Laonici Chalcondylae Atheniensis, de origine et rebus gestis Turcorum libri decem

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

CINE ET REBVS GESTIS T V R CO-rum Libri Decem, nuper è Græco in Latinum conuerfi:

7' ff E o D o p^i G^z ^E, amp;nbsp;aliorum quoij^do^orum uirorum, emßem ar^umenti, de rebta Turcorum aduerjus Chriflianos, amp;* Chri-ßianorum contra illos ha^enui adnoßra uß temporageßüßi^ ' uerß Opußula, quorum Catalogumproximapoß ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“Praßtionem pagella roperies.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ■ gt;nbsp;^^^ Z/eroU i/ochßattenßs S,

N T E R tot blandimenta, à naturæ pareil te tarn liberaliter mortalibus cócefra,D A-N IE L Princeps,celatam autfopitamho-minum uirtutem, quod illuftretaut exci-tet,nemo eft,qui literis bonis aliud æquè efficaxoftêderefacile poßit. Huie etenim uoluptati dignitas quædam coniunfta eft,

aciucundifsimarum rerum uarietas tam fuauis, ut dulcedme fua, tenerior non folum, uerumetiam corroborata,atq; cafi-bus humanis exercita ætas,omni inloco,omni momêto capi-atur. quapropter diuinis quibufdam bonis exornati meritó dicuntur illi, qui robore animi deftituti, aut fortunæ libidine opprefsi,cum facerefortiter nequirentjloquitamê amp;fcribe-re de rebus boneftè amp;nbsp;doftè non defierunt: iter quoddam di-rigentes, quo labore corporis amp;nbsp;animi Iplendida contêtione gradirentur,qui de falute Reip. folliciti, etiam lau dis amp;nbsp;famæ Ïfudiafequicuperent. Videmusenimtum Hermannos illos, Tbietreychos, amp;nbsp;Carolos Germaniæ noftræ baud defuiflè, cum Velledæ^Cafsiodori amp;nbsp;Alcuiniflorerent, qui aut patrijs fcriptis,aut exterarum literarum lenocinijs,fortitudinis eSc di fciplinç exempla,priftinam illam feueritatemjPrincipibus ui-ris,indole uirtutis præditis,fortunæ ornamëtispr^claris,glo-riæq; auidis,inculcabat.Videmus etiam boe feculo turbulen-tifsimo, quo obfoleuerunt cbartæiHæ, quæ üeterum Germa norum illuftriafafta continebant, etb nondefint, quipluri-ma conftantiæ,fidei amp;nbsp;uirtutis genera, dum Camillos, Cæfa-res, Alexandros,Romanos amp;nbsp;Gr æcos illos leftitat, uerbis ma gnificè prædicent: perpaucos tarnen reperiri,qui Pipinos amp;nbsp;Tbafsilonesnoftrosfibiimitadosproponat.cu tamë Remp. Germana omnibus rebus iam noftris, quam fanötifsimor urn illorum Principu temporibus magis florêtem,inbdijs perpe-tuisq;Turcarü ar mis uexari uidcant:ac boftem non de gloria dimicare nobifcü, no folum for tunas noftras illu appetere,a-ras,focosbaurire,fed fanguiné,imó cruoré noftru auidifsimo animo btire.O' teterrima cótentionis cçcitas.tu facrorum amp;nbsp;« 2. religionis

religionîs focietatëjtu fanguiriis uincula, tuirt grcmio patrîæ, in Gnu Reip.fæuientis periculi atrocitatem delpicerejCÔtem' nere, acuenenofatitillatione,mellitißimos ac arcanosnatu-ræaffeftusdifiungereaudes? nihil igitur Germanus animus præferox têtabit ? nihil pietàs? nihil deniq; literç ipfæ amplius perfuadebunt? Monimenta uerô feriptorum nonperfuade-bût folûm,uérûmeùam in diem referuatam indignationem, coniunélifsimis uotis amp;nbsp;uiribus, hoftis quoq; pr^fenti interne cionejGermanicuifuroi tandem efFundet. Hæccum elegati fuo examinaretiudicib,uir delïteris optimèmeritusjoannes Oponnus 111e meus,Laonici Calchocondilis de rebus Turcios hiftoriam,haftenus non fine Reip. magno incômodo fup-preflam,typis fuis euulgareinftituit:fæpifsimè me exhortans, quandoquidêin lcribendis efflorefcentis Germaniæ comme tarijs occupatior, quâm ut continentibus feriptis, perpetuam Turcicarû rerum deferiptionê iamadijeere pofièm, exeufla ilia mea literaria fupelleftile, aliorumhuius argumeti Com-mentarios proferrê, qui commodè his libris adiungi pofient. quibus cum aptius hoc rerû fiatu nihil iam edi polie intelli-gerem:amico deefiè nolui. uolui autem, quantum negotijs meisamp;ftudijsgrauioribus interuertere licuit, tantùm Reip. Germaniæ impendere. Videbâ namq; Laonici libros, religio-fo teftimonio ueritatis exornatos, leftorem iucûda quadam uariarum rerum deleftatione explore, præceptis amp;nbsp;exemplis inftruere, ac ordine elegati animû non mediocriter retinere. amp;nbsp;quo afficiebar fummopere, id erat,quod ceu lecrctç cuiuf-dam fabulæ deferiptione, euentus illos, qui tempeftates cofi-liorum amp;nbsp;aftiones Græcorum tam turbulentas magno con-curfu calamitatuminlècuti funt,depi£l:osuidebâ.perfuade-bam enim mihipte,imperfcrutabili diuinitatis fentêtia faéln fuilïè,ut homo Græcus fcriberet,quæ infequentibus totis no-naginta quatuor annis ( defijt enim feribere anno à nato Chri nbsp;nbsp;।

fto redemptore, M. C C C C. L X 11. )Germanicorum mo- | tuüm exprelTam imaginé effingerêt,ac prçcepti uice docerêt, non nifi turpilsimû nobis elïè polle,contentiones, perfidiam, proditiones, amp;ijs fimilia non euitare, quibus Græciam orbis oculum extinftam eo autorelegimus, qui principe Athénien fium

fiuin procreatus, rebus plurimis interfuitidemum etiam a ty--ranno crudelifsimo medium difleftus, conflantia amp;pietate admirabilimorté obierit Breuitatis autem caufla relinquo, quod enumerari difficulter poteft, elaboratum Icilicet quo-rundam authorurn, qui hunc infequuntur, orationis genus, copiam fententiarum,' uerboru deleftum : nam in hac folum lummam edutur,ne quid,quod à fine Laonicieum Turca ge ffumfitjleftoréfugianacappareatReip.Chriffianæffudioibj quantumres truculenß-hoffis, infidelitate amicorû, in tepus aptatis fimulationibus, in periculis quoq;fuga proximorum^ ignauiadeniq;,ne dica puullanimitatenoftrorum, creuerint: quam facile uera pietate,ordinum coniunftione, ac prifea uir tuteiterum extirpari poflent .Tui uero nominis inferiptione, DANIE LPrinceps,quodlibrumhuncexomaredecomen-dare uoluerim, cauflæ funt permultæ: quarû uel minima ui-deri poflet, te tam honefto inter Germanos loco natum elle, nifi ab ineunte ætate animi pietate, fanftißimis moribus, flagranti literarum bonarum Audio, domi tuæ elaritatem intu-liflepotius,quam ex ea nobilitatem recepifle,ab omnibus boms iudicarerc. Qua autem integritate, quo fyncero reru mdi-cio, qua animi moderationeadultus iam, hominu omnium uoluntates de uota tibi cociliaueris, uel eo maximè inclaruit, quod cu in Boioduro urbe,de Rep. (quæ funeftifsimo utidiq; hello ardebat) fublcuando ageretur,tuis confilijs,accertis fir-mißimisq;rationibus quorundampertinaciatuncuiffa fuif fe,atq; Gcrmaniæcumnon leui commodó, pacis, qua nunc fruitur,initiumdediflete,arerumnon omnino ignaris, magna tua cum laude, fæpius perfonare audiui:ne dicam interim,ex PHILIPPI Spirefis,T HIETREYCHIVorma cienfis,Epifcoporum,deintatararitatebonorum,optimoru, doftifsimorumq; uirorum clarifsimis teftimonijSj quantum animi tui dotes amare,dc admirari coaftus fim. At quid? non , Uenerarer ego uirum ilium, quern fufffagia ponderatißima rebus facrispræfecerint,atq; in eum pontifice elegerintj quo maiore Germania habere nequit? cui inter eos,quoru feptem tantum in toto orbe uiri eflepoflunt, d:locu amp;nbsp;digmtatem, magna Reip.lætitia, maiore bonorû commodo, ac maxima ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« huius

huiusfecüli fpeuirtus propriaypeperit.Confentaneum naq; eft,eum qui priuatus adhuc tanta ammi magnitudine,tani pijs rationibus honefbsqaftionibus Reip.affliftifsimçnô de-fuit,eundê in publica dignitate florenté, ad gloria amp;nbsp;(plcndo-rem Germanin omniareuocaturû. Quapropter DANIEL Princeps,eam iam perfbna,quam tibi tempus lt;amp;Relp.impo-fuit, natura dédit, uolûtate amp;nbsp;animo prompto fufcipe,eamq; ad conferuandam Remp.accómodato.namq; illa nonforti-bus uiris dcftituta eft, nee opü cumulis nó turget,in bis caufla eft nulla,defeftus nullus: in lacris aut æmulatio, in prophams fulpicio, ambitio in utrilq; obftat, quo minus hoftis atrocilsi-mi conatus reprimantur. de quib. rebus quoties tibi cogitatio incidit, ( puto aut hac de re te nun qua nó cogitare ) toties ela-borandu tibi eflè cogitabis,ut fàpiêtiç tuç manu, ^ perfuafio-num cliêtelis,ex latebris amp;; receßib.exulceratoru animoru,in uidiç inimicitiarûq; latrocinia difijcias, opinionibusq; friuolis amp;nbsp;ftultis difsipata iamdiu principü tuiq; hmiliu uiroru maxi-mord ftudia amp;nbsp;uota iteru coniungas: adeó ut tandê auresillo rum quç rixofis tantu delationib.radütur,clafsicü illud in ho-ftem cömunem hauriant. hoc tantu tuu beneheid, omniu fe-culorum memoria uigebit,ac Remp.tuis cófilijs ftabilita elle, etia inter eos qui nafcentur, nominis tui cü laude, teftimoniu amplißimü durabit perpetuó. Nunc ueró uenio adfummain ftituti mei,lt;S: dedicadi huius operis potiß. rationê.quam cum ornatiß.uiri,amp; mihi amiciß.Daniel Mauch, amp;nbsp;loancs Baderi-us,pietate morû amp;nbsp;doftrinç ornamêtis, multó quam eöditio num fplêdore clariores, maxime probarent,eäfuifleD A N Ï-E L Princeps,tibi perfuadeas uelim. Cum in centum ijs amp;nbsp;tri-ginta libris cfflorcfcentis Germaniæ à me inftitutis, certa, ex-plorata,oculorü aut fcriniorum fide fufFulta tantum,pofteris tradere cupia,te ueró Germanægloriçliterarumq; amantiß. audierim,atq; eum,quiadexornanda illamea hiftoria,multa amp;nbsp;præclara mihi fuppeditarepoßit: benefiem maximum à te recipere uolui.quod fi reiefto pudorc,impudentius à tepoftu lare uideor:flagrantißimo illud meo,ac erga patria iuftißimo, idemq; debitoamoridabis{cio.quüetiam,D A N I E L Prim ceps,debere tibi me,meaq; omnia defiderê. Vale.Ba-fileæp/.Cal.ApriLÀnno Chrifti 1556.

Laonici Chalcondylæ Athenicnfis,de origine SC rebus geftis Turcorum Libridecem» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pag.i

Henrici Peniæ de geftis Sophi contra TurcasEpiftola» 44t IacobiFontaniBrugenßs,de belloRbodioLib.il i. 444

A ON IC VS Athctlicnfis,qu3c uifu,qu»cpau^ ditu percepit, cum adhuc in uiuis foret, literal ruhi monunlentis mandate ftatuit,partim qui^ demutnaturae gratiam debitam referret, par# timueroquodputaret nihil nonillorum mei^ morabileuifumiripoftcris. Compleditur enimhoc opus (utmeafert Opinio) res geftas fama nequaquam minores illis, quae unquarn in uniuerfo ifto terrarum orbe contigifle mclt;» morantur » Duo autem continet:Graecorü re# gni interitum,8lt; qua mala in ipfum redunda# runtînec non Turcos, qui breui in tantas creuerunt opes,ut opibus SC poten# tia mortales omnes, qui unquarn fucrc,Iongo intcruallo infra fe relinquant. Qiii,quamuis nunc rerupotiantur,óf prçfentis uitacfelicitatem conturbent* SC in diuerfum abripiantUamen cenfeo fore (ut 8C meum calculumadiiciam) tempus,quo res ipforum in côtrarium uergant« Deutrifqj tarnen,Graccis pa riteró(Turcis,hiftoriamcontexere,nonarbitroriniucundumfore. Hifto#

riam autem iftam conferibentes, faciemus mentionem et aliorum qua: in or# be acciderunt: nee tarnen meo tempore, ut quibusinterfrierimoculatus te# ftis.Caetera ucro, non fequutus uerifimiles conieduras,nec ut acceperim ab his qui magis fapere uidebantur, tradam ï uerum, ut hiftoriæ feries tutó fera g tur,ea adducam, quae quàm próximè ad ueritatem accefferint. Nee nobis ui# tio ucrtatur, quo'd Gracca lingua operi ifti adhibetur.Siquidem ea hodie per totum quafi orbem eft difperfa,amp; nationibus omnibus ferè immixta confpi citur 1 cuius gloria cum fit excellens, excellentior tarnenaccedet, quando re# gno alicui fraud contemnendo pracfuerit rex Graecus,^ qui ex eo nafcentur j reges :aut quando Græcorum frlij in unum colledi, patrio more refpublicas fibiquam iucundilïîmèàdminiftrauerint,reliquis ueroquam potentiffime imperauerint» Graeci quidem pi aedaris facinoribus editis,quo pad o ingen# tem fibi pepererint gloriam, amp;nbsp;quemadmodum inter caetera ctiam in Euro# pam, Libyamc^^uenerint, Gangen Oceanum queadierint, cum ad ifta loca procelTerintalii plurimi,quos inter Hercules,Só antehunc Bacchus Semelcs filius, praetcrea Lacedaernonij amp;nbsp;Athenicnfcs,poftea Macedonu rex,eiuscp fucceffores, amp;fc. quo ordine fingula haec gefta funt, plurimi annalibus con# diderunt. Graeciautempraecipuè hunclaborçmfibi delcgerunt,quia prae caeteris tempbre longiore durarunt,fortunam^ uirtuteuacuam,nunquam ta menmodcratam,plurimis generationibusobtinuerut, His praetcrea per to tum orbem profpero rerum fuceeïTu utentibus, compcrio Afl'yrios,gentem antiquiffimam, memoriam fui facientes longiflimam, Afiae imperium oc# cupaffe. Dein Medos ad Afiae imperium fubuedos, duce Barb arc. Sar da# t^apalum Aflyriorum regem regno deturbantes»fed Afiae monarchiam tan# dem amiferunt,uidi à Cyro Perfarum rege. A t frinc Perfarum reges adeo in immenfumaudi funt,ut ctiam in Europam traiecerint. Deinde fraud multis feculis póft Alexader Macedonum rex, ercpta Perfis Afiae monarchia,In# dis deuidis ,Europae Afiaec^ parte fraud poenitenda dcbellata, fuis reliquit imperium» ExindeRomani, cum effent nadi imperium in orbe longé la# a teqj

tc qiic maxhnum, tenentcs Fortunam un tun æqmh'brenij commiferunt Rot? A mam Pontifici maximojpft ueró dudu Caelans tranfierunt in Thraciam:amp;^ inearegioncjubi AfiæproximaeitjByzantiumurbem Grxcam, Thraciae metropolimconftituentes j cum Perlis, à quibus grauiirimèadfligebantur, plurima praclia fecerunt.Grxei ante ex co teporeRomanis cómixti,cum his aJiquantopIuresnumerocffent, iinguamfuampatriosep moresadßnem ul^ que conftanter retinuerunt. nec tarnen patr ium nomenipfis remanfit, uerum mutatum eft. Nam Byzantij reges nôamplius iftud nomen geftauerunt, fed magna eu ueneratione fe ipfos Romanos fmperatorcs,ó(^ Cæfares,ncc Grar«: corum reges,nu cupauerunt.Romanos quidem accepimus, óf ipforum Pon tificem maximum cumlongo tempore concertaflenf cum Graecis,inChriftia næreligionisquibufdamariiculiSjtandemàGræcisdefecifle lt;nbsp;Romanum autem Cæfarê nunc è Gallis,nunc è Germanis eligentes, legatos,nullâ pror^ fusoccafionemomittcntes,miferuntadGrçcos,utconuenientes-inunû,con ciliumep concelcbrantes,concordiâ,quantûad Chriftianamreligionem attic# net,inter tefe conglutinarent. At Græci noluerût, cum plurimis annis aduer^ fus Romanos contentiones mouiflêntjpatriumreligionis fox cultumpcrtur bari 4 Hac difsidq caufa permoti OccidentaliS plurimi, adiunâis etiâ Vene tis, Pontifice maximo fic inftigante, decreucrunt dafte maxime magna profi cilci aduerfus Græcos. Appellantes igitur Byzantium urbem, earn ui cçpe#s runt,Rexautem Byzantins cum Grgeorum optimatibusfugam iniens,con tulitfein Afiam^Oyocum ueniflènnelegere Niceam urbem Græcâjcamcp regni fedem declararunt. Cum anni interceiTilTent pauci,Byzantium reçue# perarunt,cum quam maxime occulte in earn fe recepilTent.Rcucrfi igitur By zantium,relida Afia,regni gubernacula diutenuerunt«TandemGrgcorum rex Joannes intclligens Grçcorures in fummo pcriculo,quafi inter malleum * óf incudem,uerfari,adfumptis Byzantij epifcopis,nec non GræcorS dotais, confeenditnauern , óf inltaliam profeduseft : exiftimans , ficonueniftent cum Romanis innegocio religioniSjfe hos auxiliäres habiturum ad bellum aam haud dubieaTurcis imminens, Cum autem ad colIoquiSueniflèt cum Potifice fuper rcligionis cotrouerfia, difputatio cü magna altercatione utrin que exorta eft.Poftremo eo res deduda eft,ut Graeci pariter Óf Romani in re iigionis negocioconfexuirent,difcordiacpomnisquam longiffimefubmo# iieretur.Rex igitur Graecorüauxilrj a' Romanis aliquantulünadus,domura redijt « Græci reuerfi Byzantium, ada edocent eos qui domi manferant : qui quidem nolueruntftarehis quae adaerant in Italiaefynodis:put2tes,ft'bi neu tiquam fas e(re,confenfumpracftare Romanis nefàriaafrercntibus4Hincperc# petuo' difcordiam fourlTe Graccos in negocio rcligionis aduerfus Romanos conftat4Hæcquidemhadenus,quantumpracfentihiftoriacconducereuidc«î tur,dc Graecorum regno,óf continua horum diffènfione aduerfusRomanos, dixiffè fufficiat4 Itaque turn ipforum rcgnum,cum nomen non rede'appellat’ turn eft.Ego igitur cum attigilTem hæc tépora, animaduerti Graecos, horö^ ' regnum primo fub Thracibus extitiffè: poftea reliquo regno à barbaris exu# tos, paruûquoddârcgnûgubernaire,uideIicctByzantinû:Byzanttjœmari * timam regions inferiorem,Heracleam urbê ufque:óf iuxta Euxinum Pontu maritima region? fuper io ré, uftp ad urbem Mefembriat praeterca Pclopon# nefumomnem, extratresaut quatuor VenetorSurbes :adhacc Lemnumóf Imbrum,infuiascp ibiin mari Aegço ittas-Vt autem fingula hæc ebtigerinf, ut Græcorum res paulatim interierint a' Turcis accifae, utTurcorum res uftp incrementum fumpferint, ut ijdem ad maximam perucnerintfelicitatem uftp adpræfens tempus, fingulahaecexplicabimus quam exadifttme Óf ucriffigt; mè audiuimus4

DE REB. TVRCICIS LIB. L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^g® nefdo quod nama nt jqiiitus nomen tenm'ffe dicam, nc à nero

£ aberrate uidear.Qindam putant eos à Scythis or/gmemtrahere,n5 ma«« lam fequuti coniecfiuram,m'delicetquódmoribus haudmultum inter lediflt; krant, lingua^utanturetiamnum necmultumdifsimili, Aiuntenim, Scy* thas fepteni's uiCibus à Tanai progreflos, Afiain fuperiorem deuaftaflejPar!^ this ea tempeftatererum fumma potientibusinecnon Perfarum, Medofunl, Afsynorum^regiones tcnentibus* Hincperagrata quoep inferiore Alia, Phrygiam,Lydiam,amp;f Cappadociamfuoimperio adiecifTc.Etïamnunc uk dere eft ,ut fertur, plurimosiftius generis hommes ubiqj per Afu di/perfas, monbus amp;nbsp;uidus rationereférentes Scy thas Nomades,nullibi m Afia eer;; tas Slt; fixas babentes fedes, IHi ÔC aha comedura ducuntur, qua confirmai nïtunturjTurcos Scytharum efie progenfem,quo'd mferioris Afig regionCm genfes Turcorum barbarg incolant Lydiam,Cariam,Pbrygiam,ct Cappado dam,qui hngua 5lt;:^ reliquO quotidians uitæ ufu nihil diFerfminis habere ccigt; gnofcuntur à Scythis agentibus in ea regione, quac inter Tanaim amp;nbsp;Sarmat tiarn excurrit Sunt, qui exiftimant Turcos è Partborum progenie defcende-re.HosenimjCumperfequutionê hoftilema'Scythis üagis,quiNomadeSdk cuntur à permufandis pabulis,paterentur, in inferioris Afia: regionem èón^’ lendifTe confiât. Cumqjó^ipfiuagiincertisièdibus mapaha fua plaufifis cir cumferenfesiedlociueriarent, per eas ürbêseffediffèminatos tandem,appa^ ret.Exinde ifiud hominum genus cótigit Turcos, quafi Nomades, uöcitaii ♦ Alij exTurca,Perfarüurbemagna Öi. opulcnta,hochominögenus progrek fumeffè,tradunt:8C hinc profetfios, Afig infehoris regionem tandem in (nam ditionéredegiffètota,perhibent.Suntquibusmagis placet,Turcos ex Cœle fyria Si^ Arabia,nec ex Scythia, in ifiam regionem,habentes ficum legis laf o ij (tem Homarem, delatos eUc, Afiaè^ imperium tandem obtinuiflê, uiuehtés ïinftar Nomadum, An auf comemoratç lenten tie fingulæueritatê côpieclânÿ -fur, aut cuiearû quis accedere tuto aufit, nequco qua m tutiflime amp;nbsp;ueriflimc pronunciare. Alibi tarnen probabiliusciidetjaflenfum pracfiaic illis,qui Tur corum originem in Scythes referuntteum manifeftö fit,Scythis,quiadhuc h'o die in Europa Orientem uerfus ætatem agunt, optimecouenire cum Turcis in foro,empori]s,et commercijs. Vidius et reliquus uit^ufus etiamnû utrifep par efi:quia Scythæ uniuerfæimperitauerSt AfiçJdem etia infinuat nomen Turcorum.fignificatenimhominem,quiagrefiiofem nidus rationem fcqui tur infiarNomadum, Ôf maximam uitæ partem in eo confumit, Genus hoc Turcorum cum effet magnm Ôd in immenfum audum,compertum babeo in partes fine tribus quafdam effe diuifum 1 inter quas fuific tribu Oguziorum, hominum genus nec malum,nec imbelle .Ex bis natus eff t Duzalpes, uir ç^^ j^jy Icgimt. quiiufiicpftudiofiffîmus,Oguziorum dux.Huncaccipioob foititudinem ïudiz‘fl{ef-fuampIurimumeffelaudatum:tantæcpfuiffèiufiiciaî(Oguzijsnam(çiusdi cebat)ut litigantesipfum eligerent arbitru in re quahbet:fententiam^,quam ferebat, utraep pars læta accipiebat. Hanc uiri æquitatê deprehendentes Oî« guzip impetrarunf,precibus fatigantes regionis iffius regem,ut eumaccipe^ rent lïbi iudicem.quod ubi contigit, femetipfos tradiderint Duzalpi,ut fecü ageret, fccundum quod exiftimaret res Oguziomm optimè habituras ♦ De^s inde cum films hums nomine Oguzalpes,imperium Oguzioru tribus fibi ucndicaffèt,adtyrannidemadfpirauit larma^infefia Græcis inferendo,bre

H*?‘’'^^‘^^dmaximaclaritatcacceffit. Praetereaf OrthogulesOguzalpis f^i» 1^,0,,,^. films, cum manu effètprôptiffimus,armismultos populos laceflèns, gloria Q^tbo^r« -magnaubiepadeptus eff,Claffemquoqïparauit:quafretusgt;hoftilianimonalt;: ^^.^ * uigauitadinfulasin Aegæo eregione AfïæEuropæ^fitas.EtiamEurepâ populatus efi.hfnc naijibus in Humen Tæarû iuxta Aenum dedudis,ad mul

tam fluminis pattern procefsit,Fcrunthune amp;C malijs locis irrupiflc 111 Eure/- A pam. Tandem ingrefujs PeIoponnefum,EuboeäjÖC Atticäjfecttclademma ximam,regiûnib4deuaftatis:reuerfus^domû,præda,mancipijscponeratus, maximas hinc fibt conflauit opes,Aiunt,Orthogulemhunc in A ba morans« tem,prçdasexfininmisgennbiis egifleïtebuscppükhrèfuccedentibusjcxcr citumcofcripfiffe, Ëxereïtuigiturfatis ualidomunitus, finidmos Græcos domifiCteliquos deprædatus eft : 2C cum alij metu percuifi imperium accipe tent, breui fuis maximarum opurn author fuit« Deinde cum quotidie Noma desplurimiadipfum confluèrent, S^inbcîlifocictatemaduerfusfinitimos admitterentur, tandem mirum in modum imperq fui poméria promouerunt, Propterresfortitergeftasetiam Aladinæcharus acceptus^erat.SuntquüiïS terarum monumentis fcriptum rcliquere, Oguziorum tribum aufpicijs dui» tftuc^ Orthogulis locaiuxtaTaurummunita occupaffe: amp;nbsp;hincarmis inftru cftos procurrcntes,finitima regionem fubiugalTelGræcos eius regionis acco las deuiciflc,fuo^ imperiomaximaadieciffe increméta.Qiiæautem horum ab initio fuerit conditio,adhaec,uera nefintanfalfa,qux de ipfis moddexpo duimus, non facile affirmare aufimZquamuis pJuiimi Icriptores ea commemo rarint« Proinde cum ea haâenus ab origine repetierim, nuncamplius de his uerbafaccrefuperfedeo. Qiianuimueróattinetad Otomanidas, ex fa mil ia Oguziorum ortos,utad clariflimum hoc imperium euafcrint,nunc explana^ re inftituo.Vicus eft luxta M yfiamjquem Sogutam incolg uocant,ubi eft amp;S fluuius eiufdem nominis, Vkus ille return omniOadfluêtia pollet, remotus à mari Euxino ducêtis quinquaginta ftadr|s,poteft idem focus Eçç uicus no minari . fn hanc regionem cS Oguzq penetrafTent, ibi aliquanto tempore ha* bitarunt«Otoraanusautem,OrtbogulisfiIius,initiónóadmodumlecundis agebat fortunae flatibus« Proinde cum efTet animo liberali amp;nbsp;forti pratditus, ? animos eotum qui in uico agebant,opibus fibi conciliât, breui^ fibi deuó? tifïimos habuit.Hinc cum odijs certaret cotinuis aduerfusGræcos,omnium alTenfu Imperator deefatatus eft. Bello itaqueadortus Graecos, qui in ea re* gione habitabant,non prius praclio exceflit,quam cum omnes aut cecidiflet, aut fugaflet« Hinc profperè fuccedentibus rebus,uidtotias plurimas Græcis cxtorfit«Cum autem famanominis fui regiones plurimas impleuifTet, etiam apud Aladinam maxima gloria uiguit,creatus ab ipfo dux, cum undiep prac claris editis facinorib«rcs fordter geflïftèt.Defundo tege AIadina,difcordia inter regni optimales exorta eft« Orthogules adhibitus in colloquium, cum multum temporis deliberando effetabfumptum,tandem ido foedere promi * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fit, fe ipfis etlocium auxiliärem fore, qudcunep in militia ptoficifeantur : hac

tarnenconditione,utquafcunqueregiones,coniûcftiscopils, fuoimperioad* iunxerint, eas inter fefe partin' uelint« Cum igitur,ut foedere tenebatur, com* muni eófenfu uiribusep communibus bella aggrederentur, tanta ipfius inter omnes uirtus emicuit,ut breui plurimas opes acquircrcf,rcgnumcp fibi para* ret haud afpetnandum.Hi autem cum forent duces numero fcptem,initidre* gionem,quamtumarmis fubiecerant,interfefediuiferüt:pofteapartitionem forti committentes, Caramano obtigifTe mediterraneam Phrygiæ Ciliciam ufque,Sf Philadelphia'm« Sarchani fors addixit maritimam loniç regionem, qua Smyrna ufqppatet« Lydia ufqpad AI y Gam obuenit Calami, Sf nlio fuo Carafi«Bythyniam autem cum his regionibus quae Olympü refpiciunt, na* iftus eft Otomanus en Tecie. Paphlagoniâ cum his regionibus, quæ uergSt adEuxinupontum,acccperuntAmurgfilij,fic forte partitioncmrcgente,Cer mianum dicuntnon fuiffe de numero feptemillorum ducum,ucrum imperaf fe Conio Cariæ urbi,in qua regia eratUandem fuo deturbatum rcgno,abi]frc in loniamifedatus^ ibi uitam priuatam,quieiem amplexus eft. An feptem

DE REB. TVRCICIS LIB. h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

■*1111 duces adiundis copijs, aut iinguli per fe,regiones iftas fubieccrintjprætè rea ut alius in alterïus fucceflent opes Ó^ regnu, non referre arbiiror curiofiiis defcribere, Ulud autem certum eft,reges Otomanidarö Soguthâ uicum muJlt;« turn honoraffèjcum eo frequenter accederent, reddentes uicï incoiis folennia munera » Accepi prætereajOtomanumOrthogulis fiïium primuin generis huius exifto uico oriundS extitiffelquiinde profelt;^usgt;urbes Afiæ cæpiti Sif Prufam,Myfïg urbe opibus florentejame expugnatâjregni fedê conftituiU Poftremooperibusmukis fortiter amp;^ fplendideperadis, rehnquens liberos 0^ regnum illuftrejnaturæ debitum exoluit Prulç.Hic primus ilhus generis optime, quæad regni falutem attinent, difpofuit*Et ut regnum fibi faceret cp maxime firmum,£Copportunum)fatenitesalIegit,quos t régis Januasnun^ R*g«ilt;rw^ cupauit. Et cum iam omnibus propter iltam potentiam formidini eflet, lub^s ^'X^^ ^'^ ditos facile in imperio continuit, cum omnes ad nutum,quando uocarentur, ^^” ‘^°’^“ praeftóeffent,SCimpigre'ea quaeIanuaeregisimperarent,obirent.Commc*^ raorant,OrthoguIem litfr uirum per omnia extitiffe generoüffimum:6C cum ^pter res fuas præcIareadminiHratas auguftiorhominc, amp;nbsp;quafi diuinus re-putarct, pofteris rcliquitinlignecognomentn,ut Otomanidç hue Otomani filq uoccntur. Hoe regnate Turcarft odo millia traiecerut in Europa per Hel lefpontutcaptocp Græcorô prçfidio Cherfonefo impofîto,perrexcrût in Thra ciam,amp;ad Jftrumïincurfionibus^plurimis fadis, regions iftam uaftarut, SC maxima hinc repor tarât prçda. mâcipia ,quae crantplurima,iure belli capta, tranfmifcrûtinAfiam.GræcorumTrybaUorum^resagebantferebanturcp. Ea tempeftare Scythæ parua manuaSarmatia pfôdeuntes,feftinabâtad Jlfrö. quo tranfmiffb, Turcos,quos cô loci deprehenderant,atrocipraclio inito fu^ derunCæ propemodumomnes,demptispaucis,necauerunt» Qiii autinters

K gri ex eo praclio abierant,fuga in Cherfonefum delati,^ hincin Afiam tranig uedi, tandemab Europa abftinuerunt.Eodem tempore Graecorum res ancisc piti fruebantur fortuna, Cum inteftinis difcordijs agitarenturpropter Byzan^ï tij regnum,reges ambo,auus SC nepos Andronici, exfamilia Paîçolcgorum orti.Cum autem feditionibus iadarenf',quidamhunc,pars illutn fequeban«« tur,ex quo efteekum cff,ut planiffime' res ipforum intcrierint. Priori enim An dronico natus eft filius,Cui nomen inditum MichaeKqui fato fungus eft, anlt;s tequamadregnöpromoueri poffet* Pofthuiusmortem Andronicusfilius, cum auus fenio cofedus foret, ad regiæ dignitatis eulmen confeendere gefti:^ cns,inimicitias ex aperto cu auo fufeepit, Cum aSt effet impudentior amp;nbsp;prælt;î fradior,quam ut meliora cófulenti parêrer, Græcos in grauiffima difcrimina adduxit.AccerfitenimTryballos,Grçcorum^optimates inregnicuraadï* hibitos fibi concilians,effècit ut nemoampliusGræcorum, Europa? acceflu Turcos prohiberet. Tune téporis capta eft Prufa, qua fame domita in ditiotf nem redegit OtomanusJn poteftate uenerunt ÓC alia Aftae oppida,unde mai? xima Turcis per uniuerfam Afiam acceffit potentiaUranfgrelIï^ in Europa, Tbraciamgrauiftimcadflixerüt A Chatitcsautem,quiaGraccisin prafidiu, Alijlegum, quod Cherfonefum tutabatur,erat cópuIfus,u0cauit Turcos ex A fia;^ Gre chitines. cos accedentes fortiter fuftinuitlnec non ad multam T hraciae regfonem pros« greffus,predas agebat.Addudis uerd duCeTryballorum,amp; ijs quimodóab Italia aduenerant, praïfidium Cherfonefi terra mariep oppugnari ceeptu eft. AtTurci cum uiribus nequaquam pugnarét paribus,node intempefta pro# fogcrunt inAfiâ infeijs hoftibus. Veruntamen G rat ci parum benigne' tratfta runt transfugas Turcorum duces,amp;f Azatinam,quo fibimafore bcneuolen# tia deuincirenteos quos ab Italia amp;Taracone afciuerant ,ut fuppetias fer# tent contra Turcorum regem Orchanem,qui exercitum Philadelphia admo uerauPraeterea adoccupandum CaHiopolis praefidiumin Cherfonefo,Ta# a ? raconenfes

racenenfes Sf Jfalbadditis Azatinajamp;SceterisTurcorû transfugisjurbemag -^ gredt tiitcbantur. Vt autem ineoeptum eorum patefaefîû eft oppidanis, (nam a quodam Graccis, qui in ea urbe erant, fignificatum eft ) per Tbraciam,ab ur be digrefli,ibanc,Profecfti prater Rhodopen,uencrunt Caftandriam,antiqui tus Pydnam didtam. Turci, qui comitabantur Azatinam, uenerunt ad Try«# ballorum regem,At bi,quiconfugerâtin Afiam, bellum redintegrare uolen teSjSd itinerepedeftri in Gherfoncfumreuerfi,cogitabantquoquomodopof fent,redire in Afiam.Ettam quibufdam inlocis foederacum Græcis conglu^' tinarunt. CumautemGræciijs infidiastenderent, uoientes eos capere, iuga cuaferunt in præfidium Ch erfonefi,Sd denuó Graecis plurima inferebant da* mna.ltali Sd Helperij luftrata Macedonia 6d TheftàliajCûingrefti effent fines Baeottx,eam regionem occuparunt.Thebas quoquc diripuerunt. cuius dire ptionis cauffa extitit ducis imprudentia, qui cum timidos Ôd imbelles crede ret hos,quaff omnes in fuampoteftatem redadiurus,ferox eos adoriebatur. At Jtali 6C Hefperij,locum illum fodientesgt;0d aquam multam in foffas admitten tes,eftècei üi ut locus iHc equeftri pugnæ minus effet opportunus.Dux igitur magno equitatu inillos irrumpens,quafiprimoimpetuhoftcsdcuiclurus, inmaximumpericulöcumfuispraecipitatus eft,cumcquifolo cohçrcrêtin* ftabili.Taraconenfesingerentes tragulasódfagittas,torquêtes^mifltliarplu rimos BoeotorSeoIocineci dedcrunchincaduerfus urbem profc(fïi,C3ptam depraedati funt. qui tandem redevîntes in Italiam, domos remearunt, Græci cum rege fuo Andronico,cum parum dextre' Turcos transfugas,nec non cos qui ab I talia ferendiauxilîj gratia aducncrant,fouiflent,præteropinioncm,çlt;? tiamhos fibiinimicos examicis amp;auxiliaribus fecere. Græcorum autem nobiles cumprofufioribus largitionibus infeconuertercntrcguli,rcgnired ditus uniuerios exhauferunt, nullo interim exercitu comparato, nee peregrin ® nis militibus códudis, cum etiam negligerêt hoftes fuis fini bus arcere.Nûc unde digrefftis fum,reucrtor.Otomanus,Ortbogults filius,lubac'r«Græcorû Afiam incolentium regione pcnèuniuerf3,irruitinNicçâôC Philadelphiam, quam haud tarnen fuaeditioniadmouit.Turcos quoquc quiHomurâ lequel bantur,inimicitijs permotus,beno perijt.Regnans autem Prufæ, quæ regni fedes erat,cxpirauit,relidis liberis,SC regioneampliffima.DcfimdoOtoma no,filiuseius natu minimus, præoecupatisanimis eorum qui in arôiffimam patris admittebant amicitiam, eos fi bi familiäres SC quam maxime opportun nos tenuit.Exquibusquamprimum accepit Otomanû iam (utferunt)infe«* neeffutis limine conftitutum, obijffe mortem, fratres illico fugiens,proripuit fead OlympumMyfiæmontem,Cumiterfaceref,inciditinmuIta equorum armenta,quæ partitur inuiros,quiad fein montéconcurrerant. Defeenden«# tes autem de monte in loca fubiclt;fîa,potcftatem ipfis rapiendi deditquæcun* que nadi fuiiîent.Etiam urbem, cum adhuc uerfaretur in Olympo,cxpugna tam diripuit-Fratribus autem fuis inteftino bcllo ardentibus,6ó utrumepma Xirna parte hominum fréquentante,cum accepiffet cos longointcruallo à fe di iiifos caftra pofuiffe,cum luis démontedifeedes,fingulos feorfimaggredif» ïnteremptisep uiâisq? ambobus fratribus fuis, ipfus ad regiam dignitatem emerfit.Ego autem experimentis cognoui, Turcos non in hunemodum fen* tire de fratribus iftis,uerum ifta eueniffè ferunt fub Oguziorû ducibus. Or* chanes ubi regni adminiftrationem fufeepit, uniuerfam Lydia imperio fuo addidit,Græctsq3 in Afia morâtibus bellum indixit.Plurimaqj Græcorum oppida in ditionê accepit co teporequo Byzantij reges amp;nbsp;Try ballt in Thra* cia,06 Myfq maximo fiagrabaut inter fefe bcIio.Pofthçcin Cappadocia bel Ium tranftulit: fubatftisepoppidulis quibufdä,cxcrcitus adNicæam Bitby* niæ urbcmouit,câ^oppugnareccpit,Vtnunciat«eftGræcorûrcgi,Nicæâ obfideri,

DE REB. TVRCICIS LIB'. L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

Ä obfidén',Sóoppidanos,nifipropereauxiliummittat,adbarbarn defecQuroSj conferibit cxercitum,^ regm' curx le imnufcens, uidebatur nó ncgledurus Nicæam, ucrum fortiter detenfurus,non tam barbari odio ftimulatus, quam folicitusnetantamurbernamitterct. Hicigicur,quemadmodum amp;nbsp;alq mul«# ttfecerunt,regiam dignitatemafpernatus efr,quamuisNicæamdemanubo ftium fefe uindicaturum adfirmaretiuerumGrxeos aduerfus auum incitans, rcrum nouarum auidus, Michaelem M yßorü dueem in belli fbetetatem rc' cipiens j cum ipfo affinitatem lunxft, m matrimonium ei collocans fuam fo«« rorem,cum fam anté duxidèt fororem Try ballorum regis. Hmc ira pcrcitus Try baJlus, arma arripitJiabcnsfecumMicnaelis patrudem Alexandru.Vi do igttur Micbaclejnefincret cotumeha fibi a M ichacle fada abireinuïtam, AlexandrüMichaelis patrucIêrcgnopræficit.Cnm auf 8C inGrecos eins co tumeliæcnlpamtransferrer,etiamhos bellouexaiiitîoppidulis^ aliquot ca#= ptis,exercïtû domumabduxit.Tandcm fœdera pcpigcrunf,quibus tenebat, ut inter fe amp;nbsp;amici SC hofpites in pofterum fint. Poft hæc ad regem Græcorû fama perlatû eft fan's conftanti, Orcbane incurfionem feciffc in Bithyniæ re«# gi*onem:captis^mancipiispIunmis,obfidi'oneNi'cçâcinxiflc,murûcpci'us hoftili ammo quatere. RexGrgcoru eóparato cxercituin Afiam tr5fuedusgt; cibfidionecircumuetisauxiliaresporrigerenitebat manus. Quod ut prima rumoread Orcbanemperlatû eft,inftrudoagmine Græcis obuiaprocedit. Cum aut uenidet Pbilocnna, ofFendit regem Grccorn ibi caftris ftxis moran rem.Nec mora, prælium committita'n quo rexaccepto in pedem uulnerc,re«» liquid Greet non pauci uulneribus cofedi, ftatucruntintrarcPhilocrinam» lit uulncra«' lafti^ paululureficcrenf, Nee tarnen citra pugna co uenire qui^ uerunt, Barbari enimeos circumnentos a tergo adorti, acernmeinftantes ma

B gna clade afFeceruntlreliquos in urbemfugatos? obfidionepremcbant.Vrbs ilia cum foret maritima, SC obfidionenon poftet in poteftarem hoftium redij» gi,Orchanes ab ea difcedens, copias fuas Nicæâiureduxit. quam cum obfi«# dionealiquandiuadflixiftèt, tandem padionib.indeditionéaccipit.Jnbunc modurn Örchanes Nicaea potius eft. Bellum deinde in Philadelphia uertitgt; quamacerrimeab auxiliaribus defenfam fui iuris faccrenequiuit.Sub idem tempus cum iratus eilet quibufdâ in Afia degentibus fatrapis, quofdam eo^ rum fibiaftbcians,reliquos dcbeIIauit,Tcpore deinde multo intcricdojCau tacuzeniGræcorûregis filiâ uxorcducit. Qrtæ affinitas ubiintercefiu, pax inter Grecos ÔC Turcos fadaeftibcIIo^Pbrygie fatrapas,cum difeordia nr-terueniuet,perfcquebat. Andronicus Græcorûrex cummorereturjrcliquit filiumnatuannos duodecim : tutorem eiaftignauit Cacacuzenn,uirum opu«’ ientum,m3gnaq3 potentia fubnixum,utpuerum tutaretur,amp; curarct adcam ufqî ætatem,que regno gubemando habilis foret.Huius in fidem puerum re gnum^ tradidit, iurciurando^ cum obftinxit, ut fine dolo in adminifiratioss ne regni,education^pueri ueriarctur,quo ipfum nihil iniuriarum à fe expcr turn tandem regno Græcorû præfîccret, Vt aût rex exccftit e üiuisjnonmuP to pófturgentib. 6C opitulantibus Græcis, tutor ad regni curam allcdus eft, puerum tarnen nulh inturia affecit.Verum cum cum affine fibi feciftct,ut im bellem contemptui habuit,fpem omnem in Græcis,quantum ad regnum re«« tinendumattinebat, ponendo. At Cantacuzenus cum pupillum regno pti«« uaiTetjOrchanem^datainuxorcmfilia affinem afciui(ret,cum SCamiciflimS ô^ familiariffîmû in pofterum expertus eft * Örchanes cum regnaftet annos* r^tmertttän mortemobijtjrelidis filijsSulaimaneSC Amurata . Sulaimanes,inito re# r.orum omf gno , arma contra Græcos cæpit. Captis igitur mancipqs quam plu«? f^eü. rimisexea Græcorumregione, quam in AfiapoiTidebant, etiamin huro# pamtraiecit,hortantibus ö^mftigantibusijsTurcis , qui ante cum Châtite

in Eutopam tranfierant« Hi edocebant profedionem,qua commodiflimc in Europa ucnirctur.Piætcrca narrabant, Europa: rcgioncm cfrcamceniirima, captucp facilê.Tranfmiflb itacp exercitu haud magnojCherfonefum popular ti lunt:deuidis^oppidulis quibuidâ,præfidioq5 Cherfoncli Madytoqj do«« miti Sjirrucrunt in Thraciam,progrcflï ufep ad HunienTgarumjmancipij s plu rimis in Afiam traiedris^qu^ belli iure obucncrant,Turci,qui in Afia reman ferantgt;cum hgcaudiuiflènr,illico in Europam contenderunt ad Sulaimanem, amp;S maxima breui hominum multitudo in Cherfonefum ad ipfum confluebat undiep ex Afia ï amp;nbsp;eó loei agrieuhuræ operam dabant,agris fuis in Afia par:« cernes,Deinde rex Græcorum legatis miflîs,cum Sulaimane Orchanis lilio paeem fecit,amicos^ Slt; hofpites in futurum fe mutuo'fore teftati funi:amp; con lundis copijs bellum in Try ballos tranftulcrunt. Quidam perhibent,adbuc fuperftite Orchane,Sulaimane filium tranfiiflè in Europa, accerfitum aduer* fus TryballosabGræcorumrege,Tryballiautemeo,quem trademus,mo:» doad Europæ imperium deuenerunt^ Stephanus Tryballorum rex profes dus ab ea regione, quæuerfus Ionium patet, ignc incendijs^ plurimis Epi^ damni regionem deuaftans,etiam Epidamnum iùbegit:8C hinc in Macedolt;ï niam exercitus duxit, Scopiorumep urbem regni fedem déclara uit, Fuerunt autem ifti, quantum coqcere licet ex profedione eorum,qua delati funtad Eu ropæ imperium,gcnuslllyriorû,qui progrelîî ab occidentaliuerfus Ionium regionejUeneruntadScopiorum urbem, lingua etiamnumnodilTimiliuten tesjftudlllyricorugenusjcum longe late^teneretmarelonium,etiam Ve^ netos attigit,ReIiqui ab ijs fegregati,per Europam düperfi funt,etiam hodie non multum lingua moribusip amp;nbsp;uidus rationeabhorrentes. Confiât itacp, eorum fententia haud ueritateniti, qui pronunciat Jllyrios effeeos quos Al banos nominamus « Nequidê principiS eius fermonis admitto,quiaftruere ® conatur, Albanoseffèlllyncigeneris, Quodautem 0^ Albani ab Epidalt;» mno prodeuntes, in Europæ regionê maritima, quæ Orientem refpicit,ucne rint,Aetolia, Acarnania, nee nonmagna Macedonumregionis parte fubass da,ibibabitarint,etiamipf€noui,multis cóieduriseodedudusjmultis^fu:« per ca re auditis, An uerô ab Japygia iter facientes (ut quidam cenfent)in £«= pidamnS tranfierint,amp; hinc in earn regionem,quam tandem fubiecere,pcruc nerint,fiüe cum eflentfinitimilllyricis Epidamnumcolcntibus,acccdentes paulatim regionem Epidamni, quain Orientem patet, occupauerint,nefcio qua ratione quàm ucriffïmeaflequar, At nos cxplanabimus ut utraque bæc bomt nu genera,TrybalIi 0(5 Albani egrefiiab ea regione quæ fpedat I oniff, tranfierintpe r regionem Europæ, quæ in Orientem uergit, ibi'que habita:« uerint, neemodicas regionesfuoimperio adiecerint,uerfus Occidentemi:« ter infiituentes^cum etiam propemodum ad Euxinû mare accefièrintjlfirum 0^ Theflaliam adierinuQuç omnia in hunemodum euenerunt. Rex herum digrediens ab urbe Scopiorûgt;munitus uiris rei militaris peritifiimis,6ó uahgt; diffimo exercitu,loca Cafioriç finitima in ditione redegit, Motis deinde calt;* ftris in jMacedoniam,præter Thermam omnia fubiugans, bellum ad Sauum ufeppromouiCamp;Siniftriaresprçclarègerens,uniueriaeapotiebaturregione; gt;nbsp;Difpofitis dein per Europauiris,ubi necefie erat,fidiflimis,inmagnam adc^ leiiitpotentiam.Etiam Græcosbelloaggreflus cfi,utipforum regnudeftru eret,Emiflo itaqj equitatu in loca Byzantio æpinqua,cum ea graviter afflixif fet,abibat.Greciab hoe fibi extrema timebar,cum regnû per incuriâ pet iret, Andronicus^feniorrexdifiblutioriuiduifemâcipafletjGræcinullûcôtra ïllw pugnandiinibâtconfiliûtuerumomnis falutis fpes inmoenib. defenfan disfitaerat,IterdehincintédensinAetoliâ,Ioanitarnurbêfuoimperioadi3 xit, Macedonia, qua finitima cfiAxio fiumi»i,cömifitZarco,uiro apud ipl3 digni^

DE REB. TVRCICIS LIB, L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9

•^ dignitate prima do. Earn regionis partem quæ a' Pherris tendît ufcpad Axiü fl urnen, Pogdanotribuit,uirobonOjamp;reimilitarisperitiHïmo,rlt;egi^oncm quæà Phernscxcurritad Iftnim/’ ChratiÔC Vnglefifratnbuscóeeiritjquo Aïij.Chralt

. rum alter regius pocillator, alter regiorSequorumcuratoicrat. Regionem Iftroadiacentem nadtus eft,contribucnterege,BuIcus EleazaruSjPranci fii= lius.Tricaet Caftoriaobuenere Nicolao Zupano.ActoIia décréta eftPnasï lupLOchridem Ódregion? Piilisbxädidtâ, Pladice uirobaudignobili re#: gendam dedit, Commemoratos modo uiros acccpimus Europæ regionib. prgfet^os effea'rege Stcpanolqüi ubi exhalauit anima,finguli luas regiones, quas a uiuo gubcrnandas acceperant,retinuere:fcEderibus^ inter feleidîis,à fe mutuo bello abftinuerunt. Gr æcis ucró,ut cuitp opportunum erat, admo# dum bellicis armis molefti erant. Michaelem Myfiorö ducem,qui impera«» uit locis Iftro fubiedlis, Ód regni fui federn Trinabum conftituifjStepano an tiquioremextitifTeaudiuiiprætereaBuIgarosjquosMyfiosuocamuSjibifc des tenui(reaccepi:Seruiös autemamp; Try ballos à fe diicretos,tadem ad iftud nomen emerfilTe, Vtraqs ifta genera hominu cum diuerfa fint, non ad unum referenda funt, Vt autem finguli ifti populi regno fuo à barbaris funt exaói, ipfiç prorfus inter ciderint, infequentibus exponet. Sulaimanes cum Cher fónefi urbes, praeter Calliopolim, fubegifTet omnes,profedus eft cum exer#! cituaduerfus Thraciam, ut QCbanc fuam faceret, Cum autem pacem feciffet cum Græcis,cxpeditionem fufeepit contra ï Chratem 8d Vnglefem Trybal Rlij, chra* lorum duces,qui Gratis admodûintolerandi erat,feroces, amp;nbsp;bellicofi.Qiri Icm. ubirefciueruni SulaimanemprocefTifTe in Europa,regionem ipforü in Gre#: cia fitam uaftare,pr^das^ nemini parcentem confertim agere,copias öd ipfi fuasaduerfus Turcos Ji^^funtd confertis^ mânibus,uidtoresprælioabie

2 runt,plurimis prima coitionC mterfedis. Deinde certiores redditi, Turcoru res ufep augerffibiep tande intolCdbiles fore, cö plurimi Turci ufcp ex A fia ad Sulaimane concurrant,Europgascp uibes obfidione urgeant,his excitfu#: terep in mediterranea Thraciaepergit, 00 copias parai.Vnglefesà Pherris,u# bi regia crat,in Turcos progrediturtChrates autem,prçdidîi frater,copy's plu rimiscontradiis,adfratrcmper mediterranea ThracisrCCmmeatjCc^muni confilio lundliscp uiribus beilum Turcis iHaturi.Sub idem tempus Oulaima nesoppiduIumoppugnabatadTaearumfluuiumfitumjdiftansat GaUiopo AUjlc^i liftadijscirciterfeptuaginta,plurimis tentoriis,quæ cóaduexerat,per circuit: Hatirw«»-tumfixis, inquibus Scythæ Turci^,quotquotpaftoralcmuitamfequunt, P^‘‘-quamfuauiflïmèdegüt:airidens^urbi,intentusoppugnationiinfiftebat»ftu dio expugnandae urbis adftridïus,accipit hoftiumaduentum .Ddigit igitur ex fuis odingentos uiros, nodurnisepitineribus prima aurora ad hoftium caftra peruenit. Eos deprehendit nee folitas uigilias obeuntes, laxatis^ eu#: ftodijs affufos Tçarofluuio prçbenuaquam potu quidem 1' peffima,candcm ^lijie^^^ti ueróóC faluberrimam.Aeftatis tempus crat,quo nee arma,neeequos perinde optimam, curabant, putantes fe planiffimè ab hoftium incurfionibus fecuros amp;nbsp;tutos. Hos nee opinantes,Slt;: in Cermiani regione in luxuriam eftufoSjalta^ quiete fopitos, Sulaimanes ftipatus odingentis militib. deledis adorit,cædemcp maximam, impigrè obuios ma(ftâdo,hoftiû fecit. Multi in flumen fuga pre# ptopera delati,dubii quo'nam fe uerterct,ibi inter euneftandi mOras occubue runt.Inhocpracliociefideratuseft Vnglefesïetiam Chratesoccifus eft.Vtau temhicinterieritjignoratur.Hunc eius propinqui qui cum fanguine contins gebat,aliquandiu poft prglium iftud uixiffècredidere.Sulaimancs uidoria illa inftgni amp;nbsp;illuftr i clarus, facile tandem etiam oppidulum, quod obfede# rat,fuoimperioadijcit,Exercitus quoque Oreftiadi,quamHadrianopolim appellant, admouit, Circumfedit 5lt; Peridmetu infeßis excrcitibustaggrel» fuscp

fiisqj tnurutngt; coeptis non fticccdcbat ♦ Cum autem ibi hæreret intent us obfi ^ dioni urbis Sulaimanes, ferunt adolefcentem quendam clam folitum egredi urbe per rimam quandam muri gt;nbsp;ad demetendum frumentum , Deindefru«’ raento onuftus,pereundem locum inurbemremeabat, Curnep hoc frequent terfaceret,tandem uifusefta milite quodam Turco,iblfripcndiabeiente. Turcus autemanimaducrtens,qua muri parte intrareadolefcens folitus erat, atergoeum lequutus eft, ten ta turns bp er earn rimaminurbem fibipateret aditus» Vrbem itaq) ingreHus eft.quo iado, redqt in cafira ad Sulairaanem,a^ dacp edocet. Sulaimanes igitur edudis in aciem copijs, ad urbem acccHit.in quam cum irrcpfilîètjduce Turco,qui rima inueneratmuri,illico'eius domi^ Alij legunt, mum nadus elbPoftea promotis caftn's t Philopoh'm obfidet: quæ tandem thiUppopo padionibus ineiusHdemtraditur^Ferunt, hue regem habuiflemrum rei mi liin. Jitat i.s perqnarn gnarum,quo nullus fuen't fuperior incurfiombus facicndis, bellis cp »erundis. Prgtereaaiunt,ad tantam potent fam eum hac ex cauflâ uegt; nifrc,quod fumma celentate in rebus gercndis uterct.Sulaimanes morbo im pifeatus eft.hincfeftinabat in Afiam,morbo tandem ingrauefccnte,moritur, Mories præcepi t fin's,nt corpus fepeliret in Cherfoncti Jfthmo,ub/antea co tigerat filium fuum fato fungCamp;T magnifice fepulcuræ fradt ordinauit:^ red#* ditiis facerdotibus,quieólocierant,ut celebrarcntnodurnos ludosad fepul chrum,fe^ filtj fepulturæ fungi uoIuit,Cum iam animam efflafTetjOrchanis filiusAmurata,Sulaimanis frater,re cognita,percgrinos SC reliquos JanuarS milites aflumens, in Europam traiccittexcrcitusep omnes qui ibi erant, acce^» pit.Hine contendes Hadrianopolim,eam fibiregni fedem defignauit. Rci# bus ita compofitis, incurfionem in Macedonia mediterranen regionem fe* cit:breuicp captis manciprjs plurimis, 2C alia prada, milites fuos admodum opulentos reddidit» Turcos,qui eum luerandi animo comitabantur,mancis« ® pijs 8C iumentis Gracorum amp;nbsp;Myfiorum,qua belli iure obuenerantjlibes« raliffime donat« Ferunt Sulaimanem, poftquam nunciatum crat Try bailor« Si Myfiorum copias aduerfum fepergere,colIoquutS cum Gracis,finumc rarent fibi fexaginta millia drachmarS, uelic fereftituere Gracis quacunep in Thracia ipforn cçpiflet oppidatamp;T reJida Europa, difeeflinu in Afiâ.Hûc cumGraciaudiflent fuas in Thracia obfidcre urbcs,prompti(rimis quidem animis pr^didam conditionem accepidenttat cum maximus terrg motusac^ cidilTetjoppidorumcp muri procidiirent,Turci accedentes armati,urbcs plus* rimas,etiam Gracorum, in ditionem fuam redegeretnee amplius tales obtu! lereconditiones Gracis, uerum Europam obtinuerunt » Pod hac helium auertitinMyfios ct Tryballos.TryballosautemgentemeTe totius urbisan tiquiflimamamp;lmaximS, compertumhabeoJAppuIcruntin hanc regionem, fiue(uariantenimaudores)diuifiab JIlyrijs : fiue,utquorunda fententia eft, ab ca regionc que ultra Iftrû in extrema Europa eft, 6C à Croacia PrulibepSe ptentrionale mare accolentibusinec non à Sarmatia, quam hodic Ruffîam uo cant,,ppter fua regionis frigus inuidu profedi, Iftruracp tranfgrefti,in regio nemionio affufam penetrarunt» ubiquoep habitarunt,cum a rm is cam régies: ' ncm,qua Venetos fpedat, fubegiflent. Si autem quis contraria icquaturlcnlt;f tcntiam,quafieregione uerfus Ionium uergente digreffi, Iftroep fupcrato,fn iilam accefTerint, unde cos antea prodijftè diximus,regionem, baud quidem contendero«nec tarnen earn tuto arripereaudeo.Attamcn fcio,quamuis popu liifti nominibus fint difereti, non tarnen moribus quicquam interfedifte«« runt : idem lingua ufus ijfdcm etiam hodie eft»Difperfi bine inde,domicilia pertotamhabuereEuropam, incolcntibus quibuidam deillo grege Peloi? ponnefi regionem Laconicam, qua patet ad montemTaugetum, æadTte«’ narum, ubi etiam babitauit à Dacia ad Pindum ufque montem, in Thefiaz liam

DE REB. TVRCICIS LIB. L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»t

A Inmfeproijcfcntem ahus quidam populusjutrifque nomen fuit Bracht. Nee tamen icio, utrum in Epiros commigrafTe alTeuerein ♦ Haud me fugit, Try^^ Afijaddunt, baUosjMyfioSjtJHyrios,PoIonos,amp;SarmataSjeademinterfefeIinguauti. cro^wj. Si igiturhinceonieduram facet e licet, exiftimo omnes iftos,unumhominu effegenus,neediuerfum. Vrauttandéindiuerfosabierintmores,amp;^inalias concefferint regiones,à nullo accepi, ut certuquid de ijs praefenti biftoriæ ins# ferere aufim. Vitra citratp j ftt u colunt,Iongè latecp régnantes.Itaq;,mea qui^ dem fententia,magis ucnlimiic uidetur, hoe hominum genus uarrjs fortuné procellis tac'ratC, lonij regionem infediffè : traiedoép Jltro, ibi fedes fixifïèï ibidemcppotiushabitaffe,quamindedifcedentes,adierint adeumorbis teri# . rarum tradü,qui propemodu i nhabitabilis fit homini bus. Jlh iracp, fiue no celTitatc, fiue uoluntate trad bad fui defenlionem feorfim à reliquis fegregati Iiabitarcinftitucrunt,utuiderceftmagisconiedanti,quàmueritatcm reipro# nuncianti. At h«c fitam elTefuperiorem 8C inferiorem Myfiam, non earn regionemredè dici, quae fupra Iftrum,uerum quacultra Jitrum colitur:nec e# tiam inferior Myfianuncupaturregioquae Jftrofubiedaeft, Ad iftamre# gionem Iftri,quacadJtaIiamufcpfeporrigit,Bulgaros,quos inferioris My# fiat incolas perhibent, SC Graceam linguâ callcreaiunt, fcio perueniflea By dena urbeufep ad Euxinu p5tum. Trina buurbemregni fui fedem decernen tes.Hos quidem Alexader,quemSeruiac TrybaHorSi^ dux Chratesregno præfecit,imperio rextt,donecmoreret,fuperftite filio Sufmano,qui in pater# num fuccelTitregnü.Huncbelloaggreirus eft Amurates,Orchanis fobolcs. Poftquam aut caftra in Try ballos mouit, cos praelio uicit. Pherras^ urbem opulentam in poteftate redegit,ÓC loca Rhodopen fpedantia in ditionemac# cepittmaximaep uirtutis militaris patrabat opera. Saint uiro optimo cum co ,® mififlèt Pherras urbem,aduerfus Sufmanö Myfiae regem arma cæpit. T an# dem cum Myfijs manus conferuit. quorum interfecitpaucos,cum fuga eua# füTent inuiolati ad loca Iftro proxima . Sufmanus inde legatis midis ad A# muratem,qui pacemoraret, tœdereidoin focietateacceptus eft,ut deinceps hofpes Sc amicus Amurati foret. Hinc SC affinis Amurati fadus eft, data in uxorem filia fua forma excellente,ex Braide,quam uxorem uulneratus duxe rat,prognatam:altcram connubio iunxerat Graceorn regi.qui cum regno ex# pul iftèt Cantacuzenum, ipfe Graccorum gubernauit pueros. Cantacuzenus cum Graccorum regno prçfuiflèt,habens fthos duos,EmanucIem natumino rc/n mifit in Peloponnefum,ut edet dux Mizithrçînatuueró maiorem, Gre eorum regem effe iubet. loannes autem Andronici filius, cum iam earn atti giftet gtatem,quacrebusgerendisidoneaerat,confpiratione fada cum Gre# cis,rogauitut regnopræhcerctur.Eodcmautem temporercx in Macedonia agebat,luxuriofiore uidu SC intemperantiore diflblutus.Grçci indignantes propter uidusrationcmdiflolutiorem, ÔC conuiciaregifacientes,utquifcp habebat quod crimini uerteret, loannem Andronici filium in Macedonian! abdudum'communiaffenfuapplaufucp regem defignant.Inito regno Canta euzenö in Nazargorü ordinem tranftulit,quem mutato nomine Mattbçû ap# pcllauit.Hüius fenior filius,quem paterGrçcis regem dcftinarat,in Rhodum ’■‘autgatjpetiturus a facerdote fummo,qui infulam regeb3t,auxili3,quo adiu# tus recuperaret arn iffum regnum. Multis autem nequic^ pertentatis,qui bus tn Gas partes facerdotem pelliceret, ut fpem auxilij affulgere uidit nullam, ad h-atremfuum iuniorem Emanuelemin PeloponefumSpartçducemitcrfle# ditïapudquemuitgeofuetudine SC neceffariahabuifloannes cum Amurate in Europani tranfgreffo focietaté contraxit, filioep fuo Andronico Myfioiu regisfiliamuxorem dat:exqua duos luftiditfilios. Andronicus quidem na# , £u maxirnuSjDernetrius ueró SCEmanuel natu minores erant.Theodorus aut fequebatur

fequebatur Amufatem,quocuncp bellum auertißetJ^chquijquos modo di«« ximusjucdigales óf ftipcndiarrj erant Amuratis,ipfumlt;p comifari cogeban tur,cótra quolcunqj expeditionem fufccpiflèt.His ita compofitiSiexercituni contra Dragafem Zarci ducem mouit, regionemep iuxta flumen Axium do mutt, fibiqj tributanam bellij fociam ettecit, Ducem quo(^ in poteftarem accepit, quem fub fe ftipendta facereiuflit,equttum impcrata manu non molt;f dica.His prgclarè geftis, etiarn PogdanS eó loci regnâtem debellauitïquem fub fe merere cum exereïtu, quem habuerat, uolutt, Amurates autem per olt;* mnia imitatus acquitatem Cyri Cambyfis filq,maxima modeftïa amp;nbsp;liberta/ te tradabat duces Tryballorumjóf MyftorumjGræcorum^,qui in fuam po teftatem concefTerant. Cum mora tus effet longo tempore in Europa belle adgt; ftridus, nunciatur fuos in Afia præfedos coniuratione fada Afianos folici^ tarcad defedionemjplurimacp regionem iam ab Amurate auertiffe:confcri^ ptis^exercitibuSjÂfiçftatûquàm maxime conturbarc,oppida quædamca^ pientes,quædamuerôoppugnantes nonceffàre ,Quamprimûhæcccrtôaci# cepit,tranfitû in Afiam parat : fuosep ita inftruit,ut heffes quam potentiffime contundere óf profligare poffèt «Cum hos deprehendiffet in M y fia caftra col 1 ocaffe,copies in aciem edudis, tak excogitauit,ut qui effet fumma rei milita ris fcientia pracditus,ffratagema. Dicitur enim, cum xffatis effet tempus fer uidifftmum, Etefias uentos ab occidente ipnaie, Ibi autem fuorum ordines ita difpofuit,ut uentum à tergo haberentpræliantes.Hinc princeps prælium inibat, ubi hoffiS acies'erat cofertiflïma,irruens 5 Óf quam fortilTimè pugnas, Cum aSt præliû utrinqj æquoMarte ferueret,ipfc in editiorem tumulumcon fcendens, uoce cp potuit maxima fuos in hue modum allocutus eff ; O' cemi litones meijfilrj dilcdiflïmi,n5 fubit animes quanta pericula in Europa mul torüannoru duriffima militia perpeffi'fitis ? Quid ceditis f an nefcitis omnia 5 in ueftra fore poteftate, illisfuperatisr Ä gitc igi tur,proptis animis mefequa^ mini» Quod fi cundati fueritis, heffes nos uincent, Hæc Ioquutus,admifit equum in hoftemjóf in confertiffimos hoff m cuneos fe coniecitjacerrimè prç iias:cofeftim^ ut prædixerat,ucntus exortus eff,óf in hoff iö faciem fe fudit, Hinc cum mutua hortatione aduerfum hoftes ^cedcrenf, maximoep impetu cos adorirent,primu eos in fuga coieceruntjet inkquentes plurimos trucida runt,Fert,maxima exercitus fui parte ibi intercidiffe,Hoftes aut fuga fibico fulcntesjfinguli ad fua difperfi funt.Hinc cum legatos mififlènt ad Amurate, petitum pacem, haud paffi funt repulfam. Hac tarnen coditione pax data eff, ut fejquoeûœ exercitus mouifTetjimpigrè fcquerent, Vt aut pax cu Turcis in Afia fa (ff a eft,etia res in Europa interturbatæ funt. Sauves natumaximus fis! liorö Amuratis in Europa relidus eff,ut earn defenderet : óf fi qua feditio co orta effet,aut periculi qd ingrueret,curaret ut Europe res in tuto coUccarent, Hic feditione excitauit,cócilians Grçcorunobiliuin Europa animos, Cum ueniffèt colloquendi gratia ad Grxcorn regis filium feniorê Andronicu,cüf Byzantiö regniqj cura mandarat pater, eu proficifceret cû A murate in Afia aduerfus duces ifthicfeditiofos,tandemeó dedudi funt,ututercpapatredelt;* ficeret fuo,paternum^ regnu teneret,eundc^ óf hoffe óf amicum ducerent, quem alter iuffiffet îpræterea fiquidingruat,alteralteriauxilioeffenecun^J daret, Hgecuipfisuifa effent, ^maiorib.animis obferuarent ,maiorc^fide cokrent ,iurifiurandi religie utrinep interpofita eff.quib. expeditis, $ com modiffîmè ex aperte pre para bant obfiflereÄmurati,fi in Europätranfircco naret. Vbi de iftis certior fadus eff Amurates, aduocato Jeanne rege Byzä rii,huiufcemodi exorfus eff orationé^Rex Grçcorû,mihi nupera fide dignif fimis in Europa nuciatu eft,Sauzêfilinmeuafilioruocoadüinftituere,adeX trema me deuoluere miferiä «qua ratione igitur fierif effet,ut incofcijs uobis ad tantam

DE REB» TVRCICIS LIB. I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»5

A ad tantam dcucnerint dcmcntiam, utnon folum metis films tdmimpia agi* V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;grediamr, ucritm luus accédai auxil iator SC adiutor, Ab ftp tuo conifiio hæc

parari, quo pado cogitare poflum f Vcriim fi panas exegeris de Hbo tuo, quascgo di(ftaucro,ccitôlcibo tcinfcioamp; inuitoiftacontigifle. Sinautem aliatibi quammihipIacucritpunicndifiJijfententia, fcitoharumturbarum culpam omnemmein tetranslaturum. CuiGraccorumrex rcfpondct: Nclt;? quaquair!,0 rex,banc culpam uert in me reijeies.Nam ii nunc mihi daretur lb lius illemeus, quern aisadeoimpia in tepairare, la tie co gm turns elles liquid dó, quamardentiirimisfiudiis te tuumcpregnumcompledtercr,Sinautem mihi animaduertendi in filium negociuminiunxeris, ne me adeó dementem foreexifiimes,ucquicquam gratia reprelTuSjde peente feueritate remittam: prælertim cum is puniendus lit,qui tibiep mihiep inimictfiimus 00 itilclblltb mus efuRex dicendi cum finem fecifTeGplacuit ut uterqj parens luum filium fimilipœna, cum crimen utriuflt;p fimile foret, feriret. Poena autem crat conss fiituta,uidciicct ut utriufip oculi eruerêtur.Hçc ubi funt decreta,copq s quam potuitmaximis fuccindus,feftinauitin Europam.Quibus tranfuedisinEu ropam, Iummoftudioc0tenditaduerlusfiliumineumlocum,ubieum cum Græcorum régis filio caftra communiuilTe accepcrat. Qiii quidem coado in Europaexcrcitu,caftrametati funt inByzanuj quodamloco,Apicridium dido:quófanecongregatos efleconftabat Græcos,6Coptimos quofquecx Europa, Ibidem iuxta torrentemquedam,quoquafi uallo munieba tu r, caftra locauttSauzes Amuratisfilius, patrisaduentumexpedaturus. Amurates cum cxploratumhaberet,filium fuum,additis Graecis, in prædido lococalt;gt; fira pofuifie, compofito agmine accedit, pradiaturus cum holte.Cum autem prælium prohiberet tones,etiam ipfe torrenti caftra impofuit,Fama clhGiçj: B corum quofdam congrelTos cum Amuratis militibus, eos fudilTe. Deinde * cum cognouilTet locum iftum ad prælium committendum minus efleop^* portunum,nodu profedus,e re regione caftrorum hoftilium,ad oram torreni* tis quàm proximo ad hoftium ealtra accedit,Hine cum facile exaudiri poff er, fublatauoce fingulos nominatim inclamauit, quoru egregia fada locis tern«« poribuscpnotata,orationefecunda extolIebat.Deinde cumfingulosfatiscol laudafletjequotranfqt torrcntcm,00talcm orationemhabuilfe ferturî Viri heroes, quo fugiti§gt;relido me, patre ueftro ^ Qatare praeceptoris ueftri dbci^ j plinamabiicientes,ad filium meum conuertiminidefertoremr' Qtii ubi pngt; mum captus in meas ueneritmanus, tergo fuo poenas pendet, Nam flageilis cædetur,fimodôidpcruosmihilicuerit:necquicquammalialiudadolcfccn tisperpetieturcorpus,Sinautemfpretahac fententiamccum uolueritis de«« cerncre ferro,pro certo habetote, uos ad fumma abituros miferia, nec meam bonitatcmunquamexperturos,Agiteergo,ad nos tranfite, nihil malifufpi^ cantes, Nec ob nofiræ uirtutis reuerentiam, nec etiâ propter fi lij fiageHatios# nem, ad me confluere erubueritis, luro per eum, cuius opead iftud infigne imperin confcendi,me nihil mali cuiquam ueftrum illaturum.Fama cft,Sault;^ zis milites his auditis nonnihil confufos uoce régis,quæ erat clarifltma,fibi' quetimuiiremalèjUirtutemeiusót^fortunamoptimècanentes.Attamenper!« fuafi audoritate dicentis, cum inter fe mul turn effent collocuti,node ea quæ iufequebatur,caftra deferût: amp;nbsp;quo cuiep opportunum uidebatur, có dirigCiS batgreffum.PIurimicum Amuratis caftraintraflent,deprecati funt culpam, fadumexcufantes, (cnonfponte, uerumneceffitate circundatos, caftra Sault;’ sis dFefcquutös .Sauzesubiintcllexit milites fuos ècaftrisaufugilTe, nee non illos,quos fibi fidiffimos amp;nbsp;deditilTimos iudicabat,abijffe,conccftit Di dçmotychum.SequiitifunteumGræcorumHhffquorum auxilio fubnixus, resquàmanimofiirimègcrcbat, AmuratescompertofilijdifcelFu,è ueffb b g’^

gio'tnfcquutuscfi,urbemepobfiJionecircfidedit JllfquicrantcumSauze, A fame oppugiiati,cum antta nullum frumentum in arcem congeffînentUemet fidei Amuratis finepadionibus tradidcre. Amurates cumurbem fame ei* nedam accepifTetjetiä Sauzem fiJium cepitïquem oculis priuari iuffît.Græt* tosautem reliquosex urbeuinc^tosjpræcipites in flumen fubiedum deijei imperauit.Caftris fuxta flumen fixisdpe^^abatoptirnates Grecorum utpre^ cipitarentur exurbe,nunc binijdeinde 5C terni. Studio deinde fpet^andiad:* dtdusjcum intcruenifl'eteximprouifólcpusa canib.agitatusjferturcachini' num fuftuIifTe. Pofthæc parentibus corum qui fe iunxerant Sauzi feditto#' nem concitanti, præcepit ut fifios necarent fuis manibus. Patres duo fucre, qui nolueretamcrudeleexequiiufTum.Hincetipfitrucidatifunt fimulcum nlijs. Nam dicercfolebat, nequaquam iftos citraconfilia parentum dcfecilTe ad Sauzem ♦ Nunc autem cum fortuna utantur dubia, cos nutare in utramep partem. HisitaexpeditiSjnöciummittitadGræccrûregem,utßliumfuum pletflcret, ficuti initio conuenerat: quiinfundens oculis eiusacetumferuidü, uiiumei ademit. Talcmfincmiftibcllo impofuit. PofteacumEmanuel,rc# gis Græcorumfilms, Maccdoniæ Thermam,quam Theflàlonicam nomii* nant, regens,amp;auxihu nadus, deprehenfus eflet Phenisurbünüdiasfliuc^ re, res'que nouas contra Amuratem moliri, miflb Charatine potentiflimo ui^ ro, ëi militari feientia nullt poflponendo, cui praeccpit,ut Thermam occupa^# ret: nee reuertcretur,nifiadducêsfiliumIoannisrcgisuindum.Hisquidcm Charatines cfliciëdis præcipuèintetus era t.Emanuel cum præfentiret urbem non poffe fuftinere Charatinis uires, cumalioqui urbis res effent comminu^ tae, nee quiequam boni præfe ferrent (nam contumcliofius ilium tradabant, quàm fieri par erat, uiro maxime infenß. ) quapropter animo agitabat quam ocylfimcmari contendere ad pattern. Pater autem miflb nuncio cum edixif gt;nbsp;fct,ut alió quàm ad fe diuerteret,quafi cum nonamplius excipere auderet,Ass muratis metu, flatuit irc ad Amuratem, huneep fupplicqs fatigarc,ut fibiad^ miflorum impunitatem concédât. Amurates cognitofilium régis ad feuent re,eius admodum gauifuseftgencrofaindole. Cuicumprocefliflet, utantea confueuerat,obuiam,primo cum alloquutus efl.Deindcpaulifper filentium tenentem, cumcum reprehendiffet,renidentiore fic loquutum effe,accepts mus : O' filiregis, iure'quidem conuinccris gt;nbsp;quad regioni noftræ, antea uelt;* ftræ, infidiatus fis^ëC quaecunque feceris, tufte te feciffe compertum habeo. Nunc autem cum tibi præteritorû ueniS impertiar,caue deinceps talia aducr fus memeuepregnum coneris.jMihienim,amp; huiusrei curatoriDEofatis de daraftfite pelfimum effe fadum. Jtaque ubi melior nunc fadus fucris, etiam res Europa fub uobis melius funt habituræ. At ego,inquit ille,fetes o e vm omnia quàm optime'agere, ad te ueni tot criminibus irretitus, rogaturus ucs* niamcorumquæinteregnum^impiè commifi. Hisdidis,ueniamdedit Amurates, fiCad pattern fuumcum remittens,tufltt utfiliumcumbonagra^ tiafufciperet.Qtiiimperata facicns,filium illico admittebatByzantiü.Cha* ratines occupata Therma, 86 defedoribus in feruitutem redadis,plurtmum glorix inuenitapud Amuratem, cum antea' multum,nuncplurimumapud q eumpollcrct.Extantenim huius Charatinisplurimamemoratudigna,utqui x Amurati optima fuggefferit confilia:5t: plcracp egregia opera in Afia Euro^ 1 i pacji tada huius ex induftria prouenere. Extant uiri huius fermones quidam w memoratu digniffimfiquos cum rege habuiffefertur, contendens cum co fu«* ^ per ill is quçadprudentiamreicpmtlitaris feientiam a ttinent. Nam cumin# S terrogationem inflituentem, dixiffememorant ï Rex Amurates, quo pado res bei lice adminiftrandç funt, ut eo,quod defideras tuis copijs effici, potia# re,“Regem aiunt refpodiffe ;Si Imgulis occafionibus,ne aufugiant,diiigc ter fucto

DE REB. TVRCICIS LIB. I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«y

A fiiero intentus î prçtereajfiplurimis benefiois militum animos mihi dcinnî? xero.Charatinem lubieciHe audio: At qua rationeoccafiones non omifens, practerca icopum tux militia: attigerisf Regem intulifle î Si animo diligen:# ter ucrifimilia, quæ ad feopum fpedant, penlitauerim ï amp;nbsp;in iftis qux ad leo«; pum taciunt,nonaberrauero, Hinc tradunt, Charatinem in maximum eftu«« lum cachinnum, dixilTc: Rex Amuiaies,plurima fapientia te inftrudtum el-^ fecerno. Atquopado ucrifimilia diligcnteranimoexpendas, nüï prxlens utraque experimentis cognouerisjquxh'eri5qux que non fieri oportcat'Hec in confultatione utrefpüas,iila ut maxima cura deligas. Ifta ubi praeceflerinr, fignificatetiam requiri celeritatem, quæ plurimum momenti ad rcs prxclarc' gerendas habetj ut nihil magis ducemquam celeritatem amp;indefefiamcui’ ram in agendo QC confultando fedari oporteat.Præfens elbejic ncg!igat,iibi^ cunquelua præfentia opus foerit. Talia cum inter fe conferret fermocinantesj pronunciaruntfententias,quantumpertinereuidcturadres gerendas, nequa^ quam inutiles. Amurates qudcunquemouiffet cxercitus,‘ftatimmetusad^ ucrfari]s oboriebatur, Hinc'que accurate locäfuamuniebant, Vfuseft opera Charatinis uirioptimi,quiinomnibusquæcunque rex facere aggredieba^ lur, opcram fuam locauit indefeflam,regi^ maxima necelTitudine deuindus fuit.Adiutusab iftouiro,non modica fecit,quæ tendebant adfubiugandum fibi Europæ imperium.Tot fibi fubegit gentes,tot in Europa duces itip ent? dium pendentes :præterca Græcorum gentes,quae cogebantur,quocunque terrarum duxiffet, Amuratem militantem fubfequi.Emanuele pre omnibus Græcis plurimum deledabatur. In Ämuratis poteftatem deuenit rex Mylt;= fiorum Dragefes, Zarci filiusï necnon Pogdanusj qui Rhodopen impels rio tenebat. Acceflere etiam in ditionem amp;nbsp;alt] Europaci duces , Trybaï#^ B lorumuidelicet, Græcorum,amp; Albanorum. Hisomnibus imperio fuo 1 admotis, etiam Afianis ducibusftipatus,deincepsquoslibetbello laceHere fiatuit. Græci quo pado ex regno in feruitutemceciderint,iam ante exf# planauimus, Prædida nunc breuiter in memoriam reuocare iuuat. loans# nes ad rcgni gubernacula euedus, CantaCuzenum , anteceilbrem fuum, Nazaræum fieri compulit. Deinde cum animaduerteret res Turcofum ins# crcdibiliaugeri fucceffu,nauigauitinltaliam. Primóadijt Venetos ,oratult;# rus auxilium. Vbi cum parum auxilij cfletconfequutus, accepta à fanes# ratoribus magnapecuniæ ui,dccrcuit ad Gallic abireregem. Nec omifit reliquos occidentis Principes, quos omnes quammaximè folicitabatadaus# xilium ferendum. Cum ueniffetad Gallorum regem, etiam buius res beis# lo amp;nbsp;ieditione agitari cernir,A admodum aduerfa uti fortuna. Nee interim quiequarn auxilf|in Jtaliatulit.Reditummaturans,cumuenifTetVenetias, non potuitufuraseiusibrtis exoluere, quamà faneratoribus mutuo accès# perat. Profedus indcinGalatiam, rerentus eft à Venetis,non finentibus cumpedemufquamferre, donee fatisfecifletcreditoribus. His rebus ans# xius,mifit Byzantium ad Andronicumfilium, cuirêgnumcommifcrat, ros# gans ut pecuniamcompararet,tam ex ecclefiafticis quam exreliquis rcgni thefauris: quamdeindead fe mitteret,ut fe acreditoribusredimere poflit: nee fe negligeret, iamlongo tempore in Carcereagentem. Andronicushis cognitisjparum animumintendebat,cum nimis regno gauderet,patrcm'que deipiceret. Attamenei nunciariiubet :Græcos nolle concedcre, utfacros thefautos diripiat : nee iè aliunde tantam pecuniæ uim corradcrepofTe - Pros# inde fifcipfum negligerenolit,aliófeuertatadpccuniamparandam, quo fe liberatenexupoffu.Emanuelfiliusrégis iunior,cumaudiuiflètin quantam neceflitatem pater fuusrex à Venetiseffetadadus,collegiaSdexartaquam b 3 maxima

jÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LÄONICI CÎÏALCONDYL AE

maxima pecunia? ui, nauem coufeendit : fummaque celeritatc ufus, uenif A Venetias, Pecuniamomnemgt;quamcxegeratThermx, cuiurbi regende pratfedius erat, patri obtulit, Præterealeipfumquoquc patri tradidit, ut ie pro arbitriouteretur ♦ Hoe factum! Emanuelem patri óf chariHimum SC ßmiliariflimumreddidit : at alterum fiJium, nempe Andronicum, incitai: tiffimo exindeodioperfcquebatur, quod cumhinc originem fumpfiflet, pertinacius inhacfit utrifque, dum inter fe difTiderent, inter caetera etiam propter regnum. RexCraecorumea pecunia, quam Emanuel aduexc^ rat, creditoribus Venetis fatisfecit, Reuerfus'queByzantium,mifitkga^ tionemadregem Amuratem, practereafiliumfuuminlanuisrcgis ftipen^ diafecere iuutt, Amurates imperautt loanni, utfequàmmaxima fide coi» kret : nee fuammilitiam, qudcunque bellum uerteret, detredaret. Io^ annes diligenter animumintendit,ne deincepsquid delinqucrct, quo ins* curreret in offenfam Regis. Poftea filium fuum i’beodorummifuin Pel o ponnefum, defimdis Cantacuzenifilijs :quimanfit apud Emanuelem fra^ trern fuum, Thermæ præfedum, Cui cum in colloquium uenilTet Maceos doniæ 8C Thefamp;liae dux, defedionem confilijs habitis moliebanturab rege Arauratc, Alter filiusrcdijt Byzantium ,accerfitus a patre ad regnum. li« pfe autemingrefTus Peloponnefum, eius loca defenditquam opttme.quac 0:# mnia ita muniuit, ut fibiuidebanfur qua'm maxime tuta futura. Hæc,qux modo'rccenfuimus, euenere, priufquam Andronicus fundus Sauzi, defico rentab Amurate, amboep contra patres fuos arma caperent. Poftmodum comperit Amurates,etiam Emanuelcmnouannn rerum cupidum, defedioi? nem animo agitat e: quern tandem Therma oppido, fua* que dignitate fpolia«# uit Charatines. Deinde cum pateredixiffet, ne Emanuelfuam intrarctre«« gionem, maturata fuga, uenit in Les bum. Cuius aduentus cum terrorera g maximum inieciflet duct infulamgubemanti, fuaregione Emanuelem exc cedcreiufTit. Q_uicum tneidiflet in triremem foluentem Troiam , tranf? uedus eft in Afiam. Ibi condudis mercede equis, profedus eft Prufam, ad regem Amuratem, Tandem Amurates bellum inferre parcbat Tryballis: ipforum'que duci Eleazaro, qui ad Pannonios fecontulerat, eos'que mci^f tabatjutcontra Amuratem arma arriperent. Eleazarus, utrefciuit Amult;f ratemaduerfum fefe cum exercitu pergere, contraxit copias quam potuit maximas, utrefifterethofti adeuntiquamacerrimè, Eleazaruscum habe«» retfilias, unaSufmanoOdryforumregi in matrimontumcollocata, cum fibi generumparauit. Alteram connubio iunxit BuIcoBrangi, qui fuit Pladicæ filius , regenti Caftoriam, SC Ochridem Macedoniac regionem, quam antea Nicolaus Zopanifilius tenucrat. Mortuisautem ducibus Vn^ glefe 6C Cbratc,Priftinum 6C Niftram,fic didam regionem,fubigens,ufque adflumen quod Sauumnominant, progrefluseft, Aduerfus hunc,cum exercitumdudaret Amurates, miflis exploratoribus, cognouit euminfes diflècumexercitu campum cui Cofobo nomenerat. Ibidem Amuratis con tubernio militabant 11111 duo,Paiazttes 8C lagupes.Turci ferunt, Amuratem ibi præliantem,Eleazarû fugam facere cocgiflc*quem cü infequeretur quant uelociffimè, incidit in uirumTryballum,inqucm arma uertit. Htc, cum folt;« ret pedes, conuerfus iaculo transfixit Amuratis præcordia:quo uulncremor tuus eft,AtGræcià Turcis,quantû ad Amuratis mortem attinet,diflèntiunt, Aiunt enim, eum non præliantem, nee hoftes fugatos perfequentem, inters* cidifte: uerumcum adhueftaret inacie, uirum quendam generofliffimum, nomine Miloen, uoluiflècertamen omnium qux unquam fuere pukherris* mum,fubire,Hic,fi fibiEIeazarus poteftatcmlacerctcorumquar pctiiUct,.

DE REB,- TVRCICIS LIB, Ï, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»7

A ponfeebaturfearmatumprofeflurumad Amuratem,uttransfugam. Amu tates, cum ilium ut transfugam ad fe aduentare crederet, iuffli uiro confe«« .ftimcederet, quo,quiducllet,tutôeIoqueretur.Cum penetraffetquam pro xime ad régis lanuasjoffendit regem ftantem in acie,ad prxliuaccindum^ Haftamigitur accipiensjaggrcditurlongè pulcherrimumgt;quod feimus, facinus, Amuratem regem interheitjneenon ipfe ibidê fortiter inter hoftes prælians, occubuit. HæcclîGræcorum deobitu Amuratis fententia, At Turci aliter ientiunr, uidelicet eum perfequentem hoftes, parta iam uiëïo«s ria,auiroTryballoeireperemptum, Amurates mortem obijt, ut explanaj» uimus in Coïobo campo.Huius corpus abduxerunt Prufam,ubi fepultUi^ ra erat omnium regum Otomanidarum,præterquam SuIaimanis,Inteftina autem regio more fepeliuerunt in CofObo campo,M ortuus eft,cum regno praefuiffetannis quinquagintafeptem, Vitaeep exitum habuit, intcrfcdlus à Tryballo,nonqui regem dcccbat,talem,qüitotannis bellagefTifTet, multa' que óf præclara opera fecilTet. Praeter ca qui magna bella in Europa Afia^ numero trigintafeptem confeCiffet,taIi ufus Öf uirtute fortuna^,ut in nullo uidusfuccubuiflèt, Adhacemagnampotentiam, regionemep plurimam in utracp continente fibi parauit,cum ad multam iam procefsilTet ætatem. Nunquam cupidine rerum rabie trahebatur ad praelium, nee unquam cruo re faturari potuit, Quando ocium ab bofte erat, uenationi indulgebat, Stu«! dijs óf tranquillitati fe nunqua dabatluerum cum nullus foret hoftis, uena^ tioni incumbebat, cuiusperitiaanteceflbresfuos longé excellebat, Dililt;5 gentiam óf celeritatem in rebus gerendis non minorem fenex, quam iuue«; nis, oftendebat, Promptitudine óf alacritateindefeflaplurimosilluftres duces óf reges in rebus gerendis anteibat, Omnia ficaggrediebatur, ut ni# B bil eorum quæneceflària forent, negligentius omitteret, Maiorembomi# numcædemfecit,quàmomnes fuianteceftbres, Subditos maxima rege# batfermonumacquitate, óf comitate, Ducum filqsconuerfabatur quam moderatilTimé.Expeditifsimus fuitad bonorandum, óf compellandum uirum quemlibet ♦ Maxima uipraeditus fuitad cohortandos militumani# mos,fi praelium ineundum fuerat, maxima erat eius in rebus gerendis Ue# hementia,adeo' ut femper,quando manus confererentur, ubiqj praeftd eflef, Afpedlu non toruusiuerummitis erat, fermone^blandifsimus » Peccan# ti nullam delidorum concedebat impunitatem, uerum eum meritis fubi]# ciebat poenis,Sermonis eratparcifsimus. Confirmafleferturpraereliquis generis fui regibus iufiurandum,Hinc cum plurimi contra ipfum audaciP fiméinfurgerent,exiftimabant fe nibil periculiaccepturos,quód tamen,co gnita eius potentia,fecus accidit, Eum qui fe magnificé efferèbat, óf ob id contumacius refifteret, praeterea eum quialiquid in ipfum deliquiflet, ne# quaquamlaetitiaebriumdimifit.Cum foret fuis uel maxime metuendus, attamencertumeftcumplusfauoris,quamreliquos duces omnes,apud fuos obtinuiflè.Nequis igiturftbi perfuadeat,quodbic uir,fiarmis appeti# tus fuiflet a' T cmirc,pelTimè iftud bellum adminiftraflèt.Pugnaflèt etenim fertiter^tfi non uidor,nec tarnen uidus ifto ex prælio excefsiflet.Pugng enim locum elegiflèt opportunum,in quo nonfacilé uinci potuiffet, Temi fis autem exercitum boftiliter accedentem, üt ferro, ubicunque occafio fé dediffet,decerneret,grauifsima clade affèciftèt.Defundo Amurate,Orchâ nis filio,regt] fatrapae,quilanuis præerant,Paiazitcmj Amuratis fr lium,inimperio magno epofenfu

ij peremptusa uiro Tryballo , ftatimfatrapæ , qui re«;. ! ’ gebant lanuas régis, Paiazitem, Amuratis filium iu« j niorem,pronunciantregem. Hicubiprimuminre«:

caretur à pane Amurate: ad quem, quocunque teraif» pore uocabatur, promptifsimead lanuas accedcre con fueuerat ♦ Rerumitaque omnium quæ parabantur ignarus, m Januas uocatusuemïe haudfuperfedit, VenientiPaiazitesmanus uiolentasiiv üjci, atquenecari iubetfratrem. At mterfedus eft fecundum eummorem, quem Turcorum reges in trucidandisfratribusobferuarefolent. Haud enim ferroobtruncatus, uerum laqueo præfocatus eft, quemadmodum tenetregumillorumconfuetudo. Rexcuminhuncmodumfratrcm per:« didiflèt, regnum quc fibi ftabiliuiftèt, illico'copias in aciem eduxit : com^ miflb'quepraïiio,TrybalIosinfugamconiccit. Iftoinpraelio quam loiw gifsimèab exercitu in hoftes euedus eft. Turci enimfugatis hoftibus, in;« fcquuti funt fortifsime : Tryballos'quc, quos equitandi peritia antecede^ bant, necidederunt. Nam equiTurcorum multo pracftantiores crante;« quisTrybanorum:proindefugientesfaciIèindipifcebantur.SiGræcisftÿî deshabenda eft, dicemusea,quacmodótradidimus, iftopaäocontigißs fe* Turcorumautem alia fuperhiseft fententia» Namperhibent, iftam ui^oriam non adfcribendam eflè Paiaziti, uerum Amurati, cuius dudu s praeliumiftudfitfadum, eademqueuidoria euenerit, cum ipfe Eleazar: rumTrybalforum ducemin ea pugna trucidaucrit. Turci in hunc mo;« dum, quantum ad iftudprafliumattinet,fentiunt» At ego conieduram fa«« cere ncqueo, quomodoinacie, breuiadmodumtemporeinteriedo, fra* trem necaucrit, Ö^ deinde in prælium illico redierit.Præterea dubito,quolt;» modo Trybanusarripuerithaftam,rcgem'quenifusfitperdcre,nullopro hibente» Verum cuilibet fuum fit hac de re liberum indicium. Poftquam Paiazites regni gubcmacula fufcepit, uidoriam'que illuftrem deuidis ho ftibus eftadeptus, necpaucis interimfuorumamifsis, infuper Try bailor rumducemin acieperemit, nonfocordiæ fe corrumpendum dedit, ue«« rum prædabundusuniuerfam peragrauitTryballorum regionem. Ca«« pris que manciples plurimisgt;regno fuo earn formam induxit, quç fibi optiü maamp;commodifsimauidebatur. Graccosfibifoedereiunxit, Pacecum Macedoniæ ducibus inita, in Scopiorum urbem coloniam duxit, déduit dis eó plurimisab Europa Afia que Turcis,cumuxoribus,amp;r liberis. Hocautemideofacereaggrefluseft,uthincprofedus,res Illyricoruma^ gere SC ferre tuto poftet. Jncurfionem fecit in Illyriorum regionem : ca*« ptaqueoppidula penitus diripuit. Exercitum mifit in Albanorum region nem maritimam,uerfus Ionium amp;nbsp;Epidammofinitimam, praedas'que ex eaegit. Græcifequebanturarmati quocunque exercitum ipfemouiftèt, excepto Emanuele,Ioannis Græcorum regis filio,necnonloannefenioris Andronici filio, Hisenimcumferuentiacetoeorumoculos cruiftet,do«: mi uidumprxbuitByzantinsrcx. Qui, cumcognouilTenttandemocult;* los melius habere, colloquentes inter fefeôf cum uxore,adiutantibus Ô^ alijsgnauiter, aufugerunt in Galatiæ urbem, eregione Byzantij fitam*

DE REB, TVRCICIS LIB, H, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»9

A Hint perrexerunt ad regem Paiazitem, orantes auxihum, quo muniti in fuam pofTent redire urbem, auitum que recuperare regnum. At cum in confpeótum regis uemirct,ferunc eum talem exorfum elle orationem» Mc, quidem, ó iex,tam graui calamitatc perculfum cum mcliori fortunæ Deo^« que,qui ommauidet,commendarim , meirusnunc, qua'm fortunæmeæ patiantur,habeo. PractercaDeus gratiam mihi retulithaudiniucundam, JNam cum uifum mihi totum pene' ademcrit, reliquit tarnen ut parum cér!# nam : pollicetur'que regnum, tas' que eft, ut regnum quod iure ad me pero tinet, mihi reftituatur, Hocautemregnumnoftrum,ft meaudieris, in pofterum experieread omniatibi obfequentifsimum,fituaopeadiutus id ree epero « ld eueniet, fi mihi dederis équités quater mille, eos'que me fequiiuirerismenfibus duobus ♦ Stantautemà partibusnoftrisij qui in urbe genere amp;nbsp;diuinjs præftant, Horum non pauci me comitarenturjnifi feirem cos in urbe mea négocia procurare,me'que tandem adiuturos in quaeûquere ipforum auxilio opus habuero, Prom itto etiam me tibi qinv tannisdaturum tributum maximum: habebopræterea in urbe iudieem fine præfeflum T ureum,Rex his auditis, refponditlM ihi quidem, ut ac^ cepi tibi adhuc uimuifiuam fupereffè, fermo tuus foit multo gratifsimus.-Gratias que ago mortalium S^ immortalium conditori, qui iftud tibi be#: neficium præftitit ♦ Venifti autem ad uiros tibi amicos amp;nbsp;auxiliares,qut fetibidabuntpromptilTime'quodcunqueoccepcrrs bellum, Vlcifcar tas? men regem patremtuum, utdeinceps nunquam contra meres nouas mo«« liatur, Tu igitur his, quos pefofti, aflumptis, flede iter ad urbem, ea que agito, quæ iudicaueristibiuel in primis utilia fore , ut in patriam redu«* caris. Rex his didis confoftim, quos flagitauerat, équités inftrudos jdedit: quibusacceptis, AndronicusfecontulitByzantium, Joannes0!r filius Emanuel,cumeftetnundatum, Andronicum cumfilio fuo magna manuaduentare, ingreflîfunt Aureæficappellatamarcem,ibi'que obfi^= dionemtolerare para baut. Andronicus adueniens, urbem obfidione cir«« cundat, Pofteaarcem padionibusin deditionem accepit. Ambos in«: dufit in carcere ligneo, Ôd anguft o,quem intra turrim ædificarat, regnum^s« queoccupauithabens pattern amp;nbsp;fratrem in carcere. Cum autem adminisf iiraretregnum,filiumfuumloannemGræcisregemdeftinauit, Jllosue«» rdannis tribus in carcere tenuit, nec tarnen obtruncare uoluit, quamuis ad id incitaretur à Paiazite, Anno autem quarto perfuaferunt carceris præ«: fodo, qui alimenta ipfis miniftrabat, ut lubqceret ferrum, Quo fado, düToluerunt carcerem, SCaufugientes feftinarunt ad regem Paiazitem, promittentes fe tributummaximum penfures, daturos'que milites quot«« quotimperaftèt, Miflb nuncio Byzantium, explorabat Byzantiorum animos, quem'nam fibiregem dari, Emanuelem an Paiazitem, uellent. Hacrationepulchrè expifcabatur, utByzantq etiam erga fe animati fo«« rent, Atßyzantijelegerunt Emanuelem,iam faftidientes Andronici imperium.Exortaeft igitur contentio inter ambos reges fuper Byzantq regno. Emanuel promittebatfetributum, quod contineret très myria.« des aurco rum,numeraturum quotannis: addebat'quc,fe profedurum cum illo in militiam quócunque cxcrcitus duxiftèt,His conditionibus,quas modo commemorauimus, Byzantij regnum à Paiazite accepit, uide:« licet ut in lanuas profedus tributü,quodimperaflet,folueret:militesq5 fern per quot iufsilTet,uere appetente,adduceret- Andronicus,et filius eius Joan nes,morantes in Januis uidü apud regë habuere.Emanuel regno præfuit. Paiazites Amuratis filius habês fecum Græcorû teges,qui ad id eum uftp b 4 incitai«

incïtabantj arma contra Philadelphiam urbemGrxcam uibrauit lt;nbsp;Contenu ^ dentibus namque inter fe Byzantij regibus, pctebat rex Paiazites fibi dari Philadelphiam, Qiitfe id faduros promilèrunt, Cumautem Emagt; nuel mififTet præconemjqui mmeiaret Philadclphiac ciutbus,ut fe urbem'# que dederent Paia2:iti,accipcrent que cümiudicem, turn præfedum Tur# cum î refponderunt,le neutiquam paratos eile, utfemetipfos proderenC barbaro^QiiorefpönfoiritatusPaiazitesjUrbemexercitibuscircumfedit, ducensfecumadid bellumGraccorumreges,qUiibidemuirtutispræmia funt confequuti,Primi etenim confeendentes murum,urbem cçpere. Et in hune modumcapta eft Philadelphia;, urbs LydiæGræca,legibus optimis quæfuit fundata, Poftea bellumintulit PaiazitesScenderi Armeniorum regi,Præterea Ertzicam Armeniorum regni federn,5lt;^ Lamacha,fic appel# Iatumoppidulum,benopetijt,Scenderem hunctradunt barbarorS Afiam incolentium fuilTe multo fortifsimum, nee ullo mórtalium extitiftercimi litaris feientia eorpprisep robore 0^ audacia inferiorem »Itaque cum quon dam ab AlTyrijs bellolaceireretur,plerunlt;ppræclaramilitaris uirtutis amp;# cinora pêrpetrauit,hoftes'quefempcrpauca manu fudit * Hune Scéderem cum hbo uxor, quam odio profcquebatur, comprehendens, interemir, ia pfaque adregni gubernacula euafit, ContraScenderemigitur Paiazites arma mouens, Ertzicam expugnauit,filium^ Scenderis uindum ineufto# diam dedit, Poftea cum Tzapnidas domuilfet, qui Colchidis loca ufque ad Amaftrum urbem tenent, bellum contra Carailucem Leucamnam, Sa# machiæ ducem,uertit : quern obuiam procedentem cum exercitu,prælio ui cit, Samachiam^ urbem oppugnare cerpit, Vrbis autem iftius oppugna tio cum parum fuccederet,abdult;His copqsjdomum reuerfus eft, Hinc bel# lum indixit reliquis, qui in Aha erant ducib, Aedini,Sarchani,Medefiaf, ß TecofSf Metini: impcrio'que eos expulit, expulforum'que regnum occu pauit, Hi, cum forent fuis fedibus pulfi, iter inftituerunt Sufam,ad regem Tcmircm,Vt autem,præter Caramanum,cognomine Alofurium, 8^ Tur# getö Phrygiæ ducem,uenerunt in confpedtü régis, infra' dicctur,Hinamcp affinitatem iungentes cum Paiazite, pacem confequuti funt, Reliqui, ex# ceptis iftis duobus,duces regnis fuis exaeti afeenderût Samrachatam,qua: Temiris regia extitit ,Sarchanem ,qui tutabatur maritimam loniae regio# nem,amp; AIendefiam,CaIamisnepotes Tecoen^,quiregebat Madian,affir mamusfuifte nepotes óópolteros feptem illorum ducum Otomani,qui coniunlt;ftis uiribus communibus que conflits A fiæ imperium acquifrue# runCquos Aladinæregis miniftros quoquefuifte conftat, Metines autem 6f Aedines unde regnum nacri funt, explorarenequeo. Aedinemattamen folummemoranta' Colophone ufquead Cariamregionifeextendenti im peritalTe. Turcos quidê genere óf eftè 0(5 dici,certofcio, quotquotfubTur gaturïjs,fub Caramane,lub Matinc,ct Aedincdcgunt,SubaÂaea Cappa# dociæ regione, quæ eft fub Caraifuphc,nec non illa quam Homuris fill] re gebant,practerea in ditionem accepta maxima Phrygiæ parte,belIum pro# mouit contra Ertzicam, Armeniorum regiam : amp;nbsp;contra Scenderem, qui ea loca longe'late que ufque ad Euphratem tenebattadditanonmodicaCol chidis parte,quam bello inditionem redegerat. Hare quidem effeoit cum fo ret in Afia,magna^ uirtutis in confpeóS daret opera.Poftea trafiens in Eu ropam, exercitibus immiftis in Macedoniam qua fpc6at Jonuna, Alba# norum accolarS regione populabatur,Captisquibufdam Albanorumop pidulis,contraIllyriosarma tulitïuaftata^ Illyriorumregione, opes eo# rum diripuit, et in fuum emolumentum conueriit.His perac'ns,expedition nein

de REB, TVRCICIS LÏB, IF,’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ai

Anemfufd'pit contra Peloponnefum, rumore priusfparfO) quafibenoef^ fetpetnurus Phocidem, amp;Theflahamfubaäurus, utfibiad res geren.« das foret idonea, Epifcopus'autem Phocenfium inurtabat eos, oftentans • regionem uenationibus commodiffîmam, habentem prata quaeprarbe* rent infinitamgruum mulntudinem ï præterea campos ad equ/tatum na.« tura quam pukhcrrimc infirudos, liia quidem expedriro uerbis in hunc modum parabatur, reuera tarnen bellum rndicebatur Thcflaliaeï duci« bus que, qui ibi agebant,nomine Cernaeis, filt; uxori Deluis, Delphorum ducis, Trudeludac, PofthæcquafiinPeloponnefum irrupturus,cume^ legiflèt belli ducem Theodorum,Ioannis Hliumgt; bellum ftrennué gere^ bat.ProfedusinTheflaliam,fui iuris fecitDomactamjCum eamdefcruik fet, quiin ea erat, dux Cernacus, Hmc Pharfalicorum urbem in ditionem accepit, quæ 6C ipfa à Cernaeis regebatur, Deinde, cum longius procelRf^ fet, Zetunim urbem Thermopylarum, amp;nbsp;Patras fitas in plamcie, quæ eft in radicibus montis Locrenfium ,in poteftatem redegit, Praeterca alia oppidula nonpaucaiftiusregionis,paâionibusinfidemrecepit,DeIuæ, Delphorum ducisuxor,habens filiamiamnubilem,uiroque defponfa« tam,utintellexitaduerfumfefe cum exercitu pergere regem,cum filiaj muneribus'quequàm potuitacceptis maximis,regiobuiamproceflït, qui ftliamlubensaflumpfiGeam^ fimul cum matre fuis moribusritibiisquc uiuere permilit:regioniautem,quac in ditionem conceflèrat, ducem prx« fecit ♦ Fama eft, iftam mulierem amauifte facerdorem quendam nomine Stratem:amp;ad maioremimpudentiarn progrelTam,imperium facerdoti com mifilfe, plurimosqueDelphorumincolasobtruncaflê, Hiocdelataeft ab Epifcopo Delphorumapudregem , quafi ipfa folarcgat tantam regio«' B nem, intolerandis que iniurijs afficiat ciues, interim adulterio a facerdo« tepolluta. His excitatus rex’, bellum ijs intulit. Ferunturamp;aliaqua:« dam deiftofaccrdote,quiftupriconfuetudinemcumilla multere habuir* uidelicet quód etiam cumahjs deliquerit non paucis mulieribus, dum eas adconcubitum dæmoniacis quibufdam incantationibuspelliccret, Mu« Ecris autem maritus antea morbo implicitus expirauerat, Hic ortus erat degencreTaraconenfiumregum, Qiii cum ueniflèt ex Italia in Pclopón.« nelum, obtinuit Atticarn, £lt;Boeottamfimulcum Peloponnefo,Natrus cftSC Phocidem, Patras que urbem extraThermopylas fitam. Reges iftij interiedo tandem tempore non paruo, principatum amiferunt, Qiiidam corumreuetfi luntinitaltamï nonnulli que ibi manferunt, donce mortui funt. Ex horum genere natus eft Deines ille, Delphorum princeps, cui uxorem Si filiam auferens Paiazites Amuratis filius, domum teuer fus eft. Tandem amp;nbsp;in Peloponnefum irruit, Verum Spartanorum regionis dux, ut in Theflaliam irrupit, urbes que communiuit, qua fibi uidebantur Cutiffimé fore, nodu fugtens, profedus eft in Peloponnefum, fortiter pro«* pulfaturus hoftem,fi accedat, Proinde nó parum ei curæ fuit,excrcitus Pc.» ioponnefoadmouere, Interimautem nunciatu eft Paiaziti, Panones,duce Sigifmudo Romanorum CæfareSC Imperatore, óf Gallos j Germanosep »0 paucos in unumcolledos, bellum ipfi inferre decreuiffe ï iamq^ Iftrum tranfire parare Falkdis amp;nbsp;Dacis,hominum generenó ignobil i,qui uiæ fint duces,exercitum^ducant inhoftilem regionem, Sigilmudus ille, qui co« piasaduerfus Paiazité dubiauit,primbGermanorü fuit Imperator, 2Cplc« runtpmoratus eftViennæ,imperitâs ibi GermanorSregioni haudquaqua malae. PofteaalledisPannonibus,horumrex,Germanorum'queregionis dux creatus eft, Germania incipit à móte Pyrenæo, indeTartefus fluutus fluit

fluit 111 Occanum, uerfus Occidentem, Et Germania? pars, qua itur uerfus A Coloniam ÓC Argentinam, urbcsfic dictas, fuperior Germania nuneu* patur. Hinc pertingitad Oceanum Gallicum ) uerfus dextram : at uerfus finifiram, patetPyridaftiamufque,adBritannicasiniuias. Diciturquo«« que Germania ea regio, quæ ab Jftro proeurritj procedens a Vienna uique a d Tartefum flumen,6C ad Bragarn Boemorum» Longitudo à Vienna Olt;^ cea num ufque,tantum fpacij complcditur, quantum uiragilisitincreuigin tiquinque dierum conHeere poteft. Latitudoeftmaior, etiamfi quis in* grediatur iter breuiflimum à Gallia Celticauerfus Daftiam regionem lt;nbsp;P fla natiogubernatur meiioribus legibus,quàm nulla earumuei regionum, uel gentium, qua? refpiciunt uel Septentrionem, uel Occidentem. Difere* ta elt in urbes prædaras, æ florentes, qua? proprijs legibus amp;nbsp;quàm proxi* méadæquitatemaccedentibus reguntur. Diuidituramp;f inprincipatus.iub* ieda'que eft facerdotibus adhærentibus Romano Pontifici. Vrbes, quant maximèad æquitatem conflitutæ in fuperiorc fiC inferiore Germania, funt Nobergum,urbs opulenta: Argentina âf Ampergum,qua? reguntur ab E* pifcopisiColonia que,a Vienna in inferiorem Germaniam recedens, Sunt amp;^aliæ urbes non paueæ,propcmodumducentæ, qua? in paucis quibuf* dama'praedidis difFerunt»Jntres principatus quisdiuiderepoflètuniuer* fos totius Germania? ducatus,uidelicetAtziIia?urbesjóC Auftria?,ScBle* na?,qua? in fuperiore Germania fita eft. Genus hoC hominum magnum cft, longe late que per uniuerfumorbemimperaf,magnitudine que leeun* dum poft ScythasNomades habetur. Itaqueficoncordia? ftudiofieiTent, amp;nbsp;fub uno degerent Principe, planeelTent inuidi, mortalium'que fortilTi* mi ♦ Sunt, quantum ad corpora attf net, perqua m fani, ut qui fub Septen* trionali aetatemagant plaga, Ö^circa mediterraneum ifthic mare, nulliusB rei indigentes. Nee eftgens,quod fciam,qua?melioribus regatur legi* bus ► Nee ibi faeuit peftis ,qua?ex corrüpto nafcitur aere, maxime que infeftat Orientales, plurimósque ibi habitantes perdit. Ncqucalij mor* bi,quiaeftiuo Autumnali que tempore reliquis mortalibus graues funt, Germaniteincolas la?dunt.Tcrrra?motusrarimemorarudigni earn regio* nem quatiunt. Pluuia pra? caeteris regionibus a?ftiuo tempore in ifta regio* neuberrima confpicitur. Vidu moribus'queRomanos imitanturinee estera quiequam ab his differunt » Nee eft ulla gens, qua? fliperftitiofius Romanorumreligionem colat,maximc qua Occidentipropinqua eft.Mo nomachiaapudeos uel maxime Celebris eft. Congrediuntur autem non equis infidentes, uerum terra infiftentes i Nee facile'inueniasgentem ad machinas reliqua'que opera bellica magis idoneara. Jnartibus omnibus prærogatiua maxima gaudent. Qiiidam credunt,tormenta bellica , Óü bombardarios ab ifta gente initio demonftratos, amp;nbsp;hinc totum pcruafil* feorbem, utpauca? gentes bombardis nunc careant. Reliquorumfru* duum, præterquàm olei, amp;nbsp;ficuum, regio ifta feraciiïima perhibetur.Pan* nonia incipit à Vienna Germanorum oppido, amp;nbsp;uerfus Orientem, fe* cundum Iftrum procedens, attingitDacosó^ Try ballos. Verfus Septen* trionem excurrit adBoemos, quos Cephios nuncupant. Habet Pannonia öd Principes îuerum finguli patrias regunt regiones, fubiedi tarnen regf fuocertisquibufdam legibus óf conditionibus, Regem defuo corpore admodum raro conftituuntï uerumplcrunqucaccerfitur exBoemorum regia familia, autpetitura'Germanis,aut Polonis, aut ab alijs gentibus hnitimis. Romanos moribus armorumep cultu referunr : cæterùm fequun* lur uidus rationem intcmperantiorem,qucraadmodum Germani amp;nbsp;Galli.

DE REB, TVRClClS LIB, I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2?

•A Religionen-! fedantur Romanorum, Hochominum genus eximte forti«* i tudinis efiimirum^didibquantaaudacia SCanimofitate bclla gerant.Créât de fua gente quendam de numero principu, qui reliquorû primus in regiam afcenderitieumc^ ceconomum ftueprocuratoremjautadminiftratorem, nec principcm,nominant, Lingua utuntur quafi pcculiari, quae nihil commerce cum lingua Germanorum amp;^Boemorum Pomanorum^ habere deprehenÿ ditur. Quidam tradunt,cos antiquitus Getas extitifletfedcsqi habuifie, quas infederintj fub monte Hæmo.Tandemcp pulfos a' Scythis, cocclldfc in earn regionem quam nunc tenent. Qiiidam putant eos quondam Dacos fuiflc. Ego autcm,que'nam ipforum origo fitjdicerenon poffiim.Præterea cum U^-bidedcrintiHudnomen, utPannonesuocentur, ficcpappcllcnturabitalis, non decorum fore ra tus fum, baliuJijs impofnero nomen. Regiaeorum eft Euda 5 urhs HorentiinmaJino adiacens. Sigifmudum autem Germanorum ducemagentemViennaeuocantesPannones, declaraueruntregem: ei'que tradiderut regnum uniuerfumjamp;T qua ad regni curam pertinent, ut omnia fic ordinärer, quemadmodum putaret ea fore commodiffîma. Hic, ut primum icgiumhonoreminijt,legatosmifitad Romanum pontifieem, iamante fibi familiärem, amp;nbsp;neceffîtudtne deuindum, rogans ut fuum confenfum præfta«* tet,quoRomanorum declararetur Imperator.Imperatoriarn dignitatem Ro inanipontificesprimo'contribucreGalliarüregibus, propterhoftes ex Lis« byainlberiamtranfuedosfortitercæfos,SC obfberiâabarbaricis incurfios« nibus liberatam .Poftmodum cligendi Romanum Imperatorem potcüas translata eft à pontifice ad Germanos, Sigifmundus,cum earn dignitatem fc daturumrefpondiflet Pontifex,accerfitus SC uocatus efta Pontifice,ut imperii ratoriam dignitatem acciperct, Sigifmundus Romam proficifcens, iter facie

B batperVenetorum regionem. Hi, utprimum nunciatum eftSigifmundum 8 peripforumregionemtranfitum faccre,miicruntnuncium, quimonerctut ipforumregione excederet, Hicnuncio Venetorum parère neglexit,nifi cernat eos reipfa tranfitum prohibituros,Veneti igitur eongregato exercitu, uim facercparabantSigifmundo,nificonfeftim fuadifceflïfletregione. Vt cognouitVcnetosidmoliri,copias inaciem deduxit, amp;:cum Venetorum exercitu prælium commifit. Amifit autem in eo prælio non modicam exer«# cirus pattern: ipfe'que in fugam compulfus, ægrè, quo minus caperctur j fuga cuafit • Cum iam planilfimè defperaret fe pofle per Venetorum regio«« nemadire Romam, iter fleflit in fuperiorem Germaniam,peruenitq}ad Lis« gurix principem. Hinc iter Romam inftituit. quo'cum ueniflèt, Imperator à Pontiftee maximo confalufatus eft, Poftea rogauit Pontificem maximü au«gt; xilium,quoadiutus,expeditionem contra barbaros fufeeptam cóficcrc pofs« fet.FIagitabat autem pecuniam,uiroscp.Pontifcxlcgationcmifla ad Gallos« rum regem,BurgundæcpDuccm,elfecit ut fibi darentur octo millia uirorum: belli autem ducemjaccepit BurgundiæHucis fratrem,Sigifmundus quoque fead bellum parabat, conferibés exercitumex Germanis,quofcunquepotuit mercedecoduccns. Cum iam adbellufatis foret inftrucflus,a{rumptisq5 Pans« nonibus5C Dacis, qui itinera monftrarent,reóla que per Iftrum contra Pas« iazitem copiasduxit. Legatosquoquemifit, confulente idPontificemas« ximo, adHifpanorumItalorumquePrincipes,petens ad iftam expeditio«« nemuiros,06pecuniam. Pontifexquoquemilitesmifit,fiCpecuniamfup««= peditauit .Paia2ites,quamprimum didicitSigifmundum Romanorum Ims« peratorem magnis copias ftipatum,aduerlum le pergcre,accepto Europæ Äs« fiæ'que exercitu,fumma celer itateobuiam profedus efthofti ufep ad Jftrum: caftracp communiuit ab Jftro ftadqs quafi quadraginta.Galli aute, ut funt au«« daces, plerunque uerdimprudentes, cumcuperent uidoriam fuam facere,

armaapiunt, barbaros^aggrediLintiir,quaricospnmo Zrnpetu domburg ^ Tandem cum prxlïum uthncp maxima uiltute ferucrct,Gal!i fugam incuntï incitatiffîmo^ curfucum agercniur ad fuosj infequentibus Turcis, amp;nbsp;Sigi* fmundi militibus admixtisjatrox praclium coortum cfuCum acrifcr infarct l’urci, ctiam Pannones 5C Germanifugæ Gallorum fefociant.Fcftinatibus autemijs Jftrum tranfirc,maxima pars cxercitusflumincabiumpta eft.Patfta dl cædes magna GaUorum 5C Pannonü pereuntium. Dux Burgundionum» tjui totius belli imperator ckóus erat,ab hoftibus captus dl : capti funt Se alt;* 11] Pannones»Galligplurimi« At Sigifmundus in maximum uitat diierimen addudlusjuixcpholtismanus,quo minus caperetur, effugiens,triremem,qug in flumine crat, cofcendit, Byzantiuepad Graccorum regem nauigauit,Cum plurima cum illo rege difleruiflet, SC qua uolebat, expediuiflet, domum rc^ ucrfusdl. Paiazites, AmuratisfiliuSjGallisPannonibus'quefufisatquefu garis, regionemeorumiammaiore fecuritate populabatur. Quinetiamcon^ tra hos exercitus duCrabat, mancipia'que plurima capiebau Proficifcens au«^ tem hoftili animo contra Budam,Pannonum regni fedcm,podagralaborauitï nee tarnen admodum eo morbo afflidus dl. Haud tarnen alTequi queo, quid eiimpedimentoforepotuiflet, cum fdlinaretaduerfusBudam,quominus earn urbem luæ ditionis faccret, regionem'queuniuerfam fubijcerct, Veru'm peropportune podagra tumlaborans, reuerfuseft domum ï etiam copias in luam regionemabduxit, Pofleamiiïïs exercitibus,Pannoniam amp;nbsp;Patnoda* ciamuaUabat.TemporeautemaliquantulointerpofitOjbeHumMyrxatDai* ciæ duci intulit:criminieidans,quo'dprioradiungens fePannonibuSjContra fè bellû gefferit, Dacorö gens bello præftantilTima dl, nee tarnen admodum bonis gubematur legibus, Vicos plerunque incoluntjequcntes pafcua/Bx^ tenditur horum regio ab Pannonum Arddio, à Pannonü Dacia initium fult;’ ’ mens, uiquead PontumEuxinum♦ A'dextra,quauergit admare,Jftro flu^ uioalluiturlafiniftraregionemBogdaniam appdiatamhabet. Diftinguit ipforum regionem mons longè fe porrigens j cui Prafobo nomen incolx dB xerunt, Huic regioniadiacent quidam, de Scytharum genere non pauci» qui opibus plurimum polTunt, fubiedi Cazemiri regi. Jitum regem comB tanturScythacNomades,quócunquebdlumuerterit. Virtusautem eius in omni bello præclara habita eft J is finitimi funf,quà fe in Septentrionem paiV dunt,PoIoni:quà uerórefpicit Orientem,Sarmatae,Dacorumlingua limdis dl Italorum linguæî aded tarnen corrupta SC differens, ut difticulter Jtaft queant intclligere, quæ iftorumuerbis pronunciantur. Vnde autem lingua moribus'que Romanis ufi, in iftam regionem acceflerint, ibique fedcslB xerint,à nullomortaliumaccepi : necaliquemaudiui, quiiftaliquidó conv memorarct. Dicuntur tarnen homines undique confluentes, in iftam regio«» nempenctraflè-* haud interim extantealiquomemorabiliiftius gentisexem«» plo,quodoperaepreciumfit,utpraefentihiftoriacintexatur, Nihil difterunt ab 1 tab's caeteraetiamuidus ratione, armorumcpamp;ftipelledilisapparatu e^ liamnum eodem utentes. Qiiamuis ea gens in duos difcreta fit principals, in Bogdianam uiddicet amp;nbsp;Iftriam regionem, haud tarnen çquo inter id iure uiuunt, Conlueuerunt non femper eoldem habere duces : uerdm prout ipfis uidetur commodum, principes mutant, nunc hunc, nunc ilium fibi princB pern ordinantes.Myrxam iftum, qui a uito iftorum ducum genere erat or tus, accitum fibi ducem conftituerunt,occifo Dauo,qui antea rerum potiebatur. Myrxas hicconcumbens facpiuscumpenicc,filiosfpurios ex ca tulitnon paucos in Dacia. Hincmortuo Myrxa,nafcebantur frequenteralq Dacoium duces, qui uflt;p ad hoc tem pus in regno durarunt. Contra iftum My rxam Pa^ iazites, crimini dans quod prior incipiens bellum, focia arma iunxiflet Sigt* fmundo

A fmundo Romatiorumlmpcraton^cum exercitu profedus efl,Traicdo Ifh j porroprogreirusjprgdammancipxofum multâ ex ifta regione rapiebat«Myr xascolkdamanunon modica luorum,quomodo obuiam procedere hofti, praelqcp poteftatem facerepoffètjnuno modo confultabat, Vxores Ô^ liberos deponens inmotemPrafobum/equebaturPaiazitis excrcîtum,perglandi;= feras iftius regionis fy Inas : quae cum plurimæibi finf^rcgioncm ambiunhai« ded,ut earn dilhcilem accelTuboftibus praeftent,captu^ baud facilcm.M yr^ xas fequesPaiazitis exercitumjinfignia uirtutis opera faciebat,impigre cum boftibus manus confercnsgt;ficubiauulfi erant ab reliquo exercitu, aut fieri!# bifrumentatum, aut ad prædas pecoris agendas feconuertiffent. Et inhunc modum feques boftilem exercitum,magna audacia fretus, ex aperto cum bo fte coflixit,Aiunt,Myrxam tranfeunti exercituigrauiter inftitiirejcum^ fo* ret in loco admodû difti'cili,hoftilis exercitus eum adortus efi Ince ceftauit ho ftem fortiter maciarc.I bi Brenezes regius minifter,cum bonumdediftet con filium, uidelicet ut caftra eo loci comunirent, mail liberationem inucnerunt. Ex hoc tepore longe gratiffîmus fuit régi Brenezes ,ele(ftus^ ab eo dux, tan dem maximamnadus eft potétiam.Paiazites ,ficuti confuluerat Brenezes, co loei caftra metatus eft,^^ quiete per eum diem exercitum recreauit. Poftes^ roautem die exercitum quam potuit tutiflimè tranfmiflb lftro,in fuam regio nemreduxit» Inhuncmodumexercitus, quern contra Dacos duxerat, dogt; mum reuerfus eft. His peraciis, bellum mouit contra Byzantium, urbemlt;p tali de caufta obfidione cinxit ♦ Graecorum reges conceflerant in poteftaj« tem Paiazitis,prornde in lanuis dcgcbant quota nnis militantes fub Paiazi^ te,quocun(^ uim belli uerîîftet, Paiazites,cum quondam foret Pherris Ma* cedoniaejibi^morastrahereGGr^f.orumrexjSpartæduXjConftantinusNi B zarci filius, Stephanus^ Eleazari filins, profetfti fun t lamas J bi turn ad rc# gern Paiazitem uenit Mamonas ab pçloponnefo,qui quondam imperio re^ xerat Epidamnum :accufabatcp Græcorum régis hatrem,utqui fibi Epida* mnû eripuiftet,SiS iniurijspIurimisfeobruiiret^Paiazitesindignationeinflx mabatur contra Græcorû regemjndignatione hanc regis augebat inftigSdo Ioannes,Ândronici regis filius,qui prçfto erat,et uicflum a pud Paiazitem ha bebat,Ferût, quod rex conatus fit eum interficere, cum eolloqueretur fecum, Veriimcundatuseft.Nec tarnenmultopóftillum interemitHalies Charatt nis filius,qui ei admodû femilaris erat,multiscp opibus ab eo donatus.Con!# uenientes igitur in unum duces illi,cum ea tempeftate in lanuis agerent,con filiuinibantnonamplius redeundi mlanuas« Conftatmus Zarci filius,Dra gafis^ frater, fcientia militari facile' omnes excellebat, nee uUiprudentia ere debatur turn temporis fecundus»Is belloadortus Albanos £C TrybaUos bo ftes,in ditionem accepit regionem baud pœnitendam.Qtïo mortuo, Cóftan tinus frater regionem obtinuit,Ianuascp frequentare coaóius eft,Hic promit!# tit Græcorum régi fil iam fe defponfurum,fi rata manferint ca quæfuper defc:# dione conuenerint, Duxerat ifte Emanuel iam antè régis Cokhorum filiam uiduam,quac fuerat Zetinis Turcorü cuiufdam ducis uxor,forma fupra mogt; dum uenufta. Quam cum Byzantium a' Coichide adduxiflèt, uid ens earn pa ter forma prédits excellenti,necnonali]s cxccllerc,quæ in multere dicunt bo Ua,n0dubitauiteamauferrefilio,fibitpconubio ningere,Erat autem is adeo adfli6:us podagra, ut ne quidem ereeftus hare potuerit. FerSt hunc infaniente amoremuUebrf,plurima indecora cömifitTeldeledatum^plalterqsjbarum^ d^Iinitum,curam decéteradminiftrandiregni negligenteromw fille. Poftquam nuptiç,ut cÓuencratiinterceftifrcnt,duccs ad defedionem ad# fptrant,cum fingiiîi,qy3Qt„poffgfjt^g^fpjjj.,j.j-gi^,g,g^jja5erentur.RexGræ

conim Rrgi’cns Turcófum rcgctnjquaito die à Pherris Byzantium (ut perhis^ bent)pcruenit.Theodorushuiusfratcruenitin PeIop0nefum»Reliquiqua que» impetrato a' rege commeatu,ad fua redicrunt, A ppetente deinde arftate, Byzantij rex cum fe non conferret in lanuas » nunciaretur^ Paiaziti, ipfum nunquam deineeps inlanuas affuturum, decreuitmittere Byzanna Haliem Charatinis fiüum, cui plurimumfidebauHuic praecepit, ut iuberet Grxco# rum. regem uenire in lanuastfi renueret,renuentiinicóbeilumindiceret»Ha^ lies autem, cum appulidèt Byzantium, publice quæ habebat mandata, régi exponit îpriuatim ueróregi confuluit in colloquium admiflus,nelanuas adi ret. Emanuel refpondit,feimperata promptiffîmè fadurS»fibi uitam non am* plius fuauem fore,dicere,fi ofFendilTet regemlfe breui in lanuas,iuxta præce* ptum régis,aduenturum* Deindeab eunte Halie,cum iam conftaret,€um ne* quaquam reuerfurum in lanuas, arma a'duerfus eum arripuit, Byzantiumqi oppugnauit. Cum eó cum exercitu pergeret, terram eorum lingulas^ regio* nes grauiiTima uaftitate afflixit,fuburbana^omnia diripuit. V rbis oppugns tio Cum parum fuccederef,reuerfus eft domum.finguïisqjannismittcbat exer citus, peragebatep longam illam obfidionem, qux decennio durauit, Hæc obûdio plurimum damni Byzantifs inuexit»plurimi nam(^ famenecati funt, plurimi quoep defciueruntad barbarum.SyIlebriain poteftatemPaiazitis ue nit. Huius moderator erat Joannes Andronicifilius,quifugicns Byzantio, neinciderct in patruiiras Byzantium regentis, cum fuga neutiquamfibi confulere pofTet, fern etipfum patruo tradidit, ut eo ad fuum uteretur arbitrim Patruus eummifitinltaliamïubicumimperata exequutus eflètjlegatusire iuiTus eftadlanuenfesiauxilium oraturuSïquibus tarnen occulte nuncium miferat,ut loannem aduenietem in uincula conqcerent, nee quoi^ eum abire paterentur. Hic tandem interiedo tempore ,cum diu in career e latuiflêt, eru* * piUcarcereép Iiberatus,relida ItaIta,Cütenditad regem Paiazitcm,ea tempe* hate Byzantium oppugnantcm:a'quo amice' fufceptus eft, 8C exercitu arma* tOjSyllebriam padionibus in ditionemaccepitjoannemcp cidem redorera dedit.ReuerfusByzantium,cum eamurbemuiexpugnare non pofTet,fame rdmeyU- cos debellandos elfefbtuit.Vrbem earn ccrtècçpifl'et,nifi i^ Temiresnuncia «CM dijuo tus effetmagnamanuaduerfusipfumaduentare. Quodquidemeotempore clt;*'ftgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accidit,quandoa TemirePaiazites captus, plera^ Afiani imperq amifit.Pa

iazites cum nihilominus a' Byzantq oppugnatione ceffaret ,fciret^Græco rum rex fuas copias in ardum coadas, nee poiTet inuenirebuic urgenti malo remedium,Byzantium patrueii fuo Androniciblio Joanni commifit. Nam Ï oanni huic grauiter iratus erat Paiazites,quafi ipfe in caufla effet,quo minus Byzantium inditionemueniretJaborans igitur finiftraapudregem Paiazi* tem fufpicione,ne eius iram experiretur, fuga feByzantium recepit, Huius aduentus patruo Byzantq regi perquam gratus extitit, quiurbem patruelis fidei commendans, nauigauit in Italiam,petiturus auxilium cótra longam il lam obfidionem, ne uidelicet urbem iftam infignempereuntem negligeret * Cum uenifTet fnPeIoponnefum)Uxorem fuam depofuitapud fratremtipfeqj confeenia naui iter in I taliam maturauit « Cum adqfTet V enetos,qsc^ qua ucl iet,explanafret, iter ad Liguria principem,Mediolaniduceminftituit:a qua J comiter exceptus,pecunia, equis,uiacp dudorib.oblatismiflus eft ad Gal* liarumregem. CumproceffifTetinconfpedum Gallorumrégis,rogauitne | Byzantium urbem, Gracorum regiarn, genere Galliarum regibus iunda, in fummum difcrimendedudam,defpicerct.Regemautem Gallorum inue* nit furiofum,^ diligenti euftodiaab optimatib.afferuatu, donee morbus cu retur, rex« lanitaté reciperetJongo igitur tempore ibi bafit.Gens Gallorö eftadmo*

-A cftadmodumantiqiia,opulêta^.Pfoindçcum mimmûfibi tribuat,eoqudd fuperetreliquas Ocddcntis gcntcsjctiam Romani Impcrq modcramen fibi uendicant.Horum legionis terminus ohentahsjeft Ligmum rcgiotmcii dio nalisjHïfpaniaîfcptentrionaliSjGermaniaî uerfiisOccidentemjOccanoBn^: tannidscp claudituiinfulis^Longitudoeiusconigiturab AlpibuSjquçfunt extraItaliam,ufquead Oceanumamp; GermanoSjitincre maxime decern amp;nbsp;fe^:

le extenditjïtineremaxime de cem ÔC nouem dierum« Lutetia,ubiregni fclt;= des, di'uiojsOpibus^,Ô^ reliqua felicitatecxcellit» Suntquoque iniftarc«« gione mbes nopaucæregi fubicdæ, quæ proprijs regunturlegibus* Ducalt;= tus SC duces ifnus regionis font ditiffîmiSCopuIêtiflîmi,qui regi parentjfem per in aulam eins accedentes^Horum degregeeft öeBurgundig Dux, impe ritans regioni magnæ,nee non urbibus plurimistinterquas etiam recenfetur Burgiorum urbs,8C Clozierum maritimorumi nee non Gantyna, urbs mass gna,amp;:florens opibus* Eft autem Burgiorum urbs maritima. Ocean o adia^^ cens eregione Angliae infulæ fie appellatæ, ad quam amp;nbsp;naues a noftro mari, Si ab urbibus in Oceanunj uergentibus, ab Germania, Hifpania, Anglia, Daciacp,5C a reliquis regionibusappellunt.Fiandria 'fti regioni nomen eft. Extant autem Burgundix Ducum egregia facinora édita aduerfus Galliam, GalÜæqj regem, præterea aduerfus Britannos,Poftea Dux continentis Ibi^ tannicæ finitimus eit, prodiens ex ea terra, quæ pertinct ad regionem regis, Vitra hos conterminus eft Dux *♦ His regionibus adnexa eft Subaudia,rclt; Deeliati-gio ampliftïma,SCpulcherrima,ad Liguriam ufqueexcurrens. Quantum augt; gmd. tem fpedat admaritimam Galliæ regionem,in hune modum mihi ad præfen tem hiftoriam adhibita fit. At lanua, quæ eft quafi porta Galliæ, ampkditur ® regionem quæ uerfus Probentiam uergit, quamimperij habenis temperat Rhageriusrex, ortus exinclytaGalliæregumprofapia. Nitia metropolis eft Probentiæ, Hinc fequuntur Si aliæ urbes,inter quas commemoratur Ta biniorumurbs , quæ pontem habet maximum corum qui in orbe funt, qua patetaditus ad Barcenonam regionem, In hune modum, quantum breuiter potui, defcripta fit Gallia. Vetuftate dicunt gentem hancplurimum exeek lere, præterea fæpius magna cum gloria fodiffè barbaros exLibya profess dos, præfer tim eo tempore,quo Gallorum reges, Si Cæfares imperijep Ro^ mani reges eligebantur, Carolum autem ferunt præ reliquis regibus iircnuc rem geftifiè ad uerfus Pœnos: cui auxilio uenere,Orlandus,uir eximia forti«« tudine,fcientia^ militari illuftris : Si Rhinaldus, Oliberiuscp, neenon alq Duces Palatini nuncupati,Quiubicp,cum inGallia, turn in Hiberia fuga tes hoftes, plurimas infignes nadi funtuidorias, Eorum gloria adhuc hodic laudibusapuditalos. Gallos, Hiipanoscpcélébratur, Pœni enim catrarj^ cientes, ubi Herculis columnæuifuntur, incurfionemfecerunt in Iberia ra, quamfummacelcritate occuparunt, HineNabarem capientes, Portugal liæcp regionem, quà patet ufque ad Taraconem,5C quæ ad hanc pertinent fu«« bigentes,deuenerunt Si in Galliam, Carolus cum fois obuiam his egreffus, egregia facinora patrauit » Nam Carolus,principesqj quos fopra nominaui^ mus,expulerunt eos Celtiberorum SC Gallorum regione,Qui fugientes,re«« ceperunt fe in Granatem urbem munitiffïmam,fitam in monte, qui in Oceas« num fe proficit. Ab ifto portu paufofom progreffi, Hifpaniam bello ador^ ^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regionem,ibihabitarunt,At Carolus principes^ fui

Iioftilitereos perfequuti font, Regionem aut bello parta genere propinquis dederum, Iberiam uidelicet, Nabarem,SC Taraconem, Propinquos à barba ris obfehos obfidioueliberarunt.Tandem regionem inter fefe diftribuentes, c 2 finguU

LAONICI CHALCONDYLAE finguli partem ad fe pertinentem acceperunt. Qtii cum in hunc modum belgt; ^ lum confeciflent, ab omnibus etiamhodiecanuntur, utqui foerintum (pe-; ëîatæuirtutis. Hormindus dux fiti dcbellatus occubuit« Rhimarus fucee^' dens m bellum coeptum, tandem id Hifpanjç regibus rehquit« Qiii futeev pro beHojetiamnum res Pœnorumagere 6C ferre putantunGens dia Libyea linguam Arabicaminufu habet : modbus amp;nbsp;religioneimitantur Mechme^ rem.ueftituutuntur partim barbarico, partim Hilpanico.Galh' rebus præcla rè longè late'que geftis fuperbientes, ic nobilitate amp;nbsp;claritate reliquas Occi^f dentis gentes longè antecedereputant. Vidus herum pauloquam Iralcmm delicatior.in fupelleèlili nullam muenias difFercntiam.linguaGallorum dif* fert à lingua Italorumtnee tarnenadeó ab ea recedit,ut earnaliam ab Italorum lingua dixeris,Primas femper ferre uolunt,quafcuncpOccidentis acceflèrint gentes, Venimaliquantulum de ifta infeitia remiferunt,poftquam Angli,ge nus hominum Britanmam incolens , illamgentemdebellaucrunt, regions nem^ £è ipfos fuæ ditioni iunxerunt, Cum eos regno fpoliaflènt, exercise turn Lutetiarn adduxerunt, eam^ urbem obfidione circumdedere.Difcorgt; dia autem inter Gallos Anglos 'que exorta, huiufmodi principium habuif, Vrbs eft,Cale Jam nomine uocant,fita in maritima Celticæ Galliæ regione, iuxta Oceanum.Claritate non admodum Celebris habeturtuerum locus,ubi æJiheacaefp natura cenfetur munitilTimus.Commodilïimè hincexGaHia in Britanniam nauigatur.Tanta quoqj portus commoditas ePjUt præbeat uiam facilem irruendi in Galliam, Rex ßritannorum proditionem pacifcens cum oppidanis, iftam urbem per infidias in potePatemaccepitlcaptam fuoimä* perio rexit,GaIlorum regi oranti,ut fibi reftituatur ca urbs3re^ondit : Nunc non clTc fibi in animo utreddat urbem. Præfidioquo(^ cam firmaruur/rarj^ eientes eo'ab infula, Atubicopiasurbi admouit,eamlongo temporeobfi^ ^ dionepreffit. Pofteacum oppugnatio parumprocederet,exercitumredu«« xit domum»T ranfeuntes itaque Britanm cum fuo rege, dcnuó Gailorum re!# gionem populabantudSè adeurrenres cum Galloru manu non modica, piæs# lium commiferclmaximam horum partem penitus deleuerunt. Inhuncmo#« dum ifta clades accepta eft ♦ Ängli cum ad regionis prædam eftent conuerfi, quiequid rapuilTent, portabant retro,ut in fua ea deportarent. Galli, ubi de#» prendiftent cos in hunc modum agerc,infequi ftatuêre, Priufquam tarnen in confpedum hoftium ucni(ïcnt,Angli Caledam in locum munitilTimum fefe receperunt« Verum deinceps cinxerunt eos fuis copiisconftitutos in colle quodam ♦ Angli in ancipiti uerfantes difcrimine, óf quó fe uerterent neferj, dicere iubent Celtis, fe prædam reddituros, armaep tradituros, fi in columes in fuam regionem redire permittantur, Galli refponderunt, fc non prius cos dimifluros, qua'm panas iniuriarum uaftatæcp regionis dcderint,Hinc fen;# tientes Britanni in extremo fe uerfari periculo,manus conferentes cumGaP lis, pauci cum muftis, uiros fortiftimos fe exhibnere. Hoftcs fugam inirc compellunt :fugientes perfcquuntur :plurimos^edlocitrucidant. Verùm quidam doccnt,nequaquam fas elfte Gallis fugeretproinde nee fuga fibi coni’ iuluilfte,fedfortiterpracliantesibioccubuilfte. Hincexiftimant Galli fefori’ titudine gloriaecp fplendore anteire reliquas gentes. At Britanni cum uiefto!# ria efient potiti, minore iam cummetu arma moucre contra Gailorum urbes, quas obfederunt ï paulatimep progrefli, tandem prælium fecerunt in campo Lypæ,fic dido, Verùm cum co die uictoriam non client aIfteqüuti, caftris po fitis quieuerunt.At die poftero prælium redintegrantes,Gallos conftipatos fió confertos, iéparatos quoque,ó^ quenep nadi erant, ncci dant, Hinc regic«^ nem Galliæ propemodum uniuerfam fubijcienccs Britanni, mouerunt coni’ tra

DE REB. TVRCICIS LIB« H. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;29

' ■* tra Lutetiamregm federn. lam pc ri cul um grauiffîmum Gallis impendebar; proinde ad fuperftitiones, ut inhuiufeemodi fortunis fieri folet, conuertuns« tur, Erat mulier forma baud illiberalijquæ dicebat fibi cum Deo effe coHo^ quium.HæcregebatGalIos,quiipfamiequebantur. Mulierautem cumfo^ rctmilitiædux, indicabat numinis indicio fe fcire , Britannos cum exerci^ tuaccedere.Commiffa tandem pugnajCumuidoriamAngli non effent ade«? pti,incaftra fereceperunt. Poftero die freti uirtute mulieris, quæ exercitum dudabat, prælij poteftatem faciunu Eo in praclio hoftes fugarunt,fijgientes perfequuti fimt. Mulier illa in eo praclio defiderata eft. At Galli cum recepif fent animos,iamep fortitudinis collegiiTent famam,fortiter contra Britannos dimicantes, urbes fuas recuperarunt, regnumep tutati funt.quamuis plurimi 6lt;^ maximtexercitusaBritanniain Galliam tranfirent, tarnen Gallifempcr uidoriampugnantes inuenerc.Hoftes fugereeoegerunt Caledam,tandemcp penitus eos èGal lia pepulerunt.Britannia 0^ infulac tres funt c regione Flanlt;« driæjonge latecp OccanS occupantes.Vna fita eft eó loci,ubi maris inun’da^ tio fiueacftuarium confpicitur. Reliquat tres funt,ubi aquae in gurgitem con uerfæreuertuntur.Redius quis dixerit,iftas infulas unam effe:quoniam una exiftens, Slt; ad eandem fefe extendês,tjfdem legibus 0^ moribus qfdem gu^ bernatur:óduni fubieda magiftratui,quæfibiutiliafunt,profpicit.Infulac huius ambitus continet quinque maxime millia ftadiorum, Earn tenet gens populofa amp;^ fortis. Habet urbes magnas, 0^ opibus florentes, nee non uicos quamplurimos. Rex earn gentem imperio temperat, Londras regni metros polish fedes habetur.Sunt in ifta regione principatus non pauci,qui obtem perantregi, non fecusac inGallia fieri fupramemorauimus .Nee quifquam rex facile his principatum eripueritince etiam praeter fuas confuetudines fia^ ® tutaepregi obfequi tenentur. Ea infula plur imas calamitates experta eft, gc^ rens inimicitias cummultis principibus, cum rege quoque inimicitias fufei* piens,0^ inteftinis fediiionibus interdum laborans.Profert regio iftauinum nullibCnec etiam reliquorum frucluumadmodum fertilis eft. Frumenti aus« temSlt; hordei SC mellis, lanaccp plurima eft affluentia, adeout his longèrelief quis regionibusuberiorfit.plurimas itaqueueftes contexunt. Lingua utun tur propemodum peculiari,qua nee Germanos, nee Gallos, necalios finiir^ mos populos referunt. Quotidianouitæufu,moribus quoque amp;nbsp;uictu nihil a Gallis difcrepant.parua ipfis uxorumliberorum'que cura eft. Itaqueper utuuerfam infulamhic mos fcruatur,quando quis amici domum uocatus iiv grediatur,ut primum cum amici uxore concumbat ,ut deinde benignèhofpi t io cxcipiatur ♦ In peregrinationibus quoque mutuis utuntur uxoribus ami^ ci.Eadem confuetudo obferuatur inPhrantalorum regione ibi maritima,uF queadGermaniam.Nceprobrofum ducunt,uxores amp;nbsp;filiasin hunemodum impraegnari. Metropolis eius infulac uiris opibus'que potentia reliquas ur^ bes anteceditidiuitijs quoque 6C reliqua felicitate omnes urbes Occidentem fpedantes facile fuperat.FortitudineSCuirtutebellicaeagensmeliorfinitii« mis, SC alijs plurimis Occidentis populis cenfetur. Quantum ad armorum habitumattinet, fcuta Italica, SC gladios Græcos geftant ♦ MilTilibus utun:# tur oblongis, adeo ut plerunque ca ftantes in terram defigant ♦ Flumen iftam urbemaffuit magnum SC rapidum,quod in Gallicum mare effunditur ab ur-beftadijs decern SC ducentisfibi que reftagnatadeô,ut facile nauibus hinc ad urbem accedereliceat. Etfanèaquarefluitaegrè influuium afcendens proï# pter urbis obieä:um,fluens per gurgitem, qui eft in regione maritima G e^# geutiae.Vbi autem aqua in infula fe receperit in gurgitem, naues in ficco de* ftitui confiât, expedantes donee inundatio aquarum folita redcat Jnundatio

aque excrefeitjubi pliirimu,ad cubitos regies quindccimîubi uerb mi'nimC, ael undeejm cubitorfi meniura augefcit. fSodie igitur amp;nbsp;die recedentes, po^=^ Itea remeant aquæXuna cum fucrit in medio cœlo horizontis noHri,amp; eins qui lubter terra elt^n contrariû motum aquæ difcedunt, V crum ut cauflas hu rus reciprocationis inueftigemusjin hunc modü nos inquifitione facerc opor tet :Lunæ fidus a' Deoordinatü eftjUt aquarö natura adminiftret, Hinc credit« inus,Lunc natura 6C température,quam initio a Deo magno rege accepit, no abhorrere ab aquarû natura « Nam cum fuo motu fe in altû recipiat, attrahit a^^ quas fub fe exiÏletes,donee ad maximS fui motus affenfum peruenerit.Dein de ipfa defcedente, aquç refluütjnó ampliusj^diu fuerit in defeenfujipfam fe qucntes,Vbi aut ad ima fui curfus defcêderitjet in al turn itern aflurgere incee peritjaquç redeStes inundât. Verum fi accelTerint uêti, accidit ut aquç magis moucant. Vndecunep tarnen motus prfncipiuaqug fufccpcrQt,c6fïat eas du«» plici motu moiierijimitanteshüiusuniuerfîcœlimotûjqui partim naturalis, partim uiolcntus cenfetJtaqj riifi in harmoniâ anni a parte fibi eófona motus ifte reccfTeritjpIurimg OC uarig motus fpecies'exoriunt.Et fanc inprimis fua^ uc fpcculationi, iucundnlt;p uifui etauditui fpedaculu fuerit,fi in débita men furam quanda huius uniuerfi anima contrada fuerit, quafi fentiat fuo s motus, amp;nbsp;inter ie cómifceat,debitacp harmoniâgt;quç plurimudelcbiationiscêtincat, pulchrè eóftituauAb hoemotu duplici etiam anima nol ba motum duplicem accipit,0!l dupliciter corpora mouet, partim quidé ut crefcant, partim ucro'ut decrefcat, nam dum huius uniuerfi motuanima noftra comitat, neceiTitas exi git ut motus naturalis generations Qi augmentü,uiolentus uerb corruptions SC intcritünaturaliü corporü gignat.Hçc quidê,quantüattinetad OceanSgt;e£ ad duplicem eorö quç anima habent,motû quocuntp tandem motu impellat, • dixifie fufficiat^athumorc qui innoftro eft mari,nonecefîe elf ifto agitari mo -tu : uerùm pro natura uentonî, ÔC locorum,quibus opportunus eft,motus cie re folet humor Jlla comemoranimus hadenus, quia fpedare uifa funt præcb pue ad OceanireîiquorûcpmariûpIerun^motu.Nuncundcdigreirilumus, redeundS clt. Rex GigcorS cumin Galliâ ueniiTet, regem Galiorû phrenefi laborante offenditinec potuit à quog Gallig ducum impetrare ea propter que iter inGaHiâ intêderauQiiapropter cofulentib,id optimatîbus,qui ibi erant, moras trahere ftatuit,donee rex curaret. Cum aût morbus in longû protrahe«» retur, manere diutius no fuit aufus:proindc tranfita Germania amp;nbsp;Pânonia,dc» mumredi]t,Paia2ites ea tempeffate oppugnationi urbis Byzantig intetus ei’ rauMifitquoqp in Pelopônefum exercitû,qui copledebat quincp myriades hominûHis prefccitlagupemeotcmpore Europe ducemjpfeaûtincumbe bat Byzanti) oppugnationi,ut ÔC id regnû fibi fubijeeret Jagupes,amp; Brcne«lt; zes,qui turn clarcfccre incipiebat,rebus fortiter geftis,incurfionc fccere in Pc lopônefumÆt quids Brenezes,cum fæpius Pcloponefum tcntaffct,tandc ad populationes animû côuertit,dcuaftâs Peloponeium,amp; alia Corong Metbo næqj finitima loca, Jagupes Europe dux cum exercitu accedens, Argos ur!^ bem oppugnareaggrelPus eftîeam^eo temporeobtinucre» At Theodorus Sparte dux haut urbem uendiderat,cum Greci iam defperarét de By zatijPe lopônefiœ falutc,ipforr{cp res in grauiifima pcricula addublg cHent/rnnc igt tur,cumGfgcorüres inancipitihgreretpericulo, Argos urbêNauplio Gra: corn oppido finitima ucndidit baud magno precio. Sparta tarne,cum in collo quiû uenilfet R hodi Na za rei s, ij s magna pccuniæ ui ucndidit,Spartam cogni to ie traditös clfca fuo duce,qui eo teporeaberat,Rhodi Nazarçis,admoniti a fuo epifcopo,qui id indiciû fecerat,in comitiû euocant, Ibi multis ultró amp;nbsp;tro^ udïatïs,c5iurattonê faciüt,óf unanimiter cofpirSt/c nulli Nazargorum aditunt

DE REB. TVRCICIS LIB. IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J»

A aditu ad fe cocefTuros : fine» quiduis potins finli fubitiifosgt;§ Latmoru Nasa nefs parère ueîint. Quo res ilia maiore audtontate gereret, epifcopû ducem créant. Vcnicntib.Nazarets edicût,ut eónnuó fuis finib.difcederenftünmii» nus,fecos pro hoftib.habituros.Hi igitur,cum conatus omnes cadcrêt irriti, abiere,quafi profedun' ad duce Theodorû» Theodorus ubi refciuit rem loniï gè aliter q agi taliet animo, cucniiïè, legatos adSpartanos mifir, tetaturus eoï« rumanimoSjfiredeuntêdenudfufcipereucnent.Vtaûttentantisadmiferunt orationcsircgrelTus elt in urbem, fidé dans gt;nbsp;interpofita lurifiuradi rdigione, lè nihil huiufmodiamplius inanimumindudurû.Ea tem pel ta te Veneti præ fidioarcemfîrmarût,caiTi^obtinuere. Contra Argos urbe, ut cam oppugna ret,fumnia uilagupes copias duxittaggrenas^ murS fæpius, nihil proficie;* bat.Nec multo póft cû urbe duob.in locis fimul adortus eiret,eam capere fum ma openifebat.Oppidanisaût,qui in fîniftraurbis parte rcfîftebant,panicus terror,fpedro uifo, inijcitur. Putabât em fe uidilTe uirû quendâ indigenâ dd centem,urbêin dextra parte qua oppugnabat,capta eflè.Relido itaq, loco w üo,citato agmine côtenderût ad dextri urbis partê.Hinc hoftes fumptis anns mis muros fuperarSt, urbemép illam gloria 6C uctuitace prçftantc ui occupa:# ucre,penitus(p diripuere.IndecollegcruntTurcimancipiorû très myriades; Q^ie omniain Afiam deportarût,ibicp habitarc lufferûc.ncctamê potui inue nire,ut credâ id ucrumefletnec prçtereacognofeere potui, quis locus,ut eum incolerenr,ipfis in A fia a rege Paiaziteaferiptus fit.Jagupes direpta Argo ur beantiquüTima, exercitûabduxit inde.Poftea etiâ Brcnezes breuimagnam potentia nadus cft,cû intraffet infefto agmine PcIopônefum,ôfmaritimâMa cedoniâ,côtraÂIbanosfortiterdimicâs.necamplius ckduseft duxregiçdo mustuenim Turci eum fequebant preptiflimè, quocuntp exerciiû duxiflet* B Quiaubiép felici rcrûutebat fucceflu, exercitus^ ditabat, quocûc^militatS abqlTet.Equites cm Turcorûquidî,qui ,pprio nomine notant, nec mercedè, necquot^magiftratus honoré a rcgeaccipiûttfem per fcquunt,quocûcp quis eos cduxerit,couerfi ad ptædâ Slt; fpolia diripiéda.Horô finguli binos equos habenttuni inftdent,alterûabducût fecû,cuius opera in prédis ageiidis utun tur. Quandoaût uencrint in terra hoftilcm,accepto fignoà duce,cófccndunt • equos, quos ad id expeditos circûducunttcurrunt citiilime nihil morantestet difperfi rapiût macipia, et quæcunqj cafus obtulerit.Eo modo noui inos,qui cum Orebanis filio Amtiratc,ôf cum Paiazite ea tempeftate in Europa tranlt;' fierât,adprædas fe conticrtiifcjôf id uiuendi genus fibi elcgifleUncrcdibili^ incremento breui fumpto, maximas acquifluiflè opes,habitantes undiqj per Europa,ab ScopiorSurbeuftpad Tryballorû Myfiorûcpregionsetiâper Macedonia difperfos, Deinde circa Theflalia plurimos quoep ætaté egifte cóftat.Imperante Paiazite,fama eft nó modica Scytharfl manum uenifle Da:# mia,ó^ hinc legatos mififlCe ad Paiazitem,qui petcrent pecunia ÖC regionemï quibus £reti,tralïturieflentIfttumcum Paiazite, fit bellaEurope gefturi.Pa iazites plurimu deledatus illorum fermonc,munera magna ,pmifit, ft traijcc^^ rentgt;quemadmodü effent polhciti, lftrum:dicés, fe ipfts aflignaturS Europa: agros, ut ftnguli ibi uiuentesfuos duecs fedarent. Qiii in hunc modum per Europa difperft,équités fadi funt optimi,reiq3militaris peritiffimi.Dcinceps Eaiazites timens ut duces illi Scytham Europæftatui aliquâ innouationem induceient,omnes comprehcnfos,cuminunum c5ueniffenf,obtruncauit.Es« tiamhodie Scy tharS magnam copia undiep per Europa mor^ntiQ uidere eft, quos kdes capere inMacedonia Thermç ÔC Axio flumini ftniuma Amura^ tes iuffit.Qui quocp plurimos Turcos in ft tam regionem induxit, ut earn itv colerenuCampus Zagoræ nuncupatus,iubcntc Amurate, habitari cœptus

cft.EuamPhilippopoIisregiOjab Amuratecolonos acceptt.At Cherfone«’ ^ fusHellefponti iamanteab Sulaimano fratre colonos foiutacft, Theffa^ ha amp;nbsp;Scopiorüm,necnoij Tryballorum regio, qua a' Philippopoli ufque m Hçmum, Sc Sophiam ifthocnomine uicum patet, ab Amuratis filio Paiazite colonosnadaefi:quideindelllyriorum SC TrybaHoruregionemuaftabat. Hæc loca omniaadmodum opportuna fuere ad domandos hoftes. Poftea' SC alq plurimiin hancregionemconfluxerunt,cum accepiffenteam admoduni ede idoneam recipiendis mancipij s, 6C alijs quæbofti extorfidènt, fe^ ibi tUi^ tiHimos fore certd fcientes. Paiazitesin Afiam tranfuedus, Ertzicamurrf bem oppugnauit, SC oppugnatam fuæ ditionis fecit «HincprogrclEjs, Me^ htinem urbem Euphrati impofitam omni machinarum genere arietareag«^ gredlis eftiatmachinïsaliquantulum fortiterreftmu Cumautemoppugna/ tionem nuUomodo intermitferet Paiazites ,paóionibus m fidem recepta cft,Eo tempore, quo arietes Melitïnæadmouebantur, nunciatum eft Paiazi ti,eam mdeditionêacceptam ede. Tuncaccedentes Afianorum Turcorum ducesjprecibus fatigarunt regem Temirem, ut finguli ab ipfo in fuam redui cerentur regionem.Quo magis mouerent,rehgioncm communem,ct gene# ris propinquitatem, quaipfum contingerent,prætendebant:addentes fe, i# pfumfuacregionis ÔC patrem SC patronum elegifle ♦ Hisadqeiebant ,utcoi gitaretfepropterea Afiæ eftèregem,utnullomodo fincrctfui generis ho# mines,cum nullas facerent iniurias,aquoquam contumelijs 8C iniurijs affici. Arbitrio autem eins permittebant,poenas daturi quafcunque iuflïnet,fi coni tra foedera quid in Paiazitcm commififfe deprehcnderentur. Temires Paia# ziti non indignabatur, quiahadenus ftrenuères gefliffèt contra hoftes Tur# cicæreligionis. Vniuerfi enim orbis nobis noti religio potiffimum in duas diuiditurpartes» Partimenim Machmetanïc,partimueró Chriftianxreli# ® gioniadhærent.Reliquæ autem religioncs,ut inutiles, necinregnum admit tuntur,nec etiam aliquam dignitatem merentur.Paiaziti autem nihil fuccen# febat Temires, propterea quód fortiterpugnaret pro herois Mechmetis reli gionetimd ccnfebat ab omnibus ei plurimas gratias habendas. Hæc eius ab

• initio erat fententia» Vbi autem a plurimis adfc uenientibus cognouit, eum neutiquam æquitatis eflèftudiofum,nec contentum Afiæ regno fore,uerùm cum eflet uebementioris ingenij, ut facile'turbiniaffîmilaretur,expeditio# nem contra Syriam, SC Aegyptum, ÔC contra Memphiticum regem, eum moliri. His perfuafus, legatos ad Paiazitemmifit ,ut eum, fialiquo modo poftet, reconciliaretducibus. Mifit per manus legatorum etiamueftem, ut moris eftregum Afiæ imperium tenentium, munus Paiaziti.Legati ubi ad Paiazitem uenerunt,huiufcemodi orationernhabueruntîNobis Temires Ïegationis onus impofuit,mittens tibi ueftem hac, munus, dicens,fe tibi gra tias agere ingentes, quód herois noftri hoftes magno animo debcllas,amp; ami cos femperacriterdimicadoad maioremfelicitatemproducis, religionist noftræ negocium auguftius conftituis»Decet te profedó hoftes noftros feue riter uindicare, atamicosS^focios nobis c5iundiffïmos nequaquam inimi cos 8C hoftes faccre : nee etia iniurijs obruere, uerum benefiefis eos tibi obno xios reddere annitaris.Si enim paru dextrè crga tuos affedus fueris, quomo do hoftes eum gloria domabisf'Qiiapropter edicit rex Temires, Afiæ impe rium ducibus ademptö reftituas,cum nihil fecundum ea,que padis conuene rant, in regnS tuum deliquerint.Si obtemperaueris,feceris mihi rem gratiiïï mam,nee nö Afia Europamep incolentibus,qui tibi gratias agent immorta# les.Sin autem quid contra fee de ra eos fecifie putas,regi Temiræeius rei iudi ciu mandarunt, fubimri poenas iniuriarum, fi que lUoru in te extant,qutcun* 9«^^

X que imperauen't ♦ Pa taz item memorant caetera non tniquo animo, quae ab legatisafterebantur,aufculta{re:ueriim grauiter offenfum elle muncreucflis, quam Temires miferat. Hinc iritatus, in bunc modum refpondidèfenur: Renunciate regi neftrOjquód mihi Temires, nee non reliqui qui in A fia dcgt; gunt,gracias agunt,diim me incundater, ut religionem noitram tueâr,hoftii« bus impigreopponam, meadmodum mirari» In primis autem admiratici^ ' nemmihi infert, dum pecuniam,amp; milites, reliquac^p ad iüa certaminanecef fariaoffertînectamen in hinufcemodi négocie à partibus noftris Itarcdc^ prehenditur. Veruminmehoftiliameditatur,adimendo regionem,quam meo marte, deuidis aduerfari] s, £C inlîdiatoribus meis,in poteftatem meam redegi, amp;nbsp;ponîdeo,Qi,iomodo igitur mihi gracias habes atqueagis,quem«î admodum modouerbis declarallir' Porroquodadueftem accinef, regine«» ftro nunciate,ne poft hac 5C genere opibusep præftantiori buiufmodi mune:# ramittereinanimuinducac ♦ Hæc ut relata funtad regem Temircm Semars chandam,ira grauiter accenfum ferût ueftitus côtumelia : dû ftatim mifit prçgt; conem qui imperaret, ne quamprimum ducibus imperium reftituere dub iiS tetde enim fie decreuific. Sin parère recufarit,fe ipfum pro hofte habiturum, Cauflàm iilam difeeptam t rex T emires,atque talem fententiam deditîTurco rum duces iniurijs à Paiazite efleaffedos« Proinde feipfos,dum uita’fruatur, baud negledurum uagos oberrare per Afiam,exutos regno fuo. Paiazites nuncium cum huiufmodi refponfo dimifiuNifi cum exercitu aduerfum nos procédât,precor ut uxorem fuam ter répudia i tandem iterum aflumat, Hoe quidem uergit in contumeha Turcorum, uidelicet ter uxorem fuam recipe«« re,nifi perluadeatur. Quia legem habent Turci, qua cauetur, ut is qui uxo«gt; ' rem dimittit,edicat ie non amplius ipfam in fua admifturum. Qiiafi id fadi#:

B tarehaudfasfit,poftquam fibiadfresfplenesmatrimoniumdift'edifle dixc«« rit maritus, recufans ad idem matrimoiï’um redire, nifi quis ter lp!ene in me dium prbcedente,denuo ducat ab alio adulterio polIutam,Hæc ubi nuncius accepte, iter ad regem Temirem maturauit * Aiunt, Temiris uxorem admew duminrebusmaximis fuperftitiofaextitifTeïneepermififfeTemiri,ut infe#; fta ar ma inferret Paiazici, uiro laude digno, qui magna cum gloria pro Aie«# ebmetis religione contra Gbrifti fidem dimicaric. Verum monuifferegem, ut uirum tantum quiefeere patiatur, nec ei négocia faceflat, quinoncomme«« rueritutaliquidmaliab eiufdem religionis confortibusaccipiat» Vtnun«« dus Temiri mandata explânauit,uxorem fuamuocauit,nunciumq) eadem, ipfa audience, recenfere iufliLQyi cum dido parut lier, ÔT Paiazitis manda«? ta expofuiflet, aiunt Temirem interrogaiTe uxorem fuam, an adhuc iuftum elTccenfeat Paiazitem iniurijs certantem miflum facere,atfinere tales impu«f ne ferre f Et fane manifeftus erat, etiamfi ad priorem inclinaiTet uxor fenten^ tiam, bellum inferre Paiaziti.Sicenim fe legibus uxori coniundum efle di«« cebat,utteftarcturfeillius iniurias uindicatuium,quicquid tarnenpatien«» dum foret,Vxor autem eo tempore taie refponfum dedifle diciturîVerum 6 rex quôd ille uir fuerit,tali^ morbo irnplieitus,no amplius ratione rede fi ni tur,notû eft tum alijs cum mih^quap modo eins aûdiui refponfum,profedd fi iflum uirû iure ultus fueris, prudenter fecifle uideberis, eiqj hoc modo often ^cs, qualis i pfe exiftens, quali uiro adeo fœda nunciet. hoc quidê tibi perfpe contra eum uirû, qui pro noftro heroc bella gerit côtraGrte«« cos,^ côtraalias Epirigenres, bellum fuiciperchaudquaip tas elTe duxero» fin aût mihi finite illndit,nô arbitror iuftû e(regt;uteas côtumelias inultas abire finamus, Proinde bdlû uiro illi indicito, nec tarnen ipfe pugnaturus,ucrum fi eius

fi eins urbcm Scbaltiam diruerisgt;fatts cum ultus fucn's propter urbem AI tv A li tinem, Eupbrati impofitam ï Ói propter duccs5quiapud nos ætatem agunt. His in ifiummodum peradisjarma cçpit,bdlû gefturus eumPaiazitejquem' fua fponte ad bellum prouocabat. Qiiida pcrlnbcnt,Temirem tranfita Aleli tincjUenifTeSebaftia :ÔC poftquam earnurbcm fubegiiTet,legatos mififlead Paiazitem, petitumut ducibusregionemreftitueret, lildcmquoqucmaiv dauitjUt butyrum Ód tentoria flagitarent. PofiuIabatur butyri tantum, quan«« turn duo millia camelorü ferre pofiènt. Præterea petebantur tentoriorum pil# lcatorum,cuiufmodi utuntur paftores,duo millia. Ad hæc uolebat, ut per o^ mnia tcmpla,quæ cfient in regione Paiazitis,rex publice pronunciaretur, Fi 1 ium Paiazitis in fuis lanuis morari cupiebat. His addebat, ut in regionem fuam Temiris numifmaadmitteret,eocpfolo uteret,Septem iftas petitiones Sebaftia capta,Paiazitiobtulit. Paiaziteshis grauiteraccefus,iufiitTemiri quç antca de uxore eius recenfuimusgt;explicari, Temires itaqj arreptis armis cótraPaiazitê,animo agitabat eius regionê in Afia fuiiuris beere,æ exinde in Europam tranfgredi ,Necprius redeundi eratanimus, quam limites eius attigerit,progrediendo ufepad Oceanum,qui eftpropeHercuIis columnas* Ibi enim effe traiedum maris anguftiffimum,acceperat,diftinguentemEuro « pamà Libya,Hincigitur in Aphricam tranfmittere decreuerat,qua in ditiolt; ncm recepta,domum turn demum remeare ftatuerat,Hgc quidem Temires alt;# nimo uoluebat ! ueriim poftulabant maiorem fortunam, qua'm Temiri a' Deo concelTa foret,Paiazites ueró in fpem eredus erat,fe facile uidurû T emirem, hoftili animo accedentem ,Spem iftam faciebat coniedura,quam ab antiquis ducebat temporibus,quæ confirmabat, Afianos reges nunquamquiuilTede:# uincere Europam t uerum Europas homines in Afiam progreffos,regem fuis principatibusfpoIiaiïè,Hæcanimofecumuerfans,ingentesconcipiebatfpi^ A ritus, tanquam breuiffîmo belloetiam Temiris regnfi difiedurus,Cumhuc ufque fermonis ferie firn tradus,cogitemcp primam SC fecundam Temiris re gis expeditionem, necnonmalaquæiftis temporibuscontigere,cogitatio fubit,Turcorumres incrcdibilein crementualTumcrepotuifle, fi uerlus Ocs# cidentemirecupientes, non inhibit! fuilTcnta'rege Temire, Neeenim fife* ditione regnum OtomanidarumarfilTet ,amp; mutuis difcordijs ipfi inter fecon certaiTent, in aded graue exitium res uergere potui (Tent, ut contigifle con* fiat defundo Paiazite , cum eius fifij fœde inter fecontenderent , regio* nem^que inuicem uaftarent : unde maximam QC grauiffîmam Turcorum genti calamitatem inuexere , Nuncautem cum ad auguftiffîmam di* gnitatem à Deo Paiazites fuerit cuedus, contigit ut aliquantulum mok * Oiarum experiretur, quo magis tandem modeftiae memor eflet « Pro* pterea enim ad Afias resemerfit rex Temires,amp; Semarchandæ regno po* titus eft,quae fingulaut euenerunt,mecommemoranteaccipie* tis,Fama efi,hunc uirum ab minimis amp;nbsp;perobkuns principtjs profedum, magnam fibi

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LIBER

CE REB. TVRCICIS LIB. III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎS

y^l bem opuienta,fulcepta cft.Nam ciiaccepiflet Paiazitem pa# ^^irum pacatoeflè animo crga duces Afie,Turcorö genei e na# jtosinecuoluifle cum his in gratiam redire, poftej^éos omnes Jjfuis fortunis expuliflctîprçterea cum fçpius legatis miflis ni fc: hil æqui impetrare poftet,uerum audiret iftC uicp cótumel ia s fonare,haudcundandû ratus,beilo Sebaftia adortus eft. Primordia aüt regni hæc erât, uidelicet ut bellum gerens Paiazitem domarct,reliquos uero metu perculfos in ditionemredigeretznee prius belIo abftinerct,quam totius Afie dominiûacquifiuiftètlquæ quidem omniaaccidiftê cognouimus, HicTemi res Fuit hlius Sangalis uiri priuata uitam agentis, cui, ubi duxit uxorem,tale quid accidiftècoperimus.Temires cum e(retadultus,iam^pergtatemiftiot# ficioidoneus foret,'deferentibusoppidants, oppidanorfiequorumcuramna dus eft ♦ Tandem incolloquiuueniens, cum rcliqUis iftius regionis paftori# bus cftecit, ut inter fc coniurarent, fe uelle furtis colligere ópes, amp;nbsp;deinde ad aliamcofugere regionem. Temires cum futandi foret pcritiflïmus,plurimos equos,0ó iumentorüjouium^multitudinem immenfam nadus eftinet^ quic quam integri aut fatis fani in ifto homine erat.Fcrunt,cum quondam,ut peco ris ftabulum intrate poftèt,confcendiftèmurS,animaducrtentem^ feeneui# fum a' patrefamilias,defiftjire in terrS(foïent enim homincs in ifta regione iu# menta 2C pecora muris circundare aîtiftimis,quç difficülter afcendi poftimt ) quo cafu ftegiflè crus idc hinc claudicatione contraxifte.Nce defunt qui per#

hibentjeum fontter pugnam cientem, uulnere inpedem accepto, daudicate ® ccepiiïe.Prcho aut fado cum finitimissprofedi funt paftoresjqui ab initio co uenerantjduceTemirCjCotrahofteSjrapiehtesquaECunn^cafusobtuIiflèuCo^ fihum deditjUt caperent locum lattocinijs Öi^ funis comodumjinquem quaft m munimentS tutiffimü fefe receptatent ♦ Hinc profedus,iatrocinando crus« deliter graffatus eft in prgtereStes,nuni parcere ftatucs. Corradens anït magna pecunia uimexiftiuimodilatrocinnsjaliosiurosduosinfocietatepellexitj Chaidarem 5C Myrxê,quos Maflagetas fuifle accepimus^Quibus Tcmiics adiutus, irruit in hoftes regionem depredates gt;eoscp fugauit, hoftiu equitatö uniuerfum perimens.Fama huius ut in urbem delata eft,cities no modicâ ma numcitradiderunt,addentes etiapecuniâjquamilitûanimoscôciliarepoflèt* Deinde in hûc modS inftrudus,fuos cofirmans amp;nbsp;incitans, in hoftiû regione berfatus eft, mâcipia ôf iunicta plurima mittens in urbê, que hofti extôrleran Rex Maflagetatû explorata uiri uirtute, eu in maximo honore habuit .Nam imperatorê declarauit,uniuerfoscp fuos exercitus ei com ifit. qui acceptis coi« pijs régis,mirabili celeritateufus eft indeuincendis hoftibus, fubitóineos incidens,atq5 temporis momento omnes perdens ♦ Temires, ubi ad manus wentum erat,hoftes terga uerterecoegitU'pfe^fiigientes infequutus,compugt; lit in Babylonem Pogdatim nuncupatam i quam obfidionc cingens, domi«« ruina fuumregemaccerfiuit.Dehinc témporemodico interiedo,rexmortuüs ch» eiusqi uxorem uiduam connubio fibi iunxit Temires, regni^regimen fortitus eft.Cûaût iam pro rege fegereret,Pogdatim amp;nbsp;Semarchanda oppli^* gnauit.Nec multo póft cum oppidani in militfl ftationes excurrcrent,nec uin ccrentjutruna uincerentur,reuerfi in urbem grauiftima obfidioneäffligebanf, Qi^^rncum tolérai e amplius nonpoftènt, padionibus intercedentib fe To mui dediderunt. Cum in poteftatê ueniflet Semarchanda,proditionis ccfiba inijt cum ijs qui erant in Baby lonc, ufus ad eam rem miniftro Chaidare.Myr xes uir extibt icquiftudiofiirimus,adhortabaturcpTcmire,ut iram fuppnme régnée

jÄ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L A o N I C I C H A L C 0 N D Y L AE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

rcf,ncc ad «emeonferrepararet quæ fpfa didaret.Non ipfi conuenfre im^Xï^ Babylonxs.HicetiamTemirem edocuït Syffîn'orum rationcm.Nam unnier fum Ilium cxerciiû fecemen s Tenures in decumas et mam'pulos Ô^ cobones» Jubebat dccurioné pracb entern fuis ahmentaj cotinud ,quâ Jocump ufus po^ Itularcc,praeftô elfccum fuismilitibusjeoscpmanipulorûduci trauere, Hos prçterca uolebat,ubi additi fuiflent manipuloiû dueffuo parêrefingulos dit rflorûCumueniirent in Syifitia,nullus eratcui non eilet locus defignatus,Cf bum mercari iulîît in reliquum exercitû iuxta ca quæ communi cohfenfu de«« creta fucrâtJmperauit,ut finguli duces minores frequenter,ficutipræciperet maiores duces,luos moncrcnt,ne eos ocio torpefeere finerent.Hinc contigit ut nullus explorator,uel peregrinus aliquis claminTemiris caftra penenarc, ÔC intjfdcmmoraripoffet.OrdinauituiiSjCuiboc negocq impofuit, ut pae^ grinos,fi qua re indigerent,aduenientes hofpitio excipcref,Qua propter bæc diligês diîc!phnaeilecit,ut uniuerfus ifieexcrcitusad nutû amp;nbsp;arbitnû regis, quociJcp uellet,facile mouerctfeoep ducête exciti, uno figno eöfeßim adüola icnt,parati fe regiutedos darequaeôqp inreuoluiflet. Vefperaappetête, aeci pientes fignûà duce fuo magno,finguli maturant iter ad tentoria, ôC ad contu bcrnales luos.Vbiaût milites intctonafuafçrccepenint, uigilcs ad hoc créa ti incaßrisoberranf,fiqueminueniantextra tentoria morari. Sitalisoccurre lit,eum capientes,fuppïicio capitali fubdût. Si sût quis explorator acct flerit in caftra,ii jUt eut nullus fit aferiptus locus, extra tentoria cubare cogit. pro^ inde reift omniû ignarus,dubius^ quo' fe ucrtat,cótinuó a' uigilibjn uincula ducit. Hic modus amp;hecefr forma Syflîtiorû régis,Chaidares régis amicus, laboiûcp focius, ei admodû diligeter in necelïarrjs miniftrare nouit. Regem quocpincitarenunq^deftititjutbenaaggredereturplurimajneocioamp;fquiete corrumperet.ÂiuntMyrxiêjubiadSemarcbandæregnûeuafiiretïtalequip piamfeciire,CumTemirescumfuis oberraret,latrocinijsgaudens,acciditu£ familiäres MyrxqsdefclicererûTcmirisiucceffudiflcrcrent,cocj5tandeuc nirent,ut dicerent,eum breui etia Semarchandç regnS côfequuturû. A t AI yr xies refpondit: Regnû Semarchandç firmius eß$ ut occupari poflet a latroif ne, 6^ priuato homine,Sin aût aliquâdo cctigcrir,ut Semarchandæ regno iße potiatur,precorn0ampliusfuperßesmaneä,fedcöfeßimutmendaxobtruii cer,Hæcquidê ferió,n5 ioco loquutus eß.Nec tarnen fatis profpern ferma il Ïe habuit euentS, Deinde tempore interpofito,cum urbis regimen Temires effet adeptus, honores maiores Myrxiesc^ Chaidares apud regem inuenif. Hinc cómotus Chaidares,dixiflè fertur: Tepus iam eße, ut ferme ilk quem loquutus fuerit Myrxies, ad rem conférât,Extare enim cius fermonis teßes plurimos, Vtigitur fermo illeeffeóufortiret, Myrxiem capitali fupplicio fubdi iuflitTcmfres,in memoria redigens fe nacid effeSemarchandç regnö, ipfumt^ falfum effeanimo,proinde mortis reum tenerf. Dubitabataütquo*^ mode ueneraret manü Alyrxijs quondam régis, ea ueró tepeßate priuati, ne

1 trafiret impune' eius dictit, Orationem igit huiufmodicum Alyrxiehabuif» Haudarbitror latere eos, ô Myrxies, uos ég duo,êf reliqui omnes,quib,ar^ • tibus imperiûauxerimus. Duo üh femper fumma diligentia feCtati furnus, dum nobis regnû ampliffimO pataremus , nempe Ifudiü uchemens in rebus gcrcdis,Sf ut bonafidecolcremus pada,quçcumamicis hoßibus^feciffc^ mus.Nec folû iuramêto,uerum £f fermone declarauimus,noscocordia cü ifs agitare,quafi nihil ubiep terrain amp;nbsp;tutius armisepomnib, firmius in uita hi»gt; mana inucniripoffit,c^ cócordiaampledi, nee ab amicis diffentire, nûchoc, nüc aliud ßq cofilin, ^poncntes‘,fiquidê fæpc cômemorauimus, nos illo foin Deiimaginêreprçfentare.Siaûtgsmortaliûnihil faniuncp dixcrit,qûofiÇjd facereaggrediat,eibonaobucnicnt?Mcminiflinc,raeâcôprehêdcies mamu • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tedicete

DE REB. TVRCICIS LIB, il, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J7

j^ te diccrcîSi ScmarchanJæ nancifcercn egnuni,paiatum te eße oppeteremor ternfHaec igûur cum tub multi's tcftibus ea pronunciaris, tempus eft ut eons’ ficias,noftramcp dextram ifto pado libérés. Myrxies,ut dicendi finem facit» rex talem exorlus eft orationemtVerum enimucro,ô rex,ad hoc imperium ut deuencrîs,amp;^ tu nofti,et omnes quotquot præfto funt. Nee etiâ horruifti fum mauitacadiredftcn'mina, utiftam tibi parares felicitate,Vulnerauidereeft, qua: accept dum tibi inferuire æ gratifîcari cupio. At enim fi quid temere' dis’ ximus,annon idæquumeftmihiaduerfa Fortunautenti,amp;amicis,aquibus benefices affeclusfucrisjcondonarefllludautem, 3 rex, priuato homini non admodumimpedimêtofucrit, Vbiautemalia regniaftulferit forma,tum no fascft, fi quid pacßus fueris, irritum facere £C tranfgredi, Etiam Deus plus’ rima nobis bona largitur, fi in nos delinquentibus ueniam dederimus. Si iss giturmihipeccati impunitatemconcefleris , maioraaDeo tibi obuenient tandem bona. His dictis,non perfuafit Temeri, qui retpoudébat: Venta dans? daeft erroribus eorum qui quidpræter uoluntatemadmiferint, Quopaefto autem fortune retmere potero propitiam,fi hoftem meum no necauerocHæc ubi loquutus eft, AI yrxicm peremit.Peremptum régal iter fepcliuit,longo'gt; t]uetemporeluxit,Pofthæcbellumfumpfitaduerfus Hyrcanos,SCcontra genres quæ mareHyrcanum accolunCquas omnes perdomuit.Idem mare amp;S Cafpiumdiciturgt;uerfus meridiem Saccashabens accolas ,amp;S Caddufiostn A gintamillibusftadiorumuerfus Orientem SC Septentrionê accolas Habens Maflagetas, genus hominum belIicofumXongû cft uigintimillib.ftadiorû, Alaflàgetæ dicûtur profedi elfe in Perfiam,ibi£p multas occupalTe urbes,Fei# runt etiam, Temirem ex ifto hominû genere ortum,cumMaflagetis feftinaffè contra Scmarchandæ regnum : SC debellata AfTyriorum monarchiajid obtiss mufle.Alarcautem iftud cumfitreceptaculummultorum SC magnorumflu ® minum,maximum eftecognouimusîSCadpIurimaftadia excurrit, nullibi in exterius mare,quemadmodum dicitur, fefundens, Attamenego foilâmau^’ diui ex ifto mari progredi, quà in Indicum mare effunditur, Accolunt mare iftud gentes pIurimæ,ÔC bellicofæ.Etiampifces fuppediiatpIurimosgt;ÔCbos: nos, LargiturSC oftreas,quæmargaritashabent, Suprahoc mare,Indicum mare uifitur.Naucs onerariæ plurimæ nautgant uiciflîm nunc hoc,nunc iftud marc. Mare iftud uerfus Orientem, maxime'ea parte qua Afia eft,uergit. In Hoc fe effundunt, Araxes fluuius maximusgt;et CHoafpes uerfus Orientem flu cns,SCaIiifluuîj plurimi,Gentes quidemiftas,quæmariHuicadiacent,a Cad dufiisregnari,ÔC tributaquotannis inCaddufiorumurbern inferreaiût,Hos ® bello appetere inftituit Temires,ubi deuicerat Hyrcanos, horum^ regem è mortalium numéro fubtraxerat. At Caddufii contrahebant copias quà inpo tueremaxirnas, fortiterrepugnaturiaccedentiTemiri,Temires,utdvlici£ Caddufios inarmis efle,quaprimùm Chaidarem mittit oppugna*tum ipforu urbem, âf ut earn fubitô caperet, Ipfeautem expedabatrei euentum, quàm proxime Caddufiis caftrafualocans,Caddufii ut inteftexere hoftem in ipfoss rum urbem contendere, palantesnulloornatuSC ipfi in fuam urbem iterin:# ftiîucre.Temiresuenientesexinfidilsadoriturîaciecpinftruda eosaggreft fus tudfijfulosœiniequens ad urbem ufque tradus,eam,Cumaliquanto tem^ pore oppugnauet,/andcm cæpit. His ita peradis, Arabiam befto petere Aas’ mit. Arabes genus hpminum opulentum ,magnû,6C antiquum,nufti quanlt;s» tumad fciieitatem attinet, cedens, effe certo conftat: multam^ Afiæ partem occupât Utens mari, quod Rubrû nominamus ,Eft autem Arabum regio la!# tftsima,ôC adhabitandum omnium Afiæ regionum pulcherrima,V iri iuftif fimi,ÔC,quantumadreiigionempcrtinet,fapientiflimieam tenent. Créantes regem,non tyrannum, feduirumxquitatisamantilïïmum , amp;maxime'ælt;# d quai ft

quahtatcm Tefpicicntcm digunt.. Arabici regni fedes efturbsnixtamarc A *NowMny ftta,quam*uocantjinagna,opibus'queu)gens« Finitimaeftcagens Aegy«« babetexem pjo^j^ Perfarum Affyrionim'que regionem attingit. NamaColchidejÓ^ fl4riirlt;ecu. ph^rys regionead mare, quodpomgJturinCceloiyriam,ufquead urbem ^ t^umerü Laodiccarn dibtam jfucntittr dierum t unocxpcJKO peddtn itincrc rc^ non habet gionem tranfeunti. Hinc inférions AfiæHUm partem letmus in Cherfo^ cxcm(gt;lar nefi formainrcdigijArabiam que extra Afiamrelinqui. Eft autem Arabia Grsenm- piurimis arboribus, palmis'que confita, SC in medio duorum fluminum

lïtajabutroqiundiquealIuitur.Frudiisprofertfupra modum turn magnos, turn multipliées .Hineueteresoccafionem fumentes,eamFclieemappellat! uere, HancregionemarmisinfeftisaggrelTus eftTemires,incoIis crimini dansoperamftrenuènauatam Caddufiis,cum eosbelloftatuilTetdomare.Bis confl ixit cum Arabum exercitu. Cum que eos uidos dare non polFt, legate tos mittens,militibus tributo que,quodquotannis pénderenf,imperatis,pa? cemcum cis fccit.Eatempeftate, priufquam in foedus coiretur,Arabum {e^= gatiad Temirem acceflère, pofcentes ne reg ionem H€rois,qui SC ipfi de ge!# nerelegislatoriseflentjualtare pergerent,iHuicorationi adqciebant, utuegt; lint effe patres eorum, qui Herois religionem fedentur. Gens ilia non pro:# fana, uerùm lacra fanda que creditur, quia edidit Meebmetem lcgislatolt;= rem, quiinisftipatus,utqui eius fufeepiffent leges, progreflus fit ad Abac imperium,cum Arabes ubique plerunque uirtutis ofiendcrcntlacinora, Aiunt,Iegislatorem Meebmetemfuifle filium Halijs,ArabiamFelicemin^ cokntis« Initio legislationis fuæ nihil ui egit,fedperfuafioneprimùm A# rabcs,deinde Syros egpit, Poftca in fuam fcntcntiam traduxit Haiiem regio nisadminifiratorem. qui, cum ipfi foret intima familiaritateconiundus, fa;# cilè omnes terræ fuæ incolas Mechmetis leges fufeipere coegit. Leges c# 9 nimiftæ nihil aliud quamquietem, SC nummis quendamfurorem, perpCi# tuam'que meditationem continebant.Nam inter cetera lex eft,ut quater diur no tempore Deun\adorent : nee finant, quçcuncç tarnen inciderint, ab ifta Ic:# ge feauocari' Veneris die omnes uno cólénfu frequentes in templa commeat, orationibus operam dantes♦ Legern habent,quæ edicit,ut nullamimagigt; nem, neque alum piduram in templa admittant,precationem ad Deum traP mittentcs*Eligunt facerdotes ,de quorum grege unus extra templum in tur/ ris pinnaculum ad idcomparatumafcendir,magna'que uoceDeumadorat» Preces folennes fempermaioreuoceperagerefolent, HoemodöTurei prei# ces fuas concelebrant:atque tanta utuntur diligentia in ijs perficiendis,ut in# terim nihil uel laboris, uel alterius rei fufeipiant, quo minus ipfæ interrum^ pantur ♦ Qiiantum ad cætera, uidelicet ad uidus rationem,,ÓC ad reliquö uF tæ n-*odumattinet,confl:ateosnullis inhiberipoznis,aded feruntur, quo mi:# nus uoluptariam fedentur uitam, affedibus nunquam non obtempérantes* Vxores enim ducunt,pellicescp ex mancipicrum grege numero tot deligüf, quotquotquilibctalerepoteft:uxores autemuirginesaccipiuntnemine pro bibente, donee quinque fibicopulauerint ♦Liberosex muiieribus captiuis natos,non (puriorum numero habent. Sin autem expellicibus liberos ferant, eos Ipurios cenfent, nee paternæ hereditatis participes fiunt.Mercantur uir# gines,quandoquis fuam uultelocareHliam,Faces ipfis præferuntur,quando nuptiale feitum celebrant. Maritus fi parum dextrè erga uxorem fucrit afre# t Qiiil fi dus,ei edicit, feà tribus t fplenibus ab ipfaaucllcndum.Siadiftum modurn lc^4f, uid- uxor repudiata fucrit a uiro, turpilFmum elfe creditur eam,quam quis repU bmi diaucrit,recipere» Neeetiamreciperecandem nifiab alioadulterio inquina#

tam,licet,Vinoutinefas ducuntTurci.Necaudet aliquis deifto gcncrcpufi lotus,frequentare orationes* Etiam décimas quaf^mquotannis feponunt Dcoi

Dco.IcnniwmMedimctestmperauitiftihommumgcnen,quoddurattrii*s ginta diebuSjaut etiam ampUus. Diebus iftis omnibus nihil uel efculétijud poculenti admittunt.Vefpere demum,ubi iam corulcarint aftra, ad cibum ca piendum congregantur.Nulli autem licet,uel in pt imis ifto tempore,uinum guftareprorfus.Mentulamtotamcircumciderefolent. Confitentur Turci iefum Dei efle Apoftolum. Deum etenim exangelo Gabriele amp;nbsp;Maria uif^ gine, quae nullum cognouerat uirum, Iefum genuilTehcroa quendam,homiü« nemaiorcmfmeaugull:iorem.Innouiirimodic,quandouniuerfaleiudicium peragetur,aiunt Iefum mundi iudicem hue arbitra fore. Suem attingere Tur cihaudfasarbitrantur.Reliqua animaliaedunt, fimadatafuerint. Deumu^ niuerfi eOc modéra torcm,baud ambigunt,dicentes cum uti miniftris menti«« bus (utuocaOignitis. Exiftimât autem Mechmetem ueniflemifTumaDeo, ut eareplerentur, inquibusdcfedum patiebantur prifci a' Deo prodeuntes l^gislatores. Circumcifionem indicant elTe purgationem omnium praecis« puamlproindecircumciftonistemporenuptiascontrahunt.Soletiftudhomi num genus fepulchra iuxta uias coilocare, nee in ullo alio loco fepelire licet. Scpulturçautem mandant cadaueralota, SC omni a'parte rafa. EltSC alia lex, quæ iubet,parere legislatorbnon obtemperantem gladio ultore ferit.Ex Ar men lis folis,quamuis ab ipûs in religionis ncgocio diffentiant, mancipia no rapiut.Quia Armenus quidam uaticinatus efl,Gloriam Mechmetis per uni uerfum orbempropoganda.Eftephaecunicacaufa,uirihonoriidtribuêtes, quódnulla ab Ärmenis mancipia abducant. Haecquidem ubi Mechmetes legibus fanxifret,plurimam orbis partem occupauit.In Afia, Libya,6C Eu«: roparregionenonmodica, quaefeextendit?ad Scythas, SCadeosquihodie funt, Turcos,ufep ad Iberiam,non parua Mechmetis extititaudoritas.Mor

B tuuscfTetraditurîîliofuoAlie Arabiamregente. Huncenim legislatorem ubi promptis animis afTumpfiffent, ei obedierunt in omnibus, qudeunque tarnen ipfos eduxilTct.Etiam rerum fuarum fummam ifti commiferunt,ut iü plis profuoarbitriouteretur. Hine copias contraxit plurimas,quascontra Aegyptum duxit ,ÖCreliquat Arabiæquædam fubegit. Tranfiens autem locaarenofa Arabiat, gentes ibimorantesfuoimperioadiunxit. Cumre«« . gnaflctannisj^defundusefljinlocoquodam cui nomen eftMecha. Mililt; *fj^,„« tes regioniscp incolat magnificèexcquias duxerunt,SC grauiter eum luxcre. „„„ f^^yg Qiiotannisineiushonorem facrafaciunt Arabes. Heroaetenimquendam cnevm eum^putant, eundem^utuirum fanduma Deo ordinatum,utipfisie#; exemplar ges ferret, quem in dandis legibus non tyrannum, at uirum quendam æqui:« tatis uel inprimisamantem iudicariint.Mortuo Mcchmcte,Homires diici«« pulorumlpe(flatiirimus,afilio ciusregni moderamen accepitlaiTumpmque exercitu,contra Syriam profedus eft.regionem'que plurimam partim ui,par tim perfuafione foederibus que inditionemacquiftuit, Hine in ditionem uc^ nereCilices,Phryges,Medi,SC Iones. Adhæcfuoimperioadmouit quafi« damfuperioris Afratregiones. Inreligionc fua gentes Afiæ barbaras cone firmauit, SCquofdam difcipulorum luorum in alias regiones dimifit,cu«s pienscafdeminfuamreligionemrecipercfuadela. Sepulchrumquoep pree ciofum in honorem Mechmetis adornans, ibi manebat. Sacra quoquemao gna quotannis in honorem Mechmetis fieri procurauit. perfuafit alijs plurie mis, ut Mechmetem adorarcnt. Eos quoque iuftos fieri afleuerabat, qui ie pfiiis fepulchrum inuiferent. Etiam hodienon pauci ab Afia 8C Libya, Eue ropa que,Mechmetis fepulchrumadeunt, putantes fehinemaximamcollie gere religionem.Qin'dam ipfi ifiamperegrinationem ingrediuntur:c|uidam argentum numcrant ijs qui pro ipfis peregrinationem fukipiunt. Via autem

quæ ad fcpokhrum ducKj€ftalt;pcriima,ct difficillsma.Eundiiin cn/m cRp^f ^ arenam,non extracamclorö alimentaportantiumopem . Neeetiamaqua, qua utarur,admanum prompta eil fufnciensomnino.lnhuneigiturmodumne^ ccflaria præparantes,cameJûs confcendunt,utentes fignis ,quæ uiain commo krent, magnensdemonftrattonibus, ColJigentcs igitur ab feptentnonaH plaga,qua orbis parte cundtim fit,eó mam conicdates pergunt, Vbi autem acceirerint loca in qmbas aquarum fuerint fcatungines,aquantes indcabeütï tranfita^arenajintraquadrag/nta dies ad Mechmetis corpus peruentunt.S^ pulchrum eius compertumhabeo extrudum efle ex Iapidib,preciofifsimis, ötT fublime pendcre in medio tempIoJnterualIum autem eius Ioci,ubi fepid Nomen fo«chrumconipicitur,uicp ad hunclocum^rtadia continet circiternonagintaJn exemplar deegreiïi,adeumlocumcontenduntjbi fiqmdem leges et Alcoræexplican not habet fur.Animæqiloquc immortalitatemaftruunt.Nec numiniignorantiamadi« Gr^cum. feribunt. Hæc quidembadenus, quantum ad Alechmetis rcligioncm tittitf net,annotauimus .Temires autem cum regionem populationibus afHixiiret, urbesc^ aliquot occupaflet,Semarchandam le cotulit,Scythas acceperat pro^ fedos à Tanai, in regionem fuam impetum fccilTe, prædas^ egiffenon mo^ dicàs : quâ quidem rem grauiflimccuIit.Hinc redaiter inßituit cotra châtain das,tis peftem minitans. Hi antiquitùs Malîàgetæ extitifle credutur: 5C traùV cientes Araxem,regionis partemMuminiadiacentem non modicam occupa runt:in qua amp;^ ièdes fuas fixerunt j Hos domarcparabat Temircs ♦ Proinde comparanscxercitum, qui compledebatur oduaginta myriades hominû, beUoeosaggrediebat. Collatis tâdem fignis, prgliouicit Chataidas.DehinC arma contra A gorarn, regniep eorû federn fcrens,padionibus earn in deditio nemaccepit, Cendudis quoqueinde mercedeplurimis amp;optimis militib» . uidor diieedebat ♦ Etia obfidibus acceptis, imperato^ tributo annuo, domo 0 reuerfus cft.Chataiaurbs eft Hyrcanix,uerfus Orientem,magna d^ opulent ta, Multitudine hominum, à diuitiarum copia, reliquat felicitate fripez ratreliquas, præter Semarchandam, amp;nbsp;Memphim, Afia: urbes, Optimis legibus cam fundauereiamolim Maffagetæ, Mercede itaque fibi pararit Temires Perfarum plurimos, ut qui client gnari rerum Scytharum, quia plerunque cumbtsconuerfarentur,nee amplius forentin uidusrationede:# Ïicatuli, His munitus,animoagitabatuim belliuertereomnem in Agoram corum, quam Vrdam nommant. Audiens autem earn gentem omnium, quas orbishabet,elleantiquiflimam , nee ullum,quipræceirerant, regum domarc quiuiffèeam , quamuis magna damna dederint Europa Afiæque fuis incurfionibus, amp;nbsp;hinc plurimas corrafiflent opes, eo magis ad earn ex«» peditionem accendebatur, Practerea animouerfans , etiam Darium Hyfh^ ipis regem eledum, amp;nbsp;arma iftigenti inferentem, nihil effeciflè: ipfe fibi hoc decuseximiumpetereftatuit, Vtiftam rem adoptatumduceretfinem,ogt; ptimum efleratus, ut quam proxime adipfos accederct,in Cheriam ur^ bem,coloniamduceredccreuit, transferens co milites, alios que homines plurimos, ex Semarchanda, Hue, ut régis fententiam intellexcre, conuene^ re ótTahj plurimi proccres regni, Cumautemipfein eadem urbe ueifarO tur, optimates, Âfiæ'que milites optimi ad ipfum quotidie confluebant, Hinc urbs illa breui incredibiliter auda cir. Etiam bonis óf faluberrimis legibus gubernabatur, fuperftiteadhuc Temire, Inqua autem Afiæpar^ teurbs ea fitafit,an inSyriorum,aninMedorumregione »alTequi nequeo. Sunt quidam^qui traduntNinumantiquitus Cheriam cxtitilTe,öf inAlfy«^ riorum regione locatam elfe, conieduram facientes à Pagdatina Babylone » Temires ut urbem Cheriam habitatoribus repleuit, in ea regni fui fc^ dem

A dem paramGinanimum induxit bellum inferreAegyptOjScythis, 8cho«f rum Agora gt;nbsp;quam Vrdam nuncupant. Confcriptoigiturcxercitumaxi^ mOjS^afTumptis Chataidis,rcóa ad Tapaim contcndit. Scythasutaccrpc^^ runt Temirem cumcoprjs accedere./uc montium anguftias,qua Temires cxercitumtraducerecogitabat,praoccuparcnt,miferunt6lt; ipfi exercitum hoftiobuiam. Scythaquidemiamolïmin tribus quafdam dtfcreti, tenc:? bantregionem ab Ifiro excurrentem ufque ad Caucafi accolas. Nunc au«» tem genus quoddam illorum hominum in Afiam aduenit, amp;nbsp;ibi ea loca quæ Orientemfpedant, inhabitauit» SC hme ad reliquam A fix penetrauit regionem. Iftudhominum genus Sachataeos uocant. Supra Perfarum rc^ gionemufqueadSaccas 5C Caddacos domicilia habent. Quidam ex his originem ducere Temirem afferunt. Gens ifta fortitudine £C bcllicarum rcrumgloriauincitreliquasomnes Afiæ genres. His auxiliaribus Scy^ this Temires, ut quidam docentj ad Afiæ imperium euafit, deuidis omnif? kus j prater quam Jndis, ReliquiScythæ a prædiôlisnihil difî-èrunt.Re^ gernunumhabent. Regnifedern Vrdamconftituere’.creauerunfque re^ gem j quiex uetuftiflima defcenderetprofapia. Extat £lt; alia pars corum non exiguaper Europam ufque adBofphorumhabitanS) per earn regios? nem difperlatquibus amp;nbsp;ipfis rex eftjqui ex antiquiffima regum gentepro#’ ceffit. Atziceries ei nomen ell. Hi itaque, utfe commiferunt regi, in hanc uenere rcgionem,progrelTiufqucad Jftrum. Hine manus quædam ho turn non modica lit rum tranluecta, Traciam uaftauit, plurimas incurfiones facicndo.Relida Sarmatia,Tanaim uerfus itcringteHiluntjæ pleraque gen tis huius pars inregionelftro adiacentemanfit î Eorum quoque non pau«« ci cianluectiJltrumJub icgcPaiaziteætatcm egerunt. Scytharum genet?

B ra fingula habitant, feparataab reliquis. Pars quædam dus gentis iclida cis Jftrum, fubCazimiroLitbanorum regedegit. Eandem regioneme?= tiamnum tenet, ftrenuè operam nauantes fuo regi inbellis quæcum finiti? mis gerit. Genus enim iftud hominum quo cunqueacedTerit, primas in rebusbellicis tenet, fortitudinis'que gloria cmicat, Qiiiauiem Boipho? rum amp;: Tauricam infulam, quæ dirimit Mæotim paludem 06 Euxinuni p ontum,accolunt,imperio Atzicerijs reguntur*

Subegerunt Gothosa: lanuenfesgt;urbem Caphaminhabitantes,ut cogerentur tributum pe'ndere ♦ EtiamSarmatiæquædam pars huicregi tri:? butaria eft ♦ Sarmatæ, qui incolunt regionem uerfus Euxinum pontum SC Oceanum, magnoScytharumregi,qui in Agora regnffedem habet, tri? butum pendunt, iam inde ex illo tempore quo in Sarmatiam populabundi curfitantes,partim hominum, partim quealiarum rcrumprædasegerunt: eam'que diuobtinuere, impofito tributo,quod fingulis annis magno Scy# tharumregi tribuerent. Sarmatia a' Scythis pafloribus ufque ad Dacos SC Litbanos fefundit. Sarmatæ Illyriorum linguam in ufu habent plerun que ♦ Vidu moribus' que Sc Chrilliana religione magis Græcos fequun? tur 1 nee perinde ipfis cum pontificc Romano conuenit. Habent Græcum? Epifcopum,cuiin rcligionis ritibus aufcultant. Viuendi rationem mo? fei' que Græcorum imitantur. Supelledilis apparatu repræfentant Scy? thas, Sarmatæ,quilocauerfus Euxinumpontumab Leucopolichnaurbe tenent, plerunque non regibus, uerum ducibus utuntur. Mofebobion, Ciebos, Phari Sd Chorobion urbes a tyrannis reguntur, tributum que fol? uerecogunturNigræ, fic appellatæ, Sarmatiæ.Eaautem Sarmatia, quæ fub Septentrione colitur, alba Sarmatia appellatur. Verius Oceanum urbsefïVcratisnomine:hancOptimalesadminiftrant, diuitias que pluris 4 } mas

mas fuppeditat« Opibus facile uincit omnes tum nigræ cumalbæ Sarmat '■^ næ urbes. Ea regio extenditur ulquc ad Occanum, Euphlafte nuncupa^ ta ♦ Hue appel Juut a' Dacia amp;nbsp;Germania naucs, merces Gallicas Sé An^ glicas ineam regionem aduebentes ; Ab Tanai nique adOceanum BnV tannicum fuerititer,ubi longifTimum per earn regionem, quæ habitatur iécundum ionguudinem, dierum trigintaquinque. Latitudo Gipra Ta^ naim ampleditur regionem maximam a' Sarmatia ufque adAfTyriosjquam Scythæ colunt, EÜ quidem, utmihiuidetur, ea regio, qua: ultra Tanaim habitatur, longè late que amplilTima ♦ Permij uerfus Boream fupra Sarmat» tas morantur. Sarmatis finitimi funteiuslingua:commercioutentes. Per^ mios ferunt gentem elle antiquiflîmam : uenationibus que uiuunt, amp;nbsp;plugt; rimam uitae partem eo in ftudio confumunt,6t

’'^omißMn Sarmatia uerfus Oceanum excurrens, ad regionem Prüf am dic^lam fecx^ in xem^tt J^*^^^’^ * Finitima eft Nazareis,quiibifuntcandidoamiélugaudentes, SC rfamp;lt;eco. co^'u*^ monafterio quod in ea regionefitum eft. Jfti homines Germani eP fe creduntur, quia co rum ui(Sum moresque, neenon amp;nbsp;linguam fedtantur» Incolunturbes pukherrimas, dClegibus optimis infirudtas.Eftlns monalt;* •flerium,quemadmodum Iberis amp;''Rhbdijs,quodNazaraciinbabitat.N2m iria ikamonafteria lefu religioncm ainpledi ucl inprimis per totum ur^ bem, A contra barbares ordinatadTe,omnibus maniteftumelTereor. JMo^ nafteriumnamquequod Iberia habetjarbitror Afris ea trailcientibus op^ poficumelk. IdemquoqueopponiturPrufqsadSamotastranfeuntibus, neenon Scythis paftoribus, ibi inpropinquo iamabantiquo fedes haben!« tibus.Rhodios confiâtibi morari,utrefiftantAegyptqsÄ Pala:ftinis,prólt;« ' pterlefu fcpulchrumï etiam,ut obfifiant Afîæ barbaris,R.hodi aetatem agunt. Prulios attingunt Samotæ, gens robufta,uitSus ratione, ÓClingua, nulli finitimarum fimilis, Deos uenerantur,Apollinem amp;nbsp;Dianam. Victus rationemfequuntur,quam Graeci uetufti tenuere:eofdem 8^ moribus repro fentant.Supelledilis apparat imitantur Prufios. lis confines funtßoemi, fequentes iuperftitionem Semotarum, neenon Germanorum, qui ibi cc«« iunt ;Supelkdilisapparatunihil differunt à Pannonijs. Metropolim ea gens habet opulentam Sd populofam, quam Bragam appellant « Nec muk tum temporis intercefrir,ex quo ea urbs ceflauit colere ignem et folem,Sola hæegens earum,quæ intra extraque Europam funt, quas nouimus,adhaf!« refcitlefu, Mofis, Mechmetis'que rcligioni. Nam omnes bas religiones, quamuis nos in ignorantie tenebris plerunque uerfemur, gentem iftam tc« nere compertum eft^Eß quidem,quemadmo dum audio,ultra Cafpium ma re 5lt; MafPagetaSjgens quædam Indica,dedita Apollinis cultui, Colit Sd a^ iios deos gens eadem,uidelicet Ioucm,6C Iunoncm,ut infra fufius dicetur ♦ Hæc quidem haÄenus « Poloni contermini funt Sarmatis3quorum 6ó hm guaminufuhabent ♦ Vidlus ratione moribus'que nihil difcrepantab Rm man is ♦ Polonis annexi funt Litbani, qui ÖÓ ipfi ufque ad Euxinum pon«« tum Sarmatiam que pertingunt. Et quidem Pogdania nigra, ■ que regni fclt;« dem habet Leucopolicbnam,aDacis Iftrumincolentibus,adLitbanosö^ Sarmatas fe proqeit. Gentem autem iftam fatis elfe probatam, uel hinc quis coniiciat,quod linguam fuam retinuerc«Iam olim ea gens in duas partes di uifa, partim quidem aquot; principibus, partim uero'à ducibus regitur. Litbalt;’ nis ,quantum ad linguam attinct,nihil conuenit cum Sarmatis,cum Panned ni]s,cumGermanis,necetiamcum Dacislt;Nam quafi peculiaremlinguae uiui^

A ufum tendit «Vrbs,quam regnifedernconflitucrunt, magna Sv opulcnta, populofa'que cß ♦ Apparet facile, ißam gentem elfemaximam omnium, quae inhacregioneueriantur,Fortitndinc nulIipoßponendacredi£ur.Strclt;* nuè præliansaduerfùs PrufioSjGermanos 2lt; Polonosjgentcs fininmas,ut fuos tutetur fines* Sequitur mores amp;nbsp;uidus rationem Romanorum^fupeb kdilisapparatunihild SarmatisdifFerunt.Cùmautemferè undiqueNtgrâ Pogdaniamattingantjplerunqueaducrfuseius regionis incolas pugnas cic reiolcnt*Sarmatarum lingua fimilis efiJllyriorum,Ionium ad Venctos uP que accoIentium*V tri autem fiorum uctußatis prærogatiua gaudeär, 06 utri alterorum regionem tenean t, an uidel icet I llyrq in ißam Europa partem re ccdens,Poloniamô6Sarmatiamincoîuerint:iutanSarmatæadhaecIflrilo ca adcuntes,Myfiam,56TrybalIorumIlIyriorumcp regionem, qua uerfus ïonium patet ufque ad Venetos,inhabitarunt,nequequenquam audiuiue^ terumcommemorantem, nee ipfe poffum ea quam ueriffïmèexplicarc.Re«« deo nunc ad Scythas Nomades,qua gens numero,fortitudinc, neenon gc^ ncrofitatt,fi comparationemfacerelibuerit,facile omnibus per orbem gen tibus fuperior elf 1 nifi quód per Afiam 06 Europam difperfa, 06 nunc in bac, nunc in alia regione à regno remota habiter, ut quæ inewfionibusfa«* ciendis femper inuigilet, 06 in ea regione morari, quæ forte arriferit, in ank mum inducat* Siea gensconcordiam inter fe cclebrarct, unatne^ regionem rcgem'queamplederentur,nonarbitroraliquam gentem in toto orbe adeo fcrocem ede uiribus, qüæ Scythis bellum indiccre änderet, Nunc autem cumundiqueper Afiam06 Europam, neenon per Thraciamufque adBoÿ fphorum didipati habitent,qua m f ongiifimc a' fua regia fubmoti cernuntur* Qyi regionem, quæ fe ad Bofphotum pandit, tenet finitimis Tzarcafis, 06

^ Migcrelfis, Sarmatis'quemultanégociafaceffunt prædisagendis * Abduj« centesigiturindemancipia plurimaiperguntadBofphorum, Ô6adurbem Carcam. Poflea agentes mancipia ad Mxotim paludemgt;ea paruo ære uen^ dunt Venetorum Ô6 lanuenfium merCatoribus,Hunc uitæ modum tenent* AtScythe,qui morantur in Agora,plauflris amp;6iumêtisuehuntur*Lade plc runcp,ctiam equina came utditant.Ncc frumenti,nee hordei ufus apudhos, quoc|fciam,frequent2tur:uerumutuntur panico,06ficis* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

Chlænis fiue lineis ueftibus ucfiiuntim Quantum ad margaritas lapidcscp preciofos pcrtinet,felicißimi06ditißimicenfentur,Sagittæeorum,neenon‘'ç'^’^pi^ï gladqbarbariemredolent, ScutahabentqualiageßantDaei.Pileis autem ^ro^co. plcrunrautuntur,ncque nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qudattinguntSarmatiam*.

neep ueßitus ipfis eß ex fills contextus,uctùm ouium uellera induût. Ago raScytharum,magnicp eorum régis,patet innere qnindccimdicrum.Itaque quot;regione fruuntur,qua ipfis commodifTimûuifiimfuerit. Quidam numero

paucfdifperfi ab utroqi latere,nnum habetes ducem, A goramep faciunt Ion gifiimam,06rcgionë depalcunt,iumentislarga præbentes paon la* ReIk qui in eum ordinem rcdigunt,qui penes ipfos optimus effe crcditur*Nam, regem folum,regnicp proceres circulo circundant: munimentaepfacientes, regiarn fedemregi præbent cxligneis eópagibus prcparatam*Deindc pari# tiëtes Agora hanc uniuerfam in quafda partes,fingulis magifiratus feu du?! ees ptaficiuntï 36 qua do imperaucrit rex, confefiim omnes aduolât impe^ i ratafafturi*EaigiturtempeßatecumTemiresdu(ßaret Afiæ exercitQ,Scy theq,imelligerêt eumaduerlumfchofiilitcqpficifcitrcxuniucrla Agora in

, exei CkuaUctfia, imponens oncra plaußris, propres uirib* hofli obuia proce debat.Exercitus partem præmifitad præoccupandas anguflias montiö qua tradult;finscxercitiim remires erat, H os iuß’ufortitcrrefißerehoßibu?,eos d 4 aditu

aditu pvöhibcnfcs • Qiii Jido audtcntcs fucre♦ Tenures accedens exer^ A citum,iedaueifusTanaün mouebatj a dextrahabens montem Caucalt;’ fum» Vbt autemirruK in Scythiam, deprehendit Scythas caftrametatos efle : Qin ut acceperunt aduentum Temiris, aciem infbuunc, prxlq zot piamfaduri, IpfcquoqueTemiresfuosinaCicmeducebat. Tandem in anguftijscommifereprxiiuminon tarnen uicit Scythas Temires,ucnïffl propemodum aequo Marte eftpugnatum 4 Dehinccum receptui ceciniGf fent,diepofteroiterumadpraeliumaccingebantur, Adeo' fortiter dimi^ carunt Scythas, ut pellerent Temirem, plane que defperaret fe in ipforum regionem intrare polfc ; Clades maxima ibi Temiris exercitui illata eft a Scythis, Deinde cum non pofTet fuperare anguftias, exercitum abduxit, ÖC domum reuerfus eft ♦ nbsp;nbsp;Aeftate autem iniequenticonicribens exerci^

tumqua'mpotuitmaximum,bello petere Aegyptumftatuit, Poftea ini* lo confiliojtranfuerfis itineribus peragens curfus quam maximos, omnem belli tempeftatem in Scythas denuó uertit » Et quidem fua celeritate Scy^ thas praeuenien s, Scy thiam ingrefluseft :6d dimicanscumijs, qui ad an»« guftias tutandas properabant, eos uerfere terga coegit ,ncque ad flagttium militiæducitur.Itahabcntmores»Scythas namquemaximumiftamconv moditatem habent, ut in fuga fe conuertere poffînt, pradium que cum hohe redintegrarejnihil interim periculi in fugam fuftinentes » Deinde cum Scy* tharum regem infefto animo peteret, longius progredus eft, 6C ad praelium fuosinftruebat♦ Scythac eludentes Temiris confilium,nodurno itinere profedifunta'caftris eiusftadijscirciter centumSCuiginti. Horumuefti* giatotodiefequutus Temires,tandem eos aflêquutus eft» Quemadmo* dumantea,fic amp;^nunc nodudifeedunt Scythæ » Itaque infequendiftudio grauiteraffligebatur Temiris exercitus» Hinemotus Temires,Scytharum ® regem adpræliumprouocat» Scythac caftra locantes eo die, qui fequebatur ordines cxplicant, aciemep contra Temirem dirigunt in turmas ediedi. Te mires 6C ipfe fuos inaciem educitJaciemmediam occupâtipfe » In dextro cornu Chaidarem cum Maffagetis ponit. In finiftro cornu filium fuum Sa* ruchum curare iubet»I-ïincadditifuntPerfaf,Aflyrii £lt; Chatagii,quotquot militantem Temirem fequebatur » Cum iam utrinque fatis inftrudi exerci* tus concurriftent, tandem uchementi praclio commiffb, Scythe nequaquani uidoria potitifunt Proidequaftui propulfaturi hoftem, cooriuntur in Te* miris exercitum» Cumautem nee fic quidem capta fuccederent, fugam in* cunt,plurimis in eo praclio defideratis » Cecideruntquoep non pauci Perfae» Poftea cum præliando nihil efficerent contra Temiris exercitum, circumdu cere parant hoftes, ut eos intra regionem cocIudanuVerum Temires cognl tis Scy tharum infidijs, fententiam mutauit,atcp ex infefta regione copias du cere inftituit, priorqj ad Tanaim peruenit.Poftea in Iberiam Afiae delatus, iter per Colchidê intédit, tranfito fluuio PlrafUqui ex caucafo monte fluens, uadit in Euxinum pontum. Tandem cum attigiftèt Armeniam,maturato iti nere Cheriam uenit» Exercitus quem armatum in Scythas mouif,grauiter af flidus eft» Anno ab hinc tertio Scythg ad arma conuolant, SC ulturi temeri* tatem Temiris, impetumdederunt inregionemquafupraAflyrioscoh* tur»Temiresreiacerbitatecoadus,legatosmifitquipcterêtpacem.Promit tebat rex Temires,fi pax daretur,^ in fadusrcciperetur,feaflrinitatem hm* durum cum rege Odiee,ÓC cumuniuerfa Scytharü Agora»Fadus idfi eft, quo iubebantur efte amici hofpitesép inter fe » Copofitis reb» in hunc modö Scythicis,CalofyriSfubigereaggrenuseft»AdortuseftDamalcö, camlt;]? urbê obftdione ardanit, Admouens deinde muro machinas pellicas,capt i ui fad^

DE REB, TVRCICIS LlB^ III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4t

A infœdcdùipuit,cumfuilleturbsmaximaSlt; feliciffimaopibus ,Hinc ab^ duxit ocio milliacamelorum, Raptis opib. plunmis ex ea urbc,præda mul ta amp;nbsp;diuin oneratusjdomum remeauit.lcgatos quoep dimifit ad Scldanum re gem Mcmphis,cumhuiufmodi mandatis: Regem Tern ire poftulare utfibi iradat CocIolyriam.Qiiod fi feceritjbel lum pace fc mutaturû. V t ifta legatio irrita fuit,arma ta manu cæpit et diripuit Damafcum,urbem opib,uigentem. Tandem difeeflit ea de eau lia quS infra trademus.Rex Memphiticus regio«* niimperatampliftimæjab Arabibus iiicipiês CoeIofyriam,Paiefiinam,nec tarnenuniuerfamgt;6C Aegyptumfuoimperiomoderatur. Afeendit autem hoc infignedecus M emphitici regni tali ex eaulla, Qitotufquifque de maiv cipiorumgregein ifta regione uirtuti adhçret,a rege in militum ordinê tranf fertur,Hi deinde régis iatellites habentur numero bis mille: SC Mamaluki«* des nominantur.Exillorum numero quotquot peregrini fun^ad régis opiß* ciaperfîciendaordinâtur.Hi paulatim etiamadmagiftratus dignitaté alcen dentes,meliorem tandem alïèquuntur fortunamÄ à rege in maximo honore habitijpixßeiuntur ijs qui Melicamaridæ nuncupantur.exquorum regione illico'perueniuntad regionem régis, amp;ad Memphiticum regnû, Ôf ad im^ perium Aegypti Afiç^,necnonadaliosmagiftfatus,qui kib iftorcge funt» Melicamiræ funt principes uni,qui à rege creatipræficiunturinfigniorib. oppidis. Vrbs Memphis magnitudinehominûcp multitudine totius orbis nrbes facile exuperat, Vrbis huius ambitusampietffkurfeptingenta Radia* Nec nouiurbem quæmclioribus gubernetur legibus. Quinquaginta myi« riadespulcherrimarumdomorumhabet. Vrbern mediam interfecat Nilus fluuius,aquamoptimam SC laluberrimam miniRrans,ex monte Argyro fea«* turiens. Vniuerlàm Aegyptiregione pulchcrrimérigat folTis, quæ fingnlis B locis RunGadmiRus.Hinc terra ea ubicp comodilTimchumetRari poteR.Rcs« gionem iftam tenent Monothelitæ £lt; Jacobitæ,gentes baud exigus. Rclk gionem quidem lefu filt] Dei fc teuere dicût,atplurimû ipfi inter fefe diken^ tiunt.NeccôfenfumprçRâtinreligionisnegocio uclGrçcis,uel Romanis. Plurimi Armeni in regioneifta etiâ Monothelitç SC Jacobitæ, neeno pluris mi Manichæihabitant.Extenditautê Memphiticiregis regio a LiEya ulcp ad Chalepiâ urbem Aiîç.Plurimæ in Afia Ô^ Aphrica «Eui opaq, gctes uene ranturiftum regem ut facerdotem in qs quæ ad religionem,et Mechmetis h^ gem fpcâant,plurimi namqîifthichaerent,quioperamdantMechmetis le«* gibus difeêdis.Etiâab antiquis làcerdos habitus eft, ut qui eins gêtis litcris Mechmetis legesacutiflimécxplanare poflct.Scpulchû lefu fub poteftatei«* ftius regis inPalçftinafitû eft,unde plurimûIiicri ci accedinCuftodiçhuius fcpulchri uiri de Emilia regis illuftriffimi deftinantur.Extédit fe Aegyptus ab Alexandrite TyrouRp in J turc! regionem Radiis maxime ss. Nilus aut fluuius Aegypti exhauritur in marc uerfus Bcream ufntû,iuxta Alexandria Aegypti.Hinc incipit Palçftina,tendêsufcp ad CcelofyriamJnhac regione lefu eelebratur fepulchru RtG inurbe Hterufalem,quç deuaftata cft,cû maritt misregionibus • Coelofyriapandit in Arabiaulqiadmarcrubru uerfus O^ tiente iter facienti.Tranfeunte id mare excipit arenæ uaftitas, quæ fuperada «ft pctentibdepulchrûMechmetis.FIæc eft regio Memphiticiregis, cuiadlt;# dit et Phœnicia.Eft hme régiquoep in mari maxima potétia.Samus ei fuppe ditat naues et triremes.Cypru fubegit. Naties mittens cû militibus aduerius RoduSC Cyprü urbem obfidioneafflixit. Aeftis autem prædis ex infula plu rimis,^liquot diebus oppugnatiom intenfus fuit:quæ cum paru fuccederct, abducio exercitu domü reuerfus ek.CypTum quidem fuo imperio adiunxit, capto eins regelet ex eo tempore Cyprus Memphitico regi tributû foluit.E«* tiam

ii'am lamoltmiftaminfulamhuicrcgipaiuiirejarbftror. Verum Galli utac^ A cellèruntad lefu Dei fepukhrumjiniulam cam in feruitutem redadam cçpe^ rCjClaffem parantes magnam,uircstp hand contcnendas«Eo modo ÔC Veneti Amariam urbem opulentam occupantes, diu earn tenuere ut portum ad Ac^ gy ptiacas merces commodiffîmum.Hinc fuccenione longa regesGallorum ilii infulae præfuere « Etiam Arabes huius infulx partem tenenr,necnon Pba maguftamurbemopibus fiorcntcm. Et fanè Memphitico6C Aegyptiaco regi bellumeftaduerfus Arabes,Só Afros,propter regionis limitesufque '^omi^uaU diflidcntes, dé inter caetera etiam manus conferentes. Et quidem, * Chalepia Riddell in urbs eius in Afia magna, Sédiuesopum,merces præbens AfiæSé Arabiae» Grxcoe- Equosifta regio producitperquam generofos. Etiam Aegyptus, necnon xanplan. ca regio quæ uerfus Libyam cxcurrit, gignit equos generolos, Sé camclos.

Chalepiam urbem fuo dominio adiecit Temires, cum arma inferret Damait fco:2c fubada Caelofyriae non modica regione,difceffîthuiufmodi caufa mo tus^Nam Chatagiae rex,unus de numero nouem ducum,etiam India imperi tabatHic Araxem traiccit,Temiris queregionemuaftans,mancipïjs capiis plurimis,domum rediiuFamaeft,euminarmishabuifle circiterquadragin«: ta amp;nbsp;centum myriades hominum4Tcmiresautemregione cxcedcns,ô^ mult;* roloca Chatagiorum regionifinitima firmans,qua'mcelerrimc hoftem infe^ quutus eft : nee eum uel in Perfarum, uel in Candiorum regno indipifci ualt;gt; luit.Hinc legatione miHa, bellum pace mutatu cft,cum in animo agitaret,Pa iaziti Amuratis filio armainferre hoftilia« Pax autem hac cenditione eópofi^ tacft,ut tributum magnSquotannis péderet pro Maflagetarûregione, quam armis fubegerat. Bellum hoc ut intercedente foe dere fuit fopitum,accidit ut caulTam ducum inferioris Afiae fufeiperet * Vénérant enim numero circiter centü,et Melitinem urbem Paiazitis obfidionecircundederant.Comparato itaqjqua'mpotuit exercitumaximo,hoftilianimoprofedus eft contra Seba^ ftiam,Cappadociac urbem opibusuigentemtquaequondam,utapparet,régis Turcorum fedes regia extitit. Ex hac enim antea prodeuntes Turci, fubicre regionem Afiæ non modicam ufquead Hellefpontum: etiam magna manu aduenientes,incurfionem feccre in regionem quç exaduerfo Byzantp fita co fpicitur.Temires itaqueutaduenit,urbem exercitibus circumlcdit. Paiazii# tes forte îumaberat,quiaexpeditionem fufceperat contra LebadiamBero^ tiæ, Öd contra Pcloponnefum, Theifaliam^. Reliquit tarnen Sebaftiæ Or^ thobulem filium cum exercitu.Quæ omnia cum in eum modum difpofuifi» fet, ipfe contra Peloponnefum copias duxit. At ut accepit, Sebaftiam a Tei# mire oppugnari,mutato cófilio reuerfus eft:nec potuit irrupere in Peloponne furn^Cummaturaretiter in Afiam,audiuit Sebaftiam eftecaptam* Temireep mancipijs colledis plurimis,abi]ne Cheriam.Vt enim Temires impetum in murum deditdiebusaliquot, oppidaniuimhoftilem fortiterpropulfarunt. Cum autê haberet odo millia folTorü in caftris,i]s negoem dedit,utcuniculos agerent fubterraneos, per quos ubiq, poflent emergere in urbem « Et quidem oppidani fenferant id parari. Proinde amp;nbsp;ipfi fodiendo hoftibus occurrebâtî uerùmpellebantur, Amplius enim efficiebat Temires , ut qui folTorum numero excelleret, Muricumiamundique eflent fuffolTi, hoftes'que ftan» rent in aggere excelfo Sé ligneo, ignem iniecerunt, muri'que fua fponte corruerunt. Deinde per loca ruinis patentia irruentes Temiris milites in urgt; bem,eam in hunc modum occuparunt. Oppidanos, fic impcrante Temirc, * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;capta iam urbc,illicó occiderunu Liberos SC mulieres eius urbis,in unum lo

cumagés,immiiroequitatuomnes trucidauit. Vrbisiftius adeómiferabilis clades fuit,ut nee uir,nec mulier, neque etiam puer aÜquis potuerit exitium lubter*

DE REB« TVRCICIS LIB« II I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47

A fubterfugne/Hominesinifta urbefucruntpluiimi,adcóutpcnèfupcrarcnt numero Oiiouccrm myriades hominum Prçterea reperça magna kprolorum multitudmejomnes interficicurauit.Hos cnimubïcunqueadcptusfoief,iiv columesabirehaud fincbat î nequaquemfas effe dienes,ut bi iupcrftites fint, reliquófque hommes inficiant,ipfiplerunquemilerrimèuiucntes. Fais maexijt, excidiumurbisiftius miierrimum,fuperafiè calamitates omnes, quæ inullasunquamredundrruntiirbes. Orthobulê Paia^^itis filiumcum uiuiis inmanus ueniflet,aliquot diebus fecum circunduxitipofica cuidam ne gotium deditjUteuminteifieeret, Paiazitcm,uturbis excidium milerabile, hliiqueinteritumaccepitjCalamitasïudîus' queapprehendit maximus,Tran fiens enim in Afiam, ut uidit paftorem quendam tibia canentem, fertur dixif fc,mcvroremfuûindicansquainacerbus efret:Cane cantilena,cuius argumcî: turn fit:Neq5 Sebafi:iâamiftas,nec etiam filiû Oithobulem. Erat enim Ortho buks æquaJiû fuorû optimus,etiam belli dux baud contemnendus« Quapro pter no ab rereliduselt a pairein Afia ,utregnûadminiftraretcomodo,quo fibiputaretc5modiffîméhabcre«ExpeditioTemiriscontra Sebaftiähuncfo nem fortita eft,Necmultopóltkgatiomiflaeftad Paiazitê Lælapa,quç luO fit ut ducibus rekitueret regionem. Daret tantö butyri quantü krunt tiuo mil liacamelorum.HisadderetduemilJia tëtoriorum,cuiufmodi in ufu habent paftores per Afiam. Pokubbatur quoque, ut per uniuerfum Paiazitis regna Temirespronunciareturrex.Volebatquoque,ut Paiazitesinfuam regiolt;2 nemTemiris numifma reciperet,amp;fuum irritum faceren Poftremo' imperagt; batur, ut unus de numerofiliorum Paiazitis militaret in lanuis Temiris; Quod fi Paiazites hæc faceret,fore eum amicum ÄT necelTarium regis Ternit# rislfinautemhas petitionesauerfaretur,fciretTemircmipfum pro bofte babil

® turum^His auditis,ferunt Paiazitem ira.commotum,inud rclponfum dediiji* k,quod fupra declarauimus,uidelicet:Ne fi ucniat,queniadmodum minitat^ tur, precoruxoremfuamterrepudiatamrecipiat^Qitod quidem dieftumma^: gnam infamiam importât ei inquem dicitur^Cumigiturcumtali relponfo legatos dimifiirct,Temires expeditionem fuam,quam animo uerfabat, non amplius diftertcontraPaiazitem. Sedconfeftimcontraefiis copiés quam po#: tuit pIurimis,Scytharum et Tzachaidarum,qui præftô erant,dele(ftu habito, conlcripfit exercitü quicompkdebatur oduaginta myriades hominum: 66 prokdus eft contra Paiazitem,per Phrygia Ly diamep iter faciens « Paiazi^= tesuthoftiobuiamprocederetinftrudus , comparauftSCipfequampotuites^ xcrcitSmaximQ,aflumptis etiam Tryballisfatcllitib, fuis,qui numero erant • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;__

quafidecêmille. Inhisfpemmaxima habebat Paiazites,utquiforfttudinis client Temper memores quócunep ueniftènt. Quos cohortabatur,diccns: AIc xadcr Philippi Macedones * habés tranfgreflus eft in Afiâ,criminidans Da *siiimerïi rio Xerxis inGrçcos expeditionem,pauca fuorû manu pergens in hofté,Da non habet Hu deuicit,amp;^ Afiafubegit,peruenitcpufcpad t Phain ÂfiæJnfpemerigor exemplar amp;^ipfc,me facile noftro exercitü deftrudurum Temiris regnü,amp;deinde ao^ Gnenew.^ cefturüadJndos ufep. Aflumcnsitalt;^Europæû Afianûqj exercitû,qui^om pledebatur quafiduodecim myriades hominum,reda'iterinftituitaduerfus ^’*1’'’‘**”' Temirê,cupiens eum præuerterc,ô^ inipfius regionecaftralocareiuxta Eu^= phratê,animoagitans ibidimicarecumTemire, Temiresquidem,exercitü per Phrygiam dudabatlat Paiazites citato agmine ferebatur per Cappado«« ciam, præoecupare uolens Euphratem per Armeniam. Vt autem, cum foret in Armenia, accepit Tcmirê iam in fuamacceffifTe regionem,iter per Phryï# giam facientem, mutato confilio reda in Phrygiam contendit : ubi obuiam progredi Temirem intellexerat , Cum autem accekraret iter, accidft ut exercitus longo itinere grauitcr uexatus, Paiaziti indignarctur, quód ipforura

ipforum operagt;etiam fua audacia,cum iiulla neceffitas moneretjabuterctun A Prarterea contigit, ut excicitus affligeretur maxima frumenti ÔC hordei inos« piagt;proptcrPrufam.Hincequitatu5grauiterpericIitabatur,Exercitusrcmilt;’ liaminiquoanimoferebat,amp; iamdetredabatmih'tiam,Seueritereniminterlt;? diduiTierat,nequis manusadmolireturfrumentoladdésjfeacerbiusuindicai# turum eumjqui fraudem huic fuo edido feciffet^Pama eft, cum caftrametatus cifet in Cappadocia, uenti turbinem uiolentiffîmum incubuiffe exercitui , a^ deó ut tentoria difieda, Só in fublime trada deftrueret pJanilfimc. quod qui# dem exercitus pro omine parum faufto accepit. Poftea cum in Phrygiam mouens call ra communiuifTetjtentorium fuum in tres pueros,qui ibi aderât, fua fponte ceciderat, hue quo'd terra ncquiuerit fuhincre retinacula, hue aha eft can da in quam cafus illereduci poterit ♦ Qiiidam Græci amp;nbsp;Tryballi qui præftôerantjOmenideflèdicebantjneafcenderetinPhrygiam.Ferunttamen priufquamtranfiret in Aham,Ahem Charatinis fihum,uirum eorûqui cum Paiazite erant prudetia primariü,confuluiflègt; ne exercitum contra Temirem duceret : uerum anniteretur ut ifta cótrouerfia qua'm tutiftimisrationib. diftbl uereturSC componeretur.Selegatüforeinhac re promittebat, SCiuxta'animi ipfius fententiam Temirem reconciliaturum» Paiazites refpódit : Nunquam tantum felicitatis confeendiftèm faftigium, nee etiarn tot duces imperium accipere coegiflèm, ft tuæ prüdentiac me coramififtem. Impetu uehementi, meacp generofitate dudus,tanta opera defignaui.Præterea quidam reges for tunam SC audaciam fequuti,negleda prudentia,eximia fecere opera : cum re# liqui interim, qui in omnibus prxtulerunt prudentiam,turpiffime pericrinf. Cum in Armenia foret,animus erat uniuerfis copijs in aciem edudis,fumma ui certarecumhofte*Adhibitis igitur inconfiÜum optima tibus,ut praelium faciendum eflèt, dcliberabat. Cum effent quorum fentêtiæ inutramep partem 5 inclinarent, fama eft Praimé Alcis filium, qui plurimum pollebat apud Paia zitem,fic Ioquutumeffe:0' rex,contra uirosadornas praelium, qui peritia re# rum belhcarum feruntur effe primi ab ijs qui eorum animos et uirtutem funt experti ♦ Cum bis ego quoque fçpius in colloquium ueni,audiui^ uirtutem eorum miris modis edebrari. Præterca annunciatur, Temiris copias muftis modis numero fuperarenoftras.Itacp ut modd utrorumq; intdlexi fentetias, fiSC meum dandumeftconfihum,confuluero,noftro exercitui fidens, irruc# rein caftra Temiris,Veruntarnen amp;nbsp;ft prælij aleamiecerimus,præh'umcpnos uidores declarauerit,nefcio fi quac inde nobis fit futura utilitas « Sed fi hoftiu regionem fuerimus ingrefiï,ibicp prxlq fortunam fuerimus experti,commo# da plurima feremus, pugnaturi uidelicet pro regno Só potentia Temiris ac# quircndis.Nuncautem fi fumma fei cerdamini comiferimus, ea nequaquam euenient. Sin autem, abfit omen, in contrarium res ceciderit, uide quac da# mna paffurus fis,amittens potentiam tantamiregnum^tantumfAppai'et igi# tur, quo'd tu amp;1 iffenon ex aequo pugnetis. Arbitrorautem nee Temirem,fi modo' fapit,cum.uniuerfo exercitu pradium initurum: uerum copias fuas di# ftribuetinturmas magnas,6Cmuftas,ó(Sinbuncmodum nos tentabinEtfire fiftentes fortiter turmamunamuicerimus, afteramamp; recentem nobis oppo# net tamdiu,doneclaborantes deficiamus,iIlisftrenuèpugnantibus,Haude# nim fic Temiris copiæ funt comparatç,ut,ubiad pradium uentumfuerit, fta# tim in fugam abeant : uerum etiam in fuganobis meliores funt, amp;nbsp;facilius in unum coihguntur difperfi, magna uirtutis edentes opera » Cenfeo itaqj non obuiam eundum effe Temiris exercitui 1 uerum melius SC utihus mihi ui# detur, u t eum fubfequamur, per montes quam proxime iemper infiantes, e# iusep exercitum lædentes,ubicunqp occafio fe dederit ♦ Hinc apparebit a' po# pulationibus eum cohibiium iri, dum nos ei ufque incubuerimus, nullibi fubmo#

A fubmoti'Iongius.Neccn'am fatis frumendacqunere poten epromde conuw Ills iuffictens décrit. Vbi autem tn hoftilem uenerimus fcgtonem,f€quutt Te miris exercitiimjibi demum maims conferemus cum hofte cupiete redire do inum.Heccumperegtflet Praimcs,rcliqui duces pedibus inhac fententiam ibant. AtPatasitestalemexorfus eftorationem: Multitudehoftibus excri# citus,quantum intelligo,uobis terrorem infert.Verum 06 uos noftis, multi«« tudinem inconditamnihilianiuelmomentihaberc, fi uirtusci opponatur.’ Scitis Xerxem Darij filium, regem Perfarff, copias quatas in Europam tran fiens,fecumadduxerit, 06 propemoduperemptusabieritjnifi Mardinus pc riculumfubftetiflet,indicaflet ei mortem imminere,nifi confeftim rediret Su fa. Etiambauduosfugit, ut Alexander deuinoregiDarioregnS ademerir, ipfum^interfecerit.PIurimos audiuiflè reor, paucam Turcorum manum fæ pe' firenuc rem geflifle, magnat fortitudinis opera patraffe, Et nos frequen«« ter in Europa probantes »Gallos amp;nbsp;Pannones,genres earum, quas orbis ha«« betjgenerofilTimasin fugam coniecimus.Quapropter ne nos contempferis, amp;^ nepeiores contemptiorescp,quantumad fortitudincmattinet,nos Scythis fiC Tzachatæis oftenderis : qui nunquâ gladijs rem geruntjfed Egittas amp;nbsp;üa euh emittentes,nunquamlibenti animo ad pugnam accedunt. Vt dicendi li» nem fecit rex,unus de numéro nouem ducum huiufmodi ièrmonemhabuitî Qiioniam igitur,ô rex,certum eft,ô(^ animo tuo iam fixum,ut in hoftem per^ gamus,agèthefauros tuosrccludc,ô^ difpartire cos perexercitum labo ran«« tem.Vteunt^ inde belli ceciderit alea, ff ineummodum theiauros militibus diffribueris, nobis hilucro crunt. Si uidoriae cafum inuenerimus » immenia bonorum aderit copia. Si Perfa uicerit)nonpoenitebit,quemadmodum con fulo, cumthefaurisegifle. Paiaziti tarnen perfuaderenequiuit. Hinc fer«=

B tur dux dix iff e : Ergo Temiris figaum Paiazitis numifma renet. Qiia re per?« motus,nonaudetid diftribuere per milites. Hæc quidemhadenus délibéra:« batPaiazites.Poftea proficifcens,cum nihil perficeret,peruenit Vncra Pbryt« giæ urbem.Ibi cum exerciw erat,et Temires helium promouens contra My fiam,animo agitans bello petere Prufam,regiam Paiazitis fedem ♦ Cum au«« tem appropinquaffèt Temiris exercitui, etiam ipfe caffra pofuirjfpacio inter utrcrumlt;^ caftra reheffo ftadiorum quindecim.Fama eftgt;Temirem,ut accepit in propinquo effe cum exercitu Paiazitem,uiri audaciam admodum clTc mi«« ratü,uidelicetqjtanta eeleritate ex Armenia ueniflet,SC iam ex a per to Iccum helium gereret.Cófcenfo igitur equOjprofedus eft,ct qua'm proximé potuit, ad Paiazitis caftraacceffit. Vt autem euftodias amp;nbsp;uigiliasmecnó fitum caftrok rum eft ipeculatus, cum tifu fertur dixiffe:Dignus profecto uir ille eff, ut tur^ t Diéius e^ biniconferatur, t non propter fuam uirtutem , uerum magis propter infi«- nimeA Pa^ gnemaudaciam.Attamëprxclarè fecum adum effe putabit, fi poterit incolu iazitef L« mis effugcre. Genio fuo paru dextro inftigatur, adeó planiffime infanit uir«« l^pt. illos,necrationis amplius compos eft infelix. His didis ut ffnem ftatuit, ce«« leuter in caftra fuareuerfusieft.Poftero die cum deleda manu militum nume rocirciter * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mifitSachruchumfiliumcontra Paiazitem.Qui,utac«« ^ilt;imn-ü^

cepitaduerfumfeproperarehoftem,acieminftruit in colle quodam quaff pult; noneßme.-gnæcopiamfadurus.Siniftrum cornu tenebat Dux ab Oriente.Dextrum re xanpUri gebat Dux Europe.in medio autem curabat Paiazites cum peregrinis amp;nbsp;fa Gr^co. tellitibus fuis.Sachruchus babes Tzachataidasamp; Perfarum optimales, per:« gebat agmine compoff to contra Paiazitemlnec tarnen cos circumuenire fta# tuebat,concedens ipffs abeundi,ff uenent,locuminefcilicet circumuenti ab omni parte ex defperatione, quaff ineluff,animos fumerent,amp; acrius pro falu te deinde certantes uidoriam inuenitentj primo agreff us eft Europe exercE turn. Vt autem pugna ad raultumdiei eftcxtrada,nclt;pquietema' pugnando

soquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Y A ONIC I CH AL CO N DYL AB

Paiazitis milites haberent, ibiTrybalJipnftinacfuæiiirtutismemofes, prae^ A linm ciebant magna cum formudine ÔC gloria limpetumque da ntes in Tza:» chataidas Jnfras infregerunt, magna cum uehementia prælio incumbentes« Paiazites utconipicatuseft Europium exercitumlongiusafceuedum cup« dinepugnxjilbeódueemEuropaeiexercitusreuocat,timens,ne fieiusexerts citus effet longius à monte fubmotus,ipfe ab hoftibus circumduceretur,et in periculum uit» ueniretJubebat igitur eum regredi in eum locum gt;nbsp;ubi ab iï# nitiocollocatuserat « At dux primonequaquam didro audiens fuit,ueritus rem qu» parabatur « Deinde cum rex uiolentius faeuiret,nec conuici]s a bill«: neret, paruit,acies^ reuocata eftJbi turn Tzachataides acriter inftantes oed^ debant Turcos plurimos,donee terga datent. Qui cumfugerentperfequetv tibus holiibus, etiam exercitus Afianus baud ftetit, uerum continuo fugant arripuit. Paiazites, uidens inquoitatu res fuæ effent ,confcenditequam, to«= tis'que uiribus fugit,T emires, cum prius praeconium dimififlet per caftra,ne quem de Paiazitis exercitu caperent, amp;^ admancipiorum conditionem mi4 ieramdeducerent, curauit utfpoJiatisabireliceret. Non enim faseffedui^ cebat, ut gentries fuos ad mancipiorum formam rédigèrent ♦ At Paiazites contrarium,3ntequampr»Iium iniretur,per caftra uoce pixconis nunciari iulffrat, nempe ut que meun que de T emiris miliubus fucrint nadi,eum üh;? co obtruncarcnt^ Sachfuchus igitur ut in fugani uerteraf hoftem,ram Temi!# ris copi»,qu» in caftris expedarât,iuncîlæ pugnantibus impetu ferebantur, uolentes praeuertere Paiazitis exercitum. Conuerfi itaquead populationes, maximam ualiitatem fecerein lonia amp;nbsp;Hellefponto. Vici occupa« funt plu«* rimii oppidula in defolationem migrarunt plurima, ubiqueequitibus Te«î . miris in Paiazitis regione graffantibus ♦ Interimautemhæc accidere Paia!« ziti fugiéti. Cum fugeretpernlciffimo cu«fu,fugienteminfequebanturTz3^ ? chataidesaffedantes eum capere, lam multum itineris fugiendo confecerar, ut quiuelociffimauehereturequa « Poftca cum forte ueniffetad flumen,elt;ï qua intoleranda fiti ftimulata, bibere cupiebat » Paiazites autem chiragra 6C podagragrauiffimèlaborabat » Proindeequam a potandi cupidine inhibe«« re haud potcrat« Equa igitur ut bibit, parum diffoluta, nonihil de curfus per«« nicitateremifit, adeó ut milites Temiris Paiazitc potirentur, captum que ad fuum regem traherent, In hoe prælio captus eft Mofes : ca pti funt reliqui pc«« u^omnes Paiazitis duces.Nectamenquiequam periculi paffi funtjiuiiquod ueftibus funt fpoliati. Etenim Mofes uidebaturreliquis præftantior robogt; re : proinde eum circumdudum fecum in caftris ha buit, uidumminiftrans. Paiazitisuxor inhoftiummanusuenit Prüfe» Nam incurfiohem etiam in Prufam fecer«nt,amp; gynæccum inde rapuerunt. Eleazariftliam, Paiazitis uxorem, rapientes abduxerunt ad regem. Mulfumanes, lefus, Mechmei« tes, amp;nbsp;reliqui Paiazitis lilq,in hoftfum poteftatemuenere.Qiii in Europa 0^ Afia erant, ut poterant, faluabantur ♦ Paiazitem, cum addudus effet in con«# fpedum regis,fie Temires alloquutus cft:O'infèlix,quidadeó malum tuum coegifti geniumgt;ut nos bello lacefferesCAnnon audiuifti,quód meo exerci«lt; tuimiferorum filijrefiftunt C Paiazites refpondens, inquit :Nequaquamad tantam felicitatem ueniffem, ni tu mihi négocia fecillès, cætera quoque pro«« uocatus a'gentibus Heroi noftro infeftis ♦ Verum, ait Temires, fi non adeo fublati «bi effetanimi, nunquamad iftam præcipitatus effesmiferiam. Sic namque folet numen plerunque faftuofos deprimere, ÔCadhumilem for^ tunam deqeere. Deindemifit Temires Paiazitiaccipitres,SCcanes, ÔC rêli^ quumhuiufmodiapparatum, ut qui uenatori potius,nec imperatori in holtes ducenti comparandus effet. Aiunt Paiazitem habuifle feptem millia uiiOî* rum,qui accipitrès eurarent:prætereaal«iffe canes fexics miHe.Refpondens

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;italt;ç

DE REB, rVRCICIS LIB. III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi

A ifaqueTeminPaiazKcsjinquit: Verum, ó Temires ,qui es Scytha æ’Iatro, latrocinandi'quc artem nique exerces, fan's fcio parum tibi conuenire cum canum accipiuum'que fiudio ♦ Mihiuero,qui fum natus 6C educatus ab Amurate, hho Orchahis, qui ambo reges extirere, eongruû canum SC acci^ purum ftudium. RexTemires hoc refponfo grauiterofFenfus,impofitum mulo per caftraagi lubet, propinanseummilitibus dendendum, Vtautem lam omnibus fan's ridiculo fun,rediKfïumad fe interrogauit,an etiarn fut generis 6C dta ftudia fint, quemadmodum accipitrum amp;nbsp;canum. Deinde Paiazitem in uincula coniecit ♦ Motis ponça caftris, iter in loniam 6C finitii« mam eius regionem intendit, inanimo habens ibi hybernare, Vere appetent te, in Europam profedionem parabat,quemadmodum fupra docui,ut in earn trafucóus ,uniuerfaminditionemacciperet,uflt;padHcrcuIis columnas pro^ grediens .Indein Libyam iter auertcrc,ó(:: ex Libya in fuam regionem ro dire in animum inducebat,uniuerfa ifta orbis continente impcrio fuo iunSïa, Mifitlegatos ad Byzantij regem,petens liberum tranfitum,etnaucs trireme' f que, quibus copias fuas tranimitterepoflet ; Etiarn iftam iniuriam Temires Paiazitifecit, VtcnimEleazarifilia, Paiazitisuxor, quamprac caneris ar^ dentiffimo amore compIedebatur,SC fecum in caftris femper habebat, captif ua abdudlaeftad Temirem , iuifa eft in confpedu mariti fui uinum infuude^ re.Hinc Paiazites ira accenfus,inhæcuerba prorupitiNequepaterno, neque materno tuo genere digna facis. Cum enim natus fis ex parentibus idio tis » SC inglorijs pauperibufque, baud tibi decorum cfladedturpitcr infultarere*: gumliberis,6Cuxoribus, Hoe modoetiameos qui tibi natura funtdomi# ni, probris oneras, Hæc dicens, ingentem rifum mouebat Temiri, qui ho^ minem pro ludibrio habebat, ut qui nihil fanineediceret, nee faperet, Paiac B zitis duces cum in colloquium ueniflent cumTemiris foflbribus ,eosprOgt; milTisaccendebantjdaturiimmenfamargenti uim,fi cuniculoado in cam caitrorum partem, ubi uindus afleruabatur Paiazites, emerfilTent, eu mque indeeripuiffenr.Fodientes itaqueuerfus caltra 6C tentorium, ubiin uincu^ lis erat Paiazites, tandem'queprorepentes,uififuntà euftodibus, 6C capti * Non enim intra tentorium, ubi Paiazites erat, fed extra ex cuniculo prodio runt, ubi uirierant quibus Paiazitis euftodia a Temire erat man data . Ea igitur parte ex cuniculo foiTores egrelTos 6C captos rex iuffit obtruncari,Ve^ niens autem Smyrnam, earn urbem rotis capit, Practerea areem, in litore fitam, in qua erat Romanorum præfidium, fuffódiens, penitus fubuertit. Hanc ubi occupauit, etiam a' reliquis ius belli non abftinuit ï uerum accès: dens oppida, qua fibiuidebaturaptiffimum, aggrediebatur, Vt autem ucr iamappetierat, * Rotis urbes capicbat Temires ,Hæerant circus' quot;^omißum li, ÔC intrà fcalas habebant quibus afcendebatur in muros, Etquando in fofs cß altguid fam dirigebantur, recipiebantuirosducentos feparatimpofitos, donee fingu incxcplari lirotas intrarent.Poftca ueniebant in alteram, quae ex aduerfo erat, foflæ pare Gricco. tem, fatismuniti6C tedi àrotis, Quo'cumuenilTent, fcalas confeendebant, 8C co modo capiebant urbes, Deinde rcliqui, qui erant in caftris,urbem uaP lo eingebaut, aggeres que fundebant, qui facile murum fuperarent ‘. ex qui«« bus deindemiu o facilè potiebatur,Præterea foftbres habuitTemires circiter decern mille, qui fuffoflum murum fuftentabant excclfis lignis, quæ deinde accendebant : quibus concrematis, rauri nemine impcllente procidebant: per nudata inde muro loca milites ruebant inurbem, His tribus raodis Tce mires in oppugnatione urbium utebatur, Ver ut iam illuxit, Icgati ueniunt, qui referebant Indorum regem cum magna manu aducnilTc,urbem'que Ches» riam iniolerandis malisafeciffe, etiam ad thefauros regios procedentem, e z tribute

tiïbuto amu' adempto,domum abi-jfTe ♦ Minae quoque ferebäturjndonim rty A gern nolleainph'usfcederatumefîèTemni.Hæc ut Tcmircsintellexif,terror ingens iniedus eft, ne,firedijflet legatioad regem Jndorum,ipfe exerct^ turn armaret, regt onem que hoftiliteraccedens occuparet, feinter im extern nis occupato bellis, Stmul etiamrerum humanarum conditio mentem tan*gt; gebat, quaenullo in loco fatisfirmas tutas'queres confiftere patitur^Dcin^ de grauiter ferens, Indorum legatos adeó impudenter fibi contumcliam fes^ cidè, citato agmine Cheriam properauit, Paiazitem et hhum eius fecum ue# hens, cuius paruum refpeeftum egit, Proindeinpatriam fugacuafitregio«« nem ♦ Paiazitemautem tradunt prac nimia ægritudine ægrotantem, tato finw dum efle.Hunc uitæ exitum habuit Paiazites mirabiiem turn impetuum ault;-daciarn oftendens, quocunqueperueniflet. Annis regnauit uigintiquinque, tes praeciarèin Afia Europa quegerens. Adeóautem præfradus Ä^ ternerat lius erat, ut neminem monentemfequeretur, fed fibi loli confideret, quaiv doeundumerat in hoftes» Expirauitinlonia, cumed inhybema mouiirct Temires. A t Indorum rex, de quo nunc uerba facimus, unus eft de numero nouemregum, 6cTzacbataaerexappellatur.Conftateumfuiffedegregeno-.ï uem iftorum regum, qui per MatTagetas exercitum magnum contra Temt«« rem mi fit. Qiii tranfito Araxe, 05 pleraque regionis parte, quaf fubieda eft. Temiri, fubada, domum reuerfuS en lt;nbsp;Suo imperio parent,Syena, India» QC Chyprifa, Huiusregio patetultra Taprobanem infulam,ulque in Indicum mare, in quod deferuntur Ganges,Indus, Any thines, Hydrafpes, Hydra o* (es, Hyphafis, fluufi regionis iftius maximi, Indiac autem regio mufta fup^ peditatbona,magnam'quefunditfclicilatem«fedtotiuslndiæ imperium pej« nes hune regem eft, quiprofedus ab ca regionequaefupraGangem eft, Bóa' maritimaIndiæregione, neenon a Taprobane infula, uenit ad regern Aclxm s tagiac, quacintraGangemóClndumeftfita. Qtra deinde fus ditioni adie^ da, urbem eiusregionisregni fuifedern declarauit« Exindeunius imperio uniuerfagubernaturIndia» Rexiftc,amp;quiCbatagiam regionem incolunt, Deos elTecenfent, quos colunt, Apollinem,Dianam,Iunonem'que,Dii« uerfa inter feutuntur lingual baud enim omnibus eademeft» Si quidemin plurimas difcreti gentes reguntur, abundante hominum numero turn in uw cis,cum in urbibus.Vidimas immolant equos Apollini,boues Iunoni,Dia nx pueros iam pubefcentes. Hæc facriheia frequentantur quotannis, Regio ifta producit, ut tama eft, frumentum, cuius altitudo excedit quindeeim cui* bitosregios » eadem etiamhordeo altitudo eft, fimiliteramp;Spanico, Aruiw dincis autem nauibus utentes,Humen traijciunt» Fert regio illa, fic enim Erna habet,arundinemtantae magnitudinis,ut ex ea ædificcnturnaues,quæcasï piuntmedimnos Græcosquadraginta» At genus iftud hominum, cumnoi# bis parum fit cognitum,fit ut plurima quæ de ilhs feruntur,nullam apud nos fideminueniant» Nam cum Indiaa nobis qua'mlongifflmc fubraota habitées tur, ignoratur quibus moribus, amp;nbsp;qua uidus ratione Indi utantur. Hoe ho^ minum genus cum robore plurimum præftaret antiquitus, Perfarum æ Af« iyriorum reges, qui Afiam imperio tempera bant, coluiHefama tenet* Semw ramis SC Cyrus Cambyfis filius Araxem tranfeuntes,quodam magnam bel li molem eó uerterunt;Nam Semiramis, A flyriorum regina, arma contra In^ dorum regern maximo apparatu mouens, ubi flumen fuperauit, clade fuoss rum maxima accepta,occubuit* Praeterea Cyrus filius Cambyfis,Perfarum rex, traiedoHuuiocum Maflagetis conflixit, in grauiflïmum præcipitatus eft periculum,ibiperemptusa' muliereMatra Matfagetarumregina * Te* mires, ut allatum eft »quæ feciftet Regis Indorum legatio, maxima eeleritate

IDE REB» TVRCICIS LIB« Ï Ï 1 K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$ï

A Chenam fcrccepit. Paiazitesjutfupra dedimus, in innere prît ægrîtudinc naturae debitumfoluit.MofeSjPaiazitisfiiiuSjdimiffusa'Temirejinpatriam profeefius eft regionem. Rex Tenures lit peruenit in fuam regiam, quae ad regni curam adtmebant, iùmma diligentia exequutuseft. Deinde hofti^ lianimô fumptOjbellum cum Indorum regeexprofeflb gerebat ♦ Haud muls« to póft pax inter utrumque conuenit.Temiri nati funt fili]jSachrucbus,Paian^ gutes ) à: Abdulatriphes ♦ Sachruchum filium natu maximum regno præ^ tecit. Ipfeautem amorioperam dans» totum'quehuicrcicuriofiusfemangt; cipans,mortem tandem obijt» Aiunt,Temirem libidine reliquos mortalcs longé fuperafle ♦ Namadolefceniesin confpeau fuo muheres conftuprare iubebat,ficprouocans naturam, ut SC ipfe deinde coire poftet .Quando aus« tem relidis amoribusad bellum protrudebatur, belloconfedo ad foJitam rcdibat Iibidinem,nufto modo quietiorem uitam fedatus ♦ Etiarn naturae fuaeuimfacerenon erubuit, luxuriofiorem fequutus uidus rationem, qud magis rcinenercacindulgerepoiTet, Temire deftindo » Sachruchus uircætera aequitatis ftudiofus, ÓC plerunque cumfinitimis foedera itingens, tranquillisé tatisque amatorregni gubernacula tenuit. Haud tarnenmultopóft, exces« dente e muis Sachrucho, Paiangures, Temiris filiusnatu minimus, regno potituseft« Vndeci non admodum bene cum fratribusconuenit, uerum i^ nimicniæ inter ipfos exarferunt * Vlies enim Caddufiorum regionem Ó^ Hyreaniam retinas, inimicitias fufeipiens aduerfus fratrem Abdulatriphem, cum eo beftumgerebat ♦ Paiangures adueniens, regionem eiadimebat, ÓC is« pfumcaptumincarceremmißt,Mortuo deindePaiangure, ad regni modes« ramen euaftt Tzokies.Cumhocaffinitarem iungens Mpaimpures, units de numero nouem regum, 06 conuerfus regnum occupauin Oppreffis enim Sf B occupatis Semarchandæ rebus, contradis etiarn Indorum auxiUjs, bello pés« tijt Tzokiem Paianguris filium. TZokies adducens Scytlias, A(ryriorum'lt;! queregioni impetans, contra fratrem Paiangurem bellum mouit.In hoc beR lo uidor extitit, SC Semarchandam in ditionem accepit, Nee mul to póft, in belli focietatem adhibito uno de numero nouem regum, amp;nbsp;regia fede m Breze Aflyriorumurbe opulenta conftituta, bello heeftebat Leucarix Dus« cemf etiarnSamachiamurbem, Carailucis regiam , oppugnabat. Tabreze autem fertur urbs eftè magna,amp; opibus florenti(rima,etiam omnes Afiæ urs# bes, extra Semarchandam,opum acceffu,ó^ reliqua felicitate antecedere nofcitur, Vermiculos alitea regio exquibus fericumproduciturpulcherri« mum , quodlongèpræftat eiferico quodSamachia luppeditat. Fert quos« que Crinizin ifto nomine uermiculum, qui purpureum eolorem admiratios« ne dignum tribuit ueftibus, exfilis autem ex ferico contextis. Abundat aus« tem regio Perfis, quos Atzamios iiocant. Qiiotquot enim Atzamiorum Perfarum lingua utuntur,omnes hiPerfæ funt, amp;nbsp;Perfarum linguam in u« lü habend IncoluntTabrezem, Cagrinum, Ó^Nigetiam ,urbes opulentas, in AftyriorumS^ Medorum regione fitas* Samachiaautem,cuius finis eft uerfus Armeniam,urbs perhibetur opulenta amp;^populofa» Ex filiaTzokijs, quæmatrimonioiundafuitCaraifuphi,natuseftThanifasTzokiisnepos,ôi! Caraifuphis filius» Is Pagdatiam Babyloncm rexit, 6^ Aftÿriorum regio nemiure belli poffïdens,Trabezen fuo imperio addidit. Arma idem Mpas« impuris filio intulit, profedus contra Artzinganim urbem : earn oppugna« tionecæpit, Armeniam,quaeiacetintraEuphratem, infuam ditionem res« degit.HincTzokqsfilioprofedoaSemarchanda, Babyloncm oppugna# batUpfumadeuntempraïliouicit.Exinde Babyloncm capicns,ó^ contra Tabrezem exercitum ducens, cum illo bellumgeftit. Chafancs quidem LongusScenderis,qui Artzingamin tenebat gt;nbsp;nepos exiftens, Ód ex familia c ? Carailucijs

54 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;la ON ICI C H A LC 0 NDYL AE

Carailucfssregnum Armenië adeptus efat,adiutusab Carailuds filijs, qui A-una'cumillocóprofccii crant « Hi cum à regeTzanifa Caraifuphis filio,Sas« macbiægrauiffima obfidione premérentur, rescp eorurnadmodumlubricae effent,preeibus aggreffi funt Mpaimpurein,ut irrucret in Medix regionem» Qtn'facile,quod petiLiere,impetrarunt.Nam in Mediam irrupit.Qiiirumor ut perhtus eft ad Tzanifam, obfidione urbem, abfcedens,foluit, itercp flexit aduerfus M paimpurcm, partim quidem regionê eius in ditionem accipiens, partim ueró uafrans Mendefios, Aedines, Sarchancs, Sc Ailontes Paiazitis regionem occuparunt,iuflu Temiris, SC in fuam finguli redibant regionem. Cbafanes cernens fibipotentiam effe maximam, Armeniam amp;C Tzapnidas, fubegit,SC pacem,intercedente affinit3te,cum Colcbidis rege fecit»

OST TEMiRiS inCheriamprofedioncm,refusfifio^ï Srum Paiazitis natu rnaximus,conciliatis fibi proccribus

*'^g”* ’Q“^^‘^ patrisJanuismeruerant,accitis etiam quot^ quotpotuit j3ercgrinis,regnum occupauit. Nam Parâzf ^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tinati funtfilij,Idus,Mulfumancs,Mofes,Mechmetcs»‘ lefus minor, Öi^ Muftaphas ♦ lefus igitur ubi primum ia Afiam ucnerat,poftTemiris difceffumin Cheriam du^? eens fecum peregrinorum cohortes, ÔC optimos quofcp, qui Temiris euaièlt;ï rat manus,Pruiam regni federn inuafit,et cam obtinuit« Alia unîuerfam,quæ in poteftatem ucnerat, magiftratus munrjs firmauit : Óf in E uropa m tranigreP , Pus,brein cum Græcorû regno,etiam Europæ imperium nadus eft, Europas ducêdedit,quifibiadeamremuidebataptiffimus,Mulfumanescumexerci ö tuegreffus Byzantio, belluindicitlefu, Cumautem Muffumanes bcllicarû rerum peritiffimus Iongèhaberetur,óf adipfum aduolarent ex Europaoptigt; miquicp5C pcrcgiini,qui ibifedes habebant, proficifccbatur,perEuropam uniuerfam peragrans,et in ditionem accipiens,] du abfcnte,SC moras in A fia ucdcnte,His ita geftis, tranfuedus in Afiam,munitus cxercitu quem in Eui* ropaconfcripferat,hoftilianimo pergitcontra fratrem fuum lefum, inbidem tempus in Cappadociaagentem, Quia Sinopij principes auxiiiabatur ei, óf rcliquiprincipumfocij fubfidio ucniebant.Collatis autemed loei fignis, pii gnans cum fratre,SC eum in fugaconijciens,maxima exercitus partem in præ lio ftrauit,Icfus uiuus in manusuenit,Qiiem,cum regno præfuiffetannis qua tuor,trucidauit. Is igitur a Mulfumane peremptus, in hune modum mortem obiit,Vt primû Mulfumancs rcgnarecoepit, Mofesqui dimiffus eratà rege Temire,mari aduehebatur ad patriam regionem. Adueniens autc ad Homi^î risfîlios,Mulfumanisboftes,quia ibeia arma contulerant cum lefu, accedes quoep Sinopem Ôf Caftmonem,ôf hinc in Daciam, tranfmiffo Euxino poto, perueniens,ad colloquiû cum Myrxa Daciæ præfedo uenit.inter cætera ta#= lis erat Mofis petitio: Si eius auxilo adiutus rex crearetur, fe daturû ei reddit tus magnos in Europaiamp;f aftîgnaturum regionem non modicâ, Eratenirn Græcorû Jioftis.PrætereaByzantij filium Myrxæ fufceperunt,promïferûtqj fehuitôf Mulfumaniregnumtraclituros.Myrxasquidem Mofenbenignè nbsp;'

lubenti^ animo excipiebat,eicp uidum 2C neceflaria promptiffimè fuppedi tabatlcidéquoqî exercitû dedit.Cûaût undicp ad hune côfluerent ex Europa quotquot infenfi crant Mulfumani (aberat enim in Afia agens iquia no fatis digne ab ipfo tradarentur,expeditionem iumpfit ce traita ne, affumptis quot quoi côuenerant, Habuit amp;nbsp;Dacorû exercitû magnû,cum prius -TainS coj û duçem fibi cÔciliaffet.His copiés inftrudus,Europa fubegit,ct Adrianopo^

A hm,quae regni fedcs cß,,pfcdus, ibi rex dcclaiatiis eft. Hui'canimus erat etia contra fratrem in A nam exercitus moucre,AIuIfunianes haud interim focor^ die ob noxius crat,uerum feit in a bat A iplcjUt fratrem pra:ueniret,traijciendo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{(

copias int Afia Hocunum uidebaturutrigj confultiffimü,quafi alterius cl* ' fet «idor,qui prior in alterius regionem uenidc^et præhû comififret,nec ex*î ^‘^gt;^«1'0' pedaret donee frater accederet.TraijciensitacpByzantiûuenit.Cumautem P'””« ci familiaritas interceffiffet cum rege,qui ea temperate Byzantium tenebaf, uxorem ducit regis neptem fannij T untoriæ filiâ, cum antea matrimonium cótraxiffet cum nepte regis Græcorû Muifumancs,Paiazitis filius ; Tran 15* greffas aut Byzantium,bellû fratri inferebauMofes ubiaccepita regeGræs« corû,MulfumancmByzantiumadueniffe,continue!acceffîtlquemut ibidem prehendit, cxireByzantio,Sd in Europa uerfari non permifit, Mulfumanes copias quam potuit maximas traduxit ex Afia in Byzantioru regionem: cas# ßriseppofitis, fratrem accedentem expedauit « Deinde cum acies utrincp in*! Orudfæ ftetiffcnt,præliûatroxexoritur.MofeshabcbatDacos,TrybaIlos,et, Stepanum,Eîeazari filium.His in acre mngebantur Turci,qui ex Europa tie nerant. Legationem mifitadStepanum Byzantius rex, fuadens ut inftruda acie crat ad regem meliorem A æquiorem Mofe Mofes cnim cetera mole, Hus A intolcrandus foeijs,Ainiram præceps erat.Stepanus exercitu in ordi nes explicato,utpadus cratcumGraecorurcge,A Mulfumane,turpitcr traf fugitByzantium * Alofes cum occipcret præliû aduerfus fratrem, Afianum exercitum infugam comprit,fugientem^ perfequutus eft.Muifumanes fe uictum fimuJans, retro ferebat gradum, Byzantiû feßinans« Cum autem uc* niffetad urbem, confilium cæpit multo generofiffimum.Nam habens fecum uircscircitGrquingcntos,concurfctibusetiamaliisquibufdam,urbisfoffun jj ingreffus efi.Pratre autem occupato perfecutione A cæde hofiium,in eius ca Erairrucreßatuit.Qtiod A fecittcafirisep potitus efl,Eos qui prælio nonine tcrfucrât,aut fuga in caflra fercceperant,occidit omnes. Deinde cum a' perfeï# quutionchoflium^ etedereuerius Mofes procederetad caflra gt;nbsp;cognouit ea capta cflcJllicoigitur fuga fibi cófuluit,exercitum^deferuit* Alius autalio, ubi fe tutiffimum fore iudicabat,feduló diffugiebat,Qtuda cotinudad ipfum propcrabat Muïfumanc,cumcp utregêadorabantiA quócunep pergeret,fe^, quebant. Jn bûc modû fc resMulfumanis habebat,circa Epiros efi fortiffimc, omniü, quo s fciam, aduerfus fratrem fuit dimicaffet f Proteclus hinc AJna* nopolim regni fedem,rcgnü, imperiuep ordinauit, qua tutiffîmû A firmifftgt;, mum fibifore eÓfidebat.Mofes uenit in regionem Iflro adiacentem,A con^ uerfatus cum Myrdano Daciçrecflore,cû quo antea interucneratfamiliaritasgt;. moratus cfl fuxea Aemü,alium ex alio fub inde loet mutans. Mulfumanes fe ignauiae A ebrictati corrupendu dabat, Proindc res fortitcr geflæ ufep mie nuebanf, Duces quoep ei indigaabant,utqui nihil fani,ncc fibi,ncc alijs con fuleret.Nec admodu ei curx erat,quó Turcoru exercitus paulatim adfratrem dflaberet’. Vbi primü regni gubernacula accepit, Græcis Thermam, Zetue nim,et uniuerfam Afiac maritima regionem reflituiüSpcm de fe prçbebat,ut qui paratus effet ijs donare quæcunqi uoluiffent,quafi id praeftareiam poffen ÊegatiGræcorû ad eum mittebanf, confulentes, ne fe totum luxuriæ A uoe luptatidedat,quafiiamfitpIanèfecurus,A in portu nauiget,quafi nihil perte culiamplius,quantumadrcgnum attinct,afratrefitmetuendum, At furdo narrabant fabulam.Miatutinum A uefpertinum tempus iungebat potando, pixbibcnsoptimatibus fuis, Reuolutusinfomnü,ubiprimum erat expere fedus,folitam.pctandi cofuetudmem itcrabat.Perttu'quodam tem pore cum phiala manibus tenerct,et ceruus in caflra penetraffet,in ijs obambularet, tue mufluantibus militibus propter cerui in caflra aduentum, interrogationem

fcciffc, Niim phhlam in comibus geftet : quod fi cfi, hac redimam» Quaiv 4 do ebrictati ÖC crapulænon operam dabatMuIfumanesjeratquidembeni«« gnus et iequus,corpore finnusjpugnandi que in boites impetunulli poitpo# nendus«Mofes nice uerfa irae imperare nequibat. Veru'm pracceps in earn a# gcbatur:quicquidea didaifet^facerc non cundans.Qiii igitur cum parafletco pias baud conténendas,defcendit in campü,prglio aggreiïurus Mulfumane« Chafanes peregrinorüduxjamp;f Brenezes quipraceratEuropacis equitibus,có tinuo defciuerut ad Mofen transfugictes, Mulfumanes ut cognouit peregri nos defeciflè,SC confugilTeadhoftilem exercitü,redia Byzantin fugiens congt; tenditianimo agitansgt;Græcis Byzantij regnS tradere,ut hinc in Afiam trani# greiTuSjAfiae res comodius adoriatur* Cum autem buiufmodi animo uolue^ ree fententiam,cognitus eft a Turcis in uia,quæ Byzantin fert.Turci itaque, qui ibi habitabanijcolledi in unu,caeperuntMulfumanem uiuum.captum ab duxere ad Mofen, Ifto munere cum honorarc affectantes. Mofes fratré illico' necauit,Turcos,quifratremcomprehenderant, comprehenfum ad feaddugt; xcrant,omnes cum liberis 8d uxoribus, adeo^cum uniuerfa familia igne ere mauit, dicens eos impia commiffiTe. Merito' igitur,cum rcgi fuo uiolentas in tul erint manus,has poenas fceleris luiffe commitTi. Ipfe recepit regnum, 8C in Afiam tranfiens,eam formam Afiae rebus induxit,quac uidebatur Afixre* gnum firmiffimum 6C tutiffimum effeeffura.Deinde abijt,Afiarelt(ffa,itatuês obfidionecingere Byzantium, Thermo hoftiles exercitusadmouit.Try bal lorum duci beïlum intulit,ex regione eius frequenter praedas agens,amp; Spen# deroben metropolim obfidione premens ♦ Is erat Stepanus, EicazariPÏadi^ cis uxoris frater, cui BuIco nomen erat, V t Eleazarus uitam fini) t,principatü ipfearripuit. 6C pro principe fe geffit,Paiaziti itrenue operam nauans,quan^ docunque eius auxilium imploraffèt, Stepanus cum foret in eo prælio, quod » propterßyzantiumcommittebatur,defecitä Mofe,0!^ ad fratremeius tranfr fugit.Hacrei indignitateiritatus Mofes, urbem Stepani exercitu circumfclt;: dit,rcgionem^grauiterpopulationibus uaftauit, Vt autem oppugnatum ilt;^ uit ByzantiS,muitum iuuabatur agens ferensep quaccunep ex regione potuif fet,Fabricansnaues öiStriremes,terramari^ iter faciebat,Græci implentes naues0^ triremes,quæinpromptuerant,naualibus copi)s præliumnaualc commiferunt,duce Emanuelo,notho regis Ioannis filio,cum hoftibus: et ex copradio Græci exceffere uidores, HicEmanuelus regis filius cum prüden tia 6C militari feientia facile omnesanteiret, turn temporis Græcos ifta uido riacôtentosefleiubet:ipfe^plurima præfulgebat gloria, Hanc eius gloriam cum baud aequo animo ferret regis fra ter, Emanuel um in carcerem duci iulTitî quiannis adhucuixitfeptemSCdccemcum liberis fuis.Mofes cum parum profperèfuccefliifet nauale prælium,accedens per Epirum, Byzanti) regioni populando moleftus erat:grauiterquocpTherma,quam obfidione ci nxerat, affligebattetiarn cum TrybalJis beïlum gerens,Paxautcm interceiferat cum TurcorS in Afia ducibusiproindenonhoftilia patiebantur a' Mofe,plerunlt;p inEuropaætatemagebat,Græci,cumfatofundusefretMulfumanes,filium eius Orchanc accer lentes,oppofueruneMofi hoftem. Poftea miferunt Ther mam ad Pogdanum ÄT ad alios Turcos,qui ibi ftipendia faciebant, rogantes ut auxilio effent Orchani procedenti in Europam,ut cam occuparet,Puer qui dem Orchanes uiro Turco ex Afia oriundo committebatur,cætera non igno bili,parum tamenfido.PaIapanûcumnominant,Orchanes uenit Thermamï indetranfitaMacedonia, Berrhoen uenit', SC inregionemfinitimam. Cum autem ad ipfum accurrerent Turci ,qui ea loca tenebant, profeduseftin Tbeffaliam, Mofes utaccepit Mulfumanis filium Orchanem regnum fi^ bi parare, S^ in Tbeffaliam pergere,proditionem pucro per Palapanum fubi* ornat.

DE REB. TVRCICIS LIB. I I L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57

j^ A omat. Pabpanum enim iubebat Mofes, utfibi figaificaret ubi pncrcnm fuis uerfareturjói deinde accèdent! cumtraderct.Palapanus quidem Orcha nis itinera óf locainquibusmorabaturjfenipei indicabat, Aïonebat qua agt;' ' diredeberetjUtpueriim per proditionemcapcret. Orebanescumluisman’ nebatin monte,qui Theflàliæ imminct. Eó cum accefftflet Mofes, utindi#: catum eratà Paiapano, puerum unium capit, cxcrcitum'que trucidauit. pogt; ßea in Pogdam regionem proketus, earn fuæ ditionis fecit : óf cum Græcis intentusinomnes occafionesjfummauibcllum gerebat. At Grxet bello abftinebant prorfus.Iefus j qui natu minimus erat ftliorum Paiazitis,ad Grae:? cos fe recipiens, Chriftianam reiigionemafTumpfit: nee multo poft ad fupe:« ros migrauit ♦ Alecbmetes Mofis frater,quem quoque genucrat Paiazites, ubi primtim ca mant cm attigit, quæ rebus gerendis idonca fuit, cum exer^ citucx Caramanta profedus »Turcos folicitabat, utfibi fubfidio uenuent inacquirendoregno. Cumigiturultrócitroquelegatiablegarentur,neenon Graeciauxilium poUiccrentur adregnum capiendum, Afiæ imperium na# dus effreum optimus quifqueindignareturpropterMofis uiolcntiam óf ty# rannidem » amp;nbsp;adiungerentur Mechmetiaduenientt .Atque in bunc modum Afiac imperio potitus,etiam in Europam expeditionem parabat. Hunc qui# dem, régnante Mulfumane, Mofes óf lefus, quibus educandi pueri nego# cium datum erat, ne refcifcerent fratres,ubinam puer aleretur, anxij ut ca# peretur óf necaretur, artifrei cutdam chordarum faciendarum tradiderunc Prüfte, utartificium id addifcerct, Poftmodym cum iam per actatem res i# pfastradareppft^t,abijtad Caramanum Alunrim.Hinc profedus,titan# tcalïgnificauimus, Afiæ imperio facilepotitus eft , adiutantibus Carama# no,Aalijs Afiaequibufdam ducibus. Tranfgreffus Byzantium,ineoüo# 2 quium cum Graecorumrege uenit. Deinde cum utrinque fe iuramenti reli# gione, quantum fatis erat, deuinxiftent, profedioneminftituitad Try baf# lorum TItraciæ que principem : ut ad hunc in colloquium adhibitus, copias ab co acciperet: quibus fubnixus, fratribellum inferret. Vt rumore allatum eft ad M ofen, fratrem quant ocyflimè in Aftam traiecilTe, obuiam proceflit, magnoinftrudus exercitu. Et cum alicubi regionen» quandam tfanfnent,iux ta eius regionis oppidum in fratrem incidit. Accingebatur itaque ad pu# gn3mgt;ordinesque cxphcabat,ófinftrudoagmincMcchm€tes contra fra# tremibat. Cum autem in confpedum uenifTet uterque exercitus,hic quidem per Aftam itermetiens, alter ex Europaadueniens, collatis ftgnis præfium inibât.Exercitus Aftanus baud diu ftetit.Verùm terga dans,fugiebat.Meeh ir.ctes, chordarumfaciendarum artifex, confugitad Halem,óf incolumis feruatus eft Byzanti] : ubi quoque cxercitus ab cæde faluatus eft, Hine rece# ptisanimis ,dcnudin Aftam traqceredecernunt,pugnaturi cum Mofe pro# pteralias res.Neemulto temporeinteriedo,conlcriptum Aftanûexercitum Graeci in Europam tranfportabant.Mofen in Aftam tranfgredihaudftnebât Graeci, qui occupauerant traiedum.Præftdio etiam tenebant Hellefpotum, templum in Propontide fitum. Mechmetes,ut copias fuas ttaduxit in A# fiam, récita ad Try ballos iter maturauit, ut inde exercitum compararet, quæ praefentinegocioin primis commodumiudicabat, óf cum fratre prælq a# learncxperiretur ♦ Mofes præbj cupidus , uenit inregionemquæfupra Ac# mum eft. Panij didam,in qua,quiapra?cclferat montem, inuenit fratrem. Vt fenfit fratrem acccderc,et iam in proximo eiTe,aciem exornat,óf præliû capcf ,fit,moxcp in fugamagitur.Qui fügten? properabatadTrybalIorum ducem. Cum autem ibiuerfaretur,mifttlcgationemad optimates Turcoru,ctad Cha fanem,Brenezem, Amuratpm^, ut foUcitaret corn animos ad defedionem.

At hi defedionis fermoncni primo abnuebant : ueriim tandem ipfi inter fefe A defetflionis confilia capiunt.HincBrenezesiuafpóte transfugiebatad Meeh jnetemgt;trahens fecum Turcorum proceres, 8C filios ,necnon Chafanem cum optimis quibufep depcregrinorü cohorte, Cumiam acceiTifTent copixM ech metihaudpœnitendæ,quibus fretus prachj fortunam cum fratre facile tenta* re pollet, aflumpto Try ballorum principe, contra fratrem pergere, SC præl tj poteftatemfacereinftituit,MofesigiturjutMechmetis confilium impedw ret, ne facilèin Europam tranfire, earn que fui iuris facere pollet, ducens fe* cum uniuerfum Europæ exercitum, amp;nbsp;lanuæ milites »exceptis his qui ad Mechmetem concellcrant,in Eryforumregioneconfedit,Ibi Mechmetes in expeditionem egrelTus, caftra locauit, Vt autem appropinquauit Mo fis caftris, copias in aciem eduxit. Smiftrum cornu tenebat Tryballorumdux. Dextro praceratBrenezeSjCurnfilqs fuis, Secum enim in caftris habebat ft* Iios,qui ipfi nati erant,AgathenjBaramumgt;HaliemjBeicemjóó Iefum,Poft^ quamaSt ÔC Mofes aciem fuaminftruxit,accedens omnia explorabatÄ ubi fibi opportunilTimum uidcbatur,ftetit: ÖCubique fuis præfens erat, Ibi turn Chafanes peregrinorum dux,qui defciuerata' Mofc,equo uedlus adMo fis exercitum, uoce quam potuit maxima exclamauit, peregrinos appelIansJ O' fift),quid cuncftamini,aut quid differtis continuo abire ad regem ueftrum, uirum ex genere Otomanidarum ortum, 6C iuftilfimum amp;nbsp;acquilTimum, qui’ que omnes fui generis principes uirtute anteceduf Verum miferi mane* tis,contumelrjs afieclia uiro ,lt;]ui nee fibi, necamicis quiequam falutarepro* fpicerepoteft f Hæc quidem clamantem, 0^ ad aciem feftinantem audiuit Rex. Quidam autem refpondens, inquit: O' rex,non afpicis Chafanem pc* regrinorum ducem, quem in maximo penes te honore habuifti j incitarepe* regrinos ad defedionemf Quæubiaduertit Mofes parari,non amplius fuos 8 continuit,uerùm immittens eos, ipfequeequo ealcaria fubdens, ferebatur in Chafanem,uteum proderet, currebatqueplenisamp; effufis habenis. Chaß* nes ut accepit Mofem contra fe fumma celeritate niti, fiC ipfe adhibita fefti* nationefummaaufugit.Mofesacerrimcinfequutus,,utfugientem eftinde* ptus, gladio eum peremit,efupernisiäum inferens.Minifterautem Cha* ianis, ut dominum fuum uidit necatum, iam'que Mechmetem iterum libra*

, reiduminChafanem, Chafane fubtrado, librantisidummanumabfcidit gladio, Qiii, ut cognouitmanumfibipr«cifam, propere in caftra redijt, Vt milites uiderunt eum elfemutilatum, ibant ad Mechmetem, Mofes autem coprjsiamomnibusnudatus,cumnihilefficerepoftet,celeri fuga in Dacix regionem abire feftinabat, Mechmetes ubi primum ad ipfum exercitus cóuo Ïarant, rebus que iampotitus effet, ftatuit continuo fratrem fuga fibi confu* Icntem perfequi, Eum aegrurn unamanufugientem,amp;^inpaluftri locofecon dentem deprehenderunt, Deprehenfumadduxerunt ad fratrem:qui illico eum nccauit,guttureiuslaqueofrangens, Mechmetes cum iam regnum ef* fet nadlus, amp;nbsp;ad id parandum fibi in primis utiJem fuilTeGræcorum opcram cognouilïèt, regionem amplam fuæfinitimamTryballorûduci donauit. Po ftea exercitibus miffts Daciam euaftabat. ad quem pacempetitum legatos mi fitDaciæprinceps, promittens fe tributumregi penfurumquantumcunque imperalTet, Pax ea conditione data eft.Cum Græcis Mechmeti perpétua ami citi a fuit, quapropter Emanuel Byzatij rex cum inPoIopónefum ucniffèt,Jfth mum murocinxit:ÖC Peloponncfios,ubiIfthmummuro circundediftet,ac* cerfiuit.Ifthmus uniuerfam Peloponefum,ut in infulæ formam redigatur,co* cludit, extendês fe a' mari in mare, quo Ipacio colligit quadragintaduo ftadia. Eoloci Ifthmia celebrate Graeci conf«euerunt.Extendtt fe ab «rbe Corintho

DE REB, TVRCICIS LIB. I I I I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T9

Aadftadiauigintiquinque.lfihmumautem accedence cum hoflilibus copijs XerxeDarij filio conua Athenienfcs,niuro complexe funt Pdoponndibarüs cereuolcntes barbarum PeloponnefiaccefiTu. Polka etiam luHinianusJiof« raanorumImperator, muro Pdoponnduminduftt. Emanuel igiturcum pax intcrcefliüctcum Mcchmete/Parazitis fillo,in Peloponnefum ucnlcns, Iratrem Pdoponnefopraefecit, Ifthmumcp murofirmauit undiquaquCjSC tri butum imperauit Peloponnefiis,quo Ißhmum defendcre poflct.Edixlt ut o* mnes in Uthmo conuenn ent: qui edido parentes,conuenére: congregati que murumex£ruxere,cumquilibetprofe fedulófuum opus exequeretur. V^# bi autem ad finem dedudum dt aedificium illud gt;nbsp;Pdoponneü duces capit: qui longo tempore regionemtenentes, parere recufabant Græcorum duci^ bus, mliquando Öt^ipforum ibi quoqueuevtereturutilitas. Ca pros fecum Byzantium ducebat, interim diligent! euftodiaPdoponnefios circundans; Captos quidem duces fecumtrahens,abibat Pcloponncfo. Mechmetesu^ bi ad regnum pro motus eft, fuccedente tempore expeditionem fumpfit con traHmaelemSinopx principem. Amicus emm ÖC focius fuit Mofis,cuius opereenixe Moles adlutuseftinbello, quodgelTit cum fratreMechmete. Mittens itaque Ifmael legatos, quibus mandarat, ut dicerent, fc paratum elle xris redditus omnes Mechmeti, nominetributiaffignare, fifecumpas« cemfeciffet. Hæc enim regio Afix fola,quodfciam,æs profert. Cum b ^ûî^raerisredditus tradidilkt Mechmeti, bellum pace commutatum eft. Tandem difcordia inter ipfumÔc^ Venetosexarfît,quaimpulfus ,Vcnetis bellumindicit,propterregionem quæIoniumfpedat î cuimiffîsexercitie: bus uaftitatem maximam inducebat. Venetilegatismidis,ut nihil æqui Impetrare potuerunt, animos quoque in id bellum fumma ui intenderunt.

