^ergt^ (Taft. «Ober : mac^ cmbicfo S^atgUn nut ^oncnme^(/obcr'Xöaifjcnmcbf/onb.^ügt; «tg/tegb »ber/ ce htIfft. ^tlte^ t^un auw Äae{jbfc^m4($ bar;«/ gfeteb vtf. ^«tt*^ es burr wirbt/fo (egt man ein frifc^cb vbe^ *0bcr:ntm 0v«(; von etm Äentmet/wwO i|. ^^nobloe^jelen/ auc^ “^ennut/^f^ 'pofepen gepuiuert / nitt enn wenig toaf-fran/ mac^bmitennt^perharan/vnnï* lege über ben febaben. -Ober : nim bab J^eutlmvon ben hart gefottnen t^per^«^ »nnb Pfefferfraut/ ftop vnteretrtanber/ j
-ocr page 317-färben Wunttatn^Mer» 3°‘i ®ttttlgt; (egö über. Ore Beift fauber Beraub* 'Ööeruum von ettn newgetegten ^*9 öas inner J^autJiri / buthe ober : wann ce tm^ ehrt wirbt / fe neijcce wWer nnwetfren^ l^'Jö im felbcn C^ç gewefen : bae tbuc bifj er ftiebt / fo befinbeiîu feine fe^mer^enô me^r.
färben Wurm.
070« j^a^enbreef/ enb binb ibn banV hr/er pirbt baCb.^il ber breef knt/ fo leg )brt vor in w.iffer bip er waic^ werb / vtwb ieg ibn bann über, i^fhe^e mac^ene mic •fertigan/vnnbiegene ober. Q^tücbmit 70en^enme(5i/ wannee bunn ip. -Óber: nim we(fc^gt; ‘57upfern / ©albepbidtter/ »nnb ^üfenfainen: ßo^wcgt;lburc^cinÄn* ber/ vnnb binbe vber. (£r |tirbttn ii). (tun^ ben. ©ae iß probiert. Obermim Pfawen* feberfpiegei / vnnb bne wei^ von eim Q:9/ vnnb binbe baruber. Obermim Obinfin Äolen/vnb ©af^tOveibe triuf en bure^ein anbermnnb fa^e ce barcin. Obenbeßreie^ bj@(ib mit einer ©aUcn von eim ßijwa.n/ i.mal v.ober vßfo ßirbt ber 7öurm.lt;^tik^ nemen ein 0aden von einem ^urije / vnb binben barnaefe bae ©aUenbiatertin bas
-ocr page 318-joö SürbcnWunnam ^m^er, rubfnCbcnfc^micr Î^en linger gan^ w”’* trut petroliw xm binö ein tuc^hn rn Î^’î^*® cl geneigt vber beu Sinâ«»quot;.
^ur ben Wann am ^in^cr cm ff br f’‘’0^ t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lid? (luef.
* : 2^nrJVhtÇfrug/tvannbù5'rdfc^ütc^^'^ fo ntm ben apen (au^ / ben bu gewabert magp/tÇue ibn tn ein nemen deafen/vu ul’ wapb bte ^«nb opt baraup: f«p von jb'” felb tmeFnen. iCann nun ein OJ^enfeb bet^ ^itmt batt/ fontm fetn linger tn beif -^anb/btp er bann envarmet/ (o pubt beï ^urm : ober neK em titcbhn tn fcbmarpei^ 5?)tnten/vnb (ego vmb bc linger/ fo pubt er autb b^xroo.-Ottnm Otoefemne^P-^b^ ntg/vnb @lt;»I$/vnb ^'perbotter/tep triers trof burebeinanbtr/viinbbtnbovberbert * QCurrn.pbertbenft'ibot ««* etnXobten^ betn von etm ^enfeben an ben dpaloz b^ cro attfbfoPer ^uf trage, ^th’c^c popen eo ^it piifuer / vnnb prewen bao pufuer ba* retn/moeo offen ipz oberbinbcneo auc^ »n^fpofRn v^erz epe bann es offen wirbt.
ifmanbers.
7?im etn newgentac^ten 0etpf(lp4inb etn fci^nUtin barvon awff bte patt/ ba bit we^t .
-ocr page 319-^urbe» VPurmam^irtÿer. Î07 ’»cBct|l/(a{j a(fo vber nacht hgcn. QBanrt lgt;er Äd^ mor^cne nicht an^ctvenöt i|Ï / fo leg ein frifc^cn vber/ bt^ er an^ctvenbt tt)irï)t. @o nimbann wlt;i^®toe/ vnnö 'Operment / bepbe rein gepufuert / faße te auff ben Ââ^ / vnnö k^ )6n miber v«« fctr. ■Ober: ^^inbein OBurmz mie man fitin ben Kolben ßnbt/ fo bie Äi(iclvb-Öt(au^e({en/ anff ben J'inger : ber QBiimi im linger jurbt. ^ber : mm Änobfoelj/ Scbtt’ebef/vnbBolum Armenum: ßo^ teaKeeanin eimOJïórfer/ mit eim guten *J|fig/t)nnb iege wurm vber. ^(Kc^ bruu-djenbe auch ohn ben ^oCummit groffent nu^cn. ■Cberifd^neib ein gebratne (Zeigen tn^me^/vnnbbinbö mot warm vberben linger einmai ober ii/. Ober : nim ‘ïtueb^ ftn putuer/bab rein jerßoßen fep/ nif. tots Wacbó mit frifdjem dutter an/ ju eim^ac ttn èaibün.Óamit fato ben linger/ vul» legs auch ober*
tOilbdin Hüöcnliiinfï fur ben Vriirm.
^im f. viertbed von einer weifelen 1 ^«^/ ben ierfewewo( im O^unb/onnb ! Itga bann ober ben ^ubn. ^r ftirbt ^«rvon.
^0 0 4
-ocr page 320-3o8 ^ôr bfnïTornitïin^inffcr.
färben ûugwerffcnî'cn Wijrm/vjße»fgt;‘’ Æcutcn/vonberciiron d'afid.
^im @etfjharttvur^c(/amp;û |wifc^c |W^^ en vnfer ,îr«wcn tagen/ ober tnt ^9^ ’^ ^unemenben OJîon gegrabè fein/ (mû tJ^^^ ficauc^graben/ivann w btenot erforbttO »nnb wâfc^efientcbt/ mac^ pc fonp^'^*” puber / vnnb fc^ndb 0 e ffeih/b^m 0^^’’ bem fc^atten / buf fie/^re fra^t bebJf(^^ OBunn nun eut ÓÏenffft ben wurm Çlt;ît^/ foltu fie ^tmhc^ grob 0o(fen/vnt)foviW^ man mit n/. Ringern fallen fan be ^^»^ fc^en etngebenxnv.fag naer^einanb’/nôfè fern/ wo mit bu eo IÇm einbringen Pwl^' hillff es .b te erpen ^iUf.ta^ nt e^t/fo foß (f^ wtber ;rntf tag brauefen / wte obpb^f' ( Âgt;ieweit eo ber OJîenfe^ brauest / foß ^‘^ ' fie^ warm galten / vnnb nte^f tn ben ^u^^ geÇen. S^tnem ^tnb muf mann mlt;^^ footï eingeben / aP etm aften C^Ïenfe^f”-^0 tp probiert.
ifc’inptiïiJcrfïirbcn Wurm.
^tm bte QBuriief von bem Tüüw*^ ober ©c^trOng/ bte fe^netb f/em: -^‘^ß ber @e^ab ein (oef / p jfeef fbm bte w«f^ , barem/ vnnb mm berfefben ‘w«r$/‘’»quot;f
-ocr page 321-^ürbie :ßän»ftrm» 509 l®^ f« mn Q^öc^enpnhier / vnnb mtf ^.^Pfferfcljlag/ vnnb mit eim went^ ^o^’ ^/ onnb binb eu auff bie ^att/ ba ber ;^u*'m 1)1/ vimb bewar baa woP bap fern
Y^ntpff bavon gebe mit bem bmben.©aö ï^uc em mal ober trep. Ö^r ßtrbf alfo balb. ÿÂ fo ßtrbt er von ber roten ^etïfalben.
'^ber bas i^geivip mit bem piiluer. 55ar^
Jwer magßu anc^ moi geholfen pfiff
^ûr tie ^arwûrm.
^'m ©«(ben fût ben ^aanmnn.
5VV3m Oucft/ilScr / tgt;a^ tobc ^'irmc nûc^trem ©peuzel ober fonjt;
^3^^’'^'^ ncm/ïerlïo^audj ÏOÏep lïewur^ auffo ffeinffï/vn mac^e bte jwlt;9 Wit Oïembargm Operf Jii emer ©alben ’»’o( onteremanbergearbetf/ basman bas ^weeffUber mc^f me^v erfenn. ®amtf fermier ben J^aarwurm an bet ©onnen/ ober bep einem warmen Ofen/bi^ er a^Oï» , bóert/vnbabfeUf. Obermim^c^etbeiv glas / flofi auffó Hetnefï/ fcljfago burefj einfib / time ^onf^ bammer / lap aw^
-ocr page 322-310 ^ürbfc=ßaragt;«rnt.
dm ^óffewrftcamp;cn/rn^reivot vnfcreirt’ onbcr/fc^micre auff bù nmnîxtt/fOflfWf^^ fie Den 7XÄirm au^. -Obermim ^fftg»rtamp; ■iemoï gleich mf/fdjhgg mol bureb «nan^ Oer/öaruntert^ue ^epulum O^lepm«^/ 04^ es cm wd^ ©alblin wirbt / ba^ fermier mit emer Rebern »her ben'^Burw« S5oc^ fett mantt iuvor ^abaflro meint jVeffd fieben/ »nnb mitbem QBafferW Dvufen ubmafc^en/vmib weilbie ‘iöimb noc^frifc^ifl/ mttbcmfclben febmieren/ bann ßirl't ber OBurm / »nnb wann er noch febt/fo wirfft erauff. 5)ap foil man f^wicren/bi^artobtip.
iftn anbero fiir^rn ^Cu^rtnirm.
5?im 3ieinbdr^er ©peef ein pfuny ©ebneiö ibtt f^d'n gewürfßet / leß ^ XXiüf (hmb in ein guten ^ffig/ trutf Jr bann wol barrant/vnnb ierfa^ j^n w^** ber ob bem ^ewr vnnb gcu^ j^n aun^m CXegenwaOer : wannergcflanben/ fof^’ ibn berab mcmhülijm ©efebirr/ feb'^^ ihn wol mit tim hulzin (Scbnuftlin.^v*’ bann bar^u ^iietfplber ein lot / j miax vnnb 4orbl/ Jebeo ij.lot/vnb flt;^[J^ ' aUev wclrmtrcmanber. SJîitbiferfm^C
-ocr page 323-^urbrn ^rcbô. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;311
foil man fic^M tagejmepmaf fc^mtW »nnö öodj btn (chaöcn ^uror aHtvegen mte «ner langen au^ Dvebdfeben ober pfyim# menafdjen gtmacfjt/alfo wann an^ma^ fc^cn: »nb wan ee gctnirfnet / fo fcljnnerb mttber ©alben.
^ür ben Äreb^ nnb nnbere freOenOe ©c^damp;cn.
^ann dn /yraw ben duebe an einer brufl ^nr/an fali^nrpflütïer.
g\(^3nt '^IcoïvnO @il6cr^(ftt/ ^4©alinepf[iig/)ebe6 n.(ct/®a(mep ^^^«V.tet/itrfefjm vn|cb(it nj. (.war/ Oïofenóf/ jebee xiMcf» ®« COÏettafl foUen mn wetfrem'^dn abgenben werben/auff etnem (lein auffb aUetOemeß. iOarnac^ ïer(a^ bte fat^te bing / vemnfe^ó allee vn* teretnanber / mb rn^r bte puluer wol bar# lt;tn/la|j einen Heinen QVaUt^nn/geuf; off einen ^eiiwnnb beere «uff mit »Mot Olçi Myrthirti / m«c^ Äugkn Ober ^apffen b«rau^.
^ ur ben'S reb ô b er trafen vnb l^rrfî.
^im Aloes Eparicæ gt;nbsp;vnnb oinîM ini
-ocr page 324-3»2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5l“'^‘’”^*'fï’®ï”*^lt;’’l^lt;’*'^
^o(tt)urft/,cï’f6 Mof/Wf^ól’^tf*^^^^^^^ »nnö gebrannten Villen/ ,eöcó j. halb iet Cw^ ee rem / vermifebe mit fanbcrtiu ^omg/feae mit 5a6*tn w ï^n fdjabw/f^ heilt er / »nnb wafc^c ben febaben mil ^•ptfenwalRr.
Ifm gntwaffer ;ti ber^ifïclvnnb^reb^/ Vn. (ö co 1(5 Vïtïübeefen.
^tm ^(ann ijJot/Aloës Epaticx,rutibt ^olTOur^/febee jJot/ lang. Drac. mi. |o^ C^ofenhonig q.lot/rnb guten weiffen »«’’ hma^z feube/wnnb fepg ee bureb ein tuc^^ t^ue in ein ©las/rnnb brauche /fom^’’^ notturfftig ifl/^i^ ip gerecht vn fop o«^ gut |u aöè (üelFenben ©ebaben. lïrÇ«t ^ ril gebrauebt/vnb recht erfunben.
)£intr«gir/ïgt;ö6 cKc^ipel» heilt»
5}ïan foil bep bißiHierten maffere venP wetfj'en^fabtafa mergèe nitchtern ein Hn nee@(dp(m vefl trimfen/ben febaben mil -Öbermenig wafftraupwafeben/vnbbae pufuer won ber gepopnen weiffen ©eabie^ fawur^el in ben febaben prewen.
Ü'in gut 61 fùrbf n^rebs/an bcnBróPcn tcrWciben
“ïTim gepopnen tSebwebeP geup batdp vil ^aumbPbap ee einem^rep ober mut’
-ocr page 325-freffenbe® «fabelt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;31?
Wirbt ^amaefj tÇue in cingfafin ^olbcn / vnnb Oißiöicret^e^ ötihHiafen JU «im vitj. (ot/öarju tbne iiij. tot fptnißc ^f^chd^piift / tajj C6 ein weit in eint ver-öl^t^ten J^afen ob einem 5ewr fielen. Söä ’»«n bu ötefe^irpnep braucijen mint / folle ^t« ßebaben »noor mol mit branntem ^em / ober fonft weißem TBein abwiK fcljen / bcmnaib bas öl barauß’ßicßen: So wirbt ber^tranef in wenig tngS gejübt»
Wan ein tTlenfcb benlù cbs bar.
^eg ibm oe^naffmißallo wurm ober.
cw-
5»rbtc 5«ßclndn Samp;mxfßtt^c 2lrt3ncy.
^im beß ©affte von C^nnbelrebcn-blftttem vier lot / gesoffen ©portgrntt tingHintlin. CJ^ifcbowol ontcremanber/ «e^ein OJ^aiffel barein/b^ßecBinb^ toc^.
^nibcnl^rcbö.
^lim ber roten ^omblmnen/onb brenn einwafferbaranf.^e ^eilt/onb iß bewert: oitcb für böfe faule ©c^dben an Çeimlû rtjen örtern.
iw benSrebe/rnnbtricftlilt;ßbai ffirbalgt; ten/ baji cß ja« fabnn/ob cs bev ^rebofe*.
-ocr page 326-ji4 5‘**‘^*f’^^gt;'‘^^0»nb4nbft'lt;
Ohm cm ©runde(auf; ö? Q^ai^/Wtibfi^ darüber: '-^cr^e^rt pc (teb tn einer ^ac^t/ fo ^weifcin pe nit/có fepe der Ärebf. ^^^f^^ nne^ wan er o mb pc^ ipe/ fo nim 3«nöp»gt; uer/po^ ^ar ficin / vnb fdhe ce öaraulffö treibt ee ^inwe^z vndauefnets gan^au^* i^tn bewerte Sunfifur ben
^lebe.
^ann einem bie Ficine OSLUertin nach tem ^ab / afegern gepbiebt/ mi|fp^^ ren/auff bem 9Ïucf en ober anberptre/ »nb trec^cn au|f / fo wirbt ein ^oeb barank'' tao nicht (eicht ïnheifentp / vnnb pi^t »mb pch / bnp man mof etlichen gar tn ^eib hinein pbet. iOem gib «uepen bas jtremt 2(grimoni/grün ober bur: : ^Önnb bórie ©eipbonen au|f eim ^ritt in eiw Q3achofen/pop jupu(uer / »nubfuht f® einem bep tage ^wep mul in ben ©chaben. Q e hilffit. gt;önnb gib ihm beo OKaperô »on Agrimoni, alle tag/ morgens »nnb nachts ein 2^runcF(in / bip ber O^ïenfeb heilwirbt
^ür ben freffenben tToipober Ärebö.
^im von eim QBolp bie jungen / bór: fie wo(/»nb mache iu pulucr : ^ph ben
-ocr page 327-freffe n^c 0c65bcib nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S'ï
^rfjabcn mttwdnaup/ tgt;nïgt; kg on ^ßa-f^tf lt;*u|-@e«ie(mlt;§( vnb Rottig gemacht/ ^‘^füberr^^ae t^ue cm tagoï^cr nthrnif bem ^’w^tvafe^av rub Dem pfïafïer überlegen. Bulelïa'afdjjf^naberan^mtttvetn / vnö M^c alle tag Deß puittere won Der QPcfffs^ jungen ein mal Darein/ bip ce feilet
Ober.
'^im^aumél/t^iteeinein vergapte ■^afeiitt/ vnD t^ne ein troffen/ Die voller i^ftpfflin ober ©precfeln ifl/alfo kbenDig in Das él / Decf Dae ^dfelin mit einer J^a* fenDeef mol ^u/vnD verf leibe mol/fe^e ee incm5iclfemr / lapfieDen/bip Du meinß/ bap Die Ärott mol verfetten fep/ fo ebne vÖ 5'emr vnD lap ein meil erfalten: 03ncb Dan bae ^dfelin auff / vnnD pt Dich Doch vor Dem Oiaueb / Da per mebt mDieb gebe/ fenbe ec Dureb ein !Xucb / vnnD bebe aulf. Ä'tter nim miDer^mo Grotten /tbuß in einvcrgldpte J;)dfelin/ mit timvergldp# ten iöeefel jugeDeeft / vnnD mol ver^ fleibt/ fei?e in ein Jemr / vnnD lap ^n puk tter verbrinnen / bi^ii *^if^ abermal vorm Olancb/mannDu Dae ^dfelin «uffbriebff. ‘^Beleber Dann Den freffenDen QBolff oDer
-ocr page 328-516 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Würben ^rebô vnb subere
über äkSö ^af/berbeßreü^ ben 0c^^?t’^gt;J au||enmit #lt;mö( / Dann« bü Ärof ff^^ fotuniß/ vnnb fd^c bad pufufrvenben »erbrennten^rottw tn ben ©c^aben/p^ vUnottfî.
^ùr^tfiffnvnb 0dgt;^ben.
'Jitin ©langenfrantz CKotbsif c/'5?ac^t^ fc^atten/jebee ein ^anb»on:@eub6 in eitn 9?*funbQ3atinió( / tmcFebure^einS^«*^^ ^arefau^z (a^ bann in einer jinnin 5^^^ fc^en/ in eint heffel »00 ftebigó QBaperö fieben/fo lang zab ein Q^ç feub: boeb f^«^ jitvor cm halb (ot banner barein. ^^’^ ban !)7acbtfc^at{enb(atferz Ie^ fie in baó d(. QBann bn nmeirt Tiflet ober fen ft e*^ 0f^ben fielen wiHtzfo fe^micro mit bem 01/ vnnb (eg ein ^idttiin von bem Îlaeb^ febattenfram baröber: fobetUeo alle i^ pefn vnb tSebnben.
5ûf t’en Äre be ein fonbcrli^ flute 2^unif.
Ttim 0teinffetten z onnb brenn waffel baroon: ïüelcbeo QXenfeb benÄrebo baf/ foil von bem QBa|fer nfober t«f maf nenté be^ tagezaneb ein rein feinin iXueb in bent walferne^eftzonnbatïtfben^ebrecbcnU^ getv
-ocr page 329-frcffenbcôc^abcn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;517
â^tt/fo foil er »on |îunb an »ergeben: OBe;« fc ee aber faclj/öal; er fub amp;urc^ge(egt bet^ if/fo feUber OJïenfe^bej; waltere etnne^ men/wie »orgemelbt / »nnb foil bann bae ^Uttenerem? fient facFen/»nnbau|f ben ©ebaben (egen/fo foil ee fic^ »on fïnnban ïurhetlung pelle, ^ae lp war^a|fetg»ergt; Mtworben.
^urben^^rebs mb 5gt;PcI»
'57tnt^erenganeiv»nb^ontg/f^u ee i««n»lt;rg(dpt6 Pfdnbhn nntnj.SüpItn/ peUe au|f ein ©hit/ rû^re mit eim Mlgin ©c^eufelin offt »mb. 3n biefern neç bie 5Jîai|fe(/i»o ee ioeber bat-^af ee nicht -id c^tr/fo bepreich hoch ben0cbaben bamit/ mit einem iïebethn / Wo co offen ip. ©oll bewert fein.
l£in fehl'bewert Pukicr fttrben ^vebs / warnt ber 0d)^^ offen Ot/mbaUberett wil faulen.
^im Weiffen 2luff pein / Perlin / Rha-pontica, Rhabarbara,4^oramp;eer/ ^SibeneUz ^eningemunr^ef '' ^»»'enmipcl/gelofchte Weiffen Äaleb / eine fowl aU bepanbern: ©top flein/miitho »ntereinanber/ prewe in ben ©chaben. lt;^e bilfft/vnnö ip an»i-(en bewert.
-ocr page 330-3’8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5‘“'^fgt;^^gt;'cbô »ut* inhere
if lit teilte halben/bie ben Tsrebs v mit» äHc bbfc@(^aï'eit^cilt/lt;tii4)lt;'f’ï Sraiib.
5îtm ^vofeiwf/vnb wo]; ^Baefje/K^f^ X-fot: ^er(apobetner©futitutdnanbn’ Îlim ban '^(eptvet^z »nnb ^njw« 0cpi^^^ Ufft/fcbce ibloe/^wöaffte von Den ret^i] 3ubcnfnfc^en vn/Jot : SXifc^e aUcß w”’ »nteretnanber/fo 1(1 bic falb gcrcd^f.lt;^th’^ nemen beß QSfepmet^nÿJ.gebrennt^ffp vnb Thuciae, (ebeö t/.tot/vnnb ÏVeprauf^ ein (ot. 55a6 machen fie mit bem ^4||t/ QBaefjo/onbOeian.
Æinjjijfpnîiierfûrbcn^Kicbô.
07im biamen ©af^enßein ein (of/weir fen ‘ÏÖeinfleintf (ot: trenne miteinanfet gar mol in einem ©ererben/ vnb ßo^ bo« iupufuer.Si^ Pufner (ofe^t ben .^rebö/ bett ^o(ff/ vnb bic5ifîe(. ^an e6 ju§etb fein/ vnno (leiftig betten woIt/fogeuß n« wenig wann Dto(en0( bar ein.
i:?en ^rebö tn ben tütinbert jutbben.
^7wn ein lieber von eim^^afen/biebren ^n puber auff eim gfuigen ^iegetfïei«/ vnnbf(i§e bao pufuer barem: Ober/fW«
-ocr page 331-freffenbe Sduî'erv ^ iip ^ó Pu(uer von Cxttterjporn barem / fa •Pirbtbir ba^.
J^ur ben ^rebe ein nu^In^ frucF.
ïïe^em S^udj m Menftruo muilens, * ^nnb (ego ober. QBann co tm anfang gc^ Fi^ubt/ fo §i(fft co gewt^He^z wtctoolo cm ^«(bentag/ctuban er ^nbt/o^nlctbenlic^ quot;’c^et^ut.
Sm (jut pflajïer färben ^rebs.
ïlïm@ü^manbc(ól pterftng/bte flo^ ineim bUpen OJebrfcraulfbaorcmcfÏnni ont wenig ^au^wurçfafft / vnnb nof% ’vongcr^'lftgo/bt^ co wirbt wie cm bnnnô J^rto ©albin. ^ao halt in cim Pfenbif lin ober cin $cwr / bi^ co fic^ efwao bief!« Icc^tfcubt / wie cin bunneo ’Praller / fa tb co vorn 5cwr hinweg / vnnb rù^re ba* hin ber idolen ©tem ©maragb vnb ©a* Pbtr/ bic prepariert fepen/ jebee cin quint* lin.d’felofal^f jwep lot.iöoeb foHen bifeii/. RtfaUcau^bao ^ärteß ml rcincflgcpfil* nett fein, “^ann co ^u bief wil werben/ fo tbue cin wenig frifc^en of*ngcft(i;cnen Gutter bar^M / vnb rul^ro atlco wol unter* cinanber. Sao pret dj z unnb leg über ben Ärebo/
-ocr page 332-?2o ^^inbcir^rcb? x^nb «nbere ^rebe/fo wirpu wunt'fvffßcn/waß gtoP fer mtïtcrung ee bringt Q*t(tc^c mac^ce^u einer fafbenaffo. ^7iin fû^manbelôl brep (of/ J^cm^ivnn^fafftvnnb d'ifig/febefiitï-lof.©euOe vnferemanber / bi^ ee biefUc^f ' wirbt/wte etn falben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I
^lu bcit'Krebóeingiitpufncr.,
?ïtm eirt (ebenbigs OBifdin/t^ueefiit ' ein vnvergla^tlt;n.^afen/ben verfkib oben gar wop vnb brenne ^uputuer: ®e^p«f ' nere/onb f (ein geriben ^(ae/vnb be^ pwl^ nero »on gebrencen (I'perfc^afen/nimcin^ fcwi( a(6 bee anbem.^ae (irew in bê fc^‘’^ ben/onb wafc^e ee am triften tagatlwegen mit wotnanftSae t|ue/ bt^ baf’ eobilttn ^^ürben Wolffan dnent bcm.
îîtm .^afc(wur^ gelfoßeiv vnb 3îi»î’^‘’ gallen(ebee (.(of / (Sc^elfrautwurv aitcÇ g oft offen ti.lvt : OJîifclje vntereinanbtr/rü legs anffben fcb^iben.
iètn^ijtô Ôilbltnfurbenîlfebs/bapet'ni'^*^ vmb fi.b freffe Ö. Wolf ^balMoferd.
Î'tin gwafeben QSlepwei^z vit fXonn^ éP/ebee iUj. (.wei^ TVa cb e ii.(of/0 «t^fquot;quot; von ^^uiftenfern vnnb Xraganfb ”‘’^ ^acfitfc^attèwalfer au^gejogen iWlt;F^^t
-ocr page 333-freffenbe ©i^abcn. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jn
^Kfeßuet serial? crp(tcf) ob fmf!n .^d-fewrftn/vrtb h^ öamacb mttdnanöcr fût* M fieben 5« enn @dlbltn/DocIj öa^ es mt ïul^aü tverbe. San t^ne es woin ^'cror/vnb W( cö noc^ wann ijl / fo ruhr barem/ be^ I üKeXbuetafquirtt.^anpffer em fempef/ ^Upafcljen | .(ot. ^bu eó a ließ }u|amen m lt;irt ‘^(ep m SS^drfer/ barmnen reibe wol blit emanber au ƒ Mlunb.
^firbcii^rebs.
^im em -Öwütw/vnb^wen (ebenbi^e ^ûberXÇue fie m em newen ^afen/ ben »ermatt onb verf (etb wol / brenne ju pul* Wen iöe^ Puluerefïrewemben fc^abenz fo wörßu wunber feÇen: ^oc^ wafc^e ben R^abenaUweg jiioor au^ nut be^^lÏenfc^S •^arn/barmn em wenig Vitrioli Romani, sproeten fep worben.
5£in«namp;eró/womanfi(^bfa Sreba beforgt.
^renn wafferau^ Pferfic^laub/ fleinc ^letten/vnb ^elfter 57e)fe(n: 'Jîeç tuc^lm l’annn/vnb lege ober.
ÆtncfiindtûcFfûrben^rfba.
-iim Otofen^onigitflot/ ^up})evwaffer/ ^ofmwafifer/üvoïf enine§l/ roten oanbel K^tej. lot. $ij{ifc^e wol outer einanberju : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3c5e
-ocr page 334-521 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^uv^if giftel«
einer toafben ©oer Outuum pilaff«*’*^-fc^c ben fc^aben w^m mit CVïeltfÏey^i^ fer/vnb (eg ban Ojfe ©afbenauffeinXuf? geflrtc^cbaniberi’la^ XXtttMl«namp; tidlt;*’''f jitrbt co ab vn fallt bi faut $k»fcft §craiiF »nb ^etlt lemac^ gar färberhe^.
Jür @lt;bmert3en bee Srebe.
C^ebab OJîertettùb fUin / battit tp“lt; auc^ ^fepafc^en : ©tof ee wet vntettij^ anber/onb lege vberz wo ber ©cbnif'? t* ■Ober.'îîînî^etfbonêonb^ontg:©«“^^ wol bureb etnanber/ ßretebo au|f ). 5^^^ onb binbe vber ben ©c^mer^en.
5ür benÄrebö oberWurnj/inben W*’t^* bfnobcr(6cf4gt;wcrcn.
^tm bef ©affte vonPfcrficbbautnti'’ ben.lt;5ber;niad2 auf berÓltnbè etn p«to^^ »nb mifcb OvocFcninebt/onb J^onigbar«** ter/on binbe baruber. (fr ftrbt funiMr.
quot;^ürbie'Jtftel.
5ör,^tnfober5-i|let.
a^t Oie^îBunOen tieffvrtÏJ ^1’0/ baf bie i^r^nep nu ^tneinntag / R mac^ bie weiter mit eim XlneÓrnw fet von burrem Q;nîian/ober^inçtrt*’’“îî
-ocr page 335-Survie Si^îL 525 ^U(.T04nn fie nun weit gnug ifl/ fo ma?
»olgenbe pulwircOlnn gebrantt0pon^ 9t»n ijdot/ timber f i. SVJifefje wol vnter^ nn^nócr^u eim reinen pu(uer:wir|fe jwep ®ïgt;tr tij.mai in bie ICunben.
TBid i)46 nit Çeiffen/fe nim2)?enfc^en!« w/bue gehörtet/vnö in puluergegoffen pP^ iwep (ot/geßopnen Pfeffer ein quint»* ‘’n:Wfc^6 vntereinunber / vnO brauche/ ''’itbae ober.
SHt (^miv^enixr Si^i(^^
^im ben^op^* »on tint faugenbeJ^unb/ wn brenn in eint newen wo(»erf(eibten •Oafen ju pu(uer:@toßeogar rein/»nb Prewöinbie^ißel / auiß anoure gefaßrip tJje^unben: Ober, ^rauc^gepufuert ^olwur^ gleicher gepaft: Ober, ©eub @c^e(wurç in wein bap ber träte theii ein»« ßcftubtt^afc^e ben ©e^aben bantit auß/ '’nub bie gefotten ^ur^ei (eg barein »nnb darüber. Etliche brauchen ’S^runeden g(ei«gt; ^tr gepalt:
Ober.
^imeinfungen statten/ bemoei fein Joar^at/OSren fbnjupuluer/ »ff prewe wpefbigin ben Schaben.
-ocr page 336-garble 5»M
ÎH
ÏÜan ftef^ «ns einer ^Oîd beforjf/bey ebn 2(ti^/oôerTOoe6ifl.
Îgt;7c^eôc^hn in breit ^e^eric^walp*'' »nblego baruben^o eût fit trueft»®^*^^ ben/fo ne$e fie wiber. SI?nnb bae tbuc fj^ ber(ic^ttac^(bemQ3ab. Œôtbutgarreetjf' iêmanberefurbic^Oîct
7îim ^Vrawenmife^/bief^naben fâ»3*/ »nnb @emme(nieÇ( : îS){acû et» ^jï^P^* barau^/vnb le^e vber.
5ûrbtc5«ftel/»onber(Sr»»tn»on ßobenlobc.