BÄpparet gentem iftam admodumedèuetuftam, 06 nobiles lones fortitudi^ ne 06 generofó fpiritulongo intcruallo poft fe reliquiffc. Habitauerunt antk quitus regionem uergentem ad dnumlonicum, 06 ab Jllyrico in Italiam cxis currentem . Antiqui eos Enetos nuncupabant : poftmodum Veneti didi funt, Profedi autem ex Epiro, partim uoluntate, partim necedîta te fubadi, ut quorum regio uaftataedè^, ut in maiorefecurita te edent in pofterum ,in^ fulam quandam paruam Ô6 paluftrem,diftantem ab continente quindccim fta dijs, æ-dihcq s occupare datuerunt .Initium ædificandi fadum eft a paucis V c netis in unumcolledis. Deinde accedère quoque finitimi Epiro, bellis gragt; uiter diuexati ■ Vrbs autem dia ufque incrementum fumebat ædificq s 56 les? gibus,cumEpirotac pluriminon cedarentco conflucre, Crefcebatquidem caciuitas mirum in modum difciplinæ fanc'titate, cum eb accurrerent pluris; mi bonis legibus enutriti, 66 plurimi uirorum Epirotarum iiluftres eb ad^ uolarent» Practerea fiquis patriafortunis que omnibus pulfus ui hoftili erat, hucgredus dirigebat. Vrbsilla,incredibile didueft, qua'mbreuiopibus creuerit,06 difciplina,MultiGræci66Romani,neenonalii uiri darilfimo genereexorti,Inpatriaufihaudfatis profperafortuna, autab ciuibuspulfi, autabhoftibus exadi, in hanc urbem congregabantur, filij exiftentes uiro^ turn illuftrium, qui regebant regionem haud infrugiferam ♦ Hi quidem par^ dm in Ioniam,06Gracciam,partimuerb in Italiam pulfi, in iftam ciuitatem fe recipientes,fccurius habitabant.Cum autem ca fit urbs emporium célébré,as» nimumad iecere ad mercaturam necedarib.Qiiia continentem non attingunr, nee corum fruduum,quos continens profert,ipfis copia futurerata. Proinde mcrito mercaturæ operam dederunt,ut necedaria mari fubueherent , Cumep quilibetfedulb mercibus permutadis incuberct, breui incredibilé potetiam fiblpeperere.yrbcm bafilicarum 66 domorS,neenon temploró ma'gmheen-i lia

tia condecoiarunt.Tnïemes extruxere non modicas,et mufiimcntis fe com^ A muntere firmifTimis» Deinde ambitione mott, naualia praelia committebant cumijs quilongè latecpnauali gloria corufeare uidebantur« Etiam hi quorö poeëtia man maxima craGmetuebâtVenetorûlaceiTerearmaîadcômagnahis acceiTerat potentia. Regionem autemhaudinfrugiferamjquaïnauigantiafi# nu uerfus Ionium à finiftraeftjamp;f urbes opulentasfubcgeruntufqueadmarc Aegaeum.Huius portus omnes in poteftatem redigentes, Corcyram uniuer fam in ditionemaccepcrunt. CaepcruntEuboeam,óiS Cretam,PeIoponnefi^ urbes. Cum claffe «enerunt in Syriam:fubigentescp Cyrenen urbern,magna müitaris uirtutis fada defignabant,ubilt;p cum barbaris prælia naualia facien tes,amp;^ mare uniuerfumjquod eft intra Herculis columnas, perdomantes ♦ Ez tiamjpugnabant fortiter contraeos quierant in Europa, amp;nbsp;fibiadmodum potentes uidebanturmecoratione dignumputö, quódnonadnauigarunt 1# taliæ,nec:fibi fubieceruntRauennam,urbem opulcntam,principchuius de/ tundo 4 Qtiia non folebant contra eiufdem gentis óf corporis hommes bel/ kim mouere, fed contra alienigcnas arma ferebant. Arma etiam arripuerunt contra Graecos, quos nauali prælio uicerunt, eorumtp metropoJim lubege/ runt,cum plurimi Occidentales ipiisadiungerentur. Copias cum ducerent aducrfusGrxcos,Epironon abfiinucre, uerum regionem eitis non modi/ cam Sf optimam fuæ ditioni iunxere, Vrbemquoque fuam munitiffimam præftitcre,cum earn amp;nbsp;nauali pedeftri^ potentia auxilTent^ Difeordiæ ipfis intercelTerant cum Epiri ducibus.Proinde id bellum Jongius durauit ♦ Opi/ bus excellentesjCiuitatem fuam magnamreddiderunt opum acceffu. Præte/ rea Pondheem maximum Romanu, Italia Roma^pulfum ab regebarbaro rum, ad pontificats et imperiS reduxerStjUido barbaro nauali prælio.Etiam aduerfus Ianuenfes,qui regiones quafdam ifihic óf maritima haîiæ oram te/ nere uidebantur, bello petcntes,plurima militaris uirtutis feda edebantjplc/ runeppugnis naualibus uidoriamobtinentes. Atlanuenfes bcllumaducr/ fus Venetos fumentes, propemodum horum urbem in deditionem accepe/ runt, nauibus óf triremibus adnauigantes, óf eorum portum occupantes,in grelTi eo loei ubi Clizoe fiue æftuarium eft, Vrbs Venetorum ft ta eft eó loei, ubilacusmagnusuifitur, quilongus ftadi]s quingentis regionem Eridano finitimam attingit, Eridanus enim Italic Huuius magnus eft. Óf naues ibi in mardexponit,Hac igitur lanuenfium naues ingreffie in portum, Clizoenoc cuparunt,óf diripuerunt. Quo fado,legatos in urbem ire iußerunt. Ciues au tem cum in ancipiti hçrerent difcrimine,nec fatis,quid Ecerent,fcirent,refpo dcrunt fe paratos effe fecere qug impcraftent Ianuenfesï6f earn reipubl icac for mam amplexuros, quam ipfi praeicripfiirentJuiïcrunt quotp lanuenfes petc re quæ uenent,quafi ea promptiflimè daturiJanuenfes ut intellexerunr Vene torum refponfum,magis in fpempotiundæ urbiserigebantur.Proindeini moderate,nuUa urbis uerecundia inhibiti,relpondent,fepetere,utliccat urbe tres dies continuos diripcrc.Lcgatiin urbem reuerfijpetitionemlanuénfium cxponunt,Senatus populus^ ira percitus propter tam infolcntcm óf immo/ deratampetitionem, naues, quotquotpotuerSf, continuo'militibus implend naues'que foluentes,in lacum feruntur, His obuiam pergunt lanuenfes,con/ feftim que in lacu nauakpradium commiferunt, in quo penes Venetos uido ria fuit,Hine cum hoftes terga datent, cclericp fuga feftinarent in Clizoen,co tinuó Veneti adducentes unam de numero fuarü nauium maximam,eam de/ merferut,ubi portus anguftilTimus erattóf fuos portus ohftruéres,fame Jamt enfesinClizoecÓftitutosexpugnarenitebant. Tentabantoblcffifofsâquâ ex Eridano in porta uenit, conantcs per fodere eum t cce^fi quomodo pofient naues in EridanS impelkre ; fed opus iftud baud abfolucre potuerunt ♦ Pata/

DÈ REB» TVRCÏCIS LIB» Ï Ï11' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^i

^ un Dux Veneti’s infeftusjanuenfes iniftoprælioadiuuit.Fameigifurdölt;: m«ï',dedidere felanuenfès Veneti's, ut (ecum pro arbitno fuoagerepuEt qUi demheïe turpiflimé penerunt,nccnuncfatisdignè tradati,ut inpofterunl modeftiae memores eflènt.His in hunc modum peradiis, uim belli contra Ia«» nuenfium urbem uertere.Cum autem ubi*^ uicflorijs naualibus darefcerent, 6^ mirabilcm fi bi ubiep potentiam parafent, amp;nbsp;etiam ahos man, quod cam regionemanuit,prohiberent,acciditutlanuenfiüurbs in maximamdeuok uereturcalamitatem, ut quaï naualibus praclijs nihil amplius efficere pofletj poftea' etiam Patauq principem uiti funt, urbem eius obfidione prementes » Deindeaddudiin Epirum,eamconftantius fibifubijcere moliebantur,ut fibi confifmarent continentis imperium » Et cum antea imperium quoddam in regione Epiri eiTent nadi, amp;nbsp;Tarmftum urbem opibus florentem fuo do^ minioadijcienteSjregionemprætcrgreiR funt, cum odiomcolæurbis incita/ rentur aduerfus fuos principes.Cum Patauium in poteftatem uenilTet,etiam Carariorum è familia Duxcontra eos infurrexit, contra quem hoftilianimo procedentes, urbes non paucas Italiæ Ó^ Liguriae fubegere « Verona quoqj in ditionem redegerunt, hue Scalanorum, uel Scaligerorum urbem opulent tamgt;expulfa ClimaziorumprincipS Emilia« Captæfunt Vincentia,Brixia, urbes opibus SC claritate reliquis Italiæ oppidis haudinferiores « Pofthæc bellum ipfis fuit cum Liguriæ principe,quodquidem ad multos extradum eft annos» Is aUtem princeps originem trahit ex Emilia Mariangclorum, ÔC MedioEno præfuit » Vrbs hæc ftudqs belli, ÔC reliqua felicitate Italiæ urbes longeexuperabat:ô^ cumfîtpopuloE, antiquiflima elfe crédit, nèc unquâad uerE fortunaeffeuEm,exquo condiraeft. Herumfemper ftudtjs beHiamp;'ari? morum præparatione excel! uilTe confiât. Cum autem fît mediterranea,diiia t a ® mariIanuenfîumftadijsfexcentis«SitaFftpropeGalIiam,quæSabaudiano/ minatur » Fluuius urbem dirimit, qui in refincmefiùnditur iuxtaPabiam urbem«Tefînes redit in Eridanum, prope Placentiam urbem magnam.Qiio autem Eridanus fluat, iam ante indicauimus. FamiIiæ,Mariangelorû pro/ ceres tali ex caulE in principals McdioIannefernSif inreliquam Ligunam alledi funt » Draco ex monte in urbem uadens, magnam ftragem honunum, qui ad operas amp;nbsp;aJagros pergebant,EcerenoncefEbatimulierem tarnen nul Ern,utaiunt,Iædebat,Viris tarnen longo tempore infeftus erat uaßando.Plu ftmiquolt;pbeftiam illamutinterficerent,contraeamibant iuerum nihil pro/ ficientes,extrema quæcp patiebantur. Tandem Mariangelus MariangelorS Etniliç princeps,nationeßritänus,miniftrumfuum ÄS femetipfum armatura, qnæ totum corpus tegeret, armans, obuiam beluæprocelTit« Aliniftrum igi/ turcum beluauorarer, 8C medium in rictu portarct,nec cum in iliademittere, uel euo mere poftet, fecuri belug caput amputauit. Draco in hunc modum pe tijdciuitascp liberata ab ifta beftia, a qua fubinde oppugnabatur, Mariange/ Ium ducem elegit, ÔC cotra hoftes ire iuftit, ut qui uirum bonum amp;^ fortem fe cxhibuilTet.Nec multo pôft,utfîbi Mediolanenfem piincipatucoftabilircr, ^ eines obedirent, fatellites,quos corporis fuicuftodes efteuoluit', delegit. Quo régnante, generationedemûquarta póftprincipatusin Philippumde/ uenitjcum quo Venen bellum gerebant,créantes ad id duces uiros bonos,öi wiagnam regionem gubernantes« Primo quidem Carmiola ducem fecerunt, quemoppofueruntprincipiMedioIanenfî.Vbiautemintellexerunr, cum re/ gionem prüdere,amp; colludere cum Mediolani duce,captum inïerfecerunt.Ët ^°^^ AA ^'’’^^*^C“m cognomine Sphortiam, Ducem in locum occifî fubroga runt«Ivlagnis quoqj honoribus eum affecerunt,cum etiam antea gloria multi prælulgerct, glt; non modicas Liguriæ urbes fubijccrct. Imperium continent tisadmagnampotentiamproduxiuVtautemltalia in partes abierit,quidam f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y ene tos,

«a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£ A 0 N I C 1 C H A L C 0 N D Y L AE '

Vcnctos qui dem Ligures fequuti, in fequentibus, ut omnia cotigcrintjCnar A rabo.Redeo nunc ad Venetorumurbcm,que utramep fortunam experta eft. Veneti igitur ckgetunt ad id bcllum gerendum duces rei militaris peritia in* fignes,ut fupra docui, inter quos Carmiolam impenfius fauentem rebus Du cis Mediohni, captum necarunt, quia eum fibi infidias ftruerc cognitum ha* bebat.Sphortiam accitum in locum interfedi ducem fubftituere.Maniftflu arbitror effe omnibus, Venetos pracclarisfacinoribus ubiep editis,mille an* nis ufosprofpero return fucceftu , plurimum gloriacper uniuerfamltaliam apud omnes ténuité, Quod autem ciuitatem fuam ita regnauerint, ut inuio* lata QC intadaa' feditionib. fuerit iemper, decens totius urbisadminiftratio, quam breuibus nunc defcribam,in caufla ftiit. Olim Demoeratia iftam dui^ tatem gubernabatjpopulusq? fimul cum his qui in magiftratu ^ofiti erat, qua ftbi confuhifsimum uidebatur,ciuitatcm modcrabant ,Poftea cum ad opera populates finguliauocarent,nec ociumamplius,quando ita res monuilTent, inunum conueniendiamp;^ confultandi fupcreftet, optimos quoflt;j ifticurç pre feccrunr,uel forti,uel fuffragio,ele(ftioncm comittentes Jn hunc modum rei* public» forma ex Demoeratia in Ariftocratiamutataeft.Ex co inde tempo* re ciuitas ilia pulchrè adminiftrat3,maximam fibi potentia peperit. Habens fenatum,quern magnum uocant,in quo diebus odo ocium agunt. His fena* tus oppidis fufftagio intercedente principes ftatuit, Etiam urbis magiftatus idem fenatus decernit. Legcautfancitur, in hue fenatum licerc ei ingredi qui natus fitannos uigintiquatuôr, æ fenatoris fiue patricius fit, necaliqua cauf* faextet,qu»abfenatu eum exekidat. SuntaGtuiri bis mille,qui calcules fe* tuntjamp;f unkierfi imperij magiftratus eligunt.Ducem fiue principem fibieum conftituöt,qui apud cos ex omni numero optimus habetur. Hic duos ponit , calculos, quos,cuicuncp uolucrit parti, adderc poteft» Princeps ille manet in ® primis a fenatoribus honoratus.Is inregali aula habitans,ui(ftumhabetduHi ptus, quos facit, ab his qui uniuerf» ciuitati præfident, capit. Adfunt ei uiri confiliarij fex,focij eius exiftentes,amp; in partem curarû principatus adhibent; qui menfib Jenis cuolutis,dignitatem deponunt. Poft fenatu magnum alius fenatus eft,qui uocatorum dicitur,qui uiris conftat trecentis. Hunc fenatum créant in magno fenatu, allegentes qui prudentia prgftarc uident.Senaws aSt uocatorum de bello Sf pace legationibus^ cófultat. Et ei,quodcunqp üifum fueritifti fenatui, ciuitas tota paret:6C infententiam,quamdederit,manibus pedibus^ uniuerfa ciuitas uadit. Criminibus capitalibusuiros praefecere decern,qui accufcnf,amp;r puniant, His licet manus principi inijcerc, amp;nbsp;ad necS trahere: nee eft qui aufiteius rei cauflam inquirere.fic enim ordinatû eft.et ere antur ut delinquentcs feriant.Siue in ciuitatem,fiu^ in priuatum quisquid co* miferit, decem uiri fi cognoucrint, de eo fuppliciüm fumunt.Sunt SC alq iudi ces,qui in reliquis ius dicunt,quidam urbani,quidam peregrini. His prçpo* fuerunt magiftratu quadraginta uirorum, ad quos fententias fuper puniendis fontibus tranfmittant, ut difpiciant,num ^ ipfis fententi» optime babere ui* deantur. Si fententiae difplicuerint, amp;nbsp;ipfi inter fe diffènferint,negociü totum ad uocatorü fenatu referf. Hei c fentêti» multa diligentia cxcuCiunf,amp; tandc ' ad fine ducunt Sunt SC alt] magiftratus plurimi in euftodiacoparati Junt qui* bus negotiû ciuitatis comifTum eft in eos qui defeóione aliquâ fiue tumuliÖ notfiu cócitant.Sunt fîC rcrum uonaliü, at cp adeó totius fori pçfîdes.Alij prac* fident uedligalibus rcrum, alij funt tributoru amp;nbsp;ciuitatis reddituum exado* res.Qtiidam præpofiti funt ueóïigalibus amp;nbsp;redditibus,ad quos uniuerf» ci* uitatis opes f:phori defcrunt.Magiftratus bic conftat uiris »täte amp;nbsp;honorib. grauiffimis,quiperuniuerfamuitamiftum magiftratum retinent. Qinadif* ficile uidetur accepta amp;^ expêfa ciuitatis,quid expendat 0^ quid fup€rfit,quo* tannis '

DE REB, TVRCICIS LIB* UM, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^

■* Iannis eôputarCjSir fingula in rationes referre. Ex his fibidiicc capninf jquan«’ do is quircrû potitur, mortuus fuel it. Qiri ad primum dignitatis locum ciio t?hfuerint,ad ilium tandemhonorem promouentur.Thefaiirosatqj totius ur*: bis opes QC redditus infpiciuntj6C tutantur.Eorum officium eftsubi magiftra turn hunc inierint,confuhationibus cum principeuacare, amp;nbsp;cum codem lega tiones principumregumtprelationes audire, Poteftas totius ciuitatis penes hosefttSi^reueraprincipatum gubernant. Ciuitas ifta duobus omnes Italic urbcs antccedit : uidehcet domorum magnificentia, S^ ædificiorum, quæ in mari edificata funt,apparatu,ExcelIit amp;nbsp;opulentia,quæ penes eines eft,Nam cum fît mercaturac SC negociationibus idonca,hr ut incolac plurimas hinc col ligant opes, Exornata eft Cadem urbs pulchra nauium ftatione, quæ intra ur#: bem fîta eft,pulcherrima ctamoeni{fimauifu,inftru(fîa triremibus,nauibuscp alijsplurimis.Copiofusibieft apparatus in promptuarmamentorû amp;aliorS quænaucspofîulant. Spacium occupâtqüinlt;pftadiorum, Viri complûtes quotidiehuc comeant opérantes feduló,ut quead naues pertinent,non defînt. Quotannis uiros duös eligunt primarios* quifiationi illi præhciunf, ut ea, quæ ad ipfam fpedant, fedulo procurent. Equorum nullus in ifta urbe ufus« Pedeftri itinere utuntur in congrelfibus mutuis.Nauigiorü ufüs apud eos fre quenseft, eSmare tranfeatper domos. Praeterea urbs tota tegulis intcgitgt;nec jdlis moenibus cingit. Magiftratus,quos urbib,in Italig cótinente amp;nbsp;in ma# ritima ipforum regione fîtis decernunt, plerunque per eos qui in magiftratu funt,efficiût. Vbihireueffî fiierint,poenas dâteorûquæ inique in magiftratu collocati’egerunt. Ducem,quem exercitibus continentis proponunt, non in digenamaut einem créât,ueritiut conciliais mihtumanimis,innouationcm aliquam moliretur contra principatu,return^ fumma in pericuin ueniiet.Na# ualibus copijscumnopoffintdareimpcratoremperegrinujunum dcfuocor pore dcligunt, qui naualia praclia capeflat,cum ad beHigerandu prodeunt.Se paratim quotannis decem triremes mittunt inlonium amp;f Aegeum mare,pro# pternauesquæin AegyptSSC in Libyamerciugratia^ficifcunt per Ocea^^ num Ö^ Euxinö mare. Mare hoe repurganta piratis, quos arcentes ubicun qï in eos incidcrint, foris morant per integrum annum, expédiantes donee de# ccmaliæ fubmittantur.Quæ fi uenerint,Iiberatæ priores maris cufiodia,do# mumremeant. Ciuitas ifta mittit triremes, quas ciues emunt/petitû merecs, in AIexandriam,Syriam, Tanaim, Britannica s infulas,6d in Aphricam.Hæ funt numéro uigintiduæ, quæ magnitudine diflèrunt à relïquis, ut quæ ad merces capiendas extrudæ fini, Soient a«t,itaenim côfuetudo tenet, cum fin gulfs nauibus patriciorum filq ad merces Coparandas proficifei mercede con dudi, Opes acquifînerunt Veneti plurimas cum bellum,gercrentaduerfus Mediolani Ducem,bonorû,quç ciues poffidebant,introduira decimatione, propter hanc ciuibus annuü,quafi debiti perfolntionem, ordinamntrcdditü: promittentesquæcurw^accepîflèntciuesinufum belli,corumterfiapartem fingulis annis ciues fingulos recepturos»Hic redditus ad liberos amp;nbsp;nepotes redit. Quidam hos redditus paruo precio redimut ab ijs qui pauperem apud ^pfos uitam agunt, Ciuitas ifta plane felix eft,Hæc cum iam à primordio bo nis legibus effet fundafa,euenit ut nullus repertus fît,qui feditionem aliquam nouarum return cupidus,in ea excitare conatus fit,præter Baimundum ado# lefcentem opulcntiffi'mum,qui precio alliciens multitudinem,reipublfce fta turn innouare parabat.lnquem prodeuntem adregiamftipatumturba bomt num maxima, qui eum dominufuum amp;nbsp;urbis dedarabant ,mulicr detedo quodalapidem iaciens,eum trucidauft, atqp cd loei feditiofus uita finijt.De^ inceps nullus alius, qui idem moliret, inuentus eft,cum ciuitas fumma epe, ncidmalicótingatjprgcaucfc foïcatJMechmctesigiturPaiazitisfilius ,cum f » bellum

«4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LAO NI CI CH AL'C-OND Y-L Afi-

belïitm Venctis indiceref, triremes^ quæ fempcr binæin propirgiiaculls o ï'antjimpIeuef5t,6C redta nauigarütin HellefpontG, duce Petto famihæ Lauf danorunn,qui in expeditione contra lanuenfcs admirabilem claritatem rebus fortitergents, fibi parauerat. Hic ubi cum naufbah HellefpontS aduenifièr» «regtoneCalIiopol is uelaexpâdensjprçliû hauduolêtt animo inire m animu induxerat.Pax enimadhuc uigoremfuü obtinerc,nec dumfeedera uiolata cP leuidebant.EratpraetcreaafenatuiniimperatüjUtdefenderct potius,necpri orprachum exordircuVifumenim eft Venetis nóhoftiliafacere,neurbesiï* pforum in Mechmetis regione quas habebant,aliqmd mah a Turcis pa teren tur 4 Hæ aut fitte erant in regione iquæ lom'um fpec^at, ÔC in Aegaro man^Se^ natus igitur Venetorö mandatum huiufmodi fuo Duci dederat,ut non prior arma inferretinec laceficns,ucnim laceffitus præliûhocciperet. Vt uenit in Hel lefpontQ,necmultum ab Afianaues Harent, CalJiopoIis dux no amplius fe# rendos effe Vcnc(osgt;qui exaperto contumeJijsóó miurijs certarenuQuodß« Kus Duel's cfamiliaPhofcariorSab Decemuiris captusin grauifiimä ncccl^ fitatem uenerit, quafi feditionis auctor, SC nouaru rei u appetensZuerum quæ^ Hi one habita,nullum inuenire crimen potufiTe. Adolefcentêquidem euafib* feillatu crimen.Ex qua re no mediocris Igtitia oborta eft. Ipfccp doinu redijt. Deinde iteru captus eft,cum interfeciflet uitum, qui crimen ^ditionis ei im^» pegcrat, Vnde in Creta moral i coadus eft, Tandern cum denuo proditionis reus ftcretgt;Decemuiri ciuitatis cum accerfentes, cum omnia ten tarent, nee ul ïo modo crimen paté ret, remiffus eft in Cretâmec multo póft ibidem ui ta do ceftit.Dux igitur Calliopolis uenics in régis regionem,0^ in naualc eins, na lies militib. impkuit : 6C ducens triremes uigintiquinque, ahas^ naues cir^ citer odu3ginta,regia clafle Venetis, quos contra proccdebat,terrorem inijce re nitebat.Hi quidê fublatis nauiüarmamentis,progreflfi funt Periconifum, nihil metuêtes hoftem. Nauis Peloponnefiaca relinqucbat a tergo, quia po^ ftremoadducenda eratiquç, cum regia triremis appropinquaffet, accerfebac. Duxaöt Venetorumfublatofigno earnfequi,necpriorèinhoftemincurfio nem facere iubebat, Peloponnefiaca triremis dux, cum putaret fe iulTnm iits ruere in hoftem,amp;r propter eandem rem fignum effe datum,impciû in régis na item fecit,camcpdemergit,ReIiqug barbarorS naues cum aducrtercnt,a'parte aduerfa occçptum prælium,amp; ipiç ad praclium fe conuertebant,Feftinant^ impetü in Peloponnefiaca nauem dantes,refiftcre fortitci.Veneti utuiderunt quod parabat,uidclicet claflem hoftilem incurfare in Peloponnefiacam trire mem,ipfi quoep ad naualeccrtamenaccingebanturJnterim dum ferueret piçs’ hum, nauigabantper omneshoflium naues, quafda demergentes profundo, quafdä remis ad litus agentes. Veneti in hunc raodum uidoria potiti funt,ca pientes naues barbaricas tredecim,plerafcp tn uacuas.Nam Turci,ubi fenfes« rantnaues,in quibus erât,iamcapiendas,inmarefeabiiciebant,ôfin terra ena tabant, Eodem tempore cum armis urgerent Veneti Mechmetem, Lampia«lt; fcum obfidendo in ditionemacceperunttibiep prefidio relido,domum teuer fi funt.Veneti diicem ilium,qui prælia fecunda côtra barbaros feccrat, reuera fum capitis aceufabant.Crimini dabatur,qgt; prior præter ius amp;nbsp;æquû,6C pro ter magiftratus imperia,prælium impftet,feedera^ fregiflet, Cum in hunc mo dum capitis anquireref, crimine abfolutus eft, ut qui praclium haud prior in^ cepiftet, Nee temporemulto interpofito,Iegationes ultrócitro^miflac, inter utrofep pacem ido federe fanxerunt. Mechmetes quidem,qucmadmodu ac cepimus mod o, erga Venetosaffedus erat.Grçcis ueró eratperep familiaris, cosep colere cüpiebat in omnibus, quxcunqp petijffent haud grauatim largfi lt;nbsp;éndo.Familiaritatis autem eius cauflagt;quam nunc dabimus,erat,Muftaph^s ’ unus enumerofiliorüPaiazitis,imitatus Moknftatrem, ad Sinopij ducemgt;

DE REB. TVRCÏCIS LIB. UIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«f^

^ qui hoftis ent AIcchmctisjpcrucnicnsjiuramcnti religione intcrpofifa,fc iigt; uicem amicos SC hofpites in poftciu fore confirmabant. Deinde cum legates mififlètad Daciæ Ducem3amp; amiccab eo foretacccptusjpoHicereturt^ le ipfi fuppetiaslatmu in rcgno,quod aucret, acquire do, in t Afiamabire decreuit. f ^Hjift Cumin AfialogotemporemoratusefTetjhabensfecum uirostrccêtos,haud gunt^ ^4» ceffabatambire Turcorüoptimüquenq^jSCaddefcclioncm pellicerc.Cum cmm. res parum fuccederet,angebatur maxime. Nam Mechmetes aequitatis aman tiffimus eratjóó egregie optimales Turcorum colere noraf,moribuscp erat tra quillus ÓC placidus.Hic dicebat, Mullapha baud Iegitimügt;ucrum fiippofitu elle Paiazitis filiü,ut qui nuUojuel paruo iudicio patré ÔC fratres repræfenta^ ret.Filium Paiazitis Âluftaphamexcefltfseèuiuis, feep Muftaphæ ueri Wij Paiazitis mortem accepiflêa uiro integerrimo SC iuitidimo, qui fibi earn pro certo nSciarit.Muftapbas, cum coeptis paru fuccederet,abtjt ex Dacia : amp;^ res fuas meliorc ftatu fore credebat,fi fe contuliffèt ad Græcos, fie in medio Me!? chmetis regno conftitutus.Iracûdo itaep animo,relida Dacia,per Thraciam contendebat Thermam, quæ urbs eft GraecorCiJbi ueniês in colloquiü cum Graccorö duce,amp;f urbe ingrelTuSjCaptus eft. Mechmetes ubi refciuit fratrem fuum perueni{reThermam,cófeftimomnimora pofita,Tbermafumma celo ritateadhibita,^fedus eft iaftumpto^ exercitu,ftatrem quærebatapudGræ^ cos.DuxGræcorû,quiTbcrmâregebat,nunciûadByzâti]regemireiubef, ut di cat,quid egerit cum Muftapha î narraret quoqj, adueniftè Mechmetem, ^ poftularefibi dedi Aluftapham, ut fratrem fuppofititium, 8C fui generis maculam. Rex miflb legato,paduminijt cum Mechmete, quo itibebat Mu ftapha in uincula dare, nee quo^ indeabire ipfum pateret ; pads hoc iurifiu* randt' religione himarunt. M uftaphâ igitur una cum Smyrna DuceZunaite,

® qui cumeo Thermamaduenerat, acceuerat^ belli contra Mechmetem adiii tor, in arce Epidauri in carcerê dedere uindos . Graeci temporelongo eos in uinculis aftèruarunt.Poftea dudi funt in Imbrum QC Lemnum,ubi quoep in carcerecaptiuidelituereufcpad Mechmetis obitum. CumigiturGraecihac in re morem geffifsentMechmeti,SC quafi gratia retuliftèntin carcere conden tes Muftapha,accidit ut in pofteruquaceunep uellenf,facileapud regem Mcf# chmetem impetrarent. Tune quidê cum experirent regis fauoré Graeci,lógo tempore admodu féliciter rebus funt ufi. Peloponnefo earn induxere forma, quam comodifttma foreiudicabât.Emanuelus habuit filios,loanne feniore, quern Graecis rege dédit : Ändronieü æ Theodora : præterea Conftantinû, I)cmetriu,ô(SThomam,Ioanni feniori ,qui reliquis uir melior elle apparebaf, regnS eomifit. Eidem uxorê dédit ex ItaliaMonpherariç pr/ncipis filiâ,mo^ ribus quidê pracditâoptimis,ceterûformainiberali.Diademateigiturcaput ftÜj cingcs,eurn regem 06 pontificé Grçcorû elfe iuffît.V xorem,quâ ex It alla petierat,nô perinde ob formæ turpitudinê amabat.Proinde ncc cohabitabat, gt;nec etiâ Veneris fœdus cûeainibat, tantûmulieris obrepferat fafiidiô, Mus« lier aduertens fe marito elfe inuifamadmodû,nauêcûlcfndit,6c ad genere 4?^ pinquos fe recepit.Ipfe intérim matrimonio fibi iunxit Sarmatiç principis îi# îiam.Hic quidem in iftum modu affeêlus regno praefuit.Andronico aût im^= perio regendâ c6ceflîtThermâ,qui uir tute poftloannê fecundus inter fifios re gioscrat.Cumaliquantotêporefuperuixiiret,in elephantiafim incidinThers: mam quoip, ut quæ no amplius retineri poftet, propter res ciuitatis admodu accifas,Venetis uendidit.Cum igitur iudicaret eauenditionem tum fibi cum urbi expedire,paruo prccioaccepto,eamVenetis tradidit. Andronicus aüt45i^ feeftus ad fratrê in Pc!opóncfum,nictü in Mâtinea Laconiç habuif.Morbus cö indies inualefceret, tandeuita fundus eft.Theodorü, g defundi qqdihus erat,mifitadfratrêTheodorGf’orphyrogenitn,ute5Pclopónefi fucceftbrere linqueret.QuêfufcepitjóC ut fratris ÖC neceftarij ftlmapud fedetinuit.§ mor^ f j tuo,

I,io,qiieadmodûcoucnerat,fucceffît inPelopónefiadminiftrattonê^HicubL A impenopotitusclt,uxoreaccepit ex Italia,ÊliâMalteftç Duel's AIarchie,q formgucnuftatCjamp;r rejigs mulierS dotib,admodu pftabat.Poftea cu odiu,de bine dtfcordiæ id matrimoniu inuafliflct, odio,quo uxorejpfcqucbat,permo tus,adNazargoru Schema migrate flatmt,Cum aut iam ammo hxG efleCjNa«» 2:aræor5fufciperehabitû,accerfiuitfratrê,utci régnai tribueret,opes ^.Ver3 baud multo póft uolûtatê mutauit, cû eu optimi quicp ab ifto inftituto dehors« tarent,nec eum ad banc ui'tæ forma tra fire finerent. Senior Theodorus non tu 1 erat ftlios ex Rhainerq fifiaJuerum nati funt ei filq nothi.Nam duxit uxorem AthenarGprincipis filia,quæoes fui feculi formofasanteire dicebat. Rhaii« nerius hie Corinthi amp;f AthenarGprinceps extitit ♦ Bœotiæ qqj impcrauit,S0 uftp in Thefialiä^iceflitJmperiG hoc modo na óns eft. Cum contra Græcos ficinftiganic Romano P5tifice,expedionêfumerêtGaIIietVcneti,tum etia Neapchtani, qui Regis erât,necno TyrrhenorG8ClanuenfiGuiripotentifl/5* mi.pfedi funt, ut Peloponnefum 6f reliquâ Gracciafubigcrent» Et Pelopó#^ neiurn quids cacteri in ditione redegere. A t f anuenfes qui erât de familia Zalt;« cbariaiG,ca:pcrGt Achaiâ dC Elidis partem maxima, occuparGt 6C PylG, nec no Meienes regionem baud paruâ,utetiâ in Laconia irrumperent. Mediteri» raneam regionem Peloponnefi, obtinuere Græci Peloponefiaci, Vniuerfam maritima Pcloponefi oramcapientes tenuernt Ceitiberi occidentales, nec no ahj quida lanuenfes ÔC Tyrrheni, Rhainerius cum ab Florentiaucniretin ex peditionem hanc (erat enim ortus ex familiaAzeolorG) Atticam ÔC Bœotiâ, utantè dixi,in ditionem accepit.Nadus eft 5gt;C PhocenfiS regionis plcratpXi gutes,Euboiam Jongis temporib.retro carpcrantiquipermifetunt Venetis, certisconditiontb,ó^paó:isininfuIaafcendete.PofthaïcpauIatim progreiïi, Euboia uniuerfam occuparunt,cum interceiTiflent difeordiæ inter Venetos et 9 Ligures. Regionem iftâ ÖC redditus quia placcbant,V eneti adhuc habent có ditionib,öf paóïis iifdem,quibus in earn infulâ peruenerunCquæ qiiidem bö na fïdecoIuerunt.Rhainerius,CeItiberi,Gallicp,quotquot befto Græcos la^ ceftebat,Iongo tempore demum poft Venetos Ôd Ligures in iftâ regionem appulifle indent. Rhainerius ^epaduena exiftens,affÏnitateiuncftacumLigu ribus,quiEuboiâtcnebant,Protbymi cuiufdâfiliam uxorem fibiaffociauit* Hine regionê earn occupans,etiâ Corinthû fubeginPeloponefum quolt;p iub iieereanimo agitabat, Poftea cum ad ipfum ueniret frater Græcorum régis Theodorus,inter fe affinitatem fecerunt,Nam uxorem dedit TheodoroDuci fiba fuam,quæ formæ elegantia omnes antecedebat,Corinthumcp,ubi mor«« tuus eflet, ei coceflit.Promiferatem Rhainerius, ut dotis nomine, ubipnmG ipfe defundus fuerit,Corinthumaccipiat.FiIia fuam altera defpondit Caro^ lo Acarnaniae ^ Aetoliæ principi, Duces regionis illius priores pertinebat ad regem Parthenopes,quç nunc Neapolis uocaturi.Cumahnitimis Sf uieb nis gentibus expeUerent fuis fedibus,ducedcfiitutae, CephaUenia, Zacyn^ thus,óf Echinades infulæ ad iftum regem conuerfæ, præièdG Ôf principem nbsp;nbsp;.

ab eo acceperunt, Venerât iam olim óf abj præfedi Sf principes in infulas i^ ftas. JbitGCarolusilledefamiliaFoencratorGappellatushabuitfecG uiros fpedatæ uirtutis, Rhofum,GyidG,Myleiarefem,Et cG Ccphalleniae moras ' traherêt,animGinEpirG intendeiGtîadiûdiscpEpirotis,regionê quêhabebet fubiedâ,inditionemacceperut :paulatimepetiâ Acarnania inditionêuenit. Albani nientes ab Epidamno,Sf ad Orientempperantes,TheflàIiam,ôf me diterraneæ Macedoniæ pl etatp gt;nbsp;Argyropolichnä Sf Caftoriâ dominio fuo addiderGt.Aduenientes deinde in Tbeflàliâ,urbes inter fe funt partiti,regio nemcp,ut g paftores effent,nec ullo in loco fixas fedes habetêt, depafceban t. Pofiqua aut in Acarnania peruenere,Acarnaniç principe id pcrmittcntc,etiâ cam regionem pecorib, depafeendâ obiecere. Poftea conuenit inter ipfos,ut infidias intenderctGræcis^utcuncp tarne res ceddiffet «Et fanèDuci Ifaacio,

^ qui iienatû^fedius erat, Albani uenientes infidias (truCt duce Spata. QiiijCS fo retuirimpiger,amp; ad omnia audaXjpIurimS fuis eo teporeaudaciaÔif fortitudine ^Fuit,Ducê Ifaaciu eôlocicôfecerût. Hinc côtinndincurfionê in regioné eins fa cistes,eâ fubegerc,uiroscp qfcûcp in agris deprchéderSt, cæpereuiuos. Poftea obfidêtes Arten Acamaniæ urbê,haud ceflarût priusg earn occupaflent, HanC rcgionêfubigentes,haudabftinebâtaboccidentali3regione,quâmiris modis euaftabât,nun$ geti fetradêtes.His motiprincipes Neapolitan!,abCorcyra in fula pergêtes (inlulâ em iftâ ea tepeftate Parthenopes reges tenebât/SC copias côtrahêtes ^ficifeebant cotra Acarnaniâ,ut Albanos ex fua regioe deturbarêr, amp;nbsp;Artê Acamanie urbë capta recuperarenQuiaduenientes, Arten obfederût, beJIicas^ machinas muro admouerût,ut urbé ui caperêt,Spatas AI banorûdux baud intra mœnia fe cotinebat, fed extra urbë obâ bulâs côfulebat Albanis, qs inunûcodegerat,ut feproprefequerentadpfens periculû. Qiioimpigrèfado, opprimât fubito ftalorfi exercitûoppugnationi intentû. quos in fugâ côpellût, plurimis partim necatis,partim captis. Socius QC auxiliaris aderat in eoplioPri aJupas AetoIiæprincepsTrybaIlus,afFinis Spatçduci Artç.lnbûcmodûSpa txi AcarnaniS occuparût, poftea Carolus cum^ncifeeret ab infulis cum fuis fo cijs,necnoalijs gbufdäq in focietatébelli uenerât,ofîcnfi Albaner3 tyrannidc, regionéAcamanie fubegerût.Prçterea eripuerût Aetoliâ Izaulo regenti Dro^s mænorôurbéôCÂetoIiâJmperiû Aetoliæantea penes ThomâPrialupæ Try ballifiliû fuit,et hoc padoin fzaulûpuenit.Cum adiuuaretPrialupas Spatâ,et Albanos in beUo^dgeftûeft cûItalis,Artemmetropolim Acarnanigobfiden tibus, euenit ut in eo plio captiui côplures, g generis elaritate excellebât admo dû,inmanus uenirét. inter captiuos hos extititetf zaulus egrege optimatûlqui adolefcés regis Parthenopes nûcupabat. forma eratIiberali,6C,quantSad mo«? resattinet,æquus Sëplacidus.HûccumpIurimisaltjs captiuûtrahes Prialupas domû, ut mancipiû tradauitîeosep in euftodia afferuauibmoratus in regia,uolés eos^pinquisreftituere,accepta pecunia,fi uenirét fuosredcptü.VxorPrialupg adoleicenté uifum amare coepit.Erat em iftius mulicris ingeniü,ut priust^ pete retur,peteret uiros, præ intéperatia cui obnoxia erat.Cû igitur ftupri cófuctudi nécüadoIefcétehabuilTet,amore ardés Ö^ furens cüadolefcéteinfidias marito fubornat?Mulier adolefcente ducit in cubiculü, in q quiefcere folitus erat Pria kipas duxîibi^,adiuuâs adoIefcentémuIier,Prialupas occifus eft,etipfead im perq gubernacula afcendit. Cü aüt fibi tyrannidem ad eö modu paranct,ncmini nifi mulisri Foli placebat» At ultio baud multo póft Prialupa inuenit, g filius elt; ius erat,patris nomé gcrés,natus ex ifta uxore.Qiii cum properaret ad regéMo fem,petésauxili« S^ ptçfidiS cotra Carols Acarnaniç principé,uteâ regioné in poteftaté redigerct,captus cft,oculi^eius eruti funt.Regionéurbis loannitarS nemofubeginPetijt enim Carolsfibi ducé:cuiubi primS urbis adminiftratio eft cômiflà, bellS fortiter admodS fuftinuit.RegnS hoc,cS priusTry bailors fo ret,adfzaulSetCaroIS ducé, inhSemodS defcendinCS utrag, teneret imitima Archeloi regioné, q ea tépeftate Aetus uocabat, SC Angclopolicbna ufep Nau paâS,quæ eft ercgioneAchaiæ, fuoimperioadmouit.Qui principals admini^f ftrauiteS ufqjres fuçincremétafumerét,pacc beHocpnuüiducS cedereuTandé cübellis,qug aduerfus finit!mosgcffit,plurimü glorie fibi pcpcriflet,duxit,ut fupradocuimus, AthenarS ScCorinthi principis filiS.Huic duci natus eft filius nothus. nâex Euboideuxoreftirpsuirilishaud nata eft. Nomenfilrj nothi erat Antonius, Huic teftaméto religt BoeotiS, et Thebas urbé,na Corinthus celfec fatgeneroTheodoro,regisfratri.VrbéAthenas,qpriusCeItiberorSeratfnâÔ(Z hac tenuere Iberi)fibi fubqciens, tandé Venetis religt,Tilius Antonius a pâtre accepit Bœotiç regnS .nâ reliqua PhocéfiS regio et Lebadia uenerat in potefta té Paiazitis,quas fuo dominioadi5xit,ut fupra' memorauimus. Antonius cotra yenetosbeilSmouibóCAthenasfumma diligêuacxercitibuscircSfedit.Vcne f 4 tiaegrè

tl aegrèferebanturbem fuam obfidioncpremt. parant igitur earnobfidionc fol 4 uere* Etcum ftatuiflent hoftili animo proficifet contra Thebas,exercitü cx Lu^ boia quantu potuere cóparanint, ncc no reliqua quae ad inftruendü exerciiC at* tinent, coIlegerSnEtab EnboiarediamouêtinBoeotiâjSC cotraurbcm.Antogt; niiis utaccepit Vendos cotra fe cü excrcitu pergerCjfuos induas turmas partit, qiias locat in uia per qua Venetos 5gt;C Euboienfes iter faóuros copertu habebat. Vna pofuit in fronte,altera utatergo effet iter ingreffis* Deinde expedauit do* nee holles ex improuifo in medium uenirent^Vcnetiprogrediebant ad urbem Thebas,quæaberat ab Euboia fradijs centu SC quinquaginta. Numerus aut cogt; rum qui arma Thebis inferre parabant, compledebat fexmillia militü. Anto* ƒ nius, cumin infidias hoftes praecipitati effent,in hos undiq3 coortus, habens in fingulis turmis non ultra ter centenas,fimul utrifqj apparens,hoftes fugaarripe re coegit, plurimis cc fis amp;nbsp;captis.Etiam principes,qui eorum regions guber* nabant,caepit uiuos ♦ Hinc cedens reuerfus eft, unde digrclTus erat,ad obfidio nem AthenarS« Adhacurbemcopiashabuit, doneequidê Athenienfes pado intercedete per proditionë urbem hofti traderêt.Deinde paucis diebus peit K arcê,quaobfidione urgebat,occupauit,princeps^ AtticeSf Bçctiç déclara tus eff^CuaStueniffet iamâtèinïanuasPaiazitis,fuperftiteadhuc patre,deindc qt^ acceffïtIanuasMofis,Mulfumanis,amp;^ MechmetisJanug milites muneribXibi cöctliauit,et in regione fua admodü fuauiter et traquille' in reliquS regnauit.Dt eût hüc uirfi cetera illuftrê extitilTe.Deinde cS in ditione redegiffet A thenas,fe rut cü tü demü abtjffe ad lanuas régis,^s fibi familiaritate amp;nbsp;ardîiflîma neceffitu dine dcuinxit.T yrânidëaStexercuit,dult;Sa priuati cuiufdä Thebani uxore.Cû em nuptiale facrö peragêtes, in nuptijs cuiufdä Thebani choreas ducerct,a derat SC facerdotis cuiufdä filia, maritS habês,etem forma Iuculêta,moribuscp uenu fris SC modeftis prgdita» Hac in ipfa choreaadamauit« Amoreautamens,haud * multo tepore póft ea fibi matrimonio iuxit, Feliciterep uita egit, cü principal ad eu modumftituiffèt, ^ fibi fuiscp QC alijs maxime' opportune habere uidebaf. t Alijle- ÎAIeotifiliûAeginç principe, g corporis fortitudineprçftabat,generûafciuif, ^unt,Galeo data ei qua adoptaucrat,tn uxoré,filia.Habuit ÔC aliâ filiâ adoptiuâ,qua fibi ge* ^'‘ nerSparauit iuuenë queda abEuboia oriundü,claro loco natuToftremo cübel 1Û inter ipfûetVenetos pace dirêptSforet,pacatâ amplexus eft uitä.Aleoti filiS Aeginç ducc,uirû maxime fibi comodu,quâdo ad fe ueniffètjmagnifree uenera bat « Vitâ fuâ cum temperan ter inftituiflêt, ad multa fenedâ perueniqfœliciter uiuens. Quia imperiûpulchrèamp; decenterordinarat, multas comportauitinde diuitias, Vrbem qcp/p potuit maximè,ædifici]s amp;nbsp;reliquo apparatuexomauit, Horum cumhueufep mentionê fecerim,tempus eft^ut redeamadTheodorû re* gis filium, SpartæSCreliquæ Peloponefi principe, qui educatus amp;nbsp;difciplinis inftitutus à Theodoro patruo fuo,poftea ab eodem mortuo principatû accepit* Ad hune cum uenilTet pater eius Emanuel Byzantq rex, principatû firmiorera Ôif ftabiliorem Theodoro fecinSermonê qq, funèbre habuit, 06 maximomœ* nbsp;1

roreaffedus uolutabat fuper fratris fcpulchro * Poftea aduocans Peloponefios I inlfthmû,lfthmûmuro indudereaggreffus eft.Cuicum impofuiffèt prçfidiO, 1 Byzantiûrepetqt,habensfecuminuinculisPeloponnefiorûduce« .Hæcqui* I dem funt quae ca tempeftate regibus Græcorû cuenerût * Imperâte Mechmete, nbsp;f

bene fe res Græcorû habebant,tum quantû ad regnû,cum quantû ad rcliquû ui* uendipcrtinetmodû.Poftc]^ infoedus æ paeê coieratcumMechmcte,nihii an tiquius Mechmetesducebat, ^ fummaopeniti,ut Graeciquamplurimiiftam paeê facerent. Proinde quiduis potius malebat $ ut peregrini Cum his in collo quium congrederentur* Necceffabatineos donaconferre quiconqueqs grata fore arbitrabat.Reliquaetiamfaciebat propter filium fuû Amuratem» Etant e* nim ei duo fiüj, Amurates,qui natu eratmaximus, ôf Muftaphas anni s iunior, £Cadhucpuerilem agens gtatem,Europa imperiû iUi,huic Afiæ teftamento re* linquere

bE REB. TVRCICIS LIB. V, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^9

A Iinqitcrc parabatCum in buncmodum filijs,quæadregnu attincre mfa finit, difpofuilTetjtuffitutextrema fuam uoluntatê leruarent, Byzantio^rcgi fub fidio iienirent,quandocuncp ab hoftibus uim pateretur,6^ fortiter nimm do fenderentabhis qui ci iniuria facerent. Cum copias mififlet inDaciam,relt;5 gione earn diripiebat. necà Pannodacia manus abftinuit, Chotza 1 berozis miniftroexercitu durante contraPannonesjamp;Pannodociajinyricos^.Bre nczisgt;quiarmainferebatll(yricis amp;S Pannonibus,'6C Pcloponncib,extat in Europa defignata opera pkirima memoratu digna.plurima quoq? egregia fa^ da TurcorujCum Europe equitibus adiundi,ltipcndia faccrent, maxime ce^ lebrantur. Nam cum conunubexpediti fequerentur qudcunep dux duxiffef, comoda plurima reportaban t. Et cum eodem duce incurfione feciflent in Ve netoru regionem Tureijmagna praeda hominS aliarumep rerû abada, admo^ dum opulenti fadi funt.Itacp baud modica aedificia àBreneze in Europa fuut cxcitata,utpofteris monumentûforent.Poftea ant cum relido Mofead fratre cius tranfijffet, imperatoriS dignitatem filijs concedît, Hine cum Brenezis filq lefus ,Barancus 36 Halics prouincia ducendi in hoftes fungerent, breui ad maxima elaritatem peruenere.Brenezes inhabitauit Janitza urbem quam à rege, ut ibi domiciliS haberet, dono acceperat.Filqs aût præceptum erat,ut quandocunep neceffîtas poftularet,baudcundarent mimftrare SC inferuirere.# gi. Janitza urbs fita eft prope flumenAxiumtnec pauci iuxta earn colunt Bre iiczisuici.SubMecbmete poft BrenezemTurachaneseximiusduxerat, qui præerat equitibus, qui un diep ad ipfum concurrebant. Vfus^ profpero rerû fucceflibpraedasagebatplurimasexboftili regione.ImperauitBidini,cühuic a rege MechmcteelTet praefedus ftranficnscp in Pannoniam,plurimum glo^ riarper uniuerfam Euro pam obtinuit,

^^^^ir^o R T V o iviechmete,quiHanzius runhlius,regniiuranno B duodecimo,imperijmoderamen Meebmetis filius Arault;* rates, qui cæteros ætate anteibat, nadus eft. Ea tempeftate

OuX^/^ w’iuerfabatPrufæ,quæAfiacurbseft, quaeipadregnicuram Öiattinereuifafunt,conftituebat,Grxci Meebmetis morte SC !Amuratis in regnumfueceflione accepta accerfebante Lcü mno Muftapbam, qui Paiazitis ferebatur ede filius, amp;nbsp;turn temporis in Lc:# mnoagebat mediocri euftodiaa' Graccis aderuatus. Cum aût ht qui Muftass pham uocatum ierant, prohibèrent uentis aduerfis qui tranfitu ab Lemno in Hellcfpontü uiolenter eo tempore auferebant, regem^nn Europa conftitui oporteret,triremibus intercipiebantAmuratis in Europa tra iedu, Proponlt;» tidemfilt;:HeHefpont3intercludëtes,ne poflettrai)cere.jpfiuer6nauigauerüf Caliiopolim ,quae eft urbs Cherfonefis rerö omniüabudantia affluentem ut ibi in colloquiü cum adueniêteMuftapha uenirent. Qiiem ubi pofuerunt fn tegnum Europae, petentesutfibircltituerct Calliopobm,facile impt'trarut,' Heïequidê: Graecifemetipfos rescpTius plantdimé perditüiuere,praenimia imprudêtiaturbstpeóruparüabfueratqn.captaetdireptaabAmuratef ifict J^am duces Amuratis rdidi in Europa abMechmete patre,utfilio in regnu fuccedenti obt5'peraret,accefi'ere ad Byzantiu,rege petêtesne inpirefentiard Graerdidentire uelintlneue ipfe quid contra ea quæ promifidèt regi Mlt;;chi# meti.nouarü rérum cupidine moliret. Paiazites, unus de numero optimatu tegis, déclara tus iudex ÔC dux Europæ,legatus ibat ad regê Byzantiü,adhor tans eSadfoedus faciendü,q iuberet ipfi auxiliaris edè,fi quado ufus poftula rct.Et^magis regisanimücómoueretofferebat obfidesduodeeim nobilium fillos.His addebatauri myriades uiginti,nec no regionê plurimaCalliopoIi adiacentê quacuntpeó lociGreci petijdènt«Hgc quide poUicebat et dabat,ut lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mufta#

Muftaphâ rex Byzantins milTum faceret,neutris^fuppetias ferret*fedipfos ^ potius fineretcocurrere infeilis artnisîeSepquê belli euentus regem dedaraf«? letjegno preelTc pat erent. Hæc per præconis noce adloannê turn (emporis Grçcorôregem iuuenem,necquicqiiam moderati,ucfibipararetregnû,cogi tantem, referebant. Arbitrabat nanlt;^ res fuas mcl tus habituras, fi ilh inimici tias inter fc gererêt hoftilesîfeip feliciore rerû fuccefiu ufurû qua'm hadenus, fi inter fe difeordias fouillent ♦ Etiam hinc magnam fibi poUiecbatur félicita* tem fore, fiambo fuaopera indiguiflent. Præterea hæc cogitatio eius fubingt; trabatanimumlQiiod fi inter fediuiferintregnû, amp;nbsp;id fuper utrot^p recubue* rit, fore ut facile luperare polTit utrunœ î cum nCutri,quant«ad regnimagni# tudinem fpedat,tum fit conferendus.ldaûtcommodiffimèeuenireputabat, fi regnum inter fe diftribuerint, S^ ambo regnarint« poftmodum longèaliam tenebatfententiam.Totus namepftetita partibùsMuftaphae* Pater aöt loan* nis,qui regnum adminiftrabat,diuerfum afilio fentiebat. Namcenfebat fœ* derum religionem nee temerandam, nee uiolandam efle : amp;nbsp;qui id feciliet,ni* bil boni ei unquam euenturum:necquicquam prohibcre,quo minus cum er* ratofuo pereatpenitus. Verumbæcin deliberationem (pponendaelTeci qui deliberet, utri parti fit adhærcndumlab bac parte Jocentur opes regni,etpere* grinorummiliiûroburîab altéra, qua: modo diximus, ponantur«Illa qui dem dubiam faciunt eledionem, Hgc etiam ambiguitatem inferût,dum cogitaret qua 2d quomodo regnumfibi fubiiccrct,fid interim Græcorum res in fummu adduceretdiferimen « In hune modum ad utrarnep partem Græcorum animi propendebat. Vicit tarnen fententia,quç iubebat rege iuuenem,qui rerû turn potiebatur,fequi qudcûcp duxilfcLProindeadiungebant Muftaphæ,eumcp regem pronunciarunt:hac tarnen eonditionc, ut CalliopoIimamilTamrccipe rent.His itadecretis,copijs naualibusimpleuerenaues,quibus inftrudusrex * uenit Calliopolim, Cumautem nondueoadueniflèt Mu fia plias cLemno, uolens ipfeintérimaliquidagerequodpertineretadregnum Europæ,Cal* liopolim obfidérellatuit. Aderat amp;nbsp;Zunaites Smyrnç princepsjMuitaphæ familiaritate iunâus.Porrddicebant Turcis,qui conuenerant, Muftapham breui affuturum.Oppugnabâtareem Calliopolislnec muito pdftdedidit fc aduenienti Muftaphg CherfonciuslSdillicoeum regem confalutauit,8d quo eunep duxifTet, promptilfiméfequebantur«CalIiopolim fibi tradi poftulabat Grgeorû rex.Muftapbas paratus erat earn dare, nee abnuere.Turci rem iftam iniquis paticbant animis, efiparS honaftu fibi forearbitrarent,regno nondot fatis firmato-jurbem talemGrgcis donate, Præterea in dubio adhue effe, cum regnum nohdum fatis fit munitum, qudnamres erupturæ fint. pollieebatur itàcp Græcisréxeum in regnS üeniflet,fe ipfis traditurum CaUiopolimqiræ* tefea fi aliquidaliudiquod fibi utile foreputarint, poftulaucrint, fe deinceps baud repulfam palfurosGræcis inhune modum perfuafis,rcóa' in Europam cöritcndit,quernaducnientcm omnes ut regem Öd Paiazitisfiliumcxcipic* bartticiusep imperio fe lubmittebant *. Cum Paiazites compertum baberct Müftapham Adrianopolimpergere(urbem enim iftam regebat iuflu Me* Vhmefis,qui moyen s id ei mandaraCexereitu ex Europa congregato,obuiA procetlKMultaphæ ; ^ proxime' Adrianopolim, quafi pugna turns Inec per* milïurus,fi tantæuires fuifrent,eum in regni fedem procéder e. Cum Mufla** pha^ agminecompofito accederet,Turci confeftim omnes ad Muftapham rranfitionem faciunt,eum^ ut regem adorant,PretereaPaiazites prouolutus ad genua Muftaphæ, eum ut regem adorauit,rescp eidem tradidit, ut pro fuó arbitrio ageret.Hunc continuo necari iulTit, ducensep exercitus Adrianopo* lim,eam urbem cçpit,et inregni fedem progreflus eft,H is peradis conuerfus probcifcebatur contra Afiam,uolcns 0^ Ahæ regnum fub igerc,Traiecit au* tem in Afiarn, Habens fecum Europas exercitum Ö^ Turcorum pedites, quo?

* Azapklasuocant. Adhibuit6lt; Smyrnæpn'nci'pem Zimaifem, H is copias ïn Afiam trâ (porta riSjaggrcHus eft AmuiatcmjMcchmctis fili'um,Legatos mifitad regem Græcorum,quiorarcnt,nequidjquia peregrèabeflerjinnouaî* rent:fe,ubiprimum Afiam fubegerif,6C patriielemdeuicerit,ipfisreddKinô CalHopoIim.Adueniebant quocp ad regem Byzantium Icgatiab Amurate, dtcentesjfiarma Amuratts fequantur,fore utquicquidpetcrentab Amurate, confequerentur. Græci légat tone s differebant aliquandiu. poftiemo Amu«’ ratis legatos dtmtferût.Græci autem fequuti funt partes MuftaphaCjCui per^j fuaferunt,ut fecum fœdus faceret condiuonibus quas tpfi prçfcripfiflenr.Le#i gatt Amuratts cum redijfTent in caftra, rumorem fparlerunt, fe Græcos fibi auxtitares parafic,Eo tempore cafirametati funt propc Lopadtû lacumjôô re«î gioneniMtchaltcq eo loct euaftauerunt,quà lacus multis ambagibus per angt; guftias in mareeffunditur, ô^ pons eft.Muflaphas igituraccedens, caftra loss cautt iuxta fluuij oftium,qui ex lacu^manat.ed cum aduentflent Amuratis le gati,cômodumfane'uulgaruntrumorê,quafifi.iaIegationecffeciftentutGrç!* , etfibiauxiltouenircnt.Mi'nitantesigtturuocifcrabanturcontra Muftaphæ exercitum,quafiperiturus fittn Afiainterclufus. Hæcfamacumuolaretin caftris Muftaphæ,8C needumiegatt prarftôe(rent,quos ipfemtferaf,uerittne Græci occupantes HcHefpontum, nec tranfitum tn Europam darent, amp;^ mis» litesMuftapbæ tn Afia interciderent,inter fe colloquutt fiint uarta.Poftea ea noâe,quaetnfequuta eft,Zunt'tes Smyrnç prt'nccpsjMuftapharcIidîo,adpa ternum proFugit principatum. Aufugerunt ÔC reHqut duces,partim fidentes Muftaphæfortunæ.Vtan/maduertitMuftaphas fuos exerettus dilabijfibs quocp tandem timens/uga præpropera,ad mare fe prortpuit.Graect qui do gerunt Muftapham, enmep fibifoctumparauerant, nauibus impofuererni^ ® litcs,8C nauigarût tn HelIefpontû.Rexaôt Byzâtq cum foret tn Pertconifo, anioriimportuno multert's,quâamabatjoperä dabat.Hçc aût facerdotis eu«« nifdafilta erat.Necfaneadmodûopportunèibiuiuebat.TranfitueniminEn ropam Amurates arcendus erat, AmurateSjUt primum dies t'Huxit, caftra hos« ftium uacua QC deferta deprehendit. Azaptdes autem manus fupplices ten^ debât,rogantes ne in fe a fuis cquitibus Fœdè defertos æ proditos fæuire fta tueret, Ponteigitur Amurateslacumeumiungens,quameelerrime'adho*« ftium caftra tranfijtjôf Azapides omnes occidit. Hinc perfequi ftatuit Mu-s: ftapham per omnes urbes, quafeuncp adipTet. Muftaphas autem præuerterat Amurateffljtransfretâdo Calliopolim. Amurates nero' nadus nauim lanuen fium maxtm3m,quae fortcappulerat,pacifcit cum gubernatore,ut fecum pe#î fegrinis 5C Januæ miJitibuSjUec non cum reliquis copijs in Europa traduce-fet.Mercedem gubematcrffoluit maxima pecunia,quantam pettjiTet, impi grè numcrando. Et in hue modû cum copies fuis uniuerfis in Europa tranfue«# c^us eft. Muftaphasubi eóperit Amursfts in Europa tranfitS, iammminus ^inusq; tutus foret, ubicpfratreimminête, circumlpicicns locum ubiexits «uitaret,fuga fe côtulit in monte,qucm incoIæT oganS norainat.Eo fequutus ^ft Amurates, nec definebat omnia indagare ut potiret Muftapha. Cum aSt ^^^fiucrriculoluftraflet,amp;indagine circundediftetlocuinquo eum feoccult« *^'^efufptcabat,fub arbufto latitante oftendtt.Cuius,ubi uiuus inmanus uelt;» *^^'^^t»gutfur hqueofiegit.Interfedus eft itacp Muftaphas cu regnaftet in Eu** *’°piannis tribus. Amurates, ubi utrancp continente in poteftate redegit,rex creatusejij^g^j^yjjQ pj^£| Expeditione lumpfitaduerius Byzantin 0c C no ^?‘^*i^ifit duceMichalogIen,g iudicis et ducis partes in Europa gerebat. ‘dtcafiumptis Europecxercitibus,incurfione fecitinByzantiircgionê,5d poftea ibi caftrametatus eft,Hue illico fequutus eft Amurates Mechmetis ft “U5,ducen5 fecum peregrines amp;nbsp;Januar milites, neeno rehquos omnes qui belli

72 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L A o N I C I C H À L C 0 N D Y L A E

belli temporcregem comitariaflolct. Adduxit fecum Ô^ Afianum exerdtû, ^ caftraep pofiiit,qLiç ab una parte maris initium fumentia, excurrebant ui cp in akeram partem maris, lanuæ autem fie fehabentpedites adfuntapud regem femperlex mille, interdum decern mille. Ex bis praefidiarios milites digits quosarcibus defenfandis imponit,6Cinêorumlocumfubrogatalios, Ad hune autem modum lanuæ milites ad regem cônueniunt, Pueros quofcuiv que poteftacquirere ubicûq? terrarum Captiuos abdudos, Turcis in Afia in difciplinam tradit, ut Turcicam linguam addifeant. penes quos fi manierint, duobusaut tribus annis linguam apprehenduntTurcicam,Vbi linguam di/ dicerunt,quantum fatis ell, ex earum numéro,quos in difciplinam dédit, bis mille, autter mille eligit, quos Calliopolim perducif, naiiibuscppracficit, ut artem nauticam difeant, tranfuehentes homines qui in Afiam ex Europa iter inftituSuQuotannis finguli tunicam Si gladium inftar ueruaccipiuntHaud multo tempore póft,citant inregis lanuas, quibus fuppeditat mercedemfuf ficientem, ut hinc uiuerepoirinnaliiscpamplioré tribuit mercèdem,Quifub decurionibus 6C quinquagenarijs eóftituti. Si in cohortes cuncos^ difcreti, ftipendiafaciunt,manentes menfibus duobus in tentorio Decurionis.Ht ten toria fua figunt, ut fe mutuó contingSt quam proximè apud regem Jntra hos nulli tendere tentorium licet, præterquam fili]s régis ♦ Inter hos funt theiauri régi], cubiculum^ regium. Tentorium rubrum, quandoqj duo, Sc aliquan* do triaregiponuntur, quaefiuntexargillarubea, amp;r inaurantur.Suntamp;alia tentoria régis intra peregrinos numéro ferme quindecim.Extra tendunt rehgt; qui lanuæ militesjÄmuracborij Ô^ pocillatores,quosSaraptarios uocant îfi/ gniferi quos Emuratanuos nommât, fanuaru iudices,qüos Bixorides appel Iât,amp;^ regis tabellarq,Hiomnescû numéro fint plurimi,numerus theoruau#', get,cum accedût miniftriet famuli,quos habet cêplures J llos quos mododi* ’ ximus,ordine fequunt,inlanuis régis Sylidorides ciretter trecêtos,qui fünf équités,ex peregrinis in iftû ordinc ailedi,Hos attingûtCoripedes peregrini ifto nominenotati, q? ab Afia, Aegypto, amp;nbsp;Aphrica in lanuas ueniant:^ ex* creentes fortitudine mirabilc,mercedea regeconducunt,aliusqutdcmaîore, alius uero minore. Hisordine prox/mi funt Alophatzides,qui mercenary di cuntur, qui numéro funt odingenti, A b his tenduntSpachides,quorum co«* hors ducentos compledit» Hi funt ducum æ principum filij,quos de fuo cu^ biculorex eiiciens,in iftum militiæordinem mittit,6lt;f alios in eicdorumlo^ cum fubftituit.Inhoc grege eos retinet,quiuirorum bonorum 5C lÜuftrium hltj cenfentur.Hic eft,utpaucis dicam,lanuarum ordo, Vniuerfç fuæ monar chig rex duos prçponit imperatores,unusEurcpç,alter A fie Imperator nun^ cupaU Hos fequunt copiç uniuerfæ amp;nbsp;duces reliqui,qudcuncp moléauerte^ runt,iuffùregv,Comites feijs iunguntÔt^prefidesquos figniferos nommât. Vbi em in ihû ordiné fucrint alledia rege,donant fignis,utquiduccs Si prç fides fintmukarû urbiû.Hunc prçfidécomitanturbiû principes S^ magifira tus,gennep cû exercitu,pficifcitur,cû uniuerfi fequant fuos magifiratus Sf digt; ces. Vbi uentûfuerit in cadra régis ,hic fernîè or do feruaf, Equités fecemun tur in fuos tribunos»Azapides lub uno duce collefli ßipendia faciunt. Amn rates cum uenilTct Byzantium, urbem que earn obfedillct.ir.ccnia tormentis quatiebat. Tentabat quidem murum fternere, at capta parum fuccedebant* GIobi,quos bombardætorquebant,ponderis erantmaximi.Murusautein cum foret firmus amp;nbsp;admodum munitus,tormentis nihil ccfiit, Bombardam ego arbitrer non elfe inuentum antiquum, ut quis credat à ueteribus elle re^ pertam. Vnde autem originem fumpferint, aut qui mortales primi bombar/ das in u(uhabucrint,haudcerto traderepciTum. Quidam Germanos putanf bombardis efieufos^ijldcm bembardarum inuentmnacceptumferwnt. Rc*

DE REB« TVRCICIS LIB* V« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

jj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A IiquiautcmbombarJan j ex Germania progrcffi,ihuniuerf«mpaulatitn perue

uereorbem.Vndeautemon'ginein cecperint bombarbae jCcnoanignarc non poflumJmpetus uero bombardartrn et mirabilis uiscognokiturindc,qiiod CorponbuSjuej ijsquærefiftendiuim habent,damnum infert maximum.ib:b uisautemimpetumtllumuiolentum, quo fertur,minißrat «Nitrumenimex quopuluisconftciturjaddito carbone 06 fulphuregt;uim iflamtenet» Orbis m^ üicat bombardaSjarmaSemunimentaeßeoptima« Quapropter ctiamminus uirtutis bombardæ habent,quamuisearum impetus pene'fit diuinus « Prima bpmbardamexißimofuifle ferream. Pofiea demum opinor fufionem æris amp;nbsp;ßanni eßeexcogitatam, quæ perconflationem fit « Qua: quidem materia iuxtà cenfetur eße hrmißima,06 optima : eoep conferreplurimS, ut globus in mirandamemittaturlongitudinem.Formam autem bombardarum deferibe^ rc,cumubicp hominumoculis obiedæ funt, fuperuacaneumfore iudicaui» Bombarda oblóga cß i 06 quanto longior efl,tanto longius eiaculatur globS» accepimus enim bombardamfuifle,cuius globus impetucmi(ïùs,fuperauc^= rit feptuaginta Hadia, cum finitima terra,qua: interiacebat,utrobique moucre# tur,Potentia autem ignis,ut apparet, tonitru procurat,necnon uiolentam latio nemlapidis.Namfi ignis inclufuscogatur,magnaquædam, 06qua:noßrum plane captû excedüt,eßicerenouit « Etiam fulmen nafcitur,fi uentus in ignem mutatur. Hincigiturô6 tonitru 06 latio fit: fiue qudd concedatur non eße ua«« cuum in rerum natura,fiue quód ignis effîcacia accedatîquæ fi uiolenter orgeat tur, 06 materiam apprehendat fibi accommodam, utraque ifla praeflare point« Omnis autem ifla potentia in ignem, ut caufam, referenda efl « Hue additur 06 puluis, qui natus efl ignis potentiam, intercedente igné, mouerc. Qiiibus omnibus coniundis, fit ut lapis ,fiue globus, in tantam longitudincm iacialt;: 2 tur,Amurates igitur, Mechmetisfilius, aggreßus murum, undiqueadmotis bombardis amp;nbsp;alijs machinis,eum capere mtebatur. Ac Græci meenia fortin ter defendebant,de fcalis deturbantes peregrinos regis « Quidam amputatis capitibus deuolucbantur ad fuos « Amurates cum nihil efticcret, licetomnia tentaret, quæad urbemcapiendam pertinerent, triflitia afteeßus eft: Ô6animi anxius,ulcp putabat fe urbem occupaturum«Moras igitur cum ncóeret,nec aburbis obfidione difcederet, Græcorumlegatiueniunt,pacemô6 fœdus petentes.At ipfcGrçcos infœdus fufciperealpernabatur.nec multis diebus pößreinfetßa domumreuerfus eft« Copiæuerôeius omnes dilabebanturad lua,Græci legatos ire iufleruntad Amuratem, oratû pacem,quos dimifit At# niurates,ipforumpetitionemauerfatus « Cum igitur Græciaffedarentfumiâ misuotis pacem, nec tarnen eamimpetrarent, ad Muftapham conuertuntur, Mechmetis filium,Ea tempeftate is apud Caramanum agebat ui(ftum,ô6 ne eeßaha abeo capiens«Miflis igitur lcgatis,Græci Muftapham, Mechmetis filium,cum natus eßetannos tredecim,accerfunt«Puer ubiByzantium uenit, fermones fparfitper Turcos,magnis promiflis eos acc5dens,prehenfabat fin gulos, quibus promittebat duplum eorum quæ fublAmurate habuißent,ac^ 'epturos«Et quidam Turci, at pauci,ad pucrum iftum transfugiunt. Puer au«« ^^nuranfgreßüs in Afiam,auxilio Grçcorum regis inftrudus,locû qui T cm plumnominatur,expugnauit«Iter facienti per Afiam, Turci qui ibi erant ad;* ^^’^§ebâtur,ut qui effet regis hlius.Jbi tum AliazescognometoSaraptarcs, cui ab Mechmete puer ille comiflus crat,per proditionem Amurati puerû tra lt;J^tepacifcitur, Padis fatis firmatis,coclufum eft,utpuer Amurati proderet» Mifl'onynQQfignificauitAmurati,ubinamterrarumpuerageret.Cum puer Nicæamueniffet,urbcm cam cæpit:06 cum ibi moraretur,optimates Turco* rum côciliabat.Hyems erat,qua prohibebat puer longius procedcrc«Amura tes cum intellexiflet puerû Nicææ uerfari, nunciante id Aliaze Saraptarc,af* g fumptis

fcxics millelanuamm militibusjucnitqiiam ocyfltmc m HcHefpontumï amp;^' ^ tranficns,recfïd abij£inBitbyniam.EtcumjnopinatusÓó improuifus imiifi^ fct/nurbcm,pueruniab Al la-c^proditLirncomprchcnJit. puer enim excuus tiimuhujconkigerat ad Aliazem,cui obediebat, ut fe defendcret ab imminêti pcnculo.Aliases puerum metS omitterc,« bono animo dfe lubcCct fic eins iratrem cxpeAat.Cui ubi in regiam urbis federn procefleratj pucrû inmanus tradidit;quemacceptûIaqueo,utmoriseftregumilIorumjpræfocauit,Anint TesctincmuirLimregio fanguineortum Erziganisregisauxiiioueniflèpue rogt;ut audiuerat hoftes in iirbem penetraffe ♦ Qui conijcitfein medios holtes» Michalmem Europæ SC dueem A iudicem hoftem fuum cofecit. Tandem cum plurimos alios neci dedilTerjóó ipfe occubuit»Graecorum res turn fic ha^= buerunt,cum fecuti elïènt partem Mechmeti aducrlam .Thermam Macedo niæ Venetis uendideretimpoffibile exilhmantesjUt fperarent fibi urbem ab Amuratedari in pofterum» His peradis, bellum conuertit Amurates contra Thermam:quam,adomniaintentusj fumma opeoppugnabat* Machinas es« tiarn mœnib » admouit:nec tarnen cceptis refpondebat euentus»Tandem pro ditionem pacifciturciimoppidanisgt;quibus imperatum crat,utab domibus fuis cuniculos fubterraneos agerent,qui extra ferrent. At folTores comprehen fi à Venctisgt;quidâfugerunt in Amuratis caftfa,defcendentes de muro.Pofi^ modum ab arce,quam aggreffierant, expugnarunt urbem, expugnatam'que diripuere.Accepi peregrinos impigrè feandentes amp;S fuperantes mœniajurbe • cçpilfe,reIiqiiisdeindeaccedentibuslquampoftmodumdiripuere.Necquif quam corum qui in oppido erant, euadere potuit manus hoftium. Hincreor Amuratem urbem iftam per proditionemfuo dominio iunxifîè, Vrbs autem fixe erat maxima, nec uila, quae modo'Græcis parèrent, inferior. Cities eins urbis pa dim per Europam A fia mep captiui trahebantur.Praefidium Veneto^^ n rum,quod in urbe erat,ut rumoreallatum eft,urbem in poteftatem uenifTe ho ftiu, citato aginead mare fiC naues contenduntt ÄS cofcenfis nauib» quæ forte ibi aderant, inde citi foluebant. Vrbs ifta magna opib usep florens, a b Amu^ rateoccupataelf.Cumautem earnhabitandamaffignafTetfinitimis, qui circa colebatjdomü profedus eft.Caratziam Europæ dueem arma contra Ioannis nam urbem Aetoliæ ferre iuffit,dato ad cam expeditionem Europç exercitu» Hic adueniens,incurfionem fecit in Aetoliæ regionem : Só quæcunqj occurs rebant, diripiebat,amp;S fpoliabat. Pofteaexercitus ad urbem duxit oblidenda, Carulus urbis princeps iam ante ob fera t morte » Et cum baud tuIifTet liberos ex uxore fua,Rhainerii filia,fuperefrent uerd filij nothi,Memnon,Turnus,ÄS I-Icrculius,natumaiores,his diftribuit Acarnaniam, quæfita eft inter Äche^ ioiregioncm.Fratris autem fui Leonardi filiCreliquit totiusregni lucccfio^ rem.Carulo uerofiatris fui filio,Arten Ampraciæmetropolim ÄS Aetolia, urbemcpconcefrit,Nothifihjhauddiupugnantes,relatifunt in numerum Jalt;« nuarum regis. Memnouautem,qui uidebatur reliquis prudentia SC audori* täte prior,acceffit adregê,qucm rogabat ut fe ad pa triam reduceret regionem» Quapropter cü Europæ exercitu hoftiliterearn regione ingreffus eff, Euroi= pæexercitus loannitarS urbem obfidione cirenuemt : amp;Sinc3bcns aliquanto

» tempote obfidioni,cGnihilproficeret,tandemoppidanietregionis princeps, i qui obfeflus tenebat, hoftium imperatorem ad colloquia euocarunt : in quo princeps fibi dari poftulabat arege reliqua, Acarnaniæ regionê ÔC Epiri,qug fibi fœdere interpofito confirmari uoIebat.Quod fi impetraflet, fe regi urb^ tradituru.Foedereidourbemaccepit regius exercitus,ct Acarnaniareliqua* 4 que Epirus ceftit principi, ut quotanis tributS ferret: ÔC in Jannas régis,quan docûcp moneref ,aduentaret.Poftea uenientes Caruli ducis filij,Hcrculius ÔC Memnon,ncc modicâ regionis parte occupâtes côgregjitis finitimis,qui côtf * i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fluebant

DE REB. TVRCÎCIS LIB. V, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?Î

■4 fluebant,mokfti crant admodû patrueli fuo, cin'us rcgioncm agebanf amp;^ fere bant,bellum gerentes.Côtra quos Carulus excrcitû,quê ex lanuis régis con traxeratjucenó alterûquem ab Italia exciueratgt;duccs,cum nihil promoueret, pacem cum ijs cópofuit: qua tenebaf, ut ipk cederet earegione , cui illi prajiJ fuiffènt : hl uerd deinceps nullas moleftias Carulo facerent. Hoc modo A cto lia in Amuratis ditioné deuenit. Graeci poft ca in Januas rcgis^ficifcunt, pc titS paeê.quibus ca data eft his códitionibus,ut Jfthmû deftruerct,8c nihil in pofter5,quemadmodShaélenus,rerûnoUaru moIirent.Turachanemmifitin Pdopónefum5qui V enetorû rcgioncm populabat,et Jfthmû diruit. V eneto lt;= rum oppidula5quæ fubegeratjdiripuit.Cum aût egrederet Peloponefo, A b baniin Peloponefohabitâtes,colligebanf in mediterranea regione quç Da^ bianuncupat;eligentescpducem,defedîronê à Græcis parabant,amp; Turacha^ nis cxercitûpenitus delere uolebat. Turachancs utaccepit cotra fe Albanos prælij cupidos pcrgere,cum no poftet cffûgereipforûimpetû,inaciê copias eduxit.Etiâ Albani in aciem deicenderunt, ÔC hoftes aggrefTi funt. Cum aût Turcorû impetû fuftinere no poftênt,in fugam uertunt. quorG cædem maxis* ma Turachanes infecutus in fuga fecit.Capti funt odJingenthquos omnes eo' loei obtruncauit:ex quorG capinb. cum turriculas ædifîcairet,abfceftit.Vir il le et alia memoratu digna fada defignauitîpropterquæcGin maximo honore penes reg? foret,etiam in region? Brenezis amp;nbsp;in Daciam iter intendit. Ncc multo póft uifus ire ab rege cum exercitibus,region? euaftauit,amp;^ conferiptG ibi exercitum baud paruG in fugam compuln: ex quo prælio redibat uidoria mcmorabili illuftris, plurimâ turn mancipiorG,cum aliarum rerG uehens præ dam.Cum Graecisigitur Amurates, cum frequenter uenfrent inlanuas,mit tentes uiros primarios,opib. reliquat felicitate claros,inter quos amp;Notaia, 5 amp;1 Carolucam,tadem pacem Cüpofuit.GræcoiGrex,ubiprimGpax conuenif fet,nauigauit in Peloponefum,accerfito lTatreTheodoro,q Spartam regebat. Rex propter odiG,ut antea fignificauimus,quo profequebat uxor?,quam ab Italia duxerat,ftatueratNazaræorumaftumere habitQ.Cum aût in Pclopon# nefumuenifTetByzantij rex,adducens fecum fratrem ConftaniinG,utin eum transferret regnum,confeftim eum coepti poenituit, nee amplius fe regno cef furOdicebattRegni enim proceres ab ifto utepropofito regem debortabaii!* tur.Dehinc etiam uxori,cui implacabilis erat,propterformar furpitudinem, r.cconciliatus,fuauiter in pofterG cum ilia uitam exegit. RexGfæcotû bellG intulit Carulo Epiri principi, 06 exercitibus Clarentiam Elidis metropolim circumfedit. Nec multo poft cumurbis oppugnatio irrita caderet,CaruIi con fobrinâ,Leonaf di ducis filiam, fratri Conftantino uxorem dediubac tame co ditione,ut dotis nomine Conftantino urbs ifta traderet. Poftea duxitexercis« tus contra Patras Achaiçurbe,quam obfidione circûdedit,Deinde relido fra tre Conftantino,cui urbis oppugnatione mandarat, nauê confeendit, 66 By«* zantinprofïcifcit.CummultG iam temporis moenib. urbis aflediflet, nec ta^ men urbs inmanus ueniffet jproditionis confilia oppidanicumConftantk tio agitant. Abcrat enim urbis Epifcopus,profedus in Italiam,auxilrj peten:* ^gratia: 06 longas ibi agebat moras,ut à Pontifice id acciperet. Hanc Ächa!* *2curbêltalici principes, qui Pelopônefumregebât, exfamilia MalatcftarO ®«i,occupantes,uni quidê dederGt urbi principem : altei Q elegetüt,qui eâ ad^ ’mniftraret,06 femperapudRom.Pontificem moraret.Vibsiftaubicóccftc fatmius 06 potcltatêRom.Pótihcis,accepit EpifcopG,quêmififfet Potifex, ut urbem cam gubemaret. Eo têpore Epilcopus, qui remp, eius urbis curas* babmiflijs a' Rom.Pontifice,natus erat ex fàmilia MalateftarG. Hâc ui bcus* bidominio fuo iûxi t Côftâtinus,etiâarcê expugnareaggreftus eft:cui expu«* gnationiiiuegrG annûaftumpfit,ô6 tandéuoti compos fadus eft,Elidis Me«* g a tropolim

“6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L A 0 N 1 C T C H A L C 0 N D Y t AB

tropoHm fubegcfc Romani Pontificis triremes. Poftqinm cnim ft maallat’ ^ turn eraf, Achaiacurbcma'Graccis cflè occupata, mißt Pontifex triremes dès!’ cem, quib.annitebaturj fi poiretamiflàmrcciipcrareurbc.Hæcqiiidem haud ucnerein Achaia^Venientes aót Clarenti3,abfcntc urbis duce,nec prçfidio in ca exiftente,clam ingrcfli milites urbemcaepere,ó(rdiripuerunt.Deindeeam uendêtes régis fratri quinquies mille aureis,in Italia nauigarunt.Aliacquocp fortiinacmilérabilcsurbiiftiacciderunt.Oliberius enimabitalia ^grefibs, lenêtc Clarentiâ Aebaiæ principe, inopina tó adueniës earn oppreflit, Ö^ diri puitjduóia in uxorë principis filia. Tandê preeio acccpto,Epiri duci cam uen dens,in Italia reuerius eft.Etenim capta a Pontificis trii emib.denud emptam recepiuGracci logo tempore bcllû geilere cum Cenferione,qui Achaiç ïmpe rabat, generis Italici. Poftmodumaifinitatem iungentcs,filiabuius ducis in matrimoniu data régis filio niniori Thomse,conclufum elf,ut in dotê accipe^ ret Melîènæ 3f 1 thamgregionê,pratter maritima Arcadæ.Fœdus quoq5 ici3 bells diremifi Hancqiiidë,ubimortuuseffprinceps,acccpit Thomas régis fratertet Centcrionis uxorc,donccmortua eif,in carcere condidit,Hocmodo Peioponefus ab Ifaits ad Grçcos translata citGratcoru res cO lubigerent Pc * iopônefum,hoc modo fe habuere, Amurares bellS indicit Tryballis, Primo itacpmilRs exercitib. TryballorS regionem populabat.Vt nunciatSelf Try bailors principi,regem holhlitcr accédere,Iegatos irc iubet ad Amuratem,o^ ratS pacem,ParatS fe efle,fi pax coirct,tributü,quantScuntp impcraflet, pénde rcinecreeufaturSfaccrequçcunlt;ç fulTincf. Amutates huiusprincipis hliafi* bi in uxorero afTociauiqquam petijt fibi uxorem dari,miflo Sarazie ianuar» imperatore»qiiam poftmodSinregiamadduxit Chaliles,quiplurimS apud • regem poIIcbat.His itapcradis,pettifbelloCaramanumAbdcriS,Cariædii ccm,criminiei infer caetera uertens,quod ffatrêfuOiunioremjCuialimenta pre lt;nbsp;blief it,ad Graecos mifilTet.Veniens itaq5 cum magno exercitu,regionem gra uiteraffligebatpopulationib.quam Caramanus deferucraf,cum le recepifièt inmontiScaCumina. Regio iftaurbes habetduasïuna Larenda uocat, aleer! nomen elf Toconeium.ToconciS urbs raagnitudine SC opib, præfiar, in qua antiquitus rcginæmorabannCum motes regionis illius client firmilîtmi,âi admodS muniti,nec laciic fcandi polïcnf,omncm belli molem uerterunt in fi* nitimam regionem :quamagentes amp;nbsp;fercntes,paulatimpgrefri fubigebant. Vrbs ifta optimis legib» fundata elf iam inde ab antiquo. Larenda fita elf in radictb« montiü,qui in ifta regione uifunt,nec aliquib, munimentis aduer fus uim hoftiSfirmatacft.Incolac regionis Amuratisaduentücxpcélarunt,nes: fibi fugaconfuluerSt»Putabantem,cum et ipfi Turci forent,amp; qfdem morib. reliquat^ uitat confuctudincutcrent,fc nihil hoftilepafluros. Caramanus ille finitimus eft Pifidis regioniSë Turgctae.Pifiditac,quiefiamBarfacidcsuo* fi cant,paftorcs funt,^ TurcorSlinguam in ulu habent. Latrocinijs magis inte ti uiuunt, praedasep ex Syria êë ex finitima regione agunt. Nec abftinent à rei« . gione Caramani,cumquo ipfis continus bcllû eft .Duces cligunt, quorS du* I tftu prædatSproficifeunt* Duces pratdam fuperfluam capiunt,ôë inde partem 1 baud contênendam tjs largiunt,qui domi apud uxores remanferint.Turgu* I tes Phrygix impcrat: 0f Armcniam Cappadociamcp regio eins attingit. Ge nus Turgetisuidet recenter admodSfuilïcfub Amythaone: 2C cum in Phry ' giam indedcfcendilTet, regione iftam ex eo tempore obtinuifle.Quod cS du taflet adhçc te pora, co tra bl los et CaramanS arma tulit.BellSctiamgelfitiatn olim genus iftudaduerfus Leucarnas,CaracIucis blios. CandilorSurbs Ca* * D«a4- fiæ in poteftate uiri, qui nuncupat * Regionem itatppopulationib. di* liquid in e^ uexans Amurates,Mechmettsfilius, Ducis filiam in gynaeceumfuStranftu excmplan litlfilium regionis principcmreliquit.CermianS 5C Aedinem, Sarchanem^ Grlt;ff(,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;principes.

DE REB. TVRCICIS LIB. Vi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77

A ptmc/pcsgt;cumproficifceietcontraCaramanüjrcgionib./pfolucxpuh'fïaccc? denstp,vegiaseorufpoliauit.Aedincs excclTiteuiuis, carês h'bens.Sarclrancs filt; Mendefias in regiones finitimas fugi?tes,fcruati funt,ne gd mali ab Amuï# rate paterent .RIendefias Rhoducontendit, ibicp moratus cÜ.Poftca preconio cxcitus,acceffîtad regêjfiagitas ut aliquid boni ab eo impetraret.Qtn etiamnö apudregé aetatê agitjuidu ^ necefTaria a' Januis accipiens.Caramanus cum re cepiflèt Toconeiü et regions fuâ, legatos ad Amuraté mittit^pmittens fe fuam £ba ei da turü uxoré, amp;nbsp;filiü quem haberet,niiflurü ut in Januis mereat. Amult;? rates infoedusjiuramentircligioncinterueniêtejCaramanSfufcepit, amp;nbsp;in bu? ropa iter intêdit. Poflea cum aliquantulü temporis interceffiJTet, arma côtra If made Sinopes amp;nbsp;Caitamomc principearripuit,nefcio ob qua offenfam ♦ Qlu ut accepitjAmurate contra fe ut bofte,pperare,legatos obuia regi mittit,qui di ccreht,fi pacépetentidaretjfequotanisacrisreddit5quantScuncp effet,regi pen furibPrçterea ponicebat3fe filiu fuu in regis lanuas mifluru.Filium Turgetis, quêiam ante in regis lanuas abijlTc coftabat, regioni priftinereftituit’ei^ cum ea agercp fuo arbitrio pcrmifit.Hçc quidem fortiter ab Amurate fada,incredi bile didu eftjquanta gloria Abac regnu illuftrarint, Bellu quotp tcpore longo inter ipfum amp;nbsp;Leucanas arfit. Expeditione fufcepit Amurates cotra Trybak loru principe,- amp;C huius affinem GeorgimExpeditionis huius iftam cauflam tra dimtStcphanu em iuniorem filiühabebat fecu morantê,cum proficifceret Spe deribü,ubiipforürcgiaerat,Princeps,relidofiIioGurguro,ut tutaret urbem, amp;defenderetmoenia,fi aduentarethoffis,ipfeabibat in Pannonia,auxiliüora turus.Erat em huic etiam in Pannonia regio baud contênenda.Præterea iirbes multæôC opulents, quas permutationefadacumSigifmundo ,pBengrado, Eleazarus acceperat.Éfaec cm urbs mirè placebat regi,quafi regio admodu ef

35 fetopportuna propter portas cómoditatem.Filius quidê prædidi principis rclidus erafjut tuerct urbcmjSó fe parabat,nibil celfurus hofti urbem obfidere inftituenti.Tandem accedens Amurates,incurfionê in agros fecit,amp;: poftea ur bem obfidionc cingit,machinas uarias moenib.admouês,fi quomodo urbe po tiri poffet.Cum nihil pr oficeret,bûbardas,quç ea têpeftate ha bebanf maximp, product iubet,qs^ moenia pul fare baud ceifabat. Nee fic aligna capiede urbis IpesafftiIfit.Veritus aütGurgurus,ut urbs tandé ueniret inmanus hoftiu, cum bombardarS impetum amplius fuftinere non poffcnt,admittebatucrba regis, quib.pax offerebat .Fœdus ida eft,quo tenebat,ut urbs regi traderet. Jpfi aüt cum eo in lanuas proficifcerent,’cófecuturi ea quac rex ftatuilTet.Gurgurus re«« gi urbem tradidit : SC in caftra egreirus,conuerfatus eft apud regem una cum fra irefuoStephano.Nec multopóftutnunciatum eft Amurati, pattern borum contra feboffili animo pergcre,filios'quc pattern cla'madiutare,amp; addefedio;? neminclïnarc,ambos addudosfilios oculisorbauit.SpenderobojTrybals^ lorum'queregione’occupata, oppidopræfidiumualidumimpofuit, amp;nbsp;conti^f nuócopias contra Bcllgradum Pannoniac urbem mouit. Vrbs ifta duobus cir cunifluiurfluuqs: ab uno Ifter, ab altero latere Sabba fluit, qui in Iftrum ed lo^* d iuxta urbem earn effundiur. Spenderobus , Ôi bæc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Vtacceffit ^o^^a ^/^^

^echmetisblius Amurates, urbem obfedit. Bombardas^ expediens, urbis qui^ ^^g^ pïnemhaudparuamftrauit.At exercitus Amuratisinterim intoletandapaÿ: xm^l^i f^®batuiaijQppi4anis,quibombardis,baIiftis,aIiisi^ machinis beliicis grass Gneco. uffimèsftiigebant hoftes urbi affidentes. Sagittis altjs'queiaculis pene obtue^ banturtum uiri,cum caftra. Ibi turn HaliesBrenezis ftlius, cuius fama pet cas lira erat Celebris,primus cum fuis fuccedit muro oppugnando^qui foffà iuxta urbem facia, SC communita, ibi tentoria fua retendit « Vbimutus deiedus eft, per locapatentia tuinis pcregrini irruunt, S^ urbis partent maximam capiunu

CoUigunturtnuüumoppidani, 5:^ mantis cum peregrrnis fortitcr confaunt« ^ quos impulfos magna ui ad fugam uertunf,amp;^ de moenibus deturbant exados urbe.Hacigitur fpecapiendacurbis fruRrati,quia peregrinifortirer cxpnlh o rantjAmurates cum exercitibus abfceffitjSC domum ire cótendin Scopioruni SC lilyricorum regioni pratfedum dedit uirum primanum, fuumep fororium» * Dceil^. Cui tradidit pedeftres amp;equeftrescopias, utincurfionem inlUyncum face«* liqtadexaa ^^ pofîèt.inyricorumrex nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poßhuaregionis illius nomen eft;qux

flariGrx^ cum fit afpera et montjna,ponigitur nique ad Illyricosjqui incolunt maritime co, Joni] regionem.ElrÔC urbs regniép fedesGaitia,amp;Huuius quieamalluifgt;inllt;f ftrumexhauritur.Hiclilyricorumrexfiraregioneab Jfamo naitata,excrcitu comparauif. Veritus autem cum Amuratis confligere exercitu, legates mifir, qui dicerent, fe paratum efle, fi pacem impetraret, quotannis uigintiquinque millia aureorum tributi nomine conferre. Rex Amurates hac conditione pas* ÏDf 1 alia ^^*^'^^^i^f'Huicregioni adiacet StephaniSandalis fill] regiojquamgens Illylt;» owlcx^n^ ^*^^^^'^^^* 0^ ß^ext^nditadJoniutn t Hacenatio cumJIiyricafit,iam yUn ür^, Qß*^ ^^ reliquis feparata eftIllyricisJncoIae autem moribus amp;nbsp;uidJus rationc ^^ nihil difcrepant ab JHyriciSjUerùm alias fequuntur leges.Cudugcrinuncupan tur omnes qui deguntinSâdalis regionc. Inter banc amp;nbsp;Epirum fitæ funtquç* dam Venetorum urbes, ubi 06 Ibanis regio habitatur Caliriotis « Huic anne^ xa eit Comneni regio,plcra^ maritima exiflens, uerfus mediterraneam regio nembreuf intcruallo extenditur adioca ArgyropoIiHnitimaïubipraefcAus Amuratis caftrahabens,Ibanis et Comnenoruregionem cuaftabatJnterealba nes uidiusjibat in lanuas rcgis,cumcp fcquebatur,qubrunq5 cum copijs milita tumabijiretfPoflea Arianites priuatus paterno principatu,snregislanuas abqt, a tege uictum 06 neceffaria capiens, Deinde mortuo Caflriotelbanejfilium z^ ius accipiens,in patrium principatum fubrogauit Amurates,Arianites,qui 06 3 ipfe fuo principatu deiedus erat a'regc,fupplicabat Ianuis,ut boni-liquid a re geconfequeretur.Deindemiflisquibufdamadeos,quiin fuaadhuc,undc pul fus erat ui hoftili,regione uerfabantur,dicebat fe eó cum copq s uenturum.Qnii / cum promitterent, fi armatus aduenitfet, fe à rege defeduros, fuga relidis las# nuis,in fuam regionem fe recepit^Reuerfus igitur ad paternamregioncm,cuOT optimatibus coniurationem facit,Qui eum lubentianimo fufcipientes,abrei« ge defecerunCinterfediscp Turcis,incurfionemfecerunt in Amuratis region?, quamegeruntô6tulerunt ,Etquidemrcs pulchrefuccedebat, cumipfi regions nem afperam 06 montanam,in quam fe recipiebant,incolerent, Vt rumor ad re gern ifla pertulit, Aliem ducem conflituens, cui exercitus, quos habnit iuxta Axium Humen 06 Argyropolim, tradidit, addito cquitatu uniuerfo, qui in ca regione morabatur iuflit, ut Albanorum regionem fubigeret ; Ô6 mancipiorS præda onuflus,captum adducens etiam Arianite Comneni filium,redirct. Hic » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accepto exercitu uniuerfo,impetum dedit in hoftilem regionem, cum ibidem

inueniflet copias pedeftres haudafpernandas.Rcgionempopulabanturï uicos uillas que incendebant: nemini parcebant, Arianites, congregatis fuæregiojs nisequitibus66peditibus,adueniensoccupabat montiumcacumina, 06in^ giiftias :qua reditum maturans, tranfiturus erat cumcopijs. Alijs milites cum conarentur tranfire, nonpotuerunt,cum fortiterab Arianite tranfitu prohi«« i berentur. Turcireliqui,cumab Alie eflent in ca regione relidi,fuga fibicon;# ’ fulere parabant,eo feftinâtes,ubi incolumes uitae difcrimen immincns cuitare poffent. Horum p’criq, ab Albanis intcrempti,partim capti funf,Rcliqui,qui fefugæ Alijs comités iunxerant, profedionem campcftrem,at longiorem,in^ grefl'i funt, Et egredientes in continentem, quæ iuxta Corcyram habita tur,ex muftis pauci fuga fibi confuIentes,donjQS ire pcrgunt,Ea in expeditione mau« gnai»

DE REB^' TVRCICIS Liß« V.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;3

A gnamgîoiîamûiuentt Ananites Comneni filais, openbus que memorabfifi bus geftis admodumeelebratus eft « In hune modum Alfis exercitus, cum in icgionem,quæ Ionium fpedat,inuîQ'cf, afflidus dl.Cæten Aibani, qiù mcolunt urbem quae Arges refpicit J ut cognouerunt Ai ianitem res nouas in* ftituifle aduerfus Amuratem,quæ feheem forntæ finteuentum, etiam iplî defedionisab rege confilia agitarunt:amp;: deficientesgt;Depaneuocatum fibidus^ cemô^ principem degerunt. Huiusenimpatremeum eieedrefe' fua region ne Paiazites, Amuratis filius, exadis quoque Myrxa Ô^ Caninorum princiT , pc, neenon ahjs ducibus plurimis, iltaregionc potinisciA Depan igituf illum incertis uagantem fedibus per 1 taliamjamp;f plerunque morantem in Cor* tcyra Venetoruminfula, Aibani,quiiuxta Argyropolimuerfabantur,accer* lentes,regemfibicrearunt.Contradisquecopqs, Argyropolim, quæturn temporis regis erat,beJIo petierunh Vrbem oppugnabant uarqs adrnotis machinis. Inurbeeratpræfidiumrégis peregrinorumtaderantamp;Turciplu* timi,quiconfugeranteó,urbemque fortiteramp;ftrenutab hoftibus defenia* 'bant« Aibanicum ifta inciperent ,urbcmque fummaui obfiderent, admet* . dum oppugnationi intend, regioni régis, qui turn aberat, in A fia bellum ge* ^rens cum Caramano, Ciliciæ amp;nbsp;Cariac principe,incurfionibus Ô^ popular tionibus uaftitatem induxere maximam« Turachanes TrybalIorumSC Tfaef* faliæpræfcdusgt;accepta Albanorumdcfedione,Ô(r metropolis adeô darae ob* fidione,confcribcns exercitum quam potuitmaximum,airumens etiam Tur* rcos quotquot in Theilalia inuenire potuit, citato itinere properans per niucm, '(Hyemsenim tumerat) fecundo diepoftquam iteringreHuserat,propeur* bem Albanos deprehendit: in quos præter expedatum irruens, plurimos oc* cidit: Depanducemuiuum cacpit,urbemq3obfidione foluit, Aiunt Tura* i cbanem ex improuifo accedentem, plurcs quàm mille interfecilTe « St' in hune modumferuitutisiugum reciperedenuo coadi funtAibani, Nobiles cius rcgionis3quoquotnoneuaferuntTuraclianismanus,abregijs praefedis cru* delilfime occifi funt,cum alius ifto, abus alio mortis gencre miferabiliter internet« Amurates reuerfus ab expeditione, quam contra Caramanum' ‘Iumpfcrat,inregiam fuam Mezetem, quemEuropæ dueemdcclararaf,ac* cipereiuffit copias equitumamp;S peditum quantas uellet, Sf profiebei contra Pannodaciam, ut cam luo imperio iungeret. Qpiiaccipiens Europæum e* xercitum, Ôi^ Europe A rapides, equitatum que régis omnem, qui in Euro* paagebat, peruenit adlftrum «quo traiedo,ingrefius eft Pannodaciæ regio* nemquæ Ardelium nominatur, ArdeliumaPrafobomonte in Pannoniam ufque excurrit « Rcgioirtacingitur quercetis glandiferis , urbes'que habet non paucas, Metropolis, Tofibinium uocatur. Lingua utuntur partim Da* corum,SC partimPannonum,Vidu Ôf moribus Pannones imitantur,Hæo regio lubieda eft Pannonum regi, à quo ducem accipit de Pannonum gene*’ re, Vrbes habet libéras, quæ proprio iure proprijs que legibus ab metro* poIiTofîbinioreguntur. lulTiproficifci in militiam ,regiparent, tributum ferentesquandocunqueis imperauerit : folum modópetentes, ut fibiproprio mrefuisep legibus rempublicamadminiftrare liccat, Contra hancigitur me* itopolim ubi Iftrü tranficrat, Mezetes uniuerfam belli molem uertit.Et cum' quam proxime ad earn accetliHetjibi caftracommuniuit, Hic cum urbis oppu* quot;gnationi fumma ope incumberct,idus bombarda occubuit,Poftea cum exe» citushofrilis maturaretabitum, Óf fiftmarctad Iftrum traijciêdum, eegregati regionis um,cum preuenire hoftes infuaregionc polfcnt, plurimos eoröclade maxima ftrauerunt.Reliquosinlugameffufosulcp ad Iftrü infecuti funt, Me zetesprofedus in Ardclij rcgioncm,amifiis nópaucis defüo exerdtu, buiuf*

modi' üitæ exitum Iiabuit. Rex maximam fuam effe calamifatem duxft»mor^ A tem Mezetis, Parabatigituriple expeditionem fufcipere contra Pan noda^^ ‘ cos: tmnisqnc per luum regnum preconibus,edicebat ut primo ucre adclRnt omnes*PoIteamutatauoIuntate5SabatiniEunucho,uirorci mditarispcrïtîfl^ mo,belli iltius curam omnem mandauic,cum Eunuchus ïd confiliû régi Ô^ ogt; pnmnm Ô^ tutiffimüfore cenferet Juffîtquoeç rex,ut non prius bellodefiftc«’ ret, quàm deuicilîêt PannodacosJ-Jic igit accipiens régis cxcrcitnm,5C perc# gnnorS de Januis régis quad quatuor midia, Iltrn tranfiuit, SC copias omnes in Ardelq région? induxit.Ddnnc aîiquotdtcb.itcrfccit per Pannoniæ regio t Alijuo. nemJangus aSt ■{ Choniates, mreatepeftateint er Pannones excelles, cuiAiss tant luan- deh] rcgio cômilTa erat ab Pannonum concilio,exercitu quam potuit maxima ntm tmd comparauitab Ardelio,SC Pannonia,Hocinftrudus,ièquebatpermontium ‘*‘quot;*' laltus Sabatmem, Sabatines cumiam in hofiihregioncforet,putabat res fuas

praeclarèbabituras,fîhoftiû agros euaftaret «Emittensitat^ equitatûomnê,SC ma ximi exercitus partem in hoftiS regionê, prædas agere uoiebat, quafi binc piurimü fuis opibus accedere poifet.paucilïinii manebant cum Sabatine in ca* Îtris, Jangus ut comperit cadra hoftium pene efle deierta, praeclaru facinus pu taDat,fi accedens inopinatus caftra opprimeret, Defcendens italt;p cumfuis ex m5tc,impetu inuadit Sabatinis caftra defenforib,uacua .Sabatines exirecaftris, ut praclq poteftatem feceret, non poterat.Proindead caftra deiendenda conuer* titurlquæ tarnen retinere nequiuit, cum uiolêter Jangus cum Pannonib, irrum pcret. Ad fuga itatp inclinât animo toto,feftinabatcp,maximaufus eeleritate} tranfire I ftrum, ante^ tranfitu ab hoftib. intercluderetur, Jangus captis caftris quofdam in infidiaslocat,quibus exciperethoftes aduenientes mancipiorum aliarum^ rerum praedaonuftos, omnes^conficereuEtinhunemodummaxf ma hoftilis exercitus pars mifcrabiliter interijttlangusi^uidoriam fibi peperit 8 celebriorem,qua'm ullam unquam eiusanteceftbres inuenerintJangus genere natus crat non admodum obfcuro.Patria fuit Choniatæ Ärdelq oppidum,un* deprofedus uenitadTrybanorumducem,Mercedeautemcondudus,longc» admodS tempore apud buc ducem uerfatus elt,ubicp,quocunqj mincreiur,for titudincm SC diligentiam memorabilem oftendens, C^ondam cum uenatum abqllèt Tryballorum dux, eiep appareret lupus,confefttm langum uocat,iitlo pumcaperet. Qui ut accelfit, dneïs^ uoluntatem inteftexit, continuo'lupum inledatus eft perniciftïmè.Lupus ingreditur flumen quod obuiam erat,amp; na!S tare incipiebat, fi prüfens periculum fubterfugere poftet, Nee tarnen Jangus a

1 nbsp;nbsp;nbsp;pcrfecutione ceftauit, ucrum infidens equo,flumen tranauit, Vbi natando flu*

men fuperatu eft, lupi ueftigijs baud abfceflit ♦ Poftremd lupum alTecutus eft» amp;nbsp;confecit, peliemq, diripuit: tranatoep fluuio,iterum ad ducem reuerfus eft: prætendensep manibus lupi pcllem,cxclamat:O domine,fadura eft ut impe* rafti, bups peremi,pellera cape:ea,ut uoles,utere.Hoc facinore dux admodum dcle^atus,in hæc uerba linguam foIuit.Certè non poteft fieri,quin no aliquan* do mi 111e ad maximam promoueaturpotentiam. Hæc turn temporis locutus, . uira deinceps pecunia opibuscp coluit, Cum têporemultoapud ducciftu mo ras traxilTetjtandê ad Panones redrjt.Sunt g traant langu anteep peruencrit ad T ryballorû duce,fuiflêfamuia Altjs Brenezis fibj,eicpmerce4c leruijffè,cunj fungerctur equoru curatoris partibus. Nefcioaut unde coni edura facere pol* , fim,ut id uerum elle credâ.Nam linguâTurcicâ eo modo didiciflêt.Reuerfus aûtadPannones,airumptisaIiquotalijsxpcedcbatinregiam, dicens iSeadue* ■ nire,ut fibi fuis'que mercedem accipiat.Nec rcpulfam pullus eft. Cum autem bellumardcret inter Germanos 96 Pänones,magna mit itana edebat opera pre fens fempex exift€as«ubtcunqueeius opera deftderabacurdtatimappropcrans, JortilTimc

DE REB.’ TVRCICIS LiB. V: A fortiffîmc prælîabat.Poftca congrcgatis ad eum a H] s plurtmiïjubicp îllufins; appafebat.Quapropter Ardeiq region/s pruicipatus cocibo Pannonfî ei delt;# tretus eft.cui regioni cum imperafct,Sabatine interfecit,eiuscp exercitû in fu gam coniecifjuidoria fuis nuncians longé puIchcrrimâ.Hçc uiâoria Panno num tes erexit in priftinû ftatû. Ex quo enim tempere Paiazitis aufpieqs du«# ó ucp Turci regem Sigifmundö in fuga uerterûtjhaud ceflarunt Turci in Pans’ noniä incurfiones facereqlunmaq} inde abduxerunt mancipia,quib, Afia amp;^ Europam^epkuere.Vbiaut Jangns aduenit in Ardelq regi onê, princeps de daratus córnuni Panonum concilio,Sabatincm 2C Turcos terga dare eoegit» Hincanimis refumptis,Pannones praedaris operib. editis, Turcos ubiqp urn cebSt. Nam Ißrü («pms tranfgreiïfgt;intcifeccrüt pauci plurimos Turcos J qui ante^ admanus uentfi foret, no fufi mentes impetßPannonüjfiigamprarcipiss tes inibant.Ea tempeifatead maxima potentiâpromotus eft Jangus»Deinde creatusduxconfcnluunanimi totius Pannonu concile, beilö contra Turcos amp;; Germanos fufeepit, fortifl’imé femperremgerens. Panones gerebât beHû cumGermanis.cuiusbæc cauflaperhibet, * Poftea beHüindixereTzei« ^^^^ß'^!^* chisjqui Boemi dicunuld bellû diu durauit,plurimis uiudeitroep dadib. ft- p^^/gy”' latisTannonesiftobeïIopermotiacceduntPoIanioiïóóindeadducentcsrei! gis patruelé,eum fibi dueem crearunnCum igit Polanq focia Pannonib.iun gerent arma,cotigit ut Pannones, Germanos óf Boemos grauitcr affligeret» Agros emhorü euaftaruntjurbes^ non paucas incenderut, Prarterea interdu exaciedimicarunt collatisfignis ♦ Verum incerto marte nunc uilt;ftores,nunc uidijprçlijs ex cede bât. Deinde ubi pauluîû refpiranenï,6C collcgiflent uiresgt; beilü inlfaurabant.napopuliifti ui omniaagunt,amp; in praelijsnemini parent, Haftisimpetuntbcftes,bombardisutunt,fetreashabent équités baliftas, nee

B nonalijs telisrem gerunt interfepugnantes.Qiiandoautfuga init, infugiens« tesnecca:de,necperfccutiüneadmodüfaeuit. Venim ii quis feipfum dedaf, amp;nbsp;uidu femctconhteat,abitintadus 2lt; inuiolatus: bac tarnen conditione,ne fe pofimodu prxlio eommittat,contra uidores pradiaturus Huncmoré belli tépore feruant: proinde in fuga nó multi cadunt, Panones duce Choniate pro fedifunt in Dacia,amp;DucéDamS nomine regioniprefecerüf,Dacos^ eiob temperareiuftèrüt.Damus igit expulfo duceDracuie,qui ad ianuas régis cés# fugerat, Dacia obtinuiGomnesq^DracuIfsppinquosetnecdTarioSjUbicüqï aliqucfuperftitemaccipiebat,peremit.Hi duces tradunt fuiflefilij noihi,qult; Myrxænatifunf.d^quofdahom,cum putarent elfe Myrxæfilij, ab regionis incolis genere opibus^ plurimü pollentib, in Daciæ ducatû fubuedos eflè, quafi Dacis plurimü eödueatdi ifti in ea regione præfint, reiücp fumma potia tur4QiiorüunumatcpaIterüpcrcvdando,cognouigenusamp;^parentes:uerum nomina eorü non omnib* fignificabo.Damus ea lêpcftate a Pannonib, in Da coiSprincipatO colIocatus,Daciatenuir,8C deinceps Pannonesatdiffimèco bit,Cum afitinquictaret fubindeab regis ducib. propeJftiü coHocatis,qui dam ipfius regione populationib, diuexabant,miiïis kgaus adiegc,paccni ofauit,quam baud grauatim cófecutus eft;hac tarnen condttionf,ut quotannis ’^«§i tributi nomine daret tria mftlia fagittarü, et cly peorüquatucr mftlia, Das’ dates ita ordinäs quemadmodü fibicomodiflimè fore rebâties pulchré im^* petto rexif,Legatü ire iuiTitad Mpogdanig Nigre principeZeum quo pacem ^'^dUcuietiaaftïnitas iunda eft,quaexcitus cumenixéadiuuit inbclloquod cumDrjcuie gekit. Daciæ principatus in hunc modüab nouo principe refor matus Sf inftnidus eft,Amurates poftcain Cokhida triremes mißt, regione* que Colchidis uaftans,etiam urbe diripere,ólt; inde plurima mancipia auferre annitebatur.Triremes ilk etiamin Gotbtamcurfumflexerunt,eam^regioc« nempopuIattfunt.Triremes igiturifi«in Colchidaæperarunqôé ad Gothos ap*

appenenfcSjfcgionëhaiidraodica uaftabatjplurim/sindcmaci'piis abdud/s*. Reditu afitcum maturaretclaffisjtcpeftas féeuaexortaeft^Namuêtus qui Äs’ pardias dicit jexurgens,claflèm dificcif,ct in Afiam iuxtaHeradeam Poti de tulitJnterim naues quædâ têpeftatequaflàtæ,interciderût,in huiufmodicalaigt; miratepræcipitatæ, Cumlanuenfib« ei interceffîtamicitia diuturna,amp; quafi pax perpétua. lanuéfes aut eo tepore feditione agitati, res fuas penècotudcre, Ctim lëdiriofi admittercntPhiIippiimLigiiiüduccm,cicp urbem córnitterent, prompnlTi mc fequentes qudcunep eos eduxiflet ♦ Hoc eis accidit,cum etiain populus digeret ibü ducem propter odiu implacabile,quo ferebat in Vene!« tos.Notant enim, Mediolaniducem,Venetisadmodfiencinfcitüjamp;accrrP mècum bis bellügerereJanuaurbs fitaeftin extrema Italiagt;qua Gallia rc/pi^ cit ï Tyrrbenos attingituerfus Oriente. Mare TyrrhenC fpedat qua urbis lilt;* tus Orienté uerfus excurrit.Verfus Occidenté egreflos lanucnfium regione excipit Prouentia, quæ Gallia eft:S(5 eius incolæ degunt fub regeGallorum. Qtiapropter porta fine ianua Italiæ uocat, quaß hinc in Italia procedatur. la# nuae reipublica ita adminiftratur, ut neep omnino in Democratic, neqj in A# riftocratiapropedcat.Verumex utrifep earefpublica iuxta partim in Demo# cratiam,ct partim in Ariftocratiam inclinât, maxime in qs quxadprincipis e# Icdionem pertinere uidentur. Sunt enim in urbe iftaiamihreduæ, qua*ab an# tiquo earn gubemarûtzSC principatS in ea obtincnr,adeó,ut populi liudia in u# tralqp quafi equa lance coriferantur. Vna Ntoria nomina£gt;Slt; altera SpinuraJo has famihas frudia populi diuifa c3fint,accidit pleruntp ut pars Ntoriam,pars Spinura eligât. Hi igit regentes populû, de fuo corporeduces coftituerenon audét, nee etia populus permittit. Sedextât aliæ familiar duæ, quæ de populi corporehabent.Vna ad optimates,alteta ad populumftudijs inclinât. Vnino men Adorni eif, alteri Phreguzi] appellant.Ex his familqsdux ciuitati,ab ea * parte optimatû, quç uincit,datur. Adorni làmiliaritate lundi funt Spinuris.at îamilia Phreguziorû necelTitudinis iure deuinda eft Ntorifsjöt' ab bis in prin cipatü43uehitur.Duci,ubi primû creatus eft,pcrmittitur,in confiliü adbibitis optimatib. quibufdâ,agere fecundu leges,quç maxime rcipub.códucerc een luerit. Vedigalia Ö^ urbis redditus ordinat ad eum modum, quo iudicauerint plurimum opibus urbis accelTurum.De bello éC pace populus inmediOpro# cedens confultat, Si ex fua fentétia ifta^curat.Si aSt bellS aduerfus aliquê ho# ftem decreuerint fufcipienda,duci belliadminiftrationem concédât,ut fedu# lo' caueat,ne quam calamitatem fiue damnum refpublica capiat. Quantum atti net ad urbanam iurifdidionem, tudices conftituuntur, qui petuntur a' prardo# minante familia,amp; per fe iudicant.Si autem non fecundu leges i udicarint, pro uocatio ad populû eft.Cum autem inteftinis difcordijs duæ illæ familiæ,Spigt; nuræ amp;S Ntoriæ, arderent, urbem in maxima præcipitarunt periculaî tyrânos entm introduxerunt in rempublicam,amp; alia nefanda ineam commiferunt.Fa mil ta,quæ Ligures amp;nbsp;ltalosftudtjsprofequebatur,eligebatltalos, eos^in belli focietatem adducebat. Altéra femiliaGalIorum régis aux ilium impie# rabat,quem fibi focium faciebant.Contigit ergo, utciuitas ilia in grauilTima deuolueretur pcricula, dum utraepfadio adduceretinurbem eos qui fummo urbis odiolaborabant.PoftmodumrefpublicainacerbamnecelTitatemreda* da eft,quia legibus patrijs amplius non regebatur.Tandem igitur malis uidi animi, Cum iterum coalefcerent mutua concordia, eos indices fine principes, qui minus idonei uidebantur ,uieijciunt. Prætcreacum fæpius Gai lorum ro gemaduocaffènt, ei'que urbis regimen commififfent, tandem coniuratione fe# da,eum fæpiusui expulerunt,haud æquis animis tyrannidem tolerantes. Po# pulus enim libertatis cupidus,nouis rebus inhiabat: eiedis'que tyrannis ,du# ces decorpore fuoercabant, £lt;patrio more legibus'qwerempqblicampor#

A rogubcmabant.Suntauieinlanuenfesïamab antique Tarracenenfibns ad^ modiim infefti,beHumcp multi's generattontbus contra cos geficre. Pubhee pn'uatimc^pdifcordiasetinimicitiasbofnles exercuercjadcbjutfialicubialius alq occurreretjinmutuas cardes ruerent.Inimiciua: cum 1 arraccnenfib. imÿ: pbcabiles perpetuæfueruntlanuenfibus.Etiam Venctos iam ohm odio pro fequebantur propter Lesbumamp;f Chium infulas in Aegæoman fiusînecn5 propter Ligurumducem5quem fibiprindpem præfeccrant.Cum autcminte Itina feditione Iaborarent,alns quibuldam urbis gubemacida mandaruntUpfi uerd bcHû cum Veneus ôd Tarraconenfium rege gerere aufpicabant. Naues militibusjcontra Vcnetos5quas ducantjComplent. Vrbes uerfus lonmadna uigantesjgrauiter affligebant: necabftinebStab ijs quæ m Aegæo mari habi tantur. Hate autem magno animo peragebant,ut V enetos ulcifcerent propter Ligurum tyrannö nomine Philippum.Praetcrea ignem inijcientes in Corcy ramjuburbana incenderunt, quæ concremata funt, amp;5 latius fæuiinèt ineens« dium, li res,utanimo agitaruntjCueniffèt, Poftea praelium commifere, cum inimicitiachoftiles interueoi(rent,cum Alphonfo Tarraconenfium rege,ad Gaetenltaliacurbem. Hue enim régis Alphonfi naues appulerant maxb mæ.Quod ubi cognorunt Ianuenfes,uideh'cet regis claflem eó coikdam ka re comparatamaduerfumfefe,ciuesarmatos nauesmaximas,quas hucmeiv cium gratia uenidè comperimus,confcendere iubenCfoluentes^ ab urbcgt;cur ium contra Tarraconenfes dirigebant. Cum autem Tarraconenfium regem aflequutieflentinportuGaetes,temporelongocertarunt. Rexeotempore intra mœniaexiftens,praelium fpedabatïóó admodum dolcbatjquód fui,qut plures numero erant,hoftes fuperarc non pofTent.fngrefTus igitur ipk naues, fuos cohortando ad praelium accêdere nitebatur. CommiiTo itacp prælio mas« ï B gno,capta nauis cft,quae uehebat regem Tarraconnenfium. Rex fimul quoss que in potekatem uenit. Scriba autem Tutoria nauê expit, qui in prælio iko nauali Januenfium dux crat .Qtii cum uidiores prælio excekiflènt,regem ca ptiuum uehentes, domum reuerfi funt. Naues igitur cum appropinquaflent Enuæjpriufquam urbem iniret dux,nauigauitad Ligurum ducis regionem, ut ei captiuum Alphonfum traderct, iperans feinde haudparumcommodi secepturumJngreffus itaque Ligurum ducis regionem, regem captiuum ad eumperduxit.Dux Mediolani honorifice' Sti magnificè,regem excepit,ct tan demincolumem fuoregno refiituit.Atlanucnfesreiindignitatepermotfiab illo defecerunt,óf dueem expulerunt, Deinde pergentes contra arcem, cam padionibusinpotekatemacceperunt,Slt;dcinceps ritupatrio urbemadmini firarunt, promouentesad principatushonorem iuxtaantiquasfuas leges a^ liquem de ciuium numero, Alfonfus dimiflus ad fuos aMedioIaniduce,bc!« neficij memor hunc femper coluit:nec ei gratificari quibufeunq^ in rebus pos« tuit, cundatus ek,quandiu dux foperftes manfit, Hic Tarraconnenfium rex imperio temperans Valetiam,Tarraconem,Sardiniam infulam, Cyrnum 0^ Varcenol^mJbcriæ urbem opulentam,primum in Siciliamappulif, pokea uenitinItaliam amp;nbsp;Parthenopen.Regnum^inhuncmodûoccupauit, Nea^î polis quondam Italiæ fubieda,translata ekadGailorum regem,qui de fua fa uiilia femper regem Ôf principem huieprækeiebat. Regnum autem hoc ins« cipitablapygia fumma,etMefapia:ôô inlongum progrediens uerfus Tonis« f^uum,dextra a mb it regionem Vares didam. Regio ika plane regas« Iiliima, amp;nbsp;regio nomine digna eft. Poft Gepanum fie nominatam ex te nd life ufque Gaeten,et Diam urbem Romanorum regioni finitimam.Et hic quidc terminus eft occidental is « Verfus Orientem attingit Gonium. Qua autem fpedat Siciliam,regionemhabetantiquitus Græciam,nunc uerd Calabriam nuncupatam ♦ Vbiprimü in ditionem regis GaUoruiftud regnum conceffit, accepte

accepif regem piopinquugencrcregi Gallorum.Qin'urpcnrcnft inrcgniim, ^ ( nomen eius erat Lantilaus ) regioni iHi uniuerfx imperauit. Ciim ram opis’ . bus rehqualt;^potenn'a plunmum polieret,armacæpitaduerfusTyrrhcnoriî rcgnum,atqueadeócótrarelïquamltah'am,ubi(^ præclarafecinora defignas« Etquidem mouens exerdtum contra TyrrhenorS urbem Florenttam, eam^ queobfidensexpugnarenitebatur. Cumautem inlongum urbts obfidio extraheretur tempus, óóobfelTt tam ad ex tremamuenifrentnecenitatemjfcl ut cos tn colloquium uenifTe cum rege,petentes pacem: promittentes interim fe promptos 5gt;C paratos efle facere quæcunque imperaflct, faltem pacem daret petentibus. Quorum precibus uictus, poftulauit dufs emufdam filiam for maexcellentem omnes quae turn in ea urbe formofehabebantur, Hanc cum accepiITetformæ elegantia omnes fuperare,(Fert enim urbsiftamulteres iiv primi'sformapræftantes,uirgincscp uenuftiffimas )eamperijt fibi uxorem darï,cum in colloquium cum Tyrrhenis fuper pace lungenda uenifïèt.Erat c^ nim rex illecætera intemperans StSlibidinofilTimus, nbsp;nbsp;tantum non infames

bat amore mulierum« luITerunt itaque Ty rrheni, ut pa ter uirginis earn qua'm pulcherrimècxornatam regi tradcret. Aiunt,pueIIac patrem fuiITe medicü inilt; fignem,adeó ut facile omnes ea facultatefuperaret « Cum igiturmulta tentai ret,nectarnenpofletulla rationefibiconfulere,quinfiliamregidaret, commi fcuit cicutam quam potuit efficacifTimam.In ifta namque Italie urbe cicutam commifcerefolenteffïcaciorem,quaminreliquisurbibus. Accepit amp;nbsp;pan# num,quem cicutæ immerfit,ut uenenum imbiberet, Quo fadto,pannum ue# neno imbutumfiliae deditlmonês, utubt rex cum ea concubuifTet, ipfa pan# noifto mentulam eius qua'm decentifïïmèabftergeret,Huncigiturcumacce pifTet pannum auro exornatum,fpedaculo^ dignum, cum diligenter eufto# diuit,ut regi,ficuti pater præceperat,poft cócubitum inferuire poffèt.Ducen# 1 tes igitur uirginem iftam, obtulerunt eam regi.qui ea uifa, formæ pulchritu# dine captus,obftupuit:amore^ardens,cum ea V eneris foedus inrjt.Puella au tem iufla patris facies,muftis blandimentis adhibitis,panno régis mentulam abfterfit« Quo cum eilet tadus rex, inhumoremnónihil refolutus, in febrim incidit acutifrimam,SC cótinuó expira uit. Etiampuellam effemortuatradut, cum etiam ipfamcicuta perhumoremdilFufacontagio infecifïèt.Rcgis exer citus,ubi primum ipfe mortem obqtjdilapfus domumredijt.Et Florentia ob fidioneliberataeft. Quidam Itali perhiben£,nonpatrem pannuminfedum ueneno puellac tribuifTe, uerum fenatum urbis eam exornafTe quam pukher# rimo orna tu, ut formofilfima regi appareret : eundem etiam fenatum pannum dedilTe. Hincad coitummirèalliciebaturrex.Sed haechadenus,quiaturpia funt,dixifïè fuHiciat ♦ Poft obitum regis Lantilai,cum uxor eius admodum inquietaretur propterregnum ab Italis, necnon regionis duces ipfi plurima négocia facefrerent,nupfit Rhainerio Prouentie regijGallorum regis patrue Ii,ei^ regnum Neapolitanum tradidit * Accepimus autem, hanc fuiftè filiam Tarenti amp;nbsp;fapygiæ Ducis, qui ortus ex familia Vrfinorum, flu^ut Græcc dicam ) Ardiorum, quiép plurimum pollebat opibus amp;nbsp;potentia in regione Parthenopes.Rhaineriusannis regnauitduodecim.Interea,Alph5fusnatus de familia Medtnorum,rexTarraconnenfium,Sardiniaï,et Valëtiïe,claflêm adornabat maximam.Qiia inftrudus,cum Siceliotæ remiges ftrenuam opc# ram locarent, in Siciliam delatus eft, quam fubegit, amp;nbsp;poftmodum impcrio rexit.Hine deinde profedus, Parthenopes arcem medirerraneam occupa«^ uit. Parthenope arceshabetmaritimasduas,amp;^unam mediterraneam. Ad# ducens igitur Alpbonfus copias, urbem eam oppugnabat : amp;nbsp;admouens ma chinas muro omnigenas,eam fui iuris facere co nabaturJbi turn Alphonfifta terbombardæ globoidusoccubuiti Necmultopdfturbsinmanusuenit»

gt; 'A Hi'nccoptasadmaritimamamp;fmeditciraneamarccmmouit.Mcditcrrancam fame expugnauit Maritimä cæpir, cum earn dederent milites qui in ea crâtî cui 00 præfidium impofuit, Vxor autem regis obfidione urgebaturinarce, quæ fl tacit in portu prope urbem ♦ Maritus uerd clam cgrefTus» nauigabat in Prouentiam,indeaddudurusexercitum,quomunitusuxon'obfefræ fuppe:# tias ferret. Inter ea regina, cum obfidionepremeret,accerfens Sphortu Mat ebie principemjqui ea tempeftate dux belliperitiffimus habebatur, Alpbon^ fum expulit, urbem’que adiuta ab Sphortia recuperaiiit « Cum autem regi^ na iam return fumma potiretur,arcem mediterranen in monte fitam obfidiolt; nc circudatquam cum ui capere non polTet, fame expugnauit.Poftea non Ion go tempore mteriedioj cum Sphortia domefticis diftineret bellis, Alphofus TarraconenfiumrcxexCilicia profcdtuSjCalabriam primo fubcgitlpoltmo dum comparato exercitu, iterum Parthenope acceiTi'qeamcpoccupauinRei« ginaautem Rhainerij ex arceclam effugiens, contenditad filium fuum,Ta«» renti amp;f lapygiæ principe^Nam nupferat poft Lantilai morte lapygiæ priiv cipi : ex qua filium hunc lapygiæ principem tulit, AIphonfus,urbe capta,Ôd regione,quæGepanum nominatur, fubalt;fta,bello petfequi aggrelTus eft la^# pygiæprincipem, Mariæreginç fiIium»Acccdcns igitur copfis quam pluris mis infirudusjtegionem fubijciebatPrinceps igiturJapygiç neceffîtate ma tus,Icgatosmifitquipacemorarent:quä con lequiitus efi, Paci iunxeruntaHi;* nitatem.Nam rexfilio fuo notho,cuius nomen eratlmphcrnandus,in matrijs monium collocauit confobrinam principislapygiæ, filiamuerd principis qui Venozam rexerat ♦ PcraCfo foedere, in quo tenebatur gt;nbsp;ut in pofterum Sd hofpitesregiepobedienteseftent, lapygiæ princeps Parthenopenuocaba^' tur, Eo cum ueniflet,admodum metuebat ut caperetur ab rege. Propter hunc j ® metum,quiadeómagnuserat,phrenefilaborare.credituseft4 Hoemodoin Italiamab Tarraconeprofedus Alphonfus,SiciIia ScNcapoIitano regno po titus eft,Cum ueniflet in Italia,ibi moratus eft,nunc cum Venetis,nunccum Tyrrhenis beHagereSjS^ fœdera pangens,RcxRhaineriusIanuenfium daf fe magna ad urbem acceflit. Cum autem conarentur milites exponcrenaui«! bus in urbem,nec eoepta fuccederent,re infeda domos rcdiere,Alphófus Li gurum 8C Tarraconis regionem fia tri fuo regi Nabaris cómifit, Hunc enim Nabaris regionis incolæpetentes, ab Tarraeóne, quod regis filiam uxorem duxliret,fibi regem,iux ta patriam confuetudinem,ordinarunt.Nam maxima pars occidentalium tributa quidem pendunt,nec tarnen lieet urbibus corum principes date,óf præfidiumimponereUierumindigenæmagiftratus créant, Sf fuis præfidijsj non externis,rcgioncm defendunt. Nee etiam regi licet cos cogéré, ut præter patriæ fuæ morem refpublicas adminiftrent, Ea quidem tempeftate, cum ciues earum urbium, quas Na bates regio compleditur, fibiconftituiflent regem, frattem Alphonfi, contigit ut ei nafcereturfilius exuxorc , Qui educatus, attigit annum duodecimum ♦ Hunc igitur aflu^ fientes regionis incolæ, regem dimiferunt, diccnteslNon amplius ei coneCi« ^Uum filium habeat,regnum tracftare,fed filio regni adminiftrationem nunc J°tnpetere,Hxc quidem baud multo po'ftacciderunt,AIphonfus cum in Ita ham perueniflèt, fiatri regionem fuam mandauit «Hæc autem initium fumit ahValentjæj.ggjQrje, Valentiaurbs magna eft,^ opulenta, Valentiæ^rcx fuifedem tenet. Sita efteaurbs ex aduerfoSatdiniæ)recedcnsab HercuUs columnarü traiedu feptingentis ftadij s, Huic fuccedit regio, quam Tarracônenfemappellant,quæ porrigitur uiqj ßarcenonaHuie contermina eftTatracoimis regio,2f patetuftpadBarcenona uerfus ProuentiamGalIiæ, Verumdicerenos öportetregionis limites , VetfusOriente,Prouentia Gal lix, uerfus Occidentem,tetminatur Ibetia.Septentrionalis limes eft Nabare h regio.

8Ä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L A 0 N I C I CH A L C 0 N DY L AE

rcgio,Barcenof uibs Occidcntcm fpcdaijdiuirijs potential excelh't, AUmi mitratur pkrunc^ in Ariftocranam conuerfa « Pcrmittitur ci ab Tarracôncngt; fluni rege, fuo iureuiuere.Eregfonehuius uibis fitaeft Cyrnus, mfiUa opus’ knta 6C populofa:cuius, ambitus compkditur duo miniafladiorü.Ncc pros’ cul abeftaha infula,quac minor dicitur, quæ Ö^ ipfa fubiceta cftTarracöncn^ flum regi, amp;nbsp;ab codem principem accipit, Sardinia, quæ infula maxima cxilt;^ ftitgt;cuius ambitus continet quinq5 millia ftadiorfi, qiioqj Tarracóncnfiürcgi obtempérât,SC lub eins ditione agit. Sunt in hac infula urbes due, opibus flo rentes,Oreftilia et Sageraiquarö una uerfus Oi;ientem,altera ucrlus Meridié /nfulæ fita eft, Pilcatores huius infulae plurimö lucri ex eo mari krût.Hinc in ahum orbemperuenitur. Iberia, quàinitiû fumitab Gallia, habet finitimos Cel tiberos.quibus annexa eft Gakona,regio fubGalIorum rege degens. Po fleaduceejit Pefcaiorûregio,uerfusOricnteminIberiamtcndcs.Ibcria,que poflGaJliarn maximaregio inter occidentales eft,uerfus Occidentem in Os’ ceanum excurnt.Ab Oriente Nabarem Sf Galliahabct. Verfus Meridiem t Qi^iltm panditur inTurtugannam,qux mannmaregio cft,SCadOccanumk extend léguât Pors diCetiam regioneGranata,quæ fub Peenorum imperio eft,terminatur, Jntra ^uguliam. }i4nc iacobi kpulchrS uifitur.Hinc PortugaUia regio Hifpamæ fubit,que k

cxtenditadmarc,quod intra traiedüeftjquo ucnitur adGranatamregionein. ’ Jberiacum regio fit maximal ditifttma, urbes habet regia SjDi bui nam urlt;' bcmmagnamóf populofam, Corduba, MorficamjnecnonOudumjóf SaJas’ mangern. Etiam fepukbrum Iacobi in ca regione iuxta Oceania amp;nbsp;mare exs® tcrnum,cckbre eft. Ad mare interne quocplbcrorum régis regio porrigitur. PortugaUia fita eft iuxta traiediaa' Granata incipiês,ulcp ad traiedöSC interna mare excurrës,ucrgit in Ibcriâ.Granata,qug regio mediterraneaeft,inlberia ^ etGalIiâ.pcurrtt, necmultäuel intcrno,uelexterno Oceano utit.Iberorö rex jn iftisduabusregionib.plurimûpotefttqui cum fitortus de la mil ia Almcnij Galliar, Granate regione,quç Pocnorûeft,fercnsatc^ agens,baud ceflatbellu gerere.Rex Pœnorû,Granatâ qui regit,ubi pax côpofita fuerit,I berorû regi tributum pendit, qui interdû accurrens urbem obfidcr,et regionem populate Easût regiomontana dfSf a'monte, qui a'mari interno initium fumit,pandit in Oceanum, Si adPortugalIiæ regionem.Hi reges fæpius inter fe dilfiden^ tes,bena geflerunt. Interdum copi] s comundis, molem belli omnem in bars’ barumauerterunt.Inter caetera etiam bellolaceftîuit AlphonfusTarraccncnsS flum rex regem I berorû prius quàm in Italiam ueniftet. Belli autem dus hæc affignatur cauifa. I pfe quidem captus eft ab Ibcrorû regis ducc,qucm Albas’ rumappellabant.Vtcrcp tarnen uulnera accepit.Itacp contradis copijsjSC aft fumpto flaire Nabaris rege,benum mouit contra Iberorum regem, cum ads’ iuuaretur opera quorundâ Ibcrorû nobilium,qui Albarû incitatiffimo odio profcquebantur.Hunc cnim,cum humili genere inTarraeónenfium regione ’ foret iiatus,SC priuatam fequeretur uitam, tandem uirtute nobilitatum,6c abs omnibus plurimum honoratum dcclarauitregionis fuæ imperatorcm. Qiii imperator creatus, quocuncpbellum ucrtilTet, femper gloria corukans,SCre b benc gefta redibat. 1 taq? cum ab Iberorum rege contra Alphonfum eftet mil 1 fus, baud focordiæ locum fore ratus AIpbonfus,cum exercitu Albaro in tes 1 gione occurrit, quafi prælij poteftatem fadurus. Poftea Alphonfus adbibito jnauxilium fratre, inIbcriamingreflus eft, ut côtraregem decertaret.Obuia aût procedens Albarus,miiro prçconeiuHit eum cxcederc,fi fapiat,q cclcrri’ me ex fua regionc.Cum aût Alphonfus refponderet, fe nô accedere ut patrie dusafinos in pafcuaduceret,fedfeadeftè ut aciedimicet,copias inaciem df^ duxit : SC cum utroq3 fratre confligens, uidoria potitus eft. Cum aût prtdiun^ committeret atrox, Albarus Tarraconnenfes terga uertere coegiC SC fugieo* tes

DE REB. TVRCICIS LIB. V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■* tespcrfequutnsjfratres ambos comprehendit,magnacp Tafraconnenfiûfiragt;

ges fadta eft.Vt reges ambo ad Iberer urn regem funtaddudi,nihil mali funt pair». Verum furamenti religione fides accepta eft,ne quid poftea noui in fua regione moftretulriamp;S impunè dim lift funt ad fua. Poftea Alphófus, ut fupra' dedimus,in ItaJu ÖC in Siciliam ueniUqui ab ijfdem captus,ad Mediolani du cem,ut antea docutmus,dudus,ab eodem inuiolatus 86 incolumis ad fua relt;« miflus eft.Vxoremfuam Alphonfus in Tarracone reliquit.necmultis annis inter iec?ïis,eóreuerfus eft,ut earn uiferet.Nam in Italia 86 Siciliauerfabatur, plerunc^ autamori,aut rei militari operä dans. Quomodo ei in Italia res fuc^ ceffcrinr,dcinccps dicetur. Regi Iberoruro,dcquo fupra ucrba feci,bellû fuit cum Granate rege Pœno.Poeni iam olim traijcientes, Mareliam Europa ur bem, qua diftabat a' Libya ftadijs ducentis quinquaginta,occuparunt. H me progreiri,fberiamfuo imperio iunxerunt,poftea,cum memorabilia ubiep fa:# da ederent, etiam contra Galliâ bellum promouerunf,mirum in modum res fuas augentes «Nee etiam ab Tarraconne amp;nbsp;Valentia abftinuere.Galli igitur adiundi Iberia regibus,contra Panos belIS fufceperüt,eos^in urbem mu nitam fe recipere compulerunt, V rbem uero' poftea expugnarunt. A dhuc hoü die ad urbem hanc accedunt,hoftiliter incurfionem facientes,Só exercitu inter dum adducentes.Et fanè Iberorumrcx Dominus Ioanncs,ut antea fignifica^ uirnus, contra eos profedus eft, pramiffb Albaro duce, quiregcm ad delend dos Panos inHammabat, æ copias urbi admouit. Cum autem grauifti'ma obfidionepremerent Pani, fames' intolerâda foret, dubij quidagerenf,hu iufmodi quid excogitarunt.MuIis duodecim ft corn onera imponunt. Ficis onuftigt;ad hoftiücaftraferunt.Ficos autdiuidetcs,fingulisaureûnûmum in^ icccrunt,diuifos^ deinde iterum coniunxerut. Nummus ucró aureus Hifpa ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® norum,duobusaureis Venetorumualet.Hos igiturficos cumimpofuifTent

mulis, profedi funt ad Albari tentoriu.Qiii uifo auro, quodficis conditu c^= rar,agafonem interrogauit ï Quidfibi uultaurS ficis inclufum f Agafo refpo dit:Rex auru quod in urbe eft collegit omne,dicens,fiue cçperis,fîue no ca^ péris urbem,plus auri q? allatu eft,baud inuenies« Et fi urbem capta deftruxe ris,multûauri, quod ex Libya tibi SC nobis afferretur, amittestfin aût urbem non dirueris, poteris in poftern quaccuntp ex Libya ad nos deuenerut, quaft ihefauruhuc colledaacquirere, Hæc cûaccepilTet Albarus,acceptes ficos de tulitin cofpeduregis.quos diduces 86 aperiens, inquicArborem iftam,quæ hune producit frudü, no cenfeo excindendâ efte. Nam deinceps no amplius fruduifto poftemus frui i 5Cnuncfaturati, in poftcrunonamplius ifta felici^ tateuripoffèmus ♦ Nam cernis uinitores uineasputare, amputantes tantum inutilia 8C fuperflua, ut frudum tandem uberioremreddant. Quod fi eas pe^ nitus eruerint,nequeuntearüfrudu,cum neceftèfuerit, amplius reercari.His auditis rex,quia probabilia dicere uidebat Albarus,iuirit eum abduccre ex«: crcitum.Huic,cum duxiflet regis PortugaHiæ filia in uxorem,natus eft filius nomincCiricus,uir rei militaris peritilTimus.Qui matrimoniS cotraxit cum Granataercgisfilia:quam,quianó poterat cum ca concumbere,repudiatâ di^ *’‘*fit.Vxorem altéra alfumpfit confobrina regis Portugalliæ,quæ formae uc ^Jl^ate omnes, quotqt in iftis regionib, agebât ,anteibat.Hanc fibi aflbeiauit Cüfiliooptimatü,qui cófulcbant fore, fi aliâ uxorê diixilfe^cppollet cum ea co cumbercficutimatrimoniupoftuIat.Filiam regis Nabaris coegit habitö Na zirxoruaftumere, eiepopes ad iftud uitæinftitutûafîignauit.Rex Portugal liatortuseftexfamiliaGalliçrcgû.ArbitroraûtGallorûregesbelligcrantes aduerfus Pœnos, quondâ regione iftam fubegifle,8C ad pofteros fuos tranft milîlîêJtatçNabaris regnum putat pertincread familiamrcgumGalliæjnec mû ex ifta familia nato licere regnum iftud fufeipere «Nam Carulus Impcra«« h a tor,óc

tor,8lt;^ qui fuccefTerunt reges, cxiftimanturrcgionem il Jam fubieciiïc, 6C ne«* potibus fuis rdiquifTe^ Alphonfi autemfratrem taliconditioncin regnuadmi ierunt. Sie/natusefictfilius exuxore, quamduxerat propinquam gencre Gallig regibus,ipic deberctregno excedcre,amp;filiumfibirdinquereregeni4 Quodfi nu Hum Hl nim ex uxorefua tuliffct, regnum patereturrecidere poft obitumfuumadGalliarum duccin.Quihacconditione Nabaris regnumae cepiCamp;S cum nadus dTet ex uxore Hlium,patrem dimiferunt,fïliumtp regem cómuni confenfu dedararunt, quia defcendebat ex familia, quantum ad magt; (emû genus attinet,regem Gallic,Hçc quidem annotata fint mihi fequenti to jius hutoriepropofufi.Nuncunde digreflus hucuftp fermonê traxi reuertor.

MVRATES Medimetisfilius poftexpeditionem,quam cotra CaramanS fumpferat, bdluDacis intulit,uolens Dra cub's Hliû fuo reftituere principatui«egreflus aStregia copijs inftrudus,accept t Caramanü nouarü rerum cupidum defers dionem animo agitardad id negociu adhibere ducem Can^ dylori, amp;nbsp;alios Afiæ principes, cüfperaret Pannones bre«J

ui magna manu lu bfidi o uen tu ro s, fpe ex term auxilijilledus,rdiquos A fix principes ad defedionem folicitabat* Amurates igitur Mechmetis Hlius,ubi jidpararianimaduerhf,mutato confilio eoeptam expeditionem omifit,amp; bel Ïum omne in Caramaniïauertit.Turachanem Theflabæ praefedum iullitex^ ercitumcotra Pdoponnefi Ifthmumducere,eum^inpoteftatêredigerc:dcifl deregionem Pdoponnefi,qux fubGræcis eft, incurfionibus uexare. Quilt;* bus pcradis,eum inde abire iuftèraLTurachanes quoep accepto Theftaliac 0^ jj Peresbiæ,quaEftagnoadiacet,exercitu,adIfthmûperrexiuquemdefertumab ' boftibunueniens, occupauiCamp; hincincurfione faciens inPdoponnefiregio nem,uaftitatem maxima reddidit. Etiam Sparta adijt,Laconiæ(^ regionê po* pulatus eft. Qiiibus omnibus, quemadmodum pracceperatrex,expedttis,a* bijt.RexAmurates in Afiam tranfuedus,contra Caramanü exercitum duda bat, 6C fecundóeius regionem enafta tam fubigebat, Ea tempeftate,qua hxc agebant,Georgius Try ballorüprinceps in colloquia uenit eu Iango5lt; cum PannonS regdprehéfansep fingulos Panonig^ceres, perfuafit ut cotra Amu ratem arma caperent.Opes plurimas immeniamep pecuniae uim Pannonibus ad earn expeditionem poIIiccbatur.Nec folum promifit,uerum pecunia Pan nonibus, ut eos experircturauxiliares tradidit. Vfus eft plurimum operaad earn rem Jangi,qui Grccishmiharitcr iundus erat Joanni Byzantij regi bd* lum cumlanuenfibus erat propter commerciaGallicuiufdamJanuenics im* plcbant naues quas habebant maxirnas, nee non triremes tredecim* Quibus impofuerunt fuorumodo milliaarmatorum,amp; propcrabant contra Byzan* tium,uolentes urbemeam capere.Eodem tempore etiam Scythis bdluminfe rebant lanuenfes ♦ Scythæ namep qui circa Bofphorum colût, inimicitqs mo tijquas cum Caphenbb.gerebat, Capham urbem egerunt, amp;1 tulerunt» Pro* pter quae miferant legatos ad regem Scy tharû Atzikarccm, petitum pacem: bac tarnen conditionc,ut fua rccipcrcnr, Cum nihil corum quar petïjlTent, im* petrare potuiflent Caphenfes,urbem ad Italiam reduxere,cum Januenfesini* t]uisanimis paterentururbemfuâab Scythis adeógrauiter diuexari.Eodcin tempore qs dikordia cum Gixcis fuinParabât itacp contra utrofep fimul reio gerere,amp; utrofqiarmis domare.Appuleruntitalt;pByzantium,indicentesBy Zantis bdlumÄ inde Icgentes Euxinum pontum,uenere Capham » ibi igi* turegrdïïnauibus in Cherfonefum,redapergebantcontra Scythus,nonnnl tumin urbe moratitScythg audientes hoftes accedert fine ordine palanies,pie nos

■DE REB, TVRCICIS LIB, VL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S?

L * nos contcmp(u,SCipfiarmaampiunt, NamprattentadieafFofiflniiiocui^ dam,tnearcgicnecaftrapofiierant,nec folitas ordinarantuigilias, Putabant cnim Scythas nunquameoaudaejæ piogidluros, ut fccurnexacie dunicare fuftmerent, Ibi igitur cum primi non expedaffent cos j quiagminis po^ ftremi erant, ut in unum SC in iuftam aciem coHedij prælium imrentj uenim pedetentim SCpalantes incedentes pergebant contra hoftes, extenuató ma^ ximeagmine, Scythæ , ubi compererunt hoftes appropinquare , confer# ftimobuiamprogrediuntur, agminis que incompofiti prinios aggreffifu:« deruntjö^ infugamconiecerunt. Fugientes acerrimeperièquuti lunt.Janu«« enfes fugaadfuos délai»,etiam eos fugæ focios traxerunt. Tandem prælium adextremos uenit,quosterga darçcogentes,cçciderôt impigré,nulii qucmgt; eunepnat^i erant,parcentes.Pauci quidam fugaeuafereincolumes in urbem, Liberati igitur belJo quod geflèreparum féliciter cum Scythis in Bofphoro babitantibus, nauigaruntuerfus Byzantium, uenerunt^ Galatiam urbem, quæfita cft eregione By zant ij in Europa ,Ibi confultarunt communiter,quo«: modo Byzantium oçcupare poflènt, Militib,naues complent, amp;: reliqua ar«« mamenta expediuutinaucs^ muro luxta portum appcllunt, quafi nauib.ur«« bem expugnaturi. At Byza ntij refiftebant fortiter,ÓC ex muro in hoftem pu«« gnabant magna gloria. Januenfes cum conarentur ex nauibus afcendere in moenla,nihil cfficiebant,Byzantij enim hoftes magna fortitudine repeftebât, Cum igitur capta parum fuccederent, omnescp conatus initi caderent, in dif fenfionem addudli, redicre in J taliam.uenim Galatia lanuenflum urbs longo tempore bellum geffît cam Byzantins, cum utrinep tarn Byzantij, quam Ga^ latæ bombardis rem gererent, At Leontares Ïoannes magno impetuin Ga«« latiæmœniairruens ,eamunditp quafi indaginecindam omnicommeature j B liquis^neceiTarijs fpoliauitiplurimos quocpJanuenfes cæpit,cumfdiciter ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;fortiter in eorum naues irrumperet, Hos uindos adduxit ad regem loan««

nem,qui ca tempeftate agebat in X yllac domicilio, Fuerunt autem eaptiut numero trecêti,quos omnes inGalatig uallo naduserat.Poftea legatos uhró citro^mittentes fupercóraercijs ÔCuineis,quæextraGalatiamerant,lanu«« enfesgratoanimoexcipiebantquaecunlt;p ftatuifletdeiJlis rex «Cogebantur quoep numerat e regiaureos mille propter turrim regiam,quam tempore ob«« fidionis bombardis difiecerantinec non propter officinas, quæ in mediopoj« fitæ erant, deftrudas, ut potiri poftènt imagine fine figno régis Graecomm ► Bellum inter Byzantins Ôiî Januenfes huiufmodi exitumhabuit « Bello ifto finito, Joannes Græcorumrex, legatos ire iubetad RomanumPontificem Eugenium nomine,petentes ut concilium celebraretur,quo inter utrofep reli gionis contentionem decenter componerent.TentabateomodoOccidenta«« liurnanimos, num plurimi facerent concordiam conftabiliri cum Graecis in religionis controuerfia.LegatiinGermaniamuenere,Ea tempeftate Germa ni Bafileæ erant congregati, diffidentes fententrjs contra Eugenium Pontifi cemiquern reprobantes, crearunt Pontifteem nomineFelicera, uirum inter ipfos inprimis fpedatç probitatis. Hune cocilij côfenfu Pontifteem déclara«« W,Ambo igitur Pontiftees triremesinftruunt,amp; Joannem Byzantijre«« gemaccerfebant, Vterep enim fub fe concilium agitari,5C religionis contro«« nefitam, quæ cum Græcis interceflerat,finiri uolebat. Cum a b utrotp ueniP fent triremes, rcx quidem benignis uerbis amp;nbsp;placide concilij Bafilienfis 1 e«« gationem dimittcbat:dicens,fe cum Romanis Ô^ Venetis amp;nbsp;cum reliqua J ta ha BmancccoHoquutum, qui omnes fe Romam profteifei iubcant. Affilé mensitaep Byzantij iàcerdotes,ôdGrçcorum fapientiflimos amp;nbsp;dodiffîmos, nauigabat in Jtaliam. Cum uenifTet ad Venctos, inde foluens ferebatur Fer«« rari3m,ubi morari Pontifteem Eugenium acceperat» Hæc urbs diftatab Ve h j nctqs

90 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LA ONI CI CH ALÏÓ N DYL AB nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ■

nctijs ftadijsfercÉrcccntis. Duces Ö^ principes habet, qui funtde fa iniha £;gt; ^ ilcnfioruïTi hue Eflcnfiu*opibus hominumip multitudincexccllir. Padoflu^ uioalluituv.Subieda cft Romano potincï. Duces feupiincipesjquos modo lt;bximus,accipit. Vir ille qui turn temporis in urbe rerum fumma potiebatur, æquiratisftudiofus,nec cetera imprudenserat.Huiufmodiaut ei accidit cab mitas. VxoremhabebathliamDucis MonferrariaCjpuJchritiidincform^^ elegantiapreftantê. Mores mulieris,antequaid contigiflet,mödeftia mfigni corufcabât,Hæcinfaniebatamorcpriuigni,quifiiiusduciseratnothus.Qiti • cum ferius ad earn ueniret, quammons eft corum qui in Italialautiusui^ mint, iuuenem inter ludendum ad amorem prouocat. Hic int elligens fe a' mo 1 iere amari, dC ipfe mul(cris amore exarfit, amp;nbsp;aliquanto tempore Hupti con^ fuetudinem cum nouercafuahabuit.Ancinaaütqiïaedamutcögnouitamo«« rem inorum,amatori fuorem omnem enarrat. Is uerd duciadmodum chatuis d at, 5lt; ab co honorificc admodum tradabatuUs igitur ubi rem cognovit in«« dicioancinæ,necnon ipfeeandemexplora(ret,acceditdominü,inquien^;0' ' domine mihi contingat magis terrae hiatu contegi, quam ut diutius cernam in ædibus tuis adcó nefanda fcelera committi. Nam uxorèm mam rem ha«» ? berecumfilio mo noiho,impijlTima perpetrates, uidi.Proinde da operamah Ï üh mullere Übereris,nee amphus cum ipfaconuerferis.Filiü qcpbcaliqud | ablcges.His auditis,duxobftupuit.Deindepcrcunc'ïatus eftsquomodorem | dhm cognouiffet» Dixit quoep feuelleearn rem explorarcjóf præfentem rei ï illiusforefpcc'latorem.Faciensfupraledumforamenhaudperindemagnu, i ne deprehenderet ab amantibus, per id fpedabat filium fuö nothum concur« i bere cum uxorein Icdo.Defcendens igitur,ambos opprimit incpinato',6cu«« i xoremin huncmodumaHoquit:0'mulier,quis dæmoneddementiaEteade# • | giGutcómifccreristurpiterfiliomeoimpijflimaomnniquasnouimusCQia • ; rationeidnoßromatrimonio honeftuforearbitrataesCQiixrefpondcnsaid Qiiódtalia fecerimmatrimony fidemuiolans,noncoinficiasUierum culpam f agnofco. Eius^reiimpiaeegofolacaputÓiforigofum.Egofcelcrataopera « animo concipiens,ui maiore coada,ncfcio,quomodoadiftaimpieratemco» ’ cciTcrim, S^adolelccntcminuituinifudnefariGopustraxerim. Meritoigi | tur ego poenas pendo.Rogo tarnen inadolefcentem,cuius nulla culpa eft,nc 'i iaruire uciis.Deinde filiüuocauit, interrogans,Aniufta hæc fint,quæ feceri£ inipfo opcre deprehenfus. Adolcfcens attonitus cumnegarenonpo!ïct,ad petendam ueniaconuertebat.Sequutus eftuiramorisiftius nefandicoicius, qui utrifQ5opera,ut cupitis potircnt,locaueratindcfeiïam.Erataüt Mimus, qui ab infrio adoiefcentem in iftum amorem impulerat. EtliOcacccrfcns in/ lerrogabat dominuslQuid cauffae fuit,quareadeo impium in mepatrarisfä/ gt;nbsp;cinuscH ic refponditiQuia tu rapuifti amicafiltj tui, amp;nbsp;cum ea concubuüH* Qj_iaproptermeritoi(ta contigeretuo.Nam ducis fiJiusamabat mulierêeius urbis, nee dumtarnen cum eacoierat,Paterigiturcuminrcllexi{ïêr,cainciTe forma præditâ fupra modum uenufta, ui cam opprimens,Veneris gaudmei abftulit.Mimus igitur huius amoris cauiTam omnem in ifludfacinus reijcie/ bat.Hæc figillatim cumaudiffet,adoiefcentem, deindemuliercm,poftremd Mimum capite truncariiuffit.HaeccftcalamitaSjquarFerrarixprincipem ca tempeftate opprefferat.Nec multo póli Ligurum principis fiba uxorèm du/ xit,0£^ miiïls fcriis,plerunq5 iocis fe tradens,fortunamaducrfam leuabaf.ReX Graïcorum cum uenilTet Ferrariamad Romanum Pontifieem, qui ibiuer/ fabatur, cum edab urbeRoma eflet profedus (crat enim Vcnetus)precibus btigabat a Pontifice, ut fe iuuaretin cótentionc, quar intcruenifTet fibi cum Germanis.Et cum in colloquium uenilTent, plurimade contentione illa dif* 1 fcruerunt,r3tiónemincuntes,qua utriqjres pulchrius amp;nbsp;fcliciusfucccderent* 1 Hiac profeefti, uencre Florentia, Tyrrhenorû mctropolim,uibcm magnat fit OpU“^

DE REB. TVRCICIS LIB. Vb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P«

A amp;nbsp;opulents,que pulchritudme omnes Italie urbes cxupcrat.Tynhcnia in^ cipitabutbePero, amp;: dexcratenês Bononiaurbemopulcntâ, pertingû ufep Lucam. Luca aut SC Peruflum (unt cniitates Iiberæ, ÔC m democratic irei fæ »•eguntur.Florentia,cxtra Venetorûuibem,I tabac urbs opukntifli'macft-jCij» ues^adagricultuiâamp; mercaturamcxtrudit.Htintclb'gcnti'arebquoscxcel^ lere ui'dcntîoptime^ efficitur quicquiduiniftifucrintaggrcfïî.Refpub.hoc modoadmintftrat. Pftinca confibûquingentorû uïrorum, qui de ciuitatis rebus côfuJtant, de belle, depace,delegatis fententiâferentes.Habentunos duos percgn'nos,quos accerfentes plurimû ueneranf.Vnû enminû capttaliu iudieem conftituerunt, aberumrebquas urbis côtrouerfias ludicare lubcnt. Ciues aut reliqua reipubbeç mum’a obeunt.Peregrines aût propterea' adfci^: fcunf,ne dues rauore,autodio addudi,inalterutrâparte fus dicentcs abduce* rentur.Ducem feu prinopem rcipub.créant,quem fignifcrn nuncupant. Qtti trimeftre tempus magi'ftratû gerit, ad quem imtuerfac ciintatts redditus Ôf tri* buta referunt .Si qui bûc àde5t,pacem aut bellû aiferetes, fiatim deducunt ad quirigentorn confîbû, Msgiftratus legunt de populo populäres, Ôf qrunda artificiorS prefides .Licet cuilibet eius urbis beri ciui,lî ftatutû preciû intule rit.confiliû illud fi quid deercuerit, id ut executionê fortiat,ducib. mandant. Hæcreipub.formapene'omniûTyrrhcnigurbiû eft.Namiuxta liane guber* liant Perufiû, Luca, AretiS,et Seng.Huc cû peruenifiet Grçci,muîta diu ege rc cum pôtifice in religionis negocio,uolentes id'ad optimû deduccre finem» Poftiemo ed uentû cfi,ut inter fe côfentirent,et concordiä i nter fe céglutina* rent.Itacp in hâc fententiâ euntcs,decreuerut inpoficrû niliil in religionis ne* gocioinnouare.Etuciftaratamanérct,fcriptisamp;^ fandorûobtcflationcfanxe rût,fedeinccps unanimes in religionis negocio fore.HincRom.pórifex allé* ® gitinCardinaliûordinêfquiprimus apud Pontifice eft)uiros duos Grçcorû nobiliflimoSjCoscpfibifamiliaritatciunxit.Vocant cfhCardinales,quafirelt gionis duces amp;f antiftites.Hos em honore fibi ^iximos triginta eligitPonti* fex,iis^ focqs SC cofiliarijs utit.Suppeditat bis redditus funîcientes,afrignâs ijfdê regiones, unde Opes fulhciêtcs aecipiât,Hicqnidê minores,abus maio resacquirit opes,fccùndû regiones quas finguli fortiunt.In horuigit albû re tulitPôtifex uiros duos Graecorû,Bciïàrionê Trapezuntiû Nieçç cpifccpn, Sc Jfidoru Sarmatiæ epiieopn. Nam horn opera plurimû adiutus eft in cocor* dia cumGraecis ineûdà.Dc Beflarione q accepi,diligcnterannotabo.Bcfià* bon tantoeratinfirudus a natura intclIedu,utprgfttiirâimosGrçcorû no di cogquaret,ucrùmfuperaret,Iudicioin requalibctplurimûpollcbat.Grecarû latinarfiqUiterarû tanta pcritia huicuiro inerat,ut facile eruditionis palmâ in ter oês caperet.Nicolaus,g Eugenio fuccefrit,uirû bûc coluit plurimû. Qua* ^’pter Bononiç urbiopulctçe0prefecit,uteâtutaret. Cûaûteaurbs ufep fè* ditionû^cellis iadaret,8Cfeditiofi uftp inter fe côtendere no ce{urent,pianc interiftos tumukusuirillcdiuinusapparuit.Vrbs ifta opib Sc reliquafclici täte nihil ceditucl prçcipuisltaliç oppidis.literarû Audio preflatiflimis Jtaliç urbib.conumerat. Jfidorûuirû prudente patriçq; amanté,cû Byzaiq pro pa* tria pugnaret,a barbaris captû elfe coftat. Potifex Eugenius hûc uirû cû dus auâoritas maxima apud Græcos habcret,elegit,putâs eum rébus fuis pluri ïriûmomctiallaturûincôcordiacûGrçcis iuiigêda.^deteuenit.RexGrçco rûcQprçfidiGadrctinendûByzâtiûpeteret,Pôtifex rcfpÔdit,,pmittens,fibiin pofterOetregnûillud Grycos^cureforetpreterea fendcefiaturûPânoncs et Germanos incitarc, utarma côtra Turcos capiat,quatenus Grç cis SC alijs bo num uideat, His ita copofitis, rexByzantiO proficifeitur ,Græci domû re* uerfi nonamplius bis quæ conuenerant in Italia, Rare uoluerunt : uerum ap* prehendentes fententiam diuerfam,nolueruntamplius in religionis negocio b 4 adhæierc

93 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L A o N I C Ï C H A L C o N D Y L AE

adhærerc Romanis.Huic motus Pót/fex Romanus,uiros quofdam do6os Byzantium ad Grecos mifif,ut cum his in colloquium uenircnr,qui qindcm fynodum SC concordiam in Italia fadam nonadmittebant,Nam Marcus E^ phefiepifcopusjSC Scbolarius Grçcorûdodi{îîmus,ncquidcm ab initio La tinorum dogman confenfumpraeftarcuolucrunt* Vbiad colloquium SC ad difputationem uentum clt ,Romani nihil efficere potueruntjuenim re infeda domumreuerlÏfunt^EugcniushaudmultopóftRomamredtjtjadiutusa Ve nctis5qui ea tempcftateadmodufeliciter bellum gerebant cum Ligurum ty*^ ranno» Nam Veneti belli ducem crearut uirumpatria Ligurern,qui antea lue rat amicus ÔC admis Ligurum tyranni. Nomen ducis Carmaniola fuit : eiep exercitum commiferunt. Qiii ut exercitS accepit, ÔC naues tôt quoi militibr impicre V enetos iulferat, itinere pedefiri, ÔC per Eridanum proficifeebatur, Habens naues ligneispropugnaculis,ô^ turribus pulchre'inftrudas,quænu«* merocrantfeptuaginta » His copijs munitus pergebat contra Mediolanity^ rannumnominePhilippû. Carmaniolæ legatus erat Nicolaus cognomenüs to Breuis,uir militaris rei peritiflimus, qui ad fummam bdlicaru rerum gloi^ riam cuaferat ♦ Veneti in eo bello uidores tempore longo fucre. Præliabanlt;» tur diu,cum præfidio ad lacus euftodiarn, pofito, Nicolaus Brcuis Brixiam cum exercitu uenit,cam^ capere nitebaturmcrum oppidani obfidionem Ion go tolerarunt tempore ; corp neceffîtatis uentum eft, ut mures felescp ederent, SC duriftima qiiætp fuftincret potius, quam ut hofti cederent.FadioGelpho rum,quæ in urbe erat,aded fortiter repugnauit.Vniucrfaltalia in duasfadio nes dmifa eft,in Gelpborum fcilicet 6C GebelIinorum.Qiiomodo autem ur bes totius Italiæ in has fadiones abierint, 6Cinter ftfemper diflidentesanv* mis pugnent,SCundediftidendiinitiumexortumfit,exncminciinquamau^ ^ diui quiequam, ut ueri aliquid de ijs determinare ponïm:ncc ipfe coniedura facicnsjpoflimquid certideijs tradere.LiguruetlanucnfiSregio Gebellino rû fadione fedant.Veneti Sd Romani,nee no Marchia,GeIphis adhçicnTyr rheni 6C Regine regio que ad Japygia in lógitudinê patetjUtrifep fauet.Qui# daein horS inGclphorü,qdam in Gebellinorü fadione difcreti funt. Etiâ in unaeadê^urbe utrafepiftas fadiones inter fe diflidêtcs SC pugnâtes cernere eft.Hinc plerücp fcditionesltaha cokntib.accidere puto» Accidit intcrca,ut ctiâPatauini adducerct fuos duces,inter quos erat SC AIarfiIius,natus exfami lia CarariorS,qui parabat Carmamolç prodere urbem^Eft autem ea urbs mai* gna 6C opulente,in ambitu continens ftadia feptuaginta .fluuius nomineBren tas earn fecat: quo cum undiquealluatur, munitiffimaredditur * Huncigitur Marfilium cum adduxiflent,conftitucrunt diem,adquem proditiopcragere^ tur. Verum eo die maxima ingruit tempeftas , qua inhibitus nequiuit ad præftitutum comparere diem, Qtiidam proditionis confcius,anxius admo^ i dum, nealiquis præueniret,8C proditionempatefaceret ,aduenicns ipfe pro* ditionis confilia aperit. Qui ut rem cognouere,urbem firmaucrunt euftodijst fubornaruntquolt;p infidias Marfilio, qua' uolebat exire ad hoftes^Acceden* tem igitur ceperunt una cum centum ciuibus,quos una'cum uxonbus neca* runt,trucidato etiam Marfilio.Hxc cum fub idem bellum acciderent Vene* tis,eftcdum eft ut duciCarmaniolç imperium prorogaretur. At poftmodum cumproditionis argueretur Carmaniola,6C in ipfo opere elTet deprehenfus, infidias urbi ftruens, interfedus eft.Dicitur autem,cum ducereturad fvppli* cium,incumlocum,ubicapitetruncandus erat,uclaroamp; obfirudo orcincef fifte,ne polTet compellare SC obteftari eos qui ad fpedandum lupplicivm conuenerant « Pofthuius uiri obitumuocaucrütFranciicübf hortiam cogno mine,quem ducem pronûcianteseicômiicruntbcllum,quoùgcrerctci mLj guric principc.Tandem eó res ucnit,cum impigrè aaiuuatet ab V enens,ut no muien

èn REB.' TVRCICIS LIB» Vb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9}

A mulfo tempore intenedojdux Mediolani eHgereturXum autemVenetor# efletimperator,plun'mumc]pobeamremcommendaretur,Lodiamufcj,quac JMedioIano proxima eft,accefli't, Pergamr regionem,ó^ aha quaedâ oppidu!# h Ligunac ultra Adamflumen fubigens.Deinde cum belhim inter Venetos amp;nbsp;Ligures effet compofitum,pacetp fopitûjfiham Ducis ülegitimâ uxorein duxit;S^ cum qua fl médius effet inter utroflt;p,ceffauit Nicoîaû bello perfequi; Isgt;cum pax côueniffèt,uenit Parthenopen ad Tarraconnehum rcgcm,uolcns eumadiuuarCjfi opera fua indigeretjin belloquod parabat inferre Tyrrhenisî Cum autem nihil ifthic inuenilTctfuisrebus accommodum, adMedioIani Ducem reuerfus eff.Nec multo póft expirauit,cum fuiffet belli dux optimus, ducendi exercitus pugnandiep peritiffimus. Cum aSt longo tempore renum dolore fuiflètexcruciatus,tandê mortuus eft,relinquês fui peruniuerfam Ita^ liam memoriam honeftiffimam. Fuit enim genere Perufius, Francifcus non multo póft,cum defundus effètMediolani Dux,cum Venetis inimicitias fult;« feepit, animum in Mediolani tyrannidemintendens,Nam Veneti Philippo mortuo, adiungebantur Mediolanenfibus,hortantes amp;nbsp;adiuuantes cos,utari ftocratia reciperent. Equidem urbs illa aliquandiu ariftocratia fedabat, ma!? giftratus creans ex optimatib. urbis* Verum cum ad æqualitatem refpiceret, admodum tenuitcr res gerebât, ff quando exercitus aliquó mififfet. C^apros? pter ad tyrannidé ciuitas incIinauif*V ocant igitur ciuesDucemFrancifcumr Qiiidam rekidabantur. Francifcus igitur cólcripto exercitu,qua'm eelerrimè profedus eft contra Venetos,in eum locum in quem caftra fua ponerc iam an«« teaanimis deftinarunt« Accedens igitur,caftraponit ftadijsaburbecentum, eamep obfidet ♦ Cum itatp inhiaret tyrannidi, ut earn fibi pararet, uiros elegie idoneos»Etiam neceffarijs fuis permittebat ingredi inurbê,utoppidanos ob!« * fidionepreffos adpacé Sóad foedera incitarent. Nolebat tamenq proximè ad urbem copias duccre, timens urbis populü,qui maximus eft omniu Italiæ ur biumt etiam numero fuum exercitum fuperabat» Potuiffèt quoep exercitum ualidilTimum fterncre. Expedabat quoep Venetorum exercitus, qui urbiau xilio uenirct V'erum Francifcus in rjs caftris,quac ab initio cómunierat,man fiUfeduIóeaagcns,neindepoffet depelli.Vbiallatumeft,exercitum Veneto^ï rum appropinquare,ut urbi fuppetias ferret, prior exoriens,occurrit Venetis quam celerrimè,SCcaftra locauitftadijs ab Mediolano quinquaginta. Ex.ad!« uerfo caftra meta tus erat Venetorum dux nomine Cddunidas ,qui caftra ad!« modum dUtg^ntcf «ïww'^^batjuolcas expedarcibi exercitum Alediolancn fem,ut cóiundis co pij s prçIiûinirent.Francifcus ut ex fpeculatoribus cogno uit,Mediolanenfes urbe egrelTos, pergeread Venetos,node ignés plurimos in caftris faciebat, ut nihil eorü quac inftituebat,hoftis fufpicaretur: armans (^ fuos, citato agmine côtendit obuiam Mediolanêfibus^Qiios aggrelTus, pegs: lio grauiter atflixit,interfedis plurimis,ut pauci exMcndiolanenfium exerci tu fupereffent» Vidoria igitur illuftri potitus,in caftra reuerfus eft. nee mora, manus conferit cum Venetis, Qtios prælio atroce commiffb infiigamegit, captis fexies mille equitibus, uidoriam^eófequutus eft infignem. Tandem tedijt in caftra,quac non mul turn ab urbe locaueraf, Nee multo póft ingreffus urbem,pacem pagit,quam fuadebat quidam Nazareus.Deinde filium fuum mittens adVcnetos,ijs deinceps placidu fe exhibuit.At hæchaud multo póft contigere. Cum Greci domos fuas effent reuerft,Pontifex Eugenius nihil au xilij iatis digni,quemadmodum promifcrar,Gra:cis mifikProinde a Pontifié ce auertebantur,eos^ per nitebat cocordiæ quam cum Pontificefeciffênt.Ve rum Pontifex nihil auxihj Græcis tali decauffamifit.Nam erat ei bellû in It* lia cotra T ynhenos,ppterrcgionis diflenfionem.Habens aût exercitû 9C fum ptus ad id bells,nee no gencre fibi,ppinquS ducé, g patriarchy partes age bat,

$4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L A 0 N I C Î C H A L C 0 N D Y L AE

uinimpfudctttemjnóceflabatrcmgerefenuncquidemcumTyiThcnis, nwt ^ uerd cum Vrbinorum duce. Ea enim tempeftate T y rrhenorü metropoli's ui^ debaturftareapartibus Philippi Ligurum principis,proqüofortiterpugna bant. Quapropter refiftebant etiam pontificijqui Venetus €fat,cxortus ex ia# milia Cudalmariorü,quam petente Pontifice lenatoria dignitate honorarunt, uidelicet ut ea familia quoqj in fenatum alligeretur.Cum autem bellum inter Venetos Mediolanicpducem Philippumarderet,quidam Italie pars huic? quædam Venetisadhæfit. Hi autem principatus hue tyrannidcs per Italian! difperfæfunt.Tyrannis Ferrariæ,quactft de familia Eftenfioru fiueEftenfiû» AriminoMarchie^prçfuntMaIatefte.TyranniVrbinôrû,MantuÇ}Medio lanijRomÇjJNeapoIiSjlapygiç.Vtaût Ferrari»,Mediolani SHapygixPrio cipes fe gerät, neeno de Mantua dieSû eftfatis ,quantûfacit ad præfentê hifto riam.De Vrbinorû tyrannis hcc feio.Tyranni fiue principesVrbinorûex an tiquilTimo genere defcendereuidentur,8C Malateftac dicuntur. Multisann is Marchiç imperarunt regentes Ariminum, ÔC alias ißhic urbes infignes.HinC progreffî, duces eorum iadi funt qui in Italia rem iudiciariâ tradabât. Etiam Veneti hosfibi duces eóftituerunt, Poftea Tyrrheni eosquolt;çfibi duces pe tierunt,^indeadMâtu»ducatumemerfere. Nuncreuertarunde digreflijs fum,ut feribâ de Romano PontiHee.Vbi primum pontifex aliquis mortutis fuerit,iiîdomûquand2congregant Cardinales,accalculosferentescligûtde quot;tOiaifite familia quot;iColoniorSetVrfinoriï,quoshuicmuncriidoncos putarint.SuntaU gM ColU' tem hæfamiliæ longe rcliquarum iàmiliarumRomae 6C maximç ÔC potêtif# tunenfium? fime. Nunc quidem iàuorad hos,nunc ad illûs inclinat.Pleruncp autem cum fententiæ baud congruunt, peregrinos neutro propendentes fauofe Pontifié ces defignant. Vbi autem fufFragia collegerût, Ô^ Pontifex fuerit dedaratus, ^ domi eum continent,explorantes num amp;reliquis placeateledio.Pontificcm pronunciatum infidere iubent fedili foramen habenti, ut teftes ex eo propen# dentes,aliquis, cui hoc muneris iniCétum eft, tangat,qui appareat Pôtihccm uirum elTe. Nam côftat mul ierem quondam in pontificatum eße fubuedam' quiafexusignorabatur. Nam Italiæ Occidentales pene omnes barbas ra# dunt. Cum autem illa mulier grauida eflet faâa,6C ad feftum,fiue facrificium prodijflet, peperitinfantem inter facrificium inconfpeduuniuerfipopuli. Quapropter ne decipiant iterum,fedrem Cognofcanr,ncq5 ambigant,Ponti# ficis creati uirilta tangSt.Et is qui tangit,acclamat, Mas nobis Dominus eft» Nominaaût poft eledioncm illico commutant, quaftiam diuinioris quàm anteà fint naturæ,6C planiftîmè mutati.Calculi aût, quos ponunt,nomina pon tificum inferipta tenent,Pontificem plurimn honorant Italiæ principes amp;nbsp;rclî qui occidentales populi.Cardinales funt,numerocirciterquinquaginta.Nam Italie principes pleruncp diuidentes principatus fuos in partes duas,fi habuc rint nlios, partem unam filio uni, altéra uerô filioalteriattribuuntadfaccrdo# tium,ne difeordi» Si cotrouerfiæ inter ipfos fuper hereditate exoriant .HinC plurimumhonoris confequuntur apud RomanûPontificemîetiamPonti# ficem omnes charumhabent,plurimum^ uenerant.DcPôtificibusquidem t Ioachim,uir uaticinandiperitus, inter dodos Italiæconnumcratusprædixit » multa,quomodo finguliad Pontificate cftcntperuenturi,SC in eo uiduri. Ëlt; quemadmodumuaticinatus eft,itaaccidit.Etiam alia miraculodigna debo^ uirocomemorant. Nam cûe(retidiota,necuelmodicûcruditionishaberc5 ianitor in ^dam Italig monafterio NaZareorû fuit, Ôf quendain hortûegreff^ apparuit uir forma puIchcrrimus.Qiiiaflîftensad Joachim, manu^ amphora tenens,ingt:Ioachim,cape,bibeuinûhocîcftemoptimû.Qui didoaudiens,b* bit ad fatietate ufep, amphoraep reddidit,inqês fe fatis bibiflexuiuir reipédi^ OToachimfitotûhaufiftesuinû,nulla te feientiafugiflèt^Deinde in colloquia . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6edilpu^

DE REB. TVRCICJS LIB. W nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5Î

A amp;c difputatfoncmucmenscumunis ca tempeftate dodiffîmis, plane diuinus quantum ad feientiäattinetjapparuit .Hint pergens ad pontificafus principal turn,magna quædam deeo uaticinatus eft futuratqug omnia tandem euentus confirmauit. Nam quxcunep prædixit, euenifte conftat, licet ubiep miracub ciusper Jtaliâobuiafint.Deltaliæprincipibus nôadmodûmagnisexiftenlt; tibus Só Pontifici fubiedis, fimul cum Mediolani duce, nee non dereliquis SiciliæjCalabriæjIapygiæjôc c^terg regionis principibus,quifubditi lunt Parthenopes regijdiftcrcrejquonia non eft operæprecium, omittam.PoIitiac aütquæadltaliamfpecîantjiunr, Venetorumurbs,Bononiajamp;f omnes Tarra connenfes urbes,quç Florentiam fequuntur,amp;r eandem cum ipfa reipublicg formam tenent.Huc adde amp;nbsp;lanucnfium urbem.Sed de bis fupra' commemo rauimus.Hi funttotiusItaIiç,qshabet,principatus,interdûVenetis,intcrdô irero' Mediolani Principiauxiliumferêtes.Reuertornüceó, undedigreflus fum.Grçci in patriâ fuâreuerfi,mittêtes legatos ad rege Amiirate,orabat pa cem,uoIentesc5ipfofoeduspangere.NecmuItopóft Cóftantinus^ficifcit inPcIoponnefum,fratremcpadregnifucceffionemhortatur:atcpindenauiga l einftituit Byzantium, Cum aSt appuliflèt in Lemnum, Les bi ducis fifiam uxorem duxit.Eo temporeMechmetis cIaffïsaduenit,Conftantinü^Gotzi nç, qua^ Lemni urbs eft, obfedit. Mechmetes autexponens copias nauibus in terram,infulam magna populationeingrcflliseft,regiscpfratrcmobfidione uigintifeptemdierumpreffit, Sternens aut murum bombardis, nonpotuit fuos impellere, ut in urbem uellent irrumpere.Cum ea urbe potiri nÓ poftet, claflemabducens,domumreuerfuseft,Coftantinus cum ueniftet Byzantin, êó rex fententiam fuam declararet, iuftus eft redire in Peloponnefum Jpfuni aütamp; fratrem Theodoraoportebatrelinquentes’ Peloponnefum abire Bylt;« S zantium.De bis quidem badenus.Frater borum iunior,nomine Demetrius, inimicitias fufcepitaducrfusregem,a'quo maxima regionis fpoliabattupari: te, Cummuftis ultrócitro^ adis nihil æqui impetrare poftet, legatos, odio fratemo impulfus,ad Amuratem mifit :a quo accipiens exercitum, profedus cftByzantiO, urbem^obfidionecircundedit. Necmulto póftfibicocilianit Afanem generS fuum,cuius audoritas Sé potentia Byzantij maxima crat, Is Demetrium adiuuare uidebatur, fi quo modo regnum acquircre poftet, Tanlt;? dern cum obfidendo nihil efficeret, exercitu dimifit. Deinde baud mufto tem poreinteriedo, cumlcgationcmirciuft'iftetad fratremregem,Byzantiüucüï , nitinec admodum mufto póft captus eft a rege Ioannc,una cum uxoris fuæ fra tre.Cum autem feparatus ab uxoris fratre in carcereaft'eiuarctur,fuadente Afa ne nodu e' carcere pre/fugit Galatiam,urbem eregione Byzantij fi tam, Poftca legatis miftis pacem aftequutus eft, 0^ redijt ad Éuxini maris principatu, Es« tiam uxoris frater uinculis ab rege exêptus eft,Rex foedere inito cum Amu^ rate Meebmetis filio, baud ceftabat cóiilia agere cum Eugenio Romano Plt;V tifice,mittens ad hunc legationêïnec nó ad Pannonü regê Ladislaum,qui nu^ pcradmodumad regnigubernaculaacceftèrat.Incitabat eum pel in primisad ifta confilia Georgius Bucus, qui regno fiue principatu fuo deturbatus, ma^= gnam pecuniæuim in earn expeditionem conferebat,Videtur etiam Joannes Choniates ea tempeftate plunmum potentia pollens,amp;militari gloria excel lcns,quiafceliciter aduerfus Turcos praeliari confueuerat, inftigafte Panno^ num regem, ut arma contra Amuratem Meebmetis filiumcaperet, Comlt;: parauititacp quam potuit exercitum maximum *. SC in belli focietatemadhi#! , biwï P*’3culem Dacorum principcm, SC Try ballorum principem Georgiû, quiitineris dux erat, Poftquam autem traicdo Jftro, in regis regionem uentumeft,quo'cunquefe uèrtiftent, omniainditionem accepcrunt, uicos incendebant,etiamSophie urbi ignem inijcientesjomniafoedediripiebant.

jgt;i^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LAO NIC! C H A LC 0 N D Y LAE

Amufatcs utaccepit Pannoncs magna manu accederepopulabudos, unmet * fos Afîæ amp;nbsp;Europæ exercitus contrahens, obuiam, ut qui exacie effet dirnt^ caturus, hofti procedebat, Amurates utuenitinregionem quxBafilitza uc^ catur, Pannones in eacaftra pofuiffe,deprehendit.Præmifitquoq} fuorS ma^ numhaud exiguam, quos luflit obferuare Pannonumexercitum, amp;nbsp;exploit rare ubi fe teneat, amp;^ deinde explorata ad fe referrejifdem prgcepit ut mentis anguftias, qux in régis regione funtjprafoccuparent: amp;nbsp;arboribus caefis eas obftruerent,quo minus hoftes cos fuperare poiTent.Quiiuffa facientes,ftre# nuó hoftem aditu prohibebant » Et fanè Pannones conabantur irrumpcre per Thraciam. Verum Amurates caftralocauerat in montem quipeitingituiqJ ad prædictas anguhias, fiC congregauit optimates fuos, quorum gloria in re militarieratmaxima.ThefetenBrcnezisnliumjTurachanemTheffalicprg^ felt;fïum, Cumuliem, Chafane Europæ ducem gt;amp;nbsp;Scopiorü principcm I laac. Hos5cum exciti uoce præconis ueniffèntjamp;S confediffent, in hunc modum al loquutus cft:Viri Muifumanfj, uidetis in quam neceflitatemres noftræ deuc nerint, Pannones enim hi,adhibitis Dacis amp;nbsp;Tryballis, contra nos bellum mouent. Nunc tempus eft, ff quis quid nouit quod belli uit^oria largiat, ex* promerejnecidnos inpræfentiarûccIarc,Mihienim,ut fententiâmeam pro» feram ,pugnandû effè uidetur : SiT omni mora pofitajquam ederrimé prælium inirc. Nam facile'nos uidoriapotituros arbitror, cum hoftes nobis numéro fintpauciores lt;nbsp;Sicigituragendum cenfeo:uidelicet ut continuo'arma arripia muSjmanus^cum bofte conferere nihil cundemur.Cnm rex dicendi in hunC modü finem leciffèt, Ghafanes Europe dux, quo magis regemad capeffendu prælium accenderet,huiufcemodi orationem habuit;O' rex,no cft qui nó lau dibus uehat orationem tuam, quam modo in media adduxifti« Eft enim rege j magno SCOtomanida digna, quihoftibus uililTimisnihil fit celfurusjuerum regionem fuam feruare fumma opc conet.Nifi enim pugnarcinhitucrimus, fortitude noftra peribit, impedita timore regis'.hoftjb, uerd fortitude crefcef, eorumq^res ufq5 incremêta fument.Ex mora uereor ut nihil utilitatis, ueriini pIurimumpericuIicapiamus»Etiam^ximapugnæmora,quæmihiadmodô difplicuit, cum dccemcretjUt mentis anguftiæarborib.cæfis claudcrent,no» nihilincommodinobis attulit, dum nos timore perculfos prælioabftinere hoftes credcrent. Talis fama nequaquam per noftrum exercitum eft fpargen* datnecuolout timiditatis ullo modoabhoftearguipofTimus : uerumcenfeo céfeftim prælium efie occipiendum, SC preliâdo regionem defendere » hefti ne cedamus qugfo.Etiam ipfe prælium capelTejfihoftium populationcs'uki fci uelis ,Sin autem ipfe difcrimé fubire nolueris,tu heï c fede ï ego ees uidos dabo,ÓC fic adfligam, ut nee Pannones, nee occidentales ah] in pofterfi te bel Ïo laceffere aufint. Hæc dixit GhafanesMazamis filius.Tacentibus autem re Iiquis,ut qui non auderent contrariam regi fententiam proferre,metu fubadi» Turachanes Theffahæ dux in hunc modum loquutus eft : Op ortet quidenijó 1 rex,fingulos quid fentiât, nihil tuamfententiam reucritos,diccrc:£C tantoma quot;nbsp;gis , quantomaiora pericula ofteniareres uidentur « Multo igiturmagis | æquum eft, ut nos quæ fapimus, inpræfenti exponamus domino noftro, 1 in primis, cum etiam nos idem pcriculum attingat. Ego fane' tua uolucri ff mi lia effe affeuero «Si uolucri alamunamademeris, baud poteris ea,ad quanemO que aliam rem commode' uti,fi quado necefTita s poftularet,Sin SCalteram ab ftuleris,corpus folum relinquis,nec amplius uolare, uerum tantum incedere nouerit. Quid igitur faciet auis,ft ad uiCifi quere ndum ,aut ad aliudquippiani conuertitur f Huic fimilitudini res tuas corfcro .lanuas corpus effeautumo» ÔC in bis refugium SC receptaculum relinqui nobis tutiflimü.Afie cxercituifl alæafTimilOjfimihterÔC Europæexercitum ♦ Sipræliumaufpicatifuerimus, neu^f

DE REB. TVRCICIS LIB. Vb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;97

neuter excrcitus ad prelij finemftabit. Afianus cnim exerdtus refugietdimt carecum armatts Óu haftatis. Europae exercitus quidem prælkim non detreis dabutuenim fi uiderit abire Afianü exercitum, nee ipfè ad prælij finem ma«« nebif/ed fibi fuga confuIet.Rebqui igitur tibi fob erunt lanuæ milites,fiC pe regn'ni.Nequeo itacp conijcere,quo pado praefennbuscommodè utarisjCum præbando nihil effieere poffls.Sed cnim meum confibum depromam. Cen^ feo pugnandum ebètuerum ut paulatim retrocedamus,doman tes omne quic quid obftiterit.Nee uolo,ut definamus retrocedere tam diu, donee SC ipfi fa«« mepre(ïï,perfequi defierinttSC retro unde uenerunt,ire perrexerint.cedentes deinde perfequemur, Slt; inangufttjs conftitutos adoriemur totis uiribus, In, bune moducumhoftibus iuxtaanimifententiamagerepoterimus.Huicfcn tentiac,quia prædida melior SC tutior erat,etiam reliqui,qui præftô erantjCals» culum addidcre. lefeautem Brenezis filius huiuicemodi orationem exorkis cfttEgo quidem,ó rex,cxiftimo paru utilitatis nos capturos, imó nihil etiam fideuicerimusboftes. NamnullumemolumentumindcaffuJgereuideo. E^ tenim Paiazites Ladaps, auus tuus, quondam Gallos 0^ Pannones fudit, tiwrto. ucrum nihil commodiindepercepit. Namin fuam regionem contendentes, femetipfos 5C regionem feruarunt. Verum fi contrarium,abfic omen, accidat, fiC uincamur,quibus pericula immineant,omnibus perfpedumeflearbitror, Sa tins autem elfe reor,fempcr eligere tutiora confilia,ne in terrorem abquem incidamus, amp;nbsp;uincamur, uerum ut uidoria hoftibus extorqueamus, nifi res nonexanimifententia fuccedet.Cum igitur duplex eledio fit propofita, una periculofa,8C altera magis tuta,arripiendâ tutiorem quis ambigiti’ Quis fane mentis compos non tutiora magis fequeretur confibar' Proinderetrei perge«« re,0^ cedere hofti,nec te decet,rex,nec etia fuaferim.Fugere enim uidercmur, animi^hoftibus crefeerent, nobis uero minuerentur: nee etiam ampbus A«« fianos amp;f pedeftrem exercitum retinere poftemus. Sednee pugnæ iummam rerS comittendam confulo. Venim confultius exiftimo,ut anguftias diligcn terpræcludamus 1 amp;nbsp;tam diu fedeamus, hic tempus terentes,donechofti re«« trocedendi neceffitas inijciatur.Deindecedentibus inftandu efte iudico, uni«« uerfum equitatum ineos immittentes, cos93 quam maximepoilumusaffilié gentes.Huie fententiæ,quia præcedete tutior amp;nbsp;melior erat,etiam reliqui qui aderant,confenfum praeftare haudfunt cundati. Decretum igitur cft,ncq3 pu gnaregt;nelt;p cedere uelletmagis placebat,tempus cundado trahere,deinde hoi# ftibus abeuntibus inhacrere. Europæ exercitum miferunt, utadituhoftes quamacerrimè prohiberet.Haïc ubi uifa funt, fumma ui anguftias défende«« runt,ne hoftis intrare poftèt.Conabanturfaepius Pannones irrSpere,amp;rTur^ cos ex euftodia deturbare ï uerü nihil promouebant. nam eó loei ubi perrum pere nitebantur,fortiter refiftebant T urci,8C utrinq, pellebanturtuerum Tur«« cipuIfisPannonibusquam fortiftimè obfiftebant. Cum multum temporis tandem intcrccniflet,ncc quiequam Pannones efficerent,fame coadi,neccflaï« rid retróqua'uenerant,pedem ferrecompeUebantur. Nodeigitur,colledis ' impedimêtis,ex caftris proficifcuntur. V t aurora iHuxit,hoftes abfceftÏfTeno t^ucognofcentes T urci,paubfper fubftiterut.Rex deinde cligês de fuo exer cituomnes,quotquot manfctant,6C ad præliû inftrudi erant,eos Europæ du«« ci tradidit,utperiequercturhoftes, Turachanc fubfequi iuffîteumTheflàbç exercitudlle igituraflumptisqs quosrexdcdcrat,citatiflfimo curfuhoftes uw fequitur.loannes autem cum prænouiflèt Turcos cedentibus inhæfuros, de«« legi tôiS ipfe Pannonum robuftiflimos,quos in infidias Iocauit,quafi répugna turns fortiffimèuenientibus Turcis. Europæ dux cum per patentes campos iter acceleraret infequens hoftes,Turachanes eius frater occurrens,fratrem fic i compel««

LÏONICÏ CHALCONDYLAE compeîlatîTuncpcrpatentes campos proficifcens,ducens tâtum cxcrcïnim? feito tuam profedtionem baud fatis turâefTe, NamPannones non terentfnos a'noftris pcrfcquutioncm pan» Necfanèa prçlioabftincbunt,fuga fibiconfu^ lentes,cum tanto tempore nos prouoca«erint,ut cum ipfis pr^hum imremus» Et quidem,utappa.ret pugnæ funt cupidilTimiÆr tamdLidum,ut opinor,fren debantjqudJnolebamus in planicicm dcfcêderc,8Cdecernere ferro.Suadeo jgttur,ut per radices montis hunts hoftes,quantum fatis eft, pcrrequamur,amp;^ ficgt;quaropportunauifafuerint,qs darepoterimus.Hæcdicens Chafàni, non perluafitlpfeautemcu Thcflalia: cxcrcituaucrtcbatur, inftrudoagmiueper inontis radicem profeeftionem faciebat. Chafanes cum exercitu Europç per campLimfeftinabat,5lt;^ Pannones,qui fugam fimulabat,perfequebatur. Cum autem tradus eirct ad locum infidiarûjamp;r Choniates tempus efte ratus incur«* tere in bofte,ex infidrjs Turcos inuaditcufuis.Barbaros multos necarunr,^' multos uiuos coeperunt.PfurimiTurciinhoc prçlio defiderati funt,Chatitis frater Priami,filius a Pannonibus captus cft.ReliquiTurci in fuga capieban tur, Chafanes cofugit in regis cafira,paucos de fuo exercitu fecu habens. Ve* niens autem in cofpedS regis,tana dixiftèfcrturîO'rcxqualia perpefTi fumus auiro quernnouimus eftefcelcratiffimu, quituoshoftiprodiditpIanifTimè» Nam uere pro ditor eft. Hofti noftra confilia enunctauit,amp;acie inftrudus ire mecum noluit. Gcorgio autem Buco amico fuo fingula indicauir, quomodo eftemus ipfos oppreffuri.In hunc modum res tuç periere,8C pauci incolumes fuga euaftmus. Ibi turn Chatites filius Priami infeftusuiro propter fratrem, regem exafperauit contra Turachancm.Rex cS graue efte iudicaret,Turacba ^ nemnoefteprofeducum Europç duce,ucriim auerfumaliuditeringreflum, prodentem Europç exercitum,eum cæpit,ô^ ufndûin Afiarn, utafteruaretur inuinculis in urbe Tocheta,mifit. Chatites non ceffabat iram regis augere,in memoria redigês,Turachancm,cum ageret in magna Bidinideprinceps exi ftens regionis finitimç Iftro ufum efle Buco Trybaliorum ducc,amp;r amico 6^ familiari.HacamicitiaraotüaiebatTuracbanem uokiifreillum,quacült;^inre poftet,iuuarc.Nam acceptis â Buco muneribus,promiferat fe ei opera fu3 lo«* caturu indcfe(ram,quacunque in re uoIiuffet»His fidem dans didis rex,Tura chani uincula iniecit, amp;1 in Afia uindum deduci iuftif,ut ibi in careere cêijec , rct.^Theftaliaab] adminiftrandacómifit.Hoemodo carcerecóditus eftTura chanes.Georgius Trybaliorum dux,cum parum auxilij lentiretab Pannoni bus in recuperâdo principatu,legatum milit in Januas regis, ut eius animum cxplorarer,numfibireftituereuellet principatn.Qiiodfifaceret, promittebat fe ipfitributarium fore,óf dimidium tributi,quod regio penderct, ipfi quo«* tannis numeraturum.His códitionfbus fe feedus acefpere uelle memorabaf» Quin et Pannonibus feperfuafuru ponicebatur,ut cum ipfo fcrdus,fi modd uellet, ferirent. Hæc cum legatus audienteregerecenfuiftet, promifit fe ei 8i filio redditurum principatü,uerum ut deinceps in fide maneat, amicitiamep fuambonafi'decolant.ibi tumBuIcus PannonS animos fibiccci!ians,etiani regem Ladislau eóadduxif,utfoeduscum Amuratefaceret. AtLadislauifl in hunc modum alloqutuseft:O'rcx,rex Amurates teadfoedushortatur.'nec boe folùm,uerùm regionem reftituere pollicctur. Si igitur meaudfas, foedus , panges.Nam hoc pado res tuæ ad bellum melius crunt inftrudæ;ô(l fi dein^* i de lecundo'accefTeris hoftiliter,facile uinccs.Hæcubieftetelocutus,ftatim irt fentent» fuam perduxit regem . Qui deinde exfententia Bulci,aut quemad modum BuIco promifcrat, nunciummifitin Januas regis ,aduocans regio.*; legatos, quaft bis præfentibus feedus pereuffurus, SC regionem recepturus» Amurates igitur legates ire iubet, quorum audoritate feedera fiebant, qu*^ bü9

A bus cauebafur, ut Georgius regionem fuam lenerct, 6C cius regionis tribui tt partem dimidiam regi quotannis folucrct, Jufnirandum quoque exigea batur5ne Pannoncs deinceps popularentuncgis regionem, neue Turci tran* firent IßrS ad uaßandam Pannonû regionem: uerum fides l'ureiurâdo utrinep accepta eft,ut ex eo tempore fint inter fe hofpites ÄS amici: quod tarnen a b ftp dolo fraudeep utrorumfiat. Dacis imperatur, uteflent régis tributary,quem:# admodum regio feed ere, quod iam ante interceflerat,continebatur, Præterea lit pertinerenf,quemadmodumha6enus,ad Pannones, His ita c6pofitis,A^ murâtes continuo ex peditionem contra Caramana fumpfit,Nam hic,ubi pri mum cognouerat Pannoncs bellum inferre Amurati,traielt;ßo^Iftro,regis res’ gionem euaftare, baud incomodum fibi fore fuis^rebus ratus,fi régis in A^ lia regionem fubigeret, cum impetu in earn irruebat, omnia fubijeiens, 60 in feruitutemredigens, quocunep fe uertifTeuCaramanus namqp cum audiffet Pannones petere bello Âmuratemjôô ipfe boftilianimo contra ipfum profes dus eft, Itaep cumabutracpregionehofiis accederet, Amuratis exercitus dw firahebatur,SC infirmior reddebatur. Cum igitur maximum impenderet A* murati bellum,fibi utile fore ratus,foedus cum PSnonibus pcpigit:omnemqï belli tempeftatem in Caramanum auertit. Caramanus ne uim i egis experircs» tur,mifit legatos petitum pacem,quibus mandarat ut dicerent,fcparatum effe feruire Amurati,quandocunquefuaoperaindiguilTet, Sin promiiTis parum fidei habcret, fe obfidibus 00 cæ ter is, ne quid dubitarct,cauturum, Hæc qui-demÄrnuratiin Afia accideruntdn Europa ueróà Peloponnefiacis principe bus quid in regione cius euenerit,nunc diceturA^t enim Theodorus,qui po# ftea in regem eledus eft, uen it Byzantium in regnum fuum, Conftantinus cognomento Dragofis in Peloponnefum adueniens : ô^affumens fra tris rclt;s B gionem, inter cetera amp;nbsp;Spartam quæ uergit ad montem Txugetum, ÔC pro» pemodum uniuerfam Peloponnefum,prêter Thomæ,qui frater erat regis,re gionem uniuerfam obtinpit. Etiam Ifthmum muro includere parabat, nee ceffabat régis regionem,quæ extra Peloponnefum eft, ad defedionem folici tare. Berotiam A Thebanorum urbem,uniuerfamcp Bœotiam in ditiohem » edegit, Atticæ tyrannus fine princeps nolebat cum eo pugnare, uerum trilt;» butum fe quotannis ipfi penfurum promittebat. Hinc leed ere ido in amicifi tiarn receptuseft. Pindumquocpoccupauit, Hunc montem Blaciincolunf, quibus eadem cum Dacis eft Iingua:necquicquamab Dacis,qui Iftrumacco lunt,differrecognofcuntur, Aduenientes igitur ad iftumducem,fcmetipfos «dediderunt, amp;nbsp;deinceps bellumgerebant cumTurcisin Theflalia habi# tantibus,accipientesducem ab Peloponncfiaco principe. Leodoricium op# pidulum in Locrenfium regione fitum,et Pindo adhgrens uerfus Phandrum urbem principem aregeaccipit, Huncmontem, qua fein Achaiamporri# git, inhabitant Arabæiuiri Albani, qiiibuspermiffumeftab regepatriam liiam regere regionem, HiquoqueadGræcos deficiebant. Contrahens igi# tur uniuerfam Peloponnefum in Ifthmum, muro cum cingere inftituit, O# pusautem iftud maturauitaccerfito fratre, qui óf ipfe regionem fub fe habe# bat. Vniuerfosigitur huecongregans, murumdiuifit, óf fingulis tantam quantam breui extruere poffent partem,afrignauit. Murus Ifthmi cum iam ciret ablolutusjcxercitum mifit, qui régis regionem popularetur, óf expro# fcflbcutnregcbeHumgerebat.Necmulto poft AmuresTurachanisfilius f j^tifte^ afTumptoTheflàliæexercitu, impetum in Thebas óf Atticamdedit» Qui# guntHomtt bus Liaftatis, reuerfus eft magnapræda onuftus ♦ Nerius Athenienfium rei^ princeps, utuiditTurcorumresdenuóexoriri, óf priftinamfelicitatisfor# mam recipcre, legatos mifit in lanwas, petitum pacern, ut qui ucl it cum eo i ï fadus

fœdiis mire, amp;nbsp;tributum, quemadmodum anteà, quotannis folucrc. Rcx Amurates kgan'onem bénigne auJiuitJœ dus ép 8C pacem dédit, hac condi^ tione,ut quotannis,quemadmodum anteà, fibi tributum fettet. Nerius ifte ^ FIotentia,quç Tyrthenorum eftmetropoh's,ad Attieç ptincipatum hoemo^ do proceflît.Ântonius namcp Rainati] hlius,hnnc fimul amp;nbsp;ftattem accerfens a'Florentia propinquos Si cognatos fuos, feenm eos habuit, uidînmeis Q^ neceffâtia mimittans. Poftquam autem Antonius apoplexia infomnoióus cxpirauit,uxor eius mifit legationem ad regem, ut fibi 5C eiqui in ea ciuitate «rat optimus, ptincipatum committerct. Is état muücri propinquus genere, $^ nofter pateriquem mifit ad regem cum immenfa pecuniae ui,ut fibi princi«’ patum AtticacregionisSCBœotiaetraderet. Vtautem egrciTus urbeitetad regem ingrediebatur, qui inurbeerantpotentifiimi, odioChalcocandylis moti, uxorem Antonrj dolo deduxerunt ex atee : 6C Antonij propinquos in ptincipatum promouerunt: uxoris^ genus urbe expeljentes, ipfi ciuitatem tenuere. Aihnitatemuero iungentes cum uxore Antonij in filioadoptiuo, uirobaudimprobo, inarcemtedierunt, Nectamen multopoft expellentcs muIierem,ÂcropoIim occuparunt,etrempublicam obtinuerejCxpulfa nofira familia. Chalcocandylcs ut ucnitad regem, captus fiC in carcerem conieduS cft, iuffusreddereregionem. Cumautempolliceretut triginta mifiia aureoi# rum, nec fie quidem quid efficete potuit. Açcepetat interca regem exerci turn mififle contra Bœotiam,ut Thebas uibem occupatet. Ipfe intérim haud cefiâbatfeduldauere, ficubi fugædareturoccafio,utaufugeretByzantium. Quac ubi primiim oblata eft, reh'Äo tabernaculo amp;nbsp;iumentis, profugitBy«* zantiumîibi^confeendensnauim,foluitinPeloponncfum. Naucs igituf Attieç regionis principumper mare oberrantes, nauem fugicntiscapiunt, SC ipfum Chalcocandylem uinâum perduxeruntad regem. Rexeidelido^ * rum ueniam dédit, nihil eum propter delida eulpans. Cum autem ipfi po* feerentur triginta mille aureos, refponderunt fe eos nequaquam poffè loli^ uere» Hinc regio eorum populationibus grauiter diuexata eft ab Tuteis, qui in ThelBlia morabantur ♦ Nerius autem princeps cum fam ab initio foi^ retimbellis Ôlt;S effœminatior, per infidias à fratte Antonio principatu detur^ batuseft.Mortuo tandem Antonio,NeriusFlorcntiamueniens,in principal* turn reftitutus eft, Ea tempeftate, quia fcria arma iunxerat Nerius Graecis, ipfius regio ab Theflâliæ duce euaftabatur. Cum autem grauiflîmè popula** Cionibus urgcrctur,tandem neceffitate fubigente pacem cum rege fecit. Grac ciaudientespacem inter Atticac ptineipem SC regem conueniffè, continuo’ arma contra Athenienfes capiunt. Princeps nuncio miflb indicauitregiin quanto pcriculohaetcret, uidelicet Græcos urbemobfidere, earner fumma ui, ut capiant, niti. Turachanes igitur Theflâliæ pratfedus mittens nuncios ad regem,eum hortabatur ut beHo Peloponnefum laccflei et, Sed hæc longo , tempore demum contigere ♦ Verum ea tempeftate ab duce Peloponnefi rc^ gis fratre, quemadmodum diximus, in feruitutem redadus eft. Inter Gixif cosamp;T inPcloponneibhacc ada funt. Quidueró egeritrex Conftantinoo politanus,in fequentibus decIarabitur.Namhicutacccpit Pannones abijffe, 2c foedera, impul fu Georgij, cum Amuratc fanxifle,Iegatos mifit ad Romalt;^ num pontificem, confulentes,quód fi triremes SC naues aduentarent in HeP lefpontumquibus præcluderetur Amuratiin Europam tranfitus, Amura* tem facile'debellari pofte. Si enim Europae exercitus ibius apud Amuratem relidusfuerit,haudpugnarcaduerfus Pannonesuolet» Legatiire iulTifunt adGanos2CBurgundixducem,inmemoriam reuocantes cladem,quam perpcffi funt fubPaiazite imprudentia Sigifmundi, Eamdadem, fimo^^

^ A dôucIintjTurcis reddi polie. AdiuueruntitaqueRomanum Pontificcm, amp;nbsp;triremes impieucnint decern, quas in Hellefpontum mifere. Etiam Pon^ tifex decern triremes inftruxit,5C militibus compIeiütjÔC ad regem loannem mißt, quafi facturus quae rex imperaflet. Venientes igitur in Hellefpontum, prohibuerunt Europa acccflii Amuratem.Hacautem acciderunt iuxta ma«» ritimam Macedonia regionem, uerfus Ionium. Cum fama uolaret,Panno^ nes in arm is elfe, SC aduenire in Europam, ut inde cijcerent Turcos Si Amu* ratem, iam^omnes bellum expedarent bauddubiè imminens, quia longe latéque rumor increbefcebat, Pannonesexercitum conferibere. Si Hellel* pontum iamab Occidentalibus elle occupatum : finguli animum intended bantadrecuperandam patriam regionem, quafi earn nadun, utcunqueta* menalea belli cecidifiet. Zenempifas igiturab Macedonia proficifccns,aflt; fumptis qui ifthic habitabant, Albanis, pergebat per Argyropolichnem,ód planiciem earn Caftoriam ufquefubegit» Therizes Berrhoeae princeps col* ligcns Azinis Scythas, nee non Turcos régis, attradis etiam plurimis ex Therma Si Limna Perræorum : quibus fretus,Zenempifçobuiam progreE fus eft.Feftinäs autem,impara(os boftes,cum adhuc in Cafforiat regione uer* farentur, opprefiit. Albanorum plurimos necauit: Zenempifem dueem peremit. Sialios complures. Hæc quidem in Europa cuenerunt. Et ubique tumultus erat,cum fi nguli ad fua recipienda propcrarent, Turcos magna in* eeßerat formido, putantes fe perituros Pannonum Si finitimarum gentium Marte.Vbicunque igitur poterant, mer nia Si muros firmabant,expedantes quern nam praefens tumultus exitum effet habiturus» Legatus, qui uenerat aPontifice Romano,Iulius nomine, caftertim Cardinalis amp;nbsp;uir bonus, S^ Romanxeruditionis admodum peritus, Pannones ad bellum fufeipien* j ® dum aduerfus Turcos cohortabatur : óf iufiurandum, quod maximum erat infodere,ex Pontifcis mandato foluebat.quod óf coram omnibus 1e geb a* tur.Deinde impetu quodam ferebantur aduerfus Europam,putantes feipfam deftkutam auxilio, Amurateabfente, óf in Afiamorasnedente, occupatu* fos, Pontificisnam^triremes in Hellefponto erant, neefinebant Amura* tem in Europam tranfire. PrætcreaGraccorumrexnunciabat, Amuratem nonpoffe traqeeretn Europam, etiamfi omnia conetur, omnem'que Ibidem moucat. Pannones etiam pacem fecere cum Boemis propter earn diflenfio* nemquaillimotifotduscumAmuratcinierant,Boemiigitur Ófipfiaccin* gebanturadprxfensbellum* Nam proptereapax conuenerat* Quia pul* chrum uidebatur, ut inpratfentiarum difcordias poncrcnt,6f fimul iundis co Pns bclIum Europe inferrent, Adhibuerunt in belli focietatem Dacos Si Draculem,Myrxis filium,quiipfeaderatpromptus óf auxiliarisadid bel* lutn,offerens decern milliaequitum.GeorgiumTrybaUorum dueem adbd lifocietatemincitabantJueru'm monitionibus nonacquieuit, dicens cosim* ■ pia óf nefanda patrare, foederum religionem uiolantes, óf priores iniuria* ti fncipicntes. Sperabat fefatisfadurumregi Pannonum, quod non in belli focietatem uenifret,pecuniaria mul da. Indicauit tarnen regfeumep diligen* ta nionuit,ne b ellum moueret contra Turcos,quorum magna potentia effet: cos hand facile à Pannonibus fubigi poffe. Cernebat namq, Georgius,non eurn effebelliapparatum, ut Europam obtinere poffent. Plurimi namep in ea agebant Turci,in caftr is tantum non educati,qui que plerunque non aliunde quam ex bellis uidum pararent. Genus autem hqc hominü, cum ad defpera* tionem adadum fuerit, uirtutemmemorabilem ubitp oftenderefolet. Prae* terea oftendit Ladislao,Turcos plurimum rebus bellicis reliquas genres ex* «llere.Ladislaus his nihil perfuafus, ab Ardelio profedus ,Iftrum traiecit, copias omnes tranfportauit in regis regionem,Óf ibi caftra mctatus eft iu* i i xta

tói' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LAONICI CH ALCONDYLAE

xtaEuxtni manttmam Dobrodïcis Myfifregiortem ♦ Hmccaftramouen^ tes » Calliacrem amp;nbsp;Barnem urbes obfidere 06 oppugnare aggrcHï funu Bar«^ ne paëïiombus tn din'onem accepta eft* Call/acre ueró ui capta cftjPannonigt; busafcendentibus tmpigre'murumjSCimpctu m earn irruentibus. Hancubt occupaffèntjamp;dtrutflentjiiecnon foedèdiripunTentjplun'mïs abdudis mao^ cipijs,profedi font reda ad By wantij amp;Oreïh'adisregionem.Hecquideme^ geruntPannones* AmuratesMechmetisfiliusbelIopetcns Caramanume^ fosregtonem populatus eftiamp;T lumentorum pecon'sque prædas agens,Conij arcem oblidione preffît. Caramanus ad montes regionis confogiens, ibl morabatur,uolens,fi hoftis accederer,eum fortitcr repellere. Tandem legatio nem rrtibt ad Amuratem,promittens obfides,ncc non hlium fuum, quem in Ïanuasregismitterc uelit, Addebat,fe duplo maius quam hadcnus,regi tribU turn quotannts pcrfoluturum,Caramanus cum bis conditionibus pacem pc teret,tortèaduenit ad regem nuncius ab Tryballorum duce milfus, refcrens Pannones tranlgreffos effelfthmum. Hoe igitur nuncio nonnihil territus,pc titionemCaramaniadmifit, SC cum eo foedus inqtracceptis^ obfidibusó^ blio, exercitum abduxit. Cum inteUigeret Hellc/pontum tenen ab naui^ bus I ta lorum fiC Occidcntalium,anxius atumierat, cum baud fatis confiai ret quo pado in praefentiarum in Europam tranfuebi pollet.Nee tarnen exer^ citum,lumma celeritate adhibïta,ad Hellefpontum ducereomifit, ut naties hoftium,fi adnauigarent ,bombardis Óé reliquis tormentis abigcreu EftaUgt; tem ifte locus Propontidis angultilfimus.St' turn's i bi eft in Afîam recedens, quçSacra nominaturtut neutr6fie coeat,ut ab continente fubmoueatur. Cum igiiur hucuemlfct, in animo agitans Europas ÔC A fi as exercitum in EurOi^ pam tranfmittere,triremes non amplius inuenit. Nam uentus,qui coortus o' j rat admodum ualidus,haud finebat naues in Propontida namgarc. Is uentus cnultis regnauit diebus,nec naues ullo modo contra ipfum niti poterant. Ai’’ murâtes igitur cum boftium triremes non amplius adeflènt,per ocium ipfe fb mul cum uniuerfis copies in Europam tranlportatus clt. Cum tranfuedus «ITetcumcopijs fuis,adByzantti regem nunciummiiït,qui diceret fefaluum ü^ incolumem cum uniuerfo exercitu tranfuedum elfe in Europam, QC peo gcre contra boftes. Proinde ne eundetur quam eelemmè conferipto exetz cuufubfidiouenirc*

R AECORVM rex,utaudiuitquacadferebatnuncius AmU ratisdolebatanimo,quemadmodum uerifimile dl, quód eum tranfitu probibere ncquiuiHet, uerum ablque prælio tranfüfletjS^ per ocium copias traduxiirctomnes.Hçcqub dem molefto ferebat animo. Deliberabatautem,quidin præfenti rerum ftatu potilïïmumageret, belfom'ne nuepa*

rem Amurati nunciarct^Nam fi pacem cum Amurate retinere infutuilfetjP tcuteipcrPontiregioncmexercitus dudanti cogereturcommeatum ÓCnc^ eelfaria præftare.qua re fe maximeoffenfurum Pannones iudicabat 1 5C bine maximum fibi imminerepericulumàPannonibus, fi Amuratem deuici^ fent. Videbatur igitur eo tempore cófultilïïmum fore,fequi Pannonum pari^ tcs,ó^ bellum Amurati inferre, Chatites Priami filius Amuratem non oifl** nfom^quemadmodum eins literie indicant,ccrtiorcm teddidiUè uidetur. A^

DE REB« TVRCICrS LIBER VIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wî

* midis ctiamnumea tempeftate eratGræds, Ô^ uolebat hos quam miniinè exaperto bellum gerere dim rege, pnus quam fan's cxpIoralTentjquónam bel Ium effet erupturum. Amurates igiturjCum tonna iplum reda'pergerent bo^ fies, arma bene inftrudus capiebaCSC exercitum Europa uniuerfum congre gatum accipiensjfingulos ad bellum fortiter fufcipiendum cohortabatur. Se quutusigitur Pannonum exercitum,noCtu colocicafframunicbat, ubihos« fies praeterita die caftrapofuerant. Similiter cumdies illuxiiret,haud longè ab Pannonum caftris amp;fualocabat. Hoc faciebat per dies quatuor, ut poffet contemplarihoftiummultitudinem , nee non quis eorum effet ad id bellum animorum habitus: An effent formidulofi, Só proinde cito' omiffuri earn exi# pcditionemlan audacia freti,nihil metuentes,profedionemfacerenf:practerea an omnia incaftris eorum ordinegerantur « Abundent necommeatuumcois pia, uelfccus.Hæcomnia quis facile'explorarepoteft,fifubindehoftilemfe«s quatur exercitum^Exacfiiftime etiam cognofcat hoc modo,audaccs'ne fiue ti midi fint.Præterea an inter fe confentiant, fi agmen fit iter ingreiEirum, aut ingrediatur. Hæcquidemperquatriduumexplorarchaudceffâbat Amuralt;# tes.Quinto autem die Joannes Choniates ut Jenfit fubfequi régis exercitum, délibérât,adhibitoinconlïliumót: Pannonum rege,numibi uelintpr^li] a^ leam experiri,0t Jic ulterius prohcifcilaut prælium dctrcdantes,ulterius pros: gredi,hoftilem regionem occupantes. Dccrctoigiurfado,pugnandum effè, hoftium aduentum expedarun t. Amurates igitur adueniens,caftra in eodem communitcampo, Pereginos primo locauit,quipercircuitum ferra magna defigebant, amp;nbsp;in hune modumab lanuis quaff circulo ambiebatur rex. P ers’ ra illa,qudcunque cum exercitu proficifcitur rex, portant cameli, nee non pc regrinorum arma. Sipraclium occipiendum eft,arma inter milites diftribuit*' ■^ Poft hos fcuta coIlocauit,ÓCantefcutacamelosfuosconftituit, Hicordola^ nuaruin eft.In medio autem confiftunt ipfe rex,8C familie eius duces,nec non quotquot fibi de Januis in exercitu prxlró funt. In proximo ftatuitur Euroi» pæexercitus: cuipræeft duxinJignis nomineCarazies» Jsautemexercitus diftribuebaturper manipulos,quiparuis interftitijs dirimebantur. Afiacquo queexercitus in aciem educebatur, SC à frontelocabatur in manipulos fegres: gatus,utfemutuóadiuuarepoflint, fiquidpcriculiab bofte ingrinlPcc. Nam equeftres copie nonifi in turmas feparatç,hofti opponi poJTunt.Cum interim pedeftres pulchrè in cornua aptari poffint, équités uero minime. Pannones interim baud ocio torpebant,uerùm et ipfi aciem exornant per turmas,amp; tri^ bus fuas.Pannones in dextro,Daci in finiftro curabant cornu. Joannes Cho niâtes habeas Phazen, id eft cos quiBitaxides uocantur, profiel fcebatur contra Afiæ ducem.Plurimi Aftambaud fuftinentes Pannonum impetum, antequam ad manus uentum effe, fugam arripiebant. Fugientes perfes» quebantur Pannones, tandémque difperfi fugientibus inhérentes, Afiæ exercitum terga dare coegerunt. Regi relinquebatur Europaeus exerts eitus, quiadhuc ftabat neequoquefugerat, expedans hoftem. Manife:» ftum enimeJTereor, quantifper manferitrex, tantifper etiam Europxexer^ citumconfiftere . Qiii etfi hoftibus non reftiterit, uerum in fugam abierit, attamen in regia caftra reuertitur. Nam iftud hominum genus nouimus poftScythas paftores maxime'fugere, (équein fuga facillimc eolligere, SC prælium redintegrate . In fugam uero uerfi facile' feruantur. Daci in^ ter pugnae tumuitum cum cerncrent Albanos in fugam efRifos , nee fi^ bi temperarunt : uerum in regios thefauros conuerfi,eos, 0^ regni opeg diripuerunt, nee non regium cubiculum , interfedis camelis , cum fefe mutuó ad iftam rem ulque cohortarentur « Occupati ifto opere cum foi» tent, piédandf que iam obrepfilTet fatietas, baud in prælium redibant, nec

164 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LAONICI CH ALCONDYL AF,

ulU patere uokbant, fedincaftra fua reuertebantur. Joannes rum fugaiÏci^ ^ Afianumexercitum, accedebat ad regem Ladislaum, eum que diligente’' monebat,ut eoloci cum fuis militibus fubfifteret,nec eos quoquam abirepa teretur , utfibi redeunti in pugnam contra Amuratem, fi quid periculoüus ingruiffèt,rcfugium tutifrimum,qud fe reciperet,eflet « Præcepit quoque La* dislaOj ut obteftaretur milites qui fecum erant, ne feloco mouerent, uerui» inijfdem ueftigqs haerentes expeâarent, donee Eifo, fugatOjuidlo'que Euro* pæ exercitu,uidorreuerteretur:Sf donee præIium,quodnuncfolumcumJa* nuis reliquum fit,conficiat.Hæc cum dixiffeAeonfeihm accingebatur,ut prît Iium committeret cum Europæ exercitu, qui ad finiftram regis inftrudus ft* bat:amp;r manus conferens,aliquandiupugnabat « Pugnacautem hæc faciese* rat,Cum uentum effet ad manus, Pannones Turcos fugabant,eos'que ufque adcaftra perfequebantur. Turci conuerfi,deinde Pannones infequebantutî nec a perfequutione ceffarunt prius, quam ÔC eofdem ad caftra compuliffcnt' Siquando Pannones uidoria hue banfur, Turcos perfequebantur acerrime» plurimi'que cadebant, obtritiàPannonibus. Etiam Pannones aliquandci quamuisplurimi forent,cum rubore retrogradum ferebant, Cecidit ibidem Carazites Europædux,Pannonicogladio trasfixus-SoIentenim Pannonid gladij uulnera dare,quæ nihil difforunt ab iftis quçfacereconfueuerunt hälfe« Gladt] namque Pannonum amp;nbsp;Germanorum longi funt, amp;C aeuti,neclibr3to tdu feriunt,quemadmodum barbarici SCl talici. Barbarici gladi](amp;^ eiufino diutuntur Turci) ponderofi funt admodum,una'que tantum parte fcindunt Nec fcio gladios quorum acies altius in corpora penetret « His comparan* fur gladt] Italici,qui quondam Græcis in ufu lucre. Germaniciôf Pannonie* gladt] longi amp;nbsp;rotundi, nec non interdum quadrati funt ♦ aciem habent acu* esin,amp;^ inmucronem oblongum definunt « Vulnerainfligunt, fi quis qs uta* turinfidens equo, talia; quai iahafta dar i folet, Pannonicogladio rransfolfe oqiirauit Cara^zies. Nunc quid penes Ladislaum regem Pannonum acci* deritjdicccunErantapudhuncregemuiri complûtes, qui inuidebant Joanni» «iufque uirtutem ægris ferebant animts.Videntesigitur eumpulchrèamp;de* center bellum adminiftrare, ÔCinfugamegilTeÂfiæ exercitum uniuerfum» nec nongenerofilTime'dimicare contra Europæ exercitum,cuius ducem Ca* raziemnomtneperemerat,ficalloquutifuntregem;0 rexquidheïc confifti* mus, SC expedamus loannem, ei quequafi folus uir fit, permittimus holtes uincere, Ö^rcliqua omnia perficeref Jnfamiam maximam nobis importât» dum het c ociofi tempus tenmusderuum uero tuum finimus leltinare Sf pu* gnarecontrahoftes. Oportebatfanèregem nobis adiundum militariafod^ cdere,quæ plurimumlaudismerenturapud uxores noftras, Ô^apudeos qu* urbes noftras inhabitant, nec nonapud/furcos. Verùm ille infogamuet* tens tantam hominummultitudinem,gloria potitur immortaliaibiautei” beïeftanti, 8C fingula fpedanti,ignominia relinquitur: quam etiam ad pofte* ros trstnfmittes ♦ Necenim eft utuercare Januarum milites nos accedente* fortiter fufcepturos,cum ab loanneadeo facile Afianus exercitus fugatus fit' uerumfugam,ne dubites,intbunt*Agè igiturcontralanuas regis pergamuS' Cum enim fis rex,ut cum rege congrediaris,honeftum eft. Hæccumaud* ! uifTet rexadolefccns, (magna enim ifta oratio pollicebatur ) quam citatilfi* moagmine contenditadlanuasubi Amurates ftabat paratus ad præliuml fiC folfa munitus expedabat, quis præltj euentus effet futurus« Pannones adorti funtperegrinorumcOronam, qui amp;ipfifortiter inter caftra præ!!!»” pro Amurate cieba nt. Ibi equus, quo uehebatur Pannonum rex, fecuri fe* ritur, SC pedes uulneratus corruit una' cum felfore. At quiproximéftetcr^n’ ( tantuspradij tumuftus erat) non fenferunt cafom regis,Pciegrtni uidon*

DE REB. TVRCICIS LIB. VH» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lo?

A potumturjcaputcp Pannonum rcgi's rctuleruntad Amuraem.Nomenautem pcrcgrini, qui id facinus memorabilc ediderat, erat Thenzes, qui infigne uirtutis praemium apud regem confequutus eft, eum'que inmaximo ho«« nore habuit.PeiuntjAmuratemjCum Pannones irrucrent, 5C fortiter dimicas« renr,fugam inire ftatuifle. Antequam fugam ampcretjUifum ede a'utro id mo bri regem : qui regem conuicij s lacerans, ut qui nequaquam honenéagcret, fi fuga fibiconfuleretjcum retinuit. Nee multo póft caput régis Pannonum abs« lci(Eim,alIatum eftin caftraad regem Alulfamanorum. Pannones cumcede«« rent,regem fuumquæritabant.cumautem comperiflenteuminaciececidiflè, fit obtruncatumeffe,inpraeliumredeuntj uolentes mortui corpus tollere Incc tarnen Turcos uincere quiuerunt.Hic rumor ut deuenit ad Choniatem, amp;r ad reliques,quihunc comifabantur,exceftèruntprælio. Cum autem retro cedes# rentjet palantcs nullo ornatu iter facerent,omnia exacte expifeabanfuri Rcs# bus omnibus cognitis, nonadcaftra properabant, nerum reda ad Jftrum contendebant Choniate«,amp;f Daci. Etiarn Pannones,quiregem fcquuti foes’ rant, fugam arripuere, cedentes nullo ornatu. In hoc difcelïu interfedus eil ab Turcis Julianus Cardinalis,uir optimus . Ceciderunt ibidem Ói alt) boni un i complures. Daei etiam aliquot defiderati funt. Joannes cum ad Jftrum ucnifletjcxcrcitusfptraduxiiretjdifperfi funtmilites. Cum ipfeftipatuspam# cis incederet, captus eft ab fuohofte DraculeDacorum principe.Nam Cho#« niâtes antcahuicinter Pannones aduerfatus crat, inconfpeâu régis Ladifs# laiîamp;T iter faciens ex Dacia,ÔC Jftrum tranficns,cum copijs,urbes eins diripie bat. PrætereadetuliteumapudregemLadislaum,quafifaucatTurcis,ÔC res Amuratisfcdulóadiuuet, fubinde Pannonum confiliaijsfignificando, Verum Dracules in eum irruit irapercitus , quafi eum interfedurus ♦ Scdl ® pecunia tantum effecit, ut incolumis dimitteretur, SC inuiolatus. Cum au«# tem iret per Daciarn, captus eft ab Dracule, a quo in carcerem coniedus eft, eumulcifciinanimum cum induxiftet. Pannonesin patriamreuerfi, cum accepilTent Joannetn elfe captum , id graue ÔC intolerandum iudicabant, Haud enim ferendum ccnlèbatur, ut uir Pannonius SC in dignitate colloca* fus,abDraculecaperetur. Quaproptermtiérunt legatos , qui tuberenf, utdimitterct loannem. Sin minus, fciat nos eum pro bofte ba bituros, ÔC eumurmicrfis cop:)S noftris contra ipfum profeduros ♦ Hacccum nunciagt; tentura Paonontbus, fibi fuiscp metuens Dracules,nc quid furiofius conful* tarent, Schoft dit er accedentes uirumui eripcrent, Choniatem dimittere decreuit. Benigneep eum travans, baud ceffauit eum comitari per Prafo* bum Ardelium ufque ad Pannones.Draculem autem baud multo póft Cholt;# niâtes, cum expeditionem pro Dano Daciç principe fufeepit, una cum filio peremit. Nam conferipto exercitu, Danum JMafarempisfilium in Daciarn reducereparabat. At Dracules una cumfilio repugnarehoftibusftatuebaf, fiC pratparabantur ambo ad prælium ♦ Etiam illc defcendit in aciem. Cum lam actes utrinque inftrudîæ conftitiJTent 6C pofcerent praflium, Daci rel w hâo Myrxsc filio,ad Danum ex acie transfugerant. Qui ubi uidit,fe rclido, Dacos tranfire ad Danum,fugam inibat:quem fuga fibi confulentem Danus quàm fortifsimé perfequutus eft:cóprehendens que Draculem una cum filio utrunep trucidauif. Jn bunc modum rebus geftis,redibat domum.Nec multo poft cum ducem SC rerS gubernatorcmcrcarSt cumbello peterêtur à Germa«# nisamp;Boemts, eiepres adminiftrarepro fuo arbitrio permiferc. Comparans igitur exercitum,profedus eft contra Boemos,ó^ longo tempore cum bis bel Ium gcflitTandem collatis fignis pugnas cum Jfcra,uiro in remilitari conipi cuo,utdus eft, Venim cum denuó cum ifto cógrcderctur,uidori5 recepit.A^ munu

murâtes caput régis Ladislaihaftaepratfixumcum hmcindemififïètjamp;rexer' ^ citibus fuis oftentaflèGcoIkólis omnibus domum reuerfus eH. Jneo prælio Turcorum,quemadmodum ab hisaccepimu6,ceciderunt fex milIia«Vcrü«* Pannones aliquanto cæfi futit plures. In difceflu etiam plunmi Daci a* mifli funt.Hunc finem Turcica expeditio fortita efb Rerum fumma redijtad Amuratem, cumeos qui in Europa erant,coeptoiuadmodum puderet,The# rizen,qui Ladislaum obtruncauerat, eiuscp caput in caftraattulcrat, Amura# tes regionibus amp;nbsp;opibus plurimis donauit,eumqï prarfedurn conftituit.Cot pus Caraizisferens Adrianopolim, magnifiée lepefiricurauit, ipfeep exe# quias honorificeduxit* In huius locum lubftituit Scuram uirum Albanum» ut Afiae dux eiTet, quem captum adduxitex Albanorumregione, eumqp in fua domo cducauit. Primum declarauit eum praeixdum,poftea eum Afiç du# cemdefignauit.Phatumä honore fiuc dignitate fua priuans (erat enim regiac domus iudex ) Saraxiem uirum Græcum genere, in eins locum fubrogauit* Potentiamautem maximam tenebat Chatites Priamifilius, quo in lanuisK gis uir prudentior non erat ♦ Nee multo póft Amurates Phatumam compte# hendi iuffïf,opescp omnes ei ademit, quarum numerus compledebatur cir# citer quinquagintacentummyriadesïargenti autem circiterquater talenta» Graccorum rex infoedusredijtcum Amurate,id'quenec ampliusuiolatum , eft» Namquietemamplexus eft, regemep Amuratemmuneribus coluit, ut nihil mali contra ipfum amplius moliri inftitucreG pee da autem contentio erat inter regem Graecorum 06 fratremTheodorumcoorta, qui Byzantium ucnerat, utregnuma'fratrefufeiperet« Is fe pro rege gerebat, fratriep refifto# bat. Poftremóexaperto inter feboftiles inimicitias geifere. NamexpedM tionem fumpfit aduerfus Byzantq regem Theodorus frater, cuiSilebriaS6 regiofinitimacommiflàerat. Cumenimpcteretredditus fufficientes, qui#* bus uitam fuam commode fuftinere poftet, repulfam paffus eft ♦ Hinc bellum inter ipfum 06 fiatrem eft exortum, Prius tarnen, quam quiequam bellando profeciflet,uitamfuamcorruptamrelinquensmortuus eft, Amu# rates autem Peloponnefi dux regionem regis , iubijciensPindura, Boe o# tiam,Locros Ozolos didos, etiam euaftabat, haud ceflans ponere bellum* Præterea contra Atticam exercitum duxit,ut fupra meminimus. Quae cum . fingulaoccupalfet rex,hauddiutius ferendumratus, præcepit ut Afianus 66 Europaeus exercitus ad fe Pherras,relida Adrianopoli,uenirent. Incita# uitautem eum Ncres Athenarum princeps, neenon TurachanesTheflah« prxfedus, ut exercitum reda ad Peloponnefum dudaret. Conftantinus Ïfthmummuroincludens,eundem etiamprxfidijsemuniens, pleruncpibi uerfabatur ♦ Vbi intelkxit Amuratem hoftiliter cum exercitu accedere» omnes quotquot in Peloponncfo erant,accerfiuit, nee non fratrem fuum,qult; co tempore nuptias fihæ fuæ concelebrabat. Nam earn elocaucrat Trybal# •. lorum principi filio Eleazari. Hi igitur accerfiti in Ifthmum adueniunf» murum que firmant, ut eflet propugnaculum munitiflimum ad propul# fandos holtes. Amurates accedebat,06 non ceflabat copias fuas augere,airU'' _ mens ex omnibus regionibus, quas permeaba t,milites, Venit igitur The# * bas,quó ucnerat cum exercitu NeresAtheniéfis, ut iuuaret eum aduerfus Pe loponefiacos.Cumiiatp pcruenilfet Mingias caftrametatus eft,ibiep aliquot diebus moratus eft, ut bombardas 66 Eines ad præfens bellum pararet.Deift de mouit in Ifthm ö, ubi 56 caftra cûmuniuit,quæ utrinep mare, tanta eorû n» gnitudo era t,at tinge bât. Spécula tor Pelopónefiacus c5 redijlfet ad fuos,re^is copias,iumentaó6 camelosannunciauit. Neefilentium tenere potuit,ueruifl ficaUoqutus eftpnndpêï O' domine quaniüpericuli conciuiftiPeloponnefo beHui”

^ nbsp;nbsp;nbsp;, bellum fufcipies cum tantorege, qm' Afiam,uniueifamcpEuropam contra

^ nos ducenS}honfan's fpaeij adexercituslocandos muennepoteft? Neqpboi# Item tufrincrepoterrs, en'amfi duph'ci murolfthmum amplexus efies» SeJ quacfo teper Deum immortalem, legatos mitte quampnmum iSf adpacem pangendam regem hortare, neinfeßus accedens, nos malos prorfus male Comminuat« Hts auditisjprinceps ira exarfit, irâque meenfus IpccuJatorem in carcerem duci lubct, ut tandem quid euenturum eilet gt;nbsp;audirct. Mifit quoî« quelegatumad regem, qui nequaquam nomme principis fatis moderata pc«« tcbat, Volebatnamqueprinccpsfibi tradiIfthmum,5Crcgis rcgioifcm,que extra Ifthmum erat, quam armis fubegerat, uniucrfam habere auebat. Ve«# nim propterca poenas régi dédit : legatum^ capicns Pherris in ui'ncuhs he-^ huit 1 ipféquecummediumhycmis foret,contra Peloponncfumcopiasdu^ xit. Legatusilk Chai condyles Athénien fis fort;iquem cum in uincula una’ cumminiftnsdcdiflet Pherris contra Peloponncfum perrexit. Amura** tes cum in Minges caftra pofuiflet, optimales exercitus, qui numéro erant fex mille,ahumpfitjôf Ifthmum circuiuit,ut uideretmurum,numquid pneligt; dq in eo fitum effet ad rehitendum, Et quidem grauiter fuccenlcbat Tura chani, quia cum ipfe cenfuiffetæftate bellum inferendum elTe,is hyeme rem incipicndamfuafilfet, quafi Peloponnefiaci non effent uim hoftilem expelt;s daturi, uerumcontinuofîigamingrefîiirijubiprimumacccpifîcnt Amura* tem hoftih'ter accedere, Diebus etiamaliquot eagratia cunêlatuseft Amu^ rates,quafi princeps Peîoponnefi illico deditioncm eftèt facturus ♦ Ven!ni cumhæcfpcsfefclliffet, defeendens,caftra ad murum tranftulit. Die deinde poftero princeps exercitum bombardis longis petiuit, Sequenti die eos qui murum defenfabant, tentarunt machinas muro admouentes, Qiiarto die tempore uefpertino finguli iuxta tabernacula fua ignés feccrunt quant potuere maximos . Nam Turcorum eft confu€tudo,ut ignés plurimos pa^^ rent, biduoantèeius diei inquempugna collata eft. Hymnum quendam canunt in honorem Dei amp;nbsp;Herois,fignihcantes quód tertio ab hinc die præ«» hum committere uelint ♦ Tunc igitur ignes excitantes quam potuere plu#= timos, accingebantur ad oppugnationem muri, Qiiarto autem die Sarras« chorides, qui inter cæteros inutilis funtturba, funibus machinas ad min-turn traxerunt. Nam pratter exercitum, qui regem fequuntur, adfunt £lt; altj complures, qui frumentumafinitimis in caftra fubuehunt. Sunt in caftris A alijexAfiaoriundipedites, qui Agiadesnominantur, quorum opera rexm* titur ad itinera purganda, óóad caftra communienda, neenon adaliaquC bus in caftris opus eft. Arbitrer autem caftra huius régis pulcherrimè om«# nium, quæ nos uidimus, SC audiuimus, inftmi, quantum attinet ad copiant frumenti, nee non ad fitum tabernaculorum, Namprimum omnium mer«« 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;catores plurimicomitantur regem iftum , quifrumentum, equos , manci^:

\ piaepemunt, nee non reliqua, quibus indiget exercitus. Hincrerum omo | niumexercituidiuescopiaeft, Prætereamagnates, quicomitanturregem, | finguli plurima in expeditionem addueunt iumenta, Qiiidam adducupt | nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eamelos, qui arma, frumcntum,SChordeum, ut pabulum fit iumentis fufti««

1 eiens,portant. Quidam equos, quidam mulos, quidam tam equos quant , mulos in expeditionem agunt. Horumautem tantus eft numerus, utdult;# plo iumentorum numerus hominum numerus exuperet, Comitanturre«# gern all] plurimiab fua regione, quorum ufus in frumétationemaximus eft, Si,necefïitasaliquaingrueritexcrcitui,alimêta inoptimates ddtribu!t,A fic proftcifcitur.Tentoria quis eernat in caftris regis pkrunep decent milli3,pïus minus uerefpesßuexpeditionis, Eoquidem tepore Sarachondesoppofiti Grx^

‘L ‘*’^’‘ Græcis cos pugnando tentabant * to ta mep nodcm ducebantinfomncm ,ut pwr/crX ^^ P»'æbïim Græcos tneitarent.Vtaurora iUuxitjfigna cancre iubetrcx,cyingt;

^g bakjComuajtubaecpjpugnamiamforejmaxttnofonofignfficafaant.Turciin^ ftnidi occipiebant miirum oppugirare quam fortiffîmè«Rex SC peregrini ar«* mati tn acte initructa babat in medio Jfthmïgt;ubt caftrapofuerant.Scalas expe diebanr,murum fufFodiebant, fortiter^ prçliabâtur, ut murum occuparent» Hue etiam bombardarios cólïftcre luficrat, qui bombardis profpectum Pc^ loponncfiacis adimebant. Bombarda namep res eb admodum utol en ta, nee arma refiftere bombarda: impetui poflunt, uerum omnia pénétrât: turn etiarn magis permeat,quando corpus aliquod refiftens fuerit nadaSiquidem cro^ cum lanamep non peruadit. Cu peregrini tam tuti ab periculo ftarenf,fcalas^ muro addidifïêntjmurum fcandebant eoloci,ubi fpeêïator oppugnationis as*! derat rex. Primus in murücuafiGcumep cepit peregrinorum de numero Chi# tercSjTrybalïus gcncreieos^quirefïflcbantjinfugamconieciuHiautcmor# dine rel ld o abibant, cum mems maximus ab Deo amp;nbsp;imperitia ipfis meute*’ retur,Nam formidincagitati, in fuga effundebantur^Prætereàiniquihispro ximèfteterant,nefcij quid mali fuis accidi(ret,fugientes abibat. Tandem om nes deferentesmurum,fineornatufugerunt, Tureiirruentes, qua murusab Chitere luperatus crat, etalq qua' murS fuffodientesbrauerätjueenon per por tas irrumpebant.Qiiidamad cabraGraccorum ferebantur,Graecorum^ fu^ pelledilem, etreliquam felicitatem diripiebant.Quidauerfiinhobesgt;quoi*’ dam necarunt,quofdam uiuos ceperunt,Sf ad mancipiorum conditionem re** degerc. Cædes ftigientium edebatur maxima» Verum quid Græcorum dueb bus contigcrit,aiidiamus,Hiubiconfpicafifunt Græcos fugamanipere,pri mo eos retincreconabantiir.Cum autem in fugam ebiifos inhibere non poP fent,aufugerunt amp;nbsp;ipfi,non tarnen Corinthum.Certienimerantgt;fiobOdcren * tur Corinthi,fe facile expugnatû iri, cum baud fufficiës eo' comportatus effet commeatus,nec alius etiam belli apparatus » Celeriautem Eiga cótenderuni ad mediterraneam regionem,iam^ praeuenerâthobeSjôC in fumma Laconia Pcloponnefiexpecbabant quónam profedurus effet rex * Dccreucrantnam* qucinmareprofugere,0!^ regione cedere,fi Amurates cum exercituaduenta reuNoueruntnamep Peloponnefiacorumres abrège planibimccótufas elfe» Nee arma, nee uiri, nee quiequa amplius memoratu dignum uel in urbibus, uel in arcibus reliqui crat, Neefperabant inpoberum Peloponnefi principal turn Rib fe futurujfed augurabaturfePelopÓnefircs omnes amiburosiAmUi^ rates ut Ibhmü occupauitjCtin Peloponefum uenit,primum quidé circiter tre centos captiuos,qui nodurna fuga, in mótem fupra Cenchreas fitS, que Oxi uocant,euaferât,quafiindaginecircundariiubît.Omnes capliiuntidolocpin unum locum abdudi,crudeliteroccifi funt»Pobea' Amurates emitmancipia i numero fexcenta,quæ ad facrificium duxit in bonorem patris fui, uolens ex* 1 piarecædemuirorumocciforum,Hisitapcradis,excreitum diuifit.Partem ] exercitus Turachani Tbçffaliç præfedo tradidit,qui reimilitaris babebatur | peritiflimuSjötTplurimumconuerfatuseratcumTurcisPeloponnefi,Dc^ | dit eidem de numero peregrinorum mille milites,utbis infirudus,profc(bio I nem per mediterraneam regionemfaccretJpfe quidem rexperSyrionem itet ’ faciens,redà in Aebaiam cótendit.Vrbem eo die,quo Jbbmus inpoteftatem ucnit,rcgius exercitus aggrebus eb» captam diripuituniuerfam» Aberant c^ nim oppidani, profedi in Ibbmum,Nec admodS in munito loco urbs fita e* rat, Qiia propter earn continuo' diripuere, amp;nbsp;maximam Peloponnefi par* tem peragrantes, perfcquuti funt bello duces,æ reliquos Græcos. Cun’ autem bobium abus alió , ubi fe tutum putabat, palantes dilaberentur, urbcn^

A tub cm defcnforibus iiacuam in potcftatcm redigit,obfidionc’quc areem pielt;» mcreftatuit.Erant in eaafceMuîgeriusGræcus,6Calijqindâ Graeci nómuhi cumliberis 56 uxorïbus,Turciigit fufïodientes areem,cum Alulgcrius nullam falutis fpem aftulgcrcccrncretjfemctipfumcrarcc Amurati tradidit.Hos quidem cumliberis amp;uxorib.mifitAugiûurbemopuientâ.rpfeuerôædifi:? ciaurbiscaptg incendicQuo fado,uïterius^ficifcensgt;uenit Patras Achai^ur bem opibus florentê,Oppidani urbê iftam defcruerat,abeuntes in coiinenrê Vcnctorü,quae ex oppofi to erat, Remanfere tam en quids in arce amp;nbsp;in regia’ ftultiquidcm,cum reliqui fibi ftiga cófulercnt,ipfi femetipfos in graue diieri^ mêpræcipitaruntÆrantaûtnumeroquatermilIe.Viros igit óf mulieres que inregia erat,padionib,Amurates in ïïdemaccepit,omnes^ in mancipiorum album rctulit,Hincarcis oppugnationemaufpicatus eft.peregrinosmifit,uc earn fubitó ca per et. Hi fumma ui impetu in murum dantes,cum^ fuitodiêtes, inarcem irrupere,Graecirefinam Óf picem incenfam per foramina iaculantes, pcregrinosexpuleruntacerrimè répugnantes ,arcemcp et murum reficientes, óf optime munientes ,'Amurates,ubi aduenit Turachanes,uehês maximam hominum aliarum^ reru praedam,cum exercitu difceffit : nee multo poft pa^ cem cum Graecis fecit, Ex co inde tempore Peloponnefus, quæ prius libéra erat, régitributaria fada eft, Thebas Thebani,cum hoftiliter accederet rex, defcruereïóf inifthmumfecontulere, quaftibi habitaturi,qui tarnen abFur^ cis captiFint. Exteriorautemregis regio, Pindus uideJicet, óf rcliquaregio, quamprimum Ifthmus captus eft, inregis poteftatemdeuenit, Appetente iam adtate, Amurates bellum promouit contra Scenderem, Jbanis film, qui puer uenit in lanuas regis,eiusép concubinus fadus eft, tandem effugit in pa triam foam regionem, Duda deinde uxore Arianitis filia, ex profeflo bellij 5 cum rege gerebat.Nam tributu baud amplius regi pendebant, nee in lanuas ibant,parérequocpregidetredabant.Qiiapropter Amurates conuocans A^s fiæEuropæqjexercitus uniuerfos, Ibanis regionem bello petcreftatuebat. Veniensigitinregionê,uaftabatuniuerfam,uicos,agroscp ineen debat. Pro rocntum,omnemcpcomeatumcomburebat, Omniaquginearegioneerant, populationib,diflïpabantur,Scenderes igitur ipfe,nec non Albani omnes,in maritimam ucrlfis Ionium Venctor urn regionem,uxores óf liberos,quoab impendêti periculo tuti forent,expofuerunt,ipfi aüt undit^ per regionem ob ambulantes,fedulódifpiciebant, ficubiurbesipforüauxilio indigerent, Ca? ftra habuerunt in monte,qui regioni corum impendct,6f in Ionium ufep por? rigiturióf ibi expedarunt belli euentum, Amurates Sphetiam urbem exer? citibus circumfediCoppidanis^ nunciare iuflit,fi deditionem facerent,fe fin gulos adfua abire permifurum. Athiconditionemiftam nonadmiferunr. ^lapropter cum peregrinoru cohorte murum fubit: óf cum impetu in urbê irrumpens,capotitur,prçdæ'que totam exponit, Viros omnes trucidari iuf? fit. Deinde copias duxit contra Getiam, quampadionibusin ditionem accepit, Captisautemoppidanis,exercitum Cruam urbem Albanorum pri? manä mouit, Vrbs hæc fita eft in loco munitiflimo. Hancobfidione cinxit, * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;murumepbombardis concuffït,eius^ no modica pattern ftrauit. Deinde per

locaruinis patentia cum peregrinis irrumperequacrebat, quafi ui earn captu rus.Cçptaautem omnia cum irrita caderent, exercitu abduxit omnem,quia æftatis iam extremum erat,etfrigushybernumgrauiter cxercitû adfligebat. Film fuum Mechmetem iam pubefcentem per caftracircumduxit, regnoep praïfecit, Sic autem ifta euenere, Cum pugnaret aduerfus Pannones Barnæ, óf exercitus fuos ad fuga inclinare cerneret,ualde timuit, putans fc mox cum fuis periturum.In hacgrauiftimaneceflitate conftitutus, uouit,fi incolumis «uaderet pratfens periculum, óf uidoiiapotiretur, fe ediurum regno, Óf id k com*

commiÛîirumfiliOjS^abituruminAfiam,ut ibi nitam traducat,admixtns fa^# ^ cerdotibus ÔC Nazaraeis :S^cuItuiumftcqucntcrHcrocm,cfquc immoJatu* rum, Ciim igitur Pannonibus uidonam cx to tfilTct, rege corum perempto,' domum rcdi]r,fi!iLimq3 ium'orem acccilinitad regni gubcmacula^Namfihus’ dus natu maxtmus baud amplius fupeifies cradled naturæ dcbitum cxol tut, ^ i præcipitatusexequoin uenationejCiimperfequereturceruum^Isquidemiti huncmodumoccubuit. Mechmetcmautemiuniorem adregnimoderamen uocauit.Cum autem ueniflet uocatus gt;regnû SC Ianuasgt;nccnô peregrin os pagt; ter eins fideicommittcns,ipfeprofedus eft Prufam,ubi Afiæfedesregia eft» .Abdicato igitiir regno,cum Zichidis,qui TurcorûNazaræi funt,6C cum Sei tidis,necnoncum reliquis dodis ,conuerfatuseft,Neemuhopóftpœnttuit uirura, quod regno rclido,nunc priuatamfequeretuitam. Cum autem prefen tem uitæ conditioné hand ferre poftet, cöfiliaagitauit, qua ratione eïtra tumid turn rcgiam dignitatem reciperet, Seduló enim præcauebat, ne, fi iJius fenti«* retquid ipfe moliretur, bellum exoriretur, cuius ipfeaudorab Turcis habe^ retur. Quacquidemfacerciiiftituit, ad finem deduxit, uideJieet utrediretad regnifm opera 06 induftria Chatitis filij Priami, quo familiariter utebatur ,86 cum quo eiardift’ima intcrcelTeratneceiritudo.Chatites ergo ubi fententiam Amuratis fatis intellexit, puerum Mechmetê uenatum ire iubet, ut fc quam pulcherrimèex equo exerceret,Qui didoaudiens,ucnatü abijtdn ter ca Cha/« tites nuncium mittitad patrem, quem fubito dida die nihil ueritum in urbis regiarnuenire36ius dicere,ut regem, ciuibusiubet. Amurates quemadmo dum iuflus erat, filio uenatione occupato, ad praclticutam diem aduemt. Ad** ueniens regnum inuafiU ciuibus Ianuis^,ut regem decet,ius dikit.F ilius, ut accepit, patrem mutata uoluntate regnum recepiftè, ne feiens quid ageret in prfeænti negocio, tarne acceftît,patrem^ regem adorauitteumcp fcquutus eft, fl tjuocunqamilitafumabiiftêt.Neclatuit Mechmetem,opcraChatitis pattern quam maxime' adiutum ifta egifte ♦ 06 quamuis Chatiti meritó irafceretur, P ram tarnen oftendere noluit, ueritus uiri potentiam, qua plurimum pollcbat apud patrem Amuratem.In hSc modum eo ternpore propter pa tris in regnö reditumfilius affedus erat. Poftquamautem exercitöadduxit ab Macedo nia,quac uerfus Ionium patet,quac Albanórum regio eft,pereumannüin Eu ropae regia quietemagens manfit. Ineuntedeindeanno iterumexpeditione fumpfit contra ScenderemIbanis filtum,06 contra eamquxifthiefita eft Al banorum regtonem, cum iufttfiet uniuerfos exercitus, infirudos Ô6 paratos prajftóeflè.Plenusigiturirarumproficifcebatur uerfus Cruam,quafi earn ui expugnaturus. Prxierea in animo habebat expoftulare cum Venetis,utScê derem tradcrent.Qiiod fi facere omitterent,fe obfelTurum urbem quamcunt^ Scenderes fugiens intraftet. Vt regionem hoftilem eft ingrefTus, reda' contra Cruam propcrabatjA in earn regionis partcm,quam antca intadam Ô6 inuin latamabpopulationibusreliquerat,fuos militesincurfionemfacereiubet, Qiiididoaudicntcs,inccndiisomnia,igneminiicientes,mifcuere.Ethanc re * Deeft^x gionemmiferèuaftarunt ufquead flumen * Verum regionern Uejuidexem ultra flumenfitampopulari nequiuere ,quia regijs equitibus hauderat per!* plariCrte^ uia.Albaniautemuxores Ô6liberos in munita Venetorum loca ablegantes, ^®’ colligebaniur in montem, qui Cruæ urbi imminct. Hinc Scenderes educens uxores 06 liberos, deponebat eosinurbes Venetorum. Viriuerórelinque^ banturinurbc,utrefifterent hofti,moeniacpdefenfaret.86hipotiftïmumhuic ncgocio deftinabantur, qui uolentes, non coadi, prælmm fubire cupiebant, Amurates bombardis expediebataftïdens ut murum difijeerettà deinde cum peregrinis irrumpens, urbem fui iuris facerct.Omnibus autem, quem* admodiim oppugnatio require bat,com parat is, murum bombardis feriebaG cius^

/ dus’que partem deßruxit maximam, Scenderes igncs in monte fecit) cosep fuis5qLÜ intra urbem erant» oftendit, ut fcirent, quandocunque neceffîtas pos? ftularet) feaffuturumauxiliärem. Cum regijquidamaieenderent montem» Scenderes eos aggreffus eftjpreliabatur que, opera memorabilia edens.Cum autem regi uideretur murum fatis efleftratum, uniuerfiscopijs oppugnatio? nem occipit. Peregrini cdloci urbem capere parabant,ubi munis dille crus erat. Nee tarnen ftiperarepotueruntoppidanos, qui prater fpem fortidimé pugnabant^cum defperatioanimos feciflet. Deinde cum fame urbem per-domareftatuiffetjdenuó copias uniuerfas contra urbem in aciem eduxit »In# terca nuncius uenitab Georgio Tryballorum duce,qui nunciabat loan«» nem Choniatemgt;congregatis Pannonibus plurimisjtraijcerelftrum, öe con# traipfumhoftilianimopergere .Hisauditis,Amurates continuo' omnibus impedimentis ÔC farcinis colledisjab urbe quam obfidebat digreflus eb, ob:^ uiam^ hoftiproceffit, qua eum uenturum cognouerat, Miffit quoque Atf murâtes praconemin Europam)qui edicerct, utTurciomnes ad regem con uenirent. Qiii ubi primum régis uoluntatem intellexere, cinbime aduenc«s runt, cum finguli conarentur in tempore adebe, ut pro rege certarent ♦ Mine cumuniuerfoexercitu profeduseft inquandam Myfiaregionem, perre# gionem Tryballorum. Eaautemregio eb, quam alluit Morabas fluuiusgt; óf in Ibrum effunditur. Hinc fe fundit régis regio ad odingenta ft adia, ufcp adNefium urbem registad dexteram procedenti Nobopyrum ufcp,admon^ tem magnum Tryballorum principis colitur. Huccumuenibèt Amurates» inuenitquot; loannem Choniatemcum Pannonum exercitu hoftili animo aduer# fum fe pergere.In caftris Choniatis erant qua dragin ta mill ia peditum tam ab Pannonibus,quam ab Daeis alledi, Septem milita equitum crant, óf curri? B bus uebebantur, quorum numerus erat bis mille. In bis arma óf neceftària ad expedittonem fubuehebantur. In bngulis duo uiri ftabant, fcutifer óf bombardarius.I n ij fdem uehebantur bombard^ plurimaï,quas Zarabotanas nominant. In hunemodum armati óf inftrudi, Iftrum tranfgrelR funt. At Tryballorum dux cernens Pannonum exercitum non aded elle ualidum, ut copiasregis uincere poffer, magis' que metuens Amuratem ,qua'm Panno# nes alienigenas, à quibus multamala effet perpebus : óf quamuis effet ad^ modum cupidus ulcifcendi Amuratem,quifilioseius oculis priuarat: at;# tamenhauduolenti animo iftamexpeditionem adiundus Pannonibus fub# ibat, imo earn prorfus reeufabat'. Haud enim Pannones fatis firmi uide^# bantur ad debellandas copias régis .Hæccum Pannonibus refpondiffet Jo^ snnes,€o refpófo iritatus,graues minas in Tryballorum dueem iadauit. Nec tarnen omittens caeptam expeditionem, copias in re^s regionem infcftas in# duxitiprogreffriscp Ariftinumufque, caftra in Cofobocampo communiuit» ubi Amurates Orchanis filius,cum Eleazaro manus confcrens,cum^ inter# ficiens,ipfeoccubuit,interfedusa'uiroTrybalIo.Cauflà quae loannem ad ii* bud bellum traxerat,bæc erat. Cum uidiff ct in eo certamine,quod Barne com milTum erat, Turcos, ubi primumad manus ueniffent, celTiffc, óf fugam ar# fipuibelputauitTurcos facileuinci potuiffe,niobftitiffet Ladislairegis im# prudentia. Nec nunc quidem difficile óf laboriofum dicebat Turcos bello domare, Animo igitur agitabat,maiorem comparare exercitum,utAmura# tern copijs perterritum uinceret. Hæc aded procliuia óf facilia fadu putabat, ut ne quidem dubitaret, quin, quemadmodum animo concepiflxt,omnia effènteuentura.Miffislegatis adScenderem Óf Arianitem,utrumqucin Eu# ropamprogredi, óf fibiconiungiiubebat.His fic præceptum eft. Am lira# tesutincampumCofobumuenit,ibi caftrametatos ebe cognofeit Panno# nes ♦ Proinde 05 ipfe caftra munit. Amurates autem in armis diciturhabuift* k a fe

fc quindccim mine myriades hominum ♦ Poftero die confeftim accingcba^ ^ tur adprælium ,Juxtacum infiruebaturacies .In dextrumcornuaptabaiur txercitus Afianus , lt;nbsp;nbsp;nbsp;'roerat dux nomine Scuras, Sinißrum cornu tene^

batexercitus ab Europa confcriptus,quemregebat duxCarazics« Juxta titro/que ponebantur équités cum fuisducibus « Mediamaciem occupai bat rex « Qiiando autem Amurates caftrametatuf, primo callra uaüo firmat» Deindecamelos locatldcin fcutadefigit, deinceps peregrinos cum bornai bardarijs necnon rdiquis coüocat. Rex ubi aciem exornauerat, ctiam Cbo niâtes fuos inaciemeducit,cam'quehocpado inftruit, Dextrumcornu te!« nuere Pannonum praefedi, necnon pa trucks Choniatis, Secules, 8C BHo^ ces, Megalufes'que, Mediamaciem curabat Chômâtes cum Bitezidismi«« litibus,8i^ Ardelq exercitu^Siniftro cornu prat fuit Danus Choniatis amicus, quem inDaciæprincipatumproduxitodio Draculis : quem Daciæ princi^ patu deturbauit, amp;nbsp;in eius locum fubftituit Danum, cui Dacos parère iuC« Îît. Hune in id bellum iequuta erant odomiUia Dacorum. Cum autem us# trinque acies infirudae ftetiffent, iam'queprælium pofcere uiderentur, ibi Bitezes,unus è numero Choniatis militum,in medium procurons,SC equo ,infidens,prouocabatad fingularecertamcn unumcTurcis,antequam acies concurrerent.Turci ubi explo'iarunt uirum ilium proceiriircgt;ut certamen fin gularecornmitteretur,connitereó(^ ipfi,Hinc continuo' ab Turcorum cx«lt;= citu proheifcebatur EJiczes films Barizædenumeropraefedorum Afiarut ri illuftris, 8C in remilitari excellentis, qui quondam dux extiterat peregri«« norum in Iannis régis.Hic,ubi in medium procelTit, obuiam pergebat Pan^ noni. Et cumhaftis infeftis concurrerent, haftæ fradæ funt, Et Bitezes una cum equo in terram corruit.Eliezcs confeiffo pedorali, amp;nbsp;zona cum ephip«« pio foluta,poftremg e,qui parti infidens uehebatur»Huius enim equus longe ^ meliorerataltero,nec tarnen lapfumPannonê perimcrequmiUquia ipfequo queaegrèamp;S diflicultcr equo portabatur. Pannone in terram exequo effufo, clamorê maximum fuftulit Amuratis exercitus, cumbonum id quafi omen rei gerendae ducerent.Cum uterep ad fuum exercitum eflet digreflus, ibi turn Amurates Eliezem ad feuocatum in hune modumalloquutuseft: O'puer, ex quibus initijs tantam rei militaris nadus es fcientiam, cum certó confiée te antehac nulla fccilTe ftipendiaf Nunc autem return belIicarS imperitus cum Iiucacceireris,itapugnaftiin hoftem,quafifaftigium rei militaris attigcris,Ibi turn adokfeens relpondit : O' rex, kpus me hanc docuit fortitudinem ♦ Rex rei nouitate idus ,interrogauit: Et quo tandê,quatfo,pado,Q adokfeens, quis ab kpore fortitudinem difcatfAdokfeens relponditïEgo quidem in Afia e^ ram, Öd in ea reglone mllrabar,cuipattern meum praefedum pi æpofueras, B bamepuenatum. Forte in nido fuo leporem repen . Putabamigiturfatis cl) fe, ne lepus manus meas euaderet,eum fagitta traiedum interficere.Lepores enim Attalia habet curfu celerrimos, uerum Europa optimos. Hæc mihico gitanti in promptu erat pharetra quadraginta fagittis onufta. Primam itaque lagittam mittens, aberraui. Secundam ita^ fagittam expediui, quam fimili«« ter in leporem iaculatus fum. Et hæc erroreabduda, leporem nihil læfit : uc^ g rum adhucmaximèftertebat.Iniquoigitur ferens animo,quad leporemnon ™ uulnerairem,illicó fagittas omnes in leporem totqueo.Cumautem nullaam ‘ plius fupercflèt,kpus exfomno expertedus,utprimùm fcnfittumultum,ault; fugit. Canes modicum fugientempetfecuti,eum afiequi non potuere. Expe* rientia igit didici, cum tot fagittæ irritæ cecidifiènt,quód fatum uitam lepori prorogalTet. Et exinde ea fententia in animo fixa manfit,ô rex,ut cenferem 112 que gladium, neq) baftam,nc(ç fagittas amplius mihi formidandas cflc,qua(« fi fi fato fit, ordinatumut diutius uiuam,hafta mihi uitam cripere non points

A Qiïaproptcr petiole forti, nihil trepidans, contra Pannonem iflum procefli, icicns,fi iato fit decretum ut diutius uiuam,' nihil pcriculi poflèmihi ab co m#! grijere,Hxcaudiens,mirumin modurex deiedatus eftjóó adolc/centem pro pter ratiocination? iff am plurimum dilexit,€umcp donauit ueße Syrio opéré auroiilitocontexta.Præterea patriæ regionis eumprincipem dcclaramt. Pa«« ter namcp adolefcentis mortuus erat, alius cp regionem cam adminifirabat ex imperio Régis«Turci 5Comnesquotquot Turcicæïuperfiitioniinhærent, plurimum admodum fato tribuunt. Hæc quidem in ea monarchia côtigere» Cumregijexercitus incampocollocati,fignis colJatis prçIiarentur,Afianus exercitus quietem duxit, Rex emm uerebatur, fi Afiani primam coitionem fcciffent, ut in fugam uerterentur, eorum^ fuga etiam cæteros traheret^Qua propter maluitexcreïtum Afianum ociofum ÔC fpedatorem potius præli] af fiHerc.Exercitum Europaeum in cohortes diflnbuit ; Ô^ cum Pannones pi ç^ h] cupidos accederc confpicaretur,nec ipfe prælium reeufauitJn hunemodu congrefli Europe exercitus in cohortes lecrctus,prêter ipem,cgregiè SC me morabiliter pugnabat, Proinde cum Pannones Turcis appropinquate non auderent,fumma ui fugiebant ♦ Turci Pannonum equos perfequebantur,ÔC grauiter admodum ea in perfecutionelaborabanó Laßi igitur tandem Cc fa«’ tigati infequendohofliumequos fagittisfcriunt,Pannones'que à tergoado# rientes grauiterurgebant. NamTurci numero 5C equorumgenerofitate fu^ perabant» Præterea plerunquenon impctu,uerum arte in præhjs utuntur» Quapropter ea tempeßate Turcorum res meliore flatu,quam Pannonum, c# tant, Ëtquidem primo die multi Pannones inpugna cadcbant,necnon plus» rimi Turci trucidabantur a Pannonibus ♦ Per totum iflum diem æquo ut rins’ que Martepugnatum eß ♦ V elpera autem appetente, relinquentes prælium, ® uterque exercitus in fua caßra colligcbatur, quieti quefe dabant. Pannones putabantTurcos nodu abituros,necamplius in caflris manfuros.Et équités quidam non pauci iam difeeflèrant, Vbi autem Tryballos inuenere expc^ dames in angußijs hoßem abeuntem,in caßra redierunt« Pannones quidem arbitrabantur fe die craßino cum parua hoflilis exercitus manu cogrefluros, quafi cæteri diffugiflent,non expedantes hofiem, Öf fic uidoria facilepotitu^ tos,regis'quelanuas debellaturos. Rexuero' Amurates amp;nbsp;Turci feipfos confirmantesjhaudamplus metuebant Pannones,Animis igitur receptis,fiC plurimum €xhilarati,accingebantur ad prçlium, quafi eo die,qui fequerctur, præliaturi cumhoßibus, eoscp infugamcorneduri,Eodiequæmoddme* morauimusgt;contigere.IßamnodemPannones deliberando confumpfere; amp;nbsp;cum confultarent,finguli fuam fententiam, quemadmodum fibi cófultum uid€retur,aufpicari praelium,in medium adducebat .Van] multi^ habebatv turfermones.Jbi turn confultantibus Pannonibus,Tautes Sauzis filiusjna«« tus ex genere Otomanidarum,progrefliis in medium,huiufmodi orationem exorfus efitNobis iam fatis fupef que in Afia amp;nbsp;Europa pugnatum efl. Nee dumetiamanimumaduertimus ,ut pugnadumfit contra Amuratem,ut res ciuscontundamus.Nifi enim peremenmus uirosiflos, non facilepoterimus Amuratem uincere. At mihi uidctur,fi quis certamen fubeat cum h ofle, etep J^fligat letalem idum,hoflem dciecit,£c reliquo exercitu pro arbitrio uti po^ tcru.Vbi autem magis quis letale infligat uulnus,quà m fi caput feaiatC T um enimcorpustotudolet.lncapiteem quafiurbs amp;nbsp;regim?totius humanicor poris fitu eft. Sin autem baud dedcris letale uulnus, difficile admodum amp;quot;nbsp;la:# boriolum erit fupcrare hoflem. Et,ut meam fententiam capiatis,fic audite.Vi diflis ut lanuæ régis fleterint neutró inclinatæ ad pugnam.Nec etiam pcricli tari uolût, quafi falus regis at(p adeó totius exercitus in ipfis fita fittnec prius quam needfitas poflularit, pugnam capeflunt. Agite igitur bunc regis exer* k j citum

citum înuademustqui fi in fugaabierit,nullus nos expeâarc fufttnebif.CciV A feo autem ut regem aggrediamur cum uniuerfo exercitu,cumcurribus quo^ que, in quibus bombardæ Si^^ bombarJanj funt: Ô^ ut pergamus adhitchaC noc^ecôteftim contra lanuasjneccunâemurÆtacccdcntcsjbombardarûglo bisfagittis^petemus Januæmilites,qsep terrorem maximum inferemus» Satis certülcio,eos nonmanfurosufcpdumilIucefcatdies.Sedhacadhuc no de lubenti et cupido animo fugam arripieuQuod fi fucrit fadum,facile nos rcrum potiemur.His didis,omnes eófenfum prarftitcre^SC uno ore fic facieu dum ene pronunciarût. Cótinuó igitur currib.in régis exercitu inuedi fünf, fubprimaadbuc nodisuigilia.Cumappropinqualïèntlanuacmiiitibusjter^’ rorem fecere maximum, bombardarum globis, QC iaculis ferientes pcrcgii^ nos.Etquidemuimfaciebantcaftris Amuratis*Verümpercgrini,ubiremco gnorunt,magno animo Pannonibus reftitcre.Nam bombardas expediebaf, bombardarioscjp euocabant,SC nonceffabant iaculariPannones»plurimiin -ca node utrinep cadebant,idibombardarum globis.Poftquam dies aduenit, ÔC Pannones uidebantregfscaßra ine3regionelocatafortiterpugnare,côfilt;= Iiumcarperercdeundi,undecgre(rierät,in cafiraînec expedandû elTe, donee circuducerent ab régis militibdbntcs prope Januas. Hæc fententia ubi pla«quot; cuifrcr,ccdcbant fefunantes in eumlocum ubkaftrametati erant.Die exorto iterum ad præliû prépara bat Choniates,periculôfadurus,fifelicem rerS for tifent euentû.Pugnans itaqj impetudabat in Äfianu exercitu,amp; fortiter con g! ediebat cum hoftibus. Europac dux cumaccepifTet Pannones congrellbs cfiecu Afiano exercitu,T urachané Thclïàliæ præfedû mittit cû fuo exercitu, ut à tergo adorirct Panones,et ^ fortilTimè contra cos praeliaret .Turachanea g imperata impigrè faciens, Pannonü plurimos, cum in terga eorö irruilïèt, in eo prsclioftrauit.Qiudaem perfequebant Albanos,aquorû ueftigijs,quâuis celerrimè fugerät ,nuf^ abftitere, Miniftri tarnen prçfedorû, qui ex Europa uenerât,haudfugâ inierajtit.Cum aûtà fuis effent deftituti,qui fuga fi bi con lu Iebant,pugnabät baud fecus acTurcigt;cotra Pänones.Preterea côtra eosacergt; rimèpræliû inibät, qui erant exEuropa,SC à tergo uim faciebat.Nam côtiers fi collato pedenunc here,nunc alibi,ubi alteri alteros indipifcebanf,ineo cam po manus c5ferebant.Daci cum uidiffent Turcos impigre' præter fpêrem gei^ icre, £C fibi hinc plurimû periculiimminere,buiufmodiconfiliu experunt. Nam nuliamali liberations cernebat,etiam fiincolumes exeo prælioeuafif* fent. Nec etia in iurifiurandi religione fpem aliqua ponebant,quo minus regi poenas luerent, iniuriaru quib. ipfum affeciffèntjquód in ea expeditione focia arma iunxiffent Panonibus.Videbat igif in præfenti tumultuconfultiflimu fore, nunciü mittere ad rege Amuratem, amp;nbsp;cum eo in gratia redire. Traditis namqi armis, teftabant fe in pofterS regi hofpites 6C amicos forejn liane fen tentiam cumomnes conceffiirpt,nuncius ad regemiffus eft.Hic cum uentfi fet ad Ianuas,huiufcemodi orationc habuibO' rex, Daci miferunt me in con^ IpedS tuu, ut pace ueniarnep delidoru, quæ in tc£C inregnû mû commifere, orem. Teffanfquoepfenun^quidnouarSrerSfua fpontemolitos fuiffein te,^ regnS tuü,nifi PSnones earn neceffttateinieciffènt,iubentes,imo'cogeni^ tes. Ut coniundis copies expeditione iftarn fufeiperent. Nunc igif fupplices petunt,uelis cos exaudire,^ pacem darc.promittunt fe tibi bellu pr£f€ns,eX animi tui lententia confeduros : SC profeduros tecumin militiam deinceps, ubicunqi tibi ufui effè poterunt.Hæc cum expofuiflet nuncius, Chautes re;* giæ domus princeps in hunc modü refpódicSed uos,ó Daci, fcitis profedo quanta fit, luerit^ iam ab initio potentia régis. Etquoniam nunc in needfi^ latis articulo adcltis,foedus^ nobifciim initis citradolum SC fraudem, amici eritis in pofterß. Si quid eorum quæ promittitis,fcceritis, gratiam referenten

DE REB, TVRCICIS LIB, VII, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïtj

' A rcgijfc/tote quod eumbénéfices nunqiiamuinccrc potcntis, Arma autem,x# te, amp;nbsp;confeftimhue tradite , Chatites hæcloquutus eft, diccns fc cadiccreex fententia régis,eum'que dimifit,Daci,cum reuerfus diet nücius,6ó quæ man data acceptffet à Chariteexmandatoregis , enarranètjContinuo'defeceriînta Pannonib, ô^ abijs fcparatiuenerunt quàm proxime ad lanuas regis,Ketc cum ociofi ftarcnt,putabant fe gratiam banc referre rcgi,quo'd cum in prüfen ti neceffïtateadiuuarent,Sperabant quoque fe mimera 5C uefies ab rege accès: pturos proprer id beneficium.Rex autern,cum in proximo confiftcrent Das’ ci,putans ne idfacerentex compofito, padi prius cum Pannonibus, ut fibi aliquid mali inferrent,accerfitburopx ducemhabentemmilitescirciterufi# ginti mille. Qiii ut aduenit quemadmodu m prxeeptum crat,iuffus eft circun dare coronaDacos,omnes(^ trucidare,nulliparcens, Daciquoep arma tenen tes adrefiftendumaccingebantur. Nokbat enimrex ut traditis armis iner^ mes interficerentur, ueriim armatos panas delidlorum dare eos uolebat. In hunemodum miferabiliter, ut quorum nulla ratio haberetur, peribant. Panss nonescum confpicati effent Dacorumtranfitionem, primo mirabanturquid • hæcfibiuellent, Vtcompererunt Dacosin hunemodumreconciliatos ek feregi, graniter fuccenfucre, quo'd turpiter admodum deftituifTent amicos ftios.VerumhaudmuItopoft, ubtanimaduerteruntuniucrfos, nulloeorum refpedubabito,crudeliter interne,admiratione figebantur, cogitantes régis fententiam, uidelicet quód non defideraret huiulmodi focios amp;nbsp;auxiliäres, Proinde plurimi faciebant,fi quàmprimû abfcedere poff ent- loancs igit ex^= ' cedens praclio,perg€batad currus,SC eolloquebaf cum ducibus,qui ibi erant, dicenslSeuenirecum fuis ab ea hoftiumturma in quafteterit rex.Itacpubi in lanuas irruperit,8c id per nunciû fignificarit,utuno iinpetu omnesadueniant, B atqj in lanuas irruant.Hæc cum dixiffèt Choniates,circa extremanodis uigi#» hamelcgiteos quioptimèad bellum erantinftrudi,óf quos fibifamilianlfts^ mos ducebat, amp;nbsp;iHis quicurribus uebebantur, imperar, utubiprimöfignum dederit,fumma ui in lanuas ferantur. Ipfe uerd muta ta uoluntate ad Iftrum in ftruâo agminequàm celerrimèproperabat, Cum autem dies illuxiffctjion ^mpliusapparebatfis Pannonibus, quirelidierantcumcurnbus,nonpros* culab rege fubmoti.Turci uidentes caftra hoftium elTeuacua, SC paucos ack rnodum cum curribus effe relidos,admirabantur quid hoc fibi uellct. Deins’ dequidamoccurrebat,nuncias Pannones circa decimam nodis uigtham fu-giflétrans Iftrum, His auditis, peregrini arma capiunt, 5f curfu ferebantur contra Pannones ad currus rcltctos ,Hi ,cumcerncrentfca fuis defertes 06 proditos, foriiter præliabantur, cum defperatiouirtutemaccenderct adner:? fus pcregrinos. Nee mul to póft peregrini currus confeendunt, S6 per Panno nes ueeftiomnes trucidarunt. At Pannones per totum diem incoferta hoftiS tarba pugnantes,cum forêt uiri optimi amp;nbsp;fortiffimi, tandem occubuere. Res’ c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gern quidem ad perfequendos Pannones adhortabantur duces,uerüm isco^

5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum confilia repulit,cum animo fecum reputans,quæ nam paffiis elTet à Cho^

niateChafinesfiliusMazaracis, cumperfequeret Pannones. Volcbat itacp pr?fentifortunameIiusuti.Cefi funtiniftoprglio, utaccepi (utrintpem occi ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lÏ3TrybalIorüduce,poftca dinumerati funt )Pannonü amp;nbsp;Dacorii decê 56 fes«

ptemmillia,TurcorüquatuormilIia. Nafacilè dignofcunta rcIiquisTurci, cumomnesfint circucifi, PretercaPatronesadmodu decentercapillos nutri unUTuroiuero radunt,rclidisquibufdam circa tempora capillis.Rexcum excefliffet praelio, toffere iulTitcadaueraocciforu .Turcos Icpulturemandaii curauit,iuxta fluméMorabam-^peripam. Jcânesaût fugiensfeftinabat ad Iftrum,Vefperiaduenit Sbetzanium urbé régis ,1 n ambigue autem erat quo k 4 modo

modo tutius profedionem faccrepoflet,necognofcereturaMyfijs,ctJnpcr^ A culum deinde ueniat, ut capiatur a Try ballorum duce « Haud emm Chôma!* tem fugiebatjGeorgiumjCum quo fibi mimicitïæ erant grauifTimæjd parare, ut iplum caperct. Secum autem omnia diligentius reputanti 6^ expendenti uüum eft,ut fegregatus ab relique exercitu cum paucis redapergeret M pek gradam. Hoc cum ftatuiflet Choniates, fecunda nodiis uigilia amiciffîmos iuos 8d familiariffîmos airumens,aliagradiebatur uia, Cum in hune modunt profedionem facerent, putabat fc magis cognofeipoflè« Antequam igitur dies adueniret,omnia fecuminanimo uoluens,deJiberabat. Tandem decree uit confultiflîmum effc,fi incolumis præfens diferimen euitare uelit,ut foins, a fuis fcparatus iter ingrederetur.Exorto iam die cum foins iter faceret, ex egt; quo defcendcns,pcdes peruenit ad collem quendam.Videns autem Turcum hoftiliter oberrantem, confugit in paludera aqua plenam, quç in longum ex«» tcndebatur,Deinde cum ex paludeproccffîirct, peruenit in Georgij regionc. Incidens autem in Try ballos quofdam,cos fibiitineris duces parare uolebar, promittens fcipfis mercedem daturum. Illi autem, quemadmodum promilei* rat Choniates,icinens duces fadi,eum in innere per infidias truncate niteban tur.Eum igitur quafi intcrfeduri,comprehcndunt,Qui,ut rem fenfitdlrmgês gladium,TrybaHum illicd ftranit, cumcum inhumerum uulneraflet. Ak ter autem fuga fibiconfulens cuafit.lntcrca Try ballorum princeps,cum com periflet Choniatemab Arnurateuidumfugarn arripuifle,mifitpraeconê,c^i)i fuis nuDciaret,utnulli Pannontregionemtranfireconcederentprius,quaffl interrogairenf,quis'nam effet, ÔC quo' abirct, Reliquos quidem paterentur in columes amp;nbsp;inuiolatos abire. Venim fi inueniffent Choniatem, cum capere, amp;nbsp;ad feadduccreiubebatur.Principes itaepregionis fuis edicunt, quemenn que Pannonem nadi fuerint, ad magiftratus perducant, ut uideant qm'fnam gt;nbsp;fit. Qui aliter fecerit,6C huicedido nonparuerit, cum ignominiofiffimamor te periturum ♦ Choniates igitur fame deficiens ,quanam fe uerteret nefciebat. Venit igit in quedam Tryballorum locum, Ibi cum uideret quofdamTrylt;* ballos terram eolere, ad cos iter fledebat, petens fibi panem dari, Vt confpi^ cati funtagricolæ uirum Pannonem adeffe,óf panem querere, dixerunr. Ar, ô hofpes, pan is quidem tibi in promptueft: uerumneceflïtaspoftulat,utte perducamus ad magiftratum urbis, qui quis fis,excutiat, Magiftratus ubi te uiderit,continuóad regionem tuam te abire finet:nec quicquâmaii ab eo pa!* tieris. Nam ( opinor; Choniatem quacrunt, Reliquos Pannones qui hue per gunt,dimittunt, nullum eorum refpedum agentes , Agricolx curnhæedi^ ccrent,eum haud dimittebant. V enim eum fortius comprehendcntes,efticiiït utconftteretur feniori,neceiïïtatc fubadusTcefteloannem Cboniatê, Polli:* cebaturep magna hofpitalitatis muncra, opescp, óf regionem fe daturS dicci* bat,fidudusfuifretinuiolatus,óf ab nuIIoTrybalIouifus, Mpelogradam* t Senior quidem uirum agnouit, eum' quefufeepit traducervium in regionem ; fuam illæfum, Fratribus autem luis, quis nameffetuir ide, indicauitypræci^ piensnequdquam abirent,Óf quisuirillceffet,ennnciarent, Vefpere fado uirum deduxerunt in earn domum ,in qua paleas óf inmenta afteruabant, k óf diemcraftinumexpedabant,ut Choniatem,omnibusappparatisabdu* ’ ccrent Mpelogradam, Eoautem die diftenfioexortaeft interfratres .HinC units de numero fra trum commotus, indicauit urbis magiftratui, ubi'nam effet Choniates, Affumptis itaque miniftris,pergcbant ad domum, in qua erat Choniates,latitans inpalearumreceptaculis, cum quecapienrcsab* duxerut ad urbis magiftratum.Magiftratus autem eum uindum ucduci cu* rauitad pratfidem, ftgnfticauncpeum eftedcprehcnfumiautantemni femo.

A Pi'æfcS'iCumaddunus eflet Chômâtes, eum in carecrem coftiectuni, a3 fesn^ pus aliquod m arec deunuit » At Chômâtes perfuafit pnncipi arcis 00 euflo dibus,utfimul eum ipfo infurgant hoftiliter contra præiidem, ôô urbern oclt;= cupent.Cum quidam rei, quæparabatur,confcfus infidias patefecifTet, ettam quideuftodes Hue præfidiarq milites molirentur,cognitum eft,Verùmbiin!lt; terciderunt omîtes Joannes autemaffinitatem ïungens cumiHojfiiiamfuain hlioeius inmatrimoniumcolîocando,remiirus efißudam in regnumfuum«. Etquidemhæccontigere in expeditione , quam Pannones fumpferunt adi« uerfus Turcos,duce Choniate:eaq5 expeditio quem diximus fine confequuta efr^Amurates reuerfus inregnifut icdem,non multopoft bellG Byzantioin ferebat^Gf-æcorum rege J oanne defunflo, in Conftantinum,deftin(fti fratfem. regni lucccffio deucnit^NaniIoannemortuofraterciusDemetrius in regni fucceftionem feftinabat, Verumprobibitus eftaboppidanismatre,arbitris, SC ab Cantacuzeno Nataracp,quiarbitrorumpartibusfungebantur4Times« bantenimgt;fiis aflêquereturregnum,forcutConftantinus exercitum peregrin)« num adducat,SC ficregnumregniepres interituras «ExpedaruntitaqjConi« ftanuniaduentum,nec permiferunt Demetrio utregnum lufciperet. ca tems* peftate Byzantium uenerat, Sc Thomas frater iunior, putans fe regent adhuc fuperftitem iituenturiim.Volebatenimquædamcum eo,in quibus eins opc ra indigcbat,colioqui. Vei urn rex mortuus erat,nec eum adhuc uiuentem ins’ uenire potuit.Reperit tarnen maximam difcordiam,que exo rta erat propter Demetriumregnum Byzantium affedantem, Conftantino haud multo poft Byzantmadueniente, Pelppóitefum inter fediuiferunt,SC iurifimadi religio interpofita eft, ne pofimodS diuifionem illam uiolarent, Verum frater iunior prior naui in Peloponnefyni uebfus, urbes Peloponnefiacas cotra diuifionis B iufiurandö ad defedionem lolicitaba t : Sf adhibitis Pdoponnefiacis, qui ad ipfum confluxerant,bellum gerebat cumfratrefuo Demetrio♦ Qtiiaddui» cens exercitu régis, cum ad earn rem operam fuam locaret uxoris frater Afa!s nes,fratremcoegitfecumpacê pangerc.Cimtutrinq) rem to tam permit terent arbitrio fratris régis Conftantinopolitani tranfigendam,oblïdes fidemqjiiv uicem propter regiene dantes,Subidem têpus quo hæc gcfta funt, Amurates jMechmeus filius mortem obr|t in conuiuio idus apoplexia ,quam nimia ui ni conciuerat copia. Regnau.it autan nis trigintaduo bus.Regni fucceflorcre liquit Mechmetem bhü fuum.Habuit SC alterO filiü,quem tulit ex uxore fu» Spêderefïlia.Anturates uirfuit iufti equiep eximius cultor.Vfus eft fortunac auranoadmodumaduerfa,Prouocatus,utfedefenderet,bellaoccipiebat.La cefiuus confdtim in armis erat:nona«t iniurijs iritatus, bellum ægrè fufeipie bauNec id ignauiæ adferipftris.Nam fi nis hoftilis propulianda erat,nee cuS byeme cunCtabat per loca afperrima incedere, nee penh quiequam facere ud labores,ucl pericula. Hocaut defundo,regni moderamen nadus eft Mech^s nietes. At quant primiim mortem Amuraiis acceperunt peregrint qui Adria nopoiierant,interfeconiurarunt,uturbem earn caperent.Jnunumaûtlocum extra urbêcollebîidcliberabant,ubi uelquomodourbcaggrederent,uthinc opesplurimascoiligerent. Verum Charites Priami filius rdiquos lanuarS militesarma capere iubef,amp; Olis minat,ni continuo'arma ponerent,exitium. Cumautemarma depofuifTcntjCccionem dimifit,dicenscos nequaquam ex bona caufla iftud moliri.Ncc multo pdft ex Afia aduenicns Mechmetes Aî# muratis filius ad regni gubcmacula, rebus cam formaminduxit, quant in praelentiarum utiliflimam fore rebatur. Cum Greets feed era fanxit,iis que inaripmam Afiæ regioncni conccffit.Etiani cum Tryballorum principe pas’ €emfccit,cuifiliam,Ämuratisuxorem,ipfius uerdnouercamremifitgt;putan» feeirem gratam facere. Regionemeidem,quantant quanta antcacontribuin

Frafrem j{utim,cumrcgni moderamen fufcepiflèt,perenn'f)CUmaquafnftift fpiritum eius intcrdufillct, Hunc autem mterfecit reg/s pxncerna nomine Sa^ raptaresjqui baud multo póft fato fundus cft.Fratrem fuum in hunc mod um è medio fuftulit. Amuratis afteram uxorem Spender» filiam in matrimonin collocauit uiro in lanuis potentiffimo gt;nbsp;quem Ifaacum nominabant, Hunc plurimum diligebafjeum'quc Afi» ducem declarauit,Foedus percuftir quo que cum legatis, qui ab Peloponnefo aduenerant » Mortuo Amuratc, Cara^ manus Halifurius,qui iam anteanoncellabat Afianos incitare ut deficerent ab Turcis, amp;nbsp;contra Otomanidas bellum fufeiperent/perans co modo fema ximam potentiam nadurum, etiam eo tempore Afianos plurimum ad defe^ dioncmaccendebauIngreiTusitaque cum exercitu régis, regionemeampo pulabatur, amp;nbsp;iumentorum prædas agebaf » M echmetes ut audiuit Carama«^ numfuamuaftareregionem,reiindignitatemnonferens, illico arma c»pit. Et relinquens Sara-iem lanuarum principem,cum quo ft bi ardiffîma inters uencratfamiliaritas, tranfgreiTus eft in Afiam, bellum^ Caramano indixit, ciusep regionem euaftauit^Caramanus regionem deferens, in montiu cacumi na,quemadmodûantea confueuerat,fe recepit^Verum poftca legatos mifit ad regem fuadente Chatite,filio Priami,dicens,fipacemdaret,fe,ubicunque u^ fui efte polTit, ipfi miniftraturum.Præterca feparatum efte conhtcbatur,refti!# tuere Candelorum,Qii» ubi intellexit rex, cum in fcc dus admifit«Reuerfus deinde, cumueniflèt Calliopolim,peregrinorum numcrum ,qui non in cam ,expeditionem uenerant, inquirebat. Ducem autem eorum, cui nomen crat Hagiapafcsjdagellis cæfum dignitateifta fpoliauic, Hagiapafes poenas iftas propterea dederat, quod regi contra Caramanum pergenti non indicaftet, qui nam adeftènt,qui'ue abeffenc,Septem millia uirorum erant,qui curabant acct pitres regios,quos ifto ex ordinedeturbauit,8C milites elfeiuffît.Etiamcanu curatores ab ifto officio mouit ï inquiens fibi fuffleere centum uiros , qui ca^ nes, Slt; quingentos qui accipitres eurent» Nee fe có ftultitiæ proceflurum, ut uelit alert hominum tantam multitudinem, propter rem quandam uanam Si nouam4AdiuuitDemetriumPcloponncfiacum principemin eo belloquod cumfratregelTitjCuiregionecedererecufabauMifiteiauxilioTurachanem, ut Ifthmum penitus dcftrueret»Thomas quidem in gratiam re dijt cum fratre, utinpofterum inter feamici ÖChofpites torent. Vrbem Galaman ta ei dedit pro Scortorum regione,quam fratri ademptam poflidebat» Hacc quidem hagt; denus.Tzanifes Cariafuphis filius legationemmifttad ipfum, petens nc re * Deeft 4' gjonem Sebafti» finitimam popularetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Butyri, amp;nbsp;mille ca*

liquidexem j^gj^g Cæterum omifit bello cum petere, quamuis prior bellum indixiftèt **’^* X hoftis»Tzanifesautemillepertinef,utfupramcmorauimus,adnigrosMau^ roprobatantes didos » Cariafuphis filios priuansDabriza,compuliteosin Samatiam urbem: quos profedus a Pagdacia Babylonc, obftdionc preniez bat»Deindc fubiugans Armeniam,exercitum mouit contra Erseganam Ar menorumregiam fedem, eam queoccupauit, habens in fuo exercitu circiter odo myriades hominum.Hincmouens,ingreflïis eftin Aüam,6lt;' Mechme tis regionem uaftare aggreflus eft.Qui circa Sebaftiam coïcbant,ne ipforum regio uaftaretur,butyri magna onera portabant,^ fuam regionem a popular* tionibus illæfam retinebant.Tzokies unus denumcroTemiris nepotum pro fedus adSemarchandaeam Cariafuphis ffltj, regionemfubegit ♦ Praeterea Pagdaciamßabylonis urbem,ut fupra' edoaiimus,obfidionecinxit. Cha«? fanem cognomento Longum in inferiorem Afiam Ó^ Armeniam mittens, omnia qu» ad iftam regionem pertinebant,inpoteßatemaccept.

p PETEN TE iamgftate,Aïecbmetes Amuratis ftims prçpa rans in Afiam plunmum ca kis, rondere inftuuebatdn Éu:^

L ropajiuxtaPropontidem in Bofphoro, qua uiaad nasfretart dum cx A fia ardiffima eft,urbem Læmocopiam nuneupa^ tam. Vniuerfos qui in Europa amp;nbsp;A fia erant, ad id opus per^s IdKicndum euocabat.Qj.il cumimpigt'caduenilkntjædihcaÿ: re aufpicati funt, cum prius in fingulos duces StT præfedos opus uniuerfum fuifletdifiributum ♦ Caufia, quaeregem ad earn urbem cxtrucndamimpulo ratjhaec erat,uidelicet ut tranfitus in Afiam fibi facilis effet, et ne Occidentales «enirent, nauibusep traiedu impedirent, nouas^ res in Afia molirent ♦ Earn ; uibempjurimaquolt;pconferreiudicabatadßyz.antq oppugnationem.Turî# res etiam tres, quas maximas nouimus, pofuit Duas cxti uxit iuxta continen tem, ut ab bis progrclß, irruere poffent in naues quæ mare iegcrent .Haru ak teram fecit maximam * Turres practerea plumbo intexit, Latitudo muri erat pedum uigintiduorG: at turrium latitudo erat maior, contmes triginta pedes, Cum muri iam liaient, quos operæ intra très menfes a b fol liera nt, imp et G de dit inByzantij regionem,ex profeffo cum Byzantins bellum gérés. Hyeme iam mirante Turachanem in Peloponnefum mifit, ut tbi beilo heefferet Grç corG regis fratres.Hicaffumpto Tbelîàliæ amp;nbsp;Europæ exercituquâtus Phersf ris erar,amp; Europæo duci parebat,profedus eff contra Peloponnefum,adbibi tis etiam fuis filijs.Addirifuntbuic amp;nbsp;TheffaliæMacedoniæq? urbiG prints cipes.Omnibusigiturparatis,permedtterraneam, quam olim Arcadiam di:^ B xere,8Cper TegeamMantineami^exercitGducens,uenit inithome et Me^s^ kniæregionem. Cumautemdiebus multis iumentorûprædas exea cgrllcr, tandem etiam Neopolicbnem cæpit.Obfidione deinde Siderapol ichnê circG uenitlquam cum fuæditionis facere nÓ poffet,exercitGabduxit, Cum autem cumexercituproficifceretur, Achmates iuniorcaptus eftab Afane,quierat frater uxoris quam duxerat Peloponnefi princeps ♦ Hic enim ei infidias ftrus^' xitcirca Mecynæregioncm,qua erat iterfacturus hollis,Achmatem captum deduxerunt in Spartam ad principem,eumcg,doncc fuis reftitueretur, in uin«r culis babuere. Aeliate deinde fcquente,ubi primo uer apparuit,Mechmctes, Amuratis filius,expeditionem cotra ByzantiG fumebat Jam antea iIrani exlt;= peditionem mente conceperat,uerum prius in Propontide urbem Læmoco^ piam ædificareuolebat. Cum autem hyems adhuc fæuiret, edicitut omnes qui in Afia, quiep in Europa agerent, ad maritima loca cóuenirent, ad cJaflcm fabricanda, Naues amp;nbsp;triremes labricabant.Bóbardas fieri curauitmaximas» quatas nouimus ca tem pel ta te nun quam extitiffe,Cum iam tempus polluias^ re uideret, ut ipfe bello fe immifceret, Europæ ducem Saratziam iubet cum exerdtu Europe prgcederclbobardas et rcliquas belli machinas,neeno bom bardâmaximâByzantiGfubuehere.Tatahuius bóbardgmagnitudo extitir, ut a feptuaginta iugis boG SC à uiris bis mille trabéda fuerit.Baratzias ubi ad uenit ByzantiG,turres,in quas agricolæ fe recipiebant fugiétes hofiê,quafdG fame expugnauit, quafda uicæpitkiiros inde abdudos necauit.Etia Byzatq regionê grauiffimèpopulationib, accedes afflixit, Nee multo poft fequutus eft rexiplcj SC caftra pc luit, que ab una maris parte in alteram porrigebant .In co loco,qui a dextris regi erat,ulcp ad eum locum,qui Aurce portæ dicitur,ca ßrametatus eft Afianus exercitus,In finiftra parte iuxta locum,qui lignea por ta appellatur, Europæ exercitus tendebat. In medio regia caftra ft ta erant cum peregrinis amp;nbsp;ianuæ nutibus, qui caftra circa regem poncre conlucuere.

Zoganus régis afiinis cregione fupra Galatiä urbé caftra cÖmunicrat.Qi'^^ A draginta myriades hominum dieuntur turn temporis inexercitu régis fuif«’ fe»Numeriimautem iumentorumapudomnes confiât duplo matorem fieri, utfatisafimentipabuliq^equis hominibusep lit. Soli etenimTurci, quod fci3m,ßbi neceflaria femper apportant, quócunq) tarnen bdlandi gratia pro^« ficifcantur« Præterea ut commeatuû copia abûdent,camelos ÔC mulos quam plurimos,ut in necefiàrijs feruiant,fecum ducunt^MuIos quidem habent pro pteraliamipforumfeIicitatem.Singuli uerdequos,camelos,mulos'quepullt;’ chriores oftentandi gratia adduciint.Rex cum uenilTet By2antiü,haud mub to póft fequuta efi claftis regia,inqua erat triremes triginta,naucs minores dU centae,Gracciubi intellexereaduerfum feaduentare claflêmregiam,cathcnas ferreasab urbequacex aduerfoerat, extendcrunt inByzantij murum prope arcem^Naues præterea quotquotaderant, quarum quidam auxilq ferédi gra tia, quaedam mereïum appulerant, intra catnenas fiftunt, ut aditu regiam daß fern excluderent,nc intra portûueniret.Is enimadurbem patet ftadrjs8o,etirt cOntinentem fe porrigitfiadijs centum 6^quinquaginta « Vrbis quidemib lius mœnia baud admodum firma funt,necadmodum magna flumina habet, ut nau^S aditenientes periditentur^Qua' ueró urbs fpeeftat continétem,muros habet duos firmiffimos. Vnus magnus ÓC memorabiliscft: alter extra fitus cft,uerum præcedenti minor, foffàm fubiedam habens latitudine iugcri, Iagt; pidibus extrudam ♦ Rex cum Græcis deliberabat, ubfnam refiftendum efi iet hofti^Tandemuifum efi,utirent inexterioremmurfî,quifoflà munitusc^ rat,óiS repugnarent hofti, quemadmodum fecerant, cum Amuratcs Byzantiu oppugnauerat. RexMechmetes continuo machinas plurimas urbi admo^ uiuBombardas duas expediebat,'quibus mœnia fierneret, Vnam oppofuCi« rat regali Graecorum palatioialteram direxera t in Romani nomina tarn porta, S ad quam régis caftra erant. Erant autem bombardae per caftra undiqp difper^ fæ,quacgIobuIosinGræcosiadàbant. Bombardæ, quas rexhabebat, du« maximç, emittebant lapidem qui appendebat talenta duo,aut ampIiusXapi des hi nigri erant, Ô^apportabantur abEuxinopontopereos quibus rex id negocq dederat « Bombardarius regis nomine Orbanus genere Dacus erat, SC antea conuerfatus erat cum GrxcisXeinde relinquens Graecos inopia rei familiaris, acceflerat lanuas regis. Hic ab rege codudus, magno precio bom bardas parabat«Eaautem tempeftate, qua Byzantium oppugnabatur, bomgt; bardæduæ,quaefiabantab utrot^ latere maioris bombardæ,incend ebantun Hæ emittebant lapidem cuius pondus eratdimidiumtaIentum«Hæitaque cumglobos fuos torquercnt,muri lapides périringebant,Eos deinde feque^ batur bombarda maxima,quæ torquebatglobum, cuius pondus continebat tria circiter talenta, SC magnam muri partemfternebat. Nam is globus mirö in modum magno impetu latus gratifier omnia diflîpabat.Bombardæ huius tonitru tantum eiïè traditum efi, ut finitima regio ufepad quadraginta fiadia concuteretur.Murus externus,necnonturresbombardisdiftjciebantur,Ëlt;’ tiam internus munis bombardis arietabatur«Bombarda maxima interdit! feptem eiaculabatur globos, nodu unum, qui diei fignum erat : Stf indicabat ubinam eodie globos torqueri oporteret. Et quidem primo terror inficic«« batur Græcis maximus«AtperegriniSCreliquusexercitus parantes tegmen iaamp; pluteosexluto rubroamp;^albopro caftris,fubibatmurö,0£r ingredieba^ tur folfam urbis,fatis muniti ÓC tedifis tegmentis.Præterea perfodictes cum locum qui extra foflam erat, faciebant foramina, ex quibus bombardaru glo bulis amp;nbsp;fagittis graufierafflixere Græcos,cum interim ipfi nihil mali ab his paterentur, nee quoqp uideri poflent, Nam ne nocere quidem Turci Græcis? ÔC fi maximeuoIuiflent,poterant,Rexquoq^ curauit effodi cuniculos,quiif urbern

DE- REB. TVRCICIS LIB, VIH. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ui

^ urbcm ferrert.FofTorcs,qui cutiiculosagcbant,excitarunt turf es quatuor ex«: celfasgt;quæ infiftebant machinis ligucisjSC alla propugnacula, ex quibus illi CÖ ignem iaeuhrentur in hoftem.Cum'culi tarnen baud profperum inuenere cuentum.Nam Græci, ut fenferehoftem cumculos agere, fodiendo Turcis occurrerutteos^ iniedo igne expulere cuniculis,cuniculoscp obtinuere.Tur eiparabant turrim hgneamexcelfam admodum.fn fuprema eins parte ponc^ bantur fcalæ plun'mæ, quafi iftopropugnaculo frcti, munim tentarc amp;nbsp;fiipe^: rareuellenf, Hæcquidem in eût inentificbantjfi quo modo tandem urbis op pugnatio procederet.Qiiopadoaüt urbs ilIa mari oppugnari capta fitjOunc expona. Cumnopoffetnaues man'appcllereintraporm,uturbs fimul terra mariep oppugnationê fufttneret,ftatuitfupra, iuxta Zogani caftra,nauigiare fledere, ibi^ ca quafi munimentucotra portS collocare.Ét bic quide in lupCï* riore parte per montem nauigia coiunxit, quç uelis remise inftruda, in litus porrus egitjnbunemodnnaues trafmifitlcptuagintn,nccnóalias naties,quç tribus amp;nbsp;quac quintpimpelluntur remis, Omniaficcrât ordinata, quafi in era flinum intra portum na uigare uellent,* In litoreftabant milites paratipropul farehoftes bombardis,fi accédèrent,prohibituri deducere naues.Grxei ubi animaduerterunt naues boftiles in litoreportus flare, naues quotquot ad ma nus er3nt,militibus impJeuerüt,conantes accedefe,ó^ régis naues incendere. Græci, ubi primtim base iententia recepta eft, id facere aggreflt funt.lmplcn^ tes itaqj nauigia armatis,profedi funt, ut comburerent naues regis in portu ftantes, Turci ut intellexerunt Grarcos accedere, bombardas arr ipientes,na«» ues Græcorum duas corruperunt,que continuo mergebantur. Viri qui natalt;’ re ncicicbaf,a Turcis eapti fiint.Turci ubi primum dies apparuit,captiuos ad urbisportasabdudos,in Græcorumconfpedumadarunt. Erantó^apud ® Græcos quidam Turci, qui in uinculis afieruabâtur,Græciigitur bos in pins? nasmuri rapientes, eregione hoftiliumcaftroruminteremerunt i Etinbunc modum captiuorum cædes compenfata eft, Naues regie,cum nemo eflet qui cas prohiberct, nauigarßt ad uibcmQuócum appuliffent,rexillicopontem ftcit eregione côtincntis,quæ Ceramariorum appeUaturds in urbem ferebaf, ^ extrudus erat ex dolqs, quorum femper duo coniungebantur, amp;f fortiter connedebantur.Per eum ex Zoganicaftris ad urbem iter erat,Etquidem in buncmodumcotigit,uturbsomnia'parteobfidioneardaret.Copiæquocp Græcorum fubindeinfirmiores reddebantur,cuiuscaufa eraturbisamplitu^ do.Ambitus enimhuius urbis maximus eft earS quç apud nos funt urbium, Côtinetenim in circuitu centum 6C undecim ftadia, Cum autem milites um* diep per urbem diftribuerentur, acciditut minus munita foret,cum exercitus inhunc modum diftraberet.Iam quadraginta diebus murus bombardis forgt;^ titer quaffatus eraf. Ceciderant turres quatuor,nec no alia propugnacula,mu^* riep pars magna. Corruerat præterea turres maioris muri bobardis idæ.Grç ci quidem primo 5^ ipfi bombardas fuas cxpedicbant,cascpin boftem dirige banuGræcorum bombardæ emittebâtglobum,cuius pondus erattalentum cum dimidio .Harum unam opponebant Meebmetis bombardæ maximæ. Verum quando globum eiaculabatur, tantus edebatur fonus, ut mania mo^* uerent,Græciscp plus detriment!' quam Turcis inferret. Qua propter parum efficiebant bombarda quam babebant maximaîubi primtim incenfa eft, dif# filuit. Hine irati contra bombardarium infurrexerunt, quafi muncribus ab Machmete corruptum,eum^ capitis anquirebant.Cum autem nullum fatis manifeftum fignum,quo crimen comprobaretur,inuenirenf,crimine eum ab foluerunt, attp impunitum dimifere. Mania,quæ Turci bombardis ftrauclt;« rant,noc^u fcalis quibufdam fit dolqs obftruentcs,reficiebant fumma celer ii# täte,IiiUrcacumbæc fièrent, nunciaturMechmcti, duas naues onerarias ex 1 Aegco

,22 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LÄOnfcI CH A'lC ON DYL JIE

Aep^co nauigarcByzantiS.una quidemjSf que magnitudmcprçftabat,Iantt ^ enfin eratïalterauevo erat régis Græcorû,cômeatumadportans« Hæc ubiac^ eepit rex, côtinuô triremes 3C alias naues milinb.côpleri iubet,quas mifit c5 tra hoftiles naues gt;nbsp;inj^pinquo exiftctes^quia fàtis fccundo uento ferebant 10 urbcm.R.egiç naues Ôf triremes per gunt quo luflae erantPrihio^Grgcäado nuntur nauem,quæ4’pemoduTn capta fii(flet,ni lanucnfiû nauis reuerla iabo^ ranti naul fubfidio ueniflet ♦ Nam maximo impeturuebatin regias triremes« Rex ex htore indamabat fuos, eosep iubendo ÔC adhortando quo magis ac«' cenderef,interdû equo ingrediebat mare, Verum Graccorû naues inmolatac optatû congère portû. At in eo certamine uulnerat oculus regq nauarchigt;cui nomen erat Paltogks/à fuis,ut ipfc reftatus efteorâ rege, SC manifeftdafieuci’ ta bat,ni uulncre fuiflet impeditus,fe facile' naues fn ditionc potui lie accipere« Cijm fie fa dû exeufaret, fuppliciûquod minkabat rex,cuafit, Eos aût quos fuipedos babebat rex,capi et in uincula ducfnibet,quafi expetiturus pœiias» M urus cum iam fatis eflet difiedus, pcregrinicp facile penetrarent in urbem» lufiu ignés foi nos undiqp per caftra fieri. Caetera quoep ita infiruebat, quaô qui tertio ab eo die ui irrupturus eflet in urbem. Aïiflb pratcone in cafins pro nunciat fe urbis prædam 5C mancipia militib»conceflurum,lnterea quo bate parabantur,5C murus bombardarum impetu iam dirutus cfièf,Scenderis,qu» Sinopem regebat,fib'us,nomine IfmaeIes,adGrçcos abrjt,ÔC cum cis in hune modurn orationc habuit.Conabatur entm Graeco s ad feedera faneicndacui# rege perpeîIereîRcs ucHrae,uiri Graeci,in fummo diferimine nunc uerfantun Qiiare non mittiiis legatum ad regem petitum pacem C Si mibi uultis nego^ cium iftud cômittere, facile eoindinabo régis animum ut uobifeum fœdus feriat. Nam non dubi to,quin gratiam maximam fitis fclaturi ci qui illud uo^ . bis eftècerit.Et ni quamprimum foedus interucnerit,urbs ueffra fordÜfime d»* ripictur,ÔC nos ad internitionem omnes miferabiiem in modû peribitis, V«* xores ÔC liberiucftriin m^ncipiorum num cmm referêmr, SC in calami taten» deuolucmini intolerandâ, Mittite igitur,mora omnis abfif,lcg3tû ad regem» ÔC pacem uobis côficiam.HæcIoquutus eft Jfmaeles Graecis, Deinde confi lia in unum conferentibus,uifum eft ut legatus abiretad Mechmetem,tentai* lurus fententiam régis,quam fuper Graecis iam mente cencepifret. Jsautem, qui ad regem legatus ire iuffirs crat, baud erat uir admodum illuftris, ÖC claro genere natus,Quem cum ueniiïèi ad lanuas régis,cpcralfmaelis,rex luflit re nunciate Græcis,ut tributi nominequotannis decern myriades numerêt,Sin aût conditio hæc ipfis impoffibilis uifa fuerit,abeant rclinquentes urbem fin^ gulicum bonis fuis quócunqpuoluerint,Sententia Mechmetis utpropofita eft Græcis,ad confultationem uertuntur,Tandem multis nbrocitro^ didis» ca fcntentia uicit cuius tenor era t, magis repughandS eflèhofti,quamuis in^ gens difcrimen fe oftentet, quam ignauia imbcllem fcqui:SC nullo eommiffo prælio abnauigare, deferentes urbem. Ego exiftimo legatumGraecorn eun» huiufmodirefponfoab MechmeteadGrarcosdimiflum, uteorumanimo» tentaret. Nam cum foffas eorum cerneref,ufq5 fieri ad repugnandû inhabiles conabatur explorarc,quæ'namGrçcorum in præfenti difcrimine eflet fen ten tia : præterca num res corum adhuc aliquidroboris fine firmitatis haberent' At Græci in hunc modum quern diximus, fe gerebant. Rex, cum om.niaa^l oppugnationern fatis inftruda 8C parata forent, c5uocans peregrines,cos ü^ »lloquutuseft: Viriperegrini,meiquefiltj,qui femperrem prarclarcgcritis quócun cp belli tempeftatem uertero,in uobis certo' fitum eft,ut urbs ilia ocetJ petur.Scitis, cum fentetiamues interrogarem,quo'drefpódiftis urbem capt^ eflê facilem,fi lal tem murifternerentur,Circundudos igitur uos interrogaub fi fatis iam muri diflipati uideantur,Tantum igitur muri quantum fatis appa^ rebab

DE REB. TVRCÎCIS LIB, VÎlL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«25

rebat iiobis,bombardanû impctu corruerat.Nunc itacp cum tempus poßulet utoppugnationem orbis occipiamuSjlwc nobis proponere uolui. Vos qui ubicpcumapudme,tumapudmaiores nofiros femper plunmûlaudfs Sif glo tiac rebus fortiter geftis tnucmftts, rogo Grçcorûrcgnû parare ucîitis.Haud nos praetern, quotnobis ïn Europa Afiacp præfedluræ fint.HarOSC pulcher^s nmam Ô^ optimarn et dabo, qui primus in fupremiim murum euaferit.Eun«« demcp pro dignitate Honorare non ceiTabo. Hanc aût ei gratiam referam, ut a' meaccipiat principatumopulentûî amp;nbsp;leduloannitarutplurimûab noftri gc^ nerfs bominibus honoretur, amp;nbsp;cclebretur. Porro firefcfuero,dum oppugna«gt; r ioferuet,ah'quem in ten ton] s manere,SC mûri oppugnationerefugere, is pro^ fcâô,ô^ fi inftar uolucris alas haberet,nunquam noftras,quo minus fupplicitï det,efïbgtet manus Jtc igitur,pugnam iftam et pulcberrimâ ôf opulentiflima capefitte.Nam manétuos,quorumpotiemini,in urbe ifta,mancipia plurima amp;preciofa, mulicres,amp; liberi,diuitiæépplurimæ. Hace dicentedecuriones amp;nbsp;manipulorS dudores, qui afcenfum murû, qua parte irrupturi étant, deij«« ci bombardis iulTerant, regem bono animo elfe iubent,ut qui in urbem citra omnem tergiuerfationem fint procurfurf, Petebant aût ut rex ipfis bâc gratis rcpenderet.In ufnculaducipra£ceperatrcxuiros,quos fufpicabatiiiuifloriæ naualis impediendæ gratia gubematoris ocuIfiuuInerafle.Hos uinculis exilt;? mi,amp; impunitos dimiiti flagitabant.Rex peregrinorû preces haud eftauerfa tusluerum ut ijs rem grata faceret,captiuos carcere emifitjnter ca eu iam terns’ pus, quo oppugnatione aulpfeaturus erat, fnftaret, per cafira edici iubet, fe in craftinum matutino tempore oppugnaturû urbem,Pronunciatmunera 6C do na ei qui in ifta oppugnatione le optime' gelTeritlillf autqui fe prclio fubtraxe rit, capitalefuppliciû præmium fore edicit. Zychides in caftra progrelTi, in ® memoriamredigebât.Turcis gloria,qua hadenus claruiffent. Prætereadice bant,Heroa ijs qui in prælijs occûberent, fempiternâ polliceri beatitudinem, CommemorabâtSC alia,ut gens ilia alTolet.Græciuirum Januenfem,quiau^ xilio uenerat cum naue maxima ÄT trecêtis armatis,eo loci cum fuis eöfiffere whet, ubi rex 0^ peregtini irruptione faduri erât.Ibi liante cum fuis armatis uimhoftilem amoliri uolebät.Haud procul aberat rex Græcorû cum fuis ut ^ for tilïime Höftes propulfaret. Et ia Cardinalis Jfid oms Sarma tarnuntif (es, cuius ante meminimus,Grgcis,penes qs ea tempeftate erat,auxilio fuit, Ade rat em ut fynodü congregaret,amp;^ Romano pontiHci Grecos recôciliaret.Hçc quidempaulo antèconfecerat.At Græcis,illa cum Romanis rccóciliatio nii# mis fera extitit.Rex Mechmetes cum tempus iam aduenilfetfcrat aût Martis diesjutoppugnationeuniuerfis copijs aggrederet, cymbala,cornua,tubasep cancre iubet.Signum^occfpiendgoppugnationisdediUamp;S urbefummoma nc fortiter oppugnabaCirmentes qj in urbem prgliabant magna ufrtute,In eo muro qui porta fpedat, Graeci fortilfimèrefiftebant, Turcos^ magnanimi;’ terexpellebat. Etia capita quorunda, qui fcalis admotismurü fuperare cona bantur,amputata de muro deuoluebanf,cum Graeci fumma ui meenia defen farcnt.Ea parte, qua rex cum peregrinorû manu irruptionem fecit, Januenfes armati uifubmotifunt,Longushorumduxuulneratus eftmanü,idus boms’ bardæglobulo.Reliqui armati haud manfere a' uulnerib,intadi. Deferentes jgiturlocum,quem occupauerant, lanuenfes in fuga uertunt,quos fugientes cgdeb5t,Turci.Longus dux cedebatfeum fequebant armati,quos hoftilianf mc infequebant Turci.Rex Graccorü ut accepitlanuenfes eelTilfe loco,que defendendu lufceperant, amp;nbsp;fugam inire,accurrens citato gradu, Longü per#: cundat,quonam abiret.Cui Longus refpondit,ea qua TurcisDeus iple iter aperif,VerùmrexGraecor5 ad Cantacu2enum,amp;alios paucosconuerfus,di xitiEamus o uiriforti animo contra barbaros iftos,Cantacuzenus,cum fuif'

kt uir Optimus,in eo prçlio mortem oppetiie.Atrex Grecorum Cóftantinus in fugam coniedus eft, hoftesep continuo infequentes eum inhumern uulne rarunUatep monuus eil ♦ Reliqui Graeci ubi cófpicati funt percgrinos,ad ma gnum murücurfitarc,mi(rih'aetfagittas,amp; lapides defupcrius torqucrc,prg^ tcrea Longü cum fuis amaatis in fuga cftundi,8C infequi fortiter peregrinos, nee ipfi dubitaruntfuga arriperc, cum finguli extra muru fc iadiare ciiperenf, ut euaderent hoftin manus» Cum fuga eeleri effent delati ad Romani nuncu^ panm porta, impediti affluenti undiep hominu turba, humi ca debant, Deü* indcaitiaccedentespcriacentesincedcbant.Inhuncmodöafccndentesin eos qui ceciderant, Audio tranfeundi magnS fècereaceruö hominum ,adeö ut nul lus ca eJabi poffet^At fic nufforefpeeffuhabito,pericre pïurimi,cum alius alió fuga pracuenirefeftinaret, SCinmifcrabilehocuenicbantfpedacuIö. Portx quoep claudebant oppletx corporib, Graccoiu, cum per ea exitS quatrereiat uadentes,Percgrini muro magno fuperato ( Nam Sé huius partem bombar«« da maxima diruerat)ea ruebant in urbem,quam diripiebïf,euntes qua cuiepü berü eratjticmine^hibente^Grgci quidä,ubi primû fama capta effe urbé,uol« bat,fuga ferebant in portGadVenctoru et Januenfiö naucs. Plurimi naues cü fumma celeritateingrefli intereidebat,nauib.alto merfis.Eacp cotingcreuide bant quatcotingere folet ineiulmodi turbis, cHomnes nulio ornatu nullocp ordinefufqïdeep currerët,utfemetipfos feruaréttutos ab imminêd periculo* Et hiquidéTurcorumanuseuitarut. Aturbisianitoresignoratiaó^infcitia infelice ufi,cum cernerentGrgcos cóuerfos mfugajad naues^perare,0£: impc tu in cos qui falutê confequerent, ruere,putabït ff eos clauderêt intra urbem, fore ut cogèrent redire ÖC redintegrate praeliû cum hoffe,id confilq fuggere«* batoraculûquoddâin urbe decantâtû, fore uidelicctj ut cumhoftes uenißent,^ «fep ad ciuitatis locuTaurididu,« oppidanos pcrfequerenf,oppidarros mm ccHïueriós,neccffïtate fic urgente,hoff ê expulfuros, urbemep fortiter re teneur ros.Huicoraculoarbitrorfidêaccomodantesianitores claucs de muro extra urbem iadtaffe, Cumaut turba magna uirorti Óf mulier6huccóflueret,tande contendebant admaximü urbis templiïfantffac-Sophiae dida,Huc cógrega bant uiriparitcramp; muIieresIibericp.Necmulto poft rapti funt a' Turcis citra præliûtpiurimicp uiri intra tcmplQ a Turcis trucidati funt.ReliquiGrçcipcï urbem fuga digipati,quó fe uerterent,ut effugerent praefens difcrimen,nefcic bant Haudmultopóftquida eorumpecorumoretrucidati,quida capti fünf» Plurimi Græci cum forent uiri boni, fortiter ciebât praeliû, elfgentes potius pro patria mori q uidere uxores et liberos prçdâ fore hoftiû,Theophilus exor tus Palçologorû genere fortiter dimicâs, in eapugna occubuit.PaiçoIogoriï focq pater Ôf hlq eius,manus cqkrentes magno animo,caefi funt in eo prælio» Côplures Græci altl3qui latera régis flipabât, occifi funt, nequaquâfuldriengt; । tes uidere patriâ inferuituté hoftiû redadâ : per uniuerfam urbe plena omnia i eràntcædentibus Ôf cacfis,fugicntibus Ôf perfequentibus Notarae régis pr«^ | fedojSf Orchani Mulfumanis nepoti, ut ipfi Græci indicaruntgt;hacc aedde^ runt, Cum a udiuiflent capta effe urbem,.occurrerût ad turrim quandâ urbis» quafibeic delibcraturi,anomnes fugafibiconfuleredeberent, CuminhanC ’ turrim adueniffent,Orchanes obfitus pannis cuiufdam Nazaraei feipfum pk cipitem ex turri dedit,eocp cafu mortuus eft. Notâtes obfidione circundatus tandem in conferta hominum turba fimul cum liberis in h oft ium pote flater’ uenit.Peregrini continuo régis caftramulieribus Sf pueris,qui crantGraec^’ rurnilîuftriumliberi,repleucrunt î magnasep inde opesferentesadmodui” opulcnti fadri funt. Videre erat regia caffra plena uiris Ôf mulicribus feinui^ cem uocantibus,ncc non liberis ifta calamitateadmodumattonitis'Ôf pereni fis ♦ Multumauri argent!^ ex urbe incaffra portabatur lapidum preciof’*’ ruirt

DE REB. TVRCICIS LIB, VIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;12$

■^ Him copia erat maxima.Locus caftrorum omnigenis ueftibus rcpletus erat, adeo ut unodie ditarentur ifta ca ft ra admodum infignium uirorum diui:? tiarumSlt;caïteracfe!icitatisabundantja,utdubKarentTurci quopado ca rclt;! rum omnium copia fruipoffent, Vendebantur lapides preciofiffîmiparuo precio Iquia peregrini corum precium ignorabant. Jnterdumaurum pro airs' richako peregriniucndcbant.Inhacrernm turba mifoabilicaptus cft Cardi nalislfidorus t Sabaiorumantiftcslquidudius inGalatiamurbcm,uenditus tPorkSar ck, 2Cconfeenfanauiprofugnin Peloponnefum, Sirexlurcorumuirum fntirtarum. liöc nouifletjuidelicct quód Cardinalis efTet, certè cum interfeciner,nec eum fuga elabipermifdret.Vertim cum eum quoque inter cçteros cæfum efle pus# tarer,nullam eius rationem babebat.Poft hæc quidam caput régis Grçcorum ad regem attulit,SC ab eo munera magna,nee non principatum accepit. Qiio^ modo autem Græcorum Rex interierit, peregrinorum nullus expïicare po^ tuit.Creditur tarnen in porta,ficut et reliquigt;expiranè,cumregnaiïétannis trk bus,amp;^ mcnfibus tribus. Venere in hoftium manus uiri Veneti illuftrcs,qut mercium gratia Byzantium appulerantinec non ait] plui'imi,quos cadem no ceffitas cum triremibus eó pertraxerat, Graeci igitur cos liaudabircfincbanr, uenim in præfenti return difcrimineeos auxiliäres adefleuolebant, Veness torum iudex, qui praeftate uidebatur, ad regem deduflus cum eflet, interfe«# dus eft.Reliqui deinde dimittcbantur,Omnes hinc,etiamqui erant de dak feregis,accingcbantur adprædam. Venetorum triremes folutaefcrebantur, hominibus uacuae,per Hellefpontumï amp;nbsp;die tertio Euiamappellunt. Nam plurimos eorum Græcfexnauibus deducentes, difpofuerantad euftodiam urbis,permuripinnas eoscollocantes . Verumcaptifund quidameorum caefifunt. Triremes aduenientes,Byzantiamcalamitatcmnunciant,Oranes

® quóabirent,parumfciebant.Exiftimabantenim candcmcalamitatem qua ms' priraumad ipfos peruenturam » Penè omnes quotquot Aegaei maris infult;' lasincolebant, fugamarripiebant, Graecorum duces, £C omnes qui in Pes' loponnefo étant, ilia ealamitate territi,feftinabantad mare. Qiiapropter pes' fteaaccidit,ut Albani,qui in ca erant,ad defedionemproperarent.Rex quis# democcupato Byzaniio, Zoganuaffinefuum naties adaptarciuinr,ctpergelt;' K in urbem Galatia eregione litâ:amp; imperare,nead naues pergant.prçterea e* didiubet ijs qui intra urbem erant,ut fmguliin fuo loco quieti manerent,nec paterentur quenquam confeendere naues, princeps enim huius ciuitâtis ubi competit Byzantium inpoteftatem uenilTehoftium, timens nefimilecxk hum fe fuos que raperet,accipiens urbis claues,ueniens'que ad regem,ie que urbem’que 00 dues eiusfidei commifit. promifit in pofterum le fuos que fis« deliter amp;nbsp;obedienter fub ipfofore, Qiiapropter rex mifit Zoganum, ut ut!« bem in fidem acciperet, SC nulli concederet intrare naues. Verum eius urbis ciucs,ubi uidiflen t triremes regias accedete, omnes uno impetu amp;nbsp;confertim eoeperunt irruerein naues. At Turciretinebanteos,ö^ut ceteris murum inq cerent, quofdam trucidarunt. Zoganus cum aduemflet, urbem ingreflus eft: amp;nbsp;rempublicamordinans, regiumpraefedum urbipræfecit, Vno itaquè dieduarum urbium potitus eft, alteram fœdè diripuit, alteram in fidem fu(# kepit : eius'que incolas mutos qui continentem fpedtant, diruere iulTit, Id autem ea gratia impetabatur,nefi naues ab Italia aduenirent, ad defedionem propenderent : quam muri deftrudi uctabant, praetcrea ut ea urbs, fi denuo ingrueritbellum,regi aduenientipatêret. Graeci,quotquot exitiumcualcsf rant, abducebanturGalatiam, SClibertatemrecipiebant. Hi étantuiripræ cactetis maxime illuftres, Notarem tegis Gt^corum primarium iudicem

cum uxorc SC liberis emit Turcorum rcx:A cum eo colloquutus,pcfmifit d ut ubiueUet, cum fuis habitaret. Htc autem expedabatauxdium ab Italia» quod breui aftuturum arbitrabatur. Interim tarnen Byzantij cum rege man# fir. f^iidam Græci qui erant libertatem confecuti, SC prælcnti exitio lub# tradi, iterum colligebantur Byzantium, propinquos Slt; amicos eorum in libertatem antiquam aHerentes. Verumbaud multo pôftrégis iulTuomncs interiere.quodquidem fie euenifle compertumeft. Vbiautemeftrumore allatum ad regem, Notaræ elTe hlium natumannos circiter duodecim5U# num de fuis pincernis mifitpetitumpuerum. Notaraspofiquamaccepit ex pincerna regis uoluntatem,grauiterira fuccenfus cft,fibtqueeam petmonem admodû periculofam SC intolcrandâforeiudicabat, Ôi fie côpellauit pincer# nam regiû: O' pincerna haud ferendum eii, regem mihi liberos uelle cripere, cum nihil fît quodcrimini det,cum femel errorem remiferit.Sin aût id fou ra turnip fedet in animo régis,quare nô imperat,utnos turpiffîmçmorti liberos noliros trad am use' Hæc loquutus, addidit,Se nequaquam filium régi peten# ti daturum, cum nullam in ipfum commifcritculpam. Pincernæautemad# hortantiSC monenti,ne taliaôf diccret,S^ faceret in regem, quafîillicô péri# turus, non obtemperauit. Pincerna igitur reuerfus ad regem, refponfum quodab Notaraacceperat, exprompfît, Rexiratus,præcepitut Notaram cum liberis, quos fecum haberet, continuo abducerent, ôc neci datent, Hos» quibusidnegocq imundumerat,cumaduenilîcnt jrogauit Ncraras, ut pri# mb liberos in confpedu fuo occiderent, QC poftremó in fe hoftiii terro ruc# • rent. Ac blij timentes mortem, precibus fatigabant pattern, ut interfedori# bus opes um lier fa s, quas in Italia haberet, pernumeraret, ne ipfe perimereu f tur ♦ Verùm pater liberorum preces auerfatus, iuflît ut forti animo ad immi# . • nentem mortem irent ♦ Hi quidem primo interfedi funt. Poftcafe necan# • duin8^ ipfe interfedoribuspraebuit. Hisitaperadis,necreliquts Græcis

pepercitrextuerùmomnesquotquot Hberatiadcrant Byzanti], adfupplt^^ cium extremum rapt iuffît,Ht quidempccorummodo percuflî,nulla eorum rationehabita, perïere « Regern autem in Græcorum cædem concitauit adi^ uena quidam,cuius fiJiam ardentiffîmo amore profequebatuf rex:ÔC congref fus cum ea,amore amens propinquis millier is ,quæcunquc pctqflèntjgratifi«’ cabatur» Huius itaquc patri obtemperans rex,Græcos mactari iuffît. Appa^ t et Byzantq exitium miferabile fuperaflè omnia,quæ per uniuerfum orbciw contigiffe fcimus excidia. Necdiffîmileeft Ilq excidio^Vltionem Ih],dirult;^ tiByzanti] calamiutem quidam credunt, Græ.cis barbarorum ui pereunti^ bus, Romani quidem conftanter aflcuerantuItioncmapprehendilTe Grxlt;* cos propter ea quae barbaris fecerunt in Uq deftrudione ♦ Haec quidem ha^ denus,, Rex Chatitem Priamifilium comprehendi iubet, cum iam antcà «um interficereanimo deftinaflet. Verum cum res fuæ nee dum fatis firmaC forent, metu inhibitus , eum non cæpit ♦ Cum cum comprehendifTet, uin^ dum currui impofuit, SC A drianopolim uehi tuflit, ut ibiin uinculis afleti* uaretur * Nee mul to poft bonis omnibus, auro amp;nbsp;argento, quantum pollis debat ,cumexuit» Namuirilleopibus cumulandis admodum inhiauerafj diuttqs queomnes, quotquotinregia erant, longe'antccedebat ♦ Hæc con^ tigere, cum plurimum pollcretapud regem Zoganus regius affinis, Cuins filiam defponfam Machumeti Michaelis filio cum iretuna cum rege uP fum, amore perculfus, ut earn uidit, uxorem duxit, Alteram ueio Me^

ebmeti defpondit Zoganus, Et quidem' turn ftatim Chatitem necauit, mi** niftros' que eius captos lagupemSC Mechmetem fpoliauitopibus, And j autcifl 1

DE REB.’ TVR’CICÏS LIB, VUL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«27

A autem era nt duodecim myriades, MimftriCbatins , quorum conphircs es* rant, pullati obambulare uolebant, ut Jugèrent eum , quafi uir bonus fuenr, Verum ubi rexid comperit, continuoper præconem edici rubet : Si quis in craftinumdiematroamidu ufus fuerit, is continuo in lanuas régis accedat. Cxterum nullus, contra edidum régis, pulJatusapparuit,Rexiamantcaindi cialuud obfcura picbucrat,fc uirum iftum odilïc.ldcm Ioquebaturfama,que pkrunep di uinior ede confueuit.Cum quondam uulpes ligata edet in Januis, rexdixifleferturiO'mifcra, quare non opibus Chatitem nofirum prarfetduin lt;orrupifti,ut effugeres, uertim aded milcrabditcr beïe agisfPama nonnib il 06 Cbatitem perterruit. Proie dus eft ergo peregre', ut Meebmetis fepukbrum uiferet,fpcrans foreut interim regisfurorfrangatur,Rexautem aftu uirum cir cumueniqhaudceirans eum opibus cokre, Qirondam cumrexcerncret Cba riten fama uulgi perturbatum,pecuniam ei mifit multam,dicensiBono fis ani mo,ncc tacik audias illos qui nelcio qua: horrenda tibi augurantur. Fac bo^ no animo fis,Chatitcs in hunc modum deceptus,nuncium ad regem mifit,dr censtO'rexin tefitum eft utfi6dokamus,S6gaudeamus.Si igiturdokreiu«« bcs,neceflitas urget ut id faciamus : finautem gaudium imperaucris,gaudio maxime indulgendum eft,aclactonos animo efle oportet. Verum Châtia tes,quemadmooumexpofuimus,mortuuseft, Rex capto Byzantio, glo«î riainlokkcns,ô6 fuperbiens ,ubiquemagnaeffîciebat,amp; regnum fuum ufis que promouebat, plurimis regionibus inditionemacceptis , Mirorautem fiquiftierint, qui Sibyllinis oraculisftdemnon habucrint, eum Byzance;^ næ regionis regumkriptura ab Leone (utaiunt3 fapiente rege, in huncre«« gern,66 inPontifteem, Florentiæ Tyrrhenorummortuum, exeat ♦ Nam nee Conftantinum regem , ut qui à barbaris eftet peremptus,nec in regia

# defimdus , nee Gregorium in Italiam abeuntem tabula illaaccipiebat, -Loca autem regum in ifta tabula,qui fuo tempore fuerunt, nee non Pontk ücum,fiuepaucorum,fiue complurium, qui ad urbis eius pontificatum pers^ ucnere,intercifafuut ufquead iftumregem,06ad iftumPontifieem, Exlt;: rantö6 alia régis huius opera memorabilia , ut qui phyfices 66 aftrono«» mix fuerit peritiflimus , earum'quepotentiasexadètenuerit, Sunt autem duoaut tria, quorum ut recordemur, öperaepreciumeft, Verum in fequen^: fibusmemorabuntur , Cum Peloponnefiaci duces pararent fugere 111 ha^ liam,adhibitis 66 Græcorumclariffimis,rex Mechmetes cum ijs leadeta fan xit, Qijofado,cœptamfugamamikrc. Manentesitaqucjingrandem pro^ uohiti funt calamitatem. Nam Albani cum cernerent eos paracos ad fugam, iiaues abs terra moliri 66 ióluerc,dido amplius audientes efle recufabant:66 inter fefe confpirant, quafi Pcloponnefum fuæ ditionis faduri, Eius confilq autor 06'inftigator erat Petrus Claudius,uir improbus,06 pa rum dextris mo ribus præditus ,Is non intermittebat ad defedionem impellere Al banos,In fiabat ufque,ut à Græcis delcifcerent,fibi que ut quem ekgiffent, principem crearent,Primo quidem Albani rem audiebant,quafi qui uelknt fins principr busobtemperareïpofteaueróanimosmutarunt,cum etiamalij quidam Gr^cr .adeandem rem capeflèndam conciliaient, Ducemcpcrcari uelknt, Tandem ;Emanuekm na turn ex genere Cantacuzenorum,ducem conftituunt,res'que ■ Græcorum agunt ferunt que: Ô6 bellum occipientes, iumenta pecora^ quæ Graecihabeba«t,diripere haudabftiterunt, Albaniautem omnes paltores funt,66 nullibi certis kdibus morantur, Hinc itacp profedi, urbiura domos occupabant:etaccurrentcs, quafdam obfidebanr, quafdam expugnantes dir# piebaniiCmnGrafCosmancipiorumlocoducerentjód planiliime contemnesJ

rent, fcn'pferuntadlanuasregis,promittentcs urbes,SC cxcrcitus Pclcpóne * nefucos in régis poteftateforc, liipfis Peloponnefum tradidiffet, PoIJice^’ bantur fequotannis tributum magnum regi penfuros « Albanos adiutabant Centerion Zacharias, frater mulicris eius quam duxerat régis frater : amp;nbsp;Lu^^ canes.Hos adduces in urbem Chlumetiam, in carcerem,qui in arce erat,uin dos coniecit, Albani ciuitatis præfedum promiflisaccendentesjperfbafe^ runt ut ïn ipforum partes abiret,ÔC deficeret,Centerionis^ fiham duceret,t!i^ rosep captos mnculis eximeret, Ó(f propalam bellum cum Grxcis gerebant. Centcrionem quidem regis frater Thomas ideó in uincula duci mirerat, quo'J cum AmuratesMechmetis Ifthmum deftrueret,ipfe reda ex Peloponneló in Achaiam fe recepifTet, Ad defedioneminclinabat ipfe,nec non Mpoebaks Leontares princeps ♦ Et quidemMpochales aperte defecit, amp;nbsp;propalam bel# lum gerebaCSC conferens manus cumRaul principis duce,captus cftlcapto# que oculi eruti funt,Hos quidem in hunc modum aceufansjin carcerem con* iecit: Centcrionem uidelicet, quo'd defcruiffet Peloponnefum, Amurate Ifthmum dirucnte:Lucanem autcm,qudd res nouas moliretur, amp;nbsp;conipna^ tionem faceret cum his Græcis, qui Peloponnefi ftatum nouarum return cu^ pidi conturbarent, Concitauit uir ifte iam antea ad coniurationem faciendan» Græcos infigniores, nee non Albanos potentiftimos,adedutiam uircscon* iurationis eflent haud poenitendæ* Hine, cum effet ortus genere non mal o, fed maxime obfeuro, cum uideretur optima efTe indole praeditus, SC caetera ' non imprudens, Theodorus iunior Spartæ princeps in eorum album retulif, qui primi apud ipfumhabebanturiopibusque cum colerehaud ceffauit, Ab hac igitur principis munificentia progreflus, Græcos illuftres in feditionem præcipitauit, amp;nbsp;Peloponnefi res in ipfum,captando auram populärem,coo^ j uertit 4 Simulabat autem fe diffidcre à fententia Graccorum Byzantiorum, t auU Ci S)C timere plurimum ipfis , regioni ' que * Dicebat fe amp;nbsp;t leges timclt;» leglt;if,Tuy- re. Nam fi obtinuiftent Peloponnefi res , fore ut detjeerentur expræiènti co5{ return felicitate,plurimummomentiin eo fitum putabat,ut cumaliquo,quolt;^ cunquetarnen,confpiraffetprincipe* ResautemPoloponncfiacænihil Jani præ fe ferebanti Exercitum itaque ducentes contra Clinam,recedebantuidi admodum turpiter. Deinde expeditionemfumebantaduerfus Patras Acha^ iæ,6C ducem luniorcm. Necnoninhacexpeditioneaduerfis fortunæpro^^ cellis iadati funt, plurimis de fuis ami(ïîs4Et profedóparum abfuerat ,qu!fl res Peloponnefi translatætjfïèntad Albanos, ni AfanesprçfedusinlanuaS regis ab eo exercitum impetraffet, Aduenit autem regius ex€rcitus,cui prat* erat Turachanes. Hic ut uenit Cum exercitu in Peloponnefum, eolloquutu« eft cum principibus , ut confultarent, quomodo bellum adminiftrandun» effet,5C huiufeemodi orationem cxorfus eff O' Græcorum regis filij,opor;* letquidem ueftrum quofdam hei c adeffein bello. Nam ubi uos uidcrint hogt; ftes,citius ad uos pergent, feientes fe nihil mali a' uobis paffuros. Nos enfin, quiholtes eorumfumus, ubiconfpicatifuerint, accedtreadnosreeufabunt formidine occupati. Huic meo confilio fi parueritis, rebus in præfentia e* animi fententia utemini*Hoc autem diligenter moneo,amp; hortor etia,ne dein ceps ueftros fubditos,quemadmodü hadenus,tra(ftare uelitis. Verum bonis benefacere ne ceffaueritis, malos ueró poenis fubdere ne omiferitis : amp;nbsp;utrit^ que maxima cura amp;nbsp;indefeffo ftudio agite.Nam fi boni uos adiuuerint f rut» hunt aüt,fi beneficia ueftra fenferinOhaud difficile erit pumrcmalos.Si igitut malis baud permiferitis quiequaimpunefecere, quid inopinati uobis connu ' gere quibitrManifeftuenim eft,fi improbtinbonoru ordinem redaóift crinG facile ^

A Facile onmes CO conuertentur qui improbi in uosfuennt. Et in hune modiim opprefli, amp;:imminutipeffimcpcribitis. Oportetautemab præteiitis con^s ieduram feccre,ut id quod in pratfentia utile Iit,ftaiu3tur, Verum ueßri erga nos fie funtadfedi, ut amore complétant eos qui uos oderunt, 6l contrariü femper fequant. Et ni rexuefträ uicern dolens,uobis fubfidio ueniretjó^ ro gionem propemodü amilTam redderct, bene fcio de uobis rebusep uelins alt;» tum elTet.Cum igitur rerö experientia doceat,uos baudrete hatenus rem«« publica amp;nbsp;principatû adminiftraffe, uidet necelïïtas monere, imópoftulare, ut porto aliter fubditos impcrio temperate in animû inducatis. Et illud itéra fedulusmonco,nc finereuelitis, dum domi agitis,res ueftras feditione diffî^: pari:fed infehis animis ite contraeos,quifeditiones cxcitarenituntur,necp quiequamhis ita delinquentib. mollius remüeritis. Duo cm illa Turcos ad maxima eucxerepotentia,uidclicet diligenter malos coquirereubicunepnes: celfitas exegillet, 00 mentis lubdere poenisldeindeinbonos non ceßareco?: ferre beneficia. Ét fi quando infiantia prohibuilTent, fontes poenis ferrc,da^ te ueniarn peccantibus haud cutabat. Verum ubi iam om nia eflent in tuto, nee quiequam periculi immineret,poenas ijs qui fie cômetuerant,infligebâf» nee eos iniurijs certare finebant, uerum iniuriarS ultio nem eóftanter expete«« bant.His dit is, poftremo' eos liortabatur, ut fefequerentur in Albanos, Et primóquidemDemetrius adiuntis turcis proficifcebat cotra Borbotané tes; gionemmunitam,in quam Albani cuftodiae caulfa liberos amp;nbsp;uxores depOi« luerant,inaditumurumamp;^ turrimexxdificantes.Eócum uenifientarabodu ces, locum obfidione premcre occipiunt. Graeci Turciepparitet murum fub ruentes,ui in earn regionem irruebant,fi quomodo earn occupare poffent. At nox fuperueniens impedimento fuit quo minus is locus in ditionem hoftiu I ® ueniret.Inftante aut note, per uallcm, in quam mens definit, fuga dilabunc Albani. Verum Turci ubi allatum eft, holies fuga capeiTere, continuo figna inferentes,cgpereuiros amp;nbsp;mulicres circiter decern millc.His ita geftis,exer^ citum mouerunt Ithomam Thoma fratre iuniore exercitum uftp mutatis uis« cibus fubfequente. Hine exercitus ducitur cotra urbem Aetum fiuc Aquila ditatn,quenonmultóantèCenterionispartes fequutafucraf,quam in fidem ^haccondinonerecepcrunt,fcilicetutexercitui millemancipia,arms, St iu«: menta traderet. Poftea Sil cæteri Albani in ditionem ucnire baud abnuebat, cummittcrent legatos ad duces, qui dicctent, Albanos paratas efi'e impcrata facerc,fi patetentur ipfos habere loca quæ fubegifienUnec cogerentur equos C^ iumenta,quæptçdandoacquifiuiflent,reftituerc.Côditiones hæjquemadss modum duces finguli idfignificarunt, funt accepta:, fiC ex eo finguli fuis du«« cibus réconciliât!funt. TurachanesautemidquaErcbat,utrcs Albanorum infirmiores efficerctut inpofterumprincipes ijs uterent cÓmodioribus.Hic uir,cumiamadornaretabitum,denuócumGraecis in colloquium uenit,ó(^ in hunc modum dilTeruit; O' reges Græcorum cum nuper apud uos fermonem haberem,fatis opinor, deel araui, quid, quantum attinct ad rcs ueftra s,fieri uc,« Hm. hoe autem nuncadijcere placuit : fi concordes fueritis, res ueftra: in traiv quillo amp;nbsp;fclice requiefcent ftatulat fi difcordes fueritis, amp;nbsp;diffenfiones mo#« ueritis, contrariumeorum,quçin medium adduxijeueniet.In ptimis operam date, nefubdiiiueftroimperioconuiciis uos profcindant, dumafta firuimini paceiuerdm impenfius cótumcliarum óf iniuriatS autores punire ne cc flaue ritis.Mahenim principiö,quamuis pcftîmnfit,âttamen continudad magnas ^pceditcôtumeliaslquç ubi autæ fucrint,feipfas haudarophus fuft mere pof funt. ftalt;p nequis id bonû ccfiierit. Solet enim id ad qd quis amore rapit,ul'cç crefccre, óf incrementa lumere,quicquid tarnen ingmauHacc loquutus Pelo ponnefi ducib. dexter.a porrigit.quo fato,abqt „Ce terö loge alia q hei c prç ce perat

1^0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LAONICICHALCONDYLAE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

peratgt; fecuti funtftudia.Nam dumutcrepadfuos colêdos SC bcncficijs deuio ciendos efTetproniorjufcpdifcordias inter fefcfouerunr,dumuterlt;^ fuos mai* lore indulgentia habere nïteretur, quo eos fibimagisfidos pararerjtaqp tot» adgratjftcandnpropendebatdLices»Qurdaapudhos uinprimarij, reliques ad feditionem 00 cóiurationem inftigabât: quod quidê ideó fiebat, ut ddeor^ dia exoriretjót^ illorum concordiainhiberetJnterim duces hisjquafi malode moneincitatijres fuas mifericorrunpendas cómifere,Lucanes Peloponncfu cus adducens quofdaByz:antios,AIbanosgt;6C Pcloponnehos ad eófpirat io^ nem impulit,ut pro fuoarbitrio,nó ducumjrefpubJüas adminiftrarentJPe coniuradonefretijpergebantadAfanem,cuiusaudion'tasinPeloponnefoclt;’ rat maxima, ut qui Corinths, neeno modicam Peloponnefi partem regebat« Hic eos nequaquâ admittebat, netp quicquâ ijs conccdebat»Exinde cum Al bani ÔC Peloponnefiaci tributS, quod imperatS erat,pernumerareabnuerentï nee A fanes id ad regem perferre potuit» TributS aSt annuS pendebant duo^* dccim milïiaaureorSftaterum.Quapropter in hunemodS mutuis difcord^s attriti Græci,paulatim peribant,Nam propalam iactabât Albani 6ó Peïopült; neffj fe tributS no exoluturos, nih inter ipfos regio uniuerfaæqualiterdiuiû fuerit.Oportebat fanebæc,cnparS^pitia herent Fortuna,ipfis exitiS adfetre, Ó^ pianilhmc ad nihilS redigere » Rex quidê Mechmetes ieciindâ capto Byi^ Satio expeditionê cótra Tryballos amp;nbsp;NouopyrgS urbê fumpfit, Hæc intra régis regioné fîtaeft^pe flume Morabä,gfluens a' Priftino regis regione,Ä bucueniês inlftrSexhauriuExercitus regius uniuerfus graflâbat perTrybal 1 orS reginé uniuerfâ:equitatus quotp in hac emiiTus prædas rerS omniS coter tim agebat,IpfeaSt cireSfederat parte copiarSurbê, et fupino bóbardarSia^ , du grauifïïmè,qu3e intra cam crät,adfligebat. Bombardas aSt eiedas fupino .ia du lapides in altum torquentes primus rex ille inuenit. Nam bombarda- ü læ eredg,fiue mortaria,in aerem globS fublimem iacuIanuQiii deinde delà pfus, id penitus ad quod à bombardario fuerit diredus, ftemit amp;nbsp;cóminuiu Tanta aSt globi certitudo cft,ut nullo modo aberret à fcopo,quem bombard darius animo defl:inarit,quamuis globus inaltum eiedus fuerit,Diebus igi tur plurimisMechmetes oppidanos in hunc mod3Iaïdens,tandem eos dedi tioncmhïCcrccocgit,Vbifemctipfos fuacphdeiregis tradidcrc.lpfefupcllc^ dilem amp;Spreciofiflima quæq5accipiens,amp;' partem quandähominSinmanci piorum conditionem transfcrens,rcJiquos ibi babitarepabus eft,maxime,p^ ptermetalli opus,cuius inprimis iftius regionis incolæ periti cenfent,Ncc contemnendusregiredditusefl:,exmctallisquæfuntiuxfa iftamurbem,Tiy ballorum princeps cognito contra fe Mechmetêhoftilianimo pergere,abijt tranfiens in Pannoniâ ad Choniatem,ueritus fi Spenderoben ueniflct,utobfi dcretur a' rege, Rogabat itaœ Choniatem, ne fe amicum æ propinquu defegt; reret ,uerum acerrimea ui TurcorumafTereret, VbiautemSpenderopyrdes tantum effecit apud regem ut pax fieret,non multo póft expirauit, SucceiTio principatus deuoluebat ad EleazarS filium iuniorem,Atcaeci continuo fuf^ ripientes pecunias quotquot poterant,ueneread regemtqui cum his region^ atfignaret, fadum eft, ut uidumnancifcerent fufRcientem,paxa3t cum eo co uenerat,ut quotannis tributS maximS ferret, uideiieet uiginti millia ftaterum auri.Eoanno q fequebat expeditionê cotraMpdograda urbêPanoniç fufe^ pit.Vrbs hæc,quemadmod5docuimus cS fcriberemus de Amurate,ab uno latere iuxta Iftrö fita eft,ab latere altero alluit Sabba, qui fe in IftrSefRindinab utrot^cireSfluit ea urbs.Siquideambo prêtereâ labunt,Cótrahäcexercitö duxit Mechmetes Amuratis filius, prius tamêcS parte copiarS cótra Iliyrios ire iulTit Therizê,ct HaliêMichalis filiS.Preterea eodê tépore bells ei cratcö Colchidis rege,gperatTrapez3ti, Mittês igit triremes,quarS duxerat d’^ tyres

. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE REB^ TVRCICIS LLB. Vlb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iji

^ A tyres ÂraafiæptæfedusjCoIchi'demjSC marinmamCoIchidisicgioneme«* uaftabat, Vbi igituruocepr»conïs, qucmperunnierfumrcgnummiferar, exercitus fuos Adnanopolim excnn'tgt;in mihtJam profedus eit ipfe,d«ccns Januaemilites 8Cperegrinos,amp; nauib.fubuehebat,camelis^ portabatæriS plurfmum ad bombardas fundedas, iterm fecit per Trybaflorum re gionem». Trybanorumduxhofpitaliter fiC benigne%gem et duces tradauiGmittendo ijs muneramaxima»NamDücemTrybaliorLim baud faUebat/e continuöar mis Mechmetis debcllandü,ubiprimnm in Turcorum ditionemMpeJogra da conceiïiffct, Rcx igitur hoftilia fpirans exercitibus earn urbem circumle#: ditEftautem in medio utrorumcp fluminumlftbmus,latitudinc maxime fe* ptem ftadiorum ♦ Eumlöcumcaftrispcrmuniendis delegit, idem que ur?« bem oppugnabat,haud ceflans murum bombardarum globis quaffarc. præte Vea peregrini cum pluteispraeparatis muniti,quam proximead murum fubijf fent, Egittis Pannones petcrehaudintermittebant* Caftra régis maxima c^ tanuRexautem cogitabat, fi flumen plus obtineret,óó Panones^lïiberef,nc exaltera fluminis ripa ipfisaditus inurbcmpateret,fe facilius refifterc bofii^ bus,amp;tandem urbepotiripo(ret:proinde copies naualibus,quæerant per re gionem Iftro affiifam difperfae, naues quae præftd erant, impleuit. Naties au^ tem numero erant ducentae* His fretus, enitebatur obtinere flumen, amp;nbsp;inhi.^ bere Pannones,ne pofTent in urbem tranfgredi.Præterea cum in hunc mods àreliquis intercepiATet,amp;quafiincIufiiTet oppidanos,adurbis oppugnatio;« ncm,quamfacilem fic fóre putabat,totis uiribus accingebatur .Naues influx men deducebantur ab urbc Bidina,SC aliquot diebus flume,quod earn regio ncm practerlabitur,fortitcr obtinebât. At Pannonum rex,qui cum magnis co pijs caftra pofuerat in regione, quæ ex oppofito erat, milite complet naues o^ ) nbsp;nbsp;8 primas quasBudæhabebat.EticcundofluminepergitcôtraTurcumjUtqu»

cum eo nauale prelium clTct commiirurus.Regix naues contra flumen enifas oßenderätad maxima Pannoniç parte uaftando,urendo,6C prædando,quæiS cun^ cafus obtulifl'et.Verumbaud multo poftobuia procedit Pannonûclaf ftshoßi, SC impetu inuadentes regias naues, quafdâdemerfere,^^ cepere na lies circiter uiginti Panoncs interfedis unis,qui in nauib.fuerat,atdiculas in naues uirisuacuas ponuf.SC claftem uniuerlam in ordines explicates,fccfido fluminead hoftilia caftra cotendebant. Turci quide in huncmodunecati inte Itérât, extern naues reliquae,quæ no uenerat in Pannonu mantis, eeleri fuga îd regia caftra ,pperant,0t^ naues in portû ubi regia caftra erat,impingenics SC nauib.egredientes,intra caftra fe recepere.Has quids naues illicd rex incendi curauit,ne in Pannonu poteftare redigcrent.Pannoncs ex eo tepore fluminc potiebantur,8C ex continente,qux eregione erat,fciebantur in urbem,tit earn defenderchtab hoftibus.In banc ingredicbatur ftipatus fuis Choniates ipre^ terca Capiftramus Nazarxus, cuius audoritas inrcligionis negocio maxilt;: mahabeturapud occidentales. Nam quia infignis pictate uir erat,mi{rus eft f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;audoritate pontifleis ad Bocmos Pragam urbem magnam inbabitantes, qui

tolebant ApöIIinem,ut cos abncgata ifta impietate in rcligionê J ein trans fer let.Hancenim mira perfuaftonedocere nouerat,ut qui effet dicendi pentiffK’ ’ i’'”-is.Qi.iapioprerquot;pIurimos Boemos docendo compulit Chrifti rcligionem

affumere.Prxtcrcaplurimos Germanos,Pannones SC Boemos ad inferenda arma barbarisCbriftibofti bus permouit.Etin bûcmodûplurimosfecum in •hac expediuone quafi uelites ut corn opera in uelitarib.prclqs eflet duxit.Na bi ubi compenû erat urbis mtirû bombardis efteßratumSC inpcriculo cfle,ut ab bofte impio caperet,cumobtinutflent fluminis traiedû per ociumcoliige bant in urbem, quorum unes ne tit iep contemnend x erant hoftili exercitui. RexTurcorucum iammurus dilTipatusbóbardis adim prxftarct,parabat fe quafi

quafi incui fioncm facturus ad mancipioiûprædam agenda: Stf jgncs,quem?' admodummos gentis eft, facicntcs,praeparabantfeurin d/cm poficrumur^* bem adonrent. Machinas 5C uineasjquibiis tuti ad murum fuccedcrent, cx^ pediebant. Europas dux Carazies, qui gloria æuirrure exceUebat omnes qui in Januis régis ftipcndia facicbât,ab oppidanis bombardeglobo ióuSj occubui^ Rex quidem mortem huius uiri, maxima calamitatcm fuis rebus inueduramaugurabatur, Sifmultumeumlugebat» Cumautem uifum effet mancurbem aggredi, tubas, cymbala,5C cornua cancre iubet,8f peregrinos in murum ductabat.Himurum continuo fcandendo fupcraruni:^' qua cui^ liberum erat, in urbem infundebantur : qui cum in urbem intraffent, fc cam cæpifîê exiftimabant. At Choniates cum fuis inftruóti Stf armati, expedabat occulte,donee peregrini omnes in urbem intrafTent.Nam qui in arceconfifte^ bant, teflera acceperunt, ut ubi primum tuba fonum dediffet, peregrin os con feltim adorirentur»Practerea qui antea permurum erant difpofiti, iuflu Cho^ niatis ab muro dccefferunt. Nam his ididcopraeceptum erat,ut peregrinimi iore fecuritate in urbempenetrarent. Xulb tarnen funtjUt ubiprimum tuba cc cinerit, ad murum finguli, St^ad calocaquæ defendenda fufeepiflent, cuf^ fu fe proripcrent, ut peregrinis, quosabreliquis intercepiflênt, pro arbitria uti poHent. Verum peregrini ubi primum oppugnationem funtaufpicati,ut bem, nemine refiftente SC prohibente, ingreffi funt, Pannones enim, quem«’ admodummonitierant,retróceflèrunt,SCfeoccultabant. Peregriniautem, cumcredcrent Pannonesfuga edè dilapfos, raptim inurbem procurfantes* aims alió ad prædam conuertebantun Cum autem,quemadmodum conuenc rat, tuba fonuiffet, qui prius murum defenfarant, ederi curfu fe finguli ad fia locacontuIere,SC peregrinos inclufcrüt mtraurbem«Choniatesinftruda 2cic j contra peregrinos ibat. Hi uidentes Pannones ex arce prodcuntes aduerfum fe pergere,ad murum retró ire inftituunt. Cedentibus peregrinis, acriter infii* tere Pannones, 8C plurimos Icto dederunt. Cæteri, qui admurum propers/ bant, cum uiderent Pannones permurum in folitis ftationibus armaros dP fpofitos,uieos aggrcdiebatur:amp; contra ipfos curfulatifcrcbanturinfoflsm» Inhunemodum eo tempore Pannones eiecere peregrinos, 6C barbaros um«' cebant. Pofteaconiunaiscopqs CapiftranusSC Pannonesegreffifunt, Uf præliumeommitterent cum eis quiregias bombardas curabant, lnitoitalt;J prglio,bombardarios infugam coniecere,^ bombardasobtinucre.Rexcö nens fuas bombardas à Pannonibus captas, multum animo diieruciabatut’ proinde 8C ipfeibi confiftens, fortiter pi dium cape fiere baud neglexit. CuJH autem Pannones non pofict à bombardis fubmouerc,tandeinSC ipfe fugaifl arripit.Pannones eó loei continuo receptui canebant:SC dirigentes bombar/ das in caftra regis, ea grauiter adflixere. Cum iam meridics adefier, 8C fuga» reliquat quæeucncrant,nunciataeflènt Pannonibus qui cregionemorabaO | tur,aduehuntur non pauci,nec tarnen in urbem, uenim in caftraiter maturant^ ' bi qui in urbe relicti erant,in caftra egrediunt,^ unditp regia caftra fummad oppugnant. Tentoria in regis caftris difiecerunt pIurima^Azapides diripuS runt forum,Rex clamabat,ut eximerent corum puellas* Ipfequoq? prxliuf cum fuis occipiens,Pannones in fugam uertebat«Eó locipcrcmituirum Pa** nonum rex, uenim uulneratur femur : nee tarnen uulneratus in fugam efW ditur «Deinde cum ad bombardas recipiendas cgrederet,Pannones conucf^‘ Barbaris acriter inftabant, amp;nbsp;cos fimul cum rege,ufcp ad caftra perfequntuf; Et cum tertió hoc effet fadum,rex grauiter animo dolebat,non adefte peregf* nos,5C fuppetias ferre in eo prælio,ucrum efte profedos ad colligendum p3^ bulum, ÔC neceflaria. ,Vocans autem in iftoiumultu Chafanem peregrinos duccm,huiufmodiorationcmhabuit;O' peflimehominum,quó nobis petc/

DE REB, TVRCICIS LIB. VUL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»JJ

gwni abeunt^Qiiomodo te duce ingrefli funt praeliumCNefcis cxhumilï fors# tuna quam admagnam dignitatem te prouexcrim, ut fis uidelicct dux f* Sed fcito,nifipracliümeabfumpfcrit, poenas mihidabis,quas omnesiuftiflimas effe pronunciarint^Chafanes refpondenSjinquicO' rexjpcregnnorü plurimt faucq funt,ReIfqui qui integri funt,dido nolunt efTeaudientes.Ego autjUt o^ pera meautahs fideli amp;: forti ,quamuis mihi indignerisjin medios me confe ram Pannonesfibiep fortiter dimicans,pro rebus tuis occumba.His dióisjin medios fe confert hüftcs,amp; inconfpeóuregisa Pannonibus trucidatur «Fuit autem uir optimus. Etiam miniftri quidam eius ibidem interfedi funt, Cum Pannonesin caftris fortiter inhaererentTurcis, eos^fugam capere cópeUefJ rGH,eximprouifoadueniuntfexmiliia equitumregis,quosmiferatiamantè ad euftodiendS SC defendendam regionem fuam Iftro adiacentem : præterea wtobfißerent Pannonibus nauibus aduenientib.neinterramexirepofTent, Equités hi aduenientes,cum iam ferueret præliû,Pânoncs in medm agunt,0^ plurimos ibidé interimunt,Deinde cum uerterent Pannones in fuga, cos ex caftris pepulerüt,ct ad b ombardas fe recipere coegerüt,Et inhuc modö finis praeliandi, cum iam inftaret uefperifadus eft, Rex cumcerneret res fuas pro* pcmodûaccifase{re,fugaunà cumexercitufuo euadere cnitiLNam peregri;# ni plericp faucij fiC timidi erSt, Adueniête igitur nodejiubet ut impedimenta omnia colligant/eqaad ^fedionem préparent,quo parati et inftrudi fequant qudeunep eos ducereinftituerit,Et tandê nodu fuga fibicÓfulens abibaf,cum interim malè metuerct, ne Pannones cum reliquo exerci tu tranfgreiFi, ipfum perfcquiftatuerenttatep in hune mods difceflus,SC in patriäreditus fibil iusqt difficilis redderetur. Et fane' Pannones perfequendi fugientem hoftem adrno dum cupidi erant:8C id feciftent, ni Choniates eos à perfequutione inhibuifi« ® fet, feiens Tutcos,quando diferimen anceps impenderit, duplo ,^ fintallas, fieri fortiores,ód: omniaperpeti,Hucaccedebatamp; peftis,quaefteuifsimaPan* nonuminuaferatcafl:ra,utnequiuerintlongo tempore pöftuixab illocótagio refpirare Joannes quidem eo in prçlio uulnus accepit,exquo haudmulto póft: 'Bortims eft»Haec quidem mihi praecipua caufta extitifTc uidet, quo'd Panno nes à perfequutione hoftium abftinuerint JoSnes no diu poft fugam regis ui* uens defundus eft, cumextitiflèt’uir optimus,qui ex humili locoad maxima confeendit potentiâ, memorabilia defignans facinora contra Germanos amp;S Bocmos:amp;: in regnum Pannonum fuccedens,maxima florebat gloria,Præ* terea præclarèrem geflitaduerfus Turcos,quos putabat,nifi copqs maximis fuorum Sc uirtute,fupcrari baud pofte,Pannonum regnum nee non exercitus eorumipfequoepfufeepit, Cumaut eiinuiderentreliquiPannoniae princi* pcs,nec eius imperia capefterct, attamen breui effedum eft,ut regnum ret ine ret,cum etiamiUiinuidi confiterenturregnumeftèiftiuirocommittendum, quodnon cellaret 8C firmiflimu SC tutiffimum praeftare, ApparetaSt, uirum bunc,quaecuncpaggreffus eft,effecifte,ufum ÔC diligentia fingulari amp;nbsp;eelerw tatepraeterea,quddubicuncR occafioaffulfiflet, continuopraeftó fuerit.Sunt qui tradunt,hunc uirum pefte infedum mortem obqfle, De Capiftrano nunc quantum fcimus,referemus.Capiftranus fedatorfuit Bernardini Cócilij,qui plurima amp;nbsp;magna,quç pertinent adreligionem Iefu,docens,magnam ad glo riam Sc claritatem emerfi t.Nam facile princeps, q uantum ad eruditionem ÔC contempUtionem attinet,per uniuerfum Occidentem apparuit, Itali in hono rejn Bernardini demortuifefta célébrât, 8C templa exædificât,ceuhcroi, Nee paucæ ftatuç per Italiä uifuntur,quç confecratæ in honorem huius uiri pofitç funt, quafiextiterituir quidam fandus 8C diuinus. Commémorant amp;nbsp;mira* cula,qug uir ilk fecerit,Huius fedator cum foret Capiftranus,quemadmodw anteaexpIanauimus,8C ad pluiimas regiones accedens, publice doceref,ctiï m deuenif

dciicnitad Bocmùs,qiù ea feda uidebantur infedijUt fgnem ccfcrcntjficc nd lent inde recedere,^ uciareligionem apprebendere.C^n' pertinaecs cum nol lent cofentirecumreliquisperuntuerfam Boemtam,aduemcte Capiftrano, continuo cum alqs in candem rehgionemcommigrarunt. Cumaut iaptentia ÖC mtcllcdu plunmum ualeret,regt Pannonum familiariter lundus eft.pa^ miltaritatc ilia permotus,regem,ut Inpra mcminimus,inTurcica expedition ne enixe iuuit.Regem hunc ab Germania accerfiuerunt Pannoncs.erat enim patruelis regis Sigiimundi. Nam eum,cum adhuc foret puer,poll obitû La«* dislai in Barna mûris legatis ad Albertum Sigiimundi fratrem, qui tutor e^» iatpueri,pctiuit,etinltaliamabducflum fecum habuit SiquidemSó Alber«* tus iftc,cum clTet Germanorum rex, 06 ueninet ad Romanû Pontificem,Ini perator ab Nicolao Pontificededaratus eft.Sufeepta Imperaroria dignitate, tn animo habebat bellû infcrreTurcis,hunc igitur cpibus prçpotentemferat cnimlmpcrator)ltalifufccpere,ei^honores maximoshabuere.Puerumjqui Vicnnae apud eum morabatur, pctierePannones « Verum rex Pannonibus pucrum tradere cudatus eft (erat enira adhuc pueUus) ut ne quid dilcriminis ci ingruerct,anxius metuebat. Pannones itacp unammi eonfenfu helium Ion«* go tempore cum Alberto geifere. Praeterea legatos ireiufferuntad Roman« Pontihcem,petcntes fibiregem reftitui. Qitod ftfaccreabnueret,profiteban tur 1c non prias pofituros helium, qua'm regionem eins ornnem mifereper^ uaftatam uniuerlam in diuonemaccepiftet. Veru'mrexpoftea PannoniUce* debat, de pucrum adregnum capiendum mifit. C^ui ubi uenit Budam,amp; con piasTurcorumregisMpclograda,dudu Choniatis,ftibmouif,hauddiu fun pcruixit.perlnbentenimeum uencno fublatueftea quodam Laurentio Che drechabarc,Et cum duxiflet uxorem regis Gal iorfi hi ia,ucncno interemptus eft priusq nuptias eelebrare quiuilfct.nam mortuus eft antequa uxor in regnu eius uenircuHoc e' numéro uiucntiûiubtrado,diifcnfio inter Pannonia? pron ceres exorta eft. At ineadifeordia uidores euaferefilq Choniatis. Orlkhus cnim princeps regionis inPannoniahaud pccnitendæ,cuiiiucrccHcrat inimi citiæ cum Chontate adhuc fupcrltitc, cenfebat filios Choniatis non in lenan toriamdignitatem collocandos, utquorum pater maximarum ipfis contra Turcos dimicantibus auCtor calamitatumextiterit Pannones cötraimpiutn ducebât,Choniatis ftliosregno æmagiftratu expelli.Filij igitur Choniatis iniurgentes côtraOrIichum,in curia caput eius amputarunt, ô( abicrunuFan dumhoc Pannones indigniftime'ferebant. Et Choniatis filium in uincula conleccrunt : ÔC quo maiore cuftodia afteruaretur, uinduMpelogradam den portarunt. V crum is haud multo póft effècitgt;ut uinculis exemptus,in regiam dignitatem fubucheretur.Nam rex créatus eft,adiutus fideli opera paternorô amicorum. Etiam plurimumadregnuparandum contulirgt;qudd opibus exn crcitum fibi conciiiauit,eumcjp in Pannonum regionealuit. Et in hunc modö infigne regia? dignitatis decus acquifiuit.lloces cum iamantea difeordiamfo uilfctaduerfus Choniatem,Sódeindeinimicitias fufeepiftetcumfilioeins» qui regno potitus erat, reculabat nouo regi obedire « Vcrum non multo póft cum intcrcelTiflet palt;ftum,rcgis imperiuadmittehat. In hue modumregnufi dclatum eft ad Choniatis filium iuniorem,hic helium gerebat cum Albert«? Romanorum Jmpcratore, magna edens uhicpmilitaris uirtutis opera* Bran gam Ct Boemiam fubcgit,ut iam utralt;^ f^goa ei parêrent.Albertus Roman«? rum imperator in animo habebat, armis petereMcchmeiem Turcorum t(^ gem.contradis igiturcopijs,legationem mittebatad Pannones, petens ut^^ finerent fuas copia s per ipforum regionem ducere, ÔC comeatum præberent Pannones aût comitl]s habitis inter fe coJlocuti crant,fi domuifletThraci?^» dC magnam potentiam fibi pepcrilTet, fore ut reuerfus etiam Pannonia fubi^

DE REB, TVRCICIS LIß. VJIÈ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IK

A gcrcconaretur.Qiiapfopterrefpondcrunt,fcncquaquam uoluntan'os tranfiiS turn per fuam regionem praeftare,Quidam perhibent Pannones fic dccreuif fe,V erum funt qui tradunt Pannones benignèrefpondiflelegatis. Cactcrum Icgatis reuertentibus ad regem, a'quo mifli erant, fubornarunt uiros qui cos in uia qua' profedi erant, ex infidijs adorirentur, æ necarent, Quod quidem contigitJmperator cum ad inquifitionemlegatorüconuerteret,eflfecitut ite^ rum bellum inter ipfosexoriretur,ôf grauiterfemutuo'affligerent.Hæcqui^ dem a Pannonibus contra Germanos amp;nbsp;Albertum Imperatorem facula ede tradunturiquaeprofedó paucis annis intercedentib^contigere. Propter iftam difcordiamferunt RomanS Pontibccm Mantuac égide, uocantem Iberoru amp;nbsp;Gallorum reges 6C duces magiftratusepper Italiam,præterea duces Gers! manorum ó^ Pannonum,Egreiïus Roma Mantuam,quó concilium indixe rat,id ibidem concelebrabat.Huc conueniebât Occidentahuregum amp;nbsp;prin«« cipum legati,^ confultabat,quomodo Turcorum rex Mechmetes foret de«? beJlandus^SinguIos legatos regu ÔC principS, quorûaucdoritatcmiflî erant, fententiS expromerc iubebauC^idam pecunia,quidâmilites fe in earn expo ditionem collaturos pollicebant. Decretû eft ut decimæ reddituû om nin, 0(5 quinquagefima pars eorS quac ad Clenï redirent, in iftam expeditionem cou tribuerent. Ordinatum eft,ut pecunia,quac bine colligeret,recondcrctur.nec non uiri huic negocio deftinati funt. Secundum hæc côclufum cft,ut German ni cum Pannonib.in gratia redirent.Miferuntad concordiâiftâcôftabilient# dam Beflarionc Cardinale Trapezuntiû, quiprinceps eius legationis facile' omnes excellcbat. Miffî funt utrinqp legati,quorû opera côcordia inter ipfos coponerec, SC difeordia pellerctur. Legati quids all] alio'irc iuffi funt,ut rcli^ quos cohortarent ad capelTendu bcllu cótra Turcos .Hæc quide fub Pio Po nheccontigerunt, cum eniteref ncquaquam anteceftbrib, fuis eflc inferior. Etenim capta Coftantinopoli, conciliuagitabat Nicolaus,et longa oratione habita occidêtalis principes hortabat ut bcilS barbaroinferrent. Veruhaud multo po'ft o bijt mortê,cum ca adhortatio haud dum ad rem eftèt collata, Eu«s febius aüt fiue Pius ubi pontificatüfufeepit, femetipfum grauiftïmo iureiu^ tando illigauit, Slt; literis fignificauit, ut claifis Neapoli parareturad TurcicS cxpeditionem.NamÂIphonfuscreâtuseratduxcótra barbaros,Literas bas ubiaccepitParthenopes rex,triremes decem in barbaroruregionem mifif,ini tiumfaciens Turcici belli. Hæ quidem folæ,necpIures,appulereRbodum. Vnde foluentes,fcrebant contra regionem regis Afie maritimS. AÏiquStuIS damniinuexerebarbari regioni,Namaccedentes,fubiecerüt Lemnû, quam ca tempeftate rex tenebat «Poftea in ditionem acceperü 11 m brum, amp;5 rel iqua s Acgei maris infulas. Scyrumenim 0(5 Scopelü,necnonreliquas infulas,By zantio capto ad Venetos tranftjfleconftat,quicas tenuere.Cum aüt per inters grum annü triremes iliac bine inde oberraflent, nihil fanc memorabile fecci? runt.Practereacum triremes aliæ nullæ ab Italia fubmittcrent, 05 ipfe in Ita^ bamrcdicreZetnauales milites,qui in illis crant,per Italic urbes düperfi funt; HöefinemhabuitEufebijfiue Pq apparatus bellicus «Deinde etiS Pius Pon dfcx,ubiprimS pontificatü fufeepit,concilia Mantuæ cclebrauit: in quo nL hilaliudadum^quomodoMechmetcsTurcorumlmperatoreftet doman dus« Beflarion cum ad Pannones 05 Germanos ueniflet,mandata quac access perat,iisenarrauit.Cuminftitucretdifeordiam,qua inter fe Iaborabant,diiroI-uere,05 concordiS inducerc, nihil efficcrequiuit, quamuis in unum loeS cos contraxilTet. Verum re infeda difeedebat. Tandem uifum eft, ut ex Italia ,p^ fedi,Turcuni terra aggredcrent,Hçc quidem hadenus Mantuac in concilio gefta funt. Nunc tempus eft, ut redeam ad ilium fermonem unde ad hunc di*’ gtelfus fum.Ea aeftate quae infequebat, praeclare fee« add putabat Mechme m a tes,

15^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LAONICICHALCONDYLAE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

tc?5qui tiuufpicato rem générât cum Panonibus ,quód quietem agere poHef« Mditigitur partemcxercitus contraScenderem Ibanrsfilium, quem pafdS quamuts fæpius eum debellareoccæpifTet, uincere nequiuit. lefum Hhuni Brcnezis cöfntuitad idbcllum ducem,cuiïradiditeyercKÜgt;qm' Pherris eraf, amp;nbsp;eum qui cratapud Axiü,nec no Theflàhæ exercitS.Duce aüt lefu incurfio nemfacipbatuerfusIonium Macedonia,Si^plcracpilbusdepopulatuseft Scenderes legations mifit ad Rom.Pontificê,et ad regê ParthenopesAJph^ Iüm.Nam rcgi huic admodu charus Sé familiaris crat, Quia ^ptcr bellft Tuf corn immines iftr regiCruaaffignaratjeamcp huic fubdita eflc uoJebaf,Tranf portauitigitur ibirex Parthenopes ab Japygia pedeftrem excrcitu magml in EpidamnS, cui præfecit ducem de fuis uirum prudentem; SC régis regio«^ nem cuaftabant, Poftea coniundis copies obfidebat urbem Sphetoa nomina ram,uoientes earn expugnarc.Iefusßrenezisfilius cumintcllexiflctinquâ nccelTitatcmucnilTent Spbe toenfes, accipiés équités qui crât in Axio,amp; Pc resbiorum exercitum, citato agminej^ficifcensCreliquam regionem euftodie bant Jtaliïdv fubitoadueniens Jtalos emnes ad internecionem occidit. Seen dercs uero,utquiabfuiiïct,mali nihil pafi'us eft,Necmulto póftScederes iftc uenit in Italiam ad Parthenopes regem. Qui excepit eum honorificé, óf beni gne tradauitfeumep ad RomanuPontificem mißt,ut et ab ipfoaliquid hono ris confequeretur, Poftea cum ei opes dediftet maximas, eum ad principató fuum remiftt. Hic igitur reuerfus ad principatS iuum,expcc7abat régis exer^ citum hoftilitcr adeuntem, Verum ie in loco tenebatmunitiftimo, Habens: aüt fecum exercitS, quem de fua regione conferipferat, iter per montes facies bat.Vxores Óf liberos in loca munitiffîmadeponens, ipfehinc inde cum cx^ crcituuagabat,ut defenderet regionemzfemper^præfens erat ubicunep dus j opera defiderabatur,Et quidem copiæ pedeftres óf equeftres in Scenderis re gionem incurfionem faciebant, prædas pecorum Óf aliaru rerum agere haud ceflabant. Et diu in ea morantes,pmniaicorrumpebantj cum non euntftarent çdificiaôf uillas incendere.Tandemcum fatis cuaftata eftetregio, cxcrciiG ab duxitjCum nihil fanè memorabile defignaffet.Scenderes quidem arcem iuxta Epidamnû,quæfpe(ftatIoniura,^xçdiîîcauit.EftautemedlociCherfonefus Óf Ifthmus breuisjcópledens triaftadia,hunc muro cum undiquat^ eilet am^ plexus,non paucos Albanos in earn regione tranftulit,ut ibi habitarent.Prç terea urbem admodum communiuit,utfl quid noui ingruerct ab régis exer^ citibus,ibi potius quam alibi obfideretur,Nam ft non poftet rcfiftere,aut paf efte copijs régis, fuperefte tutiftimum effugium, uidelicet ut inde fe proripe^’ ret in mare,et quo uellet abnauigaret,Exercitus igitur regis cum acceftiffet ad iftam regionem, neeurbem quam oppugnabat, capercpoftet,domum re«* uerfus eft ♦ Ifto anno quo in militiam profedus erat contra Scenderem Mc/ -chmetes, nihil aliudadumeft, Appetenteautemacftaté,uiros delanuis fuis | primarios mifit ad principes, óf reges tributarios ,quos euocabat ad liberum I fuorumcircuncifionê,quam purgationem uocant,Accerfiuitófregni fuiprin ■ cipes,urbium præfecftos,fatrapas,duces ^,óf milites quotquotmercedecoUquot; dudi penes hune regem ftipendia faciebant.Cum ad eum conueniftent cxcr^ ’ citus Adrianopolim,circunciflonem,quam ipfi purgationem putant,libero/ rum fuorum pcragebat. Munera capiebat magnifica ab magiftratibus óf fa^ trapis, Cóuentus lUefrequentabat extra urbem in capo iuxta infulâ.Omnes fub diuoagebant, prêter regem óf principes.Nuptiæhæff cenim appellant qcp circumcifionê) credunt ipfis optima: corû omniûquæ aduitä pertinent« C^iilibetcotenditiniisnupttisaliquodjpponereludicru.nccpaucaludicrain cireucifione rcgiorûliberorûexhibent.uiriere(fti,infîftentcs cquis,nid'acxlt;* terna ope fe tenétes, manêtimmoti,equis in curfumcftufis.ümitto cömemo rare

DE REB, TVRCICIS LIB. VUL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;37

A rarcfunambulos. Nam in ifta arte Turci reliquos mortales longc fuperant, Saltantes etenim fncedunt per furies fufpenfos , ÔC. per eos currere pofTunt quam citiflïmè.Innumera quidam aJia admiratione digna faciunf,cuntes fult;s per his per gladiosftridosjSCredeuntes * Hæcquisquotidie cernâtinforo, quod Tadalem nominantjubi 06 funambuli ludicra fua faciunt. Hoc homi:? num genus penes ipfos Tampezim appellant, propter eos qui artem hac adgt; difcunt.His fimtliaaliaplura quis uideat m ifto fieri foro,Gymnica ccrtami^ na in iftaurbequoep frequentantur, Prseterea quis non ceumiraculum quods' damadmiretur,puerumfub terramdefodi,6Ceumaudire rOfpondentemad ea qug interrogatus fuerit. Verum alia quæ maiorequada uirtute amp;r potentia fiunt,minora lunt bis quæ per funambulos fiunt.Etß alia ludicra in ifta circû cifione^pofita funuMechumetes regij palatij prçfedus,et Europç fimul dux muneribus quæ in regem contulit, omnes uicilïe uidetur, reges uidelicet 8C Januars duces. HicMechumetesfilius fuit Michaelis♦matemo genere Tryc balïus5paterno Græcus erat,Hunc puerum adhuc exiftentem amp;nbsp;euntem una' cummatrea'Neboprido Spenderobamjcquites regijcomprehenfum initine rc,adduxerüt cum uniuerfa familia ad regem, Rex autem accipiens pueru in fuumcubiculumjmagnumeum breui declarauituirum,Primo'equorum ro giorum curatorem cum defignauit 1 poft ea dueem conftituit Januæ militum. Nam Zoganum affinem fuum ex ifto dignitatisgradu detraxerat. Is tandem fummus erat.ßreui autem eó potentiæ progrelTus eft, ut facile omnes qui unif quam inter lanuarS duces præclariextitere,anteceirerit.Ferunt Charaiiincm amp;nbsp;Haben filium maxima aueftoritatepolluide inter Januæ milites tempore Amuratis ÖC Paiazitis ï neuter tarnen tantam óf potentiam 6C regionem na^ ^us eft, quantam is acquiftuit» Nam hic cum primas inter omnes duces Jas«

B nuarum ferret, exercitum proprium alere potuit. Habuit 6C miniftros pluris= mos 5 qui QC ipfiad magnam potentiam peruenerunt. Nam Græcipueri qui J^yzantio abduefti erant,ö^ cum rege morabantur,magnam fibi peperere pos^ tentiamjOpes^ magnas ♦ Inter hos erat Murâtes, ortus genere Palæologorû apud Græcos perquam eelebri. Poft hunc Mechmctes,Mandromcni filius, plurimS dignitate Öd opibus uigebat : qui primo praefedus Amyræ Pifidiæ deelaratus eft •» Si quis autem uelit nomina ifta in Græcam uertere linguam, fignificabitquidcm Murâtes cupiditatem, Halies Heliam, Efes Iefum,Em«s pfeimes Abrahamum , SuUimanes Solomonem, lagupus Jofephum, Scenderes Alexandrum, Et quidem hac G ræce'. Pariratione Eleezen Dc^; metrium, Chetirem Georgiumuocant, Quatuor autem ifta nomina reliqua, Paia2ites,Orchanes,Orthogules,Tzymiftès,ethisfimilia,originêtrah3tab auibus fi^ Scythis.Etia hoc in nominib,obferu3t,utquandocp diminutiuis, quandoepuerd auguftiorib4utantnominibus, utMuftaphaMufpIachaft^s temiChetcrem, Charaitinen,Eadem5C inreliquisobferuatur ratio. Europa habct,quosaregeaccipit, præfedos, numero trigintafex.Horum quipræcia pui fuerunt, capiunt ftipendq nomine a' rege duas myriades aureorum fiâtes turn. Præfediautem minores , accipiunt myriadem aureorum ftaterum, plusminus ue, Afiam autem diftribuit in Semæas, fiue figna, Singulæ Se«« mææfme figna continent præfedosquadragenos ♦ Præterhosetiamurbes iri3gnx jUt'rherma Scopiorumurbs, Phiiippopolis, SCaliæ , principes habentqui connumerantur fignis . Hi principes ad Semæas fiue figna per:* tinent, amp;nbsp;obediunt Europæduci fummo : quemadmodum Afiani principes Afiæducifummo parent.Prçfedi S^ duces,qudcunqueduxcrint,eô fequun tur Europa:Slt; Afiæprincipes Quando aût fatrapes adbellum aliquod pros» 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m ? ficifcitur.

ficifcitiirgt;urbl'uni principes cxpræfcripto fatrspæfequunturauxïh’ares.SuW ' mapotcUas penes regios duces fummoseft, quibus etiainab rege ftipcn«« dium numeraturmaximum. Et m hune modum brcui plurimas opes cory* gregant, quas ab fatrapis amp;nbsp;urbium principibus accipiunt, Inter Januæ mi^ Îites maximam poteftatem duces obtinent, qui legatifunt jamp;plerunqueaf^ fedores funt régis, SC confiliarq earum rcrum quæ ad regni curam ipedant. Adhos enimpertinctreddituum Su tributorumadminiftratio. Rationes SC thefauros regios proprio figillo fignant,Slt; confirmant, His ordineSC dignis’ täte proximus ed fcriba, ad quem rationes referunt reddituft,utôigaliL!m,6u aliarum rcrum, quibus id ncgocij iniuncTum eft.Hic rationes omnium dili^ genter conficit, quas deinde régi amp;nbsp;ducibus proponit. Reliqui feribac expediunt ea quæ ad fcripturas cæteras , 06 regia programmata pertinent Tributum,quod rex ex Europa capit, completitur nonaginta myriades fta^ terum. Tributum boe non ab Turcis ,uerùm abalienigenis exigitur. Nec enim fas ducunt, ut Turci tributum inférant. ; Verum ho rum officium eft » utequis armisque inftrutftijUna cumregein militiam proficifcantur. Net: etiam operum décimas antecefloresregis huius ab Tyreis exegerunt. Vei« rum hoe exadionis oncre ufi funt erga alienigenas » Cæterùm hic rex de«* cimas expofeit, Sgt;i. fubditos, quo'uult,educit inexpeditionem. Décimas quoque præter tributum, quod Bofcinam uocant, ioluunt urbium princi^» pes gt;præfclt;ftij militcs'que. Isautemredditus lanuæmilitibusalTignatur» Etiam ouiumgreges,qui tributinominedantur, inlanuas abduci oportet« Hæc quidem in hune modum, quantum a tunet ad prinopum regis que redlt;’ ditus , Prætertributum, etiamuedigalianonmodicaper Aftam 0^ Euro^ pam habetrex, quæ capit ab equis,camelisgt;mulis,amp;rbobus. Hic red*’ dituscontinet circitertrigintamyriades . Hucacceditredditus, quemin^? quilini foluunt, qui admodum magnuseft, amp;nbsp;uigintiquinque myriades compleditur. Ab armentis equarum, camelorum, amp;nbsp;mulorum, quæ re^ gis iunt, êv undique per regio nempafcuntur, redditusaccedit, cuius fum** ma eftjcirciter quinque myriades.. A'reliquisaccipitredditibus circ it er ui^ ginti myriades ♦ Etiammaximus redditus uenit abemporijs, traiedu, mclt;* taftis, oriza, ære ,alumine,amp; quinta parte mancipiorum. Non dubium eft, quin is maximus fit, fi quis eum ad calculos reuocet. Traiedfum Sd Ph ar um circiter uiginti myriades fuppeditare comperi * Redditus metaUorum ,qüi nee ipfe modieus eft, attingit decern myriades. Ab oriza SC reliquis ucamp;i^ gal i bus, quæ lanuæ milites exigunt, dC in Chafia fecemunt, redditus collie gitur, fi quis rationem ineat, qui tenet uiginti myriades, plurima enim Cha^ fiaSd optima per Europam SC Afiamhabentur, Hucaccedittributumprin«« cipumSd regum,quodpendunttam indigenæquàmalienigenæ, Idhabel circiter decem myriades, Summa itaque uniuerforum reddituum, quos mo dó memorauimus, Öd ad regem, SCad lanuæ milites referuntur, Ódad eins Chafnamfic didum, compleditur circiter quadringentas myriades aureo(* rum ftaterum. Eft præter enarratos redditus St^ alius, quem ferunt tempore ueris,quandoinmilitiamproficifciturrex,præfides,duces, præfedi,folen^ nia munera pro fingularumfacultatum modo afferentes. Isredditus expedi*’ tioniinieruit. Nee tarnen hic redditus in certum numerum rcdigitur,Lic^ rumfiquis rem feduló excutiat,inueniet iftumredditum continere circitet uiginti myriades. Hæ quidem regis pecuniæ comportantur ad Chafnam» ex quibus deinde ftipendium accipiunt peregrini SC lanuæ milites , Ca* ripides,Siiidorides,Allophatzides, Spachides,Stf reliqui qui,ad lanuas pertinent»

DE REB. TVRCICIS LIB. IX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ijj»

A .pertinent,ettrimefire ftipendium accipnint.Supereft SCalius redditusgt;queni uberrimum capiunt perunruerfumregnum principes,0^ duccs,amp; bi qui Ti-maratiuocantur.Is redit ex'regione regis5nec facile aquouisfficenimaccepi) quam àregijs feribis computari poteft. Summa autem reddituum, quos uiri accipiunt,quibus mercesordinata eftab regis regione, excurrit ufque ad no ningentas myriades auruHicredditus ft addaturiIIi,quiadJanuæ milites de fertur, uniuerforum reddituum qui adîanuæ milites amp;nbsp;ad principes redeunt, fummaexerefeit ufquead myriades mille,amp;5quadringentas aureorum ^ftaterum Venetorum. Tantus quidemredditusad

ECHMETES,Amuratis filius,mifituiros quofdam de Jagt; nuisinPeloponneftim petitum tributum. Vertimregij, ubiin Peloponnefum uenerunt, nihil faniinter Græcos

reperiunt. Proinde nee Albanis, nee Peloponnefiacis imperant, ut tributum foluant. Cum autem cerneretrex

_____pulfos,ut tandem feres'que perditum ircnf,tertiumremilt;» fit tributum! faltem id quaïrens,ut ihprajfentia pacem, qua conuenifleGbo* ® nafideferuarent.Vtueróidfacereneglexere, nefcioqua imprudentia ÔCini^ quitate ufi, Peloponnefo arma inferre dccreuit. Machmutem Michaelis figt; bum, quem lanuarum principem amp;1 Europa ducem defignarat, ad 1 Jirum

praernifit, ut, ft quid rerum nouarummolirentur Pannones, eo s criminando a captis deterreret.Sin inhunc modumparum proficeret,accedentes non fi^^ tretet euaftareregionem eius. Is aiTumpto Europæ exercitu, qui complcde^ baturcirciter otfto myriadesmilitum, profeAis eft contra Tryballosquiha bitantiuxta regionem Iftroaffufam. Cumautem deprebenderet Pannones nihil innouare,uerum quietemampledi,lllyrium fubigereaggrcft'usefilS^ oppidula,quæ ui cæpcrat,diripuit. Poftquam in J llyrium copias duxif,ibi ca ftra propc Iftrum communiuit, ut urbes regis ibi li tas euftodiret, amp;quot;nbsp;ab ho^ ftiliincurfione defenderet. Hicquidem,qucmadmodum indicaui, hoc ne^ gocnfibidefumpfit. Rcx accepta AfianoS^ Orientis exercitu, nee non Europæo, quemab Theffalia amp;nbsp;Macedonia conlcripfcrar,æ lanuarum rolt;« bore, contra Peloponnefum profedus eft. Vt in Peloponnefum amp;nbsp;intra fthmumperuenit,continuóobfidionecircumdeditCorinthum,Circumiens autem fpedabat ,qua parte murum bombardis prorucret : ut eo difiedo, fi^^ mul cum fuis in urbem irrumpcretper locaruinispatentia . Etquidcmeà iocibombardasfundereomifit. Verumiufli't,utexercitus Orientalis omni a parte urbem circumfederet, earn que tandem fame expugnaret. Nam ur«lt; beea occupata , fperabat fe maximum bellicarum machinarum feu bom«! bardarum apparatum acquifiturum . Jpfe cum intra Peloponnefum a o celTiiret, redaper Phliuntem iter faciebat. Græci autem ne ucl tantillum ffumentiCorinthumcongelTcrant. Nam Lucanes,praefedus Sparfanus,ab(* fentcAfaneeamregcbat.Prgterca nee urbem fatisprçlîdtjsSCpropugnaculis m 4 munierant.

miinîerîtj ut uel breui tempore refiftere poflent regio exercitui» Afancs qu^^ dem baud multo poft cum accepiffèturbem obfidionepremiab Afianoex«^ crcitu, ducens fecum uiros plunmos, profedus Natipho Venctorum urb^gt; 6C mariinCenchreenfemportsadueduSjHoduingreftus efturbem,apporta to comeatu fa ne exiguojinfcio exereftu régis* Rex cum uenidet Phliuntein, Tarfum nr b cm oppugnabat« Doxies autem, qui luflu Albanorum Phlïun/ tis erat profedus, eos quos imperio rcgebat, nee non Phliuntis ciuesjin locS quendam munitiflimum contraxit, Ö^ ftatuebat regi refiftere, Tarfum rex ia ditionemacceperaCSCfumensindepueros circitcrtrecentos,ó^ ciuibusprae*^ fedum conftituens , reda'per mediterraneam regionem incedebat ♦ lnce^ dens autem cum agmine belli, molemauertitin urbem,quae fita eft in mon^ teexcelfoSifmunito , inquam Græci panter amp;r Albani plurimi conuene* rant, obfidionem rcgis ibi toleraturi « Maximaurbis huius erataquæpenu* ria* Nam extra urbem fons eraf,quoaquatumirefolebant.Ne aquandi facula tatem adimerethoftis, eum locum admodumcommunierant.Rexaccedens ad hanc urbem cum pcregrinis militibus,aquapotitur, 8^ urbem obfidion« cingn.Ferunt oppidanos cum aqua deficeretjinterfecifte iumcnta,S^ iumen^ torum fanguine inbegiftefarinam, amp;nbsp;hinc coxifte panes, Cum autem facuifi* fima premerentur fiti, du bi] quid agerent, in deditionem cœperunt antmi in* clinare,Miferunt itaque legatos ad regem, qui oratent ut in deditionem acci* pcrcntur,Heïc,cum negligentius oppidani propter miftbs legatos ftationeS lolitas obirent,peregrini aduenientes irruerunt in urbem, eamep obtinuere, SC diripuerunt, Poftca uenientes ad urbem Arribam,^ oppidani earn forti* ter tutarentur , nee earn deferere ueUent, peregrini confeenderunt murnm, eumqueoccuparunt^quæ militum prædæ ceffit, Hinc ducens exercitum,uc* j nitRupelam Phliafiæ urbem, Inhac feruabantur Albani, 0£^ Graeci qui co confugerant cum uxoribus, Hanc rex biduo oppugnauit : amp;nbsp;cum ca potiri non poftet, quamuis pauci de fuo exercitu recidiftent, cacterum plurimi uul* nerati eftent,abduxit exercitu quafiabiturus.Cum iamaccindus effet ad iter» fuperueniut legati petentes paccm,dicêtes fe paratos effe ipfi tradere urbem» Rex urbem in deditionem,quemadmodum petebatur,fufcepit: nee earn di* ripuit, uel quiequam damni ei inflixit, Caeterum cos cum uxoribus amp;nbsp;libe* ris Byzantium,ut ibihabitarent,tranfmifit.Albaniucro'qui femetipfos Tal fi dediderant, SC denuo aufugerant, ufi funt fortuna nonadmodum fecunda» Nam rex eos caepit, manus pedes queeorum crudeliter fregit. Huie turpiflï* mæ SC crudelifTimae morti Albanos circiter uiginti adiudicauit. Hinc pro* fcdlus, per Mantinex regionem uenit ad urbem Pazenieam, In hanc mißt Cantacuzenum:quem quondam ducem créantes Al bani,bello laceffïuerunt Grçcos,Is ea tempeftate aderat in caftris,accerfitusab rcge,ut eius opera ute* i retur aduerfus Albanos qui in Peloponnefoerant, Volebat enim ut eos adi* I ret, ÔC ad proditionem quofdam clandeftinis fermonibus permoueret. Hic ■ cum miffus foret ad eos qui urbem iftamtenebant, iulTus eftdiccreutfeuf* bemep regidederent,Apudhuncaderantetiamquidäregtj,qui criminabant 1 eum apudregê, quafi illi cöfilqs Cantacuzem urbê non tradidiff'ent,Hincira , percitusrex,eumcotinuo excaftris excedere iufliCamp;ipfc cótraurbempet* rexit,Cumaüt fruftraaggrcderetuallumCNamrelinquentcsurbem,uallüoC cuparant munitiffïrnQ,urbi^proximS,SC co fe tenebât faris tutOimpedimen* tis omnibus colledis difcedebat, amp;nbsp;fecundoab co die Tcgcatä regionem P greffus eft, ibidemep caftra firmauit, Maxima^ropofita erat coniultatio du* dtadiin Laconia ÖC in Epidaurü»Magna era cupido eum incefferat uidend$

DE REB. TVRCICIS LIB. ÎX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14»

* Epidaun jSCcapicudæ urbis,quam fcimuseflèmunitiflimam omnium quas nouimus urbium. Inhancconfugerat alter cducibus. Ô^ alter fccum uxorc receperat in Mantmeam Lacom'ae, mari finitimâ. R ex cum intcli/gerct earn regionemeffèafperam, Ôé trâfitu ditfïcilem,abftinuit latins progredi. Vcnim reuerfus,exercitummoiiebatcontraMuchIam Tegeæ urbem.Huic prierai ■Afanes Demetrius, Caftra igitur heic pofuit in loco afpero amp;' inuio ♦ Vrbs autem prominet,fita in monte firmo amp;nbsp;munito.Nccmora,expcdiunt fcaIas et machinas bellicas,urbemepoppugnat.etiâ aqtiam,quac erat extraurbemin I0C0 munito, obtinuif, ut oppidani no poflent amplius eo aquatum accederc, Cum autem adiicnifïètrex ad urbem ,amp; caftra meta tus effet,confclrim Icgagt; tionemad Afanemmilît. Nam iretuflitad AfancmlefumBrcnczis filium, uirû prudentem,exomnifuô'rûnumerojCum interpreteteiep prxecpitjUtagfü’ tctcum Afane, qui urbé traderet.Iefus igitur ubi ucnit ad Aiànem,huiuicci» modi orationem exorfus efi: Afanes,8lt; Græci omnes,quotquot prefto eftis, rexmiflb legato hæcuobis expromi iubet : Tu,qui prudcntiffimus es Græ^ corum,etiam intjs quæad Græcospertinent,expertus Januæ milites,feis,Si magisquàm reliqui,qualisquantus^fitrex ilIeOtomanidaium.Qtidcuncp tempeftatcmbelliuerterit,haud prius bellum ponit,quam urbes expugnarir, amp;nbsp;uieftoria potitus fuerit ♦ Cuiulmodüaût conditionem uobis proponat,auÿî dite.Sipaeem feceritiscum rege, eidemcp urbem ueftram permiferitis, regio nemaliam, quamcuntpelcgeritis, à regeaccipictis. Si in hoc mbrem geffens régi, amico amp;nbsp;hofpite te admodum familiaritcr ütetur, gratiamq; rib i ÔC uoi^ bis omnibus referet cumufutffimam fSi autem parère régi recularis,ncc ur^ bemtradideris fcito,animamregis tibîîuro,cambreuiÔè capief,8è fodediri#: pieqeos qui heîc affîltût,crudeJiffimac morti fublRfct.Hatc quidem loquutus '® eftperinterpretem.Afànesautemrefpondens,inhunemodumuerbafecit:0’ fili Brenezis , renunciarégi,haud nobis occultum effe, animum cius genc^ rofitateexceilereomnes reges, quotquotab Otomanidis origincm traxere« Potentiam eins effè in orbe maxima, norut omnes, quotquot rcrum cius péri ftfunt:etiam nos Sè agnofeimus amp;nbsp;confitemur pote ntiameius effe maxima. Verdin enimucro cemitis urbis hunts fitum, qua'm natura ÔC arte fit munii« tus,ut non facile inuenire fit urbem æquè mUnitam. Reges Otomanidæ,ncc etiamipfe rex ex quo in regnum hoc proceftït, talcm urbem netp cppugna^ runt,necpceperunt,necbello petiueruht. Videoscnim urbem nndicpqua'm maximeeffè munitam. Aditum hicunum habet,cæterùm cindum mûris tri* busfirmiflimis, tribuscp portis.Siigiturunam dirucritis bombardis, alters quomodo fuperabitis f amp;nbsp;fi alteram occupaueritis, rclinquctur tertia cæteris multo ualidior.Qiia propter hæc cogitantes 8C fcientcs,nos fic inftrudos for titer bellum quod ab rege infertur, fuftinebimus , etiamfimoriendumftt. Nunciate italt;pregi ueftro,fruftra ad urbem hanc defendendam acceftlftèmus, fipericula reueriti, urbem tradereuoluiftemus, Afanes hæc loquutus eft. Ie* fusreuerftis adregcm,'quidrefponfiaècepVit,expüriit.Rex igitur bombar* das continuo portis oppofüitfamp;Tqua aditus ürbis crax anguftiftimus,ingredi parabat in eo urbis aditumurifunttres,no longoa'feinuicem intcruallo dif* fiti. Murum poftremum , quieratinfirmus,necadmodumcommunitus, occupauit Afanes, quad bellum mora extradurus, 6è bombardarum idus clufurus. Haud enim ignorabat, muros non pofte fuftincre bombarda* rumimpetum. Venimfeiebateos tandemcollapfuros. Atidfaciebathac fpc, quafific poftet oppugnationem ad tempus aliquod tolerat e. Bombar* dæ ubi ferirecerperunt, intra paucosdics exterior murus prorutus eft. Graeci interea egredientes,pugnabant cum Tureis, Sèaliquot ettam con* fecerunt,

fecerunt. Reh'nqueiitcs igitur mururn primum, abicrc ad fecundum qui ßf^ mus erat, SC faxt s magnis communitus « Hune u bi infidere,régis impeturn diebus aliquotfortiterpropulfarunt ♦ Mururn iliumanetabant bombarde regiædiebus plurim is,quot; pattern^ eiusdirueruntnon modicam «Intereacun* bombardis murus quafïaretur,globus unus aberrauit,amp; in piftrinum dda^ tus eft tquodS^ comminuitpenitus»HincinaItum fublatus,ceciditfortenï hominem quendam,cuius carnes Ô^oflâ in mille particulas minutilTimas co^ triuit adeó,ut alis auiculg compararet.Tantus fcilicet eft globi impetus, uW femel emiflus fuerit,Slt;^ mirabilia multa operari confueuit.Nam cum non at^^ tigillêt mururn in altum euedus,urbem^ tranfuolans,cecidit in nauale Co^ i'inthiorum,cum peregiffet curfumquatuordecim liadioru,Globi pondus e:^ ratfeptem talentorumJnhuncmodumferiebaturbem diebus plurimis^op^ pidani dcficientibusalimentis indignabantur,6ó inter fe colloquia ferebanG euntesadurbis Epifcopum* Afanesquidem plebemfuftinuitut præfentia fortiter tolcrarent,Epilcopus autem urbis ciuem ad regem mißt, qui alimert torum inopiam,quæ grauilTima erat,indicaret:eum^ hortaretur,ne coeptaiU oppugnationem omitteret, uerum fortiter pergeret « Hæc ubi comperitrcXi mißt ad oppidanos qui ßc loqucrenturt Nunciatum eft mihi ab amicis SC be«’ neuolis,quos in urbchabeo,paucorumdierumadmodum uobis fuperefleali menta » Quid igitur infani nbsp;miferi urbem non traditis Cum nun ei'] régis

quæ mandata client coram Afaneexponerent,publicè délibéra bant dederent ne urbem,an extrema potius perpet lentes,rcfiiterentregif Cum au tem cernez rent oppidanos grauiter praefentemneceftîtatem ferre, Ôf maliquærere Ubef rationem,fide publica interpoßtajCgrefti' funt ad regem Afancs,6C Spartanus Lucanes «Venientes aût fuper foèderepangendo in colloquia cû rege,fie allô quutus eftlVeftro principi dicite, me paratu elfe foedus percutere 06 pace da«’ relfed hac conditione, ut ea regio qua excrcitus meus peragrauit mea fin Ab reliqua regione tributi nomine peto,quingentos ftateres,Duci aût,qui adhuC tenet Aegæû, Patras, 06 fin itimäregionem, dicite ut ea nobis tradat ifm mi^ nus, confeftimaccedam, 66 armis fubijciam. Hæc ubi cognouiflènt, urpræ^ ceptum crat,proficifcunturad principes, qui eatempeftate circa Tangetam Laconiæ fe tenebant, ijsep quæ data erant ab rege mandata explicant ♦ Qufi bus auditis, uilumeft ne 06 uniuerfa fpoliarentur regione, legatos ad regern ; mittere,06 foedus conglutinarehis c5ditionibus,quas rex prgferipfiflètMit tentes itaq3,qucmadmodum decretum erat,Iegatos,pax compofita eft. Regio nem, quam poftulaueratrex,reftituitregiopræfedo« OmaritesThelTali^ pr æfeCius Aegeum, Catabrites, Patras, 06 finitimam regionem Achaiæ rCi* cepit* Rex ubi urbes fufcepit,præfidijs peregrinorum cos firmauit, Sc pere* regrinos ijs præfecit » Inhuncmodumconfedobello copias omnes domos dimifitjpfeautem conuerfus eft contraAtticam 06 urbem Athenas* Obaifl bulabatcontemplans Pyrgum,Ö6 portuumcommoditatem*Omaris uirtut^ ciuitatem iftam una cum arcein ditionem accepit. Fuitautem hæcurbs fenu* per regi,ut audio, beneuola,ô6 munifîcentiam eius antiquam Ô6 apparatum ut bis femper plurimü amplexus eft* Dixit igitur i Qiianta gratia debetur Icg^ noftra Omari Turachanis filiodQuopado Omares urbem ifta una' cum ar^ * ce occuparit,iamdicctur. MortuoNeriojUxoreiusAthenarum tyrannidein obtlnuit,habens ex marito filium fuperftfiem adhuc pueniIum*Mittens ig*^ tut: legatos ad fanuarü milites,quoslargitionib*fibi cociliarat,facile principe tumretinuit Athenarum * Nee tarnen multopóftamoreexarfitinadolefccn^ tem Venetum fenatoris filium, qui mercium gratia Athenas appuierai Am'’ , reitaqueamens in colloquium cum adolefcente uenit * Cum pl er un g? autem pluriniis

* pîunmisblanditijsanimum adolefcentis pellicerct,5lt; magna cum uoIwptïM te cum iilo coaucrfarctiir,prömifit fe uellc ipfi nubc!c,amp;S A thenarum princ»? patumfimul tradcre,Haecaf«tiim forcjfi pnus Riam uxorem qiiocnnqj modo repudiaffètJetva-repudtata, deinderedner Athenas. Adolefcês idefthus erat Pn'amjjCuiaVenetisNaupltumurbs commiflacrat.AdoIefèênsigiturreiïer Zus Venetias,amp;amore ardens,fperans^ fcAthenarum princ/patum occupa«! ■turum,uxoremfuamnecauit,qiiæamp;ipfa Senatons ÔC patrieq erat Hl ia, Hac; quemadmodS dixi,è numero mortalium fublata, Athenas redqt,Nerrj^ux3 rem duxitCumaut euafifTetaduibis regimen, delatus eftab Athenienfibus apud lanuas regis. Tandem cum inuidia Athenienfium premcrccur,uteain aliquomodolenirct,docebat fe pueritutoremeffc.NecmuItopo'ifaflumens puerum,unacum eo ad regem uenit.Nam PhrangasNeri] patruclis,c3fóbri nus ueiópuci i,morabat in Januis regis,fperans tempus fore,quo ipfc A the« nienfiumprincipatupotirctur.Rexaûtubi côperitamentiâmulieris,Phran;lt; go Antonq hlio urbem commifit, eiep parère, amp;S benignè cum fufeipere iuirit Athenienfés. Hiquidembenignisanimis.quemadmodüimperarumerat, uirum excepere, Antonius ubi urbis præfoduram nadius efomulicremillam x^pit, Só Megaris in carcerem condidit : nee multo poft eandem interfecit, propter fceleftas illas nuptias,quas cumiuuenc Veneto côtraxerat. Qiiomo do aûtiftam mulicrem necauerit, non conftat. Qiiapropter cum poftea iuiie« nisPhrangûeiusiniuriæinlanuisregisaccufaretjrexreiindignitatecômOi^ * tnSjmifitÔmarcmTurachanisfiliumcumTheflàliçcxercittbqucmiuflit * .. Omares Turachanis fifius,accepto Theflaliç exercitu,et ad urbem accedens, g^p^i cam continuo fubegit. Arccm tarnen tempore longo obfedit, fperans fe earn Grxco. capturum opera uirorum qui inarccerant,quibus utcbaturfamiüariter.Cum ® autnihileorum quæ animoconceperat, fuccederet, Phrangöinhuncmodum alloquutus eft ï O'Hli Antoni, haud dubic noftifamiliamregis,qui urbem hanc tempore longo tibi regeridam conceiRt. Q^ioniam autem rex nuncimlt;gt; perat,ut earn reftituas,nefcio quo iure eâ inuito rege teneas.ne dubitcs,haud diujlificfaccreperrcxeris,principatusiftiusurbispenestemanebit. Nunc ftbi, finis cum eo in grattam redire, Boeotiam etThebas ponicctur,ut hinc de cedas,ferens diuitias arcis,tuascp.SaItcmarcêregirclinquc. Heccumaudifo fctiuucnis,petebat übi fidem dari:qua data,crederctBcEctiam fibi a'rege tra«« di.Omares rem ad Ia nuas retiiIitlSè ut fidem facerent iuueni promifta ra ta fo« re,facile impetrauft. Fide igitur accepta,cgrclTus eft iuuenis arce libérer, cum ab regeacciperetThebas cum reliquaBœotia.fn hunc modum Athcnxdu4 cluSC aufpicijs Omaris inpoteftatemregisconcelTcrc . Tunequidemrex Athenas peragransjamp;S arccm contcmplans,mirabatur urbis arcisepmagnifi«« ccntiam.HincobambuIansper Atticam,fpccïabatportus ,f!cutifup!aanno« tauimus. Mifit deinde rex uirum de fuis Januis, qui iufiurandum cxigcrct ab Peloponnefi pi incipibus.Eundem etiam petcrciuflïtfibi in uxorem prin cipisSpart3nifilia.Principes,quemadmodumprgcepcrat rex,in regis uerba iurar3t,atcp iureiurando fides accepta eft, Vertim haud multo póft iurifiuran 01 dati poenituit.Thomam fratrem Juniorem amp;nbsp;confilia, quomodo deficeret a regc,tracïarehaud ceftàbat.pretercalegatûireiuffît in lanuas regis petens * ^'’C^ ‘’'‘^ Et hunc quidemcapi contigit Patris, A' duci in arccm, quam tene bant pc« lt;^‘gt;^‘^lt;^x^’^^‘ regrini regis,amp; alq Turci infignes,qui QC ipfi tandem o bfidebanturab Tho ^'‘‘^^ ^’''^' mæ miliubus.Defedionis autem confilia agitabat magis impulfu Lucanis ^’' Lacedæmonq , qui dicebat fe proditionem fiibornalTe cum his qui funt Corlnthi : in maxima fe effèfpe capiundæ urbis ♦ Qriod ft cueniat, 06 teliquam regionem exinde optime difpofituros , lam aperte dclciucrat

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab rege,

144 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L A O N I C I C U A L C O N D Y L AE

ab rege, Äf arces réglas oppugnabat, easep ut capere nitebatur : nihil tarne'’ coruni quæ mente agitabat, profperè fuccedebat» Ad defedionem igttur loz Iicitat reh'quos Peloponnefi, Albanos parker amp;nbsp;Græcos, Edam cum traira bellum gerebaf,armis eumiacelïèns.prçterea oppidula quedam fratris oppi* gnabat. Dcfediomshuius quidam Omaremaudorem fuifle, perhibenf* Quod ubi cómperitrex,mifitad Peloponnefi principem praefedumillko» quicogeret Omarem fe abdicareprincipatulipfeueró in dus dignitatem fn'^ cederet,Hanc eandem ob caufiam etiam Theffaliae principatum Omari ade^ mtt 4 Rex profedus eft in Scopiorum urbem,SCibi moratus eft,utaudiref? fiquidnouarumrerum inftituerentPannones. NamPannones,ubiaccept^ re Mechumetemordinatum elle, ut régis regionem defenderet, ne quid mal’ abipfis acciperet,in unücolledi, traufmilTo Iftro contendere ad eumlocin” ubi Mechumetes cum regio praefidio manebat«Commifïb autem prælio, i» fugamuerfi funt, paucis eopraclioamifiis * Quidam capti ad regem abdut^d fuut, Rex, ubi al Ja turn eft Thomam fratrem iuniorcmabrupia iurdiurand' ' religione deiccinèjamp;f obfidere fuos peregrinos ,quos iieluti praefidium areb bus impofueratgt;exercitumThelïàliæamp;^ Aetoliæcontra Pdoponnefumir^ iubet. Ducem bcllidcdarat Chamuzam cognomineHieracophorum. Hk» captiSjAchmate Peloponnefi præfedo,Ö^OmareTurachanis hbo,quem ge nerum afciuerat, ingreuus eft Peloponnefum : 06 Patras Achaiae ueniens,argt; cem obfidionefoluiu Graeci enim cum cognouilTentregis exercitum acee^ dere, omittentesobfidionem,Leontariumtnmagnamurbemadprincipcifl . colligebantur,quaficongreflruriaciecumregisexercitu4 ExercitusquideiH • iter faciebat per regionem Elidis maritimamJamp;J Ithomam peruenicns,afcen/ debat Leontarium. Ibi congregans Thomas Albanos amp;nbsp;Grecos qui fimul defecerant,aciem inftruebat,quafi alcam pracltj experturus .Turci cum hue tie nilTentjuidentes Græcorum aciem exornatam confifterc in urbis collibus,de Ïiberabant,caftra ne communirent,an redà,quemadmodum inftituiirent,co^ tenderentMuchlam Tegeæ.Ionuzcs equitum duxconfpicans aciemGra/ corum in profundum rccedere, cxclamauif.O' ebari Turci, Gr^ci uidt fünf» Haudenim polTibile eft pugnareeos pofte, cum inhunc modum actes inor/ dinem explicata fit,Nam omnes illico cedent,ubi poftremi in fugam uerfi fut rint. Non enim in aciem difpofiti erant, utfemutudadiuuarepoflent. Vertin’ acte in profundum fpedante,dimicai'e cum bofte parabantHonuzcsexcIa/ mans3quemadmodumdixi,cuni turma equitum irruebat in hoftem, poftre^ micxcipiebant primos ï amp;nbsp;cumpluresufcpfuperuentient Turci, infugam effundebantur.poftremiGrgcorumfugientesincidebantinfuosIquos dein/ de fugæ focios trahebant. Jn hunc modum acies Graccorum uniuerfa in fugi abibat,poftremis loco pulfis,Graeci totis uiribus fugiebant in urbem.Turd inftantes clamoreamp;:imutuacohorfatione,occidcruntcirciterduccntosïóf ac* cedentes urbem,etiam prtnei pem obfidione circundederc.Exercitus ferne Öi pefte premebat propter mancipia qua: aduexerat ex Achaia, amp;f deinde Mu^ chalâabduxeratJonuzemreliquerûtcumDemetrio principe,Thomas iterö cum deceftïfïèt exercitus regius, régis peregrinos garces tuebant,obfidion« cireSuenit. Rex ea tempeftate bellS mouit cótra Spéderoben, amp;|Tryballoró regionem.Huius belliiftacauffatradit.Mortuo ÉleazaroBukifilio,relict eft uxor eius una cum lilia in principatu, arcem^ Spenderobes tenebat. Elo^ cans aût filiam Illyriorü régis filio, principatu rctinere cogitabat urbis* Vc* rum Tryballi eóftuebant ad Alachmetis fratre Michaelem, qui apud T rybd lorum principem egera t:cumlt;p ducem créantes,iuftèrunt urbis négocia curt re.MuIierhuncaduenienteminarccm quafiboipiteminuitauit,cotinuotflt;* uil*

DE REB. TVRCICIS LIB. 1X« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f4Ç

i u/ncuh iniicitjiiindum^ad Pannones mittit ♦ Qiiem Pannoncs acdpien* tes,tn carceremconivccre.Trybalh' ïgifur ifcrum rcc/debantad regem Panno numlói accerfiti una cum ptmcipis dcEindi uxore,deditionem urbi's feccre. At rex cognitoquonam res fuæ rcdadæ forent, arma ca pit, æ copias contra Spenderoben ducït,quafi ni earn reciiperaturus.Oppidani cum audirent ad* uerlum fe boftiliter pergere regem, obuiam ex iirbe procedunt, regi^ in iti* neredaties tradunu At rex mimera magna in hos Tryballos contulit, quoi* dam opibus,quofdam ucro'regionibus donans.Vxorem Elcazari infcedus receptam palius dtabtre auferentem opesfuas impune. Præfidiumautcm unacumurbccepit.Occupataifla urbe,animo iiouebatexercitumcontraPe^ loponncfumducere.VeniensautemByzantium, St:hincfoluensin Afiam, exercitibus circumfedit Amaftrum urbem Ianuenfium,fitam in mafi Euxd no. Namlanuenfes miferant legatos ad regem, petitum urbem Galatiam, quæiplorum elTer, quam pofflderet, quamuis feedera interuenilTent, nee all* qua iniuria eumaHcci(ïènt,fœderüm religionem abrumpentes.Quamuis au* tern eius partes Byzantio capto fit fequuta, tarnen earn fibi reftitui orabant. Rex Icgatis refpondit, le nullam ffaudcmGalatiæfecilTe, nee exercitus con* traeum mouiiVc, nee etiam earn ui expugnafle : uerum urbis præfedi adue* nientes, iemctipfosSd urbem mihi tradidere , ut quid boni potius , quant mail,a' me paterentur, In hune modum urbe ifta potitus fum, nee cui* quam iniuriam intuli. fanuenfes autem cum regi propter iftam urbem bel* lum indicerent, ipfeprofedus eftcontra urbem Amaftrum,ad mare Euxi* numfitam.Jnhanc expeditionem plurimum aeris uehebatcamelis 6C iurn en* tis. Contra iftam urbem etiam Afianum exereitum dudauit. Vbi ad urbem aduenit,eamq} expugrtare inftitit,confeftim deditionem fecit, conditionibus ® quibufdam» Rexurbem iftam indeditionemfufeipiens,partemhominum tertiam in ea reliquit. Reliquas duas partes Byzantium, ut ibi habitarent, tranfportauit. Deinde eligens quofdamciuitatis hunispueros,cumijsdo^ mum profedus eft.Interea nunciatur Chafanis res maxima fumere incremen tajeûmque pergere Erziganam,Armenorum regni federn. Vcrum hæc qui* demfequenti anno contigere. Cum rex ab Peloponnefo in illam expeditio* nem iret,adlanuas uenitregis frater Trapezuntis Dauid, tributumfcrens,Sd fœdera faciens. Nam Colchidis reges, ferunturreges olimByzantijfuifie, nati èfamilia Comnenorum ♦ Hi autem cum excideruntregno,Ifaaciumre* gisfilium fugientcm,patre interempto a'populo,propter odium quo in ipfum ierebantur,abiiflcin ColchidaScTrapezuntem. Huncaduenientem Colchi disincolxducempronunciarunt, SC exinde regnum Colchidis Trapezun* temcontraxit. Ex co inde tempore heicrcgnantes,ad noftra ufque tempora durarunt,exiftentesGrscci,mores linguam queGræcorumretinentes. Affi* nitatemiunxeruntcumbarbaris finitimis, quos AlbosProbatantes nomi* nant. EtiamcumTemirisnepotibus, quinatierantab TzokrjsSC Caraiiu* phis liberis, affinitas intercelTit, ne regio illorum ab his euaftaretur♦ Fecere amp;nbsp;affinitatem cum Graecis,qui Byzantij morabanturhnter cetera cum etiam ftham iuamelocaflet Alexius rex Comnenus loanni Byzantio regi. Huiuf* modi autem quid poftea accidit- Sufpedus fadus eft regi loanni propter ma trem,qua: Cantacuzena erat,quafi Protobeftiarius cum ea concumberet. Ira igitur accenfus,Protobeftiarium necauit;patrem matrem^ in cubiculo con* clufitjUteos interficeret. Verum eines fupplicesfiebantloanni,ne hoc face* retiamp;: cum compelcentes,dimiferunt in partes Iberiç. Verùm propter iniufti-tiarn Ioannis rex Alexius filium fuum nomine Scantarium regem fcc undo declarauit,Eidern uxorem dédit filiam Galiuzis, qui Mitylenis erat cd mif* n fus

fus ab rege « Joannes abiens in Jbenam ,uxorem habiut regis Alcxandn' fi^ ham, Poücahincprofcctus/abi'it Caphamjquærens alïquem, cui effet naui^ cula, qua ueheretur Trapezuntem, geftums bellum cum patre fuo AIcxio» Inuenitautem iftheîcuûumlanuenfem,cuinauicula fan's magna ei at/^uaat«’ maomnisgenerisferebat.Hunc primumbelliduccmconftituit. Apparan^ tes igitur nauiculam,quemadmodum neceffitas monereuidebatur, profcói funtTrapezuntemjbellumcpipfepatrifuointulit, Egreffosinterramlocus fandi Phocaeexcepit, amp;nbsp;in eius facello tentoria fixerunt, cum lam ante' oc^ cultèfibiparaflèntauxiliatores Cabazitanas, qui regem prodidcrunt, Hielt;^ mm agentes cuftodam regis ih Achantse fuburbio, quo ipfe tentoria fua eoiv tuleratjCum curribus amp;nbsp;belli machinis oppofiti erant Joanni : qui conc£^ dentes hoftitutum ad Alcxium iter, cffccere üt Ioannis principes cum circa nodis medium,nihil tale fufpicantemjui intcrficerent,Cæterùm Joannesfuis mandarat, ne patrem necarent : uerum operam darent, ut captum ad feaddu^ cerent uiuum. Hi regis mandata parum curantes, exiftimabant fe rem multo gratiorem ipfi faduros, fi patrem interimerêt ï proinde eum peremerunt,Vc rum deincepsloannes quofdam exillorum numero oculispriuauitïquorun dametiammanus præcidit,utteftareturfenollepatrem effeinterfedumî ue* rum magis affedaffeut uiuus in fuampoteftatem ueniffet, Joannes cumin hune modum paternum adeptus effet regnum, patri magnifiée iufta fecit, felt;^ pellens eum in uenerabili templo : quamuis eum poltea in metropolim tran^ ftulerit, Nee multo tempore interpofito,Zychcs nomine Artabiles bellum contra Trapezuntemmouit, conferibens undique exercitusab Oriente, ab Meridic,S? à Samo,necnonab alqs quibufdam oppidis, His copijs inftru^ dus,accefritTrapezuntem,uolens earn urbem capere,ct deftruere.EtiamreX j Joannes comparans exercitum, terra mari^ uenit ufque ad fandi PhocS templum,quod Cordylanuncupatur,una cumPanfebaftofiue Augufto,ói Tuis. Congregans igitur Panfebaftus fiue Auguftus fuos SC regis milites, pergebat fimul cum exercitu fuo per mare, copiam prælq fadurus, ubicun^ queZychenindeptusforet. Nam Zyches Artabiles infedcratlocum,qui Meliaredicitur, præoecupatis Meliaris faucibus, quac Capanium nomi^ nantur» Venientcs itaque Panfebafti milites, amp;nbsp;ipfe, inuenerunt Zyebem praeoccupaffeanguftias fiuefauces Capanq. Properanter igitur contra illum profedi,fperabantnaualis praclq hoftem copiam fadurum :fiquidem daf fisibiparataerat,utimpetumdaretin Zychisexercitum. Verum tempus haud fatis prçlio opportune pugnam inhibuit ,Nam cum uenti procella pet tinaciusmari incumberet,nauales copiaenon egreffæ funt,utfubfidiumfèt^ rent claffi. V,erum cum heï c SC alibi hinc inde ancoris firmatæ hærerent, im«* peditae funtnaues, quo minus cum naualibus copijs pergerent in hoftem, ati quem ufum comparatæerant ► Zychis milites banc occafionem non omit* tentes ,irruerunt in Panfebaftum,66 eius exercitum, fiCconfcccrunt Panfeba^ ftum éc filium eius,ó^ alios quoquecircitertriginta. Caeteri in fugam ef£A uenerunt ad regem loannem, qui ÄS ipfe nam fugit, amp;nbsp;una cum afijs Trapee zuntem peruenitiquorum alq mari, alij ueró terra fugientes,exitium euafere* Zyches caftra fua locauit in monafterio Phoeæ, ubifuacaftra antealoaH^ nes habuerat.Plurimos quoque cçpit uiuos,quorum de numero aliquos oc^ cidit. Nadus eft uirum eum cui nomen erat Maurocafta^, qui equoruiA regiorum curator, feu domitor, SC ueredarius regis erat, H une in urbi5 confpeduleto dedit Zyches 4Poftea, cum triduumibimanfilTct,abqt,qtiJ*' dimicaturus iri Mefochaldio,ceuid teneret Panfebaftus fiue Auguftus, At’* ^jiditautenjZyc^ihoc eanode,quaprimum inmonafteriurnCordylaut^ •‘\-- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nerah

DE REB. TVR CICIS LIB. I'X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I47

^ nerat. Mulierquacdam Arrnena,timens ne forte Zyches extenus caftrum caperet, cum lanificio fuo, ex quo fe alebat, profeda eft in magnum cafirum Trapezuntis, quafi ibi tutius aCtura. Hxcaccipiens ea quibusquotidianum uiâum fuum tolerabat,nocflu por tauit in caftrum magnum,Et forte,quia nox erat, incendit fifa amp;nbsp;lanificium fuum ♦ Ipfa uero manebat in magno caftro, ignara quid nam accidiflet. Eactum igitur eft ineehdium magnumin eins domo : 0^ non ca domo fe tenuit incendium, fed inuicina omnia euagatum cftNoctis autem crat medium,cum incendium illud fæuiret,Qui erant in ur# bc,putabantproditionem cfle,quamfuborna(rentini quigratificandum een febant Zychi. Proinde omnes magiftratus,necnon fubdui,continuo fugam ingrefli lunt/clido loanne folo,cum quibufdam circiter quinquaginta.ReX igitur tota ca node obibat diligenter uigilias,6C confidérabatportas. Manè uenit Zyches ut urbem illicó in fuam ditioncm redigeret ♦ Verum re infeda abijt, pergens m Mefochaldiam, Fuga igiturfibi cortfulueruntomnes ma# giftratus urbisjtjuidam mari,quidam ueró tcrra,ut uenirent in Iberiam. Qui cumreuerterentur tandem Trapezuntem,abeunte Zyche,opprobrijs replet» bantur ab rege, qui cos identidem uocabat muliebres, molles, imbdles, ÖC patriæ fuæ proditores.Hæcquidem Eda funt Trapezuntc, At Amafiæpræ fedus, Chiteres nomme,expcdiuoncmingrelfuSjfubird Trapezuntemopgt; pre{rit:5lt; cos qui in foro amp;nbsp;urbis uicis erant,circiter bis millecompredendit. Cum autem urbs um eflet propemodum deferta, cuius caulfa cratfæuilTtma peftilentia,iamque expedarent,h modo hoftis accederet,fe captum iri,rex ur# bisloannesopibus etFecit,utrcx Mechmetis urbem camtributariamacciî? pcret,6C captiuos,quosCbitcrempesabduxerat,redderet. Joannes ueró pro# mittebat fe deinceps nullum initurum bellum, uerum bona fide quotannis * üuû mill ia a urcorum tributi nomine penfurum. Joannes rex fratremfuum Dauidem Defpotam ad regem mifit,uc foedus pratdidis conditionibus pan gerent.quod Cv fadum eft,uerum ut Joannes annuatim tributi nomine folue# retttiamilliaaureorum. Jberiafinitima eft Colchidisregioni, eiusqjreges baud funt inftrenui ÔC ingenerofi. Porrigitur autem ab co loco qui By thins fiueprofundumdicitur,amp;:ab Phafide ftuuioufep Chaltzkhi, quæpertinet additionem Gurguri,Corii,Cachctii,amp;: Typhlifrj.Vrbes hæ propinqug funt Samachio, quam urbem tenent amp;nbsp;incolUnt Turci. fub quorum poteftatede# gunt feparatim infra Cachetum urbem in regionemarititima,SebaftopoIis Minceliotum Dadianni metropolis,Mamia,SamantauIa,Grurij,6^ aliae ur# bes maritime. Nam urbibus luperioris Jberix contermini funt Alani,Vni, amp;Enboi, Verum AlaniadCaucafumufquefecxtendunt,quipraereIiquis habcnturuirifortiirimi,66bcllicarumrerumperitiflimi. Hiconficiuntlori# *casoptimas. SequunturrcligionemDomininoftri JefuChrifti. Linguau# tuntui pcculiari. Arma habent, quae ex ^re parant j SC Alanica nominantur, Quinamp;: ipfi Iberi funt, Vnde autem in iftam regionem profedi uenerint ,an ablbertsoccidcntalibus,autaliunde,coniedando afleqUinonpoflum.Ma# gnam breuifibipararunt potentiam tetiam opes plurimas nadi funt. Fi# dem ueró Chriftianam ex Conftantinopolihauferunt ♦ Nani mulicr quae eo‘ proficifei confuerat,ut ueram fïdemSó Ecrofandam addifcerer,etiarri 1 berOs, abnegatafuafuperftitione,ad EndifTimamSC miraculorum effedricemfi# demadduxitteosep Chriftianos declarauit, cumfeChriftianos effe confite# rentur.Temporibus muftis póft Scythæ finitimi his bellum intukrei amp;nbsp;in# greift regionem Iberiæ,earn pEnilftmecorrumpebant, ÔC euaftabanf.Viros quipraeftóétant,captos in mancipiorum numerum rctulerunt.Iberorum uc# róreges confugerant in montes,ut in ijs feruarentur.Poftca cum Scythæ ex rd gtoncexcelfiircnqreuerfiadfuajCtiamJberiexmótibus adfuadefcenderunt#

Ôf regf deincéps Scytharum quotannis tributum ferentes,in regno fuoman=* ferunt » Breui autem tempere mtertedojpoftquam pugnauit Scytharum re^ contra Alanos, etiarn Vnos amp;^ Safos bcllo petijt : de quibus quatenus coin^ peri,eateniisniemorabo.Âfàncs ubiadregem acce(ïir,qui'dinPeIoponncf^ cueni'fretjenarrauK.PercundabaturquoiçdeAchmataPeJoponnefipnnci^ pc,quia etus frater decrcucrat manere inearcgione, quamuis hoftibbusar^ • misafratrepetcretur. Continuo eum donauit infillts in Aegeo mari fitis, LemnOjImbro,Thafl'o,amp;f Samothrace^Has quidem donauit ante captum Bf zantium.Capto autem ByzantiOjLesbi principatumjLemnum SC Aenun’’ defundoPaiamidej filins eins Ntoriasurbêoccupauit.Rcx autem accedens hoftilianimo, Aenumeontinudin deditionemaccepit, dedenribns fciüi^^ ijs quiinurbecrant.MifTns eflamp;fonuzes Calliopolis piæfccius,iit infubs teciperet.Imbrus ÔC Lemnus continuo deditionem fecerunt.Quafa6a,con^ tinuo regispræfidia infulis imponebantur, Poftea cum audirent Turciebi^ fern j cuius dux foret Cardinalis,ab Italia aduenirejSC etiamalia ab Italiae^ ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pedaret claffiSjpræfidia ex infulis dcccdcbam.Turci nero cas tutabâturX^

mnus,quamprimum elaffîsad earn appulifletjin ditionem uenit. Similiter IfH brus, ThafTus, amp;nbsp;Samothrace in ditionem accepta funt.Nccmulto póft cun’ ca clafïïs attigifIètRhodnm,IfmaeIita præfedus regius #dnauiganf,Imbrutf 6C Lemnum recuperauit. Viros Italos,qui in hac crant,captos ad regem trän' mifît.quos omnes,cum in confpedum régis addudi eflcnt,interfecit.Ea tC* peftate rex Philippopoli uerfabatur^Nam regni fedem rel iquerat propter p^ ftem,quæ in ea crudeliter graflabatur» Th a (fus autem SC Samothrace feipb^ dedidere imprudenter.Nam cum haud multo poft Zoganus abegifletlfma« litem, amp;dcclaratuseffetpræfedtus Caniopolis,nauibusadneniens,Samo^j thracemamp;Thafiximindttionemfedcgit, eas^penitus diripuitJncolas co» rum Byzantium,ut ibi habitaient, traduxit Jnfulas ueró ÔC quotquot conW tfecjlalb gerant in montes, ne captiuiabducerentur * Afanescumco^ quidexepU pfjj jngrefTus eft Pcloponnefum,SC Thomam iiixta Leontarium in fugam*^ riGraco. gitJpfeucrófugientem infcquutus,parumper cum obfedit.Cum autem pr«* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meretur ab 3ducrfarijs,difcefrit,SC ad regem reuerfus cft,petiturus auxiliui”'

Fuithuicacris contentiocum OmareTheflaliæpræfedo « Cumautemfini* dijs inter fe grauiter difrentirct,ipfe ea difTenfione motus, ad regem profedus eft» Nec multo poft rex Omarem fe principatu abdicate eoegit ♦ Eum autoquot; principatum commifit Zogano, qui eo tempore Calliopolis erat præfcdiiS’ • Zoganus iftebreuiad maximam claritatem euafit inter cætera, quddetiaiquot; t Morezniam, qui potenttflimus in mari noftro erat pirata, cçpit ♦ Hineno” modicauiroiIliacceffitgloria.HicigiturThenàliæprincipatuinito,8dPelo^ ponnefo ab rege accepta,cum exercitu Achaiam hqftiliter ingreftus cft.Gr^’' corum autem exercitus, accedente Zogano,6f areem oppugnante,diffug'f' itali, quos accerfiri iufferat Thomas, iam aderanteo'loci, utfuppetiasferren' Græcis,profedi Mediolano ut fubfidio uenirent Græcis^Græciparaucra”' bombardam qua urbem feriebant* Verum paruin proficiebant. fiauT'* nim peritum habebant bombardarium. Nec etiam alius machinarum ap' paratus fuffîciebat ad iftam expugnationem* Graeci igitur mouentes ab inJ urbe,profedifuntNaupadum,attpbcïcfetcnuere,Thomas cnmexcrcituf^ -perueniens,Taconiamfubigebat,amp;Calamatam MefTenacurbem« Ma'J** tineam quoque obfidione circumuenit ♦ Nec tarnen quiequam ca obfilt;l*‘’ fuccedebat, ut urbc potiretur» Intereamifit Thomas legationcmad régen'» uteiusanimum tentaret, anuelletfecumpacem componere ♦ Rex, cumen tempore nunciaturn effet quid in Äfiamoliretur Chafanes Longus, pacin' date baud abnuic ? nt pofTet libcnqs arma inferre Chafam A ifmaeli Sinope

DE REB, TVRCICIS LIB. IX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«49

principi,cui famiharitas cS Chafanc interceflGrat.Cçterum rex his conditio*: nibus pacem couenire poffc, refpondit, fi exercitus abduccret ab 1 cgis arcib. fi reftitueretoppida quç ademt (let,fi illico tributi nomine numeraret tria mih lia ftatcrum aureorum. Adefleautem deberet intradies uiginti Corinthi, do neceó uenirct regius Icgatus « Haccubinunciatafuntprincipi,paciscondi:# tiones oblatas baud afpemaniseftf Cumautem admodum impnidentcrin tranfucrfum agerentur principis fubditi, fadum eft, ut non poffer regi pen*« dere quemadmodum impcrauerat tributum « Hinc ira exardens rex,expedilt;: tionem aduerfus Thomamfumpfit,SC bellum contra Chafanemreiecitinfu-turam æftatcm,ôif contra Peloponnefum accingebatur.Cum ueniflet Coring thum,aderat Afanes ab Demetrio principe,duduriis contra hoffes régis exer citum» Vbi peruenit Tegeam, Afanem in carcerem coniecittetiam autores qui eum fequuti fuerant,uindos detinens,profedus eft contra Spartam* Pri*= moquidem-Machumetes Habens équités, SC Europium exercitum, fum*s misuiribus contra Spartam contendit.Huc cum iam acceflïflêt,amp;^ urbem op pugnarc oceoeptflet, fenfit principem in ea effe ♦ Princeps autem fpe, quant fibiinregefitamputabat, deiedusjobfidebatur, 06conabaturpcrurbisar*» cemafcendens euaderc. Vbi uerôintelkxitincarcereteneriuxorisfuæfra* trem A fanem,06 in earn neceflitatem ab rege elle décrufum ,excclïtt urbe : 56 uenicnsincaftra,prodrit inregis confpedtum . Rex aduenientem magnifc* cè tradauit,06 plurimum honorauit « Piæterea cum confolatus eft,ut bonum animum gereret C fe nolle delidorum poenas exigere.Promittebat fe ei datu# rumopulentamregionem aliam,nullius rei egentem,pro Sparta* A tram en cumineuftodia afferuansjdetinuit* Supra Spartam in radice Taugeti fita eft, »rbs'Gracca,opibusflorens* DiftataPalacopoliamp;ab Eurotajftadijjfermé ® decern 86 odo* Hane rex in ditionem accepit, Ö6 præfidium metropoli im!» pofuit : eiep principem dcdit Chazanem Zenebifam Machumetis mini^ ftrum.Hinc profedus eft Caftoriam urbem, quac remota eft a'praedidaurbe ftadijs odoginta,camŒ oppugnabat,Nam uiri paritcr 06 mulieres cumeffeat tnclufiinlocomunitilumo, confidentes locorumdifficultati, parabant fefe, utrefiftcrent exercitui régis adeunti * At percregrini ubi fignum irruption« datum cft,confeftim aggrefti' funt urbem : Ô6 fuperantcs murum exterioram, uiros paritcr 66 mulieres caepcrunt: locum quein quo fuerant,deftruxerunt* Vrbe capta, perrexerunt contra arcem,qux admodum cxceIfaerat*NamaIti# *udo eius compledebatur circiter quatuor ftadia,A fcêfusautemerat arduus, 66 fuperatu difficilis; Ad loei dilficultatcm accedcbataccliuitas 66 marquas litas * Præterea in areem afeendere difficile erat, propter cos qui aditu aduci» nientes prohibebant.Verum regrj milites uioknieraggrediebantur iter,cujn alius alium preuenire cuperet* Plurimi in ifto afccnfu, cum aftj in alios inew derent,per præceps uoluebantur,06 pcregrinicompluresibicadcbant. Re:» liqui tarnen uida itineris diffleul tatc,fubierant ad areem, Ô6 in earn impetum dedere: Graeci,quód tempore longo pugnaffen t,non am pÜus regijs militie: bus ,cumnouió6 recentesufepfuccederent, rcfifterepotuerunt«Fatigati igiss tur,dedidere fe regi* Hos omncs,ubiprimum areem ocaipauit,in unumlo«» cum contrados occidit * Numero autem erant trecenti * .Ducemhorumdie poftero induaskeuitpartes* Hinc profedioneminftituit per Leontarium? 66caftris pofitis,cum accepiffetquóduxörem66liberos collocaflèntinuri» bem quandam munitam nomine Cardiciam, confeftim cd pergens, ibicaftra meatus eft « Die poftero urbem oppugnare ftatuebat ab arce, murum que una cum peregrinis proruere uolcbat* Azapides lufTitirruptionem facere ed loei ubipalatium regium eft, 66 inde in hoftem defcendere* Azapides con# n 3 fcftin%

felh'tngt;ut impcratumcratjirnimpcntes, Graccos uicciunt, ^^ fo fugam abirc A compulerunt, Interim reliqiuuna cumpraedidis mfundcbantui iniirbcmJ fiC trucidabant,nemini parcenteS)Uiros,muh'eresjtumenta,SC pecora. Etiaffl biquiarcem tenebantjcótinuódedxtïoncmfeccrunt. Mpochalesautemcum fuis propinquis urbem iftamregebat. RexiUieopcrpraeconcmincaftnsCf^ dici mbet, fi quxs mancipium abduxent, fi non illicoaccedatjid fecum addu»* cenS) mancipium dominum interßeiat: poftca interficiafuróe mancipium» Hocediflopromulgato, nihil rariuscrat in caftns, t^mancipiauibis ißius» tAHJ legut AbduCta erant inde mancipia mille amp;nbsp;t trecenta. Hæc iufTit inunum locum dwentit. nbsp;nbsp;congregari, QC omnia necari. Atqueadedin mancipia facuium cfi,utnullus

Leontarijciuisrelidusfit,nequeuir,nequemillier« AudiuipeftmodumeX finitimis, cadauerahominumfuifle circiter fcxmille, St iumenta plurima. Cum cæteræ Peloponnefi urbes hoc crudele régis facînm accepiflent, corn feftim metuinpoteftatem regis concelTerejmittentcs legatos ad regem. Inter cetera Saibariumet Arcadiagt;nauale eins regionis,ex aducrfoPyli fitum,urbs munitiffimajicgi fe tradidere.Vrbem hanc ubi fufeepit rex^niros Stl mulieres ciuitatisincarceremmifit. Hicongregati,feuinunam fummamcollectie*’ rant decern millejquos fe interfedurum rcx lïmulaba't.Tandem eos tranfpor^ tauit in Byzantij regionemjUtinByzantii.fuburbanis degerent, Ducemfu’ uc principem Demetrium circumduxit fecum ufquead aditum.Eodem pria cipemonentejmifitrexIefumlfaacifiliumjUtrccipcretEpidaurumjSCprinci^ pis uxorem 6C filiam,quam rex fe uxorem duóurum dicebar,fecum inde ad?* duceret. Græcorum princeps de fuis ducep mifihqui perfuaderet Epidauti incolis, ut urbem traderent régi, SC paterenturprincipisitum uxorem,aimli^ ham indeabduci♦ lefus Græcorum roborp profedus eft Epidaurum. Cum uemfletad urbem ciuitatis iudex,fuadentibus id Slt; alijs ciuibusjdeficit àprin -cipe. Neem fe eTe fiturn rclpondit,uturbem ijCgitraderct. Vcnim Græcolt;* rum principis cum uxorem,turn Hliam paflus eftexireurbe « Has,ubiegref* fa: crant, accipientes, rediere in caftra« Rex ubi intellcxit ut fingula circaE/ pidaurum aceidident, principis uxorem^ filiamexPeloponnefo redain Becotiam fubduciinflirgt; addiro ineuftod^muirgmis eunucho « Ncc mul** to poft etiara principem ab Peloponnefo ad uxorem pergere iubet. ReV \liicpcapta Garditia’, profedus eftcontra yenctorum urbes. Venit uifurus Cprooam « Zoganus Peloponnefi præfedusjcuimandatum erat,ut in de** ditipnem regis redigeretAchaiam amp;EIidisregioBem plurimam, neenod mediterranea Elidis i-accipiens Thenaliæ cxcicïtum, amp;nbsp;regium equitatum» fubiugauit Calabtitarum urbem, quam tradebat Doxas, qui inter Albanos facile, primas ferebat « Jpfe cum necefianis fuis,continuo' in ditionem re** l gis conceffit,Zoganp urbem dedens«. Omnes tarnen hos deinceps, cum 1 ficimperaretrexitrucidauit « Poftca'jprofpdus eft contra Grebenum u^ 1 bem munitifti'mamgt;ß«^ hanc oppugnare inlntuit ruenim loei difficultatcimlt;* J pcditus,eam expugnare ncquiuit ♦, T§ntabat deinde amp;1 rçliquas Albano** | rumurbes, inter quas 8^ Santanierium*Jn quamurbem plurimi regionis o* 1 ius opulenti diuitias SC opes contulerafit, ^ ibi ferpUbantur ♦ Euocantes 1 autem Zoganum ad colloquium,fcedus pepigerunt ,bSC eidem arcem dedt** f derunt«, Hac accepta , dolo circumuenit omnes « Nam immiffb ex ere it tb omnes cg^^pit, £lt; inmancipiorumconditionem traduxit bplurimos corume** tiam occidit ♦ Hæc ubi fama pertulit ad cæteras Albanorum urbes, nul** lam amplius fpem falutis fibi in rege cernebant» Quapropter fingulbt’ fuis urbibus hofti refiftcre parabant, nee ullum amplius oppidulum dcdilt;* Jionem faccre'uolebat » Et Zoganus quidem cum talia Leeret, maximam calamM

DE REB, TVRCICIS LIBER. IX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I5lt;^

A calamfcatcm Santanierio inuexit. Cæterùm nonmtilto póftjSC ipfefuoofRi? ciocxddit. - Rex interca Corona teHda,profedus eft Pylum, SCibicaftra ponebat* Aderat ibidem 06 Thomas cum naui t quam confeendens jfoluci» bat, expedaturus quonam res Peloponneft client euafuræ. Hue cum ap* puhflent naues Vcnctorum,edixerunt ut hinc decederet, nee in ipforum por# turcfiftcrc regi inftitucret, Illcquidcm, ubi caftra metatum effe audieraC regem,abibatj committens pelago nauem, Venetorum autem legati acecA dentes hucadregem, fœdera inita confirmarunt, Ô6hofpitalitatem,bene* üolentiam' que maximam régi exhibebant » Nibilominus tarnen regij e^ qiiitcs incurfionem in Pylum facientes, baud paucos Albanos, qui in ea re* gione agebant, caeperunt, 06 finitimos necauerunt, Equitatus regis dein^ depergcbatMethonam,utuideret ,qui'namurbceflent egrefti, utfemett* pfos dederent regi. Verum quidam ab equitibusperemptifunt. RexcoI* iedis omnibus ,Pylodecedens ,Graecorum principem reda' in Boeotiant procedere iuflit, ut in ditionqm redigat mediterraneam, qu« ibi eft , regio«« nem,ficuti fupra docuimus, Jpfeuerd cumhacreret in Achaiacregione, bC loca quæ ibi crant, in ditionem accipiens, dedentibus fefe principibus, ue* nit in Acliaiam,uehcns fecum Aünem,uxoris quam princeps habebat, fra^ trem ♦ Hucucniens,acccpitmiferabiIcmcalamitatem,quaccontigifletSanff tanierio. Grauitcr, ea audita, fuccenfuit Zogano » Nam meritó indigna* batur. Si quidem propter errorem fine crudelitatem Zogani in Graecos, reuquæ uibes eundabantur ad deditionem fpedare, luflït igitur rex pet prxconem incaftris edici» ut mancipia Santanieri] conquirerentur ; omhia quæ in caftris rcperiebantur,libertatem priftinam recipiebant, Piurima ante* ® quam id fieret, tranfeenderant ab Achaia in Aetoliam. Zoganus quoque pluiimos captiuos in mancipiorum numerum relatos,domum tranfmiferat.' Vrbem dehine Grebenum, miffo lefu Scopiorum prxfidc, cafpit:06 tertiam bominum, qui in ca urbeerantî partem ad mancipiorum miferabilem forlt;3 tunamdeduxit, Hincipfecligens pulcherrimumquodquemancipium, ca auferebat, Etiamantequâmhæceuenirent,Patrarumpræfedusnominclfo* caïcsoppidula quidam finitima fubegerat. Nam Graeciubiintellexcrunï ’‘egem popular! mediterraneam régionem, Ô6 necare plurimos , ibi turn fin* guîæ ciuitates contendebant fummis ftudqsjUt fe traderent regi, priufquam «pfeaduenien^urbes dinieret:quafdaminmancipiorumnumerum rédige* ret, £6alios Icto daret, Turci igitur urbes fufeeperunt, Ô6 eligcntes,pul* cherrima mancipia, quæ in ijs erant, fibi conferuabant. Vrbes quidem mi* Boresfœdèdiripiebant, atmaiores in ditionem’accipiebant, cligentesfibi ca qua in ui bibus eraht pulcherrima ♦ Qiiemadmodum in ones à paftori* bus defertas irruunt lupi, nee carde unquam fatiantur, uerum miferè lupo* rumfaruitia cues pereünt , fic ca tempeftate Pcloponnefus crude!iffime in* ftribat,uaftata ÔCcorruptaabregijs militibus, cumalij heïc,alij alibimife* randum in modum occumberent. Rex cum ùdueniflet Patras Achaiæ, caftracotnmuniuit,ô6 Caftramentumurbem in deditionem accepit, Mifif quoque præconem ad Salmenicam, qui iuberet eos urbem dedére. ' Ve* rum hi refponderunt fenondum fatis paratos eflèutdeditionem faccrent? Scire enimfe, ff deditionem fecerent, fe idem quodaccidiffètreliquisGraf* çis,pafturos,Hçc ut relata funt ad regem,poftero die omnibus colledis uenit Salmenicam, Vrbs hec fita eft in cacuminc montium excelforumdocicpnatui ra eftinunitiflima. Arx practerea urbis exatdificata eft in praccipitio montis, i n -i «igw

engens fc ftipra urbem. Inhac feruabantur, putantes fe tutos fore ab immi^ nenti difcrimine finitimorS Græcorum QC Albanorum plunmi cum uxorigt; bus, 8C libens ♦ Rexubi ad earn urbemacceffît, bombardas expediri tuflit, quibus murum,quï firmiflimus erat,nec bombardis cedcbat,quafrauit.TaiV dem in ali]s locis periculum fecit, fiquid promouere poflèt. Quamuis ta^ men omnia tentaret, urbem capere nequibat, nee quiequarn tantoappara^ tu dignum efficiebat ♦ Bombardarij interim hand paucos oppidanos uulnc* rabant globulis ♦ Cum autem urbem diebus fêptemobfidioneurgeret,S^ peregrini milites aquam fluminis,undeobfeflt aquam hauriebant, obtinuif'’ fent,nec multo póft fiti expugnati oppidanijemetipfos regi dedidenmuHos igituradmiferandam mancipiorum fortunam redadós, rexinomnes exer# citus fuiproceres partitur, Inde quoque elegit pueros circiter nongentos» quosin peregrinorunTordinem tranftulit ♦ Rcliquumuuïgus uaenijtinpvi# blico foro. Is autem qui arci pracerat,erat dux Græcorum, nomine Païçolor gus» Indicabat regi feareem traditurum , fi ipfe hinc profcdus, miliaren* num cadra pofuiffet, Rex conditionem hanc haudabnuidaccepti sqiic in rd fidem obfidibus, inde digreffus eft i SC ueniens Aegium caftra 1ocauit,reli* doillic Chamuze Peloponnefi SC Theflàliæpræfcdo. Hune Peloponnefo ^ Thedàliç praefecerat rex,cum ex ca dignitate expuliflet Zoganum pro* pter Santa menj calamitatem » Ille autem iufltis manere, ut areem in dedi* tionem capcret, poftero diemoratus eftgt; nihil faciéns, GrgCiautem pericu* lum faduri, num fatis ömnia tuta fint, quofdam eorum qui in arce hieranG dimiferunt, ut abirentportantes fuam fupenedilem ineontincncem,quært aduerfo Peloponnefi erat« Nam inde cogitabant tranfire ad Venetos. HaC enim conditio ne fadus idum erat. Hos igituregrclTos urbe, Ö^ adabituW inftrudos Comprehendit Chamuzes, SCad mancipiorum conditionem eos * trabens, audor fuit ijs quiinarceerant, nontradendac arcis. Literis cnim miflis fignificarunt regi ducis imprudentiam 6^ infcitiam,quódilItcófGede* ra regis uiolauerit.Rex quid adum e(ret,ubi refciuit, Chamuzam officio fua èiccit: Zoganum ueróiterum praefedum Peloponnefi,SCducem Theflalije conftituit. Cum huic regiones iftas commififlet,iter fecit per Phæaeum. Hue cum ueniffet,præconcm dimifit per oppidula finitima, qui dicerct: Re* gempræteritorumueniam dare, SC iubere,ut defcendentes in caftra , fuis mi* litibus commeatum uendant. Quidam igitur dido audientes fiiere, 8C uc* nientes in caftra»admifeebantur Turcis . Rexcongreganslanuarum mili* tes,quötquotpræftdcrant,8C equitesgt;eos emifitin Albanos,quafiomnesra* pturus« Quotquot praeconis uociparueranr,in bunc modum occumbebantï 1 ÖC iumentapecora'que, hacoccafioneufi, abigentes,aduenereCorintbnin. Pari fraude ufus, etiam in Phliuntisregionemincurfionem fecit» Nam Al* bani incolcntcs loca iftamunitiflÏma,Grgcorum res ageban t,SC ferebant.Re* liqui Albani, qui habita ban tin inferiore Peloponnefi regio ne, aceedebani prçdidis Albanis auxiliäres,8CfequebanturquócunqucbcnumauertifrenG Itaquerex decreuftloca iftareddere infirma» Albanos præterea hincdigref* fos noluitampliusquidinfuaregioncrexinnouare. Namplcrunquc Al ba* • no5,quemadmodum modódiximus, defedionem feciffeaiunt, 6Crelique# defedionis focios traxifrc«In bunc modum in ditionem regis redijt Pclopo*’ ncfus»Rex autem ueniens Athenas,obambulans hinc inde,ueterem illamuf bem 6^ portus fpedabac. Interea quidam peregrini,qui in arce erant, expo* hunt regi,quofdam Athenienfes coniurationem fecifle, ut proderent urbeif Franco nœotiç principi, qui antea princeps Athenienfiu ex riterat. Sic urb* 'Cc Athenienfes in magnum difcrimen uenere '« Nam rex huic indicio fider^

DE REB4 TVRCICIS LIBER IX* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^

daiiSjCapit dues decern opiilentiflimosteoscpindeabducensjdcpof (ain't By^i ^antiüjUtibiliabitarcntRediens autemdomûjpræconesmifitjiubcnsDemc trninriducempraeccderecumuxoreJpfeuerópcrociüfequebatunDud'quiss dem tradiditurbem Aenû,etuedigal quodab fahnis ifims urbis fokiebatuu Prætereaalanuis régis acopiebat circiter fexaginta myriades argentuFran:? tum Antonij b'!n,quo per amorcabufus fiierat,(utfertur)eicp crediderat Äs’ lhenien(ïumarccm,ciitn,inquam mifitad Zoganum Pdepônefi prçfedum, quem occidi luflit. Zoganus inunans iftum in tentorium luumjCum eo coJIo quutus eft ufqj ad nodé» Poftea autem cum abiret Francus,pergens adfuum tentoriûjibi interfedus cita ZoganOjCSutibinecaret,prccibusimpetrafret» Francimors tab's fuit.Rexautem per ociumreuertebaturdomû.CumaduCî^ nüTet Phcrras,diem ibi moratus dh Nam fama erat,Pannones cum exercitu accedere ad Iftrum.Vbiautem cognitum e(r,famam banc efiefalfam,nômullt;s to poft Adrianopohm peruenit,ducens fecum Grccoi û regis fratrem Dcmei# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

trium cum uxore, Vbi proceffit in regiâ federn,iniflb nuntio eunuchuabdu# Xita'cuftodiaftliæ ducis^Zoganus,qui rel ictus fuerat inPclopónefojhabens fubicThenàliæ cxcrcitum,cquitibus exccptis5res Pcloponncfi circumiens componebat ♦ PJurimum lucri turn huic,nec non Pcloponneft ducibus acec^ï debat ab mancipijs,quidam ferentes tranimiferatinTheftabam.PcIoponne fiaciquoeppiurimamunera in iftumuirü cógerebant. Salmcnicaquocp excr citu circOiedit : amp;^ æquas conditiones, quibus oppidani urbem dederent,ob^s tulit Cæterûoppidanieas conditiones rcfpuere,nec lisobtemperareuolue«« runt,Contigit autem poftmoduut impune QC ülæfus exirctab arce ifta Græ:? corn dux,qui per annum ibi manferatjquamfortiflimc SC gcncrolilïimcfufti#’ tiens belle quod ab rege inferebat. Nam Machmetes regiç domus princeps ® deiftouiro talem fententiaprotuIicVeniinPeloponnefum,quæadmodum magna regio eft, 06 mancipia reperi pkirimainullumueró uirS præteriftum» Rexea tem peltate in regia fede uerübatur.Thomas ab Peloponnefo profes CîuSjÔLEpidaurûaftèimenSjacccfTitad Corcyramîô6 cieCtis indemulieribus amp;nbsp;liberis ,nauigabat in Italiam ad Romanum Pontificem.Mißt quo(^ kga turn adregem,pcricul5-facfturusnum’rcdderefibiuenetpro Epidauro,quam tradereuolebat,regionem omnem Europæ maritimâ.Rex legatû iftum com prehendi, ôC in uincula duci iubet, Nee tarnen multo póft eü inuiolatü 06 iHæ fum dimifit.Thomas ueniens adRomanS Pontificê,apud eum uidfi habuit, amp;quotannis fexmilleftateres t argenti Jnfequentiæftate,ubiapparuituer, tAl^le^. expeditionemfumpftt Mechmetescótra CaftmonaeSC Sinopæ principcm» lt;t«rb Huic dabat criminiamicitiam,quam fecerat cum Chafane Longo. Praetcrea quod parabat,Chafaniadiundus,incurftonê faccre in fuam regioné,unà cum cohoftilitcraccedens ♦ Ferunt SCalia, uidelicet Amarles frater agens in Jagt; nuis régis, régi non ceflàuit fuadere, ut ftatri fuobcllum indiceret. Implens igiturrex naues amp;nbsp;triremes circiter quinquaginta 26 centum, earn claflcm mari profedionem facere iuftït « Ipfeueró tranfiensin Afiamitinerepede^ ftrijpcrcontinentemincedebat. Clalfts regia Afiæoram tenebat, donee ue^ niretSinoparn, Atrex iter faciens per Caftmonam urbem cum exéreitu, tan dem petuenitSinopam, Vrbs hge præiacet Euxino Ponto,extendit fe,cum fit Cherfonefus,inmareftadqsuigintifeptem; 26 inlfthmo fita eft.Hortis 26 arboribusabundat» Plantas 26 arbores producit omnigenas tammanfuctas quarnfylueftres, Nomen eiuseftPordapas, Suntibidamularum261epo^ rum uiuaria.Nec defunt aliaefcræ,quas uenari folemus. Vrbs admodum mu nita eft,Nam utrinep mari cingitur,cum fit fpeciofa 26 pulchra, A b continen«* teuergiturbs ca in locum arenofum, Eaueró regio, quacin Cherfonefum panditur,canipeftriseft,ethincfacilèurbismoeniaaggrcdih'ceLMachmetes

• nbsp;1^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LAONICI CHALCONDYLAE profedus ad urbem iftam,ante aduentum rcgis in Turcorum caftra,huiufiTgt;o di orarionemcum Jfmack habuiflefertur : O' fill Scendens, tu qiiidcineï^ tAt^le^ illuftri ■*■ Tyriorum genere natus cs.Preterca nee te fugï^etiam regem ex ißö ium Turco génèreproJijflcjæ contra Aïechmetæ holtes baud cellar bellû gercre.QiHJ •’«w« jgitur non pacem ÄT tranqullluatcm amplcctcns, SC fiatri tuo medium phn^ cipatum concedens,medio principatui imperarc non uisfSed fpolias fratrein media princïpatus parte', 06 totum gubernas, nee interim abfrinens iniurijsgt; aduerfum te prouocare regem,Nunc igiturjut res tuæ meliore fint loco/on^ fulo ut cgrcllus ad regemjteipfum 66 principatS ei tradas, Nee ingratum cX^ pcriareregem.Proinde neeunderis huiufmodi beneficio tibiregem deuin* cire.Nam fatis fcio,aliam accipiesabrege regionem tua nequaquam mino# rem, 06beate fecure^uiuestnec ullatibi interuenict triftitia. Nee ncgodi tibierunt deinceps autcum noltris, autcum tuis hoftibus ♦ Etiam ab hatte tuo tutus eris.Nec erit hollis qui principatui tuo infidietur.Ipfeigiturprofttj quemtibiab rege in Europa principatumdari uelis,eumcp tibi apud regem impetrabo.Hæcquidê loquutus eftMachumetes dux,fiiius Aîichaelis.^* Ifmaeles refpondens inquiU Verum oportebat,ó Machmeta,regem bellob ceflere Mechmetæ Herois hoftes :nec nos bello affligerc,qui eiufdem 66 na^ tionis 86 fidei lumus. Haud enim fas cenletur, ut bellum moucat contraint turn eiufdem nationis, Ô6 in fa dus fufceptum ; praeter ca qui non prior ini«^ • rias fccerit,ó6eum e medio tollereftatuat, Nos quidem iniuria nuUaaffct^f mus regem, neefoedera uiolauimus lt;nbsp;Sin autem rex nobis fuccenfet, quexJ Chafanem colucrim,agè in hunc belli molemauertat. Ergo fihanc regionem rexfibitradipoftulat,pro ea nobis tribuat Philippopolnntat ita, necamtH'’ butariam,ueriim immunitaterecepta,poirideâ.Qj.ïod fi fecerit,ad regem pefü®

' gemus,eius aequitatifidemhabentes.Videtis'ne,quamegregièurbsmunit3’ fit loei natura,66 armis inltrudia/Bombardæ incircuitu pofitæ funt quadri gentæ.Bôbardarq iaculatores adfunt circiter bis mille.Habet fupra decé n”) lia uiroriïhaccurbs.Hinc datur nobis ^ tutilTime'refiftcre, Ô6 holies grauiffi* mèledere, Hts auditis, Machumetes plurimüdcledfatus eftlfmaelis oratio* ne:06 proceffit ad regé, ut ei perfuaderet, qui urbem ifta in ditionë accipcret' Rex ubi lingula, quç comemoraflet Ifmaeles, intellcxit,paratus erat pacem eóponerehis conditionib,quas obtulifletlfmaeles.Proinde Philippopohm ei prçbuit.Hmaeles uniuerfasfuasopesferens cxcedebaturbe,06 proficifee* “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;batur in earn Europçregianem quam ei rex alïignauerat.Rex cü in ditionem accepiireturbê, 86 Ifmaelemin Europa ablegaflèt,etiâ reliqua quac ad ilium principatu pertinebant,in rcgis ditionëdeucnere.EtlancCaftmonaurbscmi opulêta,86 inprimis munitaJnhaneprinceps collocaucrat uxorë86 liberos* Ipfe ueró obfidionemSinopç tolerate uolcbat.Regio autem IfmacÜs incipi* ab urbc Ponti Heraclia, quac regis eft. porrigit fe per PontS ufqjad Paphk goniâ,Ô6adTurgetis regionem. Cura autopibusper fefit florcntilïima,aii^ t fdij lea ï”^ redditS habet annuü,qui prabet circiter uiginti myriades fiat crû t arg^ gunt^uureo kormSolaifta Afiae regio æs fcrr,ut alibi annotauimus. Aesaüthoc feeuO'* rwn, dumlberiç acsoptimûperhibetur,Exeoquotânis tributinomineaccipitteX quinque myriades ftaterû auri,Naues plurimç fra bât in portu Sinopefi, int^-quas erat rotunda,qua extruxeratIfmacIes,Eahabebatfundos noningentos* Hac Byzantin abduxit,Etiam rex parauerat nauc,quac ea tcpeftatc,excepi*^ Venetorumnauibus,86 AlphonliTarraconenfium regis naui,maxima ernt' Alphofus etenim primus fabricauit nauem fundorum quatuor milliö. Vcof torum urbs deinde,ubi pax curaLiguriç tyrano interuenit,naues aedificautt* Etiam Taraconenfiumrex compoluit naues duas,quxmagnitudine an^* edferenaues om nes quac unquamfuere. At Taraconenfium regis nauesi^

DE REB. TVRCICIS LIB« VIIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lyy

refctncidentesjprgtnagm'tudineinportuconfracftæfunt, neem mare dedu^ ei potuere, Rex Turcorum haecaudienSjSC ipfe fabncauit nauem fundorum iria miHu . Nec multo póft intérêt propter mak' magnitudmem , Nam poftquam m nauem adaptatus eft, ÓÓ quidam eam haunrent tempore longo, tandem ubiexhauftaeftaquadringentissquibusidnegocq datum erat,inïpfo nbsp;nbsp;nbsp;\

portu fubmerfa 0lt;S mari obtecta eft, Nam's autem gubcrnatoraufugit, Ui: mens regem Mechmetem.Scdhæc quidcmfuccedenu temporeacciderunt. RcxigJtur lub idem tempus occupans rcgionem Iknaelis, qui Spendcre patrenatus erat, reda profedlus eftcontra Chafanem Longum, SC contra Cokhida,ut debellaret regem Trapezuntis,qui erat amicus et famikarisCha fanis. Jnprimisautemeofamikariterutebaturfratereiusloannes. Jpfequoj que rex Dauid foam conibbrinam, quæ erat Ioannis fika, Chafani Longo in matrimonium collocauit. Rex Dauidrogauit Chafanem,ut fibi efficeret as? pudregem,ne inpofterum tributum ferre cogeretur adipfumTrapezuntis, fed magisquærebat gratificari Chafanirex Mechmetes . Caïteriim Chafaj« nis legaticum uenifTent ad regem,inter cætera loqucbantur faftuofa 1 poftu!as= bant quoquefibi remitti óf Colchidis tributum. Rexhosdimifitminitanii dolHaud muIto poft uefti o periculo experiemini quid ab regepetendum fit; Sub idem tempus cum iter per Cappadociam faceret, filius eius natu maxw mus, qui Amafiam imperio moderabatur, accedebat,muneramaxima patri offerenslcumquein terramprocumbcns,ut mos’gentis eft,adorauit. Hic a^ dijtadregem,necnon iocer eius Turiutes, cuius fikamuxorem duxerat rex, quamplurimum dikgebat,6aque fecunda poft mulieres,quas in cubiculo fuo tenebat,utebatur. Fratremuxoris iuifit,quiad ipfum adierat,óf in lanuis a-8 gebat, lequi quócunque profedkonem inftituiflet. Tune igiturin militiam proficifcenti regi occurrit filius, munera quammaximaferens . Vbiautem tranfiuit Sebaftiam,irruptionem fecit in Ghafanis regioncm,urbemque occti pauit nomine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Rex cum ulterius pergeret,obuiam habuit Chas’ Deeß nomi

fanis matrem,muncra ampliffima portantem. Óf nomine filq legatione apud ^xempUri regemfungentem.Progreflàauteminconfpectumrégis, fieinfitlO'rex Oto ’2rlt;ca» manidarum,fik Amuratis,me qtiidem mißt Chaianes filius meus, quiadmo dumrebus tuisfauet, necinuidet fekcitatituac,necrecufat tibigratificariin omnibus quxcunque imperaueris,Quæ autem nunefequuntur, ex memeti-pfaproferojiifidiuine. Qiiidnos,quieiufdemtecumgentisfumus,idémiS quepopulus,bdlo.perfcqueris.f' Aut ignoras Paiazitem Lçlapa, Amuratis fiiium,quicumcircahæccademerratet, óf plurimum delinqueret ingentis fuxhomines,tandemfenfitultionem?Namiuftitiaaccedens,eicp manus in^t ïiciens,eft'ecit uttrucidareturab Temirerege . Tibiquidemhadenus,quia manfuetèamp;; dementer tradafti tuæ gentis homines, nec cuiquam Intoleranz dafecifti, Deus maximam óf copiofam largitus eft felicitatcm,audlore Hez roe.Pr^terea prçbctamplam óf opulentam region em,urbes óf reges,quiom nes tuum imperium agnofeunt,óf contremifcunt.Certè haud te dam eft,fore ficontumdqs óf iniurijslaceflïueris homines quiHeroa colunr,utnequeas ampllus hoftes tuos uinccre. Quamuis quidam natura óf animo male fez riatihomines, óf impudentiflimi cenfeant iufticiam nullibi terrarum hoz mines punire , uerum cafuquodam fiuefortuitó res humanas gubernari. Necadquodcunque ie contulerif, qui libetfiuerex, fiuetyrannus, fasiuz ftumque eft; fed fi iuftitia accefterit.. Venim enimuero cemimus Parcas uz iramque fortem, bonam óf malam, diftribuere 1 óf in utramque hanc fecerz nunt homines, qui in terramaduencrint« Quibusmelior fors inhoefez culo aParcisfuerii at tribu la, hi poft mortem «indi posais fubijciuntur,

Solet aurein alias numen fedulo id procurare, ut quod quis intercedente in^ ^ reiurando padus fuerit,praeftet,Sin preuaricatur, præuaricantem illico conv minuit, Tuquidemmaximamconfequutus esfclicitatem, adedut nullus ■ omnium qui in orbe funt, regum tibi fit conferendus, CaufTa uerd in prom«’ ptuelf^Namparuifti Heroi, ^ folennia qua: femel uifa funt,non es (ranlgi c!gt; fus ; amp;nbsp;in pofterum imperabis,fi fic perrexeris agere . PaCtis autem oroni^ bus quæ quis fccerit,fiue cum Heroe,fiue cum Deo,donee moriaris, ftandiuH clt. Verum non honeftè nobilcum agis,qui fumus de tua natione^d^ feraiH« rois. Nam etiam Parca tecum paâta elhSatis lcio,hacc nos non dcfpicict,nec noscontumelijs SCiniurijsabs te affedo saber rare uagos finet, HæcloquuO eft.Rex autem in huncmodumrefpódit:O' mulier,noneoinßciasquiniufU fint quæ commemorafti omnia ï uerumbaud te dam eft,padum conuentutn amplius quidpiam quam priuato,gratificari rcgi,06 tyranno.Id autem rei tan experientia dem o ni tra re conlueun. Nam fi quis ineiufdem nationis homb nes peccareapparet,eius rei teftimonqs fides accipienda eft. Deinde acceded tem oportetuitionem exigere, Hoca'nobis fadum eli. Siquidem prædix^ ' mus filio tuo,nos nolleamplius ei neftram picbcreregionem.Atnonacquie uitnoftroimperio, necregionenoftraabfiinuit : uerum noftra intertui bare accedens non ccllauit.Cæterum, ututhceefada funt, tarnen filio tuohæc nu» ciamus 1 quæ fi fecerit, ab eius regione exercitumabducemus, Detopérai» ne in noftram regionem incurfiones faciat,nccauxilio ueniat regi Trapeen» tis,ut fimul cum ipfo capeflat bellum,Hæc ubi enamuit rex,mulier pacifcelt;« r batur,S6 pacem cornponebat, Qua conu€nta,rexduxit rcdaTrapezimtci» contra regem Dauidem: qui defundo rege Ioanne fratre fuo,amp; relido nepo^ te uno, congregans Cabazitianos, qui imperant Mefochaldijs circa Trapc^ j, zuntem regnum inuafir,cdqucpotitus eitregnans, cum iniuria affecifletiialt;’ ■ tris filium tune demum quatuor annos natum,Claflis autem foluens à Synolt; pa,poftquam earn fubegcrant,tendebat Trapezunteml dextra Cappadociani * i tenens, Sf ueniens Trapezuntem, fuburbana incendit, æ diebus triginta^ ' nbsp;nbsp;’ duobus urbem obledit,Poftca etiam rex cum exercitnaccen'it,Macbumetes

autem dux præcefferat regem »ôtante hune ueneratTrapezuntem, Gaftris pofitisibiin eo loco, quiScyloIimne dicitur, in colloquium ueniens cum Georgio Protobeftiario patruele eius,iuffit ut fic alloquatur regemTrapezun . tisDauidemiKegrjGrgcorumgenerisrexmagnus hccdicit. Cernis,quàm longum iter, Sé quamlongamregionememcnfusfitrex,poftquam expédie tionem fumpfit contra te ut hue ueniretc’ Si igitur illico urbem régis permf ferisarbitrio, ne dubites,præbebitaliam,utDemetrioGræcorum principi, qui Peloponnefum rexerat.Donauit uerdhunc opibus plurimis, mfulilquc Êidemöó urbem opibus florentem Aenum tradidit, Jsigitur nuncomni metu uacuus,fecurusuiuit,maxima felicitate fruens,Siautem non obtempegt; raueris, uerum régis uires experiri uolueris,icito urbem tuam breui direpti» ni obnoxiam fore,Nec enim prius ab oppugnatione defiftet,quàm urbem cat périt, Ôé uos omnes ignominiofilTimæmorti fubiecerit, His did is ab Md^ chumetc,refponditrex Colchidis, in hunc modum J Verum enimueronos cum haud dum foederum fidem uiolaffèmus ,fi atrem regis mittentes,proffit pti SiS parati eramus, quócunqueiuflïffèt rex,obediences ire* Etiam regis claflisDuci loquuti lumus, rogantes ne regionem noftram populationi^ bus affligeret, Paratos enim nos elfe, ubi primum aduenerit rex, dedb tionemfacere ♦ Hæcdicens, rogabat ut pax inter fe Sé regem conueniret, Hac tarnen conditione, ut rex ipfius filiam uxorem duceret, amp;nbsp;region nem redderet, ex qua æqualcm redditum huic, qui ex Cokhide ueniret,

A quotânis acciperet.His expofitiSjpacem orabat. Machumctcsreucrfus mca ürajOCCLirrit régi: amp;nbsp;quæex urbecognita baberef,enarrat. Cæterumrex ebi# tusbisfermonibuSjUrbemuicapereSCdiriperenitcbatur « Aegrè enimfere«« batjuxoremregisjpriuiquamappuliffetclaffîsjueniflead fuum generum Ma miam, amp;nbsp;urbcegreffum elle, Poftea ciim confultatio proponeretur quid a^ä gendumforet, uifumeft ut congreffusßeretutrorumque, Ô^ iuramento ini# terpofitOjindeditionem fufeiperentur*Jufiurandum itaque regis interuenit« Quo fado,peregrini milites regis urbem, ficuti imperauerat rex, fufeeperûr. RegemTrapezuntis nauem confcenderejcum fuis hbcris,SC filia,cognatis' que,quiprçftôerant,iuffît:SCfoIuentes,iu(rifuntnauigare Byzantium, quafl ^iplebreuiaffiiturusfît,iterfadurusper continentem, Vrbemautemeam commifitregixclafrisimperatori,quiCalIiopoIis præfedus erat.Pcregrino rumpræfidioareem muniuit. Vrbiueropræfidium Azapidum impofuit« Poftea mifît Chetirem Amafîæ præfedum,qui regis ruflir, loca urbi et Mpc fochaJdio finitima occupauit^Haccautem fuerant in ditione Cabæzitæorum, qui erantpræfedi Panfebafti,fîue Augufti,ÔC fîlq eins,Singula iftaloca in re«« gis ditionem, deditionefada, conceflere. Rexautem rclido preftdio pere^? grinorumSC Azapidum,iterfecitpercontinentcm,ProficifcebaturperTza^ pnidarumregionemt quam,quiaadmodum munitaeçat, baud facile tranfîre poterauVeniens deinde ßyzantium,curauit ut rex Trapezuntius Adrianos« polimfubueheretur, Necmultopôftâripfeeôdemperucnit, Inhunc moo dum capta eft Trapezus urbs ,amp;runiuerfa Colcbidis regio, denen itep in poo teftatem regis ♦ Antea fuerat principatus, quern regebant Græci, mores'que ôfuidusrationemGræcorum maximè imirabatur. Verùm Graeci amp;:Græo . coi um prfneipesjbreui admodum tempore belJo domiti funt.pnm o' quidem B texpotitus eft Byzantio: poftea arma tulit in Peloponnefum: debinc Trapeo 2untis regem una' cum regione nadus eft. Hæc quidem hadenus contigere, Trapezuntios in partes diftribuit:partem unamretinuit ipfe,exquafecit Sio bc^arios, 6C Spaihoglanos.bos in fanuis tenebat, eorum queminifteriouteo batur,necnon ipfts nefarioamore raptusabutebatur, Partem autemaliam Byzantium tranfmifit.Porró ex alia lanitzarios clcgit. Quofdam conftituit fcruos,quiintabernaculis feruncnt.pueros ex omnibus elegit odingentos, cos^inperegrinorumcohortemfubmifît.Filiamregis Dauidis non,quem admodum rexheicpetiefat,uxorem duxit » Haud tarnen multo póft,cam in fuumcubicuïumaccerfiuit,peremptorege Dauide. Nepotem autem buius, quifueratfilius adbuc infans prioris regis, apud fe babuit Crato . Regis auo temfilius iunior,nomine Georgius, cum Adrianopolim ucniflct,ad Meebo tnetaereligionê conuerfus eft.Aflumptis Turcorum moribus no multo póft captuseftabregc,una cum patreó^fratribus. Nammiflis Iiteris,confobrina tegis uxor Zucbanis,uocabataut regis filium,aut patruelem eius, Alexium Comnenumex Mitylena .EtIiteras quidem, quibus ftgnificabatur,utunus exfîliisregis,autpatruçlis eius( utdidumeft }ueniret,ad dominam,quæ uo xorerat CbafanisLongi,tradiderantregi.nam literas iftas dedit Pro tob eft ia tius Georgius curatori,moribus cetera non improbo, utappareret regi tab's, quali fidendum effet in quibufuis. Præterea ne innotefceretquomodo pros: tobeftiarius rem banc celaflct,cimens Autbètcm,fîueJmpcratorem magnum, cd Pafiam Mechmetem, ne re cognita panas darct Authentimagno protos« beftiarius. Qyapiopter literas magno Autbenti obtulit. Rex, litcris accès« pus Ôdkdûjmhil boni fufpicabatur. Comprebendi itaque iuflit Dauidem regem^ nbos eius, una cum patruele,quos omnes in euftodiam dedit, Cæsi terumnbaminftjum cubiculumaccerfîbat.Cumautemeos aliquanto tem«« pore in cuftodiaafferuairet, tandem abdudos Byzantiumnecauit. Pueros

quidem ex urbe,de ab locis urbifinitimis alkdosj'n peregnnorum album confcribens,ad fuum cubicuJum ordinabat. Qiiofdam prçterea tradidit in di* iciplinam, utTurcorum fiudijs imbuerentur, Reliquis lilijs fuis ÔC fatrapis donodedituirgines Jquafdamquoqueper fuacubicula difpofuit, quafdam i 1/ 1 4 T/ 1 amicisdonauit,quaidamuero'filtjsfuismifit,necnonquafdambreuitempogt; *' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vh^if remarinsconiunxit.Eaautcmquæfcquebaturbyeme,inregnifedemanens,

^*'f^7^***Z,^^s^ uocabatBladumgt;Dracuiis iiliumjducemDaciaî.Namhuiusfratremiunio^ /^gt;r nbsp;nbsp;nbsp;fgt;^*^t^ 5 remapudfehabebat,eo^peramoremturpiterabutebatur,ô^infuumc5in'ü'

Ôum adhibebat. Diieordia autem uehemens inter regem ÔC puerum iflum exorta eft, cum primo eum fibi turpiamoreflagrantiobnoxium efleuellet ♦ ^*/ t^rftn^H» Namcumprimumuenifiètinregiamjablegatuseftad Caramanum,quiare^ J gernpropemodum interfecerat. Cum cnimamoreardens puerum uocaret ad coitum, eum'queiUecebris S^ præbibendo delinirefatageret,poftremô an cubiculum accerfitus eft. Puer cum putarct fe nihil huiufeemodi ab reg« pafTurumj piaster fpemcernit regem in turpehocfacinus uelleprorumpere» verum puer reludabatur,nec regem admittebat.Rexueróofculafigcbat re* pugnanti amp;: inuito puero-Puer igitur uagina gladiûextrahû:régis femur gr» uiter uulnerat : Óó celeri fuga continuo fibi confuluit. Chirurgi aut uulnus re* giscurabant,Puerueróeonfeenfa arbore ibidemoceuftabatur♦ Vtautem rex colledis omnibus difcelTeraGetiam puer defcendens ex arborejamp;r iterfa* ciensjnonmulto poft redijt in lanuas regis,eius^ cocubinus fatftus eft « ReX nee etiam qs abftinet qui iuam religionem fequuntur. Nam cum his femper diu nodlucp cóuerfatur.Cacterum alienigenis non mul rum utitur rex. Ven int J,9rt'^ H,^ Hfn fj^^„a baud multo po'ft puerihuius fratri,quem Bladum nominant,Daciæprincip3 turn rex permifît » Opera igitur régis adiutus, accedens Bladus, Draculis fi* ^* b^/i (fuiJtuAr ^*^®gt;P™c’P3^i^”’I^3ciæoccupauinVbiprmuminprincipatum promote cft,haftatos delegitr quos in conuirfiumadhibens,corporis fui cuftodes défi* gnauit ♦ Deinde uocans fingulosj qui in ca regione dignitate exeelfere uidc* bantur, qubfque putabat ^fi dux mutandus effet, proditionis confilia agitatu* ros : hos inquam omnes cum’ tota familia letho dédit,amp; palis affîxit,neclibe ris,uxoribus,famulis que eorum parccns.AdebuirilIe maximam omnium, quos nouimuSjCædem de ftragemhominum fecit,Namutfibi conftabiliret Daciæprincipatum, fertur occidiflèbreui temporecirciter uiginti milita tn* rorum,ô^ mulierum,puerorumque,Cum autem pulchros ÔC egregiosquof* dam delegilfet milites de fatellites,eos donabat opibus SC diuitfjs, neenonre liquafelicitate,quam ex cæde illorum acquifiuifietJtaque breui tempore uit ille innouationem ÔC mutationem Daciæ rebus induxit maximam^Præferca Pannones non paucos,quorum interefte putabat ut res Daciæ quoquo mo* , nbsp;nbsp;nbsp;do bene haberent, nulli parcens, tributo maximo onerabat « Cum crederet

Daciæ principatum iam fatis firmum de tutum effc,confilium capiebar, quo* modo ab rege defci feer et.Sentent ia autem Dacorum grauiter Bladum ange* bat» Timebat enim,fi ipfe confirmato nunc Daciæ prinefpatu quid contra rc gern molitus fuiflet, ut négocia fibi faceflèrent, adducentes Pannones focios ÔC auxiliares ♦ Hæc quidem in bunc modum ada funt, Ea autem hyeme üt

niinçiatumeftregfjBJadum nouarum return effe cupidumjSC dehberarequ* rationca fe defîcerct, 8C coniicrfum a^P^tones, cum î]s fordere interpofi(lt;’ focietatemcoruiflejhæcinquamacciptens,ualdeuiromdignatus efr, Mifiti^ talt;^uirumfatis fpedatumianuarum fcribam,uirumGraecum,ad Bladuni» qui hune moneretjut ad lanuas accederet» Quod fi ueniret, fore ut maximan* gratiam iniret apud regem iPracterea bona plurima feresjnûqiiam benefeîj® regem fupcrare poterit,fi rebus régis fauere pergeret.Cum huiufmodi man^ dans Catabohnum feribam lanuarum ad BUdura profieffei iubet« Cha^ ............ inu22

DE REB.’ TVRCÏCIS LIB. iX, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l$9

A wu^çucrôjqucm Hieracophorum nominabätjqui apudlfrrum latui’t, ut ad:# minillrarct fuo ïmpeno rcgionem non mo dicam^ô^ Bidiniæ præeflet, præcc pit ut dàmjfidolo poffet,Öadumadfe perduceret.Addebat, feei gratificatu rum uel maxime, feu dolo, feu aho quouis modo ilhimunum cæpiirct ♦ Cha# muzes igituruna cum fcribaconfilia tra ét a bat, qua rationeimperata oppor^* tuneadrem conferrent, Vifum igitur eft hoe effe confultilfimum, ut comitan ti Blado feribam in fua regione mfidias ponerent,eL'imque hoe m odo per infi diasexciperent.Sedconueni'tjUt lcriba,quando uelit redire,ad regem digref# fus à Blado,fignificaret.Scriba quemadmodurn conclufum crar,ïecit ï fiC ho# ram,qua abiturus effet ad regem,comitante Blado,indicauit. Quapropter infidiasjeó Jociquoi profedurus erat,Bladoftruxit Chamuzes. Bladus italt;5 quearmatus cumfuis profequensferibam 6^ Januarum ducem, inmfidias pracipitatus eft. Qiias ubi cognouit,fuos illicó exhortationefirmauit,ólt;: mi nißros capit. Chamuzes autem accedens, pugnauit perqua'm fortitcr. Tan«: dem Chamuzem in fugam uerfum capitis' reliquis fugiennbus,cuenit utno multi périrent. Hos igitur omnes,quos uiuos ccmprehenderat,abduxit, ÖC palis adfixit. caeterum antequam capitali fupplicio lubderent, mutilati funt, extremis corporis partibus præcifis. Chamuzem alu'ori quam reliquos cru^' ciaffixit. Hoc autem ideofadum eft à Blado, ut fuis exemplum proponeref, ne quando fimilia tentarét, quafi fimilia paffuri.His ita geftis,exercitum con fcripfitqua'm potuitmaximum,amp; illicó adiftrum raptimag mê duxit : quem traijciens, uenit mloca Jfirofimtima, óf in regionem regiS : quam uno impo tu,cæfrsliberis óf mulieribusjmiferè euaftauit. Domos uillasqueincendit, iibicunque potuit ignem inqciens.Cum autem cxdem feciffet maximam,tan demreuerfus eftinDaciam.Hæcutallata funtadregemMechmetem,nemss Epelegatos fuosfoede à Blado Daciæduce peremptos, óf Chamuzem , ui#! rumïnterlanuas primarium,adeó contemptim óf ignominioicpcri]lTe,dokv rem Si mœrorem regi mouerunt,qucmadmodum uerifimilc eft.Illud autem Ïonge'gtauiflïmum ducebat, fidelpiceret uiros tantos tales'quequos amifif# letjnecultionem exigeret,praefertim cum eóiniuriaru óf côtumeliæ proceffif fetBladus,utnecablegatis uiolandisabftinuerit.Dolebatprgterea regi,Bla dum Jftro tranfmiffo, magna manu fuam regionem incendiffèîôf magna fuos# turn cædeedita,inDaciam redqiTe.Verum quad tâta crudclitate legatos fuos tradaffet,reliquis maius óf atrocius iudicabat.Itaqp edixit,annuncians opti:# mailbus fuis, Óf alijs, ut quàm pulcherrime'armis inftrudli, cum exercitibus adueniant, atep unà cum eo in militiam proficifcantur. Et quidem hoe pad o expeditionem contra Dacos fufeepit rex, FeruntprxtereaMechmetemdu# cem,antequam cædes legatorum óf Chamuzis præfedi, óf regionis incen^s diumnunciaretur,indicairercgiquaefeciirentDaci uiris regtjs.Quibus audi tis,grauiterindignatus eft:etiâuiroquihçcexpofuerat,uerbera inHixit.Nec enimturpe habetur in Ianuisrcgis,flagris cædere eosquosexmancipiorum numero, nee de Turcorum fill]s, in regnum fuum tranftulerit. Rex igitur per uniuerfum regnum dimittens preconcs,cdixit,ut exercitus bene inftrudi óf armatiad feadueniantïequites præterea omnesad hancexpeditionemcon^ ciuit.Prafcones regij,qui régis uoluntatem per uniuerfam regionem nunciât, óf nuncijsjfi quid nouarum rerum inciderit,ad Januas regis feftin3nt,Óf citify fimo graduintrapaucos dies maximos curfus peragunt. Siquis ex eorOnu^« mem in itincre equum cernit,cquiïcm confeftim exeo deponitteofeendens* queipfeequum,itermaturat,impellens equum quantum poteft.Dcindcfia# lium inuenerit,eundem fimiliter coniccndir,6f equum fatigatum ifti bomini tradic.Etin hune modum equosquieti tradentes,maximos cóficiunt curfus. Corpus totum cingunt,ne doleat wel ægrotet corpus quado currunt. Ex Pe* o 2 loponncfo

loponnefo Adn'anopolim feimus regios præcones uenifle intra quimjuC^ . dies. Hoc iter intra decern amp;nbsp;quinque dies eques a-gre peragcre poteftet'' fi maxime feftineti hipræcones nominantur Vlacides.Copias uniueHaerc^ gis cum inftrudæ conueniflent, primo uere profedus eft contra Daciam. ' Tradunt huncexerciturnregisfinfre maximum, Slt;^ fecundum magnitudi*^ neeiquern contra Byzantium dutftarat iftcrex. Verumconftat iliumeX^ ercitum fuilTe reliquis pulchriorcm,0(5plurimummomentiturn inarmi^, cum in reliquo belli apparatu ha buide. Eo autem tempore in armis habuü rexcirciteruigintiquinquemyriadeshominum. Huius numerifacileini^ ripoteft ratio ex Jftri traiedu. Nampublicani Jftritraiedumemerantabre^ ge, numcrantes triginta myriades aureorumftaterum:interim tarnen conf* ftat,eos opes maximas eflelucratos. Per continentemdeinde exercitus prex^ fedus eft,ab PhilippopoliJmpIens uerdtriremes circiter uigintiquinque» et naues circiter centum etquinquaginfa,mari rccftafiibucctus eftadlftrum» quafi iter fadurus per Bidenam, JufTit tarnen utiftænaues per Euxinnrn pontum adJftrum contenjerent. Et quidem clafïïs quemadmodum prx^ ceperat rex, per Pontum ferebatur in Iftri odium. Vbi ïftri oram attigit, ad^ uerfofluminenauigauit Bidcnamïubicutiqüc^gfcdiebanturnauibusjincen dcbantædificia, SC comburebant. Prailabum urbem Dacorum, quæ tonus Daciæ forum erat celeberrimum,iniedo igneconcremarunt. Pieraque ain^ temiftius regionis xdificialigneafuntJhincfi'tutfacilè ignemadmittant. Daciubiacceperunt regem cum copijs aduerfum fe pergere, Iiberos Sf uxo^ Ceeß nomères collocarunt quafdam in montem Profabam , quafdam in oppidulum exempian nomine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quodcirculo ueluticircumiensmuniebatSt ^

Gr^cogt; euftodiebat « Etiam palus fiue lacus paluftrisidoppidulum uelinprimis 6C tutifsimum amp;^ munitifTimum praeftabat. Quafdam prærcreaabdidcreiu querceta regionis, quæ tranfire difficile eft uiro peregrino, qui non fît indi^ gena. Denliffma enim funt : amp;nbsp;arboribus confita denfis, plerunque inaceefla amp;nbsp;inuiafunt. Mulieres quidem amp;nbsp;liberos,quemadmodumdixi,in loca tuta contraxere ♦ Viriuero' in unum collecftijfequebantur Bladum dueem: qui fecernens uniuerfum exercitum in duas partes , alteram quidem iplc Uetinuit,alteram uerô ire iufsit contra Nigrae Pogdaniæ principem: ut ß 1 is conaretur in Daciairruere,fortiterrefîftcrent, nee omitterent in eius regio nemhoftilem incurfîoncm facere . Nam inimicitiæ intercefferantinter NM j græ Pogdaniæ principem, Si Bladum, Quaproptcr bellum inter iplos an* debat.Cuius hæc cauffa perhibetur.Princeps Nigræ Pogdaniæ mil sis lega lis, hortabatur regem Mechmetemadbellum inferendum Bladoîquem quo 1 magis moueret,pollicebatur fe fuas copias eius copijs iundurum.R.egigrai’ ta crant quæ princeps ifte affcrebat. Proinde iufsit ut promiffa ad rem con^ ferat, S^exercitum iuumadderet Nauarcho propc flumen, 6^ iunéto Marte obfidcrent Celium urbem Bladi fîc didam,amp; in ora fluminis fitam. At prin/ ceps illc,ubianimumregis intellexit,confcripto exercitu de regione fua,per/ gebat ad ciafTem regis, ut prope Celium urbem adiungeretur regio Nauat cho » Quo fado, uterep urbem earn oppugnabant.Cum earn capere anniß effent diebus fané plurimis, tandem repulfi funt,indcamifsis paucis, Cuin urbisoppugnatio parum procedcref,iKerqueabijt.Niger Pogdanus profit i cifcebatur quafi populaturus Dacorum regionem» Veruminhibitus eftab ea exercitus parte, quæ oppofita ei fuera t, ut defendcret regionem, nebofti*’ iia abPogdano pateretur, Bladus cum maiore exercitus parte iter fa debat per fyluas glandiferas, exploraturus quanam contenderet regis exercitus.

Rexcumtraicciflêtcopias Jftrum,Dacorumregionem ingreffo cft:ncc(a* ' men earn populauonibus mebat.Nam ne id fleret,prohibucrat, Cgtcrum iiv

(IruÄoetcompofitoagmineibatadeamurbemh'nquamDaci exponentes ^ iiberosó^ uxores, fequebanturregem perquerceta Siqui longius abaggt; mine régis foerant progreffî, ab Dacis excipicbantur, ÔC extemplb perilt;: bant,Rex,cum nunciaret neminem accedere qui praelij poteftatem faceret, practerea nee à Pannonibus ßladoauxilij quiequamefle, hoftem conté«: mnebat,et uallo communire caftra négligé bat,quam uis ca in patente cam«: po locafïèt.Bladus,ubiaccepit ex nimctjs) hoftes accedere infefto agmine, nunciummifitadPannones taliadicentem : O'uiri Pannones, uosjnon dubita, fcitis, regionem noßram ueftrac clTe fininmam, 8C utrique habita«: mus affiifi I ftro.Nitnc autem,ni bailor,accepiftis Turcorum regem magna manu accedere,ut arma nobis inférât. Si nunc Daciam uaftarit,fibi'que iu^ begerit, feitote, haud ceflàbittantocardine rerum , uenim continuo arma hoftiliaaduoscircumferet» Needubito, quin maxima hinc pcriculauc^ firam regionem incolentibus immineant* Tempus igitur nunc poftulat, utnobis auxilio fitis, ut exercitum hoftilem quamprimum è regione pro«* pulfcmus. Nec expedandum cenfeo, donee regionem noftram contudes« rit,amp;rpenitus enalhritjôô gentem nôftram fibi fubiugarit, Etiam ducis no«: ftri fratrem maiorem rexhabetthune principem BJachiæ conHituit, At ope l^**/‘igt;/lt;5t ra danda eft,ne ei fingula ex fententia fuccedant. Nam Bladi fratrem iunio^ rem, cum arma contraDaciam uibraret, rexmaximisfiudijs coluit,ma-gnis'quchonoribus affecit . Opibus amp;nbsp;ueftitu preciofo multoeumui-rum donauit.hunc iuffit fermohes fererecum Dacorumproceribus ,uti«: pfetandem potiretur rerum fumma « Quapropter cum breui in magnam ielicitatemfitpromotusjUtparêret regi, imperatafecit, amp;Daciac proces: «es ten (a uit. Nec tarnen quiequam adhuc efficcre potuit : uerum rcpulfus I eft.Pannones cum haccaudirent ex nuncio,didis obtempcraruut,amp;: prom ptierantomnes, ut Dacis fuppetias ferrent, amp;hoftiqua'mfortifsimè reft«: Herent. Deleduigiturhabito,confcripferuntexercitum. Circahæcqui«: dem Pannones crant occupât!. Rex autem hoftili animo cum exercitu procedens,quacunlt;^ proficifcebatur, uicos incendebat, pecora diripiebat, quxcunque cafus obtuliffet ♦ Equités regq mancipia pauca in caftra duce«« Hanttucrum magis ipfi interibant.ft quando ab agmine incautius auulfi fue fant.Ferunt, Bladum ipfum in regis caftra fpeculatorem’ucniffc, amp;nbsp;fingus« laprafentem confideraffè. Non tarnen mihi uerifimileuidetur,BIaduni uoluiffè tantofecommittere periculo, cumplurimis potuerit,qui præftô étant,uti fpeculatoribus » Sedforfitan id conhetumeft, ut uiriaudacia mfi«: gnior oftentaretur. Veruntamen Bladus interdiu accedebat quam pro«: ximèad hoft ilia caftra ï amp;nbsp;tentoria militum, regis que, nec non forum con«gt; templabatur. Bladus habebat équités pauciores quam decern mille. Sunt tarnen qui tradunt, eum non plures quam feptem mille équités dudfaf«: fe ♦ His confifus, fub primam nodis uigiliam aduenit, amp;nbsp;in regia caftra impetum dedit. Primo terror ingens in caftris obortus eft.Nam regij mili«: tes putabant exercitummagnum QC alienigenamperegrinum'que fibi in^ cumbere. Idem credebat amp;nbsp;rex. Proinde praefentem intentabant uiris o^ mniamortem : adeó magnuminopinaillaamp;Simprouifaopprefsioincufte ratterrorem.Lampades enim 00 cornua irruptionem fignificabant. Verum regiacaftranonaho translatafunt,fed ineoloco quemoccuparantprimes immota manfereïTurcisenim confuetudo eft, ut nodurno tempore caftra nequaquammoueantïueriimineo loco,quem caftris muniendis ceperunt, perfiftüt,fiue fu^ ingreflus, fit in caftra,fiue aliquid aliud noui ingruerit.Eo tempore Turci inmaximü terrorem coniedi, in fuis tentorqs quieti mans« o j ferunt.

ferunt»Rcg!] præcones perLinRierfacaftra tncedentes,cîaiTiab3nfgt;nequis loco quem tcnuiflet,moueretur.Bladum mox,quï irruptionem fecerit in c» ftra, regis marte cafurum « Præcones quidem ut territis animum adderent» , iufTerunt fingulos in eo loco manere, in quem collocati fuiflent, dicentes I ViriMuIfumani,duratebreue tempus^cernetisenimhoftem régis admo^ dum cito in caftris obiturum mortem, dantem panas fcelerum, quæ in re^ gern perpetrate aufus fuit. Alia plura his fimilia expromebant, etiam hoc addentes ; Qiiodfiexercitus immobilisfteteritjbcllumcitodefinettfinlo co motusfuerit,omncs peribitistrexenimuos omnes necabit,priuiquaiTi ille fugcre poflbr,BJado irruenti in regia caftrajprimooccurrit exercitus Ai^. flatteus,6C praclium non admodumlongumibicommiiTum eft,Nam Alia ni in fugam conieCtfpaulatim in cohortes conglobati, recedebant,utièrua rentur. Bladus autem habens lampades ardentes Sf ignes, agmine flipato pergens contra regis copias,primolanuas regts aflediabat ♦ Cæterùm Bia^ di milites aberrarunt à prætorio regis ,amp; inciderunt in tentoria regiorum ducum Machumctis,uidclicet Ôd IfaacbSC ibifortiter pugnabam,trucidait tes c amelos, mulos, ÔC alia iumentaXum autem pugnam facerent,in ordi^ i*’ t ?* -7 nescollediSCconftipati,nihiIfanèmemoratudignumpa(Rfunt,Verumfl qui pauló Jongius ab ordinibus crant euedi, ex templó Turcorum manilt;« buscadebât.Pedites qui apqd Mechumetem crant, cum effent uiri fortes» præliabantur admodum memorabiliter « Tandem omnes, quotquot erant de exercitu regio, pratter lanuac milites, afcenderunt in cquos.præbum eo ioci diu feruebat« H inc conuerfi, maturabant iter ad regis ÏSuarum milites» Cum autem inflrudos ödarmatos inuentrent,breui tempore pugnarunt»^ Deinde amiffo praclio, uertuntur in forum caftrorum t quod diripientes, amp;nbsp;fl quem forteibi inuenerât occidentes,tandem cum aurora appropinquaret amp;nbsp;luceiceret,egreffifuntcaftris,amiffispaucisadmodfleanode.EtiâpaU ci,ut fertur, de regio exercitu defiderati funt. Vbiprimtimdies iIluxit,reX eligens optimos quofqj, qui fub tribunïs degebant, QC. Haliem Michaelis filium ducem iftis præponens,iuff'it ut citato agmine Dacoscedentesin^ fequerentur. Halles affumpto exercitu,profedus eft fumma celeritateadbi bita,contra Bladum : SC fummis uiribus abeuntis ueftigia fequutus, Bladl exercitum affequutus cft.Subito autem in hoftilem exercitum irruens, itV terfecit plurimos ï captdfque Dacos circiter mille, in regia caftra abduxit» Qrios interfici ornnes rex curauit. Etiam noduquendam comprehended runt deBIadi militibus Turebhune deduxerSt ad Mechumetem, qui cuiB interrogauit,qui'fnam amp;nbsp;cuias flt,6C unde ueniatCQui ubi adftngula,qué(‘ admodum interrogatus erat, refpondit, tandem iuffus eft dicere, flfciref ubinam Bladus Daciaeprinceps nunc’moraretur C is refpondit, fequideiu quæ fcire expetant, exadè noffeîuerùm fenunquam enunciaturum horun* quiequam, adeo' metuere fe dicebat uirum illum. llli autem minantes, did

/ xerunt, nifi,quæ fcifcitarentur,continuó expromeret,periturS«Qiiircfpotgt; = dit, fe quidem mortem perpeti para turn effe, feueró non andere quicquaifl eorum quac fcire cuperent,profari«Machumetes admiratus uiri refpofom, cum continuónecauit,dicens,quo'd fl uir ille exercitum haberetmemorabi bifem,nondubitoquin breuiadmagnamclaritatcmeuaderet. Hæcqnf demhadenus fada funt » Rex hinc decedens,redacontendebatadurbeifl in qua regiam federn Bladus babebat. Singulis nodibus, ubicunque mad nebat,per circuitum caftra uallo circundabat,6C munitionibus admodö did ligenter caftra emuniebat« Vigiliaspræterea folito maiores dediiceb^ exercitum que diu noduquein armis tenebat Agmine autem compo“^ topto^

BE REB» TVRCICIS LIB« X» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«lt;^5

A, to proficifccnSjia Daciam peruenit:6C acceflit ad cam urbem,in qnaBIado rcgiafedes erat.Daci quidem icparabant^quafi ab rege obfidendi.Portas i^ tatç aperuerunt,6C paratierant fufcipere regem cum exercituaduenientem, , Rex praeter urbemuedus, cum uirum nullum in mûris confpicaretur,nec etiam bombardarios qui in exericitu eiacularent, neccaftra metatus,nec ur bemobfidereaggrelTus eft, Progrefsiigitur,ut fuos patibulis Si palis affilt;3 xos uideruntjiter promouerunt adftadia circiter uigintifeptem « Exercitus quidem régis incidit inpatibula amp;nbsp;palos» occupantes locum, cuius longis« tudo extendit fe ad ftadia decern amp;^ feptem ♦ Latitudo uero continet ftas« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. diafeptem, PatibulaSC paliapparebantmaximi,quibus affixiconfpicio j lytnt^f—^-^ bfnJ^ /^ banturuiri,mulieres,amp;pueri.Horummiferèperemptorünumeruscomï« j f^^4 ^ri»»f^f% pledcbat uigintimilliahominum. Profedóhorrendum Sgt;C miferabile fpe ' daculum cum Turcis,tum regt Rexadmiratione defïxus,diccbat : Haud poffibiJe efteum uirum qui adeó magna fecerit, regione fua fpoliari pofte, i prglertimcöadeomirabiliterturn principatu,cùmfubditis uti norit^Veru^ * tamenaddebat,eumuiruquitantapatrauerit,haudmuItifacicndüeftè«Re:? bquiTurciaipicientes multitudinê hominö in patibulis 8é palis bærêtes, ftupebant.Erant nanrtp patibulis ÓC palis affixi infantes è mauü gremio ra* pti,Volucres nidos fecerat in inferiorib.eoru. Cum aut rcx infequeretjBla dus agmen regiü uGp carpcbat,interficiês équités,et azapides,fiquado im* prudentius ab exercitu regio fuerant euagati,BJadus animü intendebat ad* uerfus Nigix Pogdaniae principem,qui quemadmodu nunciatu erat, obft dione cireüuenerat Cellium urbem Bladi« Rclinquês autem exercitu, qui côtinebat circiter fex miftia hominü,eos iuflitperquerceta fequiregem:0^ fi quis paululü modd digreffus fuerit ab regio agmine, eum truncare iufsit

® côtinuo'accurrentes.JpfeueroredaducebatcontraNigraePogdaniæprin cipem. Exercitus autem Bladi,cum ipfeabqHer, abitu principis admodum gaudebatiSC reda pergens inhoftem, putabat femagnam gloriam inuentu tosjfi hoftem iubitó opprefsiftent.Cum nuncius uemflet ad uigilum ftatic» nem quæ ibi erat,indicabat hoftes aduentare«finguli igitur,præter régis Ja* nuas,adarmaprofiliebat.Mechumetes præcepitlofephi,ut præcedensho ftemadprxliO eliciat, Mechumetes quidé cumuniuerfoexercitu inarmis ftat. Jofephes ubi uenit ad hoftem,cótinuo' uiAis eft : amp;nbsp;fugiens,feftinabat in caftra rcgis»Omares,Turachanis filius,qui et ipfe ordinatus erat ab Me ebumete, ut cominus pugnaretur cum bofte,ad pugnam proficifces,occur •■itlofephifugienti,eum'queblafphemando et maledicendo ficalloquitur: 0'miferquo abis f an ignoras regem quomodo tefugientem fit exceptu* tusfAnnon crudelius ab rege qua'm ab hoftibus traCtaberis i An non i* gnominifsimacrnortite tradet,ubite fugam inqfte fenferit f Hts didis ho* minem commouit,ut conuerlus unicum Omare Turachanis filioredi* ret in prçlium, SC pugnarct fomfsime.Nec multo póft Dacos in fugam ef* fufos perfequentes, occiderunt plurimos, nulli parcentes « Cæfi funt circi* terbis mille, Pratfigentes autem Turci haftis capita Dacorum, reuerfi funtadTregcm in caftra, Omarem rex donauit Thelïaliac principatiuMa* zalesautem adhuc iupererat,SCfequebaturregem,ducens uiros fortifsi* mos.Dacorû audacia, qui fecundamin regia caftra irruptioné fecere, hunc cuentum fortita eft.Rex ex Dacoiu regione mancipioru pindas agebat no modicas.Nam immiflo equitatii,regionis parte percurrebat nó modica.E* quites capientes macipia plurima,maximas fibi peperere opes.Eiiaiumen tapIurimanatStifunt» Exercitus regis agens ultra uiginti myriades equo* rum Ói^boum,uenit ad iftrü, Caftra regia tcrrcbâtDacos,quamuis magna o 4 auda*

audadam oftentantes « Turc i au tem fumma celcntate adhibita, tranfgrcfH funt Jftrum» R ex Hah'cm,MachaIis filium,a tergo fubfequi iuffït,cum ca* lira ad 1 ft rum pofuifTc^Draculem Tat rem Bladi principis,ibidem in regi* onereliquitîpræcipiens jUt colloquereturcum Dacis , amp;nbsp;regionemeaffl fubigeretîpræterea ftreniie'adiuuaretiftorum locorum præfcdum.His iÄ geftis5 ipfe recta in regni federn abijt 4 Dracules quidem, quemadmodum pracceperat rcx,unumqucncp uocabat, dicens : Viri Daci,quid putatis de* inceps de uobis futurumt'nefcitis quantas copias rexh^betr'prçterea igno ratis quód regie copie expedanturfqua: ubi primum accelï'erintjrcgioncnr tueftram popuIabunrurtSCfi quid refiduifuerit, auferent « qui fit, quódrecu fatis regis amicitiamÆffîciaminiamiciregis,ÔC finis erit malorum,quan* turn ad regionem 6f adaedificiaattinet. Scitisenim, uobis inprxfentia* rum neque animal, neque iumentum uHum rclic'tum eTc.Htre omnia gra* uiffima pafTi eftis, audtore fratremeo, cui morem geTifris,uiro impijffimo, qui DaciamafTecit clade maxima . Huiufeemodi cladem neeperuniuer* fum terrarum orbemfadamelTeaudiuimus * Haeccumnunciaret Dacis, per eos qui admancipia redimenda conuenerant, eos facile in fuam fenten tiam pertraxit. Reliquis dici iulTitjUt confidentes, nee quiequam malime tiicntes,ad fctranfirent.Hi igitur in unum congregati,decreucrunt utilius efiè öd confultius, obtemperare Draculi potius,quamBlado principi.Ë* untes igitur pauktim ad Draculem, iuniorem Bladi fratrem, eolligeban* tur, Quodubiaccepcrunt reliqui,ódipfiad fratrem eius Draculem tranfi* tiönem fecere. Exinde contrado exercitubaud contemnendo,Sdaddudïo fimul regio exercitu, ducatum Öd regionem in ditionem regis redigebat, Bladus cognito Dacosadfratremconfugiffe, Ódfciretomnia frulira tentari,quódtantamantea fuorum feciffet ex dem, in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Pannoniamabijt»

x p E D i Ti o regis in Dacos hSc finem habuit. Bladus, fratre Dracukaccedcnte, amp;nbsp;Daciam fubigente, ad Pao nones ferecepit.Panones,quorupropinquos æ con fan guineos in Dacia crudeliter peremerat,capitis cum co* ram fuo rege Choniatis filio anquifiuerunttCum fenten tiamcontra ipfum protulilknt grauiffîmam,ut qui præ ter ius Ôf fas homines occidiiret,Benogradum diidus, ibi in carcerem impadus eft.Rexeadem adhuc aeftate,cum autumnus ad* uenilTet, nunciummifitin Lesbum, qui impcrabat ut pararent clafrem,6( conuenirent in loca manïimaJpfe quidem ducens lanuæ milites,cum paU

caEuropacorS militummanu expeditionem fufeipiebat, tranfiens iqA* fiam.Rex terra,claffîs ueromari proficifcebanTExpeditionis regiae contra Lesbum hanc caufam aTignant ♦ Lesbi princeps beneficio regis tenebal iftamregionem tributariam,numeransquotanniscirciterbis mille fiate*-res,iaminde exeo tempore quo Paitogles Calliopolis prçfedus,imperati* te Amurate iuniore , claffe adueniens , in Lesbum incurfionem hoff km fecerat,abdudtis indemancipijs plurimis : nee non capta Callona,Lc* sbi urbe opulcntifsima , quam deuaftans domum reuerfus eft ♦ Etian’ antea reges infulam hanc tributariam habuere, nee non Chium, tempo* re Amuratis quemgenuit Orchanes. Sub eo regeinter cæteros amp;nbsp;lonu* zes electus ab Januar um milicibus, profedus eft in Lesbum : Ôd ob* fidio*

A fidionecircumueniens Molibum,nihilcfficerepotuitfanèeorum quorum gratiaaduenerat, Caufaautem quarerex Lesbo arma inferebat, taliscrat, Rex Lesbio crimini dabat,quód Tarraconnêfes piratas portu excepifl'et, óf inancipiaplurima ab ijs emiiret,quæ uenerantab rcgionercgis,cxquibus nó parumlucri Lesbius princeps acceperat. Nam Tarraconenfes ab Les bo procurfantes ad maritima latrocinia, nee non hi quidegebantin infulis Cylt;ä

tiebantur,aflignantcs Lesbio duci partem magnam, amp;nbsp;neutiquam contents ncndam,Hæccum nunciarentur regi,motus eftadbeHum inferendum Lc«*

piiftæujro Januenfbquo ufus ftieratauxiliatorcm ïnfidijs, tradtdit. Ncc fane iongo intenedo tempore,fratrcmobtruncat,atquefokis principatupotitiir» pendens regt tnbutum quotannis ctrciter duo miUia Haterum, Genus prin«« cjpvm illorum,qui Lesbumrcgebant,amp;: CateHuizmuncupabantur,appa(S tetablanuenfibus deduct ,Namuententes auxilio Gtæcorum regt, quiBys» zantium tenebat, ÖC earn infulam tmperto temperabat, ftrenuè eum adiuta«« »■lint,atquc magna etfecerunt, Rcx tgitur Byzantius,ut uiroruni tllorum uir tutcmaliquomodo ueneraretur,ijs conceffit infulachuius princtpatum,Qut tencntcs earn infulam,tandem inde pro g reis i funt,ut occuparent Aenum m^» fcemThraciæ, nixtaflumenEurum, Namciues eiusurbis aduerfabantur Harmoftæ:fiC utfibiuires pararent,uocabantab Lesbo Catdluizorumgeï* nus. Cateliuizfurbem earn occuparunt,óó fortiterretinuere,cum pkrunque ® inteftmis feditiombusóf odijs exagitarentur Græcorumreges. Videturau** tem ifta i'nfulaiam olim lub Catelluizls Januenfibus extttiire,óf paruïlïc Phoeiamin Afiaadminiftranti, cui nomen fuit Catanes, Verumcxinfidijs • inluJam hanc occupauit Catanes.Cui bellum inferens Græcorum rex,etlanx ^kylcnas luo imperio iunxt't,ncc bellum gerere contra Phociam abftinuit» Exinuecum Catelluizümpigrè fubfidio uenilïent Byzantio regfbeneficio dus inlulxdominiumconlcquuti lunt. Hanctemporelongo tenuereï eius principes etiarn noftra artigere tempora .Jungentes autem connubia cum Trapezuntijs regibus,^ Græcorum ducibus,necnon cum ijs qui apud Grg cos pixltare uidebantur, infulam earn rexerunt faluberrimis legibus funda«« tam, Ab ca continente, quæ Afiam fpedat, excurrit ad ftadia circiter odes# ginta,Cæterum amp;nbsp;iamolim in poteftate Joannitarum fuit Chius, nee tarnen 2rmis dt capta. Verum cum Græcorum reges pecunie inepia laborarent pro pterbellum quod ea tempeftategerebantcum Medis amp;nbsp;Trybalii.^magmt pecuniæ uimmutuóacceperunta Martino eius mlube icdtorcXnæci tan de earn infulam rcccperunt,cum gs alicnum,quo erant obligati Mattino,pcrfoI niflent,Dcinde'uenitinfulahæc inlanuenfiumditionemïquicumnonmul!* turn temporis interueniiret,adueneruntcumtriremibus ,ut urbem eamcalt;» purent,Hi nee populi,nec magift ratus confenfu amp;nbsp;uoluntate mifli erant, ut infulam earn in ditionem reciperent, uerdm fua fponte,cum effent neuem fa miliarö uiri principes,ab domo profedi,infulam earn fubegcre. Ex co temifs porecommuni confiliomagnaconcordiaurbem gubemarunt,cum ubiquc iploru in rebus gerendis moueftia eluceret. Tandem urbis Ôf infulæ partes emerunt uiri lanuenles, qui plurimum po llebant opibus, propter Maftyris Kdditum amp;nbsp;prouentum,lnlula namque ifta in mari Aegeo fita,Maftyris fru num reddit uberrimum : óf qui huic operi funt intenti, lucra multa ferunt, Hæcautemminus remota ab Afiaeftquàmprædidîa.Siquidemfiadiis magt; xime

ximè quinquagintafeptcm ab eadilfita eft .Gubernatur ab principibus iH^ ^ nouem5qui primo earn infulam fui iuris feceruntînecnonab alijsjqui poftm^J dum patrias urbes in ea infula ab Græcorum regibus redemerût. Metropol lis Chi] optimisregitur legibus,neeulli omnium urbiumjquæin iftis infu^ lisfrequcntantur,diiciplinæfanditateinferioreft. Redditus habetlargii^^ inos,quiincredibileeftdidu,quantasopes fuppeditentijs qui earn regunt, At MechmetesÄmuratis Hiius boftilia arma intui it Lesbo hisdecauffis» quas fupra memorauimus. Accedebat prêter focietatem, quam cumpir^ tis inierat Lesbiprinceps, etiam fratris mors ï cuius culpam ineum princH ipem rex transfcrebat,SC ulcifcifratris manes inanimum induxerat. Rexqui demitinerepedeftriinAfiamtranfiens ferebaturtat daflem, quæ complet óebatur triremes uigintiquinque, amp;f naues minores centum, per marefe^ quiiubet. Bombardas per mare in infulam earn tranfportauit Ineenon b^ pides ,quibus onerarentur, circiter bis mille ♦ Beiliquidem initrumenta S^ machinas mariad earn infulam fubuchi cura uit. Jpfeueró ueniens Blfipc^ pedum, hue in planiciem, pedeftri itinere ad infulam accedcbat, ducens Ia^ nuarum milites,amp;f quoidam Europæos circiter bis mille. NameumdimH filletexercitus,rediens ab Dacia, continuo bellum mouebat contra iltam in/ fulam. Copiai ubi incontinentem funt expofitæ,tllicô incurfionemTecerunt in iniulam, eam'que populati funt.Verum pauca inde abftulerunt mancipia-Moxlegatumad Lesbi ducem mi fir, qui iuifu régis diceret principi feu dugt; ci,uturbemdederet.Quodfifaceret,fore utab regcaccipcretahamamp;admO dummagnamregione* Princeps Lesbinefcioquo genio malo in tranfuer^ fum abitractus, pacem regis afpematus eft ♦ Rex itaque bombardas fiftens» 06 contra urbem dirigens, in continente pergebat confilio Machumetis,qui ‘ cumadhortabatur, neininfulamoraretur. Machumetesaccepto exercitu,* urbem oppugnabat, diftribuens copias uniuerfas in turmas,Sf manipulos» Murum bombardis arietabat diebus uigintifeptem, urbis'que partem noil modicamftrauit. Habuftbombardas ,quæinfublime globum torquent, ' quas mortarianominant,quibus urbem grauiffimèafflixit. Oppidanorum copiæ in ardum cogebantur, Oppida ni tarnen, cum for te etiam quidam depiratarum numero præfto effent,cgrclTiurbe , manus cum bofte confer rebant. Resueroeorumnequaquamprofperéfuccedebat« Nam Turef Ia^ ceftitiab oppidanis,accurrebantad murum :amp; magna audacia frcti,eum fu^ perarenitebantur. Oppidanis ingrauifTimopericulouerfantibus, fiquidem | hoftismultitudinefuperiorerat,princeps infulæ legatos mifit, qui nunciait rent régi, fe para turn elfe dedere urbem, 00 reliqua urbis oppidula. Se tarnen peter e, ut fibi a rege affignetur regio alia, æqualcs huic redditus habens.Pol iieebaturquoepieftrenuè imperata fadurum,quocui^tarnen inmilitiam edudus fuerit regio iuffu.Machumetes, cum in teil exiffetprin opis amp;nbsp;oppi^ danorum fententiam, refpondit, fe nuncios mifturum in continentem ad re«* gem, qui hafce principis conditiones ei exponant ♦ Vbi hæc ad regem relata iunt,uidelicet quæ promittebat infulæ Princeps,continuo in gaudium clïun ditur, amp;nbsp;in infulam traiecit, lubenti'que animo admittitprincipis, quas præferibebat, conditiones î ait que fe hifee conditionibus infulæ principe îoedusamp;S pacemdaturum. Cum lam resu trinque dccifa , amp;f fi des fcedelt;^ i ris , iureiurando utrinque interpofito , accepta effet, urbe egrediebatur infulæprinceps : Se ueniens ad regem, eum adorat,5e huiufeemodiora* rionem exorditur.Nofti, ôrex,exquoinfulamiftamregereocccrpi,meiu* rifiurandireligionem temer a fie nûquam.Quod autem mancipia ex regionc tua m prædonum abftrada no receptauerim, feiri poterit ab ijs qui heic Aß^f loca

DE REB, TVRCICIS LIB, X, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^7

A locaincoIunuNam manci'piajquampnmdm capiebantura' tua i*cgioftc,cÔMgt; nuó à me dommis fuis reddebantur, Præterea maximum mihi fuit ftudium» utjficubiueßra mancipia quis effet naëlus, ea ftatim dominis fuis reftituerens« tur, Qiio'd piratas fufcepi,cagratiafadtumeft,ncprædas ex mea regio«» ne agerent,earn'que uaftando corrumperent. Nec ulli horumunquamuel oc^ cafionem præbui,ucl confilium dedi,utadnauigantes quicquam damni regio ni mæ importarent,Nunc autem ad te uenio,urbem arque adeo uniuerfam in^ fulam tibitradens. Supplexuerbteoro, utquemadmodum hadenusrebus mis plurimûbeneuolentiç præftiti,ita nobis gratias referat rex,Hæcquidcm fatus eft,5C lachrymac cadebant obortæ,dicens,infcitia oppidanommiadum efiè, quod non ftatim ab initio, cum bona ab rege nunciarentur,uenerit, Rex exprobrans eiiüam infeitiam SC imprudentiam,poftremóconfolationem ad^^ hibuit, iubens eum eflè bonoanimo, nihil eum malipropter id quod primo nonparuerit edido regis, paiTurum.His ultró cinoep didis,urbem rex in di«» lionemaccepitïprincipem^ etiaminreliquas infulæ urbes ire iubet, ut ca«» rum arces fe dederent.Qiii impigrc iufta regis capeflens,una cum regijs prac-fedis urbes adijt, easqueregi tradidit, Rex continuo, ne qua innouatio ex»» oriretur, urbes in ditionem acceptas præfidtjs firmat, MityJenarum cities in tres diftribuit partes- VuIgi inutilem partem ibi reliquit: alteram peregrinis conceffit : tertiam, quae genere ÔC opibus principatum facile obtinebat. By«» zantium deportauit. Piratastrecentosinunum locum extraurbemcontra«« dos occidit.Etquo crudefius perirent, corpora eorum media diffecuit. Nam placuit regiTurcorum hoc mortis genere in hoftes uti, ut maiore crudelitate ® interirent,difledis corporibus medqs,gladio diaphragmatiadado, Nam qui ill huncmodum cæditur, diu mortis dolores amariflimos experitur, Huie autemurbi,nequam dcfedïoriemmolircnturincolæ ,duccntos de peregri»«’ no rum corporc, SC trecentos Azapides impofuit. His ducem conftituit Samaliatisfilium,uirumilluftrem,cuiuspaterin regis Januis iudicis ofti,' do fundus eft:, SC litigantes fumma diligentia SC attentione audiuit, SC fcii«» ieiitiamfummaaequitateadhibitadixit,adeo',utfacile primas inter omnes ïanuarum indices ferret, lusenim iuftiffîmè dixit, ÔC fact Jis demens'que omninofuitininueniendopoenas,quibusdamnatifubdendi eftent, Lesbt ducem earn urbcmrelinquere, SC omnia fua Byzantium bans ferre iubet, B pfeueróreuerfuseft domum,chgensftbi optimatumLesbi pueros,filios SC filias circiter odingentas. Triremes quoque abduxit,relidis tarnen nauigijsi minoribus in infula, Sororcnl ducis, quam etiam antea rexexperat in CoJ»gt; ebidis regione, uxorem AIexfj‘Goraneni,qui rex erat Trapezuntis, induxit in gynæceum I fiquidem forma antecedere credebatur eo tempore omnes quotquot ob formte clegantiamcommendabantur, Maritus eius pramor»#* tuusératTrapezunteï ipfaqueuiduaerat,relidofiliolounico, Rexcapta f rapezunte,puerum hunc abduxit,SC prae cæteris poft puerum Byzantium ƒ Amuratis fratrem,in lanuis bcmgnilfimè tradauit, Filiam Trapezunt^ regis Annam nomine, SC Chriftianam euftoditam proarbitriouidoris con nubio iunxit Zogano inferioris Macedonia: pra:fedo, Ex quo autem eum Pdoponnefi imperio expulit,eam Albanis filio,cui lyon nomen erat, tradia dh, quamuis earn deinceps acceperit uincens, coegerit que fuam religionem aftumere,Haud multum interceflit temporis,SC Lesbio duci nefcioquodcri men impegit, captum que in uincula dedit. Ego quidem audiui,eum in carce remefteraptum,quód difpliceretregi, SC iam olim ipfi fuerit inuifus proprer rnultaSCintolerandamala,quibusregiamfamiliamaffeciflet,Veritm,ut a«» h] perhibent,hanc,quód in carcerem coniedus fit,accipioeffecaufam. Fclt;# *^nnt, puerum quendam fugientem lanuas regis, uenifte ad huncLesbi duo

LAONICI CHALCONDYLAE duccm.Qucm ubi Cbriftianac rdigtonis fide imbuit,non dubitau/t turp‘® ^ mo amore poIIucre,Occupata autcm Lesbo,cum prmceps Byzantium aM^ fet,puen' cblitus clLLum inter munera quædam miflum ad regem,regij puc^ ri agnouerunt,rcmcp regi fignificarót, Rexpuerum quidemretinuit: ducen^ caepit,8lt;^incarcerem duxit,unacum confobrino eins Lucio, Acni principe' qui cum fuiflet puer,Lesbi principem in necando fratre ö^ parando principal tu ftrenuèadiutarat* Nee multo póft Lesbum captam in hanc miferam prouo Ïuti funt neceffitatem.Cum in fummo uitæ eiTent ambo difcrimine,dubii qu® fe ucrterent, pronunciarunt ie Turcorum rcligionem airumpturos,Rex qui** dem donans eos ueftitu, amp;nbsp;tiara, eos quoque circuncidit, £lt; impunitos é caf cere dimilit.Ncc tarnen diu hoc gaudio iJlibato ufi funt. Nam breui tempore póft,cos iterum in carcerem condi iuffit : 06 diligenti cuftodia tamdiu afteru» uit,donee inde abdudos capitali fuppÜcio afficerct ♦ Ifto anno rex bis in mi^ litiam profedus eft : femel contra Dacos, iterum contra Lesbum. óf utraque bella confecit eodem annoihyems cp aduenerat,antequam domum redire pof fet.Eaigiturhyemeuerfatus Byzantq,clairemadornabat, Extruebat temple» aedificabat regalia palatia,urbemcp eâmfibiaccommodam ad naualiapra:^ lia redderc in animo conftituerat: utpoiret,fi quando ufus poftularet, memo** tabilemclaftèmindein marededucere.His cogitationibus intentas,inuenit fe facile pofte fuperiorem efte hoftibus,fi mare folus obtineat. Animo conce perat extruere, à aliam memorabilem, poft Propontidis Lçmocopiam,arlt;^ cem Byzantqmirabilemtquamexædificauit iuxta portas quas aureas nun^ cupabant.Excitauit óf turres maximas,óf fpedaculo dignas ,necnon interior ra regiæ, óf turrim quæ uergit ad Scopiorum pontem ,quoiungitur Axiu® fluuius.Etiam regiam fedem Adrianopoli ultra Tatarum, qua Euröillabitur, emuniuit. Vrbêquoqpin Afia iuxta Maditü,ubi Hclleipontüanguftiftinv’ cernimusjcondiditineenoaliain Europa eregioneeiusurbis,quaeinAfia co* lpicitur,ædificauit,Heurbes códitgfunt addefenfionéByzâtii,ôfEuxinimî ris. Practerea nonmediocriter tutabant urbes in Hellefponto fitas,præbentcs claftem haud afpemandam, In hune modS terrorem Afianis óf Europaris in^ cutiens,qui eum augcret,in utra mep urbem bombardas inuexit circitertrigi» ta maximas,et alias non paucas, Ad hæc cumportum ibiparaflent Turci,nul li intrare Hellefpontum concedebant,nifi prius defcendiflent nauibus, óf ft loei preiedo exhibuiiTent uifendum.Opera hge haud dubie' fecit propter bd lumquod gefturus eratcum Venetis ,adquodfe præparabatîut fiingrueret, quam tutinimèifti fecommitteret.Atqux commemorauimus operaomnW iam erantabfoluta, óf adfinem perduda, cum belïumaduerfus Venetos fu^ feiperet, Aeftate autem ea quaz fequebatur,bello laceftebat inyricosgt;óf IHy^ ricorumregem.Genus hoe hominum antiquum eft,óf regionem uerfus Iolt;^ niumfpedantemincoles,plerun®ad magnam claritatem acceiTilTe perhibe«* tur.VulgonuncBolhi uocantur. VerumDalmataï,Myfii,Trybani,etiaSar^ matæ,eademferèutunturlingua,autnonmultumdifltmili,utnort difficultef iemutuó inteftigant, Verifimile tarnen eft,illos profedos ab regione quç net fus Ionium patet, cum pauci numero exifterent, óf ubiqj rebus forti tergen ftis incIarefcerent,Thraciam perdomuiiTeïóf Iftro tranfmiflro,Sarmatiæ regio neniinhabitaft'e.Suntueróquitradunt,eos aScythis pulfos tranfijflè in regio nemquæ ultra Utrum colitur: óf fubada Thracia,ad finum eum ueniffc, ibf que kdes fixiftc. Al iror autem, quo'd quidam fint qui cenfent Illyricos, Af banos eftèiquafi Ibyngqui tenent finum lonipprocefterint in Epirum,óf A® toliam, óf Tbeftaliae regionem, Cæterum uniuerfa illa regioab Epidamno ufep ad Carnerium finum compleditur fpacium ter mille ftadiorum Hanc re gionem tenet hominum genus unumeadem lingUa Utens » Porrigitad mk diterranea

DE REB. TVRCICIS LIB. X.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^S

diteffanca feextendés ufcpadlftrum, attingens Sodalis regtohem 8^ regnis finuimiscircaundit^TrybaUis SC Myûjs.Hçcautê dico,maxime liane con ieduram fequntus, quod conftet Illynos ad magnam potentiam deuenilTè, 0^ in multa loca perThraciarn effe difperfos. Proinde magis credo,tos po^ dus Iliyhos quam Albanos dicendos effe.Affendor prçterea amp;nbsp;illis,qui II^ lynos nomen ab regfone traxiffc aiïeuerant. Nam inter fe diuifi,alij aham in ufulinguamhabentJtaque cum plurimahominum genera ibi habitent Im^ guæ ufu inter fe diuerfa,reor iftos id nominis eße fortuoSjUt dicantur 11J y tb ei, Sed hacchadenus annotata de ifta gente fufficiant : etfi quidam patent nos* minis rationem baud redam meafsignaflè. Verum propter regioncm,quam colunt,meritó, ut mihi uidetur,Illyrici appellant. Nee tarnen inuidia me cogt; miteturinhunemodum de hisientientem. Nam Albanos potius Macedon nibus a dn urn erari exiftimo,quam ah] in terrarum orbe genti, At de his fails. Ulyncos igitur earn gentem nomino,quae iuxtalonium habitet ufcp ad fums« mam Iftriam fie didam regionem, quae ad finum excurrit in pelagus ♦ Qtii uero mediterraneam regionem ibi tenent, Illyrici funto . Aduerfus ho»# rum regem arma capiebat Mechmetes , quia tributum amplius ferre recult;# fabat, Namregiuspræcoadbuncacccflèrat,iubcnsutquamprimùm mo^ ra omnipofita,tributum in lanuas inferret. Illyricorum rex coJIigens tribu turn, quod continebat quinque myriades fiaterum, id^ præconi oftendens, dicebai:Tributum quidem colledum et paratum in promptu eft.Nec tarnen mihi cordi eft mittere régi tantas opes, Ô^ meplanifsime'his priuare. Verum fi bellum ab rege impenderit,bello me committam felicius,fi tanta p ecuniac affijerit uis.Preterea fi eanecefsitas meapprehenderit,ut mihi in aliam fit mw grandum regionem, fretus iftis opibus, uitara commodius exigere potero. Regius audiens iftos fermones, refpondifle fertur in hüc modu : Et quidem pulchrum amp;C honeftum erat opes iftas in tuo dominio permanere,fi non intea rimfœderum religionem impie tranlgrediendo temerares : fin cupidincha# rum opum dudus, feedera uiolare inftitcris, QC inde tibi nefcio quam.felici»# tatempoliicitusfueris,uereorprofedd utcontrarium cueniat. Namaudore Deopofsidere iftas opes, neutiqua malum duxero. Praeterea ijfdem opibus audore Deo exui,Iongè optimum iudico potius,qua'm contumelijs amp;nbsp;iniu»« rijs afficere eum cuius praefidio eas acquifieris. His didis,præco ad regem teuertitur : exponensep quæ acceperit a b llIyricorS rege,regem comouit, ut centra ambos bellum fufeiperet. Nam eodem tempore etiam ei bellum fuit cum Daciæ principe, qui iniuriam maximam regiæ familiæ fccerat, legatis dus uioIatis,St^interfedis.Cacterumfub idemtempus quoDacos bellola^ celfebaUHyrici regem ulcifci nequiuit.Verùm ifto demum anno cum exer# citus ab Europa amp;C Afia Adrianopolim forent colledi, primo uere in Jllyri»# cos mouit,in animo agitans S^ in Sandalis regioné irruere. Hic rex fuerat fi^ Üus illegiiimus eius regis qui prius imperio temperaueratlHyricosïEtcum difcordigatroces inter ipfum amp;nbsp;fratres eius quiadducatüafpirabant,exarfif fent, milerüt legatos ad rege, eiuseparbitrio rem tota trafigenda permiferüt, quihScregonis rege declarauit.Ifaaco Scopiorüprgfedo,quifinitimus erat illyricisjiftüadiutareiubetinacquirêdo principatu.hic excrcitu probens co tra fratres,eorö regione euaftabat, plurimis inde abftradis mâcipijs.IJIo igi tur rege pronunciato,benum gerebat cum fratribus,Só cum illyriorü rege. Turci qui finitimâ circa' tenebant regione, plurimanancifeebâturmancipia. Cum autem praedas agerent mancipiorum ex omnibus, quas fcimus, urbw bus, ea continuo in EuropamSlt;Afiamtranfmittebant. Et ex quo rex colo^ niamin Scopiorum urbem deduxit, 8C lefus ffaaci filius regis nomine earn adminiftrauit, plurima ab Illyrico macipia funt abduda, fît? in Europam A^ p fiarnip

fiamcp translata, quorum numerus maior eraf,quam qui's fperafepotiiifrctab ^ : ca regione. Audio earn rcgtonem,fiqius longitudincm confideret,abTfybal lorum regione ÔC Dofobica fluuio fe extendere uflt;p ad Sandahs regtonem et adJomumfinumftadijs odingentis* Latitudoueróregionis, quaexcurnt ad PannonesSCTryballosjCompIcAtur duo imllia Hadiorurh^ATrybalb^ incipit regio Ifaaci.hanc excipit deinde Pauli regio,cuius urbes fepomgunt ufep in hanc regts lily noriorum regionem ♦ Hi quidem iam ante bellum gel^ ferant cum rege,nunc quidemTryballis,nuncueró Pannonibus ad hærefeen tes:amp; cum adducerent Turcos, regionem Jllyrico atKifam populabant, bek lum^inTryballos auertebant* Csctenim Tryballorumprinceps bellum co tra Iios fufeipiës,urbes eorum obfidcbaf,SC fcederacumijs pangens, tandem fepacatum cxlnbcbaó Etiam Sandales hos antea bclloappetiuerat,ó^ accifO regis cxercitu,ipforumagros cuaHabanCumautem hifoli perpetuis interfe diflidercnt odijs,etrcgts peregrinum accerferent,proprig regioni plurimum calamitatis inuexerunt,Nam mancipia plurima belli iui^e fubinde amtltiib. capiebantur, SC deportabantur. Praeterea 6ó ea regio uel maximam expaie^ bacuruaftationem* Eademtempeftate Jfaacus 8C Paulus focietatemfaciengt; tes auxilium pollicebanturillyriorumregi. Nam conftituerantÖif ipn beI15 indicere regi,fi Pannoncs aliquid noui contra Turcos moIirent.Rex m mk litiam prqfecïlus, traiccicDorobicam fluuium,qut TrybaHos SC Ilfyriosdbf mit.Piogreffus deinde, uenit ad IlIyri(rumfluuiumnauigabiIeiTi,qiiemfupeA ramt pedeftri excrcitu tran fuedlonauib^qua s i bidem fabricare iulTerat.Equos autem in flumine rcliquit, donee copias trafportaret« Turn temporis inarmis habuifle creditur rcx quindeeïm myriades equitum, praeter peregrinos SC Azapides pedeftre robur, qui eum in id bellum fequebantur, Aderat fiC alia » hominummultitudo inutilis ad arma ï quae proptereacomitabatur regia ca^ g , ftra,ut fi quid opus cflet,miiitibus inferuiret.Reliquis interim exercitus eqiU ' tibusconflat. Nee tarnen gens cfl,utfupracdocuimus,quæpluraiumentain cxpeditiones ducat»TrafiroIlIyriflb, impetum inregionem hoflilem dedii* SC aggreflus Dobobicam urbern, cam omni machinarû genere oppugnabat* Vrbshgeeftfitain excelfo mate»Quapr opter natura loci munitiirima perhk betur, Atrex expediens bombardas mortaria, non ceflabatterroremini)^ cereoppidanis,SC tandemurbepotituseft, Partemhominum,quos ibidem ? andeptus eraf, in ea urbe reliquit:parte donauit Turcorum optimatesUertiam ; partem Byzantium tranfl:ulit«Mechumetem iuflit deligere Europa exerek rus robur, atlt;p feftinare citato agmine in eum locum in quo acceperat regem Illyriorn morari, antequâ regiam fibi fubij eer et.qui impigrc iulTa capeflens, fumma cclcritateadhibita,flumcn tranfgreffus eftVeniens Gaitiam,accepit regem proficifcijtraiedo flüminc,in Clitiam urbem.J s igitur nihil remittens . de curiu,tranfmit Atraium qua' eum in tres alueos diuifum cognouinhoe fup^ rtaOjClitiamuenitdiefecundo.Rcxfublatis fignis Gaitiamcontenditregid federn Ilïyrici.QyiqubipcrucnitjUrbs ülicoconditionibus feupaciiombu^, an ditionem regis uenit* Nam ubifama increbuit, Dobobicam eflccaptam’ rege,quxurbium totiusfegni longèerat munitiflimima, reliquaturbesib lico territæ,in diuerfum abripicbantur,8C quilibet pro fe feduló contendebat ut prior deditionem faccret, fperans fc inhune modum non paruam gratiam apud regem in it urn. Gaitic eines cum appropinquafTet rex, cotinuo primo«* res ciuitat is obuiam miferunt, dedcntes fefe SC fua regi * Orabant autem ti^ gem,ut ipfis permitterct patrio SC folito more rempub .adminiftrare* Rrf preces eorum nón auerfatus eft, Wrum continuo, quod petiueranr, pradtitb' Deinde etiam arcem in deditionem accepiqquampræfidioimpofito fuoruif firmaninElcgitfibioptimatumfiliosldehinc quofdamdelegitgt;quos donauit i ijsq^i ’

DE REB. TVRCICIS LIB. X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17t

A ijs quî fccum étant. Vbiprimùm ea urbs m dominium concefsit tegiSjCego^ ciumdatumeft Machumetilanuaru duci,ut accepte Europee exerciiu,fum ma eekritate pergcret aduerfus Illynorumregem. Nam audierat eum mora:« ti in ea urbe quae diftabat a Gaitia itinere maxime quinep dierum, expedian tem quo'nam tes JllyriorS effent euafuræ. Eius autem urbis quae regem tene bat,nomen erat Clitia.Etiamfratris eius filium agentem annum decimumter tium ibidem cum rege cóuerfari nunciatum erat Machumeti. Hic affumens, ut iuffus erat, exercitum, fecudo die attigit flumen cui nomen eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* fl^i^eü Isfluuius nauium erat patiens, S^ fpem omnem ineofitam habebatrex Ik ”^'^p/^ lyriorum.Namcumnullacnauesmagnae præftdeffent,putabatregemnun^ Grrfco.. quam eó audaciç progreffurum,ut id tranfiret,quo fecum bellum gereret. V t autem cum co pils ad flumen Machumetes accefsitmirèfeftinando,cohorta!» rinon abßitit exercitum, amp;nbsp;exercitus duces,ut tranfgrederentur flumen, regf que opus pulcherrimum efficerent, capientes uidelicet lilyriorum regem. Sicautemloquutusfertur:ViriTurci,nScquiIibet ueftrûmfae'uirfortis aplt;# pareat,atep pedes flumen hoe tranfeat.Neutiquä enim mihi dubium eft,quin maxima amp;nbsp;fplendida munera maneant eum, quae ab rege accipiet, quiprk mus flumen fuperarit ♦ His didis, regij milites maximo Audio conabantur ttafgredi flumen.Jbi tum primus,ut tradit,Omarcs Turachanis filius,Thef Eliæ præfedus, cum fuis irruit in flumen:qui paululum modo natantes,flu^ men fuperarunt, Hos fcquutus eft,pari fucceffu ufus,óf reliquus exercitus. Egrefsiflumine,illico inuafereagros. HincrexIIIyricorü timens,ne fi infaf gamuerteretur, equitumaduentu oppreffus, in maximum periculû ueniret, ferecepit, utincolumispræfensdiferimen euaderet,inurbem quandam eo loei fitam nomine Clitiam. Verum Machumetes cum exercitu fuperuenk

® cns,eamurbemobfidionecircundedit. Vrbiseiusfituseftinlocopaluftri, amp;nbsp;incircuitupaludes uifuntur longè latecp quae urbem munitam, óf adit« difficilempræbent.Eo tempore locus illeuniuerfus folaribus radijs exuftus cxaruerat.Caeterum,his nihil moti milites Machumetis,accedunf,cam^ob fidionecircumueniunt.Arundinem,quç plurima ibi enata erat,excindentes, comportabant in foflara, ut igne deinde iniedo, uel ui tandem etiam inuitos oppidanos in ditionem rédigèrent. Hæc parari cernentes eines urbis ÔC Iflytij milites, crederentepfe non diu pofferefiftereuiribus Turcorum, légats tos ad Machumetem mittere decemût, orantes, ut in deditionem acciperen^ tur:petentcs praelerea, utregi ueniam daret,qui quolt;p femetipfum dediturus fit,fi iurifiurandi religio interueniaUqua intercedente,in fpem erigatur, fc nk hiimaliab Turcispaffurum.Machumetes Illyricij proces haudabnuit.Fœ duseftidum.iufiurandûeft datum quemadmodßorauerant JliyripTandem cumurbeegreffus effet rex, urbem occupauit. Homines qui in urbe erant,in tres partes fecreuit.unam ibidem morari iufsiUalteram inter optimatesfuos diftribuit: tertiamadduxitad regem, óf eidemdono dedit* In hunemodum illyricirex captus eft Ciitiae una cum fratris filio, qui haud dum impleuerat ætatis annum decimumtertiû. Vxorregisiamante fe contulerat Ragufium, quae eft urbs iuxta Ionium, ut praefenti difcrimini fubtraheretur. Plurimas coconuexeratopes confilio uiri. Earnurbem iocoluntlllyriciuiriadmo-dum i}luftrcs,qui eo'conuenere. Et cum difciplinæ fanditateanimi ipiorum facile coakfccrent,'et difcordia omnis fubmota foret,cam admodum emunie runt ualidifsimis undique obiedis muris ♦ Et proficifcentes in Epirum óf Ionium merctum gratia, breui urbem opibus baudcontemnendis auxere. Habet, à quibus regitur, leges optimas óf faluberrimas, óf in ariftocratiam uerfaadminiltratur.Ciues magnificis xdifleijs urbem hanc exornarunt,quç quidem quamuis obfcura fama feratur » tarnen Celebris habetur producendo p a uiros

172 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LAONICI CHALCONDYLAE'

uiïosprudehtiainfigncs^Eaurbs finitima eft Sandalis regioni. Cum hoc bellinn urbi fuit »Vcriim,utmihi uidctiir, difeordiarum cauftam param tufte Sandales feminautt, eófque inuitos arma capere coegit » Nam uxor Sandak, lis und cum ftlio adolefccnte propter mariti improbitatem Rhaguftum con)quot; fugerat. Sandaks Rhagufios miiris legatis rogarat,ut redderent uxorcm36^ ftliumZquibusnonadmittentibus pieces, bellum indixit,Rhagufqfiliuin Sandalis commuai fentenriaad id bellum imperatorem eligunt, fuggereni* tes que magnampecuniæ uim,fortitcr bellumab Sandale illatum propullâ^ re fategerunt, Cauiram,quae impulit matrem ÔC ftltum,ut Rhaguftum fe red perent,hanctradunt4 Mulier quædainexcellentiforma,cæterumlalciuioG quam par erat,in Sandalis regionem ab FlorentialtaligucnerauCumautent audiuifletSandales , muliercs Florcntinastum format uenuftate, edm pru^ derttta facile inter omnes primas effè,eius mulieris uifendæ cupidus, earn ad fe uocariiubet ♦ Qiiæubi in conipectum uenit, 0^ pulcherrimaeftèt, Sanda^ les uxoris amore fatiatus, earn fpreuit, Nee multo poft amoreperegrina: a^« mens amp;nbsp;ardens,cum ca concubuit, plurimum amore æftuans ♦ Âdhærefeens autem peregrinæ mulieri,uxori admodum moleftus cratiquam defpiciebat, Slt; prorfusnegligebat, Mulier autem tlla etatmercatorumFlorentinorCt, 6f in hanc regionem appuIerat»Conuerfans itaque plurimum cum hac mullere, mfenfus amp;:: moleftus erat fuat uxori Vxor non ferens amplius hafce indignt^ rates,maxime propter ftlium fuum adolcfcentem, una' cum eo dam Rhagu^ fium profugit* Sandales mifsis legatis uxorem rogabat, utreuertereturiu faam rcgionem,nec in aliéna degeret,uulgas opprobrium fuum in homines. Aruxor non obtemperabatuerbis mariti,fed in hunemodum refpondit ïSc non redituram, ntfi dimittat muherem ilUm Florentinam. Qiiod ft facere o^ ^ aniferit, fruatur peregrina multere ad libitum. Hæc quidem ad eummodutn cótigiflèmemorant.Filius inimicitias gèrens cum pané, Sif belli dux à Rb» gufiis pronunciatus, bello adortus eft patrem, prælioœ inito patrem fugatU arripere compulit, plurimis de exercitu in fuga ca-fts, Cèrtein patrem impi» amp;nbsp;nefariaaulus, mittebatis frequenter legatos ad regem,confulens ut)un^ «ftiscopijslllyriorum regemdebellarent. Tandemmonendo Ó^confulc«^ do tantum profecit,ut Turcorum exercitus'adueniret, 6ó regionem régis gr» niter populando corrumpcret.Sub idem tempuscum fama uoiatet,régis co' pias accedere contralllyriorum regem ,nec ipfefe parate intermifit, ut regi^ urn exercitum,fi in fuam regionem populabundus ingrederefur,fiquid poft fet armis, à populationibus prohiberet,eum'que propulfaret, Nunc có ïe^ direlibet,undeinhunefermonem digreftusfum,poftquamregem 111 yrio^ rum Machumetes Michaelis hlius in ditionemaccepit, cumeó circumieps etiam cæteras urbes regi Turcorum fubtjeiebat ♦ E t quidem circa hæc uerfa^ batur Machumetes » Omarem autem Turachanis ftlium iubebat cum cxamp;^ citu pergcre contra cæteras lllyriorum urbes,cæterum ipfe in regia contends bat caftra.Rex Turcorum dilcruciabatur antmi, propter iuramcntu/mlllyrl orumregipræftitumab Machumete^Grauiterquoep Machumeïi indignai batur, ut qui parum opportune huic regi falutis Ipem, interpoftia iurifiurao^ di religione,obtultiret,RcgemqüidemIlIyrium uinculis iHigatum circum^ duxit,pera grans Sandalis regionem.Nam Illyrios partira quidem ipfe,paf^ tim uêró Machumetis S^ Omaris marte perdomuit, Omares fummo ftudft annitebatur,ut earn regionem, quænondum fubicctacrat,cogeret regis fuft‘ pere imperium. Hic, cum fortitudine facile fuperaret omnes, quotquot in Ia^ nuisfórtitudints prærogatiua gauderent, præclara militaris uirtutis edebal opera3cum extera quoep fatis fpedatus regi exilieret. Hæc hadenus ab reg^ lllyriorum urbes fubiugante, gefta funtiquibus peradis,legatos ire, inbd

DE REB« TVRCICIS LIB« X« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«7?

A Rhaguzi'umufbemjquatfitum régis uxorem^Hæc regem anteuertensjexs «flerat urban, 60 ml tal tarn abierat. Namcumfama captæ region is ad ii« pfa mail ata effet, omni mora pofita, rclinquebat urbem, SC inltaliam pro#: perabat.Legati cum earn baud reperiffent in ifta urbe,abierunt re infecta, -Rex omnibus in unum contradis copijs,innafit SanJalis rcgioncm,qnam miferè euaftauit ♦ Nam équités per uniuerfam regionem graflantes, cam grauiterafflixere.IndenecoppidisabftinuiCquxaccedensjobfiderehaud omifit, Sandalis milites, qui in montium iugis fe tenebant, montibus di# grefsijinfidiabanturcubiculo fiue tentorioregis,Et cum quedam inde diri puiflentjillicdretidin montes,unde uenerant,ferecepcrunt.Regiobæcnô lècus ac Illyriorum deferta 8gt;C uafta eft. Rex caftramouens ad Sandalis ur# bemjeamdiebus aliquot obfidebat.Cum uero urbis oppugnationon fuo cederetexanimi fententia, abqGducens exercitum per Stantis, Caraici, 2d Pauli, qui principes erant, regiones, Ad hos præcones dimifit,qui iube:# rent, ut fuam finguli regionem regi traderent, quod fi facerent, fore ut fin# gulf aliam regionem in Europa ab regeacciperent. Principes illi perfuafi præconum uerbis,femetipfos Sd regionem regi manciparunt.Cogitabant enim impofsibilefore,ut in pofterumregionem luam defendere Öd tutari pofTentjCumundique cingcrenturr'egis regione, quafi in medio habitan tes, Verum profedi in lanuasrégis, hac conditione addudîi, deditio# nemfaciunt, ut alia regione pro fua ab rege donarenfur , Nee mul to póft hos compedibus compeditos abduxit domum, fimui etiam exercitum di#ï tnifit, Regem Illyricorum manè cum incaftris quiefceret, Ód abitum nioliretur,accerfiuiiinconfpecflum fuum. Qui cum intelligeret, fepa«! rumfauore regis uocari, tenens manu literas, quibus continebaturiufi* ^iiirandumab Machumete datum,prodibatin confpedum regis ♦ Vtin confped urn regis uenit,rege imperante caput eins præcifum eft. Tra:# dunt regem propinaffe interficiendum Illyriorum regem Perfæ præcc# ptori fuo, Sunt, qui referunt coquum regium iftum uirum,nefcio quod cri men in eum intendentem confeciffe. Nam is, cum plurimum difsideret a fententia Mechumetis, filq Michaelis, regis iuiTuI Ilyriorumregem leto deditJn hune modum memoriç proditum eft,occidiff'e Illy riorum regem, occupato regno eius ab rege Turcorum. Veneti Ôd Pannones cognitore# gionemlllyriorum inditionem uenifreregis,regcm^ Illyrium captum afa Turco occubuiffè, preterea reliquos regionis principes miferandam in uin culis agere uitam, hæc neutiquam diutius ferenda effe cenfueruncformidi# nemagna tentabantur, cum animis reputarent, breui fore ut idemexitium parumfeliciter experirent.Venetigrauiterferebantjprçfedosregioscon)« fiaipfosinfurgere, Öd fubditis eorummoleftos Ód intolerandos effe, In# terim tarnen feeder um ßnditatem bona fide coluerunt,fufpenfi expedatio neeiientus rerum.Iefus Albanisfilius regis prgfedus, Argos in Pelopon nefoperproditionemfacerdotis,qui cainurbemorabatur, nadus eft,^ ex apertoiamhelium gerebat.Omares Turachanis filius,incurfionem in Natl padumfecit,necetiam ab regione in Peloponnefo Venetorum circa Me# thonam,regij ius belli abftinuerunt.His accenfi Veneti,baud amplius cun dandum ôd ferendum rati,ad confultandum quid agerent potifsimum,con ueniebant, fententijs in utramque partem probe penficulatis,cum iam fie# pius cofultaffent fenatores qui Vocati dicuntur. Vidor de familia Capella Iarum,uirdiuitijs0ddigniutepraecellens ,quique urbem regere Optimus cenfebatur,addudis in fuam fententiam propinquis ôd cognatis, confeen# n 2 dens

dens tribunal, takmorationemhabuiflefertur: Vin Veneti, fæpius aba's ^ cognouiccrtiscxperimcntisjhiiiusciuitatisincolasncquaquam cederea^ nimfs,fiquandoinftituant rerum neceirariarunijquæ ad rempublicani pf^^ (inent,confuhationem. Qiiapropterpaucis uoseópenandos exiftimauA cum uideam etiam inuitis QC arma detrecîanubus belli necefsitatemitt’^ pont Nam uidemini mihi rempublicam planifsimè prodere,dum cunóalt;^ mini arma inpræfentiarum aduerfus barbarum capere. Siquidemhiqu* apuduos nonpauci primas tenent,monent, ne ternereet odioiè de rebus a^ dedarduis confultetis, uerdm cenfent legatos mittendos ad barbarum fu^ per foedere expoftulantes,ut qui iniuftè agat, foederum amp;^ iurifiurandi rc^ hg 10 ne m abrumpenstmonendumquotp e(re,utpacem,quemadmodü coo üencrit,obferuet,fi uerbis potius quam armis a' coeptiseum deterrae pofs^ mus « Quod fi his nihil apud barbarum effedura hieritjum demum nece» faria crit oratio quç ad bellum barbaro inferendum nos in fuffragia mittet» Oportet fane' eos qui pericula routant, ea inter fecóparare:amp; quæ minora apparuerint,eligere*Eumqui fumagium fert,circa fingulahancfententiam tenereconuenit «Namaduerfarij noftriaiunt, fi bellum mouerimus,urbes noftræ in continente, quac ipedtat Ionium 06 Peloponnefum,nec non reli* quac côtinentis urbes, haud habebuntquibus fefuftententad breueadmo dum tempus. Veriimneccflàriaeos dellituent, amp;nbsp;peribunt, fi periculuifl aliquod ingruerit, Practerea fi praedida regio mercibus fuerit exhaufta, S^ defpoliata, etiam deinceps Ôlt;S in nos damna maxima redundabunt. Qtia^ propter bellum prol atandum eft, Ô^ legatio mitten da, quæ ifta efficien De legatione primo uerba faciam, Nam cum legati noftri uiri prudentes 8é in telligentesad eum conucniffènt,eorum nullam rationem habuit:uerum fraudulcntis Óf dolofis fermonibus ufus, contraria, quàmnos exiftimaui^ mus,feciftèapparuit. Noitacp fatis apud me conftat,quid nam principalis** ’ fimû eorum luper quibus ad eum uenerant, coram eo expromere debeant, lt;1 denuo'Iegaiionem fufceperint,quàm illud, nos,cum non fuppetant uires ad bellum,uelle kgationibus rem gererc^SC ad hunc modum iniurias pro* pulfare, óf crimina diftöluereïadeónos elk promptos et paratos pro ipfitts arbitrio cum ipfo agere,H^c quidem honefta ratio eft, dici poften t,fi no oC cupato Argo iam ex apert o nobis bel 13 intenta ret .Animos profedó no/ ftros in hunemodum pertentat, quamdiu tandem ifta perpeti uelimus. Si patimur, etiamad reliqua conftdenter ófaudaderprocedet, SinreftiterM musfortiter,recedetquópernos eilicuerit ;Öf intriuio( quod aiunt ) cofl* ßitutus,benum pofthac omittet.Si fecus fecerimus, uereor feram aliquan** dopœnitentiam uenturam. Feruntbarbarum,ubiprimum inPelopoo* neium perueniftet, etiam Euboiam accefsifre,uifurum Euripi urbem» Egreflus iterum Peloponnefo, profedus eft, ut tentarct tranfitura, uenit* que inconfpedum urbis eo animo, ut earn hoftiliteraggrederetur. Et qui** dem ipfe equo tranfiedus Euripum, fpeculabatur qua' commode cum co* pijs tranfire,óf urbem oppugnarepoiTet.Hge profedómanifefta belli funt ftgna, ex quibus fatis quis pro bare poteft, eum iam dudumdecreuiffèfa* tis præparaturnaduerfus adeo decenter délibérantes pugnare. Eo inbd* Io,quodnunciatur iamdudum aduerfus nos fumpfiftè,ftrenuèpergct,quç* damfibi fubigens,nobis'queaüfcrens:quædam, præfèdosculpans, fob* qeiet, Óf commodifsima quæque fedabitur. Mox ifti nemo fe oppo* fuerit, magna potentia fuccindus, fubito, fi poterit, imparatos opprimet. Nam magnas fibi eóftarepotait copias, cumnö ceftetplurimos luo domi

DB REB, TX'RCICIS LIB. X, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«Tî

A n/o ufcpadfungerc.Dicam igitur, nobis nó forebeUs cum reger' Quidafn quodfcio,uana fpefemetipfos QC alios Iaciant,diccntes eumnunqua m iios auerfurubelli tempeftaté, neep nos noftro deturbaturS prïncipatu, quam# uis ld ex facili poffer, Quapropter a bcllo nobis temperemus,pacemep SC tranquillitatê apprehendamus, nihil intenmrei neceffanae ofcitanter omit tentes, Verum enimuero fi ex prædidis ia ni plane'apud omnes in confeG lo eft 5 eum iamdudö nobis bellum indixiffe, utrum nobis conducibil ius Ó^eligibiliusforeiudicatis,quietem ne ampledi, amp;nbsp;regionem nofirS no bis pati eripi,an exaperto bellum inferentes,oftendere barbaro,quanta e# tiam noftra fitpotentia,quante^uires£'Nam inmanifeftum fi delcenderi^gt; mus bellum, eum eiuscp infidias cauere poterimus armati, SC fatis infiru# diiinomnemeuentum,iedulóobferuantesquem'n5caftrislocum capiat. An non is pro hofte tandem habendus cff,qui infidijs regionem nollrS prç ripere tentât, 8^ duobush is excellit.Sifclicc2C pro Ipcro rexutaturrerum fucceffu, barbaris homines creduntfe,utamicos nonnihil lueri inde perces« pturosîfinautemmali nihil inderedundarit in barbarum * ^^een Siitaep hæc reliquis praeftantiora funt,quis adeoeft cæcus,utnon cefnat ea quid exJ^ efle eligenda d fin fecus, mel iora habentes, quietem ampJeSti oportet, lb ^^‘f’^i Grlt;e. bnamepnobis eligibiliora iudico, Cundationemaio multum multis per quot;’ orbemdamnofameffeiSC nobis plurimum damni dedit prodentes princi patum,Græcos SC Grgcoru regem, quando barbarus infeftos arietes Con fiantinopoliadmouebat.Nam merces noftrac plurimum ab Grxeis iuua# bantur 8C augebantur, Deinde contempfimus ÔC auerfati fumus preces du cum Peloponnefiacorum ,qui impenfifsimis precibus auxilium nofirum impIorabant,Etiampernoftramiocordiam uidimus8CPelopSnefumab iftoregedeuidam, NuperadmodumjCumlllyriorumrexnoftrumauxi*» ®liumfupplexoraret,amp; latiauxifijnon mediocrem gratiam ferelaturum promitteret, eum ab Turcis crudeliter necaripaffi fumus ♦ His figillatim mhuncmodumanobis proditis,nonpoffumus inlamiamapudreliquas per Europa gentes effugere, quin dicant, nos mercaturg amp;nbsp;lurpis lueri a ui dosneglexiffegentes eorundcnobifcummorum,eiufdem^ religionis,et lt;3uafi fpedahe, ut caderent Turcorum marte,Proinde,ut ad pauca redeam, fiadiundiPanonqs arma arripuerimus,noftris nobisfruilicebif.QLjodfi cundati et quietem fequuti fuerimus,breui uidebimus cum imparatos op preffurum,0C extorturu nobis regionem noftram,qua' ci finitima cfi.Con^ fuloigitur,ut legatos cum magna pecuniae uiireiubeamusad Pannones, Praeterea,ut praeter naues,qug nobis præftô funt, etiam alias quotquot pof fumus,impkamus miIitibus,Nccetiam prgtereundus eft Pontifex max» mus, qui quoquo modo fieri poteft, in belli ibeietatem adhibendus, ÔC to* tins belli dux declarandus eft. Ad hæc opera danda eft, ut Peloponnefusi addefedionem folicitetur, Et id quidem in procliui eft, fi enim altcrum de ducum numéro,qui defciuitab rege,tenuemagentem uitam Pelcpónefia# cifequuti funt, cum quidam defererent urbes, alij uerb in fumma uenirent pcricula,quid futurum creditis,fiuiderinttantas copias terra mariepaduer fus barbarum aduentare f* Cenfeoinfuper équités Sf armatos Italicosbis mille mntendos inPelopónefum. Cretenfib. quoep ueniaetcriminuabo lino danda eft. Hgc ubi nos agere uiderint,continuo ad nos tranfitioné fa* cient,etPeIopónefumfubijcient,undelicebit négocia régi faceflerc.Nam ab Pelopônelo comodius in eins regionê dabitur acceffus. Si igitur ibeie tatem coiuerimus cum Panombus, Panones ab Iftrojoos ab Pekponefo « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p 4 barba

Barbari regionempopufabuntut» Necprefsis, quod aiunf, fedentes ma^^ nibus,neghgemus regionemnoftramuafian'jamp;lubditos noftroSjTur^ corum mancipiafieri« Venïm his tandem audores erimus, maliquaiV do aliud confilium captent 5 6Carmis barbaro lortitcr refifiercinftituant. Vidorhuiufeemodi oratione habita, plurimos in fuam fententiam tra^ xit» Calculiautemcumpropemodum uttinque effent squales numcrO) uicere tarnen, quia aliquanto plurcs erant tjuibelium nunciabant. Sceun^ dum hacc decretumfadumeft, ut Icgati abirentad Pontificem magniimgt; öiSalij porroad Pannones ablcgarentur cum magna pecuniæ ui « Lega«’ ti uenientes ad Pontificem maximum,dixeruntquæ Venetos dieere X' quum erat,uidclicet tempus nunc inftare, amp;^ monere,ut una' cum ipfis beb ium aduerfus barbaros capelTeret, quemadmodum Mantuæ conuenib fet « Pontifex refpondens, inquit î NecefFe eft ut prius impium amp;nbsp;confier leratum minorem'que barbarum è medio tollam « Deinde dijs ben« monentibus proficifcar contra magnum barbarum . At intelligebat A** rimini ducem, cum quo belium ea tempeff ate gereba t. Verum caufiam c^ ius belli nunc omififf e fatius eft ♦ Legati, qui ad Pannonum animos con^ ciliandos , utprompti fequerentur inTurcicam expeditionem , mifsie^ rant, prodeuntesinconfpedumregis,in frequcntilenatuhuiufccmodio^ rationem exorfi funt : V iri Pannones, utique cernitis Turcorum régis po* tentiam quó euaferit«Eos qui in orbe Chriftiano eiufdem nobilcum Si fidei QC gentis funt, fuum imperium fuicipere coegit, Ex regionibus no^ ftrispraedas agens, Afiamóf Europammancipijs noftrisrepleuit. Iff rum pra:tereafiequcntertranfgrediens, regionem populan:r,agros;^uric.Iif' que finosaudieritis, barbarus non amplius tratjeiet lftrum,ut ueftram regionemimpugnet « Nam manifeftum elTe reor omnibus, fi modoubj res intelledus leu mentis intenderint, fore ,fi uos Jftrum tranlmiferitis» amp;in eius regionem hoftili animo fueritisingrefsi, ut maximum tumuli turn in eius regione concitetis , res'que eius planifsimè conturbetis« Turcus, Ut liquidó confiât, Græcos debcllauit, fiC eorum regionem fu® dominio adiccit, Tryballorum regionem, £C uniuerfam Peloponnes fumfuiiuris fecit. Trapezuntiumregem domuit,eius que regionepotis tus eft» Daciaeducem dedit, Illyricorum regionem miferèeuaftauideos rum que regem, uirum xquum óf modeftum expit « Eum igitur, qui bres uiadmodum tempore tot principatus óf potentatus demolitus elf , qui^l porrófatfturumcreditis f Haudquietióf ignauiæ fe corrumpendumtraS det,uerùmfinitimosarmisappetet, eorumque regionesfuaeadiunget, Neemorasnedendo, fedebit : uerumillico infinitimosarmauibrabit. Nunc igitur nec uobis belium pareet « Nam conabitur, uniuerfis fuis cos pijs fretus, inregionem ueftram impetum dare, óf ex ea hominum aids rum'que return prædasagere, principes ueftros turpiisimæneci traders baud cundabitur. Nam animus eius femper eftimplacabiliserga noftroSi 8f erga omnes eos qui Chriftianærcligioni acquielcunt, Præterea patum paca turn animû gerit erga eum qui febeneuolumóf benignû offert. Hand enimuos præterit, quid fecerit Ladislao principi ueftro. Vertim enitnS ueroueniam bic meretur Turcus : fiquidem Ladislaus inpraclio captas interijc.SedquidmalipafTus eft,aut quamnaminiuriam accepitab DaU deTrapezuntis rege,óf ablIIyriorumÓf Lesbi duce,necnóabreliqiii$ quos omnes crudeliter nccauitf fi itaque cotradis copijs in eius regionen* «rueritisjceriè breui fpiritus eius generofos,quos contra Pannonia conte pit»

de REB» TVRClClS LIB» X, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;177

^ pitjContudemis ♦ Si'n am cm patienter quæ ab rege infer unturjfuftinucritis, tranfgredietur is uniuerfi exercitus roborcaduos » Vereerquod fi deinde femel aberraueritis, amp;nbsp;parum féliciter contra eum pugnaueritis, ut uniuerlt;! faPänohiainciusditionerncedat, amp;nbsp;uoscrudelifsimèperdat. Vcnetis,cum dicendifincmfecilïèntjin hune modum reipondit Pannonumrex : Viri Veïï neti,ccrtècutdicitur) uideminiin plurimisefle uirinoadmodum impruden tes,necfolum in ijs quæ ad quotidianx mtæ ufum ipedant, uenim amp;nbsp;in ils quæ publicam aliquando de rebus ncceiïarqs conlultationcmpofiuianr»' Parum autem recordamini, ut uidereuideor, quad fxpius uos cohortati fui? ’ mus,ut unanobifcum expeditionem fumeretis contra Turcosktenim cohor tationem noftram admittere reeufaftis, quamuis ad eandem rem etiam Pons: tifex Maximus uos cohortaretur^Fevdus pepegiftis cum barbare,noftrique nullumrefpedlumegiftis« Adhxcueftraoratioerat,nosparumbonclica?^ gcre,iubcntcs uos arma contra barbarum arripere,cum nullx tarnen cius inuos extentiniurix»Nos igitur fxpius traiecimus Jlirum^äf maximas da«» desaccepimus. primo' quidem Ladislaus rexnofter inexpeditione Turcw cacccubuit,cumfuifletuir optimus. Deinde iterummultictboniuiniri Co foboregionis Try ballorum, partim exfi, partim capti funtab Turcis^ Hxc qinde hadenus uobis exprobrare libuit. Cxterum parati óf prompti fumus ^nauobifcum fufeipere helium continuo tranfeuntes Iftrum tóf quantum pofliimus,euaitantes regionê barbari » Appetente uere belJum indicemus; ‘^fgûquod quantum Deus nobis opis dcdcrir, fumma fortitudine geremus* Cætcriim 8Cuos fimuIirrumpereinPdoponnefum,SCmoIcftos edequaniJ tuni licuerit, regi oportet, ut in hune modumab utraque regione négocia ei ftceflamus, óf pari animo utriq? bellum aggrediamur » Hisdidisjaccipie^ï

® batuigintiquinquemillia aureorum.Q},nbusacccptis,accingebaturad bel lum,comparans exercitum qui compledebatlir uigintiquinquemilliauiro^ mm .Tranigredus'que Jftrum,rcgisrcgioncm populabatur.Sabatines mu«s mm Mpclogradxabiecerat,quo tutior effet cum ex Pannonia’prxdas age;» •■^Kin quorelinquens prxfidiumuirorumdelanuis,abrjt. Hune igitur mui« mm quam proximè adurbem accédons oppugnamt. Dehincincurfionem fsciens in régis regionem nique ad Sauum,amp;f mancipiorum prxdas agens, piilfts Try hallis öê T urcis,domum reuerfus eff,uehens cireiter uiginti mils* hamancipiorum» JnhoeftaturesPanhonumerant,Veneti,cum Pannoncs in belli focietatem ueniffent, impleuerunt triremes trigintaquinque, amp;nbsp;nas* nes alias duodecimi quibus conlifi,contenderunt inPdoponnefum Jtalos armatos SC équités bis mille impofucre innauesaltasgt;ó(f transfretarunt int Peloponnefum ♦ Ad id bellum crearunt ducem uirum illuftrern de familia Lauredanorum,cui etiam imperium in maritimas regiones dederunt, uidelt;« licet in eos qux Ionium Óf Aegeum refpiciunt « Huic plenam return geren darum poteftatem permittunt,nempe utad eum modum bcllo utatur,quo fi«» bi res Venetorum optimehabere uidebuntur » Edidum miffum eff in Cr ci! tam ad eos qui capitalibus criminibus irretiti, ad ea loca confugerant gt;ut au?» dader nihil metuentes,in hanc expeditionem uenirent. Hi erant numero in ’unum colledi quater mille : Óf in Peloponnefum traiecerunt,ut Peloponnes fiacosaddefcdionemabregeimpellerent» VcrumPcloponnefiacimagna in formidine conftitutiinterfe uariacolloquuti,ftatuerunt Iffhmummuro circumuenire,ut eomodo peregrines régis,qui inurbibus erant, intercipes« rent» Peregrini namcp iam defperarätfut qui iemetipfos proditos credcrent) ƒ *... fepoflèillxfosSf faluosprxfcntcm necclfitatemeffugere* Laconia, quiep gj^ ^ \ Txnar5,ó(f t Epidamnumtenebant,necnófïnitimiiHicóaccedentibus Vei? '^^'^^ nçtis,ab rege defeiuerunt, Hos fequuti lunt Arcades óf Pclenes, Pclopone hprx«’

173 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L A ONIC I CH AL COND YL AE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

fi præfeâus inLeontia Megalopolis'moratus ,expedabat reieucntuin' lNunciüadregemdimifit,quinunciaret,Venctosinarinis efTcj2lt;region«!^ , ad defedionêfolicitare* Veneti terra mari^ ab Nauplio properabat Ärgo^' quaurbemaggrefsi,oppugnabât.oppidaniconabant tranfittonefacere^t^^ in eaurbeperegrinimilites regis quinquaginta, una'cum ducefuo:qui cond» tionibus quibufdam intercedétibus, fe V enetis dedideretquos pafsi funt ab^ reinuiolatos SCincolumes ♦Hoemodoiftiexitium imminens euaferunt.