C0îacÛ ein @tein gfûtg : ^cg ben tn »« net»en-Ç)4fen/oberanber @efcÇir:/baf;b« bicû bantber galten fanf mit ber^'i^ei/f »^ Çemf bae ©efe^in/ba^ fein©ampff ba^ »on mege f0mnien.^eg ban fieine pM»*^ »ngebraue^to ®ec^/ je eino nadj ber» ^'’^ bemauffben hetûe» fet» / baf bae ^ecß ein raueü gebe/ »n berfeibig in bie W^ÿ^ Çe/»»b He beo 3îaucûo wol voll werbe- J” bifem fall fmb bie ol »on QSlep/vnb twof’ ©lett fenberiieb nuijlie^»
JStnefuii^ öiUbün fürbic5iûel/»nbbie @d;i»crçcnblt;tr»on. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
^im gebrannten Milaan / ^upfiTertr^I ferz/ebeof »ierling/ @po»gr«»5wç^
-ocr page 337-5ärbic5iRcI« 32;
^«it$ allee auffMe flctncß/vü rubre vn^ t«y dn vierling öce jebónepen J?ontge/lap «n wenig mttcmöOcrfKöc. (T'ttöthe^ ebne ^^vju ^oról ^aumól/XerpentinóI/ febee dn tot: OJïifc^ewol vntereinanöer ju ei# ttev^alben.
Sïtn antlers ©alblmfürtne^iflel/tvan fie fid; er çtcbdlet ifî.
'^im 3legenwurmô( 5we9 lof/ gepofTen ^ufcatnuß ein Çalb lot : SÔÎifefje wol on# tnewanber/onî) brauche*
Æmwaffer ju bófen ^Viftlen.
'Îlim Mercurij fublimati, ein quintlin/ 3llaun ein halb lot: ©cornel# beiße jufarn# wen/onö lap wiber erfaßen : ©top ban ju pultter/onb t^ne ee in ein Çalb map weine/ Pbwencfôofftomb/ »nnötvafebe bie Ji” pelnbamit.
^üïbte^ïan^ofen.
5r«n^ofenfatb.
S^GF^”’ ^-^^^f^^^^** ^^^*^ quot;^^VCHlt# I^'itenwein/vnnb lt;^ (fig/iebee ein ^óf#
^fetvoU / vnnb ein wenig nüchtern 'Spaiebel / t^u ee in ein enge ©Idplinz
-ocr page 338-?î5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5“‘'^’‘^5»'lt;'’’lt;5^'ff’^*
fd^ötte fo fang »mb / bt^ bag Ouerfp^^^*^ iefge^ct. iOamac^ mm -loröf/ »nnb ^^^'^ bccrpulucr/jebce f.bafb pfunb/t^ustn^** wofvergU^t J^afcHn/mifcbö mol mit be^ ^Hfcrfilber »nfewnanV: Sam« fcb^i^^’^ öle Änebot an Sdnben » nb Söffen.
5ür b te la me ber ^ranRofen.
^tm ^amtUenóf von CamtHenbfôrt’^ fm/m^aumdf gebatte i.merfmg/fewb ba^ rwn ij. banbref ^vegenmurm / bi^ fu biVJ werben/fepb^cebuK^ cm2^uc^ / »nn^ fermier ben ‘ïôcÇctagen barmif.
Çutbic ÇtaîiRcfcn.
“Î^tm Q'rbraudj/rot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;en/Sberm^^
ntg/örrbb eer f ra » e/S epbnifeb QBubFraut' febee etn ^anbwoHt^enbe tn if.ma^ wem^ ben bruten t^ei(em : ©the morgens »«b abene ^uttmefen. Saß treibt bic ^ran^ pop bauffenwei^ berauf^ vn betfet ebn aßt ' lamin. 3p anep (op f. gut ‘wunötrantf*
§ar bic Omiftber^rançbfen.
“^^im'brennten QBcin »nnb öXa(«a^ fier/jebeß etn halb OJaf? / vnb Sberiaf eilt ßafb fot i fap in eimvergfä^ten Safenern fenüf. ober tu,, barnbergeben/ piß es gerecht. î^en ein ^^abfe^mamm barinn/
-ocr page 339-5ûi'bie^rûnt3ofcn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^27
®nnt bc^rctdj bidamc «ïMióet Garnit / fo ^tîtm bu ce Ictbcu fanp. S)u^ t^uc fo hng lt;5 tveret/vnb bu fetn bebarffjî.
i^tnaubciô va|l0nt5ij ben X*'lt;inçofcn.
^tm brennte»'^etn j. ma^z ^^egehn dn fiAlb (.©affran/^feifer/jebeô /.quinte ^ngebrannf en 2{(aun/ Q^fepwet^/febee i). ^•3niber f.qutnt. Mercurij fublimati^j.L pulucrc bic flue? alle f(etn/vnb thus in ben brenten QB ein / rühre mot im @la| burch «inanb/vnb »ermaefje nuffe bc(i.QBan ce »iij.tag qepanben fo falb bic fepmerphaffte Silber bamitOBeiter mm ©Jfferz Q'Mep^ Wef^zbrennten ^faun/ Mercurium fublk matü.jebee jl. putuere allee auffb; reinefï/ gculj baran BcibropnwatJer / vn 5ÏacQti« fdjattèmaftcr/lebee em vicrthcihn: Svhilre gar troll rmb im ©la^/OSon (blchc maffer t^ue alle merge vu abenb if.ober ni. Xropf fen in ben Schaben (boc^rhürbaß (Blae oUtreg »er troll rm)naclgt; große bee@c^a# bene. Q^och branep jurer bic 'Q3d^ung/fo »uter bem $^itulvon befen (Sdjdben ver^ Jeic^netiß.
t£tn^ófïl!cbc2lrt3ne!cfamp;rbie5rani30fcn.
Qißlic^ mm dpaberpro einguttheil/OSap / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttif
-ocr page 340-?28 ^ürbic^rßnRofcn.
pcln »/.ober ttO'.^anî)»c(/@rt(6 dn @(uf feten/fa^ anfmanöcrwol fieDemn dm^o f(l/f(t}C($in tin ^öber/vn fc^wd^baö^^f Branden wol barob alfo truef ê : wan er 5^ ©djwdl; mtt dnem rdnen ^Tueb ab^f-wifd^t/foma^dn newen vn^ebrauebten backen ^an gan^ bctb/lfg )bn jum^ran«’ ff en mö^ab/begeu^ ,bn mif gtitê brann-fenwdn halber 5)anip|ye mn onbanben toncfengere / fotretbt foldjer^amplf alle bófe ^euc^ti^fdt vó jm. ®arna^ tof jn ben SD^unb wie gebrentem wem wafeb/. ^1^ Q3ab ma^c bem^ranefen^wep mal/ fo fcbledjf er aup/ onb fommen alle 5'ran^ ^ofen(5erau^ / btemwfnbtgtmQ5f«t»er!’ borgen finbgewcfen: fowafe^cimbannbie ©fbaben mît nadjtfolgenbem waffer.
5?ïm ber mitden Odnben von lungert ■iinbenc .^obj/ierÇado wol/ feube m ei^ ^afcn mn§alb waffer vnb Çalb wemgar wol / bannt waf eb e biet? ebdbenbeet’g^ ^wcpober brep malwol/fogent^terr'Jîînb fo ^Jïaafen ba bldben/fo mm 7Bd^w«r^/
Mwe fie nuebtern/onb rdb bie 0J?aa-fen bannt/fo verges
-ocr page 341-^iirï'ic5’‘4nf3offn.
52p
^finjtntïrafferffirbic^ranRofcn.
■éa^ j. ^Jïu^ ^*0136 tn dm faubern wx« ^hißten ^afen fietsen/ vnïgt; wann er fieïn^ W’tröt/fo rnfn öarem/Mercurij fublimati, ®anffer/@eljweamp;c(/)eöe6 h^alh lot/ (a^ te fittltcb d« pnnh mit einander fieüen/in ^’ner glut/ onnö rû^ro (Uto mit dm alten Reifer. Söd't Dem îCafTer bup|f Die ütan^ofen.
J£m ffnt trüneF für bfe ^rannofen.
'57im roten ‘Sepfn^z »nö greift jgn vn# ^fFfic^ ab / feuö oen in QMcr ober iüetnz ^nnef öeo tage trep mal aUwegen ein gu-lt;w trunrF Oazvon/morgee/gwo ftnnP »ozz '’» Jwo gunb nacg bem ?7ad}teften. @euO ‘’ueb toten OSepfufi »nnb ^^gerlueep in *'’'Jfter/vnb waffle Pie ©d^dPen Pamit.
5ürbic^rani3ofe(tein£futftucF.
©e^mierPenortgarwolmit petroleoz «3 Pann ein wereFz Pao ob QÖepraitrfj gar ''’‘’{geraucht fepz Paruber/vn brauche Ift. ^‘'gnacljeinanPer.
’i«n bewerte @alb jubenalten^ran^bg# rlt;^cnÖlt;biamp;cn.
ç^nm^ue(ffi(berz^lepwdg/,^ftfcÇfn ^’’Fc^ltfzOvainbdrginfc^metrzfcPfOlftJ» ■^'’efbolPeröl / ïOÏ^gijf z ô^rrÇa / |tPf 0
-ocr page 342-ÎΩ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^urbie^rÂnÇofen.
em(o(î ©06 Sï»n)ff}(it / ©efemer vnnö -Ôe($er(a^ »nur dnanlxr obemetn ÄoP fewr/rô^î Dann Die andere purf Darunter/ »nnD feuDe^u rechter prob ernes Dunnen '^papers/onnD brauche. @o §«(lt;»#«* Derbarlidj.
5£tnÄndere Selbenbarju.
^tm weil ®annlt;n§ar$/?ö(lt;vngt;«'Mlt;^ Des »h tot/ OKepraue^/ CJ^aptr / ©Über-gfet/KDeo nJot/fafft von einer ober v.po^ meranuen/ ^iterffilber/ Q5aumö(/ lebe« ijJoemac^o ;n einer fafben / vnD falbe ibn ii/.nac^t n«c^ einanber Darmit.
©. phf mng^f ra falb/fur bic ^renRöfett-
Tiint fauber 0efgt;weinin Ic^maliji pf ^unDßfcfjmalpvier fotz gegebne «iorbeer f. lot / -i oról vier lot / -Cneeffilber ^wolft lot/5y?aßix/7Cepraucfj / jeDeo igt;.lot/ri«* DerinSOCareFiti,. lot. îXbneDar^u Peme^ ranpenfafft vnnD (frötraue^fafft / 0lt;J fo vil fic^ gebärt/ Die thue Dodj erfi Darein/ wann Die falben vorDemJVetvr wolvntd^ einanDergemacIjtip.
©. 3ntom| 2^111 mpen ^rarre falb für
^im ©olDglet vj. tot / 0J?a|lir/ '^^J
-ocr page 343-^ùrakebôfe 0d)i5bcn. 35» ^Uc^/^((;pipjj|j/|(j)(ß jiJofZ Euphorbij,
.Y^i^û^wurç / brannten 3ihun / febee ^^^Ib (ot / ^mober j. quintbn / 3f‘t^®rlt;*gt;* ^fç cm hath qufntfm / Icvól ij. Ict^ y^^wemtn fc^mafç nvnjJot/thue bar^u Ï^wUng ^ufeffUber/ tobe eö wof/ vnnb ’’’‘fc^e allee vnter emanber ju einer gra-^^n ©alben.
Aftrake SóftfcMben.
®'Jgt; gut ‘ÏSa(f(r»elctt6 óiTtief ade tóf* vbel c(cl; dief ßnb / fo man ein trey ober vierfad;barinn neçr/ ^•inb morgens /mittags / vnb nachts baruber Itgt. ifs heilt and; ben ISrebsvnbbie^Çr (td/mb UlnKcnnal/fo man es bac ruber kgt/ vnnb bamit ï»aflt;hct.
§)rV3m 9gttmo«i fevil bu wittz ^'|bacFê Hem / îerfîo^ mit gutem ßarrfem ^ffig/gleich entern bicFen pîti^z bifliUtera bann per Alcmbicum in ventre equino. ©eç eß in eint ©lag ölt bie ©onnen / ein SOïenat lang / ju^ ’denaren»
-ocr page 344-552 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^uralte b ofc S »^äben.
Sh i tj ft» ten fîcjn 5u ma«^€/b er ^dk b6 fe cite flt;ß«^ benvanb bôfc23rû(lber Weiber/mbièbetï'^’' Wurmam ^in^er/vnb uni ctani3en£eyb/ r nnb b en Tirebô / r nb =3lt;trïr m tn berîlinber.
^tm wet^ mb ^run 5tupflrmva(Tcv/i^^ Des k »terUn^ Q5lcptvej^/ ©almcpfî^’V Boli ArmenycDcô vJot/ 0a(mîaX/tM®^' pop aUfo / (bue tn etn J^afen / rubrö mit ^'|jï£an 5« emem btrfen rnup/brefie ni «^ ncr toebmiften/bap berJpafen auPduniö jnnen glncnb werb/ vnb aueb bae pu tuer/ (o mtrbtô fin pcmJÔcIffn nim i)4ot/Ô^M| baran fin halb vtmheilm von einer nwp fnfeb OSrunnentvaO'er/ fo^erfcbnitlui^’'’' pein/ barinn nef? ein (einine iûcblin / ^^ß^. vber ben fchaben ben wg ^mepnial/ wuö fen iß/vber ba o 9Co((au|fen/böfe^r»p '’P ©efebtvuipen / ben ^urmam Jing/'^ rinenbe Oelfcbencfef/aneb für bie '-Sraun im€ÖÏunb.
^uralte Ôcfiâben/wunbcn/vntib ^ram^ofen. « lt;nbsp;■ ?
0Jïacbe ein «langen von iauter^â*^^ ^iebin/ober Q13etnrebendfcben/ihu «^^^ gefebnbne .^gt;du ter bar ein/ (apeingut^quot; fnb barinn thunt wann ee oberfehl^^^^J'
-ocr page 345-^ârakcbôfêôd^^bcn. ?;j ^^ mans Wb{ fan / fo bdhe ba ben ©c^a^ ^^n barinn/auft ein mat ein gute )Iunb/fo «fuc^t es bie vnCiuberfen létaux vnb venu Set bic lt;Sc^âben:nint beiber (ep^egene^^’ ^taut vnb wurden ^ beibe ^otwurpen 0(511 ^iie Ära ut / ©trupffwurp mit bè Äraut/ ^laiv ©ilgcntvurp obn ba6^raut/^lant^ ''’wp o^n bas Äraut / braun Oietonief cn-^gt;^«ut/vnnb wuruzJpcüalhvclttraut vnnb Wrp/berqeghebeo ein ^anbvoU:fcbneib ï^ie^rduter vnb murpen mot Hein/vnb bd^ ^t bie (3cbdbm morgene vnnb abenbe üj. '’’oc^en aneinanber/ vnnb teg aümeg nac% ^fwbd^en vberbie @cbdben breit tvege-fiebbidttcr/bie frifcb finb.'Tiim alle tag fri fje Ärdutcr vnnb murren ju be«ibd|en. ^ôijîofft bewert.
)£»i vak ^utpuluerbcwcrt ju alten fd;gt;«ben.
'^im^Sinnatv/öanicFelïebeo ii. (ot/ •yelwurp ein (ot/weiffen ^epraueb-^SOîa
' I^iï/vnb ©let/iegticbeo ijJot borre vnnb 1 ÿluere / beuteb burcb «in bönno tudjlin.
•^ih 'Pu(uer tft gut ;u alten ©iebdben/vü '’’^nneirt ^»■‘»w -éóeber in Grüßen ^att/ ' '’«ö 5« allen faulen wnnben/vnb went we* 6«i|l
-ocr page 346-??4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^uralte b ôfc@4gt;^ben.
Ç( (fl an V fc^am/ober wer ficfj fiafjt / ôï^ bù ^aut abgefîrdflTt/ober geholfen ^lt;t / » fà^ealte morgen vnb abcnb bip pu(wlt;v «n» ^e Çcilt »nb truefnec gar balb.
^inaiiamp;crvA|t0iitpuIucgt;’.
^tm febivarpe USecFhcfbcrbcertbu Plt; tn fin ^afen / vcrflcib )bn wof mit ^aw/ leg ihn m ein Obac^ofen / wann b«6 5ewf anbrinntda^ f^nh^en/bi^ manbte@(«i Çeran^ t(gt;ut/vn noch iengfr bifj ber ^afen fitthe^ abfuit/fommi^n Çerau^/trùè j^nauff/ fo finbbie ^eer ju puiuer »(rgt; brunnen/fïo^ Fkin/vnnb fibe ee burend!’ tuc^. ®ip piduer i|l gut für ndv0d wac^fene JfH in ^lt;n Zingen / auc^ ï’J ObJattern/ vnnb allee wae offen vnbiten 1(1. Sludj ju ben fc^warpen ober gu«» ÓSlattern/ bietieff 0nb worben- ‘2?«»^ wenbie OJïeu^ ober^apen benepen/bap ee omb ficb fri^t : auc^ ju ben fïiefFniberi j €5efïecbfen ober gittrac^fenz »nb für Xi’ Q'rbgrinb: auch wer offne ©cbabenl*’^^' ^ip puluer foU man alle morgen »«’’^ , abenbeint[5un. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
5ür @4^4bcn/ftc fryen ait ober nfW» i’^im ©c^langenfrant/roten ^w®;
-ocr page 347-^ü r cite b 6 fc @ dp Iben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«y
^^‘^tRbdttè/jcamp;côf./DaiiôvoU/^dunidl î'Pf ôannn foc^ oie Cranter wot/ Oamac^ pf^O (ïu^/ebue tn ein junne ^hfc^ê/ feuba ’«ber îiaf^cnin etm JvijfelvoU Îôalfer/ I” Jlt;»ng cm (i’p feubt^^H auc^ ein (.Q5dffeï ^bû îUfe^en/ ebe ce feubt : bamac^ mm • wefjtfdjmtenMtiuer/lege m ôt'^ôann® '’on noten ifl/fo fd^micre mit/leg cm blât* ^tn/bae im ht tjî/baruber» C'e ^eUtS't^U/ bnbaaefc^äbem
@0 b» ein alte wnnbenb^fi/ ba^bubid; bo fotgli/bag fie em^bifjctcmnn.
^im Lorbeer nvfunb/ßo^ hem/tbu bar^ îu ©afn «ƒ.(. SÖitnoltj.l. feubs m vj.ma^ baffer / bi^ nuffbae halb tßeiL iöartmi lt;1^^ 5^^lm / lege auff bie ^unben. tf« ^hlt / »nnb ijt anc^ gut für bilt; J^uar^ Würm*
Sürbie gifteln eintrcffenlidj 2trRney.
^im bee Muffte von @unblt;(rcbenb(4trf teritiJot/gcßoltcn ©rirnfponf gumtlm/ mtfe^e mol/ ne^ ein tuc^hn barinn/ vont fletfe ins Iod).
I£irtfalbenföralteb6fc6«^ctbcn.
îîtm 3€ofettól/©.3o^a«eó(/iebe0 vUj. Jofz tempenere vaterdn^nber/ tbue bann
-ocr page 348-îî’5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 Ul'.'.Irr h^fc ^d^^ï'fn.
OfBonra U (m fafft/fpipig c Töeg f ft cij f’^ff^^ rot ÔJîûnçenfafft/jcbc^ I.qumtftn/ (i»^”’ einer glm wartu weröen/bodj 040 (^ « ’^^ fieOez OUD tbuc Dvmöc von roeFmem ^’'^’^ Darein / bt^ em ganç (wDe ©alben wirbt Soldenbf nimwei^ »ac^ó/vnD ^erpnv tin/jebeo tj4ot:fe0 pnn 5ewr/»namp; Ia^ wel l^ei^ tverDen/Docfj bae eo nic^tfieDe.®««” ntm^lcpwei^ j. (ot/©ilberg(etgt;.^lt;’llgt;^‘ brennten 2l(aun f quintltn /pnfuere allfö nuffo retneß/onnb t^ue eine nac^ Dem am Dern Drein/rn^ro wol ontereinanD’/ bi| W an^eudjt / Dap eo fic^ auffilreieben tafjtju pfbflern. IBunn man Das pfïafïer oom JVewr tbü wil/foU man /.qinnthn @d(fd/ fo^uoot m eim qmnthn^Ïofenól abgenbm tp/ Darem tbun/vnD fait laffen werDè.®tlt; erp (inDe ©alben foil man ober Den fc^aW mit eiie^tm Jettent Darnach Das anberp^a-per au|f ein i einwat preidjen in). ï5)ïe|prgt; ruden Dief / onnD ober Den fefjaben legert' , ^ann Der ft^aDenmitDer J;)anf (djiere^ benip/ Darjfman Die erpe ©alben nic^i me^rbrauchen/fonDerDaeppaperaHd«* | Su alten Ód^ite».
5ïtm ein ©ranafi^pffel/t^nebie^^*''’ aUc
-ocr page 349-^ôr dre b^fcödj^bcn. 557 ^'ftcbfi'aiiß/vnb fc3^ fùtrt nm Ç'Jîürffrvû tnisf Den fallt ^craup. ©amrt fç^mùr î’Oî ©cfeaöoi offt ^a btffft gwip/ »lU @otf.
Jïinfôfîkdjefùîb for dre pineFenbe ÔJjt^ben.
'57tm ^ncf^tihar^ au^ bev 2ïpofCff/vnnlgt; «w TÖac^a / feöca cm üierfmg / Q^JcFm ^«ff^Kt ein 6a(bc vtcrü'ngHa^amp;iircfj dn^ ^ïnber jergc^m / mutb cm ment^ fielen/ tfiuc bann bar ju cm lot xerpentm/ nibra ttgt;o( burcljcmanbcr / t^uce m cm ^dfe;« Hti. ^afc^cöcnfcfpbcn OefHags 0. mal nut einem fc^r (dutern^afe^cr/baft ftretdi bae ©rtlbfm a uff cm Icmwe tu eb lm / vnb lege auff ben fc^aben* ^’e betltgcTOijHicb/ Wan man ce ^cffp{j braucht
Sn alten Sihabca bic Uncf gewerr baben.
5ïim ^uplfcrdfcfjcnitMot/^tlbcrgfcf/ i.pfnnb:pu!ncrcvnnb bentfeee mot. b7tm l’ann^aumót lïó.tot/OÏofcnót vijot/'^cn renfebmati? dida/ OJÏepenffbmal^ v. tot/ ■Ocbfcnb'tamefcbmal^/^trfcbmvnfcbtit/ nnb gt;gt;rfcbm marcF/icbce «f.(ct/-öfbfciu maref/onb TBactje febee üti.foftjcrla^ bic S'aiptm/onb C^JareF unter etnanber / vnb
2gt;2gt;
-ocr page 350-35* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ürtjftebófc ©coaten.
rö^Kbic pufucr Mvein/ foc^c ob firttÄö^ fetor / ba^ context »bcrhuff/bt^f^bt» gnug wtröf : QÜann co l^ann anfa^ef flt;*‘* jutrerOen / fo mm tii). (of ÖJïafltX g^”’^ rpn gepuf «erf / ru^ro Parein. ^e§rö lt;’gt;‘” mie Jpunben / Du nep wol mte él.‘©iff P’'^ wirbt fart / brum mu^ man fit w ^’^ warm 'tSaOer legen / wann man fie bra«^ c^en wtl. è$ foil aberber febaben ^uver mit volgenbemwalfergewafcben werbet 5{grtmonien em Aanbood/ ^laun nafb beim gut bebunef en/ nac^ bem ber ©cb^b fault’ll: ©ann/efaulerz/eme^r ^lauitó er bebarff.
Ætn gut ÔÂIbh'n fur cite ©diàt'oi.
^7tm 3îofenél ein halb pfunb/ ©bfgt;‘^ botter nt/. lotz welp ©lap rem gepopen it’ll, lof z bermitflen rinben von .Reibet ein ^anbvoUtfeubomlf einander/vn»^ mae^oju einer falben.
Wieman einfd)*ît'en chupfl^fier viib maifF'b’ ©bne faul5ktfd) / vn^ «»d) o^ncwebfM^ gen/erhalten foil
^Im ©Ifenfraut ein Aanbood / ^lt;^^ wartwurp/vnb2(lantwurp/|ebeo IfH?^ vod/ ble ade lm trelfflgflen gebrochen flt;9lt;* ^arf^z
-ocr page 351-5ôr4ltcb6fc@lt;^.îben. ^ jj, •^a^ô/vnb feuHm«. OlJ^ü OSE^affeMn «impmbevn^afen/bt? vnib O.^ingfr lt;«n* fiebenz vnnb bemalt ßae Qüaffer in dm Jd^Itn : madjewarm/ nc^ejivifac^eolf tnfadje tnc^ltn bahttn/ bie (eg bee tage ij^ oberm. nia( vber / vnb aUweg ein truefene '«Saufcljcltn baniber.
tf in falben ju faulen flt;b«t»tn.
'5?tm wache vujlot/^arft/wnnb SO^epi# tnfchma(i? lebte »1). (ot/ iîerpennn ijAotz ©achefchmaf^ ein (. Qöalbnianhn/^tn# naro/^epbntlchwunbfraut/iebee iti|.(ot/ brannten wem fßr jwen pfennig. Jpaef bic trauter flein/vnb feube miteinanber/bi^ bie Krafft wol herauf fonipt / fo fepbe ee burch/onb trntfeau^.
Ætnfalbensutieffenlbcbern.
^im terpentin ij. lot / wafche |§n mi. mal mit waßerwol/ ju letjl mit Xöein: î^hwîb'îîS« Oiofenhonig jweplot / onnb dn wenig @ erß en mehl : nen Ü)?ai(felin barinn / onnb ßerfe in bie lâcher. 'Óbetï 'Ï^o bie (o cher tie|f finb / onnb faulenz fo fmb ein banbvoll -Obernienigz in ü.pfunb 1 meine/eine fingere breit ein/bamit wafch bie ((Jeher bee tage üfmal au^z onb ßrewc 2gt;3)
-ocr page 352-j4o ^órdkcWfc ©Arbeit.
bann S^ormentinpufuer nac^ bcm w^*^ fc^en Martin.
i£tn (tut ©alblin für alte ©djaben/offt probiert,
Oîïm ©djtvctntnfc^mafn iwe^pfunf-' 'ÏDvffOcIövroI au^ ben Q5;er«n era vRy^ (niyV ^eprauf^/ vnnö SWaßtr/jebeö inp lot/Mercurij lùblimati, vü,. lot/acflojÏca ^ary V.toi/vnnb^wep (ot QBac^e. ^‘’^ wadjövnnb fc^maf^^erfafj mitemanbn'/ t^ur bann baeanber allee Hem geßeff^*^ barunter / fo ^apu ein Çei HK^ gute falbe» ju alten fe^dben.
5« Ältcn ©ibaben en Beinen vnnbal^ lent^alben.
^^tnt-O feula tm/»nb getrennt jtürbtógt; puluer / febee gleielb »H ^ nufd^e vnter cm»' anber mit ^(ftg/la^ trep wall t^un ob «»^ 5cwr / barnac^ mac^ mtt jwep tljeil M^ él/vnnb etn t^etl rc^em J^ouïgclu©^^ blm barank.
Ifinfebrgurplïafïcrjn alten ©eb^ben/vort einem Kitter.
'Ïïtm ^tref enfafft/btfltllter ben per A-lembicum/ wafc^e bte dite 0c^dben ober Qöunben bannt betrage frepinaP»«»^ (egaUweg volgenbe pflaßer baraulf- ^^‘^ gelang
-ocr page 353-^ 5üvalteböfe@d;aben. 541 S^^uutert tuetg Jparu / vmiD £iuni^fra-‘ï’fntvac^e/jebee gleich »tl:;crh| lt;0 burc^ jmanber / nwe^ dn ’P|ïa|Ïcr barank» 'f^er ban bu (6 vb cv (eg ß / fo ßveme barrin ^lt;| puluere von ^trefennnben/ ba bao 'i'dß cbê ^erab gfe^eft/ ba 6 anber gebónez Ófpufuert/ vnnb burc^ dn @dvór§ftb(m äctabcniß.
ff in onfaubem febaten 511 ret# lilden.
^tm '5?cKdb(4ttcr/bic@anKn fragen/ Foß baß fie wol faffttg werben/ vnb (eg fie ’n bie wunben.SÖnb leg im@tnnaw/0alt;’ nWd/vnb TÖtneergrün in ÏVdn / vn laß i^n ^dto barvon trinefen.
5» einem gieffenben ©djcncFel.
Wm ^naian iij.pfnnb/ ^erfefjneibo ^a« Fdnuo groß/obergróffer / tbue dn giift ^anbvoH 0a(i?batgu/ laß in dm großen -^afen/ober in dm^effeltn mit maffer fie^ ^dt/ wie watete Q;ç er: (Scljüd bao wap fd in ein Äöbel/ber eineo .^niee heeb fep/ ’«ß )bn ben ^-wß f. gunb ober i?. barein fte(gt; ten/vnb bao alle tag iif.ober iüj. mal/xnij. tag Ungfj^dlt er bieriwifeben mt/fo ma^ t^c ober rinf tag ein frife^eo an. -^ierjwp
-ocr page 354-54Î ^ürdtebófcÖcKftbcrt. fc^cn b:audj bas cr)ïe/(6 weite ^«n fc^wt* (fcnöweröe«.
Jfmebel Vüiinbrr'öffcr/ju «[[m offnen mb vn* reinen dd^aoen/es faubeit mnb b'^dt von grunbau^Z bod) foil nun ea nid?t 3u -ßauptwunben brauchen
^im gebrannt '57aterfrautwa|rer tit* Wd^ / wan mane haben fan/ fonfï mócl}« man nur frifc^^mnenwaner nenien:bar etn t^uc^Iaun etn merOng/ ©almtax etn I^Ibcrt merlmg/ »nb lt;SaIç ein J^aubvoH» garnit wafebe ben feb^ben bee tage ;weplt; malau^j/ vnb ne^e ein tâcblin barinn vnb lege über ben febaben.
5« faulen Beinen.
5?im 2IIaun / @ali|enflein / »uni* ' Äupiferdfebert / febee gleich ml / ßo^Z vnnb feube in quot;IBaffer / »nnb bab bae faule Ô3ein barinn ^wep ober trep tag/ bae vertreibt bie fluim »nnb benfehwer* pen.
5amp;r béfe offne Bein.
©trewe bao puluer von ben bürreit ^4p|ïm/biean ben lt;^r(etn waebfen/bar^ em.Ober bórreCingrün/vnb puluere (6/
-ocr page 355-5tiraIrebifcSd;âben. ^4? ßrenx Das pulucr baretH:Oöer bas pulueif »on wol gehörten dpafelnußfc^alen»
ihm gut Psalter ju alten 0d^4benati teil Beinen.
T^jm jwep flucti Ïöacljo/ onnh ein t^ei( «^onig/ »nnh ein wenig QSaumöl/feuhs nnt einanöeriumpfla|ler: Mrvonlegtd* güc^ juglin »ber Den fc^ahen.
tü«nn ein Bein jnwenbi^ faultfl / mnb bc.-ginnt febwarn 51» wci-bcn/wnb fi«^ me^t j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lenger erhalten
mag.
^im 4einfamen/ »nnh Fœni Græci, Kheo ein gute |anö»ott/ ^î^bife^wur^ ein halbe^anhvoll/ feuhoinij.ma^ ^ein6/ bt^eo anfa^et hicf^uweröen/ fot^ue ein ^anbvoU Boli Armem har^u / (a^ noc^ ein weil flehen. 5gt;ar»on leghes tage trep mal vber / fo warmo her Äranrf leihen mag. 'Sao bringt wiher gut J^ldfc^/vnnb la^t fein ®efc^wul|l noch @lihwa|fer Ihemac^ fallen.
SBmgute halben ju alten Öe^aben/rnnb
511 offnen Brullen.