• dem 0^ duce. Vbi huiufmodi cafus Venetis accidit» Vt enim potiti funt Af^ go, fubmiferût auxiliu duce Hieronymo de familia Bernardorum ï cui pt^ ceptum erat, ut per litusauxiliares ducens,pergeret ArgosJs contemptoil’' penomagifiratus, auxiliare agmen ducitpermediterraneam regionem ,it^' taciens per radicemmontis. Ibi tumTurci locum infidijs prat occupantes i” itinere quodfert Argos, fubmittentes que uiros centum, expedlarunt,fi qu* occafio daretur ulcifcendi Argiuos. Viconfpicati funt Hieronymumit^' metiri per mediteraneam regionem, præuenerunt montis radicem : SC occil** pantes litus, Venetorum auxiliares in medio condufere. Hinc ex infidij^ exurgentes,Venctos continuo infugam coniecere,cçfîs ducentis,totidem^ captis» Hieronymusfugaeuafit impendens difcrimenJngrelTusautemna^ uem, quæ fortè ed appulerat, dicebat fe ab duce aduenilTe, ut proficifceretu’ in Aeginam.Vt in Aeginamuenit,nautam nauem fûluerc,æ curfumin Eu* boiam dn igeiciubet. Dehinc egrclfus eft in Atticam, 0^ inde ad regem üt’ flexit. Is haud multo póftreuerfus ad Venetos, graues poenas fpreti QC con* lempti imperij dedit. Graeci, qui: erant in Peloponnefo, amp;nbsp;Albani, nee non Rhaficus,amp;rPetrus Claudus,!iaudceflabantcófulere Venetis,utlfthmümU ro includerent » Hocenim fado,aiebant Peloponnefiacos illico defedurosi ab rege,06 ad Venetos tranfitionem faduros « Nam plurimum momentiad defedionem rem earn habere. Vifum eft igitur ut cum uniuerfis copijs opus ‘•gg’^^derentur, Ifthmumcp obftruerent, an uel ifto modo ad defedionem in* clinaturifint Peloponnefiatorumanimi, Aduenientes ad opus praedidum» lapides 06 faxa congerebant,opuslt;p incredibilem in morem brcuicrefccbai’ Et tentantes animos Peloponnefiacorum, pcriculum faciebant, fi Ô6 Corin* thum ad defedionem accendere pofïènt.Quod fi contingeret,reliquas Pelo* ponnefi urbes ftatim tranfitionem faduras.Ifthmi muro exaedificato,arreptis armis pergebant contra Corinthum.Praeeuntibus quibufdam Corinthijs» oftendentibus ubi' namurbem aggredi deberent, bombardas ponebani i^ aduerfo arcis,urbis^ oppugnationemjaggrediebantur,certantes magna cun’ , gloria ♦ Verum hyems frigoribus intoleranda, eos ab obfidenda urbe abdu xit. Qiiapfopterdifcedentes nihil tantoapparatudignumeffècere.Itac^Vt* neti hyemis iniquitate prefsj,animo iniquo moram in ffthmo ferebant. N«^ Corinthus tranfitionem fecit, nee Achaia defciuit,quamuis ad eos miftusE tetuir Graecus nomine Raies IquiabTurcisegrcdientibusô6 refiftentibus interfedus eft. Nee reliquae urbes,praeter eos qui Spartam ineoiebant, deJ^ tionemfaciebant. Nam Spartanis impofitum eratab iuueneGraeco nomina Gritza. Venetis iam omnis mora in Ifihmojintoleranda erat, cum uitlt* rent fe nequicquamlaborare, ut Peloponncfus lubrjcerctur.Nunciabatur m' 5 terea Machumetes regius præfedus magnis copijs inftrudus, inJfthmurrt contendere,fpirans cxdes VenetorO.Etiamfama ferebatur,regem cum exc’ citu Machumerem,ut effubfidio uenire poflèt,fi res poftularet,fubfequi. D^ creuerunt itaque magno confenfu Ifthmum deftrere, ut cuius paruus mpfæ* fentiaru eflèt ufus.DigreiTi Ifthmo cótendebant in urbcs,quas praefidqs mu* nimentis^ afijs firmabatjut régis et Machumetis «im, fi acceaerent,propu* ;

DE REB« TVRCICI? LIB; X« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^9

fare poiïcnt.Rcxiibi cognom't Venetos muro circumucntflclfthmu,ct im^ plefle triremes quadrâginta,S(S naues alras duodeeim, præîerea armatos Ita^ los adduxifTc, 06 ab Creta ahum excrcitû, quibus omnibus freti, id unicum fpedarentjut Pelopónefum fubigerent : haudamphus cundandSratus, Ma chumetem iufsit accipere Europa: cxcrcitû, prater cum qui Pänonibus opu pofitus erat,06 recta proficifei m Pelopónefum, Pret créa impcratji quid pof ietelRccrein bello contra Venetos, eniteret deftruerelfthmü, Ô6 deinde u^: nbsp;nbsp;'

ruptionêin Pelopónefum facere. Qitod fibæcparumprocédèrent, feluccen turiatumfore : Ô6 fi quid renunciaret, continuo in ijfdem ueftigijs iubfcquu^ turum, Machumetes Januarum dux cum Europa: exercitu profedus eft in Thelfaliä ufq; ad t Peincû,ctcaftrapropeLariflàmurbem pofuir.Eo in bel tAl^ kgut lo cófiJiarioutcbatur Omare Theiïâliæ præfedo, quiMachumeti conluie^ Pind«?». bat,ut fubfiftcret,ncc ultcrius mouerct: led regi figmiicarct,bdli molcm ma ioremimpendere, quam cui regius dux fuffïcereucl par eflêpoflit. Nam cum paulo ante' quam proximè ad Jfthmum fpeculator accefsiflet, bombar:? das confpicatus dt plures quam bis mille , præterea bombardarios qua^ dringentostnecnonlagittarios amp;nbsp;fcutigeros uidit, qui baud facile cuiquam côcelfurifintcaftrainJflhmo locate, Hcc cum accepiffet regis dux,uifum eft ’'Cgi indicate,ut Pelopónefum opprimeret ife uero profedionem ulteriusfa lt;^turosLcbadiamufcp,Nunciusigituradregemuenit,qui nunciabatappata tnm belli eftè magnum 06 mémorabilem,Litcrgetiamab Pclopóncfo alla ta* ftmt,quibus incitabatur, ut cum copijs accedere maturaret. Venetos enim cc fusaduentum nequaep expedaturos, Literas has ad eum pertulit uit quidam

B A]banus,quiab Corintho nodu folucns,fcapha traiecit mare, obferuas ma?= fis tranquillitatê,06 uéntos fecundos, Ô6 Bœotiam appuIit.Hinc egreffus na utuenitadMachumcteminTheflalia,Machumetes cum litcras kgiftèt,06 denud claufifld,iuPclopónc'fumabircftatuit,Vbi uenit in loca ßoeotiaepro P’nqu3,acceffïtnunciusqui referebat, Venetos relido Ifthmo,fuga dilabi; CoUedis itaqp omnibus, ab Platçarôfegione Citheronê ueniens,quem no?f ^u fuperauit, prima luce in Jfthmo er3tl.ó6 Venetorum naues in mare dedu?’ lt;^as contemplabat, Inuenieos autem Khmum ab Veaetis defertum,ingtefs fus ibidem cafitametatuseft , Deinde petCorinihum profedus eft Argos, Earn urbem defenfabât 06 tenebant Venetorum præfK^arii milites, quos OiS nines oppugnanscæptt : 56 uindos, cum numéro forent feptuaginta ,adre^ gcnimifit,Ga:terumrexconfi.hïïm abeundi in Pelopónefum abiecerat. No?» ftbatenim,cumaccepifretlfihmumoccupatumcfle,inPcIopóncfumcontcn dete, parcens exercitui,ne nimium 66 fruftra ddatigarcturEed retro in regiam abijt-Machumetes regius duxper Tegææ rcgioncm iter Leiens,LeontariS uenit, ubi 06 caftra cómuniuit, Inde mittit Zoganum,quem principem Pelo pÓnefoconftituit,eiedo ex co magiftratu lefu Albanis filio,Patras Achaias 26 in alias finitimas urbes, ut arces frumêto 66 munitionib, bellicis lirmarct, Omar? iubet afTumere exercitu, qui côtinebat uiginti mill ia milt tû,26incur?gt; fioncs facere in VenetorS regionc. Is imperata impigre faciens,cum exercitu uenit inloca Methonx finitima I captoep ibide oppidulo, oppidanos omnes adduce Machumetc ab duxit,ei^ tradidit.Hi omnes,cü numero forent quin \ genti)exindeadregcperdudi crudelitcr in duas partes difledi, occubucre, Fama Conflans habet, cum cadaueraperemptorSByzantij co loci dient pro? ieda, quo rex iuflerat in duas partes cÓlcilla exponi, bouem quenda in eum locumegreflunij 06 uifiscadaucrib,flebilcm in modû uocemmugiendoex «Italfejpofteamedietatc unamcadaucris fuftuliffe, Deinde reuerfum etia ah icramcadauerismedietatemabftulifie, 66 ambas medictates deinceps copo? fuilfe,Stupennb«autem 66 mirantibus bouts Ldu, qui in co loco crant,cue?

»7gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LAONICI CHALCONDYLAE

nit ut eins rei rumor ctia ad regem uolaret Mechmetê .Qui ubi rei ucritato# ex ijs quiprarfiüiucrantjCÖpent, cadauerismedietates ad cum locum ex qnlt;’ eas tulerat bos,reportauit,amp; à fe inuieem difsitas collocauit, periculQ falt;?li^ rusj an bos rediturus fit Atbos iterü in eum locumueniês, ubiabeflè medi« rates cadaueris 0^ remotas fenfitjmagnoclamorc reditadcadaueraïfragm^'' ta cadaueris diligenter cóquiïir, et ab reliquis feparatim ponit.Rexrei mira* culo obftupefactus, cadaueris medietates fcpulturæ tradi mâdauit. Bos int^ giam dudïus,optimc habitus eft. Quidam tradutcadauer illud fuiffe Venet* cuiufdâ.quidam Jllyrij fuiffe docent» Cæterû apparet id quafi effeomen ma** ximæfelicitatis,quæapprehenfurafîtcamgentcm, ex quo illud cadauerde^ fcendit.Hoc quidem Byzanti] contigiffe audiuimus»Ianuarum dux ubianf maduertit paru opportuns cffe urbes oppugnare,inSparta reliquit Om arc et A fané,ut colloquiu baberent cum Spartanis.Hi em,ubi intdlexcrant Veno^ tos Ifthmo dccefsinèj ab Tçnaro et Epidauro et ab a lijs locis ad fua reucrfi co nabant fua defendere» At illi ueniétes in Sparta,fermone cumSpartanis habu cre.quibufda etiam,qui in locis munitiffimis fe tenebant, perfuafere,utrcdP rent in urbem.Cçterû mittês Afanes ad eos qui uerfabant in Tacnaroamp; La^ conia,ficeos adhortatus eft: Viri Spartani,uidetis ni mir 5, nib cacci effisjqnf loci Venetorö res redadç funt,ex quo beliû régi indixenît,et maxima potégt; tiæ fu« partem in Pelopónefo oftentarût.praeterea baud uos fugit, quid in fthmo,ôd inreliqua Peloponefircgioneljsaccideritjquamuisrégis copiât^ longiisimè fuerintremotac, amp;^ ipfi quammaximè in unS co II cdi. Si regiS ff uum hollilitcr adeuntem fuftinere nequiuerür,quid futum erat,fi rex ipfe una cum lanuis inPeloponefum impetum dediflètiprofedo' nullus locus in Pe** loponefofuiflètrelidusjquiabbelliiuremanfilïètintadusjuerum belli tem pcftasomniafodifsimcdifsipaffct.Rex,ut ThermopyIasattigif,audiuitVe netos,relido Ifthmo, abijffe, ut appetete uere redire tin Euboia, etifta locaogt; mnia in ditionCacciperent.Nüc ft ueniam,adquam uobis tutus receptus eft eorum que comififtis turpitcr,dcccptia pefs imis Pelopóncfiacis,qui nihil fa ni regioni ifticófuluerc,?,mplexi fueritis, feioefie enimprecepit rex) uos ni^ bil mali paffuroslnec ?dniancipiorö miferandâ conditionê deducemini,nef aliud quiep mali cxpcrgt;cmini, Proinde ft placet uenia oblata admittere,fin* guli ad fua reuertanf « Quod ft oblata uenia refpucritis, profedo rex uos,qff admodûæ Venetos,1»oftiulocohabebit.His cognitis,quids eoruqulinre^ gcrndeliqucrant,uenwmno funt afpernatitSd cla'm déficientes à Venetis,a^ fua funt dilapfu Quids ueró,qui grauiter obfidebant in Tçnaro,mifernt nuf cios,ut quid pararent Pânones, audirent.Nâ Veneti côfolari baudeeflabao* PelopónefiacoSjCt aliosjdicêtes ubi primü Pânones ab Iftro fuerint progref fi,nos cûclalîcinHellefpontûreuertemur, Regius dux cum abijffet, Vene* toiû triremes appulcrSt in Lemnû,impulfu Comneni uiri optimi,qui ibide in LemnoarcemtenebatiVeniétesautem Lemni primores colloquuti fuo* inter fe,ut locS cum pecunia emerent. Ceteru V eneti prçuenerût occupante« arccm,8^ uirum hunc optimS accerftuerut in ]fthmü:quo confulcnte,naui^« runt denuóin Lemnum.Etcum ipfe ab continentecum copijs proficifceref» finguli deferentes oppida,in quibus manferant,una inde foluerüt nauib. im* pofiti. Occuparut SC urbem CercidatSf dimiffo inde magiftratu,qucmazm placos nominabât, earn prçfidio impofito muniuere.Conuehentes frumen* tum,2C neceiTaria turn fibi,cum Pcloponnefiacis oppidisjibantpergentesia Peloponnefum, Hæc quidem ca hyemein Peloponnefofuntgefta,

FINIS DECIMI ET VLTIMI LIBRI HISTORIARVM TVRCICA* ruvttquu con[crifßt Ltionicui Athenietfu/nUrprete Comado Qlauftrt T!ig,VW8f N»* uembra.Annofdutii «144»

E T V R C i S, cuiiïfnam fint gentis, SC unde originem du# centes ,occupauerint quam nunc tenent regionem, non fa# cile eft dicere:propterea qudd,qui ante nos de his dixerût» inter fe no eófentiunt, Efficit enim fæpe aliorum dilTenfio, ut in cotrouerfia uocent etiS quæ manifefta fint, nedS quæ habent dubitationem aliquam, Seylax quidemCis qui ge ncraliumlmperatoruni gefta confcripfit,a Nicephoro uf#

quead Ifacum Comninum, fubquoetiamipfeerat, uirmentisquidemnon contemnendæ, fed didione data opera plebeius) Turcos gentem unicam ef# fedicitîhabitareautem eas partes Caucafi montis,quae uergûtad Septentrio nes.Cum^ Arabes bonam partem Afiæ fub poteftatem luam redegiffenf, deinde in plures principatus di(ïèdiflênt,MoametemImbraeIi fiIium,Perfiæ principem, ßafilio Romano RomanorS Imperatore,bellantem cum Baby# lonijs Sc Indis, bellocp uidum,mififre legatos ad ducem Turcorum, qui pe# terent auxilium, JHum uerd mififle tria millia fagittariorum, duce Tancroli# pice,MiceeIi filio.His afTumptiSjMoametem una'cum fuis inuafîflèPiflàri# fum Arabiæ principem : commilTocp pratlio, in fugam egrégiè uertifle. J nde reuerfum parafleaduerfus Babylonios amp;nbsp;Indos exercitumcum ijfdemauxi# lijs, Atm illis profedionem detredantibus,amp; fibi domum difceflionem co# B cedipofiulantibus,inuminftare perrexifTe, 6C uiabdudurumpræfe tul lire, Ilios uerd in fententia perfeuerantes, amp;nbsp;fimul ne quidmali nó obediendo pa# terentur ueritos, defecilTe: feqj in Carbonitim, defertam terram reccpilTe, SC inde excurfionibus faciendis ac depopulationibus, multum incommodare cocpilTe, Moametem uerd mififlê aduerfus eos circiteruigintimillia militS 011 duces decern exilIuftrifTimis ,Hos pofiquamilJdperueniffènt, ueritos in lolitudinem in tra re, propter aquæ cibariorum® penuriam, prope caftra,fccif Ifgt;öquid faciendum effet,confiderareeoepifle.Hoe cognito,Tancrolipicem, quamuis proeul caftra habentcm,confedo celeritcr tridui itincre,aduerfarios noäuinopinantes Ôd négligentes adortum,facile in fugam uertiffe: multistp fquis,armis, pecunijs potitum fuiffe, Ac deinceps non iam transfugarum btronum® rituincurfiones cla'm faccre,fed aperte' 01 compofitè militate, au# cimnaccclùonemultorû incolarum,tum perfugarum, turn latronum, amp;nbsp;co# turn qui funtalioquin return nouarumcupidi î aded,utbrcuiconuenerint ad cummilitum millia circiter quinquaginta. Moametem uerd illo cafu iratum duces occidifle. militum uerd eos qui fugcrant,fta tuide ignominia notare,cir cumducendoinueftitu mulicbri. Sedilloshoccognitouniucrfosad Tan# crolipicem defeciffe : atque ita magnas hahentem copias Tancrolipieem, inuafiffe Moametem,properando de fumma return decertare ♦ Atque hunc cum illo congreflum effe, agentem militum circiter quinquaginta millia « CommitTopræho apud AfpochanumPerfiae,multos utrin^cecidiffe, 2C inijs etiarnipfum regemMoametem,Audacius enim extra ordines equitan tcm,0£l fuos animantcm,conapfo eqiio côcidiffè,collumlt;ç fregiffe. Hoc mor tuo, multitudinem pacem feciffe cum hoftibus, 6C Tacrolipieem ab omnib, proclamatum effè regem PerfarumïTutcos'que, iam prohibente nemine, in# greffos effePerfiam. lublatis^ Perfis, ÖC illarum regionum Arabibus,poti# tos imperio, ac Tancrolipieem cognOminaffe Sultanum, tanquam omnium q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imp era#

Impei-aforcm Sf princjpem.Deindeetiam Babylonia potitos eflcjamp;'Arab« SC AtropatinaMedia, quæ parebat adhuc Romanis,aliascp multas region nes imperijRomani obtinuilïè»Turci igitur,auctorc Scylacc,a Caucafijs mo tibus oriundi,imperio potiti funt,fublatis Arabibus,deinde Romanis. Vo catautem eofdem etiam Curtos idem Scylax. Ait enim Amermomnemdc diffefiÜo decém milita Curtorum,SC omnem Armeniorum cxercitü,aducni enteThcophilormpefatore.Etalibi dicit,Bafili5exMefopotamiaaccepiflc nunciS deaddudis cis captiuis multis turn Curtis, turn Saracenis»

Gemiftus ucro cognomëtoPletho, qui uir uidetur omniu noftri temporis hominumaximehiftoriam trat^aflejParopamifadaselTeTurcos traditjSCab Alexandro Philippi filiOjCiuscpfuccelTorib. Græcis per infidias oppreiTos fuifleobiterin illaexpcditionelndica, cuius accepta: iniuriæpœnas multis pliccs nunc tanto póft Græcis irrogent. 1 taqj mul turn hiduo difcrepant inter rcfe,cumalterà C3ucafo,3lteràParopamifo dicat origincm du xtlTc Turcos* Certum eftenim à Scylace Caucafum nominari'j non eum quia Alaccdo^ nibus falfodiÔ:useftCaucafusapudIndiam,qui parseft Tauri muotis:fed montem illû utricp mari,uidelicet Pontico et Cafpio,imminente,qui Ifthmö àquodirimunt iilamari3,oblepit,diftat(çab Indiaplufquam trigintamilh’ ftadiorû. hune uocat Scylax Caucafum. Paropamilus uero pars eft Tauriai^ pudlmaumô^ Indian», unde Macedonas in India profedos dixit AriftobU lus.Videnturautcmhæcà Plethone nulla rationc dida, SCadmirabiliter ma* gis cß ucrè. Neep enim uocauiteins anteceftorum ullus gentem ulla Paropa* mifadarû Turcos, autalio quopia nomine qdhuiçaffine effet, necufquäah* undemigraffe in ParopamifumTutcos dixit.Qiiid ne ilium quidem ueriß* mile eft, Moametem Pctfaruprincipem, cumBabylonqs SC Indis bcHigf^^ rantemjlegatos deauxiliomififfcadParopamifadasIndisfinitimos,fimodo’ Scylaci credendü efthac Moametis legations tradenti. Credibilius eft cun’ ab ijs qui inter Tanaim 36 Hyrcaniumarehabitant,auxiliûpetijffe,attp ob»* nuilFe, Qiiod fi putat PIctho Scylacem hæcignorare 36 mentiri, unde' nam fcitipfe,ut uerumdicercuideatur,cumfuperiorSnullus dixerit Paropamifa* das effe Turcosf Qua tandem ratione ci patefada eft ueritas,qui quadringen tis aonis fucrit poft Scylacem f Enimuero fi credibilius eft eos qui temport lucre rebus geftis propiorcs,ucrèloqui,magis credendüeft Scylaci,qui qua* dringétisannis Plethonemanteceffèrit. Ha betaut mirumquiddâ Plcthcnis oratio,fi oppreffi olim infidq s ab Alexandro Paropamifadæ,nunc demû mß lefimo odingentefimo póftanno, iniuriæpoenas capiuntdeGræcis,luRid^ enim quan dam 5C prouidentia diuinitus ineffè rebus humanis,oftendit ratio* Nonne igitur PerfarS magis intererat, qui imperio Afiæ priuatifuiffènt,po^ nas ab ijs à quibus priuati fuiffent, repetere, ParopamifadarSf' Addequo^ antiqu3 Turcorü nomen,quod in Perfis eft, probabiliorem Plethoni feciffd orationêjfi cis hoe tribuiffet.IncoIebat ern Perfia gentes q Patifcherenfes dlt;* cebant ,8C Achemenidæ 36 Magi,tj qui uenerabile quanda uitâdegebant,ô^ Cyrtq ,86 Marailatrones,Qtiod fi dieet Pletho,Perfas,q prius iniuriâ Grgds intuliflent,meritó illa a'Græcis uicifftm paffos fuiffè,quærâ cur nóBadriaots potius,86 Sogdianis,Ô6Arî]shoctribuat',alijs^pIurimis gentibus,cordant rib,q funt Paropamifadæîquas quidc gentes Alexâder euertit, nulla prius or ta ab eis in Grçcos iniuria.Quænâ uero fucrût uel Alexadri, uel eius luccô forû inParopamifadas infidiç,quç fint cçteris infidtjs fradibustp bellicis i”^ morabiîioresf'Trafiffe cm Paropamifum in tradus fepteneno nafes 36 Ba^ui anâ, Alexandra perhibétg eius gefta c6fcripferunt:euerfis cp cûdis quaelt;H*^ erâtfubiedaPerfis,necnôpIuribusalrjs,tum demû etiâ India appetiuiffedo* fidias quidem nemo dixitquæ quidêobfeiuatudignæ fintô6indicatuMtl’‘

A quidê longéucrifimihora dïxiflcuidetur Scylax, amp;nbsp;qs quæ a Strabonegeev grapho dicuntjCÔfonannora^Dicïtcnim Strabo, fcptcntrionales A nopstinç JVIediçregionesmontanasamp;afpcras,atcpduras,babKationê effeCadufioiû montanoru,« Amardorû, SC Tapyrorû,et Cyrtiorû,ô(S huius generis aliorû« Atc^hos uagos eflèjamp;T btrocinijs ufuêtes.etem Zagrum SC Niphatê fparfas habere gentes illas:amp; Perfiæ Cyrtios 6C Amardos,6C eos qui funt in Arme:# nia,eiufdemefîegeneris.Cyrtii igitur,etiâStraboneauâore,nôfoluniadmo tana Atropatinæ Mediae, fed etïâ in Armenia habïtâu Sunt a fît ^ceffus qui^ dam Caucafi métis ad meridiem ^tumentes,qui Ibenâcoprebenduntme!? diam, Armeniorû^montib, céiunguntJta^crcdibilceft eos Cyrtios, qui tuncerât in Armenia, hos eiTe quos Scyhx Curtos8C Turcos nominans,inlt;s colère dicit fcptentrionalia Caucalî. Vider aûtmihietiâ Vnorû nomen fum ptum effeab Aeneanis, qui Ôf ipfi accolç funt maris Hyrcaniÿcorrupto a bar baris hoc nomine, ficut Ôf in alqs multis accidit : Ôf credib île cli accolas Iftri Turcos,Romanorû imperatore Leone, hue migraffe, a Caucafijs montibus, traiedîoeoquiCimcricusßofphorusappelIat,noaParopamifo, Namöf in Pänonia Turcos Iftri accolas traditSeylax, dC aperte Turcarüalios in Afia, alios in Europa conocat,et Leonern Romani regni imperatoré traditauxiliö aTurcis amp;nbsp;Vggris,trans Jftrum incolcntibucccpilTccötraBulgaros.Qjiöd î^ût Cunos appellat Cyrtios,unony fcribens,nihil habet abfurditatis.A Ro ï^anis enim mutuatus eft hoc nomen, qui multa quæ apud Graecos per y feri bunCinuuertunt,^ tutefcis.ut dumCyma Cumam,óf Dyo Duo appellat: quemadmodö óf Mus óf Susgt;aMys óf Sys.Sic óf quos StraboCyrtios nun cupat, Romani Curtios,óf contradouocabulo Curtos dixere,óf eofdêTur cos trafpofitis cÓfonantibusïuel quia mollius nomen hoc uifum eft, uel quia ® ’^’P^3 gente nomê hoe exactius cognouerüt,crefcente in dies cémercio atq} cófuetudine,ut quiGræcis Cyrtq uocant,Tureios nó Cyrtios , appellarint» Et nos hifce de caufis modó Turcios,modo' cotradio ubi uidetur nomineTur cosfcribimus,óf eoseflèputamusquosStrabo Cyrtios,uagos óf latrones effe dicit apud Mediarn Ód Armeniam,nó Paropamifadas,utPleiho opinât^ ^tirJnquo quidem an erremus,tuum efto indicium. Vale.

Aidaóf Plinius, ille præter nudum Turcarfnomé in Scythiae relatione ni#5 hil aliudaddidit.Siueigitur ueteresiIlia'Melarelati,fiuercccnsaliquodge4 nus hominü,eoium certè qui Cafpij maris accolæfuere, tenuiflima memoran tur primordia, óf ut cælcrarû gentiu plane obfcura, nam feptingentefimu ab hincannum natali folorelidio, in Perfidem atqj Afia minorem primö impe^“ turn fecere: fednec unus duxïllis, nee certü imperiü : uagi difpalaticp quo'ue cuic^forsafi'uit,Iatrocinantes magis g belligérantes,puincias uaftarSt, prima ftipcndiaBafilioMacedone imperate fubMuchutnetio SaracenorG principe meruere,qrü prgcipue' opera Babylonios Indoscp ille uicerit.Sed pepcrit his uirtus inuidiatprohibiti^ad fua redire, indignati primo fecedutUnde unoaL tero^ praelio Tangrolipicis Mucalecij ducis eorumaufpieqs féliciter aduer lus Saracenos gefto, tandem egregié uincunt,Muchumetium^ profil fatum ^?f°°^*'^“®*’bex quotes TurcicaadTangrolipicem delata. IsalqsTurcis adfeaccerfitis CucumetunepotemaduerfusArabaSjCumparatiffimis copqs q 2 mifit

184 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B A P T Î S T AE E G N A T IÎ mifitîqi.ii prælîo ah his indtLisgt;cum à patruo per fummC contempts excepta^ efTet, crus iracundiâ nerf tus/ab iHo déficit, amp;nbsp;Pafara Chorafmiorûuibcmu^ nfiiffima fefe incIudtt.Tangroh'pîx intcrea prælio genti fiiudnfsimo in Me dic fin thus cum RomanisÄfania’terius nepotis duc9:uC9nflixit.Qtioui(^e’ mifKgt;quiegrcgiauiifïoriamcaptoLiparitcGraïCor5duceó^ cæfisctiamlbe ris R-omanorS foeiis retulitfied cum Liparitem primÜ5mox SC donaa princi

. pe mi [fa facile Turca redidiffet, nee prarftarent Romani quod promiferant, ingentibus copqs accindus Tangrolipix Afiam omnem ad Euxinummare ; aut uafiat, auffubigit*Variatum deinde in gente fadionibus exortis ad Gal lorum ufque memorabilê inamexpcditionem,quafradi ab his ftrpius,ma^ gna etiam imperq parte muldati funt, donee Othomanus ab hoc Selino, qui ’ rerum nûc potitur nonus, ueterem gentis gloriam afTcrereaufus eftJs oblcu ro loco Sc parentibusagrarijs natusjuirtuteaccalliditatcfingularficóflata pej feditionem manugt;circunfcrrc Tmcica coepitarma, in ftiœ gentis hominis no minus inidlus qwa'm in noftros^PauIatim^ renim fucccflujSC imperandi li^ bidinc inflammatus, caftcilum quod Othomanum de fuo nomine appellat uoîuif)Cçpit:diftabatida PrufiaTrapezuntemuerfusitineredierum fex,age bafurautemannus falutis nofiraernillefimus trecentefimus, preeratep inBagt; lionæfedeBohifacius odauus, circa exitum Michaelis Palæologi SC An^ drOhici nepotis initia ï quo tempore Germanis Albertus imperabat. Othd manus igiturhisaufpieqs intra odoctuigintianfiós,quibus rerS potitus eß, incrcdibik didu quantum rem fuamauxerit ï magnS certè Bithyniæparten* brein fubegit,oppidacpadEuxinumpofitanopaucacæpiGquimoriens Ot ^chanifilioregnumpermanus tradidit:fub quodifsidioGræcorum Cantact* Î zenoamp;PalæoIogis contendentibusjadedres Othomanicacreuit,utPru^ j fiamGræcis adcmcrit.se dum Cantaeuzenomagis ^ Palæologis faner, pßU .mus in Europam ab eoaccerfitus traiccit. Caramanûetiam,perfidia in ilium ,ufus,cuiusfiliam inuxorem duxcrat,interfedoeiusfilioadolefcente,no exi^ ’ gua principatus parteexuit.Qui poft XXihimperpannum AmmuratemS liumbæredem reliquit. Is auicam paterna^ fcücitatem cmulatuspn Caram* numauummaternûnonminusinfeftus ^ paterfuittmbxabimperatoreP^^ iæoîogo folicitatùs inBulgaros,fratremq^ Pcloponncfi principem,qüibel«* ium moucrant, X11. TurcarSmilibus in Europa tranfportatis, egregiè BuI^ ■garos,hoftes^ impcratorisultus cft.hinc Europeis opibus illcdus,dumul^ eifeiimperphoftes fimulat, ufusGenuenfîum nauibus, HclIefpontOad ^ bydum luperat,CaIlipolim^ cum alps oppidis occupât,Is fuit annus mille-' ftçnusc c c.LXiinnéemultopoftSeruiaBulgaria^ingreftùs,cum Hadrian nopolimprius occupâffèt,occurrentes fibi cum paratifsimis copiés hoftes ingenti cædeprofligat,Lazaro Seruia: principe inacie cæfolfcd moxa'feruf in domini uindidâ Ammurates occiditur, cum annos X x 11 i.imperium tc^ nuiflctjPaiazitcetSolimano liberis fuperftitibus.Paiazites interfedo per if ftdias fratre, patris mortem ulturus, Marcum Craicuiciû Bulgarorû princP pem prelio fuperat,SC interficit:inde magnam Bulgariç partem fibi fubiecitl nec tantorerum fucelTu quietus, Bofsinam, Croatia, ulterioresep Jilyrici pâti* tes uaftat. Conftantinopolim'annosodoobfidet,facilcq,obfeftàmiamwo^ , cxpugnaft'et,nifi VngarorQ Gallorum^aducntû formidans,quibus ad Nie® pollmoceurritjmemorabiliprçlionoftrosfuperaftetjcçfis captis^magnac^* parte GallorS ducibun primis Ïohâne Burgundiç duce,ÔC Sigifmudo Vng* riæ tune rege tumultuaria pugnafufo,qui facile in hoftispoteftatcuenilTetjiß ft Venetç clafsis occurrfuferuatusc fuga eßetjCui turn ThomasMocenicuS’ quipofteaMichacliSteno fuccefsit,prçerat4ndead Cóftantinopolitanaob^ i ftdionem fpei plcnus regrediens, cum cam biennio obfeftàm ten«iftèt,trcp^ difsimis Tamberlanis Scythe nuntijs, quiinfinfia penèrauhitudine Tat^^^ i

* fum (erras inuaferaG excitus, illi ad Stellam montem eongredt f, tn Galatiæ Bithymæcp confinto* Caefa funt ineaacie Turcarû ducenta millia^utuus ipfe Paiazitesin hoftis poteftatêiienit, qui aureis catenis Caueæ uindus »ad mor tem uf(^ a T amberlane circumduóus eft, ineidit hæc clades T urcis in annS milIcfimSccc.xcvihfalutis noftrae, Bonifacio nonopotibecRo, Huic duo lucre liberi mares,Orchanes,quemalrj Calepinü:SCMaometes,quem ooftri Moyfen magno, uti uideo, errore dicunr. Orchane intra bienniu per infidias afratre interfed o,Maom etes rem Turcarü folus occupât,qui T urcia auito re gno Afiærecepto per Tamberlanis interitü,Bulgaros amp;nbsp;Valachosprçdis et eladibus afflixit: Adrianopoliep recepta,regia ibi federn ftatuit. ipfo poft an«s nos feptem amp;^ decem mortuo, Ammurates filius regnS init,Iohannex x i ii» Barionae federn tenentc,hic maiorS gloria no folum æquauit,uerumetiâ lon^ ge fuperauit. Prima illi expeditioinMyforaprineipem qui nSc Serui dicun iur,fuit, de quibus Scepia SC Nouemontu poft longâ obfidione ccpit,Duos RegulifiJ/os captos oculis priuatJpoftea fororemeorü uxorem fibiafcifcit: teftituto^ per has nuptias Noucmonto,in Valachos , Vngaros, Ód^ Germa«’ nos incurfiones graues faCitiinde in Epeiru deHedenSjCroia expugnat. V e«* netorum arma in fe folicitat,TheflaIonica bis per uimadempta «Interim una ab Vogaris ingentipugna uidus, induces® ab his dccennalib. impetratis» «eröabijfdem Vngaris præter iurifiurädi ndemEugenrj pontificishortatu bdlo petitur:quos duplici prælio ducum noftrorS difcordia amp;f ambitione ui dt,in altero ad VarnâLadislaus rex Polonig,SC Julianus Cardinalis obiere: in altero ad Bafi 1 ia uidus Hunniades, cæficp princ ipes Vngari nó pauci,prac^ '‘^‘^gtegarifl militem,qui ad intemecionê occubuit.Nec moratus,Peloponne fumfratru difcordia iniuriae obnoxiâ in ditionem redegit ♦ exinde reputans animo regnimoîeftias,fiCfortunæinconftantiâ animo agitans,in Afiaabijt» ® foIitariauiafecutusjSCMaomethæfilio curarerumdemandatafub Calibaß« E tutela:qu3 no multo póft repetere fuafus(xtas em filrj nó fatis idonea rei ad ’’nniftrandae adhuc uidebat? Epeiru ingenti exercitu repetite defecerat enim ftteuniuerfaScanderbecchio autorc)Só Croiafruftra per aliquot menfes op«* pugnata,moeroreanimiobiit,cumannos quatuor amp;XXX. regnaftèt.LongS ^*^«,fiMaomethiseiusfiIii res geftas explicem :quæquantæfucrint, noua Otbomanicaefamiliæmagni cognomentûab co quæfitu, Ôf in hæredes iarn ’fanfmifTuffl arguatJs em duo Chriftianoru imperia,CoftantinopolitanS,6^ TrapezuntiS fubuertitïregna duodecim nobis ademit,ducentas urbes Chri ftianam pietatem fecutas ccpir,5C in hts Chalcidem inful3 armis de Scodram ‘leditione Venetis extorfit: bellûmaritimû per multos annos cum maiorib* noftris geffît. Capham pontica urbê expugnauit,Rhodon infulâ fruftra ten*» tauit,ltalix capto Hy drunte arma intul it : dS dum plufep ciuilc bellu in maio ternfiiium méditât,cumannu unum amp;nbsp;XXX. prgfuifletjobijt anno falutis no ftræM.cccc«LXXXi, quinto Non. Al ai]. Quo mortuo res Turcica ciuilibus armisaiiquandiuiadata eft. Sed minore fratreuidodSfugato, folus imperia Paiazites obtinuitiqui Valachic caftella quaedam cum expugnaffèt,inde in SultaniimAegyptiu copias eduxit,àquofaîpeuidiTurcç tandépacem fat!* duscç iniere.Cæterû cum ocij appetentior à natura uideret,nec tarnen perfuo rumhominûferociam feriari à re bellica poftet,paratis terra mariep ingentib» copiisanno M.cccc.XCii.Cerauniorümontiurn accolas inuaditUradum^ib lum liberarû femper ad earn diem gen tin Turcicæ feruituti fubdit.inde fepti mo poft anno terribilis claftis apparatu Venetis Methoncm,Naupadumqs moxindeamp;Dyrrhachiumadimit.QuindeinForoiulienfiagro trepidatum, furcis fade terra earn magno noftrorü damno uaftantibus. Nee multo póft ^xfecuta AndreçGriti patritij clariftimi opera,poft qua nódiufuperftes Pa iazites fuitregno à Se lino filio pullus, qui terû nue potitur,ex quo annos fer nietrigintaimperitaftèt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ft î ^^

ƒ RC ARVM gens ab annis fexcentisamp;f fuprà,a' Scythia cisfqui trans TanairnAfiam uerfusjnulla ftabiH fede,tHib T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lisurbibusjiiulliscertis aut perpetuis domiciliis,campos

udgcpdujuit^ iiiLuidc lunLi iuuuuiigiuc traABgt; ^ ueluti riuulus quida èfonte inde emanaffe uidet, Hmc argumento effe poteft, tp primö per Pontum amp;r Cappado ciatn tranfgrcffîjad reliquas inde finitimas partes fenfim lï ïapfifunt. Accedituitacmorumcpfimib'tudOjhabitus cultuscpcorporisjequt landifagittandicpratio, Slt; omninoreiniilitan'scómunis quædam £Cpatria dilciphnalSC quod fine ulla dubitatione cinq; probari poffît,linguæ tpfiusac ufusloquêdi cognatio.Hiparuamanu primo latronumorejclandcltinisqui^ burd3excurfionibus,uires fibiuendicareconarijcófluentefubindejutfïtjhu«’

iufeemodi generishominömultitudinejoccupatisopportunis quibufdamo J tibus cïaufiristp,unde per occafionêfacile'irruptiones fieri poffent,ufep adeo i| emerferuntacfublati (unt animis,ut palam iam ac pari marte aduerfüs fini«^ 1 mos deagrorûpoHèfRonibuscertare no ueterentur.Deuiep procedente tern^ i pore,fiue negligentia Cîræcorum,quorum de re agebatur,fine fataliquadän*^ V cenîtateacrerum humanarum uarictatc,fiuepermüTu deorum iamaliterde j huiufmodiimperiopræfcribentiû,itacelerifuccreuêrccürfu,utopinione0iü ; mnium citius no modo Pontum SC Cappadociam,uerum c(iamGaIat!a,By^ ! fiiyniam, Pamphyliâ,PerfiâjUtramcp Phrygia,Cilices,Cares,SCearn Afiaifl i quæ minor uocatur, ad oras uftp Ionia’, 06 littora Græcinuncupatimaris oc^ - J cuparint, QC infuam potefiatem redegerintlnec unum quendam Principem, ^1 fed alios alrj duces, SC uaria aufpicia, quafiper fadiones fecuth Ex hacitaq»^ J gcntequinquagefimiimabhincSCcentefimumcirciterannum, Othomanus 1 quidam cxigui tantu cenfus,0f obfeuri inter priuatos nomtnis,ex coUcCfitio quodam fiC gregario milite,nó exigua manu propter feditionem coflata, gra^ faripaflim,a quouaftarepoiret,pracdabundusinuadere,necpreliquos Chib P fiianos folumucxareatcp profternere, uerum etiam homines ipfos fuse gen^ y risfincullo diferiminearmis infeftis petere,0Cqua dareturpopulari, £C fibi fubdereoccoepit« lamenim Turcaru ipfi duces ac principes dommandicu^ { piditate, SC plura habendi libidine cômoti, fefe inuicem infeftare eoeperunb [ amp;nbsp;eoufqj fuperandi ftudio ac uires hoftïliter exercendi promoti funr,uibcb ( Ïum domefiicum,inteftinumq3 omnibus uiribus gerere uiderentur, Hanc 0' 1 thomanus ille na eins occafionem,quæ moribus utiep SC libidini fuæ congrt eret, ac idoneam uideretur poHc fuppeditare materiam, afcitis undiep omni^ k bus,quiproingentoprædærapinarum^percupidieirent,quiueftudioquo^ uisopprimendifpoliandi^flagrarcntgt;aucloritatembreuiadeptus eft.OpP* da quædam per opportunitatem aggreifus, aha ui cæpit, alia deditione fubc^ . gir,nonnullaCut metum incutereOdiripuit atcpeucrtit,ut hinc futuri incremen ti non admodum a fpemanda iecilTe uideretur fundameta .Et cum è uita decel fiffet, Orchanes fucceflitfilius, qui ambitione amp;nbsp;audacia patri non crat abf^ milis,cietcrumreimilitatis difciplina loge pcritiorjcopijs apparatucp opulo’ । tior ÔC inhrutTior.nam hbcraiitatcanimi,iacihtatemorö,dcxtcritatc qua Jäh genii,felicitate bené,pbccpimpcradi,cómoditatis opinionc,ingcnfêfibnin^ diqpmuliitudinccoparauit,qrüanimos femel adfequendüallcSios atep conti iiatos, populari deinceps facilitate quada, comitate,eófuetudine atep largido nibu«

DE REB, TVRCICIS LIB, I» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Uj

nibus mir g m modü m officio retincbat.q faóu cft,ut re incboafa a patre fua^ pte ipfe induftria, diligentia,ftiidio,cuia, pmdêtiajCÓinodè.pfccutus auxerit* Si lógceuexerit,acpropagarit,Eum mortugAmurathes filiiis fecutus efrgnr faneroboreanimijlaborütolcrantiajdifciplinareimilitarisjindunriaamp;fambi tione fuperioribus baud inferior, Porróuafritiequadïó^ calliditatclongcfii periorlquippe quifimulandi dilTimnlandié^ egregius effet artifex, êC fallens: di magifter,Fortéea tempeftate inter Grarcos ingens erat orta diflcnfio,ó^w teftinæaeriter agitabant difeordiæ.Duo cm fuèrc5qiii tametfi diuerfis anciLV ribuspereati ortiep efVentjUterq; tarnen caftirpe fe natü aßerebat, ut ad fe ius impcrij fpedareamp; fibieópetereaffirmaret.Horüutrunep ceteripro fuoquiF que ftudio amp;nbsp;amore fecutijpugnaciter dimicabaCtum alter q? fe uidum fupo ratum^ iriarbiträrer 5 temeritati Ó^ ftudio fuo obfecutusCadeócnimulcifcen di libidine cæcus,in prçceps tranfuerfus^ uifus eft agitari, ut honefl éne et ex re fua,an fecus id faccret,minime cogitaret) Amurathem ad partes fuas tutan das,precio pollicitationecp facile illedu ex Afia accerfluit. neep enim magni fuit negorij ei perfuadei c,qui fpontefuaad hoepnior iam diu inhiaretjtotoep pciflorcppendêret.Hunc itaq, SC copias eiuS mature in Thraciam per Helle IpontS traduxit ca códitione, ut cofummato perfedoep bcllo, nauigio rurfus domüpcrHelIefpontürcuerteref:hoc padoTurcarugens Amurathe prinei pc, Græcorû dudu 6C opera in Thracia ex Afia turn arrnis traiecit : fed quid fibi poflctcoduccrc,animo uoluere/agacitercp longé profpiccre,cofulto bel lumprotrahere, amp;f in dies caufandodifferre 9é ^craftinare ceepit :ratus binc fore,ut Grçcorû uirib. diuturnitate belli, SC difcordiarSatrocitate utrinep cou fumptis eneruatis'que,ipfe integer frados iam Óé defeffbs illos adortusjfacile opprimeret.Vbi igiturdiuturno bcllo mutuis^ contentionib.defleere Græ ® cosanimaduertitj domefticis deniqj opibus penitus iam exhauftis nutare, ^fibiparum fubfiftere fenfit,cxtempïo' uerfis (ut aiüt) proris, arma in eos fis^ neulio difcrimine per occafionem cóuertit,Occupa to autem Cailiopoli op^s pido,peropportunè in Cherfonefo ad Hellefpontü fretum fita,cæ tera Gurca oppida arrnis infeftis peterc,agros uaftare,pra da agerCjCunda pafflm inuade re,nee iam amplius dilfimulantcrrem gerere,fcdgalam fibi Só poftcris Graes« cotûimpcriûpollicerijôif adoccupanduornnes cogitationcs,côfi!ia,opcs,æ neruosintédere,Hinceffcdüeft,utnulIis fermé obuftcreaudcntib, facile Ôé ft neullonegocio magnam Thraciæ parte ditioni fuæ fubiecerit. Is uita defun ^«s»duos reliquitfilios adcapefTendam rcruadminifiratione, patrieepexpe ditionis reliquias exequedas,turnetate, tfi difciplina 8/ ingenio peridoneosl ÇuorualtcriSolmanuSjalteriBaiazetes nomen erat. At Solmanocxtindo.rcs uniuerfa adBaiazete uenir,qui procaci fuit ingeniojôé rerum maximaru perss cupidus. inrebus arduis capefTendis audax,inaduerfis folers,in laborib. per ferendis infatigabilfsq'n occafionibus profpiciendis acutus dJagax, in exCiS quendis celer, animo fortis, corpore ftrennus, belliappctcns, quietis impas* tiens, gloriæauidus, in periculis obeundis promptus, in hoftib.fallcndis mi reuerfutus ,in dolis inlnucndis æ hofie infidijs opprimendo percalliduslco trainliifcepræfagiendis euitandis^,'achoftiü confilqs præuertendis cautus acprouidus.Inomnirenouanda præfentiaanimi,laborûtolcr3ntia,ufu,exer citatione,cófiliomirifïcèinftrudus,atcpimperionatuslhoc ingenio, hacdifci plinagt;hocufu,his moribus,profperos praeterea fortune afflati.lt;s adeptus, ufqj adeonouelli regni fines breui temporis fpacio produxit Sb cxtuIit,utThracig uniucrlatïi,Thefraliam, M acedonia,Phocidcn,Boeotiam, Atticam occupai rit,Sb fuiiuris feceritlMyfiosquoqi, lilyricos,Tryballos,afli Juis excuiüo* nibus,oppugnationibus,ac praelijs deiecerit atep infirmariti Sb alios quidem fubegerit,altjs tributaquotannis exigenda indixcrit:nonnullos,utad prçferi

ptum milites Sif arma darent, coegerit:^ tot tâtasep opulentas prouineias p’ trio SC auito regnoadiecerit. Byzantium denitp urbemregiam adeoom»* agro fuburhanisep delicijs fpoliauit, tarn lôga 8C perdifFtcilt obfidione uc^ uit,utiamlmperatoripfecum omnib, fermé ciuitatis pnncipibusauxibah^ delium emendicaturus ,profedus peregré in ItaliâjCtufîp in fuperiorem Gal liam acceiTerit, Rcliqui ueróciues omni præfidio deftituti, fame ualida fupf^ modüurgentcjamp;rbclloatrociffimo indies acrius ingruentc,amp;r hoftib.undi? frementibus, defperata falute,de deditione agerecoeperuntîperifîent^ nim’^ rumjacinhoftisfæuiffîmipotcftatemueniiïcnt,niTamerlanusilIeScythat'’ præpotensrex »inftar torrentis ipfo in curfu acimpctu cunda proftemendo atep uaftando,Baiazetem ipfum omni apparatu amp;copijs occurrere ÄT reIult;^^ƒ ri conantem,in Afiam reuocaflètiubi initrudta acie,collatis fignis, celeberti^ ma illa pugna utrincp fortiter dimicatS eit. At Baiazetes ipfe impar profeC^^ uiribusjCtfi animus minus deerat,infch'citerpræliatus cfCingcntiftragc fup^ ratus,captus,tandê dimiffiis,paulo póft diem o bijt. Poft hanc da dem accept^ omnes pene Hiij eius, qui complures erant,in poteftatem ÔC manus Grçcoiô uenêre « Cum enim ex Afia ob calamitatê patris,periculû euafuri, in Thradî traijeere cotenderent, in naues Grecorn inciderunt,quibus turn fretum et traf ft turn cuftodiebant. Calepinus italt;pcxteris natu maior,emiirusaGræcis,pî trium regnuobtinuit.aduerfus quern, rebus iam Turcaru caftatis ac pene fta^ dis, Sigifmundus ,indytus eo tempore Pannonia?fuperioris rex, poftuero diademate 06 corona pro morca Pontiftcemaximo infignitus Imperator,in^ genti conflato cxercitu,Danubiu amnem traiecit. V erum priufquam uniud^ fis coptjs,inftruda ex ordineacie,fignis collatis cum bofte iam pauitantept? liuminiretjleuitatepetulantia^ GaJJorum,06 præripiendæ pugnæ infoIenK j cupiditate,tumultuofcfufus,caftra 06 impedimetareliquittamp;hoftib^acritd inlequentibus,in fuga couerfus,uix per Danubiu lacbry mâda rei Chrftian^f calamitatê paruo nauigioturpem fibi falute inuenit, Hæc tam ingens clades» tam grandis nota, tâ tetra ignominia, magnas profedó uires 06 ingés robuf boftiu aiiimis uifa eft addidifl'e:06 hinc inftauratis uiribus,audaciores effic^^ ciorescp effèdi,ad maiorapatranda induxerâtanimû«Calepino pofthçc mof tuo, Orchanefilio tendia ætateadolefcentulo quorunda principe dudu,r^^ gnum occupare conanti,Moyfes patruus,armis infeftis ad Hebrü fluuiö oc^ currit:86 magis^ditione g pugna adolefccntê oppreflum extinxit. Haud mi» to póft Ô6 iplè,nullo fuperftite filio, defideratus eft.Hunc Mahumetes fratd fubfequit,regnuincruentèadeptus Js tûarmisô6 diligentia,turn dolo Ô6 aftif regnû terra mar iep nó modó incolume tenuit, uerum c tu aux it uebememd' Flaccos ferocifttmis Ô6 bellicofiflimis gentibaras Danubiü,uerfus maref^ xinulatèdominantibus, bello prius Ô6 crebris incurfionibJabefadatisat^ attritis,tributa grauia impcrauittnonullos regulosT urcos,in Afia ui armis^ oppreflós regnis penitus fpoliauit.Po exinde mortuo, Amurathem bliüqn' per id tempus in Afia morabat, cum patris audita morte per HellefpontßijJ Thraciä traijeere conaret, reliquû regnum occupaturus. Imperator Craecoi^ triremib.96 maritimo apparatu diu probibuit.Muftapha qqj reliquû ex ß^^ iazetefiliS, ut eorum potiret, ernifit,06 fumma ope eumpfecutus eft. At pi*^ gna fuperato Muftapha,ac interempto, Amurathes uidor, uniuerfum regn'* iam cófecutus, patrijs fretus opibus,fortuna quoep propicia ufus,omnia io^^ pta eius mirificé fecundante, clara facinora edidit.Theflalonica illuftre Gr^ ciçciuitatê,antiqtate,arnplitudine,autorltate,pulchritudinc,amçnitate,relig'‘’ ne,opib.opportunitatefitustûterra,tûmari,celebrttatepopuli,prgftâtia,digni tateep ciuiü in primis infignê, ui capta, oppugnatâtp penitus diripuiu Tépl^ pulchcrrimaó6 ditiflima expihuit, facra,pfanauit,opcs ornamental peraw

CE REB, TVRCICIS LIB. h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«I

A’ quacxhaufit.Hactantæurbi's ufdoriaaudus,EpfrS Sif ActoI/am noobfciirJ ras proumc/as m dediiioncm fua redcgit, 8C rcliquo regnoaddiditJIIynorn agios uaftsuir,opptda multa ui cæpit amp;: cxpugiiauif,alia i'n dcduioncm copu lirjquxdafundituseuertitjTribanospenèfubeglUadncrIusPanoniosfquos noftra actateHungaros uocaQfxpeacieinftruda cóflixicamp;T dumpnmis co^ piarumcogreffib. facile uidus ipfe uiderctóCfuftis, quopado nefcio uidor dcmiim cuadcre poterat in calamitofa illa Vamenfi pugna, rege inclyro La^ dislao ChriftianS ducente cxcrciiû.fufæ prias fugato Amurathe funt copiæ, ne primû quidem Hungarorn impetu fultincrf potuerunt : ubi ueró rex ipfe cafira i^ Amuratbis iam cxercitü non regno modo,fed uitæ quoep ipfi timen tern optim atûae procerûagmen mo tiens, utpote uidor, inuadere, penitus^ fepprimereperrexit,damno fui capitis ScChnirianç rei ingenti iadtira 6C uuf Mere,manu ipfe hofiih oppreffus 2x5 interemptus eft. Vidis iam debcHatisqj bbftibusjneq} libi ullâfuturâ falutem fperantibus,improuifam Ô2 iîluftrê ui^ doriampræbuit.Paulopo'ft Amurathes CorinthiacumlOhmufummauipe Minis expugnauit 8C dirait, Pcloponncfum indcingrcfras,ingcntcacdcrcira bilem calamitateGrecis inaexit,oppida multa cçpit,cüceffîtcpmiîitidiripieti da.prædâ maxima egit:muros Jßhmi funditus demolitusjingreffam patefcrfx cit,amp;Peiop5nefamipfampeniniuIâtcrreftrib,copiisinacinuadenda peruia feciCproindeGræcis uix tokrandâ pecunia imperauit,pacis ép ccditioncsik lis ex fententia præfcripfiiidemû inde reuerfus, naiiales copias amp;5 maritimos apparatus exaaxit,domefticû cultû,et regiâ füpelledilêampliorc latiorcmi^ reddidit: uita denies defundyus, fubditis atep genti pet trifte fui defideriû rcli^ quit. Mahumetus fubindenliuS, qui in prælentia rerû potitur, gubernacaU imperij exaotoadcptus,inftituta tonus regni pro ingeniocorrexit.Leges i^ ^ plefuas domi forts qt attain,ærariû locupletauit,noaa uedigalia cxcogitauit, copias auxin In proCereS ÔC aulicosTguire côtumcliaricp coepit,expeditionë aduerfus Conftantinbpolindiu animouoluens, caftellûiaxtalitusàdofti5 Bofphori paulo àb urbe remotius,aliud fimalans,incredibift celeritate cxfriï xifotep muniainBelIum inde urbi nô indixit,fed contra inita feedera,contra iufiurandum,fimulatlt;ÿ intuIitSCgerere ccepit ,Innumeris demùm pene colt;« at^îis midi 05 copijs,mirabi li apparatu, formidolofo animi irnpctu,tcrra marf qucaggrefuis earn cuniculis,aclatcntibasdoifis altiffîmcadis,aggerdate cdito,ponte(quia mare uerfus Peram Oppidum muros alluit urbis) longitui» dinead duominiapaiïLiumrâptimextrudo,turribusligneis,eô ufopcredis, ut miirosurbis epri aftilTunï tiant, cxccdercnt:macb inarum tormentotumei-' niultipliciadhibito gcnere,pôftquartû amp;nbsp;quinquagefimudiem fumma ui et extrema pugna cepit, pcnitifocp ciiripuitempera tore ipfo ingrefTuboftiû con fofioatep extindo, principes optima te sep captos crudelisôd fanguinarius 'camifexfœdèmifere^ iugulari iulîit.Qius fatis pro dignitatc tantæ urbis ca fum, tantopere deflendam calamitatc, totiantaep ab hofferabido in facraatep; profana, in iiiros aemulieres per immanitatem ac feelus paffim patrata faci^ nora uel memorare ucrbis,uellachrymis profcqui,uel oratione cóplediquëgt; at. Peramfubindcilluftrç cregionc urbis oppofitæfitum oppidu opulents ïiflimüjSc ClaramlanuenfiS coloniam,tantæurbis clade,tara improuifa cala mitate,tamuicino excîdio,tcrritam S^deiedam per deditionem cæpiticiusep demolitus pulcherrimos muros, templà fpoliari,fandauioïari,reliquüorna«* Itrmciuitatiadimi,ciuesaliog tetrèetindignèuexari permifit,QuibusadhSc diem, proh fcelus, nequiter ac nefariè dominatur,hacjfclicitatc,hoc,pfpero re rum curlu uehementer elatus,magna aduerfus Chrillianos moliri uidetur,ma gna uerfare animo, formidada minari,nefanda appetere,permagna deniqp fi^ bióf genti fnae^mitterenó uerebitur,fiiae^audacig SC impotenti cupiditati, nifi

nifiChriftiani noftii pcculian’ et domcftica grauttate, automate iHuflrf,fingö lari prudentta, fret:,armis,cofiiiOjOpibiis, terra maritppræpropere occurrere ariimum induxerint, uehementer utfep dubitandum cli,SC rebus (horretani^ mus dtcere)timendu fummopere«Quid enfin per fmm or ta km Deum noaf«* fequet dominandt libidine, amp;nbsp;ambitione inflatus iuuenis gloriæ fid nouait rerum percupidus animus,Fortuna,armis,opibus domefl:icis,SC quidemn^ facile cotemnendis fretus,fi ignauos infuper,fi inertes,foporiô6defidiçdedi tos,fi faluti fuæ minus^fpicientes hoftes offenderitfC^id enim non fueritfa cile aggredi,SC finemagno negociouincere,penitus^opprifnerc,neminefe^ pugnanteeSed de his hadenus. neep enim de iftis mihi dilTerendfl propofub amp;^ iatis fuper^ iam a' pieriftp grauiter St prudenter oratS cft.Qiiotidic enini hac de re pukherrima uerba Aunt, quibus uel qui natura hebetes SC languid^ funt,excitari protinus debcant,SC ad arma précipites baud iniuria procurf^ re,Verum iamno uerborSegemus, nee orationeamplius,fed fado opus eß' Qriid enim attinet in uerbis apteftruedis ,SC expolienda oratione tempus n^ quiequam confumere, ubi res ipfa aeriter urgcre uidetur, ubi cireüflrepentw hoftisarmaadeo'inftat, ut ftimulos nobis ini]cereamp; faces quodammodo adi^ mouere debeantïquibus uchcmcntiffimelaccflitis, exurgereanimis ad opt^ ram nauanda,ad arma cap ien da, ad uires exercendas,opes effundendas,uicam denitp ipfam fortiter exponendam ÓC quibufuis periculis obiedandamde^ bercmuslubi uidelicet ceruicibampendens calamitas,argutiusgarrire,diu^ tius agere,uerbis indulgentius infiftere,non permittiUubi hoftis ipflus acet^ rimum ftudi um,afridua meditatio, uchemensep cupiditas, magis indies ad^ uerfus nos molientis,excogitantis,ftruentis'', febricantis, periculifuturinos commonefacercjamp;r foporcaltocp fomnoprefTos expergefacerepofref,nifiu^^ ; cordes prorfusautftolidifimus,0^ infania penitus atracp bik lab oremus. D'l lalem peftemauertite terris «Equidem Pater reuerendilfime, ut tibi obfequ^** rer,SC uoluntati tuæ gererem moré,ut tuis tandem mandatis obtcmperarcifli mearum partium munus exile quidem,incoptum ac tenue fateor,amp; te tais^ auribus parum dignü,Iibenter tarnen atepimpigre' fum executus^Hincita^? facilèpercipi potek,q5cckri curfu,quam breui return curriculo execrandad Barbara ifta gens,Otthomano principe obkuris peregrinisep exorta prim^f diis,quorfum tandem euaferit,quot quantas^ res apprehenderit,quos tent’* occupet^, quibus indigne'acfpurciflïmc dominetur, quibus imminea^qn® iam ire,quó fe infinuare impudentifTimè pergat, Verum fi ab Othomano mus huius audoreincipere uis,his omiflis qnullo hérede fupcrftite,dccd'^ re,reliquos ordinerecenfendoOrchanêinuentes fecundö, Amurathêmai^^ rem,tertium:Baiazetem,quartumlMahumetumfuperiorem,quintS:An’‘*^ raihem minorem,fextum:5C Mahumetumhunc pofrremü,kptimum:qui^^ tinam SC pokrenlus 5C ultimus fit omnium, neue peftis hæc ultcrius ferpef^’ neue tetra colluuione aut lue reliquias decorisacpulchritudinis Chriftian^ foedare ac inquinare pofliLQuiutinam crucetriumphali,uiribus fideliutf^ uirtuteopprefTusprofternatur amp;nbsp;extinguatur,^ uthorrendum monfirunid^

infuperabili auxiliotollaturfunditus,ód radicitusextir petur» Vale ex Neapoli,ao, Juk Aiu »47^«

DE REB. TVRCICIS LIB. II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19*

ivo adhuc patte Amurathe,qutfeingfauefcenteætatcqiijeti5^ religionibus dediderat, Mahumetus nondû uiccfimum annum egrelTuSjtnregnocolIocatîcinus omnes magiftratusjpræfedu^ ras ,procurationes,munerû fundiones, in qui bus erat aliquid co 5^ modi aut dignitatis, nouis hominibusdemandauit iSCquodei tnaxtinomaloextitit,uetcianismilitibusdudoribuscp ordinum exauCtora tis, omnes ubicg fuo beneficio dignitates teneri uol uit:quanquam alias fune«? ftiffîma fibi regni exordia conftituerit,eödem pene momento quo pater expi rabat, fratreincunis interfedto, regiumideffe didtitans. Quodfadumcum mater ira SC dolore exacerbata reprehenderet, iUe fe maiorû iuorum morem et deorum exempIS fecutum rcfpondit,quoru faßigio id maxime' uifum eflet co uenire,ut nó plurcs,fed finguli regnarentudeoej^ fe xmuli impatienté fratrem fufluliflcjScregnummagnodifcordiarummetuliberaflè.Qiio fanguinepof lutus ad Athenas ueteris philofophiæ difciplinarum^ omniu fchoJam abo#: lendamfefiinauitU’n quam literarö odio tam impotéter graflatus cfl, ut ne fun damentaquidê impunè ferre debereexiflimauerit, qgt;honcflis difciplinis mi«« tiiftcrium fecißentiquacyndiq^ euerti deformariep praeccpit,monumentts oif mnibus,fi quarcpcriflent,in cloacas amp;S id genus locafcEdiOima coniedistut interea taceam,^ turpibus cómercijs,quarncp nefandis libidinib. caßiflima ilIamMufarûofFicinamuioIauerit, ^ dirisiupplictjs honeßinTimos quofqt ^ optimos ciuiumaficccrit,quos tantç ciuitatis cafum miferari intcUexerat;' Pofthaccad Conflantinopolim (quamalij Byzantium uocantj expugnandst omnes uires fibi conferendas ratus, ex omnib. undi«^ terris re'gias legiones ® adeffeiubet: acinfuperinagrisdeledu egentium amp;nbsp;perditorS habito,breui temporead trecenta hominum millia coegittquibus copijs in Tbracia prüfe!# ‘^us,adByzantiû prius caflracollocauit, ^ quidab hoflib. ageret oppidani cognofcerent,eo q« bellum aperte nó indixeratJquam uis à longe iagacionbus quibufdam hæc fuboleuiflent, qui omnem cafum in quem incidere rcs potefi tatgt;animoprofpicientes,alii alioconceflerant.Conßantinus aöt Imperator,ne fcioanamp;to,annegligentiaminusrebusfuis confulcns, paucis Genuenfiumr ^ Venetorum^uxilijs, S^ loeifiducia contentus,hoßem diebus plus minus quinquaginta fußinuit ex urbe naturaÔC fitu munitifl'ima,quaeq5ad ducendu ^^Hum multas ÓC magnas habere uidebatur opportunitates,utpotequx hinc ’^ari, iHinc uallo foffacpprofundidimaadarcendü oppugnatoré fatis fuper:# que effet euflodita.Mahumetus aüt rebus omnibus 'adtantæ urbis obfidio«» nein neeeßarqs procuratis,ingétes ante urbem, qua intermißa à mari habet ac cefliim,machinas Só aggcres tanta altitudine conßituit, ut longé fupra rauros ciuitatis eminerent, unde facile flerni propugnacula amp;nbsp;munitiones poffent.' QuodeS fieri ab hofiib.çccptûeflèt,Sé iam lati deiectis murisintroitus paté rent,nee nó calones repletis foflts afcenforibus planiciem firauiffent,confiât! ter utrinqp hinc oppugnatur,illincdefendit ciuitas. nihil alterutra ex parte o^ inittitur,nelt;^cófilii,neque indufturiç,necpaudaciæ.trahitur per dies (ut ante diximus)aliquotoppugnatio,donec noctumis ignibus coelitus in obfeffarn ciuitatêprolapfis,rurfum^pauIopófiundcuencrantrcuoIantib.Turcaad!# moneretjdeßitutäeße fuperumauxilio ciuitatcm,8é nó dubiâ penes ipfum “*^°’'^^»fi.obfidioncm urgeret,futuram. Ideoép coelefiem baue igniumfi# gnmeatranem fecutus maiore ui, qua'm antea nunquam,oppidanos adoritur. Cæfar cótra fe fuos^, quoad Fortuna nóinuidit,tutatus efiJa qua cum deferi feintellexit, ÔC perire omnino mallet, tp uiuus inhoßiüpoteßatem incidere, abietSopaludamentOjregijs'que infignibw5,inter gregarios pugnans interfe*» dusefi»

dus eft.quem cum fui occubuifTe non ignorarent^alqs alia uia faîiire quçKfl^ tibusjoullo fere nifi qui cum regehoftib^fe obtulerant refiftentejurbs quaffs SCquinquagefimo die,à quo die primû holies earn obfelTum uenerätjomni^ paflim arma ferentib,’trucidatis,occupaf Icapta nobilitare Sf fenatu,pueris^gt; matronisacuirginibus,in quibusaliquglibidin0inecebrgapparebat,adto diffima comercia referuatis. omnes captae urbis angulos,aut Chriftiano 6^ guine funeftos, aut turpiflimaru uoluptatû 1 ibidine deteftabiles fecerant.t' quotquot nature reuerentia ab obfequio tantoru fee I crû abhorrere uidebanb moxpro cuiufq? arbKrio,quibus permiflii Mahumeti toto triduo nihil in ciuitateillicitû cratjuppberjs afficiebant Jiugulabant alios, alios uerubusa* fixos torrebant, quofda detrada cuteexuuqs dehumcro fufpcfis,fameó^i^ dia eófumi patiebant ♦nonnuUorü uulnera faliebant, ut diutinimecruciah^' torquerent. In fumma, quifep cÓtra aherüalqs atepalqs tormentorugencrib excogitatis contendebat, in quibus comemorandis multo prius ^ arguniti’ turn uires 8C uerba etiam eloquentiflimo deficiantUam crudelibus omnia fuP plicijs impleuerat,ut tota urbs nofedes tmperij(utanteXedunumquafi Cw ilianorum macellö 0^ camificina uideret,Dumcp hæcagunt,amp;r hoftes caX liera ex ciuitate eijcerent,inuentum 6t agnitS inter caetera Côftantini corpus» cuius caput Mahumetus iuffit ut per uniuerfam ciuitatem in hafta circumfef retur, mil itumcg conuieijs inceflendum, deridendu, 06 coeno oblimandui” prxbereLEt ut paulatim numerus captiuorSgmaximus erat minuerct,nufl quam a menfa difcedebat,quin fangume iuxtaac uino ebrius nobiliu aliquot uirorûfuppliciis aeftuantem furoreanimSexpleuiflet.quod tarn diuutfietd praecepitjdonecaliquisexnobilmcaptiuorunumerofupercflet.Erantautci” (ut quidam mihi retuierunt,qui fe id a' maioribus accepifle diditabant) plu^ res trecenti, in quos (ita ut dixi ) certo numero quotidie animaduertebf» Caeteros gregarijs militf bus concefTerat, ut in eos quifep quibus ucllet coil** tumeltjs'SC fupplicijs grafTaret, Cum^ apud ciues pecuniæ atlt;p opum m*^ nus$ fperauerat inuenifïèt, fufpicatus idquod erat,abditosa'potentioribus thefauros, 0( defofTam in terra preexofiffîmarû return fupellediJem efTeZquä^ 're omnibus ubiep locis aperiri terra Ôfædificiorûfundamenta examinari iw fit. Vndecumincredibiles diuitias eruifret,potuit'ne, inquit, hic locus un$ fine præfidio auteuftodibus effe, qui tot opibus amp;nbsp;rerû omnium copia abuH daretf'Sed ne rem omniü indigniffîmam 8^ Chriftianis aurib. teterrima prb termittâ,tempIûSophigauguftiffîm0,IuftinianiCgfarismonumentu,onin^ facra fupenedile fpoliauit, SC Chrifti crucifixi ima ginem,addito in fronten** tulo,Hic eft Chriftianoru Deus,milita fuorum conuicrjs obiecitiæ perprÇ* conem praeeunte tympano,exercitui confpuenda, omniep contumeliarugb nere afficienda^pinauit. Quac iniuria cum in audorênoftræjpfcflionis at? adeó totius orbis conditorem dtrigatur,uideat qu^foChriftiani principes af nó^eam pro fua ducere,et uelut ad fepertinentem fufeipere coueniatf Sed b*-aliàs, ne à^pofito abducamur.Eft oppidu quoddâ angufto tantu maris finit) qui portû in medio utriep ciuitati cfficit,a Cóftantinopoli diuifum,cui P^rï nomen eft ♦ Quo cum fama perlat0 eft,capta eße imperij arcem, æ micantei” incendio ciuitatem eminus eÓfpexiffènt, primorcs illicóad Mahumetum^^ gates mittunt,quidoceant,necpà feauxilia Byzantiismiflà,necp fe infeßlt;^ peregrine exercituifecifTeîquarepetuntatep orant, ut fe in deditionemreeif piat,ó( ut fibiparcat,ne communi eins regionis odio nocentes cum innoeb* tibus poenas pendant. Mahumetus etfi non ignoraret timore perculfos^ deditioncmuenire,ÓLnocitures,fipotuiflent,fuiflè:legatorumfupplicatio^ nem,ut turn uidebat, recepit.Verum cum ab eis intra moenia minus à Mab metofegatus introduceret,exercitumfubfequiA una fecumintroire du«»* teilt

DE REB, TVRCICIS LIB, IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;195

* Um uolui’t, quod etfi fufpeftum eflet ciuibus,nihil tarnenaufi contra hifcct c, permifenint.Quo fàâo,fuis indicium dedit,ut mandata exequeretur: tû uno omnes impctu alias ad mania,alias ad interiora duitatis^uolant,muros de;# i)ci5t,facra amp;r profana omnia dinpiût, eadecp quaByzanttjlibidinS intempe rantiagraflantur, præter^ q? a cædibus abftinet, Mox etia code die per litc^ ras Mahumeti iuflus eft nulli parcere,£C ad un5 omnes quotquot eflent inter ficere.quodcuei,quia fe dedidiirent,atrocius uideret,pauJulumodd donee ad uefperafeeteundatus eft,intereaad fe reuerfus Mahumetus(quem ebrietasa iudicio SiT rationeabduxerat)fecSdis literis priores reuocat,ueritus potius ne qua ea res infamia fibi apud poftcros cocilia ret, ^ innocentiffimorS ciui5 mi ftrtus,qui omnia potius ^ mifericordia didicerat. Quibus uidorqs ut omne waiorum fuorum gloriam obfeurauit :ita quoep ferocior animofior^ fadus, indignS fore credidit ft ibi cofifteret ,Ideo^ ulterius progre(rus,Be)gradum cxercitu quadringentorummilliuaggrediuContra quern Hunniades coprjs quidemn0c0iemnendis,atprae Turcarumultitudine exiguis uenif,etnefcio quo fortunac fuccelTu etiam uicitlfortè quia melius difciplinareimilitaris in-urpaucos,^ in tantamultitudine, cuftodita efttutcunep fit, fie faltem accidie ut uinceret, amp;nbsp;MahumetS fub dextro brachio bombarda tón,cum omnibus fuis coprjs in fugScogcrc[,magnâcpfugiêtib.anouiflimo agmineftrageinfert? *’et.quoprælio(utpoftea excaptiuis refcitûeft)cûpoftridiefuQS Turcarecen fetet,plufquam quadraginta milliadefiderati funt.Impedimcta quoep omnia» quorunecefle erat pro tanto exercitumaximS elfe numern, noftri ut in caftris depofiti erat retinuerut,hoftibus fugæ ftudio omnia deferentibus.Cuius calt;' bmitatis uindidaminaliud tepus reicruans,contra Perfasproficifcic.cuqui^ bus adEuphrate coflixit.primu lo.millibus amilfis fuperatus efttdeinde ab qf dem fecundo prælio uidtor reuertit.Nec multo póft Corinthû SóMitylenem Græcis ademit, amp;nbsp;Trapezuntino fubadîo imperio, illius fedis regem cû rosä tanobilitateConftantinopoIinjUtde eis fuppliciûfumeret,trâfmifit,ne in po fiai ulla recuperandi dominatus libidine inflâmati, nouis eö diffieuharibus ^ moleftijs impIicarêt,Et ne quid in eo tradu effet quod fibi armis non fub didiffetjSC Moefiaferèfola fuperefïèt,qug omnes omnium propinquoruaffl uitatesreeufaret potius,quam ultrófquod pIerilt;pfecerant)deditüfeTurcarS tyrannoucniret,Qua obcaufam Mahumetus ut de illis fine fanguine trium pharet,Principem eius gentis ad fe euocari iubet,uelle fe cö eo de rebus quac adutriufcpftlutempertinerent, cómunicarc. Quod eu ei Al cc fix rex fine pu dore recufare non poffel,uenittanquâ decórnunibus cû eo negotqs adurus. Mahumetus autem cum rem có quo uolebat perduxiffet,comprehenfum illi coregemimmaniffimis fupplicijsaffedülacerauit: 2CMoeftaminuolans, in omnesprópinquos eius et affines eodêfere pado defaeuqt. Sic per fraudem occupata Mafia,rurfusep in alterû côtinentem tranfiliens,Epirn æ uicina in ambituloca omnia (que paulo ante' in priftinam libertärem fefeaffèruerât)cç dibus amp;nbsp;rapinis impleuifret,nifi Georgij Schanderbechi auxilio defenfa, cu^# ius uirtutem amp;nbsp;fortuna T urcæ inprimis metuebat, infeftü bofte tergiuerfari coegiffent.Indecóparata claffe,adIftbmOCorinthiaca perrüpendam profici^s feit,quam Veneti paulo ante magna celeritate óf incredibili fumptu córnuni ucrant,fedfruffra',nam ea expugnata,totauno quodâmodo fpirituPelopóneo ^“™ ^bforpfn,ö(^ ex Attica ftrato p6te in Euboia cö exercitu trafmifit.Calchi deep firmiffimâ eo tépore Grçcorû ciuitatê diebus 50.0 b feflam maxima fuo rum cladefuperauit, Memorabile eft q? in hac ciuitatê mafculi animi mulies# res cö deficcre mflitö fuorö uires óf inclinare fpem falutis percepiffet,armatæ inmanib,conftiterunt, óf uires nihilo perturbatioreshoftê, quädiufortuna iioinuidit»retnoratg fuut, Cu Hugaris poft hxcuario frepe euetu óf inftabili r form*

IP4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;10 ANNIS RA MI

fortuna dimicauuluarijsqi mStinam,DaImattam SC Fontmiulium fac^is tt^ turfionib^maximas fæpc hominû pecorû^ prçdas cgit.Perfas quocp,ut alias fepc,ita co prçh'o quo fecundùm eos aggrcHus eft,maximis dadibus atHixif' iiude cum reda curfum in Italia dirigere,ibi^ bcllû facere conftituifTeGnoua (ut fit) V enetorû cû Hugans fociet^tc deterntus,confiliû mutauicSC per Dal maria uolentib. in inreriora Græciæ irrûpere, omnibus copiés occurrit. In^p jpfo curfu Capham Genuenfiûcoloniâ ciuiû proditione in fidé reeepiCet Sco drâ in Albania ram importuna obfidione fatigauir,8C omni comeatu interdit fic,ut legatos ad eu uitrei de deditionemitterent. Legionibus^ aliquot Oma no duce contraHungaros rniffis,ipfead mareproficifeitur,quod omnibus K* ncrib* Venetis infefiû reddit îratus fore ut eo incomodo côpulfiab Hûgatit turn focietatedifeederêt.net^ hæc cûicfclht opinio.Na cû Veneti dilîîcultalt;’ te nauigationis maxima feafficidetrimeto uider^t, ingentipecunia nauigätlt fecuritatcredemerSuPoftbçc Turca ut remotiusfe Italie infinuaretjAcom» tliS iniiïr,qui Hydruntû feu arte feuuiribus expugnatû fibiredderer, omnib» quos inciuitatercperifiettrucidatis.qui didoaudienSjHydruntû expugnaiî nemini parcirj'rmato inermtue.Mahumetus interea LeucadiâjNeritum, Ce phâIeniam,Zacynth'uinfulas edeberrimas fuperiorib.uidorijs addidit. Et Rhodûgt;dcquapoftremû triumphareconftituerat,frullra trimeftri obfidione fatigauit.quç res cum animû eius uehementer urcjret,nec ferre polfet tôt éditas ab le amp;nbsp;tantarûciuitatum regnorumépuidorias, tarn foedeunius initilæ perd nacia cotaminarmnorbo correptus expirauit.Princeps certè nulli maiorS Rm rumfortunæ fplendoreS^ rerugeftarû magnitudineinfcriotjCui^ Chriftian» nominis dclêdimaiorcupiditasaftücfitjadedutpraeillafolicitudine Oricta^ les ctiamSe Perficasiniuriashaud difficulter conteneret amp;nbsp;Omnium primus ^ Turcarû Imperator appellatuseftjUtpote qui prêter régna duodecim et duccu tas ciuitates^quas maiorum fuortim opibus adieccrat, duo infuper Chriftia’^ norS per Orientem Impcria,Côftantinopolitanû Ô^Trapezuntinuarmis lu b jugaflef.Hune Baiazetes fecutus eff,cuius uario inimperio fortuna fuittet an te omnia ep ad externas res gerêdas conferre animum dT uircs poflct,prius ei priuatæ diflenfioncsquas cû Zizimo fratredeimperiohabebat,explicandac uidebant.quas quia comodiUïmehifioriainlibuo. Paulus Aemilius tradagt; uitjuifum fuitexeoaduerbum hue transferre« . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

ByzantiijinquitjmorteMahumetis tumultuatum eft,ac in partes côtrariaS Mtum.alq Baiazetem ftirpis maximum,pâtre nondum Imperatore, alq ZisR mum iura dante natû,ad Imperiû uocabant.Pater prôcul trans Taurum decefi forât,2C utercp filiorû aberat» Interea Baiazetani,adûerfartjs pulfis, Baiazeus filium i n regia fede locant uice patris tantifper fundurûîqui rc allata côtinue aduolautt. Imperator falutatus, fratrem ad Prufiam Bithyniæ cruento prçb'’ uidû infecutus,procul eijcit:pulfus,in Syria, atqj inde per Arabiæ deferta in Aegyptû fe contulit,fidê Sultani impIorans.No beI10,fed legationc agebat Aegypttusînoutuniuerfi imperg æquaparteconforsminoramaiorcrecipe retur, fed utcodêpatrc,pcreatus,prouinciafcdccpaliqua dignapaterninomt^ nis maieflatedonaret.Ferox erat minor,ac patri ingentis fpiritus ImperatoU qfratriindolefimilioriquiépdeuniuerfo imperio fortunam femel expertuS)^ in partereciperet,mox uel paré dcdignaturus,ud fuperiorênô laturus uidTe tur. QiiicircûcoIûtfatrapiasTurcarûreges,â Mahumete magna parreregO | rû fpoliati,hi fraterno bello læti Zizimû ad fe uocât,a fe ingentia auxilia pol'* liccrÉôCfpes inieda,aliquos fratrisfatrapasadeû defcduros*VbiuerôinSy J riâ redqt, SC Amanû môtem fuperauit, ac multo fpeminoraa focqs regibus auxilia couenerant,nec fratré in æquû certamé defoendere uidet,nccad feab' gt;nbsp;qu5 tranfîtionem fieri, fed loca circa occupari,ut ne fugæquidê locus paterd» antd

DE REB« TVRCICIS LIB. IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19^

^ antequam omni parte circumucntus interclnderetur,in maritima Cîlkie delt;« fcenditllidci^ publica a Rhodos accepta,ad illos tranfmifit« Soluens antequa altûteneret, lagittâepiftola alligata in proximû litus mißt ad fratrem, fe eins coatfîu,non cÔtemptu genlis rdigionis ad unica qua fibireliquâ feciffetopc Chriftianos trâfire.Rhodq hononficetiflimè exceptS inFrancta tianfuexere« Haflenus ille^A' Gallis ad Jnnocentiû Pontificem Romanû uenït, Ôt^ rurfus ab hoc ad FndcricS tertiû,apud quêaliquandiu beneliberalitercp habitus,amp;S tutilTimo hofpitq iure ufus,fato concedit.Baiazetes interea opes quas pater ci decedens reliquerat,haud pari dignitatectamplitudine,qua à Mahumetoac ccperat,ad fucccGbrcs tranfmifitZquodqs plcruncpaccïderefolet,quiinlocû multarôutdoriarû inuidta grauatû luccednr,quêuiôtons audoritasÔC metus dum uixitin pace cótinuiuat cum is uita defundus eft,illico erumpit odiûjamp;f inalTuetfi imperio fucceiroré,uno omnes tumultu u/dg getes aggrediut,quas ficôpefcerearmisetcôtinerenequeat,{llçfeilicoin prtRinâhbertatérccipiût. Sic Neapolitan! Hydruntfî,ficScanderbegus Epirû,ôiSAetoliam:lîc Veneti Aeginam,Zacynthiï,Leucadem,Neritû,Cephalenia,amp;^ Naupliûîfîcdenicp Hangari fuperioremMoefia ante annos aliquot Turcicis incurfionibus dcfo latâ recuperaruttSC^ co amplius Sabatro(quod Mahumetus cotra fubitos ui!gt; cinoru omniS motus c6muniuerat)expugnato,fecura fibi regnû et omni ferè Turcico metu uacuû effecerunt. Poft quas iniurias Baiazetes primum fe con ira Hungaros uindicandû ratus,Valachiâaggreditur,quôd earn fibi ad irritan dos Pannonios opportune fore animaduertereCquam cum expugnalïèt,reli!s 1^0 ibi præfidio,SC alTignatis mbibusjundeexercitui derefrumentaria proui gt;nbsp;dcretur,annis aliquot refpirans,neaflîduis bellis intentus cito deficeret, tan!# dem Epirûinfeftis coptjs inuadit.cuius aliqua parte fupcrata,maxim is itineri ® bus Cadumo duce Macedonia SC Mafia trâfiliens, in Hunniade Hungaro rö regê traducit exercitS.cui cum maxima cladê intulilfet,£lt; Imperatori(qui id fêporis Cóftantinopolierat)indubitata uidoriae fignificationêfacere uel* l«gt;cæfis hoftiû cadauerib. nafos ablcidit,SC Conftantinopolim plcnis uchio culls tranfmifit« Venetis quocp,ne impune fuperiorS uidioriaru licentiS fe tui# lifiegloriarenf,terrores maximos,Modona amp;r Corona, Peloponcfiacis ciuif# latibus expugnatiSjinculTittmaiorescpfadurus erat,nifia'Perfarïï rege in Aï# fiâfuilTetreuocatusjquimaximiscladibusomnes illarS ditionufines afflixe tat.Hunc Baiazetes nee quiequa erjeere cogitans,omni ferè multitudinc qua fees habebatamfirarctrocefnt:5Cillucundeexieratreuerfus,Methoncm Vc netorum ciuitatem expugnatince ulli parcit : quo facinore etfi infinita illa ani mi ferocientis libido non omnino fucrit expiera, ingrauefcenti tarnen aetate ceffît: nee ultra'nifi cum Gallogratcis pugnauittZelimum' que filium, quan^ quaminuitus,ante obitSfuccelforem fibi fumpfitjpfeintcreaannis plenus, nonfine maximaueneni fufpicione(quod a Zelimo difpofitum credebatur) mortem acerbilßmam moritur.Cuiilico Zelimus fucceirit,princcps inipfis fetim imperq principijs turpilTima facinorumfcelerum que audacia inquina tilfimus, nihil non audebat ut regnum paternum, quodrapere maluit quam cxpedare,firmum fibi fiC tranquillum conftitueret. In pattern primum uene«# no,infvatres Si nepotes armis,in amicos etiam Si neceflarios a lijs atque alijs inlidi] s graffari,nullis parcere,ne illis quidem quosipfe fibi ante imperiC pro ximoscóiundilTimoscphabuerat : ueritus,neab hisaliquado cicSuenireiur, quibusanimifuimotus perfpedos exploratoscpelTecognouerauCücphanc immanitatéuicio fibi dari à uicinis regib, inteliexit, ecce quàm beluinauo* ce fuum peccatum defenderit:Nihil,inquit,dulcius eftaut fuauius,qua'm fine alfinium timore ac fufpicione regnare»

Domi magiftratus,toris militiæ praefedos,ficubircm infeliciter gefTilTent, r a illico

,94 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IOANNIS RAMI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

eo captte niuldabat. Nullius confiliûnifi qui pro Ria libidine loqucrctur ad^ inittcbat.pidebat neminijOmniainfidqs plena, 00 ut ipfccrarRuipccta habe^ bat. Quialiquandointerrogatus,quarecxemplofuipatris barbam nonpros mitteret,refpodi(l'e fcrtur:Nepro libidine fubditorum huc illuccp inuitusab^ duccretur. Dcnicp ut omnia unouerbocoplediar, fcelerepartampoteftatctfl non melius egit quàmacquifierat. Solimanûfiliumquemhabebatunicuni» ueritus ne Rbi ablcnn impcriû(quemadmodâ ipfeBaiazethi patri)adimcrd, fccpit cogitate quo poultimû pado pollet extinguere, ne populus id fedS if* tclligci et : poft milita id placuit,ut filio interula diriffîmis uenenis inquinata donomitteretur,quæoccultispaulatimdoioribus nihil taie timenteinconfj meretXjuod la dû quidê cfpuerû maximo totius Europe malo fuecelTum non habuit.Operæpreciûquoqp eft audire ut in pattern et fratres graHàtus fit,Nain cum Ratrû minimus elfer,SC iure fe exclufum regno cognofceref,ut occafion^ imperij per iniuriaoccupadthaberctRugit adTarfarosiundcaliinitatccü reg*^ cótrada,exercitü contra patre educiCque eoufep turn ui tS infidrjs fatigapdo^ nccmoleftiarûpcrtçfus,6C détériora metuês,imperiûmaiorib, natu filqs dun bus pofthabitis,minimo cedcre coadus cR.qui cûaliquâdiu id admimlRal^ fet öê pater exhauftSab eo arariuni,öd precioliRima imperij fopelIedileniW xu minuta atep adedeófumpta intelligeret,deos deas^ omnes in federatiß^ Iq pcrniciemteftatus,inNatoliaadnatu maximuftlmcumueteris thefauriff:^ liqiujs dam peranguftias itinerö fugere tentât.Qiiod cum filius Zelimus iU' telicxir,Noii(inquit)mi pater per anguftias cgredi,qui per amplas urbis puf tas inhocimperiöreceptuses.Si regnareuis,regnaïpcr me lieer, dumodom* bi in prüfens nomen, et in poltern indubitatam fucceffionem referues.ftncif uitae tuæ(quæutinam logiflima fit)libentcrexpedabo,AItjs'que quamplnj timis id genus blanditijs demulfoparenh'regias dapesgt;fedueneno imbutas» apponi iulfit. Qiiibus guftatis,fenfir paterattadS ueneno fanguinê,exilies(^ e'regia fede,quam ei filius pro temporec5ceireratlEgrediar,mquit(ut iubes) per amplas urbis portas,ut cundi me fponte potius exuiarum ite quam a hlm pulfum elTe 5C extindum arbitrentur.

Vix^portis egrelTus,cüfe ueneniuis ad intcriora pedoris infinuaHetjt^ quo delapfus expirauit, cuius mortéexterius gdê luxit filius, uerö animo de patre triüphans,confiliu capit de fratribus quotp per occaftonem oppriment dislquorü alterü qui fe fpeluncis ac motibus fratris metuabdidcrat, afamilie*’ ti proditüftrangulauiUöiS alterum,fed inhoneftius.Namcumnullum fibiln* cum quo tegi poftet relidü,amp;fortunam fatis aduerfari intcnigeret,matri ob^ cutus ab enfe fuo confilm petiuit,quo fibi autfummü aut infimu locn Rdib rus elfet. Cofcripto itaqs in Bithynia exercitu,cótra fratrem ZelimS profiel* rcit.cuiusuiribuscöAcornatifratrisexercitulèfuperari fenfitjtergaZelimn uertit,pcrtrado fecu Acomate3quic5equoafuisimpofttusaliquotiesmfo^ | ga cxcidiirct(cratenim obefus corpore,ÔC1 equitatui inidoneus)^ fui eumfe^ 1 tió imponere fcllæ conarêturlSinite, inquit, fatis iam fato fum reludatuslhte fratré expedabo.Cæterisep magna cótentione fugientib.folus Acomatesß* trem hoftê SC mortem opcritur, in quem ut ante alios quida militiæ ira ternît præfedus incidiftSaluc,inquit,Äcomates Imperatorldido^citius honore*” ci iolis Imperatorib.deferri folitû exhibuit.

Cui Acomates:Definc,inquit,nimisfuperbûmihipro tempore5C fortuné nomêdedifti.AnnuIiscpquosindigitishabebat detradis,uadefinquit)ct3^ pud fratrê ut moderato indulgcntiq, mortis genere meafficiat intercédas. Ve turn Zclimus cofpedo Acomate, nihilo minor fadus, carnifices mittitjd^ cum propofitis etiâ præmijs indignitate quâta poßent maxima afticercnt,R’ infuper lune ftrâgularent. Hoc fupplicij geiierc in regiû plcrunqj fanguine*”

graffabant, ^ fi terra imbuta effet,pro piaeufo maximo ducebat«Hæc et initia reru gcftarû,hç iHi uidonarS primitiç fuerSt, quibus tranquillS fibi regnû ô^ necullius propinquitateformidabilecoftituinMox^cS Veneti's amp;^Hunga ris pace fada, Perfarn regê Euphrate Armcniamcppræteriiolans, infeftis ar# inisaggreffus,ui'cit,ôi^ infugâcûuertiuFugientêcpa'logefecutuSjCiuitatcsa^ lias ni, alias in deditionêreccpif,uedigalia imperauitiSC multS undiquaq^ Ha mis ferroep populatus,nô prias furoris finem fecit,qua'm Suhanum quoep Ae gyptium,qaia Perfis côtra earn auxilia miferat,baad procal Damaleo ingen ti multitudine comitatu interfecit. Cuius locû comuni omniû Mamelucho:^ rû luffragio QC uolûtate Taamûberas præfedas Alexandria occupaait,^ptc tea quod cæteris omnib^crederet plurimû opibus Si potcntia anteiredc futu«’ tâ fperarct, ut facileilloppugnatore contra quaslibet Turcarûiniarias prote«« gerent VerûZelimus prioris uidoriæueftigtjs immoratas,Aegyptû,quarn mukis annis ♦ à maioribffuis magnopere expetitâaudierat,infeftis armis non cc(ratimpetere;multis^ poft alias ciuitaiib.potitus de Alepo, Damafco,Tri pokjSidone,PtoIemaide triûphauitteoep magis,quôd nô Aegyptû tantû, fed Ôlt;^ haitima quoep omnia armorufaftu et potetia fie concuflerat,atplurimiSy tiæ 5C Phoeniciac populi legatos a d eum de deditione tnitterent,quicp ei ciui tatumnomine detotuidorqs gratularenttutintereanondicam,quod in cius poteftatem Hierofolyma Si Gaza,celeberrima per uniuerfum terrarû orbem lûcaperuenerintîquæ tantû ei apadfinitimos omnes potentie opinionem pe pererunt,ut deinceps nullam per ea loca habiturus repugnatorem uideretar,ft uniaim adhuc Sultanum tot debcllatis ditionibus üiperftitem conculcaffet, cuicumperlegatum certaminis diem conftituiffet,utriqaemaximis copijs j ^ilt;Sadieinplaniciem haudprocul ab Alcairo procefferunt, Cumque Zelin nius Sultanum in acie non Imperatoris tantum muneraobeuntem, fed Si mi btisofRciapracftantem,fortiterquedimicantemconfpexiiïèt:Hiceft,inquit,ó Sultane locus, hæc eft dies, quae de contr ouerftjs noftris Si utriufque impc^ ftuiudicabiufimul^impetüin eumfadurusjafuisnepenculofeofferreper:# g^tetjtetardatus cft.Qiiç resZelimicopijs tatos ad pugna fpiritus addidit,ut rion magno interpofito fpacio,cacfis ingêti numero boftibusjSuItanusAlc^itf ’^ö ltreciperét ad uires reftaurâdas.At quia poft tot clades fumma hominu in«; opia laborabat,mancipiorü ferè ad fex milia tumultuarielibcrtate donata có^ ‘« Zelimü armare coadus eft:quas copias cum uincendi cofuctudine animo fiTurcxcecidiflèntjZelimus ut omnéreparandarûuiriû fpê Sultanoadimc^lt; •■ckAlcairü duarum dierüamp; nodiüobfidionefatigatam capitSC fpoliat:amp; ca ^ifu inppinquo fitü,quo Taumoberus fui tegendi gratia fe rcccpcrar,cuftu óf degatia, ineóparabile expugnattunde Suitanus amicorû quorundam benefi do dam edudusin Arabiam^fugiebanubi cum imploraret auxilium,amp;S fic ilii fauerent Arabes,ut nullum pro eins falute periculü recufarent,eo quo'd w ipfo(fi fupereffeOfummam falutis fuæ conftare arbitrab antur,óf quod hu^^ iufmodi cafus in fe quoque recidere pofte intelligebant, omnino futurum e«ï fat, ut refumptis iterum uiribus hofti fe Sultanus obuium faceret : fed inter# uentuZelimiimpeditus,inabditiftimas fpeluncas fe prçcipitem dédit, ubi adumbilicum ufque coeno paludibufque immerfus delituit,donec eum cor# rupti pecunia familiäres Zelimo ^diderunt, aquoadpublicaspriuatas'que fiftne abftradus, laqueo tandem in porta ciuitatis, qua frequen#

7^^ Dominum trafitus,fufpenditur,His audus triumphis Zelimus, ^^^“‘’^^^^’’»feuertitur ; Si priufquamfeptennió inImpcrio cÓpleuiftèf, gra# ? ^^^’^^j' dolore diuuexatusinterrjt, Hac laudepraecipuèinfignis,qaod militaris rei peritia baud mediocriter excelleret ,qua tam angufto tepore fuo# rum maiorûgloriâ tantû non fuperauerat.Excepit Zelimum Solimanus,cui r ? P^V

praecipuein ipfis fcgni exordtis,quæ plcn'fquc infoIentiHlma cffc folcnt,fli^ ior æqui bonicp cura fuït,$ fuperiorö cuiquam: etfi poflea partim ucdligal'^ urbium perfidiajpartim ctiam dominandi libidineadjSnes fuiimperii profos rendos incitatusjuunc in hosgt;nüc in illos arma per occafionemfumpferit * E^ primum Gazelles homo infeliciter audaXjquem Zelimus Syriæ præfeceraf» morte Imperatoris elatior faduSjadSyriam fibi uendicandam animO adiedf' Qiiamrem pofiépeu CaierbioAegyptiofcuius auxilio omnia fperabap occultèper Icgatos cómunicauit, non tantSipe potiundæ prouinciae exeidif» fed 00 uita priiiatus eft.NaCaierbius foederis religióeadmonitus Solimano confiuiïhominisaudaciffîmiprimoquo(^ tepore detexit,quiFaratcm ßaf fam cum ingenti exercitu contra GazclIem mißt ♦ At ipfe utpote uirib.log^ inferior,omnia prius q arma tentauitlad extremueum omni fpe amifla arrip^ re pugnam cogeret, inter primos baud fegniter pugnans confodii ♦ Poftb^ Turca plura andere,Stf manus inEuropam extcnderecoepit.Belgradüfortif» mum Rom.impcrii atepadeototiusChriftianaeReip. propugnaculu mag»^ manu aggrelTus elf,SC noftris principib.domi inter fe ciuili bello diffidenti*’ busopportunitatênadusexpugnauitjllincutmare^q^fecurülïbicóftitu^^ rcf,néuea tergoprofundius in Europa qua' ceeperat excurrens, AdriaticacM fe impedircf,opcre prcciumputauit,fi Ijaecnla aliqua nancifceref ,undeC}]r**‘ Eianos fibi à tergo imminentes prohiberct.Itacp quadringentis quinquagin^ ta nanibus mari,amp; trecentis hominu milibus Rhodu poteriffîmâ mediterra/ nci maris infu!a attentaticuius incolæ primS fortiter refiftere,nec ullupro fu* atqj adeóChriftianorü omniö falute periculQ recufare,ad extremS tarnen cui” omniö rem difficul täte Iaborarent,ô6 auxilia ab Hadriano,fextoPotifice ruf’ milïà tempelfatib.detinerentmeclpem preterca ullam in defenfione ha belet)

tum,aut interfedi, aut uulnerati iacerentlpoftquam femeftrem obfidioné m^^ gno animo fulfinuiflentjlcgatum adTurcam mittunt,qui infulam hac condi^ lionc dederet,ut ne cui ab intromiffb exercitu nocerefîô^ quem® quantû bn^ meris polier,auferre paterenf.Quod cûà Solimano impetratu elfer,prefedrus Rhodioru militü(quem ipfi magnumagiftru uocanüpriufquam hoftesinuf mitteret, miliiihns J tab's, Hifpanis, Gallis,autalia's aliunde addefcndendan’ cinitatê accerfitis,naues alfigna^quibus ialui et incoiumes,fi polfent,ad fu*^ reuerterentur« Quo fafto,ingrclius Rhodum Solimannus,totius infulacw^ (ff oria,quæ ei multo fuorum languine conftiteraf,potitus elf, unde nel ut we' do uoti compos elfectus, 5C totiRomano Jmperio inhians,ad Hungarian! f^ uertic lubi preter Ludouicum regem exiguis copijs Pontificis adiutum inu^ nit neminc, qui nefcio an maiore prudentia $ audacia, impari longe' armato** rum numero minimal^ manucuminfinita Turcarum multitudineconflixit» cuius partes cû ad extrema pugnâdo uenilTent, iamep optimi amp;nbsp;fortilfirW tf praelio oceubuilTcnt, ipfe rex medios holfes quibus undiep inclufus erat,qt’’ potuitceleritate perrupit, Se inconfulta fugaftlutéquaerens,in paluftrew^ limofam conuallê itinerum ignarus defcendit.unde cum diu ludando cw^t^ { gere conaretur, fub equo in Ultimos pedes eleuatos fupinus miferrimcUifi^^ ' catur.Huius mors fuperlfttib.adhuc Pannontjs Solimano alioquin obuiait'’ risfpemomneamp;animS ademit,ufqp adeoutparum omninoabfaerit,qüinul^ tró lehofti dederent, præfertim modo Buda regia federn occupanti^Ferdinsf, dus tarnen qui mortuoLudouicoHungariæfucceffîonê ad iepertinereaibt | trabatur, co quod ipfe 8C Ludouicus inuicem,fi fine prole dcccderet,ruccdi3 i resfecerant,omnibusmodis Hungariauindicadam lfatuit,cumob eâquad* } Xi eaufam,turn quod exiftimaretplurimS Auftrie,atcp adeo totius Germa^ interefle,fi Solimanus à pofleflione Hungariae excluderetur, SC remotius aß** nibu^

DE REB» TVRCICIS LI Bi TL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïP9

nibus RomaniImpcrij cofediffet Ideo^pnufquamTufcar« litres in Regts fede confirmarent jôd ciuiuantmi baud fpontc feel erat iff« tnt imperatoris h bi dineopprefTt barban's legibus cofentientes fierent» ingentib» ex Hungaria, Bohemia^æ Äuftria cofcriptis copilSjßudä eetendit: ad quam expugnandS non minimS priftina dementiæ 06 facilitatis opinione^fecit » Nam cum iiv gens intra moenia diffenfio coortaeffet, cui quilep domino præ altero fauerer, aliorüt^aliófentêtiaeinclinarctjuicit tandê eoru tadio qui ChriffrianS princi^i pêbarbaropreferebatïfimul^Ferdtnadus Buda dedentiü repugnatiumep diffidijs flagrante occupauit,2C maximis præfidifs munitionibusep cotra na^ fcentiS qtidie nouoru hominS fadiones cómuniuif,optt morü ^rum cp ciuiû, 8^ præcipuè eorûq inter fuos magnæ potentiaeamp;autoritatis erat,animos hu manitate amp;nbsp;beneuolentia fibi obnoxios fecit,ut no arm ts tantü,fed et popula riS ergafeantmorSafTedtone regni potenttäcotineret,Queis ita c0ftitutis,in Bohemiappterfubitas qLiaidâ,quç ibtin nobilitatecoortæerâtjdiiTenfiones reuocat, quas plericp exiflimät aloane Vaiuoda maximi in Hungaria nomi bis 01: audorttatis excitatas effe, ut oportunä fuis fraudtb.Buda emcerct» Ä' quafufpicione noabhorretea quepoff: difeefsöFerdinädi baud diflimulater perpetrauitmam cum plurimü optb^et induftria polieret,primö omniö pecu niafcuiiis in corrSpedis etia optimoru hominu uolütatib»magna Eint operæs: preciakosad feattraxit,quosà fe primos etpotetilTimos efTecognoucraLÄb bis ad illos defcedit,quib»fciebat ueteres fimultates cOillis tntercedere,quos Ferdinandus difeedens fummæ rerSpracfecerat,Pofteactiä inffmorfibomi«« nüordinib.fefeinfinuauit, multos^ alqs attp alps ofheiorü generib, fibi des« ninxit,neinulloufquäordtne,fie0qu0uolebatperueni{ret,tncoeptifuiprgco nes Öf adiutores deeflen t,Poftremó etia exercitu tumultuarie coferibit, ratus nihilfibi totamicitias ÖC infinuationes ^futuras, nifi etiaingruentiu armorS bepidationc,cgteri,quorûindifférés inutrâlibetfadionempenderetanimus, S^^adnerfarij in unS omnes fuffragiu ÓC opinionem deducerent, Hac ratione iftisepomnino itineribus eó peruenit,ut exdufo Ferdinand! præfidiojipfeili coRexfauftis ciuiüacclamationib,falutaretur»No abeft fufptetoquinadbas bagoediasexcitandas Solimani uoluntateamp;T auxilio fit ufus,cutetiam baud tnultopóft expeditionem inAufiria paranti,amp;f per Hungariâ iter fine iniuria tna!clïciocppoftulantinihilcxcufans,nihil tergiuerfatus cócelfit, EtfiTurca (ut alias ferèfemperjpadi foederis immemor,Varadunü,(^uncecclefias,aIia' queHungariaî loca muniti(rima,tn tranfitu pratter cóuenta depopularcttcins tus fadi turpitudinc ut tegeret, menttebat fe a b iftis ciuitatib/per quæ trafire nóhabebat necelTejnó fine diffïcultate tranfitu impctrafre,amp;r propterea nocen difacultatem ademilTe, quodep fibi perfuadeat, id fadum uiq^ adcó Regi no difplicere,ut ettam ipfe debuerit,fi fciutiret,uindicare,Siccp paulatim progref fus,Viennamcontendit,quam ex omnibus Europxciuitattbus,uel fola ob!# flare credebat,ne latius orbi terrarum imperaret,Âd hac, ut dixi, per cófinia Croatiæ SC Stiriae contendendum putauit,eo quód illac ueniés earn citra Da nubium elfer inuenturus,Nam ab altera parte diffïcultate fiernendi per flume pontis laboratTet,quodciuitatem tribus braches plufquam trecétis paflïbus, quaardiirimafunt,patentibus præterlabitur,tegit^eamurbis partem,quæ adlbletn Occidentem Ôé Septentriones pertinet,Eôdem fpedabat comeatu faciliusfuppoftapi-illac qua diximus polR, propterea quód totum Hungariæ eins lateris tradumjiam turn obfequentem fibi fecerat,ncc magni negocq fu turn fpcrabat,aimis per Croatiam iter aperire,quæ baud facile tâtæ multitudi ni effet reftituta,praîiertim uicinis,fociiscpincircuitu omnibus fuarumrerum fatagentibus » Hac igitur longis ambagibus iter inftituit.quoitinere tantam fubitôomnibusexlocisChriftianorumpredamfeciqutadtriginta fere'eapri

200 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I 0 A N N I $ R A M 1

uor3 milia,prins $ adeonfpedû Äuftriac perueniflet,ab eo in feruitutcmtc^ datSa tenerentur« Nec cétentus,magna undi^ hominS muhitudinc abduxii* fc,nifi infuper, quaetmep audire poterat,popularet ac diriperet omnia,nullos iiicos,nulla ac dificia praeteriret,quç non aut ferro concuteret,aut flâmis abok ret.Vnam tantû inter cæteras ciuitatê,quam incolac Bruck appcHanqetfinon fatisfirmam, opulentâ tarnen, rerSep omniu feraciffîma fineullo maleficioin greflus in deditionê indulgêtiffimâ accepif, propterea quod earn magno fiW ufui fore exiftimabat,ad fupportandûexercitui cómeatü,cui locû caftris ido# neu baud,peul indemetatores defcripferat,fub mediufere' itineris inter Nea^ pol in SC Viennamtquo utperueniret exercitus,magnis itineribus feftinabatJ mem or perpetuoillius, non effea tergo relinquendSquicquam ei qui uellet fe curèin alienis h'nib.bclJü gerereJdeoep Altenburch caftrS paulo infra egt««* giè naturaetarte munitumprius expugnâdû fibi ratuseft^jJgrederef eó$ multas ibi opes SC magnS militS numeru elle intellexeraU CumcpdifpofitiS opportuno loco tormetis agitare turres 6C ^pugnaculacoepiflèt,moxgintU^ erat, nefcio quaeffozminatione,legatüad hoftes mittSt, qui omniû nominell fuaep uniuerfa in fide atq? poteftaté fmperatoris Conftantinopolitani permit tat,indicetcp omnes ueHe imperata facere,patriac confilia detegere, 3^ frum^’l to ceten'sep rebus quatfi polTent adiuuare«Mox^ intromifliT urcç,trecentos ibi in praclidijsBohemos inueniSt,quosmeliore paulo quamcaptiuorn cedi tione fequi caftra iubet,utficubiopuseflet,eoruindiciouteret«PrimuaSt£* eis interrogSt quae ciuitates quataeep in armis effent,amp; quid in bello poffend* qui bus praefidijs V icna niteret, quid S^ ubi rex ageret,Ad hæc dedititrj: P^^ ru fpei in cætens ciuitatib.efle,unaomnino Vienna quakmeutp in re milita* ri ufum habere,nec in ea efle ultra uiginti hominumilia qui arma ferrepoffen'' । r cliqua s non Äuftriac,fed etiam ulterius ciuitates fponte fe deditü uenturas/' hanc expugnaflèntîneeViennâ plus quàm bimeßre comeatûhabere.RcgéH’ Bohemia quidSante diespaucos fuiffè, ut de rebus ad bellû neceflarijs An^ firie ,puidcrct:fcd nefcire fe,an interea ut pollicitus erat V ienna rediflèt. Qui^ bus rebus laccietalacres,ac ueluti certam animo uidoria praccipiêtes,diurnis nodurnis^ itinerib.Neapolin cotendunt(qug non amplius odo pafluu miÜ bus abefl à Vienna)qua cS femel ad deditionê fruflra follicitaflent,uifuffl eß cis ante omnia locü cafiris aflignatüoccupare tqui cS minor $ pro exercitus multitudinequibufdauideret,maiorêampliorêcpfeccrüt,utadfeptêferèmili’ paffuQ in cir cuitu pateret,ut eo fpacio torus hoftiü numerus, qui multo maxi^ mus erat,includerec : de quo etfi diffentiât opiniones, uulgatius tarnen credit tu eß,Turcarü amplius ^ ducétaamp;jo.milia eaexpeditione fuiffè. Hincniolt; in omnê Außriä populatores emiferunt,qui per uniuerfa circa Vienna ScD^ nubiu,l oca longè latc^ ,p libidine graflarent,8C que uellet in captos Chrißls nos exêpla cruciatuû exercerêt.Exploratores quoep iuiPerunt ad Danubiu*” cófidere,perquêaudierat Solimanus fubfidiaViennêffbus amp;nbsp;comeatu kld^ fupportari. Nam triduoante^ hoßes eóperueniirent,defcenderat DanuH‘’ Fridericus ComèsPalatinus,DuxmilitiacAufiriacæabImperiodefignatus CU peditû iq.milibus amp;r felediffïmo equitatu ♦ Comeatu quorp quê hoßes in code itinere effeintcllexerant,aut intercipere,aut faite ciuitatequoquo modo excludere cößituerättad qua re opportunû uidebat inter Tulnâ amp;' Milicß^ exoppofito Cremifi],quod in aduerfaDanubijripadecê milib. à Vienna tu eß Bauariâ uerfus,infidias collo care. Qiio d cû noßris frumêtatorib. ßß^ kuit,nec fernere pugnâdûfibiputarêt,utpoteuirib.nimis imbecilks,neet^ meatu hoßib. diripiédû offerrecóffituiffent, queaduerfo flumineretrorful*’ inferiore Germania trahere no poterat,rates ipfifuas in altiffimas fluminis w^ ragines précipitât. Quo eófffio Turcarô qdê expedatiofrußrata eß, ff ptf ^*

DE REB^ TVRCICIS LIB', II^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;soi

^ öptabanCncceflitatitameneorûadquoshæresmi'ttebâtufjfn'hilo magiscon fultSjtiifi q, ca penre fatius fuen't,quam ab bofte occupai i « Palatiniis interea cumGuilheltnöRogédorffïo amp;nbsp;Nicolao Comitea Salm,uins utantiquç no bilttatisfplendorCjitaanimi magnitudineSC preftantia emincnnbus,quibus prxcipuètuendæ ciuitatis negocium à Rep.cómiflumeraf,inter fecóftiltant quidquat^mre fadu foret operacpreciö,ut incolumis ciuitas cótra hoftes mo do quo poftet optimoferuarct.Quod^pofitûDei Opt.Max.potius cp mor taliu cuiufqua infimdu 8C uokintate profequuti funtjUt qui in maxima rcruin omniüdifticuItateSCfummisanguftijs non defperandö prins fibi duxerint, q hofté expenrenhqui itanta raulutudine ad oppugnandu eâ urbê uenerat, ut ciftraquæfumo atcpigntbus fignificabant ampims milib.paft'uü feptcm in Ia fttudine paterct,ac iam tS quæcüq? ex innere loca ,feu ui,feu alias adierant,ea obfequentiaftbi SC addidaut haberent effecerannuna omnino ex omnib.Ne apolin priftmæ uirtutis baud immem ore innen ere, ut quæ uno die fepties ho ftibusexmurorciedisjincredibtli eóftatia oppugnationes grauiftimas fufti nuiffet. Viennenfes qqj ut aduerfarijs omue cótra fe opportunitatê minucrêt^ efifta inambitu ciuitatis ædificiajquæ ueluti receptacula hoftiliü copiarS SC latcbrçfuturæ uidebantjinceduKrufticos in ciuitatêc5uenirc,pccora deduce ■f2gt;amp;fua omnia ex agris in oppidûcôferre iubêt, Muros etia qua parte infirss iniores er5trefarciStgt;SC turresinfup machinisac^pugnaculisjgoabinuicépe dû latitudine diftâti b.incrcdibili celen täte c5mun iiït : un de immiftbs in ual^? luni afcêfores baud difficulter reqcerêt,6C a bobardarü idibus ^tegerent,Ea ^aoepurbis parte quae Danubio aliuif, fumma diligótia cuftodiüt,eo q? illa oniuno uia fupereuèt,qua fecurè rccipi à Boemis auxilia amp;nbsp;cómeatus poftet* Odo cohortes ad ponté ÔC equitatSmaxima planicie,quç ad infulæ morem ûinni ex parte Danubio includit,difponût:qui ft opus eftet,traducerêt quic^ ^uiddiac ad oppidanosmitterettaut ft hoftes eópertingerenteq? incolumicc wtateimpolTibilefadu crediderim,cü non remotius fitàmœnib.^ quo lap« deadqcias)p5tibus interruptis fuos reciperét,et illius loeifiducia tuerent,ac hpasfluminis qua uado trafiri pofTetjobtinerét, donee ad inftaurädas uires et ’•Wegrands eûhoftib,certamê auxilia fubmitteret, Alqs deniep rebus cópluri bus ad bellS SC ferenda obfidionéneceflarqs^curatisgt;militibus in muro fta^« tiones alfignabSC generatim in clades fie diftribuSt,ut nuUa ufquâ pars ineuj« ftoditacerneret ,;Et priufquaredè cofcdilTet hoftiuexcrcitus D, de Rogen«* dorff,partis identidé egrelTus equcftnb.piehis qd illi uirtutepoflent,ct quid fui änderet periclitabatgt;nó aliafortalTis obeaufam/p ut eis fpem comittend« certaminis inijceret,q) nó minore ftudio ab ipfis expedabat ji$ noftri propter impareslogè copias abhorrebâCnec enim fugichat Auft riacos,nulla re magis quam mora SC cundatione fatigari barbaros,nec pofte diu propter difficultai# têannonæ,quæillisaduerfofluminefupportariafuis nequitjUno in loco c5-. morari.Vno autemexsomnibus cogrelTu noftri infeliciter bofte iacefliuerStïa , quo prius undiqt induit furtt,dc circûuenti^erigere ad dimicandu arma po tueremam cö minimo ab hoftib.fpacio abcftcntgt;ct fcorfiijifut inexcurfionib, fit)paruâ hoftiu manu conlpexiflênt, eamep admiffis equis difTipato errantiep curfufruftra fequerent, retróad portas feuerfuri,itinera impedita inueniüt,SC ïcaptisfmecxde omnibuSjtres in ciuitaté Solimânus remifit, qui oppidanis eum que in caftris hoftiu apparatu SC alacritatc:uidefat,renunciarent, cae teris in durilfima feruitute ad cótumelias 6C'iuppÜcia reieruatistquorü etia picrof que lam tö priufqn5 tres 111 os fuis temififfèt,ïn confpedu locioru totius^ ex, ercitusequisqqadrifarxamiundisdiftraxeratjut fuis renunciarêt quata illos luppliciamanerent,fiinhoftium poteftatéincidilTentfpfuafus hoepadoper^J tenefaais omniû animis paratiores cos ad deditionemfuturos. Ac moxlcga turn

lummittitjquicumpnmorib.agatjmancncnehoneftisconditxonibusfetJ^^^ jrCjquàiTi belli fortunamexpcdarclquod fi fedederent,indulgenteieos feh^^ i biturulOn pertinaces eflent, 8lt;C in armis fpem haberet,armis fequotp ufurun’’ nec ulli etati aut fcxuiji uinceret,parciturum,Primores legato refpódent,fibgt; placèrent armis utat SolimanusJi uelitHe fuam ciuitatem SC eines,quoad po teiutjdefenfuros. belli fortunam ambignam cire:SC fçpe ufuncnirc, prins eum qui intulit bennm,qnàm cui infertur,fatigari:nec tarn patriae nirtutis cffeinT^ mcmores,utnon recordent Germanos feappellari.quibus id perpetno fok® ne fuit, nt primum experirentur quid uirtute polTent, nec temere' hoftium bl trio fe permutèrent. Quo fefponfo accepto, legati ad fuos reuertunturj quod iuffi erant,renuncianu

Spltmannus indignatus,omnia in circuitu loea populari:nicos,acdificia uillas flâmis depafcereïfontium fluminum^ meatus quo adire poterat inßc* rc:omnesad ciuitatem aditus obfidere,ne qua'comeatus importaretur,et fut” ma rerum omnium difRcnltate oppidanos afticereUac tandem nt etiam conta mcliofe cum eis ageret, contemptim^, unum ex dedititijs ad obfeffos miß^ qui interrogaret an milite opus haberent,fe paratum effe trecentos illos Bob« mos eis reltituere.Cui Palatinus omnium nomine refpoodit, fibi plus miß*’ turn intus elfe quam uelit.quocirca retineret illos qui fe eins poteftati permiî^ rant,Só aff teeret quomodo fibi uideretur.Viennamfaciledctrimentû tarnOtJ guum contempturam. Interea dum haec geruntur,node intempeftamifluss Ferdinando ueredarius,filêtio intra muros rcctpiturlquihortatus eff eines,uI infidepermaneant,amp; hoftiö impetSmagno animo fuftineantjnóprocul aß^‘ fe Carols fratrê,maximis coprjs 8gt;C incredibiliapparatufuppetias ferenteUt^' tam^ armari Germania,ut uni Vicnnç fuccurrat.Quibus uocib.cófirmatic‘ ( uiS animi,magisindiesmagiscp contemncrehoftê,amp;exercitSmultitudiné$ I qualênelt;juideratante'nelt;petia^pcmodSaudiuerat,(pnihiloducere,doncf locS fuburbanS 6C exteriora moenia cultuçdifîciorûcpiplendoreinteriorib liaudquaq cedêtia alTiduis bobardarS idibus holies ftiperalPenttmoxq; init* rtus ueluti cute pforata ad euifeerandâ ciuitate^grelTurus uiderct ♦ q res qui^ finenegocio ÓC uelutimometo ab co cofeda eft,mefauniuerfis incuflït,nefr mili aut etia maiore uiolètia £lt; eeleritate oppidanorS deliberationes amendé teret,priufqu5 bene ex ifto mctucóualuiffcnt.Et certeeode têpore feructibt^ cèci uidoria fuorSanimis fuilïèt^grelïus,nifi eins diei tepore exclufus,inpo^ Itcrâ luce oppugnatione differre debuilTet.Ne tamé ea node ulla ciuitatiqm^ tem daret,tormëta^piusurbcadmouituerfus earn parte qua infirmiorafP^’*^ gnacula Só deiedis muris ualles afcêfum minus difficile habiturae effent,miti' rS ad porta quam incolæ turrim ScotorS,ab cius nominismonafterio intrad bem proximo, appellauerSt.Vndc prima infequêtis diei luce infiliente boft^ bis tâta cladedcpulerSt, utnullae autperexigux infra planitiê folTac duiöW^ apparerêt,primiscp nouilTimi infifterent,atlt;ç ex eorS corporib.pugnaret.qd calamitate nonihii hoftiS impetus tardatus eli,6ó mox per portä Salinariad quæ huic a' d extris proximo eftóó infra mót cm fi ta, in quo pars copiarSboß* hum fine ordinedifperfauagabaf,cohors Pretoria lundis duabus legiooß’' repente' eruptions facit ,lt;amp;' nihil tale timetes inuadit, pugnâcp facit magis ^' natura locfdeiedusi^ CQliis,6e neceffitas têporis, ^ rei militaris ratio Ói ö’^ fciplina poiiulabat,l urcjemultis uulneribuseo certamine affcdi,paulatini^^, dunt, amp;nbsp;interualiis quantis pofluntmaximispraeliantur,donee idoneanad* planitiem,nihtlfibiadfugamreliquifaciunt:alijs^alibipericulumuitantib noffriatergo imminent,quafdamintcrficiunt, capiunt alios: plerofque retro ad flumen pulfos,nando ad ulteriorem ripam contendentes,teils Ó^ lapidibt’* obruunt,acfeiurfuslacluitatêreclpiunt,Cuiusuelitationis princeps S^^u^

DE REB* TVRCICIS LIB. IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;^5

A dotGuîlheîmus Rogcndorffius more fuo collaudatis mih'tibus,iam turn ho ftibusformidabihs efle coEperaf, quib.hocprch'o incredibile calamitate intu kratNam ut polica per captinos cognitum dr,ex trecenris equitibus non pf « res quam tfoæt hominS milibus quincp,uix cdingemi dleh euafcrunt,Cuius ref iniuria commotus SoJimanus, alia uia propofitiim fuum eHiccre inftituic« Traducit iliinc fuas copias uerfus portam regiam, ubi uineis adis amp;nbsp;aggcre extrudo bobardas ex ordine difponitimoxqi tâta ui ÄT glandiS frequetia mu roscócutitjUtdefenforib.oinnianudarêturjóiSinpropugnacuIis c5fiftendipo teftas effet neminilSC fimulac duos introitus patefados uidit, milite denfiiO* magloboru nubeamp;^fumo circOfufumafcedereiubetimoxqialios prioriuo ftigns inhærentes,ut bi qua poffenfjintroirentjuimqj quanta poffent maximam ab fua parte facerent,totumcp belli pondus 2C neceff tatem ad fc traherent.itu* tereaaliosad turrim Scotorû ut ante in infidijs futurosiqui fi opportunitatem effent nadi, nulla turbâdçintus ciuitatis occafione prætermitterêt. Jtaqp urbe hinc amp;nbsp;iliinc inuadSt.noftri primd integris adhuc uiribus hand fegniter refia fteretamp;futquçcpmurorû parsnudata defenforibJaborareuidebat,recêtesfub mitterc et auxihu ferre.quo pa do cS iam amplius Boris fex cotinenter pugnac» turn effct,acnoftrisnofoluuires,recetes^qui fauces fucccderentjUernetiaanj mis,ppemod3 deficeregresep omnino ad extremuperduda cafum effet,D.de ï^-ogêd uirmaximianimietfummæ prudentiæ,adcohortâdos milites,quos feiebat in an gui to effe,accui riget cû tepore ta precipiti logiorc uti orationc,p-hibercgnoaliudinculcauit^utipriftingfue uiriutis memoriaretineregnee ptuibarent animo, hoftiû^ impetufortiterfuftincrengprgfto adeffeauxilia à Ferdiaado miffatque mox,fi a! iquädiu barbaros morarcnt,in,ppugnaculis cf lent c0fpeduri,tantumodo tela miffa exciperengSt hoftes introitu jibiberct.

£ nominoriin diferimine res erat circa furrimScotoru ubiComes aSalm quitta poterat folicitudine fuos in officio cotinebat,eo tp magno apparatu fcalis,faU eib. alqsŒ id genus maebinis ab hac parte hoftes terrors ciuitati inferre nihil octj,nec obfeffis dare,ncc fibi fumere,ufcp adebjUt nifi fpeobtinendg ciuitatis tâtanmltitudineaccurriffégut fibiipiisad pugnâ effent impedimetoiSC feita in Hallo coftipaffengut primis ultimi receflum no daregadu erat de V iêna.uc ’’Sut primû fignûin ciuitatefadû eft,acfi iamadarma reectes milites uocareu tngiilico Ô^ noltris ftudiû propugnâdi acceffigSC hoftibus fpcs potiûdi oppt didiminuta eft.Vt itaeß Solimanus fuos itéra exclufos uidignec fe quicquam proficcre,omnia^quibus utebat côfiliaetfipro rcrû côditionc nonreprehen denda,incommodé tamenaccidere, cœpit cuniculos ad porta Carinthia age:? •■egt;ciiius rei periiHimi fun t J Uy rij (quorum maximû numerû apud fe habebat) proptereaquod multis locis apudeos feduræ funt ærariæ, Cum que adarcis inndamenta perueniffent,et ad ca perfringenda,non tam arte quàm uiribus o^# pus effet,nonnulli in ciuitate qui taliû reru ac militiæ ufu poliebant,fenferunt eiiifcerari fub pedibus terra, à ftatim ab fua parte contra raoliri inftituunttac deindemeatus quos aperuerantpuluere tormétario fuffartosruderibusobss ftruût,ut cum appofiti ad menfurâ ignés pulueremattigiffcnf,pcrhoftiûfedîu ras erûperent.Quo h cto, mge ns repente ab imo uis exaudita cliqua amp;nbsp;turris tantûnon diffihjtiamp;T quotquotcrantincuniculisagendisintéti foffores,ad Uüâ numomnes fub ruina fuffocatifunt.Erâtautê,ut pol'teacompcrtücffadocbo fereinilia tquorum etiamnûadhuc hodie circa eum locum erutæ incredibili multitudineuifuntur caluariæ. Cûhicquoep feoperam lufiffefenfit Soliman nus,^audiffetfupinius negligentiusepeuffodirimœnia ad Stubarû portam, hciliofem^ aditum habcrc,decem cohortes,quæ intègre adhuc à laborc crût, remotius circ0dudæ,ne ab oppidanis uideri pulïènt, omniû opinione celc:» nus co quôiâdixi perduxit,pnusq3 ivre omnis generis rebus relias impleuciî runt,

204 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I o A N N I S R A M I

tuntjamp;T in fummis munitionibus confpiciebantur)^ noffriquid agerefurƒƒ teHigerentjeiscp parata effet rebus ta neceflarijs defenlîo»Nam etß latis miu® ! in urbehaberent,quia tarnen totum belli pondus fead duasarcesgt;quarüant? meminimusgt;tranftuleratjnecfacileabeo numero ullæ cohortes deduoP.^^ fent,fubitó Prxtorianos milites(qui,ut moris eft,ad interiora ciuitatis deftæ denda ÔC ad fubitos tumultus coercendos referuabâtur,nec nifi tepore admo dûprçcipiti educiextra moeniaautinmunitionespoterat)placuitcontrabo^ cuocari: quoruaduentupauci qui hoftemhadenus magno periculo fufti'^^f'' rantjfaucij 0^ exanimes quiefeereiuffî funtihacconfolatione, ut fi conuak*^^ rent,inter armaturas duplares afcriberentur,Non prins tarnen ciuitas hoem^** tu amp;^ difficultate liberata eft,quam nox fuperueniens caccam ubiq3 pugnamt ciffètiSC non tam utrifep ab alteris quam à fuis effet metuendum. Sub no^ej* recefito in caftris exerdtu, hoftes fuorum plufquam quinque millia eo dte«^ fiderauerunt. Dominus de RogendorfFfuis collaudatis, propugnaculatl*-'^ partehoftiu telis amp;nbsp;irruptionibus patuerât,refarcitîomnia^quæadproxii^? diei oppugnationes fuftinendas neceffaria fore uidebant,procurauit:moX? ut diluxit,circumfpedos omnes effè iubet,ne fub nebula,qua tune coeluin’P^ ditum,profpiciendi facultatem ademeraf,Turcç opinione celeriusad funnies munitiones euaderent:quodnonlæuamens (utaccidit ) præfagiebatfuW' rum ♦ Sed quid me difficultaturn huius 6ó trium infequentium dierum com^ memorationefatigemf'quibus nil neead premêdam ciuitatem hoftes,neC3 defendendam oppidani reliqui fibi fecerunt, nihil ufquam ocij,nulla requis’ autintermiffio fuit» Namcum armamentorum omnis generis copiamqiw”' maximamhaberent,tamaffrduabombardarötempeftatemuros uerberab^t, ■ ut in ciuitatem glandiO uelut imbres implucre uiderenturtSC identidem mgt;^ fæadoppugnationecohortestantonumeroSCfrequentiaaduolabant,ut‘‘^* ® ' Ia globoru fegete non modó nó prohiberi,fed nee minui quidem impetusau' multitudo uideret,donee ad extremü milites hoftilis exercitus cünihil fcp‘'^ ficere uiderent,SC fruftra toties ad eadë pericula ÖÓ diffieuftates mitterenfp^ fcio qua inter ipfos diffenfione coorta tergiuerfari,fuos^ ducesac tribune® calüniari caperunt,ac fi omnino eis effet imputandum,ftare adhuc ciuitatCi“' qua oppugnanda militibus nihil nee uirium nee uoluntatis defuiffèt.ldeóqn^ cum Solimanus iam poftremum atlt;p adeó acrius quamantea nnquam agg“^. di ciuitatem conftituitTet,amp; milites quiduis potius perpeti in animü induik' fent, ^ denuó eódem unde toties repuifi erat reuertent, maximi in caftris m® tus,alqs detrelt;ffatibus,alrjs,uttimoris fufpicionêuitarét alia caufantib»c^d tati funUcuius rei fama eS per magiftrS equitu ad Solimanu delata eft, Baby' nigprgfedö, quo plerucp indifficilibus rebus cofultoreutebat, cuiuscpfu’” ma erat in caftris autoritas,mittit,ut omnes in fide ô^officio retincat:autfi(lt;^ fæpe per cinaces funt barbari,in fententia permanerêt, inuitos ad complende iufiurandü adigat»Mox itatp ut ad eos uenit quorS precipuè in caftris audiÇ^ bant querelae,breuiterexponit,no tcmercnegligendas eflepraefentis tëporb rei bene gerende opportunitates:amp; non fine maxima fieri pofte ignominia/' ineoepta oppugnationem tamlcui occafionereliquiftènt.SC uno tantum cao mine ab eis efttcipoftè,ut ciuitatepotiâturiexhauftos efteoppidanos, Öffue* P ma ca difficultate poftrema oppugnatione fuftinuifteïexanimatos effeincH^ | amp;nbsp;inteftinis diffidijs feobfeftbribus propinare»quocirca non dubitarcnt/i^^ÿ nuó priftinæ uirtutis memores afcenfum ad munitiones urgerent, amp;nbsp;cimta'^ cxpugnarent,illorü fore prædam qui afeendiftènt: amp;nbsp;illis referuatu iri omnia quæ in ciuitate inuenirent ;infuper Ôf a pud Imperatorem perpétua gratis,m^ gnû^beneficiorSaditSac beneuolentiæ caufam præcipuâ habituros» 01” oratione cum Scythicaifta barbaries nihilo magis accçnderef,ôô omnes pa^ tinad

DE REB, TVRCICIS LIB- II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20ç

* tinacitcrutantèinfententiapcrfiftcrcntjilicoeisatcrgocquitcsappo fitifunt quiiinpcricienUautfipergerenttergiuerfarijtormentoautfagitta traijeerent. Qua neceflicate cum le urgeri uiderêfjnec minus penculi fi quiefeerêt fore q fioppidanisiugulandos leofFerrent,tamenn5prius^ceflêruntqcxeisantefii’ gnaiius deos côteftatus, ut ea res fœliciter eueniret, prafcelïît,DeferKc,inqui cas, focq fidem amp;nbsp;lufiurandû Si Jmperatorc Conftantinopolitanû Chrilha«« nis prodite, fi uul tislego profeâô meû Reip.ô^ Imperator! offîciû prgftitero. Diâûcp citius uexiUû erigit, amp;nbsp;ad uallû ciuitatis côtendit : que ut alq atqj alq paulatim fubfccut! fiant,tandem integri etiâ irrucntiûmanipuli fccundû eum m moenib,pr!us ferè à nofiris interfedi funt,^ quid adum effet,intelligeret. AÜ^futin tanta multitudine fæpeaccidiO aucfforitate maiorû Ôf lociorûexc^lt; plo nibilo animofiores fadfiordinem declinabât, 00 per uitiferos colles erra^» bundfincaftra reuertebantur.Siccpfadû eft ut decrefcentib,quot!d!ehoftiû tdribusjminus minuskelspotiundeciuitaus fpcirelinqueret, Naoppidani piætcr innumeras clades !n mœnib, éditas, pabulatores etiâ frumentatores^ bofiiûafliduèobferuabant, difpcrfolcp peroccafionêadoriebant, Ô^ magno Içpeincômodoafficiebât, uftpadcdutinterdum tonus legionis décimauix pars incolumis ad fuos reuerteret : quod tû præcipuè ufuueniebat, cû Ôi^ Ion«« gins à câlin s procelTilTentjSC no ta facile eis receptûad fuos loci iniquitas per tïiitîereuQiiibus rebus fradis aduerfar!ornan!mis,!ncred!b!Iis fubitô fortu narûcômutatioacc!dit:fiC quo maiores fpiritus fiducia rei benae geren dæ no^ finsacceflerunt,hoc magis languefccre aduerfarij,^ rebus fuis diffidere uifi inndnecpofthae uallû cafirorû prætergrefl'i,uHam practeriti furoris fpecic edi dfruntjnificumfubindeuelitationib.paruis^præltjspugnadilanguorécôüs teftati a nofiris uiep ad caftra eorO intrépideprçdâ agentib,ad certamen pro.« ® nota bant ♦ Cumep omnia in circuitu loca partim ab incolis deferta, partim à Solimâno foediffima populatiôeuaflata effent, ôiS molitain aliquot feptima nas cibaria(quç patrio more fecû ferre in militiacôfueuerûOplanc' cofumpfif ifiitjOec pauci fame et inedia periffenttpericulûcp effet,ut nifi alicûde eis lub^ ueniref, brcui ad unû omnes extinguerent: fuadebâtplerilt;p quorSapud Im peratorê magna erat gratia,ut rebusiùis qquo modo côfuIeret.Eodem accede batq,f uorûpluf^ So.millia amififrct,amp;: ex bis quos adhuc babebat,alq uulne bhusjalij laboris S^ inedie impatientia elangueratUum etiâ quia eo anno plus quam pro têporehyems maturabat, SC iam acre in ipfo brume introitu frigus fæuiebat,8c plurimos fuorû temporis iniuria amiferat,ftatuitmaturè priuf$ omnes ad intemecionê irenf,difcedere. Ad qua fententia cum reliquis caufis fiocquoqp eum impulit,qi FridericûPalatinû maximis copies Ratisbonam appulilTeaudierat,at(p adeó iam tummaximo fuo incomodo fenferat, Nam cum plurimiadhuc Turcici exercitus populatores liberius uaflandi praedan diep eau fa fefupra LintiO inBauarorü fines cffunderêf,6C identidem ex filuis (quæibi uaftiflîmæfunt)erumpcrenf,acrurfus eodem fe maximis illatis de^ trimentis reciperent, Fridericus Palatinus (quodno procuIillincabeffeO ui rum quenda rei militaris callentiffïmü cclerrimis expeditisep copq s prarmiss fit,q eos a' tergo per ambages circumueniret,et receptu ad fuos intercluderet. qdnefcioandexterius à quoqua mortalmg facffüefteffici potuerit, Primü id conatus cftut earn filug parte obtineret,qua illis ad fuos redeundû effè cogno uerat.quam mox crebris fuccifis arbonb.humi que difpofitis fic impediuit, ut rami inuieë tanqua uepres inhærerent, rnoxep relidis ibi armatis ali^t qui expeeffarêt dum hoftes fe ex filua eijccrêt,ad fronte rcuertit,ôf ingenti uocife rauoneadeffe teftatus,cum interiora filuæ fubire nó auderet, fuos ^uflt;p porss reda óf aperta loca patebât cædentes, progredi iuffit, donee hoftes in angult;s ftasnemorisreliquias SC exiguum latend! fpaciumcópulfi,!llacerumpercnt s qua

qua catenates,utdiximusjhumiarbon'b.nofiiiobftacuhfeccrant. unde cum dudarino posent,ÔC multitudine à noHris uinccrent,abiedis armis rogare

cœpcrû£ ut ultæ fuæ parceret:captiuos,fi uclientjquacûcp cöditionc abduces rent«Atnoftri rccenti uidona fcroces,ad unû omnes intcrficiunncuius rei fa ! ma cum ad Solimannû pcfuenit,6C uentum I'nfupcr cum toto exercitu Palatin num audiflct,qiuduis potius ^ couftpexpedandûfibiratus eft, doneeillius copies Hires ciuitatisaugerent. mox magnaimpcdimentoru parte præmiflâ, maiore ftrepitu SC tumultu^ Turcarö fert confuetudo,diicenit:iuffitcp ut ce^ teri quo quiltpuellet tempore autordinefequeret, Quæ res dice it ut omnilt;’ b us equé maturantib.cofimilis füge profedio uiderenquç res cum fub ambi guoad oppidanos effet delatajincitabatinuicêne hoftem fic dimitterentdon gum effejperterritisamp;fugientib.Turcis PalatmtaduentS expedare^Vixto tineri potuerunt,quin cofefttm eruperent, ut hoftij de quo majores animo tn^ umphosferrecóceperanf, infigncmaliquam amp;f mcmorabilemcahmitatcid ferrcntldoncc per fpeculatores eius rei gratia a Philippo Palatino emiffosfu«’ gere hoftes renunciaretur.Nam fimulatqp id pro indubitato habitum eft,ina^ gnam fubttó equitum multitudincm emiferuntjutcelen'tatequapofïcntma^ ximafugiêtibusimminerentlóif fïaffequi prïmosncquircntjquos poÜciitta^ men aut captos,aut egfos hofiilib. reliquis adimerennad qua rem cum omniS æquc'flagrarentanimi,8C quantulacunq3cundationefcmperaliquâreibcne gerendç opportunitatê amitterêtj filed incitatis ad curfum equi's, fugietes pef fequf inftituüt : amp;nbsp;calh is praeteritis(eo qi no magnö ibi fe operæprcciûfadti ros exfftfmabant) adnouifltma hoftm agmen peruenerunt« ubf tantâ fubfw multiîudfnêcæcfdêre,tamcp fertile poft fe cadaueru fegeté relfquêre,ut nuUö ' fruftra telu quifqua direxiflè uideret. Nam cum difperfifut fn fuga fio effent ; hoftes,nee primf ultimis fubfidio uenfrent j^pterea tp fe proeul a pcriculo a^ : beffecrederétjfacflimüfuftnoftrfs,ingentêftragêfugientibu'nferre.Veruló^ ? gtus45grcffi',cünullauf$ impcdimenia,qug tardius amp;nbsp;plcrficp in ultimo ag^ minelequuntjoffenderêtjfufpicati idquodcrat,retrdadhuchaud exigualw^ ; ftilfö copfaru manu circa impedimêta in infidqs abdita clïc,q ne à tergo inopi nates inuaderet,S«f receptuad fuos ,pluherct,fubucriti;intcr fecófultant amp;fab his qui reru ufu plurimü fapiebat,fententias exquirüt,quid quifep optimu ^ duiudicareUalqscpaliudadferentib^placuftquorunda fentêtiaexiftimanüï ■ unû omnino optimu Sefadunecefrarmeffejmittedos uidelicet explora torts qui renunciarétjquo inloco6Cquato numerohoftes feabdidiffentretintern ne timoris fufpicionefugientib^redeüdi occafione patefaccrêt,eadê quidéf' ■ ducia hofti ut ante imminendueffe, fed difsimulanter 6d minori cum feftina^ tionebdep duas ob caufas,ut amp;nbsp;hoftes longius abadi,fuis, fi nobifeû cóflig^ rentjauxiliü ferre no poffent;5C ut noftri accerfitis ex ciuitate copiésd'i opusd fetj mat ure fc iungerSdSd infeftiexercitus reliquiasfada undiquacp irrupib ne,ita opprimerêt,ut nullus, qui poftrema eius belli cataftrophen ad fuos d^^ ferret,rciinqueret;amp; quæ dixi ante,fadafunt omnia cclcritcr.mifsi cxploij tores,quirenunciatin caftris latere hoftesmifsióe'ad ciuitate nuncijAocios^ cum circa hoftiö caftra deducütlóó ij qui fugientib« inftiterât,relidis paucis3 fines cuftodirét,obuia fuis ad caftra oppugnanda reuerfi funt Jndtinere du^s ; capiunt,genere,ut poftea compertü eft, non ignobili, qui a noftris uifa padi» | omnia fuorum conlïlia,pdiderunt:nimirumaliter multoquam rati eflentt^ diffe^Nam cum foluendg obfidionis fimulationeoppidanps cijcere,ctduaw utrinep copq s inclufos cogere ad præliû cómittendum conftituiffent, pr2*y omnium opinionem,fimulationê in necefsitaté conuerfam,magnum luis t^ tri mentum,return^ omnium defperationem attulilfe.Sed cum his quim tn» dijs relidi erant,nihil fpei in fuga fuperelfet,^ neceffe effet eis aut pugnad® f uiam

DE REB» TVRCICIS LIB, Ik nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;207

lifatn ad cruptionem patefacere, aut noftrorS oppugnationem expedare, nee utrumlibethorufan's tutu feduarbitrarcnt,eo tpnullaagrïpars, quaaliqua fperari euafio pofiefjpt æfidio careret,óó uiribus ac militu num ero longé infra nos effent,fubitû tarnen ex tempore confiliû capiuntlSC caflraquæ latiora ^ pro fuorum militu paucitate eflènt,incredibili celen'tate anguftiora facifit,^ uallo pedum ij»6d foffa i7.pedü alticudine comuniunt i ac infuper omni'a quæ deeffe open' uidebant,perf)ciunt: ftatuuntep potius aliquantula fedulitate op pidanos morari,$ in certiffima pernïciem fe coniicerc,proptcrca cp in altero ahqua mcl ion's fpei conditio apparereC poffe nimirum fieri ut interea à fuis, quos nondû tam procul abados credebant,fubfîdiû mitteret,Ad quam rem etiam peropportunû erat legationibus ultrócitroep fadis tempus con iume^ re Jtacppnnmmomniufmbriuafcha harum copiarûpræfedus, Aïamclu^ churn quendam nationehalumad Palatinü Öd proceres mißt, qui diceret So limannum Turcarü Imperatorem nunquam tam diuturna oblidione Vienna fûlivitaturûfuiffe,nifî aedidiflèt maximas in ciuitate copias efïè,atcp adcdie^ gern Ferdinandum, cum quo utprælio contenderet, finibus fuis excefsiffe, nôtam dominandi libidine,quam ut de iniurrjs quas ab eo accepiflèt, feukn keretur.Nec unquam ciuitaîi,fi uicilfct,abfcnte rege contumel iam fadurum failTe,Cchac!cgationc,lt;uius,ut diximusprinceps crat Mamcluchus, duos Kptiuos rcmittit,alterû nobili genere,alterfî deplebe natum.Quos cum ciui tasrecepiffetjtotidem remittit.et proceres legato refpodent,feregias iniurias ffuis ducere:et fi quid in eius maieftate iniquius molirent, putare id omnino ïlt;dfepertinere:etquódnócrederent,fibinociturumnófui(fe,fifuccubuifïèntt quarceosnucut antca femperpro hofiib.ducercUnec pofthacpurgationes ul bsautlegationesadmittereconftituifïènt,ipfi fuis rebus modo quo poffent optimo cófulerent » Quç refpófa etfi hoftes heile intelligerêt, eo' tendere quo' ^nime'uolebant’.amp;r nullaresmaiorem eishocrerum cafudifficultatêadferï# •^ct,tritam neceflarioru omniu defedus,obftinatè tarnen omnia potius ferre, cp i'ltroaduerfariorücotumellj s fe præbere conftituerunt » Mittunt inprimis ad tollmans liters magnispropofitisprgmtjs,qui cas pertuliflènCueru omnib; ^qsobfefns,mifri intcrc)piunf,5C noftrimaximis copfis cafira oppugnatjilli ’■ffiftuntJdemdeinceps cumfæpiusa noft(isitcrarcf,amp;^ hoftes nullünena* ^^'^niquidem temporis laborcm intermitterent,tandem defiemt ï ÖC uix noi» fitorum incurfum fuftinentes, inter fpem metS^ ambigui, per earn caftrorS paftem quæ ad Septentriones pertinebat, eo q? diuerfa ab boftib. æ præ alq s *“gæ opportuna magis effet,ingeti clamore erumputUati melius effe,cum 0:« ‘^«ftpe falutis deftituerenf,expeririquid fortuna,quæ fubinde defperatis re busafflidos refpicit,largiret» Noftri uenientes excipiüt,amp;^ maxima pattern intcrliciSt,pr£ter paucosqui elapfi ex prælio,cuius ubiep triftiflima facies 6C fpruifdabilelpedaculS apparebat,incertis itineribus ad fuos euaferunt, Jm^^ pedimenta omnia quae hoftes in caftris reliquerant, inter milites diuifa funt, Ijs tantumufui publico rcferuatis,ó^ in armamentaria Senatus populi^ reda dis,quaï amp;nbsp;publicèprodeffè,ó(^ fine magno c5modo à fingulis poffideri polt;» terant.SictandcDciOpt.Max.beneficioAuftriaabhoftili trepidationelk berata eft,ót: tj quoru præcipucuirtus in hoc periculo cnitucrat,maximis prç^ mrjs ô^honoribus à Repub. affedi æternâfibifamâ S^ uirtutis opinionem immortalem pepererunt.

AtSolimannus cumfecapiendae iftius ciuitatis fpc decidifle,nccquicqua mfi ut inftauratis uiribus eodem reuerteret ad priltina belli gloriam retinen dam,fupereireinteJifgci-etjajjquan4jy refpiras»donecexpoftremahac calami ta^e coualuiffet iterü inHungaria non minorib, cp antea copijs proficifcit,amp;S Munfiarn Hungarian exiguo mtus prgfidio cuftoditum,fadis aliquot oppult;* s 2 gnatiofs

soâ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ 1 o A NN I S’ RA M 1

gnationibus eofcdcgiGutmiffisad cum de dcdttionekgatis, en'ani ini'q'.namp; * fimas coditioncs fibi præfcribi paterct ,Qiiod fadîû,cum adCarolu v.amp; Pet dinaadumfratres delatû effet, qm id temporis Ratisbonæ comitiadc rebus imperii contraTurcarumuioIentiäconferuandisagitabantjfubitoexomni^ bus Gcrmanicemiliciæ ordinib.exercitu coacio,in A ui triam nullo tempore intermiffocotendcrunt: hoftemep quiiam Jonge' JateepperHungariâô^ Au ftriarn graflatus,ingcntes prædas feceratjBeigradSufep undeexieratretroce^ dere, 2t noftri excreitusfurorem declinare copulcrunt. Habebanteo tempos re Chriitiammaiorê fortioremep exercitum, cp antea nunquam aConftantini ufq» tempore Romanum Imperiüfiib fignis mditarib.cduxciac.Turcaaima lorum ducenta millia, CbriliianipedicfimiJIia odogintaïequitügaleatorü ex Germanis,Italis, SC Hifpanis prêter fcutatos Hungaros ad rodere mtll» poegiife dicebanf:quas copias fi Fortuna femel comifiifct, nódubiüellquiu aut furcæ Chriftianisjaut Chriftiani Turcis fuerintimperaturi.Sed quiaud bcnecefie crat, uelid mores noftri magis indies magiscpdégénérés meruiffe uidcbantjuitauitCQfligendiopportunitatemSoJimannuSjUtmaiorib.pofte^ nos urcretcalamiutibuSjadquas baud cótemnendos fibifecit introïtus,cut” PrincipS noftroru inter ie diflènfiones opportuns prædæ Hunganaeßcdamp; fent,quar0 cuitos oeuîatiifimus Solimanus fingulaponemomentagt;ne uelm^ nima benegerendæ rei occaßonem amitteret, obferuabat. Et denuo Budanj Hungariæiêd€m,dcq«a.ciimmonaclio regij infantistutore Ferdinandos co tendebat,utrocprepuliooccupauitiqd paulo altius ab ipfis initijs operçpreciô eft,rcpetere Joannes Vainc da, de quo ante diximus, ut Ferdinando Budam» aliaqj Hungariæ loca munitiifima per fraudes extorferit,is cófirmatisinhoCj • regno uiribus Budam annis nonpaucis inter duos hoftes in pace continuiG ßc tarnen ut non a b fit fufpicio quin quotidianis apud Solimannû dcprccaio^ ribus inftiterit, ut earn ciuitatem in pace haberet^Moriens, bl io infanti,qnb per ætatem return admimitrationi non crat idoneus, Georgium monachuu* teftamento tutorem fcripfit,qui ftatimT ranfyluaniâ totam,Budam,Peflan’» amp;^ quod reliquS in Hungaria Vaiuodx patri paruerat, ut puero quoep hdciH daret,facramentoadegit. Cuius reifamacumadFerdinandum delata eft,qu‘ id téporis Haganoae tratris nomine cum potentiifimis Germania? procent comitiahabebat,poftbabitisomnib,confcriptocpextempl0exercitu,inHui’ gariam proficifeit priufquäauda monachi potentia amp;nbsp;audoritate omnifp^ recupcrandi regni cxcluderet,Budam obfideuMittit ad eum legatos mon2' chus, didfitans ha here if quae ad utriuftp dignitatem óf lain tern confcruaiy dam pertinerent, óf cuperedeijs colloqui,diemcpquam uelletei rei conflit tucreuAccipit conditionem Ferdinanddus co Iubentius,quo'd crederctnU^ nachum redqifead fanitatem,0f fine fanguineJranc ciuitatem reftituereueH^» quam tanta iniuria tantacp armorum pertinacia pater contra fe defendiifet.

Cum dies colloquio didusaduenit, egreditur cum fuis Monachus,qu^ busffi quidaccidiifet) falutem fuamóf dcfcnfionemcommcndauerar,iußh' que aliquantulo interuallo ab hortium caftris fubfiftere,ipfe in acquarn pb*’' ciem pari ferèfpacioà copqs utriufque conftitit, Proceisit óf exalterapaff^ Feidinandijlegatus.uixadinuicemporredlautrinquehaftacóueneruntjCU^ mox foluta fpötè inter noftros bombarda detonuit,quae folis(utcrcditö®lt; feruore caletadfa inmanibus fel opia rij exaricrat.quâ cura monachus in ß’^' rigi cxiftimaret,retrocedens : Abi perfide, inquit, óf ad tuos rcuerterc.mo^ fciesquid fithoftes perfidem in colloquio circumuenire:edudo^enfCjP^^ Dcum,inquif,iuro,nunquam pofthac apud me fides Chriftianorumuali^ cft.Et lie re infecta utriep ad fuos reuerterunt,

■* tra Cbriftianos pctat, promittit fc illi hberam Hungan'æ p oflêffionem datu#: rumgt; fi Ferdinand! copias ,quac turn Budam obfidione tenebant, afflixilTef, 0^ confeciflTet^Moxaduolat cum incredibili mukitudine Solimanusï amp;nbsp;Fer dinandi copiasjmaxima tarnen fuorum dade,fondit fugatep : nee fatis fcio an alias foneftamagis uidoriapotitus fit, Budam rurfus occupât, amp;nbsp;Peftam ex altera Danubij ripa fitam arcem, firmiffimum^ propugnaculum expugnaf, ubi ingentem inuenitarmatorum omnis generis fupelkciilem, Stridomum, Qyinquecdefias,alia^ locaamp;arte Ó^ natura munita tam eeleriter occupauit, ut auditu ferè fit incredibile « monacha cum infante amp;nbsp;uidua Vaiuo dar matre infantis in Tranfyluaniam mifit, ut illam prouincia,quan turn in fe eflet,omni metu folicitudineep uacui po(ïiderent,Hadenus incredibilib, ab noftra par«» teaudusuidorijs» ut apud esteras quoep genres illuftre fibi nomen ÄS quo# quouerfus formidabile compararet, primum in Aphricâ,magna ad earn rem tb(reinitruda,tranfmittit:Slt; Tunetanum regem iam turn nihil hollile timen ^^^’^ggtedifjSe regno exturbat,omnibus in,ppinquo locis cgdibus,rapinis amp;^ in een dijs defolatis,infinitam hominum multitudinem fub iugum mittit,e£ durilfimam more foo fcruitutem feruire coegit,donee Carolus V,RomanorQ ïwperator indigniffima iftius regis fortuna Sd iuftis querclis excitatus, quia Romannrfi focietatem multis annis fandilTimè coluerat,eodem quoep ex por •u Siculomaxima potentia traiecit, 56 regem regno, plebemép affliaiffîma priftinælibertatireftituit: Ôf tamfirmis ealoca contra Turcarum uiolentiam ^fouptiones praefidijs communiuit, ut tanquam defperata in pofteru ab ca parte uidoria ,8C Germanorum potentig cedentes ad Perfas ufep difogerint: ^uu^quibus ambigua diu fortuna conflidantes,femel uid ores, occupa taTau ’^oduitate,cuaferunt,qua uidoria cum infolenter uterentur,nec cogitarent qgt; antea fæpe fadum audierât,tantas dïè Perfarum opes,tantam^ apud eos ho# ’*'in5copiam,ut fi quid in bello detriment!' accepiflènt,nô modo' idbreui tem pote farcire, fed etiam maioribus adaugere copqs eeleriter confueuilTenuOp f'^ifi itaç in eadem ciuitate Turcae PerfarS difciplina amp;^ celcritate omnê Ïm P‘^'^fupclledilem,amp;^pr£cipuas regalis faftus diuitias amiferunt.Ulinc rur# lusinGrçciârcuerfus,Zacynthn,Cythera,Parum,Âcginam,Naxû,totâde# ’^’^Tyrrhenimaris oram deprædat, 8dStyriamundicplatrocinijs infeftafa ^*^ Balmatiamquotp quæ præfidijs Hifpanicis, qua adiriab hoftibus pote# ^3t,defendebatur,incurrit:óf CaftdlüNouum expoliat, omnibus intus arma ‘is inermibusep trucidatis,eo qudd dededitionelegatos mittereneglCxiffenr, Pdufquam certapenes hoftem uidoria conftitilTet. Ex hoc propugnaculo q# fidianis excurfionibus Turcs longe lateép Chriftianos impunclaceiïere, 6i uiaximo fobinde incomodo poterant afficere,propterea q» introrfus fitu bra# ^^s utrinep noftrarum terraru circunfiderctur. Qua:quia rarius incoluntur, foudfacile,quamuis exiguis hoftium copias SC incurfionibus refiftSt, Sic uc ^ti imperium per Dalmatiam,Styriam, Carinthiam amp;nbsp;Hungaria,omnia^ Europa: extrema confecuti funtieoœpotentie paucis retro remporibus eua# ieruntjut uideantur omnes cótra feChriftiatiorum conatus facile cum uolcnt, pama refiftentium manu ludificaturi ♦

k ^^’^®‘^i exemplSannis foperioribusediderunt,cum loachimus Brande urg^fu jß Imperio contra Turcos incredibili ex omnibus undiep nation« f ^^ n?^“ coado exercituadBudamHungarigfedem recuperandamemif us en,queni forenté primo, 00 uelut armis omnia fubadurum ita copefcue runtjUt mfetf^j re^contentus fuerit,priufquam etiam calamitate afficeretur,ab *‘’™®5 “^^edere, ÖC maximo pudoread luos reuerti. Quod cum eum faduru mtell!gerer!thoftes,aliquaomninodeillo uidoriampriufep difeederetaufe# endam rati, index tra exerdtus noftri alam,qua ferètoiam Belgæobtinebât, » ; mu#

ito nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I o A N N I s R A M I

irruptionern fecerejimdeqin'ngcntos ud ampli'us ui'ros fortiffîmos abd«xcgt; runt,quos no interfecere^fedinauditis amp;nbsp;trilUininis inutilationib.déformai tos,in «muerfam Græciâ dimifcrunt,ut fama rcccntis uidonæ per omnes i^ j Iko terras et populos diuulgaret.Supphcij aut genere uno l'n omnes ufi fünf’ . Primum candenti ferro dex trum brachiû tratjeientes, effècerut, ut pofthaef^ | iinquam ad fuos rcuerterenûinutiles client open' Ôd millnæ. Deinde uertic^ capitis ad caluariâ ufcp detonderunt ea ferèlatitudine, qua plerunc^ monacal reguläres coronas geftant, Ac tertio penem exordine omnibus execuêre.^d uulnus utmaximæ eorûpartilactaleextititjitapaucis qui ci malo fuperiuètcgt; quauis morte duriorem acerbioremep uitam reliqucrunt, Et ne quis cornent titiumhoc,autleui auditionead nosperuenifleexiftimet,annis fuperioribus

' . cumVienne in Aufma dcgerem,datn eftmihi unum ex iftis uidercjquiforte eîapfus Vienna pcruenerat,2C ulterius in Belgas Bruxellâ uf{^,ubiuxorein SC liberos difeedens reliqucratjreuertifïèt,nifi putaflèt(ita ut craÇaimiris uni libus fe minime gratum uxoriaffùturum»

Sed ad Solimannû reuertor, qui foederafubinde cum Chriflianis pepiglG quibus tamenobligari fehauddiutius credidit/p nonmagnûaliquodauea ijiolandaoperæpreciumefletCÔfecutus«Sic Venetis infuîas aliquot amp;nbsp;ditio nés cripuit, fie ingentes egitper Siciliac êf Câpaniaditora prædas : magnât^ hominu frequenua, qui fe induciaru H de tutilîimos elfe crcdebât,in l’cruitu^ tem abftraxn:et contra Perfas pugnans,in prima femperacie,ut luis parcerd, côllitïc : nec referre arbitral, uirtute'nean fcelere 5C perfidia uincatgt; üum nOi* ftras dccreicere opes SC minuipotentiâintelligatmodd.Verumcumficà fu^ péris comparatû fif,ut aliquoulcp impune fuis hbidinib.fruant homines,et re rum præfentiû opportunitatib.incitati,nihil nô audeât fceieris 5C flaginj per^ petrare,donee ad cxtremûcrumpatuindidtajôô una calamitas fuperiorûanno • rum omnium uicifcatlicentiâ:ficSolimannustotamp;f tantisuitftorijselatufjS^ tam mulos fupplicioru generibus in Chriftianû languinê longé lately gralf» tuSjfœderis tories 2C induciarû pada praEtcrgrelïus,Midlaphâ hliûnacu in^ ter esteras maiorêamifît,maximis,ppofitis præmqsjfi quis amifsû film lev ni nûdeaalias ^modoeâcp polîèt indicaflèt î cum^ nullus jpdiret g inuentSafe tcftarct,ucrericœpii Solimannusnefibi, quodplerif® maiorû luorumacd diiTe intellexerat,eueniret:^ptereaquo'd eum animo elle feroci, amp;nbsp;ad regnao dum cupiddfimo nô ignoraret.augebant prçterea fufpicionem nutricis qur^ rdar, quæ fibi nô femel ab ipfo imperatS confitebat,ut fratrem natu fecundó quem à parentib.prçfediligiacgrèferebatjinterficeret.Nec mul to pofiaud“'’ eß,Perlas maiore tf? antea nunqua exercitu in Armenia incumbere, ipfum^ cum hoftilib ♦ copiés Mußaphätam crudeliter patemi imp er ij fines alHigcrf, utomniaillico,nilî maturèobuiâiret,eius furori ceflîirauiderent«Nam priu^ quam Solimînus fe proberebus omnib.ad tam magnâ militia ineundâcôpJ^ ratis infiruxilïètj iam filiuseiduodecim potentiffimas ciuitates 6C agros fif* gum omniû abundantia Ictilfimos ademerat«quae calamitas fie eum afiécitgt;uf muhis poßhactemporib. à côcepta totius in Chrifiianos expeditioneabulia nucritjdoncc anno fuperiore Chrifiianorû inter fe dilIcnfionib.cxpcrrcCtuS prius côfiiio et infidijs g bello tentare coepif,num gd polfet in Träfiliuobf^ ; cere,quæfratrisGeorge Monachi SC Petri Vuifcoçmulationib.perturba»» l facile admilTura nouû domina uidebat.Verû cum res ab hac parte lucceflV* ruilfetjet monachus à Ferdinâdi régis militib.eo cp regê cS exercitu.pdere!’^ ftib.côflitueratgt;nodeinfépefla obtrûcatus elfer, h inc in Aphricâ trâlilicnsll maxima difiâtia efl)Tripolim Chrifiianorû aduerfus barbaros in A phritä* no litore ppugnaculum eóangufliarüredegit,ut dedere fe hoftietia iniquii* fimis conditionibtcogeret « quod tune accidit, cum Gaïdar urn rex Henricus 1

DE REB. TVRCICIS LIB, IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mt

Carokim Qinntö Ro, Imperatorem ad Parmam difiinerct, nee ßn’s mature obfeffîs fubmittiauxili'a pofTent,propter ingentes tumultuationcs,qutbus co tempore tota undtlt;^flagrabatItaJiaj5C præcipuèNeapoIis,omniu«ikrèi'ns« ter duos potetiffimos orbis monarchas dilcordiaru Icminariu. quae cum ma gis indies magis que glifccrent,SC nonfacilcabarmis diieefluri uidcrcnuir, priufquamalterumalter fuppIantaiTct: Turcanunquam fuiimmemorj terra mariç Chriftianos lacclïère, amp;r intolerandis fraudibus quacunep occafione circumuenire, præfertimin finibus Hungariar,ne Carolus ^FerdinanUus fratreslmperatoresplenisuiribus cotra Galium iungerentur, quoipiefibi iamtumjutfamaeftjardilrimoamicitiç fœderedeuindo utebatur, etil non le ueipquocpabipfis Hungarisreibenegerendçopportunitatem accepifle u!gt; dereturJnter quos alq qui loca aliquot præfi dqs prouincialibus infelG per in innam occupauerannaltj qui regia caftra oppignorata minimoprecio polfiis 'lMt,Turcam indies follicitauerint,utopportunitatepraefentis temporis uta^ tur,8^ modd HungariamChriftianis inter fe ciuili dilcordia ditfidentibus ia-tüdat, non dubium fore quin tota illico fine diffieukate potitufus fit. Ida u^^ temproptcrea bortantur, ne loca, qua* (ut ante diximus ) exigua pecunia ha^ bent oppignorata, quac max reden*otum iriintellexerunt, reftituere Fcr Jü nandocogantur, Etcertè omninohis opportunitatibus ufuseratSolimans^ tws,nifieum domefticae calamitates quamplurimae amp;^maximaea propofi^’ toreuocalTent. Namcurnex omnibus undiqueterris maximas copias nult; ’’ifnimque militum incredibilem eoegiffent, Ó^iaminprocinóïuctretjin* gfns illico' peßisÄf contagio inuafit exercitumlqui cum diu uno in loco cciv t’nerinonpoflet’,5Comnia in circuitucorruptiaeris contagioneimplerentur, ^otandem fcabiesmilitarisprogrcflaeft, uttotamferèThraciam, MaceJo^s ® oiam,Bithyni3m amp;nbsp;Hungariamuno quafifunere SC tumulo polluent, Imo ftiaminipfam Auftriam boe malum fe tamlatè 0lt; crudeliter infinuauit, ut foè nccelTe fit nouis alicunde dedutSis colonijs uacuas mortuorum iedes ’’tanfionesque occupari. Ethacefuit caufa quouisbello deteftabilior.quac ^empub. à fummaarmorum expedatione in ocium amp;nbsp;tranquillitatem con^ ttfftit.etfihac calamitate non ita refederint animi hoftiumjquin aliquado fpe fi^nialiquam intcrmilTi furoris oftendant, faillis fubinde excurfionibus, èC •Îiuà adnollros tutumbabentacceirumjpecoribus abadis/egnius tarnen né!? gbgentiusep quam antea, eo quod fama fit Moldauiae Defpotam, regulunt potentiffimumj ÖC baâenus multis annis Turcae addilt;fium,ad noftras partes defeci(rc,2cGermanorum amicitiam deinceps fandiffime' colere conftituilïè. Idem de Podolia futurum promittunt, crcbriad FerdinandummilTi nuncif, ^ui grauiter de Solimanni iniurqs conqucruntur,nec ultra uidentur iniquiHï-taiiprincipis focietatê tolératuri.Qiiiddicam de Mofcouitaófmagno Pruf-fiat Domino, quinon obfcure' fui animi Qi uoluntatis fignificationem quao lisfitdeclarauerunt,cumanno fuperioread Ferdinandum cum minime bar^ baraauri argentiq; fupellcdilelegatos miferunt : quorum mandata etfi uuli? go ignorentur,non dubium tarnen cft,quin aliquam confpirationem in corn* munis hoftis perniciem conceperint, ut Cbrilfiani principes cum barbaris illis regibus in unum foedus Öd focietatem coalcfcant, Quod fi fiat (ut fperalt;ä mus)quidrefi:4t nifi ut ab Oriente in ultimas Occidents anguftias fuperbum iilud Sfminax Turcarum genus depofito fupercilio profligetur, ÔC fentiat t^on polfeperpetuum aut ftabile effe imperium, quo d per fedus amp;nbsp;proditiones ocs?

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cup^Dcritt

BER ni» Q^I CONTINET BREVITER RES TVR cicets inanmsltngulosdiüribut4s,eodem loanne Kamoautore.

le tertius liber nihil diuerfum à fuperioribus continet, $ ■ quód ea quæ turn à Secundino turn a' nobis latins funt exlt;^ pofita,hic in angußnm, memoriae confirmandæ gratia ji^ nocata fint,cum fîdcliacdilucida temporumSCannoruifl fupputatione,ut ne quis ignoret,quid eorum qua antètl*** da funt,quóue tempore autordinecontigerunt.CÓtrarutlt;’ fum,quaeabipfoSecundino nimiofubinde compendia omiffa uidebïtur,feorfim hoctertio libro fuppleuimus,ne netuftifitmi amp;nbsp;i^*^ filfimi autoris opufeulo tenebras offiinderemus,qui debebat aut omnino no» aut fanècaftus amp;nbsp;incorruptus ènoftris manibus in publicum proficifci.El^* ab ipfis rudimentis rerum Turcicarumhiftoria cognofcatur,non poteftho^ practermitti, quod imperäteapud Romanos Heraclio,anho poft natum Cbö ftum fexcentefimo Mahumetus apudSaracenos fuc fedae fundamenta acf^ minaria feceririquæ indies magis magis cp auda,non finitimas tantum óf A«* rabiae attributas prouincias, fed maxima Ö^ remotifttma régna imbuerût. At gyptum,Syriam, Afiam,ÔC Aphricam:in quibus cß præcipuè uirtute Ô^ oPlt; bus Turcæ à Scythis oriundi eminerent,ÔC Mahumeticis inftitutis legibiH^ que uterentur,ui aufpiciaquaedam prorogandi nominis fui facerêt, fataliqui damambitione defeTurcicumregnû.quodantéMahumetinomineinfi^t era^appeUaueruntJn quo ueteris nobilitatis indole Ô^ gloria exolefcentejUO uoruin hominumfamiliæquatuor funtexortæ, quacplus cæteris rerumgt'^t ftarum excellentia pollebant circa annum i28o.Afambaci,CâdeIorijCaramgt; ni, 0tbOmanj,quiCutpleruncp fit)rati melius effe folidfi penes unum qua*” in tot capita diftradûelTeimperiûjmutuis inuicem diffenfionib. deleuerun^» fola poftalias Othomanorßfamiliaab Othomano Zicht filio nomê adep» fuperfiite, qui (ut dixamus)regulis Turcicis paffim trucidatisjSCexculTo Û liphe Sultani iugo,regem fe conftituitTurcarum,Bithyniam,CappadociaiJ’i caeteraép Ponto Euxinopropinqualoca imperiofuoadiecit. In quo furnn’i uicinoru omniß iniuriaannis odo QC uiginti uerlatus eft. Alberto Aufing co Imperium,2C Bonifacio odauo Pontificatum gerente, circiter annum «J«°'

0 R C H A N E S, HVicfilius Orchancs anno 1523 JucceffinQui Myfios,Lycaonas, Catri» Phrygas,caetera^adHellefpontumuflt;ploca longé lateçfubiuga^I' CC à Catacuzeno,contra Palgologos de fumma rerum inter fecontendentes« in Graccia accerfitus, Prufiam ampliffîmâ urbê(dc qua fere' omnis inter cos erat controuerfia)lïbiuendicauit,ibicp regia paterniimpertj federn conß’ tuiCqui locus adhuc hodie fepultura Turcarum Celebris eft,Caramanß qu®^ que generum fuum maximis contumelijs affe ci Cc ui prgrer pada CC conueO^ tiones ademit ciuitates quaplurimasjfiliurncp etiamnß impuberem SC uixo'^ dccenne per infidias trucidauit,nefi unquä adolefceret,paternas iniurias.^ cifceretur. Tandem co tra Tartaros infeliciter pugnans occiditur:etfi alijt* Piment ex uulnere ad Prufiam accepto interijffè:utcunlt;p fit,paru refer^dö»”^ do meminerimus ne a' reda temporu fupputatione abducamur* Regnaui^^ nim communi omniumcalculo annis duobus ÖC uiginti,quo tempore Lu^i’ uicus Bauarus Romanorum imperiumadminiftrabat»quos fifuperioribus addas,efficient ijp^nnos« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A M V R A s e s*

AM urates Orchanem pattern mox in regno fecutus efî,ÔC à Caiacußn^’ cui cum alio contoqerfia de imperia Conßantinopolitano exorta ersi»

DE REE, TVRCICIS LIE. III? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2ij

A fft Europa ex Afia uocatur, ut ei auxihum contra compeutoiém féntt. quod belîû de induftna trabens Arnurates,pcr (pccié maioris auxilij ex Afia tranf«« portandij Calh'poIinadfaucesHcllefpontiacBeifos,Tribalos,Rhodopen, 0rbelumgt;ah'ascji circa' ciuitates occupauit. longius^ progreirus,no paruani Thraciæpartemfibifubiccif,Iatoscpincafines mulntudmi adincokndum defcripfit. Adrianopolin rcgiæfcdêcepit anno Hd^cumcp magnas per Bub gariam,Seruiam ctMyfiam luperiorêpredas agerefjLazarum Sering Defpo tamincampis Caffbuijs obuiumamp;S rebellantcm cepit,qucquiacótumelïofe acp^umhumanitcr habcbatjammiliro dominïfininiunas moleftèferente, Amiirates pugioneconfoditurjanno Chriftus:^, Regnauitigitur annis2gt; tcrnporibus Caroli Qiiarti, A Gcorgio undccim o Pontibccm agente 1 rehi? 6is duobus afefiIi)s,SoIimanno feniore,amp;: Baiazete natu fecundo,

CA ede Amuratis diebus aliquot Interregnum fuit, nimirum rixantibus interfe de fucceffione fratribus, quorum alter qui lunior crat, cum iure deliituerctur,aiterum perinfidias fuftulit, perfuafusflagitium nonelïequod ^mfi^rcgnandicaufafaceret. Marcum CraienicumBulgarorumregemco^ dem quo regnum ingrefTus eft anno,cum uniuerfa ipfiusnobilitate prgliofu peratum interfecitlea^uicftoria ferocior,illicoad ThraciamjTheflaliäjMace dcniâ,Pbocidcm,Bocotiam,ô6 Ätticam regiones potentiftimas fruduofiffi nias^eccupandas animû adiecit. quod propofitu cQ celcrius quam pro terras tümagnitudincimpleuiftctjfinitimis ^pinquisep omnibus tantunmorisin eufTit, ut undiep !egati ad cum arcgulis mitterentur, qui fe in eius focietatem ctehentelainfinuarêt.Cgterosautcquiidfacereneglexifrentjarmis coufep ia

' ^'gabaf,doneeultró fuarürcrüanguftijs et difFicultatib,coimpellerenf,Intcr * quosMyfij, Croate, Illyrici, Albani, Valachifuifle cómcmorantjquosfquia

® bcliicofiores funtôt^ cgregius ép Medi,Perfæ,autPbocides lugumrecipiûO itaexcurfionib,populationibus^cotriuit,utcrigerefeadrepugnandü nequi

- *^fnt)anno(utcreditur)i57ÿ.àquotêporeufcpadannûi389JmpcratoriâafFecftâs fubliinitatêjCoftantinopolin obfediUquæ cö pertinaciter refifterct amp;C ipfe alt;? lijs alibi neccflitatibusarmiscpprcmeret',coa(S us cft ab ca, reinfccftajdifcede ie,imminenti b.nimirS a' tergo Scy this,quorü Tamberlanus interfedlis Tur^ ‘^isadducéta ferè milia regem quotp ipfum Baiazetem captiuum c praelio ab duxit, tantis^ infupercontumelijs affeeit,utequumexeius dorfopierunep confeenderet.MedoseiSó Armeniosabftulit.Tofamcp Aegyptumtamfœ dèpopulationibus 2C rapinis maculauit, ut nullo unquam tempore fui firniß lis futura uideretur,qui return flatus Turcicum regnum ab anno 85, ad p7, uli qucannumafflixit,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CALEPINVS,

/^Alepinus Baiazetifilius,cæteris fratribus,quos complûtes babebat,a^ V^pudScytbascaptis folus euafit, amp;^ regnumpaternumadeptus eft, quod nonampliusannisfexadminiftrans,iuuenisadmodumuita defungituranno i4O4HuicnofterSccundinusmemorabilcm illamTurcarumcontraChriftia nosadNicopolin uibloriam attribuit)Cum ab alqs fere' ad pattern Baiazetem referatur.utcuntplïr,damnofaadmodum Chriftianis fuit.quamquia pulcbr^ Paulus Aemilius lilsro hiftotiarum decimo de rebus geftis FrancoriS recen fint,opcrçprectû mihi fatflurus uidebar,fi earn inde ad uerbu hue transferrem, Ceperat,inquit,nobilêurbê(codcquo 6C in Epiro amp;nbsp;in Afiaaliæfuntnomi nc)Nicopolin.BurgüdioiaBudaperuencrat,copias^ cüSigifmüdoiunxelt;* ratJbi confiliü de ratione belli gerédi habitü,Placuit primo quoqj teporein bofte mauere,SC iitiardorc militu pugnaSf bofte polcêtiü,Danubiü tra feut, Vbi

215 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lOANNISRAMI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Vbîin Buîgariam atq? hoftieü uentum eft,ignobilia oppida præfidqs Tuf^^ i tuen infeiTa expugnant,Sui Hducia ac hoftiü conteptus indies augetur. Vno etiam fatis magnopraelio Franciuidores captiuos interemêre, nullius uiW ( ti,nullius nobilitati parcentestac quafi certa uniuerfi belli uidona in omne lu xumdafciuiâjlibidiné^ effundunt. Auditas etiam apud noftros eorn uoccSj loanes Hungarus fcribiGillis haftis qua in Turcas ferrent,non modohorm*’ nem no mctuendûjcdamp;ccelûrucns fuftineriacfulciripolfe.quâdidiueco^ diam uindex cœlcftiû uis magna piorö egde ulta efh Ad Nicopolin caftra no Tra caftris hoftiü collata funt.SigifmSdo placebat ut Hungari Turcicarör^*^ rum periti prima in aciecofifterêt,Fraciagmen clauderên Jd ignominiofuw fibiratus Audacisfilius Audax,in Turcas cumfuis ruit,priuscp concurrit^ é caftris Sigifmudus figna efferret.pugnauerüttamêFraciegregiè,cum^ho ftiü fagittis equi cófoderent,ipfi cataphradiexequis defiliöt.plurcs $ jafuo rü numero occidut hoftiü. Nee dubia uidoriaerat,ft fccûdæ Turcarûaeieir^ centiintegræcp Hungari SCipfirecentib. illibatis^uiribusoccurriflènf.Sc^ Frâcorû equi uacai ut ftrati frenatiep eraf,in caftra eóftemati reuertetes errors iniecere. Rati enim Hugari carfos focios amicos^,fefe fugæ mandarunt,qii^ uidor mox hoftis infefta cruenta® illis reddidit.Captus Joannes Burgudi^ cû muftis fuorû.Sigifmudus ex eftufo enrfu nauim in Danubio nadus cóR^ des,no prius füge hnê,cp in Euxinu Pontu delatus,fecit.hadenus Aemihus*

MOyfes OrchanemexfratreCalepino nepotê, adquemiure regnüpef tinebat,fufpendio affedü humanis exemiire,ó^ regios fafces fibi ucn^ dicafte exiftimatur anno i^oj.

M AHVMETVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;', ’

MAhumetus,ab Otthomano regum TurcicorumfeptimusBaiazeti^^ Iius,annis decern 00 quatuor regnauit,nimirfl à quinto ufqj ad annum decimumnonum. Paternasopes in Afia Europa^ fradas priftinx dignitatl reftituit.Daciam,Seruiam,VaIachiam,ó(r Bofnam fuperiorem partim Gr^^ corum Imperatoribus, partim Hungarix regibus attributas SC uedigalcs prouincias ademit, anno, fupra millefimü quadringentefimum, odauo.Pff mus ég omnium ex Bithynia in Thraciam iuflit ut regia Jedes tranfportarctuf» Prufig Adrianopolinprgferês,anno ut fupra' undecimo.Necmulto póftcum Sigifmundo Romanorum ImperatoreTurcarum omnium primus DanU^ bium tranfgrelTus, certamen fecit, quem armamentorü omnis generis fupe^^ Icdile 06 impedimentis fpoliatum in fugam compulifttantamip fugientiftm gern in tulit, ut pluiffe de cœlo cadauera uideretur,qux anno à fuperiore pto^ ximo cótigerunt.Vnde plenos uidriciu armoru faftu fpiritus in Macedonia QC totum maris lontj tradum fubiugâdumconuertit.Quibus bellis annisaH quot profperrimeuius uitamfiniuit, anno pro fuperiorum ratione décimons no, opescp filio Amurati non audas, fed fartas £lt; qux maiorum negligent^ perierant,reftitutas tradidit.

A Murâtes annis trigintamaiorO fuoru locu S^ dignitatem rétines, augi* f ftiorem quàm acceperat elfecit. Muftapham patruum anno regnorum . fuorum primo 1419.quia contra cum Grxcorum Imperium fufeeperat defend ! dend0,prxlio fuperatum interfecittSC Grxcos (quia patruSin ipfum concf^* ucrant, armiscp iuuerant) tanta tyrannide uidor affecit,ut plunme ex propin* quo ciuitates ultró fe deditüuenirent.Seruiaannis odo infeftis armis, muln’ incadireptis expugnatisep ciuitatib.deformauit.NecuIIiufquâfexui,ço® autordini parcês,uaria padim cruciatün et fuppIiciorS exepla in captiuoscm dit.Ipfoscp Deipotxfilios,adolefcêtes fupra omnêfidê pulcherimos oculis

DE REB» TVRCÏCIS LIS» III» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21^..

* effoflïsôif cxcdis pu Jendis armis amp;C mafculis fundionibus fecit inutiles, ne poflent unquamdepaternis im'unjs uindidam facere » Qiiæ dum ab eo fons geruntur,amp;^ domi regnum pacatis ïn cncuitu finibus quietum fibi confii tm'f, annidccem 6C neuem prætereunt Jnfequeneï anno i43S4Thcffàîonïcam Vene tæditionis ciuitatem dinpuitJllinc expeditoper continent? itincrc,BcIgra dum uft^fqug maxima diftantia eft^euagatlquam ciuitatem cum non exiguo Riorum detrimento menfibus feptem obfedmetjoe nihilegiflê uideret,Hunlt;= gariam,qug fe inteftinorü motim gratiaj^pinare hofti uidebatur,populari, ma ximascp exagrishominupccorucp prædasfacerejdônecàloanneHunniade hand procul à Sauiripis in fugam cópulfus eft, anno i4?9.Quod dedecus an«! noabhocquinto in Chriftianos rctorfit, quorum ad feptuagintaferè triremes anguftijs Hellefpontiinclufas,ai mis S^ tempeftatibus afflixinfadoep ad Var namprælio,plulquâtrigintahominnmilia,imo'ô6 regê ipfum Vladislaü, 3? iulianu Cæiarinû Cardinale belli fuaforem interfeciupræter hos qui perieuH uitandi gratia fugientes inplaudibus uulgolociscp ignotis fuffocati funt.Eo dem tempore ueteribus nouis^fubitó c5iundtiscopiis,dec}arauit quid Tur caru in bello difciplina atep opes pofTenttq pulfus cxÜtbmoCorinthi Greco rumprefidns,cçfo^Imperatoris fratre,totâ PelopÓnefum obtinuit,omnesép Rfèaduerficotinétisprouincias,utinqualt;^primóincidit,occupauit,an.i44y. ^nfequentianno rurfus Hun ga na Polonicis auxiiqs adiuta in Amuratê exar fiijCüquo aliquandiu uario euentu bellûgerens tam difficile ei amp;nbsp;funeffa ui^lt; lt;^ûriâreliquit,ut dixiffe Amurates memoret,nolle fe tam fæua mercede fepe iiinccre, ßiennio póft, ad idem ab Hungaris duce Hunniade reditu eft,côtra qnosÄmurates initio proficifei no cÓftituerat,ppterca q? rebus omnibus,Ian gwfeêteindies per çtatê ualetudine,defundus, hlio regniadminifiratione de mâdaueraUgatamêoperçprcciûfefadurûexiftimabat,fifeme! fefuosepHu* garicometuliberaret,maximis coptjseotra eos,pfcdus,uicitgdê,fedn5fine to^dilftma fuorûcIade,Hûgaris omnib4'nterfcdis,pauciffimis fuga fibi cofu Ictib.mox fumma reru filio reftituta Prufia principe Bithynig ciuitaté, teuer ^usjdeceffitanno »4jo,imperäte apudRomd'ndenco iibctLugcnioPôuficc,

CVmfeBaiazetes regno abdicaffet, Mahumetus a^adiofis affumptus eftanno i4$o,qui primü patre,deinde etia fratrib.duobus intei fedis,fum ’^amortaliüomniiïadmiratione,breui duo in Oriête Imperia occupauit,Co ftantinopolitanS am^^j.quartoCalcd.Maias^S^Trapezutinü 30,1400. de qui ^us ctüImperator (quod maiorü fuorü nemini acciderat) à fuis falutatus eft» Athenas expugnauit SCincenditanno t452,BeJgradü nó minore ferè potentia ^ Cóftantinopolin afflixit : 06 certè expugnaffct,nifi Hunniadis fuperuentu ftiiffetimpedituSiAn.^^.EpirQetMyfiapartimuüpartim dolocepit, Annis lt;'4'lt;'ïgt;öö.in Syria et Aegypto deuidis aliquot ciuitatib.ingétes clades edidit» An^8,Euboiam infulam,an.i46o pluribus fuorü $ 4o»hominö milib.amiflis ui occupauit. Illyricü ferè tota codé hoc anno maiorü fuorü uidonjs adiecif, 0^ per Hungaria multas undiephominS pecoiucp predas egit.Pcrlâs cum iç pealias, turn præcipuè anno 1474 ad Euphratem fluum fuperauit,a quibus 6? ipfefuerat biennioantèmaximis calamitatibusaffedus. Infelicitercum Ste phanoValachoinMoldauia,anno75.quatuorducibusó?trigintafex milita«* ribusfignis captis cogreffus eft.Nec femperefi Venetis ei firma pax SC con«« cordiafuit,quibus præter alias ealamitates ^plurimas Chalcidêamp;^ Scodram ciuitates,Leucadiâ,Neritû,CephaIeniâ,et Zacynthü infulas,return omniö u«* bertate abundätes eripuit,anno 1479 .Biennio póft quod ei fupremü uitç fuir, Hydruntum ampliffimâ Apuliac ciuitatem expugnat.Rhodö nequiequa ob fidet,acpóft ingenti(ut uixeratfiracundia aeftuas mortem moritur anno 1481.

Zt« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I o A N N I s R A M I

Regnault annis uno SCtn’ginta,Friderico tertio rem Romanam gubemantt' BAIAZETESH.

ÔC ancipiti fortunaannisunoSC triginta tenuit ♦ Duos habuitfratresî Mufiapham,qui uenereis rebus ac uenationib,nimis indulgens, in primoat^’ uns flore extinctus eft:et Zizimû gt;nbsp;qui à fratre Baiazete na tu minimo regnO eiedus,peregrèuitamfiniuit.Baiazetesautem(utantédiximus}pofteaquan’ annis 51. imperium tenuiflèt,pharmaco uenenato,per filium Selimum dilpo fito fublatus eft,anno 1 jiz» '

ZEIimiquocp teporaetfi anguftiffîma finf,nefcio tarnen ancuiuis fup^^ riorum temporumJmperatori rerum geftarum magnitudine ô^exen lentia minora fînt. Princeps alioqui impietatis ÄS crudelitaiisfcelercnotil»^ mus»Regnauit annis feptem,quibus praeter alias uiôtorias Sultanum AegV pti bello aggreflùs fuperauit,eo quod Perfis contra fe auxiliS tuliffèt,eic^Sy J iam totam amp;H ierofolymam ademit. Poft quocp duos alios Sultanos ulû^ amp;nbsp;occidif, totucp imperiû Aegypti amp;nbsp;Arabiac fibi uendicauit,anno ipd.Po« dyfenteria aciorminibus diumultum^cruciatus intcrijr.annoiyiç.

S 0 L IM A N N V s, MOrsZdimi Solimânofiliolocumfecit.quimoxininitiisimperijfu* Gazelli in Syria fadioncs dekuit.Seqvicnti anno maius quiddamau^ fus,Belgrads in Hungaria,ac poft hune proximo(qui erat 1^22,) R h o dû infu'’ Iam ipfo die Natalis Chrifti Chriftianis eripuit. Ludouicû etiamHungaü^ rege impari longé armatorû numéro amp;nbsp;iniquo loco cû eo pugnantem amiß'^ mus anno poft capta Rhodû,ni fallor,quarto, Budâ firmiffima emitateHu” gariaemetropolincaptis obfidib. indeditionêrecepit:unde,priusqrecétiûii* doriarûfplritus laguefcerê^Viennâ^cp Auftriacorû iniquiflîma obfidioßt folliciraUa qua muftis fuor£r,et fi uera dt fama,plus$ Sobominû miiib. amiß fis,reinfelt;fta,omniûrerûdiffîcuftate Iaborans,difcederecoaéîuseft,anno ifi?' poft que tertio rurfus anno Gûfiû Hûgariç oppidulû cûin deditionêaccep** lèt,et CareJû v.ad fe^perare g exploratores cognouit, relido in dedititia du* täte præfidio, ipfe omniRcopijs ad interiora regnf ,pfugit,no aufus f€ftinantƒ adfe cum exercitu Jmperatoré expeétare.Qtiâ infam iam ut nouo aliquo fad'* nore deleretjCorradinûBarbarofum in Aphricâmifit, qui TunetanSregd” regno etjceref,^d tacinus iterû fufeepit Carolus,eu^ que Solimânus eicceti^ ipfereftituit,utoftenderet neinAphricaquidêTurcas impunéfi fociospop Rom. offenderenf,latituros. Qua uidoria annus trigefîmufquintus fupraH’*' Icfimû quingêtefîmû illuftris fuit. Verum fupra omnes prætcritos,unû trigd' mumfeptimû annS Chriftianis infeftû fecit.Corcyra decê diebus,fedfiuuf^ obfcdii.Zacynthû ôéCytheram foedilTimèpopulatus eft.Âeginam,Par6,^ Naxumceleberrimas perGræciâinfuIas expugnauiflingenti^per Apulia armatorû multitudine graflàtus,totum Tyrrheni maris trade e^dibuspned’ dijs,populationibusœ fœdauit, Etneullâ nobis rcquiê pcrmitterct,moxb* fequentianno immiffis in Stiriâ Alartalofis,ingcntêhominûpccorûcp prçd’ abduxit.Hungaris^ad pugnâprouocatis, Caftianeri ducisnoftri exercitu^ (que ipfe pecunia corruperat)opportunitate perfidiçufus,féliciter adSauiH^ pugnauit.Pofthçc traniadis annis quibus pace ab eo Veneti pepigeratpuf' ium mare illis infeftû fccit,ut nouâannui ucdigalis pecunia cmûgcrct.Agt;’^ no proximo em «^4o.Caftellü nouû Dalmatiæ oppidum Hifpanico praflidb munitum omnibus intus trucida tis expugnat.Budam quoqi ne diutiusHun garici Regis titulo careret ab incolis deditä côtra Chriftianos tuendâ fuft^ pit, Et Peftum exaduerfo in altera fluminis parte fitû ui catpit : propinqu^ï eXOt^

de ORIGINE TVRCARVM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;217

* cxordi'ne omnib.immincns à Stridomo ÔC Quinquccdcfijs exordium fccit, quas ciuitates fineuJlo fere'ncgocio coculcauit, quæomnia unius tantSannt iuntdetnmeta. Très annia quadragefimofeptimocotinui, mul tu cicala mita tumattuIerunt.Muftaphâmaximûnatufiliûad Perfastrasfugam,amifii:qui côcitatis in patré AegyptiorûjPerfarn ctTartarorû animis,maxima eu his pu gnans Armemae partem amp;nbsp;potcntilTimas bello ciuitates amifK,quas îdentt* üem inftauratis copijs recuperare laboräs maximo fuo incomodo fuccubuû» Cæteraquæ hue pertinent, malïmledoremexhis quæ in fecundo Iibro dida funtcognofeere*

TVRCARVM COMPENDIOSA dVAED A M perioche,per Andreamà Lacuna Seco bienfemcoHcda,

Vrehæ a'Scythis mari Cafpio uicinis, quos nuncappelfâ mus Tartaros,fuâ ducunt originemîid quod certc,quû ex uultu ôtS arrogâtia fermonis,tfîuel maxime ex ferinoeorû bellandi more liquidó cóftat. Qui quidé anno circiter no ningêtefimoab orberedépto, fubSoIimano duccfortiHi mo,quê ipfi inter omneis elegerät,natali folo reliCfo,inua ___________ferunt Perlidê,atcp itê Aha minoré« QuarS faucregionn ® occuparuntmaiorem parte,latrocinantesmagisquamiuftum bellu geretes» Qpiaucro'illeduxSolimanus exTroianafeprogenie ortum iadabat, inde putantaliquia'TeucrisfficenimuocabanturTroianOfuiiïèTurcariïnomen, uocfiaincorrupta,côtra(fiiï«PoftSolimannûexùndû,ducealiquoinfignidiu ’pfiTureçcaruerunt. Quare pccudü inftarpalates,modohuc,modóinuc,gre gattin iuas incurfiones faciebant« Anno autê 1500.à Chrifto nato,ccppit Otto^ ’^snus inter eosiUuftris fieri,nomineép 8Caudoritateantecenere,uirilIequi dêliumfii loco natus,fed qui egregiè luüpoftea genus nobilitauitJs igit ob Angulares uirtutes animi amp;nbsp;corporis,quibus cofpicuus erat,omniülmpera«5 toreJedusjbreui magnä Bitbynie partem fubcgit,nomeniç familiae fuæ,unà fiïregno,Turcarû Jmperatorib«indidit,qui ab eo per redâ omnes mafculinä lineam oriuntur« Cxterumubiregnigubernaculageflitannos uigintiodo» «xceflitadfuumMahometum,anno 1528.Pont.Benedicto xi«

OTtomâno fucceffit Orchanes filius,induftria et gloriç cupiditatefuopa tri non cedens«Duxit in uxorem filiam Ciliciæ regis,quem poftea ma:# gnaregni parte fpoliauit« ßellölmperatori Coftantinopolitano primus om^ niumTurcarummoIituseft,tandémqueexpugnauitPrufam,auguftiflimam illamregumBithyniæ federn.In cuius oppugnationis conflidu, letali uulne re accepta, cum morte coadus fuit conflidari. Imperauitannos xxij» obijtep Ckmente.vi.Pont«

Hv k Ammurates filius fucceffi^totius Græciæ magna pedis,lues 6C in^ ternicio. Is fiquidem homo omnium fraudulentilîimus, Imperatoris Coiiftantinopolitanifeuerumamicumfimulans,anno ij^j« numerofo milw te inftrudus in Græciam uenit, ceu hoftes ipfius Imperatoris profligaturusï ubiexpugnauit Callipolim, PhilippopoIim,ampIiflïmamqueHadrianoi# t polim

poKm.Qnaniquahaudmulto port tanti fcderis dedit poenas codignas.Naffl poftzj.imperij fuiannum,aferuo qijodamChriftiano,eodem^ animi inui^fc cuius ipfc herum Lazarum Seruiæ principem trucidauerat,pugione confoP fuseftanno i375,Gregorioix.Pont.

De Baidzeto I. Ca put 1111. Pon Ammuratem Baiazetus filius imperij habems fufeepitjuir cekris6^ acutiflimirngenijjfed magnaaugendæ ditionis fuæ flagraslibidine. Cu ius etiarn uotis fortuna fe aliquando indulgentürjmam præbuit, Quippe ubi primum regnare incepitgt;omneis ferè Bulgaria: ciuitates deuicit : HungariXj AlbaniæôCDaciæplurimurnfecit negorij. Anno i^p^.obicdit Confiantino^ polim:eam^ expunalfet facik, ni reuocatus à Zamberlanojquiinfinita pe^ nè militum multitudineTurcarum fines inuaferat,coadus fuiflet ipfamob** fidionem refoluere,Vi(nus tatädem à Zamberlano ponèmontemStellâjUin^ lt;^us^ aurca cathena,in ferreo corbe uitam mifer abfoluit,quem priusGr^cw uix continere potuerat. Obijt autem Bonifacio i x.Pont.

De Cakpino- Caput V. SIc Baiazeto fubIaro,continuóCakpinijs filius regnum amplexus efijpfO uir ili findens paternæ mederi iac^uræi id quod fatis iili féliciter edHt' NamquumSigifmûdum hello funditus deturbafletjpoftcarecuperauitcofli plura quæa pâtre mak fuerantamiflà ♦ Cætenim 0. impenj anno,pracmatuf3 occupatus efi morte, Alexandro v.Pont.

DeMdhomctol. Caput VI. P Oft Calepiniîpattern, dominatusefi Mahometus uir militari indufiris confpicuus,necminusin agendis rebus confiliouakns. Quiquidem libi(4.annos regno potitus eft,conceffît fatis anno.j4i9.Martino v.Poni. Il

De Ammurdte II. Cdput V11. MAhometofucceffîtilleftrenuiffîmus ac immanifiimus Ammurates» uidorijsSiS rébus geftis gloriammaiorum fuorum obfeurans . Qp^ quidem praeter alia quç peregit féliciter, Scopiam 6CNouemontum poftlo® gam obfidionem recepit. Venetorum fenatui TheiTalonicam illam nobik’” ciuitatem eripuit.Ladislaum Poloniæ amp;nbsp;Hungariae regem anno 1444. cun’ eoep multos primores Ôif principes fuperauit.VaftauitPeloponnefum,Va^ lonam infignem portum ui obtinuitiprimus^ Turcarum regum inftituitp^ deftrem eorum ordinem militum,qui perfidi Chriftiani exiftnt,hodie^Gian , nizari nominantur. Obijt autem Hadrianopolianno ^jo.menfeSeptembh' Imperij fui anno ji.NicoIao v.Pont.

DeMdhometo II. Cdput VIH» AMmurate uitaiam fundo,Mahometus ii.magnoappîaufumilitumi’^ bi regni coronam impofuit :iuuenis ut crudeli animo, fie liberaliteit ingenuiflimus.Qua quidem continebat in officio arque fide uniuerfos.k ig^ tur, fortunaauxiliante, Deo’queetiam obnoftrafceleraidpermittente,ciu^ centasurbes Chrifiianampictatem fccinas,in fuampoteftatcmrcdcgitJuitf quas fane anno i4^.quarto Calendas Junias,inuadens CÔftantinopolim/^i’’ occupauit.In cuiusoppugnatione nullæfccl Crumleies defucrunt, Non^ gnitatis,nonfexus,non aetatis habita ratioîftupra cacdibus,cacdesftuprisaû** diræ. Ipfa diuorum templa diruta.Marryrum oftà canibus fuibusep profité' Omnes Græciæ urbcs fubegit.LemnS infulam,fiC Mitylenem,haud mub‘’ póft hello ohtinuit,expugnauit^ Euboea,baud fine maxima Chriftianorui” ffrage.Subiugauit magnam Valachiae partem,CaphaurbemGenuenfiûcÇ** pit,Trapezuntij occupauitimperiumgt;Dauidemcpmifer0necidedit Imptit^ torem Chriftianu.Et qui muftis fçuammortem intukrat,acerbi{rimo dolo’^ colicoe'uitafuhlatus efi,quinto Nonas Man,anno wsi.Sixto.iiii.Pont.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DfBrfMtrtoÜ- CdpKflX.

T^Oftcaqiiam Aïahomctiis haduccpiiuatus fuit, plures quidemafpirabâc 1 adrcgnum^qua rationc uniuerfa Gracia multis difftdijs militumconcur HebaturdUis quidemhuiCjhisautemilhfauentib. Facflumautemcfttandem, ut potions partis fuffragio Baiazetus Mahometi filins, qui turn teporis crat in Cappadocia, Imperator cd'Ctns fucrit : uirexquifito indicio ,animoq3ad inbeundos labores promptods pono tertio Imperq fui anno armis Valachia gt;mpetens,adipfius Danubijfauces acriterexpugnauit Lithoftomon Hunga •■‘s bellum cruenuflimn intulit. Bellü in Venetos gérés, cis Naupadumqj ÓiS Dyrrhachium abftulit,prorfuscp Dalmatia depopulatus efr. anno autem ijoo. die S.Laurentïj)Metbonem illuftrem urbem,ad Venetos fimiliterfpeélan^ tcm,Turctcç feruituti fubdidit.Qua quidem expugnata, omnes præcipiios uiros, inter cosepeiufdem ciuitatis paftorem, truculcnter truncari inifn : cut tam miferando Ipcdaculo fcelerum Ipcdatorcm exbibuit,uir ut ferino animo bc Chriftiani fanguinis fitientiffimus. Hocimperante, Hyfmael Sophinus c^pit in Perfia florefccre,qui quidem induftria militari præcellens, ci pluris uium negorij facelTit.Baiazctus igitur iamiam æcate contenus, militum'que ^Wagitationibus preifus, atep etiam interdum minis, ultimo filio ino S olino ( 4^i liberalitatc quadam infigni fibi omnium animos conciliaucrat ) primons E^uitum defraudans fuo iure,in uita regno ceflit inuitus, Cui quidem benefit’ c’lt;’SoIinusrefpondcrcftudcns,pharmacopropinatoCutimperaretliberius? ilium émedio fuftulit;ncmpe,utqui orbis uenenum fuerat,ücncno etiam ex«# l^gueretur. Vixit annos 74« ex quibus jnegit Imperatorem. Obijt autem an«# '‘OiJB.intcrim dum poft obitum lulij i i.Roma: uacaret Apoftolica iedes.

S^c itaque patricida Solinus fibiufurpauit imperium, anno J5i2«mcnfe au^ tem Aprili. Qiiiquidem pattern defundum fepukhro magnifico orna!# ^*tjUtuana SC fimulatapietate ncfandumobliterarctflagitium. Carternm in ®tbcm Chriftianum fuit longé fuis maioribus mitior, uir alioqui in fuos erm# ^^lls,facuus,inexorabilis4Totum etenim bellandi ftudium in uicinos Afia^ ttosconuertinCum Venetis pacem diu intermiflam corroborayit ♦ Bello fu«ï pt^tanit SophinumtCairum Ä egypti urbem populofiflima,duobus intcrem P^w Soltanis,Turcico imperioapplicuit.MuItos fuæ aulç primorcs amp;? prin ^*p2s,quorum habebat fibi fidem fufpedam,atrociter obtruncauit, interim languini proprio nonparcés«Cxtcraucro maximusfuithominuftudioforu amator,grauis,iuftus,prudens 5C temperans,nouarumq5rerüftudiofiftimus. Qui tandé pcftilenti correptus febri,anno 15-20. menfe Sepréb. interijt, Pont, Lconex.Vnicum filium fuum Ottomanum Solimanum,unicam Chriftia«# norum intemitionem, in Imperatorem rclinquens,

DeOttomannoSolimano. Caput XI. PAttedefuncfto,Solimanus(quihodieTurcarum eft Jmperator)uixpu# bertatem egrcniis(heunimis citö)prouincia imperandi fufccpit,ut op:# primerct Chriftianorum Rempublic3,eamcptot fauciaret uulneribus. Qiii quideminprimisimperfjaufpfetjs omniumopinionem fefellit minimé fieri poffeai bitrantium,uc fub agnina fimplicitatc ,quam iunior prac fe ferebatja«# nimus immanilTimus dclitcfcercf. Quem diu tarnen occultare non po tuit, INamubiSyriam Afuniuerfam Aegyptum aliqua feditione commo tas at# querebcUionei^ nioÜciitcs, confirmauit in fide 06 obfequio, Bellogradum, quæ SdTaururum,8i' AlbamGrecamCquacGermanisGriechifch Vuiften«# burgappdlatuofuo annexuit imperio’.haud quidem Hungarix tantum, fed totius etiam plagæ Chriftianaefortiffimumpropugnacu’ü.A'qua fanc uido Ha 0Dtenta,unum tantö refpirans annum,ad oppugnanda illam auguftifiîmâ t 3 Rho#

Rhodon fcaccinxi't,annoi^^i.Iun 10 ipfo 13m inclinante, QuamquiJcmiiâ^ rijs machinis bellicis atq3tormêtisconcuflàm,Rhodqseqintibus l'n dedino nemreceptis, fcxtofeicoblidionisnicnlcexpngnauit, cum maxima glod* fua ,00 îofigni pnncipum Chnfrianorum dedecore. Poftea uerôm Hunga^ nam mouens totam cxpeditionem, exercitum LudouiciHungarorumreg*^ infcebciflâmijOccurrentcm, fed male mftruâum,uaftauKgt;anno i^2ô»tertioCa^ Îendas AugufthQno in prç'io acerbiffîmo Principes qui regem comitaban tur,altis Ô^ progidiolis uulncribusadunumoiTMics confcdilunt. Jpfeauteï^ infœlix Rex inquadam foHaiTagnanti, quam forte gratia recreandi æftuant*-’ equum acceflerat,fub ipfo equo extindus repertus eltPoft quam ChrilhW rum longé funeftilTimam cladem,exercitum uerfusSalinum(quam hodicaP^ pellamus Budam) urbem Pannoniædetorquens, Rhocamindifionem ret^ pit.fuIiobonamCquaeuuIgôôô Vienna dicirur)fafpiusoccupareconatus eA ledincalfum tarnen : quippe noftrorum uirtutefemper cum pudore receffit' Anno i;j9, Caftrum nouum per Barbarrhoffum, Turcicæ elaflîs præfedut^» o btinui t non fine infigni ueteranorum militum cçde.Sequenti anno fibi ufuf paiiit Budam,alioqui poft obi turn Régis Ioannis Vayuodæ,iure amp;nbsp;legeer* iuramperdinando Hungariç regtinclKilInno.Poftea ueroinhil dignumm^ moria cft molitust quanquam femper in perniciem principum Chriftiano^ rum aliquid méditatur. Sibi fiquidem perfuadct,ipfum Romanû imperiui” iure quodam hæreditario maxime ad fe pertinere, nimirum ceu fuccelîôrofl Cælaris Conftantin(,quiuîdelicet fedemlmperatoriamadurbem Confiant tinopolim transftulit,Qitod attinetad mores illius,maxime Jiberaliseftiqtia nimirum un tute continet in officio uniucrfos)cçterum cupidiffimus gloriX' Atque hadenus dcorigine Imperatorum Turcarumtquorum omnium h*^ Ottomanus Solimanus,ut imprefentiarum eft, fic faxint fuperi femper etiai” 5 fit ultimus.

Machometus fuo perniciofo dogmate inftindu et in** dijs Ioannis Antiocheni, Ö^Sergt] J talici monachi A1lt;^

Moritur Machometus, ipfe actatis agens annum quadragefimum, ScpU^^gt; tus in Mecha Perfidis urbe.

^^y Saraceni ab Imperatore Romano defecerunt, ^^1 nbsp;nbsp;Antiochia a Saracenis cuerG,Damafcus capta,Phoenicia oppugnafa/uP* ada Aegyptus.

,j^j Rhodus nobiliftima infula à Saracenis oppugnata eft:quamcapientespgt;*’ rimumcxeaauriauexerunt:06 Coloflum fob's nobilemaltum no.ped.ex^'*^ ius æreludæis uendito,noningentos camelos onerafte dicuntur. g^^ Aegcum marepiratica infeftarunt, 06 Cycladibus infulis muha ioW*** runt damna.

A Conftantmus mi. cumMuchamodorcgeSaracenofLimhaccondKio«« 'ï«^^» ncini]tpacem,ut Saraceni magnam uim auri Romanis exoluerent, cum infi^î ♦ gniequojamp;^ cum nobile pucro,

Inupere Sataceni in SiciliamjSC Syracufis cap£is,omnicp tetra deuaftata, ^7'^* Aiexandriam rediere.

Obfefla eft Conftantinopob's à Satacenis Î qua fruftra fæpius oppugnata, lt;^7S* cum nauibusconfeenfis, domum redireftatuiftent j maioreorumparsnau^ tragns pcnji.

Romani Saracenos uiCerunf,0cciiis trigintaeotum millibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^7^‘

Pax fecundo inter Romanos ac Saracenos ad triginta annos hac legc fadta lt;^79 eft, utSaraceni Romanis, tria millialibrarum auri, quinquaginta captiuos nobiles cum totidem equis annuatim foluerent.

Saracenirege Ammiratho Africamamp;TLibyan! inuaferunt, muftis fpOiS «îSd^. lijs ditati.

Mortiio Conftantino,Iuftinianus eiufmodi conditionibus c6 Saracenis lt;^87« pacem inijt,ut Africa amp;nbsp;Libya imperioreftituta, per decern annos fingulis diebus mille aureos,0lt;Sequum cum nobile puero loco tributi pendcrent,

Hoefoedererupto luftinianuspugnam cum Saracenis iniens, plurimum ^S9^ damniabijs retulin

FufisperSaracenos Romanis,nomen Saraccnumcreuit,dignitasRolt; ^9^ wanorum ualdcimminuta eft.

Abimelech Saracenorum rex Africam inuadens, nondiu uidoriaga«« lt;^98. ui fits eft.

Romani Syriamdepraedantes,ducentamiIIia Saracenorum fuderunt. 7°^* J Contentione de imperio inter luftinianum et Leontium orta,Saraceni As: 70^» fncam rurfus occupauerunt.

Saraceni ex Libya nauigantes, primum intuleruntpcdem Hifpaniæ,ua. 7gt;o« liantes Tarraconenfem,Bethicam fiC Lufitaniam.

Cum trecentis nauibus Saraceni Afiatici Conftantinopoft'mappulcre,amp;f 7’8» lamman terracp acriter oppugnarunt. Eodem anno in Bulgaris duo 0^ ui#: ginti milft'a Saracenorum cæfa.

Zulemon Saracenorum rex, incaftrisanteConftantinopolimmoritur, 7’9^ fublatoineius locum Amiratho,

in obfidione Conftantinopolitanac urbis multi ex Saracenis, fame, pcfte, 7“* frigore interierunt.Superftites Cum domum reuerti ftatuiffent,exorta tern peftatemaris,8C ignedecœlocadente, partim igni, partim aquis,confumpti iurtt,adeó ut ex elafte trium millium nauium,quincp tantum naues euaferint. Durauithaecobfidio totum biennium ♦ Eodem anno Saraceni refarturi per«: pelTa mala,cum ingenti exercitu in Hifpaniam irruutit,omnem terram exces: ptaGalliciadepopuIantes.

Abidimarus Saracenorum Africanorudux Burdegalam Galliæurbcm, 721« uicaptam diripuit, 5C in Pidauos mouens a' Carolo Martello repreffus eft. Abidimaro autem principe occifo, Saraceniaftquantulumabarmisquiec uere.

Saraceni dedudis fecumuxoribus, liberis, ac omni familia, Galliam in#: 7-0, currunt,quafi perpetudibiftabitaturi.CumijspugnSintjt Carolus Magnus Gallis inauxiliû uocatis,amp; trecentis oduaginta millibus Saracenorû inter.. fedisgt;ipfe tarnen mille amp;nbsp;quingentorum militum ex fuis iaduram fecit.

Carolus Francorum rex Auinionem, elaram Gaftiae urbem, à Saracenis 755'♦ dolo captam fua uirtute liberauit.

Carolus multas alias ciuitates, expulfis Saracenis, paci ac libertati teHi^ 7^7» tuitjAmorreoafteroeorum duce occifo, Athino altero fugato.

738, Idem adiutus Luftprandi Lombardie legisauxilijsjex totaGa’h'aSafïlt;’ cenos ciccir,atqucexpiJit.

744, nbsp;nbsp;Conftantinus Copronymos imperator Conflantinopoh'tanus daffem au uerfus Saracenos Aegyptfos duxrt,

7jp, Saraceni m oriente fuo imperio femper aliquidjquod Roinanorum erat» fubieccrunt, Romanis inteftinis odijs diffidentibus, amp;nbsp;in folos Galliarum reges intentis,

77g, nbsp;nbsp;Carolus Magnus contra Saracenos pugnauit féliciter, in Hifpania. Ro** landus Saracenum Chriftianos fæpe prouocantem, duello uicit, eo^ ftrato luis faciliorem uidoriampræbuit

Leoquartus Imperatorin Saracenos Syria inhabitantes incurfionefecit-Aaron Saracenorum princeps cumtrecentis millibus expeditis equine bus, Nicephorum regem Conftantinopolitanum oppugnauit,eum^ tribu tarium reddidit,impofitis legibus iniquiffimis*

Sardinia dC Corlica infulæà Saracenis deprædatæ, Saraceni Cretam infuiam fuæ ditioni fubijciunt, Graecis dupliciprael*” fuperatis.

Bonifacius Corficae Comes Chriftianorüauxiliodeftitutus,exccptisHc trufeorum populis,traiccit in Africam,amp;inter Carthaginem amp;nbsp;Vticamquï tuor prclq s uidor extiti t,et terrore nominis fui ex Sicilia Saracenos domuiu ire ad propria deiendenda compulit.

gj^, nbsp;nbsp;Multis terris Saracenimaximaintuleredamna,Slt;^ metu ciuitates pIurM

g,jj. nbsp;nbsp;Saba rcxMauro;um,Saracenorum dux,Siciliam SC finum Crotonienfo”

uaftat,Tarentumcapit,cui Theophilus Imperator,amp; Venetorum clalfesfrU lirareftiterunt»

g^y, Saraceni inuadentes Hetruriam amp;^ Latium, Romamdepraedati funtïft“’ antequamdomum redirent,plurimi naufragijs deperiere.

8^(j, lllyrio amp;nbsp;Dalmatia uexata,Adriaticummare tranfeuntesjAnconamPi^^ ni urbem direptam incenderunt.

847, Leo quartus pontifex reliquias Saracenorum ex porto Oftienfi ciccUt^ tra ndybetinam regionem contra eosmuniuit»

81J7, nbsp;nbsp;Saraceni predae caufa iterum irrupere inItaIiamgt;óCBencuentanum agnU”

in Samnitibus igne ferro ^ uaftarunt i fed à Ludouico SC Lothario regibus in fugam funt conuerfi.

870, nbsp;nbsp;Cum Perfis Saraceni iterarunt bella» Perfae Turcico milite ufifmonttij’ CaucafumtumTurcaehabitabant,óCuocabanturTartar!)iHorumauxH^^ ■ uicerunuAb eo ufque tempore Turcæ nunquam poftea reliquerunt AlPi^’ , 2C in Saracenicum tam regnum,quam nomen tranfluerunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

878, nbsp;nbsp;Ex Sicilia Saraceni,quam feptimum 6C quadragefimum annum tenebanti f penitus expelluntur*

8^1, ‘Nicetes dux Conftantinopolitan! Imperatoris, egregiamuidoriaino^ Saracenis reportauit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

^jo, Saraceni Apuliam öC Calabriam inuadunt, j„5^ Ad Lyrim Campaniaefluuium,Saraceni Romanorum ciuitates uafa'^ tes,uincuntur»

j,j^, nbsp;nbsp;Saraceni Fraxineto irrumpentes,ad Aquas ufque perucncrunt,ubi Sag'**

jjy, Genuam Liguriæ urbem Saraceni dcpopulat!funt icolleda^ing^*’' pracd3,in Africam redierunt,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hugo

DE REB TVRCICIS LIB, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;22,

^ Hugo haîiæ rex Fraxmeto capto Saracenam daflém exuflit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;94,;

Radam trus rex Galhciç maximû excrcitû SaracenorS fudit inHifpania, .94^; Sataceni Calabnam, Apuham, Lucaniam cædibus ÔC mcendijs rcplen^ jj^ tes, UJrtuteAlbenciHctrufciMarchionisrepreffi'funtjamp;r inagro Minturn# nenfi laCampania ad Lyn'm fluuium fuperati, cum accefllonem adurbem Romam mftituiflènt,

Saraceni ex Gargano monte, in quern fe contulcrant,incurfioncs frequen- py^, fcsinfinitimos faciunt.Beneuentum captum incendunt.

Otho primus,Germanorum Imperator Saracenos Italia expulit,amp;^ Gaiv ÿ^ÿ, ganum montem recepit,

Saraceni Cofentia recuperarunt,cx qua paulo ante ab Vngaris eiedi erat, 570, Creta infula Saracenis crepta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;977^

Otho fecundus,cum Saracenis,quibus cum facia arma ex foedere Græci 582, coniunxerant,in Calabria,magna fua clade conflixit,Idibus lulipfortiirimis autem fuorum interfcdis,ipfe fuga uix faluus euafit.

Saraceni duphei exercitu Italiamingreffi, Capuam ccperunt,Barumobfi too/, dione prefTerunt,

Saraceni Afiatici Hierofolymam occuparunt,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«09»

Calyphas Aegypti prælès Saracenico exercitu SC Turcico(qui turn Per^i ‘°2S, fidem occupauerant ? adiutus, templum Domini Hierofolymis diripuit,8C ipohauir,

Calyphamortuo, Imperator Conftantinopolitanus cum Dobirefilio, 8i ’°4S« fucceflbreeius foedus inrjt,ct eius permiflliDominicS templû inftauratû eft.

Robertus Nortmannus Capuam à Saracenis obfeftam liberat,6lt; Grgcos ^°5^* ^U‘neisconfoederatosCalabriaeijcit,faccrdotibus tantum reliais.

Antiochiam Sc Cæfareamuexantes Saraceni repreffifunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t°lt;^lt;’.

Ad Cinitum oppidum ultra Bofphorum Thracium multi Chriftiani à Sa 109;-tacenis occifi funt.

Hifpania,GalIia,Angïia,Scotia,Dinia,Lotaringia,AIemania,Burgun«: 1055» dia,Lombardia,ItaIia multi exercitus, contra Saracenos in unum confluxes tCjanimoexturbandiinos exHierofolymis 6C tota terra fanda.

Ptædidi exercitus apud Niceamurbem duabus ftragibus Saracenos fu^ 1097, derunt.Receptæ quotp funt Eraclea 8C Tarfus.

Chriftiani ex Antiochia expulereSaracenos,quamobfederuntmenfibus 1095« iindecim. Hoftium centena millia occifa, quod prælium commiflum eft quarto Cahluftj,

InagroHierofoIymitano bellumà Chriftianiscotra Saracenos commift 1099* lum eft,8c Dei beneuolentia Saraceni uidi, Hierofolymaa Chriftianis reçu perata,Idibus luh] menfis.

GotfridusBoIionius Remenfis,Lotharingiædux, qui primus murosa^ fcenderat,rexHierofoIymorum à Chriftianis uidoribus creatur.

Eodemanno SaraceniduceCalypha Babylonio cumcentenis millibus equitum,2c quadringentis millibus peditum,contraChriftianos parauerunt exercitum.Chriftiani autem quint^ millibus equitumSCquindecimmillib. uirorumoccifiSjamp; Hierofolymis conferuatis.

Gotfridus Afcalonemcepit,magno^auripondcre ibipotitus eft.Eodem nooi . anno Gotfridus moritur,cui lüccelTit Baldumus frater.

^24 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P« C A L L I M A C H I

mocnia, m quam rcliquiç cxcrcitus eius confugerant,ab hoftibus dirüunW^* 1105. nbsp;nbsp;Boemundus Apuliç rex cum caeteris in expeditionem Hïerofolymitan»

profcdus,à SaraCenis capitur 5 amp;nbsp;poftca à Tancredo nepote fiio hberatur.

1J04. Chriftiani Aecaron ciuitatem Palæfttnæ, quam ali] Ptolemaidaapp^^^ Iant,poft mgefimum diem obfeflîonis capiunt«

Eodemanno Alexius Imperator Conftantmopolitanus conditiones p2* cis a Balduinooblatasjaccipcrecogitur.

nolt;ï, Balduinus Berytbum amp;nbsp;Sidonemjurbes maritimas fubigicApud Caf^ rhas feditio inter Chriftianos principes orta, maximo illis damno fuit» if*^ entibus enim in illos ex improuifo hoftibus,quidam capt^quidam duces w ga ti funtjcxercitu mifcrè deftituto.Hanc notam paulo póft recenti de Sarac2 nis uidoria emendauit Balduinus*

’quot;J* nbsp;nbsp;Saraceni in regn urn Hierofolymitanum ex Perfide incurrentesiregis W^

tny» nbsp;nbsp;Tancredus, qui patruum fuum a SaraCenis liberauerat, ad montem reg^^

»»7« nbsp;nbsp;Pi la ni inter Hetrufeos nobiles populi, Saracenos ex Balearibus infills* armis eieCerunt* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

»08. nbsp;nbsp;Balduino fecundo Hierofolymorum rege mortuo, alter eiufdem no«’^ nis fuccedit,qui regem Perfarum deuicit,atq5 occidit.Dainafci regem fug*^ uit « Sed Parihorum rege fibi refiftente, amp;nbsp;illos ulcifci uolente, BalduinU^ capitur,SC umdusultra Euphratemeuftodiae demandatur,

„ip, nbsp;nbsp;Balduinus poft odauum ÖC decimum meniem infidijs è carcere liberaW^

, 1122» nbsp;nbsp;Venetorum claTis in Syria Saracenis molefta fuit, Dominico Michael«

duce » Fucrunt Venetis propter multa mérita 5C uirtutem concelTa magn’ priuilegia»

’«$♦ nbsp;nbsp;Pugnatum contraChriftianos eft quadringcntis millib.militum,quitus

occurrerunt tribus millibus uirorum ChriftianiiSC Dei benignitatedepte’^ millibus hoftium gladio caefis j 0^ quinque millibus aquis fuffocatis, ftiani uidofiam coniecuti funt»

»127» nbsp;nbsp;In Syria Chriftiani duabus ftfagibus fuderc Saracenos, ubi in prima pö* gna duo millia Saracenor«,ÓC quingenti defiderati»In altera,quamuis uter? exercitus alHiétus eft,Chriftiani tarnen uidores extitere,

tlt;29» Rex Afcalonitarum à Balduino repreffus, rex Damafci tribus prxW uiflus.

1,30. nbsp;nbsp;Balduino tertio fegeHierofoIymitano,èuiuis fubIato,Fuko quarrst«* conftituitur»

«jn Tripolitanus comes proditus occiditur»FuIco rex ab hoftibus fugawr»«^ iniquas conditiones, ut ex obfidioneliberaretur,accepit »

1139, Afcalonà Chriftianis recuperatur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

»142. Fulco quartus rex in Hierofolymis,infequens Ieporem,Sif ex equo dcd^ dens,efflauit animamïcui fucceffit Balduinus ftiius,qui quintus rex fuit*

„^^^ Vrbs Edina,óC tota feré Mefopotamiaa' Saracenis amp;nbsp;Alapho duce Tut^ carum, quiiam in Oriente magni nominis erant, deuióia eft, multa SC wii«*' rabili Chriftianorum ftrage édita,matronis in ade D. Ioannis Baptiftæ f*** praaltareftupratis.

«44» nbsp;nbsp;Baldduinus iii »quintus rex HierofolymorumGaza SC AfcaloneSataC«

nos eiecit,8C apud Hierichunta Noradinum Damafcenae militiae principe'’’ quinep millibus hoftium interfedisjuicit amp;nbsp;fugauit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

de RES. TVRClciS LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;22$

Emanuel Conftantmopolitanus Imperator exercitus Chrifttanorum 114$, contra Saracenos eûmes jmultis infidijsfatigamt, ne quid utile Chriftianæ Reip.efficerent.

RogeriusSiaIiçficNorimannorumrex,SaracenoS)Afi-icanos,regeipfoiü 114^. rum capto,ad tnginta annos fibi tributanos reddidit,

Eo anno Conradus fecundusImperatoringentes copias pugnatorû con^ „^^, tra Saracenos paiaUfedpugnatinfelicitcr. -

, ExFIandria,A'ïïglia,Lotharingia inftruëlisducentis nauibus bcllöcon^ 1147, tra Saracenos inftitutum eft.

, Hocanno Conradus ImperatortranfmifloféliciterBofphoro, propebo^ ftcsaccefTiKuerum déficiente comearu,ÔClt;utnonnulJiaiunt)frumentogypfo corrupte,coadus cftcontinerecurfum,amp;copias reducere, Qac»-cognito,Sa«’ raceni,a tergo infequentes,aliquot hominum millia trucidauerunt, Eodemanno confluitad Imperatorem rex Franciæ,adiuuandi ilium fru?

Eodem temporeVeneti infiruda clalTe profedi funt in Afiam,opem latui* filmperatori,qui Saracenis bellum faciebat,

Hifpaniexpulfis Saracenis, Almariam amp;S Tortofam turrigcras urbes re«? „^g, cuperarunt,

lt; Eodemanno Damafcus à Syris,Gallis,AIcmanisjHierofolymitanis cp pugnataeft, ac extremimuri diruti:cum que iam fpes eilet po tiundg urbis,et ^’^pugnandi Saracenos,exorta diilènfione inter principes,quifip conuocato ' ‘ luo exercitu,ab oppugnationedeftiterunt.

j Rex Antiochiae Raimundus cum toto exercitudeletus à Saracenis eftl 1142’ Clinique terra eius deuaftata,fola Antiochia à rege Hierofolymorumægre' ^fJ'Uâtaefi-.

Saraceniex Almaria armis proHigaïuntHiipanos, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jijs,

Balduinus multas ciuitates eiedis Saracenis in pacemamp; libertatemre^: ,,ypi ßituit.

^oritur ßalduinus Hierofolymitanus rex, fubrogatus^ eft frater eius u^4 ■^bericus,Sextus rex,

Almericus in Aegypto clara potitur uidoria, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«70»

idem rex Damiantamobfedit,fedmalis conditionibus initpacem. «71» Saraceni Africani,plurimas feccrunt excurfiones in Hifpaniam. 1172 Almericus Hicrulalcm rex febri extinduSjBalduinusfilius eius inres« 1175« gem ungitur,Septimus rex.

Balduinus Saladini Aegyptiorum régis copijs bis uidis amp;nbsp;deIctis,muF »‘77 lum auri Hierofolymis intulit,

Filia régis Saracenorum,quæ Pagano principi nupferat, a rege S iciliæ in * ‘80« «larijcum fponfo domum deduceretur,capitur.

Eoanno Chriftianæ religionis profeifores, qui Hierofolyma inhabitaüf bantjuincuntur.

Maximisimpenfis acfumptibus Gafthagoa regeSaracenorum Maufaif tgt;8i» muntho inftaurata eft,

Balduinus Septimus rex in Hierofölymis, quem lepra infcccrat,abftp hc »184« redeuitaexcedit. Nepos eius exforore Balduinus nomine, rex quidemdei# claratur, fed fatorum inuidia ex illo honorum gradu eripitur. cui lucceflit o«* dauus rex Guido Lufignanus,

215 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;WöLfGANGI DRECHSLER! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^. poiftanum comitcm orta dtfienfio, caufa cxtint, ut Ghriftiani in extremuifl diicrimeninciderent.

»slt;J. CongrefTiChnftiantciim exercituSaldini regisjuigintimilh'busacqti*gt;^^ gentis fuonim interfedis^miferè occumbunt,Guido rex capkur, Tripoli»^ nus Comes fubitaneamorte extinguitur«

Eo anno uniuerfam ludçç rcgionem hoftis Saracenus Chriftianis eripuÂ» 1183. quot;^Vo’Tnpoli^ô^ Antiochia, uixconferuatis« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x

Fridericus Romanorn Imperator cum Friderico filio,Philippus Galhç» Richardus Angliæ reges, cum phirimis ahjs principibus,incomifijs dccef^ nunt, relidis in ludæa Chriftianis fubueniendum efleJnftruitur bellum. Pf dericus Imperator dedudis in Syriam copiés, Armenia^ minore recepta)^** ftatis tempore lauandi caufa Selephiumamnemingreffusjperijt,

Eodem anno Danica ÔC Flandrica claffis Africana littora mfeftauihSylu’ urbe capta, SCincenfa»

Guido colledis copijs Aconem grauiter obfidct,fcd Saladiniaftiitiafti^ pcruincit.magna clades Chriftianis inatamorbo,fame,armis,SibylIaGugt;^

Francia: amp;nbsp;Galliæ rex coniundis fuis nauibus cum Guidonis exereiW) A conem oppugnanu

”9’' Acon poft biennalem obfidionem conditionibus fefe dedidit, *‘ï’2* Inter Philippum 06 Richardum reges fimultate orta, copiæ difiungnn^’

06 rex Galliæ do mum redt] t. Anglia: au tem rexdiutius afiquantulumcxp^fi riebatur belli fortunam, fedfruftra.

Eodemanno Venetæ quo q? 06 Pifanæ claffis difiSdio, Chriftianæ Rdp] perniciofa fuit,quia Ô6 ipfæ difceffum parantes ,odiorum caufas domum ft^ attulerunt»

'“^^* nbsp;nbsp;Sultanus Saladinus imperator Saracenæ gentis,rebus geftis, moderation

ne, 06 fortitudine infignis, efflauitanimam,fihjs eius regnum inter fedifpo'n tientibus.

»gt;9ï' nbsp;nbsp;Saraceni Africani in Hifpaniam irruentes, binis ,ut nunc funt, regnis pon

“^s« Henricus Imperator Moguntino Archiepifcopo, Ô6 Othone Saxonia Eledore belli prefedis, ac plericp alrjs magninominis uiris, nouas infttu^ti* copias contra Saracenos:06receptis ad certumnumerum ciuitatibus, coulis'’ tuunt Chriftiani regem, Hamericum nominatum. Fuit in eadem expedition ne Hermannus Landgrauius Turingiæ«

iiyp. nbsp;nbsp;Henrico Imperatore mortuo,duces modódidi uidoriam defperantes d®

»200. nbsp;nbsp;Saraceni poft captam crudeliter Ioppen,fæuierunt in omnes ChriftianoS' »202« Africani Saraceniutramep Hifpaniam igne Ô6 cæde uaftarunt, excijrif^n nibus inGalIiamquocpfadis.

jxiiï, nbsp;nbsp;Friderico fecundo Imperatorenoua expeditio in Syriamdécréta,rnu^*^

Eodem annoinfiiburbio Aconis ciuitatis,exercitus Chriftianorumooon fluunt, Ô6 ciuitatem Damyatam Aegypti urbem ab impijs munitam oO

1217. nbsp;nbsp;Qiutuor Hifpaniæ reges, cofiedo in unum exercitu,Saracenos repro»^ runt,ex Betica tarnen eqeere non ualuerunt.

CE REB. TVRCICIS LIBER» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;227

^ Damyata Sultanoreddita, Chnftiani Aconem amp;r Tyrum red icrunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’“’♦

FridericusImperatorinSyriamprofedus,inducias cum Saracenis pepes^ *“5* git, amp;nbsp;Hierofolyma , cumfuis co pijs regio diademate honorandus, inA grefTus eft.

ChriftianorumexercitusjCuiTheobaldus Nauarra RexpræfuitjinterGa 1257* zarnSi^ Ptolemaidaoccubuit.

Saracent a' Ferdinando rege forti SC celebri ex Hifpanijs expuifi » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;”44«

SaraceniAfiaticiChriftianos in Syria uexarunt ÔC fepukhrumChrifti igno 1247» miniofedefoedarunt.

LudouiciisrexGalîiæ, exercitum traieeit in Syriam, animo expugnan^ 1248» di Saracenos, SC cupiditate liberandi Chriftianos.

Cogreflus Ludouicus Gallic rex cum Saracenis,Damyata ciuitatem po «249» pulofam ac turrigeram cæpit.

Cumintcrprocellaspugnaead FaramiaaSaracenis comprehenderer Lu^ n^oi douieusrexcum Carolo amp;nbsp;Alfonfofratribus,reddidit Damyatalq fado big

\ fuorûç failin' confuluitgt;ó^ ex uinculis liberatus eft.Captus rex eftdiejApr.

Saraceni Baléares amiferunt infulas, quas occupauit duxTarraconenfium ’25'2» Hifpaniæ reges inter ft difcordes, alius Gallos focios ad ft allexit, after ’^*« SaracenQ militem aduerfus fratrem conduxit, fuo fuorumepmaximo income: raodo

Fadiones Veneta SC Genuenfis, Chriftiano Piolemaidem Si Tyrum in^ i^amp;i» colentes ,inteftinis odijs exercuerunt.

Expulere ex Syria Saraceni Chriftianos» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;126^»

Antiochia à Bodegaro Suftano uaftata» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J2lt;î8,

Ferum rex GalliacLudouicus cum hlijs tribus ingentes copias,contra Sa U70, tacenos,inAfricamduxit,ubi cum contra illos féliciter pugnatum efftt,Carss

g Aagincm obfedit î fedpeftis exercitum inficiens,regem, fimul^filium cius loanncmuitapriuauit, Si ficfoluta eftobfidio.

Arnientj Si S cythae ad Gamalam Iudaeae urbem cum ipfa pene urbe a Sa^^ ,281, racenisdelentur.

Suitanus Aegyptirex Tripolim incendit,Chriftianos in feruitute abigif» ,.gp;. Tyrus,Sidon,Tripolis,Berytus,ab eodemincenfae Si complanatæ.Pto^ ,,^q^ ftmais fuga difperfis Chriftianis, fine ui capta atqj diruta,fundamentis quoep cffoflis » Chriftiani qui urbem reliquerât,Creta fugientes,perierût naufragio.

Thomanus rapinis SC prædationibus ditatus , intra decennale 1501. fpacium bonamBithyniæpartem Siadiacentia Ponto Euxino loca, fuoimperioadiecit,8i primiregisTurcarunomenmeruit,

Rhodus infula Saracenis erepta* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i3°7*

Alphonfus rex Caftellac cum Saracenis figna féliciter cons« 1510» tulit,duabus potentiffîmis urbibus captis.

0 thomanus Turcarum rex moritur, cui fucceftit Orchanes filiusjTurcas« 132s, rumrexfecundus.

Grxeisde regno inter ft difeeptantibus , Prufiam ampliffîmam urbem ijjo» Orchanes uiademit.

^°ntra TartarosCitaScythæappellantur)infauftèpugnans cum ijjo» multis fuorum interficitur « Regni habenas accepit Amurathes Turcarum rexm.

Abydu fupcrat,Philippopóli SC Hadrianopoli urbib. in poteftate rcdadis» SeruiaBulgariacp Chriftianis adempta , LazaroSeruiæDelpotacapto» incampis Caßbuijs,

Superiorcm Myfiam ingreffus Amurathcs,a' fideliferuo Lazarfquim^^' temdominiulcifcicupqt,pugioneininguinepercuflus, intcrrjt, Amura* thi interfedi regnum conlecutus eft filius eius Baiazetbes, fratre interfeuOi Turcarum rex 1111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

Marcus Cratenicus Bulgaroru rex, cum uniuerfafuanobilitateà BaU^ zcihe in prælio deletur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Bofna, Croatia, Illyria,Albania,Vualachia,uaftatae,muftis millibus Chr' ftianorum partim occifis, partim inferuitutem abftradis,

Conftantinopolisabimmaniftimo Turcarum rege totos odo annos ut^ xaturÖC obfidctur»

Franci SC Angli focqs Genuenfibus Saraccnos Africanos copulcrunt}quot;' captiuos Chriftianos redderent,SC decem milia aureorum penderent»

Vuailachiauxiltjs Turcicisutentes contra Vngaros, proHigatifunt,

Prælio inter Chriftianos SC Turcas ad Nicopolim commiftb, dieprofeß^ diui Michaelis uidoriapenes Baiazethem fuit, qui in armis plus quam tf^ centa hominum milia habuit,in quibus fexaginta milia equitumfucrut.CM ftianorum exercitus, qui ex Gallis amp;nbsp;Vngaris conftabat,non exceflit numtlt;* rum odoginta millium,inter quos circiter uiginti millia equitum fuere.Ga*^ lorum duces maxima ex partecapti* Sigifmudus Vngariærexfugafibim^ cófuluit, Ex Chriftianis uiginti millia, ex Turcis fexaginta funt occifa.H^^ quoque clades Chriftianiexercitus difcordiacontigit,modoGallis,mo*^'’ Vngaris primas præliandi partes depofcentibus, Poftpracliumad ConlW’^'s

Tamburlanus ScytharS rcx,obfcuro loco natus, tantopere creuft, utfl^ le ducetos équités in aulaiua aleret « Hic cum infinita armatorümultitud*^ iniÄfiä defcendens,prope Stella montem in Galliciç Bithyniæ^ cofinio»’“ ducenta Turcarû millia cçcî dit «RegemBaiazethe cçpitjSC caucajinclufiG’^ reis cathenis ligauittCófcenfurus equü eo pro fcabello utebatjSC in ludib«” per totä Afiarn fecum circuduccbat. Perfas fugauit, Medos uicit, ArmeoJ ItrauitjtotamAegyptüdeuaftauiLDamafcüeuerticMarchantuurbemC'’*^ dit,quam omnis generis captiuis impleuit, SCurbium captiuarö fpolijs omj^ uit.ln eiusexercitupenè fupra fidem duodccies centena mill ia hominüt’’*a taffe tradunûTriplicitentorio ufus eft, cum incôlpedû hoftiû ueniret: alboij fpemgratig fefe dedentib.fignifîcabat, turn rubro,quofanguinêô^flanU”^' poftremô atro,quo extremam rerum omnium euerfioncm,

Eodem annoVualachia,Tranfyluania,MoIdauia,ÔC omnis trafdanub^^ na regio, duce Stephano Vaiuoda tumultuat contra SigifmundS : unde in'® ledum eft,prioris cladis audorem Vaiuodam fuine,qui Turcas allexerit»

Cyrifcélebcs, qucmCalcpinumalii appellant, poft deletum a' ScytharS'^^ ge exercitum 2C captum pattern, fugaliberatus,adregnumafpirauit,quoS^^ tiam obtinuit V. Turcarum Rex,

Turcae Rege fuo capto,SC caefo exercitu,fub Cyrifcelebe nihil mciE^’''‘*

dignum egerunt, Cyrifcelebes Turcarum rex moritur, rclidis filqs Orcanne 6^Mablt;’* metho. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..^

OrcannesThraciæ regulis fauentibusadmodSadoIefcens imperio d»

natur, fed in pugna ad Gazarum, non longe ab Hebro fluuio, Mofis paquot;^ fui fcelere opprimitur.

Mahomcthesvi, Turcarum Rex,fublaco fratre,regnofolus potin^

•* nbsp;nbsp;Mahometcs Senuam, Vualachfam, S^ non exiguam Sclauom'æ partem 140s, lubcgiu

Sigiftnundus Vngarorum rexm Salumbczinis campis, qui Phfladeb »4**’ phtæ olim appcllatt funt,contra T ureas pugnans,uirxbus inferior,uidus at* quefugatuseft,

Vuaiachis graui'a tributaMabomethesimpofuit, ExBithymainThra* 1412» cwnijfedeni regiarn tranftuIit,6C PrufiæurbiprætulnÂdn'anopoh'm^Pri* ’’’US Danubnim iraiecit, Macedoniamperdomuit, ad Ionium ufque pela* gusperiicnit,

Amurrhates vil ♦Turcarumrex Mußapha Baiazeus filio hofliliterdem' 1419» ^^^^guum patemumarripuin

furea m Georgium Defpotam Serui2c,quamnonnuni Rafciam notant, «420« c’tpeditionem facit,Nouementum,amp;^ Scopiam,quadriennium obfidet,Syn derouiam infeßat,Defpotae filios duos captos oculis amp;pudendis priuat.Pi ham ei'us in uxorem ducit propter pulchritudinem.

’beflalonicainfignis urbs VcnctædKionisin Turcarum potefiatemue* 1438« *”’) qui nullum genus iniunac aut contumeliæ in Chriflianos omiferunt,

AmurrhatesBelgradumobfidcns,circa dccem minibus hominum in fof usamilïisjcumdedecorefeptemmenfium obfidionemfoluit.

. loannes Huniades Turcis fe oppofuit,interSauum QC Drauum regiones ,459^ ''’’gariae uaßantes,eos^ in fugam uertit«

. Ladislaus Polonix ÔCVngariacrex eodem Huniade ducein Hæmicam* 1440, P’s illuftrf uidoria potitus,Turcamad conditiones pacis compulit,

. paxcumTurcainita,EugenijPontificishortatuuiolatur,quxresno* 1444. ^ot Chrißiano perniciofa extitit,Primdm enim feptuaginta triremes Chri

® ‘lianorumad Hellefponti anguflias fuperatx:deindecommiflbadVarnam P’shojdieprofeflo DiuiMartini,uItra trigintamilliacecidemnt^lurimiin PLudibus fubmerfi funt Jnterieruntetiam Julianus Cxfarinus Cardinal is, qutadfœderis uiolationemimpuleratïó^rex ipfeLudouicus,qui bellum eu P denim is fufeeperat. Huniades uix fuga euafmTurca per Bofpborü Thra* ciumtraijcercclaflèm nonpotuißet, nifiGenuenfesinfinguIaTurcarum ca* PUaaureo nummo accepte id permififlenn

^ßbmum Corinthiaeû Amurrbates occupât, 8C Grgeontm præfidia cum 144;, hatreConftantinopoIitani Imperatoris fundit,0C populationibus totam de* uaftat Peloponnefum»

Rex Polonix cumTurcis in Vngariam irruentes,conferuitmanus,ó(f ui lt;440« ^or euafiuTurcx ultionis cupidi magna ui coada,réparant uires, ac bellum mftaurant tin quo utraqi pars tulit cladem circiter odingentorum millium, gtauior tarnen Turcarum iadura fuit, quam Chrifiianorum,quamuis occu* buerat princeps belli,cuius caputadTurcarumregemalIatumefl,Occubuit «Turcarum régis filius in cadempugna,

’. y^gari duce Huniade deuaflaturi Turcicasprouincias numero circiter 1445; ßxingentorum millium, regiones eorum ingrediuntur: pugnantes^ cum Turcis,prima quidem pugna retulere uidoriam,altero ueró prxlio cecidere peneomnesjcxceptis circiter mille,qui fuga fibi confulebanu

TurcaCroiam,urbemincampis Aemathixfitam, Scanderbecchorefi* ,449, Hcntenuftr^rn^ljjg j^^gj^ßßus oppugnat, fuorum'que muftis deletis infeda redneedit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

T.»^ï”^’^‘’’**®TufCarumImperator deuita difccdit,relido fuccefrore,filio 14p, Machometev 11 i,TurcarS rege,qui fratrem fuum,ne pater folus fepeliretur, Itatim interfecit,amp;^ eodem fepulchro condiiuffît,

Machometi initium belli tuit contra Scanderb ecchum. Turca Croiam 14$»« u odua*

2J0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;WOLFGANG! DRECHSLER! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^,

oéluaginta millibus hominum obfidens,cum dedecore diiccftït;86 relief0In [ Croix obfidione ducc Ballabano,ab urbe fugit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Athenx, omnium artium 56 difciplinarum inuentrices, ab immaniftino tyranno folo xquatx funt, etiam fundamentis quibufdam in locis effoflÏsgt;2t M unychia attp Piraco dirutis.

MachometesConftantinopolim dienono 66 uicefimoMaij expugnauft» quamnono die Apriliscozperatobfidere,omnibus Chriftianis ghdio diß^ ais,66 Coiiftantino interfedo, cuius caput ludibrq cauftapiloamxum inca** ftris circumferriiuftjit,uniueriaeius ftirpedelcta,06 nobilibus omnibus in^

H^^- Machometes Belgradum, quam Albarn graecam uocant, cum centuifl quinquaginta millibus hominum expugnatn adijt. Conuocatis autem Chri ftianis 66 loanne Capiftrano adhortate,Huniades dux ultra qua dra gin ta mgt;‘ lia boftium occidit,altjs in fugam turpiftimam uerfis, 06 ipfo Machometew' gitta pereuftb.Hoepradium commiftumindie Magdalenac«

«4ï7i nbsp;nbsp;Cum AfTimbæo Perfarum rege, quem Vfuncaftànum, quafiheroamä^ gnum appellant,pracIioprimùmcongrciTus ad Euphratem,decern miUiaflH litumamifitFecundoprælio Machometes fuperiorfuiu

Rex Turcarum Imperium Trapezunti, fuacpoteftati, decollato DaUi^^ eins regc,fubdidiG

V eneti mftrudlam claflem, liberaturi Corinthum, in Græciam miftnin^ fc d re infeda fuht reuei fi»

Eodemannorex VngariaeGeifam Bofniae urbemrecepitjquamTurt^ fecundd obfidens auditoChriftianorumaduentu,quatuorbombardis W** ' tibus in Drinam fluuium demerfisjin fuga fpe pofita reliquit*

•4lt;ï4‘ PrincipemMyfiæfimulatapacead feMachometes èuocans,captufflt’^ coriauit ♦ Fratrem eius 06 fororemin triumph o duxit«

1455. TurcainBpiromLinitionemualidam,urbis inftarjmiraceleritatetriginö dierum fpacio extruit,ex qua finitimas regiones excurfionibus uexarc,t€W*^ tascp 06 exhauftas facilius poftet armis uincere, »4*5'^. RexEpiriGeorgius CaftriottusjCognometoScaderbecchuSjingent'^

Machometes Syros 8C Aegyptios cum eorurn cxercitibus fudit, Narrât tana 06 Scandalora urbibus utcaptis 06 incenfis,06 omni populo mifetabil*^ ter interfedo ,ó6nobiltbus del oefs edftfs 06 turribus praccipitatis» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, 1

Eodem anno Nicolaus CanalisjClaffîs Venetç præfedîusgt;magnumd3t^' num nauali bello intulit Machometi, occifis duobus millibus Turcarutf'

1470^ Miffis quadringentis nauibus ac Cenfumuiginti millibushominui”“’ 1 Euboeam infulam gt;nbsp;Ontario duce, in oppugnando quadraginia penehoifl*^ | num milita Machometes amifit, fed earn poft trigefimum diem cepitj®’’ militibus palis affixis, 66 omni gertcre crudelitatis 66 libidinis in incob5

1 flagitiofifttmeedito« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

Eodem anno Turcicus exercitus in Vngariaufquead Zagabriampf^ 1 dandograiratusjcirciterdecemhominummilliacaptiuaabduxif, _ , nbsp;nbsp;’

DE REB. TVRCICIS LIB, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;255

A Eo dem anno Tu reg inDaImatiam,ForumiuIium,Stin'am cxcurfiones fe ‘1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ceriintjinultaexhominibus SCpeconbus praeda abada-

I ^^^xPonuganiae,ffetoGaditanotraiedo,muIfascim'tatesmMauntaniç 1471; nnibus aTurcis hberas fecitjfuo^impeno adfedt«

v funcaflanusrexfecundis pradijs fadis,plures ciuitates Othomanntsalt;« 1472, demit. quod fadum sternum nomen in Orientis partibus illi pcperit. ’

Nicolaus Thronuseodemannodaflem Venetam cum régis Parthorum fxercitu contra Turcam coniunxit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(dit,

EodemannoTurcæcumingenti multitudinetrai]cientesin Vngariam, «nitimas ciuitates ad fluenta pofitas depopula ti funt ♦

CommilTocum Perûrumrege ad Eufratem fluui'um prælio, Turcaui^ 1474. dor extititjfexhoftium millia Ô^ odingentos ccpic. Exquibus domurnre^ diens,m fingulis locis ubi ftatiua habuit, qui'ngentos per diem gladio fecari iubetjâ^ mlepultos dilpergiqtotamcp Armemorum regionem impleuit hor i^fndofunerum Ipedaculo,

î AdJftnfluminis partem,quamMuIdauiam, Vualachiam^ appellant, 147J, Turcaccæfifuntà Stephano Muldauiæ Palatino, QiiatuorducesTurcici t^pii,amp;xx x vi.figna militaria,

Matthias VngarorumrexadSauumfluuium ca ft cilum Turcarumma, 147^« gnacumlaude fua expugnauit,

CJaufitfupfemum diem Vfuncaflànus, qui Perfis,Parthis,Medis,ac toti »477* pené Orient! præfuït, Cui fucceffît filius maior natuîhic,capite pledens fra#

Eodem anno Nicofiam Turcæ elafle piradea infeftarunt, non fine magno urbiseius incommoda,

■^tiMyfia ingens muItitudoTurcarum fuperata eft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1478,

Veneti cum Machometefoedusiciunt,Chalcidearmis, Scodra dédit io^ 147g, neextorta. PoIIiciti eidem funtquotannis odoaureorum millia, ut Pontica nauigatio pateret mercatoribus ♦

' Magnam elaflem Machometes in Apuliam mifit, fed SC ipfe in Vngas« ,47^, riameum exercitu profedus eft,amp;f exutriPpIocis plurimos greges captiuo rumChriftianorum abegitJndeLeucadi4m,Neritum,CephaIeniam,Ô^Za cynthum infulas armis domuit.

Machometes cum exercitu eft in Aegyptum profedusad occupandam ,430, Alexandriam : domi uerô ad Rhodianam expeditionem res neceflàrix coraparatæ,

Machometes duce Meficho Rhodum obfedit, 8C earn quatuor clafTibus ,43, • grauilTimè oppugnauit t fed trucidatis fuorum nouem millibus, amp;S quinde^ cim millibus uulneratis, ab oppugnatione, quæ unde nonaginta dies dura:« f t”t) turpiter defifterecoadus eft, Petro Dabufoniopro Chriftianis propu-gnante,

EodemannocumdafleingentiirruensTurcain Apuliam, Hydruntum ƒ ciuitatemmaritimam,amplam SC populofam duce Acomato expugnauit,et incolas omnes gladio occidit.

Eoanno fex millia Turcarum ad ciuitatemMantineam in regno Lace^ dæmoniorumoccubuere, '

Eodem annoMachomete? Turcarum Imperator primus eft appellatus, qui duo Chriftianis imperia,Coftantinopolitanum SC Trapezuntinum fubi uertit,régna duodecim ademit,ducentas urbes Chriftianam pietatem fecutas

cepitjmagno Stf fuorum amp;nbsp;hoftium laeticia propter criidehtatem tnaudiW®gt; 0(^ omnibus bominibus grauem,animam impiam et blafphemam cuocau^

Baiazi thes v 11 uTurcarumimpera torjdomcftica difTenfione fedata,0^ “’^ tre fuo ex tota Afia eiedo,regnum ftabihuK.

Eodemanno Ferdinandus Neapolnanus rex, miflbfilio Alpbonfo cum exercttu, Hydrutumcnn'tatemaMachometeexpugnatam,Turciserjpuif*

Eodemanno Joannes CaftriottusScanderbergilih'us ditionem per Mai* cbometem patri fuo uf ereptam,coa(fiis agminibus recuperabah

Eodem anno Stephanus Vaiuoda, amp;nbsp;Mathias rex fuperiorem Myfiamgt; quamnuncBofnam nommant, Turcacademerunu

Baiazethes contra Sultanum Aegyptium fæpius fuo incommodopt’^ gnans,fœdus cum eo inijt,

VualachiamTurcæ infefto exercitu petierunt Sf deuiccrunt«

Zizinus Baiazethis frater, apud Rhodios exul, Romam ad Innocent tium vni.Pont.mittit,tandem cum Potificis filio Alexandre ueneno mlfö' Alphonfus Lufitaniac rex cum decern milhbuscquiiû, S^ qumquagmta peditum, Saracenis Granatac regnum eripuitj eorumep reliquias ultra m»*'^ compulit.

Cerauniorum montium incolas, tradumcp ilium Epiroticum, hberarun^ femper gentium feruituti fuæ Baiazethes ftibijcit«

Eodemanno Matthias Vngarorumrex Sabatrumquod Turcæmum^^ rant,firmilRmum praefidium expugnans, fines fuos tutiores reddidit,^^^^*’

,^^j^ MilTo in Vngariam exercitu, cuipr^erat Cadumus Baflra,fcptemmilb^ VngarorumdcleC3,0!rinteftimoniufiragisChriftianis inata,multa capiw’‘' j nafiiHisabfcifTijConftantinopolimmiiri funt,

,^pg^ Bellum Venetis Turca intulit,amp;r Dalmatiamignejfcrrotpdefolauit)*'’^ gentipraedaabduda .InForoiulioitem capita hominib.plusquatermiU^; quos abducere propter inundationem cuiufdam riui non poterat,ampu»'* iulTit.Venetiæ in periculo amp;nbsp;metu conftitutæ fuerunt.

,459. M odonam amp;nbsp;Coronam Peloponnefiacas urbes Turcac dcbelbuerunt' ,500. Metho urbs Venetis erepta,dieDiui Laurentij.Epifeopumeius locidt^ collari iulfit Baiazethes in fuo confpedu. 0 ppidanos ad unum omnes ncc^^ uit, ædificia maxima ex parte incendit ♦ Amiferunt eodem cafuNaupa^Uf” amp;nbsp;Dyrrhachium.

Quidam ex Chriftianisregibus,Venetis amici, una cumipforum cb^ cui Benedidus Pifaurus pracerat, Aeginamamp; Zacynthumdepopubti)^ adorriLeucademamp;^ Cepbaleniam, infulametiamNeritum,quae hodiM^*^ uacMauræappeIlatur,ccperunt.Naupîiamobfîdionelibcrarunt»

Turea fibi timens,propter rumorem de Elia Propheta Perfico accepts’’’ fupraducentas domos Conftantinopoli imperauit una cum habitatoribu’ cremari.Fuitautemtantacaeftimationisille Propheta, utfupra centum q*^ quagintahominumminiaeius fedam ÔC caftra,quæ ornatifiimafuerunij^ qucrentur,amp; inter fe omnia haberent communia.

Eodem anno cumVenetiarum ducc,SCrcgeVngarorumpacemamp;f foo^ Turcainrjt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(tumobtum*'

j^O^^ XVvX A Cl llv UUid Clio UllC IHLCd 111411 Uo II1/1114 LU 1 UrLlLlb LUpiJojCdö w^* -ip9. Granum ARicç ciuitas,plena populo fiC rebus,ab Hifpanis occupaW^ ' 1510. Bugia in Africa Hifpanorumarmiscapitur.

* fratribus mteritum ftruit» Fratres tandem cum ipforü film's ftrangulari iubet, patrem toxico per ludæam tollir»

Pacemcum Venetisatcp Vngaris Zelymus renouans, contra Ifmaelem »94« Perfarum regem proficifciturjeum^ad Chalderanûoppidûuincit Sd fugat» Taurü regu ciuiutêolim Artaxata nominate fine fanguine SC fudore capit,

Nouumbellum contra Aladulum Cappadociæ regem fufcipït,ducem^ ^n;» dus infugacaptum decoliaiiitj caput^ in uieSoriae fignum Venetias mißt»

Zelymus Campforem Aegypti SultanumjCum omni fuo exercitu dein:? tp^« cit.Sultano etiam in fuga pereunte,Belli autem Fortuna profpera ufus Alkat? irum,Alexandriam, ciuitates turrigeras ac populofas, totam^ Aegyptum fuo imperia fubdidit» DamafeS Syriae, amplâ ac eelebrê ciuitaté debeibuit» ‘ Pons à Zelymo naualis fupra Nilum conftratus,ut Tomombeiö Aegy^j i;i7 ptinoiium Sultanum infequeretur ,quem perproditionem captum, SC om«« nibus tormentis ac contumelijs uexatum,fufpendi iulfit»

MaranosSaracenac gentis reliquias»Carolus Hifpaniarumrexeregno 151?» fuo expellitjSC barbarorum circiterquadraginta millia occidit»

Zelymus extinguitur ultricibus furijs,co in loco,quo patrem fuerat hofti 1520» liter perfecutus.Huicfuccelïït Solimanus xii»Turcarum Imperator»

Solimanus Belgradumurbem munitiffîmam expugnaun, mul tasbar«« i$2u ^cs,^ caftella in Vngaria diruit»

j Rhodum infulam quadringentis nauibus adqt,5C cum maxima hominS ij«» 'ttultitudine obfedit,fub lunq menfis finem»Rhodtj milites eöferentes cum ^0 irriter manus,poft uarias SC infignitas ftrages, uiribus exhaufti, ciuitaté ttadidere,quam Turcaipfis ChriftiNatalibus ingrelTus eft,

Ludouicus Vngariærex, contra Turcam Vngariam inuadentem pugna lt;y-^« •urusjfuis ipfe coptjs præfuit»In acie uidus, 8C fibi fuga confulerecupiens, “tpaludeinterijt. Multi infignes uiri eo praelio defiderati.ex quibus Stepha •tusSlico maximumfuis dolorem rdiquit, Buda regia urbsdircpta,6C no«« ^il« bibliotheca Matthiæ régis incenia»

Bodem anno Solimanus redit in Vngariam, Budam munitiffima arcem »52gt; fecundum obfidet, quam cum fruftra laboraret euertere, ijs qui cam tenebât, ffttisconditionibus propofîtisjperfuafit,ut earn traderent» Indead Vienna Auftrix perrexit,quam fecundo 8C uicefim 0 die Sept»obfidet,tormentis op P^gnat,muroscprumpit»fed cum multos fuorumamitteret)defperationead^ *^tiflus,fugajfefe tradidit » Ipfoobfidionis tempore ex finit imis locis innu^ •Beras pre das egit»8C hominummulta millia abduxit» uirgincs SC matronas Budas proiecit, pueros palis affixit » In exercitu centum quadraginta millia ufiorumhabuit: ex quibus circiter octuaginta millia turn in oppugnatione Viennat,tum in fuga frigore 6C media perierunt»

Gunfium Vngariumoppidulum, defendente forti 6C claro uiroNicoIao lyjj} Iimzio, cum ducentis armatorum millibus Solimanus terdecies op pu gnats utt,noncaptum tarnen ui,fed deditione traditum» Audito autem Caroli Cae faris aduentu^quf oduaginta peditum millia habuit, SC triginta fere galcatot? rumequitumexGermanis,Italis,Hifpanis collcdorum,exceptisVngaricis equitibus, Turca non expedandum fibi ratus, per Noricorum montana fu^ git)milita præda onuftus domum rediens.

Solimannus Africanum fimul SC Vngaricum bellum molitus efi»Corra^ ly^’ u ß dinum

ÎJ4 - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE REB, TVRCICIS LIF» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^t

dinum cnim Barbaroflam daffis fuæ præfedum in Ain'eam, contra Tunat^ num regem mißt,quem etiam regno priuauit. Ludou' nbsp;nbsp;'erdGritum, An'

drcarVenetiaruDucis iilnim, mVnganamjUt Vaiuodaoiccret. Occupata aute Medcuifchaciuitate, quam Grirus tenebat,Meilanus Vaiuoda ipfutu ciimexercituobtröcauit, eius^filiosanteoculospatris infrufla conlcidit' ‘^^^' nbsp;nbsp;Carolus van Africarn traijcienSjTunetanum regem reftituit,amp;^ ad uigin*’

Bodem anno Taurus PerfiæciuitasàTurcauicapitur, in qua cumfecu^ riusagerét milites,improuifoTahamæPerfarû regis aduentuuiginti Turf* rum milIiaopprimuntur.Spohis amplis, 5C Jmpcraiori^s concubmis Perfat cum magnohoftium dedeeore potiti funt,

,^^ nbsp;Solimannus ex Ponto amp;nbsp;Propoatide centum quinquaginta triremes,H*'

- gir,quibus Corcyram, Venetæ ditionis infulam, aggreflxis, dccem dies ob fideCincenfis^Tuburbanis ^ÔC agrisdcuaftatis,multis^incolarumautocd^ lis, aut captis, diieedit. Zacintbum amp;nbsp;Cythera populatur. Aeginam expb gnat amp;^ complanat,Parumcapit,Naxumtributariamfacit,ln Apuliamms^ ioremS^mdiorem eJaflis pattern, in quam decern milJialedorumpediwn* amp;nbsp;duomifliaequitum robuftifllmorum impofuerat,mittit,óf totamTyid’^ ni maris oramibi deprædatur. Claires Jmpcratoris,Pontificis, Venetotun* coniundap,ducumambitionefiCdifcordiadiffipat» funt.

,j38, Jn Stiriam incurfiones fecerunt Martilofi nominati,genushominura agf^ ftc,amp;: latrocinijs dcditum,fed incolarum uirtute repulfumeft.

Bodem anno Caleiani ducis perfidia à Chriftianis infeliciter contra 7^^ cas in Sau ia pugnatum elf, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

*539^ nbsp;nbsp;^eneti cum Turca pacern renouarunt, traditis ilÜ trecentis millibustO’

,y^Q^ Caftcll urn nouum Dalmatian oppidum, quod Hifpani amp;nbsp;Germani onb , t nbsp;nbsp;nbsp;tes tenebant,conniuentibus Veneus,a'Turcis direptum dt,incolis öf mib

Turca reiidus tutor Ioannis Vaiuodæinfantis filqui^^ngariama monJ ^’ * cho Vaiuodægentiliuocatur. Qui Buda capta infantemuna cum matreff’*

quicaftra iubet.ipfearcem ingredicurgt;8ó Peftum,èregione pofitSciuitatt^'’ omni apparatu bellico turn inuruââ, fui iuris facit, Stridonium capit, Q^*® quecclefias foloanquat.

Bodem annoCarolus Imperator contra Barbaroflam, ad capiendum Af^ gicræ portum, in Mauritamam Cxfarienfem ferius nauigans , Óf ( ut aiub' , PonuficiscoIloquioLucç dctcntus,naufragiumfecit.Iple in Baléares infu*“ lasuentoreiedus eftjmultis nauibus ex piiIcberrimaiHaclafleuiSf innd^ tempeftatum amiflis.Germanus miles Italo fugiente fortiter contra Ma^b tanos pro Cæfare pugnauit.

Expeditio in V ngariam fada, ad recuperandam Budam, duce loachii”'’ Brandeburgenfi Elclt;fiore,plures milites morbo,qua'm armis pericrunt.OP pugnationem tentauerunt quidem,fednonurferunt.Maurici)Saxoniacfi^^ cis uirtus tummaximèeluxit.

b‘47» Muflapba Solimannifilius,reliquis liberis à patre fublatis,folus impf’“’ dcftinatus,cupiduspaterniimperij lollicitauitpopulos AegyptioSjät^ff”” mouit Perlarum arma in patrem,

T À AI E R L A N I V Î T A» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;25)

Solimannus contraTokham regem Perfarummaximoexercituprofeflus ’)'4S* ”gnîs infelidbus pugnauit,fuis amiffis rn Peifiajô^ Tartans fociaarma Junges kuolennbus carfis rn minoreArmema«

Eodemanno Curculaïus Turdeus pirata, uiginti biremibtis amp;f triremibus contra indncïarS pada Sicibae et Campaniæ Iittora infdtauitlimproiufoscpac colas adoriens,ingenti præda ditatus cft,

Eodemanno Saracent Mauntani tumultnantes, ducum Cæfarranomm Se ftiamÖL AlbaniuirtutercprelTifunt, Portugallia, 8C Hifpaniaab incurfione bberatis.

Turca ut uendicaret recentem ignominiam,nouos exercitus confcripfit,con jr^p, ^•■aPerfasSCprimùm milites fuosihpendiorum amplifîcationeinuitauir,dein de fociorum animos per legatos confirmauit ♦ Sed copias apparatilTimas foris fame St pc lie amifit, Só codem morbo Conftantinopoli gralTante, quam cciv tumtriremium præfidioabfcns munierat,ad feptuagintahominum miliafub kta funt

IncuntehocannoSoIimanimors rumoribusnunciataeft, quitrigintaan^ 1550'» *105 populum Dei afflixiu

Hicannus autem cum lubilaeus habcatur,amp;r apudHebreos olim annus mi tigaionisamp;leuationis fuerit, teoramusDeus aeterne, mitiga propter fih'uni dummalatotannos EccIefiætuæiJlata, conferuaproiminenià milericordia tuadoflrinamEuangelii,utfublatis Machometbanorum blafphemijs,gloriogt; film fiat nomen tuum ingcntibustexcitaadnecelîàriû bellum principû Chris: ^ianoriimanimos, utlibcrato grege tuo ab impijfTimo tyrannidis iiigo,tuam f’onitatemamp;lpotentiamagnokat atep praedicetorbisuniuerfus«

Aiores Tamcrlanis funtorti quodam infîmouico Maracan dæ in terra Sogdiana laxarti amni impofitæ Zagataiæ regtolt;» nis metropolisgt;familiafordida ufqueadcàobkura'que,ute:# xiftimare par fit eum fato ÄH Fortuna pracuijs ac manuducentigt; bus ad totius fermé Orientis imperium euedum,

Z^EnituscftTamerlanespatreremexercête pecuaria inpropinquis Mara VJeanda montibus atcp abditis nemorum faltibus eiufdem quæ ipü patria kit,teftimonio funtuidoriæ, hoftium rhanubiae, prædæq; ingentes quibus cam donauit,ac longe' fupraeæteras Orientis urbes locupletauit Tamerlanes, quamadhucclaramcekbremcpfcimusrebusillicab Alexandro magnofoess licitcr geftis,dum leëtiflima cum exercitys parte ad earn contendit ulcifcendæ neciscaufajVïenedemi,qucSpitamcnesininfidias lapfumcum duobus mili bus peditumôd ccc« equitibusocciderat» A'primaadolefcentiaamp;^ipfeTa^ merlanes opilio tenukp Fortuna Fuit,cæterum callido ingenio, nauo, elato, ac f^F^ æ9^iimambiticio,ita ut ob fublimes quos gerebat animos quandam re gq ons Indolem praeFerre, Si non obfcura fummi Futuri ducis indicia prebere uidcret ; uah'dis robuftisc^ uiribus haud magnitudo animi^ robuf Si agilitas corporis defuere,nâquicquidtû adfâltâdi,tû ad fagittädiperitiäattinebatCeft enim

ciiim Scythis id propriu pccularccpRu Jiû j'pfi adeominficetfcnten'afuccctl^ batjlongec^pceteris prçftabatopihonibus,utomniurn feieSogdiane region’^ hominum beneuolentiamfibi amp;f gratiam concihauent ingentem,ac taJonft quotidie præftitit,ut nullis praefentium uoluptatum blandicqsjquibus magot’ pere adolefcentiumanimi deliniti confpiciuntur,addilt;fïus effe uiderctub

De initio prindpatm eins er alijsge^iis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. 111.

ANtequam ad Orientis imperium fatali forte prouedius eiïèt, per omn^s militie gradus eûafeendiffequidâneoterieus author fcripfitlpoftremo^ a d magni exercitus prepofitura,et deniepad fummu imperil faliigiö euafifc’^ rü ilüs qui ea tépeftate Horuerut fcriptori b.maior eft habéda fides,qui opilion^ in Sogdianis motibduilTc tradfit,eundêcpab æqualiû cœtu, eis more pa ft ors H colludente,cûcp il filmet periculû 06 in palçftra 06 in dirigedis in fcopulûfag*‘ fis,premijs in Iudouicflorippofitis,regê per lufumcreatüeire^diderunt,atisß^ tim,utpote qui feria atep magna cotinuo moliebat animo, ludibudos in fuiü^ balibiiuratûireplacutt,cuiomniafefadurosuelfacramctodeuouere,quçip^^ pro uolfitate dccerneret,nufqua'uc a' data fide elfe difceflurosJpfe aut iurciiV^' do accepto,illis fe duce prçbuit,edido in primis,ut coados colleó:os^ in uo’’ pecudO fuoru greges ad uenditandü,pperarent, ac pecuaria tanqua uililfima Ö^ nihil ^rfotura ad gloria fiucad opes paradas a bieda, armati fui ducis fequiau^ fpicia,et in acié prodire malle tlibre^ aliquado ut ex parua humili^ fortuna,gt;0 quadelitefcereuelomniüfordidilTimi didicilîènt,admaximaîinopinatç^ft^ citatisapicêelTenteuafuriJmperataigit fecitagreftis hominu cohors.näarmis omnifariä que fibi ufui fore arbiträrer,fubitd coparatis, Tamerlane perfequ^ bat,eic]ptanquauero duciaclmperatorij31perèacclamauit:c5mutato^nonn^ ncac0tubernalib,TemirusGuthIu3fuitappenatus4queuoxScythicafingU^5 fortunatö gladiu exprimitJs quidepaucis interiedis dieb.fupra duo milia ß” minu in und collegit,copulata etiam fibimagna ex perditis Ô6 facinorofisw^^ nu,in prxdefaciêdgcómunionê,quos omnes inprimis illius regionis pago^ et uillas uaftare iulfit incurfionibxöda^obuia j3ftcrnere,moxprçdâ in eis fît tâadeôcômifitonib4diuiderc,ijs^çquilfimèdifpartire eratfolitus,utnihiloo‘’ pro ipfo faduricupidilïïmèatqpfidelifljme'uiderent,acquicqua nó laborisR^ eûdû curaret.ex quo fadu eft,utplures regionis Sogdiang accolg cS multis 0^ xianxpagos atep Alexadrig uicos fuper amnê Tanaimad Alexadrimemof^ codite incolêtib. predg auiditate potiüdg^ cuiufda libertatis fpe alledi, T^^ merlanê adirét,agros ac uillas populabüdi,innumeris uel fibi multis poIlidW^ tiünib.adiüdis,q ad Caucafi radices uicatim fedeshabuiffènt. Cu hac igit ^’^ pedita latronfi manu Tamerlanes cedis prçdçqj auidiffîma in Perfica régies'' iterficxit,ut illic maior prede cumulus coaceruarettfiquidê Perfis omni6qf^ oriêti fubiedg funt regionu et agrorü ubertate et cógeftamultorü regü gazabo rés ac ditiffima céfeat, quapropter Rha fluuio cS his traiedo copies qua mißfj inmareCalpiumlabitur,per JberorS,Colchorumatqp Albanorumcallesmu* taarborumdenfitate perpiexosinPerfidisanguftias penetrauiu has enin’*^ greirus,in campeftrem illico regionê defcendit,que uicis eft S6 uillis frequ^a-'' hancautemingentipopulationeeuagatus,magnam fibi Ô6 focijs prædamW'” parauit, refiftêtes egdens uelfœdeuuincrans, dedentes uerócomiteraccipl^’’ quorum magnü fatis numerücontraxcraGmulti liquidem alieno edodi w^oi’ plojaluti confulentes,fub enis ultro figna coiucrunt, uniuerfos feen dpeß*'^? accolas incurlionib.prcmentcs,ciindacpobuiafiernêtes, Qiiare audita P^o^ rü rcx incurius ut arcerethuiufeemodi cóprimcretq? Iatrocini2,ac tuti à Tam^ laneintcrcluficomeatus patefierent, ducem quem fibi fidûaefirenuuffl P*^ batTamerhoé captiuatö mifit cum mille equitibus,qui mometo têporis A« xe amnefuperato qua lôgû emefus iter in mareCafpiü fe uerut in Tamerlan^

A cofpeäSfe dednlcui nôobid externtus cofi’rj^anccpsTamcrlanesjfcdaudê doreanimo^alacn'oreobuiajpgreiï'usjtatainagêdoinduftn'auerbiscpaccomo dan's ufus dieft,ut fc ffto ufcpcindu perfculo explfcarct,qufppe tantü a bfuit nt Tamerlanecaptfuaret,aut occideret,ut eins uel cScflfato animouterct cótuber nfoïfubitoephasfufs auges copiés,mafore datus animo,milftucp audaefa fretus acnoufs equftöalfs comftatus,res nouasmolfrfadortus efl-jlogei^ piiorfb,ten taremaximas.Euenitfiqufdêut Perfamregis germanus frater natu minor ftflt;« wulâtercgnâdf cupfdfne débita ei iure dominations ecepHTet inuiderf,ob id^ magnis inftrudus copiis,ut ad fcregnu trasferre, aduerfus rege acre bcJIn ge«# lendûenfxccurabaLQiiodquidêanimaduertês Tamcrlanes,qui adPerfidfs «nperiufenûm afpirabat,regnû^ non obfeure afFedabat,germano régis fratri adhatfit, ciep opera militate præltitit.preuiderat natp difficulter ipfum regiam Uimfuftinerepo(reabfcpalienopr£fidio,necn0fraternaarmaexercere fine ma 8‘''ÇcIad(sujfæ^^j,p-rfmine:SC ex aduerfofeuoto minus potirifuo, nialterius S^ofgebatauxifiu fibipreftó efie cognofeeret, Quocirca fuisijs fudis copy's *‘yicgias phalâgcs irrupit tâta animi alacritate SC ferocia,ut ingenti édita firage ’P^pulfis ac deuidis hoftibmidoria gloriofus referrenqua adepta rege repe fufttilft.quo fublato regnu germanus uidor inuafir,qui nuJIo difleutieterex ‘«'aus,benefici] in fecollati nequaquâimmemor,TamerIanê,cûdis Perficis co P*lsprçfecft, fummâc^ei rerû credidit Jpfeautéatroci uir ingenio et uerfipelli, ‘'‘^^nfcp pêfibabés fi ufus popofciifct,nadus occafionê qua omni æmulatione U3cu5libiPerfici impertj foliûpararet,fimulâs fe uelle reginouas ad fuû impe •■lûtegfones adiungere,hoc exercitu maximo fubnixusjrege,pderc,feditiones paflimagitare cœpit,populoscpaddefedionêfonicitarc,mira^induftriaipfe J^primis initiû faciès c5dæ regiæ ditionis ciuitates ab rege rebeUarunt, mox ÿ ‘äuridüPerfidis regia per Calderanos câpos irecÔtêdit,regê ipsû uita,fimul °9’®gno priuaturus: in cuius pernicié cû aliquot fuis fidcliflimis ducib. antea ‘^ofurairenquôquûperueniiret nullis rcfiltêtib.Cnâquî pauci Ôlt; inermes mu! ^ofSetarmatoruimpeta fuftinucrintfXcgnûut fibiac fraude quç fitûoecupauir, J.^ggt;âcg fngrelTus regê fruftra gementé luas^ perditè dolente miferiasattç fibi *^Ppliciter imminente necé deprecantêobtrûcauit,filios morte affecittpofire* *’^'^^quicquidex cognatione regia fupererat, plané quafiabftirpeabfeidit, ut ^'^unuomnib» fublatis regniçmulis finemeturegnare polfeexiftimaret. Per ^ôcigiturniodûafturegnûairecutus,ut milituinprimis beneuolentiamamp;fgra ’^ iniret,magno eos donatiuopfequutus eft,deinPerfide ^fedus in Parthiex ‘lt;^i'ecepitregionem,quoSaracenorumincurfiones aclatrocinia comprimerez Deproumcijs pereum donütiSjZf in ditionem receptis. Cap. 1111.

COnfeftim ut Parthica redipquü fatis Saracenorû impetûarmis infregif« fetjac furentiû animorû audaciam petulâter rctuditTet,ad logé maiora faci ''°gt;'afaciêda fe côtulitper diuerfa fcilicet gentiû terrarS^ uolitâs,quo fatis t0ï« p}gt;s fibi Oriêtis imperiSdefp5dentib. limenaperiretaiâ properâti infatiabili 5*^'*^ •regiones magis fcptêtrionali plage fubiedas feultrô dedidereHyrcani, ■‘^'^argiani, Amazones,Badriani,Sogdiani,Sacç ôfeeterç innumerç nationes quçcitralmaû monté incolût,quç hodie uno nomine Tartari appellant iftipé diarios fibi fecitSeras,Arios,Drâgianos, Aracofios,Gedrofios 6C Paramifw das qui ultra Imaû perpetuis ferè niuib.obiediSC gelicidqs çdificqs exlatcro culiscarinato cacumine fuperné perforato ad tuguriiî illuftrâdû utunt,ut aduer lus rrigorauitâ dégât.Ceifere Tartaricis arm is Mafia gete Euergetç^, qui om#^ ®”®5?,®^‘his fûtoriûdi,in interioré Afiç parte magis ad orienté lolê expor recta ligna promouit,ubiSarmatiâ,Bithyniâ pôtucp in prouinciæ forma rede gitantiquitùs magniMithridatis regnû,qhodieÂnatolie nomé habet,redada »mul omni fubfuaiurifdidionecôtinéte,quçEuxino,Prop3tidosparte,Meo ddcpaludeat«^Cimmerio ßofphoro tundiumoxHexo dextrorsûittnere,in5« quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;finitas

finiras ferctubesac^uinciasomnes,fuperatisproftratis^reguh'sÂT tyrânif» fub oriente a fe captas lu b a et a sep cofpexitlTigridecpartinecumoinnib^c^i’* turn ac peditu coprjs tranato,Vxioru terra inuafit.qua ui domitajSufiatiajO’’^ mep potitus eftregionejper quaad muItapafTuû millia euagatus fluuiuSjP^® CO mari uno oftio infunditdrâfgreflus deinde Taurû monté,in MefopotanU’ ingête fecS exercitus mole trahes, fefe effudit, qua in fui poteftate redacflajP^*^ Parcoatrâ montem in Medicâ regionem deflexit,cuius permultas indytas ut bes indinone recepiLciepparuerût Cadufi,Amardi,Tapirdiô(^ Circitij,g P^^ Tagrû QC Niphaté motes interioris Medig latrocinia exercetes euagant Jn^^^ uerlo inmcridiê agmine,ac fupera to Amano môtCopememorofas iHascouai Îesodoratas perthuris Ô^balfamifylyasin Syria,atep in earn que ipfi hçretC^ inagenâad Eutrate fi ta traieciteodem innere q Popeius magnus poft Mithft^ datêaciepuIfumadStellâmontê: côpofitas^ColchorûjAlbanornatt^pIbttu rum res,Iudæâ intrauit: ubi ipfe arbiter fadus de regno diftidcntib^Hytc^iA amp;nbsp;Ariftobolo germanis fratrib. Hyrcanûrcgnareiuflît,cum max Ariftobo^ lo id renueti catenas dedtflet,aliquâtos^Iudææ proceres fecuri percuHi^' banc cm peruagatus regio né Tamerlanes ,ufcp ad Arabia? at^ Hierofolym^^ rum fines Tartarica figna circûtulit.inefcatus practerea Lyda g3Z3,rétrocéda’' do ad Halim amnem,qui in Arménie ortus montibus,Lyda a Medica dift^f^ minât regionê,copias admouit.quibus uado traiectis (fiquide adeo cxteiWät'^ ferût,utultrocitrdqueuel pedibus uadari poflît) Lydâolimmagni Craefit^ gnu in prouinciâredegit: Phrygas, Mantienos, Cappadoces, Paphhgcn^-’ Myfios,Mariâdinos,Ionios,Dorios atep Aeolios ad unu omnes coercuû^^ muitcp,cacteras^ deinde ad obfequm rédigés nationes, per quas lapfus Hab’ in Euxinum euoluiturmec ulla tandem gens tld natio fuit inter Imaum,I^^ brû, Caipiû ÔC Oceanû,quin Tartaricis domita ud oppreffa fignis teneretut»

De UemanueUe Byzantij imperators à Tamerlane auxilium implorante aduerfut BaiazithemTurcarum regem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap. V.

EPiri dominatu fortitus belli iureBaia2ithes,necno per extrema Ulyrid^ gionêatque inferiore Macedonig parte Thraciæ côterminâ infeftaft*”* per populatione euagatus, Thedàliaç ÔC Thracia fubadis,ufcp ad Bofpbt^ clatus animo inflatuscp,cum infigni apparatu beUico, ingeti® armatorû dab^ perHellefpontûad oppugnandû Byzantium conuoIauerat,VeIonamcpP’^’ mùm cgpit porta celeberrimQ, firmiftîmis^ pracfidijs Ô^ dairib.munitû • ^^'^ capto,ad al terâfeGræciæ parte transférés,Salonâoccupauit infiniftrapartfP^ fitâ,qua Panaeû finû pertendit .hineByzantiQ profedus,nihil fi bi moræ attd* ' quin ad ipfum obfidendû fe couerteret, ut inde uniuerfam Gracciâ ad pruP’/ gandu impenû inuadereuEft enim Byzantin, quodCoftatinopoIis nSedu^*^’ urbsThraciæ HorêtiHima atlt;populêtiflima,quâ in piano fitâ anguftilTirnûPf'’ pontidos frets abluit,ea^n5 tantOcIaraac frequés uifitur per omné terratS^ béinfînitis ciuibus ueteregentiliûftêmate claris, accolis innumeris diuW prijs affluctibus artibus,quæftibus,grgcarû literarû gymnafijs,quibus p^’“ fcédis iuuêtus publico fumptu alit docet, uerum enimuero acdifidjst”’' moreis,fornicibus iOdis cœnobijs, bafilicis auguftiffîmis ac deorS imni^ fE liStêplis miro coftrudisartificio exornata jædibus^ laxitateuiridarijs^P^ cherrimis ÔC infigni ftrudura fabricatis decorata,quibTûma urbidaritud^F^ rat: infup xenodochiapro ægrotis benigne curâdis cû,plibertis atepmacH ugnalib,exponêdispluramâgonib*emporiaefre,in urbeuifunt,t5mercin’‘’j^ ! cuiuslibct infinita côditoria,ac rerS omniS ugnaliS officing augerit^amp;FlocuP | tarimagis magisepin dies,pfpicit mercatorSomnifariâ caterua negotud fa côfluéteiliucmutuâdiqjcômerciaîÔC ut caetera ^ pauciffîmis abloluî»^» nés in urbeeft uidere exercendæinuenrutiin omne certaminSgenus ^dot^b, ité QC cùQos ad theatraies edédos plunfartâludos accômodatos,ôlt;Iudi^^ ^

^acu'arcpi'çfentâda,agcf qui i'll finitima cotinete fpedat,amph'fllmus, friigu fotih's,bonus pccohjnecarborib.infcEcûdus mira quadâ fpedantiu obîcdtatio necófpici'turHac indy ta in urbe tûc tenipohsHemanudiê Palçologû regnaf fe Theodorus Spâduginu-s ciuisByzatius Turchaicæ no imperitus lingue rc tucpnôignarusabOttomanis terra man'ep gcftarufiiis in cómentarijs tclîat,ut quorundâopinionê cofutemus, qui Johanem tûc Græcie imperitafle affirma«’ ïStjquç nue cômentaria miroLudouiciDominici ftudio apprime' eruditi, atep omniû que memoratu maxime digna céfent cumulatoris indeffi atq? affidua le ^ioneclarifïîmijinEtrufcâlinguâ uerfajimpreffa extât.Baiazithes igitur,ut ad incaptnredeâjtottâtisi^ fecundisprçlqs elatior fadus, dûpugnaci,impcfei^ impio ÔC auido ingenio potiûdi Byzantijjtetro bello premere J mpcratorê,ur^ fêepobfidione uehementi cingere enixiffime opéra nauabat, Hemanuel baud tantu fe poffe belliimpetû fuftinereanimaduertês, ob id^ fuis diffifus uinb, limâtes tûc magno Tamerlani Parthiç agétimifitad implorâda ab eo auxilia, toc côditione prgfertim,ut fi maturata ope hoftifî fepto exercitu,urbi^3 obfeflç Tpediefubuenire udIet,Baiazitis^ infefti hoftis ta acriter tumultuâtisjfurêtis luburbanas^Grçcorûdelicias delétis terrçmariip formidolofi fuperbiâ inu» lt;^isarmis côiûdcrc inexbauftâJcuItidByzâtijimpcrio exuturn,TamerIâis^ ^•tioiiiadiedurûjutpote qui in libertatê uendicaucrit Gracciâà fæuiffimo Tur fatutyranno crudeliter oppreHàmjquinuel ifs adderentHemanuellcm, fatius foreexiftimafTe pro comuni omniû falutecttranquillitateurbem dariffîmâ et cpuleutâJmperatori optimojçquiflîmo ac Tartarorû nobilifîîmo regendâ ad ’aiiniftranda^, quàm tyrannorûpefîîmo, immaniflîmo Ô^ iniuftiffimo Turca î^um adomniû exitiûatqp perniciem fæuediripiendamac deuaftandam tradi.

H Oc itaeppado Iegationefundis,ac Hemanuellis mandata expofitis à Ta _ merlanehilariaclèreno uulturefpôfumeft,feomniafcilicerfadurû effe bbéterqu^ufuiEmanuelIijexitio uerô aedetrimeto Baiazithi futurûdTearbi tratiis fucrit: quocirca et bono effe animo, beneep fperare Hemanuellé fubiû«’ ^icquado ÔC citiffîmâ in Afiâ expeditionc arripere,dudû mes effet,in hoftê^ fiium capital? Scythica arma uertipugnaci animo totus incubuifïèt,fuppetias fpfiaHaturusToreque breui,ut furentis hoftis impetum Tartarica arma infrin^^ gentia retundant, dynaftiaque fpolicntdis Ictabundi auditis legati retrouerteti tesiterinThraciam redierunt,

AVidèTamerlanis ingeniûfuapte natura pugnacifsimûOttomanicûre gnum inhians magis magisep irritauit prüfens, in qua uerfabat Hema«« naellis calamitas,utpote cui nihil ad totius a fe Orientis fubadi deeffe uidere«» ^’hprgter omnem illam Europe oppofitam cotinentem,quçmari AegeoTrci« to^Propontidos terminabatur,Cariaque tenus quam ueteres Afiam mino!# •■^appellabant,nüc Turcie nomen habet jadeo audum Turcarü eft nOmen Ia feep imperiü propagatum.Baiazithem igit ut cireü fifteret Tartarus, nomeiv tofp temporis oppreffus abineoepto defiftere cogeret, acirritam hoftis fpem faccret,'amp;è cótra Paleologo Cçfariabfeiniquifsime'obfidioneôf pracliola^ cefsito,auxilfüpoftulantiopitularet,ad expedition?,quam maxima ÖCualidi fimoexercitufecóparauit ( cognouerat fiquidem Tamerlancslmperatorcm optimuGræcæ^^yg^iniuria a'Baiazithe conflidatû)quæresmifericordia eiusalioquiincxorabilisSC trucisufepadeocomouere potuit,utcalamitofoac , fupplici ma^uro auxilio iubueniendü,q fibi regnü ali^d parandû duceret.Eft em natura coparatû, ut afflidç fortunac miferorû alienos animos alliciät ad mP fericordia, mutuaepfeanxietudine folicitâtes cófpiciant Jmperatoris igit ad* uetfg foninicfludió. iadaumifertus Tamcrlaes Parthiadeccfsit,reliqscp per tranfitis

trafitisgetibusjqug impcii] fui finibiisclaiidcbant, Armenia uerfus iter flexie Eufrateep pote prins ratibAado,qi(O tutiffimc peditatus omnis in altera fea*”* nis ripa reciperet,qua in Armenia itur,omniS ante fe primus trafire uoluit’om nê^ fecu trabens multitudinê equitS ÔC peditû, Armenia inundauit,obftinaW walde animo Sf infenfilTimo Ottomanici nominis delendi, Afig^ fubigendï fuæ fa tali glorie deftinatg.fub eius quippe figna qui coiuerûtj Aracofii,Sog'^*’ ni,Badriani,Hyrcani,Comagenæ,Parthi,Medi,Perf2ecpfuereôlt;rMaflagetÇ^ amp;nbsp;cû ijs infulanægêtes ex rubro mari ScCafpio.Hac tot gentiScolluuiecenf'’ myriadesequitüetpeditücfreciireaudores^diderütjquinumerusdeciesccl^ na habet armatorû millia, fingulisep gentibdui erat duces.prgibât cû McÆ”’ Perle équités turritis pileis,lacinqsqj argeto ÔC auro uariegatis cofpicubqu*^^ cinacesgeftabât prçgrâdesSCpôdcrofosjfquamofis^prgfertimpedustbo^ cibus praemunitubos autê longa ferie fequebant tâleuis ^ grauis armature'^ fulanæ copig. deindeMaffagetg equeftri ac pedeftri militia clari,atcp utroÇP^ gne genere inuidi incedere,pfpiciebant.Sâgari accindi æneasep fecures pi^** rêtesjCquis uehebat frgnis,phaleris, ftapedib.ae pedoralib.aureis exornaK5* poft hos reliquus promifeue'agebat exercitus cû feretarijs enfe tantû et telis*® ftrudis.Cû bac igif infinita pené copiarû multitudinê cû Darij ac Xerxis c^^ citib.côferenda,ÂnatoIiâperagrâsTamerlanes,cûcftisformidolofus nation^ bus truxatcphorribilis fpedabaf,uel ob id praefertim, quad nihil ad Turca^ cædê pertines ad uicorü amp;nbsp;oppidorü cû incédia tü rapinas omitteret, iulfis*”* litibus eucta obuia profternere,infupernullo egdê prohibete rexuomnescu” t rue ida reite rapcre quod qui ftp poftet,autuel let, Fadis itac^paftim ciedibU^’ ineendtjs,ac rapinis,tota fere Armenia in fuam ditionem conceftit«

EV’frate,utpauIoantediximus,tranfgreirusTamerlanes,quofciIicctnotH’ fibi fempernationes fubiedas intueret j Hemanucllecp grauifTimc di^ leptû oblîdione liberaret, Armenia inuaferat,quä totäferc cædêdo,rapiédo^'’ cendédo,facra^ omnia, ÔC fana depeculâdoadfuiimpcfiûadiûxerat,eo qult;^ pe euentu,ut aliæ fînitimæ regiones etgetes citra fanguinead ipfum deficef^j’ cas magno occupâte metu,quê aduentanté non folû admirabant adueng ctin* gcnæ,fed tôt tâtisep armatis copy's metu perculfi pleritp Afiae populi Prindl; Tartarorû territabundû cofalutatû ueniebât,fauftis accJamationib.fufcepiu''’ magniscpmuncrib,donaturi,QuareauditaTurcarûrexBaia2ithes,qui obfidendû Byzantiû caftra ^moucrat,nó ob id exterritus animoep fradusf^ pentino tati exercitus aduêtu, ftatim folutaobfidione èByzatio trafmittés**! Armenixfinib, caftra collocauit,ad radices Stella: motis, cui ab Antitauroj’ obuerfo fpaciofiftimaquacdaplanities fubiacet,ubià Cneo Pópeio Mithd* tê magnû Póti regê nodurno ill o prglio profligatü tradût.huc autë quoTai”^' knê aduêtafte cóïerendi manus præcupidû, ac de uita 6lt; Afie dorainatu tadi auidiftîmû didicerat Baiazithes,celeri curfu aduolauit,quêGcorgiuseft fig fuperioris,qug nüc Seruia dicit, regis filius concomitabat,cui Defpotolt;:‘' gnomentü fuit,paucis ante diebusab eode in amicitia receptus et cliêtelaïd^'“’® autë quos habebat filios Baiazithesgt;Celebinü fcilicet æ Muftapba,ab imö^'* nëtis pugng periculo fummouëdos curauit,necü tota proie fimul dubixa^*”^ certæ fortune aleâ fubire cogeret,trecëtaab eo equitû millia, SC bis cetenaP^ ditü millia addudareferuntlcalonü hos quippe Ó^ gregariorû tonna perm^'n fubfequêtefingulorû ducûacbeîli^cerû feruitio deftinata. cû hoc igiturfälf tiftîmorû A fix militû exercitu Baiazithes inTamerbnis eófpedü ucoit«***’ dubitauit,nulla tame ex parte pugnantiû numéro cû Scy tbico cófercndO)d^‘’ rü audacia,uiribus,animicp fretus alacritate,cü hofte col latis fignis conflig^’^^l ijs prgfertimiamdiumultis,Slt; fecundis prglioru fucceffib. femperper^Pf*

A ufus,8^ arndenteforfuna, infuper nonihil fummo q poUebat ingcnfo in re bef lica ac militari,qua prédits omnes fatebant, difeiphnæ cofifus’: quo circa quclt;: ufuifibiamp;iuis tuturu eflè didicerat, magna folertia comparabaGeos intrépide adpugnam inflamans, acTartarica cædem excitansiad hxc nihil nó Tamerla«« nes agereuidebafjatrocis uir ingenq,quod faluti fuis militib^detrimento ueró Turcisforearbitrarct,ad ipforüexitiöSCftragemintrepido uuItuScyibarum incendens animos,at-p in memoriâ fæphis eis reuocans,eandem illammet cHv imncfortune,epaiemper fibi SC iHisliJam comiië.SC fociaadfuifleuelinmil kprælqs experti eflènt. Hi duo igit præpotentes SC longc omnifi bcUicofi rei# ges,fuosftrenuècohortati milites ad pugna parati cöliiterüt: ac tanqua de fum* marern dimicacurijclaffîcû exorfi,utrincp fe incitarunt pari animorö aberitate, coquidêeucntu,utpofl:multaa Rorarijs édita pradia amp;nbsp;tentataateputrinqr ia:* gans S)C gladqs inflida uulnera, rnutuasep caedes datas SC acceptas, tademfoe:? dumcruentûcpcertamenexortûfic, in quodiumukumep decertatueftincerto belli exitu, ficut anceps uidoria’ fortuna, pendere uidcref,Verum emuero uti famdiuinfinitis fueratprækjs ulus fecundis Tartaroruprinceps, itanunedu^ï biü nuIlJi erat, q? ab illa ipfa,quæ in omni re, præcipucaût in hello, dominatur lortuna,deftitueret,ac quin ea comité uidor exilieret, qua propter aduerfarij co pias partim cæde c0tinua)partim labore alfiduoattritas atip defedas confpica«! His, neeno per multa hoftiö uexilla dra ta, maioremep fuiadhuc exercitus parte quot;'tegrisuirib.clTc intuitus,unis milTiIib. præliû inftauratu ac den iep confedö idlagittanjspnunciauit ♦ At Paiazites ex aduerfo, urpote qui Scythicæ difei«! plinâ percallebat,puguç fado cuneo,recentiû peditû a dextra,ab leuaep inftruo clisfornffimis equ!tüalis,ct in poftrema legionû parte triarijs collocatis,queis jliquidfortefortuna inprimis ordinib. accidiffet, integrato praelio uidoria rcpa faripofletjiuditutinclinatishaftisinterconfertilïrmos holles répété irruerct» stqui ne facile ab infixaru làgittarû grädine lucdi perfoffî ftemerent, inflexis pdiis obnubëdo capita fe prémunirent, bine igit ad ten a inclinatis farilïïs,ib bncexcuffis in cœlû fagittis, tanta utrinep fee da ftrages eft édita,ut totafereim:* rocniaSiluallaplanitiesfanguineredundaret i Eufrates^maiorefanguinis efj 3quarümad mareRubrö uolueret. uerum tantusfuitdTartaristelorueffufus imbcrfupernéhaudcûTurcicishaftarûcufpidib.idu prégraui óf numero co étendus, ut diffiada foluta^ fcutorücrate,miferabili modoTurcarü agmina gladijs confolîà,ac milhlib. operta necarent,ahj fuper alios afflidi in numerS caderëf, pkriep obuertendo terga fuga dilaberent ï multi faueq Ôf moribSdi in fonças ac flumina detrufî,fpiritus exhalarent: plurimiep tandem in colles furm« mos al faq; montiû cacumina fugitantes,et abruptilTimas Armenië rupes quæ* rentes,a perfequentibus Tartaris précipites darenf:equi ueró una' cS redorib* perpetuis telorö fpiculis trans folfï cociderent. attp eó res deuenit, ut inelinâte demöSokin occafum,Paiazithis acies penitus inclinaret,et ipfeab equofagit tis conhxo decideret,cü extrema fuimet ac fuorS clade óf internicione,uiuulss quein Tamerlanis poteftatê dcueniret.qui poft partam tanto prælio uidoriam Iiaudincruenta,poftpulfas profligatasepTurcarucopias, captucp Baiazithem timor ingens inuafit non folum cundos Afiae mortales, uerum qs quas nun^ Tamerlanes neep beeflendas bello, neep tentandas putaueratnationibus me:# tus iniefluseft,ficutà Mofcouitis,quosaTartarisRhafluuiusperpetuoa^ quarum curfu dirimit, ei tributa penderentur, magnisip aducutitqs Molfino tum,Cercetarum,Leucofyrorum,et earum gentium omnium,quæ inter Hyis# caniim pclagus 2f Tanaim locaaccolüt in dies iuuaretur, ultro^ deditionem facerent Chorofarlj,Daci,et Sagfqui trans Tanaim fedes habent,receptis in figt; demNogaijsetSciabanqsbeliicofllïïmisMofcefinitimis.Rerumitapotitus Tamerlanes,fecum per omnemAftamBaiazithem iulfit circumduci, religas x tis

ft^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PETRI PERODINI

lis poft terga man/His, quo uiiwerfus populus captum uinétum^ jam fcgs*” fuum contu€retur,fe^ uidorctti atqj Afiae regnatorem exciperet.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De numero occiform utrinquc,o-ahis gc^ts. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cup. IX. Sis centena Tartarorum millia eo in praelio a'Turcis cæfâ refcrunturiTur^

carutnuerófiipra centS amp;nbsp;quadraginta millia extinda ceciderc. caftrain* ra'Scythis direptajingens turn auri,tumargentipracda ia da : multi capti*^ Turcis fucre, compkires armis exuti, ac paffim per triduüm opipareuidorts amp;cythæepulati funtj,conuiuabanturcpairiduc,ó^ dapfilc, utpote quibus ad s* bundèinkruendaconuiuiaeùmhominumjtum equorüoceiiórum carnes fup* peditarent ;quandoquidcmhumanis carnib, amp;nbsp;equinis MaflagetisjBadr«* niSjS^pIerifcpScytharum communitcruefcimosfit.