^^imhes^affts von breitem wnbfpipi gern Wegerich/nein von ©arbenfraut/ 2? 2? inj
-ocr page 356-j44 ^iirakebcifcQ^Ai^en,
Oöenttemg/ OJiafHieben/oher CO^c^’f* blihnfmfraut/^unA'ntrditbhn »0 ©t'nf»^^ ndjfraut/Oevê,cö(6 j. w.Uö^UifHtnvoioïgt; tne^r.^erbj^ iO'.pf.SÔÎepêfc^mai^/wâ bpf* iSc^ubinac^cr^arç / »nö cm pfimö Oveirn bârger f c^mcr/vntcrcinanîxrîfcç^c ce fan ôurcfj/l'djitttc Die fafft Oannn/rû^rd »w^/ la^ ober narbt fîc^enmwrgS feubez W^ btV fifft cmgefieben / rubr? pâte, ^ae çoft aüc fd^âPcn/Wc mt »on bc^ran^ofen pn^ 5nrôîfelô4gt;frtefd;iJben.
'57«tt frtfe^ aup^entÇtt milcbfc^mal^/»» botter »Ôfnfebê (i'çern/pbee ijAbt/tnifeh mot onteretnanber/pUb bte febaben baintf. S)oc^ ptewc^uvoiattetag cm mat betret« gepoO'en piducr von OrperfebaHen barnw. ÇÔnb wann ce cm halben tag bann gck^c îp / fo wâfebe CO mit mariné QBem fauber nnp/vnb |â(bo ban mitbifer faibè mit soar«’ mer hanb. brauch bte fa (b vnb bas pufiid ein baiben tag/ober auch ein ganzen tag nmbbenanberen.
5» ölten Ibdjc ren vnb möfei ieten25cntfn»
?iim J?ari; ein vierfing/iXerpentin ein Çaibemerfing/ ©Übergfet m. iot/geßop fen lt;oa(ç i/* lot/gcbrcnnt glae v.lot/^fi^ geiu
-ocr page 357-Sur aire b ofc öd; labert. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î4Î
genÇan^ÜjdotZber GummiBdcllij, Gal-baniOpopanacis,ScrapiniJebCô,doî/Pn Boli Armeni, jdot/ niacfjß ju einem Pfta? Jeer/vn lege o^t nbert-Ober. ^7im 0Ublt;r^ gktt/vnb Salis gemmædebee nO.l.%U9-tüei^ t}.l.@to^ aUce auffbae remep/geu^ bamrtIà’lTigxit.fot/ÔcIjelfrautfaiftvj.tot/ tâlreoIftvnbflKHtgvmb. Qôan«w ein Ugoberii. aneinâamp;frgelîanbê/lb beflreidj tie kbaben nbenbe vnb morgens bamit •Cöer.Tïiiïiï.V^’ftviat^eiUn ven einer maf: gefeiten | affen TBein/feub barinn ein bievling ebugefette O^Cepenlc^niatii'.^nn te mol gefotten iff / fe gen^ barju brep ^of ^laHttwaffer/la^wiber fieben/ bifieegc? niigbat / badman barten erfennenhm/ Wann man ein 2^ropffen barvon fallt ine Semr fallen/ mannee nie^t me^rbraijlefz fonbev brennt/ fo bat ee genug: bao brauch «benbe vnb morgene.
i^in filter Balfam für bbfe Ä.öc^ervnb alrcÔcbâben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à
quot;Î^tm ber Gummi, Galbani,Armonia-cijElemi Bdclli],Myrrhs,vilbO^tagir/ICs tfè j.l.audj }.l.»öpongrün:@to^ flein/vit öcup einbalb pf.guten ^ffig baran/vùbre
-ocr page 358-34« furdrc bôfc ©«^dten. wofiontcrctnantxr/vtW ((lue barjuXetvé-(in «ii).(t't/''-b^quinó( if. pfunb / t^ucö ^Üc^ mttetnrtubfï in an 2lknibhy »nnb brennt au^. OSSonunoic kscbnbcnfinö/btcRu* (gt;e« vor^tn mit dtn Qßdn/ vnnb fc^mte'gt; fie fcann abenDe »nnb morgens mit bim 53ftlfam.
Ætnçftitpflaflerjuaîfcn Öc^^ben.
'5ïimöe^ ©tfjmai^ee (o tmOJïepeng^^ famlet/vnban bc^ ^.(Jrcu^ fagau^gebat «rt iß worben/ ta^ co an ber ©onnen^cr^ ge^?/fc^«um co fein «b / nim ban gleich? vil ^onigo von einem jungen 2imen / vn«l’ rec^tÄernme^i/foviibu bebarffß/ wat^ ein Pßaßer baVau^z (egaße tag eino vber ban ©djaben/fo heilt er. 5)aoißbeo vvii lt;SecfenberßÄunß.
^örf(^mer0ein’neim ï^rfimcM/bcr gefd^wo^ lenvnboßmiß.
^?im OBintergrön iij. (.Q^herenbretf ib (ot:@eub6 in jwe^ 9JJaß weine / vnub la^ falt werbem^arvon trimf ojft ein wenigi 3Äac^o ij.ober bre^ mai wiber / nach bei” ban beréefjab fang gewehrt hat.
“îBeitter nim ber grünen Pvinben w« ^wecfholv ein gute.^anbvoU / ia^ in ei*
-ocr page 359-5ur bic Warden. 347 ^lt;vma^ TBetndwdIatfxtnftetxn/ geufj «ö biirc^ cm ^Tueb / »nö wafeb ben ©eba^ ï’encfftamp;ftmit/auclj wo eine fonß febmer^ ^en nróe^t haben / wann co febon nffbt ®(ïent|t
^nb (egaHwegen frifebe ^tebine^Wt tee ober ben offnen @cb^^’f*^^'’wb gebe ber ©alben inufOg.
^ûr bte ®arçcn.
»îùr bie QBarijen am ^eib.
5y^^fîrctc^|tc mit km Oko Sc* §Qianiino, (0 vergeben fie obn ^weifelz Îlim bef; ‘laffere auf ben Knidenblip men / bao an ber Sonnen barauf gebißU* liert worben/ wafcbe bte XOaruen barmit? onb leg bemacb bte geflofnc^tumen bar^ auffSo falle fie bmweg. ’
5ûr Warden an ß^nben.
^irabaeSebmak/ barinn bacbenifl worben / eo fep wao eowiJUe / onno falb bie ‘^Carpen offe vnnb bief / fo geben fie binweg. -Ober:
^im fahj/Seff/Sebwebel/bfovilalß be^ anbern:
-ocr page 360-Î48 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ttrbietpÄroc». onörnt: Xßue ein Q;|ytg banmfer/vnf »^ (cfje öie^dnö Oannu wok fo verge^w öi^ QBar^en.'ööer.'J^tm ^wibet/gen^ ^fP^ Mr«n/po^wo(»neerctnanöer : ‘iVafc^^ î)ù-Ç)anô mit / fo vergeben Die ‘IGBgrßc«-^öerrofefje öu gtviklm ofoöerSÖ'incfj^ fefjmahvvnb (ege vber.©ocb were « g«*^ Mßi)te ”^an?cn veuStn mh etm güW^’’ Gioeten^alirt getrennt weren / je vergeig''’ fie / vue waebfen nwM nugr.
n 'amen juvcrtffih at.
0c^nlt;nh ör 3Barf;è ntKÎ? ten ^ab Ö^^ ab/jîtewe '43aït(ienftirtï?geviiïuere baren’' ^6 fjUf|tvü!igrunbaujj:’6ber.'57aeb0eitï febneiben leg gefîo^nc ©c^webeî baraufP mb puw ibü an mit eim quot;îBac^ôKe^tK»' -Oberr^im Dîegenwafferauif öL^übbre^ rFen: Q^eßreiefj bie OBarßen bannt/ bip P^ l^ntweg geben. C'ö^Hfft vnnb iß betverf« 'Cher: ?7im lüeibenrinben/ vnb brennfn jn ajeberO^ïaebe mtt e^fj'tg an/ju eim taig^ Iin/vnnb (afb bie OBarpen bannt; -Ober« Kretin .^aiberic^ vnnb i^aubenfabt 1** afeten : @eiip mit faite maffer em^auge’’ barbnreb/ bie temperier mit ©aiijenßein/ ber moi geßoßen fepr ^iaß pe ße^en bi^ ”’’
-ocr page 361-^ûrbietÜarçcn. 549 bennfimötentaginctnem^bO : 99niW |lr«ic^gt;6 Dan aiiff ôte ^argen/fo vergeben , fie. ■Cber: I^im UH^e fd^wartte @c^nlt;^ gt;nbsp;tfcn/vnôfeuôfietntvaper. OJJii^cnifctbc 1 Gaffer wafefje ôte ^ar^enoffetoo verge# ^lt;n fie.Oôer:(eg ôtefôcljnefFen tn etn^a# fen/befpreng fie tvol mit @alfj / wnô mit tgt;tw«|flt;r/ôaô es gibt/beßrcKb ôte ‘ÎBanjt ^ûnœilôc Wanjen/an =ß«iibcn ober
I)cut,lid)en orten.
1 ©ebrnier fie moi mit Leinöl / ôae in ei# ner^trebenampefgetvefen/ vnô (ang ôa-tintten geburnnen hat t ©abc óann bae puluer vb óem 5trant ©ibenge^eit óarem. ^aó ebne bi^ fic berab fatten.
garble Warden «nffbent^opff/vnb wo fie j'inb.
'^tm weiffe ^raunnmurç / ôiepuôin 'paffer / geu^ ôa|fetb malfer ôiircb f.Q5ucb «febttt^ôap ee ein «lattg^gebe/ ôamit^mag Ibmjbe vber ôen tritten ober vierten tag. ^tgjl aurfj bas Äraut met barren / vnnb Po|fen/vnb baa puluer barauff ßremen.
^urbieWanjen.
^tef ^eitiofen/vn binb ße barnber/fo j nUenfieberab. ^^aot^ut eeauebanben ucigwarçtn.
Site
-ocr page 362-j^o 5ùgt;ïgt;ie=^5flnÊi‘obcr2fffîer4u^rt.
^ürbic Wûrijen.
^amiTdjbfn ©afft von Q?Col|fe wi^f* nntïSnnftaro:'ia^ co tool mit ctnankrfî«* Dm hilft (amp; eben merhe/nfe ob co dtfi^»’!'*’ fic.SUon Diefem-^ar^ mac^e p/bflerhy vnnD iegövberöie ^Bar^en Drepobervt^ nacht/ alle morgen ein frifcheo. 0o f^^^ fenficab.
körbte .Pillier efer SJiftcraujen.
/;gt;iin(rauöenjuvemcibert.
ï^ftUd) laß i^n ^u ^aï) ßd^fti ^^ oDerfcit (hm Die ^ó^ in ein uw«» '^^-Miffer. Darnach fchnethib’^ ï’‘’^ -^unerangau^/mit eim febarpifè ÓJ?f|T^''/ bi^eeblittet / manneeanffhort iubluiO^'^ fo (af; ein SfropffenoDer^wen von vol^^f^^ Demödlblin Darauff fallen ein fleinew^f^^ wifch6 Dann miDer herab / vnnD lap wiötc ein nettgt;^ Darauff fallen, ^ae thue fo lan^z bi(i eo beipt/onnD Dao eo fchmarp mirDf/p hat co fein genug. Olm erft en bei^t eo (gt;J weil hart/Doch nicht lang. ®ie erpc^‘’‘'
-ocr page 363-5orbie^BnErcgt;ber2HReraurtcn. jyi ^/tt mac^ a(f»: î^tm gute fc^arpffc 'ïÖatb^ «fc^w/ vnö vngdófc^ten .^aJc^ ^(cic^vit/ 8cu^ 70(1 |flt;r Oann / vnnö fop vin fag ober I*’’^*' pfl^cn / rÄ^re offt vmb. 3P ^^ wlt;^lt; 'f^®^PfF S^nugz fo fcHamp;ó etn wetPvn rubró quot;^olvnib / hp pc^cn/bip eewiber fauter ’^ubtSann fefjopffe hnab / vnö utm vn^ B^liJfe^ten ÄaUb / ber ffnngebfutletfep/ 1 ^acb ongar bunnf' SJïuplïn Mraup mit ÏXtabgcfi^epfften-éaugcn / brauche wie ! «^ben gemelbt. 7Bann ce nicht wil febarpff 8tnug fetn/fo nim ©afmtay/vnb 2((aun/ f(ub6 mit bem Äalcb vnb ber ^iebufehen/ '’nb brauche auch affo. -Ober: nim für bue ’®a|ïcr Qjffig/obcr brennten TVein. TBan es aber fchmarfj morben/fc brauch folgens be ®albcn;î7inr Knobloch/ gute @aiffèz tgt;nnb ©chwebel/ pop mof vutereinanber: 1 Garven feg alle tag ein neme ’PPaper w# 1 ber / bip ee garaup bérret/ fobciftebar^i »lach/afe ein anbere TBunben» ©ne ip ge« 'ï’ip vnb gerecht
em jjewifi Ænpnlufr julien ßunerftugen.
quot;î^im ©afmenpein / brenn ihn neun y ƒ / bap er motgfftigmerb / geup bann ■ Affifi ober brennten TÖein baran/ bap es wo!
-ocr page 364-Îfî Siir'^ie ßimncrcbrr Sffîerân^ert. wof »her baô pafuer qvbf/'vnnô ü|^ fùM^ bij; (S' emfm^net: ©fo^ 0.^(1 fffin/vnitö fc^lalt;ïP ö»rc^cm@tb: iC)f^\jfcù^fnt?u^ mich öer TBaP'^npHen /öfc auf; ben fal«« Raffern Würi^fm nt Pni heffen ©tei«-f/üfften/vn!) -O^Cmen/ße^ee wieQ;i}; o5(J' ©afpeter/jlofi ;u pn(u err^nh mm J« tHA (ot öeö bereite ©aiiàenfîenw/ij.fof j^epc)? ner '^Ca0erg^nen/nnfcfj6vntereinanamp;er/ »nb fc^5 »ber/man bie J^önnerauaen |t«^ weggefefjmtten worben: Ober. ^tinAr-fenici,Aluminis de ^uma, Gallarum rc^ centiiim,Auripigmenti,an. vnc.j. @te^ nUeo ffein/boc^ verbinb bub mel/bufl id^ Oampffnoc^ ©taub 511 birge^e/feubeiit ‘ïBcineltig fo lan^z bi^ fiej^r macht verlaf fen/fo fepbe ee burch ein ‘Xuefy vnb ruh’'*’ »ngelöfehten ^alefj baruntcr/vn/.i.OJJaffe aUeo in eint Q^eefin bttreb einanber / wr^ nachbörreeß auffeim Ofen / obérait M ©onnen/boeb nit ju ^dhlinjen / flo^wi’ |u pu In er. Oi^ i|î ein gut/aber garef ^V puluert^aß brauch mit bent Oefenftf.
2»I)icrciJ((cnanbfn jeben jnvcrtrnbr».
T*7int©eucbaumbldtter vnb laf bieirt wein (ißen tag vit nacht* darnach ^frfi’f’/ VBIIP
-ocr page 365-5«i' tue ^Biincr ober ^(firrau^cn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jd^ ^nb Btnbe vbet bj 2Ï(|Icm«3 «/.fa^/fb fa^lt; ^fifb«u^5K^cn/vnb^ei(cn/wtc(nïonbcï ©efe^tver.Probatum. •^ber: ©c^nctb ß^ Çintveg/0c Iepen wo gewonen. Oïetbe/bj ï’‘i6^{ut§ernaclj ge^e : Qxpreicfjo bann *«it ©aßt von (ftebbauniblatterober mû ©cbefwurnfaß'f. ®ocp muß man bue alle ^«âtÇun mû ber ©cfjelwinu.QTö ÇûÇif.
■^ber : -legbeß Gummi ArmoniaçijOber ©eraptm'/ß (ot tn ein guten Cfßia iij. tag Idug/bae eo jerge^e.^tretefjo ban auffetn -ieberftn/onnb (ege ober.
lt;5ber : QUannbuba? 3tglaßeraugbe^lt; Rbmtten Baß / fo treuß ben (Saßtvon ^olßbmtle^ baretn.Obenieg^farpffen^ galten barüber.-^ber: ©trern bao putuer von geßoßnen Äreboaugen barem/nac^ bem^^ab wnb bem fcfjneiben.Cbenl^rucE ben ©afft von ber braunen ^raunwurft baremavei! eo frtfefj iß.Ober:
^eg^en ©ebtetrn Von ben etngefafuneri roten@cljneffen/jum oßtermal barüben
§ür ^babetn.
*5^Jberbetn juvertretben.
§3
-ocr page 366-5(54 5amp;rX)blt;rBcilt.
€W3iw von einer ^afeiftaitö^rt ^^^aöe morgen dnfnfcjje 0cr€(n/’‘’n5 ®'^«tb ö$ SÖberbetn wol Oanttt': 3ïci^® hin» mit nfUbterm ©petefjd / fovttS^' Çct ce:lt;f 6 pp an W^mfr^en ooer quot;^t^c* über.
^7tmhc 3mlt;n/ fombern ^vnenfeïï’^ Oge»/ »nnö tobt finb onnb rofdje fie ^^^ wema tn 'banmol / leg fir au ff ein xneftz vniiö binö fie ober bae ‘T^berbeim OJJacb alle tag ein newe^z fo gebet eöbin*
weg.
(^nVe ^cë ^ierVten ^^eil^*
-ocr page 367-t)ev ^ûnffte t^nnb letfte
^armnlt;a(M9 frdflïtigc taflet:/ ^uc^ ethefje nuf;(tel;*c Pulucr vnnö lt;lat^ werfjeti/beg^ldc^en ©alben vniib ppafkr begriffert finbi
'^fie aïkrfüereffenhe^fïe »finö Çoe^ke^ *’bftmpte|tetrai-fnncfcl^cr5tï’auer/bcffen ïu^enb ptlfaltfÿ ^ennnpt vnb erfahren iff.
®Æ 3w 3^ofmann/ S^cnen^ ^ blömh’n / wolnccbcnbe OJicrx nenvepbeffn/ ^errageHumê/ ffPee yp.(ot/^J{aioran/lt;éauart ^fvfraut/(£r(ui!|'albep/©;cwötjlcfn/Köeö 1^6 tot/ ^atfaitt ofer '^epmenten 0-tof* ■^aff bk 5trdutcr alk ftem/ vnb mm wck^
kïiïO'ïukatnuf;/ QJïufmtamp;lut/tüciO'en 3m ,.^^lt;3cti«/$tmmetrtnbcn/€aröamdn* ^'' pan^fórneir/Q^ubcbe«/ ©allant/ ■^«kbotberbeer / ^tc^mmtfid / Joepttuf Welz gekbeck '-Seningcnkm/rccbtge# t^paffen gefdjaben .ptrfebbom/ ba imifcbê *‘tgt;«n5raivfrt tagen gefangen ik werben/
-ocr page 368-ä|56 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21 Kerley fr« ffri^ctÛâffcf»
jeDee iMot/nuefj SUngchfe^ @0(0/ 'P^*'^ (tn/Q:(cnD6flasren/Jptrfc^(rfu^hn/^^M^* fccrfic^fiftnhn/ieamp;eó plet, S^u^ewij.^^^ wac^^u pM(ult;r/|ebc6 wfonBeride/mtfe^^ allee infame/ t§ue öarin mfempel^if^H’^ »nnDgeuß dn wettig CÜïaluafier BarciiV fu^reöaeeewiröt wie ein ©alb / inatfe .^ftgelin Barank / aie ein ^afeinu^ grefl-^arnadj nim Bie geÇaefte .trauter iw^ fampt Ben Âôgdtn/fege Burclj einander 1^ ein newen fleinin Jlmg / vnB geup Barauif guten OJïainaper / (5piffenblu|ïwa(ffr/ C^rBbeerwalfer/enö Ovofenwaffer/ieBee f €9ïa^:3}ïac^ Ben^nig ve(l iu/^nB wann Ber ÓJrac^monat new iß / auff Ben tagß? Ben Ärug §a(b in ein tmefnenSanB in ein tieffen Äetteniaß ßeben/bt^ auß'Ben tag/ wan Ber anBer OJîonat wiBer new iß- San «im Ben Ärug wiBer auf Bem teller / pig Bie ^rûe rein ab/ ennB ßop Bic CJJaten; in einem SKörfer / tÇeile in in). Q3renn|tBn/ BieinOBaßer ße^en / vnnBtbctl a nef'fit Brucin Bienv..^e(m.93ermac^ Bie Sein* woI/vnB brenne fein lu (/Baf ce nic^t ßebt im.f)elm: -inf BieSVîaterpnic^t garauji' brinnen / fonBer Bae ee noch feudji *’^^’^’j
-ocr page 369-! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2fllcrIcyFf^jfi«jteïrlt;tf|ër. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5^7
fenft wirbt öaewaßer biffer. .^afbicCVïa«' S^ fUfbr halft / (o volg mit ^cin nach: ' ~^6thueancin/ Daeifl gutfiir Wlt; arme j ^tut ©ae rrfï aber ip Me aiMbin (Tarfuiv jlt;h»af|er/rc^tAmamp; giif/wic (ö’Jörfl Ovu^’ J’^lfoó 2(nha(t/v0 OJiayimtïiaiw bem ei^ Pfn befommen bat.
©fbrlt;iti(ö viib Frafltbfgtrafffrö.
©0 cm CJïcft|cb ^art vcrwimbt wirbt/ '®8tb (bill a (po halb bifiQl'aifcrö üj.lóffif^ ^’^UjutrincFcrt / bae erraffet bae J^cr^gr«' ’^^t / viib lapt bon Jocr^m bie.^ra|ft nit '''f^t^cn. 0^6 webrtt bê @c^(ag / ber pÇnî’ ’ttac^t/ï)(i^ fc^weren greifen .^ranebbote/ J’bb gibt greffe (tdrcbc.Q'i’ magane^ lual-‘^^J«tfür bè fc^(ag vit feijwere^ramf^eit Swauc^t werben/ifl febr gemifj. 3« Ö*‘op nn -^wgaunb mangel ber ©pei^/feU ber ^J^mfe^baewafferefft tag »nb nacl?fge-'’J'‘^uc^cn 1.4 effclved/bae .Raupten pulp Jwn bamit falben / baß erhaltet ben îOîh W bep feiner Ärafft/ bat 5ôrfî Oîubelff W^’^Strenof animfelbeprebiert. ^tn 1 J‘'‘’ncfer/bermatt»nnbfrafftle0ifl/ ber ”^*tte bi^ wafferß offt f. 4ebrelven vnb fal«
benÄepffvnnbpulffabernbamit: (Je S3 »)
-ocr page 370-3Ä8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sllcriey haffnife W^O^*'»
gibt ^vo^e Ärafft/ M^ ma am^ weiM^^ ^ar franefe mafte 4^cufvilma(6 «»tt^ï“ ^fffcrt barm« finb auff gef^akenwnöff^ quieft morden, ^ern ber Äopff fcè«’«** jft/ünnöwehe t^uf von hart ent tnnffd^ oöer an öffn »rfachen/ ber faîbe ben Äopn Garnît / co vergeht alio halb,
^m fd^manger ‘^eib / bie febstuep vnb matt tfï/vnb bte^rucljt matt beftn^^ | bic trinefe Di^ wapcro ein ^ o fiel voll/ f”’ nc^ccin^mifacljeiittcfjlin barinn / vnnj (eg co auff ben ï^abd / vnb falbe bic Puir abernbamiftiöao erquieft ein ^inb/wart nun ein lebenbige 2lber in i^m ift : ‘33iinJgt; mage auc^ cm IBctb brauchen in erlebte' (Fen vnb anbern erfe^rbcFlicIjen Zufälle»-
Qßann ein ÏCetb Äranefet lum gt;^i»^ foil man ihr geben ni. ^üffelvplt. '^ßlt;””’ bae .^inb emgehet/bao erhaltet bao -iOtriS' blut / vnb wehret bem Schlag / ber ft|t^ re ÄraneFheit/ber ohumachf/bem^r^Pn' vnnb gibt groffe frafftber CVJufter »n«^ Äinb/vnb furbert bie Geburt.
Töann bao nad^fommen nichtvoJ^fquot; will / fonim bao QBafler warm /1^^^'^ ÿîgbelfchnurbarein / vnnb falbe blt;*dW‘|
-ocr page 371-SlkrlfyMffnftcïÜftflVr. ' ^69 ^i^ininb/ nie batö voi^ct bne twc^fom-nifn-3|ï öitmale bewert in greffer not.
lt;Öan enn Tßeib bie OXntter anfffleigtz vnnb gan^ erriet en wilt / bie neme ein rep ttenéc^wam/vnnblnp fhn rot bi^wap« fere sieben / legctbn in bie öefjo^/ fo fee t ficbNeO?hittcra(|cbaf55urecbt 'vu flef t, nicht me^roberficfj. Q'3annbu baewap r gebrauchen widt/fo paît rechte nw^/gib i langen gar wenig baroon. Siefeoaneoifi bewert/ »nnb war^afftig erfunben. @ett wéUe binfur fein göttliche ©nab barjn verleihen/'^mcn.
^^aorote Aquavitæ.
5îim guten gebrennten IBeinni*. ober leeheOJïap/ben jeubefoofftab/bt^ einle* nine tuchlin jwep léniger breit / banna genept onbangejünbf judfchenoerbriót/ ober bifi ent PHaanfeber / barein gclegp on ^,oben fallt, ^uf. Oïah bip brennten weins/nim inipfunb groffe Ovofmlm/bte ma^ man alle en9wev fehneiben/vnnb bie ©teinlin fauberherauf; than: Äen breûtl Wein foil man in ein greffe» ^(ae thnn/vil woloerbmben/ b$ fein geruch herauf bom. S)ie 3iofinlin aber/ foU md in ein verglaf »
83 «ij
-ocr page 372-5^0 ^Kerley FrdffnVfett'aner.
Jen ^afent^un/öer n/.OJîa^ Ça(f/ben^lt;ï fett mit fc^dnem fnfe^è ^junnenwalf« fitUctt/vttnöbcpnt j'cwr abftcbcnfalfctï/ 6t^ fö febón rot wirbt / wie ein roter toet«/ fofoU matt be^ maffere j.CVJap bureb eitt wet^ (emute tüfbfinabfatj^eii/onnbin emt faubrett -Rafelt n mof vermabre. ©en /gt;v fett aber bepm 5emr foil matttt miber oo^ Qöaffer gteffett / vnnb bett bntten tOeil (affen emftebeti zbarnaefj bureb Rvè^” burebem ^tueb / vnnb bieOÏofitihttwol außmtefen / fo bart afe man fan/ ba^aÖ^ frafft beraub fomme. ©ae maffer fod mart miber in ©afen tbuti/barittn ee oor gefow morbè/ benfefben in ein Äeffe( feben/barm man bifîiHiert/vnb bae ‘ïöaffer abrieebert (affen/ bib ^^To bid*wirbt mie ein gekitte ter ©onig : ©ariimb man ee niebt jube^ efenfoff / meid ce im biftiUier ^eugbt©b ®anrteeifïm:lt;ein©oni^/ fo^eub ^^^^ incin©4fe(in/ fe^eee^ubem anbemge^ fotttien maffer/onb berfe ee jii.gu ib ©î^^ beb obgefebribnen brennten lÖeine/ mirt ». (. gimmet/OJïufeatmie / @a(gant©ïe^ gehn / febee ein lot/ bob bie îBurb H««*' vnnb rdbe fie bureb n» ^i^ ©bw^ ’” «”
-ocr page 373-SdlciIcvFiafftictc’Cfaffer. 571 ^tßinw ©(aô/an be obgefc^nSne wnn/ ^niacbe wol mû einem Xatgltn / non j^^i^enme^f vnb d’petffar gemac^t/Mfj *ûtt^amp^'l^ery^ fem/fîeUe in ein ^rè^ S*9JfX0ihflunlgt;:bocIj M^ bac OBaß'er im Heffel mc^t ftebe/nnb bac ec in fîetev g(eû f^ev ^Barmmbieibdaß an einanber erfah tw/ bannfaißeben quot;Reinvent ©ewnr^ «b/ in ein ^ro^ ©lac / vnnb t(me ^n eine»: wa^ bec'Peinez beranfi bet QBiinjge»« P^mbeniß/ bec roten erfien maßtre von ben 3iofin(in ein maß /vnnb beebieFen/ bac man nennet bie èülfigfcit/ andjein «laß.SV^acbe beßeb 511/vnb l'cijmencFe moi »nter emanber/fei? n). tag in einer tomben «uff benOfen/febweneFe oft/ fo wirbt ec fcbdnlauter/vnb feijt ficfj bie ^ effen :boclj baß b Öfen nit jn ix iß fep. Äarnaclj trad ec fein lauter iß/ fo foil ma ec bureb ein bi-'i eFec tuebiin (anfen Jafen / vn nicht bnp burefj noten.TBan ec nicht gern hinburch^ faufft/ foU man ec iriber auß’benöfen R^ hen/baß ec fich gan^ mol fene.
Ä^.^oiuat» Steifen Yi'uffci'ftirt'cu bhiaf^/ lun^tenonb alten.
7t(m ber grünen ebkn fieinen toah
-ocr page 374-?7î ^nUiîfy Fmfftifjc truffer, bcpentrann fûbfikt/twv werhW^Ç“^ fiafniU'/2ùîibt’i‘''Pari(-:fCiriKr/'0^cgt;V’iin-' )camp;c6j.(. 3«vf^bticiï»6/vnî? (egi5aiïf6îHf‘’^ men/nnf cfj6 vnterefnanber / gcufl'c f. fp‘’^ garguten OJîafuufier buran/ tu fin ^tniiU ^tuntcn/beife woJ^u/bj ffin2)atnp^öat »ongc^if/iu^ jlchê rinf. tug vil naebt^«’^ narfj fep^c ben töftn / von ben ‘Wiirwti bureb ein rein tuefy flo^ bie nmrb ö^r Hfirt ineinfin OJïórferz (ego bann tviberin btn OJïaluafier/ burinnen fiegetvaiebt awrbi/ brenne auf} / in einem îôrennfolben: 1^1 xmben tn bue @iae / barein bas '^Buff^f tropfft/f J^wövcil frifdj Oibepenuvnl ce auf gebrennt ifpfo versvare ce svof. @o bit fein COïaiuafier Ça g/ fo nim ben befw QBein/ben bn haben fanfî/^ann fid? nul einer beforgt vor bent fcÇ(ag/ ober baf ff waô barvon eniplinbt/ob baf pt ber fepia^ fdjon getroffen/fo neme er alle morgen ein 4óffelvott/i). funb vor bein effen/ vnnb 5« naeÇt/ivann er fel?taffen svil geben/aud? (• ^óffelvon/üj. tag naeÇ cinanber. ^^nff*’ er tage ober nackte / ivae oÇnmaeÇt ober ©cÇivinbcl ober bergieieÇen befinbet/fb neme er aucÇ j.
iôffelvoU bif maffers en^'
^fkHfyFr'frn'^eWcffee. 37?
3ß pffc probat. lt;^fKc^c machend burc^ flu^ bem gkteb/an^m b^ fic für tsicSalbcp ^ananbabfunun neme/ e.ueb «h vurhng.
Wie luan^aö pci Unwaffer ma# eben foil.
“^ïnn i.qittnt.bereite perUn/vnö lïicbtnt von j. ma^ OJïapentinv / mb n 2lcbtbei( p ma^ O^ïelinenivaper/riibro mit ben 1^er# lin wol bureb etnanvci/tf^u eo in ein 0ldp hn/vn verbinbo beheb. $tp tft eiav ein gut Waiter fur -OÇnmacbt«« ^ vber iv«nn emo fonß fcbroadfifl/f töffefvoll ob’ |wen bur# von getruncFê.^te per tin folle mit Üèofen wa|fcr abgribè fein ju folcbê perlintouffcr, Xia)ftwafleiponber(5:auinvcii ©immt/ fin (ß;d)t / 0bninad;tcn/ rnb indien fxiwacbbc’* reH/ol)nfdgt;ab£n5ubiaudgt;cn/ j. CS^ehnvoH oberrneb*'/ n«lt;^ Öl^^^f brr fad^cn/ I\ii)# brem^nb alten Itemçn.