' De dedecore ac uilifflmo fupplidj genere quibus Baiazitem affedt,^ de eiufdeni morte. Cap- I^' NOndumuidorisTamerlanis dirus exaturatus fatiatuscp animusuidc^

baturcaedeclade^Turcarum cüpiismiferabilimodoillaiisjnifi relique iuxferitatis in Baiazithem quolt;p omnium miferrimum elRrdiflèt: quipp^^f procumbente,non fine iudibrio eius tergo pedem imponens,folitus erat equ” ionfeendereïprandenti ueróamp; comeflanti, quo magis ridiculo foret Ä^^^ fpicatuij micas SC fruftillafub menfa tripodiall!gatus,canis in modumconi'' derecogcbatur.Reliquum uerótemporis ferrea in cauea belharum morecon* dufusdegebatadadmirandumhumanarumrerumfpedaculu, exemplum^ fortunæ,nufquam fidac miferandum, quin uel uxor eius, quam una' cumipl'^ Captiuam traxeraf,crepidulis tantum caiciata,fago^ pcrbrcuiliimo induta m'* litarijdenudatis obfecenis dedecorofeante Baiazithisoculos Scytharump^'’ ceribusuna difcumbcntib.poculaminiftrare cogebaturhmitatus inhocT^f* , farusTamerlanesTiberiumRomanorumImperatorcm,nudisnon nifipucl^ lis miniftrantibus canantê.quod indignilTimèferens Baiazithesjira pcrduft ' moerorei^ cofedus, tanta oneratus ignominia, morte fibimet dire im pre cats'31 turîqui nulla uia uoti compos quum euafifletjanimum inexorabili obftinatd ( nedefpódensjuitacxceflitjcapitenumerofisidib.ferrciscaucxclathris pcf^ ' do,illifo^ cerebro,fuoad idmiferofuneftoepfato compulfus,quód iam«'^^ fummS Afiae turpiter cohercendu, regno^auiio QC patrio ipoliandü opilgt;‘’‘’ quondam praebuerit, atquc tanta res luas calamitateinfigniueriCalter Heroes'’ aduerfoab illa ipfa rerum humanarû domina fortuna, ad tam fummum E^ archiae faftigium cuedus fuerit ,ut bellum ingens ac tetrum regi antca imi^*^ SC præpotêti mukisep u id o rips ÖÓ opib.cIarilTimo inferre potuerit,mira fd^” te coficerejeundemep 6C uxorem fordidatos tandem in uinculaabripcrej3Cgt;n* gcnti cum pracda gloriabundus in terram patriam reuerti, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

GEmmarû mango Ligurnatione, Tamcrlani lamiliaris, qui margaritis^ unionibus mirificc obledabat, tantimodo'nom inis régis miferatusÇ^’* mnasjquumTamerlanem aliquandofummis exoraflet prccib. ut aliquodpl ac milericordis animi officium inmiferum tribui,regi^ iam opibus Ói arj** infigni nonnihil ueniae condonari fibi uel regum omnium maxima placu^M minacibxonuerfis in eum oculisTamerlancs,truculenta uocefic didumc^ guens relpondifle fertur,fe non deregearmorum ui autuidorqs per muïnst luftri,fed tyranno longc' omnium immani 00 Hagitiofo,qui Solim annun”® iorem natu fratrem crudditer uita ÔC regno fpoliaflèt,dignü fuppIiciS fumera' ’ DeUberalitatee:rmagnißcentia,quibwsergaE.em(tnueüemufus{uit. Cap. XI I: Liberalem a c magnificent iffimum naturafuifle, ueïexhoepotiffimtHp’P^ paruit, quippe certior quum fadus effet Palgologus Cefar,Baiazithé3tif profligatum fuiffe,S(S uid3, uidori TamcrIani tuncByrfac agenti, quiffs’gt; thy nix ciuitas,mifu qui eum inprirnis minfice falutarent fuo nomine,ci^g”

lt; _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;— (ykr«n«f*

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TAMERLANIS VITA,' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24?

■* tularcntur» ob ta num contra communem hoftem partamuidoriamimoxBy* 2annumjfej0pescg fuas omnes in magni Taitarorum princïpis lus ac ditioné concedcre fibi ment? eflèiTamerlani nunctarcnt,utpote cui uni foli totius O* fientisimperium a Dijs immortalib - adnidrceturjac cuius unius beneficio fois tam Græciamiiberatam omnes homines fateantur,abimmaniflimotyranno, quafi pcrculfam antea fiC difcerptam,His ergo grato animo acceptis,ac pcrbc^ nigne auditis, blandcrcfpondiffc Tamerlanem ferunt» nolle fcilicetje prxcla«’ riluinam ac celeberrimam omnium urbem illultrium uetcri uirorum fiémate clatam,atcp opibus prgponentem,nuper è Turcarum manib.ereptam in ferui tutemredigi,aut fibi fubiedam perpeti,quin cnam ijs addidide fertur, fefuper biahaudquaquam datum execrabili inexhaufta acquirendarO urbium uel pro ferendae ditionis dudum cupiditate, urpote qui muleis abudabat regnis ad id bellum excitandum t cæterùm ut imperatori urbi ac reliquis Graecie dynaftis opem ferret, omnemep Græciam incolumem præfîarer, atqp ut omnib, deniep pta:fidioeiret,fuiireeuocatum,aetantum (ufeipiendum bellum dignScenfuit, ficutilmperatorem optimum ac fumme æquum deceti fui^ praeterea iuris cf« feGræciam fubiunxit,neminem^ fe compellente c procenbus Thraciæ in or dinemcoadum iri,captus etenim deuidus tyrannus méritas flagitiorum fuoi* turn panas dediti ac eodem, quo uos fupplicio afFici deftinarat, ipfe in uincu^ b coniedus, dignum uitat exitum inuenit. lis ergo auditis legati laeti ac mira quadamuoluptate exultantes, Byria dikencrunt,amp;^ ficdiuinotaucntc auxilio uiolentas Turcarum manus euafit urbs nobililTima, quam poftmodum Chrigt; fttanis principibus inteftinis malis Iaborantibus diripuit atep oppugnauit Ba lazithis huius pro nepos ac AmurathisfiliusMaumethes,cacfo Conftantino

È Pdeologo,non fine modica labe,atep Chriftianac reipublicae detrimento. ^(ho)ionbutTlt;imerlani collitiiper umuerjos Partbi^epopulos,er alijsgeflis, Cap. XII f.

MAgna cum præda SC gloria, locuplctecp cum exercitu ab Afia C quüalk quot ibi dies confumpfifTet in ordinando ftatu, prouinciarum'que proi* cura tores ibidem conftituilÏèt,Slt;^ qui rcfpublicas moderarent ) in Parthiam re^ deunti,actriumphum Afiaticum agenti,uniuerfi prouinciæpopulilaurcati,ac « flonbus indigcnis coronati, tripudiaép necnon folennes faltatus de more exer centes,profpere' acclamabant,ac noua quadam tantç uidoriæ lactitia geftiëtes, principem opima fpolia referentem confalutabant, atep incuruatis genibus cos« lebantacuenerabanf, exhibente interim ipfo a bun de po pul is congiarium, uig infuper quibus urbes initurus erat florib, ÓC coronis infternebantur J ciuitates puterea Secundi fimullubfua iurifdidionemortales pargmata, 11atuascum Çneas, turn marmorcas affabrè fadasiquin uel imagines,tabulas pidas, elogia* que,eius genio dcdicarunt,ipfe autem ut fe Igtum tante uidorie haudquaquam dilTimularet, accitis uniuerfis Scythiæ proceribus, conuiuia ampla Së magni«« ficentilïtmaapparauitiac una cum exercitu luxuriofomagis quam bellico cui tuconfpicuo,Parthicisdelicijs faginabat, fic ut nonnifi efendis omnifariarn Scythicis fpedaculis Së equeftrib,Iudis, plures dies confumpferit, totos que interfnerit fedens, atep pro merito quenquam certantium honorauerit, magno inprimis PentathIos donatiuo profequutus,

SVb idem ferè tempus quo BaiazithcmaufumcoHatis fignis,aciecongredi uicerat,acfrcnauerat ( adeó a' quiete Së paceabhorrebaCbellaalia Së ingen«« tiaperpetrauit:quippe Afiam omnëpcruagatus,adloca obltmata, in que Nk lus exxftuat,ufcp deucnit,illicaliquot dies præIiatus,uiSmyrnam,Sebafta,ac -^ Tripolimcæpit.moxcum omnibus ad Orontemamnemcopijs progreffus, qui ex Libanoortus monte, Antiochiam præterluit, urbemipfamac nonpros cui ab ipfo fluuio,SeIeuciam Pbeenicie urbem eelebrem occupauit. iHic enim

fuburbi^s omnib.SC cmporijs potitus,in interioré Syriç partem penctrauiGu*“ bi Galatern ScRabbatä ciuitates infigniû PtoIemaciatcpÄntiochi geftis reo gum çelebratas,expugnaun,côtructdatis omnib.qui illas incolebant 2C necao tis.H inc motis caitris in Aegyptum profedus eft,bellü quoq; faCturus Mern phitico Sulthano, qui regionê hanc penitus ingreirus,Païæftinâ inuafit ; quam a fe domita deuidamcpmilitibus Scythiea crudditate diripiendâ, ac funditus euertendâtradidit.Quarû rerugnarijAegypti SuIthanus,Arabiac^rex, ado diffimoanimoimmenfasregnorûfuoruopesappetenci, ategipfisexitiSmao xbinati,maiori quo po terant belli impetu refiftere quQ ftatuiflent, primo ab co côgreflucôtinuo'fufi SC ^fligati fuga arripuerunt: trans PelufiüSulthanus con fugerat, ne aduerlæ penitus iadatusfortunaefludib»uitamfimul cum regno ao mitteret,atperfcquentcenixecp tentante patrijs domicilioæfedecxpellere, ut omne illam Aegyptiregionem,quæ interISlilum,acdcxtrQrubri marislitus continetur,ad propagandam ditionemadipifci poflet, deferta loca ÓC arenoft aquaeindigaab inftituto curfu reuocarunt.

Nihil eum magis unquam deledabat militari fuo robore ac pugnandiff^ tumaulpicijs,quam res magnas Séarduas moliri,^uinciamcp durâfuW re, cum in locaaditu difticiJÜma penetrando,tum urbes oppugnando omneS) quæinexpugnabiles amp;^ munitilTimx ab omnib.ud bellica: rei pciitiirimisïf'^ derent, quo audaciflïmiuiriacfortiflimibdlatoris nondubiû præberet fpeü^ men, ad ea^maximeobeunda uiderct promptus,quae difficilia ct dura exted 4udicarent.quod quidem obferuatü notatumep eft inprimis in Damafd oppö^ gnationeurbisualidifTimisadeó pratfidijs cômunitæ,arcecpmuniti(îîmeadi^ heata in morem noftrü,ut inexpugnabilis, nulliscp bumanis uirib. amp;nbsp;ingénus poflecapicxifumaict.Hancigit quum diutino infeftaflet bcllo,atcplonga^ xaflet obfidione, pugna dues ac obfidionem pertæfi huiufeemodi, metu^^ï tius,qui cunda obuiaftrauerat,circunuenti,qui pacemab ipfo peteret caduc“:’ torem ei mittere decteuerunt ea conditione, ut fi urbem præclarâ multis antè^c culis ahenis intadam armis haudpradio deformariueleucrtipatiat ,foluO? obfidione atq; fummotis a Damafco caftris alio' demigrare copias ueliGfetT^ tannis tributö Tamcrlam impenfuros.quod quidem renuens ipfeimplacabil*’ Ä^ faeuus,omncm ipforüfpem tentande padioniselifit,uel obidquSacrius’“-ijiolentius ad beha adminiftranda urbem^ crebrius admirandis machinis ^ tormentis quaflandSinflammarct»exquo dfedueft ut uirib.fuis diffifi MeS^ ftanes Damafceni, in arcem ,quæ in media prominebat urbe, mœnibus^’^ defienforib.ualidam,ô^ munitâ,re^ etiam ci baria copiofam, fe ad unû omnc^ reciperentfquod unum ab ijs tutius prouideri potuit;arcë etenim ingrcnieui” militib.addcfcnfandam urbem patriamep tuendâ armis falutem quantuinu”* nens exigere uidebat periculu feftinarüt.Qiiod quum ipfe fatis exploratuba^ beretarcis fitum Tamerlanes, nullatp potiundae Ipes arcis eflèt, eeleriter mj^^ tari opcremagna fibi ex Libano monte parata materia ,e regione longè altiH-atep eminentius Damafcena arce caftellû confirui iufitt, ut a fagittarijs Paitb* moeniCi corona fuperata, arcis propugnatores transfolTi ftemcrent, in hoc au’ ingreffi Tartari pugnam acrius uehementius^ cientes,diu noducp fagittas’^J torquentes, amp;nbsp;caltellS tOrmentis qualTantcs, multis tandem idib. labefaA*® óf cÓeufsucorruit.q coIJapfo,uiœexpugnato,côfofltslt;p adunSprçfidiarijs^^ disetinterfcdis,iratusetfurês Tamerlanes magno impetu extéplo intraud’’^ . jffUit, quammulta fuorûca:deadeptâfubegit,acimmaniter depeculatuscft' *

DeCdphapercumfubailat^yalijigciHf- Cap. XVI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

CAphenfib« quoep ab ipfo bell3 indidu elpquippe Capha urbem «”8** f cum auri t« argent! copia refertäefleatep omniû opulêulftmâ “‘^^‘^^y^ 1

T A ME R L A NI s VITA; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;145-

A dùniîgaucrat.Erat cm Capha Theodofia antiquitus dida,tunc Ligurfi colonü in Taurica Cherfonefo cóftitutaiuxiamareBofphoricu, quod Cimmcriûap pclIatur,popuJofa ô£frequensjin cacp permulti locupletes mercatores négocia bant:acmercandi cauia quotidie multitudo illuc ingens,ex Bulgaria Thracia, ac Trapeze per ÂcgæumjPropontidëjatep Euxinû confluebatJpfeaût,ut ex ciuitatcaftu pecunia omni detrada atep ablata potiret,Capham^ iub fuu im* pcriö lubiungcret, amp;nbsp;ditionem nouS diripiendi modS excogitauit J fiquidem cum hand fugiebat,homines imminente belli pericuload cuitodiedos thefau* rüsneï]shoftis potiat fecretis uti flauifTisfub terra, in quibus condireponi^ cum thefauris gaza omnis preciofa poifet.ut igit hos aftu prgueniret Tartarus, iuTitScythas negociatores omnesquas habuilTcnt preciofas martharu pelles Ô^fibcllinarûapudfe uænales Capham deportare : feiens thefauros abfeondi, pelles uci o defodi non pofle, minor iep quàm foliti client precio Caphenfîbua mercatorib, uendendas obhcerent, quo emptores ad mercandö feciJiusalIice* rent.pluris em fiebant hæ Caphæ 4 unde effedû eft, ut fpe longé maioris quae* ftus tacrundi mercatores Caphefes allicefaéïi,illas coemercnf,pecuniïcp quam habetent omnem rjs perfolucren t. Hoe itacp magonio pecunia omni ex Capha tanquam exærario quodam depr5pta,Caphenfib.bcIlum indixit, urbemep ma gniscumarmatorS copijs, uti conlueuerat, inuafit : qua numerofis tormentoru iâib. quaflatam atep eoeuflam cæpit, pleniftimam^ rerü omniGurbê fuftulit« ßetentorijs,quibiiiinoppugn4ndifurbibu^utebatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XVII.

TN obfidendis uel oppugnandis urbib« memoriæ mandatûeft,hoc modo fl 1 biaditû ad filas eóparafTe: quippe primo die,quo in confpediß urbium ft da b3t,meniori fibi candidû tentoriû in caftris figi pronunciabat,ut certô feirent ft fiatim dedentes, ac portas aperientes,ueniæ atq5 falutis locû elle inuenturos, aç B impiinitatem confecuturos» fteundo ucro die coccincS ingreftus praetoriû,fî* gnifieari uolebat,cum cæteris partus incolumitate, patresfamilia s tantS cunda tionis pcenas cruore datS ire ♦ tertio porródieomniö cundabundæurbi fune* ftiffimo a tri coloris tabernaculoeredo, omni prorfus exutûmifericordia Ta* merlanem denunciabatur,ad unum omnibus inhumaniter gladio confedisjur* bemfolo æquatum ire*

Df^iuitia ex crudeUtate dM contra uiHos,er fuppUces. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. X V111.

SAcuum fuapte natura Sé inexorabilem iuiffejucl ex hoc uno intelligcs.ut bem quippe natrus quandam potentfflima,quae fuper ciuiu ingentem nu* nierum,acholpitum magnamuimeamfrequentantiö defenforibus munita,ag genbdcpta,rebuslt;^etiam omnibus copiofaerat,queneceflarigad ufumurbiü ô^tutelamarbitratæfunt,Sôquibus féliciter bellûadminiftrari poftecrediturî baneenim innumerabili fuo Tamerlanesexercitucircumfederat,ciuesepin* primis per inter nunciS ad deditionem eoeperat foilicitare.qui Tartaris obtre* ‘^ando,acdeditionem negligcndo nihil fibireliquifacicbantad eis fortiterrefi ftendum,atcp acriter pugnandum,lic ut duo conlumpti fint dies in certando.cç terum tertia iam omniS die aduentante funeftiflima, qua extrema urbi Sé ciui* bus incendia ac exitia inftare didicerant homines ,pro certo habens Tartarus, uniusaggeris ruina urbern fuos facile pofteintroire,admotis tormentis,nullx pugnæ intermiftioné, ac nulla effe quietc obfeffis diurna uel noduma paflus, agg^^^ concuti impcrauit.cuius iam magna collapfa parte,et crebris idib.mu ris cuniculo nudatis,aditus quafi militib. eft fadus,quapropter defperatis reb. cum dues, turn defenfores perterriti, animoep fradi,rati aliquid efferati atep in exorabilis uidoris animi mitigariautflcdipofiTedeledapuerorGSCpuellarS manölo^gaferie urbe prodeuntiu cadidis in ueftib,attp oleagincos inmanib» gcftantiuramos,ad Tamerlanem miftrunt: qui ueniam fuppliciter crantes, fa* lutemcpamp;incolumitatemcum urbepacifcerent ineenonabeoimminensee* dendi populo exitiudepreearent :hos autem procul ab urbe Tartarusconfpi*

144 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PETRI PERO DINI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^

catusjndignabundus confeftimcrudelitate plufquam Tartarica,foitiffim3S cquitum aks in agmina pucrilia iuffit irrumperelabdicatocp prorfus omni cle** mentiæ atcp humanitatis officio,infontes,nihilcp tale ineritos,confertim cquo* rum pedibus cakandos fubiecit,SC obterendos calcibus,qui inter maximenii , miferandos eiulatus amp;nbsp;uoces animas expirarunt: dein cum fuis intra urbcmif rucns, cunda ferro amp;nbsp;flammis abfumptum iri pronunciauib

DefteuitiaO’dtrocitateindivisew. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XIX.

INfelicifTimamatcpafflidamurbis miferatus for£unam,amp; longe ommumi^ feriaefuneftifatiimpubis turbacpietatecomotushomo Jtalus generc/p* lummamapiidTamerknem gratiaminiuerat ,magnóquein honore babeba^ tur ab omnibus regiacaulæ publicanis,quód eumTamerknes ob mirainqu^ pollebatingenrj dexteritatemexmediocri mercatore quaekoribus actelonai* rijs Parthiæ cundis prazeffe uoluiflet,bkndè indudo de cundabundis cniio^ tibus fermone,tyrannum interrogauit,quid tanta in uidos fuppliciter^ueniJ depofcentes fxuitia milites gralfaripateretur,quum longe'omniummaxii^’ ÔC fupracaptum excelfiRegis gloria nitoremdementiaatcphumanitatisit* barmagisilluftrareuideatur.Tamerknes obdudafrontejContortiscpinilk'” oculis ignem fpirantibus, Meméto,ait,me Dei maximi iram efle, atcj depw'' uati fceuli funeftam ckdem. quapropter ni magna qua dignus es poena pklt;^* cupias,hincfaceirito,hisminacibus SC diris tyranni uerbis territus merca^f» peregreabiens,nufquam poftea in Tamerknis confpedum deueniffe uifuS' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De feueritlt;Hec:xge{iiseiui circa cdürd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XX.

VT fe acrem ac feueru ducem oftenderetjexcrciiüfeuerifTimè tradabat)^‘' uelutihisquimilitarisdifciplinaperitiffimus omniS Scythia jfJetfU^ cuaferat,neulkun^ inexercitu feditio oriref,furti'sue autlatrocmrjs nullus?*, annonaalijs^ reb.uanalib.uidü^fuppeditantibus pateretaditus,modcn^’ terminis claufumarcebat : SC ne ulla un$ iniuria kcelfiti exportâmes haGat? j exercitui impertiétes,a caftris difcedere cogèrent,feftinaretœ in fumma inop? exercitus,noxios atrociter puniens,ktrocinia,iras mil itSep dilTenfiones, 0^ leCebras cundoröuoluptates SC libidines coprimebat.ex quofadü eft,utua* quam ad nundinas uel edebre emporiu aliquod perreduri tuditâtes 6C,pp°'^ in caftra ^tperariot, fic ut in ipfis undilt;^ expofitö rerum uenaliS forfi fpeda.^ turn magna ciborü,caIceorö,SC uefliu copiaïprgterea ut inciuitatib. feptis if^^ nib.attcs,rerum® omniu tabernac fub manu profpiciunt, fic inTartarotö^ ftris arub.omnifariadiftributis ,miro ordine certus katutusip locus eraf ’*^ gnatus,ac madata fibimuniaexequigt;exercitiis^uacarequiflt;:padquçdeft^ lus fuerat,uifebat:fic ut nihil nó cómeatu rebuscp ceteris abundaret exereiW^’ qugadhomines,autcquos fufientados dcfiderant,tuto^cóportar?tincaft‘^*’

STatura fuitprocera,SC eminenti,barbatus,ktus,achumeris SC pedor^Z^ teris^mébrisæqualisôCcongruens,integrauaIetudine,excepto altesui^ de, quo non perinde ualebat,ut indeckudicare ac deformiter incedere pto^P‘^ ceretur,oris truculêti atque obdudac fuæ frontis oculi introrfus recedentes P*^ ferocis animi fui fæuitiem fpirâtes,intuentibus terrorem SC formidinem io^^ tiebant.ualida erat ufqueadeo neruorum compagc,utualidifsimnmqu^‘’’® èScythisin palækraprokerneret, ac Parthiciingentis arcus chordamkeeU^ fis brachijs ultraaurem facile poffet extendere ,acneLimque mortariu excu» iacul/fpiculo transfodere.Fuit igitur Tamerknes corpore SC moribus ginienfi Hannibalihmilhmus, quantS fcripta ueterum edocent, okedut^P u** mifmata ingenio callido,atroci,perfïdo,nihil^ penfi habete, ufupokukt^'**'^ ci,in reprimedis hominS ktroeinijs cakig2dalt;ç milita licentia facuiorc,utgt;’’^^ tu poenac oculos,nedum manus ab auro gazaep ommi diripienda cohibo'^ dicikent, utipfe ibi folus fortakè omnia m'ndicaiï'ct,cundacp pro arbürio “^^

puifTef * fn cæteris ucro plemncp connïucbat. a t quod m iruin uidcn poflit, qüæ rebatatrox benorum exandator indcfcHc tanquam exirmum uirtutis opusgt;qui bus cum bcllum gereret, aut quos femper turbulentifîîmis bcllorum proeek' Iisagitarct, udqui incorrupta libcrtatchuennbiis fæue lugum urponetet.

De üfüplàM dus circa rem militarem- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. X X11.

ÇVb bcnigna quadam m figniS côfpiratione fiderû felïciffimo^ cxtmiæma Ognitudims fteliarâ concurfu natum atep in Jucem editum fuiflè Tamerlane, «xiitimarefas eft.mûû liquidem monßrofum^ inden' poteft, quod obfeun's ortumparennbusjacuih'gentilififuoiurn pago gcnitum,nullis educatum mo •■ibus,aut difciplinis imbutum, quib,adperennem laudis 06 uiriutis glon'am «er profterm' fol er, ufep adeo ingenti animo SC pertinaci fpiritu Marlis muncä« wobiuiffeuidcrinthomines^ ut ad fummum bellicæ uirtutis apoclima profes etumó^ acclamais Jmperatorem Scytharum proceres lalutarentiquippe res omnesjqux in fummo duce inclïèoporfere exiftimamurjin Tamcrlane nó dus« bicefFulliireaudiuimus,reimiIitaris icientiam,audoritaiCjfelicitarem,ingenq aciuncjlaboris tolerantiam,rebuscpmaximisaggredicndisaudaciam:hæiden (idem dfaliæprædaræ,cum corporis,turn animi dotes,quæ in ipfoexpiêdue«gt; funt,magnum amp;r admirabilem continuo præftitereificut cundis fuipiciendus ’«ortaliumingenqsjet fummis efferendus princeps adoreis laudibus,nulla un quam temporis longinquitateminuendam aut abolendam gloriam Tartans, óf nullis ante feculisuifumiubarScytbiæattuliire uideatur.

ABbocueréScythicoimpiecpprofanoTamerlanis ingenio quis crcdcl mirum religionis exemplum prodijflef'nam Sulihaniam PerfarSolim f^§’5,cöëiacpobuia inter meridié et occafum immaniter cucriês,ac inexorable B b metis feritate dirués, attp incédens palTim urbes amp;nbsp;oppida, rebgione tadus ^^upotius fecreto quodâ(uti forfan credi pareftjafflatus numine Mahometba norum delubris peperciigt;quac adhuc precellenti ftrudura pukberrima uilunt, T)c uxor e Tamer lams, C7'bbens ctu[dcm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XXlllf.

ACcepit in matrimonium cuiufdam Bacirianiregulifiliam, exqua duos lufccpilTelibcrosfcriptoresomnes alTeuerant, nulla ex parte 5C uirtute bellica SC fortuna Tamerlani comparandos.quod poftca rei exitu comproba* lt;umuidimus.co fiquidem humanisrebus exempto,adeo' labefadariccepere res Tartarorum,utScythicum, quod ipfepencab interim nomen uindicaue* rat5ac per terrarum otbem extulerat(ficHuxçamp;lubncarfortu nacres dilabunO unaemnipfo cxtindlum uideatur acdeletum» rieeodcm^ciralijsoperibufeius. Cap. XXV.

A Æ Vltis praclio deuidis regibusjinfinitis pene tyrannis proftratis, cóplu .tvgribus bello obtritis nationibus ÓC domitis,plerifcp urbibus incendio Ó^fetroabfumptis, aedenieptoto,quod iamgrauiQimis bellis ÖC nouisfem^ per motib.exarferat, Oriente pacato, exercitü ex hoftium fpolijs praedisep in'» gentibusacrapinis locupktemSionuftum,in terram Scythiamreduxit. quo' cumperuenilTeqfæua inuadente copias peftilentia,exaudioratas dimifitad pa* trios lares reuifendum,excepta practoriana cohorte,quammenftruis femper fti pendos fuftentabat ad corporis cuftodiam,amp;ad frequentis aulae dignitatem tuendam. Maracandam dein, utpote quae ipfipatr^a fuit fut bine Pij fecundi fif Cambini error oftendatur,eorumcprefuieturopinio,quifalfo arbitra tifunt earn deintegroa Tamerlane conditam,quum fatis conftet de ipfa abunde Q^, Curtiummentionem feciffê)prac ex ter is Orientis urbibus collocupletandam cenluit,acnouis acdificqs,deorü templis, pukherrimis fignts decoranda,toren matis,Iapidib.exuario marmorelculptis,atqï çneis antiq operis ftatuis exorc nandacurauit,quac infigniS Orientis regumfuiflent,óf totum,quod iam uetu ftatecollapfumfuerat iStaurand«,firmifltmis ité^pugnaculis cam portubus’,

24® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T A ME RL A NT S V I T A^

que 5C ualidiffimis præfidiis amp;nbsp;claiïïbusmuniri uoluit jquo futu mcrcatonb-^ \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6C nauib. onerarijsapiædonib.acpiratis latè mare Cafpiûpatefierccfecitamp;fad

publicamcomoditatem laxartisamnis cmiffanüingcnnü lyntrium SCfcapba^ rum capax,ad deportandos urbê exagris fruduSjamp; caetera uidui neceflariaU® 4« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(tituitet (pedacuia AgonaIiûIudorû,exaTipIoRom,Cæfar5,quçLupercahb’

edi folebat, ut ab armata iuuentute in equis fimulacra præl iorû repræientarent-exhibits eft ab ipfomunus gladiatoriûadexerccndâarmisurbanâ pubeni,ui ft quad o res poftulafletjaftuefceret no reformidare hoftiS congreßum. prater« ex domitis quibufcimq^ prouineqs fumme ci fuit cordi procerS quen^ amp;nbsp;di* uitijs præpoUcntiû tranfmittere,fedibus^in MaracandaafTignatis collocarc» utin dies popuIor5frcquentia,fplendorCjnobilitate,8Copib.fijpracaterasio^ tins fubadi a fe Orientis urbes auda attp cumulaiafloreret,eoscp ab ornnion« re incolurncs præftitif.quos^ infuper patrijs penatib. cicdos foJij,exilio mul datos, relegatos, extorres amp;nbsp;profugos omnes poftliminio reucrfos, priftinas ; fedesiuas incoicredimulgauit,quoamp;ipfiuelè tottanris^ iecundisrerumlu^ ceffibus acuidorijs percepto frudulaetarentur, urbemoperibusacuedigaii^ bus publicis inftruxitplurifariam, ibiep legibus, pro uoluntate fancitis,fracnu fuacfelicitate imponens,fibircgiamftatuir,imperij^fedemfïxtt,

De morte Tamerldms,^ de cornet a pr^nunciante mortem eim. Cap. X V L PRaefagiSmaximSac praccipuS tanti principis mortis luridi comete exor^ tus fuit,per paucosante^ obiret menfes,qui neefalfo tanti régis interitu expiatus crediuetenim in cubiculo inter dormiendS phyalte præfocatus in(^^ rijt,anno a' partu Virginis qua dringétefimofeeSdofupra miIiefimS,antequiu quagefimügtatisannS,quüprxe(retfacrofandgrcip,Bonifaciusnonus4Biu‘’* de fe filios reliquitimperij fucceflbres,ad tot regnorS SiT immenfarS opumliÇ redes,quinecpadpercipiendamregnandiuoluptatê,ncc^adpropagandaioblt;’“ Jem diu patri fuperftites extiterSt: odia fiquidé inimicitias^ inter fe grauest«* xercentes,bellis^femutuôc5flidantes,uberrimâobtulere material cofpl^ rations in fe et defedionS uniuerfi s fuarS ditionS populis,ac tributarijs natio*; nib^fie ut regnis pene infinitis a patre ui quæfitis, bellicp iure occupatis (adeo^ paterna uirtute degencraffe uifi funt; priuatiatep fpoliati,irnperio alieno fubÀ^ cerenf, Afreep inprimis regnS ad Ottomânos relaberet ,Hunc igit habuit uK? finêTamcrlanes,qui fine cótrouerfia omnes uirtute bellica amp;nbsp;fortuna, quam nun^ expertuseftaduerfam, mortaIesanteiuit,necfitquiRom,ducSautûfÇ corS imperators, bellica uirtute infigniSgefta, cumTamerfanis pracclarè g^** dis reb, conferreaudeat : qui licet terra mariep magna geflerint, fæpius^cum potentiifimis hoftib» coilatis fignis conflixerint,uidoriâcp frequenter oua'’^ j tes infignê retulerint, tarnen qui Scythas uniuerfos citra Só ultra ImaS moni^ incolentes ufqpad Volga amnem,indomitos ÔC facuos bello tentaucrit, mo^ ueródeuiceritateparmis fubdiderit,haudfacile inuenies « ipfeó^bellobc^ uit,Jaceflitoscp Óf uicitatcpperdomuit,quos nee Darius Perfarumrex tiw’^* inus,cum tot armatorS milib,nec ipfe Alexander Macedo Oriétis terror, n«^ Cyrus MedorS rex,qui multa Öf magna præclara facinora óf in Perfide amp;^ ‘^ Lydia fecit,ingêtiinnixus exercitu, iuftaacieprofligatos fuperarint, quorum alters turpi fuga depulfum,alteriusueróducem Zopirionem cumomnib‘^°^ pijs deletS,óf CyrS deniep cum uniuerfo exercitu confedS ueterS memorial’ feriptores prodiderunCquiuel ab Rom. armis intadi euafiflent formidolouS terrarS orbi.Veriimenimueróètottantisepadmirandis rerSfuccelTib.quibus i (mirabile didu)femper fida comes,óf nun^ recedes,fortuna adfuit, inho^*^ I no foloab illa eadé deftitutus uifus eft ,ac fe ipfo minus felix Tamerlanes ul’ 1 id,quodnômodô omniS,qui nunc funt principS bellica uirtute gloriamjl^^lS^ | tiam antiquitatis memoria fuperanèt,trophgis(^óf monumétiseius nulbuu? { aftatura effet finem »tas, fi parem fuarum wir tutum pr^conem inweniffet»

i G {s M vN D vs rex Hungarix, qui ultro ad imperium ac^ ® citus,Bocmosquoquefibipofteafubiecerat, fanta modéra tioneannos fiipra qninquagintaregnauit,utcumfineuirilt;« ®. li proie tandem mortem obijflèf,Hungarinemini fubeflc W n^ïu^rintquam DuciAuftriæ Alberto,cui iampridem Si ^^WS gdmundusunicamfiliamfuammatrimonioiunxeratuidc baturleniripoire defiderium mitis SC fandirégis,fieius fo iamapudferegnareintuercntur.quaeperfuafiofubindcetiampenè profuit ilïS iiusnepoti nondumnato. Nam cum Albertus quoque haud multopóftde#» latumadfercgnum grauida uxoreuita exceiTilTet, optimates Hungariæfreis quentcs una cum oratoribus DefpotiRafeiæ ac Cibæ Comitead reginam Budaragitantem conuenereïeoeptumque eft agi deregni ftatu conftituendo ♦ 6ópn'móquidem nonexaudiebanturpraeteruoccsgt;fcliccm lauftum'que parss turn reginae ominantium,a(rerentiumcpmintmèpriusde nouo regereferentf dum, quam iHa pepcrilTet, deberi. id recentibus Sigifmundi meritis, qui pa#: ternain omnes caritate omncstenui(ret:non tentandam temere fortunam ex*» ternis regibus experiendis, cum domi iam forfan alFuturus, qui aui fui cos »quabilitategubernaret* Valuifletquc publicus fauor, S^gratifTima omnw bus Sigifmundi memoria, fi Joannes Hunniadianus ante omnes prioris fuegt; quextatis magnosuiros rerum militarium ciuilium'queartium peritia me#» worabilisjurgcntiumpericulorum nonadmonuiflet, propter Sun derouiunt oppidum cum uniueria pene Rafeu iam turn à Turcis occupatum,fublatum' B que ucJutimuruml quo fills obiedojHungariafatistutauidebatur» Ea uox: quafi frenum a mortui gratificatione curam omnium in praefentes necefitrates conuertit: cerpere que ipforum animis obuerfari regniorbitas, Si Turcorunt maiores in dies uiresjiterqjadlèplanèillispatefàâum* Praetereainpartu rc#s ginx, Ô^utuotis omnium correlpondifïèt, dumpuercoalefceret, parura mo#: menti fore conftabat ad regni curam SC tutcl3m,cum interim uirorum animt muliebreregimen afpemarentur, propter imbecillitatem plerunlt;p illi infitam! lexui,amp;: fi curatores pofthumo alTigna rentur, intelligebant regium faftum re^» gias^ cupiditates in paulo ante paribus conditione uel perferre, uel cxplcrc, duriffimum fore^Sed et regina non mediocriter animo follicita, baud fatis con ftituebat fecum quidnam maxime in deliberatione tarn ancipitieflet expeten#: dum,cumautfilio, fi nafeeretur,regnumabrogandum,aut Turcis proden«» dumappareret: fedneep exploratumhabebatmaremnafciturum,uel tambe^ neuola in fe amp;nbsp;fuos H ungarorumftudia,amp;fi difficultas aliqua ingruiflet,ad ex tremumpermanfura, Diuerfis igitur diuerfa probantibus, nihil æque ab o#3 mnibus laudabatur, quam fi Vladislaus rex Poloniæ paulo ante puberem xtatem ingreffus, cuiufque indoles ac uirtus uclut humanum módum fuper«» greffa, iam turn magno famac confenfu Celebris erat,uiduamreginamuxorem duccret, utriufque gentis rerum fummæ præfuturus « id unicum columen ad«« uerfusdomiforisque imminentes turbas,fiea affinitate Polonorum robur inuiAim rei Hungar/cae iungeretur. Sed nihil aequè Vladislai afTenfum remoraturum apparebat, quam nafcendorum fibi liberorum incerta fuccef«» fio, propter uentrem quem Regina ferebat : atque ideo non aduerfante il«* la, in id confenfum, quod fi puer nafeeretur, Auftriæ ac Boemiæ î liberi autem nouiregis fi qui procrearentur,in Hungaria regnarenti ea'que condition ne regnum ÔC contugtum perferri ad Vladislaum placuit : ita tarnen, ut prius da

sp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P, C A L L I M A C H I

de Itberorum fucceffîone diceretur,quàm ex diuerfo eins rei mentio nata ford* ^ Defignatiad idmunus omnium confenfu, Epifcopus Stn'gonienfis,Mathico Thalautius, Emericus Marcellus, Joannes Perenus, Vladislaus Palocius, Qufbus Cracouiam uenientibus, Vladislaus ad mille pafTus obuiam mifii fratremfuum Cazimirum:a quo mutuagratulationefulcepti, atqj in ciu^ta^ƒ, induói funt^Poftridie uerdin curiam acciti,ita ad regem uerba kcilfc tradunt! Si uicinitaS ÔC reruin uariac occafiones ac tempora non coniunxiffet regnSno^ drum cum tuo, multis fœderib,oftîci]s^ mutuis uirtus tarnen Ói. félicitas luai rex inclytc, nobis digniffîma uifa foret,quac dubqs rebus no ft ris imploratet. Cumenimcordinon fucritDeo Opt. Max* Albertuapudnos regnare,incu lus eledione fcquuti eramus non quod expedirct,fed quod a gratis animis r^ cens atcp eadê acceptiUima omnibus Sigilmundimemoria expofccbat,qu03 faduri prius fuerant,fi faluo officio licuifret,te qui Rex noiier fis,uniuerfi,qu^ rum intereft,unanimi fententia elegerunt,Omittimus illa profequi,quódindo les tua uere'regia, quód maiorü tuorS decora illos pellexcrint, ut credcrctttu^ numtamampliffimisduob*regnis utiliter prçcfiepoiîEConiunda eft iitriui? gentis foituua.SC profpera omnia utrifep femperfuifte animaduertimus,nifi lt;^ mala quæpiam ratioconftlia ëC res alterius ab altera feparauit,Sic olim Gotfe fic Vandali,alix£pgentes pene ignotos terrarum tradus: fic poftea Tartarip^f Poloniamamp;Hungariam primo, deinde in alias etiam regiones irrupereJ’quot;' nifieandemmentem tibi ad fufcipiendumregnum,quamnoftris addeferf'*^ dum Deus dedcrit, propc eft,quod ominari animus horret, ut Turci patefaiï^’ fibi Hungaria, in uos inde bellum uaftitatemep conuertant, dum pro Ruflt;^ 06Bulgaria,quæ duofepimenta regni noftri erant,lentius pauloqua'm^^^ pediret,arma nuperinduimus,in difcrimen rerum noftrarum uenimusl^j fcellum quod ab alienis finibuspropuirareoportuit,innoftris cogimurf^ dincre * Si nihil ultra peteretur quam ut fuccurreres difcrimini noftro,utiq^^ prarftaret aliéna defendere,qua'mpati fuainpericulisrapi. Nuncquandoiiö™ fola tutela,fed ius 36 arbitrium opulentiffimi regni ad te defert, quid eft qolt;^ maximopere à te deliberandum fit, debeas'ne cum tam ingenti SC glorios mercede earn dimicationem, etiam geminatis uiribus, fufcipcre, cui nofl“^ eopïjs,noftrisqucarmis femper pares fuiftè nos, fcias «Periculum eftjarbitf^^ mur, ne femiermem 06 ex fugapugnantemhoftem,quem fine ullis extern*^ auxilijs propècontempfimus,fi tu paululum cumtuis annitcriSjfinibusnofr*? hon fubmoueas* Nomen herde tuum fine ulIis armis ad id fuffeceritiutl'' inolienda uis erit, baud indifficili conatu regni utriufque rem perpetuóß^l’*^ lies,Nequeidco quoduItróexpeteris,reJinqui omnia defperataanobispö* tes inmaximo multorumambitu. Te iudicio,nonneceflïtate prætuîiw^'^’ 'qui fcires æqueatque illi regnumadminiftrare*Sed cómodius forfantucrinos lundis utriufque regniuiribus pofres,06inprimis deberes proptercomffi^^ nia utriufque difcrimina, Silemus felicitatis cumulum, qui exinde Maicft^« tüaeaccedet,quantumueracgloriacó6in præfens 06ad pofteros conciliau^’^'' tibitaminclytiregnideuirtute tua confenfus ♦ Quantalaudeeffèreris,qLio‘’ tambenigné de tefentientes, gratiftïmauoluntate infidem fufeeperis ïqui,‘’* men Deus auertat,ft repudiati in difcrimen raperemur, omittimus quod £3^ demfortunares tuas manet, non folumuicinum ac focium regnumin p^^'* culo deftituiffe diceris , uerumetiam euertifTe columen ac propugnaculn'’' Chriftiani nominis , cuius Maieftas uiribus armis que noftris ftetithatif^^ nus, ftatura'mque confidimus * Sed Ô6 fortunam dicunt uolubilcm dcjm-nec facile poftea comprehendi,fi femeloblatacontemnitur, Non libet g^ riari benignitate eoefiac terræ,quamregnonoftro naturaindulfit *nequeuicj** nitas,neep magnitudo rerum geftarum illius earn teignorarepermittinfingu*’

DE P.VGNÄ VARNENSI, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s^t,

A illicfuntci’ufmodijutmagnfs penculis ctiambeUo cxpcti debcanf,ncdu fpon tcoblatafufcipuatcputintelhgasquodfimul omnia confentiuntadfehcitateni ^uamjidipfum quod nos penmus,regina, in qua aliquid moment! in contrari# uidenpotuit,etiâunà nobifcum petit,pignus^ 06 ftabil/metum tamfalubris utricp genti inccepti,matrimoniû fuum offernEa eft ipfius nobilitas etfortuna, utmagnopere probat i poffit abs te^orma uerd æ xtas,non contemni.Sed neqj in tanta deliberatione audienda eft mentto de reb.tam eadueis 5C momêtaneisî nct^uoluptatis grat/ainit matrimonium,maximcintCrreges ,a quib. nihil as# hudquatri folet lt;$ digniras,ut $ illuftres fucceflorcs relinquanuEt fi altius at:« tcnditiir,propterea quod régna non nifi unum capiunt,ilJarum coniugia maxii* mefimtexpetendaa regib «quæ minus fœcunditatis uident habitura» Tu mo* do ilia qua alij per ferrum ac ignes aftequenda non dubitaren't, ultroad tede* hta nolpernastnec uclis cfleaut diciminus fclix ^ Deus atep homines uelint, Dumbxcagcrentur peterenturepab Hungaris, aderantetiam Turci oratores, quos iampridem miuos deprehenderat in uia mors Alberti,qua feu uere' inc5 perta,feu ad tentandum diffimulata peregerant manda ta.Offercbat per earn Ie* gationemAinuratesTurcorumlmperator militem ac pecuniam Vladislao, adgerendum helium contra Albertum in Bohemia,quae mortuo Sigifmundo induas fa ft tones abierat :2C una quidem Cazimiro Vhdis lai fratri regnS de* ferebat,altera propter uxoriam fuccelftonem Albertum fequebat. CacterS foe* dus in idfanciri petebat, quod re da ft a uniuerfa Bocmia in poteftatê Cazimiri, Vladislaus ab amicitia et fœdere Hungarorum abftineret.ftalt;p cum defunfto Alberto res Integra non eflet, oratores per uarias fimulationes Cracouix reti* nebant in expeftationem quo res Hungarica poft régis morte indinaret «Eos, quodex uultu facile notari potuit,ubi per Interpretern quæ poftulata erant,co* 1 gnoucre, ingens mocror carpit, SC fubita confternatio animorum. Sed netp eo* demfenfuaPoIonis omnibus accipi,prius oculi 0^ facies motus^ diuerfi,de* inde etiam uerba indicauere,cum elfent qui dicerent,nihil prçterquàm bellum oforiabHungaris.poftcæteros omnes fruftràimploratos ad fe iri.minime id onusalTumepdum , quodcacteri omnes ferri pofte defperaftent. fed Ôilmalae tationis elfe, regem fuum dimittere, ut peregre regnarer.omina fiitura in regno (urbarum plena SC feditionum,fi fine rege agitandum foret, neminem unquam cenfuilTe, aut nauem fine reftore, aut exercitum fine duce efte oportere: aut u* numquempiam duabus nauibus, duobus'ueexercitibus utiliter comode'que p^ïclfcpolfc, nó efte cxploratum homini, quid indies accidere ualeat »infinit» penè, quæ abfente rege regnum perturbare queant: procelTuram impro b orum licentiam in infinitum Jbonis uerd praefidium óf tutelam defuturafted ut cætc* ra tokrari polTcnppcrpetuum bellum quod domi gerendum cum T artaris,ccr tenuUo modo fine rege aut fuftineri,aut propulfari pofte. Quorum fentetiam Vladislaus, cuius iuucnilis animus abhorrebatab eomatrimonio, quod cum regnoadeundumerat,cum Regina grandxua foret, facile fequebaturtalijs mul tisin contrarium nitentibus, inprimis^ Oftrorogeo Dobrogofio, 6f Cy fo* uenfiloannecumGregorioSanoceo,diuiuasuires^regni quod offerebatur, extollendo,T urcorum uerd res deprimendo,magno animo conditionem fufei piendamaffirmabantJquxde régis abfentiadicerentur, nihil ad rem attincre. iampridem aftuefaftos homines, etiam fine eo agitare, cumfæpe in LituaniS, fc reciperefolitus eftettuicinorê^ efte Budam Cracouiç,quàm V ilnam«De ijs quæ timeri fperariuc poftènt, facile efte iamcum uolente rege ftatuere» quod fi quid inopinatum cafus afferret, regem futurum in propinquotconiunfta efte inter fe régna, ita ut non quafi duobus,fed uni tantum regno rex effet præfutu* rus : amp;f eo magis fore in utroque uencrabilemj, quo utrifque inuieem cui* que alterius ins notiot eftet, óf auftoritas, .Contra furtiuas Tartarorum

“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' incurfioneS

incurfiones fat/s fuperque mdigenas Podohæ ac Ruffîæ fuffi'ccrc. Qirodfi^ luRum bellum infereuirjtnultofaciJnisfore tUudurnuftpregniuinb-piopui* farc.non ede tantæ glonæoccafioncm omittendam, ut rex Polonix etiamin Hungariaregnare diceretur,0£^ unus præ exteris principibus utius^qui tantum f egnum rité regere ac tueripoflit : nullam conditionem repudiandam, nullum periculum non fubeundumpro tam ingenti laudeJnon inferri id bellum Hun* garix, in quo tantâmodo libertas foret amittenda» quan^ quid nonaudenJn fubeundumep pro libertateffed magis, ne degenerarent omnes a' morib. inH*^ tutis^ maiorum,templa^ et facra omniaproianarcntlfepulchra parentum Ji* ruijSó ofladi(Iïpari,coniugesuerófororeslt;^etliberos autad feruitutem,aiif2J libidiné rapi intucrent Jongeprxftaretantaimmanitatêfubmouere in alitm* lt;nbsp;finibusjC^ in fois podea fuftineremulla un^ xtatem tacituram immortalsgl*’^ 1 riam^qua adipifcerenf,fi tam calamitofam neceffitatem a' ceruicib. regni inpr*^ 1 mis inclitijfed amp;nbsp;uicini,5lt;r fœderati,amp;f quod no nifi per fummum feelus del«’ j poflètj^pulfaflent. Ad bxc fola famam co inter fe uinculo coniundariï uirw* | duaruinuidarfi nationüfatisfaduramad Thurcum Tartaruep intra finesâmJ [ continendos,Et iam deducta eó res erat,ut nemine aduerfanteVladislaus ditionê fufciperef,cum renunciatu eftregina pofthumü ex Alberto pepernn* Itacp cumuideret Vladislaus fruftra uxorem dudlurus,fi filtj fui adregni l«f* ceflionem peruenire nó pofïcnt,cx integro tota res cerpta eft repudiari. Scd*^ bi oratores Hungari explicatis omnib. qux apud fuos conftituta erant,etm^ filio,ünafci cótingeretjhanequoep difficultatê amouerentirurfus expug''-''''''* eft regis animus,ut ad gloria ód amplitudinem tantarSreriim fe potius ef*^*^* ret,$ deprimipateret à breui uoluptate, qua ex uiridiore uxorisalterius^t'^* teconfequi poflearbitraret.Décréta igitur dies folennis, S^ tcmplü augu^^^i in arce Cracouienfi, ubi refponderetur Hungaris ibfcum frequentilfimi'f^^ mni ordine adfpedaculumcoueniflent,uniuerfiepregniproceresin fugg^“® ad id prxparato coniedifient, Conuerfus ad oratores Vladislaus, ubi ptow*!* «a qux pro loco amp;S tempore ad grati animi teftimonium propter prxlensm*^ beneficium uifafuntattinereï Qiiod bene ucrterctutrique gentigquibus^^’''^ ditionibus ad fe delata erant,ius amp;nbsp;tutelam Hungarici regni fufeipere prüft1 fits elbquantumcp Humana opefieri poflèf,daturumfeoperamdixit,netam‘’^ nigni de fe iudicr) Hungaros poeniteret, ipforum iam ede, curare ut qux ftgt;^‘, nomine fpopondiftent,rata permanerent:fe in tempore promiffis fuis aflforu** Sub hanc uocem fecuteacclamationes, fœlicia omnia utriep gcnti ominaü^‘ ' amp;nbsp;in publica gratulatione laudes Deo 6C grates a dig omnib. in tcmpüs.fl’^ cis fubinderefponfum,rerü mutationem quxmortem Alberti fublécuta t“^ eorum legationem irritam reddidifte, Cxterum quando 6ó in Hungaria VJ2^ diskus erat regnaturus,falt;Jaexinde maiorem occafionem foederis amieft*^ que in cundx, ft modo' ea res cordi foret Amuratho : SC fi finibus fuis conr‘’? tus, pacis confilia compledi ucllet. Hungarirefponfo accepta, conftirucriy^ ter fe illico ut ali] apud Vla dislaum remanerent,qui eius in Hungariam pr°‘^ cflionê urgerentJalij ad Reginam optimatesep perferrent ea qux ada erant et cretain Polonia.Mafere Epifcopus Strigonienfisamp; Vladislaustcetcrigt^^ hbundi retro itcr ad regina conuertere, Vifum eft Vladislao mittere cum m* etiam legatos fuos,qui tam reging qua'm optimatibus publiccac priuatimg nbsp;nbsp;■

tias agerent,tempuscp aduentus illue fui nunciarent ♦ decreti mitur ac inibd ,1 earn rem obeundam Sandiuogius Oftrorogeus amp;nbsp;Joannes Cognefpolet’^* fcriba regius. Cxterum feftinantibus Hungaris, ut qux ad nuium fuorum liciter tranfada putabant,nunciando omnes gaudio opplerent. PoloniJ^’b fubftitere, paulatimque fubfequebantur. Interea regina feu quia defper^ marem paiere,cum natum uideret in fpem untaruni ter um,crudele nimiui” ^^^

A immancnppantLjrum fenfit, fi ucluti propter noui maritt chan'tatem facra«# tiûimorum affeduum oblita, mater adebita fucceffîone rcgnifihum exclue fiflet:fcuadduda perfuafionibus quorundam, quirci Polomcæ malèafFcdi erantjpracfertimcp Comitis Ciliæ, qui turorem le pofthumifore, ac fumma rerum obtenturû credebat,fentcntiâ mutauerat,at(^ fdep redeuntes ad fe ora tores fuos in uincula coniecit, mox^ uoluntatê fuâ immuta tâ prouulgauit» Eares,prout cuiiifq^ animus ad hancuel illam perfuafione acclinatusjacci:^ picbatur,nônullis indigniffîmèferentibus tam falutareutricp regno incoe«s ptiim uel unius mulieris inconftantia, uel Comitis Cibæ cupiditate in irn«# turn uerti, SC reginae fi perfuadendo adduci ncquiret,ut conuentis ftaret, afi# frendâ uim cenfentibus,cum uideret fpes profligandi externum bellum in idrecidi(re,utfi Vladislaus profequi perlèueraret euocationem fiiampe^ gnumdomeßteis feditionibus lacerari oporteret. apparebat enim, fore qui onmia extrema paterentur et, facerent priufquàm pubheam ÔC cemunicon^ fenfo du tam VJadisIao fidem uioIarent,SC qui fpe mchoris fortunæ,fi res tu^s inultuarentur,in contrariurn agerent,rcgt'næ'queafsilterent,Multi etiam dilt;î uinitùs earn mentem reginae datam interpretabantur, quafi Deo earn regno î'utninter feueluti confußonem improbante, in quautinßeiari nequiret, 9uxdamineßecommoda,fubmouendobello quod à Thurco immineret: tnaieftas tarnenSC nomen rei Hungaricg interitura effet, adionum'quconv *^gt;»ni gloria domi atque foris ad Polonos peruentura*neminem unum exin ^c crediturum ab Hungaris peregrinu regem aha ratione accitum,nifi quod «ne Polonis fubfißere defperaflènt ♦ Vladislaum quoque propenfiore affc^ ^^^•■gafuos futurum,fatis experiendocompertum : prioribus temporis ^us Hungariarn ad retinendam dignitatem fuam externa ope non indisü 8®e 1 denique Deum ipfum in partu reginæpîanèindicaflè,qucm regem B^dletapudeos eße« Hacc,6Cplura eiufmodi,iadïabanturnonuulgófolt;s ‘uro,uerumetiam in concilijs optimatum. fed amp;nbsp;ciuitates nonnuUæ, inpri«« '’^/sqLieCaffûuiaJ-ùradinumjLubolia.Crcmniciajô^ cacterg finibus Polo niæobieflæjiam turn in tanta uoluntatum uarietate imminentium certamif# f*um diferimina intuentes, ut ociofe rei euentû expedarent, coportatis intra wania eis que ufui fore credebant feu ferende obfidionideu ad uim propul ^'^dadungitnffet, foflàs,muros,^pugnacula,impigrè reficiebant a c firman ^2ntgt;quçutagebanf»uulgoad legatos Polonos delata,eos ut rétro in patria itetuerterent,adegerût.Et cum aregina impenfius reuocarent, non auh funt •Ilius fefidcicommitterc * Quod lï feciflent,fama tenuit potuifle facile om^ ^lainintegrumjre tune reccnti,per ipfos reflitui^non folum regineuoluntas 'niniutata,fed cçdes etiam Sigifmûdi Ducis in Lituania fub idem tempus commiffaîfecutæ^ ilIam diuer fæ ibidem fadiones, amp;nbsp;fames,qua dcpcrdi^ *bfrugibus,proptcræflatisintempericm, eouf(^laborabatur,quôdpromiî# ßuecum pecoribus nonhumanis cibis,fed arborumcorticibus,cânarumcp •adicibus mortales uefei cogebantur. hyems præterea inufitate coflanter^ *^*gfns ufque ad perniciem iumentorum,hominum'que ad extremum lues, quainfolitisalimentis Huida labefadaep corpora uulgó extabefcebant,po^ terant Vladislaum à tranfcendendo in Hungariarn retinere, fi modo fatales neeelsitates euitabiles effent. J taque tam multis aduerfis pene' inuitum reti«« ffg'^ß^^^''^ tranfitum cquos, arma,militem præparabat, \'^^*”?5°*’^wcncuin Sandecio, in quo referretur hatueretur^ tam de rebus domcKiciscôflituendis,quàmdeordine profequendi fufceptam profedio«’ ®^‘^*^ccflcrant Vladislaum ad locum conuentuideflinatum mater eins ïfg«na Sophia,Duxcp Mafouiæ Boleslaus.Et prêter paucos qui regem fe«? quebantur,uniuerfi etiam regni proceres QC Litu^norum légat 10, itaque u^ y birex

bi rex cum fratre Tuo Cazimiro aduenit, L ituaui prius auditi, qui principal turn fuum poft caedcm Sigifmundiin tumultu efte dicebant, 00 diuerfis fa^^ dlionibus laborarc,optimatibus VJadislaum pro principe habendum cen^ fentibus, muftitudine uerd ad Micbaelem Sigifmundi filium indinate, feu SC Suidrigalemjqui QC ipfe ex principe era t progenicjuonnulla oppida occu pafte, R.ithenorum^ primores fpe nouarum rerum quotidicad ilium con*« gregari.præterca Ducis Mafouiæ copias Droicinum expugnaftèlatcpideo» nift fubitóiticcurrerct,prope'eftèutfadionibus inteftinis LituanorSnomen ac res interiret. Dequibus cum fententiæ rogarent, quam plures erantqu^ HungariamomittendamfuaderentjampIcxandamqpconfuiendirebusfuis domi occafionem oblatam per inconftantiam rcginx:fatisfadum drefade ratç acuicingnationi,tuteIamipfius,cumidefflagifaref,fufcipiendo,Nuni quando per illam ftaref, quo minus conuenta pcrficerent,fcmerarium uide* ri,fi neglcdis opportunitatibus fuis,cumpericuloalienos etiaminuitos fo uare aggrederentur. Tune demum fuiftc gloriofum Polonis in Hungarian proficifci,quando contra Thurcos aduocabantur:nunc inteftinis ciuihbus^ que certaminibus immifceri,calamitofum etturpe forc. dimittendoseflead luos,H[ungaros legatos! ft fenfiftcntiilioperæpreciumfore,coniungieos communis regis uinculo Sd focietate cum Polonis, inuenturos quomodo idfinecontroucrfia fiereCcuIpamnó feruatæ in prüfens fideipenes ipfosid manfuramlinterim rem Lituanamftabiliendam ♦ Quorum fentêtiamlaud3 bat inprimis regina, turn qudd ægre filium a fe diuelli,ac peregrèregnattii” nc, patiebatur ftum qudd oriunda orfa^ Rufsia, magnopereangebaturpS' friam fuarn mutuis feditionibus propter Lituaniæ motus periditari. Vb® slaumcp 6f Cazimirum folicitos habebat res Lituana, ufpotepatrius Si3^ tjitus principatuSiSed Si Dux Boleslaus,cuius intererat regem non abeft^ regno, propter fufeeptam a fe contra Lituanos adionem, quam iure decide cupiebat,multa in eandem fententiam diftcruir, Gregorius ucró cumloän^® Ciftouenfi Si Creslao Curofuâchcogt;cæterism quiiam tumaprincipiocoiv ; ditionem fufeipiendam perfuaferant,dicercHungaros aut non audiri opo^ tuifte,aut pada implenda. Non propter illos tantumodo conditionemlu*“^^ ptam, fed quia comune periculum propulfandö:eo conftantius in fneoepy perfiftcndum,quo illi iam difcordes inter ft propiores eflen^ut alieno fob® rentur imperio.tutius multo fuifte, concordes initioquam in feditionede»’ tuereTi uiderent in ineoepto Polonos perftuerantes ,depofituros fimults'^'! rediturosépinfidemomnes*ReginamquocpcefÏuramuiribus,ubieasadd fe fenfiftecfi res cómitteretur,feditionibus inteftinis pcriturosjautadaliu*^ quempiam fe conuerfuros,cuius poftca uel potcntia timenda,ucl imbécile tas maiori óf fumptu etdifcrimine fouenda eftet.Nihil fatius,^ etia pefbu lumadinftitutum peruenire:li turn demum abfiinercf,óf cupide fufccpgt;^^’ öf timidedeftituifleapparituros. Ad Lituaniam pacanda Cazimirum^^'’’ aliquibus copijs mittipofte.ftd Öf Lituanos moderatius fehabituros,ini^‘^ ' ligcntes VladislaQetiam in Hungariaregnare, Ad haccHungaroruftg^^ parum momenti in regina ad refiftendü uniuerforu uoluntati aftvrebantip’^* cos^ illi affuturos,óf eofdem fineaudoritate, aut gratia. Eos autcmq‘’^ penes rei totius arbitrium, fatis in teil igcre, nihil pofte utilius uti iep regnet inprimis fuo inueniri.Non pafturos ad nutum unius mulieris fumma H® tatis falutiscp fuæpericlitarüabundeprius deliberafFeftatuifTecpquodopI*^ i mum uideret * Sed Óf reginam facile aut fanioribus confilgs aut ui expi’gquot;^^ 1 ri pofft, reduciép in fententiam redam, profequerent modo' Poloni ea^j^^ 1 cum fumma ratione inchoaflent ♦ Dccretum itatp fecundu Gregorij fenf^”^ | iiam,utprog;rederct in HungariäViadisfousjCazimirus werd cum «'‘^ i

numero copiaruinLituanieprofi'cifccret,adiundis eipn'marijs iiiris, Der shoRitifianeo,ÔCPalatinoLublinenfi♦ CumBoleslao autem Aïafouix duceinducias féruari placiiit, cpdinaregno Poloniécrcxlabeffet: cacp de!# creta ad estera quæ dida funt de neceHitate amp;nbsp;cómodis (ufeepts profedtio!# nis, pro refponló data funt Lituanis oratoribus.Defignati fubinde quiabi# fentercgeuelutiuicarij in locis opportunisprselTentac ins dicerent, in præ feâuraquidê Cracouianaloâncs, in CiiTouenfi loâncs Ciflbuenfisjin Pof nanienfi Petrus de Buyno,in Podolienfi Theodoricus Gunafcanus^VIadi# i slaus ueroubi fatis côltituta .puifâcp rcliqua apparucre,dimifsis cçteris qcp ad munera,fibi cômiira,cS illis ^s delegerat ad conftitutâ expedition? pro:# gredit.Matrêacfratremfuû Cazimirû biduo fe^ficifcente,pfecutosjtertia dieabfedimifiuadmonito prius fratre,qua rationequibuiue artib. cum Li^ tuanis agitare oporteret « Eduxit uero fecû prçter militarem multitudiné ui* rosmagnos,8Cmagnis præfeduris honoratos,quos confiliorûadionû^ o^ mniumfociosadiutores^habereCinprimis Andrea Ôf Joânem Tancinen les, Dobrogofiû SC Sandiuogiu Oftrorogeos, duos loanes Tamouianos, Vicentiû acScidouâ Sciamatuleos, Lucam Gorern fem, Nicolau LafTouia num,ô^ Gregorium Sanoceu, is poftea uigintiquincp annis prsfuit metroi# poli Leopolienfi.Sed tune maxime ingenio florens,8C dodrina uidebat ad omnia gerenda fuadendaepfacile idoneus, SC de quo rex plurima fibi pollis ceri polfct.Ad quac accedebat cum decora corporis ^ceritate praecipua quç dam animi fanditas 6C religio,in quib» adeo eminebat,ut nemo regê Deum (Ppiciaturus facilius crederet: ca^ eft fibi inprimis cura deIegata,Cæterum ut diuina per hunc rex procuraturum rite fe credebat,ita prælijs conferendis Itaud minus mométi fore putans,in uirib.Lefconis Bob ritij,cuius roburSC sudacia maximo confenfu uulgd laudabat,ipfum quoep inter piscipuos e:# B duccndüdelegit« fuit autem Lefco auus diuç Fanniæ carminib.noitris cele ï^gt;'is,fi qua tame ex illis gloria eflepoteft. inter ^grediendumueroquotidie cateruatim cófluebant ad regem alq multi ex Polonia impigri SC magni ui«# ri, partim ne uelut ignaui repudiati uiderent, partim cupiditate often tandæ nirtutis in tam nobili expeditione.ceterum uolente unoquoqp armis,equis, fiC reliquoapparatueminere, incredibilememoratueft,^ infignis crat exer citusrerumomniüexcellentia,cumferémiles quifç egregqducis fpccicm præfeferret.fama ctiam,ut in magnis conatib.uluuenit, omnia augebaf, cos# pias^ 6C apparats bellicS uix tolerabilê regins, ad qua Dionyfius Archie pifcopus,Ladislaus cp GaraBanus,ÓC pleri^alq defecerât,nunciabat. quac cum edixifiet arceri VladisIaS omnibus munitis in Hungaria locis,ubi rCi# ceptumaudiuitin ChefmarchS, follicita, ut fit in re trépida, cogita tiones in partes omnes ecepitagitareîesterum feudefperans poft adeó ingetem beP li molem excitam, pacis aut foederis audienda mcntionem,feu nó inueniens apud fe conditiones, quæ utrincp fufeipi honeftè poftent, ad fuftinendä uim cum fuis animSconuertit : inprimiscp cum haud ignoraret fufeeptas uulgo perfuafiones esrimoniasqï aliquas in rebus no leue moments habere fedan disconcitandifuepopuIorSanimis, ViflègradS,ubiprxerat Ladislaus,Ga ra propere contendit :coronam qua uetufta religione ac more Hungaris re«# ges initiant,in poteftate fuam redadura, ne fi eius Vladislaus potirctur,ucgt; luti rex legitimus populos ad fe conuerteret lt;nbsp;I talt;p nó aduerfante præfedo, pcnctralc.inquo fandiffime'after uabat,cum effregiifct,il lam tantSmodo ex«# tulit,relidis cæterisinduuiis,quacadritumcærimoniam^coronandorSrerfi gumpariter adhiberi eófueuere. nee mora,cS omnib.qui palam fibi aepoft«# numo fauebant,in Comarum fe recepit. Alq ucró quos aut nouarum return ftudimn,aut per legatos data fides Vladislao, aut timor ne belio cogèrent y 2 twr,loli#

2J^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. CA L L r M A C H I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

turjfonicüos habebat, quanto quifqa poterat comitatu, quotidic ad iHu een ^ fluebant.in ea fcftinationc pleracp holhita cominä fuut dtuerfis ia locis con^ j tra illos quireging affuturtuidebant.inpnmistpSimóRofgonius Ag««® j fis epifcopus,cumeópendèt in oppido Emperiafeto nó ingiJiaruordinem» ■ nó Rationes luftas fcruari/ed fccuré ac folutè agitarijper oedafionem ooöii illud intercept. Qiiofubindefirmato munitionibacpræfidio, Chefm^fquot; chu uenitubi PoIonorS am’mi, ^s^ptcr reginç motus demiflbs labefaóüf^ que confia bat,rurfus eredt funt Si confirma»,cum uiderentadfeconucnif** fe magnâ partem ex primorib,Hungarorû,quoruaudoritatecæteros Rcu^ turos:aut fiquiaducrfarent,minimo negotio cogi poflèapparebat.Ita^ab cres renouata fpe, facile ac ccleriter inceptiperficiendi, altéra Lituanoruk*' gationem,quaï illuc ufqjad auertendû in Lituaniâ Vladislaû follicitaadutf ncrat,dimifereretrô ad Cazimir«,cui Lituanicærei cura delegata efTetî^fi plcricp, quos no minus diferimina âT^grediendidifficultas-^ eaquænun* ciabanturaLituanismouebantjCumloanneTancincnfiuel iHincregredin’ Polonia fuadercnt:fcd ne id fieret,annuentib. Joanclaroslauiefi Si GregO' r io Sanocco tenuit pudor fameep uerecüdia.Gonftitutüitacp,ut relido cun' ualidó prçfidioadeuftodiâ Chelmarchi Nicolao Pereno,Budauerfuspgt;'0' gredcrenf. utriufep regni copijs fimulconiundis, inter,pficifcendülentè,u‘ par crat tanto cxercitui,uifum eft mittere q regni caput BudS prçoecupateni' ne regina fi muniedi fe ilhc facultas ipaciûq, daret,conatus Vladislaiacfuo rü fubindeautretardarct,aut irritosredderet.Datûeflideonegotiû Ag’'**-''^ fi Epifcopo, 6C CÛCO mifsi Vinectius Sciama tube fis, Andreas Tancineßs, ôd Lefeo ßobricius.eos,ubiaducnerc,populusintra urbêultrôadmifit^^ i cendis^ munition« operibus manu amp;nbsp;cætero omni Audio frequens afW** ; Cum interim præfedus arcis Laurentius Endreuera deliberabundus, ne^P | aduerfando,ne(^ obfequendofis quæ fiebant, uideret in earn partem incline® turns, ex qua minus perturbationis in regno crederet excitari « ueniebatt^ parte altera Federicus Comes Cilie cûquingentisequitibus,miflusô(fip 1 a regina eodem côfilioprçoccupandçBudçîquiubiaPolonis iamtenerfn gnouit,nihil ultra' tentandu ratus, demifTo animo ftatim retro abijt in CoJ”’ rum.Augebanffemper copig Vladislai,accurrcntib,ad euinitinere Hun^ ris,extern cum peruenilfet Emperiafciu,diemlt;^ unam ad quicte indulfw^^ exercitui,fecretariusgt;quemcbarifsimûhabuit,duminfluuiolo ignobihp'-,l?pere opitulari pergit accipitri cum anate periditanti,fubmerfus cft:5C pt®^ digiofae magnitudinis grando cum ingenti 43cella Si fragore coeli decilt;i‘'’ quibus nonihil confternati funt animi in Polonis,minimereferentiS udil*’ î lud ad fortunæ cafus, uel hoc adaeris intempérie, fed utrumep uelut in ^^'^ I gium auertêtibus,ut cuiuRp uel mens erat, uel religio, diuerfis in diuerfu^ i inrerpretantibus ♦ Regina ucroubiad Polonos Buda defecifTe inteHexit)^ 1 Vladisla«,qui Agriä iam attigiffet, hilari confenfu illica' populo expects''’ 1 ad exteras ciuitates in officio retinendas feftinato itinere Aiba regale R ^^^ ® tulittcui pracerat tune partis fuarü fautor Nicolaus Friftarchidbiepfuadenquot;^ bus qui illam fequebant, filium fuum iam trimefiré in templo confueteU^^ gio titulo £Ccoronafolêniter infignitS, auguftioré fiCuelutifacrofanceuP' pulis ciuitatibuscp Hungarigreddidittputans futuros plures quiueii^ J^ gitimi domini partes fequerent,^ qui contaminate feuellent nota defelt;^*^ nis, Affuere coronationi eiufmodi ex illis qui paulo ante Vladisfauma^ß^ iendum cenfucrat, Archiepifcopus Strigoniéfis, laurinefiscp epifcopus b nedidus,tum Cilie Comes,Nicolaus FriftarchfiStephanus Rofgonius» pleriqj alij, omnesep mox cum regina cotulere fe faurinS^Res ipfa tum ^ nbsp;nbsp;nbsp;{

A n/fi re perfeefîajturpitudo no paticbat.itacp moues ab AgnaVIadisîaus,pet cômodainterualla tandé Biidamperuenit,cumappropinquaret,falt;fîus eftei obuiampræfeâus arcis Laurentius Endreueraeûm libcns duobus,Ô^ po«« pulus effufcjcû ipfe inftrudis aciebus,nequid fubeflet infidiarujingrcderet» Poft mutuâ gratufationé uifum eft ea die ab ingrefTu urbis abftinere,placuit * quefubfiftereinPefta* Intérim regina per nuncios maria montesep pollis cendo Endreueræ, cnixe conabat perfuadere ut in fide atep officio mancreti parum^abfuitquin impetraret, magis in gratiâ memoriæ Sigifmundi, ^ fpôfione ditifsimarû conditionû quas 4)ponebat,prçualuit tarnen in animo bene inftituto ea fententia quae tutior uidebat ad ftabilienda fortunam nau^ fragantis regni. Itacpille VladislaS amp;nbsp;fuos liberaliter inarcemadmifit: pro quobeneficio Vladislaus ut praefedura, in qua erat, có tinuaretjedixit: fatis confidensmanfurum eum conftatiffimè in ea parte in quam primo'incolult;’ mitatefuadente ,non impetuanimijfed iudicio acceflerat. Super omnia in# figne fuit fpedaculu,eum Budam Vladislaus ingrederetur : nam praeter ma gnifîcentiamornamentoriî nauium,quibus cum inftruCto exercituper Da# nubiiim trafuedus eft, maxime eminebat ubiep ftudia procerum regni utri uf^jcertantiu inter fe offieq fedulitate,ad inducendS ip fum tp maxime' fieri poterat folenni acomnigenere ornatusinftrueftiffimapompa,SedÔCmili# tes eum ducibus fuis, qui prçmiflî illucfucrat,armati obuia prodicrant.Præ terea facerdotes cum facris amp;nbsp;religiofo apparatu, populicp ^Jmifcuè omnis ordinis turba innumerabilis,,pcedcbat ergo militib.fiipatus inter uoces gra tulantigjfelicem^acfauftü regi,fibi^ 8C regno ingrefTum eius exoptantiö» fubfequebantpeeres regni utriufep pro dignitateac meritis,ut quifqp eminê batjitaordineantecedentes.VbiadtempIüauguftiusperuentüjIaudcs gra# fcscj5 Deo inifjjQf tali adae, Subindein regia perdudo Vladislao, populus 9yi^ê gratulationê füa in multa nodem ^duxit,uarqs difcurfib^per ciuita# t^ cum câtu,tripudijs^ 8C hilari faltatione,Proceres ueró cum crederet fufee ptinegocij pattern maxima tranfegifTe, recepta Buda quieti fe dedere : mox confulturiquibus medqs reliqua fine contentione uel mora perfici pofTent» VbiBudam teneri per Vladislau uulgatu eft,no folum qui aperte partibus fpfius fauebant,fed multi alq qui ad id téporis difsimulauerat,fidem acqj ob# ^equiumponicentes,cum gratulationêadeum cofluxere,inprimisœ Ma# thicoTalautius eifdê diebus curaatep opera tonforis fui elapfus culiodia» gt;nquareginæiufruafreruabat:tumNicolausFriftarchi,StephanusRofgO!» musjloanes maior Perenus,amp; in quo plurimS in utramq, partem momenti IoânesHaniadianus:prætereaEpifcopi,Vefperinenfis gt;nbsp;Qtiincpecclefiêfis » TrafyIuanienfis,Nitrienfis,Sirmiêfis,Vaccienfis,Varadienfis,amp; Colocen fis Archiepifcopus:paucacp prêter Cafcouia reliquasqj ciuitates, quæ cum illa fe in cuentua' principio cómuniuerant, in regno toto fupercrât,quæ non profitèrent fe in fide Vladislai efle’aefore ♦ Venir dC. a' rege Bofsinælegatio apparatu uirisep infignislquæ repetito gentis fug prfmôrdio,eofdé cum Po lonisaudores generis ÔC cômunemlinguâBofsinenfes habere cum dixif# fet,ob eamcp finguæ SC originûueluti cognationê,regem fuumma gnoperc gaudere,ppterea tp coeptis Vladislai felicitate adeffe uulgabat, multa difie ruitde cômodis quibus fe mutub,ppter cognationê uicinitatêcpreleuare pof fent ac deberent,cómunicatis uirib^ôif confilqs aduerfus imminente Turca# rum crudelifsimâ tyrânidem,foeduscpprçterea5Camicitiâfandifsimccul^ tainferuatamcp inter Bofsinç SC Hungariæ reges ad idlocorû inter fe c6mo# da cuiufcp adalterû 6C fubfidiaria conexio îf pterca fœdus 8C amicitiâ inter reges uel iniri,uel renouari poftulauit, quibus benigne refpôfum, incremen tâfucceflus^Vladislai merit d régi placere,tum,pptcr earn quam repetilïent y j linguae

pcnètaiitundcm intefeflctjUtquam cclcrnmc pacataomniHungar/a.^^o'^''^* comunes hoftes integr is uiribus expeditio duceretur. Gratig fubinde aó^i quad in tempore affuturum fc cöcia Turcos communicando aóiones amp;^ con i filia rexuItropoHiccretur^Etutficanimatusad extremum perfeueraretja^^ 1 bortationes adhibttx. foedus dem'cp inter reges £C regna confirmatumlt;Ao^ uenerant etiam oratores Defpoti,cuius demifltor gratulatio fuit, ut par eral» quippequóda'principatufuo per Turcos eiedusjpriorfi Hungaria'regutfl munificentia alebatur:qui cafum tanti uirimiferati ,coÏlocauerant cumin® nibus regnijaffignatis tibinonnuUorum oppidorum ucdiigalibus Sgt;C iui®’’ didione,quibus baud indccorè prç fentis fortuna: ftatum fctrct,amp; piartcrite defiderium leniret Jtaque ante omnia oratores fui magno uerborumambitü commemoratis prepe eifde qua Boffînenfes de cognatione originumachn guar cum Poionisjpurgaucre Deipoti faóujquodper nuncios id munus ag^ greflus,quod obircipfumoportueraufed accinó5 iam itinerijTurcosauet** tiiTe,necora'm ueniretC^tcrumambigereipium/petnefuæ,quçpoft aàW puim fibiprincipatum jabdut^osep in feruitutem liberos,turn primùmKtit uilcere incipiebat, an hbcitatr V Jadislai prius magis^ gratulandum ford, acceffiftequidem accefturum^ in dies benignitate Det ad gioriam digni^ä^ tem^ Viadislai multiquot;,cG nibilominus in fumma gloria fummacp dignita^ cxifteretifibiomnibus patrijs auibstp oinamênsfpoliato, nee foiC prind^ patu 6C pa tria, fed domoælareciedo,extorrijindigo)alienacpuiuêtimiftd cordia, iS primu oriri lueem aliqua non folum mêlions conditionis, fedp^ ftiuæ etia dignitatis amp;C fortunç recupcrade. Ac felicitate inceptorum polÜ* ceri,tum geminatas unes duarû inuidarum nationu^quarS neutri ulla prçtd ; altera difciplina militari SiSalacritatepugnadi par foret in terris, obuerfan^ j tumoculis fuis fuga formidinem^ couerfas inTurcos:agrunep illorüigii^’ 1 ferro,uaftitateinfeftü;feuetdädmaiorumfitorüfedemreftitutGlatcpideoul ! tra omnem Humana Ixticiam gaudere fibijVladislao aute gratulari,qui win magnarSatftionü gloria nó modo' prçfentis ie ui reges, fed uetuftos omn^s • eflètfuperaturusjfi priftina fortuna adeflet,obIaturSfuiftè fecomitcatqjadiu ■ tore. Nûcquâdointegrû non cfletfibimaiorapollicerijuoluntariuregisad omnia periculofa SCdifticilia o beunda miniftrö fe öfter re 0(5 dedere. mouij turn V ladislaS,tum exteros amp;f fortuna uiri, amp;f tâ fubmiffa oratio.itaç reff’’ fum legatis,utDefpotûbono animo efteiuberêt,fatis multas aftuturas oct^ fiones ad mutua paremep gratulatione. Interim cü ratione ab eo fadtï, quod locain quibuamp; regi gratulari poftet,ab hoftili incurfu tuen da fibi in temport putalTeuperfeueraretmodóftrenuèïVladislaü primo quotptéporeanniX^ , rum,ut expedatione fpemep de feconceptam adimpleret.Jnterea Strigoni^ * fis Archiepifcopus amp;nbsp;Ladislaus Gara, qui coronandi poft humi inpriwis auctores adiutores cp fuerant, feu defperatis reging rebus propter fticcelfus Vladislai,feurati per tranfitionemfuam,quamrelrquosdignitate inferiores i fecuturos credi par erat,reginç animos infringi,ôtf ad concordiam conuerti | poire,coeperüt cumVladislaoclam perinternunciosagere, utimpuncadcU tranfire licereCacceptacp in id fide,Budâ properabant. Vladislaus uerö qui feitet magna elle talium uirorû apud populates fuosau(ftoritatem,multunit? hue uel iUuc mouere animos uulgariû pariter amp;nbsp;nobilium pofte, ubi app^^®^ pinquaffeciuitati percepit,obuiam progreffus,benignecoplexos beließe fe fperare iuftit.Die feqiieti cum ex copofito utriufqjgétis primores $ «ni^ gnificentilfimo apparatu ad regë conuemftent, mifti funt qui illos in eufi* j Hiduccrcnf,ubi Archiepifeopû inhancfentcntiaIocutStradut:Intelligo,re2S inclytc,purgandueirequ0dfnrebusfereomniSmaximisc0filiumterujr)af , feuidemur,Primum,c«m te,quiapud nos regnares,accerfendûceofuimusî deindtj i

DE PVGNA VARNENSI'4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aî^

A JeindcjCum reginam fihum fuum coronanté contra te fecut/înouiflimc, qua doillnis partibus omifliSjnunc ad te reuertimurîneautfpernendià tc,uclu£ imbeciliKateanimoiû laborantesîautcum fufpicione accipiendijceu paru ri deles ijs ad quos incIinauerimus,exiftimemur,Nonenimfententiamiîdéni iiemutando totiens uelut in cotrarium adi fumusîfed cum ageretur de con^ ieruandoaugendo^ regno noftro,id^ quatum rei magnitudo poftulatjnos folicitos haberetgt;feu nimia cupiditate,feu Humana ignoratione, quod optis^ muni foretjnon fatis conftituebamuSjatque ideo nunc hoc,nunc Ülud appro Hantesjminime' mutatopropofitoad idquodcHicaciffîmum uidcbatur,con!« fnginiusnonftudio partium,fed caritatepatriç, cuius falutcmdignitatcmcp penclitari intuebamur ♦ Nee enim ut de me fatear, quod de alijs etiâ fentio, cumanobisaccitus esregnatum,ideotantum confenfi,quód ob uirtutem tuam,maiorumq^ tuorum gloriam digniiTimus uidereris, Immutabât ca qui demutconfentirem, uerümnondeornando augendouetc confultatio eratï ftdeumpoft mortem Alberti regnOnoftrum inorbiiate uelut prædç Tur«« ds expofitum appareret, inuicHu regni tui robur inprimis occurrebat, quod peruiemitatem ó?füEderanobisc5iundïum,uenedeberet,perampIitudiné autemfacile nos polte tueri amp;nbsp;conferuare uidebaturlamp;f tua tuorum^ interef ^fgt;ut quæ nobis imminebantpericula,propulfarenturatqueideo freti uirigt; ^üsamp;amplitudine regni tui, cum de fide dubitare non poflcmus,quado in ^ftius ueftris idem exitus quem in noßris pateremur,foret à nobis expedS^ ^usjunanimi conienfuad teconfugimus, ratifore ut in ditione ÖC tutda tua ‘'« noftrç domi foris ép maxime Horerent.Poftquam ueró rcgina feu mala ra ^ionc,feu malo fato perdta,cO?pit à communibus cofilijs refiJirc,quanquam ^'®go,ói:quiillammecumfec*uti',;ntenigebamusadpublicasctiam necefti ’^‘«parum momentiillinc cfle,accefn.mus tamenUum quia nefarium appa lebat,reginam nofiram,amp;f eandem Sigifmundi regis noflri filiam deferere, 2 pnufquam patriç periclitatio nos cogeretltum ut in uiam re(5am,fi fieri pof *Et,reuocaretur:5C tu defedioné nofira ueritus,tantifperdeliberabüdusfub filtres, dû iniretratiofedandiciuiles difcordias,quascelcraduentustuus, tumultuateadbuc regina,uidebatur excitaturus, cruciabamur enim animo* intuentes exarfurum helium intefiinu euocatione tua, per quam externum fxtinguere uolueramus ; atep ideo omnia prius experiri certi, $ patria fuo t gladio conficientê intueri, tadiu in parte altera perfeuerauimus, quoad no ofticiuerga reginam 06 gratißima noßris animis memoria Sigifmundi cha^ fitatipatriaecóceflit.ubiueróambitionereginä elatiorem uidimus,^ quæ addticipofletjUt pcriculis fuorûparceret,ô6 in illisangußijs eßemus , quod aut patriæ aut offieq iadurâ facere oporteret,maluimus boni eines q; officio ficlientesdicilSC relidla illa,quç niß per fummas omniû noßrorü calamitai^ tes nee regnu aßequi,nee adeptû tueri poßet, rurfus ad te conuerß fumus gt;nbsp;in cuius audoritatejrace domcfiica,in armis uero' foris pofita uidoriam intue mur. Idem patriae ialutis fiudium,quod ad te uocandum, quod ad fecedciv dum paulifpcrad reginam nos compulit, nunc ad te reducit. Debet probari abstetampropenfa conßansep in patriam fides nofira, cum intelligas pro pter illam nos etiam famae fubqße difcrimen.maluißemus quidemqndd pri ma confilia nofira proceßlßent,06 ut ßc apud nos regnaßes, quod ofticioß er ga reginam,eiûfque parentis memoriam immortalcm manfißemus106uc quieti inter nos, tua tuorumépautfiotitateaccedente, non folumfinibus nc» ftris hoftem fubmouere, uerumetiam agrum il li fuum infeflum reddere potuiiïemus.Nuncquando utrumqueaflèqui non licuit,incolumitatempa trix cum felicitate tua fequentes,pctimus,quod ut uerecundiç noßrae induis geri debet,quodaliquandiu cum regina fuimus, praefertim ut conciliarctur

tibt, itanobis fraudinonfit, quód illaquicta confiïiacontcmncntc,fabï5 ^ pax regni nos abftraxit,in ÉicurG quales nos experiensjhabeto.VladisbuS contra minimedaturumfuiflèfidem,utfeaccederent,nifi bonos fortes^u*^ ros iudicaflet^fatis fcirc, tranquillitatê patriae unicui«^ charifsimaeflè debt^ re,fed ante omnesinis qui in fummis omamêtis fummaep dignitate collolt;^ ti,quæ egifTent,omnia fie accipere tanquam pro pace ac firmamento regnig^ ftaefTentjnon contra femerpenim quiequam commififTepropterquodhoib km animüaduerfus fegerere deberent :nifi proptercafibiirafciuelleGqu^quot; rel i^oflorentiffimo regno fuo,ó^ omiffacura pacadae Lituanie,in quapf^** pter cedem principis perpetrata, bellum exardefceret, uires animSep Luin conuerteret ad tutclam ftabilimentumcp regni eorum.quód ad reginams“’ neret, minime reprehendipofiè,fiad extremum uolutati illius publicam«^ lutempretuliiTent.nec enim regibus fidem obligari cuertendisregnis, Confei uandis:hortari ut adelTent animis ac uiribus ad caetera que fupereflènj expedienda:breui afFuturam traquillitatem illam quam optaUent, moddip fadis 0^ confilqs opportunis orationi fuæ fidem facerent. Regina quamui5’ ubi fuorumfidemlabcfadariüidit,ó^ad VJadislat felicitate dcficere,m3^

lo animo afkda,tarnen diffimulata muliebri trepidatione, ne fi quantum gt;”ƒ tucbaf,indicanct,reliqui in defperationé adducerêtur, Ciliac Comitem ad^ uocauitJcommunicatocp cum eo confilio,nuncios cum literis Cafcouianij^ ad caetcras ciuitates quae VladisI aum ac fuos fub ipfum belli initium exdi^ fcrant,circummifit:iubens ut bóno efient animo,propere affutura auxiliaqi'* bus tuen' ipfî commode fe po (Tent, 0^ Vladislaus toto regno facile' excluded retur.Mox^conduditium militem ex Bohemiaacciuit, Ô^ cofentientti” id Epifcopojlaurinudiligêtilïîmècommuniuitîcollocatis^illic coprjsfiK-’ uelutinloco opportuno incurfionibus faciendis aduerfus Vladislaum^ fuos,cum filio trafiulit fc in PofoniumJd ubi a Polonis compertum, mi^* Vladislaus ex gente utraqj numcrofum exercitu adlaurinum obfidendui”» ducibusIoanneHunniadianOjamp;S Stanislao Oftrorogenfi.forteitaeuenit^ j i Comes Ciliar,quiillucacccfferatjinfpediurus anfatis omnia firma munio? cflentjôtTan coftantes confentientes^ inter fe perfeuerarent omnes tuendis reginæ partibus, cœptus fit cû alijs qui illic erant, obfiderffuperueniétibu^ quiabVladislaomiirifueranLAtilleuteratuiracriófelatoingeniojanteo«^ mnia confirmatis fuorum animis tolerandac obfidioni, fadaque fpe affuturt propere fubfidn ex Auftria SC Boemia,ne alicui deeffet occafioniretinendj reging in fententia,fi fortè propter efficaces Conatus Vladislai, animus nd’ demitti eoepiiïèt, cumuideretfecum fuis imparê, aperta eruptione c5ftiw*‘ da'm enadere in Pofonium, Cum paucis igitur filêtio nodis profedus p^*^ hoftium ftationes,moxcp Rauo fuperato,in infulam quae no proeul à Dann bio circumpleditur,^ occultifTime fe traftulit, ratus illac comode fe ebp^^ ■ rûadreginâ4Quareablioftiûfpeculatoribus coperta,mifïïfunt illicocu^ ‘ Lefcone Bobritio impigri 6C expediti aliquot milites,qui infequerêturco^ prehenderent^fugientê»SenfitSC Cornes patefadamfiigam fuam,amp;fe^^^ à tergo hoftesutaep diffidês euadendi celeritati,latendo illos {allere inftiwiff edixit ergo fuis quodab infequentibus fe facile capi patcrentur, fubinde^’ domino fuo,qui in oppido remanfifièt, mifTos fe cum mandatis ad regtom profiterentur4necmora,infiluam,qua profundifrimaerat,ipfefcimmifit.câ* pris è familiaribus nonnullis,cum fingulorûafTeuerationiunS congruto^ fereperfuadcrci inquifitio,a Polonis propemodû omittebatur»tum Sam^'î quidahaud militaris difcip{inçrudis,eos aftutaargutia incrcpuit,tan^dç* fettores dominifui,quiperimprudentiâ minime' no feitâtiû eô,haud,poilb

^ fiïuafofcfintcrfedïus^Adcamuoccni bencfimulatümeftdaciuapenicrchu maniafFecQus. ùaep mftaurata diligencius inquifitione» erutis^ hmeinde o«« mnibusratebiisjtandéa Lefconeipfoinuentus eft Comcs,8C captusîmoxi# quecum ingëd mih'tG gaudio inexeicitü,fubindc^ad VladislauBudam produflus cfl.Cum exhiberct in confpeóüjnó folum utnufep gentis pnnei pes cóuencrant,fed promifcua etia cmniu ordinO mukitudo partim miferan numpraefentêuiri coiidKioïKmjmcmonapiibinædignKatiSjparnmafrciic rantium uerèiuftumhumanarurerum infpcóoicDcum eir^qui débitas ab coperfidiæ panas expetiflet. J1 Je nihil purgans joblituscp infitæ önT ingenii’ tæfcrociæjfubmiffà ÔC clhaCia nimiû uoeeaegeftu ueniâ precatus eftiVladt slaus autem minime duro uultu fuppIiccalJeuans : Maluiflèm, inquif, ut filt;5 destuatcamicü hue adduxiJTet,^ félicitas mcacaptiuu.JdqUadtü foret pro culdubio, fi ambitio expugnata, animi tui fide amp;nbsp;cóflantia nó extorfiflet, ut dcbitimihiprincipatusuicariSfepotius ^ focium eflêuelles. Nuc quando fortunâmcampotiusc^bcneuolentiâSlt;lexperiri,amp; uanafpebenefieq in me tui gratias corröpere placuit, impugnando iudiciu quod de me fcccras, cum unanimi omniü conienfu elect us fum qui a pu d uos regnarê,placidé feres, fi egouicifsim erga te magis fadoru tuorS prgfentiü,^ elcdtionis, à qua nulla ineaculpadefeciftijmemoreflecogar^Mox^incuftodiatradiiufsitAPoftri die Vladislausjfcu periclitantis ciuili tumultu Lituaniæ difcrimen folicitu luberct, feu patrij regni defiderium male' ferret, feu abhorrens ab immaniralt;’ teinteftini belli,quod gerend« iHic uidebat,feu cupidus denuó coramep ex petiri qua tandem mente Hungari erga fe forent,cóuocatis in arcem omnib. quoruaufloritas aut publicéautpriuatimeminebat,huiufcemodioratione habuit:SatisinteIligebam,cummeapuduosregnatüuocaretis,nümihi, fed ttecefsitatib.ueftris id tribui» Sed ne® id oratores ad me mifsi difsimulaue«!

® i™t,amp; plericp ingenue'fubinde profefsieftis, cum tarnen benignitateDet waiorumepmeoröuirtute longèJatecphaberemubi féliciter rcgnarcm:ftalt;’ biliendiresueftrascuramfufeepera magis, nefidemmeam in periculofuo tmplorantib.uieinis faderatis cp deeffem,quam q? amplitudini meæ necefs farium putarem.fed 8C quieta omnia domi confentientescp inter fe uolunta^ tesueftrasnunciabatis. Qiiidquiduero'laboris acpcriculi bcllicis adtioni^ busexhauriendu eflct,ab eo bofte imminerejeuius impetus fragere acretun dete, longé pulcherrimü Sf gloriofum foret apud omnes populos 05 natio«s ttts quatreligionc noftra profitèrent .quæ fine inuidia loqui liceat, multo fc^ ciusfehabêUquippe quo'dexuobis multos abinuieem uideo diflidcntcsÄ longèmaior dimicatio domipropofita apparet^q timeri foris potuerit. itacp diftrahit fæpe animus in diuerfum, cum uel defiftenduab incepte, uel præ«« bends me ducemin eaacic:quæ propemodûad parricidifi fitanimata,confi dero,cafterdm ex ueftrafimul óf mea re magis elle uidet abftinerCjCp per itv teftinS bells ad propofita mihi peruosfpem peruenire. Occurritenimiam taucanimototiusbellifpecies.VideouosgentéunânôjUtmultçaligjexcou uenarummultitudine cafu c6gregatam,fed unius linguæ ftirpisepae proper modum familie cireufpeeftos uos fingulos Ófuniuerfos,adeócftis inter uos iundi fanguine amp;nbsp;affinitatibus,ut uerius domus una^ natiodicipofsitis» iNcmo unus exuobisuiolari poteft,quincius iniuria pene' adomnem perti neat,at(p m iHum ipfum qui intulerit per quendam ueluti circuitum cognac tionum tedeanhanejunitatem cóiundionemep fanguinis inter uos,quam uo P’^^bjtffèjmihi uero inprimis profutura externo bello fubmouen aoexiltimabam, diftrabi in diuerfum,uiolari^ mutuo,non aliud mihi qui^ü demmdetur, quam naturam ipfam, Óf quidquid in ea ucnerabile fandüm^ que eft, euerterc« Dubius eft(ut aiunOeuentus belli,fed blandiamur nobis, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;óf fuc*

Ô^ fuccubituros armis nofiris aduerfanos conccdamus, poft fratinm paf^*’‘' tumue ac cacterorû propinquorû exhauftû fanguinS. Reftat, ut fi Turcus »^ cefTienGaduerfus illû nos producamus ante omnia inteftihis dadibus deb^ litatos J fed Ô6plcroft^cognati aut proptnqui cmuftç cæde imbutos.qi»’’’ fpem ludoriæ mtht proponitis tam nefane cruentum agmen ÔC fuorSftf^ geac uuJnenbus confcelcratum educenttCDeus mehora uelit.non aetas»no® tortunameaea cft,utpertam abomtnandam dimicatxonem properandugt;’^ rnihi cenfeamad fpem maioris amphtudmis.Nec corpus,nec utrtus,autan* mus deerunt gerendts honeftionb, bellis» nûc antequàm mutins feektibut coinqmnetis manus, dum tntegræ adhuc regnt uû'es,amp;nondumeruentan* armis interfe concthart poflunt uelad retmendam fimulpriftinam dignité* tem,uel ad patronum concordi uoto deligendum,tumgrato erga uos antin'’ meo digniflimum, turn rebus meisueftrisep céduccrearbitror, utego,pgt;'‘^* pter quem tumultuaricoepiftis, retro iter fledam, factie, ubt ego 3bfucrO)gt;J’ gratiammutuóredibitis, Etquodin magnisdifcriminibusalias faepeft^^ ftis,minimediffïculterrationeminietispublicaefalutts expediendac. 01'°^ fi ad me rurfus confugiendum cenfueritis, tam primæ quam fecundae euo^t tionis ueftrac memor,enitar ut in cefsione hac mea nihil aliud a' me quçfiw'” intelligatis,qua'm falutis ueftræ remedium Jntcrim aftequar ut haud petp^, ti potuilTe dicar in gratiam meam periclitari feeder a turn amp;^ bene de meinen turn regnum î fiC rem Lituanam fie conftitutâ,ut multo liberius, fi oppott^ num duxeritiSjincolumitatis ueftrac curam denud fubire poffim «Verba vb dislai cum fumma laude moderatiffimi animi accepta, picrifep etiam lai^^^ mas excufTere« Cum ueró ut liberius cofultarcntjcconipedtuabiturusalfquot; geret,uoces undiep auditac afleuerantium neminem magis intereiTe opoi^ re, quandoquidem ufqueeó afReeretur rebus ipforum, ut ampIitudinisS“ gloriæ fuæ uideretur oblitus‘ucl exeo digniflimum effe quem regemapn“5 ie uellent,quo'd falutem regni anteferret cupiditati regnandi,Nó tantum ^P^ raflè,quando eum elegerant.Nunc ueram in eo fidem regiamep uirtutemt^ pert^nô commiffuri fint ut prudentiores in eligendo,quam conftantioresin cofcruando fibi rege fuiffe dicerent «Ä^ iam rurfus Vladislaus aflederaGcn^ cactcris haud fanè ciuiliter neqp in confultantiu morem ftudia fua offerentinj filcntiumfccIt,exauditauoxHunniadiani. die peregrini Regis euocation^ contra imminêtia difcriminauelutinnccefsitatcreijciens, nepriuf^polt* humus coalefceret,autexternabelloaut domefticisfeditionib. regnöfot^, cumberet, quiequid in eo eligendo adtum dictumue effet, confilia tcmpnb acc5modando,deliberatè fadum» Siquid contra ab aliquo t en ta turn,aut li^-mano errori, aut fuperuacuç fidei erga regiam ftirpem afcribendu priusa»^ uerauit«T urn fatis fe fcire inquit,fupra mulicbrcm fexum conftantemreg^ nam effe,uerum haud facile defiftere ex toto à naturaIib«affedibus«Natafi‘’gt; præterfpem uirili proie,indulgendum,ut matri,fipfiliofolicita foret,fi^n^ faluberrima fibiacregno effentnópfpiceret,tolerandu in fcemina:nonai^quot;5 ad eam coueniffe, $quib, tantiincœptiutilitasnondûiâtis intelledak*^'' Quos publicç opportunitatis ratio ad Vladislau congregaffet, cos expl'’'’ tam iam uirtuté eius in fideretenturâ,eos etiacp ipfos licet haud fanèmuH35 errore iudicâdi,aut officio erga regina in diuerfum abftrados, plurimon*'” confenfum reuocaturumtfacileep ubi nouiregis tam fingulares animi cotp® riscp dotes uulgarentgt;fefe illi dedituros.longc maxima difficilioracp trao* aâafleneri iam Budamfedem regia, turn Comitem Ciliæ, cuius unnisF maximereginaelataad tumultuandum foret, felicitate publica in pot®’ tem datum « Reliqua fine armis, fine cæde ac fanguine in ditionem u^, tura : non futures qui uimponusquàmclementiam régis uellcnt expert’ prati®

DÉ’ PVGN A V ARNENSI«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z^

À prxfert/mqiiodlongéitnparcsuïribiKsncdüuidorigjfednetucndiqiiidcni fefpcm condperepoflènt. Non faóurum regem exinfiKinogratiaiiimi,fi täm bene de fe meritos m eo tutnuku deftïtuerefjpr^ferc/m quod longe plus penculiex dilcelTu fuo immincrct. Nam 8C reginæ partes quofdam pertina dusfubtndedefenluros t filt;^ quos ratio publicæ falutisab illaabduxiflet, a!# erius in propofitopermanfuros « fadleitaTurco fore mutuis fcdittonib.oc^ cupatos jamp;; à defen fore deftitutos aggredi amp;nbsp;expugnare.fed ut cum regina ingratiam omnes reelij (lent, fine dueejfine capite tarn grauis belli impetum 'minime Iaturos,fieripofle5utauttardio autpudoremuliebrisdominatusfe ad alium quempia conuerterentjin cuius poteftate uenifle Hungariæregnû Polonipoftmodu grauitcr ferrent, fed neep boneftum reg^ad fuos ahenos^ uetalemreditumfore. Neminiuerifimileappariturû obaliam cauiam tarn inclytumregnu omilfumjnifi quod aut regere aut tueri polie defperafletiro^ garcepperfalutem utriufepgentis amp;(regni,utin propefitopcrkucra!et,5C beneinitum coïumcnutriulqpnationis conftanter expediretiomnia breui SC quietafibiamp;libérafore.quiadelTent, fcirecosfatis paratosiam turn prüfen ïcm ipfumdenuo'regem dicere ac conftituerc, SC iureiurando fidem at«^ ob fequium defpondere. Non altius uerba quam audor in animum Viadislat deicenderant,propter infitam eminentem^ inuiro indolemdcd SC fubfccu tæuniuerforumacclamationesjflagitantium ne fein tarn difcriminofa con«« ditionedefereretîSC cumdiâo,unanimiconfcnfufe2c fua omnia illis comic tuntdeduntep fidei Ôf audloritatiiregem^ iterum ipfum decernunt fiC cooï* ptancnecmorajccrpta eft eins coronandi confultatioï fedoccurrebat diffi«» kiltasuetufiae confuctudinis QC religiofead id temporis feruatæ,qudd facra ädeamrem corona in poteftate regingcrat.Nce placebat comittere, ut uide «■eturad eiufmodi folenne in qualibet corona tantundem momenti incfle.Ita 8 ^ueeumneepfpes foretperfuaderi autcogi fubitó reginapolfe,necuellcnt • cerimonia coronandoruregum uulgari per nouas corona53ad illamquç ma ’‘*nieproximafacrgapparebatgt;confugereconftituerunfgt;pro temporis acre«« turn necefsitatc.ad earn rem corona,qua fanâi Stephani primi Hungariae re=* ggt;s caput exornatum fuit,ceu uerç uirtutis exemplar atep incitamétum poft: ipliim rcgnaturis religiofifsimè feruat.in ea difceptatione multa probra ias» ctatainLadislaum Garam,cuius maxime permiffu regina corenam facram interccperat:ægre^àuulneribus amp;^ cæde temperatu, intercedente rege pro#! pterfidemaccedendi felibere obligatakaptus tarnen eft et eufiodie traditus* f^umepRexdeprecaret,00 fortunée fe quàm fidei iadiuram facere fatius di* ^fktjuixpoft triduüutliberaretur,impetrauif.amotus eft tarnen prarfedtura Vifegradftfubrogatus^in eius locum Vincentius Scamatulicus.regina ins» *Ckaciinifeorbatamconfilio,a(ftioncscp fuas magna ex parte debilitatas ui detet, capto abdudo^ in euftodia Comité Ciliæ,ct labanteiamfiioru fide, poftdefedionem Strigonienfis,id quod minimèin tanta mulicre fuipican^ dumarbitror,funtqui'infimulêtadfraudemanimüadiecifle*jgt;pofitacpingen timerccde,fi facinus tranfigcret, adegifte quenda ex fuis,qué fibi cOprimts fidumcredebat,ut Budamfe conferret, fiC Vladislaum quoquo modoue!# neno extingui curaret. Sed cupiditas eadem quæ leue ingeniu hominis ad partes fufeipié Ji facinoris adegcrat, cêpulit etiâ ut rem Vladislao aperiret, ipecumulatiorisremunerationis,^ foret preciü,quod,pfcelerecontcmpfif!# feuidermolebatjd feu nó crediderit,fcu credere diflimulauerir,ne fi ueneno infegrauatam reginam affirmaflef,fpem omnemrcconciliationis in police« rumcxcludcret,Vladislaushominemexecratus,quàmfccleleftum amp;nbsp;fil^ faindicantem,èconfpe(ftufuoabireiuffit. Veriim primores proccrumu^ binefasquodattulerat.agnoueïe, per omnes crqciatus excamificandum ■ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tobu*

;lt;Î4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. CALLIMACHI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p,

robuftiflîmoïS^ deinde equorum candis illigandum, m partes quatuor ƒ firahendu tradiderc, luftifs imas a b co poenas exigentes, fine ucra fine»**’ detulinet.Itum deinde Albam regalem,ut Vladislaus coronaretur,quop^*^ lata iam erat ex Vifegrado arciila m qua cuftodi'untur ornamenta ad cçra®*’ niamcoronationis religiola. Quibus in mediumprolatis,adieda eftjpf^^ ‘ ut conuentuftatutumep eratjlàndi Stephani corona.Proditum memorieÇw cum primS Hungaria regni nomen accepit, facram coronam induuias^*^ tiandis regibus religiofas fando Stephano primo Hungarorum regià R‘’ mano Pontifice coelitus monito deftinatas feruatascp,deindefolenniculî^* dia,ueluti fauftum aulpicium futuris regibus,eadem qua illeregni fclicH^^ , te coronandistordinemuerd ritumep initiandi illic regem talemuetufto*”^ re feruari. Sacrificâte qui in Hungaria fummus eft pontificum,circumfiß^'’ . tibus^ omnibus ad quos regis pertinet nominatio, in templo quodaugu^

' ftiuseliin.AlbaregaliadaltarefiftitquirexfuturuSjftatim^a Canoniek , exuitur.deinde pontifex precationes folennes pra’it,quibus regnoregiÇ'’ cuius caput dextra tenet, Deum propiciet, ueniam^ÔC pacem impetret,u' foeliciterfaufte^publicèacpriuatimfibi, oppidis,uicis,ciuitatibus,pop^^ lis, nationibus ineatgerat^regnum, facultatesfrudus^multiplicetjfints SC imperium propaget,au6oritatem denitpetgloriam augcat.'lumman^ cius dorfum que arcano oleo perungit, amp;nbsp;mox ueftiri iubet. Ornato ddO“^ facris induuqs,crucem inprimis tradit,per quam fignificari uolunt,ius af'’ Itolicæ legationisindefignandis Epifcopis ab ipfo initio regibus Hun? riæpcrmiirum à Romano potifice« Deinde feeptrum pomum^ aureus* uexillum regia infignia exhibet,amp;: uaiufeuiufep inter tradendum facris u^^ bis interpretationem profecutus, tandem prolatis in medium regni legits infti tunique, exigit ut in uerba ipforum iuret ♦ Jllc ubi in ca qua cooc^’^ Pontifex uerba iurauit, illico coronatus fuggeftum ad id praparatununn^ fccndit,amp;^plerofque inequeftrem ordinemcooptatjUtintelligaturregnü*”^ | abarmisaufpicari : nihiltppriusmaius'ueapud reges elfeoporterenuin^ ; incrementoque militaris dilciplinætcætera ornare,illam tueri S^ augcre’^ peria. In eodem apparatu poftea procedit ad templum diuis Petro ^ Pau*® confecratum^ibi in tribunal ferecipit, amp;nbsp;con trouer fias aliquot audit 0^ deö dit, ut fecundum rem militarem, iufticiam præ omnibuscolendam SC fdat» 5C doeeat. Tandem fublatus in equum, poftquam ciuitatem luftraucrit,pf® greditur extra portam ad diui Martini ædem, turrimep illic altifsimam^ö® fcendit : amp;nbsp;quam maxime poteft protenfo extra turrim brachio, ad qua^ûf mundi partes nudatum enfem porrigit,quafi undique regnum tutaturus,aiit certcillius fines óf ditionem propagaturus.ubi uerdin ciuitatem redijt/o^ lennia conuiuia celebrant, ftrepuntép publica gratulatione uiæ ac domusö^ mnes.quibus omnibus ubi Archiepifcopus Vladislaum de more coronal uitrite atep ordine feruatis,poftridie ex uniuerforûqui conuenerantfent^* tia conftitutS, ut corona fandii Stephani cum facris induuijs recodcret aUtf uareturep ad futuros reges initiâdos,fî nô côtingeret recuperari facram* Ab^ rogata deinde pofthumi coronatio, óf nequis eumpro rege duccret cJ?“^ ab Agnenfi Epifcopo,cuius ufpadinuidiam audtoritas apud VIadisla•l^ƒ minebat,Nouum ei figillum regni cómiflumïóf nequafraus error uc eófflU ti polTetjueteris figillilides exaudorata*pronunciatücpad populum,ne bit ris aliquibus præterquam nouo figillo fignatis crederef .præterca ut oi^^ immunitates priuilegia^ à prioribus regibus conceffa, eiufdem fgufb^ conlirmarentur,Multorum qui de regno aut de rege benemeriti digniöS * conditio adaucta, caeteris fpes fadta, modo le dignos cxhibcrcnt,inquos W bcralitatefuärexexerceret« Paulopdß cühauumagnidiferiminis nego”^

DE PVGNA VÀRNENSi: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aÄJ

A fupereflet pacandis rehquijs tumultus a regina concitati, fati's^ fine externa ope iiinum aifunnûcoaftaret, plun'mi Polonorum cum bona régis ueniarc^ trompatriamabiere ReginauerôcognitaVladislaicoronationcgt;miiltis di risep imprécation! bus Hungaros execrata,quod in re fimili longe le difparcs Polonis exhibuiffent, Ab illisnamep impubère regem cum fumma fide edu catiimjnec folum intra paternum regnum cultumlandilfi'me,uerumetia cum fuarumrerum diferimine ftrenuc produdum ad poffidendum aliéna ♦ Jpfos ucrolegitimumdominumpauloanteab fecoronatum Albertiregis filium, amp;^ eundem Sigifmundi nepotem,per fummum fcelus paterno SC auito regno exturbarc, peregrinum^ apud fe praeter ius fasep regnaturum admittere : SC quia uirium plus haberent pro libidine fua,tum îcemmæ libitum inlantirc^ gi:quos cum maiorummcritis SC lex urn SC actatem tutari oportuit, infulta^ te. Oblitos uindicem Deum certe' longe magis quam ipfos poffe acpoliere, Submiflis'que deinde qui cldmcircumcundociuitates,quoad fieri poiret,po pulorum in fide manentium animos confirmarent, conlilium que illis fuum aperirentjipfa in Auftriam commigrauit,Et Frederico Imperatori paruulum fuum,facramtp Hungariæ coronam commendauit, Qin utpote patrudis cu^ tam pofthumi SC coronam baud grauatim fufeepit, Ipla deinde fie ta nonnub brum urbium conftantiaSC fidegt; non deftitit procerum quoque uoluntates dandeftinisnuncijsadfeacclinare ; cum Auftralibusueroac Boemis con«« gf^gandi exercitum confilia inire, utquoquomodo Vladislaus Hungaria exturbaretur. IntereaTurcusper occafionem inteftini belli Hungariam fa«# die afe occupari polTe ratus, Belgradum oppugnare adoritur:SC cum parum unoattpakero impetuprofecilTetjobfidendoinpoteftatemredigereuolebaf, ® JdOppidum inter Danubium Sauum' que,ubi commifeenturjfic eft fitum in diuo,utab utroque amne inferiora eius abluantur,fiquidem qudEurum fpe«s ^it) in ripam ufque late' prone que deuexura, definit in Danubiumiqua Au«« firum excipitjSauusallabitur,Reliqua ipfius per cliuum extenfa,muro^SC folTauelutdiuidunt à continente.itaquefabricatis nauibus, quibus inutroep numine adhibita cuftodia tamfubfidia ^ comeatus arcerent interciperen«: ^^’'^jTurcus caftra ficex a du crib metatus eftjut nemoomnino ab obfelTis e«s wittiinduciue poftet :fibiuerdquotienslibuiftet,muruaggrediactentare fa«« enkas foretmec fubinde deftitit aut opplere foftas, aut machinis quaftare mu •■osjcogdificatis etiam ligneis turribus eregionepropugnacuIorSarcisjad de fenfores cm uro exturbandos. Cum interim fui quocp inopia commcatuura afficerentur, neqj appareret diuturnam morara obfidionis toleraturos, quan-eloquidempaffim in exercitu exaudirentur querelæ fame extabefcentiumlfo Inm'que id nc iam turn oppugnatio intermitteretur,retinebat)quód delperato fuorum auxilio, propter intrinfeca certamina, quibus regnum agitabatur,mi nime credibile erat oppidanos diutius fe defenfuros, Præfedus iampridem Çumualido illic præfidio erat loannes Vranus, uir audax, SC rei hellicx pe«« dius ,quippc quód Florentia ortus atep oriundus,T ufco ingenio Hungarica Krociamadiunxerat, conftabat^ftrenuè oppidum defend! undiep- Sed cum ueluti de porta regni ea in opugnatione agi omnes fentirent, Vladislaus cum cenfuifTetTurci conatus ret3dendos,dum copias colligeret inftaretcp,memor expetitxpauloantèa fe amicitiæ, oblati^ fibifpontèin rebus fuis difficile

• ”^® ®™’'*’ Pe*“ legatos de diffolucnda obfidioneagendiï putauit» firulugitut^Dobrogofius Oftrorogeus,SC Lucas Gorcenfis^qui renouata incmoria legationisjultróCracouiam miftç,petitum foedus atqucamicitiam, cum alleueratione fubmittendæ opis ad Boemiam expug nandam, fi ex ufu uo Polonus effe cenfuilTctjprofiterentur meritiim benignçadeoin fe uolun«* tatistam akeinanimum Vladislaidefcendiflc^utbellum quod inferebatur, c non

nonpriusarmis propulfareuoluiflèt, quam uiciflim pacis 5C beneuoknû^ mutuæconfîliaproponeret « itaqucfi Turcusabftinere ucHcc abinfeftan^’ Hungaria, quæ Deo atep hominibus uoknti'bus lam Vladislai fada eHef,» etiefore ut de feedere conuenu ent, in quo ineundo feruandoep daturumVia^ disbum operam, ne pacis ftudio aut officiorum commutatione inferior dc^ prehenderctur î quôd fi arma mallet, amp;f hires experiri, annixurum, ne illis ^f nam quoquo modo uinci contingeret. Turcus ubi ea audiuit, legatos qus'’ iubducerentur ab omni occafioneiniuriæ, inter tôt armatos infeftosqucS^ commodius dumdeliberareturhabitarent,in Sunderouium perdue iconic mifit : cercus fecum prius omnia experiri ÂT tentare, quam illis refponderet’ itaqj deditionis Ipem prius aggrediens, captatis colloques maiori quaniaj* quando ambitu, ad defedionem follicitare cœpit ♦ Sed SC literæ fagittis iH^ gatæ paffirn lupra murum a' militibus excutiebantur in oppidum j ingentô defedioms premia continentes. Verum ubi nihil pacati ab aliquo refpon^ debatur,aduocata concione : Pax,tnquitjCuius ab hofte mentio illata eftde^ tur 3 neene, licet in me fitum intelligam, placet tarnen Ôt^ fententiam uefirat” milites cognofcere î quandoquidem id bellum gerimus, in quo cum félicita te Humana, cuius ego principatum apuduos teneo,periclitatur:etiam religie fanditas^, quarututelaamp;f cura ex aequo ad omnes pertinent, Qiiippequod utmultum forma umendi diftemus» candem poft obitum omnes beatitudi^ nemfperamus ,Itaq^uelimcundaquacdixero,ficauobisaccipi,utquaenof à mea,fedab uniuerforum publica oppörtunitate proficifcunt ,Nam quodalt;i me pr/uatim attinet,tantum in Afia,tantum in Europa poffideo,ut,quodablt;’^ m inor dicere,pars altera minime pudendum regnurn uidere queat jconferuaf discp meis plus curæ, quam operæ fubigendis alienis, fortunam rneam^'^^ tafle infumere decetXieftrüm magis eft uidere an fua cuicpfuftïciant;SC qt»*? rata diuturna^ fentiatis, praeter id quod cum huma nis fortunis facra amp;nbsp;dim^ na omnia funt à nobis aliquando omittenda,fi ultrdnücarma depofuerimuS' Petitenim hoftisàbelloabfifti,amp; tumdemum depaceconueniendumcf'’^ fet.omictoindignitatemjquódobfidentibus armatisepobfèflï SC inermes^o'^ tibus Ai exercitatis imbelles acdefides pacempollicentur. omitto quantiH” laborisinmolienda obfidioneconftruendis^operibus, quantum deduclt;^''^ disjfabricandisepnauibus fit exhauftum.qug omniahoftis quafi uindosnos mclufosq? iam teneret,deferi iubet.Bulgaria omnis amp;nbsp;Rafciae pars maiori^ mis noftris iam pridem parct. In Seruia etiam pleraque ditionis noftrae fc^*^ mus 1 quæ omnia uel retinenda funt, uel una cum illis cetera quoep in Europe polTeflà relinquenda, quicunqj, quod plane etiam hoftisintelligit,habuo‘^ in poteftate oppidum quod obfidem us, habet non folum quodda ueluti p^ gnus âf ftabilimentum return fuarumjfed arcem etiam SC munimentum caciffimum alienis fubigcndts.ScilTum eft inter fe nunc regnumjJahoratepdf mefticis feditionibus.Nec tantum uirium adiecitres Polonicailli coiunt^b» quantum detrahuntinteftinae fadio nest ac pacis mentione facultas tempm? illis fedandis quaerit, utnos integris geminatis«^ iubindeuiribus aggtedia'’ tur, Sire infeda obfidionem diffbiuemus, facile nedendo caufas tamdW^ pace non confentient, quoad certaminibusdomefticisaut VladislaiHlf ' tas, aut Hungarorum uoluntas 06 ratio faniorfinem imponet îquas fodetis conditiones domum inter fe conciliati ÔC contra nos armati exigent, quand^’ nuncmutuis difeordijs perciIitantes,SCarmis noftris pene oppreflïjtanqt’^*” acic uicilTentjOppugnationem prius omitti, quam de pace agi acquît cenf^'’ aures iam nunc obtundûtfuperbæ petitiones de reftituendis Bulgaria,Öf KJ feia, turn cæterarum regionöurbibus Iaboreacpericulonoftroexpugmti5' quodfifacereuoltjerimus, helium quodaduerfus difcordantes intcrfenny tuis?

CE PVGNÄ VARNENSÏ: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2*^7

* tuis^ certaminibus occupatos pcroccafioncm noftram nunc gen'mus, mfe reutnobis,non folum unanimes tune Hungari,fed adiecfli etiam iliis Polos^ ni.quodet/amfipacisftudiotam pudendasó^ miferas reftituendorum omlt; nium quae repetent conditiones iulciperc poflemus, nunquid cótentum fuis Pefpotum quieturum poftea putamusCCuius animus, certumhabeo,elatus coniundione inter fe uirium duorum adeo praepotentium regnorum,non fo lum recuperandis ami(Rs,imminet:fed quiequid ubique inEuropa noftrum cft,iamnuncfperat,Non prius fiUifatisiaaum putabitjÿadduCio contra nos Hungarorum Polonommcp impetu,eandcm ferro atep igne leuientc in agro iioftro naftitatem intueatur,quam a' nobis in fuum illatam prius uidit.Quod iïbellifortuna(omen aucrtat Deusded tarnen fieri potcfijconfilqs iuisatRie ritjprster omnia feed a SC indigna,quæ ab irato uieftore tirneri debent, pium fandumepapudeos eft, dirainfanda^ in gentem noftram excrecre, nifia fas’ cris refigionibus^ nobis a'maiorib .noftris traditis defcifcamus, innouos incredibiJes^ritus degenerando^Nequealio facrifieq genereaut obfequio Deum conciliare fibi facilius effleaciusep pofte arbitrantur, qua'm ft tempi a quat colimus, diruant Si^ profanencfi facrofandis arcanis amp;nbsp;cærimonqs lilu dant, fi numinibus Ó^ facerdotib.noftris infultent, Öt^ ut omnem rabiem qua innos ÔC fa era noftra graflantur, deprehendatis,inter fandos refcrunt omnes qui nobifcum pugnando trucidantur.Non eft,milites,quód per uanam fpem pacis expedemus,dum colligit unitep uires,dum fe armatJs hoftis,qui non prædam aut Humana laudem, fed immortalitatem iplam premium uidoriae ponit. longcplus laboris infumptum eft qua'm fuperfitjoueas tumultuario opere opplcuimus, amp;nbsp;propugnacula ereximus, quæ muro imminent : cuius etiam partem machinæ lolo æquauerc,ut femiapertum iam oppidum efte uilt;» ® deatistSCid fanèoppidum,per quod noftra omnia tuta pacatacp nobis reddan it'tjhoftibus ueró iua infefta,praîdæcp ac populationibus noftris expofita re maneant, Siparumper annitimini, ft feeheitatis uirtutis^ noftra: memores, cogitabitis delubra,facra,religiones,cæteracp diuina óf bumana fundari no^s bisjquando eras hoftilis muri fundamenta demoliemini,uicimus,militcs,nó in prüfens modo, fed in perpetuum ♦ Quód fi nihil aliud quam certiftimuin return noftarû fecuritatem, hoc certamen foret nobis pari tu tu, fa tis dignum ptæmium effet,pro quo pericula omnia fubirealacriter,mortemcp etiä ipfam ibrnterlacefleredeberemus«SedutuidoriahæcnoftraomniaueJutfepto dam Öf muro nobis munit,fic hoftilia adpraedam patefacit ac denudathade nus cum natura ludati fumus in confiagofis præruptisep Bulgaria: atep Ra feix montibusdames,fuis,labor,defperatio,uincenda fait«ujcimus,non alia mcrccdeilledi quamut beatæ Hungariæ opulentiam aliquando attingcre^:. mus.hinc iam militiae noftræ præmia,hinc gloria initur ♦ Ad portas peruen«* turn eft:quibus patefadis,non faxa inaccefla,non inuiæ folitudincs emetien dx nobis,fed per loca natura ipfa amp;nbsp;humano cultulonge'amoeniflïmaingre diemur,hominumiumentorum^omnis generis alimenta paflîm,nonadne ceffîtatem,fed ad luxuria cum uberta te foli, temperies cœli,aquarû^ abuns« dantia fuppeditat ♦ Quidquidalibi operofa cura uix educat, illic fponte fya feu terrx benignitas: ut credi poffit, naturam eolendi agri cæteris regionib« exemplum daturam ,præcipuo quodam cul tu Hungariam cxcoluiftc\ Sed neepuiquamliberaliorem indulgcndis diuitijs fuilTeconftat, Aurumenim quodalqmortalcsrarifttmis inlocis laboriofiflïmèeffódiunt, Hungariue^ lut quoddam uirgul ti genus etiam pullulans decerpüt. V eftrum eft,milites, an ad ea omnia perpetuum uobis aditum eras aperire, an hoftibus ad ueftra patefadum reiinquere iielitis.Memineritis fubeundo murumomnem bea«* tifitmx fórtuna: opulentiam,fine alio munimento,fine pr^fidio,fine euflode, z a poft

2lt;58 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. C A L L I M A C H 1

poft ilkim uobxs ad pr^dam expofitam. A' tergo ucró eflè hberoSjConiUg^^’ ^ Ïares ueftros, delubracg,6C rebgiones, fimui QC uidoriarum ueftrarum pr^^ miaïquibus nifi in oppidum tranfcendatis, ira Sf libido quantum uitftonP* licet, per omnia dira ôC nefandamoxfit infultatura » Ego prout uos pugnan^ tes uidero, quam mentem ucl ad imperandum, uelad feruiendum babcatij» fimul quid luperbiffîmis legatorum poftulatïs reipondendum fit, intelüg^» Vos interim Curate corpora,SC quçexufu funt,cum armis expedite,ut finiu* cum lucecrasmurumaggrediamur, Digrefti milites à concione, non fcciJ5 ac ft' cum uiedoria propofitam quoep eis prædam iam tcnerent, alacres epubquot; ti.quod nodis fuperfuit, ut ad certamen uegetiores afturgercnr,quicti dedt^ re. Vbi illuxit, ad murum produdi, malleolos crates^ æquando itineripff foftas lignoac egfpite coniedo iam pridem tumultuariéoppIetas,necininüS , fcalas 6C uedes,cætcrum tp excidendarum urbium apparatum ferentes pro^ cedebant.Cum interim qui exturribus ligne is pugnabant,haudquaquadf^ fenïóres in muro confiftere permitterenf,^ crebris fagittis hoftem impet^'’ do propè ociofum accelTum luis exhibebant. Quod baud fane ægre ferebanf oppidani. Certe' enim fore cxiftimabanf,ut Turcus uim experirctur, fi de^i'^ tionisfpesnonfucccderet,dumita(^ineaddefedionemallicit,ipfipartesop pidiadftuminaporredas contra nauaiem impetum liominibus propugn^ cu!isq50u machinis,ignemautlapides excutientibus, tacitefirmauerantb^ parte ucróaltera quantum muri tormentorum uis aperuerat, rudere finiul^ gleba ftrennuè prope iuftam altitudinem coatdificauerant:^ per nodis fd^ tium picc,oleo,fulphure,incendiario^ puluere,quantü copia fuit,ligna if”^ bucrant,quæ temerèin folTas prouolutaerant, turn caetera omnia quarautt^’ autcogitatio fubiecit adminicula defenfionis prouiderant,parauerantq:gt;’^^ necinarmis modo SCmilftlibus, fedin obfequijs qqj SC parendi ftudioJWy cum eo incautius quo licentius Turciad murum properantes conftitiflêiit*'’ cratibus quibus iter fubftrauerant,coorti repente a muro oppidani,facijbS‘' Üumep multiplicircr paratum milftlcm ignem contorquendo, terrorem b^ gentempriusgt;mox haudminorcmftragemintulere^Excitatopluribusinb^ cis incendio, ÖC uno uelut i momento per omnem quam calcabant matertó*^ fic propagato,ut neep in eodem ueftigio impunè perfeuerare,netp progi«^’ neqj regredi facultas eftet,tetra ibi ludatio formido^4nam turres etiaiguf*” conceperant, trepidabaturqp in caftris, in quæ fumum flamm am cp conuob^ bat aura quam matutinis temporibus flumina exhalant ♦ Quae res ab int^''/ dio imminente oppidum feruauitRuptis igitur cóturbatisep ordinibq^i'^ que faluti iùæ expediendae intcntus,circumlpedare undicp,arma abijcert:^ qua propius libcriusqreffugiS in tanto malo apparebat, excuriarc.Sed ig»^ , tam fuo qua'm aurg impetu fernere' per materiam incendio præparatam ud^ tans,autfugicntes perftridis incurfu ncruis retinebat,aut exitum perquti” effugere properabant, pracueniendo occupabat ♦ Sed SC quibufdam fulfil*^ prolpedum ad fugam, quibufdam conturbatioetiam mentem abftuleratgt;’‘’ fumebanturep ab igne, quafi fubitum nouac reidifcrimen immobiles redd^ gt;nbsp;diirct.PauciexuliimisordinibusSCrjdemambuftidebilitati^incaftrarui’ ' gere. Cxteros ingenti numero confumpfitincendiü,cumreliquo totiuscp** pugnationis apparatu»ne(p ucró a' nauibus felicius pugnatum, quarum non^ nullas uis lapidum tormentis afflata diftïpauif, nonnullas ignis implicuit^ liquas ferè aut remigum gubematorumep confternatio,aut conatus recipi^” । tium fe à perie litantibus ad intégras naues quamlongiflimc ab oppidou^i’ fragas cxcgit,Ea dade perculfus Turcus, quafi nó opeaut confiliobuin2gt;’‘’’ feda numine aliquo fuis inflida eflêt, graflanteep etiam fame fupw'qua®“'^ fine tumultuet feditione,in exercitu ferri iam fpes effet,obfidionemdilfob' .

* K conftituit. fed amp;nbsp;fama erat cxercitum fatis ualidum congregatum tam are ccadSegedunumjaccurfuriim^ propediem, tarnen ncanimandis hoftibus lignum ali'quod trepidationis oltêderet,legatos tn caftrarenocatos, mintmè benigne allocutus efit Affeuerans fe turn demum pact's menttonem auditu«* rumjfiVladtsIaus ceffiffet ca particuIaRafcfç quam tcncbat,amp; Bclgradum fibiuelutt obfidem pignuscpfoederis uacuum tradidilTet « AblcelTurum fe tumquidemab obfidioncgt;ut confultandf IpactumVladislao exhiberet,fualt;s dere ut malit ea conditione in amicitiS recipi, quam negando pauca quæ pOi# ftulabantur,de fumma utriufqj regni difceptare:petere le ea quæ iure belli b^: bideberentur,priufquamVladislaus foret inHungariamaccitus‘necpotuif fe Hungaros id quod ipfi non habebant fus gt;nbsp;in alium transfundere ♦ Si Vla?: dislaus perfeucraret, malle de alienis contendefe,quàmfuaquietèpoflîdere, affuturum fe in tempore,et fecS unà infpedorem uindieem^ iubitiçDeum ♦ Eadenunciatione, tumetiamquia domi haudquaquam ocium à regina fore ^parebat,rexadadfus eft mitterein Poloniam nunciatumquoin Natures Hungarica eifetjS^ quæ b clli moles à Turco immineret ,petitumcp ut m iles ö^^ pecunia in ftipendium mitteretur.Decretuseft ad earn legationem SanOiS teusjcuius cloquentia nó minus $ tei neceffitas perfuadebat, facile poflepo »nlataimpetrari* Polenorum primores fubaduentumipfiuscouenerantad Gorcinum,quositaallocutus perhibetiwï Referte uobis quacin Hunga na féliciter tranfada ftmtîô^ qua'm non longè abfumus,ut difficihbus omnibus fuperatis:noftra ociolc,aliéna ueróutiliter ac tuto' poffideamus, intelligo effe bominis qui foret oblitus,quanta animi magnitudine etia per omnia diieri#: rotnaregnum illud obtinendu cenfueritis, fimul putantis apud animum ue^ brum plus cófequendae dignitaris comoditatem poflèquamgIoriam«Nunc quancloadhucinfonantauribus meis magnifica décréta uefira, nullius uel la botisjudpericulihabendamrationemnonmodófortunis, fedfanguine e-damacuitaadiunäx rebus ueftris Hungariae laudem pacifcendam, Non di «m propeeflè,utregis ueftriuirtus amp;nbsp;félicitas uoti eópotes uos feceritEm«^ periafcium interceptum: Sgt;C Budam caputregni obtineri, tum Comitem Ci^ bx,aquoomnesadiones confiliatp reginacinprimispendebant captS uinilt; lt;^umtpfubcuftodiaeireïa.Deipoto autem amp;rege BolTinac legationes adi^ «eniffe, petentes amicitiam,SC obfequium polbccntes.Prctcrca omnes pene Hungaros optimates fortune regiæ fe dediffe, imperata^ faäuros,archicpi(« feopumque 8C exteros qui inprimo tumultu reginam fecutfrurfus ad nos de feciircamp;: moxcorum omnium quorum maxime intereft cofenfu, cum folen nicacrimonia,illicquolt;p regemnoftrum coronatum, iamcoufqpformida«« bilem omnibus,ut ad primam eius denüciationemTurcus ab obfidedo Bel«# grade difceflerit, Reginam uero defperatis iampridem rebus trépide cum fi 110in Auftriarnprofugiflè,telido modico praefidioinlaurino, óf ipfumà noftris obfiderir,pauculas deniep ciuitates,quac fe in euentum muniuere,ma gis ueftrum ^ reginac nutum refpicere, amp;nbsp;iam minimo conatu illic de bel# lari polfedfta amp;nbsp;alij profperac fortune fuccefus iadétur, apud illos quibus no deus,nó gloria, fedcupiditasbellûiufcipereperfuaferit,atuobifcûficagam peruulgata eft nô in Europa folum,uerumetiam in Afia fama,fufceptæà no* bis conditionis conferuandi tuendiep Hungariac regnum ♦ Ettamilliquiin cœptis ueftris fanent, quam quiaduerfant fufpenfo animo funtin euentum, uident omnes qui religionem noftram profitentur in manu ueftra fitum efle, ftabiliatur nee ne in perpetuum, an paulopóft intereat Chriftianum nomen» Contra fore fentiunt profani ut eorum fuperftitio aliquando deleatur, ipü ue ro Europa omnino exterminentur 11 tanta conftantia fufcepto negocio aderi bs,quanta animi magnitudine fufeepiftis, Nolite commitiere ut aut ij timuif z 5 fe, aut

270 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P» C A L L I M A C H I

le,aut lin fpc raffe fr Lift là uideantur* Cum fentennam de ij s quæ rex poßuh^i * dicetis,cogitabitis nos eflèuclutin theatro humani generis tinnumerabiUs ( populos,inßnitas nationes,uos cireSftare,expedantes quam Fortuna,quaffl conditionemfibi,liberis,côiugibus,parentibus,rebus^carisalijs,tuni ans» templis,religionibus,0!: facris,abbodiernadierepromittant.Ef fimul cogi^ tabitisjà decreto quod fcccritis,non Hungariçftatum, fed totius penè terra# rum orbis pendere.prout hoc,uel illud decernetisjita ijs aut illis regionibus amp;nbsp;gentibus, diuina omnia amp;^ Humana rata elfe pcrmanfura : licuerit fortaW uobis recufare,cum poftuiaremini.Nunc haud liberum eft non perpeti K amp;nbsp;cereomnia extrema,priufquamingentianimofufceptamtantarumrcrumcH ramdeferatis,antequam in Hungariam regem ueftrummitteretis, confe»^ tiens ipfainter fc, fuis uiribus, fuis opibus, multos annos uelutimuros,ab alqs Chriftianis regnis Turcorum impetum fubmouit « In eins uicem «o’ fucceftiftis:Slt; cum ipfms tuendæ négocia Chriftianequocpreipublicx tui# tionem fubtjßis,pedem referre neep fas eftjnequeexpcdit:quando eôpenJt” turn eft,ut cum Hungaria etiam uniuerfares Chriftianaaut prodendafiT,atit conferuanda. Non uacat reFerre, quam multi pro dignitatepatrix uel retinei* da,uel augenda, ultro le morti obtulereiquàm multi etiam unius a'feferwrf ciuis gloriam,quam uitam maluerunt.Quod fi pro unius aut ciuttatis mait^ ftate,aut ciuis fa kite,bene impenuaUf uita,eftcp id gloriofiftimulquantt coirt paranda eft bus, qua uos omnis mortalitas efterat necefte eft, non una ciuio* te, fed muftis regionibusac regnistnon uno ciue, fed innumerabilibus g«*^ lt;ibus St nation!bus conferuatis,longe,tit fentio,minus premium uobis pt*^ ponebatis,cum demittendoillucregeageretur,Et ramen cum difFiciliaw^^^ i ta domi foris que obijcerentur, maluiftis, cum omnium periculo,eam qu^d ^ 1 tuncuidebatisgloriamquçrercjquàmtutèneceiritatibus ueftris incumbtt^’ Qt,rod fi tantum fperaffetisjexiguum meherculetam immortalis glorie P*^ cium uifum Foret, non fua cuiulqp falus, fed cum fortunis omnibus libéré rum quoep ac parentum uel uita, uel kbertas, fed Deo pfopitio,non capit’-’ no libertatts à nobis fubeundadimicatiolpaucis miktibus, Ôfhaudmagj’'’ ftipendio,tam diuinam laudem confequi poteftis,modd regem ueftrum*^ ueritis Jd ab coexpetitur nonfortunæ fuæ, nonuirium, non grat ix, non at'* doritatis eorum qui fe fequuntur diftidentiatfcd ut fineciuili (anguine auk? de poteftati fux illic fe tradat,quicquidhominumciuitatumïiemagisadhi*j délibérât,quam icpugnettintclk'gitqj quam immortale odium,inteftina bn la (equatur^Qiiantum uel uirium, uel confilij domefticæ fadiones, ubig'^ dium cruentauerint, detrahant,adexternas adiones uidet fe folafamaltibquot;*’ diorum uekrorum pofte illic debellare : SC mauult beneficijsueftris to^^ gram iam nunc Hungariam debere, quam paulopóftarmis fuis dilaceraWi^ poflidere. Sed ncque in re ueftra eftjregnumjllud fic fubigi,ut uiribus prius conficiatur« laceftitus eftTurcus denunciatione regis, amp;nbsp;fic abobt’; dionedifceftït, ut qui moxmukipkcatis uiribus amp;nbsp;numero copiarumf’'^ futurus 4 Si aut turn etiam difcordans ,aut iam turn mutuis fedittoni bus cen^ fedum regnum inucnerit,maiori conatu rcpellatis oportebit,quam fintw®) in poteftatem redigendæ ciuitates paucæ, quædefe inter reginam regen’? délibérantes proplores funt, ut illius res^pfligatas déférant,quam ut huius' licitatiaduerienttpraefertim quód earum ualidiores finibus ueftris obieof’ 8C illinc à rege,hinca' nobis propè circumfeftae,fiduciam defenfionis babef^ J non poflïinuQuód fi integris membris fuis acuiribxegnu id obtinebin'’''-’ præterquam q? nobis fecuris ociofisqmt fempcrantea amp;nbsp;Turci impetus t^^ Fringi,ÔC res ChriftianadeFendipoterit,licebit coniundis uiribus idq**® Chriftianö nomé ab initio huius expeditionis fibi de nobis pollicericO-P' {

DE PVÖNA VAR NENS li nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a?»

^ ultrô bells mfefre,amp; dire gen's nefandam fupcrftitionem no foin ab Europa exterminarCjuerSctiam m Afiâ perfequi ac delcre.^ponitc nûcuobi's ex par tcaltera regnum celebern'mûacdin'ffîmumjnon folumuicinû uobis amp;' foi« deratuiTijfed tutelam etiam Si mummentum ucftnim, addite ipfius in uos res« centidîmS benefîciû,quôd régi ueftro (ponte fe fubiecerit.Coniungite cum illoItaIiam,Ganiâ5Hifpaniam,Germaniam,Gf£ciain,re!iquas^omncs pro uinciasChriftianinonn'nts.Cogitateuobifcu,quotiniIh's nan'ones,populi, ciuuatesjurbeSjOppida, quæpublica,quæpriuata omamenra, quot délabra, quotfacra,quotfacerdon'a5quæci'uitatum mœniajquæ pn'uatorumædificia, quam multi principesjac reges maximi, quam innumerabiles l'Hudres^ ux^ rorum ac foeminarum ordines,qaæ omm'a cam rege ueftro pencil tentur. Ex parteuerdalterafintnonmultç copiaemilitum Ô^ mediocres pecun ie lieft rç, quasrexàuobis poftalet,utfaam Si eorum que dixi omnium falutcm liber tatemqj expedian Nonne malitis fine ipealiqua milites aepecunias tales pe rircjquàm tottamep infignesres atlt;çhomines in diferimine uerfari,Qiiod ft nonadpericulumautiaduramexpetuntur, fedadfocietatempartæ iam ui^ lt;ï^otiælaudis^ tantæ quanta debctur tot regionum gentiumcp ac ciuitatum ftruatoribus,non uideretur exgrauitate ac fapientia ueftra.Nunc tadem prolt;* pepartagloriam omittere,pro qua afrequendaneceiïitatüueftr3rüobliti5alt;5 hena tuêda uobis fufeepiftis, atep ideo in decemêdo iterS atep itern cogitare iïclitis,nenon folum uos amp;f ueftrajed uniuerlamquof^ rem Chriftianam in tuto collocarcjftipêdio ac fupplemêto exercitus minime mufto/efpeeftu ma:? . gnitudinis glorias qua immortaliter celebrabiminijCÔferuata,cum regno de «obis benemeritOjUniuerfa Europaj8C quæ in ea funt humanis diuinisepre:? bus omnibus,an perignauiam amp;nbsp;auariciam difeedendo ab expeeftatione de B «obisexcitata,cû regeueftros focios 6^ fœderatos in periculo fuo nunc defti tune, Ô^ inox tanqua publici Chriftianinominis defertores ab omnib^ahjs defpedi ac derelidi,a uobis ueróproditi ac dcfperati,cü potentiflimo bofte, «itæae libertatis ueftrae dimicationê fubire* Vbi ille obticuit, raittenda efte auxilia omnes quidem pari alTeueratione cenfuerunt : fed quo numero, aut pecunia,aut miles mitteretur,ea fuitdifceptatio^Erantenim qui uniucrfas re gni uires in expeditionem dccerncrendS^ paca ta Hungariagt;ftatim cötra Tur cumprodeundum dicerent, dum trepidus adhuc imparatus^ hacfitaret,exer citua Belgrado,uelut e'naufragio ingentis tépeftatis reduefto.Cçteri negan^s tes oportere regnum uacuum dimitti propterTartaros Si tumuItuantemLï tuaniam,milites Si pecuniam definicbant,fed numerominime codem.nam q«iplurimûduodecim,quiminimûduomilia,fubmittendadicebant,decrex tunttandem,ut ijs qui fpontè uellent,fine fraude eifct,ad regê priuatim profi cifci:0^ iitpublicitus quinep milia militum cum annuo ftipendio mitterent ♦ Eurn numerS fatis tune regi ad pacanda H Sgariam facile augeri pofte, fi alia neceffitas ingruiflet.Se ueróhaud minus exindc,quanquâ i egni uiribus exe? hauftis,non lecuros folumab externis interim certaminib.uerumetia paca?= tos inomnesoccafiones fore»DumhecapudHungaros Polonos^aguntur, reginainterimCafcouianoreliquis^populis,quiurbesfuasabinitio inie^ ftinaediflenfioniscommuniuerat ineuentum,perfuaferatutprçfidia fuacon tra VladislaS admitterent,nee minus modo' fuppliciter rogando, modó ma* xima qu^cp pollicendo,principüHungarorSanimos aggrefta, interdû etiam iurgado,quddimmemores priftinidccoris,quodudûapudpatrê,mox3pud feamp;maiitûfuû refuififtcnt,uni Agrienfi Epifeopo a'Vladislao pofthaberi paterentjquafiaut nobiiitas,aut rede faefta illius tanti eftènt,ut præ illis folis èC patrix communis amor,Só omnium fïdes nihil i ducenda,memoriacp be* nemeritorum neg!igenda SCabolendaforet,quibusita eos pellcxerat, ut

Ai chicpifcopus ScLa Jislaus Gara cum plerif® alqs rurfus ad fe deficcrent. itaquc comunicatis ccfilijs, ut eodem tempore v Iadislaumgt;quem fuos in pa tnadimifitTcfciebanGdiuerfislocisanceps trepidauocircSfifteret,inidcoiv ueniut, Qtiodregina copijs, quas ex Auftria Morauia^ô^ Boemia excluez rat,defttnatis,ad Cafcouia, iHiuscp appêdiccs urbes firmadas exercendas^ ilfinc populationes in eos qui Vladislaum fequebantur: adaudo^ prefdiü in Iaun'no,ipfa fe inStrigoniu rccipcret: Ladislaus autem adiundis fibi quot cunqp addenciendû alliccre potuiffet,ex parte altera bellûcxcïtaret^æfi fût«’ tuna coeptofuoaffuifretjfeadlaun'nScureging copijs c5iungeret,utBudafi'* mul aut expugnarent,aut obfiderentJmpigre omnia ut conuenerantdranfa^ datée bello quidequod per Boemos Auftraksep conduditios ex Cafcoud geri uolebat,prefcdus eft loanes Gifcra,accrrtmi uir ingenij, ducum^ ildus temporis militarib»artib,0eroboreuiriu facile princepstôeutbellooptimus, ita in pace haudafpernandus,RcIiquuautemquod fuit copiaru,regina Stri^ gonij fe contincnsjin Jaurinufubmifit, Ladislaus igitur apud fuos crimi^ nando indignando^quod gratia quae uniuerfis debebatjuni tantum Agn^n fi Epifeopo referret,non illius tantumodo opibus 6e audoritate accitûcûf^ iiatûqgt;Vladislaû effe,plus^ in id ualuifie gratia et audoritate pierunlt;^alio^ riï,qui nobilitateac fortunis muftis^ priuatis acpublicis ornametis logc^ te illu emineret.Si ad Agrienfis nutû ipedandü,fi ab illius uoluntate deptn dendû,fruftra peregrinû rege accerfitutpotuiflè fine fumptu,fine tâta mollit ne demi ultroad en fummârerû deferri.Quid euitatû in pofthumo,nifi cu*^^'^ torû inter pares difpar licentia et audoritas?Quam fi utiqp tolerate oporter^f’ j multo effe officiofius,idfieri in gratiam auf patris^ poflhumi,quàm pro2U^ genda nobilitanda^ re PoIonica.Sed et plura eiufmodi ad inuidia regisA^ grienfis ^ faepe ac mul tu uulgo iadado attraxit ad defedionê fecS peneu'’* uerfam ea regni parte,quæ Dalmatia côtinet,tâto populorûcofenfu, q? inp^‘’ cis diebus propé iuftS exerettu in armis habuif. Vladislaû tôt undiqj obof^ ta diferimina minime' fané pro rerû difficultate côturbauere, fed côfiliof^g'’ la dimetiens,dû ex Polonia pecunia miles^adueniret,dûuires contrahef^f» quibus inomnespartes hoftipar occurreret, inftituit motus inquibus®'^ nus periculi apparebat,in praefens artibus eliderc,uirescp illuc côucrtereui^ de magis difcrtmê,fi ncgligcrcf,affore fentiebat Jtaqp belli quod à CafcoUlt;’ oftendebatur,quiaconfici cû uolui(ret,admotis expartealtera Polonisio’f bitrio fuo fitûcredebatdnterca fubftinêdicurâIohâniPerenoprçfcdoC^‘; fmarebi delegauit,afl'ignato ei milite qui in opportuna prçfidiadifiribu^t^^' Jpfe ne cui fe ab fente nouandarû rerû occafi onê faceret,propter copias reg*^ nç que in propinquo étant,fimul ad omnes fuorû opportunitates uelut in’”^ dio intentus eiret,Buda£ fecontinuiuaduerfus autc Ladislau,in cuius co^ tu propere coercendo ante$ aut Dux imperio,aut tumultuatia turba niiby' bus obfequijs a(ruefceret,rcrû omniû fummâ plané uerti côftabat.MifitH'' niadianû,qué prêter fingulatê peritiâ rerû bcllicarû manu etiâ ftrenuû aC *^ monepromptûfciebat,adeaquçaccederenaturaléquandâ dexteritate c®®^ ciliandis fibi animis hominû populorû^ ftudijs promerendis,ut de coo^ dia prius ageret,audorcp illius fieret, fi fotte'citra terri diferimen cû fuis * dislaus ab inftituto fe retrahi permitteret.Caeterû ut fi parû perfuadédo P^^ ficeret,unes adhiberepo{ret,adiunxitilliNicolaûFriftarchi,et ad milité®‘i j fubutroep milita bâr,adiecit curiales fuos,Só quidquid copiatûlaurinûa*^* locorû magis infeftauerat,^ obfediflet.profedusHûnidianus aefi omoia fefta circa eirentjCopofitoagmineitineribuscpexploratisingrediebatur^ do fuis propofito,quodquamdiu ab aduerlà parteipes tota reconciliauo nonexcluderetut, quiftppra:dapopulationibuscf abitmenuo leduk^’P^

A opetSdarctjUtbénéficie)ad concordiampotius,quam in ad certamengemis fuæ homines proiiocaret.nonampüus iam quinque milibuspafEnimaberaC aboppidoBatta,penes quod Ladislaus ie cuin luis receperat. dum uerd inu« penfiuscircuiensuniuerlósSCfingulos monendohortandoép dextra Jguacp, nee minus a fronte ÔC a' tergo aciem firmauit,ne quid per occafionem ex diner fo cómittereturquod pacis confilia in irritSuerteret ; tandem baud ampiius $ mille pafTus ab bofte fc muniuit in loco unde caftra oppofita m inimé con Ipici pclTentïueritus humanorum affe(ftuumlubricum,proJpclt;ftufu€ gemis miUtumanimos remolliturum.Mifit deinde qui accepta datacp fide Ladift burn ad colloquium inuitarentjdefignato loco in quo pariter cóucnircnt,Ea poftulationcgligenterauditajfuperbc(^relponfum,eó uentumefte,ubigia dio, non lingua decertandum Jatis intelledumantequamarma inducrenf, quid fib liquid regn o expediret.Si nihil ultra'quam cos alloquendos deftinaf fet,inanem laborem regem affumpfifle^ea prout referebamur,prolatis ad con donem nuncijs,HQniadianus recitan' fecit.Et fubinde intulic maknUe fe lau dcmpromererireconciliatarum uoluntàtumpublicæfaluti,^ reportareui^ t^foriarn dehominibus ad interitum patriæ obftinatis* nunc quando non fais dnorisjad quod accindiftarentjconlcientia, non periclitantis patriæ diferi^ mine,nonDeijnonhüminumuerecundia,commouercnturjftringcndum eße gbdium,óó falutem patriæ ferro expediendam.Nonaduerfus luægentisho mines,fed contra immanes parricidasince enim corpora,ueftitum,ora,babi^ tum,fuosab bofte fecernerei fed mentes,confilia,fada,dida^ omnia in ill is nonhoftilia modó,fedetiam parricidal ia eftent.ae proinde cauerctomnes ÔÔ ^mguli,ubiad manum ueniflenknehebetarêtur animi,öif pugnandi ardor re:# ftigelceretafpcdupatrij habitus, atqj habitudinis inhominibus equis^.uegt; t ftimentatantummodo SCarmaHungaricaapudilIoscflè, cæteraomnia mi^ mmeafacuiftimo bofte differre. SedóC plerunque animis æquioribusadiS uerfusextemos impetus prodeundu Juftas bellicaufas multas fubefte pof« fcjóif eorum qui pro imperio Ó^ gloria decertarent,cupiditates longè toléra* fi’liores.Agienlm tunenó de interitu,fed demaieftatepopulorumallos non fois fine lufta caulajed contra etiam fidem amp;nbsp;iufiurandö fuuminon ad augen tJam dignitatem,fed adexterminandû funditusacdclendum nomen gentis fuatarmafumpfifte.Quanto igiturodioftringendumferrumputarent aduer fuseosquitemeritatem paucorum fecuti,nonoppugnatiim,fed euerfum eba bffiimam pa triam per cupiditatem arque ambitionem uenirenr,tanto in acie prodirent ad eripiendam ex ultimo difcriminepatriam, Indicandumcp fcele bratishominib»Deum perfidie ultorê effèifidem deniqj publiée ac priuatim Vbdislao datam pro falute regni,perfidorum fanguine ftabilicndâ.haud ma gni conatus earn rem fore.tumultuaria ac femierme turbamex diuerfo ftare, nonducibus,non ordinibus aflùetam,ncc quiequam aliud in prçlium afteren ism quam male caufæ confeientiam.Siinterrogarenturquidarmis peterent, nonhabituros quidrefponderenu eadem qua profilqftcnt temeritate, ad pri^ mumftatimcongrefrum,fugam omnes molituros.produdfis fubinde copijs mftruflisqucjin hoftem aciem direxitmee Ladislaus certamen detreäauit, bedeademferocia qua prins legatisrefpondcrat, caftris egrclTus, iequentes fefuos,utquiique primum fe ofterebat, ita eum in ordinem collocabat, ma^ gis tcmeretumultuamium more,quam ex inftituto militari. Itatp armorum quidem genus parutrumq? erat,ordo uerd et difciplinalongè difpar Jn altes* ra enim acie omnia infirucia prouifarp non ad pugnam modo,fcd ad iubitos etiam fortunæ cafus.In altera nulla ferefpecies militaris difciplinç.Cçterum bosira,illos confeientia ftimulante, magno utrinque ardore concurfum» Etaprincipio quidemaliquandiuancipiti fortunapugnatum,accurrentibus ubiep

2^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P« C A L L I M A C H I

«bic^ ducibus , St fuos per omnia fpci metusep extrema coborfanubus; felt;J Cum feruatis ordinibus recentes fefliSjintegri laudisjabHunniadiano uW? fubftitucrentur, Ladislaiani aliquando extracto certaminc, cum finemtef^ mifTione pugnarentjuulnenbus ÄSlaffitudine confedi, tandem referrepeJ2 fenfim cœpere,QuodanimaducrtensHunnfadianus,NicoIao,quemadfof^ tuitos cafus in fubfidijs locauerat,fignum dedicSC totis uiribus adortusdäm tumnutantem aciem,utpote coUecdorum temere, neccaftra, nee ducem fans nofcitantium,quibus(^ tarn ignotum uincendi deals, quam fugiendi flagi^ num eflet,infugam uertit.MuId ÔC in prælio SiT in fuga catfi. inter quospl^^ rigs audoritate arep opibus infignesi fed nee pauciores aut inter fugiendum aut in caftris capti,Ladislaus ueromultisinloeis effufamfuorumfugamW hibere fruftra conatus,tandem cum paucis elapfus,cum magis quae uitan^’ efient, (^ quibusfideret, animo fuccurrerent, nullibiprius fecredere aufis eft »quam Strigoniumad reginammagnisobliquis^itineribus pcrucnif Hunntadianus uerórebenegeftagt;rctróquauenerat, ad Vladislaum cumca^ ptiuis S^ præda rcdijt, file captiuos baud fane duriter increptios, fidei^* iufiurandiadmonitos ,præterea cognationis qua: propter communia udt^ ftæ originis primordiainter Polonos Croatia: queamp;SDafmatiæ eultoresty fet,quafi contra fanguinem fuum arma fumpfidentjin cuftodiam tradi edW' deinde ad laudes 2lt; muncra,quibus Hunniadianum Nicolau mcg affecitjdi* gnitatemetiamadiecit,declarato utrocpTranfiluaniaeduce, Cæterùmq^*^ inHunniadianomaioreminebatindoles adres bellicas,capotilTimumcp^ pidaquæTurcisobieda erant,illi commifit: St^ copiarum quantum res tun*: finebat,aflignauit: utnonfolum fuadefender?, fedperoccafionemetianifi^ nes hoftium tranfeendere attp operçprecium facere poftet, quod poftea fe^ piftimefecit. EtTurcisquidem magnum de feterroremincuftït,apudfuo5 uerd ingentem fpem excitauit« Alulta turn prudenter,tum féliciter à Vlad‘^^ lao conftituta.Eum autem uirumad id negotium diuinitus delegiftè,eutn^ tus tandem indicauit,ut effet qui rem Chriftianä prolapfuram fufrineret.p'^ paucos dies captiui omnes liberaliter dimiirdplcricp etiam uiatico alijs 4^'^ rebus neceffarijs adiuti,qui grato animo fidelem fubinde operamregi inm“' tis adionibus præftitere. Cumcppoliicereritur ex ea parte ad quam aciedt^ bellatumfuerat, reconciliaturos fe Vladislaoquofcuntp uidorianonatlfä^ x lire t, mini funt cum primoribus eorum Nicolaus Laffbnianus etSanoccu^ utciuitates una circuirent,5C populorum animos a'regina auertendo,ad Vw dislaum acclinarent,breuiferè omnibus perfuafum, non aliare magisqu^”’ : repetitionecommuniuminterfeprimordiorum atcpfanguinis. Necfolu*” 1 fides, fed pccunia etiam impetrata in ftipendium militibus, quos adrep’^ I mendos conatus Gifcre conducendos apparebat « Non enim aequè kUd^^ ^ ex parte illares gerebatura' loanne PerenotquippequódGifcra peroccafio nem magnas pleruncp predas abigebat,Scepufienfem^agrum ferro Sé ig^ propèaduaftitatem mulctaucratlnonnulla præterea oppida intercepetat)^ diripuerat.JnterqugEmperiafcium,Scbarufcium,Cliftium:quodaliquaditgt; obfelTum, per cuniculos tandem expugnauerat.id oppidum in monte fitui” uelutfpecula Cafeouiæ immineuEt pleræcp ilÜnc clades ad idlocorüiH^? Gifcranisjdum aut præda turn proficifcerentuMut prædas abducentes.in G feouiam fe reciperenuNon deerat tarnen opportunitatibus fuorum loaiw^^ PerenusiSCautperinfidias hoftium carpebatcopias,autinapcrtoillisoctuf , reus , Scparticularia certamina committens, prouarietate Jocorum Sdfot^ tuna interdum uidfor, interdum etiam uiclus abi bat. Nec iegnius aut’n* frequentius quam Gilcra in hoftilem agrum prædatum incurrebat. ba: terum cum per omina tentamenta ageretderecuperandis amiflisopp’'^*^ milité

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Be PVGNÄ V ARNE NSI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3?j

* nunibifortunaaffinfjcircumacflus^ eft annus imtis conatibiis. Regina aus« rem ubiomnes pieces adhortationes^confumpfitfuadcndoLadislaoquóJ armanirfus indueiet,quia non effet uiri non fxpius fortunam aggredi, ^ ftu ftrata fpe femel ftatim animos fubmitterelnuilibi fæpi'us cuentum uariari quam ïn beHojubi minima quæqj didu, maxima momenta excitare folercnt» tandem agebat ut inftaurando exercitupecunias fibicrederet.SedneepilJis impetratiSjinlaunnum adftiospcrrexit.necmultopo'ftcum renunciaretur, Boemos de pi xficicndo fibi rege agitate, ut in fidepofthumi ac fua eos reti^ ncret,in Auftriam cómigrauit.Qiió cum cam Ladislaus fequeretur, à Frede neo captuseft:habituscpincuftodia,donecpetentib.idimpcnfius Hungaris, rex eurnredemit,quanti Fridericus æftimauit.Interafubiîdia ex Polonia pe titaàVJadislaonumero ÔC apparatuinfigniaducncrant.Itaqueprincipio inss icquentisanni licetannona grauiterlaboraretur,hyems que pern icioierigeis ter, tarnen quiafeftinabat animus adpacandum regnum undiqp, Vhdislaus CaicouiamuerfuseBudamouit. cuicummulto inferior multitudine across bore copiarumGifera effet, nullibiaufusoccurrere, intra murosfe confines« bat.Itacp oppidis quæ priori anno uel defecerant,uel intercepta fuerât, baud difficiliconatuin poteftatem redalt;ftis,inftitueratrexproficifci expugnatum Cafcûuiam,cæteras^fubindeurbesquæapræfidijs reginæ tenebantur,utfî quid poftea innouaretur à Turco, paribus illi uiribus poffet occurrere, Sed ueritiHungari,locorum propinquitatem prçbituram régi occafionem trän!? feendendi in Poloniam,uulgata lama quod regina de pace cogitaref,quafî te ftterarium foret beHo ea quærere quæ per concordiam facilius confequi poF ftnt, Budârcuertipcrfuafere,dimiffà illiccopiarum parte,ad bellireliquias perfequendas. Ab initio cum uulgaretur regia expeditie, timuerat Frideris« ® cus,neexpugnatis undiqjreginæpræfidtjs, ótTreceptainditioné omni Hun garia,bellum mox in Auftriam a rege transferretur,propter facram coronam quamapudfe depofttam à regina feruabattferturep deilla reftituendafecum agi£aire,Sedcum audiffet poftea dimittiexercitum,rem^non per regem,fed peruicarios geren dam ad Cafcouiam,recreatus eiufmodi cogitafioneftuper fedit. Simulâtreginademiffosanimos extulitrurfustSC cüanteapacis men tionemutiq^nonafpcrnaretur,fi;pcrbcrefponditoptimatum nundjs,qui de Concordia tradaturi ad illam perrexcrant * Sed SC peftis quæ in regno graftal baturjpræfertim Budæ,ubi eius mali uis adcolæuicbatjContadu ôC curation ne?grorumuulgantemorbos,utquotidiana tantum funeraoculis,defpera^ tioueró8Cmors omnium animis obuerfaretur, faciebatillifpemtantifper fbreociumabenicisadionibus,durncommode'præparare poffet ea queipfa ex ufuad partium fuarumuiresinftaurandasarbitrabatur.VladisIaus tarnen ubia regina pacemfperni pcrccpit,nihilo fegnius cdixit,quod Cafcouia ops« ptignaretur doannem^ cui à galero cognomen fuit, cum non exigua peditu atep equitum manu miüt,ut fe coniungeret cum præfedoChefmarchilamp;r com municatis Liirib.amp;^ confilqsjGifcram fubinde quócunqpfe recepiffet,autex^ tarbarent,aut obfiderêt. Gifcra uerö cum ciuitates quæ à regina ftaba t, regia uedigalia uolcntes iampridê penderet fibi,ó(S percuteret moneta in Cremni cia,fubtitulo óC nomine poftbumi,nouas copias exBoemia condudas uete ribus fuis adiecerat,non tarnen regio exercitui adeó par eraf,ut occurrendi in aperto uirib. fideret,fed in omnes occafiones Cafeouiæ intentus expedabat uidere quo lepotiffimû regq cóuertcrenf.Inclinata itaq, illue tota belli mole, fumma ui utrinque oppugnabat,SC defendebat» Et ab initio quidê eruption ties crebreHebant ab Gifcranis,cômittebanturq; particulates pugnægt;in quis« busexutraq? parte multi cadebât. Sednó tâ facile oppidanis qj regn s era tirs« terfedorû fupplemêta fubftituereJtatp cQ numerus apudeos indies carperct»

appircretcphaudfatisun ium tuendis mee mis j tandem m ultimo difctumn^ aiKiturumjiaroadmodum Óif non aid magna fuadente occafionejGifcra cum fill's crumpebat»Adexpugnandam igitiirurbemneceffitatibus bumanisK^ gij antmum adieceretduëïis^ openbusjS^ munitionibus circum firmatis,iii' 1 clufos pcnèociofeobfidebaumaioreratintushominum numerus,quampf” anno næ copia Jtaque cogeftis ia publicum omnibus quæ efui forentjprdf^ fedï funt duo ex præfîdiarijs, SC duo item ciues, qui cibana infi ngula capiw quantum fuftentandæ naturae fatisuidebatur,quotidieexpenderent. CoiV trahebatuf quemenfuræmodus indies,quo plus temporis amp;f minus aliment torum fuperelTe apparebat, donee cogente fame, nee ab immundis quidem animalibus abftinebatur» intolerabile fuaptenatura malum etiam defpstatm augebat,qudd non occurrebat unde alFuturam opem aliquam fibi polliccrcn tuiJtaquccum manafletmurmur,oppidanos detraditioneagitare,uariae«i'f j prefidiariorij confiliatid® t3ntümodorcmorabatfuga,quódimpeditiorap^ i parebatquam ut tuto poffenteuadere. Quæ cum ignorarentur à regijs diutuf nè obfidionis tædio aflèdis,urgenteiam hyeme fine commeatu elabiabexd citu,coeptum eft. Etinipfiusuidioriçadituobfidiopaulatimdifroluebatuf» præterquam quód alia Boemorum prçfidia,quæ in eiuitatibus compbeibus crant,crebris incurfionibus omnia circumuicina infeftabant,ut regiosab ob^ lidionead tuendos fuos auerterent. Nunciabatur que Chefmarchum oppid“ non folum parumftrenuèdefendiab illorum incurfionibus,ucrumetiafflde^ fedionis fpedare confiliaJ taqj cum dux regius uideret etiam iniuflu fno®* iitem elapfurum,utfalteminfide ChefmarchGretineret, diflbluta CalmUi^ obfidione,illuc properèmouit « Sed id quoque irritum fuit.nam pridie$ƒ’ pcrueniflet,Boemiadmiflïper proditionem oppidu occupaucrant,Cetera’’ j etfipraefidtj caput Nicolaus Perenus, in primo tumultu cum plerifcß exfm^ trépidé ex ChefmarchoefFugerat,tarnen retinentibus quimanferantprxfid’^ rijs nonnullas turres,cumappareret,fiafiinfretauxilium, facile poffeoppl^® lecupcrarffortè ita euenit,ut Podolinum peruenirent nouæ copiæ,quaeaPo^ Ïonis régi fubmittebantur, ducibus Laurentio Zaramba 06 Nicolao Stoß' quæ cuma regqs per internuncios ad Chefmarchum implorarcnf,ncq5 dubw res uideretur,quin excludere Boemos illinc poflènt, petitam tarnen ab ft o^* pcm negauerunUfeu timentes iterfubindefuum impeditiusreddere, G'^ mósprouocaflentifeuquiapriuiquamadregern,quómiflïerant,peruenilftgt;’f’ minimè æquum uidebaf, aliquo fe bellico negotio implicate, Iraq? pö^o* ne fuorum contempta,neminem Iacefïèntes,inuicem' que ipfi ab omnibus*quot; j uiolati Budam peruenere.Capto Chefmarcho,beUum ab ea parteconuerftquot;quot; 1 efl in Podolinum,ubi regij præfidq caput Nicolaus Comorocenfis,fié utu**^ * que per omnes conatus artes^ bellicas res gerebatur»Ex parte uero'altcrïtf ginafibi uidoriæ fuorum famam accepit, difToIutamcp ad CafcouiamoP ndioncm amp;nbsp;ipfa elata ad Pofonium mouit, quæ ciuitas in fide ipfiuspot^ feuerabat, Etfi Vladislai prçfidium teneret,arcem prgfedóStephanoB^g^ i nio,quemfubitc)obfiderecoepit,fauentibusciuibus,expugnationeni^2d^ j mirantibus.Sed cum neep cquum uideret, in fuos prædas cxerccrciRcq“*quot; 1 fadum foret, pro ciuiliac militarimultitudine fuffedurum commcatLiiu^p * pareretipopulatoresin Tarnouienfemagrumimmittebat,indeép omnisp^ ncris quotidianæ prçdæ aduehebatur, fimul ut commndé in Presburgoaft^ rcntur omnes,fimul utTarnouienfcs fuarum rerumcladibus adadiaregoo^ fice’rent. Quæ omnia Rofgonius per occafionem elapfus, Budam regi e^Pquot; fuicfimulcpindicauit quoindifcrimineres foret,niiifubitd frumcniumffl^ les cp amp;nbsp;apparatus reliquus aut propulfandæ aut fuftinendæ obfi Jioni need farius in arcem mitceietuf,Eum fecuro animo rex effeiuflit,omnia in tempquot;

CE PVGNA VARNENSI, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;277

JtaîFutoa,!pfeqiùmocylTimcadpræfidiureuerteret. NecmorajAndream i amzincniem cum ualïda Polonorum Hungarorum^manu Tamouia mi , ”^“’ ^'^’°® tuûum ab mau fîonib.bofiilibusjfimui Presburgêfem agrum mcinim popuJatû : amp;: ut obfeffîs inferret per occafionem opern needianam, «dixithieimpigrc mandata exequens,frumêto ac milite turn machinis mUm nlibiis^, narij generis in arcem fubmiffis,inius pohundæ fpem omnem regi næiiidebaturademifle^fcd et crebrispopulationib» quiequideratagri Preß’ burgenfisadedmulcianit, utuerius obfefibsquamobfidentes feientirent. ^ftbra inter arcendas populationes utrin«^ certamina ferebStur^cadebant^ txutratj parte multijdonccadiosininfidiashoftes Andréas tamingentida de afflixitjut parum abfuerit quin urbs quoep per tumultum,diim profequi^ tur uidoriam,abipfocaperetur.Eafl:rages reginalibus finem excurrendi fe«« citfofla itaq5 ÓC muro fubinde fe mentes, oppugnandae arcis confilia ex inte* groper omnes artes machinationes^ quotidie folertius agitabanuSub anni bneniægerrimèomninonutriebantur,neceffîtas^ Ö^ defperatio propèinto fifabilümpeturem gericogebantJgiturcoçdificatisturribusambulatorijs, omni genere miffiiium regios a' defenfione prohibebant:0^ muro,qucm crelt;s bristormentorum idibus dienoducpimpetebant,locis aliquot detruncato 2cdiruto,nitebanturfumma ui aut per ruina s,autadmotis fcalis pattern alilt;« quamarcisoccupare» Nec ad extremum regij tam acres in feconatus fufti^ ruinent, nifiaudiiofuorum periculo, inipforigore hyemis rexexBuda securriflet cum egregia utriufep gentis manu.eius aduentu ÔC fuorum animi crcdi,ó(^ regina adeóconfternata,utcopiarumparteillicrelida,cla'm cum cç ’wis Viennam fe receperit.Rex immilfo inarcem fubfidio, tentauiturbeni ^’^ortèinpoteftatéredigere poflet.Tande c3 diucontinuata obfidio intus æ ® o^ta omnia co.fumpfi(ret,appareret^ in difficiliori anni tempeftate non md ’’«sdifetiminis acceli ac terræ rigore ^ ab bofte affût urn, tumuftuario ope«» ’clt;nftaurauitquiequid munitions hoftis circa arcem labefadauerat, rnoxep ’bBudamredtjttEodêtemporePoIonijUoIuntariamanuSjnuUo^ftipendio Pub!icoadiuta,duce PetroOdronofano in Hungariam tranfceniuri,arceban turà Boemis,qui anguftias in montiS iugis occupauerant.Itacp illi die frigid didmacum lenta,fed iugi pluuia caliginofa,atlt;^ ob id minime fufpeda,pre ’ ’’^ilfisitnpign'srobuftisc]pquibuflt;çiuuenibus,àquibusrefiftentes,fi qui for ’èaffui(rent,obtruncarentur,per folutas Boemorum cuftodias,nemine omni no aduerfante,faltum fuperauere»Mox cum adorti eftent expugnare Capult;! fian5,qnodoppidSnonIongèfitSefta Baradino,accerfente eos rege,ftatim, ntparerat,omiiroincepto,Budafereceperunt,non fine laude atep admiration: oeHungarorum, amp;^ qudd multi, 06 qudd opulenter inftrudt, fed in prim is quodindefeffiopitulando regi fuouiderentur.VIadisIaus ubiomnes d'fin , gulos pro cuiuft^dignitateac meritis laudandobene defe fperare iufrit,Ca^ icouiamifit oppugnatSiexquo oppido frequentes S6 magnae clades in ea res« gionequotidie inferebant,perfeuerâtib.in fide régis, Poloni cómiflum fibi negotiS breui abfoluerunt:06 ut cæteris qui in præfidijs erant,trepidatio in«: cutereturjBoemosquiin mantis uenerant,ad unû omnes trucidauere* Intec reanunciatur,Tartaros predabundos inPodoIiamincurfuros.itatp VladiG laus qui poft reginæ fuga fatis ab ea parte omnia tuta arbitrabatur,bellu ue^ ro^dGi(crainferebat,à regionis indigenis ftrenuè^pulfariuideret,nedefen forib,uacuâbarbarorû incurfus Polonia inueniret,Odronofanû cum fuis re trô in patriadimifit. qiiibus honoris gratia deducendis ad fegni fines, non.? nullos proccres Hungaros adiecit.Cum italt;p Agriam peruenifTent, libéra liter que ab Epifeopo accepti, licentius quam ratio temporis 06 uicinibo ftis folertiapatiebatur,conuiuiis hihntati que indulgerent, feu quia numéro * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A acuis«

ê7S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. C A L L I Aï A C H I

ac uiribus fidcntcs,pcn'culinn contemnebaucfèu quia fccundis rebus negl*^ gentia fetnih'anorell,quam aducrfis,Tdcphus qui per id tempus præfd'î *^ put erat in Cafeouia, ratus bene gerende rei oblatam fibi occafionem, cu^ manuexpeditaprofedus, concitatiffîmo gradu per filentiumnodis illuci^ rccepit.Cum^omnescuftodiasuclutinmediapacefoIutasinuenifretjabcs parte qua faciliusac turius fieri poirearbitrabatur,murumnuIJo nufquaobi* fiente tranfeedit: excitatoep deindead terrorem nonnullis in locis incendfe canentibus fignis,9lt;fuelut in capta urbe eJamore fiiblato,inermes fopitos$ adoritur.Et primo fiatim impetu domos quamplures amp;nbsp;Polonorumfereoifl nes currus tumultuariè diripit.Cum^hoftes inter clamorem,cgdem,popufi lionem, ignem,trepidiac femifomnesuixarma expedirentjcum ingentipf^ da cæterarum rerum, fed ÖC iumentorum atep hominumgt;retróabrjt.Hungar* ucro acPoIoni tandem fomno 8ótrepidationc difcuflâjcum fimul armati coo ueni(rent,nec difficile uideretur fugientem hoftem alfequi, QC abadam pi^f** * dam recuperare,curfu effufiffimo atgrèpropter impedimentaSC laffitudinem properates iniequuntur, harp prius mui to quam inclinarefól eoeperatino“-cafum, cuminitans a' tergo exaudircturhominumfimul amp;f equorum fren’'^ tus, Telephus, qui bios nodurni itineris celcritate ac labore fatigatos fiiW’ turn præda onuftos atque impeditos, defperatafuga,ad uires feconuetUïS^ in quo, proptereaquôdLeopoliêfisPalatinus erat,plurimum reponebat/^ redimi cogeretur,feu permutatio captiuorum aliquando fieri contingeret»P^ trum Odronofanum,quemcumalijscaptum abducebat,familiari cuid^'” luo Soloma nuncupato,cuius fidem fatisjutarbitrabatur, cognitam perfp^^ dami^habcbat, in propinquü oppidüperducenducuftodiëdumépcómi^'f' Neemora, ultima cxperiendapercipiens,impedimcntis ad uiam pratmi®^ j fuos monet t Qui à tergo infiarcntdumultuariam manum eficjinermeSjb^ compofitosjôfadhucinopinatænodispracteritæpauorefluduantcs,actr^^ pidoslnonnullos etiam faucios,debilitatos^. Quibus cum tuendis fedo®' ) uires atep animi defuiffent,temerèpofteaprofiliendo armaexpifren^quaidä cilius foret in aperto campo res fuas pugnando recuperarc,quam fuiffet cb** fas intra urbern parietib, tueri«Quicqutd aut periculi fuerat, aut laboris ƒ”’ effe exhauftum,amp; eeleriter eundo ^ inopinantes inuadendo prçdament*'' manibus:quam ut iep multo facilius foret inter pares uires defendere, qi»^ tuiffet rapere, Sed 5^ multos ex hoftibus teneri uindos, SC cofdem mag'^ ftrennuos,quos non fomnus,non metus,non fubitarius tumultus a conftt^J* da manu auertiffet : qui fupercranf,uino adhuefomnoep graues autuulncf*^ busafflidos elïè,regendiscptantummodo equisuixfatisaut uiriumaut’'’‘^ m i habere* Qiiód etiam fi paria effent caetera,inter tam difpari caufa pugoJ® tes ) fort io res effe debere, qui fine fpeueniçdeuita dimicarent » ^ illos qü'’’ modicæabadaeprædae dolorarmauiffet* Meminiffent eorum quxilt;ff^^ gentis pfçfidiarios paucis antè diebus ad Cafcouiam foedeac cru deliter coi'' mifla fuerantiadniterenturep pugnando acriteruirorum fortium exitu ui^^”’ relinquere potius,quam fe capi paterentur per ignauiam amp;nbsp;trepidatione*”’ utiieluti pecora pcrludibrium poftca trucidarentur. Quomaiori impe^^*' hoftem ferrentur,eo minori difcrimine partam prçdam retenturos, fflub®? incolumiores abituros.Superuenerât iam hoftestitaq? conuerfus in cosB®^ mus,magnis animisacuiribusimpctum,quoin iefetebantur,excepitipf^ , pulfat^tam acriter,ut neep in cquis,necp in hominibusprçteriti labofisb'*’ | tudo appareret. Suggerebatuires cumueniçdefperatio,tum retinendaeP'^^ dæcupiditas.Polonos autem 6C Hungaros non iadura folumfuarS rerun’, fed uerecundia etiam ftimulabat: turpiter fedeprehenfos putantes, SC à p*^ cioribus inter uiuum fomnum^ rebus fuis exutos^unicam^effe iHiusab’

lendat maculae utionem, fi umccrenf» Pugnatiimigituraliquandiuancipitt marte.Cum^utrinep multiSC uuinerarentur, 06 caderent gt;nbsp;tandemlaffîtudo permcitjut 1 eïephini loco cederentjin fugamep uerterenturhn qua multi tru^ cidati,multi equorum pedibus obtriti,pracda omnisrecuperata« Telephus ^temcum plcnfi^ Auftralibus Boemisepuiuus inpoteftatemuenit idu«« «us^cftAgriam,ó(: cuftodiætraditus»atSolomafuorum fortunæ ignarus, « commit li bi Odronofani cura folicituSjUt quàm celcrrimè fe in tutum re lt;^‘perctjIS]icolai Zuderis,quæ proxima erat,arcem petijtJs pauloantè ad re^ ginamdefecerathtaqs putans oblatam fibi occafionem reconciliandi fe Via«« 'JislaojCuius audoritati 2C rebus poft reginae in Auftriam commigrationem ^tdebat plurimum accefliftc,captiuÖ5quem propter generis nobilitatem au«« doruatem^ inter fuos non iniuria magnifaciendum putabat,paulopóft Bu d.im'pcrduxitadregem,r/queeomuneredefedionis ueniam impetrauiu in •am ptgeipitiamp;diuerfa fortune commutatione,nox,cafus,trepidatio,impe!» fusgt;multa tulit aut inufitato genere mortis, aut rapiendi obfiftendi^ conatu, ^äriememorabiliaJnter quæ id ut maxime literis prodendum, ita etiam ma ^‘memiferabile.Ex media forte populi, forma 06 iuuenta florens Agrienlis, ‘u« conditionis atep aetatis iuuenculam perditè amabat,mutuo® feiici forte ïmabatur,Confucuerat ueró feruatis occafionibus fead earn nodu recipere, defiderium^fuum, non tam fruduamorisfatiare, qua'm nouis fcmperalilt;» •Mentis augere^Cum itatp direptiociuitatis apudamores fuos ipfum depten hendiflet,ratus forfan dilcurrentium ad praedam attp cædem tumuftum efte ebrioru, proptcrea quo'd largius qua'm lobrios deceret,pridie uino indulge duidcrat, nonftatim ad primüclamorem exilqt J deinde cum non folum da«» wor ÔC ftrepitus armatorum augerct,fed mulierum quoque eiulatio pueros» ® rumcpundicpploratusmaiorquamprocompotantiumrixaamp; iurgio di^ri ®*bis autmali grauioris trepidationem incuteret,qud euocabat conturbatio, ptonperefe uoluitHcd retinenteamica,5lt; ne reda properaret,admonente,ne fidomefticos quoepaliosidem tumuftus exciuiflet, cafuineorumaliquem ïgeretur,per feneftram in ueftibulum domus fe dimifit«Quem ut fora's emit fct^tjilhex diuerfo per fcalas propere' fubfecuta, oftium referauit, Cum fo^ pcrueniffent iam hoftes ex parte altera, mox foribus demolitis irruperunt. Eg^dientem igitur armati gladtjs uulneribuscp excipiunt 1 eo etiam acrius, quód ipfe cum krro intrepidè per totam trepidationem ftrido profilierat,n5 ümenftatim concidit,etfi muftis magnisep uulneribus petituslfedacritcr fe defendens,duos prius obtruncautU ibi mulier doloreac defpcrationcpluf^ quamuiriliterelata,ftatuens nolle arnâti fuo fuperuiuere, uiribus quâtas a«s roor iracp SC defperatio dabat,uni ex militib.qui exanime corpus circunfta-lgt;aGglaai5cxtorfit:furiofe^ infultans, antequa'm cohiberiponèt,pïerofcp uulnerauit, uiris ex diuerfo turpc ducentibus ,fi ferro cum fœmina decerta!# roit.tandem cóprehenfa,ubi ferociæ,qua concita debacchabatur,ftimulû in? dicauitjgladio quem ultura amantem arripuerat, pedus fuum trasfodit*Et ut ftipercadaueruitafibi cariusoccumberet,in partem inquaiacebat,feprecipi temdedit,tantamilitariumanimoruadmiratione,quódcæteris cómilitonw busjCum prçda difcedentibus, illi quos ad eam domü fortuna cógregaueraf, uacui amp;nbsp;mirabundi pene in manibus hoftium remanferunt.Similem ac Tc^ lephiis cafum perpefti funt eildem diebus Caica 8C Comorocenfis,quorum ille ErofonKia,hic Podolinü prçfidio tenebat.Nâ eu explorâdo côperiftènt oppidSEmperiafeiû ncgligêter aflèruari,uacu0q5 efte defenforibus, edudis fteû expræfidiarijsquibus praeerât,fortib,expeditis^quibuftpmili£ibus, f^occuftiftimèfilentionodisillucfereceperûtftcaliscpmuroadmotisjuelut infuas munitiones,nemine rcpugnâte,in oppidû penetrauere,Nec morajubi

îSv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. C A L L I M A C H I

clamor primiîm,deinde cedes,non tamcxcKa(rethorrem,qi.iàm fenfibus ah^ natum,nec ad arma difcuirerc,necproindcrcquicquam finerec,quafi per oüU öf 1 icentiarn omnis generis praeda fuos onerauerc. fortedie præcedenti quin^ quaginta Boerni profeduri ad Giferâ copias congregantem ut Riebnonan^ obfidcrct, ftïbftiterantin Emperiafcio,abïjs,ut fit in re trépida, dum faints quifqj fuæ,non quo debet,fed quo maxime porefi , modo côfulit, turris quÇ egregiè munita erat,dumPoIoni oppidum diripiunt,occupata,ftrenucdcfu’ debatur ♦ itaque cum eius expugnatio difficilis apparerett,imerentcp Polooi Gifcram,qui in propinquo erat,cumexercitu fuis accurfurum, nec fuffèôu^ ros fe putarent tuendo oppido,quod non totum haberent in poteftate,contcn ti præda,rétro quà uenerant, abiere. Non fegnius quam cogitauerant,Gifcra, ubiadeumfuorumcladesperlataeft,prçparato inflrudo^iampridemm*]* , tc,iiîucaccurrif, ex improuifo,ut affoler, uieffores oppreffurus in negligent^ bilaritatis rei benegeftac.Cacterùm cognitafeftinationequa rétro prædams^ gebât, breui à tergo eos affecutus, non folum quia fuperior copiarû numeroi icdetiam,quiafuirecentesatCjpintegri,facileomnesfudit,fugauit^.Necobi* ludîatio codes' ue fuit.nam fetfi ac praedae onere laborantes Poloni, uix pH^ mum clamorem hoff is fuftinuere. Capti Caica Ô^ Comorocenfis ,cum’pai^ cis alijs, quos fubita fuga eripereab hoftium manibus minime potuit. G^ fera uerd, ut erat dux belli acer,ui(fforiâfequens, ad Broconiciam cafframo^ uit 4capto enimàfe præfidîj illius capitc, fubitæ illiusdeditionis ipernnon fruffra conceperat: fedeum inueniffet oppidanos ad fe tuendum paratiorcs quam crediderat, cum fuis abiturus,re minimètentata,apparebat : ucrumant ca fu,aut Humana fraude in altéra arce(nam illic dug funOincendium exorWin compul it defenfores ad alteram conftigere,moxcp,nc quid taie illic in ea qnolt;’ 5 que côtingeret, imperium hoftis peneuitro fufeepere.Quo cxeucntuuifugt;^ c^fortunam iufta lance partis utriufqp gaudiumamp;mœroremadéquate cod^ tempore uoluiirc.Poloni deinde nouum prefidium fubmifere inPodoIinun* etLuboIiam»Gifcra uerdab ca uidoria oppugnatumRichnonam profedusi ex omnibus ciuitatibus quæ pofthumo fauebant,exciuitauxilia.ôCcuinPo Ïonirepugnarent,moenia(^ acriterdefenderentjobfidioneexpugnaturuscif^ cumfuditexercitum, murosep tormentisacmachinisadmotisquaffarecCt«* pir,ôf dirucre.Sed quicquid interdiu folo aequabatur, node opère tumulwî rio inffaurabâtobfeffîtdiftrada^eftin menfes aliquot oppugnatio.Tädon cum urgerent Humanac neceffitates non minus $ hoftis,nec quiceft aliudnt^ ceffariam deditionem remoraret,quam quo'd Agrienfis Epifeopus affutu^S cumauxilioferebatur,ceffante illo diutius $ aut fames, aut iam impigraex^ pugnatio ferri poff'et,padi ut cum armis rebusep alqs fuis incolumes abirenG uacuam arcem tradidere,fidcs Polonis feruata.poft quorum deditionem iH*' co Agrienfis cum exercitu fuperuenit,0f fe non procul ab Gifcra commnnr 5 uit,quafi mox totis uiribus decertaturus.Sed licet per occafiones utcrtpalttf alterius copias pleruncp carperent, à generali tarnen pugna confcrcndis^i'^ gnisabftinebatur. Nam SC Gifcra felicitatem aliquot annorum uniusdlö fortung committcrenolebat. Et Agrienfis haudquaquam fuishdens,qiiod maiori ex parce tumultuariamanus 0f militaris difciplinæ rudis,tutiusarbi^ trabatur cundando inlocis fampridem feffis diuturna obfidione redigu^ hoftem ad inopiam rerum omnium,quam uires experiri ♦ itaepeum nclt;plt^ nius,ncq} ferius c^ fperauerat Agriêfis, Gifcra 00 fui,penuriaalimêtorûpr^' mi inciperët,futurü^ plane' coftaret, utautnullo modo,autnó nifi cafumm® diferimine perfeuerare in eo loco poflent,nulla infigni pugna c5miffà,rediuï ' in Cafcoui ,m.Nec multo poll coeptum eft inter Giferamamp;S Agrienfemagi de concordiaîmultiscBhincindeaariatûprius codidonib. tandem coniunda

^ Giferæ per matrirnonifî Epifcopi nepte, non foißpax fed affinitas etiam m^ tereos inita eft ♦ Id bona ne fide faetüfuenr, uulgo addubitatum, turn quod teginæjut oportuft,approbatio fubindenonaccefttt : turn quod relaxandis utnn^ captiuis,fideni Boemi uiolauere«Caeteris entm ad fuos dimidisjCai cain et Comorocenfem,de quorum etiam 1 ibertate tranfactum in pace fucraf, retinuere. Sed 8^poft concordiamGifcra intercepit oppidum quod in Sees» pufioà focerofuo tenebatur,pra:das^ amp;nbsp;captiuos ex illis qui regifauebant, peroccafionesatcpinfidiasabigereperfeuerauit, Difceptabaturperidtem«? pus de facrorum generah antiftite a' Chriftianis: amp;nbsp;erat qui Eugemum in I ta liaacollegio Cardinalium eIedtum,fiCqui Felicem in Germania, quern Ba fiftenfeconcilium defignauerat,pro fummo pontifice comprobarent, feque lentur^ »Multi etiam principes regesep amp;nbsp;nationes, inter quas Hungari Si^ Poloni,tam ancipitis controuerfigfinem expedantes,fententiam fuam diffi«’ mulabant,cxremonias interim ritus^qualesamaioribus fuis accepcrant, idigiofe obeundis facris continuando. Cum itacp non folu cos qui ex diuer foftabant,fedetiaqui ambiguadeliberationefufpefi,amp; ftudiafua occultan tes,neutrualten' pracferebât,tam Felix quam Eugenius diuerfis artibus folli citaret,fibicp aedinare niteretur,ab utrotp legatio diucrfa codem tempore ue nitadregem. Et Felix quidem fretus uinculo fanguinisquoTridentinus Epifcopus Alexandera ducibusMafouiac oriundus,Vladislao coniundus €fat,illum iampridem afe Cardinalem defignatumpotiffîmè idoneum duxe •at,cui partes fuas committeret, ut ft parum caufa ualuilTet, propter propin«« quitatemfakem nonafpemaretubAb Eugenio autem ueneratlulianus Cc«: farinus etiam Cardinalis,amp; bic quidem urbemRomS non folum diuinitus j dedumlocum,fed Petri 00 Pauli, aliorumqueinnumeiabilium religionis fiindatorum fanguine confecratu,i n quo creareturprçfideret^maximus pon tificum, facrofandum Cardinalium collegium legitimam iugemep fuccef? fionem,tum de more habitam,ÔC ab illis quorum res effet,eledionemîpraîte reatotiusltaliae confenfum,£lt; Gratcorum uoluntatem iudiciumcp pro Eu«« genioallegabat»Nihil aliud ex parte altéra effe dicens, praeter tumuitum pcr^ ditorum quorundam,quos fortunis fuis profligatis ,abieda^ Dei amp;nbsp;homP num uerecfidia,fpes nouarß reru fine audoritate,fine ordine,iine caufa,uelut adnundinandu facra congregaffetJllc autem ex diuer fo non locum,fed pun* tatem animorum,uitç^ fandimoniampertinere ad religionem dicebatuion referre, ubi effet diceretdrue fummus pontifex: fedquis,6if à quibus.nimis inardo eircumferibi columen Chriftianae profeffionis,fi eius caput non nifi Roma 8C create pofrir,S^ capere. Quid futurum, ft ea urbs aut poffideret ur a' barbaris,ut alias contigit,aut omnino del ere turf' Si Fortuna loei ad rem quæ totain animis eft, momentu aliquod habere poffet, Hierofolymas fandio^« rimulto quamPetriSC Pauli fanguine coufecrata saillie religionis nofticuc riffimum caput, immortalitatis noftrç omnia myfteria conftituifïèdllic fum mi facer doU] prima fucceffionis initia,óf tradita St^ fufcepta,non humano ali quo cafu,ut in Petro fadum Óf Paulo:quorum hic tanquam reus Roma per^ï dudus,ille Simonis magicis uanitatibus attradus, fed uoluntate eledioné^« que diuina, quo ad Cardinales non animaduertendos ex titulo Ód nomine, quæ bfciuientis fortunæ fauor etiam immerito cuiep conferre poffet » Eos ei# tiarn fi urbemRomä nßquam uidcrint,nunc^’ titulo Cardinalis infigniti fint, tarnen ueros effe apudDeum religionis noftræ cardines óf fundamenta,qiiO rum dodrina,uita,mores,adiones deniep omnes cum religione confentiunt, bJihil intereffe qua quis fit fortuna ÓC dignitatc.Deß enim nö quæ extra ho^ miné funt,uerß animos ipfos intucriatep cxpendcreldccprjsqugad facra per tinent, nonfortunati,fed optimi cuiufqueiudicium comprobare, fed neque

multuincofuetam cçnmoniameligcndi in urbeautpofleflionemRomans | fedis ad ucram dinini uicartatus fucceffioncm attinere ubicunq? bononim , coetus conueniiret,diuini fpintus fenfum adefleintdligi debere. Et quæ d^ | da,3dagt;conftitutaq3 illic client,ut ab codem fpiniu manantia acdpieda :prx lerquamquódtemerariumjetiampenciilofufneflejprepancorum obftmatis animis,quos nihil aliud quam ma'aconfcientia contumaces redderet, pubh co Chriftiangreipublicac conhlio nonadhgrere.Non dubitareaut Eu^enub aut qui ilium fequerentur, ucl defua, uel concilq audoritate: fed inteUigerc, non polie fe amp;nbsp;in religioneeminercgt;amp;f ab ea animotp Ô6 uita maximeabhof lere.Si non nifi pro religione folliciti ellènt,nequaquâ aduerfaturos côcilw» cuius non aims finis qua'm religionis fanditatem dignitatem^ conferuare, amp;nbsp;augereaieré fandos pontifices,quiadidIocor0eccJefi'2epraefueranf,niin quam tantam rationcmlubituros tuilfcdccôfi!i]s,nili inteliexiirent,idqu0iI ad omnes exæquo pertinetjomniumiudicio âf ccnfenfumoderandumllo™ geepakius pofleprofpicijcaquaeueriflîmafalutariaqjfunt in rebus diuids» ab uniuerfaliChriftianorumiudiciojqua'mapaucis Romanis facerdotibus» aut metropolis eiufdem epilcopis.hinc non minus ferè qua'm quatuoreuan^ gelillis tributum femper ÔC tribui ab eedefîa quatuor conciliaSjNiceno feilt* cet,Conftâtinopolitanocp,Ephefino,ôdChaIcedoncnfi;in quibus prêterai» multa diuinitus ad decus amplitudinem^ religionis conftituta, confutataf eflent SC explofæ hçrefes nefariæ ac perniciofiffîmæ,quibus profedionis no ftræ uera fundamenta fiibuertebantur,Si quidem Niceæ A rjj, Conkantino«* poli MacedonijjEpheflNeftorijjChalcedoniEutychis impiétates conuid^f damnatæcp.rdiquorumquoepconciliorum fubinde omniadecretafuûfei” per pondus,fuam maieftatem tenuilTe.Non poftularequi praefidebantBaß* Îeæ,ut de uniuerforum falute, deep ud in primo ud in quocuncp alio ordin^ ’ religionis noliræ emendandis fibi crederetur.quod temerarium dTetattpn” ' probumlfedad difeeptationem iudiciumep illorum, omnes quorum into'“ fet aduocare,quibus fæpc iadatisutrincp ÔC à rege ac fuis auditisjinconipj^ bando hoc ud illo fummo pontifice,neutrilegatorum eft aflenfum.Cetetuin quialulianus ad caquaead rem diuinam fpedabant, adieceratinteftinaect^ tamina,quibus arx êC praefidium Chrikianinominis Hungaria uaftabawi'» malè affedum habere Eugenium,catteroscp qui rem Chriftianam faluamud lentifuaferat'quedeponenda arma per concordiam,cuius æquas conditionts inuenturum le fperaret,fi cum bona utriuftp partis ucnia tentarelicuiiretlt;nbl planum fadum eft efnihil omiffum a' rege elfe quod ad pacem facere uidû* , pofreî,mukascp legationes fubinde fruftra ad reginam comeaflèjconceffu'” | eft ut quantum in ea re poftet,experiretur Jllepollquam regis animûaqult** l tis confiitjs minimeabhorrentem uidit,profedus adreginam, cum deutili® h te pacis,deep incômodis bellidiferiminibus^ difteruiftèteaquaeputauitad id quod intendebat pertinere,fexus illam conditionis'que fuçadmonuik^ qua'm de facilipopulorumftudia cum fortuna mutarenturmoneftèeius qnïf pauloantè experta foret,quid paucorum tumukus poftèt, contra penè uniu^t forum confenfum,in eo bdlo perfeuerare,in quo uiribus multo SC feculta*** i bus effet inferiorlftareex partealtera omnemuim Polonorum, SCcuwilH^ maiorem partem ex Hungaris,quorum opes ÓCaudoritas,in regnoemint^ ret. hom Intim armorumcpSC mmentorum fatis elle re para ndo exerdtui»!* quidaduerficontigiftèt : partibus autem fuis adeffe paucos,prêter mihW conduditium,cuius fides non ex afFedu,fed ex precio pêderet,prxtcrqu^ni qudd initaaffinitas inter Gifcra SC Agrienfem meritoeifufpedaeflepofe' Ea quoqp que fatis firma fibi ÔC apparata uiderent,in unius prglq ancipidfe^ luna expofita efte ; uix^ fperare pofte réparaturam fe rurlus adpugna tilthsgt;

A fifemelacieuincerenuidurum quidem pofthumu diutïdiinèredconfidera# reoportere q; innumerabilib» cafibus Humana mta fubiaceat Zamp;T quo minus robonsinea ætateeflèt aduerßis malas ualctudines,eo facihus extingui foie reimagiscp timendum, ^ fubindefibi, gaduitis duabus filiabus fuis fortu-nam repromitteretreum etiam quos fpes Si gratifîcatio poßhumitunc in fide retineretjorbitas regni eilet in contrariû auerfura.Satius multo,præcauere,ne fi piæmatlira lata filium regno fubduxiflent, filiæ quo g» excludcrentur : fed fakemaltcra illius ucluti uice regnaret.inter marem 6C fœminam quo ad pals' rentes nihil interefTe præter fexumun Vladislao elfe ilia omnia,per quæ régi nulæ utriqj aliquando coiugandæ meritd ab ea gener eilet expetendus ♦Tem pons ueroamp;rerum conditioncm utrofqpad affinitatem non foluminuitarc, uerumetiamquadam uelutinecelTitateurgcre.ad extremum, meminiHèdeis berc uni patris^ fui, qui bus præter diuinos honores,cetera omnia cum fum mafidctribuiireCea gens,quæpericlitaturaerat,nifiadpacemanimumadie:?' ciflet,indulgendumfortafl'eallquando uiris,utpro tuenda autaugendadigni' tateunius,popuIorummuItorumfaIutemindilerimenadducant.jMuliebris certèuerecundiæ non eire,opportunitatjacfalutitotde febene meritarum ur bium amp;nbsp;populorum præferre incertas fpes unius infantuli î famam homing extimefeendam: fed fiC Dei immortalis ultionem fi per earn ftaret, quo mii# nus à neàrio Hello et Chriftianis rebus maximèpericulofoabfifteret. Adea regina,fan's fe luas hollisép facilitates nolTc,inquit;Slt; quaniüuel uires nel for tunapolTitin beilo,nonignorare, Caeterumminus flagitiofum dolendum:« que elfe,refiftendo ext urbar i,quam per ignauiam Só uanum metum regno ex • cedereliuftam effe caufam fuam Inecpabfuturum uindieem iufticix Deumï filiumueró incolumem clfeacUeo propicio forc«Qiiód fi malum fatum con B irafpcmquic^affèrretnouam rem noua confilia præbiturâ.Hungarorû qui demmerita in fe ac fuos ingentia elletfed quo maiora erant,eo magis fi bi anni tendum,ne cogèrent in ditionem ipfis inuifam degcnerarclfi tarnen fine cçde ôlfanguine id fieri pollet, nihil elTequodmalleuSub hæcuerbalulianus,cof laudato regina: animo, 8C quodmuliebriter bellum noexpauefeeret, fi necef fariogerendum foret : amp;■ quod concordiam , fi modd acqua oIFerretur, non a:^ lpernarctur,depacificationis forma coepit cum ipfa agitarc.Cxterum multis utrinque conditionib, in medium addudis prius, ac repudiatis, cum mater«« num animum xque adulta filiarum ætas, atque infantis cura follicitu m ha«« beret, tandemadada eft regina, ut confentirethas fimul leges 06 habilimcn ta Concordia: adVladisIaum perferrilante omnia,quod alteram reginularum ipfe,alterâCazimirus, qui turn Lituaniçerat,uxorcmduceret;66 Cazimiro quidem expenfuram reginam dotis nomine centum 06 uiginti millia aureo^ rum: Vladislao uerocollaturam ducenta millia in terra Silefia, iure pignoris obftndaicelTuramcpiam turn illi poirefftone,referuato fibi redemptionis iu re,quandocuncp commodum fuiflet,Quód autem ad Hungariam attineret, Vladislausmoxfefe regio tituloabdicaret,procurationemac tutelam ufque ad integram pofthumi ætatem retincretlubi ilIeadoleuiHer, quod Ô6 procura tionemdimittereuQiiódfi intra pubertatemautquandocuncppofteafincli«« Heris pofthumum decedere contigiflet, cum regio titulo ius atcp arbitrium regniad Vladislaum reuerteretur ♦ Cæterùm compenfandis impendrjs ea in expeditionc fadis , terra Scepufienfis perpetuo iure adqccretur Polo* nixregno.Hungariuero fpontèac bona fideantiquarent quamcunqueadio nem 06 ius quod aut in Podoliaaut in Valachia habere fe crederent. Acee* pilTetVladisIaus fine dubio conditiones tam fibiquam regno fuo commo das, ô6erant ex Hungaris multi qui aut externum bellum timentes , aut intellinum exécrantes , non fortiter fententiam regime impugnabant« ’ nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A4 Cum

Cum famed agi appareret de facuhatibus attpamplitudineregnbplaciutaul pet nurtcios auf per literas eorum quorp procerum j qui præfentes non cranG uoluntates exquiri:à quibus,ut fit,pro cuiuf9 ingenio allatxfuntfententiï non folum uariXjfed omnino etiarn diuerfx,cum forent qui iniquiores quo# que eónditiones domi perferendas eenferent, dummodo foris tuti eflent:0^ qui nullam omnino concordiam habendam dicerenf, nifi quamarma confti# tuiflent.Itai^quo magis aut timide nimiumjautpericulofaalijcenfebanieo, poftquam recitata efl: fententia Huniadiani, maioriafienfu omnium aceep« eft, cum nihil in utramuis partem affedatum contineret. Scribebat enim,ui# deri fibi propter imminens aTurco negocium, neep repudiandam pacem t« mere', neep tarnen amplexandam cupide^ etfi natura fua pax femper belle ft anteferenda : neep omnino alia m ob caufam gerantur bcJla,quam ut pace ff ui liccatîconcordiæ tantummodo conditiones redèanimaduertendasJEtfiio^ quae offerrentur, commodiores exigendasîquæ fi impetrarentur, nihil fatius quam inuicem domi in gratiam redire:SC depofitis inteftinis arm is,pugnaf^ foris « Si uero regina perfeueraret inire id fee dus, in quo fui fuorumep habit* ratione,membra regni non folum ad tempus poffidenda externis traderet,«« rumetiam a'corpore fuo perpetudalienaret, omni operefiftendumcenfetc* Non animum,non uires defuturas,ad extorquendam æquam pacemî minod etiarn fumptu qua'm foret impendendum pro concordia,qua£ tune offerebaf’ Jtacp Julianus rurfusadreginam profedus.paucaquaedam in prioribus coH ditioni b,cómutata retulit,Sed cum neep ea Hungari ,pbarent, modó hac,nio dó illa cautioneuariata, ultrócftrocpmultotics fiuftra c5m eauit,Tandem ut^^ jó ut quod ultimS erat experiret,utrinlt;p impctrauit,q, in laurinS Vladishu’ ad reginam profi'cifceretur, fi fortè praefentia 6^ mutuum colloquiû adeon# cordiam inter eos elTet cfficacius,quàmalienæ perfuafiones» Poftquam con# ’ uenerc,poft:mutuamadmirationem,cuminalteriusactatetam tenera pmeu# rationiS^tutelxtamampliffimorum regnorum par in doles cmincrct:alt^^ ram ueró prêter gtatem iam grauê,animi magnttudo in periculis maximisé quibuftp adionibus cxplicandis,uenerabilem redder ct:primi congrclTusA'’ par erat,querelas purgationescp mutuas habuere,afleuerantibus utrifepeX“! uerfo contra ius fasép ab altero uiolari,arma^ necelfaridnon fpontè furnpW' tandem cum dies aliquot de concordiacolloquendoconfumpfi{rent,fic*^’ inuicem difeeflère, ut conciliatos apparuerit, propter ditiflima muncra,qoi^ bus fe mutuó benigniffimè profecuti funt,quo tarnen ordine arma depontf^ da effent, non eft uulgatumnd planè conftitit,reginam paulopöft BudamF fedam« Quod cum feciffètjcmiffo prius Cilix Comité eeuftodia,in quaf^^ rè ab initio belli feruatus fuerat,pax firmata eft,öó exprefla.cuius dum fot®*^ difcutitur, Vladislafuirtusacdexteritasinagendismirèacclinaueratinftt^ gin« animum* manauitep murmur, datac in id mutuo fidei, quod Vladisht'’ liberè in Hungaria regnaturus forct,fi modó aut precibus impetraret, ant^^ mis extorqueret lacram Hungari« coronamifiC pofthumum, a Fridericot? fare, qui póft Alberti morte, frctus regin« uiduitate, infantis patrimonio*” Auftria abutebauC^terum ubi regina inlaurinüredïjt,leuiter«grotarcc02* pit,ac triduo póft torminib«interijt,non fine ueneni fufpicionej^ptermoft** eeleritatem. fedut deuenenoaddubitatü,ita quatumextcriorib.fignislib‘'* deprehendere,id maxime eópertum, Vladislaum fcilicct«gerrimoami’'‘’ mortem eius tul life, frequentertp affeueraffe fublato uelut obfidc acfrabiquot; mento pacis,Boemis return nouarû cupidis,nó defuturas caufas machu”'’* di contra foe dus, ut bellum inftauraretur. nec fecus accidit. paulo cnim po® cumoppidis fimul omnibusqu« pr«fidfjseorumtenebantur,ad defecere ♦ Rurfus^ non ex inlidqs, fed ui aperta ceeperunt regijs P^’’“^“^

DE PVGNA VARNENSh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sS^

A Wultafc,Eodcm tempore apparatus^ numero hominum mfignislcgattoue nitaTurcOjinagiSjUtfama tcnuir,explora turn,quisitarus eflet return in Hun gariaspropterinteftinum bellum,de cuius euentumaximefollicitus crat, ^ quod crederetea que poftuIabatimpetfare»QuandoquidemHunniadianus» cuicohibendarum populationum Turcicuram commiflam fuiflediximus, nonfolumincurrentis impetum fa-pefobmoueratzfedfebeitateetiam amp;nbsp;uir tutefuafietus,inagriimboftilcmpopulabundus ipicirrumpens,occurrenti bus fibiTurcishaudfanc ignobiles clades intulerat: 6v Fortuna fapientcru* tcndopaulatim extorferat, utnon tamuinccrc,qua'm uinei fepofle fentirent, Jtalt;p cum fere'eifdem ucrbis,quibus ad ßelgradum regtj legati dimiffî, tue etiamofférretur Fee dus, eiusep uelut obFes poftularetur aut Beigradum, aut anniium tributum, Fuperueniente nuncio ab Hunniadiano, qui afferebat per cos dies cum Turcis bis Féliciter pugnatum, multos^ in prælio captos,plu#gt; res in fuga trucidatos î inter quos cecidiffent duces duo maxime mfigncsi pratereafignamilitaria plcraque illis adempta, amp;nbsp;cum uidtoriaingentem q«ocj prædam à militibus reporta tam : baud fane mitius refpofum elf,quàm tnflata Icgatio exigebat, fnquit enim rex, relatunim Fe de bis quæ petebantur ad HunniadianS,06 Fecundum Fortunam quæ aut illi autTurcis alFuerat,pro* ximis diebus per legatos Fuos ad pofiulata reFponfurum.Cactcrum cum poft Kginac mortem regni omnes proceres in fidem Vladislai redijflent, nihiló} hoftile iam in regno FuperelTe uideretur,præter CaFcouiam cum appendict^ bus,amp; iliiequoep affinitas inter Gifcram 00 Agrienfem inita,renouandae co cordix fpem faceret:uideretur^Cæfar,ad quem Faâio ilia deFecerat,ctiam ut cetera partim eftent apud eum cHicacia,tarnen propter quietis ingenio fuo in«? ‘numftudium,omnino pacem bello prçlaturus «Julianus ratus commodum ® t^^mpus fuadendae cotra Turcos expedttionis,£C publicè apud regem, ód pri uanmapud primores regnf,ccepit eamremagcre«Vladislaüadmonebat fpei Q^’^fibippoiliilfentomnesCbriftiani principes,ubi eum accituefte ut in HS gana etiam rcgnaret, inteHexerât, Felix Fauftuep idCbriftiano nomini uifum ^ore, amp;nbsp;pm felicitate ipfius uota folennia ab bominibus nöcupata, quad palt;= catumregnum propè totum iampoflideret, non minus precationibusalio:# rum Chriftianorum, qua'm fuis armis effedlum:dandam eile operam, ut tam ingenti de ie expédia tioni refponderet ♦ Expeti id etiam à rel igione quam p^ fitebaturifed nee minus a neceffîtateflatus IuIjSl tuitione illorum quos in hgt; demfufceperat,nonpoiïeafenegligieam expeditionem, aut falua fideprelt;= bitaHungaris,autincolumtnon folumHungaria, fed etiam Poloniaicuius «lusabHungariæ falute dependeret, uindicandam indignitatem poftulati a fe tributi,in tanta flatus fui Felicitate: indicandum^ prope negligcnter ad id locorum rem geftam,quid ue intereflet inter expeditionem quæ tantummoi« ‘loregijs aufpieqs, amp;nbsp;illam quæ nonaufpictjs folum, fed duCtu etiam regio agcretur, deuidoria dubitare non finere res féliciter ab Hunniadiano geftas cum parua manu,refpedu copiarum quas ipfe foret edudurus. Apud Hun-garos uero proceres alTerebatjdiuinitus contigiffe utVladisIao regnum có:« mttterent » Earn mentem coniungendi inter fe uires duorum tam potentifli^ morumregnorum,Deum eis indidiflè, ut imperium Hnesep fuos non folum ttierentur,uerumetiam ad Hellefpontum et Aegeum iiftp marepropagarent« no prætermitterentopportunitatem,cui etiam fatum ÓCtortunafauiflet,illata pci regme obitüjueluti neceffîtate imponendi finem feditionib,inteftinis.ad felicitatcm publica expediendam , non in præfen s modo, fed etiâ in perpc:# tuum nihil eis deeflepo{re,præter redarn mentem:non deeflent ipfi occaüo^* nifux, quando reliqua omniaad uidoriam,ratio,fortuna, fatum,abunde accommodafleut ♦ Accedebaat ad hxc preecs mifcrabiles QC lachrymx

28« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P, C A L L 1 M A C H I

Defpotb qui no foin regem orando adibat : fed quofq) ctia fords mediOfW lupplex prenfabat, rogabatep flendo, ut non omitteretur tempus Ôé facultas uleifeendi ealamitates Chriftianis fnfltdas,6C pl eraq? omni cruciatus gene^ -re fee da fupplicta,dealijs multi's per crudehtatem à Turco fumpta,indignan dofilioruluorum crutosoculos,nefaneép abfeifla pudi'bundajfupraquam humanae aures pati poffent, miferabihter deflebat. Ad extremum regt f uiul Sc purpuratisalqs memorando,quàmfœlix potcnséppaulo ante impend,If ben's, amp;nbsp;cat ten's benignæ fortunae blandimentis udus effet, qui tuncaHeM mtfericordia alereturiobteftabatur regem Omul amp;nbsp;purpuratos aliosj ne fc,n^ lîhos, ne Chriftianum nomen inultum finerent » ad Hungan'æ fines temper ftatem lam peruenifleZpotius ali'enæ calamitatis uindices fe præbere ueUent, qua'm expedaredum l«a quoqî fimul ctim ipfis eodemnaufiagio obrueren^ tur. Non tarnen aut huius infix pieces, aut luliâni prudentes afleuerauonts । ultra ualucre, quam ut qui aberant proceies de ea re Budam accirentur lt;nbsp;il** maiori ambi'tu,maion'tp aflèuerationeomni'ahaecrepetita, att^ettamauôaî

Chnfiianonim principum auxifia l'n tempore affutura. Confittutum igl“’* omnium miro côfenfii,ut ueris fiatim initio, rex g maxime fieri poffel num^ rofum infirudumep exercitu educcret, moueretep in Bulgaria» interim u^*^ cum Cxfarc aut de pace,aut de foedere tranfigi placuit. Et q» ad publica CM fiianorS omnium caufam uel aduocaret ipfc, uel auxilia ab eo expeterenW^ gationes præterea deer etx,que non folumPoIonos,f0ciaconiun(5am^i^'’’ gentem, ied Prutenos quoque amp;nbsp;Valachos adirent, ad eamep expeditions*” implorarent » Cxfar inducias deditin biennium » Quod uerdad expediting nem Chriftianis rebus aded neceflariam,nec uenire ipfc,nee fubfidium m*y terepoflèt,Boemiae tumultuantem ftatum inexcufationemadduxit4Mag** ’ fter quolt;p Pruffîæ allegata uaftitatc,qua proximis temporibus continuai’^* Ia eam prouinciam afflixiflent,nihilquale petebatur abfe fperandum renun^ ciauit. A' Polonis SC Valachismiffacfuntcumfemeftriftipendiocquin**” peditum^auxiliares copiæ, quas ingens armatorum multitudo fubfeeM’ quibus domos,coniuges,liberos,patriam,caetera^ humanxuitaeautpr9tgt;’^ dia aut ornamenta propter eiufmodi militiam relinquere,non confiliu®’^ merces publica, fed priuata in Deum pietas,ÔC ftudium Chriftiani nomin*^ fimul tuendi, fimul propagandi, perfuaferat, Quod genus militum crues“ gnatum ex alij s quoque nationibus ad famam religiofx expeditionis ing*^ ti numero confluxit ♦ Igiturpræmiflisfupplicibus precationibus, rebus^ diuinis dies aliquot per omnia fana folenni ritu SC caerimonia peradisjSirs*^ ter KalendasMaias rexBudamouitt tranfmilTo^perDanubiumexerciti*» paruis itineribus ingrediebatur,fuos,qui nondumcóuenificnt,expeftabnf dus» Superato deinde Tibifco,rurfus ad Danubium fe conuertit, copiai ad Salfum lapidem traiecit,inBulgariam moxreda' progreftus eft, Sopb*at” oppugnatum» quo in loco Deipotus cum fuis regio exercitui fe coniunxm urbs canaturali fituhaudfanèegregièmunita eft,fed régis fubitusaduenM etiam improuifam deprehendcrat : italt;p breui tempore, nee dilRcili cow® capta » Cxterdm quia plus operac feruanda ea infumendum,qua'm capisn”’ iniumptumapparebat,direptam prius a' militibus rex fuccendi iunït.p3t'*‘” binde felicitate cum pleraqp ignobiliora oppida expugnafict, diripuiflst^ nonprocuIàMoranafluiiio caftrapofuit, in loco quiutnonieCtècollisfi” nee planicies queatappellari:fedmedtus inter ntrumep quantum à coils W“ mittitur,tantumàplanicieturgefcit»Illicmifii équitésquingentifimulpæ^ datum trans flumen, fimul fpeculatum qua tutius 6C minori cum uexatio”^ progredi exercitus poftet » Illi exoriente fole profecit, fub meritfsm

A in fpcCuIatonam Turcorum manum iimeói quatuorcum cæpifTent, COgnO^ fcunt duo m/Uia boftium per proxima filuam aduentare: itacp imparcs le pugt; gna: intelligentes,qua propius ad Humen itcrarbitrabantur,infugam fe uet!« tijnt.necmora,Turci uifi a tergo trepidationem firn ui amp;nbsp;fugiendi ftudiS a in’ xere,Erat inter reftigientesSC Humum tellus editior,ex cuius uerticecum pa teat longelatecp prolpedus in Cifmoranam rcgioncm,allabentis tarnen Hu minis alueus nóapparetgt;uifu fupra uallcm,ceu pcrextenfam planiciemjon giifimèinoppofitos tumulos procurrcnte»Italt;p cum refugientes ad Humen *^^§b)pcr collem traniccnddlent, æpropteraltitudinem præruptæ ripæ in ci Icriorem partem ad fuo s eu adere po He defperarent,parsquidem inaquani Gratis equorum tenus fe immifcrattreliquiuerô in extrema margineHumi* nisfubftiterantanimo quo funt illiqui finealicuiusaut defenfionis autcHu^ gn ipe,moxab bofte immaniiRmo trucidari expeedantmec uanus forfan cos’ rummetus fuifleUfedrexuenatum magno cum numero armatorum, cafu cis flumen profecQus,Turcorum oculis tue maxime in fummitatem aduerfi cols’ Hs peruenientium, cum occurrcret, infidiarum metum illis incuHit, cum Só Jongius diftaretjamp;f maior appareret multitudo,quam pro modo eorum qui^: feus à tergo inftitilTcnt. quxresfecitut curfumpaulifper cohibcrent. Atrex ubi holies adelfe perpendit, a uenationc in pugnæ ftudium conuerfus, ingen dalacriratefuos ad flumen dirigit. Nee procul aberat turn qui illic medî] ins’ terhoftemripam que infupcrabilem creditam, derdidi à fe ac dcfpcrati,iam turn mortis maximam partem in corpus admiferant, confpedu fuorum uc;? lutadcœlitus demiflamopem recrcati, animos fimul QC clamorcm extulercï u«fiiçperaccliuumretro,commiflæfugæpudorcftimulante,admontem • magnoconatuferebantur, Interim uerd rexquoep cum fuisadripam perue-i Herat, Qi fine deleduplacidioris alicuius defeenfus perabrupta 5C prarc ip is: fgt;aquatcun(p,influraenprofiliebatur,tam caeca omnium fcftinationc,utmul fiuorticibusimplicitiabaquaeuiolentiafecundoamneagerentur. Multi e^ tiam inter ludandum ab equis excuflt,armorum pondéré peirundante,fubilt;’ to in aliorum confpedu fubmergerenturlfed Turci redeuntes contra leChri«« ftianosminimèexpedauere,Necpugna fuit,fcduicilRm fugaSi trepidation progrelTus erat deinde rex trans flumen duorum dierum itcr,pt a:miflts fpes: culatoribus,per quos humerum boftium confiliacp Si adiones exploraret. Extjsigiturduo irepide renunciauerc, Turcos non longe cum ualidamanu in infidijs occafionem fuam expedare,Qtia re audita, Vladislaus ftatim bas^ bito exorani multitudine deledu,cum decern millibus armatorum Hunnia ' elianummifit,utperfilentiumnodis nil tale opinantes hoftes adoriretur.il:’ lea meridie ad primam uigiliam fpeculatores fubfecutus,ubi Turcos baud procul eirecomperit,cumluna pernox effet,ad caloca per quae maximefuga patere illis poterat,agmen tacite circumduxit: Si clamorefublato,torpcntes iopitoscp,utpotequos nulla cogitatioaffuturicertaminis teneret, adoritur: primo^ftatimimpetu tantumterroremuulgo incu(rit,quddfugammagis quamarma prolequifl^fpedarecoepi^Sedubiad effugium pracclufas uias omnes perciperc,uefut in ultimo dilcriminc per trepidationemalienatis fen fibus,equorum fraena ægrè atep arma expediebant. Cum ex parte altera Hun niadianus fuos adhortaretur,ut inermem adhuc hofiem,fomno^ Si inopina lopauorefluduantem inuaderent,ac cederent.Fréquentes iampridemuido rixnomenuiri apudTurcos nonfolum celebregt;ucrumetiam formidabilc reddiderant Jtacp a principio quidem cum haudquaquam Hrenue à trepidan tibushoftem^ignorantibus refiftcretur tumultus Si caeca conflidatio ues» rius quam pugnafuit : deinde ubi Hunniadianum adefle percepcre,iuo'F queybique ab obuqs proflerni, integros ' que cum faudjs, femianimes

288 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P, C A L L I M A C H I

cumexpirantibusjuana fœda^ pereuntm imagine uolutarijutqucm^^nox amp;nbsp;timor praccipitcm agebatjperlocainuia uepnbusq^ ac uirgultis implicit euaderc tentantes, facile inflans mclor confequebatur : maiorqp longe cædes quant pro numéro eorum quiuicerunt,commi(ïà eft:fiquidcm ad triginta mi lia Turcorum ea nodecælà dicuntur, 5^ fupra quatuormilia capta,cumno^ uemfignismilitaribusîadedimprouifusboftiumimpetus iamdudumiiinc^ afluetis omnem fenfumabftulcrat : necaut multitudine fuorum ,aut fugagt;’*

tium cædentiumqj fe paucitatem fentire patiebatur: fed amp;nbsp;caftra multa pt^* da rcferta, in manus uicloris uenerequibus direptis incenfis^,Hunniadi3*^ nus baud fané magna fuorum fada iadura, cum non minori laude eorum^ quibus expedabatur,quàm fuo gaudioadregem redijt.fuit forte inter captif uos Mamacus,facerdosdodrina SCreligioneapud fuosclarus, a'quofiip^'‘ ijs quæinreligiofaMufamanorumhiftoria uulgô feruntur,autimproba)au* obfccena,cum multa Sanoceus, ut eratmorumrituum^peregrinorumudi’ gator curiofus, exquireret: ille nee fortis fuçgt;nec,pfe(rionis oblitus,n5 lictf^ inquit,dcfeda fua uinda difputare»Cgterum Sanoceoinftanteut uel fatcret» uel purgaret religioni fuæ obiedas fordes, proprium^ id effe munus facers dotisaireuerante:ilIepracfàtus,Turcosquocçbomines effe, a b eifdem^pf*^ cipijs, qua: mortales alq fua effe profiterentur,corpus fimul atcp animamdJ cere,fubintulit : 00 quoniam in ijs quæ percipiuntur tradantur^fenfibus» cum reliquo humano genere confentirent,maxime ueriiïmile effe, utimlbs quoep quæ aut opinio autintellcdus fuggerit, fineprobabüibus rationibus minime fe habeant,Poft earn uidoria,pleralt;pBulgaroriïoppidafimulMtil» manieç impietatis,fîmuIaffeduChriftiançprofeflionis pelleda,tum etiab'’ gugc5mercio,amp;^ qj cademcum Polonis primordia generis haberenr,eic^^*5j Turcoru pra:lïdijs,ad regem defecere. Nónulla etia in ipfa trcpidatione«P^ gnata partim per regios milices,partim per Volones cruce fignatos,quicl^ dululiani multa egregia facinora quotidie edebat, óf iam cum uidoria pö* uentum eratfubipfum Thracieaditû.CæterùmlicetmultumbelIoquæi’quot;' uidcretur, non minus amiffumcredebant, in uexationeper quam copi«il^ luc peruenerat«Cum eni propca fonteTyabriamnis,qui àMyfis olimTribäl los difterminabat,Bulgaria per dorfum Hæmi montis in uulturnum aquib^ nemep porrigatur, a meridie in Thraciam declinat,a feptentrione ueró inD* nubium deuexa, inferioris partem Myfiæ occupât,! taq^ media huius regilt;^ nis inuiærupes ac prærupta faxa tenent ♦ decliuioraautem,óf fiquainplan*^ ciemprotenfafunt, profundts ferèfiluis uaftiscp folitudinibus occupanWf’ ! deo ager baud fane egregièfrugum fertilis : fed neqj alendo pccori fatisfo^ cundus, ac proinde ad caetera mala, quibus itinerum difRcuItas in ipfo ü”* hyemis initio exercitum muldauerat,magnabominumiumentorumcpugt;f‘ gore intolerabili, aut lalfitudine abfumpta, commeatus etiam inopia m^^ mè urgebat,Et iieet pecunia fuppeteret abundè,non erat unde frumenta co^^ merentur, exeoepadfamem deiperatio quo®accedebat, Necquicquam3lt; liud uidum iam malis fuis exercitum, ne dinolueretur,retinebat,quam«;‘^ bræ Hunniadiani adhortationes,cuius affèueratio,quo peritior earum re§*^ num rerum que habebatur, eo ueluti folidiori fpe ab omnibus accipiebatuf’ Illequicquidmalorum exhauftum eratgt;frigus,famem,laffitudinem,defpf'^ tionem,repetere,rurfuscp perpetienda dicere,fi regrediendum foreCtantobo minum iumentorumep uexatione maiori,quantumregionis naturalemt»* ftitatem bellum etia exhauferat, longé plus folitudinis difficultatum^a t^^'* go relidum, quam emetiendum fupereffèt, Si progredi perfeuerarent, mm* to etiam per al tiora moenium iuga fuperata,quàmper quæ inThraciaminn* feendendum,Stare cos in limine horrei felicioris iam agri, biduoip pnuen* turo«

Îgt;E PVGNA VARNENSK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2Sgt;

luros non ad amoenjora folum located rerum etiarn omniu fei'aciot a,nï qup busprxtcrquamquodreficiendoexercituiabundè omnia fuperfutura, tan;# turn etiarn prædg palKm expofitum,quantum re Ferre Eiftidirct,unicum atep eundemultimum Jaborem inftarclfubindcnon bellumfore, fed populations • nem.McminiflentquaalacrifateperinacccfTas cotes SC faltus inuios, etiarn inuita natura pauloantè properalTent. Qiia uirtute nihil adium foret,fi uidion# riamnon profcqucrcnturtcæfôs quidem ab fead fatietatemhoftes, fed facile infrauraturos exercitum: ueriusq3irritatos,quam uidïos dicipolfcburfus oc^ cupaturosea quç ipfi deferuiircntoppida,Sdapatria,penatibuscpSd laribus domefticis:poftea propulfanduiterumbellumjquodinagrumhoftilem uni:# cendoconuerterant «incertum elle an ca dem felicitate arma fern per affume# tent, dum Deus Öd Fortuna coeptis feuerent« non temere omittendam debcln# Undi in Europa opportunitarem,prætcr id quod fclicitatis fux occaf oni do uiilfe flagitiofum uideretur. Deum etiarn fubinde iratum fore«Hcc Öd plura çiufmodifæpe uulgd Öd iri concionibus iadlataab Hunniadiano »intcrdum », ' nbsp;nbsp;etiarn Defpoto : cuius unica fpes erat rerum fuarü it crû potiundigt;fi bellö no

1 intermitteretur.Succumbentesaduerlïsnonfolummilitumanimosjfeddu# cum etiarn fæpefirmaueranuCum^ illi audircntur,uidebatur unufquifque extremaquæiptoleraturus: fed premente fubinde fame, cæteris^ temporis ac loconim difficultatibus, rurfus in priftinam defperationem recidebanttui cilfent^ bumanx necefTitatesjUt contingit faepè,uerecundiam,nifi aduentus hoftium renunciatus, ne temcrè dilaberentur, cohibuiffet magis, ne fegrea gatis ac difperfis per loca incognita trucidari contingeret, quam fpe in tan# tis malis infultantibus refiftendi : fed iuuabat etiarn utcunque Cum fuis uit» g uirtutis^ fupremum opus obire« Italt;p ubi mox affuturum hoftem cognoue tügt;I?taripro fe quifqj öd gratia s immortaliDcoagere propter obla tam occa# fionem pugnando intereundi.pauloantènonmortem,fedgenusipfummor# tis gtauiffïmüfuilTejCum ueluti debilibus bellijs Fame in deferto extabefceti dum foret«Tanto^ardoreanimorumarma ubilt;p in caftris expediebantur,ut fecilc intelledu Foret,cos fine ordine,fine imperio» fiappropinqualTet hollis, empturos. Interea Hunniadianus, qui cum paucis ad mótem fubierat,refert illos fumma iuga infediflè,ut qui no acre dimicaturi ucninênt,fed regem tan tummodotranfitu prohibitun^pofuiflèillic enim caftrajapides^ Öd ligna có portando,tumultuario opere aditum ad fe undilt;p communire*necfefellerac eum cóieflura.namep ubi Amurates fuorS clademacceperat,ueritus id quod futurum fuit,ut bellum in Thraciam öd Macedoniam transferretur,nifi pro# perèmifilTet qui arcerent, accitiS ad fe coptjs quas in Afia habebat, cum reli# quijs paulo ante'profligati exercitus fui,eas cóiunxerat:dellinauerat^,utper nullam occafionemfortunæfecomittendo, obfelïïsmontiumangullijs,ni# 1111 aliud quam tranfituarcendo,VladisIaum fubmontibus re tinerent t fatis fuperep hyemem famemep, öd cetera mala, quibus holles uexari conllabat, cótra illos pugnatura. Sed quem cófilij fui exequendi principem fecerat dux P^tygit Carambus,uirmanu öd ingenio proptiis,cum exiocö editoanimad uerteret tumultuantes regios in exercitu,öd pleroftp diuerfis inlocis non Ie# gitimo imperio,fed perturbatè ac temere ad pugnam erumpentes,alacriuslt;p quam par erat,propter loci iniquitatem per accliuum niti, fimul fe ueluti con temni impatiens, fimul quia öd loco öd numero militum fuperior uielonam in manibus habere ratus,quafi reibene geftedecus præuaricationisculpam diluturum mox effet, etiarn contra id quod in mandatisacceperat, pugnare iiillitiiit«Itaq^ explicatis aciebus,fignain hoftem deferri iuffït.Id ubi rexani mïduertit,ad fuos,quos magis honeftacmortis quam uic'toric fpes temeread «nontemagcbat,conuerfus, aduocatis® Hunniadiano ac Defpoto, öd exte#

Jt?» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P» C A L L I M A C H t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j,

ns primoribus ,Dcus, inqm't,Dcus adcitjaiïctcp.ïüc hoflibiisgt;ci;m fnfi’^^« tes montts fauces,per ocium fattare poffent oculos interitunoftronim,6®^ malis^alijspaffim pcreuntium,mcntcm illic manend labfmb'GS^ nunc p^’Ç^ cipites in eosagttlqut fie armati profiliere, ut certaminifuperclfcnoünt.k^^ piamus occafionern animiscp ^alacritate, quam noftri uthoneflèoccin«^ bant,extulere:titamur ad uic3oriam,ad quam nihil efficacius elFc folef,qii2ini fi fine metu mortis pugnaf « quo maiori defperatione in hoftem ferct quil^’ eo uiolentius cedetac proftemet obuiosl2lt; dummori nóreeufat, uióor eu3 det, nee mora, produdurus ipfe cum Defpoto 00 Juliano reliquos inacietfl» Hunniadianum mifitqui fernere fparfos colligeret : 55 quantum resfubita propcrantium^ ad ultimum difcrimen,non ardor, fed propemodum rabies finerct,prouideret, ne cæca eorum temeritas plus hofti ad uidoriam confef^ rct,quam ipfius aut uirtus,auf félicitas.lik propere incompoiiræmuhitidb nisprimosaflècutus,utquemcpplcniorigraduadmontemfeftiHafeinfueba fur,itaadmonendo,ne cacco impetu,ucluti paratum iugulum hoftibus offff^ ret (Cuiqpenim non infua mortc,fed inhoftiûcædclaborum pcriculorurn^ omnium terminum pofitum ) rogabat ut fe in acie locari pateretur, Et fi tan* quam uidums nolkt.faltemin ultionem fuæ quifep mortis acriter pugnardî non temerc,quodpecudum ciTetjfed ut uiros fortes decet,ex militari difcipl^ na,pcrtincread futuram famam,nc ineruentam de fe uidoriam hofti permit* terent.Etcum dido,ordini,qualem cafusamp; tumultus pr^ftarepoterat,finite quemep applicabar,fimul benignè retro agebaf, in proximam tumuli pb^*^ ciem, ex qua placidiusaccliuicolles hauddiffïcilimum ad feaditumpræbi* turtuidebanticum interim rex quo i^ cum exteris copies accurrifle^amp;iTtiJ’ ci nihilo fegnius ex fuperiore loco deairrentes,ediam periKniffènf,uttn«* j filibus exinteruallo praelium committerent. Quorum eo minus quicquain»^ uaniteli intercidebat, quo denfius regiorum agmenardentiori^ftudioa^ excipiendumhoftis impetum furfum nitebatur. Multi priufquam comings congrederent, uulneratÜfed ubi ad manum uentum, SCgladio res agi eoept’ eftjantealiosPolonidefperationeattpiraobcgatisanimisinuadunthofiein’ aeprofternunt tam obftinato impetu ,quodlocis aliquot miniméfuftm^'^^ potueruntîceepitepaduef fa actes coturbatis oïdinibus nutareïfedacciirrenï ad omnia difcrimina Carambus,Sf plerofcpexfuis gladioóf uulneribus,^ lios uoceac makdidis increpitans, quad a laftitudine, inedia,frigoribusc^ enedis,per inanem trepidationem feuinci paferentur, certamen redintcgf3* uit, ordinesip reftituittidentidemepubi acrius pugnarianimaduertebat,cif* cumclamitans,caecum fcilicet defperatione hoftem fpontèin uulncraagb^* ïa tantummodo intendenda,ipfum fe fua fponte iugulaturum ,pcr omnesinl htisducisep optimiconatustam periculofæfibfpugnæ cuentum dift«b’* bat:cum interea multi utrintpautcaderentfubitó,aut tam grauftcruulntw* rcntur,ut delapfis interram,unes minime ad coofurgendumfuppeterenl,co* culcantibus^ equorum pedibus,quâtoferius,tantomikrabiliusinterirflitlt; fed maxime infigniatep hornbili afpedupatebantuulnera equorumperPlt;’ lonos cruce fignatosinflida.Erantkrèpedeftreagmen,lanceas^gcftabant* id tantummodo a' uenatorijs diftantes, quód rton pundim folum,tedcaft«« etiam ferro prælato óf oblongo infeftæ utroep modo feriebantJtatp iUiintcf équités excurfantes,perlocamodicisuirgultisimph’cita, non tantumbteß equorummueronibusaperiebant, fed crura pkruntp tota à corporibusde* truncantes,ceruices'que altiftimis uulneribus incidentes, magna ex ps^f ad pedeftre praelium Turcos redegerantiqui eo genere pugnandi tantobej* Ïius fuperabantur, cedebantep fenfim retró,quanto equeftribus aftuetiiniul* tibiisjpeditum laboremminus ferreconfucuere, Cæterumubiequusaq«’

Garambus uebebatur, per uentrcm lancea trâfuerberatùSjdoIore feuiènS in«« ter hoftes equitem profùdit in caput : uulgatum^ eft, duccm aut cæfiim, aut certe captum effcuTiultitudo ad montcm conuerfa5quod reltquum piefidq e^ ratjfugac fc commifitJnfcquentibus Chn'ßianis,amp; fugtentium terga pninm cædciitibus tanto ardoreanimorum, ut ad fumma ub^ iuga,per omnia afpe?: taatcpinuiaeuafuriuidercnturlfcdcutn plus negotijab locoruminiquitaté* quamab hoftibus futurûapparéretjSC lam dies in nodem incb'naretjquo tem pore etiam in piano lodscpçquis errabunda obluflantiû ueftigia périclitant tiirlrexprohibens ulterius in locis penèinfuperabilibus uim atierri, fignum receptui fuis dedit.Exaduerfa aûtaciequi cedem effugerant,pauoreacfeftix natione amêtes,perfaxajprçcipitia,rupes^abruptasjproiedisarmis,5c ma nibus, Cotes innata^ illis uirgulta prchcnfantcs,ægrcnitcbantiir,cuadcbant' queadfiios,qui munitiones caftra^ uerticib, impofita feruabant. Inter put gnandûCarâbus alq^ uiri multi genereaefat^is infignes capti,plures tarne cafiinfugadtatpamiflb duceôCroborispenèquantûfucràtinexercitUjCum appareretTurcos minime toléra turos impetumjfiad eos infeftumagmen ire pergeret,poftero die rex fub aditum quem infederant,caftra pofuit extulerat fuorum animos pugnaprofperajnec minus ftimulabat cupiditas tranfcent dendiinlocacommodarekuandis malis^quibus mifcreadfligebanturi ext inde queaut uidloriae,aut nêceffitati,nihil imperuium arbitrati,contra ardua 4“SJP pcraccliuum obludabantur» Nee fegniusab hoftedefuper miffilib. pene obruebantur, Videos itacp rex naturae difficul tatem obiedam fuis, 0(5 quodfuo ingenti, hoftium ucro nullo difcrimine, ad montis uertices peruet nite conabantur, tem erè effufum agmenincaßraredudurusproperabat. Moxç præterquam quód fatis in ea expeditione fadum crcdebat,animatiS luis uinccre 6C uinci defuctis, hyemis locorüqj afperitati cedere inflituerat, Cæterum Hunniadianuu obflinatus cundaprius experiri, quam defifierea profequenda uidoria, cum animaduertiflet obliqua montis nuda uepribus, tagende itineri dementer accliuia, iliac euadereinfummöiugum poflèart bitratus, fuos circumegit. Prominebat in abruptum uertex ediiiffimus, 06 TurcisafccndentiummontemfubfeafpedurnadimebaUeo^nonhicilcfot Iumgt;fed etiam tutè miles ingrediebanquod ubi rexpercepit,mutata fententia lubfequiHunniadianum carpit cum reliquis copijs, Peruenerat iam prima wilitum manus in iugum, acquèeditumatepidquod infederantTurci, fed in immenfum bians faxum progredi ulterius non finebat, quö cum Hunnia-dianus quotp afcendiflet, uidcretip hiatum propter magnitudinem netp tut wultuaria materia impleri poire,nelt;j ponte coniungi, cum haud plus Radijs dtiobusabhofiediflaretjfubmifitimpigramexpeditam^militummanum, occupaturamredo itinere aditum in montem, ft Turcos paululum fubmot uen contingereCconfeftimcßobuerfisfirmatis^ nullos machinis, baud me diocris magnitudinis lapides contorquebat,quorum praeter eóftemationem qnam infuctus horrendus^ auribus fragor animis incutiebatjuis improuifa minime^ tolerabilis, propter lapidum magnitudinem multos in principio obtriuitiparumep abfuit, quin nouae foedaeç ftragis fubito terrore amp;nbsp;clade perculfi,omnes locum defererentïquippequód unius lapidis impetu, qua'm plures fape diuerlà fpecic, diuerfo genere mortis abfumi intucrentur * Nee mah illius cuitandi alia praeter quam fugae ratio fuccurrebat lt;nbsp;Sed Alibeus policaptum Carambum, militari cofenfu dux à fuis creatus,admonens cam peftem uitatufacilem, ft fragoreaudito poft eminentes cotes illico procumt berent,non modo ab incœpta iamfuga eos retinuit, ucrumetiaad refiftendu animauit.Cum itaqj femclattp iterum efflata in fe tormentis faxafeliciter du bnentjintrepidé inde arcebant deturbabant^ regios enitentes aditum occut

pare, QioJubi VladislausanimaJiicrtinet, uelutifccun'shoftibusac/nfi^ henttum fuorum eminus nohominibus jfed locis expugnandis conatuso*’ nines irritos fore iam credens, defpcrata^ cominus congrediendi facilitate» cum rigor byemis fiC in quam tranicendcndoi S montium fpes maxime pdllt; xeratjCommeatuum inopia premcretultra qua'm fuftincri iampoflef, tetrol agendi copias rurfus cofiiia cœpit agitare, at Defpotus cui omnia tequiof’ toieratucp minus dura appai ebätjquam belli eius intermiffîo,per quod forta namdignitateml^priftinam recuperaturufe credebat, ignominiofumfore alfeuerabatjficapto duce, debilita(o^hoitiumexercitu,deuidlis iam 6(^qui non armis,fed ut pauidat ferae cotib. ac fpcluncis fe tegerent, terga uerterent» Eadem illos,cdm return omnium penuria,tumaeris incemperie,quaamp;li'eg1 laborare, mox»^ humanis neceflitatibus ceiTurosjfi paululû perfeueraretut» non coiTimittendum,ut fluentia luxu Äfiana corpora,tolerandis difficulut}^ bus fuperaireuiderentur,GermanorumHungarorumcpiamtumabinfantlt;3 coeli terraceprigoribus duratos artus, daturum fe pecuniae quantum foreto^ pus frumentis coemendis, quorum copia circum omnia loca abundarentJa hanus quoephaud ferme ijs düTimilia ladiando ,ab inftituto regem auertetf conabaturdedfameac frigore extabefcentibus bominibus iumentis^jCti*^ paterentur uulgó grauiora uticp quam quæ ancipitis fpei coniolatione 1«^ ripolTent,peruicit indefperatisanimisnecefTttaSjUtfi^boneltirationcm-b* conuerfo agmine,in planiciem defcendêre: mox® colletais impedimentts» præmiiTisip retro qua uencrant fubfequebantur, Turci ueró ubi uinci fep‘’* ie hoftem defperaflepercepere, lætifccum Qi. inflatinoua ipc,iuga montiu*’* deferuereïfubiequendoepabeuntes crebris à tergo impreffionibus uexatót; Et licet non magnas,frequentes tarnen clades inferebant,fed amp;nbsp;plerun^acf j piebanttConuerfiseniinineosexpeditiffîmis quibuftpmanum^confet^” ' tibus, multi ex iUis cædebantur ; etfi regiorum quoq^ impetus pieruntp ftt^* ftrabatur, refagientibus ftatim Turcis, qui mox conglobati rurfus ç uddd aderanc,quandoquidem multa præda impedimentts qj grauis exercitus ®^ nimè properarepoterat.Silua eü denfa non tam frequenti ^proccra arbora» quamramoia ôlt;adradtcêfruttcante,Prætcrea implicita undiep finuofisqu*^ bufdam S^ ftagnanti coeno,uoragtnofis anfradibus,quales obfoleti fluutt^ rum meatus, ubi aut bumana arte,aut ui naturae curfum aqua immutauitX’Ï ob remferè tota imperuia,ÓC ficubi tranfitum prgbet,anguftaadmodumiiiï« Sc frequent!bus commifïà ponticulis,adcam uent5cum cUet,praemilfaCti‘’^ farcinis leut armatura,inpoftremoagminc,qui ueluttmurusantccedentiu*'* terga protegerent, haftatos équités collocarunGprogrediebantur^aditct'^* Turct quotidiana infultandi confuetudine fuperuenientcs,cum magna pal'’ cquitatus infiluamprogreUa foret,impetum fociunt in Ultimos,quorum^ mor praecedentes fubitd ad fe conuerttt 1ÖC ut quenep fuccurrendi fuis ftutl*“* et feftinatio incofulta rapicbat,ita extra uiam egitinioca cœnofaSC palußf*’* Exquibus diuludati,inpedescpreccpti,£gerrimèfeatcpcquos expedirmfj proptereaquód uUgmofa terra bominum iumentorumepueftigia aln^^ in fe recipiens, difficilius remittebat, datum eft Turcis fpacium capiendi^’* poftremis équités circiter odoaginta. Sedeoeno tandê regijatep uligfoe^*^ pltciti,refugientes afïècutifuosliberauerc.Nec minus fexaginta fupra cent” exhoftibus captos iugulauere, illico reliquis fufis fugatis^. mukocpdiW^ lior eis cum natura loei ludiatio fuerat,quam fuit poftea pugna in patentibn” campis cum boftecommiUa. Caetertim cum8C fames quotidie grauiusufg® ret,à tamfrequens Turcoruminfultus,ad caetera mala per lafïïtudinemö”^ dem penead internitionem exercitum muldaturus apparcret, placuitcom^ portait fimul fuccendi^ quiequid erat interfarcinas,quodexcrcitui mag*’

DE PVGî:A VARNENSb ji tuneoneri effet,quam ufui poftea futurum,turn jumenta debilia aut fuperua^ tua mterfidjô^ arma qua* aut ex dcfundis mih'tibusjaut ex praeda fupererât, terrae infodùquibus diligenter peradis,exercitus fubindeuclut expurgation? ne fuperuacuorum nouum quendam uigorem accepiffèt, maioribus icineri? bus quàmutociofeinfultando infequi Turcus poiret,ad Belgradum fer en« cepiuibi^per quietem Ô^ récréationem diebus aliquot confumptis,rex unn? de mouerat Budam contendit. ubi poftquam cognitum eft ciuitati appropin quare,procedentibus in facro ornatu amp;^ iolcnni cærimonia faccrdotibus,!nÿ genti numéro,populus omnis generis promifcue' effùfus, cum gratulatione reducera falutauit,exccpit^u'ngrediebatur ipfe pedes ex uoto templum prin* ufquam regiam aditurus. Praribant ucrdcaptiui infignes cum CaramboUû nùiitariafignahoftibus adempta, cum parte praedae quæ fupererât ,præfcic#: bantur, Subfequentibus militibus anteomnes Polonis crucefignatisjlau? des^ac nomen régis militarialacritatein cœlumfcrentibus, ipfum unum eflequi regias artes uirtutesep non nofTet folum, uerumetiam impIeret,Caete ros per ingnauiam 5C focordiam ætatem agere in domeftico luxu, prodita ac defertare Chriftianaîquçtumprimum caputattollereincipiens,breuiadpri ftinum decusamplitudmcmcp effet peruentura « Sed amp;nbsp;iuxtaregium de eus Hunniadiani nomen celebreapud multitudinem audiebatur,cuius maxime' ingenio ac uirtute in rebus bellicis uidoriam adeptam credebant. Cæterùm tnulto infigniusfuturum fuit fpecîaculum,fi neceflitas expediendi exercitS, inagnampompæpartemnonademifîèt,fpolijs multisultrdconcrematisin itinerc,altjs fub terram relidis» Poftquam uerdlaudes gratesep ob rem bene gcftamDeoaâæ,figna tholis fubfixa: amp;nbsp;reperitis egregiefadis didisep cuo iuftp ex dLicibus,pro meritis finguli prçmio affeduMox ut eorum uirtus ad B pofteros quotp teftatior redderetur, infignia cuiufep cum titulis in côfpeâio te parte tcmpli diriffimadiligentieppicturaeffigiata»

ICTORIA deTurcisuirtuteVladislairegis parta,omniumfe re Chriftianorû principum legatos adfeexciuiCfedinprimis frequentes conuenereab uniuerfa Italia,quam ea tantum modo fiducia tenebat, minime fe uexatum iri a Turcis, fi eos Poloni ÔC Hungari,aut fubigerent fibi,aut certè non abfiftendo à bel:? ^‘dgiteroppugnarent^unoomnes oreaccôfenfuafFuiffeDeum,affuturûcp âlfeuerabant pio ÔC iufto bello : SC quac ad id locorum gefta erant efférentes, ädreliquaexequendaexhortabantur, Sed ante alios Pontifex maximus Eu S^nius, Veneticp,8Clanucnfes,cumPhilippoBurgundionum ducedj ad lau partçuidorix adhortationes^ noux expeditionis inftaurandac,adticielt;ï ^sntetiam poliicitationes fubfidiorum;fecp ingentem claflèm inHcHcfpon turn miffuros fpondebant,per qua Turci ex Ana tranfmittere,fe^ cum Eun? •■opeis coniungere probiberentur : qua rationefecillimu fore in Europa de* diare, in qua pauci admodum fupereffent hoftes,8C ij trepidi ac percuifi SC non nifi uinci affueti,modd paululum rex anniti uellet,exterminari omnino

*”’?*’*” execrandamep Mufamanorum fuperftitionem pofïe, Chriftiana in perpetuumauda SC ftabilita.Ioannem ctiam Palxologum, rxcorum Imperatorem,cuius fortunam maieftatemep Turci non modó la? erecerant,fed pene euerterant,fucceffus Vladislai extulerant,in fpem rei di gnuatisafuxin integrumreftituendæ«Miffi^funtetiam ab ipfo oratores, HmprxEtieaqux facere uifa funtad tanti euentus gratulationem, diuina hu ’nams commifcendo , religiofa affeueratione nunciauerunt, uifum effea'

s94 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P« C A L L I M A C H I

pleiifqixc Cotjflantinopoîiantcportamquæad Macedomam emittK,eqiic^ llrcm niuenemCandidauefteomatum, perfpccicm Jætitiæhacillacexcur^ farejeadem hora,ut poftea compertum fuerat, qua res a Chriftianis contra Ca rambum profpere gerebat,mox^ euanuifleJ d uifum omnium animos pri^ mó follicitos habuiire:fubinde cognita regis uK^toriSjiHius nuncium uulgo cxiftimatum.Cxtcriim prudentiores Sf quos aut uitæ fandimonia, aut pro^ fundseabcuius ddciplinæcognirio peritos futurorum reddidifTet, non tam credere VJadisIaifucceirumdiuinitds Græcisnunciatum ,quam eosadnio nitos temporis 8(5 occafionis fuæ, Turcorum in Europa rem penèprofligî^ tam cfTe, inAfia etiam fluduaremolientibus res nouas circumadiacentibus tecrarehis : idcocp non cundandum ulterius,fed trep/dos fuacp imbecülitatc acuiaüenal'jborantesjfubitóopprimendos.qua perfuafione Imperator eo^ rum excitus, cum fuis quidemarmatus ex parte altera affuturus,fi modore^ gi cordi diet primo quoep tempóreeam uidoria profequi,quamDeo diice ac comité uel exindeadeptum ede conftabar,quóddiuinis etiam nuncijsfoe rat permdgata, Accedebat ad hare fupplcx Defpoti ambitus,amp; quotidian» preces obteftationesep cum Iacrymis:tum inftas lulianiadhortatio, uoce^ aiTiduae,multocp iam efficaciores apud animosprimacexpeditionis fuccoïj datos . Qiiibus ne magno animo rexfubitdaffentirctur, res Polonacontb nuitmenerat enim codem quolt;p tempore Icgatio aPoIoiiiSjgratuhtum amp;-'!lt;* pfa quidemregiaefelicitati. Cxterum tentare iterumfortunamnon priuso^ portere admonebat,quam cum proceribus Polonis uelinfinibusregni«'’ lilio inito,prius rex iUudexpediret,quo tandem ordine rebus fuis domicon* ftitutis ac firmatis,externum bellumregni fuifecurus profequeretur»Nonu* derirationiconfentaneum,follicitumeiïequenquamderebusalicnis,antt^ ■ quarn fua in tuto collocauerit, Recenfebat deinde in qua dcformitatcP^I^’^ nia cn«gt;quid licentig ubiep infolefceret,quis fn priuatis cupiditatibusardot» qug in publicis opportunitatibus negligentia: ex quibus nados occafionem Tartaros, magnam RulTix ac Podoliacpartem depopulatos : fed öf piæn^^^ quarn qudd priuatac procerum fimultatesaduulnera ô^cædesiam peruenc^ rant,a'fini£imispcriatrociniatanquamiufto belloctiampracdasabigi,inpf^' misépà BoIesIaoduccOpolix adea uulgarijCazimirumcxLituaniabt^^ lum Mafouiæ propediem illaturum,tot malis fuccubiturum omnino regn''» niii fubitd fuccurreretur, Quæ t^gis animum co mouchât magis,quo ueriu* dici nunciari^ fciebat. Tarnen ne regni unius priuata neceffitas publice^ mnium Chriftianorum rei apud mêtem fuam praeponderare apparcretgt;pf'^ col laudato fingulorum, quorum legationes aderant,in fe officio, ac benen®*, katia, nec minus pictatein religione ac Deum immortalem:caeteros omn^ oratores fic ab fe dimifit,ut qui 1 pc ra re poflent fadurum ipfum poftulata.P® lonis uerd dixit,conuocaturum fe illico BudamHungarorum opdmateslJ^* turumep enixe'operam, conflitutis omnibus quacad pacem bellum'iieenU anni attinere uiderentur,ut mox ea quac ipd peticrant,excqucrctur,Confiiquot;' ta fubinde Hungaris conueniendi die, ut fi communi iterum confenfue^''^ cenda cenferetur in Turcos expeditio, ftabilior quiesdomirdinquipo^^^J fpondendo in id fidem,quo'd abfoluto cóuentu,ad fua quiep omnes inuio»‘ leuerterent.Gifcram etiam magiftratuscpciuitatû.quæ ab illo dependebaiquot;» placuitperliterasaccerfiri,licetaduerianteluliano,qui prxfentibusBo£^*? nil quod quidem ad religioncm pertineret, rite tranfigipoflèarbitrabat-Se confirmauerat regem in fententia Franco Banus, dicens nó efTe eius ris quacrerequid fentirent, uellcntucBoemi deccrimonrjs inflitutis^ ftianç,pfelfionis,dc^Rom,pontificis autrituautpr^ceptionibunfacris*''’ dendis fufcipiêdis^.Alia efleeorum caufarn, quibus fatis effet uerbotlt;n^^

DE p V G N A V À R N E N 5 I» ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;29$

A ^religione dtfcepfarc:aliam uero eo mm quorum cum fd/gionc fimul uîu ÖÓ libertas pen'cli[arctLir,amp;5 manu,non bagua tuerife cogerentur « Sx qu'J in Boemorum x-ncntibus foret,aut à facra faluatoris noßrxhtßona, au tab ciufgt; demmyftenjsab'enum,non defuturas poftea emendandioccafiones,êt tempora, lUis quorum interefTetb’nterea nihd fatius uideri,urgente non eius tan«« turn regni,fed toti'us quoque Chrxftiani nominis opportunxtatc,quam uti 0-peraquorumcunque,acinprimis Boemorum,qui SC ad manumefTenr, 05 m prioricxpeditione,quo ad tuendam rebgxonem non folum pljjfed ettam ob«» Ibnaticogniti eflent. Nec totxdê Volones crucefignatt cxrebquis omnibus Chriftianis nationibus accurrident, quot ex umea SC baud fane' numerofa ipfotum gcnte,ad extremum adhiberentur,nec ne,ad eiufmodt çonfubatiois nem,magis quàm aberius cuiufque intereife corum qui iHos erant uocaturi: quandoquidem coblandimentoalledi,maiorum^agendorumgloriaincxlt;« tati,finihilaliud,fabem domefticam fecuritatem præftare poflènu Sprett ue topraeterquam quod certi h oftes etiam irritatt in regni gremio forent reman furi, Igiturpoftquamomnes conuencrant,dies aliquot extraCiiexringueniS dointeftinobellomerùmubi nulla iniriratio potuit, eins ex toto abolcndi confenfum ebinbiênales induciasiquibus durantibus,captiuos utrint^ di^ inKtiplacuit,eaconditione,qudd inducijsexadis,reuerterenturin uinculaSC euftodiam. Si de pace interim non confentiretur, Ixtis fubinde omnibus, quod datis acccptiscpinduci]s,domi nihil,quod inter fuos magnopere tirneï» ripofleqreiiCium uidebatur» Pro po fi ta eft belli externi coniultatio, SC plegt; tibpaItjs,fedDefpotoóCluliano inprimisinftantibus, publiée^ aepriua:# timafferentibus, præparari affuturaque in tempore auxilia à Pontifice ma:# ^ximojcxteris^principibus Chriftianis,facilerecenti adhucuidoria elatisï ndentibus^animis perfuafum,utredintegrandam expeditionem cenierent, äpiwrcbat enim accedentibus terra marieptot potentiflimorum principum nationumcpauiibjsjfacillimé deleri pofte eum hoftem,quem paulo ante pre ferhaudfanè multos Volones cruce fignatos, nemine omninoopitulante, fus tantummodo armis acuiribus fudilfentjfugaftcntqr. In cumitacp fum^ ptumdécrets eft extraordinarium tributum,fubitó ab indigenis exigendS: quxftores^adid deiignati» Belliciautem apparatus tota cura Hunniadia^ no delegataï fed SC nuncq conftituti, qui ea quæ apud Hungaros 05 Vladifs« burn décréta erant,ad quos maxime oportebat principes na bones cp perfer#: tenuuenerâtBudamadeumeonuentum Pangratius de fandoNicolao,pari« lt;mmquidem Vladislai aftêrtor: fed qui omnem regionem quæa prater«? fiuenteßagoabluitur,latrocinio infeftam tenebattin quern quia domefticam quietem turbarcuidebatur,publicüplus odium uakiit,quam Überi conuen«? tusreuerêtia.Captusenimeftamultitudine tumultuofius idefflagitate,prg cipuanter^in uinculaconiedus, Eodemepimpetufubitarium decomplici bus fumptum eft fupplicium«nec temperatumforet ab Gifcra,in tam prçpro peroardore animorS, contra publics fidei fanditatem, nifi Vladislaus ubi nmltitudinemuehementiusconcitatam uidit,quam ut monendohortando^ “^^^du aequi boniep cohiberi poiret,nonnullos Polonos cófeftim fubs? minliet ,qui per pofticS edudum,mutatis ueftimentis, in laurinS perduxe«? re»Quo fado,rex ab Gifcra poftea nunep nominatus eft fine rcuerentia SC prç fationdexqatoris.Rebus igitur fiedifpofitis in Hungaria, Vladislaus adflu duante paterni regni ftatS SC molitioné Cazimiriin Mafouios animS cóuer ^^]^^^y ^°^^batcp dû tributa exigèrent, dû ge redo bell 0 ufui futura parabant, trafcedaeinPolonia,fadiones inteftinas illicqepfedaturus ; cofultaturuscp quo pado bcentiaIatrocinâtiû,exSiIefia,etLituanicus motus fupprimeret: led et magnopere geftiebat fecO poft tot tatas^ res féliciter geftas,fefe matri B 4 acfuis

ac fuis alqs onentare.Cæterùm praeter id quod apparebat Polonos omina™ dîurosjUi non nifi quae ad paeem fuambeere crederent, rede prins conftin^ tis, regem ab fe dimitterent ♦ Hungari etiarn ueriti,ne aut innenilis animu? dulcedine quietis in paterno regno remollirctnr,aut à matre c^teris^ necej» rijsauerterctura periculis, inbello Turcico fubeundis, Defpotumamp;f IuI«^ num tanquam dnas machinas ad earn cogitationem expugnandam,regent? in Hungaria retinendum admouere.illi fatis fuperep ad id per fepromptij'’^’’ minus abalijs ftimulatbhortando rogandoqj peruicerunt ,ut Polonis rext» praefens per legatos exenfaret neceffîtatem,âc magnitudinem fufeepti nego^ t^jà quo praeter ignominiam proditis illis, quos ad belli focietatemexcin^'^ rat,fine fummo etiarn pcriculoabeflè non poffet ïquiaTurcuSjCognitis qu^ a' Chriftianis parabantur,ingcntem congregafïet exercitum,impetituriisul^ tró Hungariam,nifi fua defendendi necelTitas ei prins obijeeretur« QuibuS adiedum eft,etiam negocium impetrandi propter nouam expeditie nematic* xilia : nee à Polonis folum, nerumetiamaPrutenis: aquibus praeterquafl quód ex profeffione fua debercntur, apparebat etiarn eoiuftius pcti,quo’ priori bcllo ociofius abftinuerant, Caeterum ueluti ea poftulatio irrita apuJ Prutenos fuit,ita dilatus régis aduentus,magno malo Polonis ftetit,Cuw^ nim uninerforum animi eredi in expedationem illius,quieta fecum 00 öw lia agitare coepilTentjubi intelledum eft minime affutuin, illico ueluti impu^ nitiorem licentiam nadi,fefead confuetas artes conuertêre:amp; preteridquo^ mutuis fimultatibus mul ta inter fefœda committebant, facile etiarn extern^ rum iniurias tolerabant,fed nee minus finitimi candem ob caufarn latroc^ bantur impudentius, captif funt 8C rebus fuis exutiab illis multi negoïó^ tores honeftiffîmi.prardac etiarn exagris propemodumlicentius quamfibdi lum indidum effet,abadac.Sed ante omnes infignis fuit rapina Ducis Opo^ lienfis j interceptisperinfidias quamplurimisncgotiatoribus CracouK”^'' bus, dum Vratislauiam ad nundinas proficifcerentur, quam fniuriam,cui’' publico fumptu ac uiribus uindicanda cenfcretur,placuit tarnen priusadt^^ gern perferre, ille, ne quid fe abfente uiribus tentaretur, edixit : fed ut iur«'^^’ repeterentde^ opportune affuturum,fi minime reftituerentur, Dumeac^ Polonis agerentur, fatiscp ad bellum pronifa SC conftituta effent onm^quot;’ Hungaria, uifumeftdenuófignificareConftantinopoIitanoImpcratori)igt;* fe cum fuis praepararet, moturus ex parte altera, ubi Vladislaus ad Thrad^ Macedonix^ fines enm exercitu perueniffet : nee minus admonerectia*” fidei ac temporisPontificem maximum,cætcrosép qui pauloante'obfidtn“’ Hellefponti ultrd negotium curamep fufeeperant. ita^ illi nihil diffînwJa'’^ tes,congregata inftrudacp ad Caietam feptuaginta triremium claffe,m^^ ’ runt illico Francifcum Albertum, Cardinakm Florcntinum, ut nauigaf^^ ’ inHellefpotumïobfeffis^ illiclitoribus opportunis,obfifterct,nequidlbl-'^ fidiorum a'Turco ex Afia poffet accerfirigt;ad quam rem fummo Audio mat^ ! randam, praeter id quod Vladislao data fides amp;nbsp;religionis cura intentos»* ciebat,fama quauulgabaturCarmanum CiliciæCarmaniæregem, eu®*” lidiffimo exercitu in Pontum ÔC Bithyniam Turcos oppugnatumuemW'' tiam promptiores fecit* Cum niderenturomniaueluti quodam dinino n^** ad idpreparari,utfuperftitio impia 6C foeda peffundaretur,perculeratÂpf cianimum,moles inftantis à Carmano belliîcui fuftincndoimparemfe*°*^ feiebat, nifi integer illuc fe conuerteret. SCuidebatdifpartitis uiribus ftquot;’ eodem téporePolonisatepHungaris terra,ltalisueró etiarn marieffeot:^^^ rendu,cû nihil ignorareteorûquç contra fe fummo cofenfu fummo^con^ ab utraqp gêtcparabant.Et^iximo etiam bello cum magna fuorû cladeVW^ dislai unes acàlicitatê expertus, timebat magis ex co, q? intelfigebatadtquot;

DE P VGN A 'VA ENE NS h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;597

^ ptafiiah'da fubfidia lïIiafFuturau'giturne copias fuas difirahcrc i'n diucrfum» bC propemodu fine fpe refiftendifeparatim eas fummis difcrimtnibus obiji« cerecogeretur)ratusceterorumanimos facile podcad paccin accIinarcJiDe fpotophus perfuaderetj nnciosadeum dam (übmifiUqiuuelud de Caram^ biredempnoneagentesjpcroccafionem proponcrcntfibicum libertatcfilio mm prifung fortune decus atep amplifudtncm,fi æquabibs concordiæ cum regeineundæaudor ipfcficriudietulfe fc doloacq^ aftua pcibdo höbe ten^i tariprimurn ratusjoratorum uerba diffidenter audiebac, Cæterwm ubi in^ fiando agendo^jUt crederet, extorfere, cerpitep illius animus ab incerta fpe uidorixadprxientcm certam^ principatus fui pofleffionem conuerti,curn non ignoraret filios interim foedo incarcéré cathenis uindos,amp;^iamprilt;« dcmcmdeliter oculis muldatosjudibrqs quibufque efiê cxpofitos,SC ultra qiiàmpatemus animus patiponètjdiutiusindignisatqueacerbismodisper opprobrium Ôd calamitatem in forde ac fqualore uexari, eacg res non minus qnarn cuerfaflatus fui fortunafbllicitum haberet, rem prout offerebatur, ad Hunniadianum pertulit, qui etfi priftinx felicitati uiribus^fidebar» ad eacp auxiliäres etiam copias terra mariep accefTuras feiebatUamen inteftinum bef lum in Hungaria non extindum j fed diJatum, Fridericumep in propinquo diuitijs S^ audoritatepraepotentê hoftem cum uidcrct,reputanscp quam ua^ rij inopinati^ cafus in beHo dominentur,ne fiquid aduerfi mala Fortuna olv iccilTetjVladislaum fubindefacili ncgocio,rfgno frui contingeret,iliatam a' Turco pacis mcntioncmhaudquaquamafpernandamccnfuir,praefertimque «iamquódDefpotusperconcordiapencpIuraafTequêdaproponebatjquam poffet bellum etiam felicifTimum re promittere, Sed ante omnia quibus tandem conditionibus reuera pacem firm a re uclkt, à Turco exquirendum putauit* Cumep nunciata fibi per DefpotS tam de redimendo Carabo,quam B dereftitucndisillis qui belJo repetebantur, ueraefTecomperiflet, tranfegit anteomniade precio captiufpro quo quinquaginta aurcorum milibus acee^: pdsjnihil interim practermittendo ex ijs que ad acerrimi belli motum præpa randa fuerant,nunciat regigt;quid quam maxime fieri poffet: numerofo inftru«’ t^locpexercituldibuslunijsad Segedinum moueret, ibilegatosTurci pcÿ’ lentespacemaffuturos.ofFerriquidemultró conditiones baud afpernandas temporijSCrebus regnfiCgterum uim paratam in confpcdujnuilto mcliores extorturam^SoIlicitus adhuckcum Vladislaus de flatu Polonix pcriclitani« te,men tionem pacis Içtus audiuitfuidens facile forCjUt uiribus quas ad exter num bellum comparauerat,domi utriufepregni fui res in perpetuum ffobikk ret,fublatisomninoauteieëlisiniuriarumfeditionumcpprincipibus.fed SC cæteriomnes poft tot annorum non intermiflum bellum ceftationemquie«* temep aliquamà Turcis defidcrabantfuenit ttacp rcx cum fuis præftituta die inSegedinumjquóDefpotus Hunniadianusqj antecefferantjcum Turcis oquot; ratoribustquorum princeps Græcænationis homo, fed Mufomanorum fei# dam profelfuSjubi in confpectum régis ueucre,ita uerba lecit ï Si commiflo internosbellidifcrimineïrexinclytcjnuncdemum ad petendam pacem ueni retur,uideri forfan poffet Amurates Imperator nofter uiribus fuis diftidcre: fed cum multo antequieta confilia propoiucrittibi,quam manumconferen^i dialiquando tecum cogitatio quçpiam fubeffe poffet,inque mcliori fortuna fua,iam tumegerit apudte de amicitia incunda, nondebes exiftimare, noua potius aliqua neceffitate nunc permotum,$ cófilio eodem,quod a' principio fibiperfuafit te foederis ac pacis mentione^uocandQ.Nec enim femeftri uk floria tuacredere oportet frados abiedosqp effeanimos noftros,cótinua fcquot;* licitate,iamtot annos fupra omne fortung difcrirnen elatos,Qiios etiafi nihil aliuderigeret firmaretep, utiqundtifc tuos totics a nobis eftufiffimètugatos

jÿt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P« C A L L I M A C H I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

uictosepreparare fubi’tó copiasjuidoribus^fubinde uÏtromfuhafCjfaris^^ ficax exemplum foret, ne medtocri clade accepta, ÄS quæ tota ducum noftrlt;’ rum tementati queat imputari, de fortuna uirthusép noftris fubitd defpefs^ remus.Atq^ideonontanquamaut neceffitattautdefperattontcedéntcsjnos audiendos pûtes t fed ut qut minimè contra ahenam fehenatem tendentes» modum terminum^noftræ conftituimus Cumcpgloriampartxnuperabs teuidoriæ prgfentis^ apparatus magnitudinem,oculis atep animo mennS) quantum utriep credcre oporteat,tibi documento nos fimus,totiens prius uj (Aores cifdcmcpquibus tumoddhumanaefelicitatis blandimentis inHadjOU* Iius magisintereftcafibus fefubtrahere, tjuamcuiusfelicia initianonduifl fort cm alteram funt experta « paulo ante uix pubefcente actate, cum paterno regno adminiftrando minimè fatis par credi pofles, accitus es ad alteruin pa^ riter regendum,præterqiiam qudd magnitudine fua fortiori ætati intolcrabi Ie externis bellis ciuilibuscpfadionib4etiamimplicitü,magnoanimo fufc^ ptx à te conditioni adeo' fuccelTus affuit, ut bello domi ftatim pene cxtin(Hoi arma in nos conuerteris. Et quorum nomen prius uix fuftinebatur, facile uinci poffe docueris. Qtio benignius aufus tuos fortuna confirmauit, cont deftituat,praïcauendum eft magistpræfertim qudd non qui plurima, fcdqtJi grata 5C firmiffima quaecp poflïdct,iure Felix appellatur.Porró quid tibi g^^ tius elfe poteft aut debet,quam paternum regnumfquid firmius,quamadiP daillicum pacenoftra Hungariaifed blandiaris eoeptis tuisiSè quantumn*^ de fuccelTuHabilitate^ fortunae tibi poniccaris,nempe utDefpotum inf*^ dem fuam reftitueres, eeleberrima duo tua régna in difcrimen feruitutisa^^ duxeris,haud fanè acqua laborum periculorumcp mercede illedus ♦ Quod^ * id quod tanta belli molequaeritur,minimè tanti eft, ut tam magno difctiin*^ ne peti debeat : quantum fentimus, non minus tua quam noftra intereft, m^ dcre ne dealienis folliciti,noftra labefademus ♦ Concordias ac pacis inulin utrinep diciaccipicphoneftacconditiones pofTunt: belliunicus futurus W^ lus, euerfio fcilicetpatrie,diuinorumepSdhumanorumomnium apudcos qui uidi fuerint.Si prçteritorum memimffè placet, habemus SC nos quid a r^ ma nobis Ôè uires polliccantur.Cæterùm cedere cafibus,quam obluâaribü manæ imbecillitati magis conuenire cenfemus. tuum eft reputare cumW’^ malitis ne caperc exemplum inftabilitatisfortunac ex rebus noftris,an mut fins eam experirf aedinati in earn fententiam iamdudum animi »facileper^ motifunt,utde pace agerendifeeptatiomaior fuit, in conditionib^approban disîagente Turco dereferuandafibi Bulgaria, fodinis'que argenti, cum pie** rifep oppidis in SeruiaîVladisIao uerd,Icgitimis dominis reftitui fingubuo Ientc,tandem in id conuentum,quàd Bulgaria tantummodo in ditioneTur ci remaneret î caetera omnia quomodocuncpoccupata ab co rcftituercnturib lis quorum iuris fuerantante bellumicaptiuiqui fupererant,utrincp folueteu tur,inprimis^Defpotifilij,dies deinde conftituta,in qua oppida ciuicates^ prout padum erat traderentunpax^ in decennium conclufa, non aduerfanie etiamluliano:non ta quia ex animo rem non improbaret,^ quia aut non fut currebatquidfpeiproponeret,tottantislt;putilitatibuscôpenfandis,fimp'^? fens ncgligerent:autquia in tarn præcipiticôfenfu,omniû elaufasmentesad mittendæ rationiintuebatur,expedabat^admonédi tempus opportunius» fed miferè intérim cruciabatur,iecumreputans,fuis maxime fadumadborß tionibus,utVenetiBurgunduscpamp; Pontifex maximusclalfem ad Heilet“ pontu mitterenufe^ exindeautuanitatis,aut perfidie ab illis arguendôuide bat,fi pax,ut conuentû erat,feruaret .Caetcrû ^ grata ea pax Hungaris fuerif, memoria ucterû eladiû languinisep effufi recuperâdis ill is quae ultrÓ tune rei ftatuebant,uel exinde licebit eftimare,qgt; eius ut uidebat audoriHSniadiano uinu/

DE PVGNA VARNENSK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2pj,

A Uirtutis 5^ honoris gratia data font oppida et 1 oca omnia,qiiæ alendo in Hun gariaDefpoto fuerant prins aflignata^EtcumTurcipcterent, quodincon^ lirmandis pacis códitionibus,prolata in media Euchariftia,rcx iurarct,haud ^uaquamfortiter contra tcndebaf,nefi id iurandi genus deprecateturduipi«’ faripoflet parum fincero animo tranfac^um de concordia. Cuius adeb uehc:^ ntentiftudio tenebantur,utuitarent etiam fufpiciones fingulas aquibus per turbarieam pofle apparebat.Sed Gregorius Sanoceus ubi regis quoque ani ^uma tam improbo fadio baud omnino abborrentem uiditjreligiofo ueluti ‘■irorepcrcitus,Deus,inquit,Deus,tam execrabile feelus auerrar,ut qui pauss wante cotra impios pugnantes,omnia tridia difhciliacp pcrpefli lurnus,dum Utnceremiis ïnuncrurfus prorcligionearmati, Sdpropemodumuiedoriarn ^anutenentes, facrofandu diuini myitenj arcanum fub profanorum oculis 'Ponteproferamus.Qiiid prima,quid bac fecunda expeditione,à nobis peti *uni,qmcladeóingentem bellimofem, ex tamfeparatis abinuicemregioni^ hus,abltalia,a Burgüdia,aThraciaeuocare,quiddenuo'arma inducre,quid bjcufcp progredi oportuitjfi fa era noftra prodenda erandminori noftro facies 'lorcperignauiamdomi inermes fededopati potuimus illa profanari,quam ‘'unefimus armatiprodituri,pudcatnosgratulationum,quibus nuperuido tesaccepti;ptideatlaudum,quibus u Chriftianx rei feruatores propè in eoe lum modo elati fumus.Pudcat denies obnoxios ijs nefarijs cogitationibus, ‘tos dignos haben,aut inquibus tonus Europa reges ac principes fpes fuas collocauerintjautpro quibus innumerabiks populi óf nationes omnibus in ^Emphs,ad Deum fuppliccs ambiant,pro uidoria noftra nota nuncupando» Quanto fandius priici Romani,qui capta a Gallis urbe,ne (act a fua confpii^ dpofrent,terrarinfodefe«Nos uidores noftra ultroimpijs proderecogitabi^gt; B ’^usjcommittemusip utreligiofius ab id is inanes quaedamdiuinorum per fuafiones feruatac dicantur, qua'm a nobis facrofandum immortalitatis iio^ fo®pignusacmyfterium, SC publice nos illofacinore contarninabimus-Quod fl anus quifpiam facrilega audacia perpetraret, feueriffîmé uindicare.* mus (omitto quantum piaculi apud Deum contrahemus, qui non modo' ab ipfius caufadefecerimus, fed ipfum etiam teftem ac pignus defedionis no^ ftræimpijsexhibuerimus. Quid de nobis hoftes fentire poterunt, uidentes nostantipacem exiftimaffe, ut non minus facrilcgè iurauerimus, q: ipfi im-pudenter poftulauerint. fed uthec pacis utilitas leuiora uideri faciat, omnia •jueautinnoftra,uel aliorum fcdareligiofealtius data funt, quam quæ but* manis fenfibus attingi queant, cæremoniarum udamento fando'que arcane mortaliumanimis infunduntur : quæ ft nuda in medium protrabantur, quia uullohumangrationisargumento fubfiftunt, ÔC tcrnerèaireuerariSd impu^^ denter peti ut credantur apparet,audiuere dudum hoftes Deum a' nobis præ fcntemcolt'jafferuaricpin facrariorum penetralibus : SC quia ignorant quo id padlo contingat,cum de eo cogitant,nihil fimilc ijs quæ terrena SC momenta nea coghofcitntjfed quicquid extra mortalitatis fortem pofitum putant, men tibus eorum occurrit. Et id quod quale fit,ncfciunt. tantæ noftræ de co affe uerationi par figurant nos,hanc ipforum perfuafionem patefadis arcanis no firiscortumpemus, elatasepad diuina £C codeftia de facrisnoftris mentes, ad caduca amp;nbsp;terrena reuocabimus,fpccie panis in confpedum exhibita: qua uerum corpus Chrifti contineri,ut nos quidem firmiter credamus,efficit di^ uina inftitutio,gratiaque in qua nati fumus. Quibus illi orbati,cum rcs per fe fidem non faciat, reftat ut nos irridcant, utlun minime poffibilia creda^» mus«NoliteperDeum committere,utaboleatur facer iliehorror, quoipfe^ rum animi præftringuntur inbello, cum fecum reputant inituros fepræ^* hum contra nos,quibus adedpropicius fitDews,ut propemodum uidendus nebis

nobl's coram parirerconuerfetur.Qiiantum de noftrajdeep religionrs nofr maiertate hoc fado minuetiir, tantum crefcet apud illos audacia, credituf^^ fubindcjUtipfis quidemuidebttur,exfpeciequam intuebuntuf,nos non’J' dotnueri Dei tuittonenon circled ncctnaIterms cuiufpiam.MuktsniO“* Ihbilitati conuentorum caueri aliter potcft:quamuis ad fidei pignusjtcgi^quot;” uer bum fatis ede deberetjahçcp inter priuatos cautiones,alie inter principe exhibentur^ad extremumjrelidurum fe profanata caftra aflerebat, fi co do rex iurarepergeret.itaepcum uideret tamucrequamerelig/onis, eepip^ rum quos alloquebatur uiu ÓCmaieftatedixin'ejCÓftitutum eft in cohrmanJ pace ^ferri utrintç in media facram hiftoriam fuam,quod Euangeliö noUO Alcoranum iHiuocant.quibus ubi fuxquifep dexteramadmouitjrelig‘°‘ iura turn cd, conuentaexcctitûirïjatcpmuiolata permanfura:hoc maximen^ do datisacceptisip pacis conditionibus, cum Turcidigredt effent prom*' impleturi,ucnitaPrancifco Cardinale nuncius cum Iiteris,in qui bus cent* nebaturjTurcumaduerfus Carmanum cum ingenti copiarum numéro i«' erde in Afiam,inermia^ S^ uacua quæ poffideret omnia cis HelkfponW^ reliquiflè: ab fe ueró cum cladè litoribus ubiep occupatis,iam turn adepts*® liofti facudatem reportandi cxercilum in Europa.non practermittendan’ ? tam occafionem,propé fine armis aut certaminealiquo exterminandi pfop^ Jendiepadorigines fuas diram gentê,execrandamcpfuperftitionem4Mc^*i mdet rex fidei fponfionis^ principibus Chridianis fadæ,amp; quammax*^ fieri poffet) properaret cum promiffa expeditione, quando dli quoquGq^^^ fuum erat,auxilia præmiddènt.ad ea fimilibus pene adeucratiombusaG'^j co quoque Imperatore per literas fignificata«addebatur etiarn,datum ic^P^’ belli maiori conatu à rege fecundum fponfionem renouandi, cum tentad^ a Turco defoedere,non folumrepudiaffeconditionem,uerumetiamhofli**’ contratllumultróintulifle,óf in armis effecum fuis,utregi fub ipfutntnlt;’*‘^ tium defcenfum uel accurreret,uel alibi expedaret, fi id magis ex ufu lor^^ deretur.infiandum agendum^,dumdiftradus illemultiplicibellotan’jj uerfis inlocis mari terra^ fuis adeffe non poffeUdum nuper cacfus, fokS)^, gatus^,nondum fatis animum uires^ collegiffebSC proximis cladibus^'® dus,nedum impetumffed nee nomen quidam regium laturus uidereturio®' nia per dolum fraudemep ab oratoreTurco in fadere trafada.Non con’®^ tendum, ut gloriofa initia uecordi negligentia fœdarentur ï fed rapten“’^ opportunitatem delendæ ignominiæ religioni noftræ inuftæ, nonun^dï altero oppido,fed multis regionibus Chrilliani nominis partim direptis,P’ tim ab execranda gentefub ditionem fuam miffïs.Turcum adeo felHiM®^ perHellefpontum copias traieciffe,ut uerius dici poffet fugiffe bdlumj^Y à tergoaffore fciebat, qua'm pro fed urn effeadpropulfandum id quod ab Ç fianunciabatur« Adextrcmumrogabatur,neueluti fub euhroæpf^^ relinqueret crudeliflimo hoßi,qui ^culdubio exercitS reportatunis cU^L Europam, ubi aduentusVladislai metö depofuiffet.Nö aliunde magis id fcrimé fibi imminerc,^quo' d regie fidei pollicitationibuscp credideraid^^ citatis utrorumep literis in régis ac procerum confpedu,quidam fubito fi languor omnium animos occupauit,memoria eorum quæ de fefpcrarc2 duxerantprincipes Cluiftianosiccepitcp regis aliorucp uelut oculis obu^, rilpecies gratulationum,quibus totregumpopulorurncpuelutipublic^j^ fenfu pauloantè, tanquam Chriftiani nominis ieruatores excepti fucrant' pudebat pigebatépob præfentem utilitatem perpetuum decus ueluti cott pfiffe,fecuturamep exindeignominiam intucbantur:amp; meminerantobl*^ tam ab fefidem Graecis,Latinis^,amp;ab utrifep implora ta auxilia præft^^ feaudiebant,quaenifi perfummumfeelus indifcrimine in quodpcHcxy^