5ïitn 4;auanberbSiunenüij. pinbvoU/ Otofmartn/vft iorbeerbUtter/ jebee-ii bût) voll / -Cuenbel ober ^ienlin/ ein bulbe punbvoll/blaiv ©ilgennnirl^/fonfl ilep# bebourn genant/viijlor beobeßen uiiffer# le^nr^näeto tMo(zO)îufcatblut.5)?ufcut^ nue/onilubeblin/jebeoj.q.gicbtfôrnerj.l, bi^ allee gpo^eVfoU mdm ^nbipurfd*
-ocr page 376-574 ÎUkrkyFr^fftiçfctÜdffen Èent^un/ »nnö Oarâterfe^utfen ij. wa^ ■éin^cnbluftvuffcr/vnö dn wm^dlamp;aU 6c9itgt;aircr/ï)arniu^ trof »ermac^f ßeW Mf fen/vff »nj.fag/vn ca tdgftc^ nibrcu/vcl-«cnöa ötpiffterett.'j^Jnh fo »ff f.tm^ e^ng« fabHic^ ïgt;qïiütc2t tvo.’bè/feU nun ö^ wikr m Mofben fchiVf cn/vnb jtven tag (affen fîf j^cn/barnaefj tviö’mit fid^ ftttlid) öijîtttù^ ren. quot;Xlnô fo ;. »naf? affe bipiKtert tvorben/ fo(( mana tn eine @(aa bemalten / wof ver” maebt/ba^ ipöaa rechte »nnb beßeeinjU-nenien/baaanbenftaiicf^ßut/abermrfjf fo Fraffuß.
Pcrjdcbno^ bcö 04gt;wa(bcnw«f|lt;îrô/wilt; es }ii mailen.
^t in junge©e^tvafbe/bte neeß in'^t^ ^Y(n dgen/ber ©ef^tvafben/ bic vorne am f)ah braun /»nb in Jgt;iufi'rn au^jü^e«^, i^aben an ben fe^tvän^en lange Rebern v|f betben fetfecn/berc ntm ein ©e^pef nß iHk ober v.vnb nun ein gufen fîanfen Q:'(îia I« cin.^arcn/»nb teil (eben ©c^tvafben in b’ mitten voneinanber/btegrofle^ebcrnnt tV(«ge(n vnb feßtrannen feßneib mitdntt ^e^eer ober COïeffer ein wenig ab/ boeß bi bte ^ii nof^ im éc^waïben bleiben. ^’^
-ocr page 377-Sdlerfey Fr^fftigfc W^fftr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;7?
kg nac^ emaneer tn ^ffig/ alfo ba^ b’ Q^p figaHweg cm pHben fîmger darüber gebe/ DccFô $u/v«b Ia^ p wg v.ober vMlcÇcn:a{5 Mon mm ju upéepoef (Scpmalbcn/ vpL guter 'Bibergeil/jcrfcpneiöbtc gar hem'' t^uc unb rtufebe vitter öießc^tvafben/fu^ noch em tag vnö nac^t nut ben ©epmaP be tm^lpg hgen/ató Mn nim bic tsepmaf benvitb Bibergeil /t^uc fie m cm ©ia^z ft^e fie in ein Balneum Mariae, vnö bißiP Iter$ auffß Peipigjl ancntbalben wel ver* maept/ bapfembampff Mrvonge^c/ fo wirbte pbon lautc.’-^ip walpr nuepterge truneFc/ijï ein gewiße 2lrçncp für bic fa U 2 be |ïicpt/vp allerlei vîpte^ vermptepet/vü • Wan p^on berOJ^nfe^ v-pr bamit belabcn wer givcfenz fo foil j^m boep volFoinenlic^ ge^tofffen werben : nnr mail bip waper inp tag naep tinanber nüchtern ein nimpt/ cm alu Ö^enfclj / bep einem falben ober jim* lieljj lt;!;pl0petvoil/ein faugenbo 5îinb aber nur etliche tropfßm mit CVJnttcrmi(cp/o£f allein mit einen weni^^«cTcro / von ivcgC ber fiiwrinz vermifept. C\' vertreibt and? ^irmviuigfcit wnnberbarlteß/ vinp tag nadicinanber beo morgens cm wenigge*
-ocr page 378-î7 ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2l{icilcy Fn! ^n^e Waffer.
(mefCO / nad) (îcfeçdmhvû bce ufuré öcr 'Perfsn. (fe iî4rcftï)â67;)n‘HvbcfaHan-öcre ^rvnfp/rewijjföc ©ïa^^cn/vn nwebf tt'fù umb Die ^rufl 00 fleb Der Cilïenfcb »or Dem fefjhg ober ön.Mft@otfc6 beforgf/ tfe Di’O cm^ctvi|;pj^feriwtif fo OerîÜîertfeb Helfen f.f4lt;| tiuoDcr iü). tmebtern emiïmil* djen tï'^löffef voll ctnnmipt/vfl feiere Dca pro ü.nMu( bmuebtzjeDee »mJabgebÖrtd ge|îû!t : Doelj Daa er j»»or sool purgicredf» ïÖt(;iva|fcr tjuuieb bewert für Dê febtvin« Hel/giet^er ma|fen/wic erft gmelDt/emgc «oiiK. 0:6 foflè ßefjaber DiO waifcrö febwä gere ÏBetber/oon we^en D’ lÏi «ebf/embab ten:»nD wer ee fonß brauchen wil/ foil toe-Der fuir ÄraiU/ nocbfebioemm ^Uifey «oeb Pfelfcr/oD’ttsaa febrobci fUcb reiiebf/ e/fen/and? adeo wao bn^V^er natur if nieigt; Dc.0oaber einer Die I’adeO iSuebt bat/fod er ficb Dee ^Ccino aannheb entgälten/ ein »leitljeiOarotm^.
Wie man Ci» ii« fö '^ «‘afitwAffer ind# , cbm foil.
5hnt .qiit 0Ïofeiu»a|fer fmaf/ónD fo»ii guto ‘^Jaluafierö/tbu Dar;u n). ^offllved ÓHt6 Q:||igö'^ Darna eb mm üf- lot Durr po^ meratv
-ocr page 379-2WcrfeyFraffti£tctr4f|Vr. 377 Iït(ratt^cnfc^f(ff(n/f(etn ^erfd^niKe/ Dûn ^««««blt;rblum?/öJC Mar6 oö(n'/.aU futö/ )-»whn34vn /Jot guter ^^vgdm/grob jets* |to(îen. .^ifeômgt^ucafU infamen m cm glrtfin Âclben / vnô lufi in putrefadionc ftebtnx'AMg wol vermacht. 3)arnac^ fî^ lilÔÙre in Balneo Mariæ/ mit IinOcr wdro mm? foütl amp;ir muglidj iß» ^nô «1 ôae bt^ pittiert waiter ^cef ij. ©ran gute^ifenw/ »ermac^ô fc})r mof/ vimb lap ça an cnn fû cbern ort ge^en.^« ^tt^if lt;0 wirbt/ je beffer
^nitmcnraifer junudjen.
l^im guten außgeWOnen g^inmeti.pf. |îot) i^nbafj er^afeUebtwerbt / barßßni nie^t burebraben : baetbeif intrep tbetP geußean iebeß ein I)albe map waffenv/ von frif4« '-brunenwaffer / laß vbemaebt al jo (tehen/vn t(m aUweg nur ein halb maß vff j mahn ^afen/wann bn ee brennen wilt/ brend jubeb mit heute Jemr. Q’tlie^ nemi in einem halb pf. ^unmet / ein halb maß 3iegenwa|fcr6/laßen6 vier tag ßeben/wnb brennen eo bamac^ |anO-tauß.';4wlji beßer iß ee/ wann man vberacijt lot gimmet gwblee^t jerhiitfc^et/ geußt anbertljalb »terx
-ocr page 380-57? Sdlcrky Fr«fftt£fc tVâffev» »terffinliit waffere/vn anber^afb wVftÇlt;lt;^ IWj^utîwcmô/ fafhö üü. tag vffö befîvfP beeft/ in einem f alt en Metier fiebert / vn»'’ brenntö barnac^ fittheb auf/vnb wot '’^J'^ luticK.^bezmim 'gt;$)orragciva|fer eirt ^«ilt;gt; nu^/hbad) ma^ ÖJïaïuafler/vrtb eirt vtd'^ hng ^iinct/iaßxtWf mg in putrefaâionc peben/bißjlher^/mie gemeibf.
Aurum potabilejunwcbcn.
Tîini wüfmap beeanerbefert vrtb pat’’ efepen Iï3eine/vnb fo er natürhebrottve’ re/ nit geferbt/ vnb ebn alle genutefjt/wett er ber bep. 'larven mm aUmegert tritt^’lt’ map in einen g(4ferfn jvoiben : feboeb ï*^^ er nicht über ben tritten tbeifvol fep. benen trittbaib maffen bipißier in Balneo Manx ein ütcrtbeiieiner map / mit fb^f^^*^ linber wdrmin/bj ee aUrneg nur jurn fó»P ft en ober fec^pc grab gebe, öarnacht'cbajj btfn abgelegnen Spiritum in emeirtgtop fê ‘Ïöapperglap mol vermacht.iöae PWeg^ ma fo fich im gidpm jtoiben angebêeft/*’'’ babinben bhben / magpu hinweg giefftf’^ vnb TOtberumb trittbaib map einfepert/ »« barvon ein viertheit einer map abpmh’^ ren/ wie vor/ vn auch m bem anberrt gr^r
-ocr page 381-âilciIeyMffttçfetoafl'en ^gt; fert©he bep öem ab^ejognen Spiritu bebaken. ©aôtÇue fo(ang/bi^ bualhvcgj »on 5cblt;tt OJîalTfnctnnuO abgewogen »n bijldteu b a (P »n enöbefj von bifcn nc^^t^ 2iJ{af(en ac^t maß abgejogert / vnnb lt;«fa^ men in et 110 ober ^wep greffe ©fafer ge^ braefjt^aff* 21(0 bann mm von bifemab^ Öejogne Spiritu tntt^aib maß / tn ein g(4^ fin Kolben / »nnb nbßra^ter barvon mû aUcrtinbeßer tvahmn / aJo (mm« mügheb/anbert^alb maß : benfefben Spi# ritum t[me tn etn ®(aß mot befmac^t/ bamacb mm abermafo von ben acht OJap fen thttbalb maß / onnbab^rabteraber^ malo anberthalb maß barvoit/ biefcbütt U ben vorigen anbettbafb CJ^affen. bfoeb Ba^u von bert acht OJîafîen trep maß/ bar^ »Ort abßra^ier aueb anoert^àlb maß /Jo ^aß bu a(ô bann jnßtmen gebracht funfft^ halb maß : iöao Phlegma magß btt fonß ittbeinem nutzen bzaucIjtOtbervonfönffc« ia(b SWaffen abgewognen Spiritus nint \ anbert^aib maß in ein 'Kolben / vnb btßtl* tier barvon ein maß / öoeb baß eo nic^e fcbrteller bann jum feebjen grab gebe* ^nrtöbiefen abgewognenSpiritum tbn^
31'4#
-ocr page 382-589 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2(llerleyfraffti{jc W4|fer,
tn ein @(ad zvnnö beware an «net fa^ ten flatt wot ver macht, ©ae t^ue / bi^ 0« »on benttu. QJ^affen inbertrntenonb Ift^ peniDtjïillatton abßrahiert »nDjufamen gebracht baß n/. maß / Die ßeU tn eine»* groffen lÜaffcrgfaß fehr mot vermaebt^ an ein faite ßaft: aie bann mm von ben# maßrenv. maß / abßrabier vnnbbißiWi^ barvon j.maß/vnnb barnat^ von ben vbe^ rtgen anbertja Iben auch ein maß/ fo baß« vberig ij. maß gute gewaltige abge^ogen^ Spiritus, weichst mit bem rechten hamert gcnennt wirbt quinta effentia, von belt acbi0g€Of?aßreüabßra(Mert/iubem Auro potabili. ©iefeiß maß thue in ein QB^P ferglaß/ bae oÇngefa^rlic^ mcf^raleiV' maß faßt/f^n barinn ein pfunb gutenre^ nen geßoßnen 3ucf eieanbi/vermacfee ßb' wo! mit woigeweiebtem papprinein^t^ nine tucblm gewidiet / bann bae ^aeb^ wnbt fonß von ber watmin hinein feb®’^^ i^en/vnb feu bae ©üe ^inbren^fett/^tW ein warm e^ß^ en/ober in ein iS^apeH/bn mit Öfchen außgeföUt fep/ vnnb mach JJ finn ^olfewdin barunter / alfo bae bt 3fe^en nic^t gar ^«ß / fonber Ji^’j
-ocr page 383-SWcrlcy Fr^ffri((e ÏÜ«fpr. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;58»
^avm fep/vnö fofuicr affe öcn ^nffewatp ®^tnMcflt;r quinta eflencia ; vnö fo i'll bt-n bitkorürf baß/fo fat^c baß rem ah tn dn lt;gt;n{)cr @(«6/Due fauber tp^ama^ mm ^)'‘'gt;‘gef£b(a3cn«€5olïgt;f4f€ftrtauc^ wet v«« f^aumpten ^on^ au|f em halb ma^/fa^ in Wol warm werbe« / »nnb t^iie bann bù Me^lagene ©olOtâfelin 1« em verklapte j HUbere Âaebd barem/ vinibfcbh^ßwol ^nre^emanber / bafj man bit ©olbtiifelm nic^t me^r filjet in bem J^onf^ / vnnb gar , în^gangenfinb/barnac^ g eu be in warme *®^*IFer barein/ to fällt baß @olb jwgrnnbz Jjnbgeup bae Jponig ab/vnnb wafcb bae ^olbhublm garwol vnb fern/vnnbla^ , 9lt;’rwolertrncfncn/ »nnbtb«ebifenCalgt; cem in bic quintam effentiain , bi^ ee («luiert Wirbt: barnatb ftig baevon ben «berigen ^olbbalebab: bann bic quinta dTentia mage nicht gar/ ban bureb lange Jidt/fo mane in ein warme Ovo^miß/obf Balneum Mariae fe^t/foluieren» iöamach lauernbie abgefaigte quintameflentiam n^'i^fvlgenbe Species. Recipe Specie-tuoidiatabrae voc. j. diamufei, drach.
3(2(a if
-ocr page 384-?Si aÜerieFtr^fftijje Wajfer. vj.diamai'garitijdrach.v.diarrhodôàbb. drach.j. s.diafhamaron,drach.s. §i(Kt§ 1« (ot/^ngbirn OemgeferU f. lt;|utnt(ïnï 2^1}UC6 adee m bte quintam cdcntiani) vermach bas ©he tvo( / onnb ßtUe in (’^ fawe ©tuben / binbrut Öfen / auff 3^ fdjen / ober in ein fate Balneum Marix, o^n^efit^rtte^ «ƒ. woeden / jeboeb baebu ee alle tag cm mal ober ^wcp unter einan^ ber rüttel jî. Q33ann aber foldje ^ett vd^ rneft/ vnnbtu ebmtber abfepben wtU/P’ f elle bas ©(a^emtag eberfeebö a»jf d** falten ^oben / vnnb tn foleber J«« fo® bneentebtbewegen/noch rûttfen. Âoï^ nach faigô tn cm gam? reme fauber^ €^145/ unnbf^uebartnn j. fotbe^ befielt ^tfame/ unnb f lot bee befen Ambix grifeæ/ vennacb bas ©benut bbcb^itt feil?/ nut gutem reinem Qöae^e mit d* nem (einin tucblm vmbgefebfagen/ bat^ nac^ ein geweichte Pergament barÖW gebunben / vnnb felle an ein gewarp nice verfcbleßcnee ort / rüttle ee bei; wß^ einmal ober ^wep vom hoben auff / If fo obugefabrlicb iwen C5J?onat lang p ! Çen: aber boekver ber^eit/ fo bu«^^j^
-ocr page 385-3inerIeyMflrriÿeW4fl*cr. 385 fepbctt ivift / füll «0 ein QBocben oamp;cr trep »orf^in nic^t gerüttlet ober bewert ^^f**^ t’en, ©amac^ f^i^fJ gan^ fdwberh'c^ ob / in ein anbera faubere reine ©iae/ '’unl) vernwclje als wo( ön fanß vnnö wagji : ee wirbt bannoebt innnerbar evaporieren / vnnb ficb verderen wóh *«’ fo bajî bn bas rec^t warbaffeiir Aurum potabile, wefcljeö volgenbe Xu^enben Çatt. (Î5 erhalt ben O^enfe^en bep fei* «tr aefunbbeu vnnb natuHic^en strafften *ttt^r/ weber alle anbere ^(rçneçen» ©0 M«U aneb ^w SSKenfeben vor uilen , ^taneïleiten / fo von ^4lte emfpringen/ “^e vor bem feblag vnb tropffen/^e.^ob^t '’^|ï groffe Ärgift bus /;)irn ^updr^en/ I '’'^raup ba faite jlu^ jnnen finb/bie trüeb'^ Jttesan^. ©oijlancban^viier ^ocb3^^ *^«tt 2ir eten ©rfa^rung gewi^z bu^ bes , ’öetne^ allein ben OJïenfeben vor vergtip' W iufft bewart. ©ammb foil man in fier ’ J^Hbs (duffen alle tag if. ober ni. trópfflin ’ 'tauchen/eÇe man in ben inlft gebt zanff ’'«èbifjitttgerbfefjtweip Q5rot. ^tn mag JJ^b ni. »b ni). tropffen in eingroffen ^Se^ ^lt;t mit gute m fiarè lUJein tbun z vit vber - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3(5ia nj
-ocr page 386-184 2(IIcrfeyfrcfftirfcW«fRr.
Öaö mor^eneOcn thnefenaHe eag/OPVft» wentgß trer? mal «t her woeden-
if inffut 3raf^'tWi;|ffi7 fiifmam^erley^i^^f^ gtii befj Vncnfd?en / fonberli^ was »on'KßlhnFotupt.
7ïim ^tmmet / Ole^chn / @«13««^ Angelicx, pitman/ Rhapontici, ïnfa^ ^olöcrbctr/Kamp;cö f. (ot/^mber tj.(or/@gt;^r |o($/ ^ntp/ 5\nnnn!fb / 5fncblt;l / lt;iW bataten Conanber/ ^ngdfü^/Xeft^(gt;^‘ finTO«h/^tbmcïlTOur$/|cöc0 üv.lot^*^ (Ïörf flo^ alle grobleebt/vnb (hue fie t« ^’^ @tt«er^üp / geufje m maf guten bref!«’’ quot;Ïöetn barun/ vennache wol mit '^^^^^ bf alfo vierjchc tag fïelhen. i?gt;arvÓ brotK^ nUc morgen em4ó|tcl»oU/ vnnbfôÛ®*^ ^’bo anelBodjen mit frtfe^em brenntei^ OBem. iÖ« mag|l aurh emer ^aMw grof/von gefofner OJibeneUwur^en/f*^ I'm treifjigjlen fep graben worben / ni ^^ 4óffe(von bif QBuffer6 einnemen f»» Q;ngbrü|ïigFe(t / ©elfuebt / »nnb nn^ fang ber QBafferfueft / auc^ fw ^‘’^ ’brieft.
ihm gilt rot (Btilbmtrdffcr/fiir (ßifftvnblt;e*^ U '-Rr«mtFb«nf n/fo wonLKaltm b^gt; (ommen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„
-ocr page 387-^lllevkyfrc^fftt^eïÜaflcr. 58^ ^tfïtte^ mac^ em brennten ^em/ ber foretn abgeiogenfenz wie tmobern roten ®ü(bm»a||cr gemelbt worben, iöen grab meim Äolbenglap wol vermacht in «n @anb tn teller/ ober in bie i^rben/ein lüg vierje^en ober (enger / fo wirbt er mile »nnb flip / einem €9?«(nafier gleich- 0)?tf ^»»efem ‘iöein jeueb ber votgenben fluff fe^ bcö befonber aup / fo lang ein Ärafft ba? linnen ifl. Sünb t^ue bie CT^traft bann al* (einfamen in eingrop^hp/ barjugeup fobil febónen reinen ÇÜîaluafier/ aie ber önbren aupgeiognen OJlatcrp ifl/ / lap ju# Wem halb pfunb f laren weiffen ^infer^ eanbi barinnen fieben / bip er wol 5er# febmil^t: vnnb wann ec erfaßet / fogeup , w {u ben (éxtracten / in ein gar grop ©ut* lerglap : J^enef barcin Q^ifam feeba I55ran/ Ambræ iiif.©ran/ »nb ^ibei viij. i @ran / in ein rot feibin tikhlin geßrief tz ' fo ifl bao fehr föplicb ©ulbenwaßer be* 1, feit. Sie flucf / fo tu bifem lt;öap'er gebören / finb bife:bep bepen ^immeto vp lot/ @a(gant i). lotzAngelicæz Q5cningclt;’ wur^zf eber aueb 0. lotz^ub ebcnz§iewa«z *’«ÏÏlt;» 3wamp;lt;f / langen Pfeffer z 9/în^
-ocr page 388-5«^ SHerfeyMfFtt'jfe Waffel'» ffatn»^/lt;ra(nmß/,'föeö f. (or/rocenz geft*?'^ »nt) ivfiffett ©unamp;fj/pfef^ïi'Fe^nfr/CJ?^^ ffatbfuf/ jebfv J. (et / ^^ervagoHHWfO’V* quint ■Cc^fcn;iingfn6(ûinbhrt/Stçcha^ dis Arabics, Svofmunnbültz €ït»nlt;rtlt;’ febcifffU/^furctKn fatum jebeeh Ict/q^'i^^ ^cn @aOTqntï.qiunf(fnz@a(bevt)‘.(ot/flt;gt; u gebórrte Ovofm f. lot/ O^awranz Ligw AloêSjfem.Aineosfcï)C6i|.q-«mtlwlïat^ borndnltn nn.qutntlinz Pan^fdmerz wol riecljenbc Süepbehvur^z ^M^iamm/if^ beo ^Jüt/^'mclidfamfn tf,(otz05cntnqt«^ fdmer z Rhabarbari febte f, lot z ^irf^^ w«r$ fec^6 ober ftben. ®tfe ftifff alic/»«f febeo befonber / ^eweb mit bem brennte« 2Beinau(fzalfo ba$ bn febeo qrobkebt^ poffefl z »nbin ein M'olbenqldplin t^ûefî/ vnb fovil beo obqemelbten btennten weino baran qicpep/b^ er vmb ein ^trercben^iiv gerbaruberqe^e/wlafrefïoalfowol^uge^ bed't tin eim marmS ort fïe^enz fo entfat^t fie^ b' brentemeinz ben piq mor^êo Çerabz vnb qeu^ anbern baran, 4?a6 t^u fo (altijd bi^fieb Oer T3ein mebt mefu' entfärbt e. S)iè maffer ijl fonberheb gut eim vnbdwi«* gé SO^agenzeiner faite 4eberzf«r »meinte fOt bepaebliltdzpdreft bib^^upt qarwol
-ocr page 389-2inerIeyPr^(fti^ctr«tfJ'et'. 387 fnamp; alle ©tu öe^ C)?fnfcbcn: ^Ufo auch ?| »^cr^/ vnnh btcnct fur o^nmad^tcu/warm man ein tvcotg auff eim büiThn ^rot emgt; nimpt/ ober ba^ mann ein trenig barvon (auter / oberineiintrundiin îSeineem*’' Iiimpe^ef^gfetc^en wann man ee anprei# Cretan bie‘^afen/0c{?Iâiy»nbPui|;,lt;é'ô î’ientauc^ fur alle ^^auptfranffödteivfort t)er(ic^ ben @c^lag, ^arinn ^ib( man cm (luindin etn/nnb reibt ben 5îaeFfn/bie'57a fen/wnb auntie ba mit. îîw^Ii^ iß ce audj tn^rimmen vnb ^armgie^t/mann man fdn ein menig trineft/vnno ben 'ïfiabel eßt bamit falber. '^Oberbie Fæccs »onbiefem Halfer mag man mol noch ß maß gebrertü ten ißeine tbun / in ein groß ©laß/ nac^ vnnb nac^ / biß er fub gar nicht mehr ent* farbt.^^n von inj.lot Q5ibergail bie frafirt/ tvieobüermdt/ auchaitßjiehen. ^eßglet# then von iMot ^xellcrobalofbrnern / vnnb fotchee alllt;$ infamen tbun/in ein befonbet ©faa. ^ae iß ein gute ^Irtmep für ßb-vin ^enbe ©über/ man man fiejuvor mol mit t'^annen iJ^üchern/vnb ban mit biefem (et* ßenmaßerreibt ©0 bient auch fur^dmlrtz ^eiifen/vnoMröplfin ben ©Ubetn. Seß’
-ocr page 390-388 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2ïllnlfy Fr Jff’nrte Treffer,
öfeic^mbem QBcibem fo ihre rcc6t niïbt laten a«^ j^aUm/öe^reefen/ ober ^orn: Spenen fbd man bie @d}lp^ vnnb ^mbtrt wol mrt warmen XAc^ern retb^/vù famK mû gemefbtem (etfien wa|fer fe^mteren.
^intrc(f(nb4gt; ^ut ^aoptwafjer/ fin uile
%*m iXofmartn xxr. L ïOïepenbfömh«/ ©albep^onb ^auanberblu|Ï/jetgt;eox’''- ^‘’*^ ! CKatoran/ r^elbfümmte^z übeox’’- ^‘’^' Ï?tm auc^ 3immct / ©afgane/ £5mbcr/ 5ïcgeltn/Q)Jtt(e«fmi^/ 20ïüftatb(iÜ / ^o^ mifdjen Äümmteb / pan^fórner/ ^«P fenfftmmte^/ Q^ubeben/ übediMot. ^’lt; Ärdweer »nb ® ewürh fcbneib Hein / oü* mifc^o adeo bureb etnanbern/vnnb tb« lt;J i infamen in ein wol verwart ®efdfj: ©eup tiran iüf. .kanten be^ bepen Ovemifeb^^ 'ÏÖeine : ^im ban bee faütß von weiffege^ füllten 3(ofen/iigt;. 07djfel/ beo fafftove« ^^nflinfrantblumenau^getrucff j. OJÏa^^ ber toa|ft von ^inenfranf / i^atenge«^ blatter/groKen Älettenb(4tfer vü selber*’ Blütter/iebeo f.^^ffeh^ariu nim auch lt;^ t^pnel gelb ‘iX^epbelwalfer/barm ij. P^F* Qiijam langen vnb ba^ eo x- tag anetW
-ocr page 391-SUkrkyFrûffhfjctrafîfr. !89 ^lt;v ge(lanlgt;cn fep nn Oer Tonnen / ober nt ber 'ÏÖamnntXftHC bt^ allee in benÄrdu^ tem/onb bent ©etoürf^/tnbae ©efiW/ver jnifc^e gam? wol/onb txrmac^o/ ba^’ fern ©eruc^ baroon móge fommen / vnnb fegt; ^icee mbte Œrben / onter freiem ^tm-ntel/ tn ongeldfdjten 5ta(cfj/ beefe oben nlc^t wol/bainit bae X^to «uff bao ©e^ fdß biirc^ bic Ö?*rben fommen nw^e : 4a^ alfo xml. fag pe^en. 2hn xo. tag mac^ bte ©ruben an^ / vnnb begenfi ba^ ©efaft 0ar trol / ba^ ber Äalcf} too l geldfdjt werbe. Samael flop bte lï'un? vnnb jurait* ter tn einem Swdrfer / bap fie |u eine ^re^ werben / vnnb geupbte^rüewlberbara« (ban wann mane poffen wiö/fo faigt man fie juvor berab ) vnb bifintere fein fanfft/ »nnb verwar ben .^dm vnnb bao OÎÇidrlin gan^woi / bap feilt ©nnp noch ®ernc^ beraap fomme. Sönb wan of kanten Çer-aup gebipilliert/ fo feç ein anb’n^urfe^iag fur/ban mae Çemac^ fompt / bao ip niefet fofrafftigabbao erße.
lt;öannemO}c\nfcb von bifern ll^iffer ein 'Idffeivotl anff fern ^aupt that vnb eo hinein reibt/vn auc^ bte ® »^Idlfvü^tfr^ tten
-ocr page 392-?9» Sdkifeyfr^jfti^eÖOafJcr.
«ê hamii: falba/^cm fc^t ce anee bdfc ©^u pn vnö ^amp^'öce Äopffe / vermehrt öie ^la^z »nnï)geliebtöie bofe^ettd^o^fert aM^. (fe partit bats ^im vnnO ade @tiV fonlJcrhffj tae t^-tficbt. Q’e (lUfff Der ©e^i lgt;ffb**ï^^^ vcf (rctof ben ^ebwtnbef/üfwö wehret benäht pen / bteefft vom ^aupt «ufföte 05nip vnnbinbïe ©über faßen-(?o hemmpt ben greifen OBeÇetagenbeô •^dupte/wann mann ee bamiffafbet» ^'^ macbtrnhwtgml wol fcbfaffen/wanmun Xnebfm barinn ne^t/vnnb (egte a tip NV ©ttmen mb ©thfap'.QBann manM^f' fefveß barvort etngibf / fo erqmeh eö NV o^nmaebtigen mb mach tiefen : iöeeb bf,^ manj^nenbie puipabernancb banntN^ prei fb^onb bie fchlap/mb tape ihn baran rieften. OJIanmecbt auch tneblinbannn genekt eher bue ^er^ legen.
îîuçItcÇe ont» ^îôftltcÇe Pu{un\
^ae (^ifenpuluer Groens ^âhÜ genannt.
-ocr page 393-VtufjIic^cvnbtófHti^cPulner. ^9* ^fV3w ^efevU (^ifen von Ven ^^-^ycnmacI^crn/öahnV^kpvnterijï/ ^t^u$ in ein jrbine »ergfafne^c^np M/tnac^ ein@al$wa(fer/ïgt;aö gar berb von ®A(^ ip/befprenge bamit / vnb fc^wing« ^wvc^ etnanber / Mp ee feuebticc^t werbe/ fï^e e$ auff ein warmen Off n/ ba^ eö tru^ rfen werbe / vnb vber jwen tag fo feucht es ttgt;iber alp: Ï)aó t^ue fo (ang/biji ee gar ró^ 0igwirbt.®arnacb pop wol in ein? CJïër^ fer/fc^ntt ‘^aper baran / bip f^m bie rote gar vergebt: Oann fcbittö in ein föpfferin ^epel/iap gefallen/(cb»ttba6 wa^er oben Çerab/baeanber la^ im Äepel trmfêwer-ben:St§tt eo ban in ein vnverglaften 0lt;^-fen/ben iegin ein Jewr/bat' es oben vnnb onbenvoUerJewr fep/lap jnbartn (igen/ bi^ ber ^afen / vnb allee nidjto ban ^ewr ip/onb ein rote färb befompt:0ift puluere foil man eine guintlittofcbwer / nach bcm ber Cnienfcb alt ip / für bie rot 3vbur einné* ment^ao ip aneb fonpen gut ju ben wun^ ben/fur bao bluten/ barein geprewt.
Aurum vitæ,vonberenvon '.-?ol)cnlol)e.
Schlag ein Ôueaten bunn/fdmcib )« 5« pa^lin/ber t^«eHwinthn:^^ïatba$ milt; iiifjot
-ocr page 394-jpj Vïm^litVcvnbFofrli^’cpnIiici'.
00. Fot Mercurij, ober ^^UCeffU^f*quot;^*^ Çcjlfcm 5)t3f(''geu^ tn faffee tvaßer/wrnö ben (ebenbigenMercuriu tvtber au^/bw*quot;*^^ etn ^trfcfjin (eberz baa Amalgama, ol’^’^ Slatghn/ trafefj nittöaf^ »nb ^Ki^«®lt;ï^ fonaawe^enamp;üf. qutndtn bat ee meßtf^’’ vUfo fet? im me^r ju/bap ces vnïquïnHi^ weg : ©o fommen vtj.qutntltn Merenrij, au^ ;.qutntltn@o(b:ibaê t^ue tn ein 5toI^ ben/em Jpelm barauff/fese ea tn ein @4b/ e^nebaran tt/.(otgut@c^etbwa|{er: ^i' ptöter bas bawon / lajj wiber fait wer^ ben : ©en^ tamp; wiber baranif / bipinKrö wiber «b/ bnetfuie funff mal/ fewirbtö ein rot6 Pnluerz bae bet(?t Amum vz tæz ein gûlbin przeipitati z baö tl^iK tnein ©ererben/ beefj^^u/ la^inau^^ gluenzfowirbte rot : ®a6 Puluer tva-febe mit Aofenwaffer z vnnb truefne €5 herab.
Vins,
iÖeOett gibt man etm alten W^enfeßm eine QÙûrtembergife^en 'Pfenige feßwer/ cim ^inb einee feller fdjwer tn anbrett Oblaten ^inabjufdjlinben z leguniberz onb lapte baraufiFfe^wigem
31(0
-ocr page 395-VïuQlilt;^£ »nb Fó(llic^f puluer, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;595
J2l(fo ivirore gegefje/für Peßt(cnß/lt;'^ranc JöRn/^ame/etliche t^dU fór üen 2(u^^ H^/@t|ft/3aublt;rcpgt|ft/t)a6 man Die Iwi« J^jncnncf/vnnb einem mirbt gegeben. ®ilt; ^lt;*{rerrucbt/l)en ïÜOift/ Ärebe/ ©trap, wn branchée in allen lebberen branch Çdten/purgiert wat ^oeb 5wn eu per lub 2 Sebdüen braucht mane am metgen.
^irfthin ^imfd^aknpuluer / 4?(rm ^nbreePn^naben.
^m bie ^imfcbalè won einem ^irfebz ber Me ®eb«fn aufffeijt / nemlt^aan -Öjlrenbtnz bi^ ergar verreeft / fo tp ea wilwegen gut z bie ©cbaalvnnbbae^eU:’ beutltn bamitz vnnb ^eueb bie ^aarbaut
1 oben bavon z vnnb nim aUein bie ganpe 1 -^irnfcbaalzvnnb {erraffe f (einz la^ biirt werben vnnb floß in einem SOJorfer alles wit einanber auff bae fleinejfzale mûgli^
1 iß/ vnnb rube ober faße es aufie Hcineflz ibe Heiner ibe belfer. Xb«e esbanninein finnin ©e^ülfelz geufie in waU beip ‘ïBap fer/ bas buch nicht fiebenb fep z baran/ bas ein zwerchen linger aber jwen vbes bas puluer gebe z nibrs burch einaw* ^er z vnnb laß bas puluer ein weil Anhaben
-ocr page 396-J94 nbsp;nbsp;nbsp;n»ç(i4gt;c mb fôfthc^e putoer.
Gölten fiKcii / fo fc^wtmmf bae »nfauFff obenauff. Öiirnacb ptK^cc6 batb barven ab »nnb him bas befie 3îofcnwa|ïcr / fo bU je baben maafî / geu^ es duff bae puluee in bte lt;^fb(lp'c( / ba^ bas wahrer bas PuP ucr beberfe / fe^e es ^u einem ^fenz v!”i^ (a^ es emffitcfnen/ ba^ esgarbdn wirbt/ bann tbit es in einen O^orfer / fîb^ wiber ftein/vnb fiibe es bureb «gt;« vor/vnb tÇus wtber m bte ^c^uffetz geu|^ niebrOvofnv »aller baranzwie vorzrû^rs »ofzvnb fe^f »Iber ^mn ^fenzvnb (a^ bnr: »erbenzvi’ (lof? triberauff bas f/etnefî z vnnbftWe^’ buref? z vnb tbu es m ein fanbere 58ôelamp;R‘’^ vnb beÇaltszfo i|î es bereit Darnach *^^’2 Ärebsauafn z bte ntc^f gefoffen finbz H bteaueb ju pnluer auff bas aUerBintp/ vnb fabes bureb einfncbhnaulfbasantr/ fubtilefï/vnbbe^aUsanc^ tn einer55üeamp;^/ fofefnbbte ^wep heb^abenbe vnbjnP””^” ^e^órenbe piduer gerecht SÖnnbfsbuf^ brauchen wtU/fo nun eins fovKafs bessrt brenzvnb mife^s burcbetttattber.SiFP“.^ tterift färaHe @t|ft vnbver^ebung/ genommen amp;c^niitglt;l/!^i(mant/ 2lber was von @a|f(z^«rm(h/bber bC
-ocr page 397-nuQlid^evnbFofKtf^cPiiIuer. 59^ @ifft iß/öae fc^ab« ntdjt/fo md ®^óp«(uerbe95dtctnntmpf. 3ber ©ton PA^’ff*'^^^^ berOJienfebe OJïdgen mb ^ebdnn burc^fri^t / »nnb bciutt fiel) an. ^■^nß tßbae puluer nttallctnfür@tß'f/ l^öer auc^ für ben ©cbwmbelz für faUeb Çwc^t /aueb für ben ©c^üg / »nnb fürs lieber. 0?$ ßcJt ben Jraivcn ihr weiß/ »nb ^tc Äranef beiten/fo fie beren juwil haben» '^ö nnnpt auch aUeJiüß ht« im^aupt/vü ’^‘'^htgut J^tm/Sinn/wù ©ebachtnuß/ Jnb besait gutes alter.OJîan foils ben^in^» , p ®n* eingeben/es treibt alle ïUurm oft ' yifftauß.Sönb fo bu es einnemen wilt/fo ‘Limbes Pu lucre ein fccbiebentbeil / auff '’nmalineineiu^ßloffetooU/onb geuß ein 8ut ^Xofenwaßer barauß/ mb mifeh® wol '’HtereinanbertSönb niins ju abenb/fo bu ^^'-^etb Wilt gehen ein/onbruhebarauß/ i '’H ju morgens früh auch ein mal fovil/vü 1 ’fuheauch barauß/ onnb beefe bich iimlic^ S^ ^^ ^lt;^*»Pfft tb im ieib/ onnb treibt alle Wtonb^ürmauß» .Öev Sample gelt; 1 ^taußinö^aupt/onnbgibt Äraßtbem 1 ytn/onb macht ßaref bie^ebächtnuß.
•^wt^ tß ep paß gut iuuemen / fo eins ba$
-ocr page 398-^9lt;î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vïui5hcbc vnb MfHit^cpjrf«^»'«
Juber^^at/fo mane offt drt«tmpt:lgt;«H«5* »crje^rtvnöKcibtauf? Die quot;^nr«nî^^^‘^ barren fidj 1)46 ^'ùberfamkt : 2(b(to0i^ üvpfemvafkr fell man centc^tcmneinnV ban fern @crucQ mmptbte :Krafff»o»^^^ ^kfe^en ^imfc^af »nnb^rebfïnnenan fic^/vil reuc^täUent^albenburdj bengi)^ çen 4cib auO von feiner ^rafft.^'o tp 4«(J fùr^unbebi^gifft/vn fur '^ârmbt| W gut/boe^ nur ùn'Ûîofennjaffer eingenoinf*
25cycnf4gt;ô (ßiffipuhicrvon 45vr^0(J^«fb*^ tutiVcn voit i?eyet fnîc. fur pefhknç viiïgt;kintgt;crevcr0iffte bôfc5iegt; b er ^ar beroert.
??im OSe^oar fiben ferupet / ^ïMg|»w britt^alb quintan / J^irfe^bom ^wtpbûi . |tvepen vnfer ^ratven tagen gefamfet^tt’Ci? | q utntün/J^irfcljereu^ jtvep éerupekTer ræjfigillatæ.Boli Armeni,^e(|ftnbnn/K^ i be6 f. ^tUb (. gerechten ©c^maragb fûnff ftrup.3îubttt/@app^ïr/ J^iacintb/ ^Çn^ fcht/Xopafiuv/ pertin/rote i^oraOc/wtiï fe lt;?orAll?/)ebe6 fquint^^eingolb geff^flt;^^ ^ttronenfern/ ^tnirtiefr^àrert/Kbeô «« Çalb (ot/Ambrx^vû '^tfciu/jebee f fft«p-;ôicfe6aUlt;6cin kbe6 tnfonberbdt g^P«^^
1
-ocr page 399-Vlnt^ltd?« vnb Fôfîltd)é Ptiluer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;397
’«n. Suci)(lt;n©tcin folkn juvor fampt l’en Perlin vnnö lt;f orallen prepariert wer^ î’en/roic bie Olpeteefet miffen^ alôban fïetp Og vntereinanôcr tmet en ger^ûrt'^on bi fernpwlucrwirbtnuffeinmal/, quint, ein*» âenomen.Probatum eft.
Æm bewert puber fur «llerky (Bifft.
^^im ^ulbrianwur^el v.qumt.^cbwah hnwur^el ij.l. ©teinwurnel ober Q:nqeP («Onplot/ ÎÔîeiperwurç/oberS« ^lt;ip^ ifur^/Qi-pbifcljwurMebertiii. I. Setter# ntffelwur^ tu lot / '^«qelieawurç acht lot. ^«©c^elfFen ober Dimbenvon^eUcre^ ^«Uwurfjel.nilot/barju thue noc^ yi/.^m tetr/pn ryroj. 'Flatter vorn felbigè Äraut. ®ie ‘ïöurMenonnb .^rduterfoU alle im ^rcißigflen gewunnen onb gegraben fein, ^^ueojufamenin ein nemen vergld^tcn tgt;afen/geup bard fovil gutS ^ffig/bj er ip. ’’lgt;eriii/. J'iiiger baruber gebe / verbleib ben pafengarmol/ lap fieben ein ßunb : 2llö^ l’^faigebè Q'lJigbcvab^vn bbrre bie^ur? *lt;nin einer «Stuben / bie nit ;n warm fep/ «uff einem Sib/ |iop fie ju reinem putuer. _ïÖan fic^ nun einer beforgt / bao f^me eingegebè fep/fo foil er bip pulwero i.
^^b ij
-ocr page 400-Î98 VïtM3lid)evnbFô|HicÇePHluer. i halb quwtlm fur ci» Preferuatif ctnnlt;w^ i^mpfinbe eraber/ vöcnrußcgewiftatj i i§m vergeben were/ ober ba^ er 0ifft ^^9 fic^ bette / fo foU er bi^ puittere etne quinto (me febwer obngefe^r etunemenr^au er bï o(fo trttcfen ^tnetnbnngen/vnnb barnacb ein OSec^er mit mein baranff trinefen / P ifl ee gut/mc nicbt fb mag er bae puluer ttt eine guten^runef wein/ober gleich ^iet/ tbttn/vnalfomiteinanberberattf? trinné. j
^i^ pttltter iß von ^epfern/ jtonigefV Cbnr vnb (quot;Lürßen/ vnb berfeibigen w armen nn SOïenfcIjen vnnb SÖibe / benert -püttranc^ vnnb Mercurius fublimaw^ eingegeben/probiert morben/welche nag eingebnng bip puittere fein ©ißi uni *^^ i ober gefttnbfèeit gefe^abet §ttf.
^urgievenbe^rtlfant’
^Öer ^ram ^^ngndbin beiger !
B«lfam.
^^Ö^Ó^ vier (et / ^^* ^^Afcbneibibn f(ein/vnbjerfnifff9l9,J i in einem 9JCorfer / ebne j^n if meßine pfdnblin / vnnbgeup b«m’£ .^^
-ocr page 401-Purc^iercnbeScffam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?9gt;
®Kbh'n ^rötrauc^tvafTer / ü^ fielen fo ün^/afe em furte par Cfnerz vnnö wmbe ^«rc^ dn Marine tuc^fm au^. 5^ann nim Aloës / bte gut vnnü »nverfaffe^t fep riM. t^uc öK fampt öcm öurdjgcfignm wiPee in cm incffmß Pfanöhn / vnnö t^uc nodj ^arju/OJÏaptf/ imnö weiffen QCepraud?/ Köce j.qumtfm: ^a^ ce mitemanber ficDêz ^t^ bte Aloë wol vergeht / öa^ nic^f ab Otc -^aut ba Meibt/fe fcp^c ce wiber burc^/ vu fpick bic Pfannen fauberau^ / t^ueewb bfrbarcin/vnb (ap jitlic^ ficben/biß ce ein *»cnig biffer wirbt/ab ein Sücpelfpriip/ ®tt»bgleich oben auff ein -paut gewinnt/ Wann man ee mit eint Löffel miß frühen/ ^‘’^ee immer gleich wie ein J^aut wiber Wirbt oben/fo la^ ee ihben/bif: ee erfaltct/ ’’nb hebe ban auff in eim ^innin/bbien/ob’ ^tglä^ff jrtbin ©efchirr / ob auch in eine ^in^z thue ein wenig^ni^ ober ^enefebt Mtt. 9^an mag bie fîùtf aßwegen/ nach J’îman fie burchgeßgen hath punb pe^en ^tn oft gefaße/ eher man fie wiber fen^f• •^nb fo o fff ntane feubt/ foß mane aßwcg ?fÏ^^*lt;^ï§üren/wtt einer glatten faubern swl^in Spattel: ÇUnb im letfîen @ubt bê »^b nj
-ocr page 402-40» Pur^ici-cnbdSalptni.
©c^oumfcin fiftUcb herab t^nm mit her Spattel. ÖJïanii mag auch wol im («ß^** @ubt dn itóffdvoU ^utfero oKev jmep harem thun.
fc*er mitt4mlt;[fft{f VHagcnpitff. nbsp;nbsp;nbsp;.,
‘yïïm t?rhtraueb/-öhfrnicnig/-^iMm* jungen/ jebeo nnhaibe Jpanhvoi/hfrvii’t ^erçbûmtm aller mit einanh i.^anhvcl/ t^nge(fuf?/0eiietb(a(ter/@ûf;bom/itht^ t|.(.fldnc XCeinbeerlin vu}. f.lt;ïni^i. Ç^‘’ t^cn ^ngdluO/vttb 05 @it^^e(ç fehne** fUin/vn jer|iof? woO mit hc È'nih-2^^^ ^J ban in ein meffme Pfanenz onh geup bara w^toc^bfin j'fnebfïtt’^’fÏt^’/r'n la^tó^^^ einfiebc:2dohan fepbe ee hurchonh mmh» au^ wie oben gemelöt ï^im meptert Aloes X.l.OJïapir vnh IBepraueb/bepöe Hein glt;^ |ïo|ïen jebeo tin Hein guindin: 12^hu w^ famen in dn melfine Pfanntn/vn ß^yj hurchgemunhen maffer harauff/vn («tp 0^ ben/biß hie Aioc vergeht. 2}nb tÇw^l^^z/ (erbingo mie bè obermlàüein im ^lt;*?^?*2( man eo co fester gnug bat/fc geuf »’^^ v rol ^'nbiuien maffer barem/onb Ïtt^ /*^S ban fiebê/bi^ er gnug Çat/mie ben »bd» ’
fckf ^iilctib tTl«0cnfdfr« ^j^
-ocr page 403-PtirçltcrenbcBÂlfain. 4°' ^üttRhapontica, if. (et : @(^nlt;itgt; bû ^ur^cl fUin/vnb jlt;v|ïof? in «m ïÜïcSrfcr: plein ©efc^irt/vnb gen^ ein ^atb^ieötin ^Hbinicmviifl'er OnMn: 4af, ee übertuebt Pf^ê. ®avnaeb mm^irfc^jügS»i.25I4te^ Wn jerfe^nitten / Keine '^einbeer f. banb^ '’oI:Xbii6 in ein meffine Pfdnblin/ vnnb 9fu^ ein^alb ©ieblin '^Soragowafferba-’'^n/geu^ anc^ bic Rhaponticä/ fampt bê ^nbiuienwalfer bar^nt 533nnb (af? ee halb ïinfieben/rbnre fïciffig nnib:X)an fep^e ca t’ure^/vntrucfó auOiSUnb nim Aloës vii) tÏOïapix f .quint.'^ßepranclj f. Mtb quint j t^u es jufamen in ein mefline pfdnniin/ j bnbgen^ bas bnre^gefigê traffer barnber: “ia^ fieben/bi^ bie Aloë vergebt/vn winbó wiber burcb:Sönnb ebne letpficfj noch ein«’ mal »ber / vnnb tf^ue bai^n OJïanne jwep (ot/»nb SJSeprielfprup jmen ibffelvoh-laé fieben mitetnanber/Wp e^gnugfiat / wie bie vorigen.
^B^tract »on Rhabarbaro.
1 nbsp;nbsp;nbsp;^im ^otog nint iif. lot/ fcfjwarije 5ÏieO^ i wur^/SenetHcltter/iebeój.lot/ ierefjetv fc^wamm ij. 1. gute Rhabarbara f. (. ©ia# gribij iüf. U Staecadis Arabics, Turbitli,
-ocr page 404-57^ PurjfûrcnbeSalfatn.
Kamp;C6 V. (et/3 un met «/.qutnün/röt OvoRtV OJîâ fîi'x/li gn i Alo és ,mpn‘Ç £/^aflt;(w»rÉ/ Spicçnardi,Storacis liquidç,)Clgt;(6 »‘(lt;1^ peLfôto^ wae iufîolfcn ifl/1^«$ ^ufanif» m cm ^ofbenz vob gc«^ baran aqua vira?» üae fiben mal bißtllicrt ffl / fcç cm bltnôfJ ^clm brau^z »lt;rmac^$ wol/la^ es vijoj X. faß m gleicher warmm fielen/ bamaeç fc^uffs m cm fïarefe ©aefün/ vnb prep ^^ wol au^/Mrj« thue ôcp prepanertè Aloês »ƒ. (et: Up ce f4n|fttg(tc^ ob etm ^offervr/ j» rccbtcr öicFc emfieben.®cp gibt man d^ «cr-pafcfniipgrop / ober mebr/naeb bet« bteperfon tß/m einer Oblaten einqewic^ taz morgens nüd^tem in eint 4.öffe(vbö Qüein ein.
t2^inltebIi4gt;eMifti^ Äatwer^jt» ©t^rfFön^ aller natürlK^cn (ßeifber.
07im lt;Beinbeer(in itj. pfunb / fauler ßefeböben »nb jerpopn (Supboft; ein (öl’ ^^ueo infamen in ein mepne pfdnblnv t)nb ßcup baranOc^feninngewapr/ ß’n-binienwapr/jebeoij . pfunb bae ip ein rnap/'ÏBermntvnSimmefr^órlimrapr/ jebee j. quinf (in : lap tool «neinanber fie^ ben/»nbfrucFebbantvo(a«p. OinWf
-ocr page 405-PurÿterenbeSitIfatn. 405 öue^ bic TBcinbeer ein wenig in eim ^öi* fer floffen/vnnb bincb ein farine (Siblin treiben/bae bie ^âutUn barvon kommen, ©ae btivc^getribent[niewtbev ineinfau* bere Pfannen/tbuc bar^n / Myrobalano^ rum emblicoium,chebulorum, biegen jloffen fepe/iebee ). pfunbUa^ wib mit ein* anber fieben ju ber biefe eine Sprupet »nb wann ee vberfebiagen / fo t^ue barein »otgenbe (Iftiftguten ^immetnij. lot/ein^ gemacht CJïufeatnuf; / mit ihren ganzen fubfianpx mij. lot/ parabtfibo(i?/^7ege* lin/ jebee f.lot / guten Oîofenjutf er ein pf. iÖi^ aUee werbe wol outer einanber ge^ ’nifcht mit fonbrem fleip / {u einer iat* Wergen.
Manus Chrifti fonbcrlicbFrafftig Ö. 3mbro^ fq 'Junten.
'57im bereite Berlin j. lot / ber fönff be-teitenl^blen ^ein/febee i-quintlint 5crla^ j- Pfunb febonen weiten ^uefero in itif* (bt gute wolriedjenben Ovojenwafj'evö / ml »ii. lot guten gimmetwaffero/ la^ j^naU^ äemaebfieben/bi^sureebter prob, ^an lt;r gnug bat/ fo reib in mit eim bulpin flbf-Fd/oub wann er ein menig erfaltet / fo tbn ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'^b o
-ocr page 406-Î 464 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2llkrlcy crute ©dlbf n.
tie Perhn mit Den Ö'öfcngcpcigfn baw«/ vnbgfH^iutdfdm.
j Sfllerlep gure ©aken.
• Q^m gute halben ^u aden gefebwuffï^»/ vnbbasbcr^lfftl/obcifeinbóy (ßefuditjuk”* ' I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ncrWii nben Fan ft^kben/au^ wrmbte wlt;»^* l fed im =ïoalö gefd^welkn / ber foil bic Siïlbo' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wannnM^jen/rniibfitKftiigicvcnbtgf am । i^ûlô mterfeem Sm/ron nnem ©br jum 4nfeern baimr @ak
ben/ jc.
^gewafebe vil tviber ertrurfnet/gnV i QBcefb’^babcf*' bie fauber dlt;^ fen/i eöf6 |.pfunb/rot brenenb ^effdn ^^ be C^tpffd einer ©pannen lang ƒ. pfunbz 2l(berbro^/Q^iebinbre^/iebertif. lot: bgt;^ | ßuef nUe (lop dein/jebee befonbermetne SERórfer/feube intrep pfiinbaupgefcfK» fcfjniaiß/ boeb nidjt fo (dg bap es feïjwar^ werbe : preffe ea bemach aup / wie anbeK ©alben / vnnb rü^re nac^ bem predek (lew vmb/mit eim haphn^élpfin/ ^'P lt;6 gepekt / fonfl fept fic^ ber fafft aöero« €35bben. 2(nbere machen biefe ©alben «^
-ocr page 407-Slllcrlcy^iiteSrtlbcti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4°Î
f® î |îc nemen ^ibbt^tvurç / »nnb ô^'ûnÉ ‘ÏÖerf bolöerbcer jebee X'^ot/ brenenb ^ep ff^nz älberbro^z jebee ». lof/ jerpofVen je; l’es befonberganijwol in einem OJïórferz (dgenb ƒ. pfunb fc^nwl^ in einer Pfannen bber Äeffelin jergeÇen/ t^nne ban to lt;^(d-wen auffein g{iit/»nb mife^m bie ïer|Ïo^igt; ne pmi barunter/ru^Jêe moi bure^^einanf ïxr/ (affenbe fieben/bif bie ßuefanbeben taufebenin bem fdjmain / f» trugen fie e® ïgt;ureb einbiefe tucbaufrubKc ßetigemit «m bäßlin J^binün/biß bie falb gepelt, ihm gute @«lben/bierafibent.
^im Jpnfebtn vnfcbln iflot/ungebeen ^Baebe flot/® lorief i|.lot/tveiß’enQ33ep? faueb floe/ben ßoß gar flein jupuluer/laß ein fubttbun ob einer @lnt/»nnb rü^v^ raß wol.
öteffar^uticocifTcSdöirfalbcn.
^imOSlepmeiß/ èilbergltt/ weiffen OBepraueb/ B'beß ein vierling / 9Xaßfr ff* lot/rote Korallen einb«lb lot/biefe ßmf atte maeb 911 hartem pnluer iegliebê jnfon* berbeit / »nnb nim jwen theil gar eine ßarrfen Affige ober Ovofeneßige/(gelber effig ber wer ber beß ) »nnb bao tritte
-ocr page 408-4°^ ^IHciIfy^tjffE'utbcn.
tftctï wd^ 3ïofcnivafenngt;a|fer: thu bïï P^P ucr alle in cm QJîdrfcr o Oer gcftatvff*’ ft cm / der öarju gehört / gcu|fcöcn ^fP^ imnö bas ^ofentüa|fcr barem/fo»tl/W bas puluer fem^t wirbt / aber mc^t 3lt;”' na^. î^adjmalô gcu^ $lïevbelöl baratt/ bt^wol na^ wirbt/rühre vaßwol but^b emanber bep einer fimb (ang/bamac^ MF lt;6 trep tag ftehen/vn neite ee m bem OJïbr«’ fer ober pern wol verbeef t / »nnb reibe «IJ tag ein mal ober jehen wo(/ vnnb fo ce Mç wit bief werben/geu^ me^r^et barein/vü rö^ro aber wol:bann je mehr mane rôÇrt/ je beffer bie ©alben wirbt.
j£in Ôalbenjualrcn mb newm ©d^aben.
‘5ïim grüne QBeef ho Iberbeer / reibe e^ ber jerpoj? bie wot/feube in gutem ^aum dl / ober vngeleutertem fchmalp/ frurf^ burelj ein tue^ / ober prep fie aup wie cM anbere ©atben/fo wirbt ein gute ©albe« baraup/abemic^tbief.
}£m gute waffe Salben ju#
^im 3€ofenöl/ iZamitlenöl/ mb quot;^fp^ 5cl0l/auc^ geribe ^lepweiß/ ber jeglidje/ barnacQ bu vi( ober wenig ©albt« «W'
-ocr page 409-2(Ilcrky0atc ©alben» 407
W Wilt / t^uc6 tn dn vergld^f lt;n J^afcn ®ï’«v ©ererben / lap ob ÄoUn fieben/bt^ wbirf mirbt / wie dn CO^uf; : Otubre bann M ©afftö von ber muien 3dnben von •^otber in bie ©alben / fo balb bu fie ab bî ^Un tbufi / rubre ßettgöz biß es ^eße^G ^ok^e ©alben iß gut für C^efcljwulß '’nnbOiodn.
i£tn gute ©rtlben/bie vafl betk.
'Slimweiß SannenßarK/^ufdjinvn# f^^lit/new gelb ®acbo/Q?aum0l bj brun »'«niß/ober einQ:9 barinn gebac^ea/ber en lt;in6jbvil alöbeß anbren: Verlaß fittlicfj '’kterdnanber/ vnnb rn^re biß falt wirbt. ' ^annbufie braue^enwilt/fomacfj^ü* glin barauß/ barvonlege morgens »nnb ««cfeto aUwegen ein frif^eo ober.
æm gute ©alben für allcrpunben.
^irn Sanenbaroöl iiii.lot/ ©.3oßanogt; frautöl/ Xerpentilbl/jebeo if lot / QtBep*» tauc^/OJiaßix/OJlufeatblüt/Sarcocollse, Mumiæ, allee geßoffen/iebeo iflotimife^s tgt;urc^ einanber/ funpt v. pfunb gebrenten ^eino/t^meo in em ©efe^ir/ laß dn weil ficbenin Balnco Mariae, barnat^ fepbe ee ^wret / vnnb t^ut t? in dn ©lap/^eUe an
-ocr page 410-408 Slfcrley rtiite ÖrtIben.
fctc ©onnen / wol vfrmarf)t funff ^^3 (ang/wan 'man# braudjen wt(/fo »lt;?lt;i®^ oor bic wundert danut / darnach dunef lt;’^ (etnmo tikb (m darem/ lego au^z fo ^lt;gt;^ tu furnert tugen.
4? eren -ßiinöPn^naben ©alb/biccrfo bocK lobt mb rbümbt.
Œi|î(ii'b fo ntacb dtfe {»|«mcnfóg««^ ebne die du / wo fie ntebt ifi / rtiebté Flt;^lt;*r fen rtoeb burtdien fanfï/datirt ee gebt nt^^ birtetn uu|f dcti ©rund/ fonder dtfe .Krafft dringt ond führt andere allee mit ein / »»^ würd't mit gemak / man neme due ‘2Blt;*r fer aUetn / oder in die ©alben. ^ö ®” .mühe haben / dar^u groffen neip/ vntid »nuerdroffenheit/ vundd^e maniedeein feim »erordneten©ewicht neme.