DE PVGNA VARNENSb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îo»

A Minquercnon poterant* Quibus adeo'contrario affcdu omnium ferè mciK tes diftrabebanturs ut qui pauioante pacem ultró elegiflênt, bellum malle ap pareret.Etuidebaturetiam quædamquafi opportumtas SC caula concordie repudiandæ:quandoquidemTurcus ad coliuutam diem neep captiuos om nesfoluerat5necdum oppidis cïuitatibuscp quibus oportuitextoedefecef^ feratJeaque Julianus apud tam fufpenfos animos ,defidcriümque inter amp;^ pœnitentiam mit ar concordiæ, HuCtuantes, occafi onem fuam adeUe ratusgt; cum multis magnis^ adionibus antea expertos eflet, Sanoceum perfuadêï« diui S^facultatcjucluthaberebominum mentes in poteftate, conatus eftfi^ bi illumadiungcre in negotio pacis improbandæjuadendicp inftaurandum bellum,Qiiod,cum ab eo minime impetraret,proptereaquód ill eDelpou Hunniadianiép fententiam probans,nec réméré dandam bdem hofti, amp;nbsp;da#! tam minimé uiolandam contendebat, conuerfus ipfe ad circumftantes : A' fodercjinquit,dequecumTurcistranfadiumuidetur,quanquaminaneirri ' tumcp,mallemabftinuiiremus:nonquodiusreligionémueilliusaliquam5fi bellum profcqucmurjuioladum intelligi oporteatUed quia dandis accipien disip conditionibus bonam parte temporis prolèquendae expeditioni aptif fimifruftra confumpfimus, ContradixiUèm iam tüab initio : fed acclinalio#: tes animos ueftros ad concordiam uidigt;quam ut crederê poffe oratione mea ad remgerendam uos erigi, praeterea feiebam hæc omnia quæ nobis hodie nunciata funt de facilitate debdlädiinEuropa,Turcis implicitis detentis^ bello Afiatico,fore uti paÿlopôlt nunciarenturîmalui^expedaredonee cacrederetis alqs,quàm intempeftiucprædicendo committereut fingia me amp;^ peruanam fpê iadari arbitra remini.Nunc quan do ut uolui affeueratio ui t^origueftreaduosaliunde^a'meperuenitjà ita effeut deferibitur,non minus quam optabâ credere uos,indicat deftituti incœptipœnitêtia, nô ge rendum'ne fit bellum,quod omnes neceflàriû intelligitis, fi cum decoribus B prius partis falutem libertatemq} ueftramretinere uultisifcdliceatnec nege ripofiquakmeune^ bac utrinqp fœderis iadationem,eyplicandumà me ica tiû.uideo enim plerofqp inanibus fidei ac foederis nominibus fufpenfos,in^ tra fe non tamquid facere uelint,quàm quid æquû fit délibérantes, quafi ucr ba quidam inconfulta per fpê metumep mutuo iada ta,nomen fanditatem qî federis obtineant, Cum iddemum iure fit foedus, quod ab illis quorum reselhhitur,nonuerborum fponfio, fed conuentorum expletafides cenfir# mauerit.Huic neque pacifeentium affuit audontas, neque padorum fubin#: deacceffit executio:fed nomen tantum foederis amp;cærimonia temeré iadata funt. Quac non prius fanda funt, quàm promiUa u trincp cum fide a bfoluan«# tur.atqueut incipiam ab co qui fponfionis caput effe uidetur, tamdiu forfan liberum régi fuerit,defoedcribus Ôé pace cum Turcis agere, quoad incly ti buius regni uiribus amp;^felicitate bellum geflit,quoad nulla externa opeadiu ms,priuato fui regni diferimine ac fumptu publicam Chriftiana: rei iaiutem maieftatemeptutatuseft.ubiuero cum altjs quocp Chriftianis principibus confilia totamcp gerendi huius Belli rationem communicate placuit, eorun dem confenfu bell urn intermitti oportuit, quorum opibus aufpicqsepgeri fufeeptum cratded ut res toia non fecus atep ante adiundam fibi aliorû prin^ cipum manum,régis tantummodo fuifret,necdum foedus cumeiufmodiho minum genere,fed ullius omnino rei commercium inire non licuit, Ôé initS non tenet, iniuffu Pontificis maximi,hucadde fufeeptas ab bofte conditio«* nes minime expieras elTeiex qua re etiam,fi nihil aliud,omnia quæ dida fada ue dicuntur,inania redderetUamen quia conuentorum fides quæ ab illis bu# ftraiaeft,minimè confirmauit fanditatemreligionemq? terdens, inteliigen dum efta fponfionefua,fiqua fmt,non folum ablolutum efteregem, uerum

ctia;n per doîum ac fimuhtioncm propofita tranfada^ eiïe ßtigula ab onto ^^ ribus qui pacem petitum adnosucncrc,ut fi hollis miturus hiiffet lafe^ dus,quod ilabile ac ratum uelIet.Si eiufmodi poüulatio Ódiponfio fiaudeo^ mninouacuafutura eraf, non babuitqucm de pace aaunjm mitteret ahum, quam hominem lingua,genere, moribus 0(5 deniqï praeter fimulatam rcligb nem tota uitae rationcab ipfo alienum,qui nihil ne re rcligiofc amp;fanlt;flcal ut cis promitterc,nccp ex diuerfo ftipulari poffer. Caetcrum cuius pada promu fa^ omniajfi ex ulu uiderctur,fine ucrecundia rerjei atq^ improbari liberum fo reeled Sópudcbateumtamfupplicis atflionisfimulationê explicareprf hominem fuægentis :canieep ucrecundè, ne quid fubmiffè, nequid infra uulgatam animi uiriumep fuarum magnitudinem ageretur a fuis. Et nofuit regem gloriari pofrc,quód fuppiieantem fibiTurcum aliquando audiuiffetf praeterea cumtota aclionemnka fimulandatorent,non alterius artihusfaci^ kus dccipinos poffearbitratus cft,quam eins quinobifen de religione paU lohnte leniiireqnt quæ perfe non fatis fidem facerent, reJigionis uelamoUO inuoluta in animum noftrum defcenderent.Catterum ff quac placuiffênt im^ petrataforent,cogitamtfcpadtisfhtnrnm.Sinminus ex fimulationecen^ cordiæfeidfaltem commodum percepturum, ut adgerendum heliumpjl Ictfibi interim confiilere.quacita effe, indicat fruftratus terminus eorumo** mniumquaeperfezdusab ipfo fierioportebat. Scio Dcfpoti,fcd inprim*^ Hunniadianitantam effe rernm h oirliium pcritiam,tantumexperimentun’, ut nefas fit dicerc,non omnia ex uero fic ie habere, ut fit eis perluafumt fith'^ lumcupiditatem fimul liberandorumfiliorum,fimul recipiendi amifium^f^ eus amp;nbsp;tortunasihuncuerddiffidentiam auxilija complicibus belli alHittrt* a Jegiffe crediderim,utnon tam acriter qua'm poterant animum intendertnf, ÔC biandispollicitis dilTimuIatam fraudemftatim non deprehenderint.Cx*’ tenim non debet cuiuiquam gratia aut audoritasapud animum ucftrSpIt'^j ualerc,quàm ueritas,cum intelligatis talifccdere neminemteneri, uelextj’ • quod fine audoritate idum,uel quod per fraudem ab hoffe minime imphn^ conditionibus fit dilfolntumdcd ut omnia légitimé a' rege,nihil infidioft^f* hoffeadum conflaret,meminiiredebetis fponfionis quam Chriftianisuo^’ tisadmiffiis^ in pattern belli paulo priufquamTurcisfecilTeuosconftat'^^ cum deliberatio ueffra iilis anguffifs inclufa fit, quod datafides minimeP*’** teff utrinep fubfifferet,fintcp akerutri deferendi, neminem dubitare contât' nit, ita quenep potius feruandum elle, ut ardiore coniundione nos conn^^ git. Porto quid uobis cum hoc genere hoffium conuenit, a' quibus profd“^ ne,moribus,totius^uitæinffituto ac ratione diffatisbquidcumCbtiftd'^'^ non coniundiffîmum efffartput omittamus communia immottalitatisi'’*’* tia,tana, lacrihc(a,fcpulchra eadem,tum caerimonias amp;I factotum ritus,q''*^ bus animi ueftti multo ardioti neceifitudine inter fe coniundi fun^quatf*’ natura ipfaeifdem patentibus orta corpora coniurtxiffet.Nonne qui pauf‘’^ ante in Hellefpontum clafTem fuam mifere,pro falutc,pro gloria ueffra,to'” municando uobifcum uires,fufcipiendocpbelli unà gerendi negonun’)*'’^ difiblubili omnino uinculo iios fibi deuinxete f Quodep nifi per aetef^ Iabcmatqueinfrmiamingratorumanimotumuiolarenonpoflritis,at(pi^^‘’ ' cum ex partealtera illi fintquf ad humana diuinacp omnia uobifcum tôt”-munia, addidete recentiffimS beneficium fubmiflórum uobis auxiliof^quot;”’ quiep ut nulla noua fponfio intercefTiffêt, tot bumanis diuinisep propinq''*^ tatibus uos contingunt,ut fine inexpiabili fcelere defeti nequeant. Èxgt;‘l^^ raucróhoffisimmanis,perfidus,qui non per bellum tantummododuoP*’ difcrepatdedrekgioncs alias cultus^ diuinos profeffus, omnia quac u^’y’ facra lunt,uelutiprofana coniemnat,ÓC fipoffït,uiolet. CuLlt;p needarin“^*

___DE PVGNA VARKENS K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5cj Pofuif,abflt;pncfario criminefneepofiquam data créditer, petefi fine grauic;?, riculpa feruari.Nondebet elfe magna deliberatio, cum hoc ne, en cum this conuenta fint exequenda.Si perfeueratur in fufeepta concordia, pratterquam quodeluficftis,fruftratis ex parte altéra conditionibus côtaminati incxpic^ biii facinore,amiiracp gloria priorebcllo parta, fubquotidiana bonorum o^ mnium execrationc, infamem uitâ agetis. Si ucrd,quod per fc etia m uanum irritum^eft,repudiato impio fdedere,bene de uobis mentis aderitis, co in difetimine, in quod per uos addudos non ignoratis,ad fecuritatem, qua fult;? bindeuefirapollidebitis,cum immortal!gloria non moddea de quibus in concordia mentio eft,fed caetera omnia quæ a' dira genre pofTidentur in Eu* ropajrecupcrabitis.De cuius rei facilitate dicerem,uifi perpéderem fatis per Itteras fuas perfuafifTe uobis Græcum Jmperatorem, amp;' Franeiieum Cai dilt;^ iialemïquorumaudtontas in eo tanto grauior fit oportet,quanto propinquio res funt hofti,amp; indicat ex re praefenti:fed 6C maior trepidatio hollis, quam utfatisabipfius oratoredifTimularctiir sfiipraomnem orationem ßimuJarc uos debet ad occafionerniftam capeflendam ,Quam fi pi ætcrmiitetis,cogc«s mini tandem defpediac deftituti ab omnibus,dubium dedccorean pci icu^ bmaiore,intra fines ueftrosdimicationem earn fubirc,cui uos impares effe, implorando externa auxilia,iampridem profitemini. Ad hæc muf ta de iure pontificio,delt;p illius poteftateacui prglatusjlubdidit tandem,l^ontihcis fe maxitniaudoritate-idfoedus qualecunque effet refcindcre, SC abrogaiede^ gemepac exteros quorum interefïètjaiuramentoótf fponfionequam Turcis fecerant,abfoluere4 Adedàpâucisluliani orationon eft probata, ut ex coni’ done to ta exaudirctur fremitus depofcentium bellum, allerentiumcpluccur rendum effe illis,quos inbelli focietatemattraxiirent,quando nonaliamob caufam periclitarentur,$ quad armati concurrerent ad propulfandum peri;? cuIa,proptereaquæHungarifimul amp;nbsp;Polonipauloantè coadifueiant ip^ losimplorarelfortunarum potius omnium ac uttæ iaduram facicndam, ^ fideifidclibus obligatæipertinere id non ad famam folum fpem^ de fcapud cæteros Chriftianos excitatam, fedad conferuationem etiam amp;f tutelam rc;? rum faatum;^ ut nihil aliud ftimularet,fatius pro religione honefte occum bere,c^ dcfettaiHa 06 prodita,Deoatcphominibus uiolatis inlcnfiscpindci’ coramuitamextrahere.decretaitaque foederis ac pacis abrogatio,ó6 ut cum Chriftianis alijs fufeepta expeditio continuaretur.Cui fententiæ nee Defpo tus quidemautHunniadianus tandem fortiterobfiftebant.JlIeinuitatus h?= diitate quæ in debcllando apparebaChic regia fponfione pelledus,cum Via diskus promifilTet ei Bulgariac regnum poltuidoriam, 66 li ter as quibus id continebatur,etiamquorundamprocerum fubfcriptionefirmatas infidem ^diiret,Decrctum igitur quod erat contra pacem promuIgatum,Francifco Cardinal i ad cl af fern miffumjfimulcp Graeco Imperator! 06 principfbus cæ J^rtSjadquosiniticumTurco foederis iampridemfama pcruaferat. Ra rd äs’ hasPolonitamIætumnunciumacceperant,acfuit intellexifle quod rex de pace cum Turco tranfegcrat.Nam cum Cazimirus in dido Mafouis bello totts Lituanorum uiribus Drochicinum oppugnaret,Mafouicp lundis pe«» necaftris ex diuerfo inarmis ftarent, nec tarn uirium inter utrofqp diferimen apparetet,quam fufpicio erat,ficommittipræliumconcingerct,magnampar tern copiavum Cazimiri defeduram ad Michaelem Sigifmundi ducis paui? □ante interfedifilium,qui apudBoleslaum inter Mafouos militabat, ini? gens ipes animos ipforum ceperat, regem ab ca pacificatione in Polonia fit;? mto,id quod maxime cupiebât,profedurum« Anxq enim inter Boleslaum az^irumepdeeuentu fperabât interuentum regisidbellum diremptu;# ^mgt;ô6ab armis partes utrinque abfeeffuras.Cum enim tam Lituani quàm

^04 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pi CALLIMACHI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Mafouïfub tutelaregis agitarcntjPoIonis neutros uinex'expedicbat.ita^^’^ ■. ubtdiffolutiimfoedusaccepereïitcrumconfteman'animo ut confilt«®^ i perent, ad Peterkoux'amconucnere.ibï Vladislamenfis Epifcopus Ö^Jo^n । nes Pfltzanus defignattoratores ad Hungan'am,qui prxtnonifuni rege”’ | pac^lxonis acfidei etiamhofti feruandacjfuadendo agendoc^ animarent ad p3' ternum regnum reuxfendum,jn quomulta eo abfente perturbata: fed inP^ mis fedandum bellum,quo a Lituanis Mafoma premebatur4prelenleraY Jadislaus C32tmmmotum,amp; futurum conuentum PolonorumUtquetdt ne quid exindenuncfaretur fibï,quodparum conduceret rebusquas pa^^ batjUt^fuicordi feeteflè mtelligerent, mißt illico in Poloniam loann^ Grufcinenfem,qiüdïceretregem nulle modo falua famæ uerecundia»?®*, | fufeeptam denudexpedK(oncmintcrmirtcre:ftaumcpmoturumex Segcot* j no,cogi necelïario illis adeire,quos in bellum implorando attraxiflèt.CaetP** , riimexcitis parans^ totmaximorum principum auxilijs,uilt;^oriam pat^ tam elTe de ea gente quam kipcriorcanno paucis admodum Volonibus ^^^ cefignatisadiutus fudilfetjfugalTetcpiSC quam nifihyemis monnum^aF ritas niuibus acfpeluncis aditum uidori^fux fubraxiflcf,omnino lub^^^ rat,inter redeundum,quod propicio Deo breuifuturum foret,conuerfunJ’’J fe iter in Poloniam.interim uiderent ipfi nequiddetrimetiregnum capk^’' inprimiscpBoIeslao duci adelïènt,contra Lituanorum conatus,Ea fig»‘^^ tioquia prætcrfpcmuenera^gratilTima Polonisfuittperfecit^ uti rexu'd retur elTc tam foil tenus de quiete ac ftatu rcgni,qua'm ipfi uolebantffedin'^f cepta ek exinde caufa minendae in Hunganam legationis,atq^ ideo fm^^’ quæ regidomiforisepex ufu fore credebant,perepiftolas fignificaueredfl^ rea licet minime feruata die,Turcus loca omnia de quibus in fœdere caUÊ‘’^ tur,pra:fidijs fuiseuacuata,iuftis dominis rcftitucrat:folutis etiam magno®^ merocaptiuis,dimifliscpcumDefpotifiliis.Vladislaus autem licct æg'^f f nimo,quafi cuentum pracfagiret,ftimulante Iuliano,undecimo kafendas dobres,ut conflitutum fuerat,mouit ex Segcdino,fcd copijs aliquante p”^ cioribus, cp annofuperiore, nam ÖC Volonum minor numerus accurf^’ propter uulgatumfceduscum Turc/s^amp;f multi enam inter agendum de f‘’‘’, cordia dinnki Poloni SC Valachi,quos futura pax fupcruacuos redditu»“ debatur.ubi ad Orfanamperuentum, pridienonas nouembres Danubiü cum fuis traiecit « Expofnoép in Bulgaria exercitu primo ad Florentin^'’^ deinde ad Bidinum progreflus,licet undiqj circa iter oppida pleraqi 2««^ . Turcorumpraefidtjs tenerentur,nonad prædam milites difcurrere,non^ ( ftibus infultare,non bellica: quiequam cladis inferreagris patiebaturUP** tuerat enim minime tempus aut uires fuas præconfumere expugnandis*^ nitionibus,ferendis^ certaminibus,priulquam coniungeret fe cum n^ü’, bus copijs adHellefpontumJatcp ideo, ne in planis amp;nbsp;apertis locis ud iP^ tus pugnarecogcretunCum duæ ad Callipolimuiacducerent,alterapet^ tremam Thraciæ oram,qua Macedoniæ coniungitur,campeftris amp;nbsp;breP*^ inter Rhodopem acBiftoniampaIudcm:qua fiprogredi uoluiflcr,currP^ linquere oportebatpropter uiaedifficultatem inHemo reda tranfeendeP ^J Altera ueróper inferiors Bulgariae,prius adfolis ortum, deinde proper® turn ad meridiem,perTbraeiä,ut obliqua,ita lógior, fed per quam lieft P* tanam in plerifcp locis ÔC fakbrofam, currus tarnen baud aegerrime eu« rent,maluit iliac exercitum circumagere,^ueluti fe nudare curruß fflu®®’^^ tis quibus feptuscontrahoftiles impetus, feac fuosfacile tueri pot^‘'’*’lt;^ ^ maximeintegriscopijsac uiribus ad Callipolimpcruenire.Coniie*'^| itaqp in Pontum inter Danubium atcp Hemuro,haud magnis,fed cotio‘’‘^

D’E PVGNA VARNENSK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ï0f

A neribus ad inftitutum feft/nabaCubiuerd uentum cft ad NicopoIim BuIgaî^ rorum metropohm,cuius urbis pars altera à Danubio abluitur, altera in col lem erefla, quia fama erat totius regionis diuitias illue comportatas, miles cohiberi non potuit, quin per fuburbana difcurrens gt;nbsp;ad pr^dam etiam in i^ pfas portas faceret impreflionem^quiequid ædificiorumeircum adiacebatjdi reptumincenfumep^Cum ueró portæac mania ftrenuèdefenderêtur,à pro!# fequenda oppugnatione iuflum eft abftineri « Cæterum quia quantum fert tegiojuberes circùm campi amp;nbsp;colles uidebanturaffatim necelTaria fuppedis« taturirefeiendis militibus,iumentiscp, bidnumtriduumue illic perfeueraïS •■^placuit 4 in eo loco percenfenti fuos regi, amp;nbsp;ueluti totius belli apparatum tecognofcentijdum milesnon tamfereficitjquam ftudiofe illa préparât quxopportuna forecredebatgt;uiamiam ÓC naturafuamagisdifßcilem, pro«« ptcranguftias falebrofiores ,amp; propter frequentiam præfidiorum hoftilium woppidis caftellis^ undique eminentibus multodifcriminofioremï ac^ü cunitnunquamfineprgfatione magniSC fortiHimi Imperatoris nominan«! dus Vladislaus DraculajValachiac, quam montanam uocant,princeps :qui cum iampridem pacem a Turco accepiflet,fadum fuum in neceftitatem re#: ‘Kit:quod baud numerofiffîmacgentis princepsgt;nullaqucexterna opcadss JutusjbeHum Chriftianis fimul omnibus intolerabile fuftinuiflet magnijs tudineanimi SC uirtute fuorum diutius, quam fperaride tarn imparibus uft dbus poftet :pluTquc ab feinterim hominum amiffum, quam terris fuis frc^ quentandis coJendiscpfiipcreftet^cum euentus quotidicadmoncret contra bofttum multitudinem,paucorum fuorum uirtutem magis admirandam ef# le quam efficaccm : tandem eó peruentum fuiflê,nonutin feruitutem uenire oporteret,quacforfantolerabilts ,modd æquafit,8C contigiftetantcamultis ®3gQis^populis ^ nationibus: fed ut cum patria SC laribus familiaribus»

B eamaltnce terrai calo relinquendaeffentfacra,religiones,arac,degcne«» tandum^ in obfcanos mores ritusqp impiarum fuperftitionum, nifi condi nonemaccepilfet,per quam eitra profanationemdiuinorum humanorumep omnium,reliquias fuorum feruaretin occafionem dignam, in qua tanta uir^ tus penchtaretur. Ad hæc cum eorum qui regem fequebantur paucitatem ai# nimaduertiftetjrogare obteftariép capit, ut retroiter uerteret, ie malis fuis fatis fuper^ doedum,quanta foretTurcipotentia,quiaduenationemprope«: modurn plures feruos producere folitus effet,quam illic ad bcllSarmati con uemftent.abftinendum omnino a tam audacipericulofoep incaptokomma nicanda® confilia amp;^ rationes,quo pado res acquis uiribus geri pofïèt, Inte rea nihil falubnus,qua'm in occafionem meliorê eas copias conferuarC.Quae etiam fi fufticcrent bello quod tune cum hoftibus gerendum, caetera^ om«« ntauotisrefponderent,tameneo tempore produdacinftantis hyemis tempe fiate QC malis,omnino effent fuccubiturac, Audiebantur ea,tanquam Dracu fa non ex animi fui fententia loqucrctur, propter fa dus quod illi cS Turcis eratltamen re ipfa per fe fidem faciente,fflo ti funt quam pl ures,nec tantum fu fpicio fimulatç ab illo orationis,quantû rei ueritas urgebat.Cæternm rapien te regem fato addeftinatum propinquumep iamhnem, lubano^ad fuperio risannifortunaidentidem iadante, nufquam ftringendumforcgladium,ua cua^niadefenforibus reperturostAmuratucum fuis transHellefpontum, uix Carmani impetS fuftineretneep poffe etiam,ut ociofus à bello effet,pros’ pter VenetorumBurgundi^ 8C Pontificis claflem fuppetias fuis fcrrclGre cumprgtereacumnonmediocrib,copijs fub ipfismontibus accurfuru.Dra culg quidem officium ac fermonem magno affenfu omnes cómcndauere,ue luti benigne in fe uolunta tis teftimonium.Nce mirum.de eorum uidoriade Iperareipfum dixerunt,ignorantem qua prgparatione, quibus^ auxilqs fre

305 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P* CAL LIM ACHI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p

t i per gevent. Cætc rum null o modo' ea fibi ut diceret m rnentem uenturaM fc,fi Iduiffetquanta claiïi's jquantiscp Jtalorum Burgundiorumep copijs’® i ftruda,quam multi etiam équités peditesép Grarcorum in armis cos prcnlt;^ I larentur^Nonregenijnonfuos aded inconfideratteaudaciaejUtbellumqno, I eóficerenonpoi!cnt,ukróinterrcnr.bono edetanimo:quantum aduiresat“* nerct,fatis prouifa eTe omnia gt;nbsp;amp;1 prçparata»fœlicitatem Deum ipfumjCuitU caufaageretur,ócprebuifleantea,amp;lin prefens prebicurum IconucrfusiiaÇ rurfus ad rcgemDracula:Quando,inquif,aut Fortuna,quze audentem mag'^ quæcpnulquamhadenus te deccpiftautfpesalicnxopisjquamratamuclin’' aut oceul ta fatorû neceiTitas,te in diuerfum trahit a'fententia mea » Confiüni^ j tuumquodrationeimmutarenonpotuiGquantumtempusamp;improuifares finifjuiribus adiuuabo. St cum dido quatuor milia equitum duce hliofuo, | copips regijs adiecit,orans obtelhnsép immortalem Deumjquodqukquia rex caeter;cpdebelli totius fucceflu animis fuis repromitrerent,felicifii®‘’ euentu conhrmaret. Ad extremum dimilTurus regem,duos ex fuis impigcf rimos iuuenes regionisq? SC uiarum pcntiirimos,duosqj item equosmuint ta:admirandæ'quepernicitatis in confpedu dédit,SCuixlacrymis temper tans:h[abes,inquit,adquodconfugias,fi cafusaliquismala'ucfors,quodalt;' bominor diccre ,uinbus tediffidere coegerit,Malimequidem fore utfe»* fora dederimlid^ eueniet,fi nota SC preces meæ non uanæ erunt* uerum fine ceffîtasuti coegerit,faluberrimum munus cxptricris.Vtilelanc confiliu® Dracula attulerat,fi tamfideliterauditum foruatumep fuilïètjquamdabatuf* Vulgatumeftpoftca,uirum ingentis fptritus natumepad bellicasaefiionts» ubi apparatum Burgundi Itaforum^pcrcepit, uariè ac multum fccumag^ tafle inter pœnitentiam fideiTurco per foe dus datæ,8Creligfonemeitis uin landæpropter euentumô^futuramfortunam hominum famamfiucadta^ gforiolamexpeditionecumVladisIaoprogrederetur,fiueremaneret:pIu^?J omnino ualiturum fuifle apud miJitare ingeniumbeUi decus,quam bude® feruatæ fponfionistfed fuapte natura ominibus diuinationibus^quibu^^® que alfoquin obnoxium muliebre uaticiniû retinuit ♦ Pridie emm qfoni gt;” regia cafora peruen€rat,Secufa millier Bulgara,fenio quidem confers,Fede® gnirioncfotuforummukts expertmentis clara,ad uicum Sulfonum jdef’“^ tuacfine belli ab ipfo interrogataprædixerat, regem baud felici eucewP*** gnaturum:pluscpmomenticôtra eum hoftem profligatiexercitusreliq«*^ babituras: foreepfubindeut resfoeliciusgererêtur» attpideomfeacfuosi'^ j riciniüderiuareuölêsjproiperioribus^aëïionibus fupereflc,periculoqi'°“ l in pradens nüciabatur,fc fubtraxiffe: filiSuerdcum a fe dimitteret,magnnp^ remonuilTe, ne fortunæ oblubtarètur ternere in acie,fi res Chriftiana inclinât ret. Conuertit deinde Vladislaus fein Thraciam,ingentemtpmultitudin«^ fluuialis feaffæ in Panifo amne compertam incendit. Oritur autê Panifijs^^ monte Hcmo,5C inter MefTembriam Odeflumqr Euxino illabitur.Credif uerd ciufmodt nauigia infeftandç Hungaria: gratia illic a Puteis prep^'^ni ut demifla fubindc in pontö, per occafionS tranquilli maris iuxta fottus fc^ fumagerenturinDanubium. Cuius maxime meridionale hoftiG,haudpIi'^ triginta miiibus pafluum diftat ab Odeffo ♦ Ab eo incendio quapbeidio'f afcenfum Hemus ad fe dabat,eredurus agmen, quia uia utiqp a ngufla ^^® fragofa diuifit copias,ut contra improuifos hoftium incur fus firmior eud) óf paratior.Hunniadianoigiturcumauxiliaribus ValachisSC tribusHa” garorum milibus præmifro,fequebatur ipfe magno interuallo, cum cruces gnatis,reliqua'que muItitudine.Nam cur rus in medio agi placuerat, tampte cedentis $ fubfequentis agminis pr^fidio tutos, interprogredicndun^‘’^j quw

Aquida tergo rdinquereturquodmuniriinlods adcoangiiftis pofTet- non«« ïiullaoppida hinerndedirepta, 8C propè fundtcus diruta gt;uici quamplurcs inccndiodelcti.grafïàtumcpeftà miktibus hcentiofèctiam in facra Bulgagt; rorum Græcoiiîrncp,quorum templa ueluti profanagt;manu,ferro5 jgne, excess tocpomnifceleniminftrumenro uioIabancJdiieröimpiLimjiitccrtecratjUijs fum VJadisIao.edjxicitaque uulgo inquiryacreftituidefidcrantibusquiCiS quidreligioneinuiolatum eflèoportuerat: nullius magisquamipfoium w terdreaflèuerâs,abftincrc manus a facns,pF0 quibus arma fumpfi(îènt,mul tumquidem inarmis reponendum effe, fed inDeo plun'mum:qui poHmoss dum in bello non modo opem non laturus foret contaminaiis facrilcg/Ojfed etiam pro templis,pro aris^pro facris fuis contra' fia turns,nifi à tam execrabi lirapinaabllinuifrenudimiiriexindenonnulliex captiuisTurcis cQlitcris, in quibus fpondebatur omnibus qui ex prxfidijs fuis elabercntur,liberum fore aut ftipendiafaccreapud regem, aut abire qudmallcnt ♦ Cuius fponfioi« nis fides integerrime feruata)Cum milita loea in deditionem uenißent, quæ acerriméprius defendebantur,timentibus Turcis quiinilliscrantaut iniss quam feruitutem,aut mortem cum cniciam.qui tarnen Sumium aePezechiû iencbant,inrupibus paulo editioribus, fretinaturali locorum munitionc,ma luereexperiri quid fe tuendo poflènt, quam fidei hoftium credere, contra quosqiuaproptcr opportunitatemfitus apparebat pofle ab bofte facile re^ï ditumprçcludi,ficafusaliquisilla redirecoeg(net,uifum eft omnibus uim oppugnando experiri» itaque non fine multorum clade,cumdifficiiltas niten difurlumlongèplus ncgotipquatnhoftis armatomiliti exhiberet,utrunlt;p oppidumoppugnatum» in ea uidoria multorum induftrfa,multorumope^ ’■adaruitjfedinprimis Tamonenfis Ioannis Só LcfconisBobricfilquoruin ille dum portas refringit,duo uulnera accepit: bic Pezechrj muru primus a^= jj fcmditjamp;multis a lijs afcendendiopportunitate prxbuit.Tradunturadquin quemiliaexboftibus illicinterijfte,quorum magnam partem dum predadi riperetur, gladius abfumpfit ♦ exteriad terrorem aliorum rupibus, per quas” fetutosputaban,tpræcipitcsadi*Dumfixed regeagerentur,afferûcur Fran cifei Cardinalis literx nunciantes, Amuratum ant fruftratis arte, aut corrult;’ ptispreciofpeculatoribus,quilitoraferuabant,infra Callipolim)qua fauces Hellefpontiardiflimx funt,ingenti multitudine militem reportafte in Euro pam,0t; coniunxifte fuis,qui non procul ab Ifthmo Thr aeij Cherfonefi baud fanèmemorabilinumeropauloantèfecongregauerant. Quanouitaterégis deliberationemimmutari oportuit,prxfcrtimcpq) plurimi ex fuishor taban turregredi,autfaltem intuto alicubi fubfiftere,doneecertus numerusho^ fiium,0iquo feprimumconuertcrent,intelligeretur: tarnen a Pezechio ui* bi facile per montana munire tuerique fepoterat, rex in planurn defeendiu adeóeftineuitabile,quicquidid eft,quod fatum appcllatur. deinde in obIB quum,Rhodopeam uallembiduo emenfus,ad Pontum rurfus finiftrorfum fub Hemum declinauit : decimisep caftris Tauamam alTecutus, in dcditio^gt; nem accepit.Turcienim qui illic ftierant in prçfidio,auditis qux per eos dies ad PeZechiumamp; Sumiu gefta erant, aduentû régis minimè cxpcdlaucràliU Eodemeç modo Macropolis,CalIatium,GaIata,Varna, ÔC pleracpaiiacircS litus oppida deferta ab hoftibus,recepta funt,ôô Cbriftianorum firma ta prxfi dijs.Hemusinitiûcapitferèa Mefembria ,perpetuocpdorfo ad Macedonia amp;nbsp;fuperiorê MyfiâporreduSjdiuerfis in locis ab utroep latere,uelut cubitos genua^modicèextendit.Etprimo quidênon admodûlongè ab origine fua iqdextrâreflexus,at(p inPontûrecurrés,paulatim in minora iuga decrefeif* donee per colles modicè tumentes tandeep euanidosdefinatin planiciê» in foigit tradun naturalociplurimaefunt utiles agreftes partim SC infacun^

dæ,partim pecoribus hominibus^ alcndis SC naturafertiks, 5C accolafuif diligentia more f«o confitæ ac fubadac.Earum nonnulJæ undicp intra colles claufae, aliacadmarc conucrfelitoribus excipitintur ïfedinprimis illaqu? Varnae adiacet jhumanacuraSC quantum fertregio naturalifituamanaeftj SC fpcdabilislVama ucró ipfa in finu angufto SC baud fanéprofundo admit tendis fer end is c^ nauigqs grauioribus pofita eftadlitus, inter duo promo*’ toriaUn quorum altera Galata,in altero Macropolis fita, litoralia omniajCit ca oppidum uinetajfrugiferæcpalias arbores tenent unteriora uallis adde^ tram modicis infrequentibus^ uicis agreftes turn habitant, turn coIuntJÖ finiftra qua eminet Galata,paluftris eft fub collibus lacuna, quæadoccafum in alteram uftpuallemreftagnanti unda protendituranuitanteigiturnonu loef opportunitate,propterea quod aquatiolignatio^amp;^cæteranecelTariaifl promptu militi erant,quam ualetudme régis,cuius in finiftro crure qua femo ricommitticur,enatus furunculus inflammationem dolorem^ maiorem» quam pro magnitudine tumoris cS excitaflèt,uifüm eft illic fublÏftcre,adhi bitiscp fométis expedare, donee id uleeris in pus uerteretur atep exireGquO fumendis tradandiscp inequo armis fubinde rex foret expeditior,fiquM uiolentum in itinere cafus attuliUct. Jnterea Turci ab JfthmoAdrianopolm* profedi, quahoftisaduentare nunciabatur, citato agmineobuiam prodcut» SCfeptimo tandem diehaudampliusquatuormilibus paftuum,acaftrist^^ gijs confédéré»quorumaduentum SC fpeculatores nunciabant SC noélum* ignestquamuis eollium interuentu prolpedui criperenair,tarnen ferenocÄ lo cum luna à coitu modici luminis adhuc effet, nodem fic ea ex partein2!^ babanr,ut non'propinquitas modo, fed etiam multitudo iplbrum indicate tur.duplicatas igitur uigiliac nodumaecp ftationes toto exercitu, ediéïumÇ arma expediri 8C præparari.ubi ante lux appetere uifa eft, Hunniadiaimslf lianus^ SC Defpotus cum casteris, quorum aut confilium aut audoricas t^^ 5 quirebatur,frequentes ad regem eoeSt, eoeptatp eft confultatio füper fomt® certamine Juliano munire le intra currus placebat, difpofitis circum mad’jf nis,tormentis^, quorum aut fragor terreret, aut impetus arcerethoftem)» munitionibus infultare uoluiffèt.nihil prius in aperto aggrediendumjqtia^ præcognitæ praetentatac que effent hofttum uires ♦uerifimileaiebatmafü*’’ mas copias, quarum nullus iam ufus in clalTe effet, fequuturas à tergo Tuf^ cos:daturascpoperam,quod autconiungerentfe fuis,aut diftraherentb^ ftem ex parte altera laceflêndo,in coque omne momentum rationem^tiin^ cendi reponebat.quam fententiam Franco BanusAgrienfis^ cpifcopus8^ plcricp all] ex Hungaris SC Polonis fequebantur, rege etiâ non tam probate* quam no reprehendente morä dimicationis îquia lenito interim dolore qu® forte eadiegreuius tpnnqj alias premebatur, fperabatfubinde fuisint^^ adelïèpoffè.Hunniadianus nerd 6C Defpotus praepofterum iddicebam:^ cludi enim uano,non effe inferentium ultró bellum, fed ultimum cofugi^’'” eorum qui acie uidi fint.Qiiod confilium, fi rogaretur hoftis, aliud datmUSi quam utpofitis armis obfidendos fe traderent?omntum return j fedinpniï”^ bel lorum exitus,a principio aufpicari.prout primus congrelTus foret, i» ^^ to bello aut audaciamaut formidinemhosuel illos in aciem afferre,atqü^!^ deo nullum trepidationis fignum aut fuis,aut hoftibus indicandum elft*®* celeritate tranfigendæ rei falutem confiftere. agendo audendo^id genus ”j’ ftium terreri,non artibus » Qiiid futurum, fi claufos munitioni bus Tutcl^‘ cunftetilïèntinecp pugnandi copia fubinde facerêf,cum tolcrandœ illic ob ’ dioni nihil omnino foret prgparatScNam quod de naualibus copi]s diceftt» ridiculum omnino elTe. V bi enim gentium uifum auditu mue aliquando,^ diterranea bella daflianqs peditibus geri;quorum non alius ufus in terra e poiln»

DE PVGNA VARNENSI» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jô^

À pofTetjipcquitum mman'jqmbufeç fuasartes,fuâ^efledifcipîtria,ea^inre ualerequolqp plurimu ad quam ftudm excercitationccp adhibuiflent.C^ôd nedam contra inltitutû 8gt;C profeflionê fuam, dcclaffcdefcenderent, praeter idquodnonntfiper longumtêpus tam longumterræ fpaciû pedibuseme^ tm po(rent5ad terreftre certamen cotra équités in pcdi tatu eodeep n^tabbus armisinftrudloparuûomnino,aut potins nullGuluinforCjatcpidco aferuôC uanum efle quicquid à eJaffe iperarcturun qua fi quid momêti efle poffet ter.# lefiribuspugnis cômittendis totum impêfum in id fuiflcr,ut.poftquâ hoftis inEnropam transfretauerat,faite circa litora retincretur,dum rex ed peruenif fct.omiiTaigiîur inani fpe prodeundû in aciem contra eundem ilium hoftemj qtiem adfatietatê fuperiore anno fugaiTenGcgeidiiTentcp. Qiii trepidus confu Wsque animo inccptaret omnia,amp; in nullo perfiüerctjied modó in A fia,mo dom Europa temet e fe trans ferons, ad minimum quenep famae ftrepitü, pef follicitudinem S^fterrorem fe circumfet reunon quam multi ex diuerio client feierrc,led quo animo öd audacia,quancumlibetinnumerabiles,inprælium nihil aliud allaturos, quam uidiorum confeientiam 8d formidinem : non aß» fuefaciendosmilites tuendis fe ualloSf curribus,quæ diffidentium armis ptsfidia funt, quorümque ut nullus ufus eueniat, inter prima aded expeten!^ dum.Tunc quando integrum foret aut armis hoftem inuadere,aut imbellis nmltitudinis morefeptisaemunitionibus fe tneludcre,Hagiiiofiiitmnm fo KjUirosfortes plus in curribus SC uallo,quam inarmis ad fe tuendum praefi dnpofuiiTeJntelligebat Hunniadianus ultimi return difcriminis eUcjquod fuadebat,fed maioris animi uiro,qua'm ut ferre poflet obfeflorum tediamo f^sep dum uincerct, Cum eó uentum appareret,ut neep progredi neep regres« dintfluidlorespoirent,promptiirimamad uidoriam uiam aggredi places^ haf,militémque turn proximianni felicitate, turn rebus per cos diesprofpe jj n'gcftisalacrem,antequarn cafus aliquis animos fpem^ipfius refringeret, quam eelerrimè ad pugnam producere geftiebat ; fed etiam ut uim hoftium nonfufiinuiircnt,integiumforeuidebatur, quiduallo Ód curribus tuendo fe poflent experiri. Mouerat cundlos Defpoti Öd Hunniadiani fentêtia.Rexept ipfefupradolorem iuueniliterelato animo nullampugnandimoram ultra' Eturus uidebatur, cum trépide fpeculatores nunciant armari hoftes, feque inuadendis caftris preparate ♦ Itaqp dato Hunniadiano ordinandarum acic:^ nim negotio, eseteri ad fuos quifque aduolan t. 111e ueró ante omnia circun*» fpedis Iocis,perquæ aut aperte infultare, aut infidiofe erumpere adueniens hollispoflet,ne quid difcriminis oborireturper infidias à tergo, ex ualle in quamrefundi lacunam diximus, inter colles Ôd paluftria ab ea parte fauces, per quas et umpendum erat,fie prçclufit curribus retro adlis,ut facilisadeos feceptus foret a loco pugnædeflinato.A'tergoautem minime'ullauis time fipofret,obfl:rudlo aditu Ôd conuerfis illuc machinis tormentisep, autexter ^endishq^ibus aucrtendis^,aut deterrendis fi continus infultarent, eminus demdeacicbus ordinandis mediam uallem régi tuendam cum curialibus Eolonis atque Hungaris alb'gnauit, A t penes lacum ad paludem, unde miü* nus timoris erat,tum quia palus imperuia, turn quia prærupti montes defui* per impendent,quinque tantum Hungarorum uexilla collocauit t dextrum uero latus qua Varna caftris obieda crat, omni cætero robore exercitus fir^ mandum ratus, cum propter acceflum qui inter litus paludemque patet, quicquid laboris acdifcriminis futurum erat,uenturum inde apparcret,uc xillum magnum Hungarorn ducibus Franco Bano, Agrienficp epifeo^ poillicpotiflimûftatuit:Delpotu^cum fuis,ac lulianû cum crucefignatis illorûordinibus inferuit.Ncc procul a' tergo penes currus amp;nbsp;munitiones uc Iutifubfidiariâaciêcôftituit,uexillû diuiLadisIaifubVaradicfi epifeopo, adie#

to nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. CA L LI M A C H I

adtedo eiLefconeBobnciOjCumparua manii Polonorumïfibiautem cum ValachïsnuUumcertum locum defignat,ut minime tiirbatisordtnibus,quo cunque res ÓC perieuktm uocaret,accurreret) fi^ nulkim deftinatum locutu* endoomniatueretur« Amuratus autem cum peditibusreliquo^ equitatu fubfeqyjensjprçmiferatexpeditiflîmorumequitum circiterfexmilia« Qlil à principio minime feapertislocis committentes,koftium uires magis inipi cerent,qua'm tentarent » oftendereep itafeilliprimam addexteram in colli* büS,unde totum exercitum ordinemepfacileeftimarcpoffênt. Cacteruffl feu pugnæ auidi, feu Chriftianorum paucitate centempta, ex inteiuaHofa* gittis hoftem irritabant ♦ Sedcum Franco Agnenfisep fuos contincrent,n« frado peraccliuum prirtio impetu, langiudi adhoftem incollem perueni* rentjTurci timorem id ratijpaulatim defcendcre in «quajin^ ipfos oidincs imprefTionem facere ceperunt. Turn Franco id ueró minime ferendum præ* fatusjhoftesfcilicetquipaucisantèdiebusfuppliciter pacêpctêdoaddccef tandum ferro nuIkim eiTe in femomentum confeffî forent î qui fuperiorian* no totiens ex acte fugiirent,qui fcopulorum niuiumep latebris ueluti preca* riamuitam degerent,ultrô uidîoribusinfultare«fignum dédit fuis tidenti* demiadiansjutuirtutis felicitatisepfuæ memoresjinaciem prodirent, nonfu ftinuit irruentes Turcus Îretroque peraccliuum uerfus, ccleritateequorum feuulneribus eripiebat» Superuenit interim reliqua equitatus multitudo, parscpindefinentemiamuallemfe recepit. parsinuedia inregios fubeun* tes cliuumdeturbat eos,aguqueinpraîceps. Jlliuerd rurfus in piano ton* gregati,aciem reftituunt î pugnandoque acriter, quantum hoft ium ex colli* bus in æqua defcenderatjpenes uallem, ipfam in fugam uertunt » atqueinit* quuntur.itaque Varadienfis non tammilitariumartium quam facrorumpt* ritus , cumuideret terga dariaTurcisjrelidlaiampridemfiationefuajCtn’’ magna militum manu uelutiad partam uieSoriam accurriufugientibusqd'n* t ftandOjtemerè unà cum Deipoto Öd Agrienfi peruenerat ad confertilfimun’ agmenin poftremouallis.undea multitudinereiediin finiftramjDefpoiu® quidemad ordines fuorum,qui pauci adhuc ftabanr,fe traftubt. Varadienfis autem eadem locorum infcitia qua acies turbauerat, per paludes ad montö euafurumferatus,in aquamfe immifitïfoeda^equiackia kiciatione)^’^ prias incœno uexatus, tandem fubmerfuseft. Agrienfis uerbadlacunan' circumuedusjGalatapetereinftituerat.Mox tarnen mutato co nfilio ad fun’ inpugnam rediit,nec poftea ufquam coparuit. procciferat uincendo Turins iam ad dtui Vladislai uexillü.nam Defpotus cum Franco Öd Juliano fup®* abundante hoftiumukitudineja collibus ultra quam ferri pollet, cü fins n’' tróadmunitiones celferant.ibidiuancipitimartepugnatû. fed ubiLcfwgt; quiaudendo hortando^certamenextraxerat, mukis uulneribus undi^^ó* folTus, moribundus ex equo cecidit,haud dubie' res Tiircorü fuperior rema® feratînec iam milites tantum,fed currus etiam oppugnabantur, Quofüno® nullos impetuprimo euerfos,ut diripi rex uidit, cum Hunniadiano proper^ illue mouit,ne quod aduerfæ pugnæ unicû præfidium fuis futurum erat jan bofte præriperetur. Eius aduentu fortuna fubitó mutata eft.uerft enimin fi^ gamTurci,ultra duo millia paiTuum cæfî fugati^ funt.tantus eratardor fep quetis à tergo registqui reuocante impenfius Hunniadiano,tandé ominisi^ gientibus, rurfus luliano SdFranco laborantibus accurrit.Redintegrauera' enim prælium Turciex tota ilIucuaUe conuerfi. Super uentuigiturregis^ crius iterum certamen utrinep coortS, uariacp adhortatio :hinc facra, reÜ^p^ nes, arç,têpla,uicJoriæ,cum decoribus prius partis,focdçcphoftiû fugÇ* ht* tulationes præterea Ôd laudes à tôt principibus nationihusep adepts* €xtremû,Chnftianae rei fpes, ab eius dici fortuna pendétes iadabaturl ilfi'’‘^

DE PVGNA VARNENSb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jt*

A nontamimpcrij quamctiam nominis Tureki finis, ntfi uincerêtjofiendeba lurlAfiam èc mare illi obiedum, ab hoftibus tenerfiqu» in Eiacpa ad idio coriimhabuiflcnt,incuentu eins pugnç periclitari : non fore quo i cucrtcretv luruidijquacuncp dec! ma fient, moite cruciatumep iampridem præparatum incurfuros,5dnecefl’itatem pugnandiaccedere, qgt; non tantum uiribus ó^ nm« mero,fedcaufa etiam fuperiores efientmam contra iusfasqjperfpeciepacis laceffitfilnfifierctergoacritcr, Deumfeederis teftemformidinemfugam^ amp;cedem,in pacis fidei^uiolatoresconucrfurü. Caeterum nenfegnioribus animisuiribuseppugnantibus militibus,^ duccs adhortabantur,magna u-^ frincpeçdesedebatur.Sed ingens TurcorG numerus (uoruftragéfenririno finebat.Stetit^diu anceps prælium.tandeab iJIis fuga ineoepta multo crue tior fuiflèt,fi non a cædcad praedam Chnftianos auertfifent : cameli onerarij cafiieisoblatiquahoftibusinftabanCubiequietiarn odoreafpedïu^ initie lorumanimaliumconfiematijhaudfacile feflbris arbitrio fe dirigi'paiieban tur.Hiinniadianum in diuerfum fortuna fuonim abftu'cratmanep undiep in tentusjS^ Jaborantibus ubiep propere accurrens, ad mediam uafiem preeeß» firatjubifiniftraacies imprefTionemhoftis uixfufimebat. Car tcriîm refiituü« to illic prælio, de rege follicitus,cuius iuucnilis anim us perieuîofæ aucacic fufpicionem faciebat, inuenit eumad lanizaros pedefire militum genus pe nctraiTcjibicp pugnam fubftitifie,Magna uis non hominum modó,fed equo rum etiam ccciderat,alrjs gladio confoffis, afijs detruncatis cruribus ad ter^ tarnprouolutis.Ncciam folum, led cadauerum firagcs pugnando calcaba«« tur;adco^ epneitatis animis infiabat urgebant^ uicilTïm,ut rabies,non fin diumuinceridi uiderctui\perrupit tarnen VladisJaus aduerfam aciem: ablas« tus^ inter hofteslongè a'fuis,credituseft iam turn autcç fus,autcaptus.itaqï

2 baudmulto póft, cum Turci terga iam uerterent, Chriftiani quoep ex diner#: louelutiregeamilfo fugae fe committutgt;eodem^ temp ore pars utraqj cede re inceperat : adeó fortuna cuiep fua erat ignota, in tam i aria frequenti^ ui#» lt;^oriatincIinatione,SedubiJani2artChriftianorummotumanimaduertcrc, fiftuntipfipedem, pugnamep inftaurant. Hunniadianus autem qui uideret trepidationeacformidine in luos conuerla,ubicp ordines turbatos ,foedcqï amultis aciem deferi,concitato equo per confertilRmos hoftes a d regem per «eninpatefada^ fuorum fuga S^ pauore,utretrófeageret,obtcftab3tur,miï«! nimedererum fumma defperandum dicenslquippe adeó raros in aciepcrijf ftiUt iadura uixapparitura foret, ft priufquam fupeiftites fugiendo difiipa#: rcntur,admunitiones QCcurrus fe cum illis reciperctn'nuita ipfius non mo^ tlórcgna,quibus praeerat,fed uniuerfam quoep Êuropam Chriftianum^no men periclitari, Cum interea nihilominus acriter ille in hoftem ferretur, esc#: tlemcp amp;nbsp;fugam quocunep fe ucrt erct committendo,donee cquus ingenti in blus uulncre accepto praecipitem per armum dextrumeffiidit. Neemora, fnperuenientibus lanizaris, telorum multitudine non tam confofTus eft, ^ obrutus. Subftitit paulifper Hunniadianus,corpus rcgium,fi fieri poftet, re cuperaturus.Sed cumreliquiseffLifilTimedifiiigientibuSjpaucosadmodum Valachos,qui remanferanr,tammultorum impetum fecum minime laturos intelligeretjubi unum atque alterum conatum fruftrari uidit, haudquaquam nefas ducens fuperefte aliquem poft régis interitum ,qui acceptam cladem ulcifcipofletjignominianiqueearndclerc,ad fuos retrofe recepit :indeque cumpoftfugamiampridem a'Defpoto initam, Julianus defperatis omni:» no rebus cedendum fuaderet ,fub ipfum crepufculum per montes in ua#» ftamfiluam fe recepit.Multi que a'ii,quos nulla prius auttrepidatio autlu^ ga fuoruma pugna auerterat, Inblccun funt ilium addeferta amp;nbsp;montes, inter quos Franco amp;nbsp;Julianus îtotiens eo in prælio SC füget e QC fugare u trinque cony^

j,2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE PVGNA VARNENSIJ

contigiCjUt uidona tandem non fit à uidoribus intelleda .Nam TurcM^® rum fugam rexa primo congrefiu fucrat infecutus, trepidationem in dui»'’ tes circumtulerant,quafi debellato exercitu,uidor hortis ad eas oppugn^o^ das ftatim copias eflet admoturus:^ qui pugnarc ad nodem nique perfeut^ rauerant, baud ufquequaque uicifTe credenteS) inccrti^ quo' fe Chnitiani^ cepifTentjdum filentium,quod erat intra currus infidiascredunt,biduoad^ rcptiortcprxdgabftiniiere.Jntotaeapngnarcgisuirtus in primis cnituit»*’^ pote in ultimo mortalium opcrum quod eflet obiturus.omnia turn confiant tis ducis,tum fortifTimi militis munera impkuit,occurfando pauentibus,ff tinendocedentesiatc^ubiplurimum Iaboris,fpem aliquam femper afteren^ do,cófilio,manu,uocc,tam hoftiinfignis quam fuis confpicuus, mortis ft^ fignapratceflèrantjdumarmareturjdelapfamanuarrnigerigaleaïSi^ cquigt;f® inlcenfuro admouebaturjfera infolitacp obludatio : prætcrea inftrudis ia*” aciebus inter expedendum hoftis aduentum, fereno traquillo^ caloatro^ fubitd uentorum uis oborta,plerat^ uexilla regiumep inprimis diIaccrauiG ab hafta^ detraxit: ÔC mox conquieuitgt;amp; paulopoft dimifTum conuentum» in quo décréta in Turcos fecunda expeditio, cum qui conuenerant feqtw*? adprçparandum digrefli elfentjmota eft adeó uehementer terra,utnon ptw^ tim tantum ædificiorum partes,ut aflokt, deiecerit, fed pkra^ oppida ptn^ tota,in prodigium ufepad folum excuiTerit, fluuiorS etiam quorundam^^** fus alueoscpcommutauerit.tenueritép uulgo fama, propter fubkcutamfri^ gumcaritatemuel femina,uelagrosexindedegeneraire. Quot ueróexutra que acte ceciderint,haud facile ratio iniripotuit.nampcr uailê,per^oninf’ colles circum frequens 06nariafugaö^ c^desfuit,JMultiinlacunam8^P^ ludemdelapfiimmerficp.Multi etiam latèinfiluis uepribüs^occifnTurd regio corpore inuento, modicaealtitudinis columnam,quæ hodiequo^ fitnr,cuminfcriptioncrcigcftæ,in codemlocoftatuerunt. Hungariuo^^ j qui cumillis deferta petierant, prêter Valachos,locoruminfcitianon 6^*7 ad Danubium peruenere.Si quos tarnen fortuna illuc egit,fame,uigili2gt;^''’ frigore,Iafritudine,cxteriscp malis ,adeópriusafflixit,ut fæpe doluerint? non hofti potius iugulandos fe præbuifïènt.Errâtes per folitudincmjaut’^ dia diffolnitjaut ad terras hoftiks perlatos feruitus excepit ♦ Maior^ 1»«*® fuit erroris clades,qua'm pugnae aduerfæ.Iuliano interfugiendum uisi^^ feuprædæcupiditate,kuquiauulgo,quafiaudor patronus^perfidix,*”“ fus erat.id conftat faucium feminudumep in dcuio faltu exhalatemaniiM'” a' Sanoceoobequitante infpcclü, admonitumepep enentus tandempbniini feciflêt,non fuiffe Deo cordi ea quae contra fetdus æ iufiurandum moK^ gis argutorum homin5,qua'm ex «quo amp;nbsp;bono difputaflet, cum execrate nerelidum, Hunniadianus fuperatoDanubio,cumpaucisper Vabeb^ citatiflimo itinerein Hungariam propcrauit,nc rei male gefl« fema,fcdn*® nem tumultnm ue aliquem intrinfecum excitareiZaut Freddie

CO ÔC Boerm's nouarum rerum in orbitate reg tn occafionem fimid amp;nbsp;confilium fuggereret.

if? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

^^’^^*”’^’ ™^g^^ ^’^ ’ Ï^®*^*®*”® Pater. Et forte' dum gJa^ dioimpctebara'Teucris, falubrior mors mihi fuifletquam uita.Verùmquoniamnarrationesfiniftrac tumuere' profunt proftratirefurgant, un quibus occifos paren tes ab hoftibus dicimus,antmiad ufndidam mœfti uigorolt;« a^^S^^^fiusexcitantur,Narraboigïturamp; flens SC gemens Conflan tinopoleos proximè his cernentibus oculis difcrimen ultimum6C iaduram. Nec dubito Pater fände, pixccfTiifc me multos, qui ref geftæ feriem cidem S.retulerunt.Confert enim multorumin untimrelatio.Sedquoniam quæui futnagis quàm quæ auditu uerius exponuntur,quod fcio loquarî ÔC quod ui dijfiddius conteftabor.

CumigùurReucrendiflimus pater D, Cardinalis Sabinenfispro nomi^ neCræcorum Legatus,in eins famulatum me ex Chio uocairet,ego fumma cumanimi mef tbligcntia,utfidem iàndæRomanæEcelcfiçfortiter conflan tereputidebitum cxigit,defenlàrem,captabampcrinde6Cmores ÔC naturam Græcorum,argumentiscp ac fandorum Theologorum didis agebam intei^ *‘g2fdquod eorum efletfludium, quod propofitum, quæ rationes, quis finis «osa uera intelligentia, débita^ obedientia uel reuocabant, uel retrahebant. bitcHcxiplané prêter Argyropylûartium magiftrum,TheophiIum Palçolo:# gOjHieromonicos^quodampaucoSjSC alios Iaicos,quodambitio Græcos quafi omnes captiuaflet, ut nemo effet qui zelofidei, uel falutisfuæ motus, primus uideretur fieri uelle fuæ qua'tn opinionis 6C pertinaciæ contemptor. Êxunaparte,adfatendum articulum Sandi fpiritus urgebat eos confeientia. Exaltera, nemeliorem Latini quàmGræci deueritatefideiintenigentiam habere credcrêtur,elationis tumor abducebat. Verùm quoniam nec ratio,nec auâoritas,nec uariç ScoIarij,Ifîdori,Ncopbyti^ opiniones aduerfus Roma næEcclefiæ fidem flare poterant, adumefl induitria ÔC probitate præfagt; d Domini Cardinalis, ut fanda unio affentiente lmp era tore Senatu'que, C fl non beta fuit ) firmaretur,celebrareturcp fecundo Idus Decembris, Spiridoj» nisEpifcopi fandi die.

Eaque ea perada, mox fempeflas T euer i oborta,urbcm Conftantinopolis, Galatam,caetera^ adiacentia oppida abforbuit. Vt uerbum Efaite uerum fit dicentis: Tempeflas conuuHaablque ulla confoIatione.Qua tempeflatecon euffusjego quoquecaptus fum,5C pro demeritismeis uinduscæfus^ a' Teu O’is j non fui dignus cum Chrifto faluatorc configi. Reminifcor ergo bealt;! tiffiniePater,cum primum de unione fada Græcorum,eidem Sanditati episs flolas ferioflus deflinaffem,inter alia dixifïèïNos propter futuram Teucri ob fidionem,quam indies expedabamus,inter fpem 6C defperationem conflitu toseffe. Spesdetuoexpedatofubfidio dabatfiduciam, timordeGræcos» turn pertinacia defperationem fuggerebat.Heu quç fpcs in populo duro gra uiiniquitate ,qui tot annis fine ut ta fpiiituali abicifus à capitepermanebat. Qyomodonon defpcrati, quomodo non abiedi à Deo,qui tantis dilTimilis# tudinibus ,tantis fidionibus, tantiscp feifïùrisab Eccleliaelongati Romaic na,in cordis duritia permanferutytf Etenim iam captiuati,urbe,templis,auro, bribus^propulfi, in Latinos rétorquent ofFenfamjafTeuerantes : Quoniam

unioncm, inquiunt,fecimiilt;, fummo^ Pontifici commemorattonem dedi** musjmcrüôindfgnatumDcum*

O pcrtmaccs hommes,inquio^Si mal um eft hoc,pn'fci,BafîIius, Allianz fins, Cyrillus, cæteiiqj patres, quos præcipuo fanditatis honore praefons, maii cenfendi funt, quod fandarn unam eandemcpfidcm cum Romana Ec^' clefia omnium Chriftianorum magiftra coluerunt. Non hæc eau fa eft,quod unionemjfedquoniamunionem non ueram,fedfidamfecrftis4Hac de renie ritoindignatumDeum, hacdere iufta animaduerfione inhoftrummanibus «os eiie dedudos.Annonfponfionedeunione,fando iuramentoapudPlo^ rentinam Synodum confcriptamuiolaftisfobedientiam dech'naftisffenteiv ciamDecrctioccuItaftisiquot;' Ân non fummi Dei nuncrj(ó Graeci ) ueftrani perditionem iugiterprgdixerunt/quiaures,utafpis,impièobturaftis ,ó(f fan dam Ecclefia m catholicam matrem fidehum obaudiftis ♦ Flete miferiasue^ ftras,arguite uofmetipfos,ÓC non alios condemnetis«

Mos obfh'natorumhiceft,fandosafpernari Dei nuncios: utiSedecias, caeteriqjfudæiinBabylonem tradudi, Hieremiam direptionem captiuita^ temque Hierofolymorum prædicentem, contempferunt^Certé hadenusfte ti(retlïion,fi CaflandramPriamus pater audiuiffet, fi ProphetasHebrxfÖ Sibyllam Romani, ft «os quoq, Apoftolieos nuncios dudum audidetis.W^ circo non mirum, li in poenam tanti criminis, infpirata mox tempeftasinua«’ Iuif,quam fpiritu fando dodi, quoqucamuitisannis futuramcircprxdixequot; tant» SaneutbeatiftimipatrisN. primifummiPontificisexecrationemia prauosGrxcos pcrillud: Vergentis in fenium feculi corruptedÔfc.prçtetf’ mittamus, Tabulailla,quam Leoni fapienti afcribunt,apud MonaftcriufH landt Georgij de Mangana c3ftrudam,uetufto tempore in Conbantinop^^ gt;nbsp;li occultatam,myfterio iam figno detedam iaduram demonftrat, Hæc PaW beatiffimus ecllulis diftinda quadratis, imperatorum ordinem, fucceffio^ nem'que ponebat,finiendum tarnen in hoe ultimo Conbantino, Itaquo? Patriarcharum alia in longum trada tabula,ordinem præferibebat. Namlß« fpiritu Prophetico illuftratus,totcellulasfigurandorum Imperatorum t3bu^ læinlcripfit,quodaprimo Conftantino magno Conftâtinopolis conditotei «Icpad ultimam captiuitatem futuri erantJtatç indies cellui ae illæ replet^u^ nam modo'Sóultimam,inquahic,fubquourbs pertjt,collocandus eratïfi eo^ ronatusfuinêt,uacuampractendunt»Morfenusperindeuir fandus, Sagitta’' riarn gentem contra Conftantinopolim futuram,cuius portum indytunic^ peretjCxterminandosepGraecos, feculis multis ante praedixit ♦ Erythrexsii^ temnoftrgdeGraecorum iadura uatiemium legentibuspatet» loachimsU^ tem Abbas,meo iudicio,Conftantinopolis iaduram inPapalifta denunewG cumdicit: VactibiSepticollis manibus truncatis,quafiauxiliodeftttutain' Septicollim autem Græci i7^xS^v:y uocannVt quid igiturLatinos damnat Curinuchuntnobis, cumuera fcribimusf contraquos totapertauatidnU proteftantur.Non ergo unio fada,fed unio fida, ad fatale urbem detrab^ cxcidium,quodiuinamiram maturafam inhofcedies uenilTe cognouimiJ®'

Excitatusitaq3infuroremDeus,mifit Mehemeth regem potentiflimuni Teucrorum,adolefcentemquidemaudacem,ambitiofum,temulentuffl)(gt;l’'‘* ftianorumcapitalemhoftem, qui nonis A pril is ante' Ccnlïantinopoüspfquot;^ fpedum cum tercentis SC ultra milibus pugnatorum,ingyro terra: caftrapa^ pil tones cp confixmMilifes maiore numero equeftres,quanquam omnes pe^ des magis expugnabant* Interquospedites, ad régis euftodiam députai* audaces,quiab dementis Chriftiani, aut Chriftianorumftlqretrorfumcon^ uerh, didi Geniczari,ut apud Macedonem Myrmidones, quafi quindcc*!” milia ♦ Ad terttu autem diem,captato urbis fitu,machinas innumcras,craton

TIE CAPTIVITÉ CONSTANTIN» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎK

A ^as^ cxuirgultis utmmibus'que contcxtas,circum murali's UaIIuin,quikus pugnantestcgercntur,foflàtisadmouit. Initïum confufionishocnoftruffl tuir,utqui'telis,machinarumcplapidibus,iuxta datum ordinem emmus re«« pellendiétant,ncglcdtis fingulis,cominus proximate permiferunt«Tantum corum ordinem in ftruendis machinis,tâtam promptitudinem, tantam acie tnm prouidentiam,quidam aut Scipio,aut Hannibalgt;aut moderni belli du^ cesadmirati fuifTent.

Sedquis,oro,circumuaIIauiturbemf’qui,niiî perfidi Chriftianiinftruxe#? rcTeucros.^ Teftis fum quôdGræci,quod Latini,quódGermani,Panno^ nes,Boetes ex omnium Chriftianorum regionibus Teucris commixti,ope raeoriim,fidemcp didicerunt:quiimmanius fideiCbriftianxobliti, urbem fxpugnabannO impij,qui Cbriftumabnegaftis » O'fatellites Antichrifti, «lamnatigehennalibusflammis, tempus hoc ueftrumeß» Satagite augerc uobis pœnas,quas Juatis acternas»

Horribilem perinde bombardam, quanquam maior alia, quæ confrada fint,quam uix boum quinquaginta centum iuga uehebant,ob partem illam worum fimplicem, que nee foflatis,necantemuralitutabatur,Calegarïam dAm figentes,lapide qui palmis undecim ex meis ambibat in gyro, ex ea munim contcrebant»Erat tarnen murus perlatus,fortiscp, qui tarnen machin nætamhorribili cedebar, Inde,quia maior confrada, Regis animum alHilt; lt;Sabat,ne trifticia in tanto certamine afReeretur, iuflit mox aliam longe mass lotis form» conflari,quam,ut aiunt,induftria Calilbafciac confularis Barotf nisamici,attifexnunquamad perfedum conduxit,alijs mediocribus innu* metis collidere urbem machinis undequatp conabantur.Scloppisjlpingarj« dis,zarbathanis,fundis,fagittis dies nodes^murosjhominestj noftros ue B X3bant,madabanti^»Exiftimauit enim hoftis Chriftianos effe paucos,quos afliduaproftratos iatigatostp pugna,urbem tueri nonpofle» Ignominiofe igitur fedum dt, ut primo ill o congrenu,Teucri obftaculünon inuenerint» At indies dodiores noftri fadi,parauere contra hoftes machinamenta, quæ tarnenauaredabantur» Puluis erat nitrimodica,exigua, tela modicatbomü bardæfiaderant,incommoditateloci,primumhoftesoffendere maceriebus alueis'que tedos non poterant. Nam fi quæ magnæ erant, ne murus con«« cutereturnofter, quiefcebant, Interdum in cuneos hoftium emiiïïc,SC holt;s mines Setentorraexterminabant.Nce enim inua num iaciebantur,quas illiiä fas hoftes declinate non poterant. Itaque cadebant Teucri idi torneis tc#: hs,Iapidibus'que» Vulnerabantur6Cnoftri:quiquandoqueuallumegrelt;! dientes,admanusdecertantes, amp;Soccidebant, ÄHoccidebantur» Vidoria exhocçquiustyronibusnollris,quodegrediebanturimpauidi,quàmTeuî# cris dabatur.

Verumquoniam malo fato, Iohannes Longus lanucnfis deluftinianolt;ä tuniprofapia,duabus cumnauibus fuis magnis,£lt; armatis circiterquadrin gentis mare decurfitans, forte ueniens,ftipendio afcriptus Imperatoris,du«« catummilitiae obtinuit,ftrenuè defenfarc urbem uifus,reparationi demolw tonim murorumuigilantius agebat. Teucri animum, uiresip deludere ui^ debatur » Nam quanto hoftis mole ingentis lapidis muros conterebat,tanlt; tobicanimofius farmentis humo, uafisepuinarijsintercompofitis, répara!* ban QiiadereTeucrusdelufus, cogitauitnon ceffandum ab idibus malt;* chinarum,fed fortiori cura,fubterraneis cauis furari urbem. Minerarum fof fores,quos ex nouo brodo conduxerat magiftros, accerfiri fuftït. Lignis in ftrumentisep aduedis,folerti cura,uti imperatum,adum eft,ut mox per cu^ niculos tentaient fundamenta fuftodere, penetrareep omnifarium urbis mult;^ tum.Atcumafundamentis (o temmirabil€m)primum iamuallum,antè - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Da que

jK? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LEONARDI CHIENSIS

que muraï^jinirando earn filentio fiibcaiiafTentjIohannisGrande Akmanlj ^ ingeniofi mihtiSjrerum bclhcarum doóïifÏÏiTUjqucm Johannes Juftinianus militie duxcentunonemcóduxeratjinduftria ÔCfagacitate opus detenum eft, exploratorumque idfirmatum relatione, animos omnium commouit« GraecijCum dudum Barficham, Ammi,Amorath que genitorem huiusjp« Ibms bellis fruftra laboralfc,in cauanda urbe cognouinent, impoUibile pet hunc fieri poflefirmabant,Quorum opinio ex fadi euidentia confufa eftJo que penetralia hacenoftris reconfoffionibus deteda,urbem nonlaefere,Tt morem tarnen ingentiflimum, à fundamentis confofla turris, ligneis ftyHs bituminatis innixa nobis ineuffît « Sed ut res in lueem uenit, repulfis igtt^ 6C fulphure hoftibus,è latebris reconftruda,mox timorem exculTit»

Compofuit perinde ligneas turres iuxta uanum,bumo plenas, pellibu’ boum circumtedas,exquibus fblTau's dam terram,quifquilias^ ,utfaciHs eis fieret ingre{rus,immittebant*Crates deinde innumeras ex uirgultis,uii* i minibus que contextas, cattos oblongos, fcalasque rotatas, currus cafiel latos, talia^ machinamenta, quæ uix Romani aduerfus Poenos confiru*’ xiUènt.Bombarda præterea ilia ingens,eo quo'd Caligaream ftrenudepa« tamaduerfus non proficeret, alium locum Badatineac turris, iuxtaSanet* Romani portam inde dimoia, lapide in ea aeftimatione mille ducentarun’ librarum interdiu colÜdit, conifumconcutitjconcuffumexterminat. Ru^ na turris antemuralis foflatumi eplet,æquatcp;itaut uia hoftibus, qua déçut rere poUent, ftrata cerneretur: nifi quia concitè introrfum, uti in Caligatc^ demolitione,reparatio fada fuifietjhaud dubio impetu urbe intraffent.M ; Teucrus,demolitum quamprimum reftauratum ut confpexit murum,Nou Græcorum,inquit,fed Francorum hoc ingenium eft,ut tanta refi ftentia amp;'» j tanta pugna)quos nee innumerae fagitt3c,nec machinarum, ligneorum^ ® ftrorum horror5nec intermifta obfeflio deterret,

Agcbant interea Galatae,fiue Perenfes,quanquam prudentius,nc inPt® 1 pontide caftrum ftruxilTet Teucrus, follicitam prouidendi curam, nuncat^ morum,nuncmilitum,clanculótamen, nehofti, quipacemcum eis funub^. bat,innotutffet,quærcsrcnuiflet,neauxilium pofthacGrgcisconferrepotui* fent^Sic fimulata illa pax urbiad tempusprofuit4Ego,iudicio meo,ni fallet» arbitror apertam guerram Perenfibus à primo falubriorem,qua'm fidamp cem. QiiidamTeucrusneepcaftrum, quoddemolitioniseorumcaufafutt» condidilFet, neep guerram pofthac tam terribilem intuliftèt. O'Genuenlcs iam quodammodo cicutati,fileo,ne de meis loquar, quos extemi cum uö® te dqudicant.Vbi funt prifci inclyti Genuenfes, qui Galatam, accindigl^^ dio,utiquireparabantHierofolymam, condiderunt T Illi cumeftufo ctuotc Ö!^ ære tuosne æs ueftrumcupidi,ó^ fanguinem effunderetis,cumuecor(iw illam mundo decoram Teucro tradidiftis,fi tarnen tradere potuiftis»

Sed Ut hiftoriam profequamuruntereafatigati noftri de præfidio bât.Namneep exGenua,neepexVenetijs,quibus(pace eorum^mittidebiUt» auxilium mittebatur^Nequealiunde fpes erat,nifi ex Deo,cuius qui ptudu tius tarditatem metiebatur,ex myfterio fieri autumabat, quod inndelitaS)it^ religio, magnaép crimina Deum potius irritabant ♦ Vide beatilfime Patet» quam dignum,quàm redum indicium« Celebraruntunionem Græciuocc» l fedoperenegabant.Aiebantquidem Magnates, quorum cruorhoftfltg'* ' dioiam irrigat terram : Detur fummo Pontifici commemorationisbonos» , fed decretum Florentinac Synodi non legatur«Cur hoc hypocritaf' V tdelw^ tur,inquit,cx decreto,quod fpiritus fandus non æquèex filio,quemadnioüii ex patre procedit« Cur item hypocritaf' ne erraffe uidcanturGiarCblidicsut i duos fandiSpiritus produdores« Sed curitemoro,hypocrita »' Ne detutt^*»

DE CAPTIVIT« CONSTANTIN» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;317

^qai'toùm übi ex officia captare cupitglon'am» Intendebaf exuna parte Scholarius, ex altéra Chirluca quandoq} ad præfentiam femet Apoftol/cam coiiferre, ut ht ciîent qui foli rem intdkxïiTe mderentur, qui que pri m i lauda rcntiir tantæ unionis autores, Aduerfus enim Lega turn multi inuidia clancu lotorquebantur.Ergo dixi : Patensne, ô Imperator,ut hæcambitio fciudat * beelefiam,ut hums gratia,diuina iramagismagis^meritdaccendaturf’Cur nonemedio pertmaces lih toIlunturCAcquiefcerelmperator uiftis, Metros politasad concupifcendum Scholarium, Yfidorum, Ncophytum compilé ccs^mdices conflituit uerbo quidem, non fado, Nam fi pufillanimitatem ImperatorexcufTtilètjhancfidei illufionem utndicadèt» Quienim Iiomink husjDeo rpreto,complacet,uticp confundetur,Cohercendi quidem illierant qui fifui(rent,morbum peftiferum non propagaflent. Scd ignoro,utrumne Imperator, aut indicés damnandi,quibus corredionis uirga,quanquam miss næ intercefliflentjaberar.

Continuataigitur obfidionis tcmpeftatc,claufa urbe,ducentarum et quin quagintafuftarum exdiuerfis Afix, Thraciæ, Ponti quelitoribus, contra urbemdifpofitaclaffis uenit,interquas, triremes fex,8Cdeçem biremes, fess ptiiaginta reliquac fuftæ unis banchoremis, Cymbæ etiam barculæcp fagitss tarijsadoftentationem plena: ùchebantur,quæcindum cathena portum, 8d manibus roftratisbene armatis,Genuenfium feptem,Cretenfium tribus col ligatum,intrare non ualentes,eminusad ftadiacentum Propontidis ripa an chorasfigunt»Etcumproximarenonauderent,mareaIongèfulcantes,ligna«’ mina,lapides,alia'que machinamentacaftris opportuna deferebant.Atcum Teucrus tribus iamm locisconcuffos lapidibus muros mach inis, defperass tct,mcmoratucuiufdaminfidiCbriftiani, excollebiremesintromittereiu:s ® ut. Eftenim porrus ille beatidime Pater,in longum anguftumep protradus. Clins Orientalem plagamcolligatæ naues, 6C cathena muniebant: inde boss fribus aditus impoflibilis erat » Quare,ut coanguftaret, circumuallaret'que magis urbem, iulïtt inuia square, excp colle fuppolïtis lenitis uafis lacertOïS turn fex,ad ftadia feptuaginta trahi biremes,que afcéfu grauius fublatç,poft hacexapicein decliuum, adripamlenilFimè finusintrorfum uehebantur» Qnam nouitatem puto,Venetorum more,ex Gardaac Iacu,is qui artificium Teucrispatefecit,didicerat, Ita nos magis territi, cogitabamus cas aut igne autlapideexterminare.Sed nequehoc profuit,naues illæ maioris nocumen tinobiserant,machinis undequaque tutatæ. Sic iam perdito portu, necelTe fuit ex poftis,ut maritimos cullodiremus muros,diminuere milites,

Perindehocingenio noncontentusTeucrus,aIiudquoque, quonos ters# tetet,magis conftruxit, pontem uidelicet longitudinis itadiorum circiter tri ginta,exripaurbi oppofita, maris qui finum lcindcret,uafis uinarijs colligas: ds,fub conftrudis, confixiscplignis, quoexercitus decurreret admurum propeurbisiuxtafanum:imitatus Xcrxis potentiam, qui ex Afia,inThra Pam ßofphoro exercitum traduxit,N5 reftabatergo niß nautum catheneep diametralis tuitio,quç tranfitum ingrelTum'uecLflÏ [ rohibebat»

JntereaexCbioinnoftrum fubfidium tresGenuenfes armis, militibus, frumentoepcondudænaues, unamimperatoris, quæcxSicilia frumento onuftaaduentarat,comitemducebant,Quas utmoxuicinas urbi,claiïisquç cxcubabat,applicareuidiflet,concitèftrepentibus tympanis, tubisepfonaiv tibus, intuentibus nobis, obuadit, fingens Impcratoris nauem expugnare uelle.Teucrorum Rex ex colle Perenfi, fortunac exfpedans euentum,pro!s confpicit, Fiunt tune celfi clamores, triremes maiores nauibiis hanent, ten* tant Imperialem,fed protedam à noltris audacius inuadunt,certamen ineü r, focum machinis adhibcnt,fagittas iaciunt,fic atrox pugna committitur. Na

J18 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LEONARDI CHlENSlS

ueSjMaur/doGenuenfe Catano impcrantcjcx aduerfo frpugnatJbi Dp®^ nicus deNouan'a,amp;S Baprifta de FeHiczano Balanerij patrom' Genuenfes/p due pugnam profcqiiuntur.Baliftarum horribilium miffîlïa lactuntur, exlt;? coronis naualtbus infra Teucrorum commixtam dalTcm infim'tilapidesdelt;^ mittuntur.Tuetur feegregte Imperatort's nains,Succurrtt Fiedanella paw*’ nus. bombardae perfirepiint,fituliiiatus inco21um,confranguntiirgalearu® remi,Teucri fine rerniflione fauctantiir,R.eXjqLn ex colle circumfpicil quod claffts périt,blafphemat,iirget eqnum in falum, ueftimenta cum furorecoiV Icindit, ingemifcunt pagani,£C totus exercitus afflidatur, Qiiid ultra.''B^l^ lum recenfetur,inualefcitpugna:0£^ tantis claffem telislapidibus^ obruun^ tot Teucros occidunt,ut dechnato Marte, ad litus remeare non poffint, Ex^ ploratorum 5Cprofugorum relatudidicimus,quód decern propè miliaced^ deruntjalqgladioperemptijSCfagittiSjamp;rmachinistalijconfoiriuuIneribuSi flebiiem exercitum reddiderunt,Erant que inuaferunt naues, inter triremes Sd biremes circiter ducentæ, Confufa tuncRegis ambitioeft,parui^tepu^ tata potentia,quód tot triremes nauem faitem unaC£perint,Nauesergo(Deo gratias ;non lælæ,ncc uno faitem homine perdito:aliquot tarnen uulneratb» nodu faluæ cum iucunditatc portum intrant.

Rex contra clalFis præfedum Balthoglum öppido indignatus, precibus baronum conceffa ei uita, fententiam tulit, qüód officio SC bonis omnibus priuaretur.Cogitautt itaque odio accenfus in nauesjcx colic Galatæ Orient «ab plagjjUcl cas lapidibus machinarum obruere,uel à cathena rcpcHerc.D'' pofitis itaque S^ ex ripa Occidentali bombardis,fatagitomni acuitatearti^ beis naues infringere,referens Perenfibus:quoniam,uti dixeranijpiratanii« erant,quos Imperator condixerat, contra eas agere uellcjquæ inimicotû lu*’* j rum eflènt ltatp artifex cui prouifio negata fuit ex noftris,ad Teucros redite dus,quanto ingeniopotuit,nauesfrangereftuduit:nefciocp,quofato,refo‘’* tans, bombardæ a colle lapis,centurionis nauem, forte ob crimen, uno idu confodittquæ extemplo mercibus onufta,fundummcrfarepettjt,maximugt;’’ diferimen quidem intèrens.Qiio cafu reliquç ne confringantur,muroGsb'* tæprotedæ hatrent, M irandum quidem Dei indicium, ut immiflisq^*'”’ quaginta SC centum prope lapidibus, quibus perforatacmultae Galatxdo^ mus, SCcommulier optima: famæ interemptafuit, inter trigintacongl^i^^* tas,illafolapert}t,

Erant periode in portu triremes mercatoria: tres Venetac, dne^ agi^^^’” portum,ad tutelam eamndem defignatæ ï quas magno cum hortatu ImP^f^ torauri, in menfes propèfex, pro tuitioneurbis reflatefeceratï qua: p^^^,^ cum Teucrofimulantes,nonnifi cIancuIumpra:ftabantGraecis patrocin*^ Verum cum notulæ fugacaliquandiuearnm patuiffentjtumquódmerccstX fnndtSjfupelIedilemque traducebant,adum eft, ut nullo pado, qnód pop^^ Ïnmtitubaffent,prohibitionelmperatoris,qu£reftabanttraducerenturgt;qui'’ imo deonuftae in terram reportarentur. Res hæc Venetis indignation*^ fomitem mintflrauit,utpote quddlibertate, priuilegtjs, pro honore doming corum nadis, nerecundius priuarentur, Sedfedatis pofthac animis, w” arbitrio relidi, fpondent Veneti omni fide öd Audio, finem ufquebdü*^^ eri urbem.

At pofthac inter Venetos ÔC Genuenfes Gatatha: oborta diffenfiot»* quód alter alterum fugæ fufpicionem improbraffent, afferentibus Venetis» ut tollatur fufpicio,quo'd c nauibus fuis gubernacula,carbafa'queapud coni' ftantinopolim in faluo deponant, Indignati Genuenfes : Etfi pacem, n^ quiunt, confultu etiam Imperatoris, pro falute Græcorum,quae communis eft, qua proba diffimubtione fupportamus cumTeucro, Abfit tantun’

•ft fadnySjiitPcramtoto orbepulchemmamjuxorcsjiberosjthcfaufos^de«’ feramustqiiamufqueadfanginnisefFufioncmdcfenfaredifpon/mus» Gu^ bemacuhjCarbafaque noftramm nauium, neexiguo prccioindyrus Gc^ nuæ decor apud uos fit, non in aliéna poteftate, fed in noftra feruabimus. Nunquam fug ar Iicenna nobis dstur,fi res noftras arbitrio noftro feniamus* Pacatapofthac cuncta flint, agenu'bus Venetis de triremibus fuisutiuoss luinenu

Crefcenteperindeangufii3)ConfuI(f[efi,fiquomodointromiflas boftium fufias urerenoftri poifent. ClancuJóque una dierum ante lueem, duabus na^ iitbus per lohanncm luftinianum capitancum difpofitis,cum aliquot birc^ mibusadripa uchendis,pa rato foco 5CmacbinIs. Fit detractis nauibus,da^ to ordine,utcymbære(Sæ,quas Barbotas dicirnus,biremes^ fequerentur: hoc ideo, ut munitæ faccis lana plenis naues, prius ex machinis acciperent lapidumidus, Atlacobus Cocha,uir Venctus, armatamexnautistrireü’ miumVenetarurn,imperialem birememiuxtaordinem datum,gloriæSC honoris aiiidus, laxatis remis, præuenientem conuertaUrnoxep utab hofiib» ccmitijr,heu grauem fortem bombardæ, lapide medio penetratur cum omni bits annatisjæquore biremis abforbetur Heu Pater bcatifs.graue difcrimen ut utio idu Neptuni furor immerferit. Etenim res hæc deteda rebtaq^T eui# cnsjagitjUtdumnoftripercutereuoluerejipfipriuspereufiifint.SedquiddiiS canijbeatiflimePaterfaccufarenequempiam licetffilendum mihi elf« Qui cafusacerbumludumnoftris dédit, 66 unde exierunt naues, cum confufioi^ ne retraxit. Ex merfis inde fuperna tantes quidam, ad litus capiuntur ab ho^ ftibus,quos impius rcx anteoculos noftros craftino decoJIari iuffît. Noftri cxacerbati,quos habebant captiuos carcere Teucros ,ad muros in fuorum B pfofpeóu,immanius trucidant,fic'que impietas crudelitate commixta, bel»» lumairocius fecit,

Siinulauit pofthac Teucrus pacem facere uelle, exploratoribus fidè refex rentibuslpcenituifieeum, quódguerram,quafi ftimuiatum ab Vngaris, in^ tentaflet, Statuit^ caduceatorem, Sed hæc res confina patuit, Qiiia nee de^ moliri oppidü,quod in Prepontide firuxit, nee reftaurare quæ uaflarat, per:« mittebat. Qiiodqjmagis angebat ,infidentiaerat Teucri,quiiufiurandum fadus^ nunquam feruarat.Cur igitur pacem quærit immanisSC inuidus ho lh’srPercundatus,ex more effe intellexi,utantequam certamcn generale có«» mittant,hoftcs optione pacis petendos,ne ea prætermi{ra,Dcum non propilt;î cium,fediratumintanto marte fentirent.Itacpdelufionem eiuspræfeientes, fiiiitcm noftram Deo comifimus,dies noftros dinumerantes in amaritudine cordis, QC plenitudinc,let3niis,facrificio,thure,prccc placandumDeum prç»» dicabamus, ieiunia indiximus imperare noftris, ut folusDeus pugnare pro nobis dignaretur, Sed quid proderunt Deo miftæ preces, fi ex corde no fint, fi pol!utæmanushabcntur,fi impia amp;nbsp;inconfida corda confiftuntflniquitas» tes enim diuiferunt inter nos SCDeum.Sabbata noftra, Kalendægt;incenfum, facrificia in abominationem uerfa funt.Et quem propicium fpcrabamus ha»» bereDeumjhabuimus fcelerumnoftrorum uItorem,Pauciadmodum amp;^ ma iorenumero exGræcisimbeIIes,fcuto,lancca,arcu,gIadio, natura potius $ arte militabant, maiores gaica, thoracejonca, gladiojlancealquidam in a reu 6(f baliftadodiores,fedpropugnaculis impares numero agebant,quoad fei uerant, amp;nbsp;poterant,Caclebant Teuerf, qui audacius adhærebant, Sed quid fi centum in diececidiflent,innumeri illi quanto cadere, tanto refurgerc plures uidebant,Siunus ex noftris cecidiflet, turn præcipuècordatus uir,ceniûper didifle HebamuSjGræci ad lex millia bellatorûnô excedebant. Rel iqui,fiuc GenuenfeSjftue Veneti,cum his qui ex Pera da m ad prgfidiu acceflerat,uix

fummam mum milium æquabann Sed quid agimus in orc leonis,quid 6^ ola in ore urfi, quid unus contra mille fÊtenim noftri uix urbem pontotu/ racp obfe(ïam,circumuallatamcp,quam octo SCdecem miliaria complcflunt) muniebant.Sedó GraecorSimpietatem,ó patriæ direptoresjôauaros:quos - cum fappenumero lachrymis perfufus inops Imperator,rogaflet ut promît litibus conducendis, pecuniam mutuarent, iura ban tic inopes,exhauno^ penuria temporumjquos pofthac ditiiHmos hoftis inuenitA' paucis nihüo^ minus quædamultroneaoblatiofadîa cft.Cardinalis berde omneftudinhï^ buit,in ferenda ope,in formandis turribus amp;nbsp;muro.Qiiid aöt imperator p^ plexus agat,ignorat,Confulit barones,fuadent non moleftariciuesangu»*’ temporis,fed recurrendö ad fa era. Auferri igit Ó^ conflari iuffît ex facris um plis fanctaDei uafa:ficuti Romanos,pro neceiïïtatetcporis,feciireIegin’U^’ cx^eis pecunia infignin, dari^militibdoflbribus, eóftrudoribus^Qt^'’' fuâ,nôpubIicS attendîtes,nifi exdenario couenilïènt,ad opus ire reeufaban^

Anguftia igiturafflidus Imperator,diipofitisin propugnaculiswdi'*^ bus quoad potuit,antemurale folum urbis,uallum£p fatuidebatur tutan po* fe.BelIum itacp,paucitate fuorumdiiïïdens, tolerat gt;nbsp;SC fpem omnemin^^ banne præfedo luftiniano repofuit.Bene liquid em,fi fata fccundaflcnt.Iu’‘ ta ergo fe eodem capitanco cum tercentis commilitonibus GenuenfibusP® lito,fplendidis refulgentibusarmis, deledis quidemcoadiundis Grâces aliquot ftrenuis, circa illam partemmurorum Sandi Romani reparatoruiA» ubi magis urgebat pugna, Imperator ftetit. Mauritius inde Catanacosf*' nobilis Genuenfis praefedus inter portam Pighi, id eft, fontis, ufq3ad Ab ream,cum ducentis baliftariis,commixtis etiam Graccis,contraligncumt3^ ftrum, pellibus boum contedum oppofitum accurate decertat« Paulii^j Troilus, Antonius de Bochiardis,fratres,inlocoarduomiliandri,quoigt;fl^^ titubabat,ære proprio Ôif armis,fumma cum uigilantia,nodu dic^,ô^ ip*^ gardis horrendis,amp; baliftis torneis uiriliter pugnam fuftinentlqui tanta ab^ mofitate,nunc pedes,nunc eques defendunt,utHoratii Coclitis uircs/i^pb fis hoftibus, square uiderentur.Nam nee muri fradi coneuffione, nee m^A' narum turbine territi,çternam fibi memoriam ucndicant.TIicodorusCatb’ no fenex,fcd robuftus Graecus in arcu dodiflimus, Theophilus^ Graecus» nobilis Palæologoliteris eruditus,6Cambo catholici, cum Johanne Al«^ no ingeniofo,CaIigaream concuiTam réparant, protcguntqj.Contarcnusib ter Venetos clariftimus, Contareno capitaneus Aureac portae 5C adiaemt^* turres ufœ oram maris uiriliter pondus fuftinens, hoftes impugnat. Gtatf’ perindealq , fuis diftributi pugnaculis, aciem,mare, terram^ inurbisgy^ rumprofequebantur.Palatij Imperialis cura Bailo Heronymo Minotto y^ netorum commiffa eft.Cardinalis a' confilio nunquam abfens,S.Democrj]’^^ gionem ad maredefenfabat * Cathalanorum conful turrimanteHippo^''°^ mium tutabatur,ucrfus Orientalem plagam.ChirlucacuramportuSjtotius? maritimae regionis inuigilabatad deferendum praefidium. Hieronymusi^ lianus,Leonardus de Langafco Genuenfis,cum muftis foerjs, Chfilopof^^’ amp;nbsp;turres,quas Aueniadas uocant,impcnfisCardinaIis reparatas,fpedab2n'' Flamines monachi^ fupra muros undequacpcollocatbpro falutc patrio cubabant. Gabriel 'i'riuifano,fubtiliumgalearumnobilis Venetus,corü3^ tiffîmè a turri Fani,ufcp ad imperialem portam,antc finum cum quadring^ tis Venetis egregijs, decertabat ♦ Groftarum uerógalcarumpraefcdusAn^ dreas Dieio cum reliquis,triremes potius pauidus, quam portam euftO'^'^'’* bat,Nauesperindearmatæbuccinis iugiter 5C ululatibus Martem inuifb bant.DcmetriusfocerN.PalæoIogo,Nicolaus^ GudeHigenerjpraefid^“^ tes ut decurrant urbem,cum plerifq^ in fuccurfum armatis,referuantur»

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE CAPTIVITÉ CONSTANTIN» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;32t

Taîitci'ergopugnatoribusjfiueducibus, fine tyronibiis ordmatisjCxpei^ ^abaturconltitutiMartis generalis infulti4s,quo fæpenumerotem'tiGrçci, portes,nune agri s jaune uineis eolendi s,nûc uolupta trbiis laxM,ex induftna dechnabant. Fingebant quidem reifamiliariscuram, etiam qui graues uide bant.Alij inopiam accufabant,qua ad opus lucrandi gratra cogebant»Qiios enmabfentes corripuiflcm, periculum non modo fuum, fed omnium Chrw ftianorumallegans,refpondebant:Qin'd nobis cum caftro,fi penunam fufti^ net domus mca b ita quôd magna uis eratreo ucendi ad mûri eufrodiam » Ob boe,paucitaterohofics captantes pugnanttum, audacesfadi,uncinisuafa» quæ in propugnaculis pofuerant noftri,demolito muro detrahebant ♦ Quan-doep indem lapidemingcntem, ualloexrefaltucollapfumjqueqi magna ilia bombarda,muro iniecerat,cumruborenoftro, cumretiaculis extraducunt, leproijciunt^ ♦ Sed ubi euftodes, ubi milites euagantes,ubi lapides,ut pro^» hibeantucl repellantbO' quam malum pracfagium,Quid crit, inquiosquan«» doneluttorrens Tigris, irruetexercitusC

Ordoperinde ex hoc da tus eft, utpanis per fam il ia s æqucdiftiibuerctur* ncillius curandi gratia,uti fe excufabant,aeafrro recedercnt,nccp famempo^ tiuspopulus ,qua'm gladium expauefeeret» Quam quidam humanumlan^s guinern fitientes, uel occultato frumento, uel audio precio prætendebant, Sed hæc iniquitas non fuit caufa mali,fed ordinis confufio.Seueritas a Pim^ cipeaberat, nec compefeebant uerbere aut gladio, qui ncgiexiffent obedicn tiam,Idcircoquifpiam fuis effèrebatur uoluptatibus, blandimentis^ ex nas* turademulcebantiratumimperatoris animum» delufus improbe à luis,boi* nus ille,dirti'mulare malebat iniurias»

® Intercacapitaneus generalis Johannes Iuftinianus,totius fortunæobfer^ iiator, ut præfenfit proclama tione Teucrumpræftd daturum certamen,age^ batconfertim murorum, quos machina contriuerat, reparationem, petiuit^ fibià Chirlucamagno duce confulari, communes urbis bombardas, quas contra hoftes affigeret.Quas cum fuperbè denegaflet: Quis me,capitaneus inquit,ô proditor, tenet,ut gladio non occumbas meoCQua ignominia indilt;* gnatus,tum quôd Latinus exprobrafreteum,remiflîus pôitrei bellicaepro#» uidentiamgelTitjGracciquequàm fecretius,quôd Latinis faluandæ urbis gloria dedita eflet, odiofeferebant. At capitaneus, Joannes Mauricq Cata^ nei præfeâi, Johannes de Careto, Pauli J^ochiardi, Johannes de For narijs, ThomædeSaluaticis, Lodixij Gatilufij, Johannes Jllyfici,aliorum^ Afi:» torum Græcorumconfultu,acies,munimentaeprefecit» Cuiusprouiden^ tiamTeucruscommendans, dixit : QuàmuellempencsmepræfedlumiF lum lohannem honorandum. Magnis hercle donis,aurocp multo corrumpe te ilium ftuduit. cuius infledere animum nunquam potuit,

Operofa autem protegendi uallum SC antemurak noUris fuit cura » quod contra animum meum femperfuit, qui fuadebam, in refugium muros altos primosnô deferendos.Quifi ob imbresnegligcntiâcpuelfcifliuelinermes propugnaculis eflentà primo dum propofitûguerrae interuenit,repararip0i« tuiirent,reparandicuftodicndi' queerant t qui non deferti, præfidiumurbi falutis contulifTent » At quid dicam C arguam'ne Phneipem, quem fèmper prxcipuo honore ueneratus fum , cuius fidem erga Romanam Ecclefiam intellexi,nifi pufillanimitate uinceretur b an potius eos qui ex officio muros reficcrcdebuifrentiO'quor3animacfortèdamnant,ManuelisGiagaridudü inopis, 5C Neophyti fdieromonaci Rhodfj,fi audeo dicere,praedonum,non eóferuatorum Reipub.quibus ucluti Rcipub.tutonbus,autexautjs intefta tis^ bonarelida, murisafcribidebebant,priuatis potius cómodis impende bant,Primus uiginti prope milium florenorum feruus,pditionis monachus

quos poßhacreconduos urna, feptuaginta milium gazamrelmqiiiintTcu* fris « Jdcirco urbs praedonumincuria in tanta tempeßate perijt. At cum o^ mnia Græcorum ineptia operareprehendantur jnonmirum,ühociHufe^ fandis Imperatoribus inflitutum monimcntumcgregium, Rei^publK2 tutamentumjefca prædonibus fuit, Qiiam poflea lero li reparareuoluefunG duo defuerunt,xs amp;nbsp;tempus*quæ poterant,fi guerram intendebantjOppof^ tunius Sf importunius extorqueretfedinnata nonfinebatprocraflinationi$ ineptia. Omnem ergo fpem infoflatis 6C antemuralepofuerüt.QuibusUii dem perditis,adaltilïim3defertummuru coanguflatis,abilitas nonfuit-P“* dentius Hebrçi,qui perdito uno muro,deinde ad fecundu,deinde ad tertlS*^ c5tulerunt:quibus annisquatuorVefpafianiatep Titiobfidionem tukrunt'

V ox inter hæc ex cafiris, exploratorum relatu fit, quód triremes, naucs^ que aliquot in fubfidium ab Italia mitterenturtSC Johannes PannonumiLiX exercitus,Blancus uulgo nuncupatus,ad Danubium contra Teuer urn c^”* greflurus aduentaflet. Qua concitatus exercitus difcinditur. Cur,inquW tanta morapcriclitatur exercitus frufira contra muros pugnaturi .^aJucrk’ regem, Teucri clamant, Etenim quanquam maximus numerus eßeGqu^n^ quam infinitis fagittis machinaiïènturbem,utpoteadmuros inuadendoGti^ midi,uecordes,uidoriam diffidebant.Calilbafciaenim regis uetußiorco*’^ fularis baro, grauitate, confilio,rerum'que bellicarum experientia pollfl*^ Chrifiianis fauens,rcgi femper dilTuaferat, nc urbem Conflantinopolis ^^ leßaret,eo quódfortitudine fitus/rerum fertilitate,prouidentia quenontai” GrâÈCorumgt;quàm Latinorum munita, inexpugnabiliserat, qua; pro^tiC' rum'que, patris’queguerrasannis muliis tolerauit ♦ Quod'que peius ;T'^ eius iniuria laceffiti omnes Chriftianorum reges principes'que, ad eandfi” tuendamfacileprouocarentur♦ Tuergorex, pacemdatuis. Noltö^* nuenfes Venetos 'queuicinos, qui tuis femper prodcrunt, holles reJi^re» iram^que Chrifiianoruin aduerfus gentem tuam prouocare « Maxi*”^ efi poteutia tua , quampace maiorem facis , quamguerra , Finis t^ nim belli uarius eß, quemaduerfitas fæpenumero magis qua'm profpeni^^ comitatur, Zaganus iunior,fecundus confularis baro, Chriflianorumba^ ftis,tumpraecipuè Calilbafcig emulator,maximam eflè regis fui potcniw^' aduerfum quem nulla gens point,fuafit contra Graecos guerram, potential’ exiguam habentes, quorum meenijs, machinis collidendis exercitus togt;quot;^ merofitate Sf diutina fatigatione, qui nee ex Italis expectaffent præfidinn’’ faciliter expugnandos, Nee uoce illa reuocandum elferegis animum,c|n^ conficflafuilTe^Genucnfes fcilfi, Veneti opprelïïab Duce Mediolani,ntiy lum daturi funt praefidium. Thuracau Thracial is mtlitiæ princeps, Gin** bafciaccommendare propofitum non audens, ad guerram regem animauit'-Eunuebus tertiusconfularis baro,dictaconfirmatJuniores igiturbelli‘bj^ cesïO'rex,inquiunt,quisperemptorgentilitatisnofirar,timiditatcmnob*s j'ncutit C Decet inuidilTimumprincipem nofirum, res magnas amp;f cogi^f’ amp;nbsp;aggredijSó quemcunque euentum permagnificè ferre. Zaganus peß^ ut uiditmultitudinembenedifpofitam, Da, inquit, bellum rex, quon»”* dq'sfauentibuSjUicßoriacgloriamconfequcris.His itaqueuerbis animons fatßus rex, inquit îFortunam tentarelicebit. An Macedonis potentia,®® maiorfuit, cuiorbisminorecum exercituparuit C QinsautgcnitornituG aut auus aut proauus,tanta poteftate,tantis machinis ut ego urbem banter prclTit .^ Conflitue Zagane diem belli, componecxcrcttum:Peram,neltJ fidium hoflibus conférât, circumualla 1SC quæ ad militiam fpcdant, om-quot; cum maturitatedifpone.

^ fuiconfiliumintellcxifjdifiïnttum^clTcccrtamcn, dam înternuncijsadme^ dum fidiffîmisjutamicus Impcratorï cunda demmciat Horta turq; ut nô ext^ pauefeat temulentiffimiadolefccntts infamam :nec terrertminis eorumqut magis timuifiènt:nec mdodiore mukitudine commouerû Cufiodes fint ui^« gilesjôtf pugnam perfeucrantes expedient,Frequentes emm epiftolæ ad Im:# peratoremex Caliibafcia portabantur,

brgoproclamatumeft in cafirisedido, ut quarto Kalendis Maij,dieuidc licetMartiSjpræuiis diebus tribus,quibus Jummaria Deo accendant,Deum inuccentjintegradieabftineant,paratifintomnesad preliû, daturi Chriftia«i nis générale certamen »akiflimaip uoee præcones uoluntate régis urbem trF duoadfaccum efle bellatoribus donatâ, Jurateprexper immortalem Deum, per^quatuor milia Prophetaram jper Machmetum, peranimam pains, per libcrosjpercpenfemquo cingitur,omn€mdcpopulationemjomnc(^hominû utriufq; ièxiis genus, omnemcp pariter urbis thefaurum atep fubftantiam, lis« beièbeilatoribus donatam :nullo^ pado,quæ iurat, uiolare. O' fi audjuiffés uoccsadcœlum elatas ( Jllalla, IllaHa, Machomet RulTolalla î fcilicet quod Deuseftjamp;femper erit, Ôd Machmetus ek feruus eius)quidemobftupuir#: ks, Sleep fadumeft.triduoluminaria Deo acccndunt,ieiunant die, nihil ufcp adnoâem guftantesfinuieem conga udentes,inuicem conuiuantes,feipfos, quafiad inferos diecertaminis abituri,ofculis refalutant,

Nos tantsmrcligioncm admirati, Deum propiiiatorem profufis lachry^ wis precabamur, facras imagines procclTionaliter compundi,per uallum ur^ hcmcptransferentes,nudis pedibus,mulierü uirorumep turbis confequentii# hus,deprccabamur cum poenitudine cordis, ne hæreditatem fuam Dominus demoliripermittcretïetquód dignaretur fidel ibus nofiris in tanto certamine ® ponigere dextra,qui folus Deus,SC nóalius,pro Chriftianis pugnarepotuif kt.Itacp noftra fpem totam inDco ponentes,conftitut3 certaminisdiem con kitatijUigorofms expedabamus,Propter qd afcitis Senatu,Baronibus,beF licapiianeis 6d cómilitonib,ab Imp era tore uniuerfis,fermo talis habitus eft:

Olioniam uiri nobiles,militiae illuftres duces,uos^ commilitonesChri«» fiianiffinn',appropinquantemcertaminishoramconlpicimus,conftitucndos nos Iiocin loco propofui,ut plane fiquidem intclligatis confiantiarn uefiram wagisacmagis firmandam,ufpote qui gloriofe femperaduerfus hoftes Chri fit dimicaftis : iam patriam urbemque toto orbe perincly tam,quam inuidus Teuerus duos SC quinquaginta dies coangufiauit,ucfirts akis ipiritib.conv wiiramhabeatis.Net^ uosmuri, moleingentis lapidis ab bofte contriti exc? terreant', quoniam tota uis in Dei praefidio, in lacertisep ueftris, uibratis ex«« ‘^“ffisepgladijs inhoftes exercendaeft, Scio indodam illam multitudinem, fxmorcj magnis congrefTuram ululatibus, infinitis^ a' longe' fagittis, non pïfionasnoftras,quasiamftrenuèarmaiasconfpicio,fed murum,thoraces,ac icutanoftra impetere. Neep enim more equorum,quos Poeni,dum Roma«« nos aduerfus decertarent,per elepbantorum inuilam horribilitatem deterre:# te uoluerunt, ululatibus eorundem,hac in pugna timorandi cftis,aut fugan«« *^’gt;quinpotius animandihercule conftantius ♦Beftiacenim fifugantur a' beis ftijsjuos qui homines eftis magnanimes, beftias illas uiriliter fuftinentes, in eosqjjuelutiagreftcs aproslanceas, mueronesepueftros transfigetis,ut intcl figent,cum animalium dominis,no cumanimalibuseosbeIlaturos,Cogno feitis, quód impius amp;nbsp;infidus hoftis pacem noftram iniufteperturbauifiiufs« iurandum 0^ ferdus inter nos exadum uiolauit, colonos noftros meflis temporeinterfecit,coloniamdepopulauit. Caftrum,quodquafiaduoranz dum Chriftianosfit, in Propontide ædificauit , Galatam'qucfimulatioiS ne pacis circundedit, Minatur nunc Conftantini magni urbem,patriam

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uefiram

ueftrain,profugum Chnftianorüauxilnimjamp;f ommumGraeconim tutaW^ turn capere,amp; lacra Dei templa equinis ftabulis profanare« O'Barones ^’ o filtres, ó filrj Chriftianorum, æternum decus defenfare curetis. Vos^^^ nuenfes,uin' quidem magni cordïs,et inclyti,qui infinitis uidorijs triumr’ tis,qui urbem hanc matrem uefbamjinuhisaducrfus Teweros certaminiW femper protexiftis, eia agite, robur ueftrum,animofitatem^ contra cos uit* liter oftendatis .O' Veneti,uiri quidem potentiffimi, quorum gladio feP®“* mero Teucrorum fanguis efFunditur,quicp diebus noltus, per Plordanne’'^ ceHentifïimumclaflïs noftræ praefedturn, tot galeas, tot mbdorurhanimas^ inferos crebro' deftinatis, qui^ uti ueftram hanc urbem ingenuis amp;nbsp;»n^,* uirisdecoraftis,extollatis nunc celfos animos ad eer ta men. Vos^cofflW*^ litoncs,ueftris prgfedis omnem obedientia cxhibentes,intcnigite,quo“quot;* dieseftgloriac ueftræ,inquo fi fanguinisguttamfuderitis, coronamuocis martyrii,SCgIoriamparabitis immortalem,

Itac^finito fermone,omnis Chriftianorum coetus,conftantem feanimu*” habere fpopondit.RepetitlmperatorÆftote igitur omnes in a du uirtut^P^ rati craftino:quoDeo buentc,uti fpefamus,uidoriam confequemur.Conbt tatipofthacGræci, quiprimifm,qualipauidi bellumdccIinabant,uir£ut^Ï confirmati, priuatis poft terga dimifTis rebus, ad certamen communis blu“^ cuentum,conftanteraIacritercpconfpirant,Suis^,percapitaneos,duC£S)tri^ bunos,centuriones, decarios, propugnaculis ordinatis, nodequac Mart®*, praccedebat,maximis excubqs infra uallum,ualuis urbis,nequifquanirrt£®^ cederet,claufis,perno(ftarunt4 Audiunt igitur parari machinas,uehi cafl^ös bigas,uaUis fcalas rotatas admoueri« Claffis inter hec,uc circundet portuin^* urbem, difponitur. Pons iuxta urbis ripam applicat,omniacp machinai’®’ ta inftantius præparanturZpræpofitiscp minus robuftis,minus dodis,utdigt;'’’ lux uenerit, robuftiores milites fint récentes ♦ Certamen inchoanGnofirt*** gna cumanimofitaterefiftunt,hoftes machinis amp;baliftisrcpellunt,6^^^*' tracp parte proportionabiliter occiduntur « Tenebrofa nox in lucem trah^f» noftrisuincentibus. Et dum aftracedSt, dum Phoebi prgceditluciferortutn» buccinis exutraep crepantibus parte, tympanis perftrepentibusaltiffmis^'’ moribus miflïs,lllalla,inalla, in Martern conclamans,conglobatus ingy®* coniurgit exercitus 4 Vna ergo hora omnem terra amp;^ mari urbem inuadum' Machinas primùm excutiunt, fagittas coelum obfcurantes immittunt.Eco*’ tra noftri mifïïlia inuifa demittunr, Spingardas in globum iaciunt 4 Scindn^ exercitus horribili Chriftianorum refrftentia4 Tuneftunt clamores in eff^®’ uexilla alacrius expandunf4O' mirandas beftias4Confumit exercitus,Siin'^ menfurata audaciauallum intrare præfumit 4 Cadunt lapidibus obrutiT^“’’ cri,morti multi friccumbunt:^ feinuieem conculcantes, tentant per ruinai’’ muros fcandere4 A' noftris quidem ftrenuèrepellunfïfëd uulnerati oofri®’’ ti pugnam decIinant4Stat capitaneus loannes,ftant cacreri in fuis propugna* culis4Duces fuccurrunt urbis capitaneo dcputati.Impcrator,Eia,inquit)igt;® fortes,iam laxatur exercitus hoftiü, corona uidorix nobis utiep datur. D^ nobifcumeft,agiteconftantempugnam4lntcrh£cmalourbisfato,heulow® nes luftinianus fa g it ta fub afella configitur ï qui mox inexpertus iuuenis,b* fanguinis effufione, pauidus perdendy uitat, cócutitur4Et ne pugnatores,«!® uulncratumignorabantuirtute';frangantur,clammedicum quaefiturus,aba^ cie difreflït4 Qlu fialium fuo loco furrogaflet,falus patrio nopcriflct4Pug'® incer hec arduam committunt4 Imperator ut uidit deeftecapitaneumjing®' fcens quófcilicet ierit,percundatur4Noftriut fe uidentfinc ducejrcfilKetf^ cis incipiunt4Teucri conuakfeunt, horror noftris incutitur. Defiderioenim cundi defiderabant ex periculofo illo loco fcire quid contigiftet. Q^dprf^

A felt;5onim,qui lingula, quæ finiftra ucl profpcra eucniflcnf, nunciarc debebar, *'^gbgentiapraetermifl'um eft.Tcrrebaturcpacerbum tllud bdlu magno cum filentiojhis qui longé ftetilTent.Fatigabantur igitur noft ri plurimû: 05 quern reparaueriintßachatureum murum,boftium comprelîionepaulifpcr dcferut, Quoinfpedojdiliudicant Tcucri, propter repletionem, quam ruina collapfa fecerat,aequo calle polie tranfire- Irruendum igttureft,inquiunf,Slt;r ueluti ims? pctuofus turbojuno impuliu muros afcendunt»mox moenibus uexil la figent fw, hilaritate pleni damant uidoriam, gladio pugnant J 6^ quoad poflun 1,0^ nanicurnuirtutenoftros uel exterminare,ud fubijccre moliuntur.

At Imperator infelix,ut uidit Capitancum defperatum: Ha memifci û, gt;‘iquitjpcrit'neurbs f O' infortunatamfortcmîSifteprecor Capitance, nam ^uafuga alios incitatadfugiendum,Non eft mortale uulnus, patere dolorem, ^ fifteuinliter, ut fpopondifti, At ilie falutis,glonæ, fui^ oblitus, uti alram quidem pnmó magnanimitatem, ita pofthac pufillanimitatem oftendit. Dc^ ^uit enim, fi poterat, uulneris dolorem fulFerrc, non recedere : fi uir erat à fei:# pfogt; uel faltemalium, quiftetilTet, loco fui furrogare; Franguntur ex hoc o«« ’^niiimcommilitonumanimi, habetanturuires amp;nbsp;Capitaneumfugientem, “c pereant,infequuntur,Da clictulo, inquit Capitaneus, dauern portç, quam W referatam latagunt magna cum comprelTione tranlire, Refugit Capitas» neusinPaeram,quipdftChiumnauigans,ex uulnere uel triftitiainglorium 'fanfitum fecit4lmpera tor infuper, ne ab boftibus capiatur ï O' quifpiam, in^ quit, ualenstyro, propter Deum, neMaieftasuafrisuiris fuccumbat, meo gladio me transfigat, Inter hæc Theophilus Palæologo, uir cathol icus, iam perditaurbe, me, inquit, uiuere non licet. Teuer orumq5 pondus aliquandiu luftinens, 8C decertans,fecuri difcinditur, Ita Iohannes Sclauus illyricus,ue B IiitiHercules fe opponens,multos prius mactat: deinde gladio finiuituitam fioßilt, Seinuicem póft noftri,ut portam ingrediantur,uita opprefTi perçût; Qyibus innixus Imperator cadens atqp rcfurgcns,relabitur,amp; compreflione princepspatnæeuita demigrat ♦ PerierSt igitur ex noftris Si Latinis fiCGrac dsfeinuicemconculcantibusin portae exitu,circiter odingenti.

Inde Teucri altum murum decurrentes, ex alto quos polTunt lapidant; Cuneufque unis uocibus perantemurale defcendens, in fugam omnes nos« ßroscompdlit.Rumorem iaduramqueex fugientibus audientes Paulus TroilufqueBochiardi,uiri Latini,urbis ciues cumaliquot Græcis ftrenuis Latini'fqueequis infedentes,ob inuidos uadunt. Hoftes forte' maiorem nu^ merum quam effent, autumantes, terga uertunt. Paulus in Teucrum urget éis q'!um:lanccaque unum transfodiens ,ca:teros in fugam uertit.Et ne ex alto bpidibus obruantur,ad Troiolum inquit: Haa perijt ciuitas,nólque facile ab I^oftium multitudine circumdati,fpem uitæ perdemus.Et fic idusfecuri Paulus in uertice, fufo cruore, cum fratre poft redéptionê ad Galatâ eófugit; 0 remmirabiIem,cftuporem.necdumPhoebus orbis perluftrathemifphglt;s hum, amp;nbsp;tota urbs a' paganis in praedam occupatur. Concitè igitur omnes pc«« des decurrunt, quoique refiftentes gladio feriunt, I mbeciJIes,décrépi tosjct« profos atqueinhrmos trucidant.Obfequentibus uitam parcunt.Sandiffi'me Sophiæadmirandû templum,quod necSalomonis æquat,profaniatq} infidi ingredientes, nullam facris aris rcuerentiam,n^ fanflis imaginibus aguntï quinpotius exterminant, oculos fandorum fuffodiunt. Sanctorum quoque reliquias uel dilacerant,uel difpergunt.Sacrilcgac manus mox fanda Dei ua^ faulurpant,argcntum,aurum,tam fandarum imaginum quam mulicrum,fac culis infarciunt.Fit clamor QC ululatus,ad coelum, SC omnis fexus,omnis ho nio,omneaurum,omneæs,omniYquefupelIex,omn/fqucurbis fubftantia in praedam uertitur, Securibus fcrinia fcindunt, fundos fódiunt pro thefauris, E quitan^j

^ZÓ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LEONARDI: CHJENSIS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

qui tanti fcperiutiUjSe uouiS^ ueteresjut nulla fit urbs fcculo, quæ hnM^’ tluar,2lt; omncs abfconditi m manus eorum pcruencrunt, O'Græciisinfly^ n',5C mifciabiks/qui inopiam fingebatis, Ècce lam i'nlucem ueneruntiK'-’' faurAquos pro urbis fubfidio dencgaftis.

Triduo igirur in pracdam decurfam ciuifatem depopulatamqucK^ Teucrorum ditioni dicati admodum rclinquunt. Traduciturad Papi“^ nes omnis fubftantia amp;nbsp;præda,uindi^ omnes ad fexaginta inilliafunit^ Chriftianicapiiuantur.Cruces ex temploruniapicibus parietibus^eui’'*?’ pedibus conculcantur,uiolanturmulieres,uirgincs deflorantur,mares itW^ nes inturpitudinem maculantur.Sandimoniales reliqux,etiam qiiæspP^’ rentes RicruntJuxu foedantur.O'Deus meus,quam iratus uideris,qiiani W’ mifericorditcrfaciema'Hdelibusauertifti» Quid dicamf'fileboaut narrao® in Saluatorem Si (andas imagines illatas contumclias f Parcemihi Dogt;^ ne, (i tam fbedum fedus enarro ♦ O' confofionem Chriftianorum, fi ChriW Dei iniurias uindicare retardent. Sa eras Deifcincet fandorum effigieshu^ mo pro{rcniuni,quibus fuper non modó crapulam,fed luxuriam compJ^”** Crucifixum pofthacper cadra præuqs tympanis deludendo déportant) fp*** tisjblafpliemijs, opprobres iterum procelTionaliter crucifigunt, pü^ Tejcrale,quod Zarchula uocant,capiti fuperponentes, deridendotH^ cd Deus Chriftianorum, O Deipatientiam,bene uideris iratus, boneW® ut pro peccatis noftris tantas iniurias iterum toleres indignatus.

Parta autem uidoria,Teucri Bacchanalia,feftos^ dies celebrant,qu*^*^ rex forte temulentior fadusjfanguinem Baccho milceri uoluit human“'”’ Vocatis igiturad fe ChirIuca,cacteris^Baronibus confularibus,reprel’f''j fts quod non fuafiflèntlmperatorijuei pacem petendam, uddandamfo*® tioni urbcm:ChirIuca,qui cogitauerat eius gratias captare, aduerfus P^t^”** fcs,Venetos^,quiarma,miIites,confiIiumcpdediflent,cuIpamretor9“^'^5 curauit,quorum gratia Imperator refiftentiamfeciftct.Volenscp illemife qui femper gloriam médaerjs amp;r fchifmate captare concupiuir,CalilbaUn:ïi uetuftiorem ,Iocoamp;prudentia primumTeucriBaroncm,amicumadnio^ dumGræcis,quôd crebris literis ad Imperatorem miftis, eius animum R' traxitjUtqj fortis ftaret,accufaüit, Epiftolascp feruatas infide Regi pratfen® uit. Qiiibus oppidó commotus,* nadam terram Perae,nefcio nifiDecuU’ cante,SC dcmolirióf trucidaredifpofuit. Calilbafciam ex hoe primümuii^ dum mancipariturri,deinde omni auro Äf fubftantia priuarBpofthaon Adrianopolim translatum, uita priuariiufliuCuiusmortemlamentoficbi^ ii argre torus exercitus tulit.

At Chirluca malitiac poenam non cuafit, qui protinus perditis priflW® in bcllo duobus liberis maioribus,alio impubère luxuiregali rcferuatOi coramep oculls tertio filio cacfo,cum cacteris Baronibus dccollatur,

Bailum itidem Venctorum, reliquosep deledos nobiles, amp;nbsp;filiumgl^ dioextinguiiubet,Confulcmq)Caraconenfiumcum duobus.pariteretfai” Catharinum Contareno uirumhumaniftïmum,cum fex nobilibusVenctis, iam primum redemptis,contra omnium fidcm,nifi feptem milibus aurWi* ium uitam emiftent, morte utiqj affeciflet. ExpIctis autem BacchanalibWi conceiralicentia,traditisin captiuitatem Græcis,fortcpatriamnonuife in fuas regiones Teucri reuertuntur,

O' miférosjamp;S mifcrabiles Graecos,qui Latinos prohibucre,nefacratön trcdarent,uelarislibarcntfuis,iamprofanis amp;nbsp;eollimofis dederintietqut unionem fidei cotcmpferunt,iam quoep difperfi,in unum peccatipoena ton uenire nonpoflunt,

DE C A P T I V I T. C 0 N S T A N TÏ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;32?

A intcreft tâtas Chnfti intunas SC fidelïum ulcifci. Jgitur moueat te diuina pic taSjfi^miferereChriflianitatis tux,quifcisôf'porcs,cui’ad nutum omnes Chriftianiprincipes uindicaturiChriftianorûiniurias, facile obiêperabûu Aliàs, fcitointantamiamfupcrlatumpompamjUtnon erubefcat dicetc, Si:? num Adriaticum penetrare j Romamep uenturû, Moueat igitur teiterum Pater beatilïime,fides Pétri, moucat Chriftiinconfutilis amiôusjfpongia, 6^ mucro perditi,dilaccratæ fandorum reliquiae, edes facrac eueria:,6Cpro# bnatafterquilinijs Dei templa.

Sed uide connexam pariter iaduræ tcmpcftatcm,ut Perenfes, dum ur^ bern Captam uident,in ftigam quafiametes uertanturfpiunt ex ipfis qui non dumnaues afcenderant Teucrorum ad ripam incurfantibus fuftis inprae^« dam.Captiuantur matres ,libcris relidis, amp;S ccontradAh] æquore compreifi roerguntungemmae fparguntur,8Cinuicem feipfos fine pietate pracdantur,ut uerum fit,quód fugit impius, nemine perfcquenre.

Qiiid dicamT ó poteftas Perae, o prauum amp;nbsp;infulfum tuorS confilium» Oratores terroreconeuffia Perenfibusregiut clauesofferantmittuntur. Ik Jeperiucunde' inte!ligcns,qudd poteftatem nonhabeant,fufcipit,in femosep foderatos acceptât ♦ Conlbtuit Teucrum redorem, profcribit hfeo om^ nium profugorum fubftantiam «Turres, murumepciuitatis dirui iubet. o bis tcmperant,amp;:fe utfaluifint,ei,ncgledoGenuas mandate, mancipant. Tuf;? •^«m^,in cuius acumine Chrifti fignum crucis,a'quo 5Cdenominabatur,ufcp ad fundamenta euertit« Sicepqui liberi erant, pacemep tenebant,iam ferui funtgt;non fine poenitudineb qua uix unquam liberari poterunt,nifi ex te P5 fificefummo.Quem utDcusanimetaduindidam,oramus jf dentius iiip^ plicescpprecamur« Datum Chij,decima fexta die Augufti,MilIefimoqua i dringentefimo quinquagefimotertio,

TASAE VRBIS EXPTGNATIONE ISIDORI V^utbeni CurdinnHSiSabinenfis EpifcopiEpiüold. .

— NNO Domini M«CCCC«LlI.ciuitas Conifantinopolifâ na cum effet obfeiTa a' Turcis,miferunt Graeci ora tores ad

fummum Pontificem Nicolaum quintum, implorantes auxilium amp;nbsp;pecuniam «quos non exaudiuit Nicolausï

indignum ducèns, Italiam exhauftam pecuntjs propter expenfas guerrarum grauarenouis exadionibus :perma ximècum fciret, Graecos fe fuis pecuntjs poiTe iuuare, fi fxponercuellent, conducendo genres ♦ Sed nudati omni more Reipub’icæ, 8^ tantum priuatæ rei conferuandæ intenti,in hoc inciderunt iudicium,ut idi 8tquot;capta ciuitateferui effèdi,res priuatas fuas SC publicasperdiderint* Et quodhabuiffentjfi uoluiffent expcndere,patuit, qüód magnae diuitiæ ÔC the faurimultircpertifuntapudpluresperfonas ,ctiam mulicres« fed cupiditas fxcæcauit eos»De ipfa autem captione didæ ciuitatis per Turcos, Reuefen difTimus Pater 8^ Dominus Cardinalis Ruthenus, Epifcopus Sabinenfis, Grxcusnominclfiodorus,qui tune ibi erat legatus Papaf,fic fcribittqui prg fens fuit,fedmanus illorum euafit,ne occideretur uel caperctur' quia ingreilt;s fis inciuitatem Turcis,habitum dimifit, 8C apparatu Cardinalatust amp;nbsp;uefti^ bus uilibus indutus, inter fugientes è ciuitate ie immifcuit incognitus«5C in deadPeramciuitatem, nonlongèa' Conftantinopoli diftantem, feduci per *narecurauit^Auditehacc,auditeomnes genres,percipite quihabitatisor«# E 2 bem

^28 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I s I o D o R 1 R V T n E K I

bcm. Audite hæc omnia qui fidelem orbis partem colitis miniftri jpîi^^^*^^’ Slt;^ principes omnium Ecclefiarum Chrifti : uniuerfi quoqj reges ^pfii’^ pcs Chrifticolæ, ac uniucrfusDomint populus cum religiofis cunâis-AU dite,SC notum fit uobis,qgt; præcurfor ueri Antichrifti, Teucrorum princeps 6C dominus, feruus autem tôt dominorum, quot uicinorum, cuius noæcn cftMahomet,inimicus crucis ChnfiiJiæres rei SC no minis illius primipi*^^ doprophetæ SC latoris legis fpurcifirmæ Agarenorum, filius Sathanæ ow^ niumflagitiofiffîmuSjquifuries infedus,8Cinfania,iànguinem Chriftiano* rum fîaeintermiirione fitit,nec extingui ualet eius fitis pofteoruminnume«’ ras cædesUantoep odio contra Chriftum ÔC membra eius mouetur, ut crades re nomen eius de terra nitatur^Et infpedo aliquo Chriftiano fibi obuM» inde exiftimet fordidatum,ut oculos abIuat,ôC os, immundum fe profitens prius^Hoc igitur tarn terri b de Ôf horridum monfirum, exigentibus dertien ritis,Chriftianorum,iuftQ Dci iudicio,in eos fæuire ÔC graffari permiffusd« uitatem imperialemnouam Romam, olimfejiciffîmam, nunc miferrimain ÔC omni calamitate oppreiram,Cóftantinopolimdiu obieflam cæpit,expii gnauit,fpoliauit omnibus bonis,ôC penè deleuit.Qtiis alitement uerbisutat propbetæ)dabit capiti meo aquam,ÔCoculis meis tontem lachrymaruniiUf plorareualeamdieacnotfie interfedos populi iilius,SC fceleftiffîma factilc^ gia in ea captura perpetrata?Quis huius horribiittatis memor, nonobftup^ lcat,nonlithargicus fiat,non præ dolore obmutefeat cNec tamécunSiaenor mia explicabo,ne piæ aures réfugiant : fed ex pauciiTimis relatis cogitcn'“f alia.Hic nefandus,nominibusblafphemiacplenus,ciuitatercceptapofi'^*^' capitationé Imperatoris cum omni fua progenie ÔC nobilitate plurinaos fe reis manicis ÔC compedibus alligatos,ac collis eorum funibus cundis»«’^ tra urbemdeduxttnobiles,plebciôs,monachos SCmonachas, mares SiK^ minas,uinute ÔC conditione præclaros ,uituperabiliter dctradosjiTiultisinl^ S rijs refertas,utmeretriculas ÔC in kipanari proftitutas trahebantuanta 5^ûl“ contra eos agebant,quâta de brutis animalibus ÔC qualia fine ruborefari!”! nimè quis ualeat, Adolcfcentulos utriuftp fexus a'parentibus fegregabanr» ôCdiuifim de eisprecionegociabantur» Infantes coramgenitoribusfuosut agniculos madabant,Matresfifijs,ÔC genitigenitricibus priuabantur.G«^ mani à fratribus, uxores à uiris,nurus â focribus lugentibus ÔC ululantibus fegrcgabantur«Difiundi confanguinci ÔC amici,in diuerfis regionibus ib^ uinenditiducebantur.O' quàm amarælachrymæ,quanta fulpiria, quotda*’ i mofi fingultus inter amicos ÔC notosEquacmiferabiles uoces emiiiebanWï inter tantas cacdes,feruitutes,cxpulfiones ôC contumeliasE Principes,baw^ nes ÔC domini,bubulcorum, porcariorum, homuncionu effedi funt famuli* Intra decénium pucros ad ritus fuæ perfidæ fedæ compeUebant, Henqua^ modo obfeuratum eft aurumfulgidumfapientiæ,per tenebras ignorannæ* aurum dignitatis per ignobilitatem feruitutisEQuomodo mutatus eft col“^ Optimus Græcç eloquentiæ in barbariem Turciaef’ lapides fanduati) qui erant conftantes in fide, difperfifunt in capite omnium uiarum ia^f^quot;^ tes proftrati • De cæteris fileamus : humana funt » Sed de iniurijs, fubfan^ nationibus, contumelrjs,opprobrijs, fceleftibus erga diuina, quæliug'^ ualeatexplicatef Quis intelledus capered Quaeaures patienter audits; Ni fallor,nunquam ita inhonoratus Deus ♦ Vencrunt gentes gebennae dedi^ tae inhaereditatemtuam,quaE Ifraeleft teuidensperfidem^PolIuerunt te^^ plum fandum tuum,Ecclefiam nobilifTimam fandæ Sophix cuma^^* ImaginesDomininoftri lefu Cnrifti, ÔCmartyris eius,uirginis glorios» ÔC fandorum ac fandarum Dei,infignia uiuificac crucis coi^puentcs,co'”’

fnngcores, conculcantes, facrofanda Euangdia, midalia, 8C rclfquos Ec ciefiælibresdilacerantesj deturpantes, combiircntes» Sacras neftes facerdo ttim^rehquacß ornamentaEcckfiæ fcindentes,ad indumentu fuutn ft oma«« tumfunnentes, uelprouili precio conferentes uafa Domini,eius cul tuf dedi wta, amp;nbsp;in eis comedentes ÔC bibentes, inreliquorum conflata ad profanes ufus transferebant» Pofucrunt denique carnes fandorum tuorum morticina fcruoi'umtuorumgt;reliquias beatorum corporum efeas uolatilibus ccelijdik pergentes hinc inde carnes fandorum tuorum , quos occidebant beftijs teriïïquia nonerat qui fepebret, AltariafufToderuntjinuocantesnomen makdidi Mahumeti,eum laudantes de uidoria,Omitto præ pudore,quód miogebant, ftercorifabantjomnia uituperabiliaexercebSt in tcmplisjimagi nibus,8(^reliques fandis. Sandacanibusdabant, margaritas facramento«« fumante porcos proijciebant. Cumhæcrecolo,totus ex horrorecontremi^ fcOjneculteriusftyloexarare queo illorumpiacula,ó^fidei Cbiiftiananclk giotiis dedecora SC irrifiones inieda.Monafteriatam monaeborumquam ®onialium inuadentes, omnia diripiebant, eijcientesillos dehabitationi«» l^usfuisïxenodochia infirmorum deftruebant, EtfidemuIttsSCmagnis fxcidrjsSCextermintjs ciuitatum biftoriographi etiam gentilium référant, Ere nulla poflet defofationi huius coaequari * Nullum incolam intra' res? liquerunt,nonGræcum,non Latinum,non Armenum,non Judæum : uri» ^fmipfam fuis ciuibus nudatam quafidefertam effècerunt, Eorum adus Ö!^ opera proprijs oculis uidi, SC cumaliquibus conftantiffimis unis una' plurapcrpedus fum malaSC pcricula, licet de manibus eorum mcci ipiie^ diDeusjUtlonamdeuentreceti» Expugnata Conftantinopoli,Peramnon wultumdiftantemoccuparunt,moeniaeiusadfolumufqp deducentes » Ex c^mpanis eedefiarum bombardas conflauerunt ï crucemquæeratincacu-® wine turriseins,cumipfa turricontriuerunt » Rempublieam ad nihil de.# ^iuxeruntjiudicem 6C principem eius Turcum conftituentes» Pcd2gia,quis: ^âgia, impofitiones ÔC grauamina iHuc applicantibus uel permanentibus Eapte ftatuerunt» Hisatrociffimis rebus non contentus callidifTimus SC cruentiffimus Mahumet, Chrifticolarumfummus inimicusjad ultcriorafe extendit, ÓC triremes inter magnas ÔC paruas iam centum feptuaginta pi a:^ parauitjSe ad mare Aegeum mißt ad infulas Cycladas fibi fubijciendas. Es» xindefepræparat cum infinite exercitu ad tres urbes notabiles 5C potentes, propeDanubiumfitas tranfmigrareSCexpugnare» Vnam,quam uidclicet Perifton nuncupamus ,aIiamForobium,tertiaßelloftadum. Intendens poßtotam percurrere Vngariam,fpoliare, deuaftare 6C conterere, ut nemi^ Wm retro ie dim it tat impedirc,adaliaproficifciuolentcm:quoniamadlta!# ßamquam citius tranfmigrarecontendit:preparatequoqueconatus galias *’’3gnas amp;nbsp;paruas trecentas,naues magnas uigintijpedeftrum SC equefirum ^’^freitum ultra centum milia.Et fic à Dyrrhachio Brundufium tranfire con«? tendicquæ ciuitas fitaeftinregno Apuliæ. Quapropterdeprecor,exoro atep exhorter uos omnes Chrifticolas, utzelofidei amp;nbsp;Chrifiianæ religion niS)pro ueftralibertategladio cingamini, SC tam ditos hoftes diuini cultus, «omnis fandimoniæ SCuitaernoralis» Etprimóquidem,abijcitntes omis nem diffenfionem, atmulationem, rémittentes inuicemoffenfas, ficutSC Lhriltus donauit omnibus pacemSC unionem fummopere inter uos ami? pledaininijutunitiamp;indefortiores effedi, confidentes inadiutorio altiffii^ miCcuius eftuidoria amp;nbsp;bellum,non multitudinis) ipfum Sathanam cum ia tellifibus fuis fub pedibus ueftris conterere ualeatis.Licet enim multitudi*» neconfidatSC feritatefuorum,plures tarnen funtqui nobifcum funt : imó E ï Domi^

Dominas milKiarum,pro cuius fide S^rcligioncpugnatistita quod cc nW'^ exuobisperiequiamp;iuperareualeant mille ex illisjà mille ex aobis deed” millia Jgnauia enim Si impcritia belli innata funt eis.

Idelis quidem Si preporens urbs Nigropotenfis Chriftö ni nominis titulofide^ infignis,abolim Venetiançdiib ni ÔC potentatui fubieda. Ciuitas profeddoppiddpcpLl Iofa,negotiofa,fed SC rerum omunim opulentiflima,ci^ umcpoptimorumrefertiffma.TerraquoqueóCmaridil*^ gétiflïmèmunita,portupracfertimtutiffimodemarig3ü^ dens : deniqjmuris Simoenibus 6C turribus firmiffi’’’J* undiep cinda 6C circumfeptadta ut prorfus inexpugnabilis omnium opinj necrederetur. Qiiæetiam ciuitas Chaleides alio uocabulo cognominatad» gnofcitur,in infuia Euboia fita.lnfula inquam infrumen(o,uino SColeOjCun dis^ terrgnafcentibus maiorem in modum fertilis SC foecunda jpod®*”!* autem aptis pro nauium galearum^ febrica lignis abundansjioc modofuD Turcorum uenit potefiatem 6C direptionem. capta 6C expugnata anno Dc^ rninieç incarna tionis AI.C C C c.lx x i.ucrtente.Uariffmis quidem Vendb femperab olimTurcos oppidó tuide infeftos,tum ob eorum in Chriftunirt dem finceram/um etiam maximum eorum cui inuidebant potentiam.nciH'’ quigrauiffîma inter eos hincinde habita diffdia, bella ultro citro^fonitet gefta,guerrarum firepitus 6C cruentos fiepe congreffus legituel audit,dubt rare potcft.Hincitalt;^ Si hoftili animo inipfos V’^enetosTurcus infeßu^,^ nobiJis atq, prediuitis Chaleidis Eubœæ fitus opportunitatcyopibus tittel® queSCedebritatis gloriaalledus, anno quo fupra OmariumBechumpt''' cipemBaffum cognominatumjtyrannus ipfeMahumet cum exerenucopb fo nauali SC teneitriad expugnandam ciuitatem ipfam Nigropontcnlcm^^ dinauit. Tandc poftlonga urbis obfidionêipfemet cum longe copioiæ'''’^ xercitu ex Byzantio admouitlponte^ fado ex nauibus trans aquam pto^ dam fatis 8C latam,quæ urbem practerfluit, militem inlitus traiecitló^^’^“;^ parte qua non putabat,muros aggredit,machinis quatit,oppugnat jbe^*^ plurimorS lapidum fphærkorum diruerefeftinat.Nam SC traditorquitlä”^ omnium nequiff mus 6C peff mus machinarum fcilicet omnium que ißlt;:^ täte, inmœnibus, in turribus atquepropugnaculis erat magifter SC pt®y dusThomas fcilicet Liburni cognominatus,fignum Turcis dédit,ÔCinb cofuæ fiationis murosubi debilioreserant,bombardarum idibusuetb®*

rarcntjfacile ruituros .quod fadu eft.Sicep proditione res ada efigt;non «q**’ Marte pugnatu. IntereacIalTis Venetianain fubfidiööitutelamurbisÖ^^* uiû obfeflbrû mitfia negligentius agensj uagabat per mare capiedislaii^^^ fium SCCataloiiiorSaliorumcpChriftianorö nauibus intenta magis «F^**^, adfu5firmandacIaflèmratibusadiundis,Venetianus capitaneusjcniu^^ gratia adueneratjoon fatis probe'eft^fecutus.Cum enim prçpotente ii'^ iam haberet claflem,quç rem cóficere,pfperè Deo propitio potuiflèt,ad w^ lam quidê Euboiac properauit, feepoftendens maxima obfeffis iamundi? ciuibus ex urbe fpedatib.lgtitiam fuo aduentu infudit, ita ut manus ut«*? præanimi 8C cordis exultationeSCiocunditateexpanderent incoelûî (Irauit eos iniquus illecapitaneus fpe fuajOpinione fefeHitjturbauit exitm®^ fauftoj triftitia affecit ingenti, baud dubiè quin longèmaiori ^ antegau^b Igtificaret.Nam cum tanta effet fretus claffe,ipfe formidolofws interiuiw’^

hiniorfus,mortis^ horrendæ cruciatus eines fideles dcreliquiG^T præcîarç urbismiferâdâdircptionéprofpiciêsgt;niliil prorfus cffccitjieq; propius uolt;i 5*^®PpficarejCütainêomnes pótes qsTurci fecerât facile fiia daffe armarif^ hma inuperepotuifret,C0cpomnesfinguIar5patroninauiupclafsepafiini couaeûconclarnarêtjgrauitercpomninofuânegligentiâferrentjcrebrôinge minantes jCurtrepidarct, curnonaccederec,curde indufiriatam infignem, îamfidelenijtamopulentâciuitatêperditû iripermitteretr'IIle furda hgeau whauhensjin eodem loco immobilis inutilisé]^ permanfit Jtacp dum inma M niIagitur,amp;S daffis in uanum perfeueratfixajatep defenfionis fignü obfef^ fisciuibus nullü prorfus datur,quin potius tutationis fiducia fub oculis cri^ pitur^Turcorö princeps animofius agcs,rcs bellicas fauêtib. fatis profpere wotiueqjprofequitur.admoenia properatintrepidos,afltiltü parat, ordinat co «iäum:0f quod in talibus conducit plurimü,accitis militibus,accurata cos otatione corroborât,præmia etiam magna polliccs his quiprimi muros có^? fcêderêt,at^ita uniuerforß animos adeóreddidit in prgliSauidosô^accêfos, quod per duos dies nodes^ côtinuas c3 ingeti fragorCjfummo ftudio uiqj maxima urbê oppugnabât. Quäqua enim a ciuibus deintus machinis gra«« uiflimèuuJnerarctur,acinterbóbardarSidus ueluticanes interficerént,res« pdlerêturcp eminus nônûgomniûgenerûmiflilibus: fuorûtamê inter necé Ö^ßtagem innumeram piurimamep mortis imaginem tanto cum impetuamp;S conatuTureiirruptos occuparunt muros, imó tanta alacritate alter alteri Cue cederecontendebat,ut eorum nemo pedem referre,ftarc nemo coopertus fit: «undiueroanimofiflime afidire uifi, quanquam frequentiffime interirent« bis cos mûris auolaflèferunt, bis indefuiikpraccipitatos noilrorum auda «a: tandem ueró ubi noftriauxibo claflis quam fub oculis cemebantpeni!« ms lt;feftituti,longacp fatigati oppugnatione,amp;exhaufti laboiibusocm om g nem perditam uidenGfradii animis in urbis forum pariter cóueniunt: amp;nbsp;con rortati diui (acrameti Euchariftig uel conipedione uel fumptione irrumpen fibus iam Turcis,manus enixiffîmè cû eis coferunt, trucidant quotquot pof« f«nt,ncci^ dant innumcros,2d orcis infernalibus immittunt,donec tandem Öf ipfi pro Chrifti fide confiantiffimè agonifantes,mortcm fubeunt baud du biebeatamÆtquodfoemineo fexui magnoperegloriofumextitit,hâc inter cxdemmiferabilem, plurimas egregia formafideepfoeminas, turn nuptas tumiiirgines,armis indutas feruntmore Amazonum pugnauifleïfic^inter cliqua mortuorum cadauera fuifferepertas, quafi nonantea uoluiffcnt occ5 berequamperfidiffimorum Turcorum fuis tenellis animis effadiflent cruo hm:quouel fic inimicum nobisfanguinem libaffent, 8dpreeftitiffentob^^ ßquiumDeoin ipfofuæarticulo mortis.Verumuiriilli eines epdarifij mi proditoreilISnefariu Liburni fuperius memoratüjfuperftite babere nolens msjdignis prius fuppficijs pro ream deco fumptis,erudeliter interemerunt* Hæcinter agendum urbis duntaxat praetor Paulus Erico appellatus, in ar«# ^:emconfugit,adhacrentibus fibipaucis quibufdam primoribus ciuitatis, psucisaliundeeuadentibus^CaptaitacpTurcus urbe,nidïoriacpadeptaom Hesualicigenerispuberes palis acutiflrmisfecitaffi'gbalios faxis elifit,alios feaosper media dun fit,alios narijs pœnisatep horrendis affèdoscruciatib» ad fupera(haud dubiS) trafmifitlGraecana tarne gentê fub hafta uendi praece pit,Vndefadum eft,ut omnes Chalcidis plateæ Sduiæ cruore occiforûreple ïcntur,Intcrcaprætoris urbis fi lia unica, uirgo cafijifima,puelia decora fas* eie amp;1 uenufto a ipedu,T nreo ob fuä pnlchritndincm ingente a dduda, cum turpitudini amp;nbsp;fidg eëmixtioni cofentire prorfus renucret,protinus iugulata, proepfide caftitatis martyrio proculdubio coronatalfponfo uirginuChrifto

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E 4 fponfa

3J2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M. A N T, S A B E L L I C I fponfa ipfa in æuum eft in cœlis coniundra. Porrô qui in arec crant^data fit* à Turco fide de uita feruanda, padoque firmatOjquôd falui euaderent,» arcem libéré in deditionem traderent : exinde confidenter exierunt« Sed moxegrefibsipfefcedifragustyrannusarce potitus,omnes adunum iuquot;)' extemplo trucidari. Hune in modumCprofedo miferandum)ciuitate pef^*^ tajoccifis incolis, cædeexpiera, Venetorumeapitaneus clafie foluta,qu30* mnium arbitratu fola omnipotentis uoluntate excepta,facile tantam define faßet urbem,fi uir fidus SC fortis fuilTcttcum paruo honorc,frudiununo,op^ probrio fempiterno rebus infedlis, imô turpiffîmènegledis, VenetiasK'^ meauit:mox^apud Senatum accufatus,defenfîonisquidem locum accepif* Sedpoft multas inuanum adductas falfas rationes amp;nbsp;exeufationes inpee^^ tis,tandemnonfatis dignam pro meritisaccepit ultionem.Exiliorekg^* tus,atquepcrpetuôprofligatus cum omnibus fuis àciuitate Venetia«^ rum in oppidum,cui eft uocabulum Vtinum, Ita reshæefinem accepit triftem prorfus, SiC infelicem.

BELLICl DE PVGNA INTER VEETOS ET TVR^ cas ad Sontium amnemcommifta Liber,qui alias de Vetuftate Aquilciæ,fcxcus eft,6C Bellum

c c i D i T mihi quod Sé illi qui poftquam ex alto porwm confpicere coepit,remis cumomni nautico infirument^ ^* fu aliquoamiffïs, etfi rem in difcrimenaddudam uidet/’** lutem tarnen non dcfperat, quippe qui propinquump^^^ turn uel naufragum fe teuere pofte nó diffidit : ego quoqü^ , quum a'principio operis adhundocumcerto audtoren^a omnino caruerim,fadum eft, ut ubi finem fpedare eoepi, neminem mihiW^, perefteuideam,quemfecutus,ultimamhuicnoftrglucubrationimanuinp°' firn imponere Puto ego,necfallor, fuifle aliquos, quihæc quoqj, de quit’ƒ ultimo hoc libro diduri iiimus, memorac tradiderint ♦ Sed quia iHüpß^“^ hue in obicuro funt, reftat ut quicquidlaboris in eo eft,id totum noftrainlt;ld ftria Sé diligentia fuftineamus,quibus paulumannixi fpero fuperis beneid uantibus futurum,ut caetera ad uotum confecuti,extremam,ut dixfinianuid féliciter huic operi imponamus.

Vdita patriae defedioneLodouicus,haud in re tanta cu»^ dum ratus, quumaliquot barbarorumilibus per Aufiriamod cens inPatrianos fines tumultuofe erupit. Primo impetu CIu# __namarcemmunitiftimam in anguftijs alpium occupât, Ncc pin cul inde Abbatiam,qüam primo libro Motq appellatam diximus. ApP^ rebat in tanta rerum confternatione hoftes non mediocrem cladern t^*^ quæ patriae allaturos, nifi Venetæ copiât ad hoc ipfum miftæ, illorumcoM* tus cum adhuc in anguftijs alpium ftatiua haberent, opportuno adueny oppr^‘''

LIBER T V R C I C V s: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îî;

A ôppJcflîiTcntjbarbari non tantum pugnâdetrcflauerc.Sed neucnientcm qui demhoftem expedare funtaufi, quippequi incmfandi poftuiâdi^ patnam ponufquâ pugnandi confilio uenerant, a ftp ûa paucis ppft diebus t;^ cumul #* luancojptûeratqaatna omnispacataeft.Receptes paruonegocio locis que ’nboftiupoteftatêcoceflerant,nec multointeiieô:o.£cpore,cumajxquâtoma ’Ote hoftinmanu Ludoutcusin patnareuerfusçft, atqj lubprfmu impetû M'anfanûpcrpioditionê3nccnQR.ofoadûreeepif4fedhæcquoqjexpediu'o naudprioreiUajde qua proximédiximus,feh'cior fuît. Audito Vcncti cxcr^^ f^usaduêuijcôtinudbai banpathaexceffere, quos abeuntes .ipfebelliaui# «orfecutus elifed quû adhuc quoepres nouas molrret,Bafiliêfi equentu de •blindas dtHæc tumultuofa téporapacatior rerû ftatus excepit, fiquidéper äbqnotannos pax fubfequuta elitapparabatcp cû bac patria prçclarèadû,cui polhotS^ ta tos motus côtigiflêtinVenetorûpræfidiocoquiefccret,nid taci faquadâ,quç cuiulmodi fitjuefeio inuid/a,quç humanâ felicitate diuturnâ ef ^Ic non patitur,fadûcirct,utab extremo feptêtrione coparatus ho fus in Xtaba qnâdo(pirrupiiret,qui patriae huius ocia non folû ucrterct,fed ferro ÔC flam^ •^^terram ipfam,penèadintcritum affligeret.Turcos earn gentem uuigoap -pdiant.alij Turcas dicendüalfirmantdj AI dam audorem habetjquiTurcas hifTagetas nó logea Ripheis mÓtibus eóftituit, quos uaftas ait incolere Wuas,ac ferinis camibus uiditare.Cæterû ratione quoqj nituntur, ut quem 2dmodiimGetædicûturSarm3tæ,Scythæ,SôThilîàgetæ , itaTurcæ nôTur ci dicendi iincdcd confuctudo tenuit,utTurci potius dicantur ♦Sût itaep T ur CÇ ipfi origine Scy thçtSCex bis,ut Hieronymus jPio Pétificeaudorc,tradia c^i^quos inter Hyperboreos montes Alexander Macedo ferreis rcpagulis daufit, Hi PipiniGallorum régis tempon bus Afiam inuaferunt,Halanos ptimàmindeColchosSCArmenioSjnouifrimémiHoris Afiepopulos. multi u^niqîfuereeorumconatus «fedeum circa Hellefpontûangulumqucndam occupaffent, non deftitere fraude potiufqua'm armis fuos fines propagate, donee nobililTimam urbcmCoftantinopolim opprclTere.quo fuccdlu elati, fbraces, Triballos, Macedones, Actolos, Dardanos, 86 Acarnancs breui temporelubegere^Myfiequocpregem indeuidumtrucidarunt Peloponen bam jquanqygjj^hQfLjm quidam ante Byzantium capturn Tutcorum armis ceflerant,utdolopotius qua'm uirtute adeptifunt ,quam in fuam potefta^ temredadanimiferabili clade affecerunt. Trapezuntinum quoque Impeta totemcumiplo imperiofufiulerunt: 0^ breui,quum duo iam impcriacuer^ tirent,quatuorregna,uiginti prouincias, ducentas ferme' urbes, amp;nbsp;Betnarss dus luftinianus orator clariflimus déplorât in eaoratione,quamadSixtum * ontificemhabuit,Chriftianonominieripuilfet, SCquod omniü calamito fiffimü fuit, quum Èuboici freti anguftias Cbalcidc expugnata reclufilfcnt, late longer eorum arma euagataltaliæ fines, quod nemofuturucrediditjin feftarecœperûuNeccÔtenti adhuclimites ipfius terræattigi(re,{erociflimo conatudififatSisItaliac clauftrisinipfapenèuifcerauulnusadegetût,Quorû calamitofasirruptiones ex ordine refera, fi pauca prius de hisquçinterim in ipfapatria euenerût,breuitcr retulero.Dû adhuc procul ItaliaTurcotûopes (itautdixi)inualefcerêt,patriaeftatusquû ab externis motibus fatispacatus effet,domefticisdifcordtjsnô omnino catuit^quaquâ ne illiquide ad cos qui in Venetorûfîdê uenerât,rnagnopete attinereuilælunt, Pet id cnimtêpus PorCunaoniaciuitasgrauifeditioneiadlata eft, Qiiû cnimabj antiqua cm A taris iuratuerent,uellêtcpfuo loco cfl'e,ahl ad prefectûateis fummâtetuom* niûtraheret*eratautêpraefedus tûcFedericus quidê Barchius, homonatio neltaiu£,fedbarbari faftus Ôf fijperbiaeplenus. Hic indigne fetes publica admigt;

55Ó nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M« A N T. S A B E L L I C I

adminiftrati'onêquorunda m potentiafibi denegatû inad illoru conaWS^P* primêdosjnouû in exteriore parte arcis poftkû defignauit: id quo minusj ret,ah'quâdiu uïn illi populates obftkerclquorûMâtuantamp;opibusÔ^auuô ntateprincipes habebantur, Apparebat publicâ fortunâ in eins manu »f quiarcipr^fideret. fedaudaci incepto ob publicS amp;nbsp;priuatu periculumaö^ filtere, pro tepore fcilicet quieturi, quado fe nihil obuiam eundo profic^f^ ccrnerent«Veriirn illudin primiseorS conatusauertiGquódipfiusuiriaudö ritate nó mediocre apud Federieu Impcra tore ede conftabai ^ Sed ne fK 9^quot; demferociffimi hominis animus prelenti cótumelia exafperatus placanp® tuit ♦ Qiiippe qui in ultionê eredus, non multo póft per internuncios W^ gna fpe prædæquofdâfacinorofos homines ^ potuit occultiflïmefubütni* uitjUt quatas poflent copias cótraberct,atcp ad coftitutam diem fibt' adeflö’*' quod quum illi impigrefeciftêntjmomento têporis ciuitas nil talefufpi^^ns opprefla eft^atque milcrabili modo direpta.ingens fuga ab optimo quoq»^ fada) SC inprimis ab his qui ob priftinas fimultates feiebant fe prgfedoinu*^ fos.Multa 6t magnafiagitia inmiferos eines editaiqui haudtacito'pt^f^^ïJ calamitate defundi effen t,nifi publicoVenetorö edido infcftiflimü pr^fiti*® iuflum fuinct abire.quöd ipfum ut aliquâto maturius fieret,Nico. Sauorgn’ numj homo fpedatæ interpatrianos audoritatis Portunaonem miffusof Per hos ferméannos TurciprimS Italia crupere. Jfiria fœdè populatad’^? ad Sontiu amnê tumuftuofe dcuencrctatep uill is aliquot circa flumen inctO*' fisjmultisq^ mortalibus captisgt;reróabiere. Ex illo tepore publico nomina ad perfentiendos futuros hoftiö motus exploratores ^ lógiftimemifli^^®'' fpeculae Sfquaplurimaetuinipfa patria,töextra cóftitutsefmagnuspistU'^ equitatus ad præfidiû patriae mifTus. Qui per uillas amni proximas difi^ eftSedhaecomnia parrimfefellit,partim fubito aductuturbauithoftis:lt;l®* nó logo interiedo tepore pene ante affuit, quant domo profedus dlcercwf’ Ingentê trepidationê attulit improuifa eorum eruptio.Nam ubi in ulterio’* fluminis ripa confpedi funt, eoeptS eft ab his trepidari, qui citeriorcup^'” præfidio tenebanuSed ne aperte'fugam meditari uiderentur,fado impet®*'’ quam pauciflimos barbarorum, qui fub primum aduentum tumultuoft®^ mnem traiecerant,fccunda uigilia nodis in Seruiani infulam cóceffere.Ho^ ftis autem quum fub primam lucem nudatam præfidio ripam uidüfidP’’^' miflis quilocaproxima ultraamnem diligenter exploraient, ne in aüqi®’ præcipitaretur infîdias,cognita præfidt] fuga,fluuium fuperat, atq; paffi'«quot;®* prædam SC populationem effunditurJneenfisep uillis aliquot,in Vtincnl^^ agrum irruperc.tria milia paffuumab Hunnio hoftes confpedi funtîati^o® ipfum creditum eft, eos ad oppugnandum oppidum uenire. Continuoadät ma conclamatum eft, Terror ingês uniuerfam ciuitatem inuafit.Clamorpl'^ ratibus foeminarum mixtus, firepitusép temere' difeurrentium terroreway gebantmidi ego nobililTimas matronas cum coetu pueHaruminfacnsaçûJ*' bus inter altariaSC fandorum imagines proftratas,fupinismanibus dfif nam opem implorare.ubicp clamores Ôd querelæ exaudiebantur, uixalù^ fe potuiflèt captæ urbis fpccies,Creditû à muftis eft,in tanta conftematio^ nobililTimûtotius patriæ oppidû facile eo diecapi potuilTe, fi ad portas ui? hoftes obequitallent,Scd illiquia ignari erât, quô fe Venetæ copiærectp'‘'* fent,quas pridie in ripa fluminis côfpexcrât, nec quo côfilio deceffiflenPpff fidio abeilâfiorecurfuabftinentes,cotinuô fead figna rcceperûnNecmd to póft magna mortaliû multitudine in prçdaada, patriæ finibus’abfeefier®'' Etquiaobrcm félicitergefta apparebat hoffe non quietur5,fedmaioretült;' multu, maioribus^conatibus Italia repetiturû,p la cuit Veneris firma mu'” lion®

LIBER TVRCICVS; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5,7

* tioReobfiruûquicquid uadî enet ïnterGoncianupote æ Aquilc/æ paludes» njiflifunt qui Jocûcofîderarêt:00 brcui coftitit inter Omncsmunitioné ipsa cômodius pofitû irifuper antiquâ fluminis ripâ‘, qin'aliquâtifpcrarcccti ai ueodiftatÂceitaadidopus funtpublico décrétémultabominfîmilia,Qiii bnsCitadinusFratrinasiurecÔfultushomofingularisindufiriçprefeduscih niunitioaût haud uniformis fuit, Sed iuxta paludcs ubi dcnfiliima nemora âicrûtexcrafTis proceriseparboribus fuccifis,atcp inter fe quadâ inexplica bilirationecôtextis eóftitit.Apertis uerô Jocis gJebæ cum gramme in ipci* bcquadratorûlapidûrecifae in latitudinê feptenû pedû locabât Jfuper ilia s fa ligini ftolones QC uirgui ta quedâ apta ad radicâdû flernebât .mox SCalia gle baiûmanusimponebat.Ex huiufmodimateria peraperta fut diximus; loca ediiflûeft opuslquodquidê pinnarûfericinteriedis^ turribus urbici mûri fpteiêprocui fpcâ:â[ib,cxhibebat, C act crû inlocis quibus flume uada ha^ buit,trâfitu faciliora bina cadra uallo amp;nbsp;foflâ cômunita funt: eorû hæcGradi icanadidtatifla uerdFolianica,a'nominibusuiflar5quaeinipfîs locis fuerât, Foifanica ilia poft elade ad ripa fluminis accepta, dequa paulopdft dica,dci^ ftiüfunt.Alterauerôpræfidioadhûc diêretêta,atcp magna ex parteFrâcifei fhronicura Ôfdiligêtia ad hoc ipfum publico decreto mpatriâ miflîmuro fircundata.Deeolocoprimolibrediximus»Opusaûta Mûdinaamnead fjoricianS ponté tradult;ftû,c,ôfamplius côtinet ftadia:n6c plerifcp locisfolo penè çqiiatû cft,uel ea parte,qua gloreofa coftitit materia, quâ imbriû copia lacilerefoluit,Cæterûe'regionepôtis,dequoproximèdiximus,exeadé ma t^ria côftrudus eft ager in parut caftelli ipecicrad que tuendû rniifi funt pedi tçsaliquot.indebinacaftramillecirciter paflus inter fe diftâtia maiorepraefî • diofirmataadtriamiliaequitûfuere. pedites quoep his adiedi,fcdpronui5 mero equitûnô multi. Apparebatitaepexeoquôd uada quæhoftiparuiflent J infiiperabiliobftruia eflent munitione, 8C tp eadé illa baudinfirmo teneren;« turprefidiojforeuthoftisltaliaabftincrct, Iccircotota patria uelutnullû ab lioftetûcpericulûimpendiflet,pacatèagebatur: fedquâto fecuriorfuit illius têpcftatisftatusgt;tâto maiore elade terra ipfa opprefla eft. nihil eft quod in bel loæquèacipfafecuritas obelTefoleat.ltafanèaccidit,utquûminimèalFutu tus hoftis putaretur,infefto agmine in ulteriore Sontij ripa côfederit.De nu^ merohoftiûintereos qui incaftris fuere,minimeeóftat. odo barbarorû mi^^ liafuilTequidäcredidereJÄIiinumeiûinmaiusextollût. Ingens tumultus lubprimûeorSaduentûin utrifq, caftris exortus eft. Conclamatûq} repente adarmaifuiffet^ cotinuô in ai terutra ripa côcurfû, mfi m il ité ad id utrincp fe expediétê nox ipfa oppreirifTet.Venetçutrotûcp caltroiûcopiæ inter feifidg iufomnênodéegere.iufîi équités inftratis equisarmati corpora curare. lmîlt; perium copiarû omnium penesHieronymum Veronenfem fuit,hominem a pdniisannismilitiçaffùetum,quiclara magnaep feccrat ftipendia. craiH df ^qcomplûtes illuftres uiriiloanncfantonius Caldorus cumfîlio, AnaftaiS ’’usplamminius,Hercules Maluetius, Joannes Jacobus Jacobi Picinini Duels olim elariffimi filius, Jacobus Badoarius, Philippus Nebulonius, fteorgius Galcfius)acplenquealii,quihoneftiirime'ordinesducebant. Ins» ter hos ea node confultatum cit,enefncaperto campocumhofte confligcu d5,ancaftrapotius tuenda. Quibus defenfis,apparcbat hoftemhaud multo longius progre(rurü,ut tanto poft fe praefidio relido,non effet fibi integrum retrocumuelletredire.Sedfatofutitadicam)eosrapiente cundisfpecio/ Hus uifum eft hofti quacunque rumpere conarctur occurrere, Vniuerfum *ö^«qtiitatum in tris gradiores turmas diuifere,uï quadrato agmine non te tnerecumbofteconfligeretur. dudores ipfi inter fe turmasfortitifunt,Sed dum b^cinVenetis caftris geruntur,barbarus interim non magis aperta ui

38î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M« A N T, S A B E L L I C I

quart! infidi]s agendum ratus, continuo circumada Riorum ala, fub occafu® foil's caftellum,quod ponti immincbat, oppreffo quo tenebatur præfidioôC^ cupat.quàm pauciffîmiih proximumpontemconkigcrant,arquefcpilRQ^” bus impofitus clRfoRna utrinque pontis materia, tuen' parât. Sed illicà teb^ rum muhitudine penè obrutï, in fubiedumflumen précipitât! funb Abef^t 1 locus a caftn's ipRs ad quatuor milia pafluumtquo accidit,ut nec oppugna^*^ ipfa aggeris cognita fit,nec cum node üla tumuRuofe nunciatum enet, caud Ïum cum præfidio opprelTum crederctur. Afabecchus autem(hoc enim ilbus cxpeditionisducinomen fuifîè accepimus t alq ucronon Afabecchuw,'^“ jMarbecchumappellatum fuiffèaiunt)ubipontem in fua effepoteftateuiM j locum adinfidias aptum circumfpicere cœpit, Qtioreperto, intempefiaro ) deadmilleledois équités tacito agmincHuuiû traninareiubet, SuntquR'^quot;^ dant,eospontetraductosJiisép imperat in infidqseflèzattçintentes fignun* aderumpendum expedare^quo accepte,ex improuifo hofteminuadeteft' Vbi uerô illuxit, barbarus expeditiffîmam cquitumalam, fuperato arnne^J boflium caftrajfi nemo intérim occurrat,ireiubet:atqp portis obequitâdojho^ ( ftem ad pugnameliceretiniedocp certamine, cedendo fenfirn adinfidiarn”! locum pertrahere^His autem aliquâtifper a uado progicfTisjHicronymus V^ ronenfis cum fpeculatoriafuorû manu fitobuius, reliquus equitatus intf^^ diuifus turmas,uti indus erat non longe' fubfidio fequebat. C5tinuo utrio? ferociter eft concurfum « fed barbari mometo téporis quafi uidi, de induft*^ celTeret cedentes uidor urget, atque aperto campo palatos hoftes infequituf' Sednemo omniû infeftius barbarû premere ^ Hieronymi filius iuuenis il® piger atque gloriæ cupidus* huncferociflimè pugnantemaudax iuuenûm^R nus præfenti fuccelTuelata fpontefequebatur^Idægréferre callidus fenex» atque identidem clamitarejnonelfe terncrèinftandum barbare:feirefe^^m gentem nonnifi deinduRria tamieuiter meditari fugam«Etquiainang^ aslocorumiam propè uentum erat, omniâque circumieda locafufpid^'”^ plena apparebant, iubet datofignofuesab effufo curiiireuecari^tunibat*^’^ rus uerlùs in pugnam, prælium ferociter infiaurat. Hieronymus primai w^* mam præfto fibi fubfidio adefle mandat : nam ex altéra parte fluminis Maf* bechus j ut fuis auxilio eilet, tumultuefc mouerat : amp;nbsp;iam uis ingens holbu^ inciteriorëripamamnis tranfnauerat. Rex integrata pugna hoflis ad Gf^* ' mamufcp,qui torrens perPogoretanas uafles præcipitatur, reieduseftgt;”“^ dumtotisuiribus Veneti heftem urgerent, atque conatus co rum, qui V rato fluuio fuis opem ferre fludebant, utpoteex fuperiore loco facile fuftw^* rent:6C breui quum in prefentem pugnam intenti eflènt,alacrique animo pU* gnarent, dato repente figne ex Licinifii uertice, quicapitibus pugnaniiu^ ad Icuam imminebat, barbarorum manus exinfidqs eoerta cum hornfrj’ clamorc 6^ftrepitu infubiedam turmam effunditur, Tantuspauorfubpf'* mum clamorcVenetis iniedus eft, Apparebat enim fe undiqj circumuente-’ ut memento temporis diceres non ees efle,qui medé tamftrenuepugnaM^' Sed ubi unica fpé falutis in armis elfe cernere, paululu cedere conati lunfJ apertiore loco res gercretur. Sed tam uiolenta imprefTio ex fuperiore loco a bofte in ees cædentes fada eft,ut in ardiffîmum locum compulfi, fepugnî expedire nequirent, Inter inferos barbarus SC a fronted a' dextra eosin u® coeuntes, fœdtlfijnaftrage profternit,Sic memento temporis primaturn” hoftiu muit!tudinc obruta eft, Slt; ad unu ferme omnes cafi, praeterquamp’“ ciftimi uiri iliuftres,qui ie hofti dediderût.Dudores aut proximèturma:« primam aciem circumuentam uideret, atep undiep boftes ferociter Sf cum»® rific0clamore,utmoseftgcntis,inftare, cedere cæperunt, utinapertapb®* dem eua derent, tier tim id tan ta trépida tie ne faduclt, ut liJicofugicntufF^^.

LIBER TVRCICVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3?9

^ cies potfus quam fcdcntin bis qui in extrema acieconfiiti’ti ctanf,piæbnennt continuóomncsquafiuidtcïrcumfpedïarefugam cOepere« A deft interim Uis’ florhoftisjturbatos^ fua fponte ordines cumftridoreinuaditiquibusmini«« monegodo folutis,aperta fit Riga « Pro fe quifque fine imperio indeuiaamp;f pro:# xitrios faltiis euadere conaturihos barbarus paffim inf cent us fternit, arque foelt;« diffimè trucidât ad Moflam ufque,amp; ulterius cædes di ft radia cft.pauci relidris pquis,etarmisabie(fiisjin,pptnquos faltusabiere^Cecideruntin ea pugnaHie ronymusjpenes quem tonus equitatus imperium fuifte diximus,cum nlioja# cobusBadouariuSjAnaftafiusFlamminiusjÓdpIerit^alijuiriilluftres^ReJii« quifermé omnes capti.Necuidoriahofti incruenta fuit, fpfo Marbecho duce gramter uulnerato,m ultis^ ignobilibus caefis ,Sed quicunque in ea pugna cc ciJerant,in unum coaceruatijMarbechi iufïu combufti funt.Id^que ex co fufpi carilibet(nani nihil certi alioqui de hoc compertum habeo J quoniam in tanta noftrorum caede nullus barbarus repertus eft« Id'quead terrorem inijciendum faflum credibile eft » quafi ita acCiderif gt;nbsp;ut tot hoftibus caefis incolumis acies Barbaro cóftiterit Jn hune maxime modum ad Sontium pugnatum eft. Cuius fladisfema fatum terroris uniuerfac patriae attulit,ur qui in oppidis erant,uix fetutos futuros putarent.Prequens fuga node ilia quae diem pugnae fecuta eft, fxuillisôdagris fada dicitur.Pofiridieautem Cum iam multum diei procefTiP fitgt; repente circa Hunnium compluribus locis fumei globiattollicoeperunt, quibuscognitum eft hoftem adefte, atque momento temporis, quafiinter barb3105 ita conueniflet, quicquid uillarum inter Sontium amp;nbsp;Tiliauentum ‘Uitjhoftili manudeflagrauit.Eram ego peridtempus Tarcentiiqudob pefti^s fintem annum exHunnio conceflèram îauditaœ cladeadfontium accepta,in ’t«m, quæ uico imminet, cum muftis mortalious me receperam.cx eo loco 5 proipedus in uniuerfam patriamlatcpatet.indeatrociffimun; patriae incendiö non fine lachrymis fpedauiîfœdum liquidem fuit interdiu uidcre tantum cuiti ^ amceni foli furno Ód caligine opertumffed longe foedius atrociusq;,fub pri fias tenebras:ac per rcliquum nodis cerncreaciem unam flammarum a' Sótlo auineadTiliauentüextenfam, ut nihil medium eflè uideretur,quod non ignis occupalTer; Qiiam fpeciemardentium uillarum dcnfitas, qux circiter Centum numero fuerc,exhibebat, aufim ego affirmare nullo unqu3 tempore tam atrox incendium à mortalibus uifum, nifi fortèfabulis poetarum credendum putalt;gt; tftiSjquiportentofa iHa de Phaetonte médaciaconfinxeredednos hæc omnia copiofius in noftris poematibus ïquorum hoc cædem Sontiacam,illud ineen«? dium Carnicum infcripfimus*mufta proinde,quç ad rei atrocitatem affinent,ft fintio praeterimus,Hoftes ea node pluribus locis caftra habucrc.ubiautê illu xtt)0nufti praeda,ingenti^ captiuorum mul titudine in unum coiuere,atque in t^’firaquaeadripamSontq feccrant,laetireceperunf. Poftridie mota figna ï5C quum a flumine unius diei innere rcceftiffentjabeuntium fpeciem praebuere* Qyod quum ita omnibus perfuafumputarent, denudhaud minore tumultu quampriusinpatriamerupcrüt,denfoagmineadTiliauentiufqueripamprolt;? cetTere : fuperatoep impigrè flumine,Cis uitrad plerifcpuillis incenfis,ingente dadem Tranftiliaucntanis attulere.plufcs fermé quam prius mortalesinpræ^ dam aflifunt. hi ubi ad fuosrediere,continuo Marbechus patriae finibus ex«? celfit. Manfere aliquandiu utracp caftra fine praefidio, fueruntqui confulerent ea diruenda, Sed pluribusèrepublicauifum efteanouopraefidiomuniri de# here,Atep ita non multo póft Carolus Fortebrachius cum ualidifTimo equita tuadufrorumep caftrorum prefidium mifTus eft.quibus nuper initis,ducis que Jpfius diligentia non prgfidio tantum,fed ualido quoque operc munitis,ingcs Turcarummanus fubmefliumferias inSontrj ripatumuftuofe confedit» Po* fttidie barbarus fuperato fluuio ante Gradifcana caftra aciem explicuit,nul*

J.o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L- 1 B E R TVR C I C V S.

hm pugnadimoram E«^Lirns,fihoftis mpugnam defcendcre uoÏuilTct.I'Iti'quot;-rd recencis chdis memoria territus,ftios mtra uallum ihftruda acie quafi pff ^ cafionemerupturus continuinBarbarus cumad altamdicminarmis fuiff^ti^^ J ncred^ hoftem nihil tcmerècómiflurum,digref(us idem ad quatuor milhaP^ quot;nbsp;I fuö intra Medee montem 2CCromonem cadra locar.Peftero die inter Crow^’ nem ipfumSC Manfanum per apertas ualles ad radices motium conuerfitäg^ men. triginta barbarorum milliafuifle traduntur,qui perabruptaetconfog*’'* faalpiumlocaipfiuslocorum incolis aditu difficilima m cam Germaniep'‘‘’ tem euafere ,quam nunc Zeliam uulgo appellant. Ego Iuliam,uti primo libi'‘’ teftatus funijpotius dixerimïautquoda uero nonabhorret,CiIiam,Multai^ rim et horrenda,SC quæ uix fidem fibi uendicent facinora turn aduerfus alpiu*” dilRcul rates,tumetiam in audaces incolarum conatus per eos dies ab bis ed’j^' Qiiorum illud filentio indignum uideri poteft,quód pluribuslocis,ubiigt;’^’’^ ruptas rupes uentumeft, equos ueftibus alligatos in fubiedas crepidinesdo* miiTos aiunt, SCinde inalias,donee in imas ualles effet defeenfum.interaun’æ niueriiis pencequitatus,uel certe magna pars eins, utiex ipfis ueftigï]s cog^^ turn edjper adeddecliuia loca præceps datus eft, ut per ducentos fcrmc^®» non modó illis locis pedibus quifpiam nadere poffit, fed ne cohltcre quid«»» nift uirgulto fefealiquo applicucrit.Eftamp;illud non indignum memoria,quo/ ubiper iugaalpium ufep in montanæ Camiæfinesdecurriffent, nunciatumÇ interim effet,montanos incolas iuga mentis, qui Lanceæ dicitur, quauntoi’” eis iter in Germaniapatebat,occupaffe,intrepideadlocum progreff^ne^iuK* menfamotis altitudine,quæ iniplapenè oublia uerticem erigitjoecalcfulus arduitate deterriti funt,fed fubnixi cutis per aduerfam rupem ad hofremrop'^/ re uerius,quam dixerim fubiere. Quo audaciincœpto territi,qui præfidloowt ^ trepidare eoeperunt. inde in fugam turpiter dilapfi ingentis cladis hold maii^^ riarn præbiicrcHæc ultimafuit Turcorü expeditieaduerfus Venetosinio* liam,Nam parue interiedo tempore,Veneti cumMahumeto eins gentis impo ratorefoeduspereuflere, Adquodpublico nomine fanciendumBenedidus Triuifanusjuir magni confilij 06 audoritatis Conftantinopolim miffus eftou dccei tiffîmam Venetis pacem reportauiuHic idem non muitepdftpanax^o miniftrationem ex præturafortitus, præter alia multa iuftitiæ 06 innocenbç^ xempla, quibus publicum munus aufpicatus eft,domefticas difeordias 6i w* ueterata odia,quibus tota ferme' patria ad id tempus laborarat, fapientilfiu’d^ frulicatqmomina quædamperegrinarum fadionum peffiimo exernploindu*’ . da adeórefl:inxit,ut illorum memoria ad hunc diem prorfus obfeleuerit- ^ '-^ rumdiuina quadam prouidentiaid fadum uideripotefi:,utcuius operabi^^ terra cum reliqua Italia grauiffmo belle quandoep liberata fuerit, co jempr?*^ tore domefticafeditioneliberaretur. Debebunt itaque femperTriuifançb'”*

. lighoc nomine Foreiulienfes, quod hoc ipfo uiro audore, Ô6 externa SC do^ mefticafintocia confecuti,quæ ex illo tempore, unde patriae anti«' quitatem fcribere orfi fumus,iortiri non

''^ VM Venetijsnunciatumeßet,Othomaniim Turcot* 3 -^ rum pnncipcm ingentibus copies terra manep Eu:? ^3y boeaminuafifle, Chaludemcpeiufdem infulaeurbe .\|3 intra paucos dies expugnafle, omnes^ infuJasatep lyp ciuitates Græciac copiarum magnitudine Othoma^ %^5 ni perterritas,iam non in uirtutc,fcd in fuga fpem ha 1101 bereZnam elaffis Othomaninumerûtrecêtarûnauiû ^j expIeueraUterreftresuero copig centûamp;uigintimil , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^-^ lia milita excedebât.Ciuitas trépida atep de liatu re*

^nirollicitajetiS.ppriae faluti difFiderecerpiuTunc amp;fupplicationcs indiiSç, uo(a publice priuatim^ fufcepta,fi flatus reipublicæ integer mancrct.Turn atixs rogati cóueniuntlfttfrequens Senatuslgraues atep uariæ fente tiæ dicun •ut. 1 andé nihil potius inreforedecernunt,^ eligereprobatiflïmü Imperator ^‘^nijqui amp;nbsp;audoritate fua labantes ac frados animos Ibciorû amp;nbsp;fubditorû con nrmaretj amp;1 uirtute atœ animi magnitudine tanto hofti obuiS iret. Fit Senatus Qccretü,utNicolaus Canalis Imperator reuoceturî deinde omnibus fuffragiis adtalenegocium idoneus ImperatordefignaturPetrus daridima lamiliaMo ccnica ortus,quïc ges a'primordijs ipfius urbis inter patricias familias femper nabitaelt. Dequa etiam multi clanlfimi Impcratoresnaualis belli gloria uiri “luftresfuerc.Thomas denied inclytus Venetorum dux, qui ob magnitudine g fffûgeftatûcoeloôC immortahtate dignus extitit. Petrus quoqpipfe nonmi* gt;iusobiiitçintcgritatc,attçfidei fandimonia,^ ob animi magnitudine amp;nbsp;bel li peritiamdarus habetur. QuapropterSCflrenuus Imperator, Senatorep opti* mus,011 ciuis bonus femper exiftimatus efl.Jtacp accepto imperio,armata trire iTie,feftineat£p fine mora nauem confeendit,intra cp paucos dies Fauonio flan* te Vcnetrjs foluitiprofperacp nauigatione ufus,non poft multos dies in GrgeiS tienit.Poft^igitm-adeam prouinciam delatus eft,nihilantiquiusratus,^fra* ftosanimos fociorü,prgfentia fua atep oratione confirmare, omnes infulas atep ciuitates Græciæ percurritlbenigna oratione cium deiedos ac proftratos ani* mos erigit,excitat^:affirmas no uera uirtute,fed doIoOthomanu Chalcidê ex pugnaflclquitanquâ latro ex infidqs inopinates atep imparatos aggreflus eratï bteui^fe effedurü,ut Othomanus ad lua tutanda,potius ^ ad aliéna rapien* dauïresatepanimûintêdat.Vbifatis cofirmatos omnmanimos perfpexif,na* uigationêEubœâuerfus dirigtt.Iamcp fretûquodEubœâa cotinentidiuidit intraueratïquaoftenditNicoIaüCanalélmperatorê colledoundicpmagnonu meronauiSjdiftributis^ ordinibus Chakidem aggredi,atcp oppugnare uellc. Statuerai enim fortunam experiri,fi quo pado amiflam urbem recuperate pof fet.Nicolaus confpeda naue Mocenici(ex fignis aduertit fucceflbremadueni re)eueftigio^nauidefiliens,fcaphamafcendit,Slt;l adMocenicum uenit. Vbi complexlat(pconfalutatiinuicemfunt:Nicolaus,Vides(inquit)optimeImpe rator,uides magnitudinem daflïs,quam accitis undiep nauibus cóparaui,om* nibusœ ad oppugnandam urbem neceflarijs inftruxi.Præterca diftributis par tibus Praefedis ac turmarum ducibus,qua quifep urbem oppugnaret, ordines optime difpofui. Quaproptermagnam fpem in manibus urbis recuperandæ habes Jgitur trado tibi imperium,rem à me inceptam profcqucre,abfip dubio urbepotiturus.Mocenicus ueróreipublicac potius,quam dignitatis fuæ babi taratione,neaduentu fuo ipfe nouus,óil confiliorö fui antecefloris ignarus rem tutbate uiderct,refpódit;NicoIaegt;perge ut cCKpifti,d«modo rcipublic» profi

c!3s,mclidfociUjUcIcomitéhabetoadoinm'a miiniaa tcmihimandatapaw^ rSjmodó urbem amiiïam rccupcrarc poffis.Nicolaus nihil fe agere ueUerefp^ densahenisaufpicijsjimpeno feabdicat.TüMocentcusNicolaffpotiusnia^ gnificè,quam ex animo loquutüjConatus^ fruftra fieri aduertit. Na 5C copiât quas Nicolaus expofueraf,obtruncatis duobus prçfedis triremiû,in fugau^t iæ»aliquoteriânauestormcntis,quas bôbardasappellamus,fradæattppcrfo^ ratæ erant, quacuiXjnefubinergerenturjfefuftinebant.Itacpamilialpcpotlu'^ dæ urbis,cuiufcuncp generis naues fubitario apparatu excitas,omnes dimifit' ÔC quoniaiam tranfada æftatehybemû tépus appetebat,cum reliqua clalTena** ilium longarum ad Peloponnefi urbcs fereccpit.Ibi cnim fia tuit futurum ex*' pedare annum, Habens in animo adueniente çftatealiquodprçclarumfacinus facere, quo pollet acceptam cladem fuperiori anno amilTac Euboeae, refarcire« Interim tarnen ödnaues inualidas reficere, Öf alras circum Aegeas inlulasmit tere, ad confirmados fociorum animos,operam dabat,Dum hæc in Græciaa^ guntur,defignâturVenetqs duo legatfuiri ætatc graues,maritimii^ belli hau« ignari,Marinus Malipetrus ÖC Ludouicus Bembus, quorum confifiolmp^^ rator in bei lo adminiftrando uterctur, qui arma tis triremib,appetente uetea« Imperatorem mature fe coferunt:cum eo fimul quidaeftatenoua agêdum,qum ue cifet potiffimum SC ad opprimendum holte,St reipub. ftatö eöfirmandum deliberaturi.Ferdinandusquoque Apuliærex,exfa2deremifit naues roftra^ tas decé,fubRechaiêfio duce,qui excófilio Jmperatoris noftri bdlö cotraTut cügefimusefret.OthomanusTurcorüprinccps,ucritus (opinor) neobamd'’ lam Euboea Chriftiani principes fimul cófpirüêt, bello^ feopprimèrent,cxgt; periri ftatuit,fi quo pado récu Venctis coponcre poflèt,uel têpus trahendoa^ trocitatê Chakidicæ cladis lenirc,ufus opera atqj mimfterio nouercaï fiiaf,ni^ ^ Ïieris Chrifiianæ,Georgtj olim TribalorCDefpotæfiliæ.Quæcognitapnu* gniuolütate,exfuts domefticisfidelioré Venetiasmifit,Cuimüdat,daretop^ ram, ut Veneti legatos adTureum mittantï affirmans, fi uenerint, exfentenua rem compofituros eire,Mittuntur ergo duo legati,Nicolaus Coccus,amp;F*3‘’^ cilcus C3peIlus;quiconfcenfanaui,pnmiïmadDefpotx filiam,quae inquo* dam uico Macedoniae a priuigno ei dato,tune manebat,Inde aHoguutimul**:^ rem,tcrreftri itinere Byzantin fe conferunttubi faliiato ex moregentis TurC^’' rum Principe,rcliqua per internuncios a gut. Et cum de c0ditionib.no conu^ nirêr,legati perliteras,quas pacis coditionesTurcus ofierret,Senatü certiott;^ reddunt. Veneti reiedis códitionib.exSenatus decreto legatos domûreuot^f* Interim Fracifcus Capellus febri correptusmorit.Nicolaus al ter Ieg3tu5)p'‘ mum pifcatoria nauicula Lemnutinde nadusVenetâ trireme,CretafecofuliU Du iegati^^ficifcunt ,dü de códitionib. agitur, in mittédis etiâ atep remin^^'’ Iiteris,totaçftaseffIuxit.QiiaetfiImperatorcupiditatearderctpacrarealiquo« €gfegiö6cinus,8C feSC fuorû maiorû gloria dignn,difiuadentib.tamekgäus» nihiladû eft,uerebantenim,ne barbarus hoftis bellolacelTitusjOratoribusU’ ris nobilib. atqj innoxtjs manus infcrrct.lgitur iam inftantehyeme,duxreg^ claffis Ncapolim ad regem fe recepit,Marinus ^qp Malipetrus cü Ludouj^ Bébolegati domureuocant.Venetidecopofitionererü cu Turco fpereieda, in fequentéannöbello feprxparareftatuGt,Mittunt ergo oratores primiim^« Romanu potificem, deinde ad regé Ferdinâdû,quatenus cos moncrêt,fuadc^ rent^ut adopprimendücomunêhoftêpeltemcp perniciofilïîmâChriftiani religionis,animüat{^ uires intendat.Potifexaccepta benigne Icgatione/cpt^ uirili fua nó defuturü ,pmifit. Ferdinandus quoep rex fummo ftudio nauare^ pera inannufuturu poll icituseft.Impera tor etiâ mißt nuncioscum literis,» ad magiftrS Rhodiæ reIigionis,8C ad regé Cypriü, ut uerc meute beHofepti pararent, naues cp ex foedere débitas mitterent.Interea iple cü dafie cireü Ac^ geasinfulasobnauigat,Timebatenim,neboftisnadus opportunitatc,aliqu’

DE’ REB. VENETIS LPB. b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- J4?

A cxfaJcratis aefubditis infulis oppn'mcrct.Na multa in ci's oppida dcbilia ac malemunita funt. Dû in his focis cû elafle morat,accepit uicû Joniç opufetiffi müjtemerè fine prgfidio efle.Situs eft in cótinenti,ex aduerfo Chioru oppido, PalTagiQ incolæ uoeät, in que rotins pene Afi ae prou incite merces coportant. Inde Cliiû deuehunt.Ea urbs bis têporib.fub Genuenfiû dicione ßmul cûinfu lapofitajomnibus ferèltaliæ populiscômuneemporiûeft.Quaproptcr Padà giûjôif frequentib.babitatorib.ô^ tabernç ineo mercibus replete iunt.Jgit fub lutano têporeImperator cuclaflead litus uicoproximüapplicuit.Ibimilites fxpofuitjacnauales focios,quibus addiditetia non paruâ parte turbe remigu; Omnibusi^ prgfecit magiftrü fue nauis,quê uulgó Comitüappeliat,qui e' ue-ftigioinftrii(fiaacdftpofita acic,uclociftimo gradu ad uicû tendit,Coloniacui tiliabitatores,fubito bofte ac infperato malo perterriti, ad^ximos motes diffu giûr.Noftriuicûhabitatorib.uacuûjfedomnibarbaramcrce refertû,intrât,di# bpiûtjdiftrahunt^omniaipitftis tapctis,ucrficoJoriac (erica uefte,pânocphirlt;« tmæ Ianæ,qué Zâbilotû dicût,6C omni alia preciofilTima merce ie onerât.Cæ teraferre nôualêtes,cû teeftis fuppofito igné côburûf, prçdaep omné ad naues gt;'cferât.Imperator ditata claftè ad refîciédas naues in hiberna Methonâ fe rece pit.Brmnæenimtfleerat repus,annicp pars fæuiffima.Nec Alethonæiliimullt;= tos dies manere licuit.Motus enim crebris rumorib.qui deTurcorû claftè fere bant,Lênû ucrfus na uigare ftatuit. Era t autê famajOtbomanOad occupâdâ eu infulâquadraginta triremes optime inftrudas prçparaflè.Ita«^ Imperator para lis nece(rariis,accepto^ comeatu,uelociftimo curfu cû tota claftèLenû fe cotu lit.Côperitibide Othomani claftè rumorê falfumfuifTe.Lènos infuladuoop pida habet,Palæocaftrû, amp;nbsp;Cocinû appellat. Cocinû terræmotu quafîum fun*« ditiis corruerat:maxima etiâ pars murorû ac turriû Palgocaftii, quç Imperator ® lummo Audio reficereacreftituerecurauit præfidiû(^militfî,quos exPelopô nefoadduxerat,oppido impofuit. Côpofitis^infulæ rebus,inde folucs Me^ thonam reuerfus eft.Dû illic naues reficere,neceftâria^ ad bellû parare ftudet, Veneqs defignant duo legati,uiri ob res geftas domi foris^ cIariftîmi,Stepha nus MalipetrusjSf Vidor Soprâtius ,qui fumpto magiftratu naues cofeendût, adlmperatorêcpfematurècôferût.VbihabitofimuI conoquio,cómunicófen luftatiiü(,preter nauales copias,decê équités in fingulas naues accipere.per om nes enim urbes Pelop5ne(ï,que Venetorü fociæae fubditæ funt,habet Veneti mercenarios équités,natione Epirotas,quos Gracco uerbo Stratiotas uoeät,ui fosmagnianimi,SC ad omne facinus peragédü paratos,g crebris excurfionib, mtâillâ parte Peloponefi,quç Otbomano fubieda eft,deuaftates pene ad fo* Htudinê redegerut. Hæc gens natura ipfa hoc illi tribuête,cft rapaciftÏma,maio gis^adprgda,^ ad prçliûapta atep inftruda.Vmt fcuto,enfe,atqp hafta,pauci loi'ica,reliq bóbycina thorace cotra hoftiüarma fe muniüt: equos etia exedos adfuftinendosuel logiftimos curfus aptos habet,Prçecteris tarne uirtuteet e^ xercitarioncpollèt,qui Neapolim inhabitat.Ciuitas eft Pelopónefi inArgiuo ■Sagro fita.Igit imperator et legati fimul cû tota claftè,Neapolim fe coferut.E^ 9uitesnauib,imponüt:indeadexcurrêdas aedeprgdadas Afiç maritimas pro uincias,totis uirib,cótêdüt.Grgcas aütprouincias atep infulas Otbomano fub ditas imperator nung uel minimo dano afficere uoluitiquonia prêter prefidia, atep magiftratus ab Otbomano impofitos,populi omnes Chriftiani funt. Afia uero d^uincia tota Barbara atep inbdelis , Machometançcp fuperftitioni dedita aedeuida eft. Qua propter tota Gracia prçternauigâs,Lesbûuenit:atcpad Oi# fiêtale pmStoiiü infule,quoniâ ea pars habitatorib.uacua erat,habès portü tu tnTimûcû tota claftè fecótulit. Ex oppofito eft Aeolia regio opuientiftima,ba bés oppidü maritimü Caftri appellatû,fitû in agro Pergameno. Pergamus fuit olimciuitas in tQta Afia célébra ta, in qua primùm ufus charta: ex pellibus ca«« punis inuentus eft,quaobrêSlt;Pergamena: didaefunt,Huius urbis reges ma F ? iori

344 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C O R I O L A N 1

ion parti Afiac impcritarunt : quorum ultimus Attains Philopatcr Romans ^ populö liærcdcm inftituitïnunc uixueftigia quidcm tantae urbis apparent. A^’ ger tarnen propter fern! ita tem frequêtibusuicis habttatur.Itaq5intempcftanogt; deLesbofoluens,ad ultenoralttorafummo maneuenit.Expofitisequtnbus» magna etiâparte naualium copiarum, omnibus præpofuit Jacobum Parifotn magtßrum danïs,quê uulgari ac ucmaculo fermone Admiraha dkimus. Hu lus officium eft,curfum nauigationis dingereac difponerc,naualï ctiam wrb^ iusreddere,ó^ obleuia dclida in eos animaduertcrcigrauioraueró peccatapu niedi Impcratoris munus cft.Quoduceac praefedo pofthac Imperator ad on* nes excurfiones ufus eft-Jgit duxlocatoadfubfidiaidoneo numero cquitö,2d dittsetianaualib.foctisacmilitib» cæterosomnesaddepopulâdSagnifflidîf' Qiii ueJutiè carceribus miffijcitatiffimo curfu omnes uicos circGiacêtes exair runf,magnûnumerûmorta’iûcapiunf,omniûpecorû greges agunt.PrçfercaW riafupcllcóili feacarmêta onerät.Dumnoftricuprgda reuertunt,équités bo^ Hin cx,pxtmis locis excitijfimul cocunt,Nam qui manus noftrorG etfugerant» cïamorib.atqïuffilatib.omniacópJeucrant.Jtaepcuneofadojhoftcspriusedi^ to magno clamore,fpcrantcs prædâ recuperatepofle,noftrosaggrediunt.fso^ fin lie re équités couerfis cquis,magno impetu pi æÜG ineunt. ObtrGcatis mw tis exhoftibuSjCæteros infugSuertunt,Itaq3omnis prçdaadnaues reducittit’ Equités intetfedorûhoftiû capita imperatori offerGt,finguIos aureos in fwg^* Ia capita accepturi.Na Impera tor qumteratunicuiqt interfeólihofiis caput de^ ferêtijaureüielófuturOjquodfemperpofieaferuatu effilmperatoroneratisptS da nautb.ad quanda infulâ deferta acportuofam,quam nunc fandäPanagiSnn cant,quç inter ChiGaccotinentem fita effdercccpitJbiomnem prçdamexp^ fuit,elcgitcp trcis quæftores amp;f præfedis nauiGjdijos Venetos,tertiG Dalm2'’’ quemoreeriä creandorGqugftorG lempertcnuitQuæftores ueroprinuimti’^^/ cimâ totius prædæ,iuxta au tiquiffimu moré VenetorG,Imperatori dant.Ê^ tes ex prædâ per cos capta,fac'tis partib.duas^ feretinent,tertiâ quçfiotib-J»*^ gnant,itaenim cûImperatofccôuencrât.CaptiuiaGt omnes,quos naualisnd'’’ ba cæperat,quæftorib,tradunt,quos omnes pof ta halb fub corona uendtint; Deinde pecunia hoc modo difiribuunt.Primum omnib.ex naualib.quibo»*: captiuGadduxerant,trcs aurci dant. Deinde impeniæ ui^us equitG,quaspt^ fcdinauiufeceranr,foluunt rcliqua pecunia equis portionib.in nauesdiuHf^ Legatis uero quantG fingulac naues acceperanf,duplG datur.PrgfediaccepiJ'’’ pecuniam poitionetertiamfibi retinentes,reliquainter naualê turbampm^‘’” ditione hominu diuidût.Quibus expeditis,Imperator nodumanauigatio'’^ adinfulas Cariæ adiacentesuenit, depopulaturuseampartemregionis,qdst olimGnidiorumagerfuerat.Gnidusauiemfuitciuitas Cariac,^pierduospa^ tus ac naualia clara amp;nbsp;celebris.Cuius dirutæ Sé cuerfac mul ta monumentally nunc extant.Nam ÔC theatri edificium,^ tedotQ ac templorGquadrati lapidi® moenia femiruta amp;nbsp;difieda uifunt. Ager quoep abfep alia mitiori cultura,apa^ fiorib. tantum habitat. Igitur Imperator fub lucemjadquendamfinumilb^ rcgionis,Barbanicola uocatum,applicuit. Eueltigio emiffi équités ac naualê turbaabfep ordine omnia percurrunt:maximG numerG hominu cuiufcpÇi'^^ ac fexus capiunt.Prætcreapecoris quantG ad ufum fatis neminerefiftenteab pit.AIiarGrerGpræterpaucos tapetas amp;^ ccntonesnihil.Excentonib.enim^ gens óf tabernaculaportatufacihaCquoniaftationes pafcendipecoris gratia*?

pemutatyófculcitras dormiêdicaulafaciüt.Irnperatorimpolitainnauesomi’_^ 1 prgda,adDelon infulâucnit.Hçcolim ob infigneApoïlonis téplG,et facto*'’ cçremonias couentib. uniueifc GrçciçccIebratafuit,nGcdefertaacinhabita*y elÉExtât tamé têpli,et amphitheatri ueftigiaalbi marmoristcolGnarQ ^lt;f ad* gnorü maximus numerus.CoIolTusetiâcubitorG gndecim,cQ bac inlcnpi''’ ne, Tai^Js «7ngt;»WBft,Süt et cifterne mult£,mirc magnit«dûn's,etiâ nuc aquamP '

nç.Hic per quçfiores ex inftituto omnis pre da diuifa eft,Deinde fada licitatio ncgt;aptiui uendunt,pecuniaq5 redada ex cofuetudme diuidit. Qinb-peradis, imperator quonia comeatus dafle defecerSt, ad Peloponefi urbes diuertit, In^ tftnauiganduueroad jMaIæû,pmontonû,Rechaienfius regie daftisduxcum decefcptetn'remibus,eioccurrit, Vbinauticoiumorc,ccleumateacfigm's m^ uicemcôfalutati, fimulMethonaucniût.Ibiimpcratoraccepifj Cardinale qqj ftgatûPôtificis Romani cum dafieaduenirc,Deindeacceptis cibaiqs, fimul cum regio duce, ad infulas Afiae adiacentes maturèfecóiulit.HabentRhodij oppidu opcreac defenforib.munitiftimujac inexpugnabilei^dCaftclifiSandi f ctriuocât,fitûin ea parte Carie, q Cooinfule oppofita efttadqdmulti Chris» fdanoruferuitute Turcoru fugicntcs,ex tota Afia ^tidie fecoferundSf quonia extra munitiones hoftis omnia tenet,oppidanis ne lignSdi quidc gratia cxire if ect. Hie mira de canOfagacitateacfolertianarranuHabentcfnoppidaniultra ^uniquaginta canes,tjs node extra munitiones tenenttad qs fi quis Chriftiano •^mperuencrit,benigne excipiût,et cum plauftiad oppidû ducöt,Si ueró in bo ftem inciderintjlatrattb.perfequunt amp;nbsp;diiaccrat.Ec ft cui bcc mira ac incrcdibi hauidéqlegatPft'niö inNaturalihiftoriajgdebocanimalimuItamaiora tradi dit.quapropter Jmperator,ut oppidanis ad neceflariaexire,atq}euagari logins facultas daref, cireûiacentes uicos oppido dcpopulari ftatuit, Ergo tota node •iauigâs,dumadbuctcnebiç effent, adlitoraoppido^Jximauenif.Sedcumadss ucrtüittuel minima pattern nauiö fecS eirc,nibil agendo,die opeririftatuit. Si?» Icmioemlunenoxobfcura erat,impedientib,etiâcurfumn5nullisfcopulis,re dotes nauiö per errore alia ex parte cuiufdâ^imontorii,naues appulerant, Sed cumiam illuxiffèt,præfediaduertcntes Jmpcratorcfccûnotfie, folutis funib, acfublatisancoris,^montoriûcircûremigantcs,maturèfeadlmperatorcconâ» fcrunt.Imperatoriiicciexponere équités, partemcp turbænaualis iubet:iam^ dieihora prima eratJncolç uifa dalîè,imbellem turbâad motes fugere cogûr; fpfifeadeonferendâ manum cum holte préparat,uirib,acafpcritate locifteti, f^iemuirijpropteraffiduas cum oppidanis côcertatïones,præ cæteris Afiatis» cis uirtute pollent,Noftri uifa aduerfariorû audacia,inftrudi procedûilamp;f cum adiadulapidis iam uentS effet,magno damoreab titra qt parte cdito,infcftis ar tniscocurrunt, Atrox præliûcômittit.Equités impedientib.præruptis faxis, ’loftrisnômultûauxilio fuerc.Nauales uerófocijacmilites,eminusplumbca glandetormento emiffâjSC fagittis, cominus enfc ÔC hafta bofte feiiunt,Hoftis q'?miirilibus,quib,maxifflèpiçualcbat,noftrorû multos laucial.Stent ait qua tulüanceps praeliû,Tandem noftri 06 numéro 06 uirtute fupcrantes,obirûcatis ’’lultishoftem in fugâ uertunt, Mufti uiri capiunt, Cæteri ad præruptos raon#= ’cs,atcpinuiosanftadusferecipiût«Noftrifufis fugatisœ hoftibus, per omnes Kicosaddeprædandû difcurrût,ferro ignicp cûda deuanâtes, Itaq; depredatis omnibus,maximetapetis onufti,adnauesredeût,Nam inhislocis mulicrcs pfçcipuc funt operariæ,tapetorum^ textrices quæ no folû ad ufum,fed ctiâ ad mcrcaturâoperâfuâ exercent, Hommes paucftprætcraliqt mulicres, qafporlt;» ündifuacupidænôaufugerât, capiunt. Allata funt Imperatorihoftiû capita, abfcpnumero,Hoftes uiui in prælio capti q plurimi, Ex noftris defideratus ne mo.Sagittisuulneratiadquinquaginta funt, Quarta deinde die ad quendâlo^ cum Caiiæ,g nûcTabia dicit,iummodiluculo ucnit,Ibi coeuntia exutroep la teremaria,magna parte Cariæpeninfulâeffîciût, Ager Halicarnaflæorfî olim crat,q ciuitas fuit regia PrincipSCariegt;in qua Artemifiaregina Maufolo uiro luo monuments mirçmagnitudinis acopere infîgne côftruxit,qd et ex uiri no

^’wfoleGappelIauit,Et poftea inter feptcmirabilia mundi conumeratû q etiâ omnia monumctapclaraMaulolea dida fût.cuius nos inter urbis tijinas ueftigia uidimus,Inhis îoeis homines ignauftetab agricultura abhorré

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F 4 ter,

J_J(J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C o R I O L A N I

tcs,paftorici'am exercent, haq; équités ac pedites expofiti,curfîin omnia pen^^ granuPrædâ ingenté hominû ac pecoru agût, quam abfep mora ad naues addu cunt. Aflumpta ergo Imperator in naues prçdagt;ad infulâ inbabnatâ,cuiCapw hæ nomen eft,ucntt.Ibiexinftitutoiammoreprçdaomnis perquæftores no^ nos diuifa,deindepofita h a ft a capttuiuéditi,amp; pecunia diftributa eft.Nâmos erat im peratori nouç prædç,nouos quçftores defignare.Dum hçc agunbuun** ciatûeftlegatûPôtificiscu claffcadcffc.JgifJmpcratorinftructaarmis/ignis^]! ornata clafîc obuiâ ei ,pccdit ♦ Cui occurrés ipfe,8C tota claffisjccleuniate,acc? terts quae lætitiâ animi exprimere SC oftendere iblétjegati aduentuexcipinf* Deinde imperator ad legatû fccótuIit.Quo falutato, Audifti (inquitjforfitaac legifti optime paterjmultaquæ Sena tus Venetus pro fide Chriftiana,ac libéré tateEccIefiç,ftrenuéet magnificège(rerit,nnc etiâ uides.Nonus em iart annus uoluif,ex qVeneti cçteris Principib. Chriftianis torpêtib.prçter Ferdinands regéjgraueSC periculofû bellûgcrûtjacfuftinêt.ncc nos pœnitetlaborûSfin* pcnfæ,modô reipub.Chriftianæ,pfuturi fimus. Quoniaigit bis diebus Ato^ Îiam atep Caria,opulcntilfimas barbariboftis regiones,omnia ferro igne^ fternêdo,peçore ac eolonis expoüauitnûc quia ades, tuo dudu atep auipici)s c{ tcra agent. Turn CardinalisÆtIegi,6^ audiui,5C etiâ nûcuideo,egregielnip^ rator,Vcnetoru animû in defendenda rcligione Cbriftiana, fupra omnes regts ac principes prçcipuû fuiffe.VenetosŒ fuis armis multas Cbrifrianoiûgcntts ac,puincias a barbarorû rabie defendiiTc.Tu ^cp magis, ^ Cæteri ImpetatoKS opéra nauafti, audaciamcp rabidi hoftis tua uirtute fregifti. Igit made uirtuft ad reliqua ageda ftrenuè perge. Ego aût, ut par eft homing rcligiofum, foppKf orationeDeum optimû maximumep prccabor,ut tibi felices fucceiTus tribuat' Copie uero'quas adduxi/uû imperiû fequent,Venir ad eos et regius dux^pfc emeumfua elaffeaderat. Itaqjfimulcollocuti, Samû diuertût, ibi deliberatut i quid potilTimu agédu fit. Samos infula deferta eft,olim ob fertilitatê cclebtaW fima fiit.Nûcfcris tantS cuiuflt;p generis referta,mellis qcp fylueftris perfyluas paffîmabundâs.Aquis etiâ dukiffîmis undilt;p fcatens.Hiceqs,ca?teras9 to* pias ad refumêdas uires, atlt;p animi laxâdi gratia exponSt.Mil ites ac turbao^ mnisuenationiincumbit, per faltuscpacferaru latibuIadifcurrSt. Dum liant ferae capiunt, ad olefccnsquidâDalmata natione amp;nbsp;lingua,urfo miraeinagnitu dinis occurrit.DS^ cumuenabulo trasfigereftudet, urfus uitatoiduadokfet tcmoccupat,at(p,pfternit.Iuuenis prgfenti animo ambas auriculas ciuswauj^ bus apprebédit,caput^ ferg à fe tadiu remotS tenuit,ne ab ea dentib.Iaceratet» ^ad alter adolefcês eiuldê gentis accurres, urfum à tergo gladio intcremit.C dit itacp ubilt;p magnus numerus ferarûUota clatïïs uenatione replet. A gunt ft* fti dies,gregalis turba epulis ac uino indulget,praecipuèlllyrici,quor6 inters ualescopias maximus numerus eft. Paterisuina j)pinant,canticisadbibendu focios inuitâtes.Vbi ad fatietate repleti funt,adorQ mcmores,unufquiftpcp^ ram fuâ iadado magniftcèextoIlit.Solentem rebus bene geftisetiâ ignauig^ riari.Interim principes cÓgregatiqdpotiftïmüagèndufit,cofultant.Tutn£XC0 muni fententia Ataliâ Pamphyliæ urbê,quç ab Atalo Pbiladelpbo eöditaub fubitario apparatu oppugnare ftatuunt : fperantes fi derepente improuifamsg grederent,abkpbóbardis etmurorudeiedioneurbe potiri. Atalia,urbseltl^ toralis omnia maritimaru Afiç j)uincix maximatbabens porta mult i's tumb ab utrotplateremunitu 8lt;5 catena claufumt^pterea Aegyptgs acSyrqsnier«* torib.celebrata.Quamobrêtoti^uincig cómuneemporiü eft.Jgit Impeta®'^ pfedos nauiüad feuocat, uti fcalas 6lt; crates binas aut tefnas in naues eóftetd iubet,quib.ftrenuéparatis,Samofoluit;ZepbyroflâteRbodaprçtcrnauig^gt; uclocilltmo curfu ad infulas Chelidonias delatus eft. Rbodij quoq? duas tritt* mesinauxiliümittunt.Eratautem numerus uniuerf» clalTis nauiü oduagiu*

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;• — - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;taquinqut

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÖÈ RÉB, VENETIS LIB. I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î47

^^qumCp.Ex qui bus Pontifex deeem Só nouem miferattregiæ decê amp;nbsp;feptem £fât:xî,hodiæduac:Venctæquadragintaôd feptê,in quibusDalmaticeduodc^ tim.Nônullæ ex Venetis ad munia obetida ab Jmperatore eis demadata a bc^ fant, Hic Imperator inito nauiü numero ad urbê tendit: diftabatautmilha paf Hiülexagintaïhora erat diei fcrèdccimaJ tacp rota infequêti node,aducrfo uéto ff’’’gt;gandO)horadicitertia»adIitus urbi^ximucIaflemappulinHincVióoiê ooprantiülegatü,cum decern nauibus, ut portuoppidi capiat, mittit.Stephano ^alipetroalteri legato,cumreliquisnaualib.copijsjàpartecôtineniis urbem oppugnareiubeuEquitib.mandatjUt^ximöcollê urbipræfidijeaufacapiann Omîtes monct,eflcntmemorespriftinae uirtutis,pugnaturicótrabarbarüho^ ftem,imbellêatep imparatü,pro religione Ghriftiana,acmaieftate Veneti im^ pcrii:oftendêsurbêopulcnti(rimâauro,argento,preciofacpfupellec?îilirefertâî qiiamfi caperet,diuites domü efferedituros affirmât.Omnes alacrianimo o ra donem Imperatoris accipiGt.Quibus dimiflïs,ipfe cum legatoP5uficis,acre gioduceinnaui fe cótinet,inde fi qua neceflariapoftea forêt, fubminiftraturus. Equités ergo uelociffimo curfu in omnia cxcurrût,piçdâ homtnû ac pecorO aï» gunt,deindeadcollêfibidemonftratüiecóferüt,VidorSopratius impulfare^ mis natte,eeleri curfuadportü ueniUac primus magnoimpctu,ingruentib.un diq5 bóbatdis,telis ac fagittis catena fregif,atcp portö intrat.Subiequunt idiq uaues.rioftriqprimüturresomneisjquecirca portûcrâf,trucidatisdcfenforib» capiût.Erat extra muros ad portûfuburbiû optime aedificatû,in quo hab itabâf maximcmercatores,cxponcndarö atcp imponendarû in naues merciû,comodi gratialqui omnes uifacla(rc,fubito malo perterriti,reliais omnib.in urbem co lugerant.Erant tabcrnçpipere,cinnamomo,garyophylo,thure,tapetiSjÔtf alia omnifaria merce plenæ. Noft ri dcfilientcs è nauib. mature omnia diripint. prg 5 danicpiiinauesimponüt:deindcfuppofito igne,teda omnia cocremat. Et quia obahitudinemmurorumurbem kalis oppugnarcnulla fpcs erat, muros fuffo dere tenduRhodius praefedus cum fuis mil tu b.ad porta urbis accedit, dola^ bits ö: lecuribiportarS dauftra frangereac deijecreaggrefTus.Interim oppidan niexoppofitoportasmuroobftruütjiagittis^jacaltjsmiflihb.defupernoftros foiöt.Saxa maximi póderis demittûhPræfeaus Rhodiorû dumacricer operi iiiftat, ingêti laxo idus, coterit ï quê fui mortuS cueftigio ad naues referöt« D giiisc5flaquot;gratib.tedis,ac impcllête uéto noftrosperturbat,06 ab oppugnatióe fubmouet.Interim a parte côtinentis Stephanus Malipetrus urbê corona cinss xeiat,atcp ad muros milité admouerat, Erat urbs ab ca parte duplici muro, ac folfamunita. Noftriaut admotisfcalis interfedisdefenforib .ftrenuèprimos muros capiüt.Vbi adfeeSdos uentö eit,fcalenó dimidiâmurorûakitudinéçi# quarepotucrât»tûcdefperata fcalis expugnatióe,trabes undiep muroapponut, cratib.defuperiadis cötcgünQuib,paratis,noftri crates fubeQr,acmuros fuffo diût.Ad portas etiâ urbis,qug Occidenté fpe(ffat,Iigna,taeda, ÖC aliaaridama Urucoaceruantes apponüf,SC igne fuppofito dauftra lignea portarü coburuft Atoppidanihas qcpualidiffimomuro muniut.ali] per muros difcurrüt,faxa e£ aliapóderainfuffbdientes muros deuoluüt,fulphuracpicem ardente ad cóbu rédas crates, q noftros afaxisdefendebat,dcmittüt. Tuc noftri milites eminus fagittis ac glide plûbeo torméto exeuflà, oppidanos à defenfióe murorü detuf bare tentât,multos uulncrât,ac interficiût.Ôppidani etiâ bôbardis5C aiijs miß* filib.innoftros pugnât,N5nulli laudj exnoftris cadût.atroxpugnaubit^com mitiit,Legatusobequitâsinftat,hortat,utremftrenuègerât,obteftâs4Prefedi qquenauiS omnes,pro uirili lua opéranauare ftudét,et munia fibi demandata lirenuè cxcquunt. Erat in urbe mulier Chriftiana,Illyrica natioc,muftis annis^ infertfituteuitâdegês,quepermurosdifcurrés,ficubinoftrosceffàre,acremif ferêagereaiumaduertcratjincrepabauQuidceflàtisufti'Uuftis'neurbéopulen (iflimam,

348 ti(fimâ,atep oinni barbara gaza refertâ,male^ munitâ,ignauia atep focordianc ftra relinquereflam maxima parte défenforOueffris armis côfofsâ cfTealfrmc'' Qiiam cum barbarus quidâ fie loquenté audiflet,obiurgare cœ pit,ac flagra in’* terminari. 111a periculioblita,atcp quemcûcpexitûfortuna datura effet, fecura uefté coponit,ac ex muro defilijqquâ femiuiuânoflri excipiût.lJla Chriftoani mamcômendans,inter manus nolirorû expirat.Itacp mulier egregia feruituiCi quâ uiua no potuit,morics effugit.Noferi exanime corpus fepeliût.Duma n°^ liris pro gloria accupiditatepotiundæ ciuitatis,abholtib.propatria,Iibertatc, coniugib,acliberis,ubicp acerrimeres gerit Znox interueniéspugnâdirifflit* Legati ad clalTem redeût,relilt;fload urbé idonco præfidio,nequis exireautin^ trare urbépoffet ♦ Principes ad legatorû aduentS coeût. Legatiabiareferunt:'’ mul edocent, urbé prç alto muro ac ualido undicp munitâ, Ôd defenforib.fatis inftrudâ effe.Proptereafine bobardis, quib.muriq'’ftcrnerent, potiûdænrbis nulla fpem effe, amp;nbsp;quoniâ iam hybernû tépus appropinquabaCS^ aduehendas ex Pelopônefo bobardas, mul torû dierû erat opusînec ciaffis abfep portu tuto manerepoterat.Nam tota ora Pamphyliac importuofa cft,unicûurbis portui bens, uixquindecimnauiû capacé:finus^ Pâphyliç apertus ac expofitus,nw ximè quocpVultumo 6C Âuftro,g uentiprçcipuèPâphylio mari fçuircfolcnn Igitur ex comuni fentétia decernût,in craftinû obfidioné foluere: ÔC deuafous omnib. quçextra urbé funt,inde recedere.Erâ taût fuburbana magnifias tedis ædificata, ÔC quæ frequcntib.uilÜs fpcciofæ urbis facié prç fe ferebât^Hortiq que erât arborib. pomiferis egregie exculti,ac fontib.undicp manâtibanignc Noftri itaqa fequenti die, igné fuppofito tedta c5burunt,arborcs ferro fuccidiÄ» cunda,pfternendo deuaftat.Qiiib.impigrè peradis,Imperator inde folucs,in^ tra paucos dies Rhodû uenic. Qui dum Rhodi effet, aduenit Vfunafanireg’’,

Perfarû Orator, g Cardinale,acImpcratore, öd relias Principes claflis aliens narrat fuafîonib»ac monitis Katarini Zeni uiri patricqVenetorû oratoris,rcg^ Perfarû ad opprimendû Othomanûin expeditione elTcjSf lam ei'us duces cun’ expedita manu,magna audaciaArmeniâ minoré OthomanofubditainiiaMc' Toeat^ualidiflimâ urbé eiufdé regionis,etnônuna alla oppidacçpiire:dein£ic affirmât Perfas egs unis ßtis fuperep abûdarc,Pcrfas qqj hafta,cnfe,fagittfs ƒ pugnamidoneos CçterùmfeliginftrumcntibelIici ignaros a tep expertes euegt; Proindepontificé Rom, Venetos atep alios prineipesChriftianosfeadneuc* le dicit, oraturus uti regé fuû tormétis ad expugnâdas urbes, Ôif ad fummou«’ dum eminus hofté necefïàrijs iuuarêt Cardinalis,ac Imperator cum religsptm cipibus, oratorisuerbabcnignèaccipiut,8Cadimpetradaqpetebat,benefp^ rare iubé tlnfuper ualidifTimâ clafsé uiris atep armis optime infrructa oftentat) affirmâtes ad omnênutüregi Perfarû ubiep præfto effe futura,Itacpdimiffo°^ ratore,fe ad agendûqad pertepeftates Iiceret,prarparat,Eftex parte occidentis oppidi fandi Petri,de q fupra mcntionê fecimus,Termeriü MyndiorS^mon toriü,multa millia paffuü in mareexcurrens,uerfus Coü infula ï regioapHes» uentis omnib,peruia,uinetisatcp oliuetis,ccteriscparborib. frufliferis optin’^ c5fita,frequentib, qqj uicis bene habita ta. In qua regione uiri tantû inpratfens perautûni tépora colligédorû fruduû gratia remâferât Î namppterbeilimcu', Ô!^ excurfiones fupenbrib .diebus^pinquis locis fadas,mulieres ac puerosad mediterranea Iocaabduxerât,ad quas terras delatus Imperator,binis excurfo nib.exutroqp latere,pm5torfjfaéîis,cûda depopulat^pftratisquçcûtpigneaiit ferrouaftaripoterât.Hicocciforûhoftiû^ refiftentes interfedierât,allatafunl capita centû ÄS trigintafepté.Cçtcrûcaptiuorûmagnus numerus,g omnesfub hafta ttenditi, Si5 pecunia indeexadîa,fada etiâ portionc,potifîcijs acregnsmij* tib.diuidit.Indefoluês Imperator cû tota claffe, ad Naxôinfulâucnit.Ibicn’ onerariaî naues pane onuftae ex Impcratoris luffuclalfemexpcdabât «Et quo* niam

DE REB. VENETIS LIB» Î. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^49

^ niam aiitumni ultimo tempus eraf, regius dux,accepta mifïîone,cum fua eJade domû^fedurus recelât. Pontificis legatus cum Imperatore noftro, ante^ Jiy €msingrueret,ah'quodegregium facinus edereftatuQc.Edodus cm erat Jmpo tator,Smyrnauibcm lomæ opulentiffîmâ, male mum't.I ede. Cuius maxima parsmLiror3,obuetuftatcmcorruera't, quos ciucs iongapaceufi,reftituerene;# glexerauEtquonia in longiffimo finu urbs fita eft, amp;nbsp;à frequenti nauigatione muItQrecedens,bellGne fenierat quidé. Ciues eius fecuri Sgt;C abfqj metu uita a^ gebat.I^iturImperator Naxofoluens,prïm5ad Pfirâinfulâ inhabitatâueftii« gu tantum antiqoppidihabcntê,uenitJndcnodurnis nauigationib.tertia die appetente Iuce,ad Smyrna uenit. Cuius pars in m5tc,maxima aut in piano fita dhfed motana melius habitata. Tune nofiri mature' e nauib.dcfilientes,tûtâ ur bemcorona circOdant.Multi kalis,alij per ruinas murorû(nam ut prçdixi,plu tibus inlocis mûri interrupt! erät) muros afeêdût,in urbê^ defiliOt. A t Smyr-nçilubito ÔC infperato malo oppreflî,trepidi,quid potiirimûagât,ncfciût, alif armacapiûtjâfad ruinas murorûhofti occurrOt, atqi côgrediunt.Sed a nofiris £tnuineroetuirtu(efuperati,finemora trucidant.Altj tedaafcendêtesjtegulis aclapidib.noftrosinfeftant. Mulieres ^cppauidæcumadulusuirginibus,ad temphjqux ilii Mofeheas uocât,c5currunt: palTis crinib.aras amplexâtes^qj;« pbcâfuOinuocât.MuItç cumparuis liberisdomi feobftruOt.Noftriurbepo:# titi,omnia deprædâtes, per totâ urbê difeurrût. Alij filios e' cÔplexu matrO ab^ firahût,ipfas qqp matres capientes.Älij muliebré turbâ de remplis extrabunt» Machometû inuocantêreludantes,per crines apprehenfas trahût. Qtiçdâ ui^ duacuminmonumentOuirifui incidiiret,côplexa monumentO, quafiuiuûad auxiliûuocabaUfubindecp dicebat,En quos nunquâ uiuos ulla uis feparare po fuit,nûcbarbarushoftis diuidet.EtcOnuIlo modoindeabftrahipofièt, miles toclogladiofpotcprçbentiacdificdenticollû,caputabfcidif,inquiens:lnûc, ôimaritotuote côlocia.MuItimâcipiafpernêtes,ornameta mufierûpreciofa, ueftes pidas cuiufep generis, uafa enca Damafeeno opere egregie celata, auro 3fgëtoiçdiftinda,acafiâpreciofamfupeIlediIêdiripiflt,acdiftrahût*Vbi(çge gt;nitus,ubicjß ludus exaudit, Tota urbs plandib.atcp ululatib. côpkt,Interim quidâeffugiês,prçfedo urbis,quê iIlagensSubafsauocat,tûc in uilla manenti nunciat urbê capta ab hoftibus atep dir cpta elle. At Balabanus(nomen id præ^ fedo erat) côuocata baud parua manu è q^ximis locis,equitû,ac peditû inftruda adead urbê fubfidtj feredi gratia tendit,Tûc noftrç elaffts magifter g cum equi tibus,amp; claffiariorO non paruo numéro, extra urbê ad refiftendû, fi qua uis in^ grueret,paratusftabat,uifobofteobuiâ progredit, EtcumiampropcclTcnt, bmeinde editomagno elamore iaxatis habenis, attp aduerfis haftis cccurrunt; Subfequuntpedites,Cruentapugnacûmittit.NoftriuerômiliteS)q equitibus ™xtierât,a duceedodi,prçlôgis lâceis hoftê in faciê feriebat,PugnatûaIiquan ^iu cftpaiiAïarte,Dum boites acrius inftât, Petrus Frafina,uirftrcnuus,ôô in^ krequnesnofiros cIarus,Baiabanû hoftiO ducem,gutture hafta trâsfixo, equo d€ticit,acreIudanticaputabfcidit,Tuncalrjaliosaggrcdiêtes,pftern0t,Hofies multisobtrûcatis in fugâ uertût,Deinde lu fi s ac fugatis hoftibus, abfeifltsep in (erfedorO capitib,uidores le ti ad urbê redeOt, tûc noftri maxime expoliatâur bê,fuppofito igné omnia teda atep ædificia cocremabât, I taqt urbs antiquaua n'a fortuna,ac muftis monumetis infignis,horarû fpacio in cineres collapfa eft, Hicnidimusmukaantiquamonumêta quadratilapidis,ac marmore magnifia cèçdificata,quorfl nônulla corruerât,quçdS etiâ extabâ t,Inter quçHomeri mo niimentû cum ftatua fiC inferiptioneGræcis literis, Ager qepurbi circûiedus optimeexcultus,ac Melo fluuio imerfluêtenriguusdrequentib.mliis habita bif,q omnia igné etferroànoftrispftrata lunC.Delatafunt interfedorû hoftiû lt;apiu ducenta Ô^ quindectm,Captiuorû innumerabilis tijrba,Imperator omi#

J^o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V V K 1 U V J^ JN 1

ni pf æ Ja nauib Jmpofi!a,a J quafdâ infulas olïmliabitafas,nunc defertasjantü aquiscifternarûucterumabundâtesfecontuiitJbiexpofincapuuijpofitahafta omnes uendunt ,ReI iqua predaabfqj forte militi cocefla efcquod etiâ lmp«’ tor tnreltquis excurfionib«femper feruauerat. Itacp quçftores lam ex c5fudu* dîne pecunia omne diuidunt* Deinde quarta die Imperator in Clazomemoró agro copias expofmt,ad locû qui nûc Caput Stilaridicit .Clazomenç oppid5 fuit in fine finusSmyrnæi pofitô,Anaxagora ciuefu0jqui ArebeJai Phyfic/jd Euripidis poetæpræceptorfuit, clarû.Et quonia omnes circuadhgrentiulow rum mcole exêplo Smyrnçç eladis perterriti, ad motana ÄS m editerranea loca fe côtulcrantjpaucijquiadcuftodiâdomorû remanferât,à noftris intercipiunt» Abduéta eft tarnen camelorû ac reliqui pécaris nô parua copia« Quibus pc^a^ dis,Imperator quoniâ iam hit\ernû tempus inftabat,PeIoponefum u er fus tuf fum fuû dirigitJtaq3 Subfolano flante, cum legato Potificis intra paucos dies Methona delatus elt.Et cum iam hibernû tepus a deiTeUegatus Potificis Ro^ mam redire ftudens,antc^ recederet,côplexo atqj exofculatoImperatorc,Ha^ bes(inqt)clarifrime Imperator, optima teftemuirtutûtuarmPont.ô^cætcnl'a liæ Principes, egregia tua geftaaudientes,me referente,obliupefcent,ôfadnii Jabunt. Perge uir magnanime,ut cœpifti : tua em gloria immortalis futuraeÜ' Imperatoretiammaiora, quàmquæ ipfedefefperabat, pollicituseft:modo Chriftiani Principes,Venetos fuis opibus ad conficiendum bellum iuuarcue Iint«Quibus didis digrediunt « Cardinalis Itahapetiturus, Methonafolu*^ Imperator cum totaclafre,feNeapoIim,muniendæ urbis gratia contulih

VAî Imperator open* infiat,Antonius magnæaudaciæ,acftrenuâ: uirtutis adolefcens, natione Siculus, aufus memorabilefecinus ad eum uenit ; narrat, fe Chaleide à Turcis captum, exinde mul® tempore Calipoli,fcruumfuine:dumcpibi degeret,pcrfpexiflèo’ ^ ualia Othomani Calipoli abfep excubijs ineuftodita mancrùPfj terea, domumiuxtanaualiaeffe magnam, acomni inftrumento nauticorder^ tam,uelis, funibus,amp; exteris ad inftruenda claffem neceffàrijs,ÔC quxpo“^”^ fupra centum triremes optime inftruere. Parata fe ede,Imperatori affirmât,do^ mum illam cum tota clafïecrematurü,modónccefrariaadrem peragendaHW tribuant.Opus fibi clPc pifcatoria naui, cum fex comitibus,qua fimulato met^ catorio negotio,caftella He!lefponti,quæ Dardanellos uocat,penetrarepo®' Nam Othomanus, ubi maxime Hellefpontus coit, duo munitiffima caflo“ exutracp parteinuicemoppofita acdificauit,adquac multas bombardasn«^ magnitudinis conftituit«Præfedis^ caftelIorS mandauit, fi qua nauis iHis uitis tranfireuen€t,bobardis frada lubmergerent«Igitur Imperator colb^ to adolefcente,promi(ïïs eumonerat,fi ea quac animo c5ceperat,excquerenP^ inde ab eo quxfita mature expedit ♦ Antonius paratis neceflarijs intra pof*’* dies munitiones Hellefponti fimulato mercatore fuperat,eadem^ die Calip® lim uenit,at£p uenalia poma exponit«Nauicula enim his onerauerat,ut Ämw^ caturâ fimularcjSC infirumenta reinecedaria tegere podèt«Tum aduenieteno^ deuigilia fecunda,ad domâexploratâ et fibi cognitam tendiiffiadis^fotop^ claudris,domü intrat,6C pluribus inlocis ignem fupponittSó quonia inteft^ qua,picis ac feui magna copia erat, ignis uehementiimpetuabfqj mora cunt cóprehendit,flammamcp extra tedauomereeoepit.Dum Antonius adnaualw tendit,nauibus etiâ ignem fuppofiturus,ciues fragore ignis exciti, undi^üW currunt,AntoniusturbaaccIamoredifcurrentiüciuium pertcrritiiSjOmiliisM ualibus ad nauicula propria confugit,atlt;p Hellefpontü traijcere ftudetJannf

D E R E B, V E N E T. L I B* I L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;351

A teriorihtonappropmquabat,quumignis tcmereper nauiculâ iadusjpuluercm fulfureS comprehendensgt;naujcula exurere ccepit, Antonius fubmeria nauicus« la cS comitib.in terram defiIijt,SC in proxima fylua fe abfeodit. Intenïn domus cumomntb.quæin eacrantjtotacoburit «Sequent! dieSubafla urbis efîtfîaper lerutari lubctji quo pado ineendij audorem inuenire pofiet,premia magna inlt;s dicib. proponens«Qii0 ergo fcrutatores primu poma Huitatia,deinde nauicukt fjbmeifam offendiflentjanimaduertunt mercatorem ilium liefternS poma uen^ dentem, talefaeinus patralTc. Jgit armati ad perféquendû Antoniu mittunfjqui prodentib. cum udtigils, quonia per arenofam bumu iter fecerat, confeftim ad iyluam tend5t,Et iam ad latcbras Antoni] propc' uentu erat5quû Rado magnia^ nimiadolefccnsjmanupróptusjnatione DalmatajButuani oppidiaccola, units excomitib. Antony,Itrcnuc moricupies,ftrido enfe in holies irruitlatcp duob« obtruncatisjipfetclis aelapidib« undiep obrutus occidit, Antonius curcliquis comitib.in uus capitjuindusepadSubaflam perduddSubafla uerôtâti facino«» ns patratoreinterheere nofuioffi'en elTeratuSjAntoniûamp;rcomitesad Othoma num phneipefuumifit. Quern corafeaddudu Othomanus intcrrogat,qua fua iniuria,quôuehoftiû benchcio,(nie tantufacinus comittereaufus crat.Tu An# toniusintrepidus : Qiiafiueronefeias teomnes bonos comunem pelicomniu gentium iure perfcqui debere.Tu em omnes principes tibi coterm inos nulla da ta occafionepatrijs regnisexpoliafti.Tu perfide nullideditorS fidé fcruafti.Tii tuorufanguinenun^ fatur fuilii»Tu deniep Chriftianü nomen,qug gens fola ue fi Dei cultfix eli, extinguere conaris.Quapropter fateor egregiulacinus aufus lum,ó^utinamihiin caput tuu idem liceret.Othomanusadmirataadolefccntis audacia,abdudumcum comitibusinterficiiuflit,quièucliigioper mediiïfedi ftint.Itatpegregius adolefcens fupra conditionê fuam aufus occubuit. Senatus B Venetus ob Antonij mérita,quæ ei non potuit,fratri puero,amp; lorori uirgini tri buit.Nam fiC fratri falariüannuö,ó^ forori dos ex publico data eli. Interim dum Iinperai'orad muniendâ urbe Neapolin hiberno têpoic findet, amp;? ut naues refi# terent,opéradafinuncius quids cumliteris régis Perfarûadlmperatoré uenif, eademquae amp;fuperiof eins oratorafferens. Que qnû audiflet triremiimpofitû, Venetias mifiti Veneti Sé oratorib. régis Sé literis Catarini Zeni fuiapud rege oratorismoti, magnS numerü tormentors cuiufep generis parât.Vafa etiam ex auroót:argentoconuiualia,Parifini operisegregiècælata,multü panni laneite# nuiffimi,miiltS ferici uermiculo tindfiauroep intexti,ad regiS ufum,omnia regi Perfarûdonodaturi.PrætereacentOiuuenes, qui tormenta exercerent,deligut; liisq^preficiunt Thomä ex Imola oppido FIaminiç,quodoJimForS Cornelij dicebat.Praeterea ad hxc regi deferenda oratoré defignant,uirum patricium lo# lephûBarbarû,aetategrauem,8élinguæ PerficachaudignarS.Tum omnia para ta in treis naues magnas imponunttquacetfi remis agunt, onerarix potius ^ a# tîiuariaedicendç funt.Habent eni Veneti huius generis naues multas,quas mer caturgexercendx gratia ad nmnes.puinciasquotannismitterefoIent,Qiiib, pa tatis,oratorVenctijs foluit,ac Cypi nuenit, ut indecômodècû Vinnalanus ad maritima Ciliciæ aut Syrix uenilTet, dona ei offerret.Fama eni erat,xftate noua Regê ad ea loca uenturS elïè. Deinde ex Senatus dccreto, Imperatori mandats cft,utadpmnia Vfunafani mandata femper paralus fittqnxcp maxime cordi Re giseireexiftimaret,omiiris egteris ageret. Othomanus quolt;p nó folS fama ex# citus,fed per exploratores de magnitudine copiarS, ac de aduêtu regis PerfarS plancedoâus, ultra nó efle fibi ceflandS ratus, bcllo fe prxparare,ac hofti occur# rerefiatuit- Jtacp prxter cofnetas copias,per omnes^uincias ditionis fuc,ut que quefepté familix fmgulos armatos mitteret, imperat : infuper ab omnib. focijs acfoederatis principib.magnS numerü equitüacpeditfieuocat,multosmerce# Ilarios milites omniS nations códucit.Prxter hxc mufia millia curruSadmu#

ucndacaftraparat,finguliscuirib,bjnas bóbardas imponens.TormentorSquo ^ que omniö generütncredibslcni copia,arephommum qui tormenta exercereuti erantjniagnnnumerij parat. Q^iib.expeditisjOinnes copias deTbraciain A li am traiecit.lpfeetiamunitoBy2antio,acuahdo præfidioadurbécummiuorehiio reIilt;n:o,excrcitQadoccurrendüho!hfublequit.Huic cm urbimaxime timebat. Verebat cm nc fi Venctoru ciaiHs munitionciauciö HcHcfpóti fupciaflct,expii guata urbe potirct.Imperator nolierjCjuoniä accepcrat Caram3nos,rcgis Pcrlar5 iocios atqjamfeos, quos Othomanus paterno regno Ipcliaucut, Ciüciæmary tima oppidaobfidere. Audieratetiâ maioré fratrcexCaramanis inter rarosami cos Viuhafanic(ïc,rcgip!acereciipiës,hatrib.rcgiif[ Ciliciaerccupcrareliatuit. Itaqï omifTis ceteris «biforfita res melius geri potuiiïetjVcnetisq^magis cóJü ccret,uerno iamtêpore refedlis nauib.ct inltrudtacialic,equttib«']uolt;^aisöptis, CiIicüuerlusnauigat:acRhodöucniês,a' Rhodos duasnauesaccepiidiiJelol uens, Cypruad regé amicum ac todcratu diuerut.Rex quolt;^ Cyprins quatuor triremes, cum duce Zäperio, impcratori dédit. Imperator cd tota dafie Cypro foluiCdeindeadCiiicix littora,Seleuciae,pximauen!t,ubi tune Caramanusoo fidendæ Seleuciæ gratia, cafira habebattin portui^, fandi Tbcodori nune appela latû,cum Inaciatïciocótulu Jn liocioco oiim Veneris oppidö tun, propteropv pertunitatê !oci,frcqucns piratarum habitatio. Nune enam bufi Veneus,extra oppidiruinas in littore maris extat, miræ magnitudinis, quadratolapide egn** gièædifîcatû.Hic Cafsäbeg,minor ex Cafamanisfr?.trib,(Pirameta6taltciCi licit regains in exercitu régis Periarû erat ora tore s ad imperatorc mi(tit,qui un' nientes aduentû imperatons gratulanf.adduncctia,Caramanos IcmperoUpat« nam amicitiâ cum Venctis,in eorûuirib, maximamdpem habuilie.Turnnai# rant,i3.'n quartö elfe mcnfem,exquo tria oppi Ja Cilicia: princeps eoriiobiide^ ret,Sichinû,Seleuciâ SC Coricû.’quç fi cepillèf,toto regno elle potiturôaitinnâC ü

' Sri quoniJ uiris idoneis,0!i tormentis ad expugna das urbes opportunis mdigf^ bar,orïtuti regi focio,ÓC Venetoröamico,fuisarmis paternuregnuab Otbonia no per iniuriä oclt; up uû recuperet.Turn imperator oratores bene iperareiub^ à iedimittit. Deinde Vidorê SoprantiülegatöiuüadCaramanöireiubet.Cui mandat uti de ilatu rerü edodus,quid potillimum agenelfi lit, cum eo agat. Vi^ Óór equo ad Caramanummature iccouiert : faiuiaroq} reguio, Al? imperatort) inquitj-mifTus ucnio,ut tibireierre ói ob patris tui,Ai ob régis Periarû, cuinunt fœderati fumus amicitiâ,ie cum ualidiHima claire in lubùuiû tibi ucmifcAP'“ proptera tedoceri uult quo in ftatu res lint,quid'ue primö agenuu lif,ut excow^ muni cófilio,quidpotiirimöinrefit,agat. Tune Caisabeg impcratori gratiasa^ gcns,inquit, Nun^ me fpes de Senatu Veneto iaiium babuiiZnüc ctwreipbp*^ Ipicio, Venetos prarter cæteras nattoncs amicos ÓCioederatos in calamifate pol' tos luis opib- iuuare Cactenim cö plures mcnlcs lint, ex q bare oppida Cilld» fruftra obfidco,quia nee milites ftren«os,nec machinas ad ea oppugnada uAd’ farias habeo NS totus meus exercitus,exceptispaucis prætorianis,exgregatf' militib. colledus cft,gcte magis agris colêdis,q? bellis gerendis affueta.Vdto mihiopequi 5C milftib.excrcuatis,2g tormêtis ad expugnandas urbes idoncis abüdatis,opus cHeuideo, Deinde narrat triaoppidaa lè oblidcri,quorumdtJ0 Ochomani præfedtitenent.Tertiûuerô Muftapha quidâ Cilix,homo perhdiis per iniuriä occupatû habet,qui olim ex intimis amicis cius luerat,nunclort^’ fequês,Othomanoadhæret.ProptereanihiI magis ex re elfe affirmât,^ Sichinöi in quod MuftuphafecontuIcrat,cxpugnare.Quoopprefro,eius cxcplooinnc'' Cilices infidemafuros eiredicit.Soprätius accepta Caramanilententia,adn^ peratorcrediit.Quiçcû Caramano agitalîèt,refert. Igit imperator CoriolanûCt pionêTraguritann,triremispraffedü,ad perfpiciêdö oppidi litû,admunitiones mittit, ut explorais omnibjibi cunda referai, haep Coriolanus omnibus pf

^ fpc(îlis,ad imperatorcm redit, narratep oppidua mari duo millia pafTuu diftare, finiminmontearduo 5C cxcelfo, à parteetiam Orientis praerupto : cartenim te* nuimurojneepinnis diftincto cïrcundatu^Oppidanorumquoip turbam imbel km.Oppiduergo fitumunitum opere,amp;defenfonbus inualidu effe, Quapro* pier ud expugnatione oppido potirijuel ad deditionê hoftem adduci poiie affir* mat.Q^u'b.acceptis,imperator LodouicO Lombardum Venetum,nauis piæfe* diim,Coricum cum decem nauib.mifit.Cui mandat,dum ipfe oppugnationi Si chint inftaret, ille obferuet,nequis maritimo aditu cibaria oppidanis afferat.Nâ acontinenti Caramani milites Coricö obfidebant.Deinde imperator cum reli* qua claffe ad Sichinu fe recipit.Copias omnes exponit, ac magiftro clalRs man dat,uti tumultuarioapparatuoppiduaggrediat zexperiaturepanabfepbóbarda rum uiu oppidu capere poffer. Jtalt;^ magifter cum omnib.ciaffiarijs ad oppidü tendit,muros corona circundat.Scaiis,cratib.8CaIi]s ad oppugnationem necefla ri]smuros fubeunt.PraefedinauiSunufquiftp cum militib.iuae nauis oppugna tioniinCtat.Atoppidani faxa ui fubeuntes dcuolu5t,quaï per prona mous ruen tia,noftrosobterunt.Tcladefüperingerentcs,a muris fummouent. Oppidani quonianeep pinnis neep tabulatis tedi pugnabant, ad omnes idus erant expofi ri.Itatpdnoftrisfagittis amp;nbsp;alrjsmiflilib.tormentis excuffiS)multiuulnerati oc* cidunt.Tunc magifter quu neep fcalis,neqp alioapparatuabftp murorS deieóio ne oppidü capere pofte aduertiffet,receptui figno dato,ab oppugnationedeftitit« Nâôi muripræaltijamp;f aditus ad muros per prgrupta iax3,ac déclinas feraitas op pugnstionédifficilepræbebant.OppidaniCtametfimufti excis ceciderâtAjuafi uidores dato animo iaiftabätJ te Veneti, mari ôtT pifcib. dominamini, Imperiû côtinentis eturbiû Othomano relinquite. Magifter ergo imperatori refert nihil ^Icabfcp bóbardis proficcrepolTetfi oppido potiri unit,bombardarö minifterio opus effeaffirmat. 1 mperator fequenti die caduceatoré ad Muftapha mittit,ut ei rcferat,quatcnusfidépotius,$armaVenetü experiri ueIit:2C nifi oppidu dedat, omniaextremaeffepaffurS. Muftaphauerorefpondit, Venetorüarmaiam ex* pmu effeï icamp; fitu loei 6c munitionib.incxpugnabilê fcire;neclongam obfidi* onem timere,quonia re ffumeniariaabundaret,propterea nee oppido cedere ucl Icjnecfidcile cuiui$ credere affirmât .Imperator acccptoMuftaphaerefponfó,c* quûafccndit.fimul cum legatis inter ingruentes ex oppido iagittas amp;nbsp;alia miffi liaoppidücircumequitatjomnia diligentiæftimationeluftrans.Tum demS ad* uertitafcptentrionali parte muros nômuItûualidos,ÔC montem minus decliuS atqjarduumeffcjffcilcmépaditüex eaparte oppugnatorib. proftratismurisad oppidü forc.Igit duas bombardas ex oppofito aparteBoreaelocareatqpaptare wbet.Muftapha cum aduertiffet ingentes machinas trahi,caetera^ omnia ad le oxpugnandum parari, infperato malo perterritus, uirum graue ex fuis fi bi inti* toumadimperatoremmifit,utifibi fuis^ omnib. incolumitatemliberam^â* Cültatemabeundi cum omnib.fuis rebus quó uelit pacifcat,oppidum impcrato fidedat. imperator data publica fide,Muftapha quo' uelit libereabirc pcrmiffo, oppidü per deditionem acceptü,èueftigio Hifupbo Caramani praefedo qui adc tstiradidit.Quibus pcradis, cum omnib. copijs Coricum uerlus nauigat .In* tfrnauigandumaSt Zancius arege Ferdinando claftidux conftitutus,cum de* cem triremib.uenit.Coricus a' duabus partibus mari alluit,teilia a' côtinentipro fundiffima folia munitur, duplici ac ualido muro undiq, circundat. Portum ha beta partefauoni],quem intraturisnon proculamuris oppidi tranfeundumeft. Exaduerlo a parteauftri,trecentos paffus ab oppido diftans,infula Eleufia adia C£t,quamtota occupât antiquum aedificium al bo acquadrato lapide magnificé conltrudlS. Hæc quondam regia Archefilai fuit. Oppidanimultas bombardas Si alia tormenta per earn parte muri,quae portui oppofita eft,difponunt,4?bibere bis pofte rati,ne quis porta illis inuitis intrare poffit. Imperator oppidoadnaui* gans,omnia prins circülpiciudeinde fublimis ac eminensin puppigt;curfum roa*

3^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CcmiOLANÏ

nnniag/ftrooftcndit,quimterfrequctes b5bardasgt;8^ mgmet/a tcïa,pnmttsplt;’^ turn fubiit Subfequit regius duxkieinde legatigt;ac tota chlOsJirperafor expo» tis copij s,3d practedlS tni£tit,qui cum monerêt,ut oppidn dedaCquod nifided^ deriGquicquiduic^on'b.inmdos licet ede pafliirö.Mos eftTttreorSprincipum) aducib.qui m aliénas prouiuciascxcurfiones faciunt,deomnib.captiuisqugt;i^* lamp arte accipere. Maxime ueróeligcre folenta decimo ad fextumdeiimüa^ num adolefcentulos. Si captiui défunt,per omnes regiones fui imperij, Chrifw noru h'iios inuitis patiib.accipiüt,quüs à reiigione ChriftianajSC ueri Dei cul* tura ad fuperftitionë Machometana £radudlüs,praeccptorib.infiiucndos Jifquot;' buStjàquib,omnibusartib«miIitaribus inßruunEQiii adulncu principe mil:' tantjhos fanizaros uoeât.Siqui genere aut ingenio præitat,iUos ad maioré di^^ gnitatêjpuchunt.Ex his duces exercituü,Subaflas regionû,præfecîlos oppidofU acarciö créant. Caetera turba partim ad praefidia oppidorû,partim ad culiodiiim corporis principö manet,eos^ in bel 10 ÓC in præii3,uel qudcunep lerint fcqob tur,Haec cohors totiusOthomaniexercitus robur acpenëinuidamanuseft.^^ omnes uidorias 8ó tfte pnnccps,6C cius maiores,horü armis ac uirtute confer ti funt.Ex hac igit cohorte erat oppidi prefect us,nationcJliyncus,norruf o ^‘* mail,ex inferiori Panonia, interfanizaros ab ipfa pueritia educatus, cui 0thogt; i manus dederat ad oppidi prxfidiö milites centû,ôf quinquaginta. Hilmailt*^ fpondit nó fe elle MuftaphaCilicê cum paltonb.ïccp agricol is udi turba adptÇ fidiS oppidi mifsu,fed ex pratoriana cohorte pra:iectü,cum fanizaris uiris ftr^ nuis,ab adolefcëtia in puluerejuuïncrib.ódfanguineuerfatisjquiomniaextrci”^ pafi ,p fide parati clTentJmperator accepta Hifmailis refpófo,oppidS cireöo’c hulat, locö idoneS bom bardis captas,! taepomnibperfpedisjduas bombardas magnas,0(5 ad proßemedosmuras idoneas a parte Óccidêtis,tcrtiaadinfula‘’P5 pidoab außro oppofitâponereacaptareßatuit.Magißer claibsiuffuimp^® ris adextrahendas bobardasjôëadreliquaadearûopiisnccelïària totoftudfó*“ lt;übif,Opus efi em bobardas ualido opere munire, ut operi inflates, maebioas que regentcs,tuti,ab hofliS tormentis tec'ïi,opus iuS exercere poffintJgif*'’/^'^ hendis atfpaptandis machinis,caetcroc^apparatufaciêdo, aliquot träft ore diquot;Si perquosnoflfioppidanosIaceffcre,6Ciagittisalijs^miiïilib,infeflarenonC£‘‘’ runt ♦ Oppidani quotp fuis bobardis ac telis ab opere noßros propcllerc 65» rurbare fludebat.Itaqi nonuUi ex noln is, multi ex oppidanis uulneraii ad*’?’' Et tam parata erant omnia ad deflruêdos muro3,illa etiam bobarda quçexini“' la milU mur os quatiebat,iam non parua parte primi muri difiecerat- CüHiin’2£ widens a parte außri parte murorû pfoßratam, ex alia parte propc m tiros opp^ duas bobardas magnas oppoßtas, atlt;^ opere muniras, metu perterritus,fibi*^ comitib, incolumitatêpacifeit.Oppidû imperatoritradit. Imperatoraceep'^* perdeditionëoppidficumomniinitrumëtobellico quodin oppido erators*’ mano dedit.Hiimaelë 06 comités expadoà noßris nauibus in Syria deucb’*” fcet,Ipfe deinde ad littoraSeleuciæ.proxima ß con tulit. Seien cia urbs annq?’ (iiita Seleuco iino ex fuccefforibus Alexandri ædificata, quinep millia pan'Jquot;,^ mari recedens, F uit aöt ciuitas ampla, egregijs uicis, ac ab] s multis moon*??’ olim dara, qui præterfluebat Calicadnus amnis fubiedos campos qui lat’*”, irrigäs. Extant adhucmulta ueßigia aedificiorüpraccipuèiuxtaripamflumia'^ Hic uidimus præter ruinas tempIorS Ôf amphitheatri,porticû quadratam/”*” maxima pars præter tedû Integra erat, colûnis ac fignis ÔC omnifiatuario op^* ornatißtmat qua intuens ingemui,opus egrcgiû,magnæcp fmpenfæ,barm’” nbsp;nbsp;( incuria côcidilTe, Oppidû aût quod nunc extat, arx tantû huius urbis fui^*’”^ efl inmote excelfo, ac undiqp decliuo, ualidilTimo muroantiqui operis, cc ’” nbsp;nbsp;gt;nbsp;munitü, Huic præerat Hefibegus genercGræcus, ducentos Janizaros mb » nbsp;nbsp;|

bens,Imperatormagißfü clalTis ut fitü oppidi aemunitiones explorermitnP ' 01 ul ut Hefibegu moneat,oppidû perinimi* ab Othomano occupant Caram^.

de REB. VENET. LIB. 11.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjj

nisaiiitoSCpaterna iure debitöreftituat.Jgic magifter maturefè ad oppidu con ferensjeunda diJigentiæftimanonc pnmûcircûïpiciu deinde cuocaio Hefibes« g3,inc]uit:Scis'neSdcuciüSichino,aiït Con'comunitiorêjnec teMuftapba uiro gencrectuirtute nobilimeliorê.Nec Hifmaele uirib,8Crerüufu ftrenuo fortio^ rem efie,qui potius demêtiâ q? unes impera taris naftri experiri maluerut.Quo rum exêpïo tu quacp cppidüa,dquas hæreditario 5C,ppria iure fpeciatpcftiiuc;: rcdebes:c|uodnifinuncfeceris,dürcsinintcgrafunt, ubiiinperatarbóbardas, amp;nbsp;caetera tormenta, ad appidü ad mouerit j cüdacpappugnatiani necedaria pa#: raucrifjnuna fpcs côfequendæueniæ ab ea tibirelinquet.Tö HefibegusiViros* fortes exêpla fequi nó debere.Vnieuiep à natura fu5 ingcniü datu être, refpodit. Sccjprinciptfua in fide mafurS affirmât.Magifteraccepto pratfcCtiicfpöib,ad imperatoiêredijt.Cui refert oppidu fitu 5C opere munitifftmö eiTe.Prçfetffû arass tione a lead dcditionéadduci nó patuifTe.Tüff appido patiri uultj opus uirib. nóuerbis effc.Impciator cognita Hefibegi fentêtiagt;magiffro mandatjUt oppUi« gnationi fcpi æparct. Magifier accepte mandata, toto pedtoread exequeda imlt;s pcratorfsiuflaincQbit.Locü caftrisiuxta oppidüexpedirc,uiamcpadtrahcdas madiinas præpararc iubet. Hefibegus quit ex oppido hæc fieri uidiflet, ueritus (opiaor)fiimperator ad ultcriora procefliffèt, poitca ioeû uenix fibi non futuru, adimperatorem unüexfiiis mittit cum bis uerbisîlnuicffeimperatorjcïementiâ tuâinalijscxpertus,me et oppidu tibi tradoimaloq) tuâ,cp Caramanifidêexpe^ riri.Proindemittealiqué ex tuis uirûidoneû,qui oppidu in deditionê accipiat. Turn imperator ccliaudatoprsekcficófilio, Vidtore Soprantiölegatumfuuad hoemmms exequendû mittit. Vieffar c ueffigio fead oppidu confert. Tune op^ pidua prxfedo per deditionêaccipiês, Caramanof nam Sdipfe aderat )tradidir« Hefibegiïquocp cum cius cohorte,opera amp;nbsp;fuafione Iegati,Caramanus ad miü Btandu iecuni mercede códuxit. Deinde Caramanus aduertes opera ac uirtute im peratoris noftri regnu ff bi recuperatü e(re,equü fella argentca,^ fat cris buifotis ornaiS, pardû^manfuetû imperatori, ob rem bene SCpipcregdtam dono migt; finfimulgratias eiagit,qudd nullis fuis præcedentibus meritis, uirib.^ uirtute propria regnu fibirecuperaffèt. Du haeein Cilicia agunt,de regis Perfarü excr^s citu,ac Othomani expeditionibus ,propter locorü diftantiS,nihil ucri,prêter ua#» nos minores afferebat. Imperator ergo quum in Cilicia Trachea, nihil quod agi poffer,refiquQ eflet(nam omnis Cilicia maritima,ufcp ad Tauru montem,in Ca ramaniditionêucncrat;netempusamitteret,LyciaCquoniaearegioadhucintas!!ï t^a cratipetere ftatuit.Cætertim quia rege Cypriû,ex Huxu uentris aduerfa ualcs» ludinelaborareaudierat, ad cum uifeiidüdiuertit, quê graui ualetudine oppref» fom offcndit.Solatus^j eum ad patientia morbi hortatus eff. Tü rex, V ides, ins: quitjclariffimc imperator,me exafflieffione grauilTimi morbi ad extremu uitc ef foperdudS.Vitalem cm fpiritume deficere fcntio.Igtt uxorem mcamgrauida cumpûffhumohærcdem inftituo.Ea efi filia Marei Corner^ conduis tui,quam Senatus Venetus in filia adoptans,mihi in matrimoniu dedit.Ergo fi fata me ab^ «rahcnt,uxorc amp;nbsp;regnu Senatui Veneto comendo.Te ueró per amicitia nofira, P«tpmaielhtê impcrij Veneti,rogo atep obteftor,fi mors me occupauerit,hære des mcos,amp; regnûab iniuria defendc.Imperator de ualetudine regê bene fpera ^cinbed nam 6f ætäte intégra, Ô^ corpore robufto facile morbû fuperaturû affirm Riat.Tû fgut eft villa mortaliu incerta)diem fuû obierit,pollicet amp;nbsp;V enem Sena tum,Ôi:fecm-ysjppgjj^^pgj.2(of ef2jj dus baeredib. addefenfionêregni in omni diferiminenune^ ciefuturû«Itacp côfirmato regis animo,ab co digredit.Indecerf fori nauigatione ad infulas Lyciæ adiacentes cum tota clalTe uenit. Cum aut acce piffet in ea regione effe oppidu opulentilTimü, Mycra appellatü, non multum à tfari recedens,ad id oppugnandû animum intendit. Oppidu ff turn eff in monte arduo amp;nbsp;exedfojqui in medio conuallis mari adiacentis,6é undiq? montib. cirs* «mdatae affurgit,Extra cóuallê funt campt feraciffimi, ac Lorymo flumine irri^

gubproptercafrequentibus uicishabitati. Igitur imperator fummo mane co® ciaffeadlittus extraconuaHcm applicuit. Equitcs 06 cblliariam turbamexpö^ fiÂtjqui ciratiiïîmo curfu per om nes campos difcurrimt.Vicos expoJiant,at9“^ dêpopulantur» Ingcntcm prædam hominum,06 aharum rcrwm agunt» Qi”^ bus pefadis, in portum oppidoproximum totam cl allem reduxit, omnes qoe copias expo Rut, Erat ad pra:fidiumoppidi CharagusTribaluSjCumcentun’ 06 quinquaginta Jamsaris, quem imperator mill o caduccatorCjmoneGqoaO^ nus oppidum dedatï necexpeclareuelit, ut proftratis muris, capto oppido,ip ••uidus luorum kidibria fpedet,TuncCharagus relpondit:Tali ie genere ortuift utomnia extrema pati,quàm fidem macuïare makt. Seautem amp;nbsp;Ir at ,56 wu* ris, 06 defenforibus inexpugnabilem forc.Oppidumep füg fidei credituinjooi» qua'm principi fuo,a quo illudaccepcrat jtradere uclleafFirmat.lmperatoracc^^ pto prsefedirefponfo, oppugnationi fe præparat : Ô6 quoniam unicus aditus t^ quiti,S6 bic quolt;^ perangukus iuxta litus maris ad conuakem erat 6nam exto’ omnia perpetuus mons in tbeatri formam claudebat;uallolocum ac fofiana-'** re iubet. Præfidiumadobferuandum aditumimponit,nefipoïenshoftis5^^ ueniflet, nokros ab oppugnatione deturbare,06 oppidanis fubfidiö ferre poßi* Deinde captato loco tres bombardas magnas a parte Occidentis oppidi,quälte ab Äuftro locat.Oppidumcircumobfidere,ne quis intrare autexire polfitjO”'' dat.Tunc impigre omnibus, quae ad exercendas machinas opportuna crantj»^ ratis,bombardarS crebris idibus,murosquatiendo proftemereacdeijeerein^* piunt. Milites quotp interim aditum ad oppidum tentantes, oppidanos fai^*^^ funt. Qindumnoftros propcnereftudent,detedi,eminusa noftris fagittisuo^ berantur. Etoppidani nokros circumquaque 06 præcipuè machinarutn op®* Mnftances,miffikbusomniumgenerumperturbareacferire non ceflanUntc«^ ÄiasbeguSjSubalTa illius regionis,colleda baud parua manu equttum,adopP'^ dum fubfidij ferendi gratia tendit.Tum noltri équités ubi acceperunt bofte®’“ uehtare, mature' armacapiuntj equosfrenant, acconfeendunt, Compofiio’^ guadrato agminehoki occurfuri progrediuntur,Et cum iam adconfpeeSu®^*^' niffênqhinc inde fubditis cakaribus citato curfu concurrunt, Noftriprimocon^ grelTu multos hoftiumequis detjciunt. Aiasbegusa PetroBofiebiopræf'^*^*’ noftrorum equitumhaka confofTus occiditur.Cæteri abfquemora omnesin^ gam uertuntur. Multi hoftium occifi, nonnuili uiui capti funt. Rcliqui pto®* mis fyluisacpaludibus fe tutatifunt. At nokriuidoria læci ad imperatort® redeunt.ïnterfedïorumhokium centum quindccim capita afferunt, uiuosk^'^^ gintaquatuor adducunt. lmpcratoriiokiumcapitabakis atfixaad ptofpt^k'quot;’ oppidanorum opponi iubet, Et tam duæ turres oppidi bombardis deieósc* rant.murus etiarn,qui intra tun es crat, corrucrat, cum Charagus aduertensfuo’’ qui luppetias oppidokrebant, Infos aefugatos, nullam't]ueipem præfidij Ö^j iamreliquamelfe,Ô6 murorumpartemprokratam, ciuibus etiarn maxima’“ deditionemhortantibus,nonefieampliusexpe(kandum ratus,ad imperators” mikt,omnia praeter libera capita cumoppidoimperatori tradens.JgituriwP“^^ ratoracceptooppido, Charagum cum oppidanorum turba abirequo'uelkip*^* mikt. Præda militi conceka ek. Oppidum igne fuccenfum,ac folo æquatu®». Erantfuburbana propter forum mercatoriumlatèfrequentibus tedis habitat' Hortiquoque ob irriguum folum egregièexcuki.que omnia igni ferro quetJ^^ uakata funt. Quibus peractis, imperator inde foluens, Fifcum uenit, Fift”* olim Lyciæ oppidum fuit, Rhodiorum ciuitatiè regione fitum, cuius ®®^ uix uekigia extant. Ager tarnen uicis habitatur, quos omnes nokri deprædaH funt. Imperator admaiora tendens, Hellefponti munitiones fuperareftatuiG aliqua graui iadtura hokem akiccre cupiens. Qiiapropter praefedós nauW® ad ie uocat, quibus confilium fuum aperit, turn uti naues paratas 06infirut^^s fcabeant, iubet. Dum imperator in bis occupatus ek, uenerunt ad cumduo ritot^.

BE REB. VENET. LIB. IT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;157^

AhtoresmifTiaKaroIa Cypri legfs fofore,quæ iammulti'sannis,fcgnoafratre expuifajRhodimorabatur.Hxc nupta eft Lodouico ducts Allobrogum filio uiroignauo jquireli(fta uxoredomi, inter concubinasluxuriofeuftam dedit ^ Oratores impcratori referunt regem Cypnum mortuum efle, à quo Karola hç^ rcditario regno per iniunam expohata erat. Promde orant impcratorem , uti amici' olim\cgis Cypri hi iam, 8^ feed erau Venetorum Allobrogum ducis nurumfuisopibusadrccupcrandum hæreditarium regnum muarcuclit,airc^gt; rentes Karolam ex légitima uxorc, iratrem ex concubina natum efle. Tunc ’mperatorrefoondit, lacobumregemCyprium,loeiumSCfoederatum Venc!? forum, regnum legitime polTediflè, Non enim legum formulis,aut litium conlt;gt; fefetione, led armis atque uirtute regna in ius principum cedere. Regnum Jutemnontanturnfororijuerum etiam Genuenfibus ,qui multo temporeme^ dPempausir. infuiæ pert yrannidem occupa tarn tenebant, propria uirtute rclt;gt; cupcuflejaciurepoiredifl'eaftirmat, Nuncreginam per adoptionem Senatus Venetifilism cum poftbumo, quoniam grauida erat, regni haeredem relidam eße,quam£^Senatum Vcnetum,amp;: fe contra omnes reginae auiregno iniult;s n’iminferreuolentes defenfurum aftirmat.Oratores accepto relponlo, trifles recedunt, Iamimperator inftrudis omnibus, Helleljpontum uerfus nauigare parabat, cum reddunturei literæ à Katarino Zeno ora tore, quibus certior fie régis Perfarum exercitum, SC Othomani Turcorum principis non multum in:« jierfe diftare,00adpaueosdies collatis fignis prælium inire, 06 armis rem dc^ eernereueHe. Praetereaoratorimperatoremmonebat, ut quamprimumad Cis« liciamfecumtotaciafleconferret,affirmanspropcdiem Vlunafanumilluc ueuîS turumelTe, cumeodeflatutotiusbelliadurum Jgiturimperatormutatauclisî ficatione Ciliciam uerfus nauigationem dirigit. Et cum équités pabulo cquo^i ? turn indigerent, imperator omnes copias in agro olim M yreneorum expofuih I^ytafuitciiiitasLyciæjUnaex fex ciuitatibusquæ inter reliquas Lyciæur^ besmagnitudineóó audoritatepræflabant : nunc euerfæmultaueftigia extant, piæcipuè monumentamortuorumin uiuo faxo cauata,quæ columnisó6alijs dgnis ex codera faxoincifis atque infculptis ornata funt. Noflri difcurrentes paucoshominesqui cuftodixcauia in uicis remanfcrant,capiunt. Namcætc:« timetuperterriti,adinuiafaxa, 06 rupes montiumfe receperant. Hordei au# tematquetriticimagnamcopiamafterunt.Igitur imperator impofuoin naues bordeo,quodadmultos diesequisfufficerepoterat,indefoluens Cyprumdi# uertit. Cum ad urbemFamauguflae uenilTet, reginarn a dijt, quæ recenti fijnere •■tgtsinmoerorepofita, ac graui dolore afflida lugebat. Igitur imperator mul ca 'Xempla humante fragilitatis, uarise' que fortuné inflabilitatem referens, regi# namlolatur. Tumeioperamfuam,quandocunque ea indigeret,ampliflimis Herbis pollicetur. Regina tametfi infanabili uulnere afflida, Ô6præ triflicia wanantibuslachrymis, uix uultum attoflae, uix uerba proferre poterat, ta# tncnleuatisoculisgratias imperatori agit,fe,ô6 regnum fupplici oratione ei ^mmendans. Imperator leuato aliquante!urn animo reginx, earn rdinquens Ciliciamadnauigat, Vfunafanuuibiexpedaturus. Dum'queinportu Corici tumclafleefletjUenit adeum Lodouicus Laoridanus, pontificiæ nauis præ# rectus. Nam Pontifex maximus legatum miferat Laurentium Zanum ar# chiepifcopumSpalatenfem cum decern triremibus, qui Rbodumueniens,ul# traprogredinoluit, nifi prius de aduentu fuo, quid que in animo fibi effet, imperatorem moneret. Igitur Lodouicus imperatori refert archiepifcopum legatum aPontifice miflum,Rhodum aduemfle, eumque fcireuelle an ali^ quodegregium fecinus gefturus eflet, fe quoque focium ( Aid in animo eff) futurum polliceri. Tune imperator refponditï Ego 06 fuperiori anna « pracienti limita benefit prolpciè geflij quae etfi promagnitudine ani#

am'mieins,legato forfitSparua indent,hofti tarnen grama,SCCbnßiams pdnd^A pibus magnitica atep egtegia uifa funt, SC nifi omnib« nota eflent, polTemrcfaf^ qnacab HellefpotoadSyriamarx adiacentia noftris armisjooftratpuittutepf^^. (trata ac deuida funt)nunc quoep noad minora toto animo incumbimusXega» aüt aduentus in manu ipfius eft,tarnen fi uenerit,amp;r ob reucrenna Pontificis, q“^ ego fummè ueneror, Ö? propter ipfius legati perfona, qui in agro Piccno diuW ar mis uerfatus,belli haud ignarus eft,nobis grata erit.Lodomcus accepta rc^p^ fo,ad legatum reuertit«Imperator cumiam multos dies circûlitora Cilici^W^^ ram traxi(Ïet,nibiIcpde progrefTu régis Perfar6afFerret,tâdem reddunt eilitef* a' Katarino Zeno,in quib« continebaf,regis Perfaru copias cum Turcis bis con flixi(îe«Othomanus duos magiftratus fummos babet«unû Ballan Anatoliægt;^‘ ferû Romaneæ appellat« nie omnib.prouincijsAfiæ, hic Europæ Othomano fubditis præeit.Horn Ôl in adminiftrationc impcnj Cüfilio,amp;r in belle gèrent® opera maxime utit.Jn primo prælio Hlius regis cum triginta milib«equit0gt;ß^‘^ fa uerô Romaneæ cum quadragin ta milib«congreflî fuerant« Et quonia equitts Perfarû SC uiris ÔC equis,Turcis muItûpræilât,Turcine primum quidc cogtd fum Perfarum fußinenfes,in fugamuerli erant, ÔC penè omnes occidione ocelli' Baflaipfecummultis principib.interfedns dtlaJi] uiuicapti ad regem addufli» Rex profpero fuccelTu elatus,poftero die omnib.copii s Othomani caftra circuit dat« Ôthomano mos eft in medio caftrorû fibi priuatim munitiones feccre,«« eis fe quafi in arce cotinerejn bac quoep expcditionc,circiter quatuor minisP^I fuum incircuitulocum uallo foffaépmunierat.Currus^cathenis compactos/ir cumquaep poft uallû obiecerat,fingulisplauftris binas bombardas impon^W) præterepeas ingentem copiam tormentorum cuiufep generis ad defendedasWU nitiones difpofuerat« Ad hæc regenda,ad quindecim miftia uiros inadminift*^ tione bombardarû aliorum^ forment orum exercitatos Jocauerat«lntra uaUu® B habebat équités uigintiquincp millia,quos de toto cxercitu deiegerat.Hi me ThraccsatcpTribalierant.PeditûquocpquosIanizafos uocat,uiginti®‘‘'* lia erant,manus propc inuida,SC Macedonicæ phalangi perfimiiis«Perræcrgo fugatis rcliquis copijs Othomani,militesqui intra uallum erât,cum aduertiffeni boftem munitionib« appropinquare, igné fuppofito, omnia tormenta fimul«^ cutiunt,quib«hoftem miferabiliteraffligunt.Hic filius regis adolefcensaudacit fimus,inter primos acerrimè pugnans,plumbea glande tormento excusa traies dus occubuit « Cæteri Perfæ turn exemple fuorû,quos paflîmmutihtismei«^ bris,atcp fufis uifeeribus iacere uidebant, metu perculfi, turn equos terribili»’ gore tormentorû,atcp infueto tonitru bombardarû perterritos regere non ualcn^ (es,terga uertunt.Turci eruptione fada fugientibus inftant« At regq fubditis cal caribus celeri fuga hofti fe iurripiunt« nam totus exercitus regius equitumerat» Turci Perfarum caftrainuadût,omnia impedimenta diripiunt, nec ultra hoftem perfequi aufi funt « Rex ad montana Armenia: incolumis cum exercitu fe tö^^ pit«Ibienim uxor cum liberis eiuserat«Othomanus,quoni5hoftemcaftrisatip impedimentisexuerat,dimiflbexercituui(ftoremfeexiftimans,Byzantiunnt®( fus tendit« Regiæ copia: fuere in hac expeditione,trecenta SCquinquagintatn“ lia« Othomani exercitustrecenta6Cuiginti milIiaexpIeuerat«Exregijsadoc^ cent millia,ex Othomani quadraginta millia defiderati funt« Rex ergo nonco^ pqs, nec uirtutc militum ab Othomano, fed arteatque tormentis fupcratuseli' Imperator his ex literis Katarini Zenicognitis,quieumetiammonebat,nelwc anno ultra'regem expedaretfnam inftantehyeme in hy berna exercitum rex durus erat) Cilicia loluens, Cyprum conceffit, de filio nato reginae gratulaw^ rus, quem antea enixam audiuerat : fimulq; fi qua ad tutandum regnum nec^ l ia forent, profpedurus. Vbiin regiamuenir,poftgratulationemreginauoleii^ te puer ab imperatore, ÔClegatisadfacrum fontem fufeipitur,pucro^patefM nomen inditum eft « Baptizato puero, à regina digreditur« Erat Cypri Anlt;^^

DE REB, VENET. L I B, I I I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5Î9

'j^ Comarmsfcginç patruusjinr mafueti animi, atep bcnigni ingenij ab adokfeen* tiaopnfTu'smonbjnftitutusjpotiuscpïniunapati qpn'nferreparatus.Huius con filïo regmain adminiftratïone regnt maxime utebat : quê imperator ad fe uocaf, de conditione regnf, de fide hominû ab co inquirit, amp;nbsp;num a liquid timeret, aut alicuius rei indigcrcijn.vriogar.lncjtianquilla ac tuta efle omnia,refpódif,nec in præiens alicuius rei opus efie affirmat.Imperator tarnen inopinataenamecues, prêter lilas triremes magnas,quae £ormentagt;ôd alia dona regi PerfarSmirtedaad iiexcrant,duasalias addidit,quas praefidij gratia Famaugufiaereliquit. Praefe* óisnaiiiS mâda£,u£i dido Comarijaudiëtes fin t, Interim legs tus pontificis cunt duabus triremib.ad impcratore uemtueliquas odoa Quarftoreq impenfç Paci ende gratia à pctihcc prçpofitus eraf,abdudasChi3uerfus effe narrat. Legatus depugnaregis PerfarS cöOthomanoab imperatore edodïus,cumeo,reuertit, Ïü^fimul Cyprorcccdût.Etquoniâomniûanimiad régis Perfarû copias atq^ exits intenti cranr, imperator ueritus,ne Othomanus folita aftutia ad de puimens doshofliSanimos, regePeriaru fuiumatt^fugatuma'fedißamarct (Soleteni lïpereetia malegefta lacticia,at05ahafignamóeriae prat fcferre) primöRho dum,tum Chiö,deinde alias infijlas,attp ciuitatcs Græciæadnauigans,omnib, ïfomat,regê,tametfi cal tra amififiet,prælio tamê fîlt;occidioneboftiûmultofu«â perioréextitiircjneccredidebereOihomanohoftifailacifrimo.Qiiib.perfuafis, Sporadas att^Cydadas præternauigâs,Pelopônefumucnit, MetbonSepfercä« eepi^quoniâ iam hybemu tépus aduenerat,0d ab amicis literas acceperat,quib, tertiär fadluseratjlucceirorem propediemfibidefignatum iri. Ibiexpedïarefia^ . luitSenatus decretum,quo domumreuocaretur.Legatus pontificis cum duab, ^iremib. ( nam reliquas odo nc uidimus quidcm ) Sd regius dux cum fua dafle Gtscia foluentes,i n I tal iam fc conferunt,

Acobus rcx Cypri potitus rcgno,omncs infulæ nobifes atepprin* cipes,quonia partes Carolælororisfuæ fecuti fuerant,alios exaui* fiora Uit, a I io s in exiliûmifii.aduenas hommes pofircmæ coditio nis,Sdqui pir3tîcâexercuerât,adfummûgradûprouexit,Horum -maior pars eratexillaregioneciterioris Hifpaniar,quæ nuneCa«?

tolonia dicit .Qui morruo regcgt;ufi rapto uiucre,fuo non contenti, tametfi à rege amplilîima patrimonia donatapo(ndercnf,res nouas moliebant. Inter cos erat «rehiepdeopus Cypri.hic à rege fuo,ad Ferdinands regem Apuliæ legatus mif lus filtrat :qui audita mortefui régis,ad occupandS per tyrannidé Cypri regnS ctimliiispopularibus in quorS manu arces ac magiltratus totius pencinfulace*’ rantjanimS conuertit: ad hoc magno fibi ufui fore exiftimans, fi Ferdinand! res« gis Apujtæ 11110 ex concubina nato,Iacobt régis Cypri] filiâ eiufdem conditio nisdclp5deret,multis fuafionib,adcontrahendü matrimoniOregem perpulitl^ gitur rex unS ex fuis fidum cum archiepifcopo,datis duabus triremib. quae eos deueherêt Cypr3,mittit.Imperator cum audilTet duas regias triremes,quç ad fe non diuerterant, CyprS uerfus prïcternauigafle,caufam prolcctionis earSignoiS ranSjCoriolanS Cepionem,óë PetrS Tholemeriü,DaImatas praefetflos cS duai# bus triremib.illucmittit.Quib.mandat, ut rcginâadcant,fuo^ nomine eamià^ lutenuSC li res exigeret, imperatore cum dafle,ad omnê ipfius reginae uolStatê uêturû polliceât.Deinde li quid noui in iilo regno elfer,ut ad fe eeleriter redcat» iubetJnterim dinc Cretenliü imperator! rumore quoda motus fcribit,Cyprios animS fyncerS nó habere,attp res nouas moIirfiQttapropter imperator Vi^otg

5^0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C O R I 0 L A N I

Süprantiulegatücumodö tr/remib. praeter illas daas q-ns iam mfferat, Cypr“ A mittitjut uideret nequid detrimêti regnS lUud caperet. Vidor abi^p mofa M«* thona foluens,praemtflas triremes Cretæconfequit.Coriolanouti praecedat«* bet,mandata ab imperatore accepta exequafje cum reliquis triremib.fubfetuhi rum $primü affirmât,Interim archiepiieopus CyprS appui lus,amicisatt^ po*; pularib.fuis confiliüaperit,SC adoccupandSregnum fuadet, facile illostyrann* dem regni obtinere poffè affirmât. Regis Ferdinandi fïüü, puerö elle docetjOU* regis iilü pucllâ etiam defpódere uoIebat.Rege quoep fuu infante effeoftédeSi illos interduos pueros dominaturos, modo Andrea Comariû, reginarpatruUiO medio toIIerêt.Et ne Venetorn potentia pertimefcerent, multa illis comentaws eff.Tüc homines pcrfidi,oblitiiurifiurandi,quodfandiffimèferuandæfideig” tia reginæ praeftiterSt,fceleft3 cofilin archicpifcopi approbât. Andrea Comafin uirû innocent! Ifimu mort i deftinât, 06 ad occupandû regnû per tyrannidernw'’ iurant.Sequéti itacp node dato figno,omnes ad arma concurrunt.Primûreginst medicS cum quod a ciue Pilinzapa nomine,reginæ fidos atlt;pintimos,quiino^ perterriti in cubiculS ad reginâ confugerant,inter manus ipfius reginæ trucidai deinde ad inquirendû Andréa tendunt. At file audita cæde medici, adarceoon* fugeratiac a'præfedo arcis exclufus,inter duos muros arcis delituerat.Quôqu*^ dam Nicolaus,Epirotagenerc,uir omnib.pbris obnoxius,coniuratis prodidij; qui ad locu uenietes,data fide Andrea euocant,Tû fateUites cóiuratorü lim^^® Marco Bembo, Andreæex forore nepote,eum trucidatïueftibusepexpoiiafosi nuda corpora rclinquût,quæ quidâ difpefator Andreæ in ædediui Dominid« peliuit.Ex fœdereantiquo Veneti prætorê Cyprû mittût,qui Venetis inca in™ la ius dicit.Erat tue prætor Nicolaus Pafqualicus,adque côiurati coueniSt./^ dreâobauariciâàmilitib4quib.mercedênonfolucrat,occifumnarrât,Seinfi‘^^ reginæ 06 in Venetorûamicitia mâfurosaffirmât.Prætorêrogât,utSenatuiVo^® neto, Ô6 imperatoriferibat,Andreafuaculpa amilitib.mercenartis,quosftipoo dio fraudauerat,intcrfelt;ff u elfe. Se quoep oratore Venetias et ad imperators ro^^^ re uelle dicût, qui 06 fidê eorû integrâ régi luo cû matre, Ô6 amicitiâ perpenô^ natui Veneto polliceaf .Prætor tametfi eos falfa locutus fciret, tamê téporfio*^ uiens,omnia le hdurû.pmirtit. Deinde côiurati ad regiâ conueniüt.Tû filw*^o^ gis,puellâannorû lcx,fiJiorégis Ferdinâdietiâimpuberi defpôdent.Titulu*” principis Gafilçæ,â6 multa prædia dotfpmittunt. Hoc apud Cypiiosfucmio^ res regni gaudet. Quib.pera(fiis,unâ ex régi]s trircmib. cum iilo regionuncA qui cû archiepifeopo uenerat,uti régi Ferdinâdo a ôta fignificet,mittunt.Dcbot metuentes Venetorû potentia ne fe opprimerct,antecp ipfi fuas opes firmafleo'’ oratoré Venetias,Ô6 ad imperaroré elaffîs mittunt,utatrocitatêcædis Cornant leniat : 56 fi qua expeditio contra eos futura effet,rem quoq modo polTet, ^twlK ret. Literas quoq, reginç nomine,cius^ manu adicriptas,ô6 ad imperatoreÄw Senatûmittunt,quib.continebat Andreama militibusqrptcreiusauariciâo^^* furntfecum filioregnûlibèreadminiftrarc, omnesepfibi fidos ac diôlocbedien tes effè. Nam résina tyrannide oppreffà,omnia ex tyrannorû uoluntate age^h ô6 hæc non ex iua,fcdex coniuratorû fententia feripierat.Deinde tyranniBib dos ac fcelerû confeios arcibus præficiunt.Et quoniam in ærario nihil pcaiou* rum erat,tyranni multa uafa regis argentea c5ffant,iatellitib.fuis itipcndindJin ri,nummu percutiunt. Dum hæc agunt, duç triremes ab imperatore miflæ M^ prûueniùnt. Extra portû Famauguffæ ad fcopulos anchoras demittuntHic to riolanus cum fociocognitis reb.rem diffimularead tempus ftatuit, tarne adc^ firmandos bonorû animos, tyrannorû^ deterrendos, délibérât ex aligna uen^ mili caufa reginæ nunciare legatû cum oeffo triremibus aduentare,imperatorelt;f ■ non poft multos dies effèuenturum.Itacpadreginamaccedens,feab imperatore miffum effe dicit, uti nunciaret quoniam imperator audiucntSultanum Aegî^ ptiorum principem Carolæ régis fororiregnumCypripolliceriXcgatmneo® ,

dlt;’cénauib,præminfre,fequoq5jjpediemcum fora claßc ciïcufntniîijUt ornnes JweUtgant Senats Venetu,et iptum ïmperatorê,reginâ SC regnmn Cypri contra ^uolcun^tucrtudlc. Qiio nuncioreginaah'quanntincum omnib.bonis recrea *£cft. fyram hareaudictes,fuæ faluti difftdere ceepernf. Qviat ta poft dtc,Soprâgt; tillsLegarns cumoiftorriremibusuenit,extraporrum naues reduxif ,nec ipfe *fhciiursrcuoIuif.Duoexcoturattsaccepta fidead leguS ueniunt, Andregaua *^'Ci2acculant,(ui ac fuorS lanocettam ;ptt i k'gatiiapprobare conanf.Tunc feet ha omnia vaat .11 Veneto creditiros poHtcent .Legatus tametfi uerbafautis “-■WaenireaducrrcrcGtameficofilioeos aJrcfipifccntJ.ircuocare poilet, tentai# t'dra Hi.'Jgtt cöniuratis refp?dtf, Andrew cardé no pubftcam, fed pnuata :niu«» *■•■lt;111 cB^’iiMs. modo in ft de regt fuo manere ud int, Senats VenctS amicos habii# fiiCaStmat, A ihanc rem nonuerbis, fedfadis opus dïc.Proindeft uera luet ’i'tÇ-pol!ice!it,arccs acuedigaliaa-cgni regin te reftftuar.iüi ex cómuni coni ilio ^dieuorfi omniaiefaduros promittSr. Legatus cum piures dies in eóponédis ’“’•’lis cam tyrants cofumpiiftet, nihiJep a b rjs prêter uerba ie habere pofte ads’ nertcrcfjaaSenatSarq; ad unperatorc 1eribir, regina,ac regnum gran t tyranide J’Ppriffum,necaietyranosaJ(anius conlthSorattoneaJ .'uctpotuilfe ltatpad becrananregnujarmisatep uaiidioreexpedirioneopus eftc. Jam imperatorluc i^^rcldnTiiadatiS Gritt-’,uitvmacris ingenÉpatep in rebus exercitatS gtateta *’^’pf’’g’“«»’CjUtpotc qui oduagefimn Sf quartuannum cxplcuerat, dclignatO ^quot;Caediucratdimu’ cum co duos iegatos,LodouicS BombS qutantebtenium b^raijr eiiâfuerafjôcquot; JacobS Marcel'û,uiros magntanimigt;atcp in re nauali plu#« ii riuuen^tos. Qiïure Senatus decretO, quo miftus in patria redire polTet expe«« ’•ibjUcimconiuratorS orator ad eiimucoir,m3data exequif .Imperator incre^ B {pluorator?à fe dmuttit, Tö non fecus ac par eft in ta' i re motus no effe ceflàn^ *iin ratu$,m3g;ftum daffis ad fe uocat,ut naucs inftn..dæ,claffi'stp parafa fif,iuï# b^hforiètuncaderant triremes magna: feptétquatuor,quæ Alexandria merca#quot; ^“b'Ç rei gratia pcteba£:tres,qt,;e ob candé te m Syriâucrlus.pfieifcebant. Jmpo ”0; cm nés a'eut lu fuo retinet.Al-cxadrinas Cretâmittit.Magiftiatui,qinftalt;« “”■«:• Cypriçfint,lîgniftcat.Sijtu Cretçftipédiarij équités mufti, quor S mai ores, c«aicotoaiaeiniü^m infulSa Venetis dcduccrentgt;cquis militaturiprædia acce ^ranUgitdu-i CretenfiS imperator mandat,ut ^ maximum numcrumequilû l'inpanquaubus A )exandnnis importât, Praetereanibet »ut quafeuntpnaues onersrûs nadus fuerit, dbarqs onerct, mcrcenarijs mifttib. ex pratfidijs ciuifas« iiirndcJndisjac fgirtarqs Cretenfibus compleatîhas omnes copias adle cxpclt;: iJtuuiii Rhodum mittat J bi enim omnes copias coHigcre, deinde CyprS pCi# bicliatucran Tres naucs Syriac?s Ncapolimmittir, pradedourbis fcrtbens,u£ ^uamSn itesfcrfcpoftcnrjineascquitSimponatjCuiluscpearSRiiodSuerlusdi ^’^b!plcexi*rbib.Pdopónefi prefidianos milites aftumès, m naues diftribus* ’ld t^terhax équités in lingulas deeë aftumiftduas triremes magnasgt;quæ eJaftî bcrdijî ij fubminiftrare folér,cibart]s ac tormetis aftexpugnadas urbes nccefla ti]toiierat,EquitSctiamquantnferrepoteranr,imponit.Tum per omnes urbes ”7 Bhiias Gneci’ edidSmittit,q præcipit,utquæcuncp naues Veneti nominis ’^C3s?pp;ieiierint^^2p,'(i5pggug^gj Conors amiftïbne indida, CyprS le confer flt;ii;t,Q;jib.ftrcnucp3rafis,imperatoren omnibus copiés RhodS uerius tendit. Intern.suigandSreddunt ei literæa'Soprâtio legato,quibdignificabat CyprS ’lyrsnideopijreftamióf qucanimumtyranihaberent,quid'ue ipfecumiiiisegt; gi'.fet.ïmpcraror ex litcns legati, reb. cognitis, mature le RhodS cótulit. Dum ibiajqi ctdiesmoraretjiiódS omnes apparatus und iep uenerât,quos ipleexpe o rtdbtucr?.r,utcum ualidiffimiscopqsad infulâaccedcre,^ hoftemopprime tepoffet. 1 itéras a boprantioaccepit, exquibus cognofcit, lyrannos metu per^a twntosauiugiire,rem^Cypriamiaminuado effè, Regina autem fcnbebaqcifi pritv

principes tyrannidis,auditis copijs atqjingenti imperatoris aparatn,mf tu [y Î\ riti^fugiiTentjreftare tarne multos,qui omntS cofiliorS participes tyrannoiû wi rantjSC qui multi contrains amp;nbsp;fis dixcrantc^ieccrït.Prætcrci plurimosci^p^ ter noxios cHc, qui nunc ad poten turn fuâ cunda trahendo ompia perturbaba»^ Totum^ regnum in magno diferimine cfle affirma bat. Qiia propter ucheff« imperatoremrogabaf,obteftabaturq?ne feae regnuinmaximopcriculop^' . delereret,fed cûomnib,copias ad extirpandâ tyran idem, ôé componcndSi'f^ ftatû uenire maturaret. Imperator ledis literis reginæ ac lega ti, uil igentüp s^ “, matione omnib.pcnfitatis,cumomniapparatu Cyprû le côfcrrcflatiiit.riigt;^ UtregnSa' tyrannideuendicatû côponeret,deindeut omnib.ofienderct v Ç*^*-rumpotentiâcumrescxigerêt,$inexpeditofit.igit cum omnib.copfjsRbo foluens,Cyprûuerfus tendit,atqj intra paucos dies Famaugufiâuenit.Hic pcrator utarmatiadfint,omnib4ubet.Deinde media urbç in câpo dnn Nico ƒgt; ante regiâ,ipfa reginacumomnibus Cypriorû principib«infpcdante,exe*'^* Iuftrauit,omnes^ copias in conipedûdedit.R egina amp;; principes uifo ingö*’r paratu,obftupuere,ajmirâtesimperatorisnoftriftudiûacdiligentiâ,qnn”^, hyeme, fæuiente mari, fœda^ tempdiate nonnuncp interpellante, tantas coP, ex diuerfis locis tam breui tempore cotraxerat»Imperator inito numéro copiât''’ naues mercatorias,cæterasq} omnes quæundit^euocatæ aduencrafjpt^f*^*^'^^ ftratas fuæ clalîis foluit.Equites cuiulq? generis cû millub.cx prefidqs dedue i domum remifit, fagittarios Cretenfes tâtum retinés. Deinde ex Veneta natw*’ praetedos delegit,quos cum praefidio CretenfiO fagittariorü omnib.arcibnsP^ fccit»Qiiibusexpeditis,quonia poft fuga tyrannorö regina multos exfatcUiw*’' eóprebenfos incarcereretinebat,Imperatcir habita quæftionccædis,p3rticlt;P‘’ atcp eófcios fupplicio affecit. Caeteros fufpedos cuiufep códitioms in exibö i^* 5 finmultos noxios,male^animatosperinfulädelitefcentcs,aqua igne^wt^^ ó:o,,pfcriplït: 8Ó nónullos quiftudio reginae córra tyrânos opera fuâ nauauö^’ cognita caufa,ex bonis tyrannoru remunerauit»Et iam ab imperatore onmb^ pofita,etregnü pacatuac quiet0erat,cumreddunt ei litereNicolai Marcel»*^ cis Venetorum,cum Senatus decreto,q prouincia Cypri cidemandabaf.M^' Dux in expeditione facienda impcratorê monebat,ut de retinendis nauib«nlt;^ ciatoriis,deequitibus Cretenfib.acEpiroticis,demilitibus præfidiari]s,qu^/ mnia imperator, admonitionesDucis ac Senatus fuperâs,c5filio ac dilig^^nW iam fcccrat.Hocmirû.Nâquicquid poft mortéregis Senatus ad coieruano’’^ j regni fieri luffit,omnia imperator fuo cófilio prcoccupaucrat,ctfi iam n**’‘^^«j ageret reli(ftüerat,tamê ex Senatus dccreto Cypri mancre,amp; fucceftbrê exp^*^ re ei neceftefuit.Intcrimuenitlacobus Marcellus nouus legatus jgniabSy^^, cum pecunia ad códucendos ex Pelopónefo cquites mifTus fucrat.Cætefû^^ tisab imperatore geftis, omiffonegocio pecunia ad imperatoré detulit J®!’^. tor accepta pecunia Marcelin cum decs triremib.adtutandas Aegeasiofblas^ fit.Etcû iam per multos dies Cypri fucceftbrê expedaftet, nihil deaduenw ceftbris audiret,tandê reddunt ei a fuccefTore li teræ,quib. fignificabat ^^^^^^^. Greciäuenifre,fed ex Senatus decreto CyprSaccedere nolle,quonia cm illius regniei demandatu crat»Imperator acceptis literis fucceftbrislui)^ nens regni ftatû optimcconftitutü,amp; omnia quieta amp;: pacata cftè,domumreüi ^ quonia iamtempus expofcebat,ftatuit»Vi(ftorêSoprantiûlegatfî,quietgt;3^ Senatus decreto in expeditione terreftrib» copijs preelTe iuftus fuerat,cü decc remib.adprgfidiu regni Famauguftg manere iuffit»Ipfe regina adijf»qua b^/S^ allocutus,Venetoru potccia,8lt; opera fua,regnüa'tyrannis liberat0,ei^tdiiW efte dici. In pofterS etiam fi opus fuerit, SC Senatus nomine,amp;r fuo, maiof^P mittit» Regina collaudato imperatore, Senatui Veneto S^ impcratorigr^^^ git,Ipfum pattern ac liberatorêregni appellat»Que ob res bene «^4’^^'^^^

j^f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE REB, VENET« LIB. îlL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^3

?^^^^§^Opens,acuexillofenco, ucrmiculo tindo,atcpauropicHojCum ^^s hgnis donat.Legatis quoque minora iiexiUa dedit.lmperator regina ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;puero,quan régis rriaten'n manib.tenebatexofculato,

w eaigrediturjpfe rclicro legato,cumreliqua clafle Cypro foluit.Duranai« uigatioiieufus,remisaduerfoueiitoEteßjs Hantib.fquoniam tritas craOpri^:

Rhodum,deinde Greta,póft Methonâ uenit.Hic accepit höftem 5co^ nmoppidunimiiltis annis Venetorum ditionifubditum,ingentiapparatu ^ .J. e.Scodra fita eft in monteexcelfo,undicp prono ac decliuojaliquibus etia m locis pfçcipiti, in ea parte iHyricijquç ab Epirot/s occupata, nûc AI:gt; 3niaappellat, Regio fertilis,omnib. ad uidu mortaliö neceftarijs abundas. xparteoccidêtis oppidi eft Iacus,ocftuaginta milia paftiiQ incircuitu patés. *'°?1’^ °PP’^o fumitjamp;Slacus Scodræ appellat,ex quo fluuius exit,qui pre Jfnués radices montis in quo oppidû fiiû eft,alluit.Hune fluuiû incolæ ßo nanam uocât,Scodramprifeis temporib.P/inio tefte,Drinoquocpamnisà parte Orientis præterfluebat, qui mutato alueo nune iuxta Lyffiim decurrit, oftio Boliang deeem milia palTuS Oriente uerfus, bino oftio mare intrat» Eu^^sfl^lIij34S^.oJfgJg^;3(^g^s ficcus,SCpontis ueftigiaextant.Mirorcut gt;iecPlinius,necStrabodiligentiirimusgeographus,delacu tarn infigni,nec dceiusfluuio ullammentionemfecerint.Hiambofluun nauigabiles, etiam onerariarû nauium ad multa milia paftliû capaces funt.Planicies inter eos ac Ofeumadiacentes campi ita fertiles funt, ut femina temerèiaéta,SC abfep dili gentioricultura mirabiiem fruélum ferant. Hic ab incolis pecora quocp pa«« Icuisrepellidicunf,nenimia fatietate interimant. Incircuituregionis mon«« tes font præalti atep afperi. Hum il iota colles aprici tenent,uinetis oliuetisep optime côfiti.Maritima huius regionis propter paludes,fykig cæduæ occu«« ^pît,quæadnauesfabricâdas multâmateriâpræbent.Qiiamobré Othoma«« nus,quifpeorbis imperiûampledi uidet,hancregionc SC adalcndos exer^ citas,amp; ad fabricandas naues, conferuandam^ claftem propter duo flumina opportunâcxiftimâs, Scodrâ caput,atqp arcé totius regionis expugnarefta tuit:quâficcpi{ret,n6 dubitabat totâregioné in fuâditioné eflè ceffurâ.Spe^ rabat em redada in pofteftate Albania,excmpIoAlexandriÔ£lPyrrhi,Epiro tarû regu,cum elafte Adria ticû finû traijccretamp;f quod illi no potuerât propter exiguasuires,feualidifsimoapparatu,ingentibuscpcopiis Italia occupatip fû.Igittir Solimano Baflàc Romaneæ expugnandi oppidi prouincia deman datHic captus in Pannonia inferiori,quam regioné nûc Boflînam dicimus, pueradmodû ob egregiam formam Othomanodono datus eft, quéilieeu«« nudiûfecit, 8C incôiüetudinem ftupri habuit. Deinde fuperiori anno iam ui turn in locû illius Baflâe, qui in Perfico prælio occubuerat,ad fummû magi^ ftratûproiiexit.Cui ad odo milia Janizaros exfua cohotte,ÔCcentû opifices adfundendas atep exercendas bombardas dédit. Baflà omnes duces proUin ciarum,quæcitraHellefpontû funt, Othomanoep obediunt,adfe uocat,uti quifep cum fuis copq s adfît iubet. Quingentos camelos,qui æs deuchant ad côfiandas bombardas parat.Quib. expeditis,cum toto exercitu per Maccs« doniâ,deindeTribaIorûprouinciâ pertranfiens, in Albania uenit,omnescir cuniacentes campos Scodræ coptjs fuis occupat.Hic inito numéro copiarû, oduaginta milia hominû in exercitu fe habere coperit.Itacp diftributis patri bus oppidû undiep obfideri iuftît.Et ne quis exire aut intrare oppidû poftet, diligentifsimèobieruari mandat. Opifices ad fundendas bombardas ,opclt;« ram intcndunt.BalTa cæfis trabibus in proxima filua,infra oppidû,mare uer fus fluuiû ponteiunxit.Cui Alibegûaudacifsimû Tribalorû ducemeum fuis copijs præfldio locauit.Imperator intelleda obfidione Scodræ,etfi fuc^ edforem fuum cum aliquot triremib.illucprofedum effe feiebat, tarnen ne

3lt;;4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' COR 10 LÀ Ni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

in aligna parte reipub.dce{ret,maturcfeadAIbaniamrr2sfeffeßätuH‘Äf^iin’ Corcyram uenifTetjreddunt et literæ Venetorû duel's, cum Senatus den^t^^’ quo demandabat ei prouincia Albanig defendendg, Aceeptoigiturdecr^t'^’ abfepmora cum Stephano Malipetro legato fuo, Albania fecontuhtîatÇ^ ftiumBoIianæintrans, Triadanu Grittû fucceflbrem fuum ,cum LodouK® Bembo eius legato olFendit. Mocenicus eifi exSenatus decretofolus cunL agere poterat,tarnen ut eft minime ambitiofus,femper publica utilitatem W2 dignitati praeferens ,omnia ex comuni confilio fuccelToris facere Ô^ difpo^^** reftatuit, Miferat Senatus Leonards Buldum legatS, uirum multarûrerui” ufu fapientem, ÔC qui in Albania multo têpore uerfatus fuerat,ul terfeßriböS copijs in bac expeditione præeflet.Hunc imperatores cum quatuor trirem**’’ Catarum miferSt. Catarusurbs eft Dalmatian, in finu Rifonû fita, ciuib.tf^ quens.agrum qlt;^amplum amp;: bene habitatum habet,HancRifonij diubello iiexati,propria fede relinquetes,intutiori loco ædificarStJmperatores Leo^ nardo mandant, uti IuanumCernoium,quiinyricis lacum accoleniib.domi^ natur,foederatum SC amicS Venetorum adeat, uiro^ fuadeat, ut colIefSis o^ mnibus copqs,tam fuis ^ ex ciuitatibus quæ Venetis parentaduocadsd^*^^ reftri itinere Scodræ fu bfidiS ferat, Leonardo iubent quatenus fabricatis uibus,per lacum fimul cum luano ad Scodra fjppetias laturus fecóferat» ^^ inde quinep triremes, ut Drinonê intrantes, praefidio Lyflb fint,mittunGv niam Lyfïi oppidum in plano fitS ac male munitS eft, Iniüla nóparua Ly«® adiacet,quamDrino diuifus bino oftio mariinfluens efficit, In ha depend ex omnibus uicis Albanië incolaï cum rebus receperant, Jgitur prêter trire mes multa nauigia benearmata,ut infulam tuerentur,mittunt,Dyrrhachiuni quoep quatuor triremibus, amp;nbsp;equitum Epirotarum præfidio firmant lt;nbsp;H«c ciuitas maxime tempore bellorûciuilium célébra ta fuit. NamPompeiusû^ mnes apparatus belli contra Cæûrem incamcôtulerat,nuncj)pteraerisni3^ lignitatemdefertaaepenèinhabitata eft,Multa tarnen monumentaegreg]Ç urbis in ea adhuc manentJnter quæ ftatua equeftris ænca ad portam quæco^ tinentem fpedat pofita eft. Hanc(quoniâ fine inferiptione eft)altj Theodofi} imperatoris,aliiConftantinieflèairerunt,HancurbemVenetipropterconio ditatem portus impofito præfidio euftodiunt.Butuano etiam,atlt;p Anubato 615 Olchinomihtnac nauiumpræfidiamittunt.Olchinûprius CoIcbiiiiS^bf Ôum eft,àColchis conditum.Cuius ciues etiam nunc nefeio quid feritatis w ditorum fuorûretinentes, hofpitibus duri atlt;p infcfti funt, Imperatores cun* reliqua clalTe iuxtatêplû Sergq martyris in côfpedu oppidanoiû manct.Tc^ plSàmariquatuordecimmiliapalTuûdiftatA'têploadScodrâgncpmiliapa* lùû funt .ultra gdê fluuiusplurib.in locis uadofus,triremes,alias qj gradiores naues trâfirenôpatit. Ex hoc loco imperatores oppidanis,Ô£^ oppidaniimp2 ratorib.qtidie mane ac uefperi,accefo igné, côftantis animi fignS oftédebât, Boliana infra têpIS,odomilia pairuO,ex utraep parte,laxofo colle occurrete in ardiffimas fauces coit. HûclocOincolçScalâappellât.Trâsfugaqdâim*' peratoribus referf,hoftcm trabes ac cathenas parare,faucescp Huuii occlude^ re uelleaffîrmat.quapropter imperatores, inftrudis nauibus,fiChoftes fim» ad occupandum locum côtendunt.Cumnoftri uenilTentjiamutracpripaaCû fcrtillimo hofteoccupata erat.Hoftes noftros fagittis infeftât.Noftriiicrôla«* pidibus ÄT glande plôbea tormentis exeuffà, hoftem affligunt: tcla^ cuiufÇ generis ingerentes,multos uulnerât.Etquoniânoftritcdiacmuniti, hofles aStad omnem idum expofitipræliabant, nec aliquod telumanoftrisincogt; fertilTimos hoftes incafitim mittebat, mufti hoftiS cadebant. J git hoftes mul tis occifis,pluribusuulneratis,noftrisliberumlocum relinquentestergauer tuntJnhoccertamine Turcorumeirciter quingentiinteriere.Exnoftriseifi multi

DE REB. VENETIS LIB. III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Îlt;ff

A multi fagitti’s uulnerati funt,ne unus qui dem defideratus eft. Jmperafci es reh' ^is quatuor triremibus ad præfidiû loci, cum r cliqua claffeadMarryris edem «erecipiunt. Interim Baffaad deftruendos muros quatuorbobarJas magnas, öuodecim minores,quibus teda oppidi dcijccrctjfudcrat.haqï die noóuqj na c^bat crebris idibus bobardarS muros^jftemere ,quin5multæcraflitudiî# *^*s,obuetuftatem etia debiles acinualidifacile ruebant.Erat inoppido Sco^^ dtæPrçtor, èC totius Albaniæ Legatus, Antonius LaoredanuSjClanfiima fa miha ortus,uir maximlanimi,indcklTiqj ingemijSC omnia extrema pro patria ’ubire params,qui præfenti animo omnia circumfpiciens,ubi muros lapfuros ^uertebat, palos defigebat,quos tranfuerfis trabibusfirmabartdeindeinterie lt;^iscratibus,ex terra amp;^ ftercore equino,cuius in oppido magna copia erat, a g gerernquindecimpedS latum S^ uigintialtSextruebat. Supra aggerem, do lia umaria terra repleta, loco pinnarS difponebat, quibus oppidani tedi in ho ft 5 pngnare poffent. Laoredanus adolcfcentem quendâ, Epirota genere, fidentis 3nimi magnis^miffîs perpulit,ut fuas literas impcratorib.deierat. Adolefces ®cceptisliteris,nalt;ftus,tonitruisac nimbis ingruentibus,horrida etobfcuram '[^em,per media caftra hoftiü euadit,Imperatoribus^literas reddit.Quib. 5'it'3nius fcribebat,fefîtulociuirtuteoppidanorû,munitionib,à feextruAs ’nexpugnabilem exiftimare. Cacterum quia euentus belli dubius erat,Impera tores rogabaf,ut fibi fubfidiS ferreconarent.Nam ipfe quo(^ rem difficile fore «rnebaqquoniâ ualidiffimus boftis omnes aditus firmis pra’lrdrjs occupauc ratJmperatores Icdis literis, ad Leonardum,ut rem acceleret cum Iuano,fcri buut. Leonardos fua diligentia omnia expedierat, SC Juanus nó parua mana peditum, quibus Georgia fratrem fuu præfecit, collegerat. Leonardas præter quatuornaues,quasipfefabricauerat,fluuiaticaslyntres trigin ta infirueftas amp;5 oenearmatas in elaffe habebat.Eft mônsàfinuRifonSufçadBoIianâ perpe tuus,qui quafi quod a promôtorio decliuus in ripam Bolianae ex aduerio Sco dræ définit, totus faxofus,SCafper,equeftribus^ co pi] s inuius. Igiturftatuta die,Georgius per dorfum motis,Scodräuerfus copias ducit.Leonardus cum clalfe pcrlacum adnauigat. Milerant collegia,quæ Veneti fcholas uocant, q«; niarn triremes propter flurainis uadum ad oppiduperuenire nó potcranqnaui culas pifcatorias arma tas feptuagintaJmperatores magiftrü claffis cum expe ditionenauicularü,uti cumnoftris,fi quo pado fecÓiungere polTcqmittunt. II letabulis undiqp tedis nauib.ne ab bofte utranep ripam obtincntclagittis in fe ftaretur,remis innixus,aduerfo flumine,ad oppidum tendit.Nce boftis interea «näbat.nam quæ apudnos agebantur,a'transfugis edodus erat, Igituradra«« dices mótis,quóGeorgius uenturus erat,duodecim milia ledifsimorü equitS cumduce Canfabego opponit,pontemcp duplici præfidio munijt.Supra oppi dumunde Leonardi daflem uenturâ timebat, minores bombardas in ripa flu ’rrinisdifpofuit.Sagittartjs,cacteris^ militibus,qui noftros mifsilibus torme tisexcufsispropellerent,locuramuniuit. Georgio ergo ex monte defcendcn tï)Canfabegusinftruólaacieoccurrit:ó^ cum ad lapidis iac'tü uentüeflêqfagit tis Öfalijs mifsilibus inuicem eminus prælianf.Maxime Illyrici ex fuperiori loco hpidib.fundis excufsis Turcos affligebant.Nam Georgius ,ppter equc fires copias hoftium, monte defcendere, 8C cam pis fe credere nó audeba t. Nec Canfabegus equeftribus copijs,intercedentib.præruptis faxis, monté afcende repoterat.Leonardus cum èlacu in fluum daflem inducere uellet, oftenditflu men pifcatorqs ftruduris, totum quafi de nduftria ad probibendS aduentum claluSjimpeditS.Hocem in loco magna captura pifeiö fit. ex qua Veneti quin:» quemiliiaaurcorû uediga! exigerefolent.ltacp dafliarij ultra,pgredinó ualen tes,in primo aditu fluminis,cum Turcis manâcôferebant.Hic quidâ Turcus iadabundusobequitabat,faepiusinclamitans,fiquis Venetorûfingulari cer^ tamine fecum pugnare auderet,extra teda nauium exirct,Turn unus exnaua*

' iibusfoctjs niyncusnatioticc nau/profiliitjCumhofle congrcüit.DumTtirlt;’ cus arpe eum Écrire ftudetgt;lliy neus idS feut o excipiens, Norico enfeTuKj latus haulugt;hoftemcp equo detradîû expoliat,caput^ ei abfcidit,quod innaoc rediens ante pedes ducts magna cum laude^iecit. Jntcrea magifter elaffîs cun’ £ua expeditionead pontem uenit.fed cum nee tranfire pontem,nec boftep’Oquot;* bente deftruere pofletjfagittis tantû,SCglande plumbea,Turcos pontem tuen tes uulnerabat Jgitur cum noftri duces fruftra conatus fieri aduertifient,figiiu receptuidatoabineepto debfiuntjód ad frationes fuas copias redócunt.Dem^ de imperatorib^referut, Bafiarn uabdiffimis præfidijs cundta fir maffe, nee fißc magna equitû copia oppidanis fubfidiû fe ferre pofle affirmant,quoniâ tota te giocampefiris erat,Imperatores,reiccSa in prüfens fpe fubfîdffiquoadSenatus uaüdiores copias præparet,totâ fpem in fitu oppidi,amp; oppidanorû uirtu^P® nunt Jnterim nouus imperator cum LodouicoBembolegato fuo,grauini^ bo corripit. Nam tota regio Bolianæadiaccs, infalubrisatqppcfiiferaeft.H* ludes enim 6C fiagnantes aquæ,cralïàm nebulâ exhalantes, aercmcorriinipuf» qua peffe tota penè claffis correpta atqj profirata erat « Jgitur Triadanuscu^ Bembo legato fuo^curandæ falutis gratta,Catarû fc coferunt, Mocenicus» ipfeno fatis ualidus,finemoppugnationis cum Malipetro expeeftareftatuU; Îam Bafla omnes muros Scodi æ deiccerat, Ôi^ Laorcdanus noua munimenta^ terra ac fiercore erexerat,nec hanc munitioncm bobarda: deftruere poterant-Nam omnia faxa bombardarûmolJis materia in fe recipiens,nihil detnöicßl fenticbat,Eunuchus ad Laoredanü mitrit, utt oppidö dirutu atq? profttatudc*’ dat Quodfifeccritgt;magna premia a principe fuoaccepturû,intercp primes2^ pud Othomanfieum futurfipromittit.Nec expedare uelit,ut capto opp’^*’»^' ÓorisIicStia perônines gradusatepfexus finedifcrimineuaget, TumL^ort danus rcfpondit,No efte fe ex illa coHunioncOthomani ad pr^fidiüopp“^^ ■Ie(ftfi,fed ex patrieci Venctorügente,cuius maiores nooppida fibicredt»^® fti tradere, fedurbes expugnare, Öd hoffe in deditione accipcrcfoliticflcnr ^ I uerófideiintcgritatem,patrixcpamorê omniga2aï,atcpopibus Othomaw u gè præponere.flle ueró ft uir QC non mulier,ut lertur,cft,oppidü muris nud2^ capere fcftinet.Igitur Bafta,fpe deditionis amifta, crates ac pluteos,quib”sL tediimunitiones fubirent,præparat.Tumharpagones,manus ferreas,at*? j ces longts haftis préfixas milites habere iubet,Scalis opus no cratmam pe’^ nas murorfiad fummitatem munitionfieuadcrepoterant, Jgitur primo crûtes öd plutcos ferêtes ad,ptegendos qui iequebant,pracire iubet,DeindehaftatoS) quibus lanizaros fcuto Öd enie tantum leuiter armatos, ut ad munitioneso-' pediti euadere po{rent,interpofuerat,fubfequimandat.Poft hos fagittariotn”* atlt;ç aliorö militfi ingentem copiâ,qui glandeplumbea, atepalijs miffifib'ö^, pidanos à defenfione deturbarentdocatJ talt;p difpofita acie, ac diftributis ƒ“ nibus,anteluccm undiep ingennb,copias montem ctrcundat,ód adoppl^nt^ dit,Interim oppidani adfummouendfihoftem fepræparant,Erant mopp’d® multa uafa uiminea, fimo bubulo oblita, in queis oppidani frumentafcrus^^ foliti erant.Eauafapice,tæda,ftupa,fulfurecôplent,quae igne incenfa mbol’ demiflurierant. Saxa ingentia per munitiones difponunt, maiores bob^™ paruis lapidib, fuftarciunt, ut uno idlu fimul excuflt plures uulnerare po“^d ' Quibus paratis,oppidaniomnib.miffilibus inftru(fti,tacitt ex indußrögt;^^ uiep hoftis munitiones fubiret, expedfant.Turci magno clampre edito, eût ƒ na oppidumaggrediunf,per'ruinascp murorfiad munitiones cuaderecom”^* Tum oppidani præfentianimohoftem telis obrufit, nónuilis harpagoueS) manus ferreas extorquent, Viminea uafaardentia in hoftemdemittfit,qu?P^ ftis Turcis maxime' ineuitabilis erateConfertifttmo em hofte totus monsejä , cppletusXialarotunda per decliufimôtis ferotantia,obuios quof(p3dureb2t* Turn faxa fngentfs magnitudmis dcuoluunt,qux in fubtedias petras perpt®'

DE REB, VENET, LIB. ÎIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?lt;?ƒ

À na montisfæpius incidéntta maiorc impetii ferebantjatlt;ÿ cateruas Turcorum proterebâtXapi'des quocpplures fimiil bobardis excuflî,no fingulos,fed tur bam inimtcorûoccidebant.AtTurciïndignaüperaccmos cadaucrûjbcHua^ rum more mentes,munitioncs afccndcrcconabanCSed opptdani magnanimi at(j audaces ubicp aderant,faxa,ignem,ac tela Îngerentes hoftem prolternunt, aniuninonibuscpfiimmouêt.Nec Laoredanus aliquom Joco decrat,circum«» cundo cunda profpiciebat,ficubt ran'ores,(àuciosautfefïbs defenfores uide.* gt;^atjpluicsintegros fubmittebat.Omnes hortabatlobteftabatur^ per unicum Herum at(p immortalem Cbnftianorû Deum,per integra fidem quamergaSe natum Venetum habebant, a' quo magna premia defenfi oppidi acccpturi e*« ^ant)Ut memores uirtutis fuæ,à Chriftiang rcli'gionis,patna, liberos atqj có«» ’Ugesacrudeliiïimobarbaro defenderent,NccBanaceflàbat,cumrcIiquisdu dbuscircumeundogt;Turcos claua ferrea percutiendojtanquam pecudes adop pHgnationcm fubagere, Etcum duas horas antelucem, ad quartû diei oppu^ gnatio durafict,necaliquid Turci^ficerent,fed ubicp paflîm ca derer, proprijs corporibus fuorûcadauera regentes,tandem diffufi in fuga tergauertunt. Op«» Pidanietuptioncfada,tergis hoftiü infiftunt,fugientes uiepad radices montis pfffequendo trucidant,Turn multi's fignis militarib.potiti, Ôi fpolijs oedfotf fum onufti,in oppidu reuertunt.Jnhacoppugnatione, Turcorü ceciderSt tria Hiiha,inter quos præfedi ac duces magni nominis quatuordecim. Vulnerati sbfep numero,quorum magna pars poftra occubuit. Ex oppidanis feptem tan turn defidèrati iunt, uulneratiquinquagintanouem, Oppidani fequenti dic,Ii gna,ftfces,Só aliâ aridam materia corporib,occiforum hoftiü fuperiaciunt,De indeignefuppofito cadauera c5cremant,uerentes ne fee 11 da corpora aerem cor B runipant, morbum^ oppidanis inférant. Imperator cum accepiflèt apud Sco? drama noftris rem bene SC profperegeftam,nihilqj ultra de expugnatione op pïdidubitaret, diligentiorem cura ad cóualefcendü adhibere ftatuit, Nam ^ ' Hiotbus in dies creicebat, QC iam audierat LudouieSBembû Legatum,Cata tidiem fuurn obijfte.Triadanuquocp Grittufucceftbrem fuum, graui morbo oppreOumpiximum mortiefte.MuItos præterea ex præfedis triremiSnaturg cöceirilTc.Éadem ftbi metucns,ad medicos Ragufium coceftit, rclicio ibi Ste phano Malipetro Iegato,etiâ non fatis ualido,qui impera tori affirmât nunqua aßolianafereceflurum,etiam ff certa mors fibi inftaret,nifi priushoftis obfi^: dionemSeodræ folucrct. Ragufium eftciuitas Dahnatiæ, quam Epidauren!# fts,EpidauroaGothis euerfo,aufpicatioreIococôdiderût.Vrbs eftlibera,leis gibusattpmoribus optime inftruda, Habet Senatumatep magiftratus ordii? oem quoep patricioröamp;plebis diftindum.Patricij folirempub.adminiftrât; Plebs tantum fuis rebus ftudet, de publicis minime curiola eft,Hxcciuitas præcæreris Dalmatiæurbibus, publicis amp;f priuatis opcribus magnifiée ex«» tHida eft. Habet 5f naualia, ac porta cathena claufum, Ciues etiam in diuerfis prouincijs mercatura exercentes, cæterosDalmatas opibus fuperant,Hic im«« pfratoraduocatis medicis potionib,acmedicamêtis fanitatêpcurat.ciues etia ipfitan^ inaliquêpræfentêDei ac uindieë Chriftianc rcipub. certa tes,in im^ peratorëofficiofi funt,namfama rerugeftarS imperatoris Moceniciomnia im pleuerauBafla cum aduertiffet expugnatione Scodra capere no poiTe, amp;nbsp;lógo tempore oppidû obfidere no audebat, quoniâacceperat a Venetis ad feoppri mendûmagnos apparatus fieri,bôbardas quas fuderat,infrufta côcidereiuflif, ut æs camelis exportari poftet,Erat oppidulum, Dagnu nomine, à Scodra fex milia palTuQ diftäs, qd noftri in adiiêtu Turcorö quonia male munitû erat,fup pofito igné fuccenfum dereliquerant. Huius caftelli muros Baflâ, ut aliqd fet^ eifle uideret ,deftrucre et folo equate iuffît,Quibus pcraëtis,obfidionë loluês txerciiû dinufit,ipfe inMacedoniâ fe recepitJn bac obfidione oppidani maxi

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE REB. VENE’Tgt; LIB. nß

(ne fitilaborauciatttjpcnunaqueaquarum multas anguftias fuftinucrant.NaW puerorujfcnum,amp;muh'erum,debilis turbæ, fiti cofedli fupra duo milia occU buerant.Necaliquis oppidanorS cum uiderentconiuges SC liberos anteocu^ Iosdeficerc,animSaddcditjoneconuertif,EtnifiobfidiofoIuu clTeGquonwW inoppido aquae, quod uix ad très dies,modicû quiddâ fingulis dütribucnda fufficere poterat,n5 eratjdecreuerant omnes uno impetu armati in hofté intiem rc,ó;l^ ibi cü bofte unili ter præliâdo,fanguinë fuû ul ti occSbere.Itacp folutaob fidione omnes ad fluuiürufltidefideratacp multisdteb.aqua fe fatiât. Hicmu’b ïi aqua repleti ftupidi rigentibus membri s,ftatim mortui conciderLint.Jrnpoa tor auditoboftis difceflir,cumnecp medici, ne® medicamenta Ragufmaal^ quideum iuuarcnt,grauiualetudine oppreiTus, Venetias fe contulit.Neepoft multos dies Triadanus nouus imperator Catari moritur, Stepbanus Malipt’’ trusMocenici legatus,cum boftisfuo difceftu iccura omnia rcliquifletjclaflèo’ diffoluit. Præfedis nauiummandat,uti leadfalubriora loca conférant, fuaiB» amp;nbsp;naualium turbæ fanitaté procurent. Nam pene' omnes Bolianæ morbocoti* tepti iacebant.Jplc quoque infirmus V enetia s proficifcitur.

Licet nunc mibi in fineopufculi afFirmare,cum multa egregia fadaVeneW rum legiftem atep audiffemuiullum tarnen cxtitilfc Jmpcratorem, quem Moquot; cenicojinuidae uirtutis imperatoricóferrepolTim.Nâ quis eo fapienftusfuft' ra piæuiditfquis inftâtiaprudétiusdifpofuitf quis dcniqjfolertiusacdiligo^ tius cüdaadminiftrauit.^ Omnia enim cofiiiaboftiu préoccupas, nulls loc® infevèdæiniuriæinimicis unquâ reliquit.Prælianôminori audacia,quant fell C!tateinfit,3^ c5fccit.Patics laboris,iomni parcilfimus,uïduéj5 militari potto qua'm imperatorio côtentuserat.Seper follicitus amp;nbsp;intêtus ne hofti occafione reibenegerêdædaretjipfenô ceflànsboftêaliqua infignicladcafFicere.Mpt? ter urbcs captas,Ôê prouincias ab co defolatas atep euerfas, multæ naues onera riæTurcorûmercibusonuftafjô^iupra'quadraginta biremcscûlëbispitatfe*’ intercepté funt. Piratas omnes captos fupplicioaffccit,Naues uel ignecôfnn pfit,ueladcômodû urbin,quæ Venctis fubditæfunt, reliquit.Itacptotoqua^’ driennioquoipfeimpennadminiftrauit,refpub.Venetane minimodanois afteda eft.Huc ego uirû no tantS noftris imperatoribus, fed Romanis illis«* gnianimi atep egregia: uirtutis præferreaufim.Nâbicnon ut illi qui uanaato faitione inflatfeaducis bonoribus inhiâtes, Ôf ad propria potêtiam omniarc^ ferentes cundagerebant,fedCbriftianaf religionis, ÔC ueroamore patrieca^ ptus,fcmper propriæctiam ialutipublicum commodumprçtulit.Nondign* tares ci defuere3quas quo uebementius fugiebat, citius confequebatut’Nani séante imperium ccnluram integen imêadminiftrauit.Princeps^ in Senat® rogandarum fententiarum faepius fuit, ôiS legationibusad Pontificem amp;nbsp;Ito peratoremRomanum plcrumcpfundus eft.Imperium adminiftrans abfens frequêti confil io procurator Diui Marei creatus cft. quæ dignitas prima poft ducatumapud Venetos babetur. Et iam domum reuerfus,nondumfatispro^ curata ualetudine, mortuo NicolaoMarcelloduce, uniuerfaciuitatein hanc fententiam concurrente, Dux Venetorum conftitutus eft,quæ dignitas m ftar Lacedemoniorum regumapud Venetos babetur,Dux urbipr«pofito ac rcipub. Princeps omnia exSenatufcófultoadminiftrat. In boe tantum aD^ cedémonijs Veneti difFerunt.NamilIiduntaxat ex duabusfamilijs regescon ftitucbantlVenctiexquabbetPatriciafamilia,modómoribus êf uirtutepr»* ftet,dueem ftium créant.Nunc ego fummum immortalémqueDeum precot, utiMocenicusimpcrio fuo,rcbus beneac profperè geftis reipubbex ftatum firm3uif,ita nunc etiam princeps atep dux fuo duduat

que aufpicijs, Venetorum imperium longe laté quepropaget, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^®

oDIE urbi's obhdionemdefcnpturusj'caufasinprimisnar rare inftitui,qua Turco tyrannum Alahumetum potifsic» me' impulerunt, ut tanto conatu Rhodios aggrederetur ♦ Li cetenim cumTurcisnonparua diflidia Rhodq habuerut

abohm, tarnen cum eo qui nunc impcrat,poft Conftantïno re beha^Inimicus quis= dem uires indies augens,infolentiorredditur. Cumep qua«« tuorSCuiginti circulo annorum complûtes fibi uicinas ditiones fubegiffet, animo inflatus ægrè admodum egit Rhodiam urbem, equitumep Hierofoly morumditionem finitimam eius imperio liberam abfolutamcp effe : maxime q^diuerfo tempore quatuor elaffibus inftrucftisjcaftella amp;nbsp;Rhodiorum agros inuaferit,obfederit,oppugnauerit,ex quib.ignominiam,difcrirncn 5C cladem reportauerit.Ex Turcis namep multi trucidati,palo fuffixi,furcis fufpenlî, fa*« gittis affedi, lapidibusi^cæfilcalamis præufiis fuffoffi, gladijs obicefti, mem^ fcratimdifcerpti,pcricrunt, terra mariqi fuccubuerunt hoftes, Confpeda i«« gitur Rhodiorum militum generofitate ,quod ui affequi nonpotuit, dolo, ucrfutiatcntaredecreuit,Sæpius fubmiffis fibi Græcis qui fibi parent, con«« fodetationem cum Rhodes inireçqua conditione permiffa,dummodo quid piam tributi titulo conccdcrct.Cum uerdreiedû ucdigal fæpenumero uidc^

j ret,artepacem naenatteam ratam habetjfi tacita tributiconditionc orator Hiero folymorum cum munufculis tri bunal fuum adeatlarbitratus quidem fe mune ra tnbuti titulo acceptur5,quae Rhodiorum magifter munera uocitarct» FaUi turquoep hofti's hoc condimento, nee Rhodij condition? recipiunt, ei^ con!? iungi contemnunt,qui fidem Chrïfti perfequitur,qu2 ex profeiTionis uoto tu-tantur,dcfcndunt,iuuant.His decaufisrabidushoftis odium contra Rhodios inexorabile concipit,mcntcqj deftinauit urbem, fi poflet,pcrdcrc, amp;nbsp;Rhodió rum nomen penitus delete, Impulfus quoepeftquorundam perfuafionibus, quiad Turcos defecerant,abditacpurbis cognouerantJnter quos primüIocS obtinuituirnefariusSi^perditiingenn Antonius Meh'gaboRhodius,noin^ fimo loco natus,qui rem domefticarn iam pridem dilapidauerat. Is rei dome«« fticæpenuria ductus,diutius cogitans quónammodo Rhodos infehus effet, ciuitatiscpfitum,ædificia defcribens,adTurcû traiecit.CSftantinopoIiquotp degens bonae pollicitationis fpeurbis potiundaedatagt;quendâ Baffarn Graecu lumexnobili Palæologorum familia natum,ad neamp;ndum facinus alicxit , Se cutus eft huius ueftigia Euboicus quidam Demetrius Sophoni3,uir quidam ftiperftitiofus,6ifmaîcficus,quipoftEuboicâdireptionêadTurcàdefecit aU^ quâdo Rhodi habitauit,amp; poftea nûcij nomine de pace tradauii.hic etiâ fiiaf forobfidionis extitit.Exadîis itaep his in oriundis fuadêdisep annis tribus, ta dem res Baffæ pIacuit,Profu it ad id inducendû apoftatarû plurimorum qui fi«« demabnegauerantiniquitas, qui perueribrum fuafus probarunt. Afferebat proditor Antonius urbé nonnullis locis ueteribus mûris uetuftate collapfis, facilimèinimico patère,ac paucos ciues defenforesepadeffeîSC plcruncp com«« incatuumtriticicppenuriaiaborare :fubfidia àlonginquis regionibus Rholt;gt; dios cxpcdare,qui tempori adeffe non poterint, idem teftatur Demetrius, id quocpfequacesafiipuIant.His iadhsfundamentis fuadebantfacinusaggredi oportere. DumhæcByzantij agitarentur, Rhodiorû dariffimus princcps ac ’'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H 4 magifter

magifter PctrusDanbuflonjUirquidc magnoSC cxcellcnti ingcnio ac pnidd^ A tia illiiftrifarniha apudGalIicam CelticamnatuSjqucmeanonlatebanCdiui* hó ïnftineQu dodus uefuitiora urbis loca dclapfa êCminus inuenta tototriciv nto magnificéerexitjmuniuitjampliauitjcxcogitaujtcpfrumentijuinimagnï Sc córneatuum copiam comparare,religtofos^SC mercenarios milites accirf, quourbemtueretLirjproquibusdeuehendis ÔC conducendis epiftoJas manda torias addiuerfas urbis prouincias deftinauitJta nutuDeiSC magiftri opera ciuitasmunitur, cómeatus comparanturjnauesac milites ad tiiitionemacce«* dunf,Proditor Antonius honim infcius, arbitratus omnia apud Rhodiosne^ gligentiusprætcriri,in{tigabat BafTam ut properet SCrem memoratu dignaw aggrediaturjidipfum luadcre conaturDemetrius.Quo efFedrum eftjUtBalTatfl ad Tureum ea ex ordine referretdæpius quoep inter Turci fatellites re agitât!) de Rhodiæ urbis expugnationeconfultatur.de qua uaria oritur fententia,qu* bufdam narrantibusrempenitusimanemeflcjnecidpoflefacileconfequiob urbis magnifieentiam, SC militum generofitatem, qui Afiaticis pares cenferi non debent j quibus mortem potius oppeterequam a liquid turpiterimbedb lo^ agere animo eft 1 ahj s rem Bcilem caufis afTertis affirmantibus, nee tarnen paruo tempore quibufuis magiftrum prouidiflè. Qiiare fi cum ccleritatcattp diligentia exercitus maritimus atqj terreliris comparetur, urbem haud dubio expugnaturum iriputant. Accerluntur ad hanc confultationem definiendaW machinarum uiri periti,intcrquos numeratus eftGeorgius uiruafro fubtililt;J ingenio jqui ex eis ad Tureum dudum defecerat. Conltantinopoliquotp dc^ gens,uxorcm SC liberos nutriebat,à Turco diledus, SC plurimis gratijs dota«* tus.Is aliquando Rhodi fuerat,urbcm^ defignaueratjfed tune non tam mun«* ta fuerar.præterierant namqp anni uiginti ab eo tempore quo cam uiderat.Dei« feripferunt quoep SC Turci iuffu plures egregq artifices Rhodiæ urbis fitiint) fed Georgius cunâos fuperauit.Magnisitaeprationibus addudis,uicittan^ dem fententia,ut urbis oppugnatio ui magna ficret.Huicfundamêto inherent tesjtrufios tam crafibs muros elïè,qui machina rü impetu demoliri nóqucaniï magnamcpTurcicirepotcntiam,quiduo imperia,duodecimrégna,totprö^ uincias totascpurbes fubegit.hoftem quoquenon parum mouit RhodiaeW^ bis fitus adcomparandas clafies aptiffimus, infulæ^ eelebritas magnisbudi bus ab antiquis prædicata, quam ob loci magnifieentiam, aeris falubritatem, SC ad Orientis prouincias Chrifiianorum fubigendas commoditatem, potent tes quondam Romani beneuolam 8C fibiamicam reddidcre.Putat^ fi liocpo titus fuerit,finitimis fubadlis ditionibus fines fuos per Aegcum loniuméjd^ cile pelagus pcrlaturum, Refiftentibus itaque quibufdam prcclaris Baifisin finilirum præfagienîibus,clafris inftauratur,exercituscp comparatur: decree tumépeftut milites terreftres iterfaciant,traicdo^ Hellefponto perAfiatn in Lyciam,quae Rhodiorum infulæ adiacet, pergant,6C per fretum Lyciunia Phifcoantiquacontinentis ciuitate duodeuiginti milibus pafiuumdiftante Rhodum nauigent 1 rcliquus uero' machinarum amp;nbsp;belli ingeni ?rum apparat’ tus cum parte copiarum claire deuehitur.BalTaPalçologus expeditionis prat«* fe(fïusclalïemconfccndcns,Antoniûperquiriiubet,quépaulo ante morte tuf piter obijflecompcrit. Accerfito igiturDemetrio,fatellitemadhibetUuncpaf fim rumor cxiit,cIatTcm SC copiofum exercitum in Rhodios parari. T^cus» ut fixeresIateret,aditus portusjpairuscufiodit.^hibetcpnequis nuncludefe^ rat .fed non ualuit eius aitutia magjftri folertiam prohibere, qui aflîduc'litcns SC nun eq s ex Turcia apparatû intelligit. nÔnulliquocpcxnunciisindoloucf fati funt.Nam en exercitus in Lycia degcret,claflem operates affirmauerStui ta exceflifleTurcû,et ex aiijs caufis exercitû illic adelTe. Dû hic rcrû ftatiis elfe (ummacura princeps nofter hoftiû dolos acutepcrfpiciês,cûda dilponit, Ô^de

CE OBSIDIONE RHODb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57t

pi'Çfiiifjs Langonis cafteIJifanAPetn,Feracli,Lindi5MoncIetiofdin2t,qüç locadefenfonbus,cômeatibiis,machinis,S(^ cætcris bellis apusmuniunEO^» •Bnisplebscûfupelleôîili RhodûSC oppidaintratzhordeSquod marinûfuif, colligrtîquantocyus friimentû crudû(nô dû emm meffîs adcrat)quod urbe cir cundabat,prout cuilibe t facultas fuît, populus eradicat, colligit, SC m domos portât, Dum hæc magno cum tumultu agcrentur,uigil in Ipccula mentis, qui gt;00 ce identem ucrgit,facello fandîi Stephani facri nunciat clalîcm 3pparerc,cx tenfis^udis nauigarc, Magna quippe populi frcquentia ad hoc ipeCfandum concurrictota ciuitate trcpidatur,populiqueclamore cunda refonani : elafsis quot;I»fciimnauigareproperat,ut milites qui terreftre iter fccerant, confeendant: ôi^Rhodiorum freto tranfito, repente uelisconuerfis adnoftra dccJinatlnora, 2ppulititacp ea elaflîs uelorum centum, Decimo Caîendas lunq, anno incar*« nadonisucrbi diuinimillefimoquadringentefimoodîuagefimo,militccp pri*! wum in terram expofito in uertice motis fandi Stephani,5C circa eius mentis colles caftrametati funt, machinas quoque ÔC bellica ingénia in litusexone*« «Ht eoinlocoquemab ipfo monte defluens aqua abluit,qui a' Rbodqs obice collis fpedari non poteft.His peradî:is,pars ad deuehendS terreftrem exci citû Ptidcnnauigat.lnclalTisaduentuquidâTurciequeftres pedeftres^uerfusur l»smœniaaudicia quadamfretiirruuntîirruptione aûtanoftris fada, holtes f»gant,fundunf,quidâquocpexeis trucidant.Poftea dum noftri comeiaren*« ^ur,altéraeruptionefadaTurcipropenuntur,cadunt^ nonnulÜ, Exnofnis ucro miles units pert]t,qui incautusmanum conferebaticuius fpoliaSC cada-# wernoftrifibi uendicant, Turcicapiteabfcifoiilud lanceæ fuffigunt.ad fuos ^ijocpcutn plaulureuertunt.Poftridieeiusdteiqua claflisappulit,hoftes très 2 ingentesmachinas in hortis ecclefiæ fandi Stephani Antonij iiicinis,ai bori^ ^usomnis generis fruduumc5fitiscolIocat,turrimquocpfandoNicolao di^ catam in uertice mentis litamoppugnareconatur,eas^ machinas lignearunt *gt;T4nitionumpropugnaculisoperiunt,dcfendunt®,lNoftri uero'munimentis q'iæ Répara uocant,conipedis,tfia tormenta quæBombarda uocanttn,ab ha fdum dextratn hortulo palatij militum Äuerniorum Ratuunt:eiusq5 diei dilu cuIoGeorgius machinarumegregiusartifex, dequohabitus eftfeimo,repen tcadlûiræripamquaemagiftripalatiummunit,uifuseft,amice'omnes falutas, ebmans^ ut introducacur,ab rerum ignaris pene' confodiiur,defcnditiirab a^ bjs,«xtemplocpadmagiftrum perducitur,Virenim erat corpore procero,for«« î’i3clegânti,fatts eloques,magnaaftutia, cui Germania patria cft,R.ogatus de caulaaduentusrefpondit:Zelofideicompulfus,8CpublicoChriftiançreîigto i^iscommodo fualus ad noftros defeciftè.placidèexcipitur, laudaturqj propo *gt;tum,fiineo perfiftat.Dehoftis cxcrcitusq5 habiti^difpofinone,quaiitare con lùltus,con(tanter,prudenterintrcpidecprelpondit,Inter estera edocetnume*« '■timmilitumomnis generis centum milliauelcircitcradeftèiclaftcm cam qua diximus machinas fedecimingentes deucxiffe,quarum longitudinis dimen^ fioduorum palmorum 5C uiginti fertur ,quac uehementi(ïïmo,uelociftimo ia ^uglobos faxeos'rotunditatis palmorum nouem, plerofque undecim tor*« quent.Dehuiusuiridefedioneuarig quidemfententiefuborianttir. Quidam cxploratorem affirmant,fiC fugamcommento affcrmffisut Rhodiosfallat.non nullorumaflèrtio fuit, eum callidü SC maleficum unu effe, multacpolim cftin«« xiflc.Qinbufdaairjs fentientibus,ÓC in bona pattern defedioné interpretanti bus,qgt;prüdenseffet SCpœnitens erroris idfecerit,fapidecpintclligercthæc Rhodijs machinate non poff c,iibi tam prudentem principe, SC expertiffimos Milites feitet degere.Auget fufpicionis epiftole cxcalins Turcoruinciuita^ üfagitt)smiire,q Georgia infimulat,8C ab eocauendüelTcdidität.Magifter wgemo folers QC perfpicaxGcorgiumarda euftodia feruari iubet, Icxrobus« Hiffimis comitib.adhibitis in bis quae machinarum iadum SC beHorum inge nia fpegt;

572 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BERNARDI DE BREIDENBACH

nta fpedlant ipfius arte cautè utitur, Omni igitur conatu Turci ad expugnat’® nem turn’s 5C molis fandi Nicolai incumbunt,fi huiufmodi potian(ur,putant urbem in fuam poteftatem facile uentura«Eft enim moles ïpfa trecentorü cira ter paffijum in mare protenfa,miro artificioab antiquis manufacïaXjug fu^F grclfu portum triremibus aptua parte occidentis enicit. Cuius introïtus can» bus concludïtur,ut triremis ïntroire uïx pofTitJn molis quidem uertice fepts*^ trionem fpedante arx, de qua ferme eft, magnificè noftia ætate ereda eft,ubf prifeïs temporibus coloffus ïlleingens Rhodius, unum defeptem mirabilis bus mundi, pofitus erat, Qin poft tres amp;^ quïnquagïnta annos quofufus eft, terræmotu corruït,oscp portus Rhodij fpedat«Machinïs quoep ïllïc coHocai« iïs,fublimes quædâturres,quae porta claudunt,ualïde'oppugnarïacdïruïïna ues quoc^,nc portüfubeant,prohïberihaud difficile poflüntLoeiigituramp;wr risopportunitatehoftisalledus,omni conatu arccaggredït,quatir,oppugn3fgt; iaduep trecentorü lapïdö fpliæricorû dirait eam,præfertim parte quae oedden tem fpedat,R uina quidem turrim munit. Licet em fuo pondéré lóluü^udr mentia faxa ingentia,ex quib ædificata erat,laberent,tarnen materia,cake,ars na 8C lapillis immixtis confeda,adeó demoliri non potuit,quin turris potion parsftaret,exquofacilis afcenfushoftinegetur,terrori fuit tanti ædiamp;tjl^^' pfus.Multorû em annorû opus illuftre temporis momento ruiepraeterquotj plurimoruopinioneingentes ÔCimpetuofçmachinæ,illamarcem laceratjdc turpant,dcuaftant,Cumaut turris labefada uixtutabilisuideref,ftatuitwagi* ftcr,induftria,ingenio,uigilantia roboreep militSeamarcem tutarkquærnura rum craffi tudine defendi non potuil ♦ adhibitis uiribus, fumma cura parantuf qua: turri SC moli præfidio fint.^iütes igitur in primis ftrenuilTimi deligunt qui locû defendSnuallum^exIignis efficit,quod turrim claudat,foiram^«ii tibusexcifis circumducunncollocatur in turri pracfidiûualidû pro locicapcl’ tate.Turris namep iulTum magiftri,qui afsiduo cogitatu tuitioniloci inuigi^ lans nó formidat,cimba uedus diruptâ arcê uifere du machine lapides torque rent,calce ÔC lapide opplet,utlocus uix comilitonücapaxreddat.cóftituit^ aliudpraefidiüequeftriööCpedeftriüinantemuralij^da turri fandiPetriadin feriorê Mandrachij partem protendit,quætranfitS turris prohibeantMumile namtp mare SC uadofum illic tranfiri poteft,ubi SC uegetS munitiones parataf» 8C tabul æ clauorS infixione infeftæ,in profundo fixât funt,quæ impedimed'’ effenthoftiuadenti,Inualloafîtradicismolis milites elediffîmi locatif qui pugnantib.noftris prefidio fint,ubi magifter infignis armis aum^fulges facinori clarilfimointêdébat,Difponunt ea partemurorû urbis bombardeamp;' torméta,quç triremes 8C Turcorû nauigia expugnêt,perfringant^^pequoç cautes eiusarcis cimbæ combuftilib. côpletæ ftationêhabent, quæ inoppu^ gnationeincendant,ÔC hoftiûcIafTiincendiumafférant,Hisreb.magnofubu li^ ingenio difpofitis,fiïint uigiliæ,praeftolat hoftium inuafio,Demuni ôOf to kicirero,dum zephyri placide HarentjTurcorum triremes a litote cautiuiu montis fandi Stephani foluunUfuperato^ Saburræ promontorio,nauigant) eamep turrim prepugnant. Primo congreffu antequam interramdcfcendanl) ingenti clamore ÔC tympanorû fono uoces cdunt,ut terrorimuîtitudo fitNo^ ftriaût in armis difpofiti præftoadfunt.cû eni triremes turrim propugnâtjWâ chinæ faxa iaciût,præ fidm quod in turn locatû erat armciû ui bahftis nouef lapidû hoftem propulfat, Pcllunf Turci,fugantur,trucidant,La in pug.ia,que admodum pofteaa perfugis relatum eftJepîingctiTurci intcricrejpîuriniiui rduulnerati funt.Vidoria potitus princeps infignicquoucdus,illuftriconii tatus phalanga , urbem more triumphantis intrat ,facellum^ quo imago fe cratiffîmac uirginis,Philermi montis miraculis pcrcde bris, pofira erst, ui* fitans gratias agit : SC demum ad reficiendos animos militum domumre* uertitur,perdita tune fpearcis moliscp potiundæiuiïOi^uabdoprçiidiOjTuf

- DE ÓBSIT)IONE RHODI? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ Ci gfandiotibusuifibusarcemaggredbalia^ locaoppugnafCjmoehiadifue reftudentjutdefenfonbus diftradis,uno momento molcm æloca diruta inuadantjOe uiresnoftrorumumtac effent : 6(f durn diuerfas partes tutan cogi tarcmus,neg!igentius mmoleres agitur.Sequent!igiturnode magno daef moreiitrorumonerafubeunuumcundarefonantjmachinasad mœnia Hes» br^orum uchunt,ante hos murós odo ingentes machinas coHocantjquæ mu nitionibus defenfæ,in meema faxagrandia iaciunt. Aliam machïnam prope radïcemmohsquæad Septentnonem uergit,incuius uertice damnatiex:* tremo afficiuntur fiipplicio, ponunt'que in uertice montis, ut inde in molens» dma fupra molem ædifîcata globos faxeos torqueant. Hoftium propos» Ûtoagnno magifterfolita prudcntia cunda dingens,diuinis fuppJicatio^ nibus cum populo amp;nbsp;cômilitonib. innitens, munitiones ad interiora urbis I^ntJudçorum ædes quç in pomoeno credo erant,diruunt,uallum paratur, loflacauatur,amp;l murus fou» Eimmæ arte Ô^ diligentia obijcitur. Interdiu no Ciuc^ operi intendituraion magifter,n on baiulini, non priores, non milites, non ciues,nonnegociatores,non matron»,non nuptæ, non uirgines opertac uacanttlapides,terram,calcemhumerisportant« Auro, argento,fupelledili' no parcitjut public» faluticonfulatur.maching hoftium uehementilTimoim petumoenia quatiunt, dC faciem egregiorumiapidum diruût. Tanta enim es» «tiaâiis uiolcntia tormentorum, ut omnibus admirationi fuerit : nullus^ Knodi degens, ubi ex omni natione Latini nominis nonnulli uerfabant,co pertuseft,quin5afFirmaretullounquam tempore tales machinas uidiffe aut audiiiifle. Idquocp Georgius perfugaafRrmauit,ô(f nufquâ terrarû tam gran des inueniriaîrerit.Dumemfaxaiaciunt,inlapidumexitufonus ingens edi ^nr,qiii tonitrui inftar refonat,fumus cp tanquam nubes craffà diuturno tempo re!naereuentofertur,quorûfonus plcruncpab oppidanis caftdliRubeiau dituseft,quo(jà Rhodis centum millibus paffuum orientem uerfus diftaU ' ■*P‘oquoque machin» mirabilius quiddam effîciebant.Maebinarum pofte«» nota in munitionequ» palis terræ affîxis fabricat,tam grande impetS redde bant,utinftarmotusterræ »dificiaurbis paululûhocpulfu molièrent.Spe ’gitinmcEniâtuicioneperdita,totis uirib,uallo,foff'a amp;1 munitionib.interio ribus tutamê côftituimus, Nec hæc hofti fuffîciût.aggredit quippe alio terro te uexare.Collocateniomniex parte tormentaôifmortariaquæex tranfuers* fo ædifteia urbis uerberét, diruant,mortales^ côterant ,H»c tormenta Mot îariadida,interdiunodu^ Taxa in aéra fublime iaciunt.erat quippe populo tngentiterroriqui inaere tamgrandes globos faxeos côfpicicbat .Non cin paruamanxietatem idnoftris incuffit.plus em nodu $ interdiu terroris attu ncnuUusin priuatis domibus tutus medebatur.quilibet latebras quærita^ bat.ueruin ei uulneri mens humana medet. luffu magiftri mulieres, infantes ^omnisimbeciUis »tas in pomocrioarciscollocantur,ubi pinn» craffà tra neprotegebantur. Eo' nanque tormenta rarô pertingebant, nec globi décide»! bant tam frequentes, cum ui'bis frcquentioraloca(ut fieri alToleO dirigebaiv furjUtmortales coterant,domos^quatiantJuuenes uerô 6C robufti qui inter dm faxa fiifcipiebant, tormenta facile uitabant.Nodu aût quidam caucas fub terraneas,quida ualuas craffiffimas, quidam fornices Ôd facras »des frequen tes lub eis trepidum fomnû carpebant.Hoc quotp miraculo fuit,nutuœ Dei taaume{rehaudalitercreditur,quipublicis fupplicationibus affîducEcclelt;» 11)8 a altanbus exorabafiSC cû pkira faxa machin» torquerent, pauci tarnen mortales Ôi: qu»dam brutaeorû iadu interierunt,qu» poiius domoiû ruina iaflulapidis collapfarum,cp faxeiglobipondereatirita funt. Hoftes quolt;p nefperû uergit,ex quo profpicitur,collocant,qu» aftiduc urbem Slt; loca »citi »dparumarbitrati,duas machinas ex grandiorib« in eminentiori loco qui ad eqs

eqs frequentiora faxa torquent,Ncc ipfae machinac licet terron eflent,danin3 ^ infigne cdiderunt,nec mortalesoccideruntjpræpeditæ,noambigo,orationi bus, quae Deo,eius genitn'ei intemeratae, 06 beato Joanni Baptiliæ fiebant, BaiTa ueroprincipis noftri uigilantiam amp;nbsp;I'ngeriium conatibus fuis inficc^ reconiedans,magiftruradolo interficcre aggreiTus eftjCubmifTisquibuP dam qui defedionis praetextu eum adofiretur « quo effedo, arbitratur reruffl facile potitutum« Hoc quidemnefandumfacinus perfuga quidam uerteno pcrficefeftatuit5comiteaccito,quipoftridiecum roxico urbem intrarci.His perfugisBaflagrandiapoIIicetuGfacinus perficiant^Qiiiprior ingrefluseft, examini prudents,tormetis fubqcit,contraries fermonib.deprebenditur,ai men'Ç ultro pandit,monetep ut caueat princeps,quia plurimg in eS funt pa«' rata: infidix,Damnatus perfuga,fecuri percufifus interijt .CS uero'fcelerisco mes uenenO geftas, ad nos trâfiret,à quibufdâ uix confoditur.undeperterri tusadTurcos reuertit.DShofris Italicftationis maniaoppugnaGnoâead ripa foflae,munitionêacrepagula diligentius crigit.hoftilib.munimêtisfof fæ adhibitis cofpedis^dehis dirimendis confiliSagit. Dcligunc fortiflinii ïuucncsquinqu^inta,quibus milesordinisprçficitur cgregius«Eruptions ïtaqjfa^ïaperfoflasoccultinoftri uadSt.Vbiad parte munitioniobifdläuc turn dtjcalis erect is ripam foflaeexteplo cófcendSt.fagittis,gladiés,óiflaxis hoftes pcrfequütur,fugät,trucidät4EainpugnaTurcidec2 gladiocæfi funt) munitio frada.Egregq iuuenes uidoria potiti, quatuor capitib.haftis affixis urbê ouantes intrant,oppidanorü ingcntiplauiu excipiStur.AïagifteriiiW res munerib. donat,ad incitandS iuuenO animos, £lt;alios ad quaecp egt^g*^ obeundaaIIiciendos,Paucisdiebusinteriedis,Turciturrispotiundaedeiï^ deriocompulfi^fuperioricp repulfa accenfi,arcem fandiNicolaigrandiofi conatu,arteó(5 ingenio aggrediuntur,munimentaquocp amp;f propugnacula»® du machinarum demohuntun quo d proteritur,fumma diligentia reftituitW' parant ad conflidum ligncum pontem, qui ex fa cell o fandi Antoni] iurtis ïn molem tranfitumpraebeant. Pons autem ex lignis uarqs ratibus^ co®^ nexis,quibus ancres clauis confi'xaeerant,conftruitur Jatitudofexmilitui” equo'gradu a'fronte^ dimicantium capaxfuitdongitudo ucró tanta crat,quÇ Iitus utrunep contingeret « Pontem in mari Turci ad ripam molistraducft^ ingenio proponunt. Ancoram enim rudentialligatam, quo fune pons in üj^ teriorem molis ripam na tare compellatur. A'noltris arte cognita,nautaqu*^ dam return maritimarum non ignarus,nodu undis fe obruit,anchoram loy uit,fune cautibus remilTius alligato,qui parua ui difToIuaturÈgregiumbui* nus ad magiftrum detulit,qui a ureo munere donatus,gaudens comitS pblt;J' fu ad ftationem molis reuertitur.Turci comperto dolo, cum primum pon«’ deiedionem experiuntur,deccpti ftatuunt 1 capbar urn remigio pontem ad« pam tranfuehere,Hoftis quoquetantæ rei intentus,ad oppugnationem tuf^ mes triginta parat benequidem munitas,amp; ad conflidS ornatas, Praeter M quoep adqciunt nonnulla oneraria nauigia, Parandariasuulgo didas,exqu‘ bus quædam machinis dC faxeis globis, tormentis adaptatis, onuftae fuerr» ut fi turris uidoria potirentur, repentcex eo loco portuin,turres,moenia^‘'' ruèrent, prolfernerent, demolirentur. Nee praetermittunt ederiores cimb2’ difponerc,quæTurcorûftrenuifsimosquolep ad molem deuehant,quipt*«’* noftros aggrediantur,fiC cum eis manus conférant.quibus præliantibus,fae^ teriex ponce amp;?triremibus inmolem defcendant.imponuntep trircmib.Äƒ randarijs non paraas machinas, quibus noftros proftemere polTent.Grande’ quoep maching que turrim diruerat ad têpus ineundi cöMidus ofticio fung^n tur.Princeps ueró nofter rcr3fummæinuigilans,fubtilicpingenio^loKf

A «Occidental! nanoncaderant(nccdefueruntpleriqt indigenæGræci ingeniomanucp prompti) fumma curaarcis defenfioni confulit. Sufpb can enim poft pn'mam pugnain,quod contigit, turns ö^ moles propUx gnaculisdofla uaHo^abundantins^ munitur, accerfitis operands ferè millc,quiinterdiunodtuq5 cautibus excifis, rupibusq;demolitis,quod expetitur conHciunr,ncc impenfarum parcitur farcinis. Praefidia quoejj in turn’s ruina collocantur,panter 5C alia prxfidia in radice molis difpo^ nuntur^^ua: noftris cafu urgente opitulentur.Rebus fle ad pugnam pa ïans,fdbdubitauere noftri, neTurci duobus locis urbem eodem mo^ mentöaggredcrentur,utuires partirentur,etquod cupiuntfacilius con ficiant.Cuiincómoditati S^ periculo magiftriprudentia prouidit:prægt;. fidiaquoqj robuftifsimorum in mœnibus ludæorum acItalie ftationis quæiamiaeftumachinarûpartim demolita erant ftatuit, qui tuitioni ingt; tendantjiiecfuo fineiuftu difeedant. Non eft qui fané nô dqudicaret ac fentiretjUoftramfalutem in turn's tuitione collocate cfteiquo fit, ut u no ore omnes tanquam fidei ueri athlete, eins tuitioni confulerent, 0^ utcommune Chriftianorum domicilium feruarentJn quo plurimorum oquitum Hierofolymorum ac nobilium,infirmorumcp, Latinorum pax titer,Graecorum, Rhodiorumm uirtus S^ animofitas emicuit, qui con^ tordiaudacia Sóanimoficate aiylumSó tutifsimum Chriftianorum refu §imn,Rhodiam urbem tutatur.Duo mercenary iuuenesquiturris prex lidio adferiphfunt, comprehenduntur arma in pelagus deiecifle,quifa cinore perpetrato ad Turcum deficere proponunt.crimine damnati, ca pitisfupphcio athciätiir. Ad turris demum oppugnationem Turci terx tiodecimo Calendas lulij intempefta nocfte,terra mari^ fummo filentio £ äccedunt. Vbiuero pugnam inireconantur, grandi cum clamore tym-panorumepfonoiuuadunt.noftriquidem anetftis auribus hoftiumim petumcomperientes,ubi eos adefle comperiunt,gladios ftringunt,bali ftisàtormentorS iadlu hoftes laceftunt.deturbantcp: hoftiu triremes ac cymbæ littoribus adhxrenttpons quolt;^ traducitur, quo cofeenfo ho ftestranfeunt.Noftrae quidera machinas in muris collocatæ,globosfax xeostorquenttpons natans frangitur:Turci merguntur.quatuor quox que triremes Slt;^nauigiatormentis onufca,iactu machinarû profternua tur, amp;nbsp;undis obruutur.Turci frequêtes,qui ex cymbis óf triremibus in molemdefcenderât,à noftris cæduntur,trucidanturq5.ignes etia in clafx iemfolutis lintribus immittutur.nec Turci impigri bombardis refpon-dentjignes iaciunt,fagittas impetuofifsimas ex baliftis SC catapultis tor quent. Magna ui in obfcuro3nifi dum ignes iaculati lucê plerunqp præx herent,acriter pugnaturtóf medianoefte ufq; ad horam decimam diei fe quentis duras pugna, propulfatisqjhoftibus uictiscp dirimitur.VidiC festototriduohoftiumcadauera lictoreiacêtia,auro,argento,infigniqï ueftefulgentiatSf compluramariflucftuantia,quaïpclagiaeftus,utnatu tafolet,infuperficie fercbat:quorumfpoftjs complûtes potiti funt,et ex hisnonparum comodi uendicant. Infignis quidê hæc pugna fuit mor« te clarorum uirorurn, qui Turcis præerât, quorum interitus mœr orem óf luflum hofti attulit.præfertim generis Turcici, uiri quidê ftrenuifsix mi, aTureoep dilcdti, mors magno fuit moerori : cuius cadauer poft triduüm mari ebulliente,inmolis littus deuecftumreperitur,eiuscpfpoliis quidam ex noftris potitur.Perfugp,qui poft praelium ad noftros defece runt,edocent exercitummagnam clademaccepiftc,Turcoscp eainpu-gnaduomilliaquingentos cecidifte: exeoepBaftamingentem mœrox remconcœpilTejqui tres dies intra papilionesfrequentiacommilitonö

prohibitafc cotinuit, amp;nbsp;ftragc Turco celenus denSciat : eo quo^ mctU eius roditur, quód poft fantam ruinam turri ftlatam arce potiri nonpo/ tuent:8C quod fantam in eius oppugnationeignominiam acceperitjf' xiftimäs Turcenfem numerofum excrcitum inualidum efle,qui tumni diruptam expugnare non ualuerit. Cum autem Turci fpem turns expu-gnandae perdidiffènt, conatumjftudiumjinduftriamjomnes^uiresad ciuitatem omni ex parte oppugnandam conuertunt. Etheetadmoenu ludæorum ac Italix ftationis animum potifsimè conuertant,non celTant tarnen circumquaepmuros uerberareetdemoliri.Hoftis cœptumopus continuât,afsiduoep eónatu aggreditur propofitum conficerc.Excogi' tant itatp Turci ad urbem ingenio occulta propinquare:foflas labyrint thi perfimiles effodiSt,quas lignis,arborum ramufculis contextis adm cantjterra^ operiunt, ut latenter ad foflas urbis accedaftt. Propugna/ cula quoqucmultis inlocis cratibus deuiminibus contextis ædibcant: ex quibus afsiduè fagittant:colubrinis quotp amp;nbsp;ferpentinis noftros de^ turbant,fatigant,penfantquo(^eis conduccrc,£Caliquampartcm font qua: mœnibus adia-cet opplere. opera ita ab bofte adhibita lapides con* gererenonceftant,ÔC occultô infoßamiaciunt. Opens afsiduitatepars tofle oppletur,antcmurale quoep xquatur:ex quo SC murorum ruina in dorfi formam redada,faciïimus confcenfus in moenia efficitur. Praecel* lentifsimus princepsnofterRhodiorSmagifter, bis confpectis,dining quodam ingenio agendis incumbês,nibil pretermittere decrcuit,quod faluti urbis códucereuideatur:maturitate^acfolitamadeftiautens,nii litibus ad concionem uocatis conatus ÔC difcrimina grauiter amp;^ prüden ter explicat.adbaerebat enim laten' nobilifs imus eius frater, excelles n« les, Antonius Danbuflon,dominus deMontelio ad uicecomiccm: «*^5 quidem confilio amp;armis clarus, quipaulo ante ex Galltjsrobuftis ^°' mitatus uiris orientem Sancti fepulchri uibtandi gratia cupiês fummel' pere tam gloriofocertaminiinterefletransfretarat.Is enim afratrepatm decreto ob fidei integritatem, agendorum experientiam artis^ milité' ris difciplinam,commilitonum dux amp;urbis capitaneus defignatuS)®’ gnanimi Sc prudentis capitanei muniaobqt,SCrcrum fummacconWit^' Adcrantnonpauci équités Hierofolymorû præcellcntesbaiulinip*’*®quot; res,fenatorq ordinis præceptores SC Fratres nobihbus familtjsinO^'^*'' dentaliplaganati:affuerütnegociatores,prudcntiapollentes,acRhO' dij ciues.Græci quoep ingenio præditi, qui unanimi confeniu detutan-da urbecófultant.Excelluit profedo plurimorum cuiufqj generis aftan tiumprobitas,generofitas, uirtusacmagnanimitas:quorumfententiis cxcufsis,Prtncipis noftri folertia quod optimum dijudicatSeft degn' Noftri uero cuiufdä experti fuafu maebinâ uerfilem, quodTribuctn’” Mocant,ingcntia faxainmuninones SC boftium folTas torquens,engerd ftatuuntrardificaturep eeleritermaebina peritiuiri fententia, nautarum Sc arcbitccloru opera.Quæubierec'laeft,uirperitusgrauia fa:wiöhogt; ftes iacit,multos^ cÓrerigmunimcnta diruit,damna^ intulitnopaf®' pendenda.Excogitatö quoep eft3eam partem foflg quæ lapidibus à T® cis oppleta erat,cuacuare : fed cum id palam efficino poftet,cuniculoin pom erio effofto exitu fub lapidibus noftribabenf,SC dam lapides in® bem eóportant.Sentiüt profeeto Turci,qui Foftfe propinqui crant.bp' dum cogeriemminui,SC afccnfus opportunitatêadimi,nifi quantocy® quod capiunt efficiât. Atrod enim murorü ruina cófpeda,ftatuiturnni' nitionib.inniti, quæimpetûmachinar3fuftineât.]ViurorQigitu’'^^P^ munimeu SC répara noftri pbqdüqquaf in hüc facta funt mods.M®®

Ä crafsitudinis palmorum duorum m pomerio ex oppofitomœnfum dux dtur,palt^ exrobuftifsimo Itgno rerræ infiguntur, glis ramufculis fru^ | ' ticibusquoqueintenTiixti'stntusponitur,afsiduo^attn'tuinfufa aqua firmatur denfaturcp. Prouident infupcr ingentjs hoftes in ipfo cogrefTu propellcre amp;nbsp;propulfare, ignes^ ardficiotos parant uarqs modis recon ditos,cadi's,pice,fulphure, cobuftibili^ materie repletis,ac facculis la-mini's ferreis,pulucre^ machinarurefertis,quaï ingenia exitio hoftifu tura fintJiigcns praeterea cylindroru copia afferf,quç in hoftes ruant, e-os^proterât.Variaquocp,ppugnaculorûformaedit,quçTurcisimpc dimctoi,noftris fint adiumëto. Deledabatcofpicientes uirorS ingenia, queremediaexcogitabât acplaudebat.Adducitur Georgius proditor, forticomitatus careruaad cuftodiadara. Confultus dehis quaetuitioni futurafint,remifsius tardius^ refpodet:nec de fc experiments ab co ex peflatum præber,quemadmod3 pollicitus erat, fperabat quippe uir ini quus amp;nbsp;callidus,uidês murorS iadtura 8C facile afcenfum per ruina, ciui tateminhoftiS poteftatêfutura;quada tamêprotulit,uteius aftutiaoc-cultaret.Suadet machinam parari,quæ in machinas hoftiS iaciat. Quod utfadûeft,Turcus machina: idius ex aduerfodirigit,murumcpnópa-turn lædit.Dum hæc agercntur,epiftolæexcaftris in urbemfagittis diri guntur,quæGeorgiuminfimulâr. Nee Georgius licet urbis difcrimen uiderequerbis procacibusfeabftinet:quæutadnotitiâdeucniût,uehe-mens in eurnfufpicio oritur, quibus excaufis uinculis Si carcerearcet: deputaturep qui uirum examiner, 06 ca ufas defedlionis perquirât. Exa-winatus, cótradidlorijs ac coiedluris fufficiêtibus couid us torquet. In tormêto et extra rogatus,ultró fatef,iufluTurcorü tyranni ad Rhodios Bdefeciflè, uturbêfi pollet proderet, quemadmodS pluraoppidaprodi-dit.SinminusRhodiperfiniftrè uerfaretur, cundladihgêtius acutius^ perquireret,6d fpecularet.Mores quoep et ftatus ac códiriones incolarS ö^regionisintelligeretiacdemSfi clafsis nouinceret, adTureSreuerte rcfuqdodlurus quac ad urbis expugnationem conducerct. Proponchat namepTurcus hancurbêinfua ditionêredigere:quod ut c5ficeret,mul t’jpollicitationibus acpluribusdonisalledïus Georgius extitit:crimê cóuidlusjfupph'cio capitis damnatur,et in propatulo fpedlante populo finefurcgligatoGeorgiusfulfocat, Sdanima exhalauit: populus cum pbufuadpriuatas ftationes reuertit,lætus fidgaudens denece,pditoris Chriftianx religionis, qui tot animas pcrdcreuoluit, 5d ad iugulationê S^fideiorthodoxg abnegationê tot preclaros uiros caftifsimas^ matro ’lasjfacrascp uirgines,ct plebê Chriftianâ perducere ftuduit.Luit tandê pœnas fceleri débitas uit pcrHdus,uigilas,2d femper aliquid cogitas. at Turcenfis clafsis præfedius Bafta,altéras literas in urbê iacere ftudetes, Gteco.s indigenas Si eines Latinos ad deditionê hortStes, uita Si fupeb ftclilifalua^rnifla,multam^immunitatëpollicêtcs;folSuerbisditionê cxpoftulatjSd interitS militu,5d pernicie religionis HierofolymorS affe t^fanfifecus rebus fuis cofulat,ad unS omnes interituros affirmât. Puta uituir nepharius populS infidSinuenire, Si q metuterreret, uel mune rib.alliceret'.fed reperit orthodoxae fidei plebê deuota,ac ordint HierofolymorS fidüjcófiliocp Si armis mutua equitS 2d LatinorS noftrorS co uerfatione expertâ.Ea igit in uanS tentate,alio utit commeto. Mittit ad EcclcfiâbeatæMariaeuirginisHeleomenitracGræculû,g dudûadTur cos defecerat,qui uigilesalloquês,ait: Baflam,oratorêad principéno-ftrum uelle deftinare,dummodo tutus aditus pateat.Refpondetur,ut il hc adripafoffae nunciS mittat,adcritcp in ßoleuardo,qui nomine magi-ftrirefpondeat. Affuit poftridie Baffe orator,qui nofths prius falutatis, • 1 x ain

aJttPfçfcéîu clafsisfcnonparGjimouehemcnteradmirarAquod'fanipo^ tenti Princtpitcfificrc audeamus,quiduo imperia,totregna,totuibcs, totprouincias, fotcp potentatus fubiugauitrquare fuadet,utnoftræur/ bi ^agris indolcamus, nec patiamurtam crudele facinus perpetrare, nec urbe diripi,amp;^ ad lugulationem uirosjetmub'ercs ad raptum 00 igiw minis dud, belluanpax praeftiten't dicamus. Pollketurquippe brent forma amp;nbsp;compendiOjpacefi Jibuentfe præfriturû^SC nos poffefsores ur* bis amp;nbsp;agrorupermanfurosraliterminas addens,prommittitproped]eni duitatê in fuam poteftatem tranfitur3,direptionicp pra:biturQ,à omne genus crudelitatis executuru.QuiPn'ncipis noftriuiceaderat,edoduJ refpondet:Non poflumus fan's admirari,uos qui cum dafle 0^ impetao fismachinis, caftrorumcp copia urbe circGdatis, nos adpacêhortan',c3 id à militantiaofficio aliens uideatur. Verum figmeto agerc uidemini, ut animos tentetis »Scians,nec poUicitationes necmunera ueftranos moucre,autadaliquidindecens conficiendSallicere.nccprofedoming ueftraenosterrennSumus enimunanimcs,necdifcrimcneftinterGræ/ turn 8C Latins* ChriftS enim colimus una fide, Ôd firma mente, pro quo pugnareparati fumus:amp;; morte potius oppctcre,quam MahumetoJeon iungi,ficutfaccflant4)mina SCminaequib.nos monere conamini. Cum ueftra elafsis domefticos lares reuiferit, fi oratores de pace tradtaturos mittctis,derecófultab!mus:cumarmati 6dexercitu præcindi eftis,oft ciumbellanti3perficite,SCnobisDeo propitio condantianimo refpofl debimus.Cognofectis quocp,non cS Afiaticis et effosminatis uiris con tendere,fcd cum catholicis fortifsimis mans coferere.Quo didro Turd uultu demifib extêpló difeedSt. Cum Turcis maior i conatu,ingcnio argt; te^refifi;itur,ipforuinfaniaincenditur.Pudet quippe cos tantS exerd? turn no praeualere, 00 fui tyranni formidolofam potennSà Rhodes con temni. Funbundi itacp mâchinis,morrarqs,fagittis,catapuitis diesno^ des^urbelacefliint,infcfi’St,deterr?f,experiricpfatagunt, fi RhodiorS animifacinora obire præclara audc3t, queadmdS præclara amp;nbsp;magnifia ca uerbaproferSt.Secundûigitur alters præliS ad turrimmolis diiuNb colai comiirum,dieb. feptê amp;nbsp;triginta exa(flis,uires in urbis mœniaa^ get,faciemlt;^ ciuitatis deturpât.Noua quidéurbs crafsifsimomurocin da,turribus in cœlS erecTis ornatajantemurali quoep et propugnacubs aptifsimis munira,triSmilliSquingentorS fphæricorSfaxorû fiequen-tifs irais idibus laccrat,deturpatur,dem olit:eam^ ruina plerecpdoiuus ciuiS, SCmagiftratus palatiaperornata acmagnificapatiuntjitautprio ris urbis facies penitus perdita uideretur, ac tanqua gigantei cadaueris farcina proftrataiaceret. Attoniti funtplurimorSanimiifedPrinceps, uir quidê magna fapientia,generofitate atc^ magnanimitate,præclar{s acmagnificis comitatus equitibus,pugnatorum^ globo fortifsimo ftt patus,fpem in DeSimmortalê,ac filiS eius DominS nofirS lefum Cbn* ft3,eiuscp génitrice, præcurforêquo(^ fandS loannêbaptifiâ diriges cundtorSmentesfolidat.nec defuer3tmagnanimiBaiulinipriores,pro ccptoresac fratres facri ordiriis, Hierofolymitanipariternegociatores indigenx^,Slt;: Graeci,qui pro fide orthodoxa fortiter pugnare nó formt dant.no deterrebat profedlo animos murorS formidanda ruinamome^ turn incutiebatfacilis hoftiS afcenfus,no maebinarS impetuofifsitffi^* élus mêfes perturbât. Autumât Turci,paruo mométo urbê fubigcre pu tantnoftrifpeóófidepleni,Mahumetanagêtcmfacile propulfarumiri. HincTurci in auroraamp;folis occafuadripafofiarS fiftubs 6ó rympanis Turcefibus folitS cantS edunnexultât etiâ de futura uidloria.Noftryn . pomerio tubarO clangorc iubilat,Pnnceps nofter preclarifsimus,ingen

A ti'acuminepræditus, propediemhoftilêinuafionê futuracoicôat.Maz turoigiturcofilio præfidiamœniûinftitm'tjhts^ præftâtes uiros prefix citifubfidiaquoq^ nôncgligit,quibus 6Celcôèifsimosfui ordmis cuiuC uîsnationisbaiulïnos Ô6 équités præefleuoluit, qui præftô cafu urgent teade^debeat.ipfeuerô partes fubfidtj norecufat.-quinimè afsiduo lax bon'nô parcês,in pomerio mœniû lapforSrefidet:inic fomnû quamuis nôdiuturnumfumitjCoenitatjUerfatur.Magiftri ueftigiaftrenuifsimus quifcj fequit5nec primi,nec mediocres, nec infimi onus recufant. Tur^ oueroincaftris praecones uocepromulgâtjurbis fupelledlilem in dircx ptionem trâfituram, impubère ætatê fub iugû utfidê abneget mittenda: prouedos ucrô 00adolefcentesad unuiugulandos:ô^ qui uiui capti eC fent,palis,quos adid exequendû odlo millia parauerât,cruciandos,ciui tatisditioneTurcorûtyrSnoreferuata.His diuulgatis, properât Turci ciuitatêaggredi.priufquâidmoliantur, Mahumetû fuo moreinuoeâf, corpus lauât purgantep : facculos ad rapinâ parât,funiculos ad ca ptiuos tcligâdoszoms eónnedbunt. Pridiequàmpugnainirefur,tota^ node dtócótinue,acdiluculo quod mane quo pugnatucftpreceisitjocloma chinae mûris obic0a;,faxa ingentia afsidue torquet;quod loco prepay gnaculorûadhibitûerat, diruût:uigiles quolt;^ aceuftodes,^ mœnium ptæfidia partim occidût,ut mûris quifquâ fuperftareuix poflet,nifi fum moaftu occultaretur, 6d fcalas ad fjgnûcampanacpaululû defeenderet, amp;^demûcôfcenderct.Nec tempus datûeft propugnaculadenuô inftau fandi,cum bombardarû idîus frequêtiores eflent, ita ut tam paruo tem^ porctrecentauelcirciter faxa iadiafint. Turci uerô iadiumaebinarum petado,ad fîgnûiadîus mortarq,quod pridê eo in loco coftitucrât, con £ fotifsimimagno impetu quàm ederiter quinto Calendas Augufti rui* namorto foie confeendunt.Eratnameg facilis,iit diximus,eis afcenfus: imo facilior^noftris per fcalas.fuperioraquocpmurorûloca occupât, truddatoquodillic eratpræfidio, quod primo tanto impetui refiftere ntquiuit, anteq; fubfidia noftra fcalas afeenderêt : 2d illic hoftilia figna ftatuût.Idem quoqj faciSt ad turrim Italiæ,cuius uertied oppugnât. Clax morundirporitur,manus quoip uiriliter coferitur,magnacp uipugnat. noftriquoep à dextro finiftro^ cornu fortiter hofti refiftût;ubi aff uerût gloriofediraicâtesjmilcspradtâtifsimus dominus deMontelio, capitax neus,armis pollês:baiulini quocp et équités Hierofolymorû acnegocia toreSjHÔpauci^ indigene, amp;nbsp;cuiufuisnationisftrenui.quorûquidâinx tercôfertifsimos hoftesacriter dimicâtes cccidere:alq multis uulncrib, acceptis, uitâfcruauere.Scalis quotp,quç quatuor erant,quibus in uicS Iudæorûdefcendebatur,unaPrincipis noftri iuftii perfradla, qua Turci defeêderecœperât, ex têplo cofeenfis, clarifsimus magifter 2dprinceps softer Petrus Danbuftbn,præclaracomitatus cohorte, magno fertig animohoftife obijcit, fcalamqj confeendit, hoftem uiriliter oppugnât, ptopulfat,quofdamcp trucidat.Ncc aliter ipfe fui^ cômilitones,quibus comitatus erat,pro fide catholica 2d repub. Chriftianorum pugnaucre, quàmolim gloriofiMachabæi pro euîtu diuino 2d Hebracorû libertate praeliatifuntihaudfecusquàm plerique Romani principes protutanx dapatriadimicauere,quiob feruatârempublicâ Patres patrie merucrût appeUari. Hos enim præccllêtifsimos uiros imitatus Princeps 2d magix fier nofter, difcrimina nô foTmidâs,uulneribus quinqp in corpore fufee pris (quorû unû lethale ccfebaf,nifi medicorû cura rcmediû attuliftet) Rhodiorûrcmpublicâtutatus eft,feruauit,reftituit.Obquodpraeclarû quids facinus Parer patriae optimo iureappellâdus cft. Turci enim perx

pukhrearmatijduomiliaquingenti fupermuroscrât cofertifsimi,no/^ ftros fecum manus conferences armorum ui propellerenitebanturpd' morumtameuirtus inuida perfiftens, diuino præfidio fuffultu nequ3/ quamlococefsit.Sequebatur quoep Turcosqui murispotiticranr,m^ gens Turcorum multitudo,quç totum campumadiacentem ruina,uab lum amp;^ foflam expleuerat, ut terra uix confpici pollet. Affirmant perk' gæ,quadraginta milia Turcorum adeffe. Pugnatû eft duabus Boris am bigua fortuna, modo adnoftros, modo ad Turcos uidoria inclinante: tandem diuina dementia Principis Sell noftrorum uirtutêfouenteTu^ ci funduntur,pulfantur, cacduntur : tanto^ impetu SC edentate terga uertuntjUt fibipfis necem amp;uulnera afferrent. Spedaculo nobis fuit, quod à noftris inter pugnandum geftum eft confpiccre. ex Turcis quip pe quinoftrosfortiterlaceffebat, fupermurosftantcs,treccntiànoftris inuicum ludæorû praecipites trahutur 2Cimpellunt.Eratnamqp murial titudo ad intra fere pedum uiginti:hi omnes ad unum trucidati funt, amp;lt;nbsp;cadauera uulneribus deformia pafsim iacentia intra urbem uifa funt. Cum Turci pedem referrent, Ôd ad caftra tenderent, noftrf eos confecU/ ti funt, 06 complûtes intra munitiones occiderunt, quorum fpolqsac infigni tyranni uexillo,auro argento^ ornato,quod tantæ uidoriæm^^ numento extitit,pofiti, magno cumplaufuurbem per murorSruinam intrant. Cecidere ea in pugna tria milia quingenti,quorum cadauera intra urbemfupcrmœnia,fofra,munitionibuscp hoftium 55 marirepet ta funt.Et poftmodumad luemuitandam,quipafsimdeformiaSdh/ ceraiacebantcombufta,interierc,prout pcrfugædiuulgarunt,quictîni cxercitus à Bafta recenferetur, aderant, ex Turcis obfidionis tempot^ nouemmilia:uulncrati^funtmiliaquindecirn:magniscpincommodita8 ribus exercitum aftFedumaftirmant. Fama fatis conftans eft, Sepalam 1 perfugis uulgatur,Turcos uifionis miraculo exterritos tanta trépida tione loco ccfsifte,ac pedem retuliftè. Äiuntenim,cumuexilla Domini noftri leiu ChriftiacuirginisMariæ,acS.Ioannis bapcifte^religionisç HierofolymorS in conflidu iuffu Principis ereda funt,cruccmaureâin aere fplêdidifsimam hoftes uidifte. ApparuifTe infuper candidifsimam uirginem, clypcumó^ haftamgeftantê;ac hominem uili uefte obfitum, fplendidifsimo comitatu ftipatum pnefidio adefte. Quæ uifio tantum terrorem eis incufsit, ut nullo pado progredi auft fint. Fatedumquocp cft,hancuidoriadecoolodemiftamefl'e.quoi‘nodoenim tamparuamili tu noftrorû copia,hofti potêtÜsimo iam muris potito r efiftere potuifTer, nifidiuinumpraefidiumaffuiftetCquomodo tam parua temporis morula, tanta hoftium manus cecidifiet,nifi angelus Dei uidoriamattuliffet, amp;C inimicos trucidaftetCEtantenim totocciforum cadauera, £vitaper/ pulchre ordinata,ut non horarum,fed dicrum opus eftè uidereturà id potius diuinitùs quàmhumanitùs contigifteputetur.Qius hoftemmoe nia pofsidentem, iam^ uidoria lafciuientem 06 exultantem terruift Deus clementifsimus. Qiiis hoftem,ne fcalis defcenderet, antequam fubfidiaconfcenderent,prohibuitf’Deusfortifsimus.Quis corummen tes obcaecauit,utpoftprimam pugnamnon aggrederentur noftros,26 muftis uulneribus opprefïbs 06 defatigatos oppugnarêtCDeusclemen.. tifsimus. Quis tam potentem hoftem,qui tot 66 tantaregna fubiugauiq prohibuit,nchunc Hierofolymorum principatum mediocremquidéj ac exterorum comparationetenuem, poft Conftantinopolitanæ urbis excidiumfux ditionisfaceretC Deus fapiêtifsimus.Agamus igiturgragt; tias detaatobeneficiOjCi qui nos ab impiorum manibus præferuauit.

DE H Y D R VN T O C A P T O. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï?t

A Turcicnnnfpcpotlundæuibis duCti, quæuis crudehïatis gênera exer^ «rcproponebât:fednefando optatu fiuftratf, tanquâpecudes trucidâ-tur,propulfantur,uincunt.Extemplô pugna commifla, adprimumlapi demcaftraamp;papilioncs Turef collocâcmàchïnas ad littus man's deue^ huntjamp;nauigijs onerâtuulneratos:amp;quos exLyda traiecerât,multos diesufqueadeorumdifceflumtnTurdamenin ornnt fupellectili reuc^ hunt.Hortos,uineas,prædïajfî quacintada illælàcp remanferât, uaftant, depopulantur,incendunt,ingentipecudjs multitudinefubalt;fîa. Dum liæcTurcimohrentur, amp;nbsp;difeeflumpararent5apparuêrefubfidianae na^ weSjQuas præceUentifsimus Siciliæ rex Ferdinandus,fidei catholicæ deuotifsimuSjRhodqs mittebat.Quæ adaurampoftmendiemFurcis coipicientibuSj cumRhodiorumplaufu Ô!^ gianjs Altifsimo datiSjpoigt; nimintrarcnonformidant. Hoftismachinas quas ad hoc parauerat, in casdirigit: iadu machinarum una detrimentum malo excipit, altéra incolumis euafit: anchoris ante aditum portas naues (ubnixæ,ui torgt; , ’^entorum amp;nbsp;maris æftu féru ente, paululum ab aditu difeedunc. He., fperoadueniente, ôfprocella ingruente,nauis quæ læfafuerat,portunî intrat, altéra uela uentisdare compellitur. PoRridie eins diei, cumea nauis portum fubireniteretur, uento déficiente, dumplacidum reddi^ turmare, nec longius à elafle Turcenfi diftaret, triremes Turcorum uô gintiexercitu 06Rhodos confpicientibus,nauim aggrediuntur,ô6 op^ pugnant. Qui naui deuchuntur, uiriliterfe tutantur .Horis uerô trû husnauali prælio machinarum iadu pugnatum eft : tandem noflri ui.-lt;^ores euafere.in qua pugna triremium præfedtus occiditur. Hac quocp incômoditateaccepta adfuos hoftis reuertitur, amp;nbsp;nauis fubfidiaria po-B liera die portum plenis uelis intrare non formidat. Attulerunt pro^ fedohæ naues nuncium, quôd Rhodios non parua aftecit lætitia. Pontificiæquippeliterærecitantur, quæ Rhodiorum animos paterna monitione folidant. Subfidia quoque nauium parata pandunt, qua: propediem uentura erant. Præterea grandem expeditionem para* rinunciant, quænedum Rhodios obfidione liberare, uerum etiam inimicamclaflem expugnare aeprofternere pofsit. Rhodq læto acce-ptonundo, clcmentifsimum RhodianumPontifieem, Sixtum quar* tum,mirislaudibus tollunt, laudant, prædicant,Dcoœ pro eins feli* dftatuhumiles precesfundunt.Hic quoque rumor ad Turcos tranfir* qui perterriticœptum difceflum accélérant» Exadfis igitur nouemô6 odoginta diebus, Rhodiorum littore clafsis foluens, Phifcum naui* garepropcrat. lllicmilites et fupelleclilem exoncrat,ubi dies undecim tnorata,ad domefticos lares cum clade 06 ignominia reuertitur. Qui obfidionispericula expertus eft, 06 res publico fundtus officio cogno^ mt,adlaudem Dei,Chriftianæreligionisexaltationem, 06 Rhodiorum gloriam,return geftarum commentarium edidit.

QAne poftea quam infula Rhodi diuino potius miraculo, cp alia's, Xjmuris illius pro magnaparte folo æquatis,àTurc0rum obfidione 06 furore fuit liberata, arque ita ipfi Turci fpe fua Ô6 conatu impijfsi-mofruftrati fuerunt: indigné ualde opprobrium illud ferentes, atque plurimisquas eis Chriftianorum negligêtia parauit,elati uieftorijs, tan/ tis ftragibus 66 calamitatum generibus, quibus regna, prouincias, ci* uitates,et loca plurima Chriftianoru hadenus affecere, nequaquâ con* tenti,necpfparfifanguinis fideliumultitudinefatiati, arbitrabantfacile ignominiaquam à Rhodianis accepiflent, in cæteros Ghrifticolas pof-I 4 fe retor*

ferctorquere.Proi'nde daflern denuo inftaurant uahdifsimam, 6l copie * fum exercitum parant:partes Italiæmaximèman Adnattco uicinas,ter ra mariep inuadere, St fuccefsiuc m diram amp;miferabileredigerc ferula tutem animofc contcndStmimirS cum fpfe Turcorutyrannus crudehf-fimus, auro amp;nbsp;bomimbus abundans,amp;: domtnandi mira cupidiratein* flammatuSj optime intelligeret,genres fibi uidnas, bellis frequendbuJ per eum attritas,arma fumere non audere,SC folos fideles Vngaros mu nloco ad Oriente remanfiflenn Italos ex tue facuire decreuit.Ergopoft exteras cruentifsimas laduras amp;^ ftrages,quas Chriftiams populisipfi nefandifsimihoftesfideiTurci in alqs terris intulerût, poft horrêdatot ciuitatîï eucrfionêjmiferabile excidiû,amp;^ lamentabiles atœ uniuerfo pe* ne orbiterrarû notiftimosconatus,Rhodixepurbis poftremocumin* genti multitudine gentiû terra maricp obfidionc,in Apuliârcgni Sicilic prouinciâ cum magno exerdtu Si elafle ex Selona applicuêre. Eftin ta prouincia ciuitas quxdam archiepifcopalifedeinfignis,attppopuloriî multitudine etrerum omniûopulentia non minime prxftans Hydrun* turn appellata, unius notais nauigatione à prædiefta ciuitate Selona, quæ fub Turcorum eft poreftate,diftans. Hanc ipfi immanifsimi Turd poft aliquot dierum obfidionem,amp;murorum eiufdemmachinarumini perueuerfionem:tandem( heuremmiferamamp;afflicftam)cruentifsiwe bello,ui amp;nbsp;armis cæperunr, expugnauerunt, fpoliaueruntjuiris partim exfis, partim acerbifsimo feruitutis iugo fubiedis, matronis ftupratis, uirginibus raptis,fandimonialibus feedatis, adolefcêtibus immaniter trucidatis, fenibus hominum K equorum calcibus coneukatis. Sacer-dotibusetiam intra eedefiam pro defenfionefidei humiles precesin* ftanter altifsimo porrigentibus, ferarum more iugulatis:amp;:ipfo archie*« pifeopo Hydrûrino,fene SC annofo, pontificalibus induto, facranfsimä crueem manibus tremulis tenente, ferralignea crudeliter in fruftadiui* fo : prxgnaribus quoep cum femiuiuis corpufculis inauditacrudelitate dilaniatis,at(^ dilaceratis.demûduitatêipiàmHydruntinâinfuâditio* nemrcda(fta,bominibus óf numero copiofo, muris,ui(ftualibuSjUalIo, machinis,armisSCalijsaddefenfionêneceftarrjs,mirüinmodümuniue runt.TandêipfoTurcorGprincipeMahumetohaud longe poft cxhalt;: lucefubtradOjfiliuseius in regno fticceflbr, qui hodieTurcis impetaf, prgfata ciuitatê Hydruntinâ régi reddidit Neapolitano, ex caufis quas breuitatis gratia prxtermitto. Arque ira Turcis urbe et Apuliaf prouin* cia pulfis, Chriftianis incolis denuô Hydruntû inhabitatur.Hæc dehi* ftorijs iftis breuiter dida fuffidant.

SIS SACERDOTIS, AD SERENISSIMVM PRINCIPE^ l^tonardum Liuretanumyeneta ariftocmtij: Ducem iüuiiri^imum,auiqi [anaißimum ^‘' n(ttum,de obfidione Scodrenfi Liber primm.

ONSVEVERE mortaks, Leonarde Lauretane Princepsilluftrifsimejfiquid præterrerum ordinem-terhumanasuitx adioncs afperum, durum, miierabi lecontigiftct,quodtumad detegendam hominum tm gilitatem,tum ad mouendos ad commiferationern a ' terius in altcrS animos facere uideretur : iHudnonm* lummiferabiliquadamadmirationeprofcqui,ft“hte

P R AE F A. T I o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jSî

A d,fcculihuîus fragilem,fluxamcpconditioncm confiderantibus, idpri mùmoccurritmortalibuSjfolumea decaufapi'opn'as elle aduerfitares, utabimmortalibushoctantum feinterefTecognofeant, quôdillispergt;. petuæfunt fœlicitates : bominiauremnihil poteft efleperpetuum,fir^ mum, ftabile. Hommes deinde hominum caufa tantum efîè generates, ut alter alteri fubuenire pofsit:ac in eo qued licet proprium fit, luclu ta^ menfæpius 6Cmœrore conficere folet,confolari quandotp, opem etiam nonnunquemfubminiftrare.Laudabilis quidem,atq;perutilis fuit il!o^ rum confuetudo,ex qua quod ad prçfentia tempora pertinebat, induce renturanimi ad eorum calamitates non deplorandas folum, fed etiam Ic uandasjquorumaduerfammirarenturfortunamn'npofteros autem te* ftatumprimum linqueretur, quam potifsimum ob caufam in tantas æx rumnas deuêtum fuiHet,ut exteris cautum foret,quo moderamine mor taliumeffentadiionesgubemandxmeeminus etiam miferisfuccunerc difcerent,qui eorum cafus non fine dolore legifîènt. Quæ omnia bona, ûnda, probabilia, quum ipfe mecum confiderarem, Serenifsime Pringt; «ps,uenitfxpius fxpifsimeep ante oculos mcos,miferabilis illa calami tas,fæuifsimafortuna,acerbifsimusqîScodrêfiumcafus ;quo tam diu^ turnoStatroci bello, tamlonga obfidione, tanta denique ftrageinno-centifsimus populus afflidfus eft,utuel hoftium animos fæuos ctimmû to admifcricordiam fledterepotuerit: ea^ non femel à me depofcere uidebatur, utquieius patrixfiieramiammembrum, amp;nbsp;magna pars (fi turn dueeDardanioapudAndinumuatemhocnobisdiccre licet) non finerem tantum facinus ingrato filentio aboleri, fed literarum potius monumentisquoquomodo facrareftuderem.Quo Sdfparfis pertotû B orbem, profugis^ ciuibus, exalt;fia pericula mala^ led!itare penucun^ dumeffenet exteris aliqua in eos commiferationis fcintilla fuboriretur, quæpolTecaliquandolaborantibus benignamopemapud clementifsü inos praecipue principes implorare. Aft ego quum primum 6d Stoici ho JuiniSjSdboni ciuis officium ad calculum reducere, diucp hxfitabundus exuna parte penfitarem, quantum Humana primum apud me condL no ualeret, quantum^ deinde patria poffet, cui iure merito^ omnes adfanguinemetiam ufque debiti funt ciues,non poteram requifitam a nieprouinciamfatis honefte negate . Contra, quum Horatianum il-ludoccurreret,quod noftris humeris xquam nos materiam fumere Hot lt;atur,nc HeUmonis poetx fupplicio digni uideamur,fi fadfis fcripta non refponderint : quummeo prxeipue longe impar ingenio munus a^ nimaduerterem,nefciebam quid agerem, quo me uerterem, quam'uc in partem potifsimùm tenderem.Hine enimimpictatis crimineme dam nari uerebar, fi poftulanti patrix quod iuftum honeftumep fuerat, dez negaffem : inde temeritatis infimulari, fi rem tarn prxclaram adorfus, Slt;^qux longe medodliorem fcriptorem depofcere uideretur, audacu-lo quodam impetu aggreflus, in medio ipfo curfu deficerem : turpiusep (utPhauorinus aiebat) mihi foret,Sd illi,frigide laudare, quam acriter infeffari. Accedebatamp;illud, quodquum apud tantum Principem fid Senatumprxftantifsimurn hxc mihi res agenda efret(quorumutruncp feio nilnjfi perpolitum ingenio, elaboratu induftria requirere) 6d ego prxeipue,qui quam exiguum foret ingenium meum, aut nulla penitus uerborum facund!a,aut fentennarû grauitate prxditum, fed incultû po t!us,aridum atep ieiunü,ód probe fcirem, 8d ingenue etiam confiterer. Si enim exterisinrebus fcribendis,inhiftoricaprxcipuè eft uarietate diffi cillimum,ubi et diuerfi return euentus, exceflus difpar cs,ac uarix homf numfortunx,uario quoep ftilo defcribendx funtata ut inquies fetibenz

Î«4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P R ÄE F A T I O.

tis animus opèrepafcatur, Ô^non minus legentinm animidelcdcntur- ' Qyæ omnia fi in mea quæfita fucrint officina Jcuia quidem ac tenuia K pcrientur:undefit,uttanrimuneris pondéré grauatus, quandocpfilefl' dum mihi fatius duxerim, quàm inculto quopiam apparatu Icgentium auribus officiendS. Sed quia occurrit ex altéra parte non fumma folùifl calamitas, qua tam chara mihipatria affecta cft:fed admirabilis etiamfi* desjquam femper in extremo etiath quocunqj cafu tuo imperio fiddifs* mus populus Scodrêfis ad ultimum etiam fanguincm feruauit, ferenif fimePrinceps : gloriofifsima quoep uiefforia, quam contra fæuifsimam tantorum tot^ barbarorum rabiem obtinuit:quac omnia nullo penitus palt;fîo ingrato funt inuoluenda filentio, fed potius quum omnibus fans pofsint amplum fenbedi argumentum fuppeditare, in luccm emerge-redigna funt;ftatui, penitus tanto laboriamp;l caput 06 humerosfubnuf-’ tere, quo SCboniquandot^ciuis inpatriam officium exequiuidear,S^ fidelifsimx ciuitati laudem ÔC gloriam querere : ut non illi folumapud clementifsimosprincipes gratiamimplorem, fed alias quoque ciuita^ tes,alios^ populos tantæ fidei exemplo ad duces fuos amandos, eolen dos, tutandos, promptiores reddam;quo à fuperis primum demon/ ftraueroinfperatam fuifle fidelibus noftris ciuibus uidoriam condona tam,quos tanto negocio tot milia barbarorum tandiu infeftaucrant;ut non amplius mirum relinqueretur,Saguntinam quondam obfidionem in Hifpania, uel Cafsilinatem in Italia, acerrimum Carthaginenfiuni un peratoremfortifsimumcpHannibalem tantoperedefatigafle.Et defflS non fine præmio fuiffe fideles huiufeemodi animos derelic'tos, quitus omnibus tanta humanitate confultum eft. Aggrediar igitur commewo rare, Illuftrifsime Princeps, obfidionem, quaScodrenfes à Meumett^î poftremoTurcarumprindpe,memorabili cuentuarmis funtgramter fatigati. Primum, quia ingens Ô^ horrenda fuit : eoep proccfsit,utnon prius finem inuenerit, quàm Macedonia to ta, Epirus amp;nbsp;Dalmatia deua fiarentur. Deinde,quiainfolentiae, QC barbaricæfæuitiæ fortiteroccur-fum cft. Verum priufquàm huiufeemodirei initium faciam, primo de Turcarum origine repetam : de qua fcriptores inter fe uarq fuere. De-inceps figillatim nomina eorum referam, qui à primo audore in milia Ottomana ad hæc ufip tempora imperium longa ferietenuerunt, Meumethis^ principis maiores extiterunt : quo omnia cognituclan magis magis^ in manifefto habeantur. Quod opus tux Serenitatinn/ quam diuinocuidam numini confecrabo: quæamp;lmihi fcribcnti,uelut olim élaborant! in fuff inen do cœli pondéré/effoep Ätlanti Hercules fecifie ferunt,benignifsimas fuppetias ferat, amp;nbsp;opus iplum à malcuolo rum morfibus tueatur : quod proprium tuæ ferenitatis eft, quæ femper bonis uiris duke dccus fummum^praefidium fuit:cui metotum commendo,trado ac dedo. Sed iam inftituti noftri

^^TJe pnmaTurcarumonginCjintcreosquideca re feri' pferunt, uaria ( ut uideo) eft fentenha. Nonnulli ftiï' pis Troianx eos affirmarc no dubitanf : hac ufi rano-ne, quod à multi's Teuen' uocati fint. hi frïuola argu-mentafione freti,facile conuincuntur. Nulla enim ha-gt; bent monumenta fide dignajunde hanc opintone mu , nbsp;—:—__jtuattuidcripofsint, Alqs cos gentem cfieScythicam

^ ’5“*bfo2dam amp;^ truculentam, quaeuitam agerct parum à bclluis prox I euoconcubitu SC uictu differentem, omnis expers religionis, Augu. oauntaxatmenfeuelutiquædam Saturnalia celebraret.Hæc ImperiS Komanorummagis audiuit,quàm fenfit:nulli tributum unquam, præ-*wquamOdauio Augufto dédit, amp;nbsp;id quidemfponte; quS proximas ’’^giones annua illi tribu ta péndere audiflet. Nonnulli,quorû mihi fen-^fEtiauerioruidetur, cos efie afierunt, qui iuxtaTanaim incoluerunr, quorum Pomponius qs uerbis meminit: Geloni urbem ligneam habix ^3nt;i'ux(a Thiflàgetæ,T urcæ^ uaftas fyluas occupât,alunturcp uenangt; co lline quidam certaquadam locorum rationeadduefti, TurcaSjSCno ^uicos,aut Teueres diceremalucrût.Hæcgens,quo temporePipinus spud Francos rcgnabat, Caucafeas egrefla portas, multos Afiæ popu-osinuadens, Halanos primùm, deinde Colchos éc Armenios, poftrex ®o Perfas amp;nbsp;Saracenos quitum Perfidem tenebant, amp;nbsp;agrorum dire-prionibus, Ôdmulta mortalium præda innumeris^ cædibus uexarunt. turn Auanbus quoqj certamine acerrimo Turcæconflixerunt, in quo utrinq? plurimidefideratifunt. Minorem Afiam non jntactam relique runnPontum fiC Cappadocia omnem depopulati funt. Prseterca mótes clauftraquædam opportuna occuparöt: quorûoccafionc amp;rcórnodi ïate,latronü morc,clandeftinisquibufdacxcurflonibus maximas fibi wres quaefiuere.Quareafsidufs irruptioftibus gens ipfa ufqueadeo auch amp;nbsp;in tantum uiribus creuit,ut æquo marte cum finitimis populis cocenderedeImperq pofièfsione cœperit, Itac^ per interualla tempora non folùmPontum,Cappadocia,Gallatiam,Bythiniam^ LycaoniS,Pifi ^hm,Phrygiam, Pamphiliam,Cariam, amp;nbsp;omnemminoré Afiam à Tau roadoramufq;loniæ,etlittora Graeci marisoccupauit:nóunumfortita principe, fedalfj alioru ducum aufpicia Sé fadioncs fecutifunt. lam tri-eefimusfercaccentefimus annus agitur,ex quoSaladinus,quiamp;Tur-. ta,amp; Ottomanus,üir magni animi, fed non multarû opum, ÔC parui in-ïetpriuatos nominiSjColleditio milite,Sómodicamanu,quam per fedi-tionemeóparauerat, non folùm Chriftianos uexare, fed éc fuos infeftis atmis inuadere coepit,amp; eos fub iuga fua mittcre. In hoe fec6da ufus eft fortuna. Nam dum alq principes difcordias inter fe (quod eft regnanti-bus amp;^ ciuitatibus uenenum pefsimum) conferunt,£c fefeinuicem mu-ïuisegdibus laniant;Ottomanus interimundiqj collecftis et accitis,qui rapinarum amp;nbsp;praedæ cupidi erant,ault;fioritatem amp;nbsp;nomen magnum bre uiadeptus eft. Oppida complura partim ui,partim deditionem potefta tem fuam redegit.hac tanta et tam fcelici uit^oria elatus, tantum fibi nomen amp;nbsp;dignitatem pcpcrit,ut amp;nbsp;unus omnium primus ex Ottomana fa milia,incredibiliTurcarum omnium eófenfuRex, quem illi Amyram uocant, creatus fuerit:QC ita in animos barbarorum influxerit, ut alium fuigeneris Amyram,quàm Ottomanum qucmpiâ,in hanc diem patian . tureflcnC'minem.Huic Orchanes filins fuccefsit, qui regnandieupidi-tate.

tatc,atc^anifniniagm'tudinchaudpatridifsii'nilfs,alios omnesquianK eumfuerûtjSlt;^difciplïna militants' copy's, apparatu^ longe fupcramt. Erat enim natura liberaliSjingenio lern', moribus facillnniSjamp;^adînipe' randumprudêtifsimus,adcô ut ijs artibus animos omnium ad fe aman/ dum alliceret.Ex quo ingentes copias, maximum^ exercitum undiqiic comparauit, ÔCimpenumà pâtre incohatum mirum in modum auxu-Poft quern Amurates filius regnauit, uirquidemanimi corporisepuir* tute,rei^bellicæperitia plurimùm pollens : qui ^ ipfe occafioneobh' ta,dominationêà pâtrereliefîam inmaiusprouexit.NamquumTheO' dorus Cantaeuzenus aduerfus gencrum fuum loannem Palæologuni» quern Conftantinopolitano imperio defraudauerat, quumilliusregn* tutelamgereret,bellumfufcepiirct,Amuratemnec renitentem inauxi' lium fuum uocauit:hac tarnen lege 8é conditione,ut bel!o inter cos fon felt;fto,is ad loca propria undeuenerat,rediret.qui quum ex Afiain Graï ciam per Hellefpontum tranfiflet, confulto bellum protrahere cœpiG utô6focerumôd generum longinquo bello exhauftos,Slt;eneruatos u^ ribus, S^penirus fractos inuaderet:quod barbarusex fententia adt' ptus, illis opprefsis CallipolimSd Cherfonefum primo, deinde maxP mam Graeciae partem fubiugauit : hinc effedum, ut poftea palam amp;' aU' daifter caetera omnia inuaderet, amp;nbsp;adipfumGraecorum imperium ß^* uindicandum totis uiribus intëderet. Sed dum hæc moliretur,a Mnob fo Cobilichio,uiro fortiisimo,Myforum principe ftrenuè obtruncatus cft.Hicduosreliquitfilios,Solimanum 8C Paiazetem:qui adreliqu^n’ patris expeditionem, S^regniadminiftrationem capeflandamnon mi' nus »täte idonei, Slt; return militarium difciplina, quam ingeniOjptm dentia, ceterisqi uirtutibus fuere. At Solimano extindo, res uniucr!2 5 ad Paiazetem deduda eft : qui magna uianimi amp;nbsp;corporis fuit, corp®' re quidem ftrenuus, laboris patiens, SC fupra quam cuiquam crediW^ fit,ingenio acerrimus,magna femperatque difticillimaappetens,eaç adexequêdumperficiendumep audax, promptus, SCbelli percupidyS atqueardens,ocq ÖCquictis impatiens, inftratagematis amp;hoftibus lendis calidus,atqueucrfutus:deniquein omni re nauanda,amp;^negocm peragendo,ufu, arte, confilio, atque exercitatione peritus atqueimp^ ger: ad cauendum cautus, atque prouidus. Practerea fortune 2®^^*' bus adeô ufus eft, utbreui tempore poft fufeeptû imperium, fines fiios longe lateqi propagauerit.nam Ôôtotam pencThraciam perdomme MyfosThcdalosopprefsit, in Macedoniam irrupit;Phocidem,Boeo^ dam, Atticam occupauit:lllyricos, Tribaloscp afsiduis excurfionibuS) , repentimsep depopulationibus, atque oppugnationibus partim tuc^ tit,partim fub iuga fua mifit. Byzantium uerocaput 66 culmen Impf’!) uniuerfo agro uaftato atque direpto ita afflixit,ut de falutc fua eines foi liciti,partim de deditione cogitarent, partim ad peregrina et externa au xilia imploranda peruniuerfos Italixpopulos, amp;nbsp;infuperioremufquf Galliamconfugerent. Quum^ interea Paiazetesres magnas in Aw atqucGræcia ger er et, omnibus^ formidini effet, MeflàgetaiHe Tomy ns,cognomento Tamberlanus,ex Perfide profedus,ad occupandam Afiam magna manu contendebat. Cui Paiazetes ingenti ualidoepexef citu occurrit,ut fines fuos tutaretur. Sed Fortuna inuida atep dolofaj^J uelmaximæ minime credendum eft:quæ applaudens ei hueufque anU ferat,quanto altius ilium extulerat, eofcedius deiecitatqueproftiaum Nam in Armenie finibus certamine uicTus,ducentis milibus amifsis ca ptuscftiSC cathenis aureis currui uindus,aTamberlanoquafi tb’””'

BE S C O D R. E X P V G. L I B. 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JS?

A phantcdrcurrtuehebaturtqui' tandem dimiflus,nihil memoria dignum cgit,mortemcp in Afia ingiorius obiftcuiusfilij, qui complures erant, inpoteftatcm Græcorum uenere. Nam quum capto pâtre periculum e^ U2fijri,ex Afia inThraciamnauigarecotenderent,in naties Græcorum inciderunt,àquibus Ôt captifunt.Calapinusnatu maioremiflusaGrac risjegnum quaffatum amp;nbsp;pene fradum, Sé uiribus exhauftS obtinuit, (1110 tempore Sigifmundus Pannonumrexnonuniuerfis copijs collegt; ctis,nonacicinftru(ffa, Danubium traijciens, adCalapinS oppriment lt;liimaccurif:quocum,temerarioquorundamfuorumaufuinito prælio infœ'iciterpugnâs,amifsiscaftris amp;impedimentis,turpiteracfcedèfu* fus,profiigatus^eft;fiC ipfcuix paruonauigio Danubium tranfiens, hoftilcs manus euafit. Quauidoria eredi funthoftium animi admaiox ia, amp;^ efferaciores faóri,ad fines Chriftianorum inuadendos, opprimen dosepiam inde intêtifuere.Calapinouero extindo, Orchiræ filio tenel hastate adolefcêtulo, quorundâ principum dueffuS^aufpicio rc^num occupareconanti,Moyfes patruus, 8Cipfe àGraçcis dimilTuSjinfcltis ar misoccurrinSC magis proditione,quam pugna oppreflum extinxitado hfcentem.Haudmulto poft Sé ipfe,nullo fuperftite filio decefsit:quem Meumethes admodum adolefcens frater,tertius ex Paia^etæfilqs fubfe cutusjtegnum citra omnedomefticum certamen obtinuit : quimagnis rebus in Europa geftis, in Afiaquoquecomplures Turcarumui atque armis oppreflbs,rcgnis cxuit .Huic uita fundofuccefsit Amuraresfi* bus : qui per id temporis in Afia manens, audita patris morte, per Hel-lefpontum inThraciam conatus trancerc,linperarori Græcorum ma., ritinioapparatu prohibituseft. EtMuftaphas natorum Paiazetis rdi-iquusjut rerum potiretur, à Græcis libcratus, 0(^ fumma ope adiutus eft. SedMuftapha pugna fuperato SC interempto, AmuratesuicSorux niuerfumregnum obtinuit. Quod non foltim pacatum, tranquillumx queeffecit,ac ualidetutatus eft: uerum magnopere auxit, amplifieax uitep.nam SCinGræcia Tlicftàlonicam,ciuitatemilluftrem, celeberrL mamc^breui expugnauit. Helidem cæpit:in lllyrico, uniuerfo agro in., cenfo, atque depopulato, multaoppida partim ui fuperauit,partim c* uertit.lfthnnim Corynthiacum fumma ui penetrauit:Peloponnefum, regionem tam rebus omnibus fœcundam,quàmmunitam, magna Græ corum clade expugnauit : oppida multa in ea cæpit : prædam maximam inde abegit, quam militi omnem concefsit: elauftra, muros omnes, quieimunimentoerant,perfregitatque difsipauit,utubicunquelibe ret, copijs peruagari poftet,facilisep in ea undecunque paiei et inceftus, quoetiam tempore Græcis maximam pecuniam imperauit. Elie cum Vhdislao Pannonum rege tota acic conflixit:quo fufo, profligato,ob^ truncato^jOmnes eins copias pene deleuit.In Epirum tandem irrupit, quumCroiam inobßdionepofuit: quam Scanderbcgius,Epirorarum princeps,magnauirtute atque calliditate perpulchrèab ipfo Amurate extorferat.qui quumibi duram,longamcp traxiftèt obfidionem, nee remexanimi fententiaad optatum finem perduxiflet, fummo dolore confeäus, diem fuum obqt. Poft quem Meumethes filius fuccefsit:qui totamp;^tantamala atque damna,tantampeftem,tantam perniciem, tan. turn denique exitium Chriftianæ reipublicæ intulit : qui tot prouin. rias, tot urbes, tot ciuitates, tot régna Sé imperia fibi fubegit, Sé de. niqueuniuerfo orbi timori fuit. Qiii quidem poftquam gubernacula amp;totius Imperij feeptrû fufcepit,ueteres leges abrogauit,nouas exco.. gitauit, uedtigalia impofuit,copias auxit, duces Sé proceres de medio

j8s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M A R IN I B A R L E T 11

fuftulit.mox adConßantinopoli'tanamurbcm oppnmendam toto animo feconuernt, ex quo caftellum iiixta littus ad Bofphori oftiumnon longeab urbe, tarn cautequam eelenter cxtruxi't,munqtq5,bellum^ ftatim urbi intulit:quam mgenUjUalido^ exercitu dura^ obfidione in coronaefpeci'em circSctnxiticui omnibus bcllicis machinametis adhibit nSjOmnifariam^ apparatu,tum terra,turn mart undiqj earn omni ui at^ impetu aggreffus, quarto 8Cquinquagcfimo poft die expugnauit:«'' bi quanta caedes SC ftrages promifeui iexus 6C aetatis édita fit, quot nit' gines SC mulicres uiolatæ, templa prophanata, eætera flagitia SC ßt' lera in contemptum SCludibriumorthodoxæfideiperpetrata, uel uef' bis exprimere, uel laehrymis profequi, uel oratione complecli qw»* bunde quærit eft nemo. Poft uero tantæ urbis SC impenj excidium Pe-ragenuenfium coIonia tarn opulenta, quam elara, quæ e regione Con-« ftantinopolis fita, fubitouehementi^ terrore pcrculfa, ftatimMeuffl^ thi principi fe in poteftatem dedidit,qui 8C muros urbis excindi,SC tem^^ pla dirui atque fpoliari, SC homines ac muliercs ut iumenta uexati, atque in feruitutem trahi infs it. Hie eft Meumethes ille Paiazetis prin«« cipis huius, qui nuncrerum potitur, pater : uir quidem magnanimus» fortifsimus^, gloriainflaminatus,nouarumrerumpercupidus,ôipr3î lijs aiTuetus, quum maximam audtonratem, nomen atque dignitatem apudiuosadeptus effet, ibi que innumeras fibicopias conquifiuiff^^ fuis aufpicijs dumuiueret5atrocemhanc ferocitatemin populos gen-tescp fuas propagans, in earn tandem fortunam defcendit, utbreui tem« pore Myfiam,Thraciam,Peloponnefum, at 93 uniuerfam ferè Gracian» fubiugaucrit.Elatus itacp infolentifsimus barbarus his fuccefsibuSjtan toeprerum fortunac afflatu, nefciens^ fibimodcrari, magna aduerfus® exteros Chriftianos moliri cæpit,raagna animo fno uoluere,fotnii-dandaminari,nephanda appetere, permagnadeniquefibiSCgentifust promittere. Progreffus eft mox in Macedoniam, quæ nunc uetnaculo fermone Albania dicitunquia incolentes eam,omncs ferè Epirotica hn gua utunt : cuius quum apud plerofq^ dubius lit fitus, à propofito par® digrediens, cius fines defcribere conabor. Macedonia enim, tefte Pb-nio, centum SC quinquaginta populoruni,ac duobus inclytaregibus, quondam^ terrarû imperio,quæ antea d icebatur Äcmathia, inLyffum oppidum terminans, ad Epiroticasgentes infolis occafum extendituf-Ab Oriente Magnefia atq; Theflalia per Strimonem fluuium fep tem 11 cubus memorabilê,a Septentrione Pæonia atc^Pelagoniaprotcdaiab OccidcnteDalmatia.In cuius ora oppida funt ciuium Romanor«,Rbf zimum, Afcriuium,Butuauium, Olehinium, quod Prifei Colchiniödf xere,a Colchis códitum,SC amnis Drino:fupercp eum oppidum Roma« norum Scodra,à mari decern ÔCnouemmilibus pafTuumdiftans^Ciuf tâtes illuftres LylTum ÔC Âcrolyfrum,SC Ëpidamnû,quod Corcyraeicon didere,hoc tempore Dyrrhachiû appellatû, propter inaufpicatûnome, ÔC Apollonia ciuitasoptimisinftituta legibus:incuius finib.locuseft celeber,quem Nymphcûuocitant,tefte Srrabone:ubipetra edigneuo mens,SC metallûfemper excrefcens:cuifontes fubfunt, qui aquas tepf das rcatcnr,atcputPofsidoniusrcferr, terra eftbituminercferta,quæu* neis pediculofis remediû præbet. Sunt præterea eiufdempopuli multi, quorû Cauchones in pluribxrs locis habitant es, uiroruni fuorum excel« lentia femper per fetenuerûtimperia:àciuita*tß.uero Apolionianolon« gè excurrit Egnatiauia Orienté uerfus,perfit^ula milia paffuumlapt deis columnis diftinlt;fta,atcpper fiadiamille fexcentaSC oftogintapro« tenfa,

A tcnfa. Hæc cftilla Alacedonia ( lit Phntjucrbis utar)quæ quondam tenarum impeno ponta eft. Hæc Afiam, ArmeniamJIlynum, Alba-mam, Cappadociam, Synam, Aegyptum, Taurum, Caucafum tranC grein. hxcin Baeftns, Medis, Perlis dommata,toto Oriente poflelTo. hæc en'am Indixuldrix, per ueftigia Liberi patris atque Herculis uaga^ ta.Adhanctaminclytam 8C magnificam, tam^mirabi]cmregionem,0^ princ/pum Temper magnanimoruparentem amp;nbsp;altricem, animum aduer tens tyrannus, eius fines inuadens,afsidue infeftare coepit, ratus earn lt;iuàmfacillimè pofTeopprimere, Ô6fubiuga fuacelerrimè fubmittere: fed eum profeiftô multum opinio fefellit,res^ longe aliter euenit. nam öiucum Epirotica gente laborauit. Annum terme tricefimû cum ea in oppugnationibus QC afsiduis bellis confumpfit : quam neep ufineep fcrgt; roperdomarcautfuperare potuit. Occurreruntenimeireguli omnes, etprincipes proiiinciç,qui folida inter fefirma^amicitia.atep perpétua fidecbftrictiarq; deuineftifimul erant.Curfitaruntineum uinForcilsL miâîconfiantifsimfiacerrimè eirefiftentes : ex quo Barbarus rem diffL etîiorenramp;fupra quam arbitratusfueratnaiftus, minus tutè,amp;: nonfinc maxima fuorum caedeprouinciamintrare, SC Maccdoniaeoram uexarc poterat.Poft plurimum uero temporis jfiue rerum humanarum curfu SC uarietate, fiuc cœleftiû permilTu, aliter de rebus humanis, SC de hoc im* periopra:fcribentium,reguli omnes, quorum quifqj termines fuos ta cil bmetutari poterat, exhumanis fublati funt:ita forte fceleribus noftris ’^xpofcentibus,pro quibus iure affligimur, méritas^ perfoluimus poenas, tune nephariushoftis acriusregnû undiep inuadercattp opprime.. tecœpit;£cipfiim deinde audaciusingrcflus,trcquentius diripcrcarqj ^ mcêdiodareaufus eft.Poftremô igitur fuccedês in Imperiuis Meume^ thés princeps,qui poft Byzantlj nobilifsimç acpræclarifsimçurbis ex^ pugnationern, aliud Imperiû, quatuor régna, prouincias uiginti, duce tas urbes,Chriftianis tantum(ut fcribituradcmit.Jnflatus barbarus in-cremento tante fœlicitatis, ad fummûfacinus afpirauit,cocœpitcp monte,facile fe omnia cxpugnaturum,et ad totius orbis-principatum breui peruenturum.Callebatquidem aftrorum feientiam. Dicebat hoc et dû uinonutu,^fatorûdifpofitionc, ac fiderûpofitionefuturûelle.Didi^ cerat Græcè, Latine, Arabicè,Chaldaeè,atque Pcrficèloqui- Nouerai e-nim,magnorûuiroru gefta, præcipuè Cæfarum, Magnicn Alexandru quorumfadisisualdeacccnfusjhosomninofibifequendos propofue rat.Eiatquidemmagni atq; inuiCtianimi,ingenio phnimû pollcbat, talliditateatcpaftutiacæterispræftabat. Decreueratep prius perdomi-ta Italia Romain proficifci,eamcp fibi fubijeeretfed in primis Épirum fi-biexpugnâdam di(ftitabat.Qua,ad id peragendum,ut uoti fui compos fieret,nihil aptius,nihil commodius aut opportunius uideri, nec aliun-de,aliû'uemodoreadquodinftituerat pofleperuenire,cùm propterlo ci uicinitatem,tum etiam rerum omnium maximam commoditatê.nam Epirus ad Ionium,quod Italiam quadantenus alluit, mare protendit.IL lieenimfuntfyluæôd arbores excelfæ,maximafrequêtia,adnaues 8C tri remes extruendas conficiendas^tillic egregtj,pptimi^ portus ad qua-cimcpetiamingentcmtenendam,ornandamçpclaflem. Habçtquidem agrû undecunœferacifsimû, campos amœnifsimos, latifsimoscp: paP cuauberrima, numina,fontescp faluberrimos ad faturitatem. His iraqî omnibus callidus atep uerfutus Ottomanus impulfus, Epirotas conu-iiuè omni conatu uexare,atcp afsiduc prçmere aggrclTus eft, ut eos aut in ditionem amp;nbsp;poteftatem fuam rédiger et, aut penitus fubuerteret. fed

quwm din a pud iHos elaborafTet, 06 narijs grauibus^dadibus ifFc^os* cfletj nee alteram quidem confequi ualuiUec, palam cognouitpndomù tam elle Epiroticam gentem : ftatuitep aliam fibi uiam cos domandi cC fe tentandam,unum negocium fubeundum,quopado afeproculdu' bioEpiroticægentiimperaturumiri fperarcL

Eft autemnoftratempeftate urbs ScodraMaccdoniacorae capu^nec non illius partis Dalmatiae, quæ ei proxima eft. De cuius origine nulb nunc certa extant monumcnta,nulla^ certa memoria.nam quum eabis abarbaris incenfafucrit, ab Äntioquoep Romanorum practoredelcta, tota per fe exarfit. Quo quidétempore conftat, uetera urbismomimea ta,omnes^ hiftorias de ea conferiptas incendio perqfle : tamê quiequid deipfius origineinueftigareautreperirepotuijóó deftatu eorumquüß ca uicifsim regnarunr, quantum memoria hominum comprehendi po-tuit, diligenter collegi, eacp omnia breuiter conferibam. Ferunt enim barbari quidam,cam ab Alexandro Magno coditamfuifle:quibus non eft aflentiendum. nam ante Alexandrum Scodra iam eondita erat.fedß pfi Meumetbani hac rationeu tun tur:quia lingua fua Scodrarn Scande riam uocant,quod nomen ex eorum interpretatione idem eft quod Aie Xandria. Sed hæc eft Aegypti urbs ab Alexädro codita. A lij uero diefif, aquodam loanneregulo Epirotaconditamfuifte : qui quum inca aliquot annosimperium tenuiflet,àciuibus,06 ab uniuerfo populo,quiegt; tus tyrannidem patinonpotcraf,eie(ftuseft.quipofteapopularirnode ratione ufi funt. Atloannes ipfe regno exaflus, dam urbê deferereco-' geretur, difcedens quæcunquemala, quafcunquecalamitatcsô6diras potuitjin cam impecratus eft. Crederem, fi uir ille integerrimus fuiflér, ab coDeumimmortalem exoratum fuiflc:quoniam £6urbs illa,06tota® regio femper à fæuifsimis hoftibus ucxata fuit, £6 nullum genus calami taris reperiri poteft quod non fuftinuerit.Verùmfimihi cogitati, qu^e de huius urhis antiquitate exiftimareuelim , audader in mediumpto* ferre liceat,urbem hanc tum uetuftate,tum return geftarum gloria pet' eelebrem non immerito exiftimauerim,tam natura 06 ipfius fitu, qn^nt fertilitate. Ex quo credibile eft, Romanos rcrû potitos hue,ut alqs ple* rifqueinlocis,adBarbarorumarcêdas incurfiones colonos fuosmifip fe. HincapudPliniumlegimus, ScodrarnRomanorum oppidumuoO' tatum.Quod déclinante poftmodûlmperio, £gt;6 re Romana peflumruen tc,aBarbarisdeftru(ftum,defolatum credi potcft:itautquæcunqueeX/ tabant monumentis fcripta,maxime intericrint. Et ideo de eius codito* fibus nihil certi 06 explorati in medium afferrepoflumus. Verumnu* per ad manus noftras fragmenta quidam uerius,quam annales,perue-nere, quxinftaurationem potius urbis huius, quam ædificationemad Attauorumnoftrorum memoriam référant. In his enim uernacula lin' gua fcriptum cft:Rofam quenda, cum Pha forore fua, primos fundatO' resurbis Scodra:fuifle. Vndeeius arxRofaphaappellabatur.quidin fœlicitcr,quiete^ regnarunt : quibus deinde fuccefsifte ferunt ( exhac quæ inter homines memoria extat)Ncmagnanum quendam imperator rem, qui Epiri, Macedoniæ, Dalmatiæ, utriuhp Myfiæ, totius^ nou» Romximperiö habebat. Qui moriens,filium cæcum Vrofiuin nomine rcliquit, cut ob uirtutem probitatemep cundi parebant. Ei Stephanus filius in Impcrio fuccefsit,£6 unicum filium Vrofiumnomenauiretr r entern rcliquit. Hic uitam filentio Ô6 abfep liberis pertranfiit,cuius Inn periumproceres eius inter fe partin' funt.Nam inferior Myfia comiti La zaro obtigit,fuperior autemNicolao Xuppano, noua uero Romatif bus ha-

^ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D E s C o D R. E X P V G. L I B. t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï^t

uws fratribus obucnit, Vuchafsfom', qui edam regium nomen adeptus dr,Andre»,£lt; Exico.Mondnus quidam Deno,tantum maritim» urbi ptaefuit.Exftirpeucró 6C proie NemagnamilmperatoriSj narus eft Bal la,quioramBolianae proximam ab urbeferè ufep admare tenés, tres fu l^pitaliosiGcorgium, Stradmirium SCBalfam: qui uiri præclarifsimi luere.Hi enim Scodram,quam ipfe Vrofius (de quo fuprà diximus) te^ ’^ebat,aggrefsi cæperunt. Nondum enim mûris onctaerat, fed partim ’n plano,partim in collepofita, in quo nunc tota eft» Hi quocp Ducliai-Pos régules, Ä^Sophios,ex Aemathia feu Macedonia expulcrunt: £C yoiam urbem,qu» fub imperio Sophiorum craf,c»perunt : qui uicto^ riam requêtes,bellum Stephane fuperiorisMyfiacregiintuleröt:quem dndemeumuniuerfo exercitu fufumprofligatum^ ad urbem RagUx hum perfecuti funt,amp;ibi eum obfederunt» Denitp intercedentibus Ra gufasjpaxintereosfatftaeft, pofitis confimbusufque adNeretam flu^ ’^*um,quifines Phariæ Dalmatic» ciuitatis diuidit » Hic enim erant ter, ^inilmperij,quodtres fratres tcnebant.Dehincuero ulterius progeC h,Albam Gr»cam,qu» in Epiro eft, Caftorium feu Caftorilium, Slt; to^ dmAulonembreui cxpugnarunt:qui quoad uixerunt ( quonia per id i^nipus faufte fœlicitercp uitam duxerunt) barbari nunquam Epirum, hue Macedonia ingredi aut uexare aufi funr.Multo poft tempore duo €x bis fratribus ( minimo natu fuperftite,qui Balfa appcllabatur ) ex hu ’^snis fublati funt. tune quidam Hicurenefius barbarorum præfedîus, ^urn quadraginta milibus Turcarumin Macedoniairrupit: cuiquum ,-balfatumultuario repentinó^ milite occurriiret,nccuniuerfo exerci* rufuoexpedato,necducibuscaftrorumfuadentibus, ineumintrepidè ^ irruifret (eratcnimimpiger,magnicjp animi) ab co in quadam planicie, dus ab incolis Saura dicitur,prope flumen Aoum,iuxta Albam Gr»cä Epirotic» terræprofligatus eft, Ä ipfe cum omnibus copqs fuis exfusi Moreno uero Balfa,barbari tunc primum Epirum inuaderc at® uexare lt;:oepcrunf.Hinc dC Caftorio,Alba Græca amp;nbsp;Croia potiti funt. Cxterum Baifæ poftea fuccefsit in regno Strazimirius Balfichius, familia Balfi-thiorum oriundus.HicScpdram,Driuaftum, Lyflum, Antibarium, ÔC totum ilium traeftû tenuit:ac filium unicum Georgium reliquit,qui Sc o dramAmurathiTurcarum regiultro donauit( nondum enim rudi illi fæculourbesô^ciuitatcs adeoin honore 2lt; predo crût, nondumenim tæcauefanacp regnandi cupiditate mortahum animiadeo exagitaban* twr ) quam etiarn poftea fucedfu temporis iterum ab ipfo Amurathe do noreccpit,co quód ipfi Amuräthi uirginem quandam formofifsimam fibifanguinecóiunóam tradiderat.Demum Georgius earnurbem ( ut fert)PrincipiVenetorüpignori dedit,quamampliusn6cxegit. C^x quidêiirbs hactempeftatemagnitudinererum geftarn eeleberrima eft, eoquodinmontefaxeopofitafit,quiferèundicp latilTimis campis etfc racifsimis cingit. Eft enim ciuitas ipfa egregiè natura amp;nbsp;manu munira, inimmenfum édita,circuitu non mediocri.nam ab urbe condita,murogt; rum ambitus amplius duo milia pafluu quadrati forma in planum ufep excedebatHuiusparte quæin plano erat,Drinofluuius per medium fecabat.fuperquo ingens pulcherrimuscp pons lapidcus extrudus e^ rat:quitant»longitudinis erat,ut extrema parteBolianampertingercf» Cuius ueftigiahis quoqptemporibus cxtanuamp;locus, ubiarxtantum-modopofita erat,nunctotam urbem compleditur. Q_u» quanta fuerit, illud certifsimoargumento cflèpöteft.nam quum ingens barbarorum multitudo eius fines inuadcret, ex uniuerfa ferè iuuentutc ad fonum K 3 (ut

j^î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M ÄRÎNI B A RIETH

( Ut aiunt) catnpattæ, quinque milia equitum ex urbe in adem obuüw prodibant : quæ quum propc flumen Drinum, quod ab urbe odo milt' bus nunc diftat, cum bofte congrefla cflent, ftragem quant maxima pit-* runtp ediderunt. Verùm quiaScodrenfis miles numero longe inferior erat,tandem magnOjContinuo^ hello feflus.clademinfignemfufcepit. Qui ex ea fuperfuerunt, una cum familia in arcem confugcrunt : hoftis ircrofadoimpetuinurbemirruit. Et quum earn deftitutam reperifTeG faeuifsimo incendio totam exufsit,atqp cuertit.Deinde oppugnarcarce conatus eft:quam quSexpugnarenon ualuiflet,indcdifcefsit:Scodren fis pofteaurbisreficiende óóinftaurandpcuramomifit.Etquoniamarx ipfa tutior locus uifus eftjibi totam urbem ponerc cœpit. Qriac quidem undieç natura praeceps eft,nifiea parte quafeptenfrionemfpedat,adb turn admodû decliuem habet : à quo co!lis quidam intra iaeftum fagittæ diftat, totus uineis oleis^ confitus:fuper quo Præfedus nouæRoniæj quem Baflam Turcæ appellant,priori obfidionc tabcrnaculû fuum cob locauerat. ExquopofteaBaflænomenfemperobtinuit. Hæcpræclara ÔC nobilifsima ciuitas aerisfalubritarepræpollet,agrofacilinegociobe ne culto,2lt;omniuferacifsimo,aquis fatis abundäs.Defpicitperuniuer/ fum ferè agrum,nihil^ eft quod ex urbe profpicientiimpedimentofit: quin omnes tradus,fpaciofos amp;nbsp;latos campos intueatur,fingul3^ otti lis percurrat.Inde enim cultores afpicias, qui agros colûc:mefrores, qui fruges maturas metunt : inde molas frumentarias : pifeatores, qui hi®^ fluminibus,inde lacu amœnifsimo magnam pifeium capturam faciunt. Praetereauineas,hortosundicp,mare,flurrii'na,fontes,lacum,'acotnniâS quæ ad obledandos fenfus à natura procreatafunt. Cuius quidemur* bis radices montis âb Orienté nuhe tantô riuulus quidam Driniallm^ ab occidente autêBolianaflumen,quæpifciôcuiuslibet generisefis-bundans : ac iugi celcriép curfu urbem præterfluens,ad duodeuiginu milia palTun in mare egreditur. Oritur, autem ex illo celeberrimo lacu, quem omnes recente efleputant: quOniaantiqui feriptores nuUâ h^ lus feceremcntionem.aburbcfereftadqsfeXdecimdiftat.Exhocconij' (dtur,hunc, utmulta alia uel flumina uel lacus ex terra poft antiquitate fila erupiflè: de quo (quia non eft filentio prauercundus ) qui de fitu or/ bis accurateferipferunt,non tacuilîent.hanC opfnfonem,id quod à uctd ftioribus loci huius incolis accepi,compröbareuidetur.namubinunc lacus eft ( ut illi prædicant) continens olim craccrant^ iuges ac peren/ nes fontes,eX quibus diuinitùs lacus ille ingens atep largiftimus editus eft:quiquidemaltifsimus, pulcherrimu:4^extat, cuius circuitus centu uiginri millia paflîium amp;nbsp;amplius complecftitirir, aerem quoquo uer/ fus faluberrimum diffundens, uarietatemagnitudine^ pifeium omni tempore abundans.prædiaferacifsima, oppidaegregia, uicos,complu* res proximos habet. In eo uerô feopuli extanr,in quibus cœnobia pul-cherrimè extruefta funr,qu3E facerdotcs Græcorum frequetes incolunt. Scd nemini hoemirû eife uidcatur, fi lacum hune revente elfe dixerim, namapudpraeftantifsimos celeberrimoscp geographos atqp feriptores inuenimus, perfaepe Ôf inmari infulas acfcopulos, 8C in terra fontes ac flumina enafci,atcp quotidie emergere. Non abs re fuit in hanc deferip/ tionê diuertiiTe, quô cuneftis exploratû effet, quâti facieda hæc urbseffet, et cur TurcarStyrannus tantopere ciufmodi urbe potiri conarctuf. Îgicur deinceps quod propofui,pro uiribus cxcquar:quôdfi fortaflefti lo deficiâ, legentes boni confulent:quia omnia quibus interfui ( ut iam praefatus^ôf quæ uidi,Slt; paffus fum, fid clirer expo nam.

1^ ^Vm igitur Ortomanus Scodram urbem nobilifsimam, prouinciæ Vgt;P’'indpcm, SC caput Épiroticæ gentis,praefidiû, oculum.robur fiC mummentum tonus regni,ianuam lontj Adriatid^ maris, propugnagt; eulum Iraliæ, omnium^ ChriftianorSefTe ammaduerterenfpem quàm maximam animo concœpit, fi ea potitus foret, fe faeilem cxpeditumcp aditum ad totam Dalmariam, Illyn'cum^ ac Dauniam habiturum, pla^ neep uotifiricompotem fore. Et quanquâ optime compel turn haberet, urbemillam mirum in modum amp;nbsp;natural manu munitâ efTe, omniep prafidiofultamitamen fretus uiatqp potentiafua,fibi perfuafit, earn mi-nime uires fuas Slt; impetum toleraturam, fed breui expugnatuiri. itacp ingentes copias ad illam oppugnandam mittere decreuit. Expedatoep temporeueris, quod expeditiombus cómodum SCaptum efl:, prarpara^ tisrebus omnibus bellicis, deledu^ quàm maximo habito, Sufimanö nouxRome præfedum toti exercitui prxpofuit:qui Idibus Maqs præ-wifsis fpeculatoribus,et kuis armatura: equitibus(ut eorurn moris eft) ’pfcdeinceps cum rebquo fxcrcitu maximapompa incedens fubfceux tuseft,ipfam^ urbê amp;nbsp;meenia undiep circnuallauinamp;eueftigio ingen drerroreformidine^ obklTos, undiep copy's atœ omnigenererormen torumurgete acopprimereconatus eft: SCexcifis euerfis^muris,om^ niufapparatu^tummachinaröbelficarü.tum forrifsimorö milita, urgt; bis expugnationctentauit.Longûeftet cômemorare,quot milia Turca nimturpiteramiferitrut^ einesScodrenfesfe,patriâ,uxores,liberos, acernme pugnâdo protexerint. Quarequûincaflum elaboraflet,retrogt;* É redens quàm maximaignominia atq; elade, ab oppidanis expulfus cft.

DemSquûomnia, uturbepotiretur,fruftra expertus eftet, tribus póft ïtienfibus earn obfidionêreliquit. ExquoScodrenfes obtam egregiam ÊCpræclarifsimâ uieftoriam, duce reeftore^ Antonio Laurerano, aeter^ ï^uni fibinomê SC gloriam adepti funt. Quæ quidé res pofte^ ad princL prmOttomanûdelatafuit, fummo dolore atepmeerore affedtus, quod tantam fuorûfiragÔ à Scodrêfibus reportaftèr.Et quû antca res Scodren fiumnôtamardlias,ut expertus eft,cftecogitaflet:poft hanccalamitatê diu anxius SC follicitus diligenter uoluerc cœpit, an amplius Scodi enfi busbellûinferret, abinceeproeppenitus dcfifterct,anmaiori apparatir impetp^ rurfus Scodram inuaderet. Tandê recenti clade ac ignominia concitatus memory calamitatû quas fæpius ab Epiroticis populis paf? fus elfet: prætcréa paterna mortis (ut erat inuiefti animi,8C cedere ne-fcij)frctus potentia maxima uirtuteep militöjcladcs acceptas uleifei fta-tuit:fperauitcp,fi omnes copias 8C uires fuas in unum c6traherct,fe fore tandêfuiuoti compotcEtut ad earn expeditionemuehementius exci.^ riretur,conftitueratuniquoddam ftipendium, utquotidie fiibi Scodrac °Ppugnationemfuggereret.Ad quamfanèmaturius caftra admouifler,-ni alia négocia hand leuia animum eius ab hoc auertilTent. Exadîis ita-fjue quatuor ferme annis à prima obfidione,totum animum totam^-mentem ad bellum Scodrcfe,quod in animo propofuerat coniecit. Ita* tjue primo milites undique accerfcre: atque omne Ottomanum nogt; men, omnem militarem ætatem fcribere iubet ; arma, tela, equos parate, camelos innumerabiles ad fubuehenda acra pro tormentis cuiufuis generis conflandis, cæteraep omnia inftrumêta militaria:ad hæc artfi neescuiuslibetartis peritifsimos : practerea comeatum affatimundilt;p: demumomnia cuiufeunque rei quæinbcllo ufuiefte fokt. Igitur po-

?94 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARINI- BARLETII

caquàm ex arbitrio fuo omnia parata inftruda^ ene indet,acdcledus ^ quammaximos ex omnibus gentibus habitos : ïfa,utnunquSanteane' quemaiorexercitus,nequeex ualidioribus,pugnacioribus^,ncc^ oni/ ni paratu eelebratior coadus fuerit. Ex compofito igieufdam exraore fuo équités leuis armaturae,eo tempore quo eunda in agris pubefcunt» alió præmittercfimulauit,Dehinc poftea deflexoitinere cumomrtiC' xercitu grauis armaturæ fubfecutus, Scodra magno cum terrore inua-dereconftituit. HaccubiSCfama, S^quorundam literis Sónuncijsad Scodram delata funt,magnus terror totam ciuïtatem inuafit, magnusç tumultusexortus eft. Et fubitómaxima manus robuftifsimorumiuac/ num agreftium,acnaufarumex triremibus, quæBolianamingrcflæC/ rant,in urbem excepta eft:omnes continuo munimenta Só propugnacu laurbisdefendendæmoliri,parare,ftationes difponere, omnia locamu nire,necdies neenodes ceflare,fedafsiduèrebus omnibus quæadmo lern tanti hellipcrferendam opus erant,toto animo inuigilareatqucin* tendere,perinde ac fi hoftis adeflet. Dum bæc in urbc gerüntur, interta à Septentrione montes omnes acplanicies crebris ignibus, quibuspa* gicomburebantur,micant,8^ fumiin fublimetendunt: quarquidemh' gna futuri belli erant.Et ecce omnia repente mifceri ac turbari eoepernf. Omnes properare,trepidare:agrcftcs relidis agris,pars cum petoribus amp;nbsp;tota fupelledile ad maritima 5C loca tutiora confugere. Pars ueróad urbes feftinare, denunciantesiamiam Turcas adeire,agrum totumua/ ftaffè.teda inflammafTe, 6lt;^multa armenta ócT greges cum hominibuscat pilTè.Sic enim intra biduum,inccndio arque ruinæcundadedere. Etats enimin urbepræfedus,qut iuiTu Senatus Veneti, tanquam in puppis dens,elauum ÔC regimen in ea tenebar. Qiiiquum omnia ad helium n^ ceflaria diligentilsimè præparalîet,conuocata cocione fortifsimorinn ciuiungt;,Italorum,aliorum^ omnium qui inurbe erant,dccrcuit,ut im* belles Slt;minoresnatu cxurbead ciuitatesmaritimas 06proximastdu cerentur. Hinc acer atqj irifeftus hoftis pridie IdusMaias,maxime if'' petu,nodurno tempore infuburbiairruens, fecundanodis uigtUaw^' bem ipfam undiqs in coronæfpeciem circundedit, 06 obfidione durifsi/ ma cinxit. Ad quam obfidionêuenerat Alibegius ille præcurforDamt' bij,prefedus cum odo millibus expeditorS equitum,qui lingua fuaA^ ' chanzq didifunt.Hi enim omnes hoc nomineappellati,proprijs ftip^ dijs militarecoguntur.namopesatt^ locapofsident,quibusaPrindp^ ob praeclara facinora fua donati funt. Prafedi autem huius munus at(p officia eft,fummi Principis pracire exercit5,deprædando,dcuaftâdo,ur/ hesep in obfidione premendo.Cui etiam priuilegiü ab ipfo Principeda-tS cft,utpoft^uniuerfüs exercitus quo conftitutueft couenerit, ex feu tentiaquó uelit,ferecipercpofsit.SequebateumScanderbegiusfratei'gt; Myfie fuperioris præfedus,cum quatuor equitümilibus.Huncfecuw’ cft Malacotius,inferipris Myfiae praefedus,cum tribus milibuSjOmmb« expedins equitibus.Hic eft enim illeJM[alacotius,uir prudes, corpore C' gregius:ex cuius luminib. (ut de Augufto fer5t)fplêdor quidam egr^ diebatinftarfolis radiormcuius oculos nemoattêtè fixeepintueripot^ rat.Vbiucró Scodrenfis ualloatcp copijs undiepcircundatumfceffeui/ det, accindus ipfe,atcp inftrudus ad bellum pro mœnibus egregiepf' gnat,et maxima ui atlt;p impetu in hoftes ex omni parte ex feorpionibus fagittas atcpmifsiliaiacit.Etomnctormentorögenusin co contorqud' nonnunqua eruptione fadaTurcasperturbât, propellit,trucidatatlt;^ ^^tcrficit, ingenti^ gaudio atep Ixticia in urbc uidor reuertif. Et ft«*®

DE S C 0 D R. É X P V G. LIB. Ï. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?95

Ä omnium condone aduocata,unicui qj ftatia ac ftudia murorum afsigna ta. Ahjs ucro munus hoc iniun(fïum,ut ubi opus efletjurhem commun^ rentidiuerfaloca quaedebiliora uiderentur, reficerent, arque inftaura.-lent.Rehquam ciuiummulntudinem fimul cum facerdotibuSjalijscp mi iKibuSjinforo cum uexillo aureodiui' Marei, bcaficp Stephaniprorogt;. martyris urbis patrom collocarunt:ut fubfidio enenr, quêmaior neeeß fitaSjiuaius^ pcnculum cos uocaret.Dïmifla cond'onejOmnes unanix mes promptéadloca fingulis afcripta accédât, 5(^ fortifsimo animo cum daexequuntur.His autem fic peratfïis,interim maxima multitudo ten* toriorö apparuitinulteriore ripaDrinonis fluuq:qui ab urbe oc7o mix hbus abeft. Venerat autem illue Taut Gaiola nouæ Roraæ Bafla genex ’'aliSjCum omnibus copias fuis maximis : quae propter inundationes ax quarum tratjçere flumen non potuerât. cui permulti ex Turcis,qui prox ximiurbi erant,uiri maximae auchoriraris occurrerSt. Hic cnim uir omx nibus artibus Si animi 00 corporis præditus erat,ex Chriftianis parenx tibus, licet obfeuris, et patria Èpiro tiens, infini o loco natus. Qui cûpux beresattigifletannos,à barbaris incaptiuitatem tradus eft:apudquos ^'uiriumrobore, Ôôingenq acumineacperfpicuitate itaperclaruit, ut ipfefolus atque unicus Meumethe primo, Paiazitoep deinde filio rcx gnantibus,enitefcere uideretunSC in tantücreuitjUtad fummum fplen dorera St dignitatum faftigia peruedus,imperium,fummacp res Eurox pæcifemperdemandaretur. Quiadeôcharus, adeô acceptus omnibus erat,utquandocpde eofufpicio oriret,netyrannidêoccuparet,rem^ Onoraanorum fibi arriperet,uindicaret^.Is ad nonum Cal.Iunias,tra-itf^oflumine cum uniuerfo exercitu,antelucis ortum ad urbem uenit: cuius tentorium,quod maximum purpureum^ erat, in uertice montis cognomento Baflte extenderunt. Exercitus ueró eius totus ad radices collis,acinplano caftrametatus efl.Erantenimuigintiquinep milliae-quitum, camelorum circiter duodecim millia,quimerallis onufti erant, promachinis tormentis^ conflandis, alijscp munitionibus, bellicis^ inftrumentis: quiquidem omnes poftmontemBaflæ oncraacfarcinas depofuerunt. Contra,Chriftiani omnem curam intendebant ad urbis munimenta,præmunientcsfcexomnipartc propugnaculis 6C aggerix fcuSjqustrabibus connexis,interieda^ terra amp;fimo conftabant, mox Rm quam maximam præ mœnibus congerentes:non infeq, neep ignati futurae ruina murorrum, amp;(. tarn maximae atrocifsimtrep hoftilis oppugt; gnationis.At uerô barbari afpicientes tôt amp;nbsp;tanta praefidia,quot ab opx pidanis côtinuè fiebant, fidioncm quandam amp;nbsp;fallaciam côpofuerunù Jiaâienimfuntduos exfuis quiLatinam linguamnouerant,quos naux deisueftibus indutos,admceniamiferunt : qui edodi Chriftianis diccx ’■entfenautas efle,6C iamiamextriremibus, quenuperrimêadlittus ap pulerant,defcendiire, quacaduceator Venetus qui pro pace ad magnS Tuream mittebaf,uedus fuerat : oppidanos exhortabant, ne quicq; tix ’’ierent,aflerentespropediemfore feedus cumTurcis:nectantoperein urbis munimetis infudarêt,quum pax iam certa effet, 6C Turce breui efx fent difcefluri. Sed nó tam callidè hoc fingere potucrût, quin corû comx menta ac infidiae S^ doli deprehenderent. Demum deteda fraude ac do lo cognitOjUon fine magno uitae periculo detedi aufugcrunt. nam ideo eafimulatione ufifunt,ut hac fpe Chriftianus indult;ftus,ab omni opere Si^munimêto urbis ceflaret ; amp;nbsp;ipfi hoftes praeparatis tormétis 8C macht nismftrudi ad expugnatione, urbe ipfam improuifam ac immunita ax dorti, facilius expugnarêt, ac ca potirent. Verfabaf aut hollis quotidie inhis

in his doll's atep comcntis:fed Chriftianus iam iam eins perfidiamoraux^ dem ac uerfutiam cdodlus ac præmonitus,minime ab incœpto defifte-bat: fedeoardentiusceleriuscj^open intendens,id^ omni ope, Audio ac diligentia exequenSjöC fibi ÔÔ urbi confulebat : neç tantum barbarus comminifei atque fingere poterat, quin Chriftianus eius uerfutas fraudes deprehenderet. Poftridie uerô poftquam ipfe Bafla uenerat, pon/ tem ligncumquàm maximum atqp munitifsimumfuper Bohanammih lepaflusaburbeftruerecœpit, ututriufque ripæius SCpoteftatemha/ beret, nam amnis ille ob aquarum altitudinem tranfirinufquampote-rat. Audierant enim barbari,agrum illum trans amnem opulentum eC fe, maximam^ agreftium multitudinem fimul cum gregibus SC armen tis adciuitates, SC adoram maritimamferecepifle. Inde enimmaximas prædas Sc hominum SC pecorum,quum pabulatum exiffèntjfperabant, Peradoigitur ponte Calend. lunqs, Bafla ipfe poftridie cum aliquote/ quitibus pontem tranfiens, ad quafdam excipulas, quibus magna pi* fcium cop ia capitur,ut earum ftrudturam contemplaretur,prius fe con' tulit;deinde montem fandliMarci, qui in miram altitudinê tendit,eue* ftigiô confcendit:inde urbcm ipfam,acomnia loea proxima diligcntifi mè oculis perluftrauit.Perendie uerô lub ferum diei, circiter decern mf lia equitum pontem tranfierunt, ut oram maritimam, ÔC ciuitatum fini* timarum agros uaftarent,acdepopuIarentur.Sedquia node fequenti magni imbres atqj pluuiae fuere, manè circiter horam tertiam abfp pi'^* daincaftrareuerfifuntjSCaliquotdiesquietiin caftris commoratifunt. Non omittendum effe cenfuijfatispraeclarum facinus iuuentutis Sco* drenfis.Erat ferè trecêtiiuuenes, rob ore corporis SC animi uiaorepræ* liantes, qui quotidie urbemtotam,ÓCmuros, SC pro pugnacuhfdopis 3 obeuntes,quum multos ex hoftibus interficerent,magnum illis terroré ineuflerunt, SC ciuitatem uniuerfam ad fpem maximam futureuióonj crexerunt, Interea fexto Iduslunp MuftaphaBegius,cuifummaresA* fiaedemandata eratjUulgoNatolixBafladiduSjadflumenDrinipetue neratteuiquumnouæRomæpraîfedus obuiam propere accefsiftet,”'’ diustertius quam caftramouiflet, circiter decem SC fex milia equitum præmifitjqui in cofpedu urbis prætereuntes,in quendam locum, quem fupraScodräaccolae uocant, cofid ere, tentoriaep locauere, Pridie uero, quam ipfe Bafla ueniret, alias quoqj copias,multa^ impedimeta ptæmi fit:ipfe deindetubis alijsqjbellicis organis, SC maximo comitatu fubA' cutus eft.Exercitum enim fuuminquinc^partes diftinxerat, quaröpn* ma fex magna figna ferebat : quorum primum uiridis coloris erat, alte* rum quidem rofei,reliqua uero quatuor candida erant.Secunda legiO) duofignapurpureageftabat:tertia,duouiridia:quarta,duo croceicolo ris : quinta uero cohors, numero amp;nbsp;multitudine reliquas fuperabat, ac melius inftruda erat, ubi Pratfedus ipfe efle exiftimabaf, feptem figu^ portabat,quorü primum candidü,auratum^ erat:deinceps duo uiridis coloris, SC quatuor rofea fubfequebantur. Singulae dchinc aciesplms alia,fed parua uexilla diuerforum eolorum fecum aherebant. Erant au* tem triginta millia Afiaticorum equitum, quos ipfe Afix præfeâiuf* eSduxerat. Sunt enim Afiatici homines corpore no deformi, fagittarii acerrimi, ac pernicifsimi:nontamê itarobufti ac beHicofijS^ adobeun* da militiae muniatamftrenuiac uiriIes,ficutiEuropamincolctcsA'fi{’ mines nouaeRomae. Habent enim equos uelocifsimos ac robuft“^*' mos : unde apud nos iam tritum eft prouerbiu, Viri quidê Romanis/' qui uerô Natoli», Non ftatim Afiæ præfedus teutonû fuû aperte i^^^^

A diaufüs cft:admonitus forte, uen'tuscp,neab oppidanorum tôrmentis» Quæ cô direda crant, percuterctur. Sed tnterea obequitando,urbis fitS Ô.'ornnialocaurbiproximaoculis perluftrauit.Poftea ucro circa dimigt; dium dieicum paucts equitibus tabernaculû fuum clàm admodumeft ingreflus ; quod magnum quidem àc uiride totum erat,in uineto urbis pofitum, quod aburbe ferèmille paflusdiftabat: cuiduoalia tentoria candidifsima adhacrebant,fepibus uallocp communitame facile rormen tisoppidanorum patêrent.Confeftimpræfedîus, ut fuos milites ad forz îiafaâapræpararct,præmium quoddam propofuit his qui equomuros urbis petere auderent. Ex quo poftridie duo équités expedïtifsimi,cita tisequismontem fubierunt, qua porta principalis urbis eft, amp;muros duiiatis tangere manibus conati funt. Sed Chriftiani eosaduenientes præfenferunt : £lt; alterum quidem lapidibus atcp fagittis obrutû cooper fumepjunà cum eq uo oppreflerût. alterum uerô musilibus quoquc con iolTum.monte^ præcipitatumuixfemianimcmfuieripucrunt,quipau Îo póftanimam efHauit. Statim^ nonnulliexiuucnibus noftrisrobu-ftiores erumpentes, caput obruti obtruncarunt, 5lt; colanccæaffixourz I^em cum gaudio ingrefsi funt. Sed quia nondum Afiaticælcgiones om Uesaduentarant, tôt os illos dies uiam, quæ proxima amni,qui ad ur^ l’emducit, ingens barbarorum multitudo maxima frequentia implex uit:necunquamceflatum eft,quinéquités aciumenta incaftracumim pedimentis uenirent, Decimofeprimo uerô Calend.Iulias,maximus Quidem numerus fatellitum ex cohorte principis Turcarumin caftra peruenit.qui lingua uemacula lanirari uocantur. Sunt autem huiufeex wodiuiri Chriftiani omnes,cx parentum complexurapti: nam quuni 6 totciuitates atq; loca Chriftianorum imperio Ottomani fubieeftaatque obnoxia fint,fingulisquibufcp annis,praeter cæteras rapinas,atcp into-letandatributa, ei etiamtot pueros tradere coguntur: quosOttoma-Uu6 in minorem Afiam tranfmittens, diuerfis præceptoribus armorum ^bellipehtis coalendos;erudiendosq5ufq; adpubertatem committit: ubiaduarios ufus uitac,fed praecipuè mihtiæ,afsiduc excrcent:ncc fere ullam temporis horam uaeationem Ôd quietem habent.Sed afpcra quae-9^£ amp;nbsp;ardua, ac ferè intolcrabilia perpeti conantur: ut fomnum criam fub dio capere cogantur, ad tolerandos quofeunque labores. C^ui poftquam ita afluefaefti ad pub ertatem uenerunt,Princeps cos ad fe ad^ ^otarquos per triennium alia longe grauiora, afperiora^ fubire corn* pellitinec his quidem fefsis,ocium aliquod remittit.Somnum etiam pareirsimum, nec nifi fub dio permittit: nonnunquarn etiam notées uifomnes cos ducere iubet. Peraefto triënio, ilIos in cohortem fuam ( ut ^ulgo aiunt,familiam) legit:certumacquotidianumftipcndiumfingu ‘'s quibufqt eorum decernit, amp;nbsp;indies pro meritis unicuiçp ftipendia Ôd Pfæmiaauget.Appellanturenim hbj magni Principis:cuius laterifemgt; P« adhærcnt,ac ei pro muro Ôd munimento funr,ipfumcp quocunq: fe* Suuntur:in his omnis fpes, omnis falus eft : in quorum uirtutc, fumma tes Ottomani fita eft.nam quum ad bellum proficifcitur,ei adfunt,ab co nunejuamdifeedunt,ilium continua euftodia munitioncep coronât,ual bntep Btquûres ad eos deuenerit,iam ad triarios(ut in protterbtjs eft) u adlummum diferimen peruentû elTefertur. Qjri quidem bellicofifsi

,'^f’^^^^ftrenuifsimijSd in omnibus periculis hdifsimi,uitam intre ^'^^^_^P0tiût.nam inarmis femper crefcôt,exercentur,ôd uerfantur : Ôd dimcillima femper ( hoc enim longa afsidua^ exercitatio facit) atep a* pernmaquæqueperferunt,Sinuerôciuitas expugnandafuerit,hifunt primi,

primi qui cam aggrediuntur,muros afccndût,cxpugnanr^. Et dcmuffl^ quicquidftrenui, præclan uefit alohis, amp;^pereos geftum efleexiftima* tur. V encrant autem inter eos circiter quincp millia, afferentia fecum ue xilla quatuor niuei coloris:ad quorum aduentum barbari pafsiminca-ftris plaufum ac lætitiam ingentem fuftulerunt. Ex quo in Principis ad* uentu continué intenti erant. Interim tarnen barbari obfcflbs,ut pacem maturarentfuadebant,at(^exhortabantur.DecimoautemquartoCal. Iulias, magna uis barbarorum è uiaDrinonis in caftraaffluxit:quioffl/ nés traieélopontejUltraBolianamuicosquofdamjamp;ScampoSjquosin/ colæOblichamcognominant,occupauere.Porrô ex barbaris, quinugt; perrimé appulerant,duo magno comitatu prope urbem uenerunt adfo rum uenalc,quod extra urbem ad radices monris adiacet ; qui præestez ris maximam auctoritatem atep grauitatem præ fe ferebant, 60 ab omniz bus uenerabantur : hiaboppidanis facultatêfecum eolloquendipetit' runt. Dehinc uerbis fui Principis quædâ ad præfeétûurhis, reliquosç oppidanos fe relaturos eflè dixerunt. Quibus ubi permiflu præfulis fan di copia faéla eft,maiorexhisnatuitabreuibus eftallocutus:O'uinÔ^ oppidani,cuiufcunque generis amp;gradus eftis, hæc Princeps noftetad uos referre mandat.Videtis enim,in quads anguftqs quantiseppericu-lis pofiti fitis:quos longe maioraatque grauiora expédiant, firebusfra-tui^ueftro mature nonconfulueritis. Audiftis enim aliquando^qua^ ta fit uis ipfius Principis,quâtaîcp opes. Sed nuncre ipfa fentietis, quaffl terribilis, quam^ tremendus fit eius aduentus. Nortis prætcrea,quO' cunque expeditionem fecerit, nullum locum adeô munitum 6u ineX' pugnabilem, uiribus illius minime obfîfterepotuiflè.Teftanturnancp id, 06 omnibus palàm exemple funt,nobilifsima atquc regia urbs Con' ® ftantinopolitana. Ad hæc Eubœa infula, tam opulentifsima, quàm 5' gregia.PrætercaTaurica regio, aliæ^innumeræ, Quamobrem uobis omnibus confulit Princeps norter, Ôd exhortatur, ut confertim in ^^f deditionem ueniatis, utCroienfes, qui uertro Principi parebant,dedi' tionem pridiefecere:nec eius iram arque indignations expedetisinon torraentorum ictus,ncquc macbinarum,non militum fuorum robinet' que impetum, quorum manus nulle padie cuadere potertistquodfilt'' ceritis,omnes uos cuiufeunep gradus etcoditionis,fummis muneribus Ôdhonoribus afficiet. Ciuibus enim,ut in patria libéré Ôd ex uoto d^ gant,permittet. Reliques ucro exteros Sd peregrines maximisprænii]J profequetur: neminem equidem indonatum prætermittet. SinudO alia mens , alius'que animus uobis extiterit, uaria mords genera,df' uerfa fupplicia dC cruciatus uos expectare iubct. Hi quum dicendin* nem feciflent,Petrus Pagnanus ciuis egregius, uir erudituSjhoeexft» tentia omnium barbaris refponfum dédit: O' uiri, QC magni Ottoma' ni nuneq, feire uos uelim, in urbe nertra tria elfe hominum généra,!»' lorum,naualium militum, amp;nbsp;Scodrcnfium,fiueEpirotarum:interquo$ fummus rerum omnium efteonfenfus, nec minima alicuius difsidi|»' fpicio : quia omnes Chriftianifumus. Vnus Deus,una fides omnibuS' non Meumethem, non Lunam, netp Solem adoramus : non Marte»’ nequeMercurium:nonidola,necquenquamalium fi(rticium,fedCbri ftum Dei filium colimus, arque ueneramur : qui unus 86 idem eu» Deo pâtre 86 Spiritufandto fuit ab aeterno,eft,fempererit. Quiqu^'” fummus Deus eft,optimusq} creator arque moderator omnium : a Q^® cundîa manarunt: in cuius uerbo 86 nomine cunóa funtpofita,^^’’' da fiunt:cui cunda parent, fleduntur, 86 tremunt ; nec alius eft D^'’’

DE S C O D R. E X P V G. L I B. L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J99

A ptæti rhunc;ncc cft qui ei refifterepofsit.In hoc fpem poninnisjmic có^ fidimusjpfe pro nobïs pugnabitjpfc nos ab impctu prmcipis ucftri de fendegatcp libcrabit. Qiiarc, quum ChriftumDeum noßrum, qui pro uniucrfa humana redemptione in cruce mori uoluit, nobifcum certum indubitatum^ habeamus : quid principis ucftri uiresfquid artes^quid demum copiastimeamus,quumomniaipfe foluspofsitfProindefciat Princeps ueßer,nihil eße tam horrendum quod timeamus, quin omnia pro nihilo habeamus. Adducatfecum quafcuntp copias uelit,tormcnta bellica, amp;nbsp;cuiufuis generis machinas praeparet, ÓÓ tandem omnes uires faas amp;nbsp;conatus in nos intêdat:iam nos ipfos femel pro principe noßro, 8^ Veneto imperio deuouimus:femelprohac urbe defendenda amp;nbsp;fan, guinem SC anima cfFundere parati fumus ; qua fi Princeps ueßer tantôt pere potui exoptat, ferro, amp;nbsp;quacuncp ui poreß,)rruat,6lt; ad expugnan, damprodeati nam ciuibus nihil eßpatriachärius. ItaloSónaualimiliti fidesfirmifsima.prxmia nero SC muneraà Principeueßronobis eblata penitusretjeimus, amp;afpernamur:quiaàprincipenofiro longèmaiora at(jdigniora expedfamus: quinunquamde febene merentes defcrere folet. QuarePrincipi ueßro mentem noßrä, amp;nbsp;quiequid uno omnium cófenfudecreuimuSjnunciate.Nam nullaeß internos fimultas, nulla^ difsidiaifed idem uelleomnibus,atcp idem nolle.Hec femeluobis didia fint,ucin poßerum omnem fpem alicuius foederis Sd compofitionis ab-feindatis. Aut Deo bené iuuanteuidfores erimus, autfiresaduerfxca, dent,intemecione omnes occidemus.quod fi alias tale quiddam tenta, reaudebitis,pro refponfo gladium acutum,pro uerbis tormenta,mifsi-fi3,atq;iacula femperreportabitis. Barbari uero hoc accepto refponfo È aScodrenfibus,nulloampliusucrbofadlocele]errimeabierüt.Poßhoc quidam fub Meumethe militantes, qui fe ueré Chrißianos eße profitebâ tur,admuros urbis dam uencrüt,qüi de Croiae deditioneScodrêfes ad* monuerut. Paulo pößres ipfa quemadmodumacciderat, intclledla eß, quod Croienfes non ultrô,neœ mefu aliqüo impu]fi,feu fumma ex, trema^ necefsitate coadi, fefe Ottomano dediderat. Nam quum urbs il ladiuabhoßibus obfeßafuißet,5d omnia aduidfUm ncceflariapenitus defuiirent,ncc unde ali poßent prorfus haberent ( fæpius enim penuria quampugna confumit exercitum, et ferro fæuior famcs)omnes in hanc fententiamconuencrantjUtpotiusindeditionem hoßis ( etfi turpiter) pado aliquo deuenirent,quam tâ tetra, tam^ funeßa fame,quæ etiâ for tifsimosuirosdcbiliorcsreddit, périrent. Quædeditio infperataSco, drenfes profedio non mediocri moerOre at^ dolore affecit, cum propter Chrißianorumuelut patrimony attradtionê, quod indiesres Chrißia, na imminuerctur, Sdad cxtraneos alienosep deuolucref: tum propter nimiarn hoßis uicinitatem, quod tam c6m(ódüm, tam opportunum lo, cumad bellum continuandum fibi barbarus adiunxerat.De cuius urbis fitu,eius^ conditore, quantumhominum memoriacolligipoteß, per, ßngendo breuifsimé attinga. Croia ciuitas eß Epiri,rcgni illius uali, difsimum munimentum,amp; tanquam clauis firmifsima. Hec bon magn 0 ambitu continctur, in altifsima faxi crepidine, 2d undiep præcipiti pofi, ta : campos latifsimos hinc 2d inde habet, ubi Caefar tota acic cum Pom, peioconflixit.Qiiæquidemoppugnari, nee expugnari ullomodopo, tcß: quia 26 natura, 2d arte, amp;nbsp;hominum opere ex omni partemunita eß, in ca enim funt fontes iuges,ac perennes : ex quibus ei nomen indi-tum fuit, nam Croia,quod Epiroticum nomê eß,Latine fons interpréta tur.habetquidemagrum feracifsimum atep amcenifsimum, iyluasue,

400 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M Ä R I tî I B A R L Ë T 11

ro amp;nbsp;arbores exterfs ( ut opinor ) ubcriores, fpeciofioresep, amp;f ad Haffes ædificandas (ut quidamputant) nufquam procefiores apîiores^ repenn poffunt.Diftatautem Dyrrhachio ad quattuordccim milia pab fuum,Scodra uerô adquinquaginta fepte : amp;quia£înibus barbarorum contermina erat, ab his poftobitum inuicfn’fsimi principis Scanderbe/ gq,cuius imperio fîdelifsimc parebatjContinuô uexari cœperat.Duo» tuen exbarbarorSprincipibus adhuc ipfo Scanderbegio uiuente, cum omnibus üiribus fuis earn obfidere tenrarût : fedeorum conatus,fora^gt; fimcaduerfante Scanderbegio, ad irrituin eeciderunt: quin eouiuente nullus barbarorum exercitUs Epirüm ingredi (utita dicam) amp;nbsp;inuado reaufus eft. Prius enim Amurathes pater Meumethis,cumoinnib.ce' pijs ad eius oppugnationem accefsit: quam quum expugnarenonpo/ tuiffet, ex nimia indignatione QC dolore confumptus interqt.Poftcaue' fo Meumethes, in cuius deditionênuperrirhèuenit,uallo earn undiç circundare conatus,minime expugnare potuit.Hancurbem tam muni/ tamCarolus quidam Sophia rcgulus Epiroticus codidinprius^uallo cratibus^ earn fepfit, deindeforrifsimismuris cinxit. Nonlongopoft temporis interuallo,aBalfichis,de quibusfupramemorauimus,interk etused. QuituncScodram,0!^totamferèEpiröffl tenebat, óótuncCro/ ia potiti funt.Verum quüBalfa xtate minimus adhuc (ut iam diximus) fuperftes effet, alfjs duobus fratrib. cxtindïis,a Turcis qui tune prfmom in Macedoniam 0^ Epirum irruperunt, quibus ipfe inuiedi animinon' dum uniuerfis copqs colleclis,nec fatis ad bellum infïrudïus,nonfubfi-' dqs firmata acie, non eqüite apte locato, incautè inconfulte^ agæm^ trepido actumultuate,licetinfefto, occurrerat,inin(ïdias præcipiratu?, infugam conuerfus,ac obtruncatus eft.Poft cuius cxdem Barbari Cro/® fa potiti funt,ct Alba Grxca,quc Epiri cft,acetiam Caftorio.SedCroia nó diu fubTurcaruimperio manfit.Nam magnanimus uir,0£^egregm^ princeps EpirotaröScanderbegius,eam à tyrannidcbarbarorûprirui^ pe Amurathe ftrenue liberauit. qua quu quinep SC uiginti annos polk' dilfetjUergês in feniij,ueritus ne denuo aliquo modo à barbaris opp«' meretur,principiVenetorum eamliberèrradidit.Sedadpropofitumi'^ deamus. Defcendebantquotidicex lacu, qui eftScodrxproximuSjde quo fupra memorauimus, multi lintres et monoxyli Epiroticorum,(im lacum ipfum incolebât, per oftium 6C fauces Bolianx,in cadra barbare' rumtumultuquodSrepentirtoruenteS,multas^cxdes atlt;^ damnaho/ ftibus inferebant. Alios enim trucidabant, alios in captiuitatemredige' bant,ÔCequos aliascpres auferebant. Itacp afsiduè,fedmaxime noHur-no tempore hoftes ipfos plurimum uexabant. Qiiod quum animaduei“ terent Barbari,uthuiufmodiincurfionibus occurrerentjftatuerStbire' mes extruere : quib. abfolutis,ac ederiter pcraCtis, in loco prope urbe qui Cathilina dicit,lacü ipfum cófccndebant,SC quotidie cum Chriftia' nis prxlium naualeconferebât:hac rationebarbaricaftrafua,neaChri ftianis agitarentur, tUtabantur. xq uerô Cal.Iulias in uer tice mods Baf fx caftellum ligneum inftar theatri crexerunt,quo artifices SC architedi machinarumepperitifxpenumeroferecipiebar, uturbemipfamundicp contemplarenrur,ct locum aptiorem tormêtis acmachinis, quibus mu* nexcinderentur, eligerent. Poftridie uerô non longè à caftello turres quatuor ueluti quafdam areas fubftruxerunt, qup ex trabibus defcHis» fimul^ compadis confiabantreasepfaxisgrandioribus impleuerunt, uttormenta SCmachinxquxin harum mediocollocata crant,fimtilamp;-' ipfi artifices tuti eflènt, ne ab óppidanorum tormentis opprimcrentur.

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Erant

* trant autcm fiedïfpofiîæ,ut inter binas fingula tormenta collocata eC finance fill’s ualuis carebant,ut quum opus cflct,aperiri Óc occludt poC finr.Subidem tempus circiterdeccmmiliacamclorum in caftrabelfids inftrurnentis,altjscp rebus onerataappulerunt:quï poft montem Baftæ, ptopetonêtem qui Clirus dicitur,farcinis fuis exoncrati funt. Deci'mo autem Caiendas Julias duo maxima tormenta ad muros euertendos bar tan inter areas illas collocarunt: «quorum alterum fphærica faxa pon-^0 quadringentorum,alterum uero trecentorum torquebat:quo die fegt; ptemtantumfaxaintorferunt:quorum primum radices turris quæad portammagnam ad murorummunimentapofita erat,perçu fsit. Secundum uero ftationemquandamjquæportæfupradidæ emincbat,ubi ui-giliænodurnæducebantur,decufsit- Poftridiematutino temporema-gnusnumcrus Afapporu adfcxmiliamcaftrauemr, plures diuerfos^ wanipulosfccumafferentium.Suntautê.Afappi milites bello militi^ep fatisapriatep inftrutfti.Qiti poft lanizaros fecundum locum tenet. Dif-founttamen inter fchabitu.namilli pileü rubcumfcrunr,ifti uero can-didumruterep tarnenpcdeftrimiliteconftat.Quo dienouies tormento-rumiftibus barbariurbis muros coneuflerunt : poftridie ucroodies, perendiefepties .Ethadenus duobus tantum tormentis urbis mœnia defonnarunt. Sexto uero Caiendas lulias barbari tertium tormentum admuros urbis diruendos in plano adradices montis Baflae pofuerunt, fiipra uiam qua Driuaftum itur:quod torquebat faxapondo quadrin-gentoriim,quodienoucm Sfuiginti idlibusmuros pereuflerunt.Eo-detneptemporecirciter duomillia Afapporü,amp;uia Drinonis incafira peruenerunt, plures acdfucrfos manipulos fecum aftcrentium. Poftri-B dieuero faxa edto ÔC uiginti torferunt, fequenti uero uigintifex. Et complures Afappi eadem uiaincaftraconfluxerunt:fimuléxlquartum tormentum ab his inumbilicofere eiufdem montis Balfte èregione urbis fupratemplum diuæ Venerandaecollocatum eft, quodfaxa pondo fexcentorum Siquinquaginta emittebat. Scdeo die nullus ilt;ftus urbi ab his ineuflus eft. At Calendis fultjjtriginta quatuor fphærica fixa in muros detorferunt : Slt;^ fub ferum dief oeftingenta ferme impedimen taafluuio Drinonis in caftra præmifla funt: quoiarn magnus Turca rumprinceps Meumethes cumreliquis copr)s atepapparatufuoinfigni peruencrat. Cui præfedfi nouæRomæ, Slt; Afiæ, cumfumma pompa 06 læticiaobuiam ierunt. is fextoNonas luliasantefolis ortum,cumom-nideleftu fuo atep ornatu cquo inueclus,ad locum, quo tabernaculum eiconftitutum fuerar,profecftus eft. Qiiem,ut urbis fitumcireufpexit, agrum^ oculis perluftrauit, eumlaudaftè magnopereferunt. Sedde urbehæcipfumdixifle:Oquàmpræclarumô6fublimc locumaquila fi-bidelcgit,ubiad cxcludendos pullos nidum conftrueret. Locus autem inquo tabernaculum Meumethis collocatum erat, itafe habebat. Jn plano tentoria nouem ipfius Principis pofita erant; quorum maxima confilijappellabatur, cetera deinde intra iaeftum fagitta: continua feric cohortis eius altifsimoforrifsimo^uallomunita, atque circumuallata erant. nam Sanizari ex omni parte inter feconnexi,inmodum coronae aftabant. Dicebatur autem locus ifte circulus, Óóclauftrum Principis: cuius ambitus duo milia paffuum amp;nbsp;amplius continebTt. Vno tantum exitu fine porta, quae à peruigili ftrenuifsimoep milite afsiduèeuftodie batur.nam antequam ad ipfum Principem aditus pateret, per tr.es ordi-nes fortifsimorum ftipatorum tranfitus fiebat, Deincepsuero rcliqua

mulü'tudo exeteftus barbarorum difpofïtajcircumquacp extra claufir^j et circulum ipfius principis totam tcUurem occupauerac. Adco,ut drei' ter quadraginta millia pafluum campf omnes SC mótes undfep tentonj» albefcerent : baud aliter, quam quum brumall tempore tota terra mue cooperta, Candida fit:nec inmedio aliquod interuallum deprchendiffo» ita omnialoca tentonorum refena crant:nec ceflatum eft per aliquot dies, quin continue récentes in caftrabarbari aduentarent. Exquore-rum periti, 5C qui alias cum ipfo Meumethe militauerant,ccnfuerût tre-centa amp;1 quinquaginta millia barbarornm in caftris fuifle. Qua tam im numera pene multitudo fidelifsimos Chriftianos ad contcmplationeni S^admirationemfui traxit.Muros autem SCuallum afcendentes,primo afpeiflu no parum territi Ó^ conturbati fuere : quum tantam facuifsimo* rum barbarorum multitudinê in exitum fuum 06 perniciem colleóani 0^ accenfam afpicerent.Sed quum animaduertcrent agi de omnium falu te,66 citam mortem aut uibtoria betam inftare : quo animos fortifsimos amp;^ conftantifsima pebiora ad pugnam praepararent, cocionem omnium ciuium,Italorum,Epirotarum506naualiummilifum inxdemintemci'J' *? uirginisclt;mu-ocarttnt.TuncBartholomacus Epiroticus,facraeTheo logiae magnus aflèrtor, ordinis praedicatorum,uir quidemprudcns,mï gnacep aucloritatis,difertusjcorpore decorus,haud obfcuro loco nacus, qui olim dum nondum facris initiatus eßet, Itrenuè prædarcep rem mHi tarem fub diuo Scanderbegio aduerfus Tureas geflerat, coiumqj uiu, mores, ada^ quam optime noucrat:et in Italia quolt;p fub clarifsimis du cibus ftipcndiamulta meruerat,ac tandem fpiritus fanctmumincaffia^ tus, diuinoep lumine accenfus, derelid a fxculari uita, ad religionemS^ contemplafioncmfefereccperatjinquadiuuitam ceelibein traduxeratd Ïs ita publicè concionatus eft:

Oportet,uiri optimi,06 commilitoncs ftrenui,cos multa grauia,afps ra ac dura fubire ac perpeti,q ui ad ucram gloriam nitutur. hoe enim pa/ dio uirtutes magis magis^ elucefcant, prçclariorcscprcddantur,hisÇ homines inaltum fubhmelt;^prouehanturnecefle eft. Traditöefttnl*^ à furnmis uiris,praïclarifsima quaeqs laboribus afsiduis,06 uigilqs confia ci : premia uerô fudoribus ac duriisimis rebus rependi. Vnicuiqueuo/ ftrum perfuafum fit,nos omnes hue folo Dei nutu uoluntate^ conue^ niffe, ut hæc urbs noftra præclarè, gloriofeep diuino eius numine faueu te, à tyrannide, tantaecp barbarorum multitudinis excidio,uirtuteutgt; ftra hac tempeftate defendatur, conferueturcp:06 ut fides orthodoxa mi nimê peffum eat, fed ad fummû fplendorem prouehatur:8C ut tyrannus hicinfolentifsimus Ô6fæuifsimus tandem certifsimis fignis exploratum Jiabeat,folamfidem Chriftianam ueram elfe,et indubitatS;6CChiiftum Dominum noftrum,cuius nomen profitemur,colimus,ueneramur,uc/ rum efte, 06 unicum Deum, omnium pattern,creatorê,rcdorcm, cuius nutu cunda reguntur, 66 tyrannorum omnium uiolenta imperia ftatim concidant,06 uires,quantæcunŒ fint,corruan£,ô6 momento coUabant, Nee imptjfsimus atipinfolentiisimusifte tyrannus fibi perfuadeat,fpc retepex eoquadtotregna, tot imperia,tanras urbcs atqueciuiiatesex-pugnauerit 66 cripuerit, uibem hanc quoep èmanibus noftris ui, dole, autmetu aliquofubtrahere pofte, potiri'ue. nam neminéueftrumigno/ rarearbitror, quemadmodS, ó milites, fubdolus hic,nefandus^tyran/ nus locum nullum munitûChriftianorS ui autarmis expugnaueritbed dolo femper, fiuc proditióc, aut deditione fada, multis poUicitationib.

DE S C O D R. E X P V G. LIE. IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4lt;»î

A oppreflcritiquas quidcm'amp; fidem datam cuipiam nunquam feruafTepa làtn eft. Parcet'ne igitur uobis, ô Scodrenfes, fi in dcditioncm recipietf' Seruabit neuos impunitostrucuIêtusOtromanus, à quitus tôt caedes, tôt contumélias paflus eftf Non ne memoria tenctiSjnuncquaitum agi ânnum,exquofuperioribcllo, quoduobifcum gefsit, totmillia ex fuis à uobis cæfa amiferitr Ignofcet igitur uobis;’ Dimittet'nc uos impunef minimeprofec^fô. Difeerpet membra ucftra, amp;nbsp;utlanqpecorainmaceL lo,ita uifceraueftradilaniabit. Nonne Croiêfes finitimos noUroSjquos heftema die in deditionê hac legeacceperat, ut eos incolumes abire fi* neretjOmnesaeerbifsimamorteafFecitr’Jn Myfianon'neetiam Regem, quifcfe certofœdere cum patruo fuodediderat,Meumcthes ipfe, qui fanguinehumano exfaturarinonpoteftjfuamanu(ut fertur)iugulauid Rafianis principibus nort'ne oculqs eruit fin deditioneThcodofiæur-bis,quænuncCaphadicitur, inTauricaripapofira, quot Chriftianos, lt;]uibusfidêdederat,trucidauitfln Lesbo quotpuberes palo transfixitf Lealijsquid dicam quamplurimis,quos omnes uix infantibus parcens Wolatafide, £lt; contra iura fœderis direnecauit f De quibus fi figillarim recenferc uellê,fanè nimis prolixus eflem.Sed quid hocmirû,ô commis litones moi C nam quo pat^o quis alteri, quo prorfus ipfe careat, præfia* tepofsitfQuUm enimhicperfidusfemperfuerit, quomodofidem nulli leruarepofsitf Adhoc acccdit,quôd omni uitio intemperantiæ, perfi* dix arque fuperbiæ contaminatus fit, Ôif à teneris (utaiunt) unguiculis animumfuum crudelitati, infolentiæ, libidini, auaritiæ, flagitijs deniep omnibus afiuefecerit. An igitur credibile,ut impius impurusep animus his omnibus innutritus,infene(ftutc iftadepOnat, quæ iamdudumab K incunabulis, Sgt;C à natura infita habetf Nemo enim in animum induccre poteft,ut tôt amp;nbsp;tanta iuftè pofs idcat,cum ilium tam breui tantam impe* rijmolempropagafieuideat. Omnia profedlô contra ius fasep fibiuin* dicauit in rebus cnimhaudquicquâhabuit : diuinaatqp humanaeodê modo polluit:cundtadolofe,perfide atep libidinofefemperegit. Nullus cd inceftus,nullum ftuprum, nullum adulteriû, quod non nefariecom* mifcrit.Hictemplauioiauit,hicfacerdotiaomniumfuftulit, hicordines confudit: régna fœdè contaminauit ; quiequid religionis,qùicquid di* gri!tatis,qu{cquid honeftifuit,leges,inftitutauitæ,mores,fidemomnê, honeftipartes,reddam difciplinam perdere atque confundere femper ftuduit. Hxc funt qua: nos ad infidias tanti tyranni uitandas admoneat, Aures noftras eius illecebris occludamus:non uerba,non mihg nos mo ueant.Pollicitationes eius penitusretfeiendæ funt.omnia enim fcelera, omnia flagitia,omncm tyranmdem exuperat. Plura quidem catholicis polliccri confueuit,quo in poteftatem fuam redigat, quorum nemini un quam pcpercit,fed eorum cruorem ueluti tigris truculêta femper appc* ttjt. Sed quid hæc tam multa ad perfuafos f Bono fum equidem animo, cum nos omnes inflammatos accenfoscp ad tuendam fidem catholicam uideam, amp;fortifsimos intrepidos^ fpem quam optimam uiedoriain hoftemcôcœpifleipræterca conftantiam ueftram,ac millies (fidaretur) pro fide orthodoxa, Veneroep imperio defiderium expirandi : hoe eft, quod me lætum,me alacrcm,mé intrepidum reddit. nam omnes unanimes elTeintucor, nihil inuicê difcrepare : fed omnibus eundem anima, ■ candem^ ineftè uoluntatem, promptifsimos laborcs ad opera die no* Óuque peruigiles,indefcflos^.Et quod fummum efle exiftimo,omnes éiuinis maxime intentos, Deum fummum optimum^ omni cultu, fi*

404 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARINIBARLETII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

de ac pietatc colcrc,obferuare^:qm' quidcm cum fidclibus fiifs fetnpd^ faucac, ac propttius fir, quid eft quod timcamusf'quod nos dubiostra-* hat?Qin's ent cotra nosf'Qjns nobifcü fub tutcla diuininuminis pug”^' re audebitf Veniat igit Meumethes iUejquem tot Öc tanta gefsiflefe^t cum Spaolanis fuis, Charaflartjs,Angui qs,Polluis, Cutagtjs,Mentelï)S, Sarchanis,Aidinis,Carailis,Pigfjs, Prufiis,Macrinis,Alagqs,AmafiiS Concellis,IVIencfenijs, Giagidis.Veniant Caramani, auxiliäres Ó^fo^1 fuirueniant Vrcatinogli,Candelorn,etomncs Afiaricnueniatitcml^’^ cambei,Auranes,Ca(torie,Scrræ,Conftantini,Sophiæ,Nicopol3ei}4â chariæ,Zermai,Zurulli,Calliopolei,Sfircæ,Scopi3E,CoiaziaE,Garipp^ des,Saluatarij,Magullides. Veniat prætercaOttomanus ipfe longé ß^ patusSaleftartjs fuis,OJofanzijs,Mufelinis,Afapis,Mihtjs,Garipijtlc* rrjs,Dochanztjs, Achanzqs,Ianizaris,uniuerfacp cohorte fua. Venial pncterea amboBalPæ, ÔCnouæ Romæ, amp;Afiæ, cum omnibus legioni* bus fiCcopijs fuis. Veniantpoftremouniuerfi barbari,qui fubpotents Meumethe, ferocifsimo fuperbifsimoep tyranno,militant;oblatrentcir cum urbis muros,exclament,irruant in nos tormentis omnibus atepw^ chinis, ut facereconfueuerunt;contorqucant in nos mifsiliacuiufuia gcneris:fpargatfagicras undiep in modumroris:exerccantdcmum ont* ne tormentorum,machinarum,inftrumentorum^ rnilitarium genus» quod omnis ætas adhucexcogitarepotuit,uclpoteft.QjiidadftOS.^om nia cnimfuftinebimus,omniaperferemus, omniadeniep fuperabimus ac pcruincemus:quiauirtusDeinobifcum efträcxteraDominipiono bis pugnabit.Quis enim potentiisimum,durifsimum^ Pharaonepef' cubr, pcBundoditq3,nifimanusDeif'Qtjis Ifraeliticumpopulunidema nu eins ab Aegyptiaca feruitute liberauitPQuisprimogcnitos oinniiJ® Pharaonis populorumoccidit,^ Qjus mare rubrum diuifitP Quis OlO' fernem maximum ducem Nabuchodonofor proftrauitf Quis populo fuum ltberauit,qui in captiuitatem breui redigendus erat, nifi DeusUO occifo, capite^a ludith obtruncatof Hic profedo benignitate f«apO' pulum fuum elecBum, fub Afluero rege captiuû,cum Aman crudelißi* mus,ut is populus trucidaretur,omni ui ôSconfilio intenderet, cxitia'i »am fententia damnatum eripuit. Hic inquam, Abraam ilium fummum patriarcham de manibus Chaldaeorum,amp; filium Ifaach dcgladio Sfi®* molatione patris liberauit,Iacob de perfecutione Efau fratris, 86 lofeph deinfidijs fratrum fuorum, Noeàdiluuio,Lothab euerfioneSodotnogt; rum,Saulem in mote Gelboe,Dauidem regem à ui Sgt;C opprefsione Sau^ lis amp;nbsp;Goliæ gtgantis:tres pucros, Sidrach,Mifach óf Abdenagodecamino ignis ardentis, lonam de uentre ceti,Sf Adam de profundo infe^ ni, Petrum de naufragio, Sf Paulum de uinculis Ôf carcere extraxit Q^iid alios quotpcomplurcs acinnumcros commemorcmCQiioso® nes Qeusfuafummapotentia protexitatep défendit. Itaque,ômilites, hune inuocate,huncpia pura^ mente colite : huieuoshumiles fupplù cescpcommêdate.’coranimum^ueftrumdcdite.namipfepronobis pngt; gnabit:nos urbçmep noftram àferitatcimmanitateœfpurcifsimi nefan-diep ryranni uindicabit,eucllet^. Scriptü eft cnim:Nifi Dominus duf tatem euftodierit,fruftra uigilantqui euftodiuntcam. Adhyninos,ad preces uos conuertite,quibus peccata delentur: poena prohis débita imminuitur. hæenim nubespenetrant, oranti præfidium aiFerunt,ad/ nerfario ueroincendium. Quodcunep, ó milites, à Deoimmortali fup-plici meute petieritis,abfquc dubio reportabicis.Redae enimpreces inefficaces

D E s C o D R. E K P V G. L I B. Ï L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40/

A incfricaces cflc non poßunt, impétrant, exorant. Qin’s cniffl Albani Græcam, quam noftn' Bdgradum uocant,a manibus furoreep huius fæuifsimi infolcnhfsimi^ tyranni protexit,nifi prêtes f Danielemde lacu leonum,Sufanam de falfo erfmine quisliberauit, nifi hæf’Pluses nim Mofes precando perfccit,quam lofue pugnando. nam de Mofelcgt;' gitUTjinbeUo Malcchitarum,quod eo precante, Ifrael uincèbat:co à predbus ccflante,populusfugabatur. Non'neTheodofius imperator, iUe fenior, fuis predbus non fine miraculo de Eugemo fiC Arbogafte uidonam reportauiVcum tela et lacula hoftium uiolentifsimus uentus in ipfos retorquerct, illa ueró Thcodofii fupra uires humanas in eoC dem inferebanturf Igitur, 0 Chriftianifidelifsimi, prêtes omnes puraS^ integramente ad redemptorem noftrum efFundi te, in iUis fpem ponite, conbtemini peceata ueftraiEuchariftiam, quo ardore,quâ reuerentia decctjfumi'te.Vos quoep facerdotes rcligiofifsimi, omni pietate, culru, £lt;quibus poteflis predbus,Deum immortalem fledite: necdiesnogt; des^afacris hymnis eedate, utpopulus Chriftianus de bofte fxuifsû mouidoriam clarifsimam confequatur. Crédité omnes,o fideles,in Dcum protedorem noftrum: in quo fpes quidem nullum fruftratur. tonfidite ei:quia nos perire nonpermittet,nos ab omnibus pcriculis IL berabit. Hoc inter caetera uos imp eil er c ÄS cocitare debet,ut no uitae,n5 falutiparcatis, cumnobismunus defendenditotam catholicam fidem, 61^omnes Chriftianosiniundum fit.Änneuobis parum hocuidetur, quodinbac expugnationc hoftili, amp;nbsp;falusamp;Ciadurauniucrfae reipub. Chriftianæ pofitafitt'Quarc ab aftutqs acuerfutrjs SC dolis barbarorum caucte : in quibus plurimdm huiufmodi genus hominum uerfatur. La-B borate, infudate, uos urbem^ ueftram uallis exteris® praefidqs aemm nimentisfirmate: die,nodu inuigilate. Scriptum eftenim: Vigilanz tibus dataeft palma,datus efthonor, hisquoque pixmium.ScU quid bsefeum currentes ( ut aiunt ) excitem, namperfpiciouos omniaquæ ad urbem tuendam,ueftramcp incolumitatem conferuandam neceflax na funt, ultro SC certatim fubire. Bono equidem fimus animo, nam ad uidoriam nobis nihil profedó dceft. In portu fumus, SC in tuto. Arma, tela,bellica inftrumenta, munitiones,præfidia omnia nobis a-bundcadfunt.Non hic enim eft multitudo imbellis SC inutilis, non lixaf,nec coci,non muliercs, non infantes, non molles, neque eflee-minati:uiri quidem omnes fumus', ad arma prompti, bellocp ex porti. Neceftquod multitudincm barbarorum admiremini, aut lormido tis. nam eorummaior pars ignaua ÔC defes, potius praedae SC latroci-nio alTucta, quam praehjs SC oppugnationibus. Nos praetcrea muni-tifsimus Si natura SC'arte locus tuetur. Eft enim mons arduus , uiæ anguftæ Sc afperac. Dccem ex noftris mille facile detrudcre pote-runt, nam hoftes inafcenfu magnopcre laborabunt. Eriam nullisre-pugnantibus, fefsi admodum ad urbis muros uenirent. Idcirco nos integrisuiribus,6^récentes:hoftes,quanto frequentiores erunr, tan-to maiori ftrage, caede SC ruina ad ima montis praecipitabimus. pri-mi cadent,et medq:ultimorumuix aliquapars adfuos tutumreceptum habebit. Turpiter tcrga dabunt : SC eos qui altera oppugnationc e-rant fuccefluri, penitus tcrrebunt. Qjiamobrem fortifsimo amp;nbsp;laetif-fimo animo, uanos SCirritos barbarorum impetus expedate : hoftem temerarium, SC inmanifeftam mortem ruentern irridetc. Hæc erit æ-Utnalaurea, hoe conlpicuum immortahtatis diadema,hacc palma, base

liera ui'lt;fio«a ucftra,nunc nomen ucllrum, nunc urbis toto orbecck-brabitur.Dcinceps omnes genres 6CnanonesScódfam, fcutumófcly-peiimuniücrfe fideiorthodoxæ, exuirtuteueftra nierftö appeUabunt Proinde, o Itali, uiri religiofifsimi amp;nbsp;ingenioGfsinii,ut magnanimitate ingcnui'fatem^ucfträdecetjfortiteralacritcr^äduerfus bofte pugna«» te, urbem^ôfmœnta, diui Marei rrtemores, audarfter defendite* VöS quoep mantimijUin Chrifto dedirifsmii,robuftifsiitii^ amp;nbsp;intrcpidùqui Temper barbaros oppugnare confueuiftis, üeftra folita aenmoniajortP tudine^ eos perterrefaciendoin fugam eonuértitc. Vos^ extericm^* amp;^ conterrancimci,uiri Catholici,fidelifsimi amp;S conftantifsimi, urbépagt; triam^ ueftram ferro, uel fi moriendum fit,acriter defendite:cui quaiv turn uos debcatis,quis ignorarfIn hac primiim nati cftis,communeni(p auram haufiftis. Quid beneficia commemorem, quæ ab hacrecepiftgt;Y Hace uos tutè aluif,honeftc ad hanc ætatê perduxit,bonis legibus, optP mis moribus,honcftis difciplinis inftituit.Præterea parentes,uxorcs,n hos charifsimos,fortunas denied ueftras refpicite : pro quibus nullslt;b* ferimen à uobis fugiendum eft,omnia pericula fubeunda funtdraqueuf compotes uoti efle pofsimus,uos magnopere hortor,ut prius crucisfa-cratfignumaflumatis : peeftoraueftra illomuniatts, cuius admirabifi^* Hcraclius illeRomanorum imperator de Cofroe bofte maximOjPerft' rum rege triumphum reportauit.hoc etenim inuieftifsimo figno g^onO' foep fratfta funt Tartara,humanum genus liberatumcft.VeXillaeius*'’ muris,propugnacultS,ftationibus,ölt; ubitperigite.’cuius quidenmumi ne benigrtifaté^ omries ciües tuti 66incolumes erunt: fi antefignan’ ante uos fcrerit,quoties uobis decertandum eritcum barbans,tuto i» pugnam dcfcêdcre, pericula ftudiofefübire,boftcm fortiter animoft^ ’ pro fide orthodoxa,pro libertäre,pro ueftra ürbis^ falutc ac irtcolunn-täte proterere ac profligare poteritis : edm præfertim barbarôtû ^rlw”« impetus repentinus fit, poft quem ftatim mollefcunt, Slt; eneruatiin ‘^‘' gam conuertubtunSed qi!ægloria,quæ gaudia,qux praernia aeternagt;io ftris pr^eparata erunt, qui egregiè ftrenuecp pro fidc dimicando cecide-' rintfad perpetuam enim fcclicitatem 00 inefiabilem tranquiHitatemtu^ lt;fti tranfmigrabunt : ubi acterni régis afpedfu, laurea martyrq dccörtó, perpetuo fempiterno^ æuo perfruentunhi^ ccelcftemclos, quaW^' uiisimos concentusethymnos inter eboros angelorum,immortaiitati$ dccoreueftiti gloriofe referent, hoftes^ fuos impqfsimosinaïternat^ lamitatis abyfib dilaniatos 5Cextortos contemplabuntur. Quiuerodi-uino numine fuperftites fuerint,talem fuorum labors mercedem à Vd' neto feriatu reportabunqut cis ad honeftandam 6ó alcndam uitäffl nüf lares defutura fit. Hæcquum locutus fuifleqtantus fuitomniGcofen* fus,ut ftatim omnes pro fide cathölica,pró imperq Veneti falutc fed^ uouerint;coniurarint^,qiiicquid ingenn,quicquid uirium fibi eflet, gt;“ omne abftp mortis terrore expofituros.Subirófeomnesinuicem coin* plexi funt,ó(!^ iri mutria ofcula abierünt : éuehanftiam deinde pia mend amp;religiófo pedlore fufeeperunt : œdes facratas ingrefst, Deum imfflO^ talem ÖC famftos omnes, praecipuè diuum Marcum, precibus exorarf» QC inuocaré conati funt.

Interea hoftis opus fuum ÖC negociumab coiam cœptumexeque* batur,amp;adexcidiummurorum acruinacontinuemagis intentuserat» nam die qua ipfeuenit, fex Ö^ triginta fphaerica faxa Ottomanünutbe contorferunt.Etquoniaminpraeparandis reliquis tormentis ô^waeh^

A nis, quibus muros diluèrent, SC dues uexarent, poftndic quinque tantum 06 triginta idus urbi inflixerunt. altera uero luce, hoc eft tertio Nonas Iulias,duo alia tormenta ad moenia fubuertcnda barbari pofue-re:quorum akeruma latere urbis Orientem uerfus collocarunt,iuxta Drinonuliripam,quiradices montis urbis alluit,quod lapidem pondo fexcentorum torquebat:altcrumautem in mediomontis Baffte,infra beatiLazari templum,quodquidemingcns erat. torquebat enim pila faxcamille ÓCduccntorum pondo. Dicebatur autem rormentum Pringt; cipis : fub cuius nomine,maxim o artificio ac diligentia conflatum fuc^ rat. Ex quo barbari,quum primum urbem uexare cœperûr, obfefsis, uc principis tormentum expe(ftarent,minati funt. Circunferebatur enim, Principis ipfius uxorem æs ad id conflandum, quod in falutem animas fuæcedcrct,mififle.barbarisnamcpliocex moribus fuis fiClegibus pcr-iuafum eft,quantum fæuitie in Chriftianos exercucrint,tantam ueniam amp;nbsp;remifsionem peccatorum fe reportaturos. Dehinc barbari fex torgt;, mentis maximis urbem expugnarc coeperunt. primum tribus amp;Squagt; diagiotaidibus muros quafraiunt:Iucefequentifeptem 66 quadragin^ taiamp;magnus numerus barbarorumuhra Bolianamcaftramcratus eft. Proximaucro node barbari aliud tormentum inmontem Baflae collo.» carunt, quod cirdter quingentorum pondo, 66 quinquaginta faxa uob uebat. Parker 66 prima nodis uigilia tormento, quodmortarium uo* cant,quod pridie clam defixumfuerat,globos igneos in urbem contort quere cœperunt in domos 66 tcda,ut urbem ipfam accédèrent : fiue hac fpe dudi, ut dum oppidani, 66 alq milites, nodurno maxime tempore ad ignem extinguendü concurrerét, ipfi urbem intrarent, caré potirengt; 6 tur:qua node quatuor tantum globos igneos iaculatifunt. Erant enim huiuRemodi maflae feu globi ignei, qui uix extingui poterant, exrefi» naconfedt, pice, fulphure, ccra,oleo alqsi^ fimilibus rebus ad fouen» dum ignem idoneis.Qiii quidem ut primum tedis adhærebât, ca accen» debant.Ferebantur enim huiufeemodi globi celcriimpetu,fumma^ ui peraurasnimioquodam ftridore,06 uelutifibilopcrftrepentes,ut Ipiri tumuociferantium crederes. hicaudam igneam, Hammam^ uebemen» tifsimamfecum trahebat, fimilem cometæ:quæ nodurno tempore aerc accenfo inflammato^, longiori lucidioriep comainmodu ignis cœlo progreditur. Hifce dolis at(^ aftutqs barbarorum perpulchre oppidani occurrerunt.nam deprehenfa cognita® eorum machinatione atep frau^ de( nihil enim in urbe nificonfulto Heb at, 66 omnibus pcriculis confu-lebatur ) nónullos uiros ftrcnuos 66 celeres elcgerunt:quibus tale mu.» nusiniundumeft,utdetedis domibus,quæligneisfcandulistedæ fuc ranqfublatiscp eorum tedis,fummo ftudio atcp promptitudi ' : his rem poribusinuigilarent,quibusignis illedolofus in urbem immitterctur; ut quum primum fupertedacaderet,ab his ocius extingueretur.Quod turn ab oppidanis accuratifsimè, exadifsimeep obfcruaretur, barbari femper incaflumconari funr,66 eorum inhoclaborad irritum ceciditi Paritereo dieurbis muros quadraginta duobus idibus tormentorum ualdc conculTerunt. Altera uero luce, qua: erant Nonaclulq, quinquaginta fex, qua barbari aliud tormentum deucxerunt miræ magnitudi-nis ad radices montis urbis è feptentrione fuper dclubrumbeati Blank quod noftraætas mortarium appellat, quo faxum fphaericum mille 66 ducentorum pondo inalrifsimu coeli fpaciumrotabatur:cuius quidem defcenfus tanta ui impetuq^ deferebatur, ut omnes qui urbem tutaren-tur.

tur, nihilmagi's formidarent.namquicquid decidens tangere porcrjt,A id totum tanquam flamma quædam,amp; quodam ueluticaiinate depcru banconterrebaturepnon aliter,quam qua: ladtu Fulminis aut difcutiun tur, autaduruntur: domos, S^teda penetrando penitus dirucbat.fi in terram tantummodo ce-cidiHet, in earn palmos duodecim defigebator: bin faxum aliquodilh'fum fuiflet, in ilium tanquam in rem möllern in-figebatur. Hoc tormento inuento feculanoftra gloriari polTunt.nam quamuis antiqua fecula à plurimis inuentis fe iactentiin multis tamen, qucmadmodumSlt;^inhoc,noftriscedunt. Appofuerantenim Turcaehu iufmodi tormêtum exitiale, non tantum ad tedia diruenda, homines^ opprimendos, interficiendos^: fed maxime adputeos fontes^ urbis perdendos,euertendos^, utaquaobfefsi priuarentur.Sedimmortalis Dei beneficentia barbari in hoc minime compotes f uere. nam etfi dues muliitudine horum tormentorumundiqpuexarentur,duos tantuami* ferunt.Omnes uero putei incolumes manferunt,necullo idiuuelminj* mo tadti funt. Appellatur huiufeemodi tormentum à fpecie mortari), quo cotundimus. eft enim breue fid craflum, aluei profundi, ore furfum uerfoad iaebum, caudam uero in folo fixam: cuius quidem fonus fine crepitus,mugitum man's fid ftrepitum refcrebatjquumaeftuatjö^ in aka procellis erigiturallius iaCtu fid crepitu totus mons urbis funditus con tremifcereuidcbatur,omnia^ in ædibus per aliquod temporis interfti-' tium fid tremere, fid refonare, fid ruinam minari. contorfit enim hoßisco die cxillo pillas faxeas fex: exmortario ignis duos tantum globes,ex alijs autem tormentis quadraginta duo.Eodem quocp die aliud totmen turn barbari ultraBolianæflumen importarunt, quod feptingentorum pondo faxa contorquebat;quod non per pontem, quia ilium euertiflet, deuexerunt,fed mira arte miroep artificio fubteraquas,more flumank^ ultra amnem ui extraxerunt. Poftridie duo alia immenfa tormenta ex loco ubi conflata erant, qui à tergo montis Baftac erat,detraxeröt.C2pO/ rum alterum,q uod alia tormenta magnitudine longe fuperabat, in um' billco montis Baffle fuper aides faneftae Crucis detulerunt, quod faxum fphæricum pondo mille 6tl trecentorum contorquebat: cuius quidem faxt fuperheies in ambitu nouem palmorum crat. Alterum uero adDn nonuli riuulumiuxtaalia collocarunt,fidabhocdiedecem crafsifsim'^ tormentis urbem uexare coeperunt. uerum eo die quo hæc tormenta pu fita funt, uno Ód fcptuaginta ieftibus urbis mcenia aemuros ualdeagim runt. At Scodrenfes quumuariamachinarum fid tormentorumgenera in dies magis atep magis augeri animaduerterent, fe^ omnibus perieu ' lis uitæ obnoxios efle, fid perurbem minime tuto incederepofle,flatus runtin omniparte urbis qua Turcarum tormenta pofita erant, con«' nuos afsiduoscp cuftodes acperuigilcs,qui attente diligenter^inuig*' larent,ut quum barbarorum tormenta in urbem contorquerentur, cam panas pulfarent: quo oppidani,quiper urbemincederent,adcarumm nitum fibi confulerent,fecp in tutum reciperent. Rebus itaquefie corn' pofitis ad fignum ordinc prcfcripco,Chriftiani audadler per urbem pro ficifcebantur:fed tanta machinarum tormentorum^ uis undi® ingtu^ bat, adeo barbari ad exercendum ea diligentes erant, ut Chriuiamuu^ munimenta fidpropugnacula, quibus fe tuerentur, inuenirc ponem' tanta pariterfaxorummultitudo ex diuerfis uarqsep tormentis emine' bantur,ut faepenumero in aere inuieem concurrerent, fid coUid^^ tur iacula,fagittae,uaria enim telorum genera in urbem inftar grandmis

DE S CO DR. ÊkÈVG, LÎB. L. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4lt;jÿ

A defeendebant, domus o nine s, SC diucrfa urbis loca mortàn'orum iCff.-buscrebris adeôagitabaiirur,ut dies noclesi^ nullus quiefcerejauf tutus eircpoflèt.Vallumomnem,a^gcrcs,partim flammis £Cardorc, patx timiâibus tormentorumafsidue ruebanc. Campanis nunquam ocium dabatunnon locus,non aditus ufquamïn urbe Chriftianis,in quo tutô confifterent,repenri poterat.Poftremô emm necefle fuit, ut fubterra* neos fpecus fibi cfFodercnt,ibï^ cuniculorum more procumbentes, uû nmagerentmndicp afiguftiae a calamitates inftabant, undic^pericuk ingruebant;tanta erat uis amp;nbsp;impetus Ottomani,ut timor tremor^ om^ niaeôfqnderet. Non uigor,non fenfus humanus pertefuperfuerat.’iïoh , inodus,nonordo, nonregula ali'quaad perïculamôrtemep euitandam feruan poterat. Tanta erat mûltitudo atq, atroci'tas barbarorum,copia tormentorum cuiufufs generis atqjmachinari/m, Ôdinfînitas telorum, fagittarum undicpmiflarum,quibus ChriftianorG uifeera afsiduè tranf-bgebantur omneshumanifenfus,quibus ui'ta hotninum fuffêtatur,pex ®R.«sproRraticrant,adeo cundfafub cœlo tremifceie ac ruere uidcban fut. hinc aUquos ictus mortariorum fub tedfis opprimebat: illincucrô àliorum membra à machinis S^tormentis carptim difccrpta atquedilaz niatajindiuerfas urbis partes fpargebâturiàlq ex uallo fclopis perculsÇ Slt;^ laculis transfixi, exammes decidebant: humanus lam fauor urbern dcftituereuidebatür.Oppidani lam humanis déficientes, nihil dignuin ffadiarepotcrantires ad defperationem propemodum erat, tanto ter, ’'OrtOttomanus erat. Sed pijs mortalium precibus Deus immortalis cxoratus,qui folus tantam molem difeutere, nodum ilium difficillû winn dilfoluere poterat, fortifsimorum ciuium, SC ciuitatis tam rdó E giofæexïtiumnonfuftinuit:ideo Scodrenfium pedborä ÔC animos iam dtmi(roserexit,cxcitauitfide3fpe,conftantia, magnanimitate muniuit, uirtute diuina ac cœleflicorroborauitiubitôiunûquemc^ Scodrêfiumi « peregr/norum alium uidifTes adeô,ut tôt et tanta pcricula cædê interi rtimcpminitanciaiutrepidê libentifsime^ adiré cœperit,et ex inlpeiato Ipem quàm maximam ùiamp;Qrix poriundæ contrahere : ad laborcSjad 0^ pcra,5Comniaqua: pro urbis munimento uidebâturdiunodin^ alter alterum exhortari,ô^ alacriter inuitare, nullo immirtentiû periculorum wctu cefiare, aut retroagi : non machinas, non tormenta barbarorum continuèuolitantia undicp,non fpicula,nonfcorpioncs timereTedhor •■endaquæcpacrianimo fubire. Demurnonmiui,arte atq?ingenio ur^ ‘’isfalutifuccurrere:hoftemetiamexti;amoenia hilari frontead pugna prouocarc:eicpfortiterobfiftere,omnibus confulere,omnibus prouide te)nunquamcelTare : deniqp fefe mortiprofide catholica,prö obferuah»* ^'äSepktateindiuüMarcum, pro patriai^intrepidè expoherc. ex quo ^äntauis, tanta ferocitas,animi^ audacia adeósredierat, utnonhomi; ^2s,iedexgigantumgenere uiderentur:ÓCipfehoftis fæpertumero co uirtutem admiraretur. Sequentiuero dicidbibus cérttumSC quagt; tuorex tormêtis,diuerfis in locis pofitis, magnamurórUm pars euerfa: •mul SC duos igneosglobosmortarioconiecerunt;8C uallum ad Bolia r^quot;?^^’’§^rts,cui Carlinus peditumltalorSpraefedbusftrcnuus precrat, acibus admotis accenderunt. Sedftatimfinecuiufquam Chriftianoru cïdeignis reftindbus eft. Valium autem omne,SC propugnacula omnia ^r ariincendcre,etflammis confumereconabanturuthisabfumptis,' Mu ratio tuêdi fe ab oppi danis tolleretur. nam quö muri penitus ex-« 1 cgt;ient,Scodrenfes tantummodo uallis ac propugnaculis ie défende.. âniMultitamêdum adextingucndumigncaccurrercnt, machinis Sd tormentis

4to nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARINIBÄRLETII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

tormentfs interfetflifuntn'd quod barbad intendebant. AkeraucroW' ce, hoc eft quinto idus lukj, alia grandis machina fupra montem Bal» in hortum cuiufdam ciuis abarbaris deueda cft, qua? fax urn noningen/ torum amp;quinquaginta pondocontorquebat.Exeo tempore barbal undecim maximis tormentisurbem fempcr oppugnarunt.Eödiecen' turn feptuaginraodloidlibus^quodnunquam antea, urbem admoduffl uexarunt. Videns autem Ottomanus moema urbis iam omnia exdia cuerfai^jobfeftbs, detetftos S^ denudatos eflè, praefidio^murorump^ nitus priuatos;concepitanimo,urbem expugnaripofle.itacpcoapitSco drenies maximo impetu atcp conatu, machinis, atep tormentis ündiqu^ urgcre, deterrere^ præmifsis omni ex parte Îanizaris, Afappis,ali,s9 mihtibus, quicrattbus uiinirteiSj plutciscp cominus die nocftu^ualtó inhaererentjart^inftarcntn'ufsif^oppidanosquamacerrimeuexarfuf' geri^ : amp;nbsp;ut eos enam accenfis uallis crebris continuis^ oppugnado* nibus laceflerent,ac quoquo modo urbem ingreditentarent. fed ilKo* uota omnia ad irritum ceciderunt.Deprehendit enim eines,quiiniat^r rimé obfifterent, nam timor in urbeamplius nonerat, omnis formica Scodrenfesreliquerat,audacia promurohabcbatur:prouallo,ptomii' nitione acriter inftabant:quilibet aJaeri animo periculis fefe expont' - bat;quift^ per uirtutem emoripotius delegeratf necefsitas cnimuclto midum, fortem facit) quam à barbaris fœdè trucidaretur.Ex quo Otto* manusiddifficillnnumreperit,quodfucillimum fore fperabat. interim uero barban uallaacccndcrunrJed ignis ab oppidanis facilhmè Ä^ ß®^ carde fuppreflus eft. Sequentiautem die quam maxime poterant, iù^^ tormentorum feftinare eoeperunt. Centum enim 06 otftoginta feptem lapidibus urbem conçuflerunt Rurfus barbari turrim quæ fupra pot' tam magnam pofita erar, amp;' Carlini uallum accenderunt : hac calliditate urentes. utquum Chriftianiad ignem extinguendum fcft;narent,ærgt; inentis,q uae ad e^m partem uergebanr,elidereniur.undenonnulliexil' lts de medio fubbtifunt AnimaduertentesaufeScodrenfeshanebarba torum uerfutiam praeualere, óf ex ca difcrimen maximum fibi imminC' rc,damnum interitumepfuorumindies confequi, duxeruntnonminus ingenio uirtute^ animi enm barbaro decertandum efte, quam fonito* dine uitibus^corporis:ftatuerunt^ hifcebarbarorum calliditaiibu« aliauiaoccurrere. UaquedifpofueruntnonnuUos fclopos(uthomines noftritemporis appellant) atqj fagittarios, qua Turcæàdincendendas munitiones accedere folebant:ut hfquum faces ferrent, interficeretun qui poftero diercuerfi ad negocium facinusep pcrpctfandum,priuf quam ignem conieciftènr, aliquot ex fuis amiferunt, qui ab oppidanis coofofsifunt:cxterire infeda aufugerunt. Sed nefortafsis pofterosla* tear quid fint fclopi, óf unde hoe nomen fibi traxerint, pro uiribuseos quoquo modo defcriberecoriabor.Eft autem fclopus,queuulgonune fclopetum appellamus, tormenti genus pe^-fimile bombarda:, ex fet' ro utplurimùm confetkustcui à crepitu óf fono quem edit,nomen im' pofifumfuit:quibreuiadmodumambitu etfupcrficiecontentus,adtor menrum bombarda in longum produc^us atqueextenfus,glandular piumbeam feu pillulam paruulamadmodum, puluere quodamexrC/ fus ad fouertdum ignem idoneis eonfeefto, unius hominis opereinie* tftam att^calcatam, igni adhibiro protjeit atc^contorquet, óf idum lC' thalem infligit. Interea uero barban deduxerut biremes in Bolianani, quas iam peffeccrant,quænumero odfoerant : dequibus fuperiusme* morauimus,qui quum èportufoluiflènt,nodturnotemporeperflunien

DE S co DR. EXPVlt;?. LIB. I I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4«

A Bolianæfnlacum furfumremigarunt,ubimagnum præHum cum ineOz liscommiferunt.Tandem quia rcs impar erat,Turcç una tantum fluuia tilinaiiiculanoftracumoôo hommibus capta exhisqui cadra inuade reconfueuerant,eosmanè ultra Bolianam,propefacrum diuæ Magda-« lenæpalo transfixerunr. Contorfèranteo die centum 2C odîoginta tria fphæncafaxa, fequentiautdiecentum Ä^fexaginta odio. Intérim dum barbanadincendiamunimentorumreucrtercntur,is qui ignem affere* bat,anfealiosincedens, antequamadlocum perueniiïet, ab oppidanis confolTus eft,cætcriperterritiaufugerQt:quod quum uanum 8C irritum eirecernerentjnccfinepericulouitæadmunitiones SC ualla meenden^ daaccederepolie, aliamuiam excogitarunt, aliumi^modum tentarunt adexcquendûidquod propofuerant,SCadquodtantopere inhiabant. Vficnim hoefunt ftratagemate. Vt cnim fecurius munimenta incendex tenr,£CChriftianos àreftinguendis auerterent, tormentaad iadlû præ^ paraucrunt, SCaliquantumpulueris feorfum incenderunt, ut oppidant perterriti propugnacula defererenttSC ipfi barbariftatim ignem in ualla eôiecerunt. Quodfi Chriftiani conftantifsimo animomunimenta ipfa tueriuellent, eueftigio à Turcarum tormenris eollidebâtur. Iraq? ignis ille hoftilis amplius fine multa Chriftianorum caede reftingui non pote-tat.Etquatiquam mufti ciuium interficerentur, non tarnen ob hoc à re-ftinguendis ignibus auertebantur. Nam femel potius mori deftinaue-^anqquamurbis defenfionem defercrc. Ottomanus ardês, SC dentibus frendens excandefcebat, nee tantam animorum præftantiam ferre pote / ’■3t,quumanimaducrteret nullis uiribus Scodrcnfes expugnari pofte, ’lectottormentis SCmachinis quicquamproficere.Quam ob remmuft B tas baliftas Sf catapultas Idibus lulq ad moenia admouit,utingenti faxo turn multitudine oppidanos obrueret. Praeterea uim maximam pluteo-tumamp;f cratium panter conuexit, ut bis tedlibarbari urbem oppugnagt; tent. At dues primo afpedu eas machinas efte putaucrunt, ad globos i-gneos emitendos paratas. Idcircotecftaomniaèfcandulis faclafuftulegt; tunt,ne uim igneam conciperent. Statimœ contra huiufmodi machinas ttiunimentaualida præparauerunt, utbarbarorum conatus omnes ad ir tifumcaderent.IraqueOtromani principis SCinhacuerfutiafpes elufa eftnamDonatus architedorSqui tormentis præerant longe princeps, ab utracp parte urbis machinas crexit, quibus barbarorum baliftæ diC ieda: Qc difsipatæ funt,adeô ut ea inftaurare SC reficere amplius non cu-tarint.Sedeodem quoquedie centum 6C feptuaginta odo fphaericis fa-^’surbis moeniamuftum coneufferunt. Decimouero feptimo Calcngt; das Sextiles conieceruntbarbari ignem in prima ualla SCpropugnacu-porta Magnae, ubierant egregq amp;nbsp;ftrenui uiri, Italorumcp militum ptæfedi, Antonius Cortonenfis, fiC Antonius Bouinus,qui in certami *’,^perpulchréfe gerentes,Bouinus uulncre Icthali idius obqt, Alter uc totclorummultitudineconfoflus torus,uixfuperftes extitit.Item in fe^ 9^dda ualla eiufdem ports, eodemep tempore hoftes ignem immiferSt, ^( ut confueuerant) tormentis ftationcs ÖC ualla uexarunt, ut ciues his perterriti, ad reftinguendum ignem non accurrerent, Verum Scodrcngt; esnondefides,ne(^ dmidi,ftatiin ignem obruerGt. Ex'quibus tantum uodefideratifucre. Quo quidem die centum SCodloginta duas pilas axeasMeumethani contorfcrunt;altera die centum SC nonaginta quaz tuor.Ethic fuit dies,in quo crebrius frequetius^ nulle alio præcedenz ftjautfubfequenteiaculati funt. Sequent! uerô luce centum ÔC triginta

• ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M unum

unum iólum uïbimflixerunt. Verum lam barban quondic inualefc^ bant,magis^ feadoppugnationemurbis accingebant. lamturmatini ad urbem irruebant, eam^ corona innumerabili cingebant : plutei's SC cratibus aggeres folTascp tranfcendebant,eascp fax is et narijs rebus ini plebant, utaditus fiCiter ad urbem oppugnandamfacih'orpateret.nam à Principe edidlum acceperant, ut fequenti die figno dato ad pracliuffl egrederentur. Ex quo tota notfie illa Meumethani ad bellum fefe expe* diuerât. At ueró Chriftianiubihoftem feaccingere ad pugnamuident, abflt;ÿ mora alacriter femper diuino numine confifi, uidtonacr, freti, fefe inftruunt : nonnullas copias in uallis 2C ftationibus coliocanr, quæ ho/ ftem continue animaduerterent:ut quü ipfe è munitionibus fuis irruni' peretjeifortiteroccurrerent,quoadinftruói milites,06reliqua oppidan norum multitudo armatauallaconfcendiiTer.Exquocontinuèinmuni* ,tionibus urbisquadringenti uiriarmatiaftabant. Altera ueró luce, id eft, decimo quarto Calêdas Sextiles, ad uefpcras hoftes morefuo igné inieceruntad munitiones, quæ eregionêportæMagnaeerantiadqueni extinguendû quum multi accurriffent,aliqui turn ex ltalis,tum ex Scogt; drenfibus defiderati funt: exquibus minime ob præftantiarnanimiôü corporis reticendifunt,Francifcus PatauinuSjmilitumIralorumpræfc' lt;ftus,SC Alexius Beganius ciuis Scodrenfis, uir egregius atqi ftrenuus: qui inter cæteros acritcr pugnando à tormentis fublati funt, ôC carptim membra eorum per urbem fparfa. Plures enimbarbarorum tormentis, duminualliscumhofte pugnarent, interfedtifunt:inter quos France feus à fando Scorbaro,Italorum milieu præfeeftus, Nicolaus Gradifcla-uus, Nicolaus Beganius/,ciucs Scodrenfes : qui acritcr ftrenue^ aduct/ fus barbaros dimicantes, cum alqs cecidere. Ad quorum intcritûàbat'B baris fublaro clam ore, SC dato figno ut ad tormentorum ic'lus milites lb timadeertamen egrederentur, hincindepugna acriorquam unquam antea à propugnaculis portæ Magnæ ufque ad munitiones Bolianae,«gt; bi Carlinus præerat,commifla eft,SC ad horam achter pugnatumeft: in qua barbari nunquam folTam SC aggeres pertranftre,nec propius ad me nimenta accedereualuerunt.Ex quibus multi cæfi funt,plures uulneia/ ti,turpitercp reiedli atque fugati : uieftoria penes Scodrenfem(licet non incruenta) ftetit. Quam ob rem dies ille oppidano lætus SC honorificus affulfit,hofti ueró fcedus atep perniciofus : necilli quiequam centum Si nonagintatres tormentorum ieftus,quibus eo’die Chriftianosuexaue^ i'antjprofuerunt, Sed non tarnen defeflus,altera lucc centum 66 quadra ginta oefto idlibus oppidanos multum agitauit. Matutino fequêti com'' plures exbarbaris, quiincaftris crant, adurbem confccnderunt.Inte^ hm^ in caftris magna multitudo telorumSCfagittarumadpugnamfo' turam præparabatur. Dum^ qui his uterentur,feduló deligcrentufjfta tim innumeri fpiculatorcs ad præfidia urbis omni ex parte afcenderunt. Ex quo Scodrenfes arbitratifunt, barbarum propediem urbi bellum» laturum. Quam ob rem quifqp eorum confeftim armatus,in propugnagt; culis intentus crat, hoftem ad pugnam hilari animo expeeftans, SC fern/ per eum obfcruabat quid'nam fadurus effet : qui quidem poft mendm eccemaximoimpetuirrupit,8C munitiones ÔC aggeres pertr3nfiens,2d uallum peruenit.Tunc uerómanus cum oppidano conferunturpugna atrox hinc inde ex omni parte urbis committirur.Cadunt utrinqucpln res exhoftibus: exChriftianis quoquenon pauci uulnerati mortuiç funqpraefertim à tormentorum ictibus, Miferandum fpedaculum et®»

A fi qul's ad portam JWagnam munimêta penitus diruta uidiflet, amp;f omm'a referta cadauerum difceiptorum,non tam ciui'um, quam aliorum Chrp ftianorum.Iam hoftis adeo inualuerat,ut primas ftanones amp;nbsp;propugna culafupradidxportxoccupaflet. Ihringens ontureertamen: quiahoc in loco de difcrimine magno totius urbis agebatur. nam tanta nis, tangt; tus^impetus barbari inoppidanum, pariter^repentini frequences^ omnium totmentorum atqp machinatum icï:us,tantus^ numerus fagit^ tarumfuitjUtomnes ferê Chriftiani,qui munitiones eas tuerentur, aut fauciatfiaut ex humanis fublati fuerint:fed non propterea hoftis diu Ic^ tatuseft.nameccerobuftifsi'ma Scodrenfiummanus optimearmis in.. ftruda,fortifsimo animo munimenta afcendens, cum hofteacriter puz gnans,eum in fugam couertit,trucidât, fugatjatque expellit : præclariC fimamegregiam^ deeo uicftoriamconfequitur. Itaque complûtes ex barbaris cæn funt. Pugnatum eft enim illo die fatis belle,ad duas horas: necamplius Turca,poftquam primum ex propugnaculis deieeftus dez tobatus^ eft, potuit ad ea appropinquate, fed inde turpiter difcefsit. Occiderant enim ea pugna inter caeteros nonulli ciues, qui uiri fortiter propatria dimicando,pro ea emori minime dubitarunt : quotum memgt; bradifsipata,ac nonnullorumperegrinorum pafsim collecta, qui cum illis ftrenue certantes ceciderant, tumulo, eo honore quo fieri potuit, pro return angufttjs,necefsitateq3 tradita funt.et hge quidem gefta funt pridie,quàmuniuerfalis oppugnatioab hoftibus commiflafit. Eodie centum et feptuaginta tribus iëribus exmultis partibus tota ciuitas plu nmùm uexata eft.Si quis diligenter omnes totmentorum iduSjqui haz ftenus urbis meenia concufrerunt,fupputareuelit, duo milia quingenz ï tos, glt;trigintanouem efie deprehendet : prater centum Si^ nouem totz rnentijquod uulgo mottarium uocât,igneos globos decem. Poftquam certamen hoe diremptum fuit, ftatim permulti ex barbaris qui circa utz bismunimentain afsiduacuftodiafuerantpofiti,quorum maxima maz nus admunitiones urbis dienoeftuep fubplureis cratibus commorâz bantur,in caftta defcenderunt.Interimcp prafedus Afia una cum duce nouaeRomg,iuiruPrincipis adeum profelt;ftus eft;ex quo ftatim nonuP lipræcones adfingula tentoria prafeeftorumjmilitum, ÖC eorum quiali qua dignitate praditi étant,accelTeruntaos^ edilt;fto Principis ad taber naculumipfius conuocarunt;qui poftquam conuenerunt,propofita co fultatio eft, quid'nam de urbis oppugnatione decernendu effet f 8^ quS fingulifententiamfuampronunciaflènt, Princeps ipfebreuibus eft eos ^docutus: Credo quidem milites, neminêueftrum ignorare,iamnunc ^rtiumagimenfem, exquourbsifta anobisdurifsima obfidionecinz ^rafit, ae omni genere totmentorum, machinatum^ oppugnata, affliz ria,atqueundique exagitata, mœniaqj penitus euerfa: munimenta ua-nistormentorumicftibus difcufla,SC (utcernitis)euulfa.PratercaquOz hesignemin propugnacula iniecimus, totics Scodrenfes ad certamen prouocauimus ; etiam duplici pugna eos multum uexauimus .-Poftrez niouero ( ut fcitis ) nihil inexpertum, nihil intentatum omifimus,quod ^xcogitaripotuit,uteosfeflbs defatigatos^, Óóuiribus exhauftos, faci ms expugnaremus. Qiiaob rem (utmihiuidetur)res ulterius nó proz erenda,necamplius difterêdum efttfed antequam hoftis uires alfumat, eteep premuniat, craftina luce urbs à nobis corona circudet, præliumep ^ym Scodrenfibusfiat, ÔCidgrauifsimû.Itacp unufquifqpucz ïumleaccingat:cetero5^ milites in caftris hortêtur,ut quilibetmane M a circitef

4!4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARINI BARLET II nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

circiter boram pnmamlucis armatus,inftru(flus^ ad uibcm expugn^J' dam prodeatnam cos expenar, fiC agnofcam, qui ftipendio dignuunt» Tu Romæ noux præfedc,cum tuis legionibus,S6cohorte praeto«8»pfquot; bis pattern oppugnandaminuade:reliquam Afiæ præfectus cumliws cohortibusoccuparcenitatur.Quifqucenim qu^adbuiufmodicerta/ men um'uerfale neceflanafunt, praeparet, fecum^ afferat. non animus nobisdeeft, quincraftfnaluceurbem iftamexpugnemus. Quisemm nobis refiftere potent f Oppidanus enim ( ut uïdetis ) 66 muro amp;! omni præfidio nudatus eft. Mum'tiones 6ó foflæurtdiquc ftratæ funt. facile nobis adillumaccefluspatet.Scodrenfesfefsitotbellis,uinbus^deftb tun'funt, nosuerô récentes robuftîlsfmi^thi pauciran'^,nosautempe ne innumerabilcs. Addeuimmagnam tormentorum,qinbuspræuale' mus .Eorum plûtes dummumnones tuen' noient, machmatûinibusin terficientur. Igitur qui's negetjScodrenfes captiuos noftros eflef'inco* qui fupcrerit,iure belli Ô^ captiuitatis utar. Agite, ô uiri, omnesmons tollitc » Non'ne Scodrenfe nomen uobis,Sv genus inuifum eftf Qyls ^ nimueftrûm noncum fummaindignatione m memonam rcuocctcæ' des parêtum, aut fratrum,autpropinquorum,aut fodalium,qui fæuifst me fub his mœnibus trucidati funtfAn redire uultis abfque extremaul tioncf-Poteftis ne odia ueftrain Scodrenfes,ôd tantas ftrages eorum ab his éditasconcoqueref Verumutprifea tempora, Ôdquas calamitates iam pridem ab his reportaucrimus,omittam : proximas clades, à^ uduti recentesrcfpiciamus.Iamnondum pcracflus eftquartus annus, quo bd lum cum Scodrenfibus gefsimus. In quo tôt milia noftrorum cedderut, ut adhuc eorum cædes penè ante oculos ucrfentur,et ultionem expofee re uideâtur. Adhuc mons ihe, faxacp omnia eorum fanguine refpdfa d pollufa apparent. Idcirco properate,ô uiri:arma in Scodrenfernfumite, montem ualido gradu confeendite, urbem acerrime cxpugnate, priß*-nas inimicitias ulcifcimini.Sanguinem Chriftianorum adfatietatemef fundite, ad quod leges noftræ magnopere adhortantur : ferro 56 omnibus uiribus agendum, ut Scodrenfium nullus fuperlît : quod quidem perfacilè confequi poteritis, cum omnia pro uobis adfint. natn nihil cß quod obfter,nihil uobis ad pugnp uicfloriam deeft:omnia parata,omnia in promptufunt.facile enim eft forti dcbilem,imbecillê,uiribus^ deft/ lt;Sum uincere. Hæc quum dixiflet, barbari omnes fummo confenfu da? morem extulerunt,eundum elfe omni impetu in Scodrenfcs,óóhuiufe modioppugnationem fufeipiendam elfe, ut non priuseam dimittant, quam capta fit urbs,S(S ciues omnes ad intemecionê caefi fint. Poftquam concio dimifla eft,decrctum^ quid agendum clfeqedidlum in omnibus caftris proclamatum eft, ut omnes ad certamcnuniuerfale,quodfequen ti luce futurum erat, fe accingerent. Interca enim uideres barbaios onv nes hac illacper caftra curfareac permifceri, non aliter quam denfifsf mumformicarum agmen,ui(ftum quæritans, curfitat, quum alix grana important, alias redeunt,6^oneri fuccedentes fefsifuccurrunt. Confilia rij uero omnes, amp;nbsp;prafecri militum,tabernaculum ducis egrefsi, uertf cemmontisBaffæ confcenderunt:indcfitum omneurbis contemplantes, capitainterfe contulerunt, unufquifque quidfibidemodo expu-gnandæurbisuideretur, inmedium proferebat. Atueróinurbc,ubi Scodrenfis hoftem ad bellQ feftinare profpicit,Slt;^ ipfefublata omni mo^ ra, quæcunque ad defendendam urbem pertinebant, præparare eœpit, ne cum hoftis prasuenirepoftet, £Cutuigilantioruigilantcmopprimcgt; ret,

DE S C O D R. E X P V G. L I B. IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41^

Afct, Ottomanus enim furhm Ô6 improuifus,duitatctnincaufâinuadex le cxiftimabat.narn circiter foil's occafum, barbari cum multa fagirta^ rumtelorum^ multitudme ad forum uenale urbis, quod ad l'adum la-pidis extra moenia eft.clàm maxima copia Cratum montem confcende re, urbemcp circumcingere cœperunt, pugnam difsimulantes : nec ungt; quamtotamnotftem ceffarunt, quin propere montem turmatimfubi* rent, pluteis amp;nbsp;cratibus tedi : Ô^ ut oppidanos fallerent, très aut quagt;. tuor fub fingulis fe occultabant. Centum quinquaginta milia ad muni menta afcenderunt : ut qui numerum exadc comprehendere potuerût, afièrere non dubitarunt.Et hæc quidem erant leda robora uirorum, hic eximius flos iuucntutis : hic erat uniuerfaferè manus robuftifsimorum bellatorum, qui in caHris delcdi, omnibus alqs pugnaciorcs habeban^ tur. Eredum erat Principis tabernaculum inuertice montis Baffe pur^ pureouelamine undiquc exornatum, unde certamen amp;ûppugnatio^ nemfuturamdefpiceret.Qjtumiam dies illucefcerct,ôd Princeps taber naculum ingrelTus eflet : Barbari callidè agentes, temporis occaßonem adinuadendamurberncaptarunt,quum Chriftianiinaedibus fàçris,re^ busdminis operarndarent. Circiter primam diei horam, qui erat diuas Magdalenæfeftus,SCundccimus Calendas Sextilis,adfignumbcllic5, quodex tentorio Principis editum, SC adquattuor eiufdem momenti lormcntorum ictus, additis alqs duodecim, quibus munitiones afsidue fcrfrentur,ccnfeftim ex cratibus irrumpentes,5lt; foflàs urbis tranfilien-tes,omniapropugnacula corona cinxerunt, non aliter denfiac fiipati, acapum examen, cum longé unàconfederit: interim campanarum fo-nituspertotamurbern exaudiri, Barbari clamorem, amp;ftanquam barrB B tumefferre. his exciratioppidani,ex templis armaticeleri curfuad fta^ bones, utcumhoftcacriterdecertarcnt,accurrcrüt. Iam^ Chriftianos JnanumcumTurcis conferentes inuencrunt:quam pugnam Barbari in ierant,magis fpecielatrocini),quam uericertaminis amp;nbsp;praelij. Sed acri^ or pugna ad portam magnam committebatur ; ibi hoRis cum oppidano immixtusmanum conferebat,ódiam uallum confcenderat,fignumcpmi litareerexerat. Princeps nimio gaudio exultare ceepit, quia iam urbem oxpugnatam credidit: fed Scodrenfis, qui nec latere, nec fugere nox uerat,ubi barbarum tanto impetu irruifle uidet, munitiones^ occu* paffe,ægerrimèferens, exißimauit iamuiribusopuseffe.Et fremens, infrcndenscp,inhoftemimpetum acremfecit. Alij uero ex Chriftianis, gladijs teliscp Tureâ cominus confodiunt. Alij faxis grandibus SC præ^ acutis trabibus cóiedis,eum ex mummetts detrudunt, Aliqui uaia quæ faxis oppleta erant,dcuoluunt. Alij uimincas crates, pluteosqj pice obli tos amp;faccenfos iaculantur; nonnulli ollascalce plenasin cos contort quent.Ita hoftem perterritum,eius uexillo proftrato et difsipato ex om nipartedeturbant,trucidanr,atqj infugam conucrtuntnllum^ èmunt nonibus turpiterdeiedum,cimnitormentorum machinarumep genere confediunt.Hoe pado urbs Sdmunimenta,fumma cum gloria SC uidoz na,defcnfafunt. Quodquum Ottomanus, qui iam urbis expugnatio^ nem forefperabat, de montis uertice profpiceret, aegerrimé tulit, adeo til uixRiorum turpifsimam caedem SC fugam tolerare pofTet. Eueftigio crebrioribus tormentorum idibus agcre coepit,ducibuscp fuis, qui afsi dcbant,minabundusiufsir, ut milites, quiterrore in fugam uerfi erant, adoppugnandam urbem rurfus redire cogerent.Erat autê urbs exparz temontis Baffae ad portam Magnam molli admodumcliuopofita, fed manu tarnen SC opère egregiè munira, nam ad prima porta, et principale M î urbis

4i6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M A R I N I B A R L E T 11

ufbts extra pr/mumambitum murorumcondna fuerat turn's cminchsA 6C mum'tifsima, forma admodum rotunda,in qua oppidani ftantes à de xtrafiniftra' ue fpadum illudurbis proximum tuen' poterant.Interhanc portam, amp;fillius qua: extra erat,aliaquofp turn's erat,contigua admodiï fuperfori : fed oppidani timentes,id quod euenit, ne turres idïibus tot/ mentorum excinderentur, munimenta ualidifsima ex cœnoô^ uarijs rebus contextaprope turres ipfas fubftruxerunt.nam hoftes ad eamur/ bis partem,qua: natura non ualde munira crat,omnem oppugnationis molemredegerunt. Et ideofextormenta maxima, ÖC fexmiliafcloporS QCfagittariorS innumeros adeandem partem admouerât.Subitoutta--que turn's,6C utriuft^ ambitus muri folo acquati funt:nil aliud reliquum cratquodurbem tueretur,pratter muniméra ex terra confeda. Barbari ipe capiendae urbis eó cum maximo impetu confluxerunt:oppidani for titer Óóintrepidè occurrerunt: praclium acerrimum cominus exoritur, guoniam eo in loco cardo totius reiucrfari uidebatur. hoftis uaHScon/ (ccndebat,ciuis ftatim cum detrudebat,8C præcipitem dabat.Alij fuccc/ debant, panter précipites deturbabâtur : pafsim cædesfiebant, fdTæid magna cruoris inundabant. Varia interim rormcntoi um genera quibus plurcs cadebant,nce momentum cedabant. Turn uero pracfedus nouas Romæ, cui prouincia delegata eraf expugnandi earn partem urbis qux a rota ufqp ad Carlini munimenta,Bolianam uerfus pertendebant : cum principern excandefcereSC indignari, SC doloreingenti afficiuidert^ quodoppugnatio ad irritum caderet,una cum præfedo Afiaticarunile gionumex monteubiPrinceps crat,dcfccndit:ó:^firióio gladio milites fugientes in pugnam redire coegit,Tunc acriör oppugnatio exorta eft, hine barbaris magno globo ad portam Magnamirruentibus, hincopgt;® pidanis fortiter occurrentibus:non dccrant undicp tormenta, machine bellicae, iacula, tanta^ fagittarummultitudo, utaeripfe obfcurarctur: nee tantummodo munimenta urbis difcutere et pertranfire conatifunt, fed QC rotam expugnare.Eftenim extramcenialocus urbiadhærens o-rientem uerfus,rupibus afperis undiep inuius,in cuius uertice, quipb' nus eft,conditum erat templum diuo Petro dicatum,ubi Græcirci diui-nat operamdabant. Tune omni generc tormentorum amp;nbsp;machinaruni munitus erat:quoniam amp;! arci,8C partiurbis propugnaculummunirifsi mumetat, unde barbari cummaxima corumftragedeturbati funt.Vt' rùm horrendum certam en ad munimeta porta: Magnæ committebatur; Clamor ftrepitus^ingês exoritur. Indetanta barbarorum uocifetadd ululatuscp,tormentorum machinarumep crepitus, tympanorum foniquot; tuamp;,a:ra crepitantia adeo inuaiefccbant,ut auditus fimul amp;^ uifus homp nibus tollererunterracalligabat,amp; ccelum ipfum mifceri amp;corruereui fum eft, ita omnia confufa, perturbata, obfcurata^ erant. interim uero 'Meumethani undiqjirruunt, propiüs accedunt, cominus pugna coni' mittitur,nihil interftitq inter Chriftianum amp;nbsp;Turcam erat quàm propU' gnaculaactabulaequædammunimentorum,quæad oppidanorumpugt; gnantiumtutamen contra fagittas hoftium pofita: erant. Contoiqucm tut tela, ferrum perftringitur utrinep, cominus res gladijs geritur: hid' inde alfj cadunt,alrj in pugnam fuccedSr.Scodrenfes quo ordine S^ gt^* du munimenta femel tueri cceperant,ab eo dimoueri non poterant: ho^ ftes exmunimentis ipfis deturbabant, eoscp cratibus,plureispiceobli' tis,,ftuppa adhérente, prêter ca do lijs ligneis oleo perundis, una cuni *puluere SC igni admoto inuadébant. Quibus ex rebus plureseorum acJiifti ^ ebfijadimamontis deuoluebantur, nonfaxamagui ponderis

• ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deerant,

. D E s C Ö n R. E X P V G. L 1 E. 1 I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;417 Qeerantjhonfeorpiones Sd^ uana machinaru genera quibus obtereren* tun qui quum fc teCtos ex altera parte eße crederêt, ex altera qua minus ‘Ulpicabantur, crebrirransfigebanrur. Eratenimportæ Magna proxL ’i^us cimiculus fubterraneus in faxouiuo cxcifus, ubimultatormenta pofita erant,qua foflas QC partem illam urbis qua adBoiianam uergit, tuebantur. Indecrebris icflibus magna hoftium multitude cecidit. nam pwdiuerfosexitus cuniculi ipfius telain barbares centerquebantur: quorum plurimi undiep uexati,autcafi,aut in fugam uerfi funt. Verum piæfeâi caftrorum, partim minis, partim adhertatienibus cateruas 8C globes fuorum militum inpugnam impellebant:ncmini praterquam wulneratis parcebant:qui aut cum ftridis gladijs trucidarent,aut in ep^ Pxlanos obuerterent. Idee denßfsimiSCcellectiin glebum barbari, ad portamMagnam,0(Sad eius munimenta inuebant: tabulas amp;nbsp;trabes SC ‘opitesmunitienum manibus apprehendebant : nee inde auelli, priuC quamanimam cafi effunderent,poterant, ceminus gladijs cum Chriftia

dimicabant: qui ctfi paucieres, nunquam tarnen erdinem fuum SC u3tionemquStuerêtur, deferuerut. fuperieres etiam lece diu pugnam 3cerrimam fuftinuerüt. Sedquiatetius certaminis articulus ad per tam ^upradidîam uerfabatur, tanta barbarerum multitude ee conOuxerac, ï^nta^ rormenterumSCTnachinarum uis ChriftianesuexabatjUtplu-*■^5 eorumtum gladijs, turn emni telorum gencre cadcrent.hoe padie uiiiltiiam interfedii, plures faucii, alij longe certamine dcfcfsi, uixiam ^ueri ex paucitate munimenta poterant.Ecce barbari ftationes inuadör, ^lcendunt,figna in munimentis figunt.Princeps Meumethanus, qui de Specula hæc omnia contemplabatur, iningentcmlæticiamcffufus, iam B fibiremfadiam putans,urbem captam elTe credidit, ignarus quid uirtu-^eô^prudentia Scodrenfiumad urbis tutelam prouifumeflèt. AfiabaC iumedioScodræ forodeledîacoborsiuuenû SCuirorum robuftiorum, ^diisquimagis ab hoftili oppugnatione ucxarentur,fuccurrcrêt. Ad^ Jiucabundèuircs ad defcndenda mœnia fuperétant, nullus cxalijs fta-tionibus fe ad auxilium aliorummouerat. quam eb rem alia urbis loca fatismunira tutaitérant. Ex quoapparuit,Principis uanamSC irritant fuilTelæticiam: qui nondum omnia Scodrenfium confilia,nondumeo^ rumpræclarifsima faeinoraperceperat. Interim clamer ciuiû exoritur, Rumorad ddediam iuuentutem in f orum perfcrtur,quo iam hoftes ui-dlorcsmunitiones afcenditre,5C Chriftianosdefeflbs iameedere figni-ficarumeft.Tunciuuenes fortifsimi, quiiamdiuuotis expetierant pu^ gnælocum contra barbar um oH crri,ad portant Magnam properato gra duaccurrunt,uallumconfeftim afcendunt,SC certaminis audite elafsû lt;o,diuiMarci uexillum,difciiro hoftili, in medio firmiter ftatuerunt SC ^texerunt : fecuriep omnium tormentorü SC telorum hoftilium, quae in-numcra erant,in confertam multitudinem irruunt,Principis poten-tiamafpcrnati,5C in eius fæuitiam SC fidemMeumetlianam obfcœnifsi-gt;^am, acerrimè inuedii gladijs,telis,faxis,ignium globis,pluteis, crati-fcus,8lt; uarijs tormentis hoftem proterunt, deturbant pafsim,obtrun-cant,figna eorum auellunt,ultra foflas propellunt,fortifsimum quemep trucidant,Ojia ex re perrerriti barbari terga uertût, fine mora in caftra ferecipiunt. Scodrenfcs,eos eó perfecuti funt, undeliberreditus adur* bemdaretur.PrinccpsucróOttomanus, quiex fpeuana potiundæ urbis ingentem læticiam cöeoeperat,tante dolpre affedtus fuit,tanta^ in-dignationc correptus, ut furibundo fimilis,fe ad tabernaculum taci-tiis denuifoanimo centulent, At Chriftuni uidtonam ingentemade-

pti'jfumma cum læn'tia 5gt;C crebris plaufibus inuibem reuertuntur, pluy mahofti'umfpoh'afecumdeferentes, necnon capita cæfa,quæinmuni/ mentis,ut barbare rerroremincuterent,fufpencierunt. Confeftimtem' pla 66 aras facratas petunt,irnmortah'amp;:omnipotentiDeo gratiasinn« meras agentes, quod benignitatefua immenfa animos fortifsimos,ô^ unes immenfas fibi dedifletihoftes uerô ingenti terrore, SC eorunitnaxi ma ftrage,ab urbis mœnibus auertiffet.Intemeratç Virgini poftDw*!* fmmortales gratiasagunt, hymnos pia mente concinunt, quôdmuros dCmunimeta urbis quibufdam reÜgiofifsimis ChriftianistutariuifafiK etfpeciembarbaris ipfls magnorum numinum,que Chriftianos nierez tur,obtulent,ut hoftes poft oppugnationem teftati funt. Prætereaplu* res ciues circunferebant, fibigenitricern redemptoris noftri infomntis occurrifle,quæ eosadfortiter pugnandumhortaretur,futuram^ui(îio riam polliceretur. Poftremô, debitæ gratiæ Magdalena: pcfolutæ fon# quod tutelæ urbis cum Regina coeli dic fuofcfto non defucrit. Poftqua uerô tam præclai c,tam ftrenuè pro uieftoria eo dic pugnatum eft, fiCom nis tumultusquieuiqquifquepro uirtuteSCmeritis palâmlaudaturJn concionemilitum animi,quorum præftantia SCrobore mœniadefend erant,laudibus meritis tollûtur:adfimilia facta SC æmulationcs incitant tur, faucq SCconfofsicurâtur.Corpora illorum quigloriofeinbellocs ciderant, eorumiÇ membra pafsim per teefta ÔC urbis uicos à tormentis difieifta fuerant, colh'guntur:quorum fepeliendorummunusfaccrdotl bus iniuneftum eft, Defiderati illo die quadringenti ferè fidèles,uulne* ratiuerô omnes fuere.nemo cnimintaCiusremanferat. Exbarbaris au' tem,ut ipfi afteruerut, fupra duodecimmilliatrucidatifuntjfauciatiifl' numeri. uerùm interpugnandum quotidibus tormentorumciuesuÇ'^ xatifuerint,nemo ad liquidum animaduerurepotuitexingentifirepi' tu 5C tumultu, SC ex narijs ÔC promifeuis hincindecædibus.Pueretamen quicollegerint,in diepugnæfuifle fupra centum SCiexagintaJeqeen/ ti dienonagintaquatuor. altérauerô luce,hoceft nono CalendasSeX/ tiles, centum ÔC triginta quatuor:poftridie centu ÔC quadtagintaquin' que, perendie centum ÔC fexaginta quinq^. In primis id quod mortariu appellant, ingenti SC formidine, SC detrimenco ciuitatem totam rcple* bat:hi quiintegrierant,autintcrficiebantur,autccleri curfu hue èCiHuc uagabantur.Qiii uerô iauctj erant,aut ægrotantes in ledulis iacebant, auditoftrepitu illius machinç,ftatimuacillanti graduèftratis furgebat, 6e mi fera nd o habitu domos egrediebantur. Et alicubi perfugiSdubi® falutis quacrebât:ÔCnonnulli (quodmirum pluribus fotfitan?uerit)fc' bricitantes ex ea fuga 6C terrore priftinæ faluti redditi funt. Interim 0^ tomanus Princeps,cuius dolorem ÔC excandefeentiâ fupra dixi,dumbi duumfeintabernaculo maceralTet, turn ôb clademingentêfuorummi litum,tum quia fibi ut plurimû res fecundæ femper cuenerant, nunc ue rô aduerfam fortuna experirieoeperat: præterea deceptusfpepohöa^ urbis,in Scodrenfes magis quam antea inflammatus,duos præfccîos,ai terum nouæ Rome, alterum Âfiæ,SC duos confiliarios conuocauit:cuni quibus cófiliuminijt,utdeintegro oppugnationem nouaadorirenrut. quód diceret,non iam credibile efte, Scodrefes tot cædib us, tot uulneri' bus accertaminibus exhauftos, ampliusrefiftercfibióC repugnarepof fe. Nunc,inquit, facileuieftoriam habebimus:quoniâciues,qui forto/ fimi erant, iam abfumptifunr. Et fi quid uirium aut roborisineiserat, idomneinfuperioribus prælijs impenderunt: noftri ueromilites nuf lo negocio urbem ingredientur, Qjtam fententiam cundi comptOf

DE SCO DR. EX P VG. L15.' IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4*^

A bauere:etftatim couocatis impcratohb. cætens^ caftrôrûducibus atep præfedis,dcm5 omni militari ordinc,ad eos uerba fecit. Ad quem cum uniuerfabarbarorS multitudo certatim coflueret, aftarent^ex primo^ ribus,quiconfertâturbam auerterent, Princeps unumquentp admittt, quod res omnin agereturJufsit.T une alto folio fubnixus,fic orfus eft.

Nonmefugit, uiri ÔC commilitoncs mei, uos,quimccumfcmperin labonbus,certaminibus,pcriculis,alrjs^ cafibus grauioribus arque du noribus interfuiftis,continue animo magnojforti præfenti^ affuilîè,ui iamcp,etiâ fi milies opus fuifler, intrépide ingenueep expofuifîe,8C fem-. perdus fauentibusuicfloriamreportafîc. Ideohaneexpeditionem liben terfufeepiueftrisuiribus fretus, fperans nos eofdem futures, qui fern.. perinalijsoppugnationibusfuifh's.Atinprçfentiamiroruos animuni ilium remifilfe inrctamfacili,5lt;^propè peracT-a:uobiscp fortitudincfoli* tarn deelfe in expugnandis his,qui penè expugnati,ftrati,uiribus defo lt;1^1 SCdeftituti kint.namquid facilius leuius^,quàm felfum exanima» tum^,nonrcpugnantem,S«r fe dedentemuinceref' Nec miremini,ô milites, fi fupehori proxima^ pugnaurbem ingredi non potuiftis. Nam nonuerum (ut no fris) neque legitimum certamen à nobis urbi illarum fuitjfedleuifsima admodum pugna,nulle feruato ordinc,tumulruaria, S^btrocinq potius fimilis, quàm ueriprælq.namnon uniuerfus exerci tus,nonomnis ordo affuitjUonacies inftruôæ:pauci cnimmontem con frenderant: nunc autem aperte marte omnes cuiuftp gradus conditio-nis'uecertamen fubeant, ordineincedant:nullus recufer, nullusrema-neat:nemopugnam renuat,ncmo caufetur,nonnoftrç cohortis milites robuftifsimi,non alq,qui noftris praefeefiis SC ducibus parent,non mtli-^^^^gtegarijjnonferuijnonliberijnófummijnoninfimijfcd cundifeac-tingant,candi fe praeparent, cundi ad pugnam prodeant* nunc agno-fesmunes,nunc pugnaces amp;bellatores,nunc qui ftipendio mco dignf funtPartes urbis oppugnandæturmatim afsignêtur. Excrcitus inftrua tut, 8f in fues ordines diuidatur.Legcs,conditiones oppugnandi præ-Icnbantur^legiones aciesep in cornua diducantur. Alq alqs fuccedant, fefsisquictiatcprecenteSjUulncratis inrcgriatc^intadi.Cundapalàm, cunda compofita atep ordinatafiant. NouaeRomæ Bafiacum cohorte mea urbis partes obtineat,quas fupcrioribello tenuit. Afiæuerô praefe-lt;^us alias urbis partes cumreliquo cxercitu inuadat.Edido tamêprius omnibus iubeatur, quo die armati ad certamen predeant, 06 cundi extra omnêfpemueniæpræftô adfint. Deinde ipfe Princeps militibus prg wia proponere ccepit. Alia fortioribus et dignioribus,qui primi muros afcendilfent : alia militibus cuiufeunep conditionis,fiuelmuros afcen-diflent,ael aliquod præclarum facinus edidiflène. Seruis libertatê 66ho ttorem pollicitus eft:his qui maiore.ï honores gelfcrantjCtmultis tituli» ornati erant,maioramdnerapromiftt:06 unumquenqj fecumulaturum pluribus donis ^ enumerairet,atteftatus eft. Itacp eos longé maiora pol iicitis fperare iufsit. Practcrca ad fortiâ fada adhortatus eft,ut finguli uigt; rts 06 animes refumercnt,necinmaximis pcriculis fibi parcercnt,uido namiamin manibus elle credcrêt,quod urbs iam ualido praefidió orba-taelTetjineam undiqj adituspatêrent,ftationibusrelidis,ctmurisuarqs tormentorü generibus excifis.Si qui oppidani fuperelfent, eos iam feP los Ô6 femineceSjConfolTos Ô6 uulneratos efle affeuerabat. Poft hæc his «erbisufuscft:Dtjs noftris propitijs,qui66gloriam 06aetcrnambcatitu einem poUicenturjin pugnam prorumpite, oppidanos fortiter inuadii te,uefttaa

te,ucftras imufias, caedemcómilitonumacfiteruindicate: hmclionor,^ hincla«s,hincpraemia accumulanfsimaüobis cuenfenr. Tonus urbis diuitiæjOfnnis prçdaueftra cft.Cumoratiom'Princcpsfincmimpofuif'. fet, cunólibarban clara uoce clicfla i'pfius comprobarunt,Slt;oninesin Scodrenßum caedem una comurarunt.

Interim ediVto Pnneeps lufsit, ut omnes feadrecens certamen aran gerent. Quo laetati barban,expedin Ó^prompti arma continuo expt/ runt,ó^ardentius quam antea pugnam afFeëïarunt.Econtrano oppida ni cum edidlum illud percepiflent ( nam nonnulli ex bis linguam Turz carum callebant ) non fegnius quam antea’fed promptius ÓC alaernis futurum certamen cxpelt;fïabant:6C omnia quæ ad defenfionem pertine bant,diligentifsimè præparabât : id plurimi facienres.quód ab hoftibus non contemnerentur,fed fua uirtus ilïis formidabilis eflet. Prius exmo re folito, Deo optimoac maximo fupplicationcs agunt: uota prooi* öoriafaciunt.Intemeratx Virginis auxilium fummis precibus implo* rant: faepius hoftem experti,animocertam uießoriam concipiuntreum nontiment,fed cum eo congredi,manum confercre cupiunt,diuinofre ti auxilio, uiribus fuis Öd fortitudine anim orum confifi. lam illis perfua* fum erat,barbarummaiorem cladem, quam antea,fufcepturum:maio* rem^ fuorum ftragemcum magno dedecorc SiCignominiareportatU/ rum.Iam Meumethani exediCto Principisad oppugnationê inftrudi erant.Verum lunam nouam pro ritu gentis expedtabat. Solet enira Ot/ tomartus prima luna, 06 ca religiofe falutata, pugnam, quam uniuerfal2 appellant, committere. Ad fextum igirur Cal.Sextiles, qui diui Panta* leonis dies feftus erat,et à prima pugna uniuerfali dies quintus,conglo bati barbarimontemexomniparteconfcenderecœperunt:urbemun*® diq? circumuallare : uallos, pluteos 06 crates uimineas, quibus tedi fc tuerentur,figillatim ferentes.Tanta eorS confl uxit multitudOjUt mons totus, 06quicquid campicirca erat,ad millepaflus penitus adopertus eiïet.Tam denfi 06 conferti,ut, quod trito prouerbio circumfertur, Net milq granum proiedumfolum contigiffèt,nullus ferme ad caftrorucu* ftodiam remanferat. lam colledli ad foTas uenerant, in aggcre gradum fixerunt.Siquis Chriftianus aut oppidanus in munimentis aut propu* gnaculis apparuiflet, uel interficiebatur, uelmultisuulneribus confo* diebatur. Ad nodtemufq) 56 tormentis Ô6 fagittis Chriftianos agitate nondefierunt,femper eos ad pugnam narijs infultationibus prouocan* do.Primaueronodlis uigiliaundicp uoces,etfolitas uociferationeseX* tulcrunt:humi procumbêtes,lunam falutaröt. Eorum facerdotes quo** dam hymnos cecinerunt, adquos cæteraturba rantû clamorcmcmifif, utterraô6cœluipfum refonareuidcref. Interim Bartholemxusordims diui Frâcifei religiofifsimus,dequo iam mentionê fecimus,peruniuer* fam urbê equo ue(flus,munimêta omnia diligentifsimè perlufttauitj cu lNicolaoMonetaequitüprefedo,quibellatorfummus erat,ct rei milita ris peritifsimus.uterej populum 66 milites multis uerbis adhorwbat^t ftrenuè fortiterep agerêt, 66 pro Hdcó6 patrie falutcpugnarenoddilie* rent.Prófcdló fiquis BarthoIcmpS ex aliqua coparatioe comendarcue let,talemfc,qualêloannes Capiftranus in oppugnationeAlbgGrxt^j que in Danubijripis pofita eft,cótra Tureas gefsit.nam eins uitxfa^t * täte, 66 facratisadDeû immortalêprecibusPannonq fortifsimedecer/ tâtes,barbaros in fuga cû maxima corûcæde 66 ftrage uerterut. Bartholemaeus intégra illâ node ab adhortatióe oppidanorû,^a*^^^*

Ahymm's SCprccationibus non cefiauitrcuimentô magna pars hberatæ Scodræaferibi potcft.Idco prius quàm barbaripugnamillamborrcnx dammuenf Jiu»ufccmodiprccibusDcum immortalemplacare conatus cftjUt expofeeret ueniam ÔC falutem hdclibus Chriftianis. Adhorratus cftpopulumScodrenfemaducnDei hymnos Ôd laudcm,eludcns bar-barorum uanas amp;nbsp;irrnas fupplicatïones.

Omnipotens ÔC mifericors Deus,qui csDominus cxcrcituuin,pater amp;nbsp;creator omnium rerum,re(fior amp;nbsp;moderator optimus,in cuius manu funt omnium poteftates,amp; omnium iuraregnorum: cuius uoluntateac nutunosmiferipeccatores in bis anguftijs pofiti fumus:qui nouis que-piarnturpiteriniuria affici:Refpiceinnos qua-fumus, ÔC mifercre Chri ftianorumtuor5,quibusinnullo aliofpes cibjnccfiducia.quarnin fum-mapotentia, dementia Ôt^bonitate tu3:ur genres barbarorn,quac in fua iinmanitateconfïdûfjdexterætuae potentiacóteranf.O' lefufili Dauid, propitiusefto nobis peccatoribus,defendcTcruulos tuos, amp;miferere noftri, amp;populi tuiChriftiani, pro quomori, amp;nbsp;teterueiatus patinen dubitafti.0‘ Redemptornofteradueni, ÔC fuccurre nobis:quia torren-tcsôi^aqueinundaueruntinnos.Ecceobruimur,cccc immergimnr.ni-' fiaduenerisj 00 cripucris nos. Tu folus es redêptor,tu folus qui liberate potes.Ecce Orcus,ecce Pluto nos deglutire para tus eft. Terram iam * dehifccreuidemus,terramaperiri,utnos abforbeat.Ecce furor,ecce ra biesbarbaricægentisadeft, quæ adfidem tuamfandîifsimam fcinden-dameuertendam^ accélérât: pro qua tu, ô Redemptor, Petro dixifti: Pro tc,ôPetre,rogaubne fides tua comminuatur,fiue deficiat.Ergo po-tentifsimefiCclementifsime adueni,nemoreris ; circuncingenos muro B tuo inexpugnabili,karmis tuaepotentiae protege. Libéra nos femper LeusIfracl,clamantes ad te:da gloriam nomini tuo, amp;nbsp;erue nos in mira bilibus tuis;qui profanôifsima fide tua Ôlt;f religionctutanda, tam diras tamqpacerbasprocellasjtot damna, tantas cædespatimur.Etemittere digneris angelum tuum percutientem, qui iuflu tuo hoftcSjMeùmcdia nam^^gentem proftemat,füget arque pcflundct;nec aliter quàm pro 11 beratione populi tuiUraelitici contra crudelitate Scnacherib : ex cuius exercitUjimperio tuoamp; uoluntate, una tanrùm noôc, centum amp;nbsp;odto-gintamiiliahominum intcrfecit:fac illis Domine,fieuîMadian ÔC Syfa tc,ficut Jabin in torrente Gyfon:difpericrunt in Endor,faôi funt ut fier custerræ.Pone principes eorumficutCrcbjô^ Zeb, amp;nbsp;Zebeæ, ÔC Sal-wan. Deinde ad intemeratâ Virgine couerfus, fuppliciter has preces effudit : 0' gloriofifsima amp;nbsp;beattfsima Virgo,marcr fummi Regis, coè- ' li,terræ,marisregina,hofpitatrix,tutela amp;nbsp;aduoratanofifa, fuppliciter acfubmiflemifericordiatuamexoramusjutfidelibusct Chrifiianis tuis adfis : qui pro honore ÖÓ fandt ifsima fide unigeniti fihj tui pugnare'totis viribus non defiftût, Quibus etenim nullaefi:aliafpes, nullacn fidücia, * nifiinfupremapotentia mifericordia^ fummi Regis regum hlij tui, 8C precibus, epe atque auxilio tuinuminis, tuar^ deitatis; Tu enim fola es, qua nos ab immanitate feritateep impqfsimae fæuifslmaccp gentis Mcumethançtucrieripcre^potes:quiànihilefi,quodapudfiliû tuum impetrarenó ualeas .Omnia enim tibi ex arbirrio tuo concedunt. Qiia- • te age,o Regina Sdimperatrix,protege 66 fuccurre(res enim feftinano-ncindigct)cóterebrachiü peccatoris 2d hollis maligni:débilita 2d ener ua ciusuirtutê,tollepotentiâ,obcæca lumen oculoru,col)igapedes e-’ iiis,2d manus,nc fera pefsima^ gens nobis dominct, Dum htéc gerö--tur ia

42X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^MARINI B AR LET II

turinurbc, intcreauero ingens uis 66 flatus uentorumundi«^ cxortus eft, qualis nee hyberno tempore oriri folet,adeó uiolentus erat:ut, quodaiunt,fecum Mürbemrapere uideretur.Tune ueró barbad,qui facile his fuperftitionibus ducuntur, Óólibenterauguria obferuant,aL bitrati funt fe bello fuperiores fore, uidtoriacp potituros , propterea quod flatus ille uentorum fummamagis perflabat,in urbemep uerfiis erat. nam propugnacula ftationes^ oppidanorum per auras tollcbat, cos^ mirum in modu uexabat:unde ex continuo maximo^ eius flatus ftridore,ex nimio clamorebarbarorum, quiundiep efterebatur, pratte/ rea ex motu armorum, crepitutormentorum, ueluti mugitu montiuö ( eo enim tempore, utpote quieto, facilius cun(5la audiuntur) imago quidam ingentis terraemotus reddebatur, quo funditus terra conçut! Ô£^ hifeere uideretur.Barbari enim pertotam fere nofle uoeiferarenun-quamdefti'terunt.Iamfcrènocflis extrema pars erat. Ecceuis illauento/ rum ad ima St^ inferi^a conuerfa, diuino numine ( ut creditur) Turcas ipfos plurimum agitare ccepit, £lt; ufqp ad folis ortum adeó,ut turpiterSC cum ftrage maxima à Chriftianis retro detrufi fint : quo uêtorumin cos uerfo impetu Si^ animos abiecerunt,ÔC Scodrenfibus uitSoriam adiudi-carunt.Prætereamiraculo fides manifedaaccefsit.pertotamnodemil/ lam uifi funt cçrei pafsim per ftationes et munitiones in cufpidelancea/ rum amp;i haftilium amp;nbsp;trabium ardere;quos inflgnum uidoriaenonnifidi uinitus praernilTos fuifle, credédum eft. Nee quifpiam humanasmentes illufas eile putet,quoniam nantis hoefæpenumero in mari contigilTe fe runt : qui quum à tempeftare SC fortuna aduerfa iadarenrurjdiuumNi 5 eolaum alios'ue fandos inuocando, deprecado^, luminaria accenfaamp;^ candelas in naut ardentes atteftati funt feuidÜTe:licet Caftori ôf^PoHu/ ci id uanaantiquitas fuperftitiofe afsignet. Plinius uerôid inmaieftate naturae reconditum efle aflerit.qua ex re Scodrenfes ere(fti,ÓC fpei amp;iH' cftorixpleni,nonafsiduis barbarorum clamoribus ac ululatibus, quod ajl terrorem continue edebant,amplius mouebantur : fed ad precescon nerft, redemptorem fuum, ói interaeratam matrem, diuumMarcum^ Stephanum fupplici uoceinuocabant,ardentius SC accuratiuseuflodif fuæ uacantes:nihil quod ad defendendamurbempertinebat, nullis tem porum interftitqs omittebant, turn uotis ac precibus, turn bene agendo uidoriam inmanibus habebât. In animum introduxerant,quod certify mis patet experimentis, Deum immortalem his fuccurrere, quinon fe/ gnes ÔC defides fint, fed ad laboradum SC uigilandum accinói. Ideo aü) uallum SC munimenta reficiebant, nonnulli tormenta locis fuis difpone bant:quidamplutcos præparabant,ÔC ollas cake replebant:uafaoleo, ' pice,refina oblinebant : cados, SC diuerforum uaforum genera puluete Sefaxis opplebant: nemo alicuius muneris cxpcrs erat. Ïntenti omnes, feftinare,pararejquae ad imminentem pugnam pcrtinebant:nihil inten/ tatum relinquere : omnes,quod agêdum inftabat,feduló perficere,mii/ tuis adhortatiombus fe inuicem ad uidforiam intrepidi SC alacres exd/ tare.Par animus inmatronis erat;quæ nulla ex parte,neefedulitatc,nee promptitudine,nex;labore afsiduo ad preparandum ea quacadfalutem ciuitatis pertinebant,uiris cedebant.Eomaior profecftöharülaus,quaft to fexus debilior. mixt» uiris muhimenta afcendebat : ftrenuè cum ho/ ftibus dimicabât:plures earutormentors idibus interfeeftacfuerót.Ot' tomanus pugnae fignS dedcrat,ut in luce ad crepitus tormentorS ex mU nitionibus erumperêt, SC oppidanum aggrefsi, propugnacula uirilitei confeenderent,

DE S C O D R. E X P V G. LIB. IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4îî

A ronfeenderent, Ô^ad urbis expugnan'onem totfsuiribus intenderenr, ^hnniani uero haud ignari,barbarum aperto marte ante lucem demo-leurbem efle aggreflurum,ubi cunda ad beHum compofuerantjOrdina ’■^ntepjhofiêad pugnâ mfb'udi omnes att^acdndi expedabant, præ-f’pueadmunimenraamp;fturresportæ JVIagnæ(cætera nancploca urbis, Ufprædiximus,fan’s tutamunitacpcrant) ubt fumma pugnæ, tota^ uis ^dlifutura eratrubicardototius certamims erat, omnis labor inftabat, omnepericulum ingruebat:quo fortifsïmus quifq^ barbarorum conue nnatiquoPrincepsipfe cum omniapparatu fuo uenturus erat. Quo e.» nimloco3quanquam amp;Ifalf,martdmicp milites a défient, tarnen maxix nia pars copiarum ciuibus conftabat, fornfsimaep manus iuuentutis a» greftiumeonuenerat. AdcratquoqueSlt;f ipfeprætor urbis:apud quem fortccoftitutum cli, quis nam primus cum copiés uallum afeenderet, Ôd tumIiofteconfligeret,Slt; primo congrefluibarbarorumfefeopponcret, namterribiliormagis^ feroxeftprimauis,primus^barbariimpetus. Fonifsimienim primi,ctrobuftifsimi omnium pugnam fubeunt, triplis Pautem congrclTu rem maxime expedite conantur. In his nihilprofi-nentes,fegniores remifsiores^ uiribus efficiuntur, belloi^ admodum penitus deficiunt. Stabantutriquead pugnam accindi. Inter Cbriftia-nesuerô, quamuis nullus aduerfus hoftem primam pugnæprærogati* uamrcfufareqnihilominus prodqr in medium ante omneslacobus Mo netaefuis cgrcgius,6lt;ffummusbellator:quiaetate ingenioep grauis ar, niis,rfrumqî militarium peritia cæteros antecellebat, procero corpore, lacündiapræditusjparcntumfplendoreamp;^diuitqs ornatus.Hsc dumin-ftarctaccrrinia pugna,eius partes primas fibi dari popofeit. nampræfîo ® Etantcicentum uiri amp;^amplius robuflffsimorum corporum,ex ciuium 2grcftiumcpiuuentutc. AderatquoqueMoncinus eins frater, uir quigt; dcmfatisbcllicofus,folers £lt;induftriusinmunimentis conficiendis,in dues Sein milites muniheus. Vcrùmlaccbo propter audornatem gra-uitatein^^gCquia anteafemperpræclarèresmilitarcs gefleratjlibenrif-fimeomnesaflenfifunt. Itafpcollcdamanumilirum, animos eorumfic inpugnam tali orationeaccendir,ncprouidoiiacxborratur' Explo^ ratumattp compertumiam nimn um uobis milites elfe arbitror, quand Otromanusuos,uirtutem^ueftramfaciat:cum is diebus fuperioribus totedióa.totminasinfuosediderir, utunumquemqueabfqueuilaexgt;-«ptione in pugnam contra uos prodire cogat. nam quum corum igna^ uiam accufet,timorem fuum indicat, Sc quanti uos faciat oßendit. lam nonfretusuirtutefiCrobore militum collcda,uilifsima ex omnibus na^ tionibus colluuie,quos omnes gregarios milites et feruilis conditionis cenfcas,rcrumbellicarum prorfus ignaros, expertes, folamulritudine uosperterrefaccreputatSed quorfum hec Ottomanusrnam fi cum ue* teranisfuis SCexpertis militibus nos cxpugnare minimeualuerit, quo-«ticdonunccum abicdifsima turba Si mechanicorum manu debelïare credatfScitis iam,o milites,quodquoties nobifcum manus cóferuerit, ferramenep commiferit,toties à nobis repulfus eß,et ufep ad ftatiua magt; ximacladeatque igneminia profligatus. Fortifsimus quifq,’fuorü iam intcrqt:uetcrani amp;bellatorcs eiusiam ferè omnes cecidcre. putat'ne Ottomanus cum aquarijs,lignarijs Slt; cocis urbemnoßrä ingredif Cre^ dibileeiïiam difcefrurumfuiiïe,nifi dedecore amp;nbsp;ignominiamoueretur. Tentât nunc Ottomanus, tentât afiutia dC fagacitate fua. Hic eft eius ul timusconatus :nonamplius oppugnationem tentabit. Vidiftis iam i, pfum cumfua uerfutia Slt; caUiditate nihil profccilfcjita nee in pofterum

414- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARINI BARLETH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

( fumus cJiim envaeDeo ) quiequam profuturum coftfiditc. ReïïqüuW cft nimJiumjit q qui à clade ei fuperfuerintjhodierna luce à uobis hutw profternantur. Exanimati funt omnes barban',£^ pertern'ti.nouerunt emm uirtutem ueftram,expern funt lam uires : timentquidem uos, fe^ ui coadiep ad bellum trahuntur. Eccc tanquambeHuæ adoccifionem Sé interitum ruimt. Ottomanus tanquam pecoraad necem fmpellitSed dicat mihi fanæ mentis aliquiSjquid præclari animus timidus att^ inu^ tus gerere pofsitf Qiiare,6 ciues fortifsimi,larcs proprios,patriamjqnc hodie ferro defendenda cft,rcfpicite. Mïferemini cóiugum, liberorum ueftrorum,quostantolaborejftudio atepcura educaftis.Nolite fincre cos iugulari, atlt;p in fcruitutêrapi. nulla eft enim pietas inbarbaro,nul' la profetflo mifcricordia,hic dies SC periculis ueftris ultima manuin im/ ponetj nolite hofti ignauo ac imbelli cedcre. Omnes enim fi cefleritis, adunum tanquam bellugtrucidabiminimufquam eftuobis fuga,nulla fpes alicunde,nec ex alieno præfidio.Incolumitas ueftra, p a mæ,libero/ rum, hodie in manu ueftra fita eft : qui fi fortiter animofe^ hofti repu/ gnaueritis,ui(ftus hoftis à uobis abibit. nee putetis T ureas inuieftos ef Ie:uincienimpoftunt,ÓC fxpeauobisuieftifuere. QiiantüautêTurcx ualcrcnt,eorum^ arma,uirtus ueftra prima obfidioneoftend/t. Minor fane eft Turcarumpotentia,quàmfamaferatur.hæ copia: barbarorufflj hæc mulritudo, que ad hoc bellum uenit, inermis eft a tep imbellis,quani tanquampecudum gregemnobis difsiparelicebit. Tumultus,ulula/ tus,multitudinem eor5 nolite timere. Virtus fpeeftanda eft magis quàm numerus. In multitudine exercitus non eft uittor ia belli, fed dm mi: ós. Tam facile eft Deo m paucis,quam in muftis uincere. Caufa noftraDd cft:nosiurepugnamus pro lege Dei, profide, propatria, pro arisSCfO'S cis,pro ftberis.Atq contra, quodnunquam habuere,uiatqueiniuriape tunr. pro libidine enim unius, pro auiditate imperandi,nos uita,patria, bonis^ priuarecontendunt. Sedbono quidem, o uiri,eftoteanfmo: quia Deus, cuius prouidenria eunefta rcguntur:qui nemini uim inferri, nee iniuftè quenquam uexari patitur,ipfe hoftes in cofpeclu noßro ho/ die conteret : hodie nobis de cœlo uiiftoriam mittet: cuius quidem utno fimus compotes,quid timeamus f quid dubitemus f’Sumus enimegre/ giabellatorummanus ,muftitudo^ militum delecfta, armis exercitata: non défunt nobis militaria arma, non bellica inftrumenta, non qui bis petite utantur. Præterea nos locus eminens SC accliuis tuetur. illi in a/ fcêfutrepidi,SCfemianimes,morepucrorum timidoettitubantigradu, j'niquitateloci plurimumlaborabunt. Jtaque hodie barbarus uftes no ftras fentiet:hodie Chriftiani uirtutêfidemqj Chnfti experientur,quod «era fit,cæterisep potentior.hodie Turca uincetur:hodie efferata Otto/ mani rabies proteretur,conculcabitur^ : hodic eius fuperbiaruet, atç cadet. Sumamus igiturarmalæto hilari^ animo, munimenta uiriliter intrépide^ confccndamus,in hoftem fortiter a udaefterep irruamus.Ho die banc peftem, hune morbum,hanc cotagionem à nobis ex urbe,ere/ gionenoftrarexjciamus.Debilis eft hoftis,necab eouincipoterimusni fiuolenres.primo enim congreftu profligabitur,in fugamconuertetur. Q^iiddubqt'quid diffîcultatist'Nambarbari, quiè totcladibusfuper/ fuerunt,partimperterritiSCfefsi,partim confofsiuulnerati^ funt Hiti midi atqueinermcs,nos ucrô armati omnes,optimiséloricis,thorad/ bus, galeis indutiarqueinftruefti. Corpora noftratota ferro teguntur. Qiiifquenoftrum authaftam ferratam, aut manu habilem catapultam fert,Vn«s cum mille ftrenuèpugnabit.Qpamobrem minime durarepo terunt.