©o du nun die QÖurü wilt m beu llSetn thun / fo ^erfnitfeh fie juvor ein wenig : dann ob dudit '^ur^en auff «*• mal gleich nicht ein t^wn fanß/ak nuil fein mag / der thue fie ein / wer Ite^utve^ gen bringen Fan. ^ann man ftndt nicblt; alle Kursen an einem ort /auch mt^^^^^ 5eißin von Xhieren: ©o du eo hafl/f® thue$ darein/unnd mach dir ein ^nuew^^
-ocr page 411-2ll(crky gute ©alben nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40?
tßebepwae bu du get^an Çajl / bue meref ûiiff/ bamtt bufb mc^e jweçmal barem t^uej^/obervergeß'efl/ bap bu gar mc^w barem tbuß. OBaun bu nun bie Töurfjen einlegg wilt/fo lap bir juvor m einer @(ae Çûtten ein glafene 5^’P^lt;» bief »nb ßaref würben / barein gebe ein jimlieb ©ebaflr Wit waßerz vnnb lap beeb fomeit / bap Jwen Ringer barein mögen. ^’tbte^Jä'’ Rbtn tpue bie ‘Wudjen / vnnb anbera naebwotgenba/nnnb geuß'e bi# î'Ufeft voll «n mit ^ranntemwein / ber trep mal Durchgängen fep / iß genug: vnnb maeba obeiwotsu/vubfap ßeben. 5)arnaeb tbu Die ©amen auch barein / vnnb anbera / fo ^tt geßbriM iß von ^ein vnb .^o($/ault;^ Staufern vnnb ©eßein: fo bu mm bao at# fobep einanberbaß/ fobaßu ein fößlieb ’Sueb jugebraueben für ben ©teeben/ (Ar Die peßitenp / fo man baa einnimpt mor#gt; 8tW0. OBeiter / |o mach bie feipte jufa* 5^wfugnng / von ben Xbieren vnnb Vögeln / vnb von ben ^elenvon^trau# lt;«nz vnb uturnen / naebinnbattbeaei* Wen 3le(epta/bamttbu auch bereit feieß/ Dip ebet vnnb fößheb onguent iumacben/
-ocr page 412-410 SHfikyifufe 0gt;:[bfn, wekwee Krafft fo effe vnö »ifmak Bewert i^/an viUn Ó^Ïenfe^en/groffen JurfÏen/ ©rauen »nnö ^enen/^’öfeu mB arme«/ au^ vnnö mii Oergnaö ©ottee/ Berate öing (lemat^t/vnnD Ben fernen mirt^eil^ Semallein fep ©fort/vnö Q^br/tn ^wi^^ fert/2(inen. 5ïun merefet wae Btfe ©afbert wäreft/w vtfcnÄrancf^citcn.^frplicB ^’^ Ben pem vn ^ne^ / fo man fic^ Barmrt F^ Ber/ven Bemï?aefen h^janffBen^Ïnifö''^^ ab/bi^ in enB öeffclben.^amacb auff »«^ »mb Bk 4enBen/ünB ©e^k^/aber bep ft’ ner ghitz fonBer beprn -Ofen / Beep nit^ »ƒ l^ei^. iöte^afbe mn^ man ^tmUe^ (ang »J wol ^mem retbê/vn 511 (etß abme^rtu nae^ Bern ÓïiteFgraBabfïretc^ê.^ae fell man^i^ nac^f/fo man fi^ (e^en wif/vnB am mert gen frith thun. (Te Pelh Ben fc^merpeBaW »11 treibt Ben ffetn önBgneO.3tê Bife @^‘’ tfï gut fitr Bas retlfentnBêibarmê/CoHca gênant / fo man fic^ Bannt falbf/vmb Bert ^abd »nB 'öaueb/vnB fich mtt »terfrtb^ tilf^em warm ^uBerft : 3km/ fö»'‘’“^ we^etagèBee Dvuefê. ^önfnraÖewe^J-? »nB 5htf m Ben ©fiBcrn/Slc^fefnrtó nr amp;lt;f(fic^ 9\^ @ef«e^t/»n i^ gut Ben f«J[j;
-ocr page 413-SdleHev^iiteö^lamp;fn. 41t ’’nb vnbdrhalftc ^r^wê/auc^ OJ^anen ök O'^böaimtöalbc. @tcwerben beibeOuvo ^egirhe^ vn lu^tg. ©vis (oH man an alten ^erfonen »erfne^en. ©te {ft an eb gut fût ben flecken/ Pleurefm, vnb 3(po|îem »mb We^öru^'ÏBie Oaû bus in vif mais betere ‘fï/an pramen »nb CVîanen/bte bife:©a(b ^af| naebgefeff.^üe ©alb iß au cf gut fü: ftb^inbiber ©über/^irm vn ©efjenefef/ •^ûjft/vnb v|f bie ©cbivabtucber ^uftret* djen/wie man pflegt ja foteben febwinben |utbun/ @ott hab (ob fetneo wercFo vnnb ^efebdfltö / 2(men. ©tc iß auch gut ben finbeben J-rawen'bie grop webe habe naefj ^tt ©ebutt/aue^ bè jtinbern fo eo fie reift im -(epb/ fie mae^t auch fluigang / fo eins partim iepbifl/vnb ficb bamitfafbet/vt« ^««^auc^©tabe(/»nb OCeue^. Qö^r bife ®4b braucht/ber wirbt (r (ob mit bet wat beit/wie ba gefc^riben/affo beflnben?7?nb ^« fie btauc^t ber (ob ©ott ben 4ninacbs ügeu/vnb bit für mief^^tem/für bao reip An vnbe/ wer eo ^at/b neme bifer @a(bcn fitter .^afelnuf gro^/ »ft tÇme barunter ep ’’er ffrbiß grof Zybetlu/ ©alb fic^ bar# *”’( in ben ^7abe(/vn »mb ben blähet/ »nb
-ocr page 414-4’- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Slki-ky^incSrtlbfH. j*
»mb bu üleuc^ / wol m ben ^^abefbirteitV 5 vnbein vicrfarbö warme tueb auffgeUgf’ (Só (e«taUc ^d^ctag: ip offt bewert ©lt;*^ mit bn aber j» ber@ac^ femmeif/barnafb , btr ein Äranefbeit ^ufielet/ (o magfiu Die I Ç5atb noch mehr brauchen /»nbinifcbe«* 3l(0/i|l bieÄrancFbeit von bi^/tempenerö ’ mit fatten hingen / 3îofcn/ ‘^^acbfbb'’^^ tentvaffer / te. 3ß f« wn fait / fo ü^ bit teafbenbieiben. 3^^^»/ bife-Oei mujbi aifo baben / ©pieanarbioi / -fauanberöi/ O^ofeHöi/barinnen feilen (igen bie3îofc«^ dp#ci / fo am gerbil baran lieben / mart j bei^t fietocblaffapffei/beren nim vÜ/vnb | iego in bao gemacijt ?ïofenei/ fo iß ba^3Ïo fenói noch ;eben mai beffer/vnb nimpt ben ^ebetag im/;)aupf/vnb macht fehiafft«^ fo man bic ©ebtdif bamit faibet 3^'” Söepb«ih^^eimiilenói/tvfi^/vn biaw@ii genó{:3ttrtï/ ein Oei gemacht von wüben ^7egeiin / wachst bedy bate Q3iumen wie tveilfe'^^epbcin/fchmech gar flarcf^fem ÏKcinfarnbiumbi Preftenfrautbiumbi/vb ©affranbiumen/von^nbenfirfcbcn/Ab chechengi genant/ vö OJlaioran/ ven amp;ƒ geibe ^fat vnfer pramen Wn#/ ’’‘’^
öMpgt;
-ocr page 415-SUkrkyçtü te Salben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;415
1 âtopMcUtlin/finb rotbraun/ von 2(brautê »ongclbcSôiolcn/vonOJîepfnblnndin je# gltc^6 balte infamen get^nn/bae tß num# berlidj gut. éicOelaUe mufîu ^ab^ wiltu i önberjl bie ©alb brauc^ê/auch dU'^cl vo ■ Rhabarbaro vu Caßia/bte martj alfo: jîo^ bi Rhabarbarû f (ein/ je fubtibr/jv beffer/ binbô ni ein tncblm/tvetcbt' in eim^pica# nnronvaffer vnö beite ju/ ba^ ber ©erucQ nit barvó gefm móg/ bee Rhabarbari nim j.l.geu^ bee waffere fovii boraivbj ee eben bantber fcljfag/ (af; »©(maic^entag wwb naebt/bamacb trurfe trol au^/ bi blaffe bcirb fome in ein ©cbnn'el vu bi int tueb lin flo^ vn jerreib wel/ ba^ ee eben werbe/ thue in ben ©afft / (af; eintruefen wie eist ( ï^b't^lin/ bamuebtbueber bereiten ©ah beu/ober ©pienz ober 4auanberol baran/ bamit ee wo( nap b(eib/ onnit eintrutf ne/ temperiere wol biircfj einanber. 2ïtni anc^ Q^affien/ thu bae jnner ^eraup/ vnb ituebe bjgutab/t^ue in einScbiifïel/ geup auefj bae maffer eine ein wenig bgran/vnb reibe tbolab in einem^Jïnpiini^an tfy.i ee inb; Rhabarbarum/vnö bebalte/bocb lap mit tintruefnen^ubre wol vnb offt. 7öan bn Q:lt;2:c ij
-ocr page 416-4'4 SllfrkyffiJicörtlbfn.
nur Per^albm brauchen iwïf/foviïbuix rennu^* d« mal «emen Wilf / fomm^uV-loc Differ (Kalbin/ von ren t). Dingen »n^ ( fer ^unnfeben ein lot/ fowirOt Der @nfb re ijf ju allem Dem / Darm Dn Dteöalben brauchen wife / mebt ausgenommen. 2(1^ fo muS man affe’^ereitfc^alftbaben/von -Öden vnnD ^'dflm/vnnDauc^ DeS Aqua vitæ/welc^fô ^war vil müße brauc^f/abd wann mano einmal infamen maebi / P ‘ ]^aftman lang Daran : Dann Die fraiffbeï 'ïüurfjen 1S tm Q^rannientvcm / vnnD D« .Krafft Der ^T^ter m Der 3’dSf m / Die möp fen vntereinanDem gemifcfjf werben / P flirt Der OBetnafle puef inpeneirieren^i^ dn m ganzen ^epb/ vnnD wureft w«n^ Dcrbarltcfe wiDer Dao ©rieS / vnnD aiiDc^ , reiMfdH. OJ^ref eingroffe erfa^rung e^ ner «ïeiSfin von eim X§«rfin / Dao fitr en ne Dte beft vnnD fteilfameS ip / Durven nimpf man vnfer if lot / Der ©alben quen guindïn / Dao Staler ÇdSf 9^1^^ öbee ^iHmeuS / fie lp gelte wert OJÏd^feS« Dann Çaben Dte j'etSfin von elm ^elffan^ dn pfunD/vnD Deo ÖÄard'e anc^ foviW^ wereDaobep.
-ocr page 417-Sdferkÿ ftote halben. 415' ^«IT ^Mnnfc^vetn ober Aqua vitæ fo(fa(foangeuiad)t tverbeu ; mm 9Jînfîcrlt;’ *vur(?/Ö;b(nuritn5/AL'fi’ïiwuri5/'^’gt;a!ï’r!d/ Rhaponticam,Angelicain,Rhabarbara, ©c^tvalbemvunj / Ab bij; tv urn / ^enm# genwuri? / ©tfubdirur^/ ß^ngdfä^/ 'Peterfingmur# / ^mdjdmur^ / jcöcr f. »kïüng / ^nibpiffdmurfj / Ahnfwun^z Brioni« Indicé / OJîvpbfumcntvnrç/ wdiTen X’tptam/^ibnidltvur^ / (^ent« fenfem / ^brnmro ober Ferulæ / (b man bù gebaben mag / jebee j. mer(mg / @û^^ bolKpifft b »icrüngz JÔidcnfamcn |. mer# hng/^ôtilemmirbd/Œppicbtvur^cf/bltUv ©Kgenmurez ©algant/ ^atmuöz^it# Wan z Hermodadylorum, jebev ein vier# hnzTurbith in/. (of/Änoblau^üh fotz Rubi« tindorum, Aevraummur I? / jebee ein vierling / Agarici iq. lot / gerechten Methridat-trep iotz tveiffert Ang|îcin vffo reineß gepufuert ein Ive/ ^ertrammurij trep tot / ^eiflemvurß vier tot z rot vnnb wup ^ebemvur^ z febertrep totz ©raf# fepwurp ein vierling z einQÖur^ci Bapt ©mUwiirp z bie mde^pt tiefiT in btt ^'r-ben z »nnb Mtf ©über an bem Krantz
-ocr page 418-4ilt;î zUkrky^titcüâlbfft.
»nnö Bretfee fub aüif Oer Ôjrtn’n a«^/ vnnO 6v«t füi '^Mûe wû Ocr trop §iUt/ tcr'ïBur^ct ntmtni. (of/vnnb grabs tnt tr«|ftg|îcn. ©iefe Q^Bur^c( tflfo toftlicb vnlgt; bewert fur allé ^5t|ft »«amp; QBurmbt^/ fo man etm ôte emgtbt/^etfmfe^t oDet Hein gefe^rntten etn gumtl.auffetnmal tn wet«» ^40 tfltvar/ vnnôtfî ôte îBuru ^Hb* lieget / ôte man nennt @urf(Mnîgt;ei/ wûe^f t wo es harte rein ^att/ ce tß einge^ meine ^Ölümfin. Ser Qöur^en grab im Wîepen / vnnô nim/hr ein »ierfing in óen '-^^renntenmein. Sar^u t^ue weik ter / OJi'ufeatnu^ / ^u^eatbint/ jebes trep lot / Olegefin ^wep fot / Spies cm vierting / ©affran ein fot / halb bes wifóen/vnö haib ianôfaffranÇwieinSe-ftereieb wacb^Congeriben/^iiÏtetrinóen/ QBtft’ho(ôerbeer/ieôe6 j.merting/ lorbeer jwep tót/wetfeben Mummie^/ óee rechten QBurmfamen/jcóee nfJot/^fppiebfamt h vicrting/^nisfamê/^encbelfamf/^gtoy farnen/ Äomeroon QBeinrauten/ )eólt;b tvep-iet óer j\drnervenôem-linôenblut/ óie fell man abnemwt an ôem .^.lt;£reuptag tm Serbp/fo fein fie gereebf/man muf? bie
-ocr page 419-1
^Ikrlcy (tute selben. 417
' Cärpobalfami, Santali rubei, )(bfô iltf. (otUgni Aloes, ii.(oe/vn^f(otecn^Kb6^ äugen / bmtt J;)tt-fcljornrcmgcpütuert/ .^cjffenbein gcpütucït/jcöfó »kï lot/Pa# lm mit (óc^ern / vme (foralkn gepub uef/jebcenj. Ict/Q'mhoni/ wcrebettii. lot/ober mebr mer gut : 3«m bcOßfetd^c« vil ^trfdjfreu^ / Äomblüe / QÏ^ciuen-bló€/icbc6 j. vierling ( bie ^mep finb nicht bie menig|Ïe itn Aqua vit« , gleich wie baô Eifern ober gibetthterlm / ein fonber Hat vnnb ^du^linhat/ barinnen fich ber Eifern famlet / airoh‘’ilt;’'^M‘^*?ölt;f -pitfeh »nter bc3ugen)beß tbue in bie Aqua vitæ, nach öem bn vil h^iji/ober nime in eim ^lof fei ein mit «nbern (butcn bic fur^ifft vn ^^urm fmb /ban biji bae P^aupt (luef t^
! nbsp;nbsp;im Aqua vitæ, ba 6 ba munberUch wurrft
fur ©ifft / vnnb anbere (chabtiebe gebra« ' nbsp;nbsp;thf/für bie wûrm/fôr ben fxtUcnb? lt;éiech^
tag te. ©ae mag man m vil weg brauchen vnb temperiere fv man fein wemghat.^i* fe flucFaUe weich in brantê wein/ wie ob? vermelbt. IBeitter gehören aber |u b’ falbe nachvolgenbefaiOtint-pirfchm vnfehlit/ ©temborfin vnfehhiOte / von eim Äalb
C it' c iu’
-ocr page 420-418 2llkrley^utc0elben.
1)46 ;cBm soeben v^ffaußt Çat/ ba^nW^ »6 öc «tert / ùê öc^ eVîarrf 6 vÖ einem ver^ fc^nfcnen3€o^/amp;apnitju|art0enttcmji/ ^crenfcljrtia(0/fermer von einer wtlöew ©am / £)flcbofc^mviü; / 9Ä«rnie(t§ief/ fc^mafo/ wiïamp;^açcnfc^maf^/jeôeoi. pF* ^trfc^inmaref /Juc^ef^mali;/‘2öoI|f^ fff)mafi;/25^c{fcbnw((?/jtlatrgt;(fcl?)nali' »tgt; OeFjfe«/ jebe 6 pterhng / öe^gfeic^en von elm @ei|i fündn b, ne$/vnnb 5«|ti« von ^uerc. ©tfe feifite alle 5crfcbneiO Oetn/wef rfgt;e bart fein / fette inelm Äeffd ober ein glut/fafi jerge^en/boe^ ntt ju^el^ werben/ fe^^e ee burefj ein tuc^/in ein faubemÄtf fe(/ (nf affo ßehen/vnb beende. QBann bn nun wid ble recht ©albe macbe/fo mm by fer ©alb Impf, vn tfm barunter Kapaune/ ffbmalft/J^enenfchmaltt/C'ntcnfchmali/ jebeo nf. I. ©eb mailt von ©enfen/ ble mit Wellef vn ©etnef gemäß fep?/iHM-9Rev^ butter b vierling/wacbtelfebmal^ »m ^vt/ OJJufrat 01/beß -Öelo vo battedómè/ ^em ôI/J;)âff öl/welß ©tige ol/)ebeo f t^nß^j eöbl/Ojïübelól/pferfIcbfernê ol/alberbrop ó{/gflb'gt;öep^eli5l/blaw ©tlgenoJz-öel vo syjcvêblümdtï/(amll^èéMebeomf.©d^^
-ocr page 421-^Uci ley gute Calbctb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4ij
pjïçilïcrôtl.bfawSXîcçhetét/nînbfamcôPje lgt;C6 t)ï.7ÎÔ£(î^o(î)(rü(€iup Ce ’^^ccrcnz-lor* ^t)eî)Cô i-lot/vonStalfrautblumôl ti.lotz ^6 ijiTtglap / ^vo|fmfraiitblunun^l M» Î^ucauc^barju ni,, lot guten Oiofenbo-hig/ vnb marbe aßhe^ un mit ôcm Sper-uiate Ceti. ©obu bit -öd alle jujamen ibujl/nnb bic etjh j crlu|)nc 5'0 pt ni ge,uv ï’nt weren/fo h^ fie miber ßttheb ;crgel}è/ '’nb t^uc bic él bar^u / rbuve fo lang bi,ï es 8lt;Rlt;|ch3|Ï tv JU bunn/fo nun ber S'eit^tin wt^t / ba^ bic 0alb fo b,cf tverbez bap fie •^tcbi au^ einer ^uc^fen ßic|fen móg / be? ^«Itb in einer jininQiucljo/bie fo gro^ fep/ ^8 not ijl / bann fon|ï bleibt fie in feinem ^efe^irr /fie (tbleebtbureb. îüan c«alfo ^Uer bep cinanber tß/fo nim ber ganp ^ufa? *’’^tt gefügten ©alben fpfunb/in ein jin* •fne 5\acbel/vnb nim bar^u flotSperma-tisceti. baet^uc in ein fauberoOJÏérfcr* nn/où bar^n flot Olei de Spica: Zerreib# J^^Uu einem muslin/ba^ ce gar zerreib th nP- Öann tbue bar ju bee eblen ©. -CiH# *■^0 binon Xbegernfecauclj f lot/tempt# J^s mit bcmVioficl wol burebeingnOer/ •Çwe in bit Äa^cl vnttr bit ©gibt'* fôÇtô
CCTc »
-ocr page 422-4-0 2inetky0iitc©albcn.
Wüf nut nruropaftcl öurc^ «nanb'.icefï^ (tdj ntm b?6 ^'Örcótenwcmó ober Aquavit tæqb nut ben îDur^cn »nö andern ftüchn ‘ nad) bem Oieerpt gemacht worlgt;cn4llt;^^^? Q)îàflc(/r§ôrô wol burci^ctnanber/ bamrt co aUfö q’iub wcfbc/onb bic |a(b bê ^wi^ tenwetn qktd? annemf. ©oiji tm name« @otteo bic ©alben gereept/bte befalt irt ««et^inin ^ücijfen wol vermaebt.
Iftn ^tJKÖalbcnju Wetthun^alkrlcy ©ebaten.
Olun 2^crpcnttu/0Jt’a(ïir/ QBcnwiKb/ ï^iaterwnr^ / emo fowl alobcoanbem/ wacljo nut Q'perd! ju etm ©albitn. ^bm 5ïim ^omg cm »tcrlmg/laf; jerge^tn/ »nb tÇuebarjuFœni Græci, où (fpbifefy Wurzel/ |cbco m/J. wetf W?chl ip lot-BoH Ariucninf.(otg(fio||en B’pcrlud'pp I‘’t/ Dialthcæ potcrlmg : lt;^oc^o mitcinanbü foÇa|îu etn bewerte flu cf.
?i'ni©alb famp;rvmeuic©diabcib ^im Dveß'noloUlot/^lcpwet^tp weiß Ïöaebo »/.(.©anfiTerpLonnb juletp wan es falt wirbt/fo rühr von ni.S'Vdnl« Älarauc^barem/ vnnbplot Précipitât,
lt;0 ißßcrcf^f«
-ocr page 423-SlKcrfcy ^uu ©alben. 422 Sfui andere nn^ere.
^tm Cvofenbom^ »/. (ot/ Fœni Græci, ni. f. OBett^enme^f (.(.j.^tverDotter/vn ein ngt;entg ge brennt^af^/nufe^e »ntereman# ^er/bae ce werb wte etn59^u^:-ie^ tint lev ntn faehn tn bte wunbeH/wnb bae fc^war$ *Pflaper barnber.
Jill) gute Wn nb falb en 511 mach fn 5» fnfd;«n WunöenZ ïTicfcbibcFlid^bic , feinmbjjen.
“ï^tfn Baumöl ein t^ct( »nnb jwep t^et( aïten fitten wem / balte m etner Pfannen »berbae^ewr/la^wol ßeben/ fowtrbte febr fne^lcn/vnb wan ee auff^órt jufne^# kn/fo bebe ab/fo iß ee beven/fc^mnere ban (niO-btewitnben/mmbverbtnbe / ober laß »n^fbunben / wie bn wilt, (fe ficilt mit ©ettee bilff.
^inbewerter 23alfani ober 6.3ob4nnö 61/ in bicwiinben jiietebiandicn/iiMtbem ©tid^pßaflcr.
î’îini ber ^lumJ von^S.^obanefraut/ tin wenig gebacFt/oi..panbvoll/t(iue fie in tin helfen fl ePiaen wein ber ßaref fep zin Mnep maß / laß wol oerbech vier tagße-ßtn/trwcfebarnac^ßarcf bme^ f- Î^udj: Äann
-ocr page 424-4“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Slllcrlcy {Jute Salben.
^ann lap ben OBem retöcr fo warm 'vc^ ten/r^uc wiber Darem »ter/;)anï)voll:^^‘’^ t^uc jum dritten mal. 07«» Darnach bfP aup^ürurff en ^eme fo»it bad tjVt^u^l’’ inj. Pfanen/ffmeöarjuOïofenót/^^’Wim dl/febee y. l.@a|ft von breiten TBegeriefy €5arb£ / ^açcnldjwanç/jeôeô n/.lot/reK 'ïönrijcln bannt man ferbt j.(ct: 4afj ftlt;^^ üu|f ben falben t^eU/vnb feibe eo burdj w” Óe^h'n / barnac^ feiKeo wiber a uff t^ gewr/t^uebar^uXerpentinnO. lof/ ^^^ genwurm ».I.éa^ran j.1.0J?a jï^/ Töt^^ raucb/OJÏprr^en/iebeo Mot/Aloes epati* cæjGiimmi elemi,©riec^ife^ Q^edy/t^^^ i.lot:4a^e6 mnetnanberfteben/btf;b’w€igt;t «nb öalff fic^ jerje^rt/lap barnac^ wibf^ burc^ejnXuc^laulfen / vnnbtÇuebarjU ïï erpenttnd(:4at? etltc^ tag an ber öomK flehen wol verbimben. iOarnac^ bram^^ tm namen ©otteo/ein tropffcn/tl-obernb m em tStic^ ober QBunben/ barnat^ ba^ Ctic^pfiaper barauff gelegt: So bdh Rê^ wol/vnb U^t meM febweren/fo man e^’t’^ piinban brauc^t/vnb fong nie^t.
Æm andere ^onn/bao S. ^ob*^”-'^ «1511 mag) en. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_
-ocr page 425-ÎUfei-Iey^^ute ©alben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;42;
^un öer ^lunicn vonS.^o^^^n^frauf ^ÿfunD / ber obern ÔplDfn von rote ’^u^ '^^•i^fîofçen Jjetnrtd? tebeo f .pfunb: S^^u ^® in cm verglasten OfeolgewdOcrten.^a*’ R/ Daran ge«S ilt;vo OÄaS guten flarcfen ^^‘ffw^emz berntd^t gefc^tvebelt fe^z ƒ ffpenttn vnnD -ietnoPiebes ij, pf. sofiaer ®^*' -^afen obe be^eb j u/fêije fn an bte lt;SÓ^ ’i^nnt).'7Boc^en lang/vnnD trud alle ac^e ^^^bte^rdutter nutetm Idfel vnterßefjz ®Db binb ben.^)afen totber genatv p.'^%e^ ^n W.'ÏBoc^en t^ue barem o^ngeflopnen ®«fFran v.g«tnt(mz bmbinmiDer flcid'tg ïu/vnb fe^t d^nm em Xedetmtt ^.afferz M Der .Ç)af nn kaffer liebe / fo wen bte ^tduter tm deafen gehn z (aS Den heffel 0«6 ftebetj.ßunDzfiidtn pete mit Reißen» ^ader : Siannfcib« co Durch tld letnino ^uch/vnb trucFo wol auS m etn ^tnmn ge febir:/fo fcbunnibt bao -Oef oben au|f/Da$ J^oplfbarvon/baó^ader ober ^etn be^ hlt;»lf auch befonberz ban es ïdiwcpjar eben k^ufzafo bae-Oei: libertéditereo iß/fbe bedcr. QBannee bunkert faraUwirbr 1(1 eeambe^en. üOao foil man f. tag ober acht ’Derfenger an Die Tonnen ßeUen. ^nnb wann
-ocr page 426-4’-4 Sflerkyjtttte Salben.
wan bte .^nüitfer im J^afen fcljo cut wcitt'ï fc^tmlï^ werben/ fe^abet eb nit SX^ el «ƒ gut in atten o|fnen wunben. SXÏnb wan Mf (?5(iöfr erfrort/ ober on ©Kbfpannttt» foil man bamit fc^mteren.^'e^eiiet bie ma fen/vnb beiftaue^ ben Q9ranb/onbwatm eine int 4eib etwas onfall hat/ foil man pH ein wenig ^utrinefen geben
JfinefutWonboL
'5?im ber rofè OtegSwurm/fa^ in ^ainn^ ö( eb einer©intin einem melfin ober IrOin vergfäf^ten^efebir: fieben/bi^ fießerbem .£eg ban bie ÎCArm ais oit not/ »nnb nach bem bie wunben grof' ifl/ in bie wunben/fiJ warmo eins fetben mag. ®a6 tbueniee* gens/miftags/onb abenbe. ^’s geilet ebd' bie maffen febrobnfebmemen.
Æm giir'i'vcifalbcn jtJniaAni.
^im ïXerpefin/J^irfcQin SünfebhVb' bes int Iot/3ïofenb( j. tot: 4af ontereman* ber^ergebn'febnfe in einfrifc^es fatt waf fer/rö^rs bif es wei^ wirbt onb rpr barö' ter |. tot weiOen^eprane^/onb j.tot OJïa-fïir/bepbe rem gepit tuer t.^tefe fatb maeH alte bing extern.
j£/h duteïVunbfalben,
5ÎMII
-ocr page 427-^Ik’rleyjjutc Salben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41$
jnimOBd (^#/.^r$/@^ affin »nR^ li^e/ i«blt;e il.loi/icinol nif. lot: ©c^mdç v6 vu tereinanber ju einer falben.
gt;f inFûnfllit^c wunberbai lube be»Ifasne Sak b ê / ix eich e man an dgt; b te tröffen) uk bennennr/snmeuijen.
^^im von eint wilben lt;ocb^vci!i i.pfnnö ’Scljmer/^erentaiienfc^niah? j.pf.je alter h heffer: iöieheibe fermer mui) mal wo«» nnè Xi^el jerlafRn gar faubern / barnac^ ff^utto auff ein roten wein/bao fein vitreis öigfeitbarinnenbleib/ h^ erfaften/nimö ^uffe fduberfl von bem Qßem herab in ein Ruber ©efe^irr : ^hue wiber barju rein ^'bgeriben ^lutflein ij. lot/ roten ©anbei 'bol flein ge^oflen if.lof / vnnb ber langen totê3ïegcntvürm/bie man im miß Rnbet/ bunbbaranman JiRb faßet/bic juvorm lt;'m Cöïup ober ©anb fieß gefduber t habe/ bnbineim verf leibten nemen .f)afettinek tttm^aeßofen alfogebéntfepen/bj man fR poffen fónbS/f.Grein gepühievt: C^hurd ulleo mol vntereindb: X^ue amb OJÎû); co tint iXobtenfopff barunter/fo vil bu Gaben fanß. Qßann nun einer vermunbt wirbt »bit Sifen/ J^olu / obenvomitcö moite/
-ocr page 428-42lt;î Slkrky^tite Selben.
fo fi^mtere baffelbig tint hcr pillée»/»»^ b'’'.gt;n!fö tn Dertvanmn/ tint cnnfditbtrtt iXnt^ verbunben/baß fetn ^urft vn@w»^ biirju vointne: ^ann wo ber iiif|t an be« QBaffen ^teng/ober bte ©albê abgewöf^t wirbt (be bi bte wiinb beil ifgt;/(^ß fep ï’*”^/ baü man gteicb wiber aubère Spalten an* preteben wolle/ welches in groffen ^«n* benam bnttentagaHweg ^efebel^en foHO fo machteß proffen (Schmerzen / vnttî* rei^t bie ganse ^nnben wiber au^.lt;Ban wan baß TBaffen beßreiche wiü / |ell »K”^ «im (Stich vorn fpm gegen ber Schake anfireichen/in einer wnnbè von ber (eignen ben gegen bem nnf en / »nnb jhe fcherpffk bieSalban ber fpmenoberfchneibenaw ge^richè wirbt / ie reiner eß von grunb au^ heilt, ©ie ï3unben foil man mit eim rein^ faubern maffer au^wafcheon mit eim renn’ fa ubem ©ueb einwicflen. @o belites mti ber hnlif ©otteß gcwip / vnnbift oilfakiÖ probiert, ^ann man aber baß löebr^.v mit ber Schaben fchaben gefehehen tpZ nicht bekommen fan/ fo foil man etn anre* re ^ehr/berfelbigen gleich / in ben Sn^ ober ^«nbenftetfenz ba^ fie feh^e#
-ocr page 429-2lllerlc!?ÿotc ©alben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4iÿ
Jwb/vnb rtlôamp;an anflretc^en/ennb öamit Ç«nî»(ert/tvteer|l gcmclamp;f.
Ö?anntgt;u erfahren ïoik/ob ber Perwunbt kbenbi^ bleib ober nie^t.
@0 nim ©anamp;el/wnnö ^lutfïcm f fort 8lt;pût«lt;rt/Çlt;bî)a$ halfen ober ^ ©lutz erwärmen / fovtl ba^ bn bie .^anb bas« *■0^ fan^ loben/fc^üu ban bag Puluer ge^ niac^ barauff/ vnb Çab ac^tungt @c^wi$e J^dfren^fütz fo fltrbt ber ^erwunbt: ^o aber mc^t/fo bleibt er (ebenbtg. OJïan foil auch feben / bap fÇm ba$ 25lut furber# f’^ gepelt werbe/batiH baeOJîùp vóXob^ tenfoplf am nû^ hebpen ip/emtweber bap wan ee tn etn newee :Xücbün gebunben in bie wunben (ege/ober bae puluer barnon trt bie TÖnnbenprewe.
Sie wunben barkman nie^t ^eprenz Fonbernurmit eimfaubern Xde^im bittii ben/ nnb bie munben alle tag aup wafebert wnfnfebentvaß'er.
i£in ©alb/jtil)eilen alle frifdje Wunden,
^im fripben @a|ft von bem ^raut lt;®tiana j.ppt^ue barrit new 'it^aebß / welp «^arç/^aumbi/ebe^ »,4. ^ap bureb ein^^ sôÿ#
-ocr page 430-42? aikrlcyÿütt^éWert.
ter fo hib^ pebenz biß bic *-ôrôev0rtblt;if Nicotiana gav verje^vt i|ï :aiôlgt;d tljucbaf ju SôencôifcIjenXcrpfntiu v/Jot^ fîmc^ô »nnö treibt) afköburc^ ein Innina xuefb ^Oife falben ip aiicb für ben ^repß oubraugt; f^en/ppapertveipvbergelegh
Æm Ôdbjudkn Wunden piuib (ße^ fcl)Wi(Il(îen.
îîim 'ïöcgerieb/vnnb (Warben / jebee /lt; pf.^iantwurß/ toalbepz t^enc^ef/ Sank ifeizi^ftnfpngerfrauf/vn ® intergrun p^ beeipbanbvoU : Stoß allee mit einanber/ »nb feube in itti.pf.öcbmeer/ wn tf. pfimb OJïepenbntteriOÏbnre Gift vmb/bi ee nUb^ einbrenniöarnacbfepf^eeeburc^i.Xucb/ wirif bie j^rauter bintve^/ vnnb t^ue nach barnter ein pf. weijb)ari5/|. wert OBaebf/ COî^rr^az OBepranebz Fœni Græci, vnnb ÔJîaptxzicbeej.lot/allee flew gepopenvil gerabben/fo ip fie gerecht.
Æm falb 5» offnen Öj^^ben.
^im Orifenfrant mit be blamen ^Inm^ (in i-gnte hanbvol/fpiçigen OBegerieh/bit mittel Ovinben von JQolber/lt;i?rbberfraut/ €5arben/'’33(dttlinvonOJ?onat6blum(irt/ QBolgemubt/2lgrinioni ©ottegnabz eek SV?angolt/7iaterfra«t mit bi gelbi^luw*
-ocr page 431-SKkricy^uteSalberi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;42I
^/Kamp;f8f.Çanî)»o(;^afF6 Hem/vtïgcw^ SVÏUdjtom Mran/fovU 0; Oj J^raut öann»t fc^webe/tap tn/.tag baran ftfhe/r^ftre alk tag wbiïöarttac^ fÇxe cm new ücbmal^ Mtetn/feuöe fo (anabifï C0 fu^ fcbcibct/pj Himô ab voinJctvr/gcufj bureb /.‘Xuc^ vti truefö wolauß / Damft bic strafft alle au|i bcn^^rdutcntfonimc gt;nbsp;'brandje ju altert Çcbd^cn/^ôcbcrn/vnb wiuiüen.
Ifin @«!b fur ic(Tlid;c ÏÜuhben.
^Im Baumöl |.pf. -^lowig b^ mt^cfot-ïè/fonber au^ bem ‘ïÜadjo getroffen ifî/ fi Ff.». I.^latbefb/O ^’ 5'ûc^fcnbccb/vn x.ü ^ac^ô t ^crlafj burcbcinanbcrob cmciî ©lut/ (a^ bod) nit ficbcn/vnnb ihùre wol »mb/fo l^a|îu ein gute falben.
jFmcbelbeilfani ©cl 5» allerlei wnnbe rnScb5 Ï’cn/}.ïamp;cbliïiï'aiingfnft3t/ot'irt5'd)k'igcrt/vft fedrcingelegr/barlf feine aubn pfïa(fci 0 /allciii Ie0 eine barautf/ 0.: ß ce m d)t vnfa n;: ber wcrer.
^im ber gelbe ^lumê velt @.3o^ïi»ïlt;^^ haut i.pf.t^u6 m ƒ. pf. '1 emól / m ein wett^ tes ©lao/feiieö wol vermaebt an bie Cen nêitj.wocbc/ rnbre alle tag wol vntei ennW fo wirbtb; öl Aurn leijïcn braun.‘-T'an tbw« barju fe^énèSÖJapiX/wolaerttcttd. I. vui?