DE s COD R. EX P VG. L I B. H. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^^

A tcrunt. lis em'm omnia incomoda aduerfantur : nobis uero cundb adiu* mémo funt, fiC nos defendunnSed in primis beatifsi'ma Virgo, diuuscp iSiicolaus ; cuius, ô milites, ccce templum, ecce aedcm,quemadmodum tormcntis fæuifsimiperduelliones, dinini^ cultus corruptores uiola* runt, deturparunt^. Mementote, ô dues, illuddiuin,um, non reticen-dumt^miraculum , quodisfandusm prima obfidioneinbarbaros(ut ipfiatteftatifunt)oftendit. namprimumfaxum fphæricum, quodipß barbari in hoc templum amp;nbsp;hanc ædem contorferunt, beatus Nicolaus nofincmagnopericulo in eofdêréflexif, ex quo plurcs interfedi funt» proinde, ô commilitones mei, ipfum inuocate : eft enim mihi quoqj ue^ nerandus.Ipfi confidite,quia crit nobis adiumêto : hic retorquebit fêla àbarbaris emiflajineosihictormenta, hiceorumunes comminuct: hic cosinfugamconuertet;hicnos abimprjfsimafceleftifsima^gentede-fendetatq; liberabit,quæ hodie panas fuorum feelerû luet. C^ämob^ rein, ôChriftiani Sd commilitones megin hocdie,inquoDcurnpropû num habemus, exultate, lætamini, amp;nbsp;illi foli pro tanto in nos bénéficie» gloriamdate: hodiefamaueftraper uniuerfumorbemeuolabir, hodie nemenurbis noftræubtq; propagabiturihodiepalmamßCtriumphuni fummacum laude amp;r gloria ex hoftibus diumo fauente numinc reporta bitis;hodiearma 6C fpolia ab eis arripietis : hodie fidemcatholicâ, cuius incolumitas in manibus noftris eft,coferuabitis;hodic nomê diui Mar^ dpenitus illuftrabitur,labores ueftri non eruntirriti, merces uefira co* piefaerit, nam à Veneto imperio quifi^ueftrûmfummis honoribus ÔC præmijs dccorabitur. Chriftiani omnes uos in calum efferent, amp;nbsp;atergt; nagloria cclebrabût.QiTare agite,perftringite gladiosin barbarum, fç^ Biiîteinfures,fiC orthodoxaefidei hoftes,perfidosq}latrones. Obtrunca-tCjfelaôôigncos globos ÔCcaetera machinamêtabellicacotorquete. O' mulicres, ô,matronæ,fàxa fedulô fuggerite. O' iuuencs, irruite in Tur^ cas:ecceuincuntur,cccetergadanr,aufugiunt. His dictismilitumanû ■ n tanto beUandi ardore accenfi funt, ut non ad certamen, fed tanquam adludumintrepidifefiinantes^ defeendereuiderêtur.Erant autem ar^ misneceflànjs pulchrè inftrudîi, læti Sd alacres, minime de uicroria du-bij. Dixiflèt quifpiâquieos tam animates uidiffet, tôt ueluti leones a^ cerrimos,igiturrediuinaperafla,uexillo^ crucis prcmifro,ad pugnam cundi maturabant»

interea nondum orta luce Princeps Ottomanus iugum montis Baflç confcendit,unde pugnam defpicerc folitus crat.In eo ut primùm confii n’t,undecimtormentis crafsifsimis, ÔC duodecirn alqs minonbus.muni menta Ô^ propugnacula urbis difsipari 6lt; profterni cœperunt. Barbari quibusiUudfignum datum fuerat,irruptionc fada undique euolare, et ingentitumultu damorcq; fut moris cft ) urbem circumuallantes, proz pugnaculaamp; munitiones fcandere:qui quidem tanta promptitudinc et cckiiratcufifunt, ut priufquamnoftri uallum portai Magnat confeenz difl'ent,iamilludoccupauerât,etuexillafuaibi erexerat.Atuerô ubi la^ cobus Moneta,quû cô cumfua cohorte fine moraaccurrifTetjhoft em^ mmunimentis urbis confpexiflet,adfuos conuerfus,/ta inquit;O' uiri, o Chriftiani, quid immoraminiC quid expedatisCEt uibrato ferro (res emmmoramprohibebat) pugnam cominus cum hoftibus acenimèinz qtiquiquidem erant ex hoftili exercitu prima SC delqda manus (folent enimTurcatprimos in certamine mittere,quifortifsimi SCualidifsimi «int)hi utterrorem noftris incuterent, elata uoccjuultu horrendo, a rep N a habitu,

4îlt;î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MÄRINIEARLETIi

habi'tu 8^ afpetSu ternbili fc tremendos præbebât.Tamen tanta fuftub duel's, Chn'lh'anorumaconftantia atcpuiitus/utjpfi holles non ucrln, corS infignibus difturbatis,illos acriter protererêtjÓÓ in ipfis mummen tis pafsim obtruncarent. Sed tanta barbarorum multitudo undiquead inuadendam urbem confluebat, ut conferrim cum bis cominus gladijs dimicandum eflet. Ideo tanquam pecora Redé trucidabantur:nec tantS gladqs pro fier neb an tur, fed SC omni genere tormentorum 8^ machina^ rum:praetereafaxisjcalce,ignj,multomaioreorum ftrages fcquebatur: quoniam tam denfi,tam ftipati erant,ut tela in irritum non caderent:nec pratterea propter frequentem multitudinem retrocedere poterant.Qua ex re Chriftianis creuit animus,qui acrius in certamen ruebant.HoepJ Ó:o in lucem utrinque acriter pugnatum eft. Barbari ter ufque ad foflàs ^^gg^’'^® turpf^sime profligati funt.IamexortofolelacobusMoncta, qui nodlumo illo certaminepracclarè cumfuacohortefegeffèrat,utalp quot ex fuis partim caefos partim uulneratöS confpexit,acrius incenfus in hoftes fuit. Quamui-sipfe totus uulneribus confoflus eflet, quamuis facies cius à robuftifsimo barbaro,quê in ipfo uallö ftrénuè proftraue* rat, graüiter pereufla eflet.nam quamuis totus ualidifsimis armis muni^ tus cl let, tarnen ex omnibus membris fanguinis ueluti riui defluebant: bis telis hoftium, amp;nbsp;crebris fagittis toto corpore collapfus, bis ereiHus amp;lfuftentatus:fed diuino numine conflantiisimus in pugna perfeueragt; uit,qui milites fuos ita alacri uoce hortatus eft ; Chriftiani uirorum for--tifsimi amp;I conftantifsimi,hodicrna luce feeheifsimi. Ecce iam bellum pe rcgimus,barbarum uicimus:timorem omnem deponire : hilarijimreph do^ eftotc animo, ter enimhoftêfregimus,propulfauimus^:tergemiquot; nam deeo uieftoriam, triplicemq; triumphum gefsimus. Ecce retro tur-8 pitercefsit;uires,animum,impetumamifit.Vix hæcdida fmierat.cucfii gio barbarorum tormentain confertifsimam turbam fuorummihtum immifla,pattern eorum ualidisidibus difsiparunt ; partem ingentiftre/ pituattonitositarcddiderüt,utproniinferramceciderint: quodquum barbari confpexiflènt, receptis animis fubitoclamore itcr*umincertagt; meninualefccntes ruereeoeperunt.Sedpraeclarifsimus Princeps nihil admodum perterritus eft, fed impigrè,animofe^ uim conatus^ barham rorumcum paucis fuftinuit, quoad reliquum Chriftianorum fubfidß uallum confeendit : fuos femper ad pugnam Sif uidloriam excitaumnee indeunquamdifccfsit,quoadbellum diremptümatqueperadlumfum unumquemqueChriftianorumftriiftoenfe in pugnam impellebatmf' minem etiam,quamuis graüiter confoflum,a bello et loco fuodifcedcre permittebat. Interim uero confeenderunt uallum egregtj eines, Sdftm' nuiuiri,BIafius Humoi,8C Petrus eiaffinitateiunlt;ftus,cum egregiam^ nu armatorum, quae 6C ciuibus, amp;I incolis, aliarum^ nationum turba conftabâç : qui omnes cum hoftium furori fc animoft intrépide^ oppo fuiflent, maximum afperimum^ Cerramen commiffum eft.Qiiod quum fnlongum protraheretur, utrinque amp;nbsp;profternebantur, 01 pafsim fe' dè tr ucidabantur. Satis profpera pugna à Chriftianis ftetiflet, nifibar* barorumtormentainmonteBalEepofita, ordinemciuiumturbaflet,ó^ Chriftianorum uires protriuiflet. nam tam crebri idlus hincamp;lindcim-rnittebantur,utnonnun^uam munimenta proteeftoribus carerent.Tuf ca uero, qui quum longe numero fuperior eflet, continue fuccedebat, ualidior^ fadfus ad ultcriora gradum promouebat.Sed ecceeo couola Uit impiger egregiustp iuuenis Lucas Moneta, ex fratre lacobinatus,

DE S CO DR. EXPVG. LI B. 11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;427

dequofupràdixûquem magna unorummulntudoarmatarcquebatur: qnætantoirnpetuinhoftcni delata eft,ut is grauttcr pcrculfus aliquan-rulumretrocenerit. Vei ùmquia maxima barbarorum multitudo,ingen tinumero pluteorum cratium^aggeres ÔC foflamtranfieratj indepelli minime poterar. Sedhipræmunitiontbus ayantes, acrircrcumoppidalt; nodecerrabant. terenim fofiâm prærergrefsi, admunimentaafcendc^ rnntîôCfempcràScodrenfibus turprtcrreiccftifunt.Quamobremquurn Ortomanus uirtutem, conftantiamcp Chriftianorum afpexiflet, ualdê perturbaruSjiufsitcaftrorum præfccîis,utomnes copiæ omniscpmultL tudoquæ urbem circumuenerat,eu:eftigió ad portam Magnarn concur * rercntjibi^renouato certaminc acr^us grauiusq3,quàm antea,pugnanir intenderenuncc inde defcendcrcnufed unumquemquc in praehum im^ y pcllerent,rergadantes grauius cædçientinecà bello defifterent, cüanriir omnes àChriftianis interficerenf,quoad urbs expugnarctur. EcccomZ nismultitudo barbarorumjfeumaior pars ualidifsimorummilitum con uerfis film's ad portam Magnarn, amp;ad eïus uallumfeninauit,cuiusex,-’■fgionePn'ncepsmorabatur, ubidatofigno tubarum tympanorum^ bonitUjfublato ingenti clamore, praemifsis fignis ,fumma ui impetu^ir tupcrunt;8Cprætcrgrcfsi aggeres amp;nbsp;foflam,ad uallumperuenerunnu^ bifignis fixis commus cumoppidano, gladijs dimicabant ; £C tanta fuit; profeclô uis furorcpbarbarorum, tanta multitudo tormeqtorum, telo-. rum atçfagittarum, utScodrenfes, qui pro munimentis res gerebant,-pene omnes aut intcrcmpri fint, aur grauiter faueian, ita u,t hofiis null« ferèaducrfanum,nullum oppugnatorê haberer. Pn'nceps ueró,ut Sco-drenfemficopprefErm, amp;nbsp;fignafua m uallo fixa animaduertit, ut audi* ^ turn ex his qui tune ci proximi aft:abant,magnopere lætatusyin fixe ucr baprorupit: lam nuncperfpicio Chrifiianû defecifib, iam Scodrenfem debellatumefle,urbem expugnatam.Enquis efiquimilitibusmeiste^ ‘ pugnetCQuis locus tam arduus inexpugnabilisq5,qui abliis non expu gnetunneminé ex Chriftianis iamuideo,neminem qui pugnet Aede* pol urbs iam mea ett* T une ucro aiunt præfedum caftrorum, qui prima obfidioneurbcm oppugnaucrat, hisuerbis principem allocutum efîc: InuidifsimePrincepSjUercorequidemnedecipiantur.Opinorrem ali*, terfehabere, nondum urbem expugnatamefiè, nondumoppidanum debellatum. Simulât equidcm,crcde mihi, fallaxfubdoluscp Chriflia-nus. namabhincannos quatuor, dum obfidioni fuperiori praeefiem,. ptobeexpertus fum.Solet cnim uafer calliduscp Scodrêfis copias in bel lorecentesadnouifsimum fubfidiumeonferuare, uthoftem exhauftis uiribus fefiTum.ipfe integer Slt; refeebus penitus opprimât,ac profternat: nondumcopias infiruefias, nondummunitum præfidiumeorum uidL mus.Vixhæcdixerant,cneucftigiô Chriftianorum copiæ, quæin foro paratæétant,ad portam Magnâcumuexilloaureoconuolauere, amp;fta* timcditofonitutuba:,nominc^ Icfuinuocato, hoftêarmis,ferro, telis acerrimè aggrefsi funt : illum^ gladiatorio animo undicç cædentes,fe-rientesœ ê uallis deturbarunt, corum^ infignia profirauerunt amp;nbsp;difsi^ parunt.Vbiuero Ottomanus,qui prius uidîoria iam parta Ictus gloria^» bat,fuos tam fœdè deictfios, profligatosep uidet, figna difturbata,progt; firatac^xontriftatus ualdeingemuit,2Cexcandefcens,tormentorum pe ritisfiatim iufsit,ut crebris tormentorum idtibus, ucl cum fuorum firaz ge Chriftianos paftimamp;crebrô cæderent. Tuncuerô uidiiïes omnia barbarorum tormentis, quaein monte Baflaepofita erant,mifceri, ÔC uçgt;

418 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M A R I N I B A R L E T 11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

xan : urbem Si mûnimenta uelut à grandinc difeutndtices, SCcalfa'ôfn® ■ prætclt;5:os, qui in inferiori parte erant, propere ftrictis gladijs ad fupc* nota œfccndercrunnmqncmcp in pugnam impellere,increpare, ince^ famine acrius infiare. Barbaros iulla principSpertimefcenteSj eorumç prefennam no n fine pudore formidantes,fummo f urore in pugnam fdc conuertere,Scodrenfem acerrimè opprimere,propugnacula undiepop pugnare:oppidanum ueró contra fortiter inftarc,pugnarc, urbem tue/ ri, hoftem armis 86 ferrorepellcrc, tuin faxis, igni, caccris^ tormentis deturbare, Barbarum undiep caedi actrucidari,humi^pafsimprocum/ bere,non fecus quam cumcalami,uitempeftatumaegrandinumfraÆ', penitusad radices corruunt. Caeterom tanta eratuis frequentia^ho/ ftium,qui afsiduè fubibant.preterea tantus eratnumerus impetusqjtof mentorum attp fpiculorûjquæ fern per unditp conuolabant, ut uix Chri ftiani iam amplius uim furoremep eorumfuftinerepofient.omnes cnim aüt à tormêtis abfumpti erartt,aut à fclopis interempti,aut âfagtttis ton fofsirnullusfermecrat,qui gradumfiftere pofiet:2Cquum omnismoks oppugnationis 86 cardo tonus negorij ad portam Magnam uerteretur, per totam urbem clamor ingens exaudiebäruf, ut öninis manus prote/ Öorum ad earn in âuxilium conuolaret,quôd hoftes in co efient, ut iam iam ingredi uiderentur.Eccepracclatamanus Chriftianoru, armis egre gieinftru0:a,uallum confcendit:cum hoffe uiriliterdimicat.Præclarutn erat uidere Chriftianos non ut homines,fed more leonum afpedu fan* guinis animates,feruore fidei accitos,in prælium cotra barbaros ruere: nihil aliud penfi habetes, quam contra tyrannicam ferocitatem,ChnlH iniuriamfuorum^ cædem ulcifcnOmnes enim certatimtanquarn fero cifsimi leones pro uaUo pugnantes in barbaros fxuiebant, illos^ fem- 5 peromni tofmentorumgenere profternebant: amp;nbsp;pfæcipuèigni,àquo infinitus numerus pratfocabatur. Contorquebäturautem barbarorum tormentä inScodrenfes afsiduè.nihil enim magis Chriftiani uirespro-terebat: exquibus ftragescalamitas^maxima ac miferandaedebatun nihilominus Chriffiani nihil admodum territi, fed uitam nihili pendentes, prompti in pugnam ruebant.Et quanquam in tot periculis af in tan to difcrimine effent cóftituti, tantôt impetu barbarorum opprefsfat? continue uexati, nunqua ab inuocationc nominis Chrifti beatæqpVk' ginis defiffebantÄmuruis adhortationibus, obliti propriorumnomfi num,fratrcs fe inuicemappellabant.Omncs unanimes tanquam ab una origine manantes(utdegenteFabia traditum ) barbaricæfæuitiæfor-titeroccurrebant:öt meritoinillorum commendationemillud prada-rum decantari pofsit, Pulchrum^ mori fuccurrit in armis. Certatimro-buftifsimi milites inuieem fe exhortantes,uallum confeendebantduper ftrage corporum fuorumintrepidè hoflempropulfabât. Vidcres enim maritum incofpeduuxoris occumbere,filiumfuboculispaternispro-ftemi,pattern non morte filij confternari, neque mifereri, filiam patrern mortuumfeulaborantem non afpicere, formentabarbarorumamplius nonformidare,iacula,fagittas fclopos^ pronihilo habere,fentaremO-' immanitatem hoffilem, numerü pene infinitum paruipendere. Sola cura,unicusamor omnibus inerat,urbem feruareatep defendere, patriani fuprauires SCadfanguinem ufquetutari,unumquemcp pro fide Chrifti alacriter pugnarc,emoricp,Slt; uitam femel Deo deuotam exponcre.Ot-romanus princeps quSexmontis fpecula profpexiffet Scodrenfempugt; gnaeem in bello,fortcm at^ confiante efre,nec ullo padf o loco fuo pdli aut

DE S C O D R. E X P V Ü. L I B. IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4t?

A autfupcran pcHcJlomachatusjia arq; indignanone ualdc commotus, itcruatcpirerS omnibus tormcntorûpcn'tisiursit, ut crebro amp;C indifcrc-» te,finefuorQ Sgt;C hoftiu difcrimine, tela amp;nbsp;faxa contorquerent ; pariter^ impcratoribus ducibus^ caftroru, utcoUeda ex omni parte uniuerfa multitudinejCuntfiis uinbus atcj eonatibus,omnicp ope,arrejatcp feien tia ad urbis expugnationem intenderent,illicp iam extrema manum im ponerct.Infuper minas borrédasadijciebat,grauinima^ fupplicia,nifl remadeffeóum pciduxiffent proponebat. Confeftimadnutum princi pisMciunethani,omncs uel ignaui 6C imbelles ad porta Magnam fum^ mo impetu,ac ultimo conatu errupebant.Pretcrea tormenta omnia tarn inipfosTureas, quam inoppidanos obftrepebat,ex quib. pari ter pcr^ multi collebanf.Quare ter maxima eædes ftrages^ ipforum barbarorS a'tormentis fuis édita eft, ita ut id non parum ad uidloriâ oppidanorum côtulerir.Sedquanc^his auxilijs fuccinôi elfentChriftiani, ramé tanta mstormentorûjfurorep barbarorû inualefcebat, utnifi Deiomnipoten lis diuinumauxiliûjamp;beacifsimae Virginis, diuiep Nicolai afRiiifet fut ucrcaffuilTc crédit) tune forte de urbeaCtû efler. nam uifi funt per ufb2 heroes SCdrj promœnibus contra barbaros pugnarc(utipfipolleabarx bah federe ido afleruerût)no imaginé humanâ habentesjed hominis formam excedetes, quibarbarû è uallo 2Cmuninonib,deturbabât5prox pulfabant^,ne urbé ullo pado ingrederent.Intcrea præclara et egregia manus Chriftianæ iuuétutis, qüæ ex alqs ftationib, ^ locis cuocaca fucx ratjinaximaui SCimpetuatep audacia illuc c6uolauir,uallû turris porte Îdagnæcofcendit,acriter cû barbaris décertare cccpit,ubi ex utraej? par-tefequétifsimi cadebât.Sedquia barbants numéro STingéti multitudi ® neabundabat, rccés fempercertaine inftaurabat:Chriftianus paucitate uixtefiftercjuix fe tueri poteratnam ex barbaris ahi alps fuccedebât, Ô^ ftratacadauera ca'cabât,ex quibus uelutigradus ad urbis ingreflum fa ciebant.Machinæ Slt; tormentà eorum fine interuallo in Chrilfianos im-mittebantur : nunquam eorum idus irriti étant, plures de medio toile-bantur, Scmel(quod rcliquam ftragem fignificarepoteft) unius tantum idulapidis duodeuiginti Chriftiani defideratifuere. Cladcs multiplex femperoppidanorumfequebatur:tormenta finenumero obftre-pebantjiacula amp;nbsp;fagittatundiepeonfluebant, nectantummodo cam urbis partem ad quam mittebantur,infeftabant,fed ex illa ad plura alia lo-tanonfinemagna cædeexiliebant: 00 tam dcnfa fpicula atep fagittæin ûmnem urbis partem ferebantur,ut undicp terra his cotcdaadpalmum effetmoncampanarûfunes præfagittisinhxis cernebâtur:adeo,ut Sco-drenfes per integrum menfem nullis alijslignis ad conficiendos ignes ïififint.Fozdumafpcdum cratqnembra Chriftianorum tormentis difsi pataper aerem ferri;nulla munimenta,nulli parietes erant, qui non his referti effent. Vici omnes urbis,uiæ, femitæ Chriftianorum cruore con-laminatx atep polluræ crant.Domus fterncbantur,templa ruebant. Aer ïpfe perniciem amp;nbsp;calamitatê Chriftianorum dèplorarc uidebaturtnun-quarn tormenta innumera, amp;Ü machinæbcHicæ ceffabat. Tanta telorum multitudo erar, tam denfi eorum idus 2lt; crepitus, ut grandini mcritó comparari poiTent Quid dicam de horrendo tubarum clangore Ôd tym-panorumfoniru.^Quiddeingenti ululatu, efferatis^ uocibusbarbarorum;'quibus omnium aures itaobtundebantur, ut nihil aliud audi-hpoffer: fed cœlum ipfumterris mifeeri uiderctur. Turpeubique fpe-lt;ï^acijlum o cults omnium ùccurrebat, ubien cruorjUbieB cadaucra, paft

fimcacfa, membra diGcifta, öd' areliquo corpore m tormentoruni auuLA fa : profedto fi qms Hragcm, quæ ad portam Magnam edebarur, ammo quieto contemplan potuiflet, non minus tetram amp;nbsp;uariamefledixiflet, quam eaquae deuartjsfupplicioru gencribus apud inferos traduntur: adeores fœdæ, tetræjiorrendæurbemipfamcofternabant. Clamor iani per uni'uerfam urbem, SCuoces undiqueperfonantes cunefta impleuelt; rant,exclamantium:O Chriftiam SCfideles,ouiri5Ômulieres,ô puen',0 puellae,ô fauciati S^ confoßi, ô languid! 2lt;aegrotantes,accurritead por tam Magnam, feftinate,properate,laborantibus Chnftianis amp;^ianiiam defeeflis fuccumte : quia hoftis irrupir, inualuit.Barbarus iam urbe ex* pugnauit,ingreflus eft. Interim tantus erat tormentorum omnium ftre/ pitus,tamdenfatel3,tantusfagittarü numerus, tantus puluis ex certa/ mineconcitus, utcoelum ipfum ex omniü afpedu fublatum circt,naC quam terra confpiceretur,nihil aliud quam caedes, clades,ftrages,amp; ca/ dauera proftrata uidebantur,nihil quam ueluttonitrua,fulguraetconi fcationes fentiebantur, nihil quam ftrepitus,tumultus, ullulatus barba rorum SChorrendæ voces audiebantur,gemitus,clamorcp oppidanora inuicem fe adhortantiü,ut ad portam Magnam ubi cardo totius reiuer tebatur,omnes fubitó cocurreret. necfolumhi quiintegris corporibus erant, fed SC uulnerati, SC qui in leclis diu ægrotantes iacuerant, refum/ pris uiribus fado globoin barbaros impetum fecerunt, nonfalutifuæ parccntes,nectormenta ulla,auttelorumdenfamuelutigrandincmfor midâtcs:fubitô magna hoftium édita ftrages, pafsim à Chriftianis cade bantur. non tarnen à pugna deterrebantur,fed alq caefis SC faucqs fucccgt; debant,pugnaacriorinfurgebanquiahinebarbaritotas uiresexponcgt; bant, ut expugnationemtoties infelicitertentatamtandemexpedirêr, g Inde ChriftianijCum ageretur de ultimo fuæfalutis difcrimine,nil aliud moliebantur,quam uthoftem àceruicibus fuis auertcrent. Vtrinqjplu res cadebant.Modó barbarus uidor erat,piodó pellebatur, amp;nbsp;fœdècæ/ debatur. Interdum oppidanus denfae Sd conglobatæ multitudini cade-bat. Certamen in multam diem protradum erat, mars incertus ,uiÓ0/ riaanceps diuftetit. Tandem quum exutracp parte ferè omnes prater cæfos pereufsi 06 multis uulneribus confofsi fuiflent, pugna remittere ccepit. Impetus ille priftinus languefcere, nihil prædarû edu OmnesSC longo certamine fefsi, 06uiribus propter uulncra defedi, uix ulterius gradumpromouebant.Chriftiani tarnen conftantifsimémunimenta amp;nbsp;urbem defendebant. Quum^barbaros penitus defeffbs deprehcndii/ fent,inftauratis uiribus Ô6 reuocatis animis in eos impetum fecer3t:qui cofeftim in fugam conuerfi, cum maxima clade ufq? ad tentoriafufifu' gatiqp funt. praeterea Ottomanus quum deuidoriaiam defperairet,ó^ immenfam fuorumftragem uidiiret,receptui canere iufsit. Subito tan/ quam fulmine perterriti holles terga dedere,06 omnem defer uereexpu gnationem.Hoc quum Scodrenfes,qui femper inuidi atqj intrepidi ex jtiterant,animaduertiirent, obliti uulncrum Ô6 caedis fuorum, barbarum fugatü uf^ ad caftra infedati funt, 06 poft multa hoftiu cædc, in urbêue luti triumphâtescû amplifsiraisfpolqs,quæhoftibusdetraxerât,fimm Ô6 multis militaribusfignis, magno numero capitum hoftiliumreueru funt.Ex quo ingens læticiamœrori permixta, totam urbem inuafit pai' tim'enim patriaferuatalaetabant, partira moerorefummoconficiebant, cum alq parentes inter cæfa cadauera, alq filiostrucidatos,altj fratrcSj nonnulliamicos Ô6 fodales conquirerentTo maiori dolore affideba^ tur,quod

de SCOOR. E X P v G. L I B. Il I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4n

A tuf,quod membra paßfm dilîccta,amp;' inmultas partes difperfâ,coiligen^ oa,8lt; in unüm congerenda erant. Qua tarnen pietate SC religione po.* tueruntjCatumults mandarunt.EtncChriftianidiuiniauxilijjquo plugt; nmumadiuti fuerant,immemores uiderentur, ut grattas débitas Deo luimortali pro tantauitfïoria perfoluerent, triduo integro rebus diuE uisetpijs fuppJicationibus intentijliymnos facratos redemptori huma uæfalutis cecinerunt:8Cin omnibus templis fegratifsimos cfTe oftende tunt.Non tarnen interim urbis euftodiam deferucrunt, nee à munimen tisinfourandis SCrefarcicndisrccelTerunt.non enim aliter cuncfïamugt; uiebantjCtinftationibus excubabât,quàmfi de integro boftis urbis op pugnationem inuaiurus eflet. At Ottomanus barbaroruprinceps poft tamturpemSC foedam Riorum fugam, fantam^ calamiratem,dentibus tendens etingemifcens,fufcepti negocq pcenitentiam nephandis quo tdis oftcndit,öC in bæc uerba uoce iracunda pror upit : V tinam Scodræ nomen adaures meas nunquam perueniflèt.Fruftra ueni,ÓC omnes mei conatus adirritum cecidere. Deinde temerario impure^ ore de Deo inimortali queftus eft,qui no Ria nota fecundarit : quod no et fibi, ut o^ liniAlexandro Maccdonumregi,SCCaefari, imperium orbis terræ con cederet,potirirerumpermitteret.Satis eicœleftium curam elle debere, fifibi aduerfari uellet. His dióiSjUehementi furore correptus, ab urbis confpeâu in tabernaculum fuum fe proripuit:ubi biduum fe afflidtans Simacerans,neminem admifitjfeinexorabilem praibuit.

QVumueró diestertiUs illuxilfet, Princeps Ottomanus confefiim generale concilium conuocauifjUt de integro nouam urbis oppit guationem aggrederetur» hoe enim conieduraquadamaflequebatur, Chriftianos rot cladibus, tantis prælqs obtritos, amplius refiftcre non poffe;amp;obhanc caufamfacilemßbiuidtoriamfore fperabat. Cumhxc ^aliapliira inmediü protuliflet, ab omnibus magnauoce properefuc-ebmatum eft,id minime eflefaciendum:quod quicunep ex fuis certämt ni ftperfuiflent, aut magnis uulneribus confoRi eflent : autita uiribus cxinaniti 6Cdebiles farti, ut nullo padto quiequä ftrcnui amplius edegt; fepolTent.non enim fibi cumhominibus inftarecertamenuociferaban tuijfedcumdijspugnandum elïe.Qiiis enim cotradeosarmaferateSax dus efle afleuerabatjUt ipfi inter fe mortem inferrent, aut ipfe Princeps proprio ^ladio figillatim unumquenc^ iugularetjquàm tam föèdè, tam turpiteraChriftianis trucidarentur.Tuncunusexconfiliarqs5Ahama tes Begius nomine,iurrexit, qui alios 86 aerate 86 rerum geftarum præ-Mantia,autoritäre facundiaep cxcellebat, oriundus ex leureneforum fa f’liliajquacuetuftifsimaeftjatque omnium alïarum (ütaiunt) praeclariC finia,qux nundegem Ottomani in Europa fequuntur. Triginra enim nùicxhacfamilia,fummæaudî:oritatis atque dignitatis fub Meume; ftefloruere,fecuti^ funt primóm Ottomanum,quum ex Afia in Eurogt; pamtraiecilfet.Item duæaliæfamiliæmemoratu dignae, Principem noi uamRomam petentemcomitatæ funt,domus fcilicet Mialbegü,qui o-limpanubq præfedus ex tit er at, SC domus Alutbaflae. Verum Ahamas tbcsinconcione Principem allocutus,hüiufmodi orationem habuit.

Summa quidêuirtustuacft,inuidifsimc Imperator,laudes tuas qitis unquamenarrare poterit d Mens hominum eas no capit,animus his ftu pet, lingua hxt et, nee ad enumeradum eas tempus omnino fuppeteren Verum

Verum illud ab omnibus pulchcrhmû exiftimari folctSiquiSjfercnilsi me Pnnceps,amaioribusfuisimperio accepte tutari conferuare^ints grè potuerif : hoc autem maius,fi illud cum gloria auxerit amp;ampliauC' nt;maximum ueró,fi ex nihilo,uel ex minimo ad furnmum præclaris ge ftis perduxent:hoc extremum uirtuti tuæacfœlicitati afenbendumefle omnescenfent.Sedinteromnes ego certifsimShuius rei teftimonium afferre pofTum.amaioribus enimmeis fæpius acccpi,qui Afiæ fines re/ linquêteSj Ottomanum fecutfihas fedes incoluerunt. Maiores mos,ut primum m Europam appulerunt,angulum (ut fic dicam ) circa Helled pontumtantummodo tenuiflè: quibus tu poftea diuinitds fuccedens, tot régna, tot prouincias, tot imperia tua ßngulari SC eximia uirtutead/ iunxilli, ut ea commemorarelongumeflèt. Quis enimdigneenarrare poffet, ut in Europa Thraciamdomuerisr'ut Conftantinopolifflcaput Ïmperij oriêtalist'Tu Adrianopolim,tu Calipolim,Hellefpontiiirbeni clarifsimam, tu Achaiam,Graecum, Bœotiâ, ubiThebactantinominiSi caepifti. Attica prouincia,ubiquondam Athenae ciuitas prxclarfisiina SC mater bonarum omniumatq^ praeftantifsimarum difciplinarnm no* ruit, tibicefsit. Tuueró Trapezuntium imperia, expulfo Imperatore, expugnaftinuutriufepMyfia: regna fuperioris infériorisé,tu Pdopoi’ nefumeicc^tis dommis,tibigloriofefubegifti. Afiæ uerô minorisregua circiterduodecirntibiuindicafti:Pontum,Bithyniam, Cappadocia,?ƒ phlagoniâ, CiIiciam,Pamphiliam,Lyciam, Cariam, Lydiam, Phrygia) Nicomediarn, Niceam,Pruiam,opulcntifsimamurbem:praetcrhæe^‘’'’ niarn, Dorim3Smyrnara,Colophona,Ephefum, Miletum, item Aficar-nafum,Pergamum,Ilion, infuperTanaym, amp;TauricamregionemdO' muifti'Armeniam quotpmaiorem ualido exercitu ingreflus es.TuRM gufeos ftipendiarios tibi effecifti : tu Chium amp;nbsp;Cohos tibi fuppo^t“*^ tu complures urbes SC ciuitates Parthorum expulfo eorum principes padiones accipiendas compuliftittu Lesbon infulam præclarifsimarUj Foham ueterem SCnouam^Merlinum regno tuo adiüxiftLTuIacygts» 8C Vindelicos expugnafifituDomani prouinciam, qua Sultano parer» euertifti:tu Euboeam infulam, tu Larifiam, Cephaleniam,tu ScandelO/ rium expulfo Garamano cæpifti : tibi munitifsima Croise urhs tandem in dedirione uenit : tu demum Macedoniam intrafti, Thraces euerulw» Tribalos delefti,Pcenos expugnafti, Acarnanes atep Aetholosjpropn)^ fcdibusexpulifti.Quidinfinitos pene populos,quos fortifsimedeuio^ ftijcommemoremf illud tantum dixific nunc fat erit,te uiginti proum-cias,duccntaséurbes exmanibus Chriftianorum ( ut fic dicam ) lt;*^°’f fifle.Praeterea quia longum eflet,quot principcs,quot duces, quot^re^ ges Machomecanae £eéix domueris, profligaueris, enumerate,inholt;^ tempus non conteram»Omniatua: potential, tuis expeditionibus ao^ hue ceiferunt, lam nonamplius monumenta prifca Caefarem, Scip’®quot; nem,Pyi rhum,Hannibalem,ói reliquos urbis Romg 5C exterarumg^ tium duccs,totlaudibus in ccclum efferant.Omnes tibi SC numero liorum, 86 multitudineurbium 86 prouinciarum captarum abfcpdubi® cedere uidentur. Ottomanum profedlo nomen adimperandum rara eft, Breui uniuerfus terrarum orbis fubiuga tua ueniet: genres onwes tibi parebunt. Id quod ad Scodrae expugnationempertinet, non te tan' topcre cruciet.Omnia mortalia 86 humana (ut fcis) nonnunqua nolt» opinionem falluntan his pleruncp fortuna dominatur. Sed huius rei curus efto : fidémcamaieftati tuasobftringo,modico tepons internal ^

DE S C O D R. E X P V G. LIÉ. 111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4».

A meelaboratuium 5 ut in tuam dinoncm ueniat. Non ne Crofam utbenf tammum'tamjdiucp exoptatam,nupcirimèintusm redegi poteflatemrS Quod autem deintegro Scodrenfem expugnahonem aggredï uclis,i nonisfumquiinhancfententiam defcendarn;fedlonge mihi alia mens eft,alius^animus.namtentarebellum00 fuecumbere,facile eft cuilû benuincereaiitemjßCtnumphum de bofte referre, idpauci aut ran face, tenouerunt. Oportetenim eum quideiamma^nis arduiscp rebus con-fultaqiraatcp cupiditatecarere.Scodrenfis uero amplius ad pugnapro-, uocandus non eft.Fruftra enim aduerfus eum laboraremus. nam fi eum florêtifsima recentifsima^multitudine illum expugnare nequiuimus, quomodonune eum paucifslmis,8C eum bis qui uiribus exbaufti 66 de-, blies fadifunt, uincerc poterimus.^ Pcrluftraui caftra, tentoria fingula exquifiui: nullum reperilocum, nullum tabcmaeulum, quod gemitß biis,fufpinjs,ululatibus ôT fletu uacet; ubiqj dolor, ubiqjmors, omnia JTioefta, omnia hl du o fa. Triginta enimmilia Sf amplius ex noltris proximo certamine cecidere. Sauciati óf corrupt! innumeri : nullus eftqui mtaftus fit, nullus qui ad rem gerendam montem confcendcre audeat. Omnes perterriti et exanimati lunrA' quibus enim,quum percontarer, inuidifsimePrinceps,quis' nam tantus terror eos inuaferit, et qug nam eaufatamferocifsimosatqjpertinaccsinprimumcongreflum,infugam eouerteritjafpedusjafpeeftus Scodrenfium,refpondcrunt:quorum ocu liatderc,flagrarecp uifi funt.Torui atroces^ uultus, Óf orafuribunda buncterroremnoftris ineuflerunt. Quareab oppugnatione dchhendu eftearbitror. Arte tarnen óf confilio omnia in oppidanumexperiunda lunt.namScodraoculus eft,óf tonus prouinciae caput,ac caeterarum ur Bbium federn óf principatum continet. Eanamepimperio Veneti Sena-tusparctnuius quidemquantaefintuires terra mariqp,quantæ^, facul-tates,tuam maicftatemnonfugit.Soli enim Veneti tuæ poteftati conti-Hucrefifterc,foli Meumetbanaclegiaduerfariaudent, Ideo urbemhanc , tobuftifsimo milite, maebinis omnibus ac tormcntis,caeteris^ militari-busarmisrebus^neceftarqs cgregièmunienint.Sedfupcr omnia quid demilitibus Epiroticis refeiame'Qjjorum plures præcipuè ex multis dcledi,liane urbem acerrimè tuentur, Sunt enim Epirote ftirps genero-fsjgenus regale, fanguis Aeacidarum.ln human is rebus ficinftitutum eft,utunufquifque femina naturæfuæ fequatur. Animum óf uigorem Pyrrhi,aquooriginemtrabunt,adbucrctinent.Fuit enim Pyrrhus ( ut non ignoras ) Rex non immeritó inter primorcs potiores^ Impcrato-res eelebratus : a quo quidem munera, infignia óf ornamenta militaria fuxere,Docuitenim primo caftrametari, óf in ItaliaRomanis primus belloelephantosoftendit.HiceftinquamilIcPyrrhus Epirotarum Imperator,qui milites inftruxitjUt locum caftris caperent, commeatus ex-pedirent, ab infidqs cauerent, tempus pugnæ eligcrent, acieminftrue-tent,fubfidïjs firmarent.qualis uir óf omnibus belli artibus, óf pacis fue hfplurima antiquorum monumêta declarant : nulli in certaminibus óf pralijs fecundus, adeo utbellifulmenmeritodicipotucrit. Res igitur eft nobis nÓ eum moUibus Afiaticis,aut effœminatis gentibus, fed cum durifsimisindomitis^ Epiroticis. Scodrenfis uero fords eft, óf audax inbello.Sercnifsime Princeps,noftirobur óf animum Epiroticum,no-®‘5°’’*®drcpidum óf inuidum.fera atqj indomita gens armis uinci ne-feit,parère nemini uulr,nifi quem dominum fibi elcgir.Imperium exter-nægentis recufat,fidc domino fuo feruat,fidelitatis nomen ei peeuhare bïreditariumréeft.Vnü haberregêóf imperatorê:unüfemper principe

4?4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MARINI BÄRLETII

Venetumhabereuult,alios reqcit.lam trkeßmus ferèagsturannus, clt; quo cum Epirota afsiduû bellum gerimus : q uem nee dom3rc,ncc in du tionê tuamredigere poflumus. Quanta autemfuerit fæuitia,quanta^ crudelitas belli huius, quis ignorât f’ lam iam peragitur annus, poftqu^ iliumundiep circumuallauimus, dies noeresœ excogitando afperrimf öppugnauimus:inuros urbis undecim crafsißimis tormentis, internal lo triginta fex dieru omnes funditus excidimus. Omitto muica alia to^ menta, machinas bellicas, omnium telorum genera, globosigneos,^ quiequid in expugnationibus aliarum urbium ullus unquam excogi* tauit:haec omnia in irritü cccidere.Præterea quiequid potuit fupcriori' buscertaminibusauf ui, autrobore,autmultitudine fortifsimorömiü' tumadiungi,nihilintentatumomifimus : noncallidirasDucunijnonle gionum impetus amp;C ardorin certamen acerrimum defuir. Q^nd enurn’/ rem innumerabiles idius tormetorum/Quid aha tela more denfægran* dinis in hoßem immifladnihil tarnen horum Scodrenfes ab urbis eufto-' dia deterruit : quinfortiorcsÓdmagisanimatifernpernobis aduerOsp^ eßoribus occurrerint.Credo equidem,iilos no humanis uiribus,feddi* uina quadam ope inniti. Credo equidem ( fi fas eft dicere ) Martis pro-km ene: nee ahos mortalcs fub fok robuftiores ualidiorescp reperin polTe.HienimncRras copias infinitas.noftram uirtutem,tormentaoni/ niairrident, amp;nbsp;loco ludibrqcuiufdam habent, nihiltiment: uitanipro patriædefenfione cxponere,lufumputant: earn ucram 5lt; iblidamgiO' riarnefTeexirtimant Locofuodum pugnant,n5 mouenturtueltuentur ilium,uel ibidem rrucidantur.Veréfuntuiri, uerebellicofijfummisprat mqs,fummis honoribus exornandi, foto orbe femper celebrandi, ób« cœlum him mis laudibus efferendi, Igitur, quos uirtus armorumfup^B rare nequiuerit, ingenq uiribus expugnarc tcntemus.namfemelàpa/ rente meo, inuidlifs imePrinceps, dum me moribus Sd difeiplinaindruc ret, hoe præclarû diCmm fidaecepi Sdmemini: quodfiquisponiumaut adamantainmedioftraguli ftratihumi capcre uelit,itautpartesexut-mas ftraguli ipfius minime rangar, neceHeeß, ut paulatim ab ulttos ßmbrqs ufque ad pomum, uel adamanta paulatim inuoluat, donee ih lud facili manu tangere pofsit. Nonalirertibi faciendum elle cenfeOi ut fi Scodrammunitifsimamurbemin potefratem tuamredigereueliSi . ut in primis eam caftellis pluribus circumualles, Öd ad obfidioneipßi’^ frequentem Sddiligente euftodiam adhibeas: pontemfuperBolianaW ualidifsimum conftrui iubeas, iraut utraqueinripa turrcs fint munitie fimae. Qjio pcradlo,urbcs proximaecapicndaefuntjlocafinitimafubin-ga tua mittenda : deinde facili negocio Scodra undique cindla 8d circ0gt; uallata in tuam ditionem ueniet.Eft enim totius prouinciaecaput,qoO“ iam quaßatum Sd debilitatum eft. Caetera loca,ueluti membra exhaufta, attrita, Sd ueluti manca,omnes uires fuas amiferunt.Nónne eines Croig domiti fame,ftatim in ditionem tuamuenerük Quare fine ulk tu or um cæde compos uoti cris.

Poftquam Amathis fententia Principiuniuerfo^concilioplacuiG dccretum eft,ut Scodrenfis amplius pugna non ucxaretur:toi mentis machinis finis imponeretur.Statim diuifg funt urbes : mandatumep fuit praefetfto Afiae,ut cum Icgtonibus fuis ad expeditionêDriuafti conten-deret.PræfeeftouerônouaeRomae, utXabiacchumpeterertquiquidein prima luce pridie Calend. Sextiles cum omnibus copqs fuis profcâi^ eft:quem biduo multi alij équités cum impedimêris Ôd farcinulisfuis,cd dux cohortes Ianicariorû,aliae^ dug Afapporûfequuttefunt.Poftoaut

A ro quarto nonas Sextiles, biremes omnes BarbarorS, quae in Boliana crant, lacum confcendentes Xabiacchum uerfusnauigarecoeperunt« Eftautem Xabiacchus oppidum in ripis lacus Gtum,in confinio Dalmatiæ.non longe abÂfcriuiopolîtum:quod quidemfubimpio cumidam reguÜDalmatç na-tionis cia tin aka rupe pofitum,fuapte natura munitiisimû, diftans ferè qua« dragintamiflia palTuum ab urbe Scodra,Tunc ipferegulusaberat, ièd gene rum fuum cum alqs fuæ ditionis uirispracfccerat:qui aut metu,autBarbaró' rumpollicitationibusinduói, fefe dediderut. Poft deditionê quöprxfeóus ipfeomnes ex oppido eieciftet, ichóoibi ualidopræfidio, dedmofeptimó Kalen,Septembres cum cohortibus fuis in caftra reuerfus eft. Xabacchi de« ditioturpisfuit : fed Driuaftenfes fortiores, amp;' conkantioresfucrur. bi enim dum Scodra oppugnaretur,foliti erant urbem diurno, nodturnocp tempore exire,Su Barbarorum impedimenta, turmas^ equitum, camelorum, ac iu« mentorum fimul cü greganjs militibus undicp adoriri,er)pere,atq5 cos capti-uosducere, caftra fæpcnumeroinuadere,aliacpdctrimenta,ac damna hofti inferretquæ cum omnia Ottomane principirelata effent,isægreferens, mi-nabundus expedato tempore, quo ipfa iuuentus Driuaftenfis urbem cgre^ deretur, ut facilius earn cxpugnaret, praefedum AGæ cum omnibus copijs fuis tertio idusièxtilcs ad expugnadum Driuaftum praemiGt: qui intercepta adufa^ uinli robuftikimatp manu Chriftianorum extra urbê, Gxis colloca tiscptormentis,idibus fextdib muros urbis ( qua parte debiliores atq? cxpu^ gnatufaciliores eiât ) diiuere eoepir.quum intra iexdecim dies excifi eftenr, Princepsipfepridie Kalen. Septembris ad cius oppugnarionem,qiiarpoGri^ diefuturaeratJefecontulit-JVlanè ueróantelueem, tjuæK.len. Septembres Girant, Barbari Ggno dato, undique conuolantes, urbem ferè Gne oppugna^ tore,^Oneobice murorum,iTiunimctorumcp, faciUimèingr».Isi funt. Nam orcuitus cius magnus quidem eft:amp;iuuentus omnis,qui en citer odingenti uirifucre, extra ut bem git i.;m didum eft)excIuG fueranr. Prietcrca hi qui in urbeerant, acerbifsima peftis contagioneindiesabfumebantur. Paucinero quihoftem àmuri- arcere conati funt,ad unumcxG funt. Rcliqui capti, ad trecentorum numerum, quarto nonas Septembris in caftra adduÓi, iuffucp Principisin confpedu Scodrenhum omnes pariter trucidatifucre.Poftridie initoconfilioBarbari,dccreuerunt profiafd ad Lyffum expugnandü, quod nuncrecentiores Aleftiu nominant-abeftenim à Scodra triginta millia paP fuum,óf afluuio Drino alluitur,qui(ut nónulli locornm periti naduntjEpi« rum à Dalmatia diuidit. Eó nonis Septembris præfedus nouæ Romæ, cum copijs pro fed us, uacuam urbem arc^ deftitutam incendio dedit, inde reuera fusadexpugnandam areem Diiuafti,quaefupererat,Inea circiter^entö ho--mines erant, qui fame compulfi, fefe dediderunt: hi qooqueßeuri fæteri ad intemitionem obtrûcati funt- His enim à Barbaris ita pciadis, Ottomanus præcepit.utrcliqua ad obGdionem Scodræaccurate,diligentißinKcpappa'' tarent amp;nbsp;exequcretur. Ipfe uei ó pcrfuafu Ahamathis,rclidis ingentibus co.-pijs ad obGdionem urbis,cum reliquo exercitu Byzantium redire eóftituit. Itaquefeptimo Idus Septembris, incenfis nodurno tempore caftris, manê ante folis ortum, cum magno tubarum óf diuerß generis organorum fonp tu, quum duo ligna maxima prarmififfet ( quorum a Herum candidumerat, alterum ueró rubeum'i compoßto omatoep exercitu, in quo ad quadraginta millia hominum fuiffe traduntur,ab urbe difceßiticxccratus omnem regio-* nem Epirotica, omnes incolas, óf omnia locaißgillatim, frugcs,fata, óf quic^-quid ubiquefrugiferum extaret:ante omnia Scodram urbem,6f omnes cius ôfciues,ôf habitatorcs:quod quum tot reges,tot principes,tot populos,faci# ligt;cxpeditacp manu fubegiflet,nufquam tarnen tantas clades, tantam fuorum

tnilitum cacdem,tantum dedecus, amp;nbsp;ignomintam accepiffet. Ideo forttliw® ^ îpfam uehemèter incufabacquam quum femper propinam amp;nbsp;faucntcmh^ buiffet, in hoc tarnen bello tarn aduerûmamp;fæuain expertusfuiiïct; ^i®. perfuafumfuiffetjhocfuiffeuelutiquoddamprodigium uelfui imper*)»’J® lui interitus, N echæc praedidio cUm fefellit. nam haud multum temporisé' tefcefsit,quum in expeditionem Afiaticam profîcifceretur,uitam cum®*”^' te commutauit. Poft Lyflum oppidum côflagratum, amp;nbsp;principis difeefli*®? ambo prgfeefti deintegro ad urbem cum omnibus copijs fuis reuerfi funcq”* circiterquinquagintaChriftianos fecum captiuostraxerunt, quos in qua'' dam trireminoftra caeperant, quum infulam fuper Drinone politam expU' gnaftentreuius ambitus ad feptem millia paftùum extat. In qua multi morta' les captif qui prope urbem tracfti,omnes obtruncati funt» Dcinceps ponte® ingentem, quem iam fuper Bolianam inchoauerant, ad locum qui Cath®^ na dicitur,pertraxefunt. Turres ad utrunquc litus iuxta pontem exedincâ* runt,nefortc Chriftianorum clafsisadurbisfubfidiumillàc pertranfiteP®^ fet.-quarum alteram ultra amne decimoquarto Kalen. Octobres, quumpt^^ fetftusAfiæ prior perfeciffet, ad hybcrnaculacumlcgionibusfuisinAfî^® reuerfus eft. Præfedus uero nouac Rome tardius tun im fuam exttuxittnä® breuiori itinere ad hybernacula fua illi eundum erat. Ad quæ, quum uo^ que turrim machinis amp;nbsp;tormentis bellicismuniflèCj fexto idus Decembu^ profeôus eft, Ahamathe ad obfidionem urbis cum quadraginta miHib® ferme equitum rcliCto. At Scodrenfes,qui ex tam præclara Uidloria lætiw® ingentem conceperant,poftquam fe undique circumuallatos efte uidetunt, quanquam primo afpe^u non parum triftati funt,quod poft uidotiamfu®' dam, QC integram libertatem adepti non eftent, tarnen animos non ddpo®' der0t,freti turn Diuino nomine, ôC Chrifti uero patrocinio:pro cuiusfine^ ra fide, tot calamitates perpcisi fuiftent : turn dun Marei tutela, amp;nbsp;Venetië' natus auxihjs,cui tam inuiolatam fidem obferuaflent. V eriim indies penu* ria rerum omnium in urbe crefcebat; panis amp;nbsp;aqua tantummodo copia Pup' peditabat.Sedhis foils hommes uitam cómodè minime traducerepo^un^ hi præfertlm quibus unes exercendæ fint, amp;^ quos dies, nodtesep in Ibtiont' bus armatos excubare oportet. nam inprincipio clues fua omnia adeem'' munemufum obtulerant, quibus oppidanilarglds, affluennus^ufifuera®’ Credlderunt enim Ottomanum, fi oppugnando urbem capcre non pollet» ablturum cum omni öxercltu. quod fi durifsimam obfidionem preuidine®) parclus res omnesdifpenfaffent, Ita enim in urbe care obfonia uendebätut» ut ulx ad ufum xgrótanaum maxime precio, amp;nbsp;multis precibus extorque» polfent ♦ Longum amp;nbsp;miferabile effet enumerare, quanta penuria, quan®? fames oppidanos opprcfferat,utcp necefsltate coadti uclci omnib. rebus im^ mundis,0d obfcœnls cœperint:non carnibus equorummen canum,nonfegt;^ ricum, non eorum inteftinis abftinuerunt ; tergora eorum quoep uel aqult;* tantummodomollibantuel decoquehant,Sd exlguo acetlllquore condie'' bant.Flde carerem fi exponere uellem quanti uenierit mus exlguus» qua® farcimina ex inteftinis canum confedta. Quid defumma penuria uini, oio» 0^ acetidilutireferamt' quorum tenuifsimus hauftus Immenfo precio,«®'' pra fidem uendebatur.Hac rerum omnium penuria ac fumma inopia, quaii quam Chriftiani ufque (ut alunt ) ad extremum Ipiritum laborarent, omn® tarne du vil sim a perpeti(quld enim durlus,quid ue profedio acerbius, quam eo quod natural! aliquo fenfu appetltur carere, idep confequl non poUef ) Si-extrema cxpcrlricôftitucrunt-potius quàmfeiugo feuifiimihoftis fiibijc®' rent» Nam nec cibi obfeernifsimi, amp;nbsp;humano ufui à natura prohibit!,nectar mes ultima,necfitis deteftäda, fledere animos corum potuerunt» Agebat®

famannus,ex quo urbs m obfidione pofita fuerat.Et ccce dedmo tertio Kab lanuanas dieDominico Itali quidam fub mcanibus apparueruni, qui Sco-drenfes falutantcs, eis nundauerunt oratorê Vcnetcrû adcHc, qui pro pa ce •mpetranda ab Ottomano Conftantinopoli proficifccbatur ; bortabanturep «os, utbonum animum haberent, quod non diu in obfidione f uturi efient» lamByzâtium petieratOttomanus. Itaep inter cum Ô^ Venemm oratorem fadus pereuffum eft, qui côpofita pace pridic nonas Aprilcs ad prafetSum dafsis,qui Bolianam cum dalle ingrelTus crat,redqt. Qui communi cenfen' fuliteras ad prætorcm urbis, Ô^ dues Scodrenfes milèrunt, qui fœdus cum Ottomano idum effelîgnificarunt,hiscondit/onibus:utScodra Ottomano cederet, faims duibus, SC omnibus cor uni bonis, amp;nbsp;ut eis liberum effet, uel fub Ottomano degere, uel abire quocunque cos uoluntas ferret.Hoc quum acccpiîfentfidifsimiamp;freligiülifsimiciues, in frequentem concionem mc-tunt, Intermukas amp;uariasfcntcntias,illamclioramp;:falub.riorcorporum 6^ aniinorumfaIutiuifa,uttyrannidemOctomani feuifsimam defercrent, amp;f ûïdnulis colledis, le V eneti fenatus tutelle committerêt f fub cuius imperio bcnignifsimo,ut hadenus ipfi uixiHentjôC fui maiorcs tranquülam 00 pacaquot; tamuitam traducerent. Verùm ut in eo animo pcrlèüerarêt,FIorius lonima dgilum præfedus,uir amp;nbsp;belli ÔC pacis artibus confpicuus (cuius excubifs Ô^ ^'8*Igt;]s,amp;folertia3atcpinduftriaurbs Scodra plurimum contra hoftes inuagt; Ïuerat)in medium prodijt,amp; accurata concionem habu{t,qua duibus longe P«rfuafit,ut Barbarorû iugum crudelifsimû effugerentieius bec uerba fuere.

i^eminem ucflrum, dues optimi, latêre puto, quàm iniqua SC iniufta SC ’ntoleranda fit Barbarorum dominatio : quorum natura efferata eft, 5C nos ® ’loniuftis dccaufis,fedodionatiuoSCexitiabiIiperlcquuntur. lamagitur înnustriccfîmus,ex quo nos cxitiali,pernidofo,6C abiduo bello exagitant, *U3fpontc nonlacefsiti, nô uila iniuria prouocati : agros noftros depopulati ^untjomnia diuina, et Humana foede contaminarfît.his malts,ÔC iaduris non contend,infuper ter urbem noftram SC diris oppugnationibus, SC durifsima obfidione capereSCexcindere, SC nomen noftrum penitùs peidercconatlt; funt: fednos diuino auxilio,6C noftra fortitudine femper uidores cuafimus: illiturpitcr uidi cum maxima ftrage,ôC fuorum carde abicrunt. Quis ex pli--tare infandû corû odium in nos polîetc' Omnia pol!iccntur,fed nulia eorum uerbis fides habenda.Oinni ratione conarentur cupiditatê fuam exaturandi odij explore, Nam tempore quo Meumethesipfe,qui nunenosopprimere conatus eft, cû omnibus copiés fuis ad expugnationê Croix ueniOet, quam tuncipfe Scandebergius tenebatjMeumethè Grxculum neux Rcmæ præ^ bflum,cumfeptuagintamillibuscquitum,ad depredandum agrûnoftrum ’’’ifitlquimultaloca diripuit-incendit atque deuaftauir,complures Chriftia' tacs cum armentis expit-Demum urbem ipfam circumuallando hoftiliicr gbdiatorieep agmine infefto oppugnauit : cum maxima tarnen clade atque J^ominia à nobis depulfus, abijt. Suceeßit deinde amp;nbsp;aliud tenius, acer-olustp bellum cum ipfisBarbarfs,cui SuIimanusBafla,uir quidem ftrenuus, Icgionum nouac Romx imperator tam potentilsimo, tam'que compofito atque infirudo exerdtuprxfuit, qui maximam pemitiem atcp calamitatem mbinofiræintulit. namlonga8C dura nos obfidionecircumuallauit, eo^ compulit, ut tria millia ex noftris foeda atque horrenda fiti extingucrentur, quanquam 6C ipfe etiam grauifsima clade accepta à nobis abfit. N up er* n'me ueróMeumethes ipfe ualde inflatus, atque fuccenfus, copies omnibus »uiribusfuisinnos irruens, unfucrfum fermé agrum euertit, urbem no-Itramquam arc^tifimé undique cinxit, ülamquc omni ui, arte, atqucinge-niO)nonmilitiparcendo,nonfumptibus, ncquclaboribus, annum feie die, O z noduep

nodlu^ oppagnauit* Tandemipfelufccpta à nobisgrauiisifna ; multiplié ciep flragc,mcettus atq ue dolens^rchcta urbe obfeffa,turpiter difeefsit. Nunc «erô poftquam fallax, perfid usép Ottomanus, qui fanguinem nofirum) liberorumque noflrorum tanquam tygris truculcnta fitibundus appétit, cum urbcnoftraitapotituseft,ucdciotinmrr;s,contumehjsep,quas àno-bis femperpaflus eiî,ultionemfufeipiat, nosplurisfacere, carosephabere diisimulat:hortaturcp3acrogat,neàpatria,neàlanbus difeedamus: ne agios âf bona noftra,quae iam dudû aubproaufiatauiep noftri tôt fudonbus, toKp laboribus compararunt,tam facile relinquamus.ltac^ callidilsimus,ueifipeb liscp hoftis miferatione ièmoueri fimulat, fed fub hac fiefia ipecie, dolor in' eer Juin fupprimitunSC qui uleifei cupit, fronte obJutfia ultionêfaiuilsirnam parachoc eft,quod Barbarus immanis machinatur,occultis dolis agit, utnoi irretitos grauilsimo fupplicio afficiat,£f id,quod femper in alios,quoshoc pa ^0 in fraudem induxit, efficiat » Quod li fuis ex infita immanitate nópepe^ cit, quomodo nos, à quibus tot cafdesjtotep mala atc^ damna palTuscltunncquot; xios feruabite’abfep dubio nos durionbus tormentis afiieiet. Ideo nullispa’’* cit blanditqs,ut quod iam pridem de nobis concepit, ex arbitrio fuo expleat» Sed ubifidcs t* ubi humanitas c* ubi aliqua faltcm (ut ainut) umbra ingemt^ iniferationis apud Barbarumc’Qui fi pollet membra noftra, noftrorun-i^h^ berorum dcntibus commanducarct atcpdilacerarct.Arduum Óf longe til®' file eft inter nos,amp; Barbaros uitat coniortionem fieri,à quibus amp;nbsp;fide,mon* bus,Slt; naturalôge diftamus,qui ad ultionem ueluti faeuißimte fera: conipd' luntur. Quibus oculis nos intucbunturgt;£t nos uicilsim eos,quuni memine^ rint tot fuorum à noftris trucidatosc'Quid animi no bis erit,cum parentesno Jfros, autfratres, autliberoscrudelifsimèabipfiscacibsinmcmonanireuo' j cabimus;'quo tandem fiomacho hoftis hoftem contueri potente nénnebili^ rurgefcet, totumep corpus horrefcet, quum urbem noftra manibus undit?» templis atèp ardifleijs déforma tam conipiciemus f hoc nonoblneratut^^'''^ debet,domos folo a:quatas,agrum omni ex parte uaftatum, atep defolatuf^ uineas SC arbores cælas,fegetes depopulatas atcpincenfastculta omnia co«^ bufta,atcp penitus fubuerla accedet, maioris doloris Öf indignationis eau»* Qiio animo Barbaros ouantes ingrcdi urbê noftram in tuen potcrimusf qu* domos noftras commode habirabunt, nosucróderelidïaurbcjinagrishu* miles cafas Öftugpria,more paftorum, extruere cogemur » Vixforo nonfO communi,tempïis,fepulchriscp maiorum noftroru carebimus. Quid qu^ myfteria facrata religionis noftrae, tanquam furdi amp;nbsp;muti abfquc uHo fenitjl accedemust’ Nónne cor eorum qui fideles funt, magnopere diueUetunalri'' óabiturf Quae præterea cum Barbaris nobis uitæ commercia efte potetunt. non mos idem,non ratio,non oratio,non leges,non iura,non infinu», ncH eadem religie,non légitima connubia. Quid dicam de uidtu r de haWw^7 confuctudine quotidianafde cóciliabulisfde amieftia ac famdiariratefa 9’’*'' bus in his rebus tantum diftamus,quantum homines à belluis. Nam qiJ^ antiquißima iura, Ôd sequitatis amp;nbsp;continentiæ, omnes genres femp« oblef* uauerint, Icmpcicp corporeas uoluptates plurfmu deteftatac fint, hi Icg*^^ ”^1 phandas promulgarunt, quibus omnia fummç turpitudinis plena fibi p^ii’’ ferunenon ftupra,non turpißima: corporis uoluptates, nulla denique^^S*^ tia ab illis prohibêtur. Meumethem illum omnis Diuini amp;nbsp;humani iurisn^( phandu audtorê ièquunturtqui ab orbe códito unus inuentus eft, qui omn^ religion?, omnes uirtutes exterminauerit, amp;nbsp;omnia flagitia Sd fcelerainoU' xcrit.nihil ergo à belluis difFcrüf,quin peiores habcnt,quia illx tantS nattig præferipto detinêtur : hiucró fenfu Sd appetitu efferato, in omnia nephaf’

* ten's atc^ poßen's ueflris coßilitejne cos omnino perdatis: nam «kinitate ac contagione morbi contrahStur,corpora mficiöturjpereunt^. Patiemini’ne filios ueflros in tanta labc,uitiorum corruptione, morumep diffolutione ah', «ducari^j’Creditis ne uos in tam graui peße ac kclerum fentma, cos bonos proboscp euaiurosCVultis tadem ÖC uos,amp; cos, und amp;nbsp;anima ÔC corpore in-lerireCFugit ne uos o Patres amp;nbsp;aliud tctrum,horrendumlt;p Barbarorum Ha^ gitiumÆos Chrifiianorum infantes,at^ impubères à matrum complcxu ra percjó^ab oculis præièntiaep paren turn aiportarcCuxores in conipeôuma-ritorum uiolarefßlias corrumpereCuiros utefiep libuerit uexarefin feruitium trahereeamp;illos tanquapccudes haberecQuis enim bis hecprohibebncQuis corum uim compeicetfapud quem conqueremurequem iudicem adhibebi-inuss'cuius auxiliQ opém ue implorabimus^ Ipfi ueró rei,amp; ipfi indices. Erit certeprorationcuoluntas.Qiiamobremôciues,ômatronae,ôpueri,dQlicec inorastollamus.'fugiamusinfoelicêmiferamcppatria, crud el cm amp;nbsp;perditam gêtem.Fortaiïèaliquis ueßrüm occurreret,qu6nam uertemus itéré quó nos conferamus f quis nos rcc:piet f quis opitulabiturdn bis non defperandum: namquö iimus ortbodoxçndei obnoxq,Chrißum£p proßteamunpro cuius fidecatholica tarn diu pugnauimus : tâtas firages amp;nbsp;ealamitates pafsi fumus, nihil eft quod ipcrarc non debeamus, quia Deus immortalis iufios nuquam deferit.Præterea nobis occurrat D. Marcus, quern pijs precibusueneramur, co!imus,in cuius tutela nos maiorcsep nofiri temper futmus, eiusep pias partes lèóati fumus, ab eius Repub. nunquam defecimus,pro ea tarn dm in aß fiduis BarbarorO bellis elaborauimus,tot ft tanta perpefsi fumus.Nam poft« quam in fenatus Veneti ditionem fponte uenimus, tot arma boftilia, totin-Ï turfioncsjtotbella atcp obfidiones nos maiores^noftripaftifumus,utnuk lo pado Venetum impenu relinqueremus, quia nûquam alterius domina-tionem fenOmus. Primum enim Balfain agrum noftru irrupit, qui uniufep i'*îyfiæ,Græciæ,amp;:totius nouæRomæimperiû tenebat, urbemep noßram in deditionem pctnt:cui quum maiores nofiri fc dedere noluifient, eos loga obfidioneoppreCsit: fed tandem ipfo mortuo, urbs ab obfidionc libcrata eft» Deinde princeps ille Stephanus profeóus à finibus inférions Myhac, ingeti multitudine urbem undiq? cinxit : fed poft tres menks ipfe ab urbe ddeedes, Maferechum quendâ coptjs fuis pr^Feeß, qui duos annos ciuitatem noftrani oppnmens,obfclTam tenuieSf ia extrema rerSinopialaborans fe dedidifiet, mil interim maximus exercitus ex finitimis gêtibus, óf toiius prouinci» po- • pulls coaóus fuifiet:qui caftra hoftium aggrefius ita fudii, Óf prcfligauit, ut ipfe Maler échus uix cum paucilsimis euaferit. Poftea Georgius Vuebus ipfius Stephani nepos,innumeras copias contra nos duxit, qui urbem oppu gnans circumuallauit.-qui tandem idto fœdere cum principe noftro diquot;eeßie«. Multis poft annis loannes Regulus,fupradießi Balfæ côfobrinus, qui quum dlutius antea commoratus lucrat,le in Apuliam contulit. Deinde quorun* dam Regulorum fuppetijs Epirum intrauit,urbicp noftræ bellum inferre cœ piufed e regno expulfus,uix in Dauniam euadere potuit, Pofi Stephani in-tentum iterum Georgius eius nepos in Epirum rediens,aduerfus urbem no uumbellum excirauit, fed fiatim cum eo foedusießum cfthaclege, ut in eius ditionem Antibarium Ôf Driuaftum ciuitates cederêt. Non multopoft h os, duxStephanus, ipfiusBalfæfocer,exfuperioreMyfîa proleCtus, ingéri nu*-meromüitum totum agrum diripuitatqueincendit: fed demum cum toto excrcituprcfl!gatus,amifsis Antibario, Driuaftoep, uniuerfo^ agro, turpi« teraufugit.Poftremô ueró temponbus nofiris, Altomanus cum ingenti mul titudinenosinuafittqui quum agrum depopulatus eftet, amp;nbsp;Boliansm traie« ciffctjfugatus à nofiris propeoppidu quod Suacium uocatur,cumfratrcfuo

440 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE s co DK. E X P V G* L I B^ I I T. captus, Venetias uinctus minus eft. Non omittam Scanderbegium) qn^*^^ Epirotarum principem,una cum maioribus fuisjn annos centum inWacc' donia amp;nbsp;Epiro regnade ferunt.Hic eft il!c, qui tot amp;nbsp;tanta præclai a fadnora pro fide catholica aduerfus Turcas gclsific dicitur, quum astate ^uinbuJ floreretCjoHedïa magna multitudinemilitumjinagrumScodrcnfem irrupt 0!^ urbem uexare ccepit;ièd tandem cum fcnatu V eneto foedus inijtA w®® prouinciæ imperator dcclaratus, ciuitate Veneta donatus eft. Præterea Le' chas DuchainuSjdiuturno bello urbi infeftus fuit: 5C poft uarias r ædes in æ^ quas padfiones defcêdit. Acerbior poftremo peftis in nos impetö fecit.NaW uiginti oefio anni agunturjex quo Öttomanus nos aisiduis incurfionibus ^ bellisuexarc eoepit.Quot clades, quot uulnera,quot damna pafsifumus, Ion gum profccïó eifet percenfere. Quare patres gratifsimijquum tot Óf tâta pro fide catholica, amp;nbsp;pro Veneto imperio, nos maiores^ noftri perpefsi finius» uitam intrepidè expofuerimus,SC tandem patriam liberoEcp pariteramifo*' mus,læto animo,hilariep fronte ad faneftiisimum Chriftianorum coetum pro ficiicamur, antiquam, uberrimamtp Jtaliam, terram omnium tcrraiunu^ lumnam, eandem^ parentem numine Deum eledtam, Venetias omnium bonorum portum laluberrimum, urbem terrarum principem, fidci paasei domicilium tuti(simumpetamus,quæutdiuinp numine fundata eft,ita pot^ petuum imperiü habitura. Ibi nos maxima premia, maxima^ mimera eX' pelt;ftant.Ibi aurea corona nobis parata eft. Conferamus nos tutè intrepideq! ad beatum Marcum,patronum amp;nbsp;protedlorem noftrum ♦ Ad quem own® feist Ô^ miferi confugere confucuerunt:qui neminê reqcit,nemini ad feprO' ficifceti iter præcludit:fed omnes, fiC præfertim de fe bene mcri[os,bcnigni‘ fimc iuicipit,ac omni ope fouet,ampleâitur. Poftquâ Florius lonima fr^' quenti in concione fic perorauit,Scodreniès magis atep magis common a«? perfuafi,in hanc fententiam pariter omnes defcenderunt, ut urbê,patriani^ (etfi afperum QC graue id eftèt) defererêt, quam duriisimu immanifsimuni«^ Barbarorum iugum ferrent,Itatp ut Veneto omnino parurent imperio, co* femper amp;nbsp;ipfi amp;nbsp;maiores corum inuiolabücm fidê obftruarunt, Si tanqoa» diuinum quoddam numen uencrati funqcerti de incolumitate fua,at£^*ccu' ti ab hoftium infidijs facftfiquibus nöquam fides, ne in cædem amp;nbsp;perniciei« corum quiequä moliti eftent » datis ab his obfidibus, quo Scodrenfes iterw-' turn, incolumemep exitum haberent, urbem Barbaris ceiTerunt. Qp* ^^^. fiatim admodum ouantes fummo cum plaufu ac laetitia ingreisi funt: o eredfis fignis amp;nbsp;uexilis undiep totam peruagantes uartjs organorum genen bus amp;nbsp;fonis,per uoluptates(utmoris eft)eftufi,de urbe potita iaóatesjintn'' gentem letitiam fe extulerunt.Scodrenfes ueró urbe patriacp fcliâa,oinn® und cum farcinulis fuis amp;nbsp;fuppelleóilead elaffem Venetorum, quænbume ad quinep millia paffuum aberat, fe tuti receperunt:qui rebus omnibus,qnæ illis ad huiufeemodi naui'gationem opus erant fe praemunierunt, amp;I omnes pariter nauigia cofcendentes èportu foluerunt,Qui turn uelo,tum remis (u aiunt) in Latium tetenderunt,fiCin finum clementifsimum, pientifsimum^ Venetifenatusprofugerót. Pro cuiusdignitate,fanlt;ftifsimocpimperiom * acerrimè pugnauerant,opes,fanguinem,parentes,liberos,patriam,uit2mcp deuouerant ; cuius auipicio infeftifsimum hoftem deuicerant, bib dims umbra ad mortem uüp dies fauftos lætos^ ducerent, apudep

T^^^^ Eucrcndifsimc m Chrifto pater amp;nbsp;domme, D, obfcruadißime, poftbumtUtnaamcommcndationem. Cogitantimihi,mortalP busrecepti benefiet) femperingratitudinêcomitemcffe,fiqua ___parte polRint.acccpti comodi memores fe non ofienderint: has ad Celfs.V.rcrum nouarum plenas fcribere decreui.Praefertim cum Öd ante* hacfacpius per literas fid fecerim:fid idem me fadturum, quoties aliquid fcitu dignum cotingereppollicitus fim,gratum^ fuiffe cognouerim.Ingrati pro* fedloanimi atepimpudentis elfetjueßrg R,D.meritorum erga me obliuifci, Ö^ quod femel promiferam non preftare.fed de his badtenus. Selimusimpe tatorpoft fratres nepotesep ftrangulatos, omnia fibi ex fententia cedere per^ fpidens, return fuccelfu tumens, animo iampridem orbis terrarum imperiS tomplexusjcxpeditionem in kalos parare cœperat:ratus his fubiugatis, rcli quum quod defiinauerat facile perfici pofle, Itatp ingenti materia esfa trire mes fabricate,naualia sdificare, remiges focioscp nauales, atcp milites con* \ pregare impcrauerat.Commeatus ad maritimas urbes, unde faeilior in Ita-liamtranfitus,quifatisnauibuselïent,deferre. Ateput hoe tutius per a g ere HaleretjCum Vngaropacemfirmare, mollitis aliquantulum conditionibus abeopropofitisjftatuerat» Chendemumepa confihjs Sdlongafamiliaritate, fdam antequam ad imperium adfumeretur, notum, bellij non expertem, k Cilicix,parn'^ Cappadocis,Turcarum imperio fubiedlsjptsfdem fecerat, ^ataeinonparuamilitummanu, qua fid fines imperi) tutaretur, fid hoftem fdieet Amuratum ex fratrenepotcm,ad Ifmailem Sophum profijgum,arec tec.Quippe pet exploratores cognoucrat, Ifmailem Scythico bello impedi* turn,idfolumcogitare, neepullo modofuppetias Amuratolaturumarbitra batutjtam in remotis orbis partibus prepeditum,Quapropter fatis tutum ab omnibus partibus imperium exiftimâsjkalicam animo uerfabat expedition nem.Sed longé aliter, acipfeputabat, cuenit. Nam Ifmail Sophus, pcraóo Scythico bello,hoftibuscp debellatis,cum uiginti fignis coUatis pugnafTet, re dafla in poteftate in regione, ufq; ad Glacialcm oceanu progreffus, pacata prouincia ad Armeniam maiorem redrjt : motus Turcici, ut fertur, imperr) pfopms^quos abfens intellexerat,mlpedïurus; ibidemep muento Amurato, ’^f^rebuseo m Scythia onentali morante apudTurcas hoftis apprimè do* lt;^us,Imperatoritj fortunam filq mifertus,quem tam mifcrabiliter (amiïTo per ^cdecuspatre)exulem intuebatur,in auitum imperium armisreducerecon Wtufemoto^ abTerua (èu Teuris uidtore milite, que in tria diuiferat agmi^-nSjtrinis^ caftris interuallo fedecim ftadiorum difpofuerat,ducescp aligna Herat : duobus Amuratum fid Vftaoglum, tertia ueró fibi reliquerat, cumep quafi CappadociaTurcico fubditam imperio inuafurus, proficifcitur» Quod cum Chendemus pracfcnfiiret, ad 3elimum literis mifsis detulit,hor-tatusepeft,ut quam citißime traiedio HelIelpontOjOmifla Italica expedition . Hf,ad tuendos impcrij fines aduolaret;alioquin impar præfidium, £d tutann dis contra tot hoftes finibus idoneum nadtumjfrqailem omnia ferro igniep Hadaturum.Quibus acccptis,ab Hadrianopolimouit (ciuitas hæcThraciæ eftjamp;lConftantinopolim petqt.Mox noftro transfretato Hcllefponto, antia quam Chalccdona » urbem Bithyniæ, iufsis fubfequi prouinciarupraefedîis (quosSangacos appellant) pariterm omnibus Europa: militibus. Quibus

aliquantulum ibidcmpræftolatis,pcr Bithyniam,Fhrygiam atep Galadam,^ ad hr eigen Cappadodacoppidunijtoto fequentcexerdtu, fexagebmispo;' uenit câlins: inuentoep Chendemo, neep uUo hoftium cofpecto, ualtnatfU* uidnee regioms igne crematat cótemplatus,ratns bofies metu reccâilTc, co» filium ultenusprogrediendijultrocp Ifmailem Sophumlaceflèndt bombai* dis frctuSyCarpit.Quod omnibuspeneimprobanubus (fame nanlt;p conteeSs exerdtum,^ tam longi inneris bboribus enedum intuebantur) led pra U' more alijs racenttbus, alqs palam afTennentibus: aliène quippeperkulodieii cerant, quantum dilbnminis effet imperatorio nonaflenure confilio, So* lus uerè Chendemus præceps,domini confihum damnare,pantel tp dehor* tarifeukcrius pregredcrenir, aufüs eft, utepbofte in Erfegen expedarrt, nubtemep tam longi itinerislaboribusfelïumrebceret,fuo periculo poftpo» fito,perfuaderc conatus eft. Nant^Chendemo uidebatur,hoftcs non metu, qui uiribus longè fuperiores erant,fed dolo retrocelsiire,quo Sdinium meS ternam ductum regionem,per infidias interdperent, Prarterea inahenofo' lo atep hoftili,unde commeatum habere poftet,ignorabat:poftrcmö Alado* lum montant Cappadociae dominum, amp;nbsp;alterum(cuius nomen adhuc non comperi)minoris Armeniae regem) quos in armis tiare perceperat, non ml* nusTurcarumimperatorê cp limaitem Eimen cxploiauerartbuncChriftf anum,fed Greco uiuentem ritu amp;nbsp;fchifmaucum : illum ueró .Mahumetan« perfidiæ feciatorcni,poft terga relinquere perrimefcebat, ne fi quie^finiM forte accideret,interclufusadinterniiionê cum toto exerdtu dderet. lum Selimusuera audircinfuetus,confjlium damnari fuum,quod antehacnemi pi licucrat,argrè ferons,ira perdtus,amp; ut quidam aiunt, corrupturn peo®« ab Ifmai!c ud Amurato Chendemum fuadere talia exiftimansjoblnusben« fidorum ab eo receptorum,tanquam longe familiaritatis,qua cum homme uixerat jmmemor,ad fuppiidum inlóntcm.ucratp monentem duceremtet' ficiep cura uit. Dein pauds diebus interpofitis ad Aladolum Ód Regem«** pons Arment.ornibisminci)s,utfecum caftra iungerentjContraep commit pern hoftem pi ofidfcerenturgt;hortatur.QuodfifaccrcnoIlent, folifaltemW turn præftarent iter,commeatucp iuuarent. Qui rdponderunttirer liberum efl'e,necp quo minus tutum bt,pereosftare:uerum idfe piacftarecuraturoSi commeatuép abunde maiorem Armeniarn ingreflo daturos. Cxterum lO» pias neep fecum,neq;cum altjs.quxad defenfionem fui ioli paraucrant-ium efturos.putbus aliter Cp exiftimabat relatis(arbitrabatin' equidem aut menti aut fponte Iceum copias iundiuros ) tarnen à propofito non deftirit, fidpn Mofdcos mon tes, ubi Taurum Euphrates feindît, Armeniarn maioremin* grediturtdextra^ Aladolum,lacua ueró regem Armeniae relinquens,fem' perproximusEuphrati itaince/sit, utdextra parte agminisripas tanger«« donee ad Pariadros montes Sé fontem fluminis pcrueninmirabaturcpncnl bi fibi hoftem occurrere,quem alias potentißimuaudiuerat, âi infidias uT de pertimefcebat. Nam neq? per exploratores, neep per capnuos,quo loco elTet explora re potcrat.Etiam ob exuftum,qua incedebat folum, nee prat® tos ab Aladolo Sé Rege Armenia commcatus,defidcntibus aliment» eg« re coeperat,propeep feditionem eratteum nöciatum eft Ifmailem propt tfib» uicinumcpPariadrismontibuspartealia, SC Araxi fluuio caftrametatum: adhortatis mihubus, amp;! dreumatflis montibus co contendit : uadoep Araxi tranfito, propter Choim oppidum conftitit.Et eccein ortu fob's uelutnubem cernerc,pu!ueremcpeleuari incipiunt, aernox hoftem adeftcconfpiciunC quem nufq pertotdierum ipacium nedum uidcre, fedquihusinlociscfïrt explorare poterâr.Lçtus Sclimus,arma mihrem capere lubet: etenim ad ex' tremam alimentorum redadus inopiam, hunc diem aut uitflis finemmalo' ru®)

^ DE GÊSTIS SOPHI CONT* TVRCAS» 44? •^aututöoribusjóC commeatus abundantiam amp;nbsp;IfmaiÜtant fortunas tm pef^ præftaturum arbitrabatur. Quippe non kgatum Ifmailis, fed ipfum Ik •nailemcxerdtumcpejus putabat adefle,unocppraclioamp;hoftemfugareöd Wcrium maioris Ârmeniæjduce Fortuna, in animum induxerat : ignarus Radern Sophum kgatum fuum,nomine Vftaoglû, cum quadraginta mil •iDiis cataphradorum pracmififle , ipfumep trium dierum innere cum relu lt;luocxcrcituabefle.Quapropter acies inftruitjßatim pugnaturus, fi pugna: topiam hoftes fecerit. Sed ut in confpeóum Turcorum Vftaoglus deuenit, lt;aftralocatjcaduceatorem præmittitjamp; nuncios ad Selimum (Ifmailem fc fi wulïns)ireiubet, eurnep interrogari, cur in haccloca amicus olim tanquam noltisueneritjlk Amuratum nepotem quacrerCjquem apud Armenios au* weratjelpondit. Itacp hunc redderent, in cæteris amici praeftaturum offî* ^unijdomum^reuerFurum.Quôd cum in crafiinum Vßaoglus k faóurS pollicitnseßetjdiem ilium fine pugna tranlmiferönCras ueró ièle orto Tur^ ^Fuosincamp2deduxit, aciesepinßruxit:in dextro cornuBechlerbechS noinineChalânbaflam,cû equitatulocauitCyprioîinlçuouerô AfiarBech IttbechumSinanbaßamcum Äßatico equitatu j medium agraenpedite re* pitmi.Ipfe cum prsetorianis alqs^ ad euflodiâ fui corporis deputatis in fubquot; “di]s,quaG uallo clypeis ingentibus inter fe ferreis manicis confettis,et in ter •^’rndefixisjturribusep circundatus,in quibus bombardât pofitae étant, ßib* luterat. Omnia inde conlpedtus, opemep Ôd auxilium laborantibusprarßitui «ysjfipugnæ committeretur; fieep anmandatis Vßaoglus parcret expeóa* wtdaminoccafufol eratjnono Kalendas Septebris, cum fubitoingentimo ^,uno agmine ex cataphraóis omnibus fado» Turcis nihil minus tune ex-fc P«(!lantibus,Vßaoglusin dextrum cornu impetum fecitjBedikrbcchum^ ‘’'tetprimos pugnantcm obtruncat,carteros proflernit fugat^.Difficilc ete* '’*'n trat,partim inermibus,parnm læuF armatura,amp; fobs loricis tedis, con* îfacataphradosrefißere.moxcp diuifo agmineper tranfucrfos pedites,a!tc •■^parteiKuuminuaditcornu, altera imperatorem infubfidijsmorantem: f^pwanteppeneomnesTurcatretrocedere, cum imperatorinops confilif bombardis hoflem fetire iufsit. quare non minorem in fuo q in alieno agm j ne ftragem ardiditiquo fadum eß, ut infolito bombardarum ßrepitu, equis pttterritis,renitêtcs Ifmailitani équités terga uertcrent, amifló Vflaoglo dn rtjiduep bombar dæ inter fedo,2C uiginti millibus ex fuis, quos turcat ink-* Suuticaftris fpoliarunt: in quibus ingcntcm«gcmmarum numerum in* ntnerunt alimentorumep fatis amplam copia.At ipfi Sophi fuga elapfi(nam nodeimpedientecos Selimitani perkqui nonaudebant) adifmailcmqui triinn dierum itineris interuallo aberat cum exercitu ualidifsimo, k contulc ’■nnt,renr^ ordine geßam narrarunt. quibus intelkdis I(maii,ratus optima ^niuerfas uires in unum congregate,totisep uiribus cum co deccttarc,exet* ^tinn,cui Amuratum pratfeccrat,kcum iungit, pugnaturus occafione ca-P’ïs6Cnodu potius ob bombardarS metü q interdiu. Intcrea Selimus rem P^egifle, hoßem^ internitioni dedifle cxißimans,quamuis cruentiisimsm mbuifletuidoria, ampliuscp quam quinquaginta millia hominS amififlet, tnterquos robur militiæ decern öd odo Sangacos ex Europa,cum omnibus peneeorum militibus:non tamenurbes Armenif ad deditionem foUicitarc deuitiqnec eum opinio fekllit. N am Teuris fiue Terua urbs Armeniat ma* ton's amp;nbsp;Metropolis regni,flatim imperium fijkepit, 2^ præfidium in urbem tntromifitjmifsisep ingentibus donis ad imperatorem, ut ad urbem accede* t'^degauit : feu quia ita Ifmail ordinauerat,ut intcrcepto prçfidio Selimum ^beciliiorcmredderet:kufauorc uulgi eó k inclinante quo amp;nbsp;fortuna* dis ge ft is Selimus nuncios, alterum ad filium Hadrianepolim, altcrum ad

444 lACOBIFONTANI ^. noffram deffinatRempublicam, à quo ego omnia fuperiusferipta pralend accept,mulcacp aha qux leiens pratereo,alias latius feripturus. lamep ^n wto elfe uidebaturTurcarum imperator, conuerteratepanim urn adprouinoam ordinandam, oóoep erant elapG dies, ex quo apud Choim pugnatumnât, oppidum amp;! hoc Armenia:maioris, Necpexloco lècefferat,fauftum aique fortunatu id folum in quo uicerat arbitratus, aberatep à Teuris expedite ho« mini itineris duorum dierum interuallo.amp;eece, qui nunciarentpra'fidiïim Teuris impoGtum ab llmailitanis deleium,ip(umlt;p Ifmailem ingentibus £0 pijs recenti milite aduentare.Quo nuncio pet territus,omnes fubarmis uig’ lare iubet, iplc mutato tabernaculo,ad côtubernia gregariorum fe contulit* ueritus,nefi infuopernoclarcttabernaculo, ab llmailitanis autuiuusc^pt' retur.aut pugnans interGceretur.Quippe per träsfugam Icptcm millia cats' phradorum coniuraffe, ut fc aut uiuû caperent, aut interßeerent, didiccrat: fecilfentcp ni tabernaculo mutato præuidiffet. Nam cadem node qua tabef naculummutaueratgt;imperatoriohabiïudepoGtoSelimus,lfmaiIcalir3 cuffl truncat.uniueifumcp exercitó ca’dït,uixcp Sebmus cum paueisjeliiJ^ßbofl hardis quibus in tanto tumultu ufus non erat,obfcuritate noctis adso»»^ git. Qui nunc in Amafia oppido Cappadociae dicitur effe, uircs9iefilt;^^*^^’ doneehoftis adueniatjterö pugnaturus An IfmailuieSoria utiuclit,inf^' turn adhuceftjuullumcp huius rei indicium extanfeuquia amp;f ipfe auenti^ mam uK^oriamhabucrit, feu qued innudofoleSf finearbonbuSjäiffidIt militi,6C prxfertim equiti,per hyemê iter effet. Aliequin potentifsimum^^ j gcm,utqui Armeniam,Mefopotamiarn,PcrGam. Hireaniam, Albaniaub Parthiam,Ba(fïrianos infuper cum orientalibus Scythis, amp;nbsp;parte InHiæpo'' fideat.nam LuGtanos in mari Indien nônuUa eins caffeHa cçpiflêjSoph«**' ferentibusjintelleximusjamp;prafrertimiacefsitum.incrcdibileeftpoirequid' ceregt;utcuncp erit.Selimusruinam fuam quantum poteff oeailir,nouuni w^' litcm parat;quâuis in Europa aut nemo autpaucirelilt;5i funt.Harcluniq^^ ad R. V. feribere uolui, caetera feripturus cum tempus dabitur, Sf forfan^ ortuSf gcnealogiaIlmaiiis,bellis^per eumfaóis, öó odio interTur«$» cumjonge aliter ac omnes ante me ieripfere. Quae «G recentia forfan nert crunt,tarnen quiaordineGngulatracffabuntur,celGtudini V. pladtura Ipt' ro.Cui me plurimum cómendo,óf quæ foelix femper ualeat.Dic fexto ^2' uembris. M. D. Xlllf. exConftantinopoIi»

! Raefad mihi heet,quod profeß» plenquc funtrerum fenptor«) .5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bellummaximèmemorabile,omniumquçunquamgeftafunti

! mefcripturum;GcLiuius, Gcego,^ forteuerius.quedmagn^ Turcarum7’yrannusSolymannus,terra Öt' man gdsitfuntb' quitibus diuo loanni confecratis,ód Imperij Chriftiani limites ad Orienicnj defenfantibus.Nunquamenim præliumtam crudele, amp;nbsp;atrox.Marsarqu^ dubius fuit:noruntqui mecum in partelaboris Óf periculi fucre. Credethet lèqùifquis facræ öl' nebilis militiæ(nullius enim nomen reeipiturj^trifiada' ramjóf exhibito indice natalium)olim inGitutum,óf haóenus obiêniatum»

A pugnandi cum Turds moremammaduerterit: turn herum opes Ô^poteiv riam,qui uirilibus amp;nbsp;incerris primordqs(nc origmem fuam^nce ipfi quidem (ans tenent)abantris Caucafj,debellata initio Alia,deinde Thracia, poftre^ moreliqua Græda,duobusflorcnnlsimis imperijs Trapezuntio amp;nbsp;Confia« linopolitano euerfis,omni propè lllyrico perdomitOjin fiaha ufcp,HydrunJ« te capta ( que in ftaliæ et Calabriæ finibus eft ) penen aueruntÂ recenti ad* hucniemoria,qualt befiernæ diei,Sultano uno póft altcrum,uita Ôd imperio priuato, totam Syriam cum omni Aegypto Arabia^, opibusluisadiece-tant, Qiiod bellum fie exfententia confecflum, Rhodianoinitium dédit» Eftcnim hlio Solymano uifum,quod Solymo patri,qui anno ab hinequin^ to maxima dalTe Rhodumobfidendam parata , uita defunct us eft,difh'^ cilemfibiex Lesbo,ChiOiPdoponnefo3Eubœa,Propontide,ipfocpBizan-tionauigationem futuram in Syriam atep Aegyptum,ftanteincolumi Rho-do arce militumtutpote ex qua ilh maritimis luis cxcurfionibus gt;nbsp;return lite« reum tradum deuaftcnt,nonnunquam lufta elafie congredi audentes.Prae-terea,ducerc dedecus imperq fui,ferre gentem inimicam in iplis regni pene tralibus. Adhæcambiiiolô iuueni magnes fpiritus miniftrare, Alba anno fix periore adconfiuentem Saui S^ Danubq uida. Tum,quæ nequaqua muL ta molientt ncgligenda eft, occafio temporis, quo principes Occidentis ma« Ximiscladibuslefcinuicem afhcicbant. Veruntamen priufquam belligefti, Rhodianxepobfidionisinittumaggrediar, quo ad cognofeendum omnia, utmagis magisep in aperto fint,quaedam altius repeterenecefi’anu eft. Nam utexpenor,ilfud helium multorum fide maius, ita eius quoep hiftorram in^-ucniomagislaboriofammihi,quàmputaram. Sediftud quocpmalumpoft £iotaceiboscafus,hoftium iniurias,bonorum direptiones, cardes, exilia, pe^ nculauaftimaris,febres,morbos,peftê,oculorûophtalmiâ,mihideuorandiî eft. Edi laboribus meis nulla eerta merces, quam non tarn (pecro, quam laudem defenfionemcp ueritatis, amp;nbsp;ûcrorâ nobiliumcp Hierofolymitano^ rumcquitum gloriam:tametfi nemo dicendo,aut kribendo tantam illis gio riam pararc poteft, (quanta m ipfi fibipugnando pepcrerunt.Quodigitur laquot; cræmilitiæ^mihi uertatbene, fieexofdior.

Fabritio Careedano mgenti !uciu,dcfydcriocp plcbis nouendiü uita fun-' do,fucratentmad populiLuorcaiicupadü,afi'abrcfabdLis,dodus hterasLa tin3s,callidus, aceringcnio,cui confiliûnecincoeptû ulîûfruftrafuit.magni ficus, fiquide magnâ urbis parte noue, ualidocp murorû ambitu cinxit, ar--ma,cela,machinas, commeatS affatim importari fecit, deniep omnia quar in benouario,amp; muItarG rerS egenti.'^ifui efteibIcnt.Culpantaliqui, quód aera hum immodefiius tradauen'qquibus ego nee aflentio.nee repugno. Vbi lu Korta, ars campanam fonuit, untuerfa militaris eoncio in claftes fuas diftrP Euta, ad phanum diui Ioannis conuenit: pcrado folenni facro, quarcp tc^ ftatacrucem,Intermagiftropridem ab antefignanis conftituto, IpondetaC hturamfefede corpore fuo militem,quem habeat optimum amp;nbsp;prudentiisi« mum. Conftituiturhacratione cxfingulismilitum dccurijs odumuiratus quidam,cuiius,fascp cft,præfedü comitiorum nominare, 00 tresmox fuffra gia daturos,diccre Equitem,qui fummus fuffragantium uocatur.Sacrifiem, * opdonemep militarem hi triumuiri frequenti ordine præfecio comiiiorS an tearam(necpenim iam oeftumuiratus ampltus,autintermagifter, cuiuspo-^ tcftatemuoluerunt maiores momentanes efle,nequa fraus fuffragqs fieret) facramento aftipulantur , quaefituros ex toto ordine militari, quatuorólt;^ decem integros aefpebtatx fidei uiros , quibuslbcijstribum fuffragantem perfieiät» Que fimul atep exit Chriftiano ritu expiata,per adorSdam crueem quatuor

quatuor Didafcalicos libres uolumini facrifidorum, omni priuato affet^’^ lt;nbsp;abiurato, non alium facrac nobililsimæ^ militiæ præfeduram k uoueii^^ claris legitimist natalibus et maximis in Rempublieam meritis commen turn. Quo uoto, facramentoep à præfide comitiorum ftipulato, fufta^^®' res lecedunt, qui poft graues demultorum unqsac uirtutibus ceniu^S’ duorum potiisimum rationem habendam ede duxeröt; Philippi V ikn, Pquot; ladami,amp;Thomae Docraipræfedi equitum Anglorum. Huncliquid^^^ rimum commendabantmagnx opesjingeniumjmagna experienna/öluc' tudo RegumÖCprincip2:ad quos arduis fæpe legationibus tunduseft ^ négocia militiae bene prudentert in Gallqs amp;nbsp;Hiipantjs adminiftrata, w^ return Rhodienfium,fortitudo animi ÖC corporisjuirtus omnibus fpclt;ïbii' fima;nec,ut quorundam elle iblet fupremumMagiftratum ambientium! “'' mulata atq? efiida ad tempus. Fadühoemodo eft,ut fors utriufeppar c»^' rUjfed Liladamiprærogatiuafuit fuffragio equitisfummi primiep inter W* fragatores;qui appellatis more maiorû Decurrjs, uellent'ne fuffragatriotf^ buiinterccdere,autobnunciare quippiâdimul ut refpemderut, nolle:Qu'; ergOjinquiqOeuSjSC numêtutelare prophètes Baptifta,facræ nobihisiniÇ^î militiaenoßraebenèamp; fœliciteruortat.Renundo uobis Magnummagn» nobiliisimum equitem^F-Philippum VileriumLiladamum. Statimepr^ matum eftab uniuerfa concioneiNobililsimo equiti F.Phih'ppo Vilcrio L ladamo,Magno Magiftro noftro uita,uictoria,5d decus æcerniLQü prigt;num literis nuncijscp à Rhodo mifsisdortunæ iuæ certior fadus clfe/^ lerrnne ad iter fe accinxitjmouens è Lutetia Panhifiorum maximo fplen«*^ doep comitatUjFrancifcum Chriftianißimum Regem Galliarum,Bürgenquot; dionum fines ab incurfibus Cæfarianorum tuentem j adqt: benigneacetp' tus,CC dimiflus Rhodanoflumine(in quo nauigium armamentis bdliös 0' nu ft um, negligentia gubernatoris ad pontem enutatis Vienne peiijO filiam nauigat urbcm,quod (dunt omnes uetuftiisimam, in qua ob uetuiw* tem nimiam,nuna uetuftatis extant monumenia. Paucos hic dies coww^ ratus, claffcm coafcendit : leuiindeuento Niceam, in finibus Allobrcg“® dclatijmaximam naufum nofnarum puero cenquinario négligences’^ leruante,inccndiopropè amifimustadumep idm eratnifi magnusMagquot;’^ graui edidofado, nequis nauim relinqueret, fuos uoce SC cxcmplo^®^ firmans,ardorern flamme enafcentis reflinxilTet. Liberati ancipiti penculo, lianequotp deferimusfedern,uaftumep caua trabeeunimusarquer»Cow'' cam SC Sardiniam practcruccïi,in foedam maximamqj tempeftatem inalt;“' mus.Coelum ftrepere ingenti fono,ÓC inter horrendos fragores crebrimiö^ re ignes:capti omnes auribus,oculistuota nuncupabant. Miferrimuseg’’ infolita return facie,præ exteris niagis perterritus,flamma micantiexanim^ tuSjUexatione fradus,naulêa ac uomitu fordens,intercp undæfurentispro' cellas obrutus,Deüm hominumepfidem implorabam. Affuit iiotis pixfn’ numen,Syracufis antiquitate êC fottibus geftis illuftri urbi applieamus,no' uem hominibus fulmine en eet is, pluribus per cuisis: animalium brutorun’« boum,ouium maiorluesfuit, Hicad curam,quietemcp corporis,à'nainu*” refedionem aliquantifper commoratfinadiep auram ftcundam,uela choras toIlimus.Profequitur à puppi uentus euntes. fed ecce mox aliud Wä* lum. Nunciatur Cortugolum archipiratam, cui duos uterinosfratresipt^ ter tertium,quem in uinculis tenebant)Rhodiani occiderc,claifc ex trireme* bus,nauignscp roftratis colleda,cxpedarc in ftatione ad Maleac promonto* rium aduentum Magni Magiftri.Diu difceptatü,eftet ne utile quatuor tan/ lum nauibus merces opulentas multorum negociatorum, materiam ineen' diariam copiofiftimamjac commeatum omnis generis, prgterea ipfum P””

* ^^pcmuchcntibiiSjOccurrcrc manti mo btroni, nihil prarter tela amp;nbsp;holies af-icrenti. Sed confilia noftra fors immutauie, adiuti cnim aura, Ötfeeun* do uento fan's uchemenu, portum Rhodium intramus,fummanoftra0^ oppidanorum lænnaatcç alacritate. Pro«Here obuiam armatæ triremes fa-««mihtiat cum figniSjfono,concentucftubarum. Arx Nicoka, amp;f turrcs «juiutrincp portum muniunt,omnia^ urbis propugnacula,muka crebre^ bombarda intonuerc. Equités antefignani Magnum Magiftum eburjs cx-«ptum ulniSjfcfto apparatu,per medias turbas hominum unditp fefc effun* dentium St precantium faufta lartacp, in urbem ad phanum diui Ioannis in^ duxerunt : hinc pcradio foknni facro,cum plaufibus amp;nbsp;elamoribus, ahjsep, Aoibus effufa Utitia uulgo fignihcatur,in practorium.Paucis inde diebus ihgt; teriedisjCortugclus nauigatione noftra clufus, fremcns, frendensep, fubito fecundo exorto uento, obfcurac, quietacep nodis auxilio fpeculatorcm faP If ns,in fretum Rhodium erupit, ex infula forte poft deuaftationem agrorir, ptædam abamurus: amp;nbsp;incidcrant in cum, nifi left commodum uentusmu-täffftjduamaues VenctacabHieroiblymisrcduccsjquaceadem node à pot tuRhodiofoIuerant. Aduentu hoftili,amp;difcrimincfociorum, daffequae in 2nchorisftabat, quam celcrrimècxpcdita. Equités Rhodij in piratamten« dunt.ejuod lUc uidens,efFufc fugere cccpit.Rhodij qui in fpc crant daftis po tmndæ,f4tijpçj.fjnj,Qtff{^cutifQnt.ygfàmpcftquamccIeritatenauium,ut* poteleiflum,ftiasgrauiores eludi uidcrunt,abftiteri:nt inccrpto,naucs focio turn inpacatum ducentes.Tempore baud multo póft, uenir Rhodum è ca^ IltisluxtaThaurinum Pannonia: pofitis orator, nuflus à 1 yranno Turca^ turn cum huiufmodi literis:

^OIYMANVS TSACCVS, DEI GRATIA REX RE-^‘‘'’i3^ominufdominiintium,Kaximut imperatorSyzantij er Trapr’iundurumtKex f’^ffotentifsimuf Perßdif,/^r:,hi£ßyria,ac Aegypti, DominutAfia er Curopie, Priiieeps t^ccha,Ahpi, Vderofolym^rum Dominator ypoßeßorq; maris tmuerß: Keucrendo patri r.Philippa Vilrtio tiladamo UUgno hU^ißra

Ç^ Ratulor tibi aduentum 00 nouum prindpatu:quem,ut habeas diu fau« \Jffii«n amp;: fœüeem cupio .Spes eft cnim milii quod uirrute Si^ fide fupera turus fis omnes,qui retro in infula Rhodienft impcrarun tjd quibus maiores meifemperuim fuam abftinuerunequorum exemplo, inco tecum amicitiä amp;gratiam.Gaudc igitur amice,Ód gratularc mihi ukioriam amp;nbsp;triumpbum. Siquidem aeftate fuperiori Danubio traicdo,rcgcm Vngarorum,quem oc« ^rmnimcredebamin aciCjiublignis expedaut inaulo praeliodecertare. faunnum totius regionis urbem munitilsimam, óf uicinas aliquot arces ui abaulfmultis mortalibus ferro, óf flamma trucidaris, plcrifq- in ieruitmê re dadis.VidorÔ^ triumphatordimiftbexerdtu in hybernia, regreffusfum adr^iam meam almam urbem Conftantinopolim» V alc, ex caftris.

Recitata hac Epiftola in facro, auguftoep confiüo procerum antciigna^ norum,intcllcxit illico prudens Magifter uerbis fibi nundari pacem, re au-tem uim:quam, quód paratus effet alia ui repetiere,non diftimili artificio, li--tens fic compofitis, fignificauit.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Philippus 'vUeriiu Liladamus Kagnus Kagifier Bhodi, Turcf.

EPiftolamquamad me attulit orator tuus, rede intclkxi. De amicitia quod fcribisgt;tam gram eft mihfquam ingratu Cortugolo.Conatus eft ft quidcm,dum hue uenirem à Galhjs,me ex improuifo opprimcre, Quod tibi non fuccefsitjobfeura node fretum Rhodium inuedus,naucs onerarias,

qu« ab Hieröfolymjs Venetias nau»gabant,dcpredari tentabafSed ebnet portu meo mox deducia.uim prohibugcoegiq? piratam fugere, amp;nbsp;prxdam Cretenfibus negociatoribus ereptam relinquerc, V ak, ex Rhodo*

RemifTus eftlcgatus cum fumma fide öe niunenbus,adiun0oeicomit^ qui literas Magiftri perferebat, homine quoda priuato: raro cm dignatadt Rhodus Tureä legationepublici equitis. l yränus pr;rcoci ingenio adule fccns,cui rerü pruderia uclox ante pilos uenif.côtemplatus ingeniofam talio nêIitcraruiedditarum, fenfitfecS agi fuis ambus, amp;nbsp;Rhodiosparatosdie uim contraria ui repellere : neep tam leuker quam Taurini defenlorcs, dedl lionemamp;imperatafaóuros. Veniebatpractercainmentem, quaeproa^ Mahumeti acciderunt,accidercfibi pofie.Fortunam et Martern fall af ia dit numina.quæ fidem in paruis fibi pratftruunqut cum opereprecium fit,cum magna mercede fallant. Hoc modo animum eelerem nunc buc, nunc diui' deus illuc,in partesep rapiens uarias,libidtne aduerfum nos, metu pro nobw fuadcnte,Cortugolum accerfiri iubet. Vocatus accedit prgeuntibus duebuJ auguftalib. Muftapho ÖC Farao, cui, ut mibi narrant, Tyrannus fororemcol locauit,hicp omnia in Rhodios acerbe atep ad gratia principis iuntlocuti,ult; facerefolcnt quosregde opesaluntt fed acerbilsimè Cortugolusuirnatu« ferox, belli haudignarus, probeintclligenslitcris de ie querentibusgraW fuac apud regem non modó decreuiflequippiam, kd etiam permagnamd* fc acceisionem faCtam, quem in hunc modum locutum fuiCTe accept

Ingentia tua erga me mérita, OptimeMaximeep Imperator, faciunt,ut quæ æliimêtibi amp;nbsp;imperio gloriac dcconep fiiturajibereloquar. Voces quo tidie ad me mifcrabilium hominum ex inlulis Mithylene,Eubcea,Pelopon' nefo,Achaia,amp;: continenti,Caria, Lycia, atep omni liroreo traóu Synacac Aegypti[perfcruntur,cxponcntium agrorum fuorum depopulationes-dire* ptiones urbium,pracdas hominum amp;nbsp;armêtorum, multacp infinita afiafl^t® credibilia mala,quæ in dies patiuntur, nemine uim prohibente à Cruciferit illis Óf pyratis Rhodimfihus.Tcndunt mihi mikii fupplices manus,opfui meam orant,inftant, urgent, ut illis aux ilium ab imperiali maieftatetuaiiu' plorcm,ut illosabiniuria,carde,rapin}6iftorum Cruciferorü defendas- Oro te igitur per adorandum nomen Mahumetis .per genium imperialem, ut po pulum tuum ab his crudelifsimis hoftibus fiber es,ut ex ferro, flamma, amp;nbsp;eX graui feruitute, quçmortc durior eft,aliqu5do eripias. Atep illud tecS etiam cogites,non tam populo Óf priuatat pleheculç hanc iniuriam, quam publito honori óf nominituo,infciTi.Quafi Regum,fÏ principum aliquisChrifib' norum inferrct,non patereris/cio, multam ; óf nunc finis latroncs,ficanos» colluuiem hominum agros tuos uaftare,urbes diripere,populum trucidate, mare totum unicuiep nofirum infeftum reddererQuis enim nauigat Dawgt; leum, Alexandriam, Memphim, Chalcidem, LesbungChium, regiâ taart Conftanftinopofim,qui non maximis accems quidem ab iftisCruciferisirt minentibuspericulisfcexponatf Quidper tot annos ftatimpoftuernCx* quinodlium audimus afiud,quam Cruciferos Rhodios porti! aliquemTur* carum occupalTecTurcas in feruitutem miferrimam redegiffe r pratdam bo' minum ac rerum prarciofiisimarum,cx urbibus atep agris direpfam,Rbö^^ aduexiife f Et quod turpifsimum eft, te infpeóantc, in medio óf pénétrait' bus regnorum tuorum hare omnia feoiïè.Ignolce mihi obfecro imperator, fi apertenimium dico,quod fentio.quiequid enim à me dicitur,nulla alia de caula dicitur,nifi ut tu altquando facias, quod iam multos ante annos laüd effe oportuir. Quod ad rebgionem noftram Mahumeticam ampliandart, ad imperii óf noministui proiclationem pertincat: pro quo quidem ptop^ gando noflras fortunas in quodlibet difcrimen afferre, corpus telis armislp ebi]«

^^cwCjnihillaborisjnihil pcn'culi fubterfugcic debemus « Quod fi laudum ^pugnæ amoreflagras, ÔC adperpetuam immortahtatem mirSin modum tandis,quo earn belle fadhus côfequi poteris, quam 11 Rhodum,quæ quod^ «am Chriftianorû propugnaculum efljamp; dldtur : quæcp Ibla nos ab fllorum ^fg'onibus prohibet,expugnes, ÔC in deditionem cogas d Dices tortafle hic: Jalores mei tories urbem illam fruftra tentarunt ; tentarunt ÖC Thaunnum pnnontæ urbem.Tu tarnen multo magis munitam nunc quam prifcis illts •ecults in poteftatem tuam redegifti,amp; de Rhodo defperastDepone uanum *“um timorcm,audendo,agendocp rcs Turcica creuit.Properemus ad illam obudienda terra amp;nbsp;mari.Si populus tuus feruitute gemês, manibus fuis earn fonftruxenXnumlibcrtatCjCupidinejatqueoccafionejtotillatasiniurias um «tcandigaudens,eifdem manibus deftruere poteritf Quod fi cognofcas, lm Pwator j efttibi, procurante fummo propheta Mahumete, diuinitus oblata occafiojdum Chriftianus Occafus inteflinis cladib. laborat. Num in geren-^negoties ignoras fequendas elfe temporG opportunitates,amp;' in occafione tcfumdelidiam,actarditatem omnem quamdiligenritsimefugiêdamc Mu# ribilifsiinæ quidê funt temporum uices, amp;nbsp;fortunam cum abit e permileiis, «ultra poftmod urn dilcedentem acfugientem llsimploraturus.

Hac orarione animus iuuenilis inuidia Chriftiani no minis tegerjicnoquot; ^umô^imperij appetentifsimus, facile ad bellum decemêdum impulfus efl. «caprimum rem ad proceres detulit,ubi fic locutus fuiffe traditur: Et fi non dubitOjViriforrilsimijeandcm uobis nunc mentem elTcjquaein alqs aggre* «icndisgentibusfemper fuitj de communi tarnen gloria atep com^odo, ■ ^ommune indicate confilium uolui.Ex eo tempore,quo pater meus uita degt;

1 ^J^duseftjcum diuerfis poputisacnationibusbellum gefsimus. Syros, ut luntnaturainflabiles, £Cad res nouas moliendas pronijrebellicnem ten-f^ntesjuiin officio continuimus : Sophum magni Vfuncaflani exfilia Ne-P°t^ni,quælacupi Regis foror fuit, præpotentem ilium regem,temper no bis cordeâd opéré mala machinantem, nec dum Aflyria, Media, Armenia *^3iorejPetß jej]\4efopotamia contentum armis noftris, intra fepta fua con dufimus. Anno fuperiore, omnem Pannoniam ultra citra^ Danubium pf’'uagati,Thaurinum totius regionis locum munitifsimum ca-pnnus,quc-eunque tentauimus,fubcgimus. Tamen,ut de me ingenue dicam,animus fupra Imperium amp;nbsp;fanguinem Othomanicum ingens, in his uidtorijs con-quiefecre non poteft. Nam quæcunqj hadenus egiflis, Sc fi magna funt, ’Minora tarnen uirtute ueflra æftimo. Hue me rapit cupido,hoc femper ex-’ffijRhodum illam petere, omnesep Rhodianac militiæ uires SC caftra radi« citus euertcre. Nónneuos idemhaud faneminus quam ego femper opta-uiftisf Qiiotiesenim uocesaudiuiRhodum, Rhodum conclamantium, tempus à me expedatum eft,ut expediti aliarum gentium bellis, hue emnes t^ctuos, animosep in unum intenderemus. Quod tam diu cupiuiflis, in tt^anibus ueßris eft. NuUamaior unquam facultas data bene gerendærei: ’''turorum urbis Rhodiæ permagna pars folo aequata iacet,quae haud paruo temporereflitui potetit, ærario expilato. Adhæc arcis prasfidium parua manumilitum confiât,auxilia à Gallislonginqua,pofl Rhodum expugna-^m,futuj-a funt, aut quod mihiuerifimilius efl,nunquam.Ncqueenim flexFrancorum cum Impcratore G er maniac amp;nbsp;Italiæ domino, ad intemi tionem dcpugnans,pat!eturnaualia fua dearmari, porrus fuos denudariprae «dionauium.Nec credatis eriam Hifpanigeneris hommes domifame, bel o,inteflinis odqs implicitos,foris hue ex Sicilia óf Campania tam facile mi-htem Sf commeatum portaturos. Sedmaiorinflat, ut putatis, à claflè Ve *teta,abauxilijsCrçtac infulae timor, imó nullus. Scio,neepdebeoomni-P z bus

buspalam faccre,quomodo huicmalooccurrenm. Ergomagnaninnui«)^ nati ad fubigêdam uniuerfam Chriftianorum dmonem, nedum Rhodum, fequamini alacres me crudelilsimis ÔC perhdis hoftibus beltum inferenteffl« Qtioußß patiemini quæfo familiae Othomanicæ,ÔC in uniuerlum Turds O' mnibasmaculam earn adhærere, quam Rhodq nobis alperlèrunt, uiâona fuperiori oblidione partac'quam non tam uirtus illorum tedt, quarrt proaui Mahumens conlilium mfoelix,Myfachum Palleologum mihdae ducein,o^ na infoeh'dtcrcommifla pugna, reuocands. Sedteceritfanèillorumuirtus uidoriarn, tolerabids ne ideofemper toto mari pyraticas iftas excurfiones continentiSCinfulis,urbium atqj agrorum deualiadoncs, praedasanimÄ 0^ quarumcuneprerum optimarumgt;incendia,fuppliciacp, raptus comugo, cardes liberorumjferuitutem aflinium cognatorum ueftrorum t* NcnltcmC beneMahumetus meus adiuuetjCuius opc atep auxilio,inuitis Chnftoamp;^lo anneCrudferorum magnis Dqs, fpondeo me breui lunata ligna medio uu bis Rhodiae foro dchxurum, Nee quiequam mihi nili gloriam quæro, utili' tatem do uobis eommilitones; auri amp;nbsp;argenti cælata uafa, mundummulit'' brem(qui præciofi^simus elle dicitur)omnem pecuniam, lp!endidam91U' pelledblem, ad uxores, ad liberos ueftros, domum onuftis nauignsdepo'' tare» Nunc ergo ad Rhodum oppugnandam totis uiribus, bonoc^ ani' motranfeamus. Cumep hoefadendu omnesuna uoce fuceSamarent,affût gens Pyrrhus, natus (utmihirelatum eÜ) patreuulgare delertore fidebcut longa uitaamp;^ odium orthodoxaefidei, mille artes, amp;nbsp;nomina millenocend pepererunt: Nó poirum(inquit)non plurimum admiraripræcocem,ms' ximamepprudentiam jóë uirtutes, aupingeniumlmpcraroris noftri,adto prudenter amp;nbsp;difcrtc omnia, maximi darilsimi^ ducis in bello fufdpt^tido « conlilia expofuit Fœlix Mahumetus,ter quater^ hoe imperium,bead b2lt;: ReipubJortunatinos tali principe: qui non tantum uiros amp;nbsp;arma, fed ptu' dentiam atep conlilium in praclia ducit» Quê optimum 5C laudatifsimumpU gnandimorem, fifemperadmanum,femperanteoculosnabeamus,ncf modó Rhodum, led breui omnem Chriftianorum ditionem inpoteftatem noftram redigemus. Verum aetas amp;cxperientia mea,pracrer ca quæiuue' nis Princeps fedulo SC diligenter inueftigauit, luadet ex Equitum ciumtnt^ Rhodienfium ordine.maximos'fi heriporeft) uiros corrumpendes cflc,ó^ præmïo,pol!idtatione,mercede, gratia, demtp modis omnibus,ad proditio' nem fecretorum confiliorum lolicitandos:qucd quomodo fieripoliit,acO' pite. Ego quafi pacis quietiscp cupidilsimus arbiter, inducamnundlSil*' teriscp magnum Magiftrum,ut ad principcm neftrum legatos mittat, quiU' biinnoftraeruntmanu,finiteagerePyrrhum. Placuitomnibus Órmptf misipfi Tyranno,fenis uiriconhliumimandatumcp utrem illico fummatU ra, fideep expediret. Cxteris ducibus, ut pararcnt terreftres naualescp copias» quam maximas poflênt^ Neep diu côtinuit fe hdlici apparatus rumor,Men' feintercalaiipridienonas, Rhodi nunciatumeft Turcam nauiumlonga^ rum carinis pofttis, contraria ad effedlum cius opens ex Chio amp;' reliquis portubus multitudine fabrorum, omniep aha nauali materia ferro, linteis» fparto,maximam daffem Conftantinopoli fabricare. Qua: fama dumingt; diescrebrior,conftantiorcpcircos conuentus^hominum permearct,iHB*t Equeftris ordo omnia exploratum quendam Epidaureniem Turcaicæ lm' guæperitum RenunciatisèByzantio,epiftola inter liquamina pifeiumab fcondita,claHèm maximam pararimilitem icribi,numerumpraftcrea Óifof mam tormentorum. Caeterum hoftem impetendum uulgo incertum effet mu!tos,t3m de R hodo,quàm Italia dubitare.plerofqj de Cypro, aut Coreys ra» Nu dû iftud multorû animos,omen à fe alienantium,lecuriores fedefe» dum

DE B F L L O R H 0 D I O, L I B» h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45’1

Â dam homines in quofuispon'Lis,quàm fcmctipfosbellum apparancrcdunt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

affertur fociorû amicorumcp htens,Hnitimos hoftiS portus dxhgentiisima eu ftodia obferuari Jnter has belli imminétis curas,minime idoneo icpore, qui dam excquitibus Italicis mifsionê Ôd premia flagirarût, acerbe in Romana curiam loquuti : cui ftipendiorn fuorû defraudationè acceptam referebant* VerùmMagifter prudentia,ac confilio fuo tantum efFecit, ut reiponderent omnes,non côfueuiffe équités Italos Remp.in ancipitidiferimine confiitu tamrclinqueregt;necn5cquidemreli(fîuros, Verùmquo plurabeneatepftre nuefeciircnt,eo minus iniuriâ tolcrare.Cupere igitur fe,ut primo quoep pa» catiori tempore legionis optime meritac ratio habeatur. Deinde cœptS eft mbis Rhodia: cura Ôd prgßdio cogitari. Equités,nautarep lignatS mißifuntgt; in defertgcontinentis Latonælucû, Phifeo antiquo Lyciac oppido uicinü» Arma,tormêta3tela^recognita iunt:lapidesmolares,quibusmolasmanua-lcs,afinariascp qui(lt;p fibi fabricareiuflus er at, ex Nyfiro infula importari:ur' bana multitudo in heptacurias fuas partita eft. Muri Ód propugnaculn Auer notûjàBafilio Cçfans Caroli quinti architeóo, Magiftratu Fabrictj modu# bflmaiori cum diligentia perficiebanucaptiuis ad uoluntarios labores pre» mioliberalitatecp magni Magiftri inuitatis.Dum hæc tanto ftudio atep ardo ïcagunrur,uenit Byzantio nuncius à Pyrrho,quem diximus fupra, miRus: homofeftiuus atep ingenio(us,munus fuu uerbis mirè adomanSjprxdican« do doming, indolem præterea ac facile ingeniS Imperatoris fui: attulitcp ab co ôd Pyrrho ad magnum Magiftrum bonas litcras, quale exemplar tale efî:

SOLYMANVS TSACCVS DEI GRATIA REX REGVM, DO-ninuiiominMtiumj Keuerendo patri Philippa Vilma LiUdamo^Migw MagiSro

8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Khadi.Lrgata^Afiæ^Salutem,

CErtior fadîus Turn cpiftolam meam redditam eiTe, quam quad rede in^ tcllexifti(mirum diâu)quàm plaçait.Confide, quod uidioria Thauri-niminimefum contentus,alterâipero, imô mihi polliceor:quam tibi,cuius femper fum memor, nequaquS occulta ede fina. Vaie, ex Conßantinopolß

T^Yrrhus Apocletus,Philippe VrlerioLiIadamo,magnoMagiftro Rho 1 dl,Legato Afiæ, S. Epiftolam tuam fenfu maiorem, quam literis,exhi* bui Maximo Imperatori noftroltabellarium autem non fum paflus admitti, ne plebeio nimium nuncio offcnderetur,ad quem mittes deinceps uiros iiïu hresjgtate ac prudent ia commendatos,quibus cum, ft in animo habeat.pof* fitdcrecômunitrângere.Quodfi facias,nee te farti, neep me confilqpoeni* tebit.Quem mitto,affcrt ad te literas,etiam à noftro Imperatore, cuius diuix no num int quomodo fit refpódendS, monitus es. Vale,ex Coftantinopoli»

Hæliterçtrahebant in uarias partes multorum animos,qui à quictis con fiiijsnonabhorrebant.Mctientesalios ex fide,probitateep propria,comen-dabant Pyrrhi confiliumtdicentes uirum fenem ôd prudentem,non tarn no# fitæ,quàm patriae ôd Imperatoris fui quieti ftuderetcupere cum confilio com ponerc,quæ iuuenis princeps ferro.metuentem incerta cafiium humanoru, communem belli Martern,uim fortune,quae maximos fiepe reges ôd exerci tnspatua manu hoßium, paruoep negocio peflundedit» Tantum ualue^ funthorum confilia,ut deligerent oratores, frater Raymundus Marchetus, cques natus in Hifpania citeriori, nunc Euboeicac prgfeeïurx titulo infignis, nirmagnanimus,carus,facüdas,ódcaftrophy!aca,ciuisRhodienfis,TurcaP cecallens.Multis difpar fententia fuit, qui fraudem,dolumcp fentictes, ab ho mli confilio cauendum predicabant.Quorfum enim ifia legatiofBcIlum ne indicendum tyranno potentiisimo,nondum ex profefTo hoflidpacem enim faibitian deprecandum nondum indióumd V t timeri fcilicetiê intdligat is,

qui tam timet, Qua iècuritate, qua fronte etiam ibunt oratores non uocatu ^ domino,fine diplomateper alienum agrû, quem nos indies exurimusamp;ua ftamus^Sed Pyrrhi literas proferêt. Huius ftilicet cómiferatiOjhuiusfideSjCt autoritas eps ab iniuria proteget;quafi feruus domino leges imponat, domt no fimillimus^hoc eft)crudelis,perfidus, ofor omniö Chriftianorö.maxmie Rbodienfiutquos tyrannusjfi reperiatiam parata daiïe, amp;nbsp;deledumilwu® habito,uario cruciatuafKciet,ut uires noftras, noftros cómeatus, fccretaur« biSjS^ militiac noUrç Gbi prodant. Magnâ accefsione fecit huic fentetig hcnii nS uerè prudentü,diligens ftudiü miisi oratoris, multa amp;nbsp;uaria inueßigam^ deftatu, fituepurbisj numero Slt; fortitudine equitü:quapropter remiflusdt cum uno tantö comité homine priuatOjMagiftri epiüola ad tyrannó afterca tCjCuius fententia talis erat: Quod memor fis mei,baud moieftö efti ego ut cifsim tui memor fum.Repetis uicftona Pannonica, qua nó contentus altera fperastimo uel ante bellu tibi promittis 6^ canis,uide ne te faliasjnufc^ minus q in belio euentus reipondet. Epiftola autem ad Pyrrhum milfa,talis crat.

Litéras tuas, fimul amp;nbsp;nuneq rnores, aicp ingenium diligenter perpendi, Conlilium tuum non contcmno,nec obferuo quidemidum miles metis agros portuscp domini tui deprædatur; quod ut tolerarê, iecere miuiiæ quas à Pyratis Turcis acceperunt, Verum reuocabo excui rentes, mißurus ad lm peratoremtuumoratores, adquos fidempublicam eundiamp;redeundidus diplomate teftatam præmittas. Vale,ex Rhodo.

Verum animaduertendum bic Magiftri literas, ad Tyrannutn non allaquot; tas eÜe.NamTurca,ubttransfretaflet equum afcendens, quiinredifumpaquot; 5 latus fteterat,adadïis calcaribus,curiu quam uclociisimo eßugitJoeiöChr^ ftianum relinquens;qui reditu fuo in urbem,magnam pacis delperattonêa^* ferebat,Q.uapropter miisi funi in Cretam coemptores, qui ex infulauinum amp;; lagittarios importarent.nam arcubus amp;nbsp;iagittis plurimum utitur Creta : a Septentrione Aegeum, occafu Ionium Europas maria habens:ab ortu C2igt; pathium att$ Âegyptiû,quæ Afiatica funttmeridie Africum. Liters interea à Naxo mifliae,dicebantnaucsinftruóas,armatascp in aqua deduct: Barbar ros moturos inchoanteluna. Nam hoefignum rebus gerendis aufpiwtii^ mû habent.ldem nundabant frumentatores infulæ Patbmos, Celebris oßib. Ioannis Tbcologi, quinauigioquodäcapaciore optima frumentfi Euboi* cG inferebanttcuius uenundandifpecie aeprætextu,multa que in urbeobfr denda agebant,iufluTurcarû,quibus funt ucdtigalcs.exploraucrc. Nee ft' gnius magnus Magtfter,nauiculas ad omnia exploranda circa infulasmitte bat.F,Ioannes Lupus,queBcllouacG appellant, ftrenuus equcs, quipoüw in defenfionepropugnacult Britannici grauiter Ie fus fuit, rem bbi mandata diligenter peregit,nauimcp unâ roftratâ onuftâ frumento Rbodû feeß addu xit.Fuit infoelicior unius celocisprçfedîuseques Alpbonfus, hiccuinftau^ ne quadâ uentG expecîans,remiges longius diuagari pateref,a Pyrarica qua dam naue fortuito interceptus,obnixus diu,ne uiuus in poteftatem boftium ueniret, grauiter iauciatus,captus eft.Biremis pratter paucos, quos fors ßim ga faluauerant,cum nautis capta cfttignominiamagis quam damnum Rbo dios comouit. na muleis annis retro, nulla nauis Rhodia hoßi in prædâ cei« ferat, Armatæ ex templo triremes, omnê orâuicinâ cireGnauigareiubenffi cubi forte latentem pyratam reperiât. Per idem tempus crebris ignibus una no eße poft aliâ inhoftico fùblatisjignû faeßG eft, eiTe tbi mortale coHoqucn.' di cum Rbodqs cupidu. Quare F, Menetonus equcs Gallus prudens cói» pcricula ÔC infidias, naui uiris armiscp fatis inftru^a, ad cotinente iuffu pro* ccium

DE B É L t 0 R H 0 D I 0,quot; L I B, h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4JÎ

' fwum mittebatur,comite lacobo Xayco triremium rarionakjUt à lod inco^ “s atque amicis omnia de future bello induftrie diligentercp inquircrct. Erat wim Xaycus prêter maris ac regionû notinam,ciuilium quoq^ rerû gnarus, * * urcisnegociatoribus,quorum didiceratidioma, unice charus atep aceex ptiiS’Qiios ubi ad fontem inter cahees ac libamina reperiHet, circuniéptos ta P^is,bombyce,amp;^ alqs talibus,quç Barbari mutare cum Rhodianis mercato ^us panno laneo folebant,falutem ac fidem inuice dat amp;nbsp;accipit » Rogatus ^2gt;«ndere ad comeffandûjdonec ueniret è proximo tugurio quidam, cum 9'Jonmitum familiariterep uixeratjefponditno pofle,nifi obfide prius in na '^‘’nrecepto.PerHdi didum cachinnis excipientes uîtro merces amp;nbsp;oblidêim-Ponunt.Egrelîus turn amp;nbsp;obuios amplexans dato ftatim lîgno^ unditp ex infi “nsiimatJituj-, acraptim pernici impofitus equo protrahitur Byzâtium, ubi ^Cftbisquacfrionibus omnibus^ affecfîusfupplictjs,quae corpus ullû pati po» ^^ftiadlaoetaceminimicorû dicerefaôa,at(pinfedta cogitur. Poftquam ifto ^oloamiifus eft Xaycus : turn magis ac magis uulgo celebrari cœpit ülorum pfouidentiajqui militaribus comités reuoeâdæ nuper decretæ legarionis ad * Wcâautores extiterât. Itatp nemoradiuturnior damnû afferret, iuflicium ’'’^lt;Vîuni efpuigibæ uicatirn exacts, in proceftris militaribus acutæ lanceæ ^i^pofitæfunt, tormêta per muros locatajingub ioca firmata euftodibus.Pu bucumarniamentarium,inftrudîum omnium bellicarum rerûincredibili ap paratujeferatum eli.Armorum atep telorum portationibus tota ciuitas fera ”^€»3 proceribus antefignanis luftrum conditum:recenfa liberorum homb ®“®gt;quiarma ferre posent,plus minus quincp millia. Inter quos ftrenuè pu Rnaruntfexcêti ferf Equités,quingenti Crctenics,cæteri qui pugne diligent ^^rndeüterep uacarunt,fuere nautæ,remiges clafsiarqtquorum uirtutem plu ’■*'nûiuucrut duces ipfi,maritimicp excurfores Michael Vitalis Gallus, præa ænauali Temper acerrimus, amp;nbsp;felicibimus Seringus Vandalus » ac Siculus ^uidâô^unus Rhodius NicolausMego.Ruftici qui ex agris infulaq; con^ ^Encrant,nontam pugnando,quàm fodiendo ferendoep terram, oblîdioni utiles fuere.Reliqua urbana multitude, aliquot tarnen uerè ftrenuis uirisexa ^cpMs,inibellis,iners,necplab'oris,ncq? periculi iatis patiêssgrè minisA' im-* pefiofubfigms amp;nbsp;llatiombus fuis retenta,lingua tp manu promptior, enfes, elypeosepgeftjfjdo plus omnino oftentationis tp fortitudinis habuit. Dum ‘smafutun béni S^ animorum noftrorum per cycladas,infulascp alias Acgei roarùUtè effunditur,Ioannes Antonius Bouladius Venetus faber, fortunæ bæaCretaRhodumuenit.Nam cum effet loco baud illuftrinatus concert dintefuffi agie,contra omnia uetuflatis exêpla, ob bene diligenterep naUatä ^dpublicae opcram,inter Equités receptus cfl::donatus^ iure aureorum cal '^rium, importauit uina,commeatum omnis generis cum deleda iuuenum *’iînu.Paulo poft Dominicus Fornarius Ligur uir cautus,impiger,ftrenuus pfæliOjbonus confilio,cum ab Alexandria nauigaret in Sicilia ingenti cnegt; Knanaui, praeciofifsimis onufta mercibus,fecundo ab urbe lapide in infula 5?^'^’*’ide confilio amp;nbsp;prudentia noftroru in urbe ductus eft,exceptuscp 0Duqstriremibus.NâtStænauisaduêtu,quæ arma uiroscpaffcrebat,Rhcdi *98^’’sgaudium merito exortS efttanimis omnium nihilominus curam de^ enuonemep remittetihus, quos flexamina 5C uehemeti fua eloquêtia ( baud dusimili ilii quam in Cynea, Perideep fuific fenbut ) ad omne egregium au^ dendum 0^ faciendum inflammauerat Lconardus Caleftrinus Ligur ArebP fpiftopus Latinorum,uir fumma dodirina facrarum literarum, amp;nbsp;memoria P’^°P^5'^flgt;'ofa,qua Cirum, acMithridatem uel æquat uel fuperat,in dicedo entetqs acutus,amp; creber,ucrbis ornatus atep effi'eax : cuiuslucukntiisimam orauonem,quani in phano diui Ioannis ad Equités habuit,fubqcio:

Vt hodicma die, quam majores noßri, Deo tnno óf uni facrum effeuo^ ^ luerunt,ad celfitudmê tuamjMagne Magifter, uos o nobilifsimi Equités, de fide,ÔC de religione uerba fadam,monet ofFierj mei ratio» Sed dum ReipuE fadem,Ratum^ intueor, quod numinis uenia mihi liceat, oraiionê tempori accommodabo;quo non tam pracdicanda eft fides,quàm defendenda ab ho* Reimmanifsimo,maximishuc terra, rnariep copqsad noftram euerfionem properanti.Cui nihil dubito,refiftetis,ut uiros fortes Ô^ équités Rhodios de« cetjUtep hadenusfacere confueuiftis, Neep ertis,aut mea aut cuiufpiam ora-tionemonendi: tamê quo mihi fadam fans, quem etiam pedoralis ißa crux ad omnem Turdd nominis internitionê laborare admonet,^ nequa men' tibus hacfitatio,fcrupulus ue reftare pofsit,propofui(Equites)facerc uobis dem ujóorjx,argumentis minime inanibus. Quare attendite quxfo, ut c«' piftis,diligcntcr:utar enim orationc,qualem tepus locuscp expoftulatfiddh facili,amp; compediaria» PrimS igitur oro ac obteftor,nc aures,muko minus animos quorundam ominofis uodbus præftetis, omnia in peiorem partem rapientiû.-quafi Diuinamaieftasduriusaliquid de nobis ftatucrit. Ego enim hunc timorem uos mitterciubeotno quód infidas ire uelim,extrema omnia exempla nos pmeritos, fi lege talionis 8lt;C fummo ßridoepiureagere libeat: fed nihil tale Deo pientifsimo in mentem ueniße credendum efl,quippe qui femel familiar fiiae ipopondit,omnem feie malse adminißratac rei noxarn Er^ uis remidurum, quoties frugi diligentioresép fieri cœperint ; ut uos nuncre' eütis, iacri Equités: quod, ut iemper fadatis,uelim .Ne formidetis ergo imquot; manem iflum apparatum,qucm fadlecóceflèrim,uolente SC procurante re-rum omnium opifice Deo,in capita ueßra excitatum, fed non ideo ut con-fringantur ill a, aut euertatur hic flor entißimus ueßer mfutaris flatus,diuum j Baptißä prarfidem habens,qui fecundum Deum primus óf feledusin cœlo cfle creditur.Nunquam enim illc finer,diro fui nominis hofli tantumlicer^’ Scd ut feucri patres chariores filios per duriora agunt: fic uult Deus optta® maximus, hac potifsimum ætate,qua ducem Magißrumep degiflis, quo nd Io maior amp;nbsp;armis,nec pietate fuitmer durum óf difficile bellum mflithmöfquot; ßram clarjorem,celebrioremcp emeere : ne femper à machcrophoris ißi*^ Occidète otium Ôf ignauia uobis obijciatur,cum ipfi rjdem fint ignauifsim** Quarc magnas agite gratias Deotrino eide Ôf uni, cui hoc die litamus, cogirctis ilium omnia fatis Ôf cafuum temeritati permitterc : fed res fuas uW curacefle,foucre idem, ßabilirc rcligionem,cupcre exaltationê cultus StnOquot; minis fui, cxplorare humana omnia confilia etiam altifsima, fcire quidim^ manißimo amp;nbsp;crudelißimo hofli fuo in mentem uenerit, iam iam ferentim' rus Mahumetfeum gladio,quo femine primum enatum efl » Cui operteRt Duccs,Reges, Principes Oeddentis primo quoep conatu obuiam ire, ncuis malilatius ferperet : Sf depofitispriuatisfimultatibus infolefcenti Tyranno (duobus acerrimis ßimulis ad aliénas opes inuadendS infligato, ambition* nempe óf cupiditate:hSc, fiquidem natura fanguinis Scythiefinarntetas J*« annoru fuppetit)cócordibus armis,animiscp oflendere,qua‘m flulta,quamcp pcriculoß res fit,inconfulto iuueniliep feruore belli artibus gloriam querere, óf gentem Chriflo deuotam impeterctacfuas copias, fuas claflès, fuosexer« citus,eoscp gladios quibus ufi funt hactenus,in femctipfos contra commué cuiufque noßrum hoflem conuertcrelutquasillenobiscogitat inferrecali'' mitates,aliquando ipfe experiaturVeróm ißa frußra oednuntur furdis aiP ribus.Teneunt fupplices manus captac urbes, óf ChriflianorS Regum aux ' liumimplorant. Confiditfefebreuiexerudelißima feruitute in libertatun prißinam reflitutum iri Thaurinum nuper captum.ConflantinopoIis i ß^ dae nobilifsima ciuitas,tot annos inter copedes ac pedicas immanifsima luquot;

uitutisTurdeç computrelccs,adhucliberatjoncm â nobis expeéîat.Eubœa tretam rclpiut, ad diui Mar ci ligna ægre alpitâs. Verùm illi infœlicium ca' Umnates St milèrabdes querelas alpernanturdmeftims leditionibus intenti: nihil aliud lecum animo uerfäntes, nib alter in alters exercitus ducerc, ligna infcrrejmanus conlerere.Quot enim nSc annos imperia Occidentis inter le fomiiracemimus^dc reges bellum uicilsim propullanteSjamp;f inferentesedum Jnterimpopulus agro à urbe iiaftatus,cædium, rapinarumjprofcriptionuni pertaciusjad delubra pacis fiC côcordiæinlulas ac^piciatoria fercula circun-' icrtftSjfrultra bellum in 1 ureas elamat.O' dira portetofa^ præfligia,quibus humanac acies lie faicinantur. Hilpanis atcp confoederatis gentibus, ipeciO'-fiismiu uidetur Italiam bubis Gallieis inlignnc : Gallis denuo palmariS per fælorumcadaueraultra citracp Alpes comeare: Heluetqsinterim ambobus niagno auro pugnam uel pacem luam cauponatibus. Heu fatalis furor utra* funep partium. O' incredibilem noftrorö temporS ignominiam. O' infignë hoftraehuius têpellatis maculam,qug nullo unquam tempore delen'potent. Hcupietas,hcu prifca fides maiorum nofiroruin,qui priuata animorum Ikt-diadefendendae Chriflianæ Reipub.caufa deponentes,copias, clalïes,cxer--dtusinftruxerunt,amp;f reliquaad diuturnO bellum neeelùria collegcrunt,qui' buslonginquas iftas Afix regiones inuadercnt.NSc (cedo)ex Pontific5,cx Imperators,ex Regum ordine aliquê de imperq Chriftiani finibus amplian* ^isfolicitO.amp;Alcyoncuidiflemegloriabor. Olim Vrbanus 11. Pont.Max* habitoad Clarummontem concilio,ita ChriftianorS animos ad mouendum contra crudelifsimos Turcas iltos bellS inHammauit, ut tercenta fortiisimo-' fum hominum millia in Sarrhacenos,qui eifdem auipicqs cS Turcis bellum B ^crebantjHieroiôlymæ recuperandæ eau fa profidfei non dubitarint:amp; ma^ ^imisitineribuSjterramaricpceleriterfuperatis.Nicea cxpugnarunt,Antio-chiamcæperSt, Hierofolymam, Heracleam,Tarfum,plurima^alia oppida in Chriftianorum poteftatem redegcrut. Carolus à rerum geftarum magni--ludine Magnus, non contentus Hifpanos, Saxones bellicofiisimos amp;nbsp;durae «pugnantis^ceruicispopulos, ChriftiIcfu iugo fubdidiiïe, quumaudirct Hierofolymam grauiBarbarorum dominatuopprelfam, eelerrime illucfc cótulitjS»; Barbaros profligauit.Chriftianosep in urbem reftimit, omni metu Iiberatam,ac firmis munita praefidqs. Hucetiam cum Morinis luis extremis hominum Balduinus Fiandrus,Conltantinopoleoscp Imperator uenit.Vc^ nit Germanie Imperator Fridericus Barbarufus.Quod fi nunc cütingat,dia gitoeoelum contingam-O' cœlum,ô terra,6 maria Neptuni,erumpuntcre^ hrius,uelinuito mihi Demeane iftæ exclamationes. Nam cogor alta filentia fumpere,amp;: obduftum uerbis uulgare dolorem. Neqs continere me poffum m tam publica morum amp;nbsp;fidei calamitate, cernens ipfos ordinum duóores, Ocftrouindid^percitoSjframeamquam illis credidit Deus Opt.Max.ad fa Htarem tutclam innocentum,plebeculçfuæ dearmate euftodiam,fidei prae-fdia uibrandam in fontes,in noxios,in contemptores religionis, in hoftes di «inamaicftatis,ftringcrc,acfodereincognatafratrum uifcera (fumusfiquia dem Fratres,cum habeamus commune omnes in cœlo pattern Chriftum Ie-fiim)Sed ut uerè amp;nbsp;liberè aliquando dieam quod fentio, nos ueri germaniep Chriftianifmi effigiem nullam tenemus : umbra tantum SC imaginibus utigt; mur.Hadenus Hercules 5lt; Liber pater (ut eft in prouerbio)ultcrius fortaffe Chriftianæ libertati aqua fluerenon uidetur, In uiam infiitutam ergo reuera tor,amp; uos Equités bene fperare iubeo, quibus Chriftus lefus, dû carteri earn prouinciam negligunt, crudelilsimum hoftem nominis iui debeUandum 5C tiiumphandu tradidit.Eia ergo fpc bona,óf animo pleni,duce Deo arma ca-* pite,acrctüdite mihi nobili illo muerone ueftro,prcfcrociëtes illos fpiritus,in

4$5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I A C o B I F o N T A N I

Turcarum uukibus eminêtes:SC quemadmodum Dauid Goliadem occi M fîc nos infame tyranni corpus, cultu indumento^ Barbarico tedium, q**® ritu patrio poß largas cpulas,amp; amplifsimâ ingurgitationê, muliebru quaw agere Ôdpari folet,gladijs ueßris confoditeîcôfoflum Cafsiams Brutijs^^^ neribus uitricibus Hammis exurite. Qiiod fi tu fortifsime Magifler equim® efi ißa nobili facracp militari cohorte tua eßeccrisjegregiä certe laudêói aW' pla ipolia referes.Si enim Scipio clarus cfi,qui Hannibalê ex Italia dcc^ eoegit, fi ornatur eximia laude Aphricanus,quiduas urbes Romanoimp^* rio infeßßsimas deleuit : fi eß act er na gloria Mario, quod bis Italia obuœO' ne,feruitutiscp formidine libcrauit : quanta te gloria putas, manctf fi Turcas Chriflianis finibus quibus imminêt,excedcre cogas, amp;nbsp;legê Mahumenca*® deleas, ac reliquam Catholicam Græciam, Cyprum, Cretam, imo amp;ipw® Italiâ feruitutis formidine libcresfSi enim hic uicerit hoßis (quod Deus no^ Iit)continuoißas prouinciaspermagno ex di tier fis gêtibus cóparaioex^ tu inuadet,uafiabit,exuretj6d miièrrima feruitute opprimer. Accingerdg*' tur gladio tuo fuper fémur tuum potenrifsime Magifter^dd uos facri tquiiOi eßote fortes in bello.öf pugnate cum férpête ißo antiquo.Neep moueaN0$ ingetes hoflin exercitus: fed reputatc animo quod reseßjUitam amp;intcnW hominS eße in manu Dei,qui non tarn multitudini fauet,^ pietati.Opo®^ qugfo populo Ifiaclitico, locorS angußrjs circumuent0jamp; parua rnanufuio innumeris gentibus Amorræis, Aegyprijs, Moabitis, Phihfiinis, Madfat» Canangis depugnâti,prædarifsimas uiéïorias cocefsit, hoßeadintcmitio®^ ufep cçfocRecenferê nunc(nifi breuitatê effern pollicitus)f opiarum Xcrxis» Darq, caetera^ Gra-cç Ôé Larinæhifloriæprophana exempla,exiulij Fron' riniStratagemaricônlib.I III. nota, quibus aperte inßruimuruirruteamp;a®' j dacia,ad uiGeriâ non numero opus elfe. Rudis enim Ôd indoóa multitude» ut inquit ilk rei bellicç fcriptor,ad fugâ amp;nbsp;cædem Temper expefita efl.OP^re Alexander Magnus,cum prêter Macedonasfuos uniucrfoIUyrifOinno®^ rum dcleóum poßetindicerejuunquärnaiores quadragintamiHiumeopia* duxit: inhabileregenriratus quiequid excederet. QuaprcptcrmcnecucJ Equités,ut ißa obfidionc geraris ipirituS dignosnobilitate uefira, hoedde» gregios,audaccsin prælio:fiquidemmaximûfèmpct’hispericulum,qut^' xime timet, audacia pro muro habetur. Quam omnia ad bcllûprofperd®' licitcrcp gerendû neceßaria,quar abundè adfunt, nobis addere âf augeredO' bent. Siquidem.ut omitiü necefsitatê pugnandi, quae fola,uel timides lorto facit,armis,ac militari peritia hofiem fuperatis. Tenere enim licet uos lont« iémper tcdlos,uerticê tegitgalea minaci crifta cmicans,pclt;ßorca?neusfp’® det thorax,manus armantur enk amp;nbsp;clypco, pcdes innodantur duro folidotp ferro,necp ideo minus ad faltum amp;nbsp;ludtam habiles, nam arma fié ferri grau« pondus leue facit ufus,ac quoridiana exercitario,quac uos belli ßratagemsta» artest^ edocuit, iaculû re die emittere,tormcntû ex cuter e,haßäualideuibra' re, gladio cçfim fié pndiim fer ire, mari clafïèm dirigerc,fié inter duo maxima ineuitabiliaép mala,qnæ animus meminiße horret, ignem fié aqu3,inuia® eße.Et timebitis quæfo nunc feptiuallo,foßä,moenibus,muro centumpeoaU an præfidio uefiro,in arce uefira, incredibili tormentors machmarummap' paratu infirudtagt; qua annis ab hinc quadraginta contra tot Barbaros nudam fié inermè defendifiis, eâ nuc relinquetis, nee pugnabitis duce hoeMagatto uefiro Philippo Vilerio Liladamo,cui bellicç omnes artes, a c fort iCsimomffl LiladamorO patrio,auitocp fanguine hæreditariæ ac gêtilitim fimijcuius lom nomen uidloriam 8é triumphum fe contcmplanribus pollicetur é Siquidon Philippos ab equorum fiudio Graecis dicta uox perindc fbnat Latinis,quali dicas bellacem ac uidlorem. Nónne fi eolligamus gerenda geftis, buiusa®

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE BELLO RHÖDIOj Llß. I» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4?7»

®uxgt;tamcp incruenta Sultanicæ dafsis expugnario, abundè id temporis ui-onapdliceturj’ Eta ergo fortiïsimo QC confianti animo obfidionê tolerate^ ® Wunt ab occafu regum, ac ordincs ucftrï, parata fubitacp auxilia ; amp;nbsp;pu-g^sm alaaner capefsitejnec timete hoftes tantum angußo kuto ÖC enlè, nu' •st^oribus dependent! contentos.Nam galea amp;nbsp;lorica omnino nó urun-•Uf)« pnidcntcnhuiufmodi enim arma non decêt ftolidos amp;: fugaces, Si res pnmo conatu non fuccefleritjuiros decent in acie fiâtes,paratos uinccre,uel pulchramper uulnera mortem oppeteretquorum altcrö optabile,alterum(fi f^tcefsitas cogat uirû)Chriftûfimiil ÖCmilinam profcisisnó pertimefeendü« Hacoratione accenfi Equités funt, SC Magnus Magifiertdatacp ei notifia *“omnium, quae nuper allatus obfes manifeftaucrat:quem ut inueni urbane 'Jdiitunijita monbus rufticum ( Siquidem ges Turcica à puens nulli oflicio, ’Utdifcipljnaf^ed tantum pafcendo pecori aiïuefi't)5C ad omnia libciè,mini-*’^flt;ffucatererpondentem,Turcam daifem parare in finitimis Cariç,Lyciae Jtgionibus,deleÓum militum habere mittendorum in longinquas Hümac' «soophi prouïncias, nee ie fell it. Siq indem Tyrânus, ut à nobis, quos omnia '’‘plorarenondubitabat,bcllifuipicionern auerteret, gentem uicinam du^ ^smc^SCbello natam, procul ad angufiias Arnanimontis tuendas mifit, ne •ndeSophus in nuper acceptu Sultani regnum erumperet. Scd parum pro' mitdolus.Nammagifierfiipatusarmato iatellirio centum ddediisimorum *uucnuni,quibuspracerat F.loannesBonauallis, pollensuiribus 00decora hde,cqucsÂuernus,utobfidêdis animum adderet,mures,fiationcs, locaép ’‘nguh obequitauit: impigre fuorum amp;nbsp;hoftium res pariter explorans, quia ooniutrifc^,aut contra elTct,inquirit. Molcm molcndinariam munire iubet:

’ Sparte Occafum fpc(fiat,maricp haud alto alluitur « Francifeus Frelhayus ^omangius eques Gallus,morum facilitate,liberalitatecp omnibus acceptif *’'’’us,qui poftea ad ftationê Italicam pugnans occubuit,loci amp;nbsp;magnç one# ^^i«nauisiâcræmilitiîe prçfc(fius,mandatam prouinciamfumma cura atep ’nduftnaexequebatur. Nam ante molcm quam aggere, contabulatiscp tur* lt;*busacuafis luto Ôé terra madefaâa implctis munierat,iormêtis^ iiariar ma gnitud!nis,utcyiq;aptSuifum cfi,loco diipofiiisfîrmauerat.Nauesmagnac, miiioris^ format faburra,iàxocp grauatas,paululum à muro altiorc mari de-prdsit; quarum obiedf u impedimento^ triremes hoftium, à loco prius ma^ diinamentis, audacia^ militum cxpugnabili remotius arcebantur. Portos Ifpfuseft ualidaferrcacp cathena immanis ponderis trâiuerfum ante fauces pfoieâa, trabibus etiî quæ fupra undas natabât ualidis anchoranjs funibus inter fecônexis, qua: à turri molcndinaria ad arcê Nicoleam obliquo tratfiu ptotendebâtur : quo opère ufus maris hoftibus adêptus eftjclufaŒ maritima oppugnatio,poftulata Ô^ cômiflTa cS ceteris pyratis Turcenfibus Cortugolo* fut lis frater in Robore,carccrccp Rhodiano en diu fqualluiflet admotus obfi tiionehoftilbintcr mille Ô^ amplius Turcas,publicisoperibus infolens,aurac öftucisdiem extremum obqt cû alijs multis:quos tam hoftium foris immifia *ormenta,quam domefticae return nat uigilando,agcdo,fcftinando, portado omnia debilitatos orcotradiderüt.Pluresprattcrcain tumultu quoda popu» hritemerè exorto,miferabiliteroccifi funt. Nee canummelior^Turcarum fortunafuit.Hienim q, in culina paic5tur,amp;.' eibatu qui homini proprior eft, *pueristota urbe fupplicio affeefti funt. Magifter equitS nc quid imparatum mexpertumue finer et,paratis omnib.ad bellö neceftarns,eines ad fe in Prçto n5uocatos,inhâcfcntêtiâalloquutuseft: Magnanimiuiri,ciuest^optimi, audimusbofte Tuream permagno ex diuerfis genubus collelt;fto fxereitu ad nosproperare.à cuius innata crudelifatc,fólitacp perfidia,nifi nos ferro «in* dicemus,mihi equitibusep meis, ac uobis etia unum Ölt; cómuneptricnlü eft»,

Siquidem unanimi conlpirattonc amp;^ opcra,res eius grauker terra maricp at lt;nbsp;fliximus: pracda ex agris eius ui abada, eftis locupletati » Gentern faam he-diemo etiam die graui feruitute opprimimuSjiniuria ille nos, iure optimodi cimus. Siquidê maioresfuifpecus fubterraneos amp;nbsp;tenebrofa antra Caucafx rupisampiiusnonferentcsnulloiurc,nullotitulo, nuUa caufa,fola auaritia amp;nbsp;dominandi cupiditate,odiocp fancHifsimac religionis noftrac irritatt,ChtP ftianos Syria cxpulcrunt.Deinde Graccos fua Gracia non una morte genus contennjed (utfemperferaSCimmanis eft barbaries) anima uarijsexqui' fitisqptormentiseripuerunuQuosiftefupra actatem malus S^ anoganspun omnibus grauis accola Arabiar, Syria:, Aegypt^regni Perfarû, magna pant totius AGæ dominat u,tot pratterea locorum ac populorö imperio noncon* tcntus,tyranidc,cacde, belle, rapinis,perfidia, odio, impietate erga Cbriftuni amp;nbsp;homines,fuperare conatur t ÔC noftras infulas, terraseg Chnftiancrumir-niueriasoccuparemirabilitcrlaborat, ut tandem rerum omnium Simundl Dominus,diruat Chriftianas urbcs,Chriftianos obtruncet, Chriftianurnno men Gbi tantopcre inuifum penitus deleat:quam non ferendam iniuriam ut propuliaremus, fedem potiisimd in hac RhodienG infula delcgimus : que« bic locus ad bellum Barbarisinferendum uifusfit egteris opportunionFed mus quantum in nobis fuit,adiuti fumus à uobis, cxperimcntocognouiniUJ quanta fit uirtus,fides ueftra,quam nenuncmutetis,nulla lufpicio.QuaprO' pter non agam multis,utinfide amp;nbsp;officio permancatistnee longa ambages uirtutem uos hortabor,quamfortibus uerbanecaddunt,necdemSt« Demt acequitibus meis diuo loanni deuotis parce quidam loquar. Sum cumhis, quibus (ut fpcro)adcriiprincipumChriftianorü5C aliorum equitummeo' rum qui in Occafu funt, peropportunum auxilium, paratilsimus defendete * uos,liberos ueftros,coniuges, fortunas, pbana,monumenta maiorS ueßroquot; rum,ÖC coeleftium deorum delubra. Quamopinionê,utGxam, immotanup uefiris mentibus retincatis,efficere pofiunt(ne quid dicam aliud)fidelcing£' nium meum in bello,nec iegne omnino,nec rude corpus, fana Si perpétua ualetudine ferendis laboribus,SC cxcubqs aptifsimum,equitum meet um no bilitas amp;i amor erga uos,inimicitia in hoftcs;urbis praterea fortitude, quam hie Geer QC nobilis Ordo ingeti pecunia aduerfus omnem tormentorS uim atcgimpctumficcgregiemuniuit fofla,uallo,muro,moenibus,turribus,pr^ pugnaculis,ut nulla fit ciuitas quae huic nedum praeferri, fed necacquaripo*'' fit. Ad haec armorum,telorumcg incredibilis copia,uinuft,caro,fruincntuii» fub terris conditum,nc humor,acr,gurgulio* ue corrupcre pofsitmiircabum dat : hominum ad bcllum aptorum baud paruus numerus. LignorSmagna undim ftrues. Aquae faluberrimae,quæ indufis obfefsisep, plurimû ad uariM necclsitatcsutiliseffciblet, largaamp;indeficiens ubertas: qua: omnia cettaffl uicloriam,certifsimu Só optatum belli euentum nobis ipondet. Addo quod ex noftra parte pugnabit neeeßitas, pugnabit fides,pictas, con ft alia, pugna* bit amor patriae,amor libertatis, amor parentum,coniugum,libcrorum« HJ*^ voluntas magisducumquàmmilitumperfidia,impietas,inconftantia, dell'' derium ueftrac icruitutis,odium parentum, coniugum, Gberoru ueftrotum. ProcuI dubio(chariisimi ciues)non finer Deus optimus tottantasœuirtut« ab iftis uitijs Guperari. Eftote ergo animopacato Sti iccuro,nihil houilc, nihil ominofum metuctes. Tantum in fide, quam tot annos difticilimis bdlorutn amp;nbsp;fortunae cafibus impliciti,facro militari ordini illæfam feruaftis,permane' tetamp;f fi necefsitas poftulet, armis dextrisep uirtutem ueftram hoftibusoften' dite,fidem facite Hifpanis,Gallis,Pannonqs,Italiae,Britanniç,Rhodiosho' mines poGTe Turcarum fpiritus rcprimere,iliorum clafles amp;nbsp;exercitusabba' lia aucrtere:cui tot annos ferrum QC flammasminatur. Ad quammirabilitef feftinant

* feßinantamp;^ pcruenient5fi(quod animus abhorrer dicere)hic uicerint.neque enim ambinofus ifte puer,animo3perfidiajCrudelitate Hannibalem fuperas, Hannibalern imitabitur qui bóa ingenti ad Cannas Romanorü ftrage, ui--(Gloria uti nc ciueritdcd continuo celeritate lulium Caciarem uincensjcxpo' fiiisomnibu^ opibus Aegypnjsjquas pater in direptione Cairi reperit, Apu-liam,Calabriam,biciliam magna dalle,magnis exercitibus inuadet. Inde m Gallias irrumpet,mox petet Hilpaniam,cgterascp Chiiftianorum regiones, omnetf crudelitatis genus in uniuerfos exercebit. Sed altius me rapit oratio ^uamuelim,aut opus fit.Fides enim et uirtus ueftra,Magnanimieiues,in to Icrando amp;nbsp;oppugnado holte lirmior eft,quam ut orationeindigeat: conftan. tior, quam utmalis quæ mclufos oblcHosq3 pari necelfe eft, confringi pofsit, quanquarn illa qua? uerè maia funt,famê amp;' litim omnino nö ientiens. Quas tarnen popuü aliquot, fide, uirtute, amp;nbsp;animo uobis nequaquâ comparand!, conftanulsime prtulerunt. Ssquidem Petilini à Poenis oblelsi, parentes Öd liberos propter inopiam eiecerût,ipficonjsmadefadis,Ô(ligniliccatis,folqscp arborunijSd omni genere animalium uidum trahentes, undccim menfibus obfidionem tolerauerunttnecantcquam uires ad fiandö in muris,ferendacp arma deerant,expugnati funt.Cafillini obfefsi ab Hannibale, murem cêtum denarqs emerunt. Éxcubiasin ftationibus agere necelfarium erit:domorum ruinas fi tormentis eiaculata laxa inciderint,gquanimiter tolerate.Sed repa-raripoHunt hæc mala, amp;nbsp;minora funt, Cf ut ideo deditionem faciamus hofti, incuiusdementia fideep nuila fpes eft. Praeter^ enim quod natura crudebs Seperßdus eft,turn nobis qui illi tot mala intulimus, à quibus folis fibi, ut ait, . dominatori terrae amp;nbsp;maris, quo eûfgpe deturbauimus refifti dolet,nullo mo-

® do mills, fideliscp elfe potent, quos toties Marte aperto, ui publica, ingenio, ’ßu,dolo, fraude adortus eft : uerum femper conatu irrito, opitulante nobis Deo oprimo Maximo, quem ante omnia uclim (charilsimiciues) propicie-mus. Nifi enim ille cuftodierit ciuitatem, fruftra uigilant cuftodes.

Poftquam omnium animos alacrcs uidir, cohortatusutpetitionem luam curachaberent.conuentum dimifit: amp;nbsp;folennêfupplicationem,quam etiam diestempusepanniexpoftulabat,adphanum Deiparx Virginis indixit, co-mitatusfacram maximamcp hoftiam, latam circum omnia compila médius interpaludatos équités,fequente maxima hominu multitudine,Deum optimum maximS precatus eft,ut bellum quod inftarct, bene féliciter^ fibi, populo Rhodio,amp;: nomini Chriftiano eueniret.Refpondere omnes rem diui-nam rite perada ene,prccationi annuere coelites,iri poffe quo uocaret Chri-ftiana religio amp;nbsp;inmicorû audacia : Deurn amp;nbsp;fandifsimum tutelare numen omnialætafauftacp portedere, urbisprotedionem,uidoriam,SC triumphs: qua:dumuulgus(cui pleruncp plus animorum quam confilq eft) feftiuifsim è antebellum cantarer,uiros primores prudentioresep magna cura occupauit: qui fummo ftudio ut uulgo foeliciter opinata contingere polfent, procurare non ceflàbant.Inter quos frater Clemens Pontifex Graecorum clarus, abfti-nentia,ÔC ingenio,nec non Græca facundia merito connumerandus efttqui Græcos fuos ex ueterefortuna olim ftupenda orbi, animum adliuc rciinen^ tes,orationequam appofitifsima ad obfidionê fortiterftrenueep tolerandam eft cohortatus,loco publico,pro bafilica mercatorum, amp;nbsp;ante lacram imagi-nem Deiperæ Virginis è fummo primarioep phano gentis allatam:ut oratio bocmodoluce religionecp commendatior, cuipbpulusillealioquindeuo-Wsimus eft,benignioribus auribus accepta,cfticaccm magis aculeum in ani-mis audientium relinqueret. Sed nunc orationem ipfam adlcribot

0ptimi,Magnanimicp Dores, rumor aut uerius certitudo belli, quod nobis inftatjdiuerfilsimas inter fe res gaudiumamp; metum, in animum ingefsit Q. meum.

mcum.Nccjï profedlofciQjUtromagi'scómouear.Nam dumtacitusmccumA claffes^copiaSjexerdtusjuimjmagmtudinem^hoftiümentercuoluOjtütus tremore horreo. Vcrüm dû animus æger ex folicitudine ( ut fit ) in ipcnira» pitur,atcp in admirationem prefidtj Latini,amp; fideijfortitudinisq} Grgcorum repente mutor5amp; is qui non eram,fio:ex folicito liben imus^ex paddo timP docp audaXjè trifii alaccr amp;nbsp;gaudens:fpondeocp mihi titulosjfpohajCxuuias, uidoriam ac triumphum de immanfisimis hoftibus.Et fi me benignis,ut cos piftisjpergatis audire auribus, aperiâ uobis fpei amp;nbsp;pollicitationts meæratios nem. Sedinuocato priusChriftilefu Deinoftricptimimaximi,S^Deipa^ ræ uirginis Mariæ auxilio, ante cuius imaginent facrofandam conuenifts, in quo primamjmaximamep uidoriæ noftrç rationem ponoïhinc ienfim ad humani ingenq unes, confiliacp mortalium defcendens, cerno genciofifsP morum Equitum confiantifsimam fidem erga Deum, erga Rempublicain: cum qua collata üla Marei Attilq Reguli,multö lucis dignatiscp amittib Vfi deo horum nobilitatcm,ad quodep maximum facinusficanimatam,utnuliO cruciatu,nullo metu inde terreatur. Afpicio urbem inexpugnabilem muro, moenibus,propugnaculis,uario genere lormêtorum, multiplici commeatu, omnibuscp alqsjquæ ad noftram falutem, hoflium excidia pertinent refettiö fimam.l'amen libère dicam,quod fentio meo more, neqj ad gloria ueftraW) necadLatini præfidij uires nimium elcuandas. Hæcurbs côtra tothofriuni conatus,tantas Barbarorum copias nihil potefi,nihil etiam ualet Latinü pf?' fidium^nifi eoea t foi titudo óf fides Græcarquae ne Latinis tâ neceffario leW' pore fraudi, dolo^ fit uos precor. non quad hicprece mul turn opus putewï fed quód feiä Tureas uos hortaturos, ut à Latinis dcfcifcatis. Qpidenim eß illis optatius,quam uno tempore amp;nbsp;uos circumuenire, amp;nbsp;nefario Icelcrcuos j obftringcrefAut quid iratigrauius de uobis fentire poffunt, ^ ut cosprcdagt; tis,qui ie uobis óf omnia fua crediderunt, Öf in eorum poteftatem, uenians» qui fe per uos perïjfre,ac tot dam nis,tot contumelijs, totque iniurijs affedo» æftimâtfRedeat obfccro in memoriam, maiorum uefirorum fides, non do-« meftici fcriptoris,fed extemi LatiniT.Liuq,omnium mortalium iudiciodi' gni; cuius inuicto calamo,inuiax populi Romani res geftæ côfenberenwf) teftimonio celebratatquimulta egregia erga populum Romanum terra, ma riep aufi funt. Nam cum Antiochus Philippum Macedonem aduerfus R^ manos exercitu, nauibusep adiuturus uiderctur, Legatos ad regem mifet^t, fi' non rontineret copias fuas,ie obuiam ituros: non ab odio ullo, fednecon' iungi cum Philippo pateretur,öf impedimeto eflet Romanis. QyçhoneflÜ* fimalcgatio cum parSprofuiflet, Rhodtj Romanos adiuuâtesgt; Antiochu« regem fufum fugatumep öf exutum caftris,prius Europa, poft Afia, quædS Taurum montem eft,expulerût. Quarc merito à Catone,quinto Originum libro (utautor eft Gellius) appellatifuntoptimi fidclifsimicpfoctj Romano-’ rum,quibus nee animum duntaxatbonü,ac fidelem praeftiterunt: fed etiam naualibus prelijs, quæ multis locis fadia funt, omnibus adfueruet: nee labod iuo,nec periculo ufquam parcentestóf quod miferrimu eft in bello,eum Mfi thridates Afiam occupaflct,Q,Oppium proconfulem,itc AquiliüLegatuni in uincula conicciflet, iuftuep eius quicquid ciuium Romanorö in Afia fuif, uno die trucidatum eiret,obfidionem,cum foli in fide Romanorum perma-' nerêt,pafsi funt. Etin diftenfione ciuili inter Antoniü, Óf Oóauium ukores necis Cæfaris,ôf Caisiö acBrutum,cum petqftèntjfi in ciuili difcordia apar* tibus abftinere,Óf æquè omnes R omanos colere nó licerct,tâtifper dn iplLo fenatû mitterct, bellü differri, ut ex eius autoritäre arma caperêt, inuafamox urbe cQ ira uióoris eucia quæ collibuiftet,in matronas, in uirgincs effet ope-’ rata, omnib.bonis muläati funt : fruftra mifericordiam cu multislachrymis rogante

A rogantcucnerado fene Archelao,a quo Cafsius Rhodi Graece fuerat crudP tus.Nam Aefchines cum à Repub.cxcididct,hue dobtrinam Athenarumep ftudiaintulit ; fu«^ Gymnafiurn ea tepeftate hîc florentifsimû.-jn quod cum Ariftippus philofophus Socraticus, naufragio in httus noftru eiedus diuer-tffet, ÔC de philofophia difputaffet, magnis adeo muneribus eft donatus, ut non tantum fe ornaret, fed eriam eis qui una fuerant ueftitum amp;nbsp;cxiera quæ opaseiïent,ad uidum præftarct.Hoc Gymnafio Tiberius poftea Romano* ïû Imperator amœnitate Ô^ falubritateinfulæ captus, fine lidorCjaut uiatore fepe obambulansjmutua cû Græcis profeftoribus officia ufurpabat.In quo, nt Antenodorû audiret,Cato hue ab exercitu nauigauit. Cicero, quê unum Latini contra tot noftros rhetores 6lt; philofophos obqcere folent, quiep pri* nws,unus^ cunda philofophiæ dogmata à Graecis accepta,cis tradidit. i he ApoHoniOjqui eum tantum,quantus eft,effecit,operam dedit.Et quam gra» threddiderunt oro Romani Gigeist’a quibus omnia honeftatis probitatiscp exempla, omnem armorS literarumép feiêtiam accepcre, q uoiü fideli opera ^ induftria domi,foriscp impertj fui ditiones propagarunt : Nempe Caisia« nam,utaudiuiftis,0t^Rhodioru,quosideofuperbiteinfimulabanf,qu0dfere fuperarifup erbia çftimarêt,opibus diripiendis intenti,infenficp fuerût.Gen*-tcmuetuffilsimam nobilifsimamcp, uclfama rerum geftarû, uel orani com^ niendatione humanitatis,dodrinarumcp ciuitatibus,quas non ta liberaliter, SMm merito ob nauatam bello Macedonico amp;nbsp;Afiatico opera dedere,mul-^ïuerunt.Neqt haciniuria contentus VeIpafianus,Rhodum cumadiacen-dbusinfulisadcmptalibcrtate,in prouincigformamredegit-Verum optimi niaiores ueftri, tot alqs fupra alias affedi iniurijs,magis quid illos dcceret co-1 §'tantes,quam quid mererecur aliorum improbitastutq; leuitatis ac perfidiac potamfugerent, femper in fide Romanorum permanferut .Vos quidnunc fitere conuenit laudatilsimi uiri,tam præclara fubftantiæ,amp; fidei domeftica •nonumenta animo reputantes, pro Chrifto lefu Deo amp;nbsp;homine, pro fa era *nilitta,quanonmodo æquis legibus,6C facilimo imperio, uos femper indul Sontifsimè habuit,fedjetia fouit,nutriuitjocuplctauit f Ingrati, maliqj animi dfieticerc,quor5 beneficio fis adiutus.lngratilsimi,peftimi^ uero, non re-* podere gratia cum pofsis ÔC debeas, cumep omnimodo opus fit tua ope. Dc^ findens ergo hoc neceflario et difficiUimo têpore Rhodios,in quos nulla in-gtatitudoperfidiaep unquam cecidit.Quiiiberi etiam aliorum libertatis cau-fi'negiftiSjßj-j-m^ militarem Ordinem,arcem Equitû,imô capita,focos, aras ^Ertunas ueftras, quibus infultat,SC ultima exempla parat perfid us Tyran* nus,hoßisfidei acrcligionis, quam à maioribusueftris accepiftis : pro cuius ”*gnitategloriatp affèrenda,nullum difcrimen,ne mortem quidem certa in-^^ntatam^ fugere debetis.Sed cum uos eófidero Graeci, fidi,fortes,ptj, ac ut nno nomine omnia compledar uerè Chriftiani,cum Equitum Latinorö au* 3Oam,nobi!itatemcp æftimo, magna meipes uieftoriae tenet, fte igitur duce Eiflo lefu,Ioannis Baptiftæ,ac fandtifsimi Equitis Georgq, fecuda fiducia -ontra gentem impiam amp;nbsp;nefariam, perfidam, quæ nunquam uirtute, fed sniper occafione fréta uicit, nullam regionem, nifi domefticis malis ruen* firn occupauit. Eunuchos fèruos Orientis, imbelles Syros, fugaces Perfas, ^ *oscpquos tepens Pharius amp;leuium populorum nutritor Nilus emittit,te-p^operlucentes amidluróf uix leue palliö uitando fole tolérâtes oppugnare nam;nonRhodios,quiiftas primum genres cûlmperatorc fuo Memphis ^0 Halbuzato ingen ri amp;nbsp;fœda cæde ferf ad internitionem ufp deleuerunt, LA^*” ^^*^fi ® Pontifice maximo Califto I II.Quicp ipforum Turcarum ® idionetantùm nouem Ôd octogintadicrû, oôomilliapræterquindecim âuciatos morri tradiderût.Sic enim numerum init Cauorfinus quafi pollin* Q. x âor

dor momiornm,2C uulneratoru omnium chirurgus. Vidit fol lætus fpeóa^ ^ culo.audierunt diuerfarum terrarö populi,intra paucos dies eueriores Afiæ atcß Europæ ab Ambufono unojunius Græcaegentis duce Aratos,cadauerP bus fuis earn terram metientes, quam pugna cómittenda bbifpondebant.Si Diuina pietasjduóu auipicijsep Ambufoni uos,quos genus Chriftianumiu xta ac ueteres illos Graecos heroas iampridem intuetur, tanta cæde hoftium, tam eelebri triumpho inllgnire uoluerit:quid creditis ChriftS Deö opt.max» focio tutelari numine iâ minifterio ueftri,ac ferui fuiLiladami principis,uc' rè optimi ÔC nobiliisimi, aduerfus crudeliisimos hoftes fuos alt;Aurum f cette mensmaioraomninoconcipit, ^exprimereaudcatueriimeuentusrcóius fpem pollicitationemcp,qua meuoscp animaufdubio proeul confirmabiu

Mirum in modum Grgeorü animi h ac oratione accenfi funtmam ducitur, rapiturep hæc gens inter esteras maxime nationes laude ÔC gloria, tantumep fuadendo Ôf hertâdo hinc inde apud homines effedîûeft,uthoftismagisch pidus fit, ^ deteftatus : nec diu multorû fiultas uoces infeliciaep fibi uotarC' moratus efi.Quadâ enim noôe dans fpccula ignibus in hoftico fignû deditt mifiàcpcftextêplocumLemboarmata militaris Triremis, SCin caCaftrO' philaca interpres^qui cum in proram procefsiflet: Commodius, inquit,unus hoftium turma equefiricircûfufus, fi in terram egrediaris ♦ cum idfaduruni fe negarenquid inquit Xayei fortunâ metuisc' Adha^c illc minaci S^ Rhodio animo,Xayeus quem cotra fidem iaeramentumep cepifiiSjnün! mefolicitat. Nec uos quibus non credo,metuo.cum fermonibus deindufiriacompofitis uellent tempus protrahere,poma remigiadeijcientes:autpaucis, inquit p«' fedius de puppi loques,mandata explicate, aut hinc facefsite,nifi malucriris aóutum bombardis obrui.Barbari primum equis ÔC arcubus ferocietes uno ® uerbo attoniti obfignatam epiftolam fuper faxü quoddam ponunt, ibi man^ datacontinerfiSd cum dido calcaria adigentes, curfuquàm cócitatifsimoait fugiunt.Epiftolæ autem talis fuit fententia*

SOLYMANVS TSACCVS DEI GRATIA REX REGVM, DO minuf dominjntium,lA.iximu5 [mperator 'Byzantij or Trapezuntis, çj-c. Keutrendo patri Philippo Vilerio Uladamo, Magno Niagiüro Khodi, £quitibus^

COmmoueruntmeafflidbfsimxgêtis meac commiièratioamp;fnmmain^ iuria ueftra. Impcro igitur uobis per celerem infulc Sd arcis Rhodiæ de' ditionem pie uittoep conedTa gratia,fecurè abeundi cum omnipræciofafo* pelledlile: aut fi libet manendi fub imperio meo,in nullo nec tribute quidem minuta libertateaut religione ueftra. Si fapitis, praferte amicitiam amp;nbsp;paceni bello crudeliisimo.Nam uieftosufmanêtacerbiftima omnia,quæ uidiau» doribus pati iôlent:à quibus non defendent uos arma,domeftica externauc auxilia,necingentesmuri,quosradicitus euertam.Valetebene.Quodnunc demum fiet,fi potius quam uim, amicitiam malueritis, quæ neep fraudi neep dolo uobis eritJuro Deum coeli,tcrræcp audorcm, iuro quatuor Euâgelicx hiftoriæ Chronographos, uicies quater mille prophetas lapfos cccelo, fum/ mum^ interhosnoftrum Mahumetem, adorädos item Manes auipatris^, turn hoefaCrum auguftumq; meß imperiale caput.Ex regia noftra Conftan' tinopoli. Huic cum alq acerbius, quidam lenius, quifq; pro ingeniofuore-' Ïpondendum fentirent,nihil eft refponfum. Eodem die qui menfis lunHdc/ cimus quartus fuit,appulcrunt ad Cos infulam,Hippocrate fuo, Venereque Apellea no minus ^ folo cœloép nobüem triginta Triremes hoftilcs:harum præfedus leui pra-ftdio in nauibus rercnto,militem^ fermé omnê in terram expofuit,ad exurenda teefta 8d fnimenta.quæ iam propematuritatemerant, atepad uicos,agros^dcpopulandos,VeruraPreianesinfulaEdominusuelic mens

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE BELLO RHODIO, LIB. I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4lt;Sj

menS)tmpiger,fummæ audadæ uir,acccnfus indignatione,funcßS j'Uis bane popuUtioncm fecit, Nam expedita manu pediiSjCum tumuliuan'o cquitatu buisarmaturæ erumpens in prxdatoresjper fegcies,per agrospalanteis,da-' wore dafsicOjftrepiru armorum fimul à diuerfis loeis fado, tâtum terrorem Barbans iniedt,uc caed SC lymphaticis nedum fugietibus fimilesjine ui',fine ^denlioncjin obuia telaarmacp incurreretmec, nifi naues litoripropinquae plcrosfj trep:dos fid fugientes excepiffentjfuperfuiffet cedi aut fugç quifquâ. bare infœlicaergcfta, præfedus naues inde auerot, neepoftealitus attigit. Ï^hodij baud minori ardorcquamTurcaCjin Langone coepcrunt agros,cam pos^ fuos deualiare,ÖC ex eis quæ diutin« obfidioni tolerandac neceffaria c-* lantjin urbê importarunnexciderunt arbores,confregeruntep omnia fubur* bansjS^ quiequid amœni fandiue prope urbem infra lapidem ftabat, demo^ litumjoloq} aequatum eft,nc hofti integrum ufui commodoep foret.Perfua' ferathocpridêpopulo, F. Gabriel Pomcrolus Promagiftergt;acrarrj triumuir, Ipedandus domiforiscp,facundus,callidus,amicitiafadlisgt;multascp alias bo nas animi Sf corporis artes pofsidcs,hic poftea in anttcunicuhim,uia admo^ dum incommoda gr a diens» pcdelapfus, lælo pauluium capite, iha perfregiu paucisepindediebusextinduseft. Nune orationemiplam adfenbo.

Ornatifsimi ciues,auditis Turcam ingens bellum moliri terra mariepterga lt;]uemincertü,fignaoftenduntaducrfus uos, militiamep noßrarn. Laboran-diim igitur acprofpiciendum nobis comuniter omnibus,ne ab hofle imma^ nifsimo imparati oßendamur : neue ncgligêtia aut imperitia noflra illi uires ad dar. Statuit igitur magnus Magifier uidnas urbi arbores exemdi debere, domos dirui, ambitus murorum qui foris funtfolo æquari:quod ut finatis,ro' I gat à'lubet.Compel turn cß enim,relatione militum qui urbes defcnderunt ^ ^PPngnaruntjhæc poffe obfeßis noccre amp;nbsp;hoßi prodeße: à quo uobis for ii^niscpueftris idem quod nobis amp;: commune periculum. Nam in eadem,ut dicttur,naui nauigamus, Magißer, que hoc difficilimo tempore magnu 0^ fapientem uir6 elfe expertus fum, omnia leniter amp;' modefie cû populo, cum Equitibus ages, ena ubi res pofeebat grauiter: ut alios cxcmplo confirmaret, uindarium luum flationi Gallic» prçiacensgt;haud dnbie amoenifsimumjpri' mus demolirfextirpariep præccpit.Dum per hunc mods omnia amoena, iu* cundacp afpedu deformäturgnßius omnino deforme^ magis dpedaculum «at,quod urbem prope maiori ludu moeßinacp confedt, quam ipfe aduen^ tushoftiumtmiferabilis fdlicct multitudo incondiræturbæagrefiium homF num,ligna,frumentum, pccora legumina, aucs corriles, caeteraep neeeßaria ufibusjamp;lquib, diuturniorobßdio fußineripoßet, ex agris ( quod Magißer iufl'erat)urbi inferctiumrquos immißa ac circumfufa turba fequebatur, pue' rorum acmulierum plorantium, quae fparfiscrinibusgenas,faciemcp fuam, confuetudine patria,foEde laniabant:fupinas manus ad eoelum, ad DeS ten^ dentes orabât,ut elaram Rhodum ex flamma, ferro, peneep fati faudbus eri-peret: matrescp Rhodias amp;nbsp;liberos parues inuiolatos feruaret. Colluuio ißa agreftium in arda teda cum urbanis locatorum,animantiumcp omnis gene riscoelum graue morboscp fedt, contagiofos tamê magis quam pcrnidales, profluuium alui amp;1 febrim. Verum cum ißornbrutorö maxima pars, deerc.-fcente annona,impaßa,negledacp,ac f» pc morbida per firata,per uicos,re^ Imqucrctur, maioris SCpefiilenti.ßimiprorfus mali feminariumfadum eßt quoduerô poß fuga, deditionemep noßrarn, uim fuam in hofles amp;nbsp;miferos quiremanfere Chriflianos,f»uèexercuit.Nccintada ab hoemalo fuercob^ fidentium noshoflium caßra.facile enim à tadu mutuacpfamiliaritatemor' bum contraxit gens immunda,incompofitacp multitudo:cui cibus caro pre# ter fuillâ uix femicoda,maßacp tritico manu molito fada,atcp in carbonibus

iudex urbis uenerabdis ÖC exaôæ lam etatis uir,pabu!um amp;nbsp;aquarum font« lino putndo,ahaq} fimili matena corruperat, qua uêiurum credidithcftfin-v^ui priufquam tora daireadinfulam obfidcndamdcfccndcrcr, arte atepinfi dqs ufus,cü2o. longis nauibus, reliquis aliquot auxilianbus cü fuppkmcino in ftatione ad Gnidum promontonum,haud proeul ab urbe Rhodo at^ iß finu Symx mfuke (qux Rhodiorum eft) rdidliSjper cótinuatos aliquot di« h etumj medium inter oramLyciæ amp;nbsp;RJioduminiulam nauigaüit: cogitans ifto modo ad naualc certamen è pot tu nos eikere. Spem enim babebat opt^ mo fanè cum confilio propofiiaji reipondiflet euctus,aut nauali preliouin* cere,quod tune teporis non multo minus fuilïèt, quam RhodS expugnafc autresnoüras dcitiudtointerpugnandum floremilitumhominumcpnaU'' tkorum,plurimü debilitare polfe. Qui cum nullo fine fado nue ad medium uit^ fretum ucnirer,nnnc in altum regrederetur, inde iterum ad pertu propt procedenSjdalfèm in confpedu cxplicaret, plerisq; cum aetate, turn ingenio ïeruidis,quibus non tderanda fuperba ifta fiducia uidebatur, confiliumd^ bcriplacuit/aciendum nepericulumnaualiscertaminisforet. CanccHarius facræ militiæ idemép aerarij Triuumir, multis illuftribus fadis domibelliqut clarus, animo immoderato, incret^bilia nimis alta cupienti, ingenio magno uarioep, copia dicendi bug a ÓC exu^cranti,quam prouediori iam mate cum in pueritia literis non uaoaflêtjferiatus à bellis, negotqsep cum publicisin’’’ pnuatis, quotidianaledioneomnis diieiplinæ autorum fibiprarparaueratt Plinium enim ita nouit, ut nemo melius nomen digitosep fuos : cuiadfiinigt; mum honoréMagiftratumepnihil obftitit,nifinimia inconfultacphonorum cupidojnegabateeflandûefle. Aut enim inquit, ut erat lingua immodieèlf g ber,ingens ifta claisis,ad cuius needum uim aut afpedum, fed folam famam plericp contre’munt,quae tarnen noua non eft ( nam fingulis annisueniread nos folet ) his piraticis nauigijs ueluti membris caput iungêda eft. Óf tum utü Iifsimum fuerit,quod quidem fuperioribus robore nauium,numero, Sf mr* tute militari facilimum cft,capiti membris defradis,huiufmodi dolorem at$ ignominiam infligere,ut perpetuo inde lagueat:uel nulla alia quæ in nos fa-* bneata fit,clafsis iftam fequitur.Quod mthiffremant licet homines, qui um' bra m fuam ac cœli ruinam metuunt) uerifimilius uidetur. N ec enim tarn u{; cors eft Turca,ut hoc fero anni tepore, poft feptimu Cplend. Iulias,hucniolt; ueat parte æftatis,adoppugnandam urbêcommod’orbexada,óf quamUP beinc'munitiisimam,nulliusidoncæ rei egen tem, ^jlidifsim o firma tuinplan diotunde maiores fui femper cum dade amp;nbsp;ignominia repulfi funt.Cui prius quam cunda expugnandis urbibus reperta apud ueteres,aut nouisingcni)S inuenta admoueat,rcliquü omneæftatis tranherit.Hycmc autem’eùmubitç incómoda fit oppugnatio,tum infula incómodilsima.praffcrtim hac, in qua non portus ul!us,non confiftendi ufquam locus.Quin igitur Deo óf tutelari numine bene iuuantibusi'mus hofti fuperbifsimo obuiamf Sed uno minad indidulo ab adolefccnte anxio, ne claflem fuam aliè deftinatam, a tergoin^ uadamus^lolo fraude^ ad nos tranfmilTo defides intra murosjmœniatpnoquot; ftra compiofis manibus federn us, nufquâ metu ac pauore trepidi caput ene-' rentés,timiditate a tep fegnitiè nofira uocamus Ji Dqs placet, artes Fabianas, óf urina Fabij effemus,no potius Antiochi, AeiholifquoiSomnisfcrociain verbis) ViceUificrcdctcs fedêdo,aut uotis dcbcllari pofte, Ver6,n5 uotis,ne-quefupplicationib.mulicbrib.authis fcnfjb.cófilqs'ue,q timidicauta uocat, auxilia Dei paratur:uigiUdo,agcdo,4?fpcre omnia eueniSt, Propalam his ferociora dicêdo,tantü apud multitudinê effecit, qup plcrScp ex incertifsimo animos fibi furnere folet, ut fibi pugna dcpofceret;uelle ait ie abolereindigui

Utismacula cædc S^ fanguïne hoftiû ; non ede le fine armiSjûne animiXnne manibus. PatribusJinc quorû côfiltOjMagiflro quippiâ decernere ius,fascp noneft,uiftim in hacreru difhcukatc fortuné non elle tentandamjitkonbus tantum,ÔC à populationibus conferiptis ad hoc mille ni ris, h oh cm arcere pla cnit, quicum uideretlpem fuam eludi,retroagensclaffem ad Villam^No-nam (ftcloco nomen) duodecimo ab urbe miliano iaóis,anchohsdefcen fionemfedt. Segetibus tantum, quae propeniaturiratem,Slt; pro dcrelióio habitat erant deualiatis. Nam hominum, quodautin ufeis, autin agris e^ tatiam in urbem caftcllacp iparfa per infulam hac illac munitiora cocclTe tant. Quam iniuriä dum uindicafû iret kuis armatura equitû, miflb ad hoc nuncio à magno Magiftro redire iufla eft/Prudens enim dux, milité ad ma* lores rerum cafus ieruabatqui tota obfidionenon ducem, fed etiam milité cgit,amp;interdiua!iquando cumhis cibum ccep it, not^ufacpiisimead tertia nigiliam in ftationibus mafi r:aut obambulans/autfortuito ledili eligho, uel iapideinfidfs.Incppugnationibusferociorjqpatribus placerct,nec tela,hcC hoftes formidansjemper ramen cauta potius cofilia cum ratione,quàm pró Ipcra exeuentu probauit.Fuitcp(quod mircris)intcr tot curas, tam uanos S^ ancipites cafus,femper eadem uultus gratia amp;nbsp;maießate;quem intuentes uç nerabant fiC amabant.Huic addendum^cp quicqüidótfj ac quietis à curis,ab oppugnationibus.à naturali ufu,amp; defidetió torpofis habere poterat, id to^ tninprecesjamp;rem facra couertebat. SæpiCsimeenim maxima noétisparte folus antealtaria thorace tanrü 0£lgalea,manicis^depofitis,orando,pfallen 'loep tranfigebatPalam equitum amp;nbsp;populi uox efat,nihil timefcenduïRhö' dummagni Magiftri uigilantia precibuseg inuidlam futuram. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;*

Ë b^uncreftatoperis difliciUimi parslaboriófifsima,nunquam Gncingcngt; tifsimoluduiatquc mee rd re Omnium hómihum nedummeo memoranda! blcmpe,inqua urbis nobililsimg femperlugenda deditio,óf miferrimaHié tofolymitanorum Eqdirum fuga continetür.Quam qui fando, audiendouç temperare fibi à lachtymis poteft, meó quidein Ïudicio modicè Chriftianus dPautparum prudens mak-intcl!igit,^riantüm üiéïoria Rhodia üires Tur* cica auâæ fint, noftfVaedik. Verum nunc omhis querela^enarn'neceff^ fera eft,atcp ingrata.Qiiandoquidê Odeidenn'sPrineipes/qui obfidiojie mq ti nonknene^ cXcidm coTrtoüentur,poticaliccfuroris,mdigqa'tibhis etirg Dei,quod utinâ iuuenili méo tantS calóre effu^etun. Sed uereóf, atep adeo nereor, ne repunnansreluckansen dolori meo ucrâuoeê effetre firn coadtus, u ne hi qui immifèricOrditer aliorum miferabdmim^s querelas aipernant, iubentes quenep faluti fi.ne ccnfulcfc,dïccntesfccum ^no continget malum, neeflânia,nee gladius hofii!isnocebithobis,mqxadpalincdia.'adacti, Hie^ remiæ uatis fatale,ac lachrymabik carmen recantare cogatur; Écee gen tem alonginquisjamp;procul dilsitis regionibus ,gétctn,robuftam,gchtë antiquaj gentem cuius hnguam ignoramus,necintclligimus quid lqquatur,comedi^ PVtcm,utnc'aör,ficum,'6d ftii^êm nofiramldeuorat panem,gregem armen tnmepnoftru.SC ignis fuus late ontnia cóburit: quem ego iamianffcihtillan* temuideo,imóproximoslïinbenté flamma parictes. Nee crcdimus fnfani rem agi nofird,kd cQ omh/a fulgurc flammg hoftilis propius admoto^ltaha, Hifpaniasjdeinde Gallias lucere uidcbimusltunc inopes auxilij humani, an te aras amp;! delubra diuum fruftra adflidlantes nofmetipfes gt;nbsp;ueniam irarûcœ leniü,^ malis nefirisfincefflagitabimus.Atrerpondebirtimeo, abirato nu mine:0ra tio ueftra conucrtitur in peccatS,m anus ueftr a, Sd impenu.ueßrS fanguine madet fuo, propediem flamma aliéna Turcica exariurum. Par eft ci'ijUt qui in terra ueftra Chriftum domina Deum ueftrû cotempfiftis,inter raiam nô ueftra,fed hoftiû,barbaros etimmanißimosTurcas gferanstquod

Ut uehementer futurs timeo, ita rurfus fpcro, amp;nbsp;fi quid uerimens augutat, A opto,ut amor ac delitiæ noftri generis Chriftuslefus,fatis iepoenarumhabe re putabit,fi erratipœniteat» lllud enim potius quam funcftum quipp’aw'n præfatione ominari libet,ac precari ut uelit orfis Secundi libri profperoslut ceflusattribuere»

Exto Calendas lulias mane dici,nunciatum cft è ipecula, flaute in uertice métis,diuo Stephane facri, uno fermé ab urbemto' rio,maximam claffem aduenirefecundumflexum Occidental hs litoris Lierj.Commota ciuitas cft acerbo,non etiam inop^ to nuncroxunda uario tumultu ftrepcrejuo quifcp metu pericub tnewi:» clamor ubilt;5 crat,qualisinobfïdendaiamiam urbe effèfoleuCumépdiese' eftauus effet ab annua fupplicatione,circumlatacp fanóa hoftia,itcrum exa' dio folennifacro,uultu habitué^ fupplicum, reuerentifsimein arcuitupba' ni tutclaris numinis, ab Antiftite facri militaris ordinis portata cft : ^ Eeus obfecratus,utEquitcs, homines^ Rhodios, quos religionis fuæ propugna tores elfe uoluerit, etiam robore militandi, amp;foelicitatc uincendidonarct: ferrum, flammam,caedes,rapinas in hoftes numinis fui auertcret.Rebgiene amp;fan(fta ipe firmatis per hunc modum animis, facra^ hoftia fedibusfuisK pofita,claufisrapcim portis, in muros cócurfum cft, turbaquocpniuliefuW» pucrorum,fenum^ greffus fuos baculo regenrium 6C effundentiu fefeedo' mibus ad ipedlaculum maxima: dafsis(nam ad treccntum,ct ampliusnaues j pmnis generis fuiflè dicutur) uias paßim 5C turres,tclt;fta^ domorö complet bat. Vencrunt naues hoftium longo agmine.Prima pretoria nauis praeß^^ GalIipoÜtani erat:cui claisis cura,maritimæcp oppugnationis imperil nian Batu à Tyrannofucrat. Agmen cogebatÄrchipyrata Carra MahumeteSjpo ftea tormêto ab arceTelea accuratius emiffb,orco traditus. Dux qui media: clalsipræerât, incertum quarc(namuentoFauoniofecundi{simoutebatiJf) fteiç aliter oppugnationê tentauit)haud procul à portu, qui duabus utrinÇ turribus mukiplici,SC uario bombardarum gencre munitis fauces fuasdila* tat,triremes explicateiuisit,uelacp contrahens,malosinclinans,fiéfimubf' mamenta componcns,demcrfis utroep latere in aquam remis,oram,utb^® uerfus legere cœpit.Re conipeóa.iubito ad arma condamatum eft^gnaea nere,decurfus tota urbcfierffortifsimusquifcp tendere ad portum, amp;ino* quæ portus ipfius læuum latus efficit, quamep fupra hoftiü iniuriae obnox» eftè diximus, ÔC ab hoftepeti homines putabant. Verum Pyrata cernensie bombardis obrui,nulla aliter mora fa(fta,fubbtis raptim dolonibuSjinalt«® non fine diicrimineignominiolbwclamore Rliodiorum ftantiumpronni ris,ad reliquam daflem iê recepit. Qua: praeterueda ante urbem amp;nbsp;oraprO' pugnatorum, fubfignis fuis acie iuftrudta aftantium,cum fono cantucpnquot;^ ficæ militaris,terrorem nó tam inculsit,quam acccpit:occupauit^ pi omen' torium (Bo incolg uocant)tertio ab urbe lapide diftans in Orictem uerfum» Cumep is locus haud fan's comode tot naues capercpolfet, pieræq!anteho' ftiuinfaloftabant.Scdcum Rhodq tormentis per muros difpofitis batbaro hanc ftationein infeftam facerent,propius ad terra naues cótraxit : ftabantep ita in aróo ftipatae,utuix ullum telum in mari uacuum intercideret. Audim propofitam effe à Hieronymo Bartolutio Florêtino,in rebus bellids nó in excrcitato,rationem exurendæ claßis : quæ cum ab uno ex præfedis araii) (litpleracp alia ad hoftiü perniciê inuenta)non probaretur,a college q«*^“?

^ improbari capta cft.Veiùmdum hoftis tormenta amp;nbsp;mathinas,caeteracpad urbisexcidiö pertinëiiajènauibus in terra expomt, locü cafhis digit, terre* lires exercitus à continerui in infulä trai}lt;K,amp; urbis mccnia ac Irtum cotcm* platurjÔë qua iactlius oppugnationè pan pollet.Oppidani in omnes occafio nes intend,baud fegne otiû terebant.Siquidê ante murorfi fundamenta nul lo£tadslexusuedilcriminelaólo,prüfundifsimosputeosjalra^inaliainfof laaseffodiebant ad cuniculos hoftium excipiêdos. Qua rem ufu experimen tocp eópertum elt, nó tantö Chriftianis,fed etiâ Barbans in hiatibus et effoß-lislacunis feie occulcantibus profuifle. Magnus Magiker F.Ludouicß Angt; dugumEquité ad Imperatorem Carolum V. inHiipaniasmilit.-Romam 3(1 Cardinalesamp;facros militesiuos Italos; equitem Claudiu Ducenuillö in Gallias ad regem atep équités fuos Gallos, cum lucns quibus opem miferrii nia: urbi terra amp;nbsp;mari obfelfg implörabat.Par aut erat commune Chriftiang tdigionis caufam à Rhodos primo ftrenuecp fuiceptä, ca terorö quoep Chri ftianorS Principum concordibus armis adiuuari.Sed iors aliter cecidit. Prennes cuius fuprà fecimus mentione, uir cuiuis antiquoru amp;' bums ætatis du dbusconferendusjterreltripraelio bonus,nauali optimus,adpericula cape*-feenda plurimum Habens audaciæ, Ôf inter ipfapericulaplurimûbenignio.' dsfortunæ,utiure dubiteslonior ne,an fœlicior fit, hyemern amp;nbsp;æftatem iugt; ’dapatfhumi quielccre,eodem tempore laborê amp;nbsp;inopiam tolerate à pueri tiaairuetus,amp; quæcæteri miferias uocât,uoluptati habere; cum duos trestle dies metu hoftium in deferto quodam fcopulo latuilTct, nauiculaexploraro* bafilente nodu excubitores lallens,Rhodum intra uitgt; magnâ fpem 2C anm mum omnibus afierens. Neep enim milites alio duce plus confidereautatP E dcre,necMagifter ubi quid fortiter ac ftrenue agendueflet, aliû queng pigfi ccremaHeds dies nomesep armatus mtetusep milites hortabaf, uigilias amp;nbsp;fia hones circuibat, op era quæ hoftesigniferroep uiolauerant,ieduloreficiebat* Aduenit etiame Creta insula confilijs atep adhortationibus prudentisuiti Fratris Antonij Bofsij,Gabriel Martiningus Brixiêfis,in militia amp;nbsp;toga fpc dlandus,acex uetcriiHa Brixienfi probitate,quam Plinius celebrat,mulcum referens,mirabilis inuentor,acartifex operum bcilicorum. Quiquamplu' fimos cuniculos (nam quinquaginta quinep fuilïê dic6tur)quosquot;rurca pro-pterfcaturientem alibiaquam, alibi oecurfum indomiti blicis, ingenticum molediffi'cultatecp agebat.pcrleui negocioludificabatur, aCtis contra cuni-culisóCfpecubus introrfum ad muroru radices effofsis» Rcs ipfa hortari ut detur, quoniam de Rhodo ob.eGa agimus, eius fitum paucis exponere, ac inllitutamaiorum domi militiacép.'quomodo Rempub.habuerit, ut in ma-nus equitum Hierofolyminitanorum uenerit,dilTerere.

Iniulam Rhodum Carphathtj maris,ficut egoaccepi,habuercinirioTel chines e Creta ,pfelt;ffi,fafcinatores amp;nbsp;malefici generis homines, afp en incul t*(^)quosprimûmferrum SCçs operates feribût.Hi neepmoribus, neep legs autimperio cuiuijriâ regebâtur : fed poftquâ 7 leptolcmus populis fccu iun* dlisjquos pofteanouê nauibus adbellûTroianû duxit,eâ habitare ècepiflet, mukoinde SC apud Deos SC apud homines celebrior faefta eft.Siquidem O-ptimus Maximus illius ætatis Ôf gentis Deus Iupiter,no côtentus ibi ex dtui no uertice Miner uâ fuâ peperiire,etiâ auro pluit:quod Poetas fabulatos cre-diderimobnimias opes,omniumcp bonarumartiû egregia ftudia,quibus is locusadeorefloruit, ut multidifsimulatapatria mallent leRhodiosnuncu-pari.quod duobus Apollonrjs alpscp contigiire,memoriæ proditum cft. Bre uicp res Rhodia in tantam elaritatem SC potentiam eualit, ut muleis annis antequam Olympia inftituerentur,plurimum toto man' polieret, earner, potentiam ad Romanorum ufep tempora Rhodq fumma cum ui Sgt;C autoritäre confer-

confen^arunt. Eftcp horum fideli opera ÓC induftha, nomê Romanorumm r Orientererum poiitum.HisfiquidemRhodiorum urbs magna atcpmagni fica commeatum,{bcios,naues,caetera^ bellomahtJmoneceffaria,üncQ“° Ünensinuadicapi^nonpotuitjfadle luppeditabat. Verum baud codem omnino loco fita, quo nunc ab Equitibus Lanms xre mgentifsimo att^epe re ducentorum amp;nbsp;quatuordecim annorum conftruda conlpiciiur, ad exu^ mam oraminfulæ, quam Manuel Byzanuus Imperator poft euidam Ma' crim Lyciac urbcm,Slt; diupcruagatam, ueriusquamhahitatam Cyprus,i' pfisdonauit, Poflefstonem tarnen armis adepti funt, Græcis nuniopcf^ Syris familianbus, ut qui ægt è iuftum Germanumep dominum ferrentLa^ tinosreeufantibusequos partim metu tædioep longions belli Gulielmus Vil' laretus Gallus uariam fortunam domiforistpexpertus, æquis utrimp fon' ditionibusimperatafacerecoegit,adiutusaloannexxij. PoniificeôC Reg^ Neapolitano.Semper enimregnumiftudRhodijsfauit.Haceiiamobfidio necommeatusduorum millium ducatorum amp;nbsp;gratis amp;libcrè, ferotarnen hinc ad nos miftus eft.Cum quadriennium retro Lutetiæ fcholia quaedam «' derem in luftiniani Codieem, amp;nbsp;Coftitutioncs BonifactjjClcmentisA bU' rusquem dixi Ioannis xxipdefcripfi uitam eius è narijs autoribus, quotön« moauxilij Hierofolymitanx militiæ præftitimeminittquanginteroinnes conueniatpontifieem hunenimiopereftuduiftè Gallis,amp; facrurn bellum m Saracenos molitum. Verum domefticos annales hicfequimur:Regê tarnen Neapolitanumhaudnominatimexprimentcs.Volateranus Ladislauma^ pellat.Oppidum in planißimo loco pofttum eft, amp;circumuallaricoronatp militum cingi po reft. Nam portu tantum Septêtrionem fpedante, marien gitur,reliqua parte in occidentem uergit:planicie lapidoia baud magna lab’ * tudine,longitudine maiori inter iplum,collescp apricos,patente:qui utbi^^ iacent frequentes, fontibus domibuscp confiti olcaftris,ftcu(uineto,aclt;2c^' ris id genus arboribus,quac in humo arida Äf harenoß gigni folent« Verum manus ôe'ars,naturædcfcôum fupplcrunt. Muro enim atqj promurouali' difsimo feptum eft, prxterea tredecim turribus aflurgentibus ,minaci lpco^ horrens,quinq? maximispropugnaculis, omnem aduerfusuiminiuna”’? hoftilem firmatum,pluribus portis nobile. Difciplinam militarcmjWeaopi' nione,nuf^ fæuerius obferuatam aut ex a dam reperies. Vrbis totiuseufto' dia in has partes diuifacrai: à turri Franca ingenti altacp magnitudine cao’' men fuum in coclumpropeferenti,ad portam ulèp Ambrofianani,qnaiiO ad montem Phileremum eft,fuper cuius uerticem tyrannus,SacelloDdP^' ræ Virginis, in balneas fedemep arcanarû libidinû amp;nbsp;monftruoftcencub' tusmutato,arcem erexit.Subfignis lileatis Franciftabant, quorum caput ^' rat F Joannes Aubinus3natalibus amp;nbsp;meritis in facram militiam darusHme ad portam ufep diuo Georgio facram,infraeftum/obur equitum Germane' rum,ucxillis aquilaribusfplendens.Tertio loco Galli,Aucrnb ftnidmi«^ tibus Hirpanis,ambo belli molem perfer entes, quod ibi fofTatumlatitudinc profunditatecpminoriforet.Quintoloco phalanx Britannica pugnabat/u ce magno Magiftro:poftea Galli Narbonenfes. Nouilsima ftatione,fedptgt; ma uirtute,legio Italica urbê aduerlus Pyrrhi uim fraudescp defendcbat,elU' cibus F.Petro Balino,qui F,Georgio,Aimaro Montaphio prefeóisftuens fucceftèrat,amp; Gregorio Morguto antefignano Nauarrorum, copiarnaux fiarm præfide. Verum fraudesnô ta extraneus hoftis, quam domeflicusetn cacilsima ad nocendu peftis ftruebat. Siquidê ferox una fee min a, fangumw Turcici,incomposmentis,an amêtia fimulata,incertum ( quacftionib.eiuu’ nihil exprimipotuit)ferua ciuisamplifsimi, adrem atroce 6C maximoeuK? uiroaudenda animü adiecit. Decreuerat enim cum aliquot coniuratis (nU' mcruni

mcrum non tcneo)in maximo quopiam tumultu amp;nbsp;inuafione hoßiii} per di uerfaurbisloca incendia mifcere;quorum periculo condernatis,^ deteren* tibusftationes fuas pugnatoribus, Tureâ nudata prælîdio moenia occuparc pofle,non inepta ratione colUgebanfed defuitje mdicijs amp;nbsp;confefsione con icioruin côpcrta,audaci incœpto funs euetus, fumptumtp de noxijs luppli* dum eft. furca per idem tempus nodum uniuerio apparatu oppugnanda^ turn urbiS mœnibus admoto, coftem quenda eminentiorê occupauerat ♦ in SuoPhanum D.D.Coimi amp;nbsp;Damiani ftabar,pone uirginisElimonitræ iagt;-Cells,fronte in ftationê Anglicanâ diredta.Hinc magis exercedi militis eau-fa,^ nocendi nobis,leuibus tantum tormentis utens, in urbe iaculari coepir, Poftcauineas agerejfuperep aggerêiaccre,uallo 5C folia loea urbis,qbus im^ minebat cireSdare, co par at is ad opus huiulmodi impletionemcp lolTarS Si cuniculorS, maximosfubterraneos^labores die ac noct 11 côtinuatos, quin quaginta millibus agreftiu hominûjalfuetorû magis agro ac pecoriq; bcllo: quicum morg culpa flatimfufte,aliquandoc3piteluerent, incredibili eeleria lateeffecerunt)quod polie efHci,ncgaretur. Lxeifar funt ab hisrupes duriisi« tnifilicis,^ campi montibus aggere æquati,ÔC c ôplanaia toHuris montiS iu^ ga,quos Rhodij nihil tutum munientibus patietes, primum milsilibus lumgt; mouerc,deinde ad erumpendum etiam in munitiones atep opera animati, porta patefada inuafcrunt.-turbatis undiq; clamore amp;nbsp;impctu, fclsis labors bus,nee animus, nee ars adrefiftendumfuit, quaquifeppotuitperdiuerfas uiasfugam faciebat,etiam milites cuftodes operum* Inftabat ferociter Rho-dij,crefccnte(ut fit)0£^ alicno metuaudacia. Multi qui explicate fe ab impcgt; dimentis nequibant, aut alio calu tardati,fœdè occifi funt. Et cû ingens muU j titudoaccurreret ècaftrisluis opcmlatura, maxima amp;nbsp;latifsima Itragestuc per totos campos ædita eft:omnia qua uifus erat, conftrata globis ancis, ar^ ®tsgt; cadauenbus, amp;nbsp;inter ea humus infecta ianguinc. Nam tormenta in fumeuentum per mtiros SCturres praeparata, in medias hoftium phalanx §es,cuncoscpconfertifsimos,cummaximaui, fragoreepamp;toniirucrum^ pentia, multos mortales peftundederunt. Quo genere pugnac cum hoftem femel bisatep iterum eludcrcmus, munimenta fua nodiu intentifsimis uigi-Iq^quanta maxima pcterat diligentia,accekrabat. Die euftodiæ dup.ilcatæ funt, Ôf tormenta ad exitum Rhodiorum oppofita: quæ nontam inurbe eos continucrunt, quàm quod timebant, ne crebris eruptionibus nimium attenuarentur præfidtj uires. Cuncp per hûemodum Rhodu terra ucrè ob-* fefla effet, mari etiam, die nodtutp naues aliquot uento amp;nbsp;remigio mobiles ante portas hoftium inlàloftarent, adicrunt praepropere magnum Magia ßrum nautici quidam,parati feu uerfarc dolos, feu certæ occumbere morti, dicentes rationem à fe inuentâ, qua hofti peropportunas infidias ftrucrent: fineretmodó eos facere,periculi effe nihil. Animus Magiftri paulum arre^ ^us annuit.Illi melopcpones, uuas, alioscp anni Si regionis frudtus feaphæ {wponunt,mutati arma atep ornatum,promifta barba, capire confuetudinc furcarum linteis turrito,confcendunt, tertia uigilia ccelo obfcuro tendêtes ad earn infulæ partem .qua traiedtus in côtinentem crat,gnari lingua? Ôf gen tis,fru(ftus fuos uænû exponunt.Coemeruntmox Barbari profundæ intern peftiuæcpacfordidægulæ.Epulas enim amp;nbsp;quocunq? temp ore,uel ante luce, et quocunep loco fumunt,protrahuntcp illas à medio fepe die ad mediam no ftem diftenti,£d madentes inter exoletorum minifteria.Sunt enim libidinis inmates profufiisimæ.nam perfuafilsimS habeo,neminêTurcâ pudicû,aut uHa corporis parte purG elfe.Diuenditis hoc modo pomis ac frutftib. et inter contrail en dû hoftiû animis atep côfilqs caute exploratis, noftri nauiculam 4 terra moliuntur, Turcæ quibus obfidionis initia tantum mirum in modum difplicc

difph'cebant.nampræinufitata multitudine tormcntorum, qualcmn^^^* derant unquam nee audiuerant,nufquam recipicdi fefe tutus locus erat. v/ mnia enim ui amp;nbsp;impctu letales bombardae Rhodienfes penetrabant: horta-' ri,oblecrare noftros5U t in continentem illos traqciant. Qui fimulata recula'' none,negate fe id fa(fturos,nauiculammodicamefle,nee tantçmultitutH*”’ eapacem, ægrè tarnen ut uidebatur Barbaris, ieptem aut oóo admifounf' Hi ingenti dolore luo,noftro ueró gaudio Rhodum addudbjlociointerpf^ teaPreioanneamp;F. Gabriele fummo militiæpræfec^o, turrim remplilt;1*^* Ioannis aeditiisimam leandere iulsi funt : unde per omnem dreumuido^ infulain atepm caltra hoftium profpedus crat. Cum multaamp; uariapreb^ cum arbitrio rogati fintcre refpondilïènt, inter caetera (quod hic adlchbcn* dum putaui) renunciarunt tuniultum,ac etiam return nouarum initia, coiU rationes^ complûtes intra hoftium caftra exoriri, miîitum aliquotcum læ gens multitude quotidie fame, miferia, tormêtisep ab urbe cmilsis perirei,d locus fepulturæ uacans nullus extaretjfùb pellibus tuguriolisep fecontinert’ nec inde à Ducibus,uoce ire praeconis ex trahi pofte, plurimos feeeßion«^ et fugam meditari metu,magnitudinecp prçfentium ÔC futurorû periculow» querentes fruftra fe conari dicentes,duces li fani enenpuim inexpugnabili' businuieftisépnointentaturos:Rhodumncqua^ AlbaePânonicæccpsra'’ dam,præefte Liladamû cum ielecthsimo Equitum robore,nouas auxiliat*'* copias,uel iufto prælio acceffuras,rcscp melioribus amp;nbsp;fœlicioribus^ad Ah bam ducibus geri.Quae cum ad gratia à captiuis auribus feruientib. dici»ll* mabantur,res tarnen ipfa poftea patuit. Nam Pyrrhus aisiduus defertorû^ feditioforS inquifitorplacatorcp(tali cnim tempore Icniêda magisqpuni^lt;’ 5 da uis crat)literis Côftantinopolim milsis,Tyrannû in caftra uocabat, cp^s 1 elfe celeri fuo acceflu, omnia feditionê ÔC turpê fugam ipediare, militêome-quiü rumpereaufum,ôd imperia afpernari. Interim dum Tyrannus iter p^ rat, compertu à ducibus per trâsfugas eft (quosleuitas ingeniorSinomnib bellis prçbere folet) turrim phani Chriftianis pro fpecula elfe. Quare prcm° uente etiam odio crucis in taftigio eredîç, nihil antiquius habuerunt, quam crebroerCjmagnitudine capitali bobardisexeufto, turrim illâ deqccre.QilO“ dum diligentifsimefaciunt,ecceTyrannusquinto Cal. Sept, hora poft me ridtana in caftra uenit: ibi cum in uillâ pcrneceffartj mei lacobi Galteri, qt^ Megas andras dtcipucl cafu,uel nomine loei arridente defcêdilTet, offends omnia quæcuncpdici,autfîngiqueût,ignauiacacpauorisexemplainilloe^ ercim, nihil inftituto difciplinacp militü,aut imperio eorum qui præerât,ag*-plus ex malis moribusfollicitudmis.q ex copia ducentorû milliûmilitöa'^ lq,aut bonte fpei accipiebat. Nihilominus attate Ód indignatione tam ergam os,q Rhodios efferuens, feruata tarnen têperantia inter iram fua 5d culpam fubieóoröjuocatos ad concionê inermes,atcp etiam gladijs depofitis,aims' to pediratuquindecim millin Chiriboardericcrn,quos Ie cum adduxcrat,cif cumdedit,fimul amp;nbsp;fuggeftn afcendens ledit tacitus paulifper anirnofeeScO'' gitans,utrum in autores tantum feditionis animaduerteret, an plurmfupPg çio uindicanda,tam fadi exempli defectio,magis q feditio effet. Vicit lente' tia lenifsima ad multitudinê fatiseffe caftigationem,tum filentioperpratco' flem fadlo ita eoepit: Serui(necp.n,eos milites appellabat,ambitiolïusiclçm mas,quam aut ratio militaris,aut maieftas ftia poftularet)quodgenushomi' numCTurcæner'militare,uincereaftuetic’equidem corpora,ora,ueftitum,lia bitS mcorum,fad!a,didta,confi!ia leuiü transfugarS fif defertorn uideo. Heu quanta mefefellit opinio mea.AbijtiHa uis, uigorepTureen fis; dilapfa funt robora corporum amp;nbsp;animorum, quibus Arabes,Petite,Syrij,Aegyptil, MefiijPannonijjdribah, Epyrotæ, Macedones, Thraees fuperati funt: im' memo

nienjofcspatriæjfàcramenn, difdphnac militans aduerfus ducum lufsiones, aduerfus fummi impcrrj mei maieftatê aufi eftis pugnam detrcóare, fugam niülirijinanicogitatione ac timore mortis Ä^pcnculorum militanbusuiris ïndigao»Rhodum,fiquis domiinconuiuijs, incompotationibuSjincirco, «noronominaretjexpugnaturos uos lingua iatfiabatis, uix lêperabaus ma^ næus;hic experiri uim uirtutemep uolo.ièd credidiftis forte eófpeóis fignis Wiodios fupplices ante portam fe amp;nbsp;fua in Adem poteftatemep ueßram tra* dtiiros.Deii'nantomnes hocipcrare SC dicere,mihi qui eópertifsimum ha-' ccocredantjgnobilis QC infamisifla cauca(quam mdetis)plena cfiferis efle ïacilsiiais;quarum rabiem nunqua fine maximo labore amp;nbsp;cruore uefiro do* •pare poteritis.Domabimus tanicn;nemo enim adeó ferus efl, ut non mite-' teerepoisit,Quód donee perfecerOjhic aut mon,aut cofenefcere decretum, acturatum;lècus fi unqaam dixero feccroue,turn hoc caput cum elaffe, ex' trcitUjôt:impeno, diris execrationibusep obnoxm deuotumep femper eflo» Necplura effatus, nifi quodclemens magis quamfeuerusprincepsuideri efle cupiensjornnibus primorum erratorum ueniam condonabat.Gitans deindenominatim omnib, apudTribunosimpullbribus, timore pudoreep tn uerba tyranni iurauerunt.Hunc finem exitumqj feditio milita apud Rho dumcoeptahabuit.Omniadeindemeiioribus aulpieijs Svintefiore ducum tnilitumcp cura acta funt.Statuebantur locis diuerfis duodecim aneg machi ttæjobfidioneAmbufoni, quintônumerumhaudfuperâtes, ore in coelum ^’'eco,bafc arctiori uerfus terramfiado bimefiri qui altera obfidione tantS nouem dierum fuit, dies nodes' continuato, globos faxeos eptapalmarcs •ntedlatemplacp, lernet fere in capurmagni Magifiri protjeietes, led plus c^ fcmnino timoris quam ueri periculi attulerunt, Nam cum fonitu campani ens wuerfoab eo qui uel oppugnationem uel uim tormentorum in muros quas t'^dos iudicaret, homines à ipecuiacore fedete in fafiigio phanipericuli ad' •poneretur. duobus millibus huiufmodigloborû tantum decern occifi fünf» Quod inter estera quidam ApeUa^renatus medêdi artisprofeffbr hofli pro diditjcui uerfato inter milites trepidatione detecto, tormentis exprefla con* lefsioeftperafli facinoris.Iecerunt etiam globos cupreos, plenos intus bom * bardis digftalibysjßC inter cas exurimenta erant.bitumen,fiilphuppix Üqui-' da, foris coopertos fspius in urbem torris funibus, cui flili ferrei acutißimi inhsrebanu Hilongo igneoep traCtu uolantes,dum cafu fuo crepabant, oa inniafedofumoatqjodore obfulcantes, quiequidaflabateui ineiderentfly •iilli,bombardulscp feeds,necabant. Sed cum huiulmodi tormenta nee dm p!ueret,amp;faïpiusnonfrangerentur,liberata efl ciuitas ancipitipericuIo.Effe tatioruis erat quadraginta bombardarum, qus iaeflu faxorum rotunditatis palmorum nouem,aliquando undecim,deformare magis quam fob square wurum poterant.Harum una, cum in domum,quam fortè fortuna haud in-«®liciGimèprsteribam,furibundo impetu irruiflet, uolatu fuo me profira^ uttjAethyopi fequenti,Iapiseuulfus caput amp;collum minutim contriuit. Et 9nta in Aethyopum nomen incidimus, nologentem quanquam feruilem, irultrari fua laudc.Tota enim oppugnatione dominos ftrenue amp;nbsp;fidclilsime 3dmit.Inter machinamenta hsc,qus oppugnatione altera duels Païcologi haud plura quam quindecim erant:duodecim uafls Ó^ immodcrats longi-tudinis, snes machine globos sreos faxeosép multo maiores iuflo capite in oppidum euomebant:quibas appofitilsimè nomina à ferpentibus Bafilifcis indiderunt:quód tam machins quam bellus contaóu fuo omnia foedantes parem noxam milêris mortalibus adfcrant:antc ora omnium iflarum machi narum fspius uno die in flationes fingulas centum SC triginta milsilia,excu Pentium; quod licet multis fupra naturam uideatur, tarnen ita rem efle dilG

gmii obferuatioftc compertum eft.Barbari quo cas fccp à bomba^fe^^lt;^'^ Ipedu RhodienGum intadtiores feruarenr, tabulas atn'^atione cÓriguai^ ter Ic lundas oppofucruntiquarum medium traCuerfus introrfum 3xis lu» ' nebat. Has Turca fuperiori capite funibus ad tormentorum cakê redact’ cum in tâtum altitudinis fubduxiflet, ut capita machinarum deteda^pp^^ rent,mox appofito ad forulum tormenti igne,muiü quatiebat.Eft etiama i arte atqj ingenio hoftis ufus,ad tutelam fuorum tormetorumjquæ fineren^ rum adminiculo,fupercontiguas tabulas humt proftratas iacentia texerat) üaluis nó akis neep fe expadentibus, fed quæ fune duclorio à milite utrincp intra foffas abfcondito clauderentur StT aperirentur. Rhodius huiufmodio' pera, quibus confradtis reliquum diet ^tormentum hofti inutile redeba/ tur,præcipua cura ac diligentia tollebat:fcd tantam animi praefentiam oi^ temep holles prxftiterunt,ut nodlu reficerent,q uæ interdiu bombardis dus» pata erant:qugrehciendipertinacia,amp;crebro luo mißiliigne,incedi)sq5Cti^ niculorum Rhodij fero inopiam tormentarq pulueris fenferunt.-quemrota' tumolarum per dies nodiesep quinepmenfium continuatOjbis feptem ton tifsimi equiexfplendido illo equitiomagniMagiftriatterebatjinterinequi^ etos triginta amp;nbsp;fex liberorum hominum labores* Neq^ enim tune tempoos feruili minifterio in re tam periculofa utendum uidebaturtidep ne qua ka^ contingerct,loco fideli euftodia fepto.-cuius caput eratprimü H Defidegus Antagallus prefedlusManuaccnfis.-poftea Gulielmus Parifottus equcsy^ lus.Turris Nicolea,quam liberalitas ducum Burgundiç ftruxit,quod luxu pta marmoribus infigniaatteftantur,fuper molem,dextro cornu anteport® admirabiliantiquitatis artc5C fumptu in mare proiedlamn'n qua ftetilletefé^ Cololfum ilium Solls,inter feptem orbis miracula,primum: quieû terræmo 5 tu corrui(ret,iacens quoep miraculo fuit.-neep Rhodq,quod Strabo dinfP^o bibiti erigere rurfus potuerunt. Mira amp;nbsp;fupra fidem captumep humanimg® nq de hoc ColoiTo prodit liber Græcus,qucm penes me habco,fcu uchusb' bri quædam uetufta pars incerto autore.Quæ licet nib il minus fcmpcrqiJp* fiuerim,quam ut plus iufto à rerum ordine déclina rem, hiftoria in quinepb' bros dilatata,eum multis altjs inter iter amp;nbsp;fugam mihi uiGs auditisep expiiez repropofueram,utopercuarietatibus diilindlojcgcntihus amoenadiuettK cula chenttSd animus mihi per uarios cafus, per tot diferimina rerû in LattJ ado,memoria repetitioneep præteritorum periculorum eóftantior aedeuo tiorDeoliberatori redderetur.Sed id quoep alia rationcefhei poteß«^“®’^ non putaui operaeprecium bonas boras ulterius in re nee utili nee needhrt collocate. Ver dm nuncadrem turrimcpD.Nicolaocôfecratam-cuieûW plemento trecentorum militum, inter quos fuere triginta fortiisimi amp;^ nob** lifsimi facri Equités,præGdebat Frater Guiotus Ragufus Gallus, equesma* gnitudine,animicp induftria fingulari. Hanc Turcae per idem tempus did no impetu tormentorum non modo inutili,fed etiam opprobriofqipfisten’ tarunt. Quæcuncp enim tormenta opponebantur, ea tormentarij arcispij' misferéidlibusaut artefua, autD. Nicolaiopeadiutidifrüpebant.Cuwcp per hunc modum omnis conatus diurnus irritus ludibriocp hofti effet, notW adlunælumen,nihilomeliorifortuna (bombardis interdiu fub terra dcloi' fis,ne à nobis frangerentur)turrim impetqt, Quat cum occafumuerfuspats ret hiatu,commode equitem cataphradlum capiente, fa et is fupra quingen^ tis Bombardarum iefiibus, 'dimiffa, nee aliter tentata à Barbaris eft- Vertun circa mœniaciuitatis cum totius orbis oculi hoc bellum fpedlarcnt, opus»* rum in modumferuebat.Ingens eœptû,pertinax conatus, par utrincplabon induftria Sdipeshauddifsimilis, Rhodienfi dienodlucp irrequietifsimoa^ uarios conatus hoftiû,neep ars netp uisdefuit. Namimmanifpeeufubte^

* infrapropugnaculum nouum effoflb, foflatum rudere,faxo, terra,farmens, operahoßfliirnpletumafedulo repurgabat. tranfuerfis cunicuhs,hoftium cu w^los duos èC trigintaexdpiebat,amp;palam,ac dam coeptis mimicorum au oaderobmam ibat: qui cum noms Septembribus ab imo ad fummum ape-ïnnicnt,partem baud paruam per egregij propugnacuh' Angltcam',incenfo •nnammatoep cuniculo, cuius uiolenüisimo crepitu rota urbs non aliter c^ niotunaturalt femel obfidionis tempore fado contremit.Quem cum fentR retmagnusMagifter ante altarta armatus, medius^ inter preces Sacerdotö canentium in Sacello pro introitu propugnacuh', Deus in adiutorium meu intcndc,Domine ad adiuuadummcfeftina:Capioomen(inquit)hoftisad' dijreftinat in adiutorium Deus, Danda nunc opera nobis elf commflitoncs ™elirsimi,fortifsimi^,ut hic Ordo aulpicato inlfitutus,pcr tot states maio-' ribus cultus,nee ab ullo hoffiü adhuclacfus, quatum in nobis erit, incolumis pofteritatitradatur, Eo^ uehementiusquodmagisdedecuseftparraamit-*we, quam omnino non parauilTe.Plura dicerem nifi firenuis abunde didu 'fieputarem.Ei fimul cum dido, fequente fatellitioarmatorum, plcnus fpei bonæatep animi in holles tendit.contra quos inferentes figna, licet undique idacontjcerentur,cuftodes propugnacuh arraa amp;nbsp;corpora intrepideobtjeie bant, deturbabantep manipulos militum, per hiantem fofluram ingredico nantes-Hisqg turbans, aepedem referentibus, cæteri quiponç crant, quos neeextrudi aggeres,nec timor latis munterat(nam pleroftp iacula torment ^is,autmanu emilfa uulnerabant) paulatim retrocedcre ceeperunt. quorum '8nauiaincrepita,duxMuftaphusli ipfi cundêtur,folum alcenfurum (emi* natur. Barbari dueem circumfundentescumululatu, ftrepituep moris fui *npugnaineundi,certamen mftaurant. Aequatisitaqï uiribus, pixlium alP , S'^andiuatroxfuinfummauijöfduces hortabantur, amp;nbsp;milites pugnabant, f^otuilTentcpBarbari, fi aduerfus partem ruina proftratam leuia tormenta nppofuilTentjCum uix quilquam noftrorum fine cæde,aut uulnere fiai c po' ^‘-'ilfet,co impetu propugnaculumcapere. Sedcumundieptubæ, clamor, adhortationes,aures circumfonarent,in capita toto turbida cœlo tempefias, tdorum,fcrreuscp ingrucret imber, amp;: oppidani Equitibus imrnixtis,laxa SC picemfulphuretedaép admixtam inTurcas cont)cerent,nec animos,nec ui^ resChrifttanorumampliusfercntes,nondum receptuifigno dato, tergauer terunt, turmatim^ abibant ; nihilcp ordinum,aut imperq memores pafsim, 9^3 cuiepproximum fuit.fuga effunduntur, Bombardaeper muros difpefi^ J^unabeuntes 6d uagos cruentilsimam firagem fecerunt,uti prius cum è ca' ‘Wsmagnoagmine in prælium ruerent.Ceciderûthac oppugnatione muk iiChrilfiani,5C inter ftrenuè pugnantes, amp;nbsp;occifos Equités Gallos. Hifpa-noscp,Philippus quidam Lommelinus Ligur negociator, qui ab Alcxâdria nenerat,Stampalea ciuisRhodiusPlurimiuulneratifunt:F,Henricus Man fcllus fignifer: F, Petrus Mela Saonenfis prarfedus cuiufdam onerariar na-nis.quiambouulnere obierût.F.MichaelDargelmunt, fiimmusTriremiû ^ptopugnaculipræfeduSjamilTo fagitta oculo, poll graueminfirmitatem ^peruixit, Enituit etiam in buius propugnacuh' euftodia, fortitudo cutufda Equitis Itali,quem Baptillam Romanum uocantjSt^ F. FrancifciTelis Lufi tant Hoftium,quos belli euentus autlæfit.aut necauit, certum numerü fcrF bere nópolïum. Qui modeftifsime mihi loqui uidentur,millc cæfos ferunt. pmpla lufirata,{üpplicationes indidae: Deo, ob uidoriam,honos habitus, Muliercula quidam Hifpanae gentis,fingulari uitac fandimonia,cux ab ur beHierofolymaredierat, nudis pedibusfrequens circa aras-^ templa, ftipê publica,quam non tam fæpe emendicabat, quam à fponte offèrentibus acee pu.rurfusinpauperes erogans,fedulóhominibusreligionêincutiebat:De5

poenas flaginoforum ifto bello cxpctere : exteróm ulüonc fcderatotfi »lt;^’’^ urbi amp;nbsp;mocnibus pai funim.Hæcfibi per qmetem, att^ inter pieces obnun' ciata cfTc-per fanëïè affirmabat.-ÔC iam fandS aliquid amp;nbsp;prouidS haberep^ tabatunnec aut confilia eins afpeman, aucrefponfa negligere udgusuo^' batîadeô deuindas fibi habet mortaliû metes religio, fed miferes lefeBit w’ uates.Dum hgedomiagunfF.DefideriusPodiusprefedus arcis Feiac'^^b qui multarö reiQ cognitionê in recedu habet, qua ut eft modcftifsimuSjpl» non oftentat,cx infula per nauiculâ nunciabat, captos pcrfugas^ ad fe dût* re,qj magnates quidâ in Rhodo, fecreta côfiiia cum hoftibus comunicaM^» qui uiam fibi fubterraneâ fternebât, in fepto EquitS exitura ad PhanS fo«® nis Coïoflënfis.Sic enim à Colo!si iiliusjquêdiximus, memoria (nóqjQ^“' quam ColoHas Phrygiæ ciuitatem cum Rhodo confundat)Iocuniappcihn^ Graeci,tam Ttircaru,^ LatinorS imperio fubiedi, qui iinguâ tantum Gr«' coru habent,ficut fpeciem hominû.moribus ritibus^ efferatiores ^ iBUß« bari.Magnis animorü motibus ciuitas agitata eft nuncio pernteiofi amp;nbsp;occu»' liftimi malfnecp enim feire poteratbomines qua uia contra fodcrent,quo W co, quo tempore, die an nodu,in ocio uel in tumuitu eruptura foret uis»‘’ terrigenarSjamep non pro muris amp;nbsp;mœnib.iblùm uigiliac erant, fed qu*'v domi fuç,magnis premis primo cuulgatori à Magiftro propofitis,aniiatU5, anxiusep terræ partum expedabar»Indicia coniuratorû, cum nominahaua cxprimerent,Magifter filêtio fupprcisit:uerum prodidit exitus, quinto Wö* Septembres,quintoé^ die poft prima oppugnationê. Propugnaculö B*^®® norü, quorS hac obfidione non cótemnenda manus bello perqt, pratU® wd to acriori primo,iterü tentatS eft. irruperant per ruinas feptemanimoß ^^“ (ifericSdeledaiuucnûmanu» Etcumpauci propugnatorcspluribuspaf^* 5 elle non polfcntugnominia accepta fuiftet,nili ddedi Equités ducemagno Magiftro,cum figno Gerat militia: fuperuenifTent. Ad cuius primumcenipf dum Turcæ baud aliter ^ fulgetris miraculo uc attoniti,cum fuperiorestf fcnt,ad fuos fe rcceperunt.Muftaphus impigrefuo munerc fungens, inclina tarn nulla notabili caula aciem fedulóreftituebat. Catteri duccs militderg’ uertentem, iterSufgladijs,flC exhortationibus in prarlium retrufcni^^’^^^ pudoic amp;nbsp;imperio fuperante mets,pugnadenuocapeftunt. Rbodïji»ï^* fagittarum iaborabât. Sed catperat omniS animos, pcdoracp obliuio uu^C' rum,mortis cogitatio aberat.Hoc unum folùm meminerât, hos effebonô» quos fiiperiori pugna cû ftrage amp;nbsp;ignominia rcpulilfcnt. Qua uirtuteduin pradium intertiam horam protraherctur, Barbaris uires animi^ defecei^'’ inter duo miilia,quac manus mi! it ar is SC tormenta proftrarunt,miffafi®^® cornu è propugnaculo Cofquinenfe(quod uocant)dextro Hilpanienfigt;clt;” derunttres 8atrapæ,indutiholofericeo pallio ad pedesdemiffonaminbab«’ ad pugnaa indumento Barbaros ueftirimoris eft. Ex noftrispro tanta multi tudine hoftium,fanè pauci fignifero F.Ioachimo de Cluys Bgitta exceuhio uex ilium amiflum fuiflet, ni 11 propere F. Emericus Ruyaulx fingulari magt; gnitudine Eques Auernus illud ab hoftibus feruaffet. Venerat bic cfi coffi' militoneftio F- BakhaGrc ÄuguftinoEquise Hifpano, ex Cretainfula*® Rhodumoblëftam.Magnum amp;audaxfaeinus» Iterumep per media hoftw claffem in Padolum iuit,copias auxiliäres acederaturus: led inuidit ddige® tiaïfuaf,amp;mifcraf urbi fortuna. Muftaphus iccundoiam praliomfebd^*“ coiniflbjUilcfccre apud Tyrannö eoepit, Pyrrhus quo apud eum, oinnest| Turcas gratis ófdignitatêfuamtucret, aggerêè terra lapidecp anteßarionc Italicam intra mœnia proftrudum magna diligentia, continuâtesimpetu decern amp;!feptem immanium bombardarum quatiebat. Nee fegniustotio* nem EquitS Gallix Narbonenfis, quibus imperabat F.RaymSdus Ricattt

A profesBithyniat,cuniculis ^tormenusdcmoliebatur. HabuerâtamboObi aquopjam,quilpcciecmendae andllulæjà Gcorgio Sandonno,due Rho* dio,fcactaurbis notaueratperfuafùm, oppidum hac parte capi polie : quos quoniâresobtuhtlilentjoprçterirenonfuit conidium,quin utriulcp motes, quantum ingentopoflem,aperirem Jgitur his ingenium, crudehtas.perhd/a »qualia fuerc:magnitudo animi parjtem rekgionis noltrx contemptus, m mares libido ambobus profulllsima ; quam in Pyrrho minuit ætas, auget in præfideCafsio.HicdandojaudendOjignofcenclo (fimulatenim dementia', uipleracp alia bomOglordm adeptus cl tuile autoritate,confdio,ftudio,publi Cïutilitatisapudfuosckrjor.Sed hacparte,amp; reliquisoppidilocis, nobdiilt; fimusEquesèNarbonenfiGaiiiaR Gabriel Chier prætedus Augultahs, fraudibusôticünatuihefiium.fempermaturèobuiusluicpaupercs urbanos atepagreftes proluhlsima largitionc pccuniarû tuarum, ad cuniculorû cfloP fioncm,cuiopen præÜdebat impellens.Quod ubi ièntiebat CaCsius^pauIuquot; lum impetus lues reprefsit.Pyrrhus praedurus Ôti pertinax fenex, Equités k talos quotidianisferè.acleuibus præltjslaceflebat. Sarpeetiam inflru6a lub fignisafic,illos aggreifus eft.Siquidem decimo Calendas Septembres,iuftis copijs occultatis intra uallum decern pedum altitudinegt;muros ciuitatis lupe ransjftrudïü ferutli minifterio hominum ex Mafia Vak chia allatorum, ag' geremmilirarè ilium ereóö principatuoptimi Emerici AmbofimagniMa giftriRhodij,quem diximus muioicalico praciaccre, cum fubita iuuenS ma nuinuafit,trucidatis aliquot,qui præfidio erant,amp; omnia magis quam prac-hum expedianubus.Sed cum repentino fonitu arris campant, ingens urba* namultitudojimmifti etiam faci t milites accurrerent, maxima ui cet tart eoe-B ptum;hoftesxquolocopedcmfitmantcs,haudfaciledepelliquiucrunt.Pyr thusftrenuèlaborantibusluecurrcre,integros prokucqs acceriere, omnia pfouiderexontra Equités memores nominis Rhodiani,Sf pnflinac uirtutis Eï pugna aequabant.Qirod 111e uidens,figno dato,recen tes fuos extra ua!15 prodire tubeqfcalisjgrumiscp accumuliskpidum tormctiseuullbriï-aggiek fimiliteS;propefummacoüpcrant,Oppidani in lubeGtes kxa uoluetepgres longurijs ad idipfum facits immittere, detrudere cos fpartislerrausép ludiR Bombardarij propugnacuh' Cofq uinêlis St' CarecTant, quod eufiediebat ue nerandus fenex F. Fernand us gentil is,ktus oppugnantiu petendo, amp;nbsp;nullo tormentoferefrufira emiOb, maxima hominS aimatorumcp ßragem edide runt.ExtremG tune agmen procedcre non audebat, primores fenfim retrox tedere cœperunt,fign a equinae caude quae principü naualiS funt, amp;f impicia Jintca quæ ducS terreftris exercitus HuAuare.Quod dux uidens, pofig duas borasmaiore animo g fi ucuu pugnaffèt,cancrereceptui iufsit. noßru plurk •nilçfi.intcr carfos occubucrunt Equités Itali,hofliu ingens numerus,Moue ^tirata ducè in nos iadlura nobiltisimi uiri ( fi modo ulla fit inter Barbaros «unius tyrâni mâcipia nobilitas ) qui pridie huius diei toi mento traiedtus, occubueratjdumincautiusinferiori,ucflcholo(ericea;fupcriore,redimicux loaureo indutusjongam uitga rubra manu geftans, ante ora propugnato* rumobambularet.aiunt fuifie ProtyrannS,penes quem fummarerum infu læbubœeerat.Solymanus hoe amiflb,haud minoré dolorê concepinquain ’®*®^ 9““ bombarda accuratius è flation eAnglica emifla,ci ingeniofifstmu artincê/ummumeprei tormcnrarimpraffedïumabflulifTet, Sed nunc ad ter ftamoppugnationem Anglicana ftylum diuertamùs,quaE ut fcelidus quant «uæprima: Muflaphoprocedcrct,operamótrconfiliü cum Archimeto Hik Ipanorâoppugnatorc partitus eft.Hic cum maxima muri partem quem till tuebanturgt;ignito,uiolenfocp diffraóu fubter effoflorum cuniculorû, in alt« aera cieciHegnube terreni pulueris obfufeatos flatim maxim a ui adortus eft,

neep fegm'us Muftaphus quinep ucxilla infer ens, Britannos aggrediebatur. Pugna duübuslocis (imufanceps amp;nbsp;atrox fuit. Multaphus unüquentp noquot; mmans hortabatur,putaret fe contra latrones, piratas,pro patria,pro liberté te,pro aris atep focis,quætoties illi uiolarunt certare» Contra Rhodq, mand magis quam uerbis ftrenui,intrépide refiftebant, Chriliophorus Vualdenc annorum Ó^ nanigandi peritus,Germanus Eques,urbiscp imperialisHage nauiummuspræiedîus acCommendator, quiRhodijsmpaceius labono' filsime ac integerrime dicebat, quum præfidis Græciæ omnes contra leco/ natus,fupra terram bombardis,amp; fubter cuniculis ludificatus ciTet, nccclb^ noprælidio ad ftationem fuam dimiJo, hue fe conferens, cominusgladio cum holle depugnans, duo illi uexilla extorfit: Barbari omnes cum luagc amp;nbsp;ignominia reiedi. Achimetanus miles amp;ß animolior fucrit, iam w fumma altitsimi muri euaferat,nihilo tarnen foelicior.leuibus enim termen^ tis iulfuamp; confilio Martiningiper tedla domorum in Ifontem oppobtisjä-ieuo latere bombardis noui propugnaculi, cui prgfidebat F. loanes Maupa fus;itê dextro ex opere militari,ad radices portae Arhanafianæ,quod if f lo' rendus Guiuereaux diu magno animo amp;nbsp;periculo corporis detendit-iniamp;ö bus impetituSjuidoriam nobis reliquit,nec lætam,nec meruêtam. Namfee nuilsimus quifepautoccideratin prælio,autgrauiter uulneratus dec edeler* Preianus in gula tormento uulnus acccpit,nec tarnen letale Joannes Buoch ftrenuusSCmagnanimus Equcs,ærarij triumuir,amp;Turcomaftix(iddignit2 tis nomen in legione Britannica eft) cum femper uim Ôd oppugnationem Turcicam futurâ negaflet,morte fua,utrancp expertus eft. Ocellus eft enim inter Anglos,quibus ut Hilpanis cum fuppiemento auxiliari opem ferebaf. hunefinem habuit fecundus ærarrj Triumuir.Tertiü Deus ad grauiora me- » ntacp lupplicia feruauit.Achimetus ftrenuus alioquin ac prudens dux,mcli-gnatus quod uoti compos non fuilfet,propugnaculû Hifpanum maiore polt; ftea ui tormentorum quatiebat,modico inde Ipacio locatorum. Nee minore uim omniS quæ ad urbes euertendas pertinêt experti funt Auemi, quos m praelium ducebat Frater Raymundus Rogerius, magnanimus ÔC ftrenuus Eques, patre Gallo, Rhodi natus nonoCalêdas Oóobres, AduerfusbuO commiflum fibi locum ftrenue impigreep tuentem,magna uis Barbarorum è c^ftris procefsit,lpem habens fragore cuniculi duói ad bafim muro’um,ö-pleni materiæ inflamatilis,ingêtemmoximpoCtoigneruinam adfuturam. qua oppidum capipofte militiduces fpolponderant. Stabant iniquoloco Barbari,teliscp noftroru obruebantur,nec cuniculus cuius tota uis in uenas fubterraneas contracp adios cuniculos euanuit, murum paratis mgredi ape'' riebat, Quapropter figno dato,clade aliqua accepta,nulla iUata,ftatim redire in caftra iulsi funt. Murus qui occultam introrfum uim cuniculi,amp; ü P’^®® non apparentem accepiflea ducibus çftimabatur,magnobombardarumn^ mero, Sdimpetu , perreliquum diei, nodtemep inlequentem diruptus en* Tota nodte omnibus caftris firepitus armorum, ingens hominum concur' fus exaudiri.Duces de lumma rerum deliberabant,décréta in craftinum op pugnatioeft. Tyrannus cupidus fimul uincendi amp;nbsp;anxius contrario metu. quippe bellum hominibusfumerelicere, uidloriam in manu fortuneelK' quæ ad eum diem ingentibus cœptis fuis haud adfuiftet. confidere ramen co pqs fuis,lperare fortunæ erga fe mutationemmulli hsreditarium uinecre, ui dloriam uagari,à uidtoread uidlum uenire.ltaq? cum fpes metumuinecret) ubi paucis arbitris in tentorio fuo obambulans, diu multa fecum animouo' lutalfer,duccs ac tribunos militum ad fe uocari iubet:eoscp pro prattorionwe inmodüallocutus fuifte traditur: Veftra,magnanimiduces,fortitudoafrp prudentia nulla indigent oratione, Verum ut pauca dicam, male fana me^

A hofti'umfacit,qui dû urbe tormentislaceragt;cuniculis f«ffoffà,dirutis templis, dotnibuscp,cæde,labore,uulneribus fefsi, quæ mab loties oppugnatis aeeb dereneeelfeeft,primosfpiritus,folitumcppugnâdiardorem nonremittuntî uidêtur tniliti noftro merito inuidti at(^ inexpugnabiles, Quam opinionem immutatam cife,plurimmn ad ftrenuè toeheiterep pugnandum refert. Facie-lis igitur illis urbis potiundæ fpem hortando, animum dando, promittedoep omnia. Ad hæc aperietis confiltj mei rationem, ne credât fe ad urbem unam oppugnandâ addu(flos,oppugnabunt uerè mœnia unius urbis,fed in una ur be,uniuerfain Chriftianam capimusditionc. HiccognaU^aftines, needianj funt omnium nobilium Regum,Principum, Dominatorum Catholicægen tis.Hicpecunia omnis hoüium:cuius conecHa direptio, maximo uobis uiui ad coneiiiandos anirnos militü erit.hic tórmêta,arma, omnis apparatus belli efttqui firn ul nos inftru et, amp;nbsp;reliquosChrißianos miferabiiiter olim truci^ dabù. Potiemur præterea turn pulcherrima opufentaep urbe,tum opportun Iiilsima,portuegregio:undeterra mariep que belli ufus pofcunt,iùppediten-turiquæ cùm magna ipfi habebimus, turn dempferimus hoftibus multo ma-iora.HæcilIisarx,horreum,ærariû,armamentariû:haccomnium quacTur--cas maritimo bello infeftant,receptaculum. Hinc tutus in Brutios, Salenti-nos, Apulos, Siculos excurfus. Sed cum confidero uos, magnanimi duces, quiuirtute,prudential ueftra,opibus atep imperio meo, ante duos omnino menfes Belgradum adieciftis,urbem inuidia, inexpugnabilemép, uelproaui Mahumetis uiribus,magna mihi Ipes quod non diu latebris, dauBris^ ciui-tatis tuti menebunt crudeles amp;nbsp;côtumaces ifti Cruciferi. Duces finira condone,mandata militibus explicabant. His urbis nobtUisimæ amp;f opulentiC 61îmædireptiouoccpræconisper omnia cafiraconceflàeft. Tyrannuscum ®grumcuirs animû(uti ib!et)fomnus inuaderct,ftrato fe repofuir. Magnus sutemMagifter (cui infolitus hoftium nodurnus tumultus magnum quid-piam portendebat) armatus,intentuscp fingula urbis îoea circumire, quemep amida uoceaut nomine proprio compellanshortari: meminerit le pro pa-diajprolibertate, prouitaexcubare: omnibus neceifeuiris fornbusclTe, ri motusintempeftæ notais indiurnampugnameuadat. Reipondere omnes bonoanimo fit,neminemilli feuiuisMagiftratum aut uitam crupturum. Cum^ ab hoftiû ieruo quopiam Chriftiano ad uigiles elamaretur, ultitnam pugnam parari,urbem prima luce diuerfis fimul locis inuadendam, Liladamus nihil temerè, trepidéue ages, cóuocatos Equités fuos fie alloquutus eft: Lïtor.facricommil’toneSjincidiffetempus, utunoprælioingentem glo-fiam parare,SC arcem ueftram tutando,orbis Chriftiani defcnibresiamp;f nomi-nisuindices à genere humano uocari poisitis. Gens,in quam craftina luce pugnaturifumus,fola multitudine fréta nos impetit.Cetcrûm,fi non nume-’■o,fed dextra,peâorecp uirtutem metimur, baud dubium,pauci ftrenui mul titudinem fuperabunt. Nee genus bclli,nec bofte ignoratis. Cum bis eft uobis Equités pugnandum,quos femper mari iam quinquiesuerra iuftopraelio t,omittotumultuaria)totaaciemoenibusadmota uiciftis. Fritigitur craftino tortamine is uobis illiscp animus, qui uictoribus amp;f uicris efiê folet, Neep illi, quia audcnt,pugnatiirifunt:ied quiaTyrannus.amp;fuiolentaimpcriadueum fiocogunt.Igiturmemoresquibusparentibus, Af quam Cbriftiani orbis de uobis opinion? orti,quæ terra uos genuerit, quæ exceperitJn il!os,fequen-fesunumfuriofum innen cm, cum indignatione quadam atep ira,ueluti fi fer-uosuideatis ueftros,arma repente contra uos ferentes pugnabitis. Ad quod faciendum non folùm indignitas, fed etiam necefsitas ( quæ fola ucl timidos fortes facit) cogit, Siquidêhicin inlula eftis,unde nullus fugiendi locust turn in urbe,cuius laceri Af defradi murfnon tam uos,tp arma ueftra defendunt.

Ideo craftina luce hic u»ncendum,aut moricndum uobis eQ. Vna dies t^ïï* ' tam uidonam ucl budandam omnibus feculis.mortêpracftabit. PluradK^' re parantem, nuncius aduentannum hoftium impediuit. Equités, pop^*^ restp quos nouifsimar pugnac Hdes,dlt; fperata uiótoria fortes faciebat, in ß”^ ros concurrerunt.Subito ligna hoftium cancre, ÔC urbs ad ftatione Italic*quot;’ Narbonenfium,Gallorum,portam Athanafianâ(quam aliter prepugn^'^ lum Anglorum uocamus)murum Hilpanoru, amp;nbsp;Auernorum quintçûn'^' ' loca inuadi eoepit.Muftaphus pauca pro tempore fuos cohortatus,p2tent£*ß ruina locum inuadere iubet.Turcæ propugnatorö globoiUati fumma uipæ gnabancoppidani ubi maius periculum.eó acerrimè niti, achoftem propo^ lare. Neqj alius Ïn alio magis quam m feipfo fpem habere. Vndic^ mgensda mor tS^ Itrepifus armorum.Funditur ater ubtep cruor.Dant funera lerro «ï' tantes.hi cominus gladio,illi tormentis: quæ mira dexteritaie torquebat rta ter Toros,Eques Hifpanus, uita amp;nbsp;moribus integerrimus: alq bahftjsamp;ar cubus utebantur.Vicarius Agonothene ac fummi princtpis dbenorum ca* tdolice fidei inter eófernfsimos Chriftianos egregia animi magnitudinepæ gnans,poftquam multam intuliftet cçdem,tormento traicdlus occububDc' bueratmeritó mors fortilsimi ducisjdis pauorem incutere.Sed nihil wtrnn' ccrtum,quam belli eucntus:occifio unius Barbari, reliquos in furorem aff^ amendam uertit. Mortem enim danlsimi uiri ultum iri cupientes, coming gladio,amp; proeul nube telorum iniedta, noftros paulatim loco fummouebât* Muftaphus fuorum alacritatem cernens,flammç(utdicitur)addebat oleum, Mahumetem nomenépTurcicum obteftans,fpolia,manubias,prçdam mC' morabat:ferro uiam per médias aciesfaciendâ: quo fibiminus pepereißent» co minus periculi. Adfuere commodö feisis fubmiffa fubfidia,pugnani p’W' rum cede haóenus inclinatâ recentes æquabant.Et cum uiri propugnatem, fœminçtela omnis generis faxaepin muros gerebâc:anhelos ludore-pugn^’ cibo,amp; potu adportato reficiebanunceminorib. animis milites Pyrrhi ruI tesitalicos oppugnabant.Anceps utrocploco prarlium, totius negorij lacRî uaria,incerta,fœda atcpmdcrabilisihoftes pro prçda,pro imperio; Rhodia^ pro uita, pro liberrate certabant.nec erat ull us ordo,aut ulb tâ inutilis ad bd' nbsp;nbsp;1

Iumartas,quae eodie Hierolôlymitanosmilitesnôiuuaret. Pugnaruntpro* phani amp;facri,necp Cruc/geri lacerdotes tâtùm, quorû uirruscota obUdion^ haud fané minor quam Equitum fuit, fed etiam cucullati : amp;nbsp;inter cosFran* eifeanus quidam,cui loanni Antonio nomcn;fœminç,pueii amp;nbsp;cum bisi”* mifti fenes,fupra animi corporisep uires,dcfenforibus tela miniftrabantLa'' pides ftratis effoflbs manu fundis enciebant.Ignes,fulphur,olcum incendù-* rium,piccm liquefatftam deuoluebâtin fubeuntes. Nec ulla perniciofiorpe* ftisibi uehemêtius timebatur.Quippc ubiferuês femel materia artusaliquo’ apprehenderat,ncc ulla ui quidem excuti poterat,amp; quiequid attigeratper* nbsp;nbsp;I

urcbatliaciendo arma,lacerando indumêta,unus alium impediebat: turban ordines,flu(ftuarefigna,neerecentes auderCfaucijs fuccurrere,cumundii^ in peiftora tela è muris miffa uolarent, in capita imber ignium amp;nbsp;lapidu pluc ret. Ad hæc clangor tubarS parua didlu.fed magni eadem in re gerendatno* menti res,non tantum BarbarorS aures,fed etiam animos mireperturbabat.

In ifto ardorc magno Magiftro hortanti fuos pro porta fandi Atbanafi|gt; (hue enim eum, quum prius ad ftarione Italicam refediflèr, Practorij fut cura flrenuo , acnobiliisimoEquitiFratri AntonioMonterolocommifla, belli necefsiras,periculorumcpmagnitudoaduocauerat)nunciaturpropugnacu' lum Hifpanum ab bofte captum. Atroci nunciofut par erat)motus, nontax men defecit animo. Sed belli curam Emerico Gombaulio præfeôurae Pdo' ponnenfwtituloinfigtürelinquens, cum dekefta manu iuuenumeo tendit, nbsp;nbsp;.

^ CafpcrantiUud holies admirabih calu; nam cufiodum maxima pars excefle-ratauxiliolaborantibuSjtredeumo mdepaflu manipuhsEquitum Hitpa* norum,quitus cum acritcr conic« ebit manus* Achime»ni mdites pauci qui telióicrantjtormêtum quoddam ai mis manu points intennïsimèaptabant, Indextium cornu integrorum, qui teisis aducifus Hilpanos lucccdcbât. El ut iun; in omnibus bcUis ignaui multi quidam ex hishoftes,cum fcandeie in niuruin animus non eilet,inter diliedta làxa,ruinas^ ad pedem propugna^ wlialiquantifpcrpauentesremanierc. Tandem,cumluprafe foiitudincm elle intclligerent,mecu in conHdcntiam,amp; tortunâ ucrlo,per cüjum reptan' tesoccupatadeCerta parte,paucos incrmes, amp;nbsp;tormento aptandointentos 4 teigoocciderunt,5C extollentes patiium trucemcp clamorem,deiccerunc üC' stüU.Turcæ qui intra munihonesiuas parati intenticp ftabant, conatatoper mediam foflàm curfu,fuis agglomerate felè non ccllabât,donee condenfatæ undiep pilât æneæ tormentis euolantesjimpedimcnto Barbaris elTcnt. Duas horas fuper muros ancipiti Marte propugnaculo dimicatû eft. Barbari loco fuperiores, inuentaibiiaxainfubeuntesChriÙianos iacebant, iummeue^ bantéparcubus ÖC torinentis mukitudinem.Magiftcr hortatur5impcrat,quat intein lunt,quod plurimum ad accendendos animos militum inter eraf, fc--ftis fpedatorép uirtutis atc^ ignauiac cuiufque adert. Itaque in uulnera ac tcla fuuntlnccillosmuri, neefuperrtantesarmati arcerequeunt, qumfubcant. HugoCaponus Hifpanus Equcs,unus è quatuor tribunis militum, amp;nbsp;Mc-uotiusEquesGaliuSjCumaliquotauxilianbusCrctcnribus in portam negligentia Barbarorum obieelerreo non elaufam irruperunt Cretenles infra teil iadum,Baibaros brachio apprehenios ftrióis pugionibus transfodiunt, { multiinfubter patcntia moenia deieói, illifo cerebro expirarunt. Accendit teecnsignominia iram in fortifsimo uiro Magiftro mihtû, qui fidem Chrirti ‘leicruerunt, fiC hortatus uulgum ut fequeretur, primus cum duodecim for-tlfsimisuirispari robot ecorpoi urn amp;nbsp;animorum,in fupicma muri Hiipani fui(!t,quadraginta figna fua lunata de(endens,nortra cruciata dcturbas.lm-perjiorem fuummilitcs(quanquamfeisilabore,fame,Gtf, amp;nbsp;pugna ma utt-na,qu3rin mediam dieilueem procerterat)nauiter fcqucbaniur. Liladamus cùmfæpeabàs memorabilis,turn haepræcipuè pugna fuit. Nam pat te pix-totianorum dcmirta intra recuperatum propugnacuium, c5 reliqua cohorte ïditrox,dubijqï cuentus pratlium accuirit,Hifpani,cçtcricp fatri milites,fiC iminiftihisprophangqui uulneribus,catdc,aclafsitudine confetti erant,con fpefluMagiftrijUcIuttucprimum pugnielignum accepirtent, redintegrato ïnimoócclamorcjccrtamêreftituunttgladtjsjfaxisjcontiscp ignespratferen« iibus,ac denfatis mifsilibus,ftragcm óf catdem contin uabant. Bombare ar !o-«tæ pertranfuer(à operagt;in fummitate murorum,hoftium latus ferde difcer pfbantmeq; fegnius Auemi Óf Galli Narbonenfes Turcas trucida bat. Per hunemodumcumpugnaatquataeffet, recenspratfidium ex arce Nicolea, ‘luccF. Alioro Hifpano Equité animi magnitudine,amp; carteris pacis, belliqj artibusjcujuisueterum conferendojeduóumjrem ad lè inclinabar. cuius uW petlntemuncioscertior faóus effet Sclymanus, oppugnationem cernens abaka fpeeu'a procul,èmalis antennilep nauium nru(rta,reccptui cancre iuf-fltÀRhodqsjÓf Barbaris grato.Iacho Baflb autê gratifeimo : nam dum ah) pugnabitmaximèdpfefugiebatmaxime. Quam ignauiam propertipitelu* fflctiperobCcoenasinfcriorescp corporis partes adte.Huiufmodi en m ^uppH tp faditate,Barbari fontes pledtunt. Verum nulli iratior, infertiorep tyran--nus fuit,quàmMuftapho belli iftiusmàchinatorùquôduaniloquus,ut pleri« Aue Palatini elle folent, fpem fuam inflsffet : quod falGsadulatiombus ex* tollcndo(uerbis muhiplicatis) dus uires,Rhodiinas nimium mendacHs depri«

deprimêdo, occurfurum adlittora populum,ubircgiam claffem afpcxi^cti fadurum^ dedinoncm amp;nbsp;imperata fpopódcrat.Que uanitas promitfo’^^'^ nó line maxime damno QC dedecore nominis Othomanid iam patere^qu^' re mors ei indicia, coramep träßigi à ipiculatore telo imperans : Voloaiebat oculos pafcere. lamep fupplicq apparatum lidor promebat, adeó torpetibus metu qui aderant,ut non modo ferocior uox aduerius atrocitatem pœnç/w necgemitusquidemaudiretur.PyrrhusunuSjparantcmièfagittariumlun'' moucre aufus, prodiens ante tyrannum dementiam eius appellat, 0^ uitam Muftapho rogabat. Accenlus illi audaci fado amp;nbsp;indignatione,eundeni paf' fupplicio damnat,quód Ic proeul à regia,ab odo amp;nbsp;quiete in infulam ad ma* ximâ belli tempeftansep pericula euocaffet. V niuerla A pocletorS condofe' Óum deprecari, humum hoftilem fans madere, non eHerigandam ulterior! ßnguine duorum darildmorum ducû.Itatp cum ira iam defcrbuilTet, S(ad' moneri fe patcretur, Pyrrho prudetia 06 fua actas, Mußaplio côiiinx, forortp aui fui materni,uitam impetraruntjlluxititatp dies bic tanta hoftium fiiagej Rhodianis tam ceieber, quâtum unquam alius quifpiam ab urbe códiiaJn' ter coaccruatos corporum cumulos, reperti duodecim Satrap», 6^ is qn^^ dixi Vicarium Magiftri fehoîæ militaris.cumulatæ corporibus foffrr: ft ra gis omnia tenebat, coi pora qu»dam adhuc fpiranna, multi trund artus, diaifa quaedam à corporibus capita, pedora,latera,terga multorum faudatauuln« ribus:quidam idibus laxorum integri,ud in mortem fopiti iacebant,udat' gram trahebant animam,tellus cruore atra, undiq? triflilsima facies 06 pinn' ma mortis imago,06 uidona ipfis miferanda uidoribus eratji de alio conti' gilTet hofte.Ture» qui fuos humare parabant, cerncres patientia occiforum uil’cera,foeditatemimman!umuulnerum,horrorem concipiebât ingcntfin) * needefiteriaduerfos quos uiros,quetela dimicarêt. Vigiles Rhodtj promu/ ris excubantes,palam eis maledicere, Pyrrho Muflaphocp uecordiam obic* darc,tyranno mafculam libidincm, Rhodios caudæ ialaci nouaculas acne' rc,ignem infamibus parare corporibus:quorum interemptorum,uulnerat0' rumep numerum certum nefcio,nec fi fciam.rcfcrreaufim * Is quemindiut' nos commêtarios fuos, temere tarnen conferiptos retulit nobilißimusEques amp;nbsp;antiquarius F.Macedonius,haud dubie multo inferior ueró eft, duo tam turn millia occifa prodit. Sed F.Georgius Faucellus equesLugdunenbsjqd hac oppugnatione cgregium fanè de fe fpedmen exhibuit, hunc numerutu ad cacfos foIS ,p uallo Italico reftringit. Roberus Perulmus moribus 06atate grams, atep omnium quachoftibusautproipera,autaduerfa fuerediligentif' fimus inueftigator,in oratione quam ad Hadrianum Potihcem habere pm' poluit,cgfa narrat dccê millia.F.lacobus Borbonius Eques,clarus litcris,na' ialibusacuirtute,cæ(c)rum fauciatorumep numerû ad quindecim millia ex' tendit.Ego ad hunc modum argumente neep temerario neque improbabilii numerum ad uiginti millia augere non uerebor ♦ quantam enim hominum) turn fuapte natura, ßnguinis amp;nbsp;bonorû nofirorû auida, turn imperqs 06 ex/ hortationibusducum in cçdem n oft ram fmpulfôrum,ftragem fccilfefexhO' rarum lpacio,óf quinep fimul lods putabimus,tormenta,arcus,tela,faxa,ha' ftas,luposferreos,curuosharpagones,deniqï omnia qu» ars autprauitashu mana hadenus abscuo codito in fuam pernidem excogitauitcPlurauexüb hoftes amilere.ItaqueEquités eoeperunt duo regia ingentis iplendorisïfti' mationisep. A' noltrisprætcr plurimos facros Equités een turn fere 06 quim quaginta prophan» militi» defiderati funt,fauciatorü maior numerus. De» cretum cratfmgulos Equités autl»fos, autinterfedos nominatim recéfere: fed cum huiufmodi diligentia baud ncceffariain hiftoria fit, fimulnenimio fiudioredtadorum nominum fides mea iedioni fulpeda fieret, cundosob patriam

bÊ BELLO RHODIÖ,’ LIB. II» pîtfiam pugnädo uulnera paflbs,æquali filentio trâfire animus fuit.fua cui^ gloria contigiualij aliud decus tulerût.nulla è I^hodiana militia natio expers uæpietatis,religtonis,mericorum eft. Clafsis cêtum triremium armis uiriscp ™w««a, tota oppugnatione fautes portus oblîdebatjoccafionem expeôâs Hqaomodo poltet lubito inuadendi» Sed præfetfîus cumuideretab équité Hanco qui p^ Petro de duijs militabat amp;nbsp;facro milite ulterioris Hifpaniæ ^uutaniæcp omnes aditus à mari præclufos, baud aufus eft cocurrere^homo ’’f^'^aquam militaris fanguinis, cui célébré, mutato ad Achimetiprecesea-^ Pitaii fupplicjo,quod tyrannus fumere iulsir.plenus adhuc ira, amp;nbsp;uehementi âdmiratione ob importatum ab Andugo in fummo loci, temporis^ diferi^ ^ineauxiliutn,palàm tota cócione,amp; in puppi prætoriæ nauis cêties uirgis, ‘uliibus^cxfo,maris imperium poftea ademptu eft ob animi ignauiam, 0^ tjuodiæpe nimium falli lepatcretur à nantis noftris:qui indies crefcête inter ®Ppidanos hominum ÓC rerum bellicarum inopia, fupplementum Si com^ ttieatum importabâtex arcibus LtndOjMauolitOjFeraclo, Petrea, quam ex •wnis Halicarnafsi,Piramidibuscp Maufoli fcpulchri inter lêptem orbis mi^ ’^aculanofninatifsimijftruereccepit Hcricus Schlcgelholr,eques Germanus, ^oinTamberlanusinuaderet Afiam, congceretepin uinculaBayazetöTur carumregemjquiprius Pannonios SC loannem Burgundiæ ducem, inligni spadNicopolim prælio profligaueraUpræterea ex infulis Coo,Lcro, Caly^ ®nia;Nilcro. Telum autêamp; Chalcea Barbari haudlögo ab aduêtus lui die, Jpopiaaquarü coeperunt, omnia crudelitatis exempla m uieftos extreentes». bed cum res fic obculit,non putaui filentio practereundö facinus, nefcio utrS ^odtate, an animi magnitudinenobilius, quod aula eft fupra uires,fupra Èæxum fuum mulier una Gi xcanici fanguinis,quæ cum arcis præfetfto con^ I^ietudinem habcbatlquem ut agnouit fortiter dimicando occifum,amplexa doos uenuftocorpore SCamabiliindole pueros, quos defunefto genuerat, poftquammaternaepietaiis ofcula extrema libaftet, amp;nbsp;nota crucis Chrifti la^ fhrymantium penturorumep frontibus imprefsidet, ferro atrox foemina iu« gobait, 00 trementes adhuc, excuntefimul fanguineamp;fpintu, artuscum fïteris quæ chara habebat, in ardentiisimum rogum conieci^ne hoftis ( di^ «bat)uilifsinius uiuis autmortuis, gemina nobilitatc corporibus potirctur: ^cumdido induenschari amatorispaludamêtummadidummu’to adhuc hnguine, accepta framca in hoftes tendit, ibi egregia bellatrix amp;nbsp;omnium feculorum memoria dignifsima uirago, inter confortas hoftium phalanges, »noreuircrû fortiter bellando occubuit. nbsp;nbsp;Tyranno ( ut à diuerticulo quon

dam modo in uiam reucrtar) poftquam tot locis, omnibus copns,tanto tem-' poreurbern fumma ui fruftra oppugnaflet t nulla amplius libido inuadendi aliéna régna erat,ingentes illi fpiritus conciderant : nihil prêter recefTum Si jogam meditari.Linqui adhæc fæpe animo, atep collabi diu, fine uoce firniF Iimus mortuo iacere,memoria tot præliorum infœlicitcr commiflbrum,ftra# getantorum ducum,tot fortium militum,quorum fanguine haud temnen--’^’’‘æpaw parari poterat, æger, torpens ac filens, diu omni humano ac* lt;^ellu,atip coHoquiogt;etiam complex ibus,amp; uenere Abrami abftinere, quem perdue deperit, quamuis agreftem opilionem amp;nbsp;patrepecorario Ragufino natum.Nonequidemhoedubitesamborum foederecerto confentire dies, ö^abunofydere duci: huius confilio Afiamillerégit, maximam Europa partem moderatur,ab hoc bardo inepto,agrefti monftro,cmafculato, nobi* iiisimx Italiætotpræclarisingenijs) tot prætereaftrenuis atque magnisdu-* eibus, foeda mors amp;nbsp;ignominiofa feruitus parantur» Sed tyrannimen-* tem nihil æquè follicirabat, quam Lunæ ante initam pugnam deficiens lumen : quæ colore fanguinis fuffufo , dira , foeda que apparuit* Drjs ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuitis

îauKis ad RhodumfatalemTurdcacgentispcftcm fcucnidedicebat,A' braimusamp; quæftorjcm publicac pecuniae in dinerfosuius erogandæcura fuibanimo metum excutiebant, naturae uicemeflê lunamep deficere.cumau ■ tem tew5 fubiret,aut fok praerncretur,tempus quod omnia domat expagna« I turum quos ferunt flamma uincere non poteft.Interea amœni receflus caub I etiam terrendimagisobfeffos munimentainucrticementisPlnlcicmica' ■ genda Tyrannus annuit. Coepta ftrui arx eft ingenti opere atep Rimptu-Mu K itaphus dum indies tyranno fuipedïior effet,fine autoritäre, flnegrana(p«'' a terea exulceratam mentem Habens ignominia nuper parati fupplicij,nïhile' I nim magnorum uirorum animis tenacius inhærct quam iniuria) literisam» | gittam ligatis,hoftium cófilia oppidanos docebat,amp; fugam in urbem molk' I batur» Sed inuiditfortunaincœpto nobis faiutari.nam cum in cafirisn^' ciata effet mors redoris Syriæ,quem Barbari Caierbechum appellant, Mu-ftaphus adiiniendamminati fupplicq iniuriam,cum ampiifsimo impedojö Syros in lide atoj officio côtineret, ad Babylonem Memphiticam miffus»»' V crum quando hiftoriam kribentem nó deceat, parum comperta pro «^ narrare, Lebtorem hic admoneo, quæ deMußapho hocloco dixi, accept me ab bominibus magis opinionem fuam,quam rei certam cognitionemk quutis.Quicunep tarnen proditor,amp;fugitiuus iflefuerit,magnüeum uk«® fecretorum confiliorum participé fuiffe,liquido cofiat ♦ Tria millia Syioru® pofleajamp; quingenti Mammaluchi,qui redoris mortem attukrât,per tridu® kuicerfaminejfedquo nunünobis,necmoleflius,necnocêtius,faxa ign£Slt;f 1 iaciendojcum eußodibus propugnaculi Athanafiani bellum geßerunt- V^' I rum kui certamine,neciuflo piclio,neqj bombardis, cuniculis,torment!sct ' clara Rhodos capipotuit, Iâqui€tisaliquafaciesapparere,efferacioriîis£or * mentor urn cótincrcpaulifperictu5 amp;nbsp;boatusfuos. In iurnmajobfidiomag*® quam oppugnatio aliquot dies fuit. Hoßis tarnen dies nodtes in folsis excu' bans,dolum tentabat defenforibus mœniumjpræmia modojinodoforfflidi' nem oftentans.Latinos tantum ad fopplicium fecupcre:Gi-aecosucróIm|^ ratorem Graeciaeinuiolatosferuaturu dicebat. Sequuta eft indefcedaimbri' bus hyems,tonitrua,fulgura,minæ coekfieSjUon folùm corpora leih laborc. metu,ac uulneribus,fed etiâ animos Barbarorû frangebant. Preterea afpcr® mare naues in ftatione,qua haud facilealia infeflior claßi effe potefl^itaafif óabatjUtprgfeóus ubinulia facultas adminißrädi autadiuuandidaretur.c® uexata SC lacera claffe, dimilsis funibus amp;nbsp;anchoris continente petere fite®' adfus : quam ob rem,magna,quod neceffè erat accidere, totiusexerdtasto perturbation? Tyrannus fenfit. Vnus pofieaquâ Achimetus ei promÜdat» quod ima murorum dolabris, uedlibuscp ferreis euerteret,tanti mali patidU» uocatosep ante prætorium fiium milites:quorum lubricae ac rigentesmaniP uix arma tenere poterant,in hunc modu alloquutus eft: nbsp;Quâta prodigal'

täte atep decore impenj mei feratis magnanimi Milites,haud ignoro.Confl' nuus cœli fragor,immen{a imbrium uis,fonorum coelum,algor,fames, fit«, cæteraep longæ iftius obfidionis mala, ut arma nos deponere, quietem^nc' ceffariam fumere finam,multum me hortâtur.Sed uideamus primóm,annc turpe fit uiris fortibus uicftoria,quae in manu eft, hofti,taedio imbrium amp;nbsp;tew peftatis relinquere,uallum,foffam, aggeres. non in urbem modo, fed inca' lum etiam fpecftantes,munuioncs,turres, amp;nbsp;talium oppugnadarum urbia» apparatumdeferere. CerteautnonÇufeipibellumoportuit,autgeriprodi' gnitate imperq Turcici oportet.Quod fi aeftate fatftum non eft, hyemeutfa* , ciamus, cogit me cum publics imperq decus, tumueftrS quenq; priwatafu^ utilitas.Si enim hinc reducimus exercitS,quis eft qui dubitet hoftes,non cu' piditate folüm ukifcendi,fed etiam neceisitate impofita ex alieno pradandb cum

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE BLLO RHODtO, LIB. Il» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48j lt;U2 y U’^^taMgros ucflrosjdomos/o’-tunas ucftras inuafuros ^ics,c5gt;-(Ij^’“^®’’*'®*’®®*’^*®®^ *^ muko fœdio etn,quam nunc eft fcruitutcm rc fine ^°^*^’^S^^^ igitur obfeiToSjUec ante abfcedatis fuadeo, qui fpei ueftræ cor ”*^*P®’’*‘“*S*^^clcnuIla neceftitas fubclFeq tamêipfa dignùas,famacp o,.j ^quot;P ^ animorum uellrorum perfeuerantiam imponcre debet, Nam ,. ’®^“fi omnium gentium,omnium Chrißianorum in ißud bellum,in uos ueriafunt.Quos fi hyemem unam dur are in caftris non poffe intellcxc^ oï ’”^^*^*^° æ'buas aucsappeUabStiquiitatimnybilo coe!o,teóa[ac receffum ^‘’Ipicins.Grarcos ob unampelkccm,Troiamdccemannos oppugn alle ntaej rureas cacdibus,rapinis, excurfionibus terra SC mari faÓis, fcrui-Eprgtcrca ducentorum amp;: quatuordceim annorum uexatos, oppredosep, ani hybet nam oblidionem perferre non poHè.terrorê nominis neftri ha^ enus uanum fuilïècfamam illam (ut pleracp alia que non uifa magis timen-^vauxilTeapud hommesignaros in regionibus exteris. iam tuto fußinerc ÏJemqiic UQ5 poqg, q^j impetu potius beha geritis, quam perfeucrantia quç ‘'^omnigcnçi-efnjjj'jjæ maxime autem in obfidendis urbibus neceffaria cß. 9^arlIn1ple^-as^n^^J^jtjonJ•ß^5^ ac natural! fini inexpugn ab ties, fame fîtiep ï^mpusipi^j^ uindt atejexpugnatjficutRhodum expugnabit: in quam oe^ ®tom telum paratum eß charifsimicommiliïones.Veróm eundtis prarfen* ous lts fe tradtare nonpatitur. tam nefcireenim quxdammuïtiiudmcm, ^U’mfeireoportet. Plericpidcallidèmagisquamuerè dióum exißimabat, O-quanqua ingentia pracmia,5d placida ducis oratio moeßos amp;nbsp;fatigatos mi-^um animos parum reficcrent,uicit tarnen in gente cblequentifsima Impe' Utorisamor,^:magni fecretiauida expedtatio. Achimetus tcli illius autor, 1 Pon'.orqj uidloriac,ad murorum fundamenta fepta baud ah o promurospoß qutfn euflodes noßri excubabant,crebro (licet baud fatis tuto loco) mibtem “’’m fubmitrebat.qui cum(ncfcio quo infdicifatonofiro)promurum ilium ƒ ecupafieqfadïus uoti compos,auxiliäres inuocabat : hi intra locum fe mu-J^'^nmtjdonecduxmurummufeulis tefludineplutcis in eum cafum paratis fænct.Qifod quidem faciUimum dli faóu fuit,per foflas iam complanatas, ^uka terra inredta, cuius eminens fupra modu altitudo ufum tormr ntorurn t canis propugnaculi Auemi latus hoflium tentantiC impcdicbat,neq; Rbo* dn e fafl^io murorum immanibus bombardisiiÏis dirutorS, rum nufquam iniHtseiret confißedi locus,propter Chiriobardericos, intra aggeres Cues tor mentis paratis latitantes,quicquadeuoluereinfubcuntespotcrsnt.Itacgbo^ Wines defundlos,utuidebatur omnibus periculis, Sf in umbra quodam mo-' do quietæ pacis exiflentes, reces atcp inopinatummalum mireperturbabat. Lofpedlus primùm pauorem, fileniiumcp torpens iniecit,admiratio deinde accommiferatio, fuiepapcrtaquerimoniafubrjt. Preianus ad omnia impP geramp;faudax, perforantes igne, oleo,piccardcnti, reliquacp materia ineens diariafummouebat.Sedcum fugicntibusignem, fufluarium, mersep parata «W, ^profaucijslemperreponcrenturintegri, fatale opus feptimo die ^«obris incœptum, magno conatu miferrimorum feruorum procedcbat» ï^etuienim funtTurcæ omnes,etiam confilio,autoritäre,armis praeßantifsix m^folus unus Tyrannus in tam immenfo imperio cundia Gbi poCsidepcetc-ros omnes quenep pro dignitate amp;nbsp;merito flipêdrjs alens;hi quo plcno difcri-winis opere ocyus fe bbcrarenpexcauatum circa fundamenta muró Hipiub« fulciebant,quos adiediis malleolis,ignibuscp torrendo muri ruina parabant» Verum cum res ex fententia non proccderet,cundem cathenis ferreis/uni' Dusqjanchorarqsmirabilimachinamcntodiflrabereintcrram conabantur» bed tormenta per Auernum propugnaculum difpoßta,exiguo tempore in.« «ni amp;nbsp;muItorS dierum operis molcm deiecerunt. Dux Achimetus poflquî

omnem conat« fuum ludibn'o effe uidit, atc^ obuia fibi uensn ab oppidanisA inteilexcrat, anxius irahere cum animo iuojomitteretne mcaptB^quoniam fruftrauidebatur:anfoitunam operireiurjquæibla pronüßionesiuasTyran no fadîas implerejôc morte cum liberare poterat. Interea ut iuiïum fuit à Ga' bride Mamningo Drachones fieri intra murum eralsiisimö, ut eductamde arma iuuentus operarios trucidaret, Sgt;i minutorum tormentorum utrcc^la^ tere pofitoru conglobatis iCtibus muri faciemjad quam hofti aditus eratjuc* retur. Sed Martiningi mandatum ipecie fatis tutum, euentu nobis amp;nbsp;fibtin' foelix fuit.Nam oculo idtu Chiriboardæinter opus ordinandö priuatuseftgt; ut plcnq; afij firenui Equites,inter quos haud immerito retulerim F.Ioânem Omendem Equitem ArragonenfemjCui cura ueftitus militaris diftribuendi incumbit.DilpofueruntBarbari multitudinern horum tormentorum pad' mas partis muri,quæ inter eos SC nos media adhucreftabat. quê, cum ignad cifent quantum hæ Chiriboardç nobis nocerent/ufpenfo opereterebrandi, denuo bóbardis maiori mole acriter fcricbant;quarum ufs iam folito erateffi caciar crga murum totmodis debilitatû. Qui ubiindiesmagismagiseptoP mentorum cötinua uiolentia labarcqoppidani ad omnia ruenda obcundai^ multimodaarte defiineri ceeptifunt^non noóejió die ceflaucruntabopere, ut nouum murum5ab ea parte qua patefaóum oppidû minis erat,refiferent. Hoftibus amp;nbsp;defenforibus par laboisfimiÜs animus;quc iHinc ipes.hme defpe ratio fecerat.Cretenfes,quorü operam atcp indufinam feriptores in bêlions' uali commendant,etiam huic terreftri utiles fuerc,dlt; locQ difficillimæ tulW' dix,cum lupplcmcnto facrorum Equitum adeö egregtè.fidelitercp obferuS' runt, utnó fintueritiCaftrophilacamciucm Rhodium, opibusjamp;ccgnaio' rum atcp affinium eelebrimultitudine potente, cuiuiep in extruendisoperib. 5 difponendis munitionibus, lumma toto bello fucrat diligetia qui^iplösfx' piisime pauit cibo ac potu largißime adminifirato,in uincula publicnuscon qccre,qu0d tempore amp;nbsp;loco lufpeóo,contra Magiftri edidum per fingulaJ ftationes uoce preconis diuulgatum,fagittam in hoftes ciecifiet.Quê ubi narijs ÔC multis quæftionibus afleciflem,nihil potui expedforare, adiutus etiant opera prudetißimi SC nobilifsimi Hifpani equitisF.Ludouici Luchcuicum quatuor thbunis militum iuris dicêdi acdiftribuendacanncnaccura erat,qu5 quod inter arnicas ÔC fortuitas cû plerifc^ ciuibus côfabulationes hoftis iram, 11 auxilia tranfmarina nonuenirent, aliqua tributi fpecieuelmanumifsionc feruorum leniendam dixifiet.Hanegrandi cum difticultatc exprefTam à rw confeßionem,ubinodlead magnum Magiftrum retuliflèm,ftrato (eufinda mento militari feptusincumbcbat)feattollens acgemêsaduigiliaspenexir, iußit^ nullo aho addito uerbo ut reus feruaretur, Per hoc teporis Tyrannus foris comitia celebrare,cü ducibus de fumma rerum frequêter confiliamiff-Omnium unanimis fentêtiaeraturbem eo die capi pofle.Cæterùm utinmd titudine femper a lijs aliud placet,quidam icntiebant(fic enim mihi obGdilio des ipfi rctulerunt)Rhodiorum animos prius colloquio tentandos, fi forfin pacati quippiam refpÓderent.Ad hunc modum uictoriam minori fanguine impcratorifuturam, Ód orbis tonus imperium anhelanti utilcmetfeckmcn' tiæfamam,quam lummis ducibus ad opes propagandas miro ufui eHeCaf' fius amp;nbsp;Achimetus affirmabant. His magna animorum' contcntioncdeleiio rum fidei magifter contraftabat,qui faeuitia ingêti 5C cupiditate prædç ad exlt; cidium ciuitatis trahebatur.Tyrannus placitorQ Mahumetisfiudiofifsimus» ingenio infido amp;nbsp;fupranaturam hominûae ferae cuiuf^ trucifsimæcrudcli, quam tarnen crudclitatem altitudineingenij ubi expedit mire dißimulat, in fententiam feueriorem magna totius corporis SC animi alacritate accefsit, Ö^ per omnia caftra urbis direptionê militibus conccdcns,cos in hanefententia , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alloquijtitf

DE BELLO RHODIO, LI B» H» 48? alloquutus eft.Tandem magnanimi uiri Fortuna uirtutem atc^ confiantiam ueftram egregiè experta,cligna labonbus modo premia affert. Victoria amp;nbsp;opeshoftiû quæ tam diu cupiuiftis in manibus ueßris ßmUnunc tepus Græ^ colatinosiflos,qui plures pene perierunt,quam ßiperßnt, non hommes, fed effigies amp;nbsp;umbras hommum,famejuulnere,fqualore,labonbus debiles, im^ potemesep trucidandi,qui fcio uobis refiflent: non quia audent,fed quia nc-cefsitas perituros cogit.8umite perfidie,crudclitans Óf fceleris poenas nunc à Cruciferis.óf document« modo graue poßeritati exhibete: ne quis unquam furcam u!la in fortuna opportunum iniuriae ducat. Strata in urbê uia efl,pa I« oppidum immani ruinagt;quæ commode alam triginta cquiw ampleói po teft.AbhacexhortationcImperatorismilitesincitati, cumper aliquot dies inter ftragern ac ruinas captæ urbis nihil fupereflè prater armatos hoßes ui^ fferêt,necquicquam totcladibus territos, neeflexuros ad deditionê animos, niuis adhibereturjexperiri ultima óf impetum fe fadturos in urbem Tyrâno promifcrunt. Vtep omnia eis opportunamagis ad uincendum forent, oppP ffanis palam obfeoenam necemóf milêrrimamferuitutcmpridie diei quam pugnam inirent,minabantur,óf lapides crebris tormentis excutiebant, quac perhiatumdifieclimuri in urbem uolantes,multas uno die domos proßer'' nebant. Inferiorem autem recenter oppoGtum murum propter fuam déclic uitatemraro attigerSt,quae res magnæ nobis faluti fuit. Fragor ruentium te» lt;fforum,fonitus hoßium,tonitru fulgorcp bombardarumjmagnam miferri^ mæ plebi perturbationem iniecit.ploratus mulierum puerorum^ undiep au ffiebatur,omnia triße fpedtaculum erat,dira óf feralis ubiq, reru facies, diem tam fade cxacquot;tam,turbuïctior omnino nox excepit, nodlem lux turbulen-* tilsima infecuta eß ♦ Albefcenti enim coelo fulgcntia Icgionum figna in pa^ tentibus campis confpiciebatur.Barbari fpe prædæ óf uidîoriæ alacres, cum tiumenfo flrepitu armorucantuululatucp patrio addirutaatep diGedtamœ^ niaproperabantjiriaximam ucxillorum multitudinem cindlam fcßafronde 8^0 portam Ambrofianam ßatuentes,quam Angelus equesmultisfortibus wtffisati^ prudetia animiinGgnis,prefelt;ßusmodo Aquilarius óf Augußalis Thomas Chien fel eußodiebat, nee fegniter, nee imprudeter, na tria magnac molis hofiilia tormenta contrarrjs fuis tormêtis,quo fuo fado óf opera Chri-ffophori Vualdenric,cuius fupra feci mentionem, ciuitas hac parte non ad-tnodum firma ab exeußionibus Óf utundecim immanium tormêtorumlF hetataefi.Regia clafsis portum locacp maritima circumnauigas inuafionem fimulauit: dixißes urbem terra óf mari inuadendam, expiratura refpublica, cafurum omnibus imperium merito uidebatur. Nrliil tarnen tot onerati atep obrutimalisflcxerunt animostfed tantum arma ferrumcp in dcxtrisuelutfogt; hsreliquias fpei intuentes,abalienatis à memoria periculi fcnfib.ad fonitum æriscampani effuß und iep ex domibus,antris aclatebris, quaspleri($ contra tmbremignium óf immanium laxorum fibi parauerant, denfato agminein tabiem uerfi ad pugna eucurreruntjpro nudata manibus patria corpora fua oppofituri. nihil ducum exhortationibus,nilimperio opus crattfua quentp confcientiarecordationemalorumhoßtillatorum ad defendêdam impigrê wbemhortabaturÓf proponebat alius alteri hoßile iugö, ludibria óf uido-' tisfuperbos uultus,ultima omnibus fupplicia óf fœda mors ob oculos crant. ^guabant inter ruinas collapfi difiediep muri uelut campo patente Equités ^etuesRhodtjtfœminæuirosfuos adcœlum manibus tenfis gt;nbsp;pofcentes à Beoof numine tutelari uidoriam, ut pro patrïa, prolibertate, pro domeßP cis opibus,pro religione Chrißiana fortiter pugnarent hortabâtur, mortem clamabanttimendamnoneße, qua nouam beatifsimis animis uitam a ff er 3 ictiMulier quadam corpore quaftum fa cere folens,hoc die S. Andrea pro*

fedtOjUt comminum fepifsimèfcclus morte expiaret,mukosBarbafos acuta^ cufpide transtodit.Quædâ afflidîæ matronæ in domibus luis patrig occafum cum fuo exitio expedîabantrmultæ mœftiisimæ m »très cum coetu uirginum in templis ante a ras jante imagines fandîorum proitrarcjunclto coinploratu atcp ululatu foemineo inter fe dilïonæjuous ac Jachrymis delubra impUban^ dubijs rebus diuinam opem implorabant ; 5C ut optimi cœlites nefandâuim àpudiciscorporibusauerterct.F.CkmensMetropoÜtaÇcuiusanteprafliuni in re diuina placandiscp fuperisjin præiio cobortandis excitandiscp Ô^ confié lio amp;nbsp;exemplo uirtutis militibus opera lingularis ac diuina extitit} bomtoa Græcosraanu facrolàndîam CrucêgeftanSjfanefîa fpe ÔC fortitudinebellan* diimplebat.Si more uirorum pugnarent cundi, inquit. multos uióoresfu^ peruidîuros;c5trà fi ignaui remilsicpjin acie fibiparcerent.inuafa moxurbe omnes ante ora captarum coniugumjiberorumep, inter ucrbera ôf uincula, omnia fee Ja atq; indigna pafTuros. Antiftes facræ mihtiç ôd phani Dun lean nis Coloffenfis, Equités bominesep Latinos exbortabatur, ne uilum anted nempugnae^morientes facerenf.F.Ludouicus TentauiUus iuuenis eenquot; geftis omnibus à natura fortunacp bonis fplendens,nobiiisjdiues, forma,uf nbus^ corporis excellons,facundia pollens,bello quoqj bonus,propiuscuni Liladamo magno Magiftro Ód pcrnecelfario fuo uexillum Chrißt Crucifié quod ferebat in boftes intulit. Pugnatu elf circa illud utrinep fumma ui amp;nbsp;uaquot; rio Marte:Barbari ccepille iam fe urbem fi paululum adnitantur, credebant» Ita($ quo plus terroris adderegeundaclamoribuspermifeebât.Rhodt] uero cos pro uidis babebant,quia non uiciffent ipfi numero ót robore corporum maiores»funt enimTurcæferè omnes procero altoep corpore, capinbuston' fis,SCrafopIeriqï uultu,exccpto fuperiorelabro,quod omnibus Rum iédere ’ inter eos aut nepbas aut dedecus fit)pib's contort/s atqj reflexis utrinepad am bas aures hirtum horridumep efttpracterea loco ad pugnam SC uidonamap-tifsimo.Accendebaturergo animiSf certaminebboris amp;nbsp;periculi, atepipie inter fe confpedu,ita ferox natio bello orbê peruagata,fi tarnen Tufcxbella ós non potius latrocini a a gant, occafione fern per, rar o uer a uir tute adiuti, ab unius oppidi defenforib,Ionga obfidione prope enedis foede reieda eft.Op pidanipedem amp;nbsp;terga uertentem Barbarum clamoreincefTebant.TurcggC' nushominum in iramamp;cæcam rabiem pratceps, indignati quoduidores plurimi à paucis amp;nbsp;uidis,n incepto prælio perfeuerantia adeffeturridcrétur» uerfis in frontem cuneis Rbodios aliquâto atrocius quam antea adortifun*: cecidiflèmus baud dubium omnes eo die ÔC prælio cum pan ia, nib commo' dum euftodes qui fumma extremaep murorum adbuc fiantium tuebantur/ tabulatis atep ibi eredis openbus nubem iagittarum amp;nbsp;machinalium globogt; rum in dorfa per ruinas urbem incurrentium,eiecifïcnt : amp;nbsp;quod maximum atep omnium utilifsimum fuit, tormêta dextra leuacp parte muri recenter m fpeciem quadratam extrudi, Barbarorum latera foede confringebat. magna ftrages édita, atrox fpedaculü,gemitus æ ululatus non clamor am pirns mo rientium erat, Selplures omnino mortui fuiffent, nib imber Chenboardenjs obftitiffet.nam illorum puluis piuuia madefadus,haud facile incendi potuit. Acbimetusaftutusuiramp;l tenuis, boniepfenfus, quanuis obefo amp;lpropcnfo fexquipede uentre,ueritus ne fuorum cede nobis crefcerct nimium animus, gnarus praeterea maximarum rerum, cardinem memento temporis in bello uertfóilcphoftis contemptus, fæpecruentû certamen daret,ingentes^ exer* citus infelici hora,parua manu deleri poffe,milites in cafira reduxit: compeP turn ibi'11 modo uera narrant) cecidiffe eo die pra:ter ingentem fauciatorum turbam,quincpmillia fortifsimorum uiroru. Duces omnes tenititantafuorS caede (quanquam nemo ex eis uidoriam defperaret) unanimifententiafta-tucrunl

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de BELLO RHODIO, LIB. IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;487

tuerunturbê haudamphusiufto congrclTu tentandam. Verum indudisper medias ruinas in earn quint^fofsis atcp incdibus,murum