-ocr page 432-45® 2(lkrlcy£t»tc0lt;tlbcit.
|.(oe terpentin / ßeKü tviber tu ^ot^J^** tie ©onnen: -Dann fepbe ce ture^ lt;^« [^^^ feere ^^ûc^Un/trurfe wot au^/vnut wwrn tie Faeces ^in/tae 4gt;eI afeer tenait.
Obennat^s alfo.
5îim Der QJiutnUn von ©• ^tÇann^ fraut/baefe ƒ. wenig/t^ue in einacfjtnirtp fige kannten gleich Çalb vol/gen^ ö^^^J »fpf.^anmol/ ont 2^er^nfin y pf g^^^^P tarin ein alten lantern ^elfc^en ®lt;’^ oöerXraminner / fei^ tie kanten gam«^ gent voll wirtt/verf leit öj Mantenlit wol mit i. 2^aig oter lt;éaimin:f e^e in ein Reflet Oter f ni ® ewelb/ la^ ge^en jwen SÖïonat: OXac^e i/. ober n;. tag vor 02 ‘gt;öolmon am QÜann tieO.O}?onat bernmb/vn ee wiöer ifoter nj.tag vor tem Söolmon ifï/fo t^ult; tarjn ein gnte genffetengefenfeerte Óvegen^ tvürm vnt ein Çalt quint. ©affranHuni^ lin/ verfielt tie^’antè miter wolgt;2Ml wan tie fielt truefen wlrtt/fo feu tie jlanten in dn tleffen heffel/ alfo tj tie Äanf etwa H/« jwerc^ linger ober ten heffel an^ gt^^'^ fente tm heffel;, fïnnt aneinanter/ ta^ eeelnfleterfntt fep: ©eupeetannlneln fantere (farefe ^affUn/vnntprep eo wol
-ocr page 433-SlIIerk^jjntcSalbcit. *45» ”“p w ttntkflFïSccFct/fa^,'. fîunb ober tj. S^^^^/r’^^Plf'^ î’^^rnacb ab/vnnb bcbalte. ^‘^^ ifl gut |u aften »nö netrcn@c^dben/ I^1'ncinhcb wan fie Çi^tg finb.
^manber efut Wiinbèf/Ôteffane von 45opffenflnn.
^«m 'ÏSegwartbfumen / röfebe fie t'it ‘^lt;’umôf/îgt;$ fie fo bûn werbe/ baf man fie J^ùben 5-tngern vertreiben fan/ tbiie bann ®^ö ó( tn ein @faf / fap ee an ber Wonnen Ç^cni^e léger ee ße^et / je beffer e$ wirbt: ■^^ue baß ôl in ein wnnbê / fo ^eilt fie oÇn l^ttfcü'jJSnb leg ein^élbfatt ober bie wnn p*^*3ll te tin fiiefyfo geuf es barein/aber w^ i^n mit CVéaiffelnanffbalten.
ifitnanberfèflUi^ Wunból.
^im 5'rawenmün^/^etonien/ breiten ^tgerieb / ©auebbeifz ©arten/ eine foo JÜalo beeanbern : J^arfo fleimgenf fowl Baumöle baran/aiß ber.*Kranter fînb.^a^ mtiglfc^untereinanberin einer 'Pfannen mben/bif ber ©afft eingefotteniß : ^a^ ttfalten/vn fep^e eß ab / tbuß in ein ©laf / '’«rmaebß wol.^aruon genf in bie '^nn^ 5’tn/binbß wie fenß ein febaben. ©ß ^eift/ wftmebtfe^wtren.
Æm fc^r guter SÄfftm.
iö © b nf
-ocr page 434-4^z aßcrley^ttte S^Iktt» ?7nn ^affamFraue/ 3ïof;inann/2^cfcèlt;^* fnut/wcifj @mj;b(iimen/'^7cfj(i'n»nfcr^ jVr.^ifïcf/^(p(n6(Am(tn/(tgt;(e ©albe^z fpi^t^cn QBegenc^/vft©, ^^o^afiüfwwt/ ycöfö ^{kic^vift^cr^aife nuFemdber/gf«^ etn ante »«ITen tvem Darüber / {a^ ùj. oM tiij (lunö Darob ^(bfn/onDfepbefebartH Durch fin'Xucb,@ovtIbeo @a|fut|t/fo^ »H nim ^aunwl/onnb baUo mitetnanbeï über ein ,î'ewr/ (apfuben. ^SDarnaebnbn Ändp^/bte an ben^Cuffbannnen wacbfcn/ brich ficauff/ onbtbuebteQBnmihnh^»'' aub / VH tbuc Oe in }gt; ©ebuOefm fampf b2 öi/bjbepöcQ33nrmUninbc Änöpffent^' iXbnebar^u nochbb‘^nb»oHber S5Wmlw »0 to 3'’t^’^‘’f*'^’w^z blc au ^^ejop^t (lt;92/ »n tbue in bao »orgefebnben 61/ laf; wib« ^tnUicbficbcn/ vnb rubric byrebeinanben iJ^ruffo ban wotau^z où tbug wiber in ein ’Pfannen/ onb ebne barem Gummi elemi gepüfuerf nb (of. ©pongnin b iot/ ober fo^ »Hb« loih.^ebaffo banauff»
Sfinanberer Foflfiihcrwunbcn# biUpuit.
'57 im Q^aumöI/vnb lemoPjiebebnv f* .^buo infamen in «» fifing meltings M^ jeii«/
-ocr page 435-211kl fry rtrtr 0,'Jl'fn. 45? fdtn/ob’iScfjcrbefftn/frijc ce auffb^fut/ M donate vcr^cÇm / bap ce wol warm Werbt, iöarnac^ thue barem gcwafc^cnen terpentin audj tn)4ot/(ap aueb banmter febmd^en.SUnnb nim banlt;5pon^rürt|.f, 'i^ttriolti. ferupefz rotcO^ï^rrhenp quint, jebee befenber auffe kartelt gcpolTen / »nb «uflTcimOïctbpctnabgcrtbcn : ^Çuectré nadj bem anbem barem allgemach / vuub tÇûr ftetiqe vmb/lap fieben bip ce nit racbz fepnUt wann man emtropffeninb; ^wr Upt fallen : ^hure vmb bip bap ce fait wirbt/fo hebe ban ßeipiqauff.
lÖann einer wunb wirbt / fo warme biefen ^alfam in eim filbern Löffel ob eim ‘^Badjeliecbtz vnb wan bie wunbf ge^ reinigt ip/fc lap biefen ^alfam a Ifo warm tu bie TBunben laufen / aie er leiben fan: Äan nim von weichem Xwe^ faplm / vnö waeb fie in eim floppten Q/perflar nap/ lege alfo wann aujf bic'ïCunben / vnnb binbe/lap alfo xrinPlhmb vnter bifè erßen ^aabverbunben ligenzvn binbe nitaupz fe fan bifer '-^alfam fein wtircfung haben. 2iP bie wunbe fogrop/bj mä fiemup beff-ten/vunb nicht mit enn Äiebopafer recht
«ÖcÖb Uij
-ocr page 436-4?4 Sdferky^utc Salben.
gereift tvirbt/fo Çe^fê. ^tfer ^Alfäbd^t erfind} cm wemg / amp;arnac^ ÇdUeroÇ» fc^mer^cn: ß^rb^tfem @cfcbwu(|lvkr^ Çanamp; nemê/ er (egt öu @ef(^fvu(fl / er (a^t aueb fern faul ^Idfä^ öarmn traebfen'^ »nö webref aller (uft-QBan emem em ^rm oberßebenfFef en^fmbtwere/fo fe^mt^ '|gt;aö ©bb bamtf/mtf Afeberfmaffo wann/ bae (bfebt @.3(nfomw ^'ewr:©e|^g(eicfe2 feilt lt;6 anef^ wütiger ^unb nnb vergiffter X^i(v bi^ / anc^ wer mit txtßiffta '^t^f gefe^fagen wer/ ober wann einer ein 0Oî’ gar en§wep gefeUen Mettez le,
Ifin ^utveei^ Xuff^IWin.
5?tm onge(etifert@c^nia(^ jwep ^ver gro^t^a^ eo vergeben ob einem ^nnr/onb hbfagv. ©perbarein/ biebacfbi^ ba^fü wo( braun werben / fo geu^ bann bureb emS^ueb auff ein falt *?üa|Fer:’23nb wann cowo(geßanbentp/ fotbueo berabinem ^eeftn / Hopffo wo(/ baß es weiß wirbt/ ober ßoß in am fteinin Dörfer. S)at^ meb nim SSa^^dèl/^efenèl/ vnb ein w(^ ntg ^amiKebl/ »n ein bafb (^nint.^^d/ per nein geßofB fep-@foß ades-wol bureb^ (inanber ju am weiten (tnben ©dlbin.
^DaniK
-ocr page 437-^Hlcrley^atcSalben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4K
^(tnlttbcßretc^ bù ©efc^mufjî vnö ^n;-'^t’ctcnim nur ^nfe^m vnfcJjht/la^ lt;6 in lt;’»n Xtgehn {ergc^cn/vnb mm Haiv X^cp Çlt;tlt;îl tn ein gtnnhn / gculîc baô vergangen '’ttfe^ht larcin / »nb nibre wol burdjetn^ ûnberz bi^ ce fein btif wirbt/ »nb weif; ids dn ©dlbltn. (Stretche barnac^ cintwcbcic mit tim Jeher !tn a uff /wo te fein bebarff/ ober ^reie^e auff tuebltn/onb lege ober. Ö?tcm«nbk Kofenfalbenmadjen/beheiz ten vnb brauchen foil.
^im Oveinbürgin fermer Kein gfe^ni^^ letz onnb von ben J^uutlin wol gefdubert/ bef gleichen fetten von eim Äalb reinge^ Wafc^en vom ^(ut/ genffe Otofenwaffc# baran / h^ ob bem Jewr / bip co allco jero F^mi($t/ fo fepbe co bann bur ci) ein fan* 1 bero (Streiebtueb / »nnb lap ficb co ober nacht feigen / morgene febopff bao faipc ab/jcrlapz vnb ebne barcin rote Ülofen/bie in eim peinin Dörfer Hein gesoffen fepez 1 fovil bu bebarffp/lap alfo lieben ip tag / fo 1 tbueo ober ein Jewr / lap vergeben / fepbe 1 eo burcb/vnb truefo aup/ »nnb tbu wiber* 1 umb frifebe liefen barcin : ©ao tbue ;um 1 vierbten mal / vnnb prep co aUweg anp»
-ocr page 438-43Ä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TUkrkyrfutc ©alben.
4et|l(t(l^ thii f6 auf: Oem ver^fuffCUJ^^^rt tn cm jmmne J^anten/vn fcube in Balnco Mariae / bij; fic^ bic vb enge fcudjfm vergt; 3cÇgt;rt. .Dann pic^ ce au^ vunb tftuc bav^«/ fó^OJïanbefóf/ vnnötvei(j ^aebe font bu trift / nach bent bu ce gern birf ob^ bönn (tuben wilt, 9.}nnb nu eb bemfelbb genwafebe fie wol mU 3ïofenwa|fer/vnb beÇaftô in etm fleintn Strug / ber wofrer^ niacljt fep mit Panteffefbofp/ mit xer^ pentin vnnb QBacbe vbergolfen / fo nm fein (ufft bar^u. ©telU in Refter in ein 0anb, X)ic toalben iflgut fur Jpaupk we^e / Q3rü{Ïwebe / vnnb wann einem ein Jfuf in ein ©fib fallt/ auch ^u allerlei ©efd^weren vnnb Q'pffen / amb 5« ben Trauben vnnb cn^ünbung ber ©liberen. 3tem/ fo eine ein ©üb »eneneft/ ober ein QJîi^trittget^anÇette,
iftn ©alb/ rKfiik/rnnb|gt;ctk/ ijigiit jungen 2^1 nb cm ; u bia» d) cn / wa n n fic w ti nben fab kn/ober fid) kcßcntfiejeu détail cb bavifyterau)?,
^im 2(lberbro^ ^wc J;)anbvoÜ / wann bubie Q5ro|fen verfaumpt bafl / bj ee laub worben/fo nun be» ^ertepen laubo i/. ^anb voll / nim bariu rot frieffenb QVwnbfw«^ ein
-ocr page 439-2fI{eHey£(urc@afbert. 4^ '^’^•^anbüott/ ©otteegnab/brcttcn 'ïüflt;? 9nic^/55okp/j(lgt;cê ein ^albeJpanöwoHz ■y^'nfffamenjtven -iéffelvoU. ©fo^ vnf WnatWer tn einem OJïórfer gay Hem, ar nach ntm f.pfunb vngefotten f^mat# ^^en -£6|fe(vi?n ßimgRaw^onig / 1). (of ^lyrcbtnvnfcfjlit/onö em^afb fotOiaum* w. ©dib Ine püvf «He vmeremanb’ in eim ÄeKel/l«p o.t«g an einanîxr flehen/ friths ^arnae^ noch ein ma(/»nnö fephe es fet(V M hin cb ein tu ch / vnö tvuef o «u ^/ »nnö ^tbalt5 in eim ©(«o»
Æm ejute 0alb 5» «ken 0dSa^cn. otiui 0f ongrün/vnh hen fn 5» pit hier. ”^«ch hmn mit-^onig/nnö ^«umó(/»« ^lt;m èpengrûn ein @4(hin/ bas ftreich hbie échâhen: mach auch ein Pfïaficr ^UhvürgebiauchtnnlVachö vunh-haru/ /fß6 »her Öen fchaöen/ onnö feuö QBinter^ ^ün/vnö @«nirfe( in^Baffemnö mafeh M Fchaöen öamif.
S2ingute ^entetne ^^Ib^inriiiibfiibc^ fcnlocinui.
^ ^irn gutnett^QBachö von eim jungen pmen f.pf. Sferpentin j. vierling/3icfen0l 1^? lot. ^up mn cinahöer lerfchteiffcn oh
-ocr page 440-4?8 2(fferleycfufc@4l6en.
cma gfut/wnnö ru^rs fietfOv^ »mb / »««J fester erfaftet/ fonimwetlfm TBepwufv »nnD SÖÏafKx/Klxe /• (of/retnglt;pu(u«r(/ fü^re öarfm/h^ ce geßebef.
i^in {jute w fige ©alben/ f»r fiecFcn vnnb fucFenain Æeyb.
57t m ^kpwci^ cm vterhng/^epF«’«*^ »nï) SÖ7afÏtx / jehee j. (of / ©cf^webef f.(gt;’^^ OBci^cnmcM ï.vtlt;r(tng:3Ïftbe /cöce bef*”] ter au ffctm 3Ïetb(Ïem/ viib (a^ tvoffrHrfê werben an ber ©onnen.S'buee bann affe^ vntlt;retnanber/geu||e Baumöl baren/fo »t( bu bebarff(7/la^ ee mifctnanbcr wo( f*^ ben ob etner @(uf/ »nb rlibre fïefe/ ba^ ee ntebfanbrin noch vberfan^/rub^e bi^ f*’^^ wirbeJ-^xhade in einer 03 neb fen.
©er Königen {trône ©alb.
, 57int4orbeerb(dffer/3vofntartrt/^b(e ©a(bep/OJ7atoran/3€auf enz ©ebaffger^ ben/@aud5bet(/57tge((a nuf î^funien»» ©amen/iebee tf.^anïwollz f (etn vil grop fe 57ep (en/^ijlbp/ praunede/ Oîotbuefê/ iebee etn JpiWoolI/^bcrnientg/Xüegtnï^ fpintgen iüegericb / OBegwartwurP/ €S7a^(teben/gu(btn @unçe(/J^epbnîflt;t' tvûbfrain/ ©ingrun/jcbee «/..^anbrelf^
-ocr page 441-SUlcrley (Jute ©albert. 4^ ’fauanöef/TBermut/rotc Ovopn/met^ Ovo Rn/jebee nO.JOanöven : bic Ärdufer vnnö ‘^^ur^cfn juver mdgereinigt bart' / vnnö Ro^ fie Hein bure^ einanb’* ©amacb nim ®^« straffen SEKapenbutter vj. pfunb/ jer^ Jlt;ï^/ vnnbt^nebie obgefc^ribnc (inef alle barein/la^aulf ein (lunbvngcfab’licb/gc* md^lic^ fieben/rö^re (ïete mit eim bdloiti ©ebduffehn tvolonib: bannt^ueein ent paref (einin tuc^/ fci|e es bnrdy vnb pre^ lt;”01 aup/in ein falto waffer : wane geßan** ^lt;n tß/fo ^ebe berab/ laó nodj ein mal mof «ufffieben/ vnb t^ue bar^u mei^ Q33adj6 j» Pfunb f (ein gefebnitten/vnb ij.pf. Naums’ ól: ni^re (tete vmb/ vnb man ße febter mil hltmerben/ fonim meiffen ‘Ïöepraiic^/ '^nnb CJ^apir / K^x® (.vierling/gam? Hem 9tnben / rnbvó fleiffig vmb / bi^ ba^ eo 9cpe^t.
idcr Kbntejirt vonPn0critwci|fc ©alben.
‘ïhm ©enferie^ / Qöintergrnn / 0J^nilt; 0tlmur§ vnb Frantz OiaterjungenfrautZ •^irfcljjungenzbraun Oietl^onien/ ^Jäters» Jjautz Oteinfarn/ Jpcpbnt|cbmiinbfraut/ ^tfe^dfraut/Orppicljfrant mit ben'ÏBnr^ ^dnz^.^o^annpblnmen/ fpiipgen ^Cs»
-ocr page 442-44® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 Rdli'V füllte @«î6crt.
ôene^/brn'tcrtQ33egcr{cfy@cbaffgârè(tt/ Soc^Çnl / 0c^war$»ttr$ / fô own âucfj Q^emirai nennet/^ngrôn/ pruneKen/i^* 5c6 V.^anîgt;»oH. 5)je Xhitua folié crfîlMî wol gefmibert/ vrtö Fkln gcfc^nùtcn/ î’^’f-nac^ tm 3îeglt;twa|ffr v. (îunb lanß gefetté werbenSamac^ pfeife ee aHp/fÇ«« tncirt jininc ^anteiwnb thue fort! Mepenbut' ter barju/ale beeau^geröfe^ten ^aKcr^ îjV'Iafî es f rep fîunb In dm Steffel roll trap fere fleben/vnb peile bamaep In dnÄcÖer t/.tagvnbl/.nacfjt/vnb leg;;. ©^Ibepblét ter barem/lap wlber einmal aufffiebcn/vn in elm melden ©efcljm erfakè: 2ltlebaim fc^elb bae iVelf t vorn maffer / mnb befalt febee befonber auff/mol verman/ ba^ fern fuift bar^n móg lommen. 5)ae maffer lp gut / ble lt;9nnben bamit «npjumafe^en/ bann ee peilt gar gern pernacp / barumb 1 man auch fepè foö/bap flereln fepen/fonp fallt er nur lufcpnef jit
ifin^uteWunbfrtlbcrt.
^7lm ÖÄpnpen/melffen Qöepiaucp/rP Sdaun/Iebee / lof/grnn ^uplferma)fer em tot/©pongnln II. lot / pop febee befonber rdn ju puluerz vnb beutle ee. ^im bann f Ff««”
-ocr page 443-2(iïerîej»0ijte halben nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44t
Pfunamp; ^3on!^ / fciibß in einer Pfannen bi^ w verfd^aumpv rn^r öie pufwer aUgemac^ burein / vnö tbne bar^n ). ^'perfdjaien vot i lautens afft/lap miteinander woi fiebenz rühre fletevmb/vnb wane erfaltet fo ftbe '^ 1 lt;»üff. ^:aucf}e jnwenbig vn aupwenbig in 1 die Kunden.
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©bcnnad56«lfo.
■y^im 0dgt;c{Fraut/vnnb J^oefjbeiffrantî Sermifc^e wol/vnb feube in allem auf ge* l^ffcne fermer in eim^eef in eber/tfifdm/
( f^Vbe ee ban bmdj ein tue^/vnb mt^fe auf*
1 nbsp;nbsp;nbsp;}^iii raft ct!itc0a'bcn/511 licWk'inTiHiL'cii
mnb ödeten.
“^liin Q^ifenfrant mit ben bräunt Q5lnm Hn/fpi^ige sBegeridypoSberfebop^^rös!
* beertraut / ©arben ober todjabab / O3?o? «vitblömtinfraut von ben roten Ïöolge-
1 ’i‘ut/3tgrimoni/ ©ottegnaboberiSto:# tbcnfcljnabelFraut retenîÙîango(t/î7ater^ Stallt mit ben gelben '^Inmhn / jebee ein banbvoU.paefe va ft Flein / ober jtcp/rüly 5){ilc^:o^m baräz bap bie trauter barinn Rwebè/la^ niptaganemanb petje zrû^ie «He tag einmal ober u. vmb t^ue ein pfund Hewe ©e^mal^ barein / lap fieden / bip
-ocr page 444-44^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3KerkyjfUte Salben.
lt;6 fiel} fc^cibetzfopK^ (ööannan^ wi^«** Oalbz vnnö rö^re pete bt^ fie geßebet' iöarau^ mac^ g^ltnz bie ieg mwg^w^ »nbabenbevber.
J£inFöilIid;e tVunbfalben.
^im Q3aum0( f pfunDz^amiffenHi^rti^ linzrofc Ovefenz Q^runcUmblumcn /Jf^^^ |..^anbvoü / Blumen von @. ^o^^’tt*^^^ fraut n;. ^anbvolIzOjlmnen von 2^^^.^ fcntöuibinfraut/vottlt;Scbe(fraut/ilt;^’^^^ ^anbvoU/mtfe^ö jufamen/fa^ ee ifSSX”^ tut an Der Wonnen flehen, ^arnac^nnn îSaumôI f halb pfunb z iZerpenting »’^ ling/@.3v^‘’nnöb lumen jtven fÇeil/»”’’ cint^eil ïDulIenFrautbtumenz fc^ûtit’^’^* aber anbert^alb maß guten weißen wein/ laß fiebenzbiß ber lüein eiagefeubt/ ßeU» barnaeb an bie Sonnen.
^in^ute Salben/UI^anfenvonPÄtiß.
quot;bhrn ^rofam von Ovoefenbrot / i^^^^ barju^ueferzonb Otofenot/vnb Bol^quot;^ Armenura. Stoß aHeo »ntereinanbei/, macl^o nicht juhurtSte heilt gar wol-
5(ller(fVä»te^ßafte^^
-ocr page 445-Slltcrkyÿtucpflafîer. 44;
Orin gut gef^ 3'gt;^3Pn^n^‘' ^ ^‘^ lt;*®lt;” ® ^* fd}'t» c rcii/v nb ge tnci ncn u? ti nben.
»3mgclb ^ar^ aiWcrt^albpfv ïöacljó/^no Q5utt(rfc^ma(^/KDe5 lt;m ouvhng/SXlntdjlit v,.(ot:ia^ al Itó jerfebWffm : X^ue ^arju S^erptuttn itï4ot. '^nnö wantten Fait werden witl/fo fc^lagbaruntcr tin ^ptröottertßc iß öagt; ¥*ßaß«rtgt;(«tt.
Sim gut P flaficr ;u b 6 feit (ßefe^ w cren/altci» éd^XbenATarja mattes braus ‘ d^enwilt.
^im € dnól vtj (ot/SKim viij. L^ache '’I.lotiiae bag lt;(cinó( erßüc^ fieötn/bt); cs lt;'nfa^ct fc^war^ juwerben.^amaefj nthr Wc CÖïini barctn/ laf; nec^ cm tvemg ficbè; ^ann fc^nciö Das ^ae^$ ncin/vnb thus «ucfj barem/vnb (aj^ pcöembtß es fdjtvar$ '’’trbt.'ïXÏGtgïbs t^uc bar ju 2Öïa^ix/^cpi* ^aiufy SXïi’pbc^ï*uru/jcöcg jJ^Ub lot/wan «6 cm wenig fait iß worben: SuJaeb« '^app f^nbarauß.Probatum cft.
'£tu gruw p)paiter/watteiit fbabjarmb tag faul iflgcTOcfcn.
^imSilberglctt ttti.l. -£orbeer/@cbwlt; Wkiebes nj. lotz Icbenbigcn ^^ / 2lug-
-ocr page 446-444 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2inesIccfftnepfÏ4fffr.
fîetn/febee .n 10pongt;gt;rKn j (ot/afk? rdn pft(um: ^^ariMfb nim ^icntg/j.^albpf» 3Ïctnlgt;4r0tnfc^infr/’^4«»»é(/KÏgt;Cd|.vïlt;rlt; ling/Q^JPd i ^4(b pf.Xl^uó m dn Pfannen 1)46 ©darner »n ^anmól (a^ jerge^en/wn ruftrOj pniuerdnö narb Ofman'e'ernM’ rciiitnöaeSdjinafM. TBan bu fieade ju^ famenbracfifbalï / »nnbwofvneereinan# ber »ermtfe^t/ fo Pp es ein gute weil fie-ben ï ^cb6 bann vorn ^etnr / fo ^affn em 'Pflaperz baevon grunbau^hedet/ n.\w fonfîntc^t feilen wKL
Jfm pfï«fter 5« bem Ö5c^bcr/ bas jerbrod^cH ifl/vub rbci fcbïccncFlid/enfazmer# tjen bar.
’57tm^onig ein pf. .öebiffbeebnf 1^1/ ^funnnfb/^£»ifnnieb(/ iebee t). tot- ^^e ..ponigwnnb OJeefBerP^ nut einanberob einem faniff en Jemrz t Çue bann bie anbet^ jmep find’ Hein gepufnert baruter:0Jtb‘fj^ jn eim pfiafler : iege afie ma( (atv vber bentoepaben.
Æm ^firtrefffnbeb nu. ffulbinpllapfr.
failli ©riecfjifc^ ^33edy0djttgt;ebe(/‘ÏÖlt;9* raucb/l^bea gfeic^mï/pufner ee allee fen^^ »nnb mifc^ bure^emanber : OJprb baraup Wit ^perdar ein Pflaper / vnnb flrei^^J
-ocr page 447-aikrfcy£f«tePll«|Ï«-. 445 a«|f Pergament : ©Aubere bu OBurt^« ben vor wef von bem ^hu / vnnb truef bïe ^««t vnnb bic QÖunben jnpnicn/ binbbaö Pfï.ijïcr wol unruber / fo ^dU bte ^Bunben / b.if) mannte nicht hefffen barjf.
j£in pfla|ler für alk offne 0;^-ben von ben blaternbce.
IJhm n-tv 7Bacb6/Xtrpenttn/ïcbc$ ent halbpp^aihr/ ÏBcpraiic^ Cotop^oni?/ CJhnp^förünfpon jebee üdou^ertoß ba$ lt;Bucht? indm glafferten ^afen/ b^ co me fiebc.^un eo aar ^er taffen fff / fo fehutt b{ terpentin barem ; 2gt;tc anbereffnef icrgt; ffoh ’t^ttff ftem vi pnlucr / fchnto m baa ^Bacho vnb Xerpentm/ rubre wol voter-dnanber t ©chute etibtheh auff dn fa(e tfaffer/vn beere bemach.0bc ban man bt^ piaffer aufffegt/foü man be ©chab? erff * tteh wtf iaugen wafchen/ vnnb mit einem ©chivam faubern/vn bie taugé abtrurfne, §umahbern foUmane mit mein mafeben/ »nnb abtrmfnen/ vnb ban er ff bj Pffaffer barauff tegen vnb hart barauffbinbé/ ba ff ïgt;a6 pffaffer ben fchaöenrffhfd ^iHotctvcd ï’er©fhabe« gelb kfptergtbt / foUmann
-ocr page 448-44*5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Ilerley^itcPflafler.
morgcnö vnamp; gegen n«c^t / Steinigung vß lt;Pfla|ler brauchen: QBann aber bae ö^pf (^ waterig wirbt/ifled genug einmahn tag »nbnac^tb«6 p^aßerauifjuiegen.
©o# ebdbraun Pfï«|ier/Vn.3(icob» von Vrifenficijf.
‘37int GalbanijOpopanacis, lebe« M-Ï^ï Ammoniaci,Q5beQi/4ebe6 in)4ot/ bereit»? mit CT’lTtg / wie beröittifl : Ramadi t^ue ein j^npffenue Pfannen v. pfunb îèaumôi/vnnb fpfunb new 'ÏDac^ö/ {er^ (a^ jufamen. Darnach rûÇr barein if pf @ofbg(ett:4a^ mit einanber einfiebenmit ttmftdtigenvmbrhtren / bi^ eeeinbing wirbt, ©anntbuebie Gummi nac^wnob nac^ barein. ióocfj lût bieb/ bae es nieM »beriauff / noeb anbrinne. ï7acb bie|etn f^ue alte voigenbe fidefneingefioffenba# rein. Sïunbe.po(wur^ / 0J?a|ïir / SÖÏpr-r^en/ QBepraneb/ @a(nipfïein/|ebes vief (oê ^a^esfittiie^ miteinanber einfiebeU’ Söofgenbe t^ue barein 4orb( / Snerpen* tinjebee ac^tiot / (a^ ßdtiga mit »mW ren mit einanber fieben / bip es in fa (tem ‘Ïöalfer juboben faße. @o es biefeibigt Prob erlangt/ fo geup bure^ Abiefs 2^»*^ mein
-ocr page 449-2II(erfey^utePfÏ4fïer. 447 wonfaUQIJalfcr/ipnnb teeren ^tvifebm ®fn ^dnöen mtt Camtlkn / oöcr X^ï» I^«tinö(/ bi^cegefdjmeiöïgwirOf. ^tp ^ffafïer bc^dt pin naturhc^c Ärafft / 6t^ ’« ötcxyrr.iar (ang/»ntgt; ^edt/wte^emae^ '’olgt : 07cwe wnö «(te ©ebdöcn /1» aefjt tilgen mehr ban ein anbere in cim 5)îonaf. Bereiniget: ^$mac^tg«t 5(eifc^wacQ? hn : Qje helft fiir fu^ fdbbie wiitib enz es t‘’^t fein g«il ober wüb^ieife^ in ben wnn^ ï’fniraefjfen t Ör^nimpt bie ït'nnbfucfc «u^ ben wnnben/ee iß gut ju attenTibern/ fernen / GReufen/fo nut truefnen ©trei* t^en gefe^abigt finbz eenimptatteÇwige ©efc^wu(ß/e6;euc^gt;ti^pfen/.pol^/@c]^i fer/ iOornau^/wa6 in bem 5ieife^ iß: Be |ei(f aflerlep gifftige bif; ber X^ier/ «u^ ben wwtenben -punbebip / ee mne^t ïdtig/ vnnb bedt nllerlep ©efdjlecbt ber ©efebwer : ÓJïann braudjte au|f ^ißd »nnb @efcfjwer : iöe^gleieben ju bem Ärebe.Be idfebt 0.2intoniue ??cwr:nwn brauchte ju aUc ©ebreebenan beimtieben orten: eejertbedt gerunnen ^mt/ee fom treber eewóUe: lüae am 4eib jerbreeben iß/bringt ee ju feiner ^edung : Be^dh
-ocr page 450-448 ^UkrkysJute Pfiafier.
bie 5'dâamp;îlt;»ttfni : ‘^nö in allen laufen foil mans warm brauchen mb aiiffkjjcn.
ihinfbfl Sticbpflrtfkr / foba b«k/ w#« rtefte* c^cn obergrefe^offen tfî/fc mane vor xxuij.llmv bfnvbcrk0t:ctlidgt;0 tnpii.crditremjrvtti’Atiffd kn0fl aber in xro .tagen/vnb bat ff f fins Wonb# tranefs noch VrUiffeb/ allein ben
Vnaifplangbein praller gemaebt.
^tm lt;111 »terhn^ ikiv TVac^e / vnO ein »ifrltng gt;gt;ri? / bao man ten ben Oetkrn tn Änlxln fell ßnbf/vnb etn halb périma ff^n?ar^@cbumad?lt;r ^ar# ober Q5eeb; 2^hne bifenj mfJUtno glafierto ^dfclin/ bao Qt^icbó ^crfebmikn/ bao J;)arK^crlt; flopffp ^erla^ eo futltc^auff einei ©Iwt/ nu man ee ^ergdge ifï / fo fepbe ee burc^ dn 2lngt;i’rfFni X uc^z m h fc^erbeefet/fo bleibt bj SPnfaitber tm Xueb^^arnad) mm am bnibalbmerfingfe^ónen klonet/tb»«^ antb m bao ’43feFet/jn ben brepen/ fcK baf? ^erfetauif t.2)revfu^/obcr em^olglutt^ fo eo alles gegangen ig/fo ntnio berab/vd laf; pbcrfeblagen. Sgt;ann habflein gepild nert OSlepmeil? emmerlmg/bê h^ b^pf^“^ heb barem reifen / rühre pdfs wol mit d «ereifmSpatel. SUfothnefb^iflucfet”’^
-ocr page 451-Snicrkv teilte Praller.
449
' .,A‘ nn ®a(iecn0lt;m / her rem Jeneiben fep/ttem mit eim halben vterün^ ‘^ßeprauclj/foaiidj ndn^cpülncrf. QBan tj ;ufamè fompt / fo rä§r barem be^ nadj^ gefe^rtbnen ols i.fot/wnb (ep wiber ault bie ^fut/Ia^ ^üpfeMicb autfßeben/vü rubro pdtewof/vnbwan cßanbebt^upfüdjpen/ fo thue barem anbertbalb I. Ö^anffer/ Clem jemben/ (a^ wiber hüpfebheb fteben/ennb rubra |Uta^ vnb maeb fern groß Jewrz ea lauert fonfl ber ©ahießem/ vn ^(epwepß Jufamen / wie ©riee am ^oben/ vrmb iß halb verbreßt : fo eo affo feubt/ »n beppeUz »nbanfabet febier gramgrün / beeb mehr gram alßgrfmjarb^uwerben / fo mmo berab / vimb reibe ßur mit «m büißm ©toßef / laßnicbt juboben fallen / reibe 1511 jeuebe fo lang mit bem ©toß'el ab / biß bu ee nimmer erheben magß: ©arnaeb fo mach puppen outer ben ^dnben / peuche »nb beere mol ab : S alb bie d^dnb ein menig mit bem bereite oUfo Hebt ee nit fo bart an ^dnbenz onnbrnacb^^pffen/ bie be# ^lt norm iufft in 'Pergament / in eim Xrueflin. lÖann bu baePßaßer milt auflf Sieben / fofebabbieeuß'erbart.paut/ bie
Q;©c inj
-ocr page 452-4î9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aKcrkyöutcpjÏAfïcr,
lt;6 vbcvFciiipt / herab z wa^cb bic ^4iib fauber / vnnb becre wol z bap co jarf »nnt imb werbe: ^lumpreicbo auff ein news ^udjzvnnb w4rm$ am beeren ob einem @i«t(in:^4rm6 aneb ein wenigzfo bues wife »berieten / boc^ba^ es ntebtbureb^ febiage- @0 bn nun ober ein Rimbert fempfïz bie ^efcbo(ïenoöer gepocbenifl/ [ es fep bureb au^zober nicht : 31? es burcht auß fo muffen ber pfïafîer ^wep feinzauff jeglichs lt;£ocb eins z jurn erßen ^anb/ bie mnpen fo breit fein y bap fie rings »mb jwen Ringer breit ober bie QBunben ge^ bett z »nnb fod fo bief auffgeiogen fein/ bap mann fein tiaben berbureb febeinm febe. Sann foil man bie ^unben fauber w^fehen z »nnb ein CV?ai|fe( machen »om P|ia|fer z fo bicf/bap er recht inns^och fep z oben mit eim ^(4tt(in z bamit bet C.Katifd nicht hinein faite: er foUauchnit j« fang fein / anembap bas éoeb »omen offen bleib z »nnbbas pfïafïeroben bargt; auff/mach ein pblperim von vierfachem lîucbz legs obenbarauff»nnb binbs^u/ lap jwolff gunb ligen: Sannbinbilm wiberauff z vnnb machäwepnewe ppt^»^ per/
-ocr page 453-wi «qi^ /upg^ tutu eJ/u»j ujqvq dupj 04 iJjQUütu oj «QO /jJJJraUjaini'jg^ UïSttudJ .QO /Pïl.tQUJÜjjjöJ/pJj?^ Ipü)3ji9r ^P ut /ï|«v| ujqjq dtdpJiPïfouip _^nv nq jia^jv /043njnd 3uqï»^3j40q3 vu gjQ /jJdiuoj uq( «qanQ Qjvqajv/ut^lqtöoJ /)Q4n(«).|)oJ #«a qua / wuuwj^pui qÓ37- ut tnje^ 9vq gvq / 34501 5)pc^ 45qui ^0^ Oj ^3tl| 45qo gnipj 4)q uuvQ£*u5Cpjtut45a®5oijvupg3^ U5q quuo/upg;^ iU5q54vi| quuo /U5qip^ U5j|p^ WO U5ÏJV^ {py J}0Sgt;UÏ5Ü^ UOO JtO j^tu quo/^oJppV utupa*^5© 43qo U5öjvj #3^5 up3 qotw / 5jj5^5jpö5 uoaôî^3tu/5qvq ï^5.iu 45up ^vq/i|gt;q 9uq Ji quo/u5}jvtj pot ^jijwpqs^ nüvQj •U5jgtvjfls M5q tdiuvj jtutj/nv 45qtot 51145 5iq ^5 j quo /qw45q/u38 -pqo oJ /5tq qunil jjjpotJ 45qo ß5atnv iiy;^ ’qv oJP 3J^^33lt;u ïtuivq /p^tvifö «’otïquo wyvyefc ^’^^ 4nuniiy4vqoJ /gu5tgfjin) ^4tiq ïiu ^311143q gvq/^oj iip 4nu 45qv 34 ’’’QL ’2‘I'‘^^ j^pb^uv 3toi/nï u^( quiq/pj ytvi© 5ot5U U5otf quo/43qo 4511 vy((. aautj •y w^l 05J quo/^3tiv uiqunoi 3tq 5upn4^ •3^36 nhvq tJ^nj up^ gvq /utjq3^ lunui 3ij Jjvqjq quo/5upv43/qv43§ 3n^t Plltvifg U»3q Iduivj 431J vy lt;( 55)45 5t(^ -400 5101/4311
-ocr page 454-45'2 2Uf rifv [tiitc p fiafter.
alU ^wo pijnb cinmâ ( / bae tjï / tn »f. pim' Den trepmah @o vertreibt ce 0^6 gerunnen Q5(wf ^um SKunb/ jumötul/ »nnb 5« DenOBunben««^/ vnöveric^rtfit^ ai4 tm-iepb* 5)ae mud^atfo: nim Sperina-tiscetijwep (ot/ Terræ figillatx Cin let/ vnnamp;ftn(ü£ Mumîæ. ^to^aOee mU W «nbev/ban Sperma ceti lapt ficb aUetn «^ jupulucr fielten/ tb»c barj» Boli Armeni, QJlutflcin/Sanguinis Draconis, febee dn ^alb Iet / ©afgant etn halb guintlw/wnï’ lt;»n halb gutndtn Q3u(^^o(bern.nirtj/baë ifï / ba man bte mâc^fine fer^hn eingeupt^ puluerö aneaOein/ »nbrntfeb^mneretiv anber. ®ae dP von bem oben melbung ge^ fd^efjen/onnb bae man notmenbiglicbiM*^ ‘Pfïafïern^abenmii^/ mac^ealfo : Ïj’»’ ^perèf/ vcnfrifd^cn ^artgefottenen ^V erbottern/ in einer Pfannengerdfebf^d^^ mnebt ein vierling Amb ein vierling dl vo« OVedhclberÇol^ thu eagufamê in ein g^’P bartin d^u tvertter ein I. karnen von ^f?^ fu^ ober Surfen / etn menig ^erbnübbt^ vnb anberfb^lb ober i|.lot3èegenmürtn/'’r dm frtfe^en Œrbreicb gegraben / bie feb”’’ grep finb/biejerfnitfe^ vo:
andjeintveni»
Sdferky eïn te pflaffer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4,$ï
(iefj ÇkU iu€^2 Oawon/ wann mensem tag »niW ein nac^ttnem yaffil vodfatw hr mn^ thtt / ba^ fte ficbrcinuvcn / vnO htKtn iic gan«) vnnö tbuvii tnö öl fr^san he ©onnen lap ein tag ober vihj. foluie*' ren. ©oijle bewert. (ftUebe nemen jum ^Stte^pflager vofgenbeßuef t OLGae^óetn »tcrUng/ )e ffnrer je betfer / gelb '^tU^ar^ fec^6 lot / fc^war# ^^fbucbinaeberbecb jiven lof/ klonet ^wep lot / ’i^depweijj/ grün Söttnol/ jebee etn Kilben Sterling/ weiffen ^e^raneb Awep lot / Q33erfboh berbl ein guintlm / ^anffer trep lot/ CJ?ult; mia ein Dierting / OJîaflix ij.lot / if olopbo lt;nbsp;nia ein vierling/if perol ein gmntlin. iî5aô maebè fie allerbingo wie baß venge / allein thunfiebie 03?utnia von erft barein/ vol* genbß ben ©anffer/vnnb bann ev|î biean* bere fût? / allee nuff baß reineft gepuluert. ^«liefje machens anff volgenbe weifj gar berilicfj gut : édie nemen gelb J)arp feebs lot / OKneVo / vnnb terpentin/ icbeeviij. lot / Ç’ricebifeb ^-^led)/ OMep* ‘»ei)? / jcbcß feebß lot / grün Äupffenrap fer vier lot / if perbl / ^erf^olberbl vom lt;^ol^/ jtbeo 5wep lot / vnb if lot Manifer/
5Jîagnet^
-ocr page 456-4 $4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Smerky^fntepPatltv.
SOfagnctfldn j. (of/ QR«|«x h lot / ivf^^« ^c9rauf^titj.(ef/5cinamp;ecr(in än ^»^J“‘ ’ «fc^enfef^maf^/ .Çjafenfe^maf^/®* J^J j Çann6ô(/|eamp;lt;octnqutnf(t». S)a0^^’'J; QBac^o / vnnb ©nec^tfe^e ^cc^ t|“*}r jufamen m lt;m Pfannen/(a (fenamp;o WF^ Itcfj ierfc^(d(fcn/»nO md^f pcöcn t ®lt;‘”quot; Çcben fie ce »o »^ewr/ r^ûren Den ^/J ^ lin Darein / vnö (a|fenö6 wiDer ob De W nur jerfc^feiffen/ onbrü^renbo wo^*’“‘^^ , cinanber. Sann röhren fie bao ^leptvcip barein/onb (affene ein wenig fieben : biJi' nac^ ben 0)?agne(enpetn / vnb ^^’^^^^^ (in/anc^ bareingcÇfürf/onb etntoenm” ben (a(fen:barnac(? ^epran^ / vnb 5^« ' piX/bamae^ bao ‘ÏCecf^otberdl/vnb ^9 erdf/ben ©andrer vnb bas ÄupfferwafIquot;; ba (affen fie es fieben / vnnb rn^renbö i” nmb/ba^ ee nic^f oberfauff/ onnb ßfben (etß(ic^ bao Wlt;lfdamp;ma(|i/ 0'30^2! ól/vnnb ^afenf^ntaf^ barein/ oben J beffer ifï ; fte beeren co Çinein/vnb beç^*‘ bann in Çûnbinem -éeber.
iïm Pflaflcrkin/^cflt;^ïBcrtgt;«tnit5iK*'’’’^j‘|L । ?tini bie ^e$(tn von ben fung^ *^ mem/binbo Darüber- Ober:nim ^^’^ÇL
-ocr page 457-Jfmjjute pp^(l«r. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4SÎ
tin/bas wet^ von einem ^p/Oopffo buic^ «nanli/mat^ ein2^aig{inbaraup/(l:eic^e I y wter wie ein Pßaßer î Ore ^endjf ein ^J«6(in auff / vnb mac^f ba 10 aufl^e^en. ^f'^ï^graff ^riberiefj ^burfurft
iïiti bón rob ^ulbanb.
^im ©c^mar^miirç tij. ^anboolP -^onenme^i ij. .panOvoU/ SD’ïniflaubij. ^anbvolI/Boli Armeni j,5^rtnb00U/vnb
1 I-^rtbooK Q?9bifcb:ßo^ alleo flein/m^c^ö lt;^n mit bem meiffen von ^pern/onnb legs Jw. ^M vermehrt bie «ïenc^te/nimpt bic v*^ »nb gefe^tvnifî. Qüann e$ ficb jubart Jihniegen/jo febmier ba6@hb;uvo: mie Popuieonfaibe/fo gebet bas pjïa(ler gern grab: aber in ber erjlen iß co beßer o^n bic '^«(bengebranebf.
^‘^gtttjtrónCracttf faratre öebabm/ »nnb •öUtertt/vnnb waa offen ifVancb wo ftlt;^ einer an bic 25ein £fefloffen bau
^im OBaebo ein pfiinb/Xerpentin/ob Ç^ effen pat gut faut er .^ar$/ ein pfunbz ƒ wun vier (ot / weiffen ^epraueb vier wtz 5JJaßir/ ©aimepz jebeo jmep (ot/ bic J J ^'^ep ßäcf ^erla^wnb rnbr bie anbei« ” b»(f gepu(uert bartin/ laß gar ein me^
-ocr page 458-45*5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21U fr If y cru k pfîalkr.
ntg ficben. 3tw abtlhun vorn ;Vt‘ivr / marijs nwf ^rûn/vnnb glt;u^ e^ ju aUm 0dj4îsrn auff ^f’^tg / i« fWfi^en É^djuben ati^w-P fer / bcere mit ôm ^dnben bara»(? / »nnö
* math ^apÿ(n Darvon. Qôtltii ce ühjd macl^m / wk ce 40 fnfe^fn ^eMöen mU* Kefj i|Vfo min be^ QBa^e/vnnb ^Terpov «nez ober ^on^es ju ben anbern fîntfen/ Ilt;be3 noc^ cm §alb pfnnb/ oberem gam çeo pfunb.
S:)f6^ôntrf6 «ug 0cnnm«rcF@ttcVpfla*îci'/flt;’ nlfaktgpiobicit/vnbaudffurbcn^iiluw braut» bienfîbeb ‘I^*
Î7im “ïôacljô vnj.Iot/Colophoniæ, ob ©riecbtfebbec^/ 3fi^enfc^ma(ç / jebeo lïj* lot/ 9Xumta np (oc / Superben / OJîagnd* pein/jebee ij, (ot / wetzen ^omßen «i. g»-i^âô '^ac^0nnnb.Ç)ar$(ap erjl(tf^ mit einnnber fc^metpen/bann (bue bteCiJîumta baretn/bamatt b| ^fc^enfc^ma(p/ (a^ dn wenig auff etm flemen 5’cmr(m fteben/ rû^zo wo( nmb/wnb tl^u bann bie obgenaj* ce ßürf bei rem/(«^ mit benfefbf aud) fanm fieben ben «m2 fleïnen Jew:(m/ rubrv »« 1 »mb/oerfucljo/nnnb wann co fester getinÄ ( Çat/onb pc^ «nfo^ct {uferen / fo t^u »^^
-ocr page 459-Sllerkv^tnepflafter. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 $7
ter Darein OJîafîtv/vil ïöepMUf^/feamp;cé n. lot/^anjfcr lO.Ict/Danutrtt^ie btÓ es gd^ f^h ivirM: 43drnac|j arbeite mit Den J?dn* l’envoi / »nnöfermier Dû ^dnô mit ^ f^Wc^malez (b tfl es gerecht 3(1 «^ ^ti frife^er fîidjz fo fermier auff ein meiKert Archet /viiD (egaauffDü^^^nnDen/ fie fepge^atven oDergepedjen. (^theijet^nn noe^f lot ÇSXmp Darin. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
Æm vnbdant p(]a{ïerAr4nn drier dn Ringer
Flcln^)t/e^er fonft tin (hUb jcr^ truth D^d
Îlim ij.(et roten ©anDel/wflot rec^tge«» bramen ^ein/»ermi|c^ö Dun^einanDer/ h^ eintag vnD ein nac^t fielen/Dann nim Xij. lot mei^ .parn / vnnD vn;. lot Qöarijo/ h^ mit einanDer fc^me(^en / rö^rs fo lang / birmane mit Den .pdnDen arbeid ten fan.
iSm Pfldfler JU alten Si^lbcn.
IHim wac^d i.vfnnD/QJnumól j. vierling/ terpentin ein vierling / ©elhwure ein »ierling/^almcp/OJïajÏix/^oratlen/SÏÏa gnetflein/ ieDeo nn. lot / QSerlinmntfer/ ‘i25itriol/ Boli Armeni / feDeaitve^ lof/ ©letteinlof. ^^aoQÖac^a/ vnnD Dl ür*
-ocr page 460-4$s 2llifi[cyffi!tf p^lafler-(a^z bteanöere flurf pufucre/vnnb M^^ lt;^ öurc^ cm^artnefib: l übröatm ««?“*'’ ucr nac^ hem anöern fanfftt^K^ obOdti Jewr barem/ vnö wan bte Puliur ane W^ hnn finb/fo fc$ö wiber auff bte Mbfen » (a^ fittighe^ fiebemunnb rubre wclvntp/ bae nu anbrin: iöarnacb hebe »om ^(^^^ »nb râ^r ben XerpentmaneQ bardn/vn^ rubree fofang mit einer pfçin lt;Sp«i»/ bp; eb fait wirbt/fo iß ce gereept. 2gt;u fo^i^ in einem vergld^ten^afen maeben/in ^^ nem ebrin @efe^. -Obermim 0)?mp ^^^’^ geloften »nb periben eirt ^afb pfunb / »w^ ein pfunb Qxmmèü f^uee in ein Pfaimfti »nnb rubro a(fo fait bureb einanber / Wf^ nach fe^b auß' ein fanßte g(ut/»nb (af' 0« menia fieben / boe^ ï’af ntebtpar gefo«^*’ Bab. öamacb nim bie mitte( 0li»wn von ©anraueb/ jerßo^/vnnb tritefbef ©afft berau^/t^ue jb« »über bteSafben/ »nnb (af mot aufffieben. ^Öue iß gut f^ ade Stieb.
If in £tut Psalter wer pc^ (ticbf/obcr rtw^ rein tritt, ^im^erßenmebC/geuf Oiofenof ^lt;’* ran/bebv au^ Xolen/rübre mop fo »«^
-ocr page 461-3IIe»Ie)î(fiitcpflafier. 459 lt;6 wie cm tillitenvaiiti ce erfaftef/fo fîrcie^e «uff cm tuc^liiîz vnD (c^6 vbciv fo wlt;irm C0 one IciDen fan. îOîaefj bae PfiaPer wol trcit/bamitcoöie ôc^ûçvnnb |îtc^ wol ^'upjicÇcn mea.
S£in pfl«(îer 5« bofcnaltenfc^aben, '51im.^ar$ / vnô lôac^o ,cDC6 emoteri* lingz %aumè( cm oicr(mg.4a^ mn cm^ni* IXr jcrgclcn in cim oergW^ten .^alcnî wac^emiegcpolîcncmBolorofr^amacb nim »»i. lot OSicç : ^fvl^»^ ’« «'n* ’i^ffet ober ^fdnblm / »nb fc^iitt üy (oe Xî»ccF^ loiter barcm/gcu^ es in cm beMbeOSne^oz »nb rutcle es bm^ etnanber vnnb lu^bas fern ©ampff^crawfj mdg.QBann es erfai-tet/fo fiaiib b^^iep Çcrau^ fooil bit magp/ bas oberigifîbas gebrennt -CuccF(i(bcrz bas}crpo^ fietn/onb thne bar^w tn/.gema^ itn ^(cpz bas bic Haffner fiabenz vnnU R^ùtt es mit etnanber in bas ^crlaffen bin^ int.pafcnz laOnoeb ein 70a(Ipbcr ethefj wie cinanber tÇimz Ppbe es bahn bureb etn tud) in cin'^üfbRnvnö nt^r es wol burc^ cinanber z fo (an3 z bip es fait wirbt z »nnb «tefîc^ct.
Ulpetres ponPlmweifics Scifpflalicf.
-ocr page 462-4lt;îo ^llalc^ rtutc^y^After.
5?tt«^ac^6 »iM.(ot/^(qgt;»ei|5 inj.ht/ ^UbtrulaijAot/Üiûftnéfxiht» Xtrptntin viO.f.^cvraucf?zgcbrfnt£n2((ann/^f('n» te©c^nedFenftdu^fm / jibes iij.l, QK« ^« ^erf^Oen tfl/ôae ierla^/bas an^er f^c^/vü imfc^ô tndm ^ÀièrfevaUes auffbas^df^ fiseji^ntevetnanber,
£1 n^utQîmbanb.
^im ©erjienmebl öaß rein f(^ ^j. iet/ 3ïinö£tt von ejei^mem A^of^rdn^epulueei iij,iBoh Arm.ij. f 2^^« vn fer bie oßgfe^r^ bene pufuer v/.Cf^mür/v» ij.i^ntl Piefen (ffi^/rà^rs vnt ff emanb’/ b^ lt;0 fo bief iver^ be/ais ein ^uibsbrer^. ^onn ma« e? nefé pdreffr Çabe wU/fD nim vmer bie ebe^^Ajid^ ne ftnef Uj.^ber UijA. quot;^üdeteMbi'ber aue^ rein gepuinert jei^. QBann aber etn fc^ab ftf e^ambeTan^ ^ipi^ were/vnbman es buben fä/fo nim barûferüiofenblâttet est fd^nab ienblixtter/snA^stbetMuji^epuiiieetdebe^ jj.bamaef^ jtreiebs nff ein leinins eneb^vn teetssber b^febabc/snbinbs mitij^sibin^ b? m ^bseb nit ^« ftart. ^öoeß l«^6 sber fein j effhê rc^4b?/öu mac^elï ban ^uvor/.ÄdtiP merdn sber bê I'eh^benfo ma^ïfïu b^ ^stii’ bAnbnebenbemfclidbenvbeeie^
-ocr page 463-2inerIey^iJtcP(ïit(ïcr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;46,
SStn^tu brunii p|ïa(ïcr,
ïïfm OSaumèl i.pfunö/ (f|fi3f.^a(b pf. »nötu/Jöt Kupffer fc^ta^/ötlbcrölfp.pf. 6pongrurt).(ot/vnï)ÙJîa^ixî4ot:faiblgt;aô vlvnb ben ^Kt^mttetnanöer/btß ce nid't me^r fcfgt;rnt:|ïep ban öte ebgcfc^abnc |ï»ïf |cblt;s bcfonöcr/vnO rulers (matiV nac^/wte fifgfc^rtbèfinb/auffber güit m bae ól/fa^ 3«wadjUc^ fiebert / vnnb rubre fate vmb: fntbö bt^ eb rttcljt mel^r fatjl fc^etnf / rü^re ïgt;aiin/ bt^ eb erKihet/fo mac^ jopffert bar? ßw^/beerb wol outer ben J^anben.
ïtd.Plnd^ 3»n0cn ©ndjpflrtthr.
^im ÏBadjb/^Xerperttirt^ lebeb xO.(of/ ColophoniæjPicis naualisjebeb rt-t Lapi dis Hæinathitis, Magnctis, lebeb f I^alb 1. S)ïa|ïtxiJof/Qnepraucfy@4flrer/Mumia, i^rac^ertbüit/lebeb tj.L ® erfbolberól «f l. ^peról j.k'yïegeltrtól/ to.^ol^aübol/ lebeb Mot/^^egertwurmdl tgt;.k mac^b j» pflafrer.
S^tn^u tpßaficr JU allen flt;^abcit/ fjciiattnt ïgt;aö'3»tgt;ctipPa(ler.
'^ini -Obennviuß / '’^et^ontert / Cftfen? fraut/ ^acl^tfc^atten/gnirte 7ßeff gelber? beer@eijertbairtrt/Fœni Græci, o» Ovofeti lebeb f ^artbooUtfeubb in emer i«a(j weijK ^emb bcrt halben t^etl ein / fep§e ee ban/
5 lt;Ï 0
-ocr page 464-4(52
2(UerIey^rc PfÎ4(î«‘'.
»nb trufF ee auftehu bar^u SÖ?a|lv/ ^fef-fer/^inbev/jebee tj.lot/Öanfffr j. {ot/ßo^ fldn /ni^fb mû vier tot brennten löctuö an/t^ue ee bann tn bae Pßafler/vnb noefe btir^n Q^uff^artjt/.pfunb mac^ß j. vierling/ wann ee mit einanberjerfe^motocn/vmiö ein ^üll getbon bat / fo fephe ee burc^ ein tudj/beneFd bann wiber vber baejewr/la^ wo! fiebert/vnb wann ee gnug bat/ foge«^ «0 mein Werfet voll falte ^'ffige.
iBm pur ISeinpflafter Vll.^ßcnfenvon panö^ bainttfr nebenfetm WuiititrancF/altcvnbncw flt;9ilticb'-'itt/'gt;ocbbi'«ii£btci-aita) fcin^dab/ircb lt;^cö fin erften îbciUtn 499. bUt bcfcbnbcmfl/ burju. )i:rbr«!KbtöfiiraUcrtey (ßcfcbwulii/f“'' «kc (ßefiu^t/ für Otnin/ancb I^f tbefd^WMlii ber (ßnn*d)t/jc.Äiicb für KiicFcn vnb ißlü benvebe/wnb fonberhd^ 3« üemf brüten.
5Jtm gut rein QBac^ez lauter vnb frifeb .parç/febee gleicfj viblaf mit einanber^û gebn/vrtrtb wiber falt werben/bi^ ee febiü glichet / bamaeb nim ein guef (einine méé fp reite auffein !Xifeb/vnb preieb bie ©ab ben barauff mit einer fpattel/affo baf b« W gar vbeniebeft bannt- odu mag|l ber nV c^er etliche machen / je eine bieFeratobae anbei/
-ocr page 465-21Ikrky^uteP(ÎÂfîcr. 4^5 «nber / «titele dnß falben ^a^en ober ©c^ünge btrf/ ethc^eaue^ bünner /»nnb fo bunn bu es auffflretc^c fan|l:boc^ nwe^ ber tucker mc^t juotpbann je newer mann fieauffflreü^f / /ebeflerfiefitib/ bodjein Wochen ober y.mdgen fie woi bleiben, -iegs Anfänge nm bünnepen nuff/oft wan b» jle brauchen wilt/fo febnetb fie breit gnugz oft ^«gbdnfflin Hein gesoffenen Boli nnlfbne ^SASer/ geuSbamn ÖCofendi mit L einöl gemne^t zwacke ein biinneeiXaigiin bar* M-'bamitoberpreic^ bae Phaser in einet ^ide / mac^e wo! rot / vnnb lege ober ben fe^aben. tönne eim^uSareb toil fein/ onnb |ufebr »i( jie^en/fo nim
einbönneröPS^iSere
-ocr page 466- -ocr page 467-9i(egtftcï few? tnttcn / vUv-KiivnnO fünffuntljcilg ÇKfeô ^njncp-
bndgt;6,
S)lt;ó tutten t^dU.
f^uraUevley lieber nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
furbaótntU^ig lieber t'ürbdó triït«gi0lieber/meinergnabigen ^ui# (hnvnbjiawenfeliÿen/tranel: fur bas viertägig lieber turbie Heaica^oer ótbwmbfud)! 19
1 itm Aqua vitae für bic Oü^wiHölucptbcs alten =6.von(ßranu4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24 furbos Kotlautfen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27 =!0erjn Æonrabs von^ammelberg Hecept für tue Hotlanlfen für bas Kotlauffen ber Orauinvon ^o^en^ lobe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' fürbicpefltlen^ • AquavitscontraPeftem'Kb. ^dberießenbes ’ tntten
Ö, VUagenbueßs Zlntibotuö/ roiberaUe (öi|ft
Pnul®contraPeftem/amp;itbontdbcfi.conib. «a tóes Königs auß rngem îseeept contra Pefté
’^‘^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55f un
-ocr page 468-Oîegifabe« entten t^dC tfinlrmf für tie pcfWeit^ ber He^crernttti lt;5pittal5u (ßenff ©.Regiere puttier far biepepilcnç 72 SdieJ24twer^n»lt;»mj£y wtefteö .3mbrbp»# jungverorbuet^at
5ur (bifft fo etm gegeben worben 9^
5’iegifia ^c^ vletten t^eiU
Ïüunbftr^ney £11.’hänfen »011 paneeltjes Kanb pfeilpnnbÄngelnÄußben Wunbensujie^en «P
Puluerboö Blutjuserflellen / ponber 5f renn 140
.^ er noga Óigmunbapon ©cflerui«^ tVonb/
Soyfer 5erbtnanbi=0eiIïP40er
ÏTunbirancfber Jr«w@ebencFin ÏPunbfr«neFber(6r«pinpop ^o^enlo|)e tn. -ßanfenpon pang WnnbtrancF
pulucrlófdjnng VH.SeorgVïcïpbeeFen
puIurriéfd^ungimlamp;aurenFheg gebraud^t
1S0
fnrgelifert Âlutpfalçgraff ^nberte^e fiin|i
211
fur
-ocr page 469-Oîcg^fîabea vimentnetie.
furifinfirupffortjjbcö ireiffcntßeilberö 25? ^cr(ör4vinwon(£lt;i|W(ße«berf4lb
ftirbcn2Uffl * nbsp;nbsp;nbsp;,
für faul 5kilt;b in VTanben ober Schöben
W. ^54116 pieic^cre ju (»emmm^en rot !£t3#
Ö. @i0ini»ub0 (ßruniticnju r^ubigen @(blt;^
ben nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j8j
^tir«tibj0en455nben ber ®rä»tn»on^5o|)en;
für barte vn^fc^Udjte Äenkn mrtb (Bc^
Wilhelm Kuben Fiin|i fürben Wurm ^07 fiu benauffwei ffenbcn Wurm von bereu von
für ben Ärebs vnnb anbere fraffenbe ©djl^
Ul.®corg
-ocr page 470-3tlt;dtplt;r beematm toette.
tn. (Beorg tkirbccfcn W^fpf fur Öttl freb« vnb^iltel JÓ. WoUfi’îal^iîu fero ÖtUbUn fürbci» Îirtbô für bic 5't^^I ^^^^ i^^f ®r^vtn von 45o|)fnlol)e förbte^uitQofm ^. piieninger6 0albfürbtc5i'ani3offtï 527 id.’^wtoiuj Huinpcngrawc falb furbiejfr«ngo^ . ^'i für alte bofeO^d^ben
fürbte 4iö(ur ober 2llflcraugen
3Sc^ftcr ^tó Sönfffen vtiO
Urteil t^dw.
fc.Coiirab ©wPenwafferfttr bett Sdring' 57’ FrafftwaffcrvonC'e« Ojravinvoitgüiuncrn 575 Vïu^lid^t vuv Pöfitid^c puluer 45irfcbin45unfd)Äle»pulucr / =ßerjn2(nbr«
Vngnabeu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ 15eycrifj)C6(ötfftpuliicr / von ^3eri3og 5^'^'^ nanbenvonSeyern
VTianue «fb^W ^.3mbro(q 311'igcn 4’5 2Il(crley 0utc@alben
^crtn^^anelOngnabcn gute ©alb 4°^ Wunböl Steffans von ©ebopffenflem 45* fc3er:5$ntgtn grüne ©alb
-ocr page 471-^ ’ JXegtjîevôcêfânflrtcntÇctfô.
Königin von Ungern ïveijfe ©alb 459 lt;inerky0utepP4fl«r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;441
^ 3lt;if‘gt;ï’^’’*’f^ W»flt;nfld£tlt;bclbraa» pft«? fier nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;440
©eg Îiôniÿô Ä«g ©cn»nt«rcE ©hc^pfi^fier
-ocr page 472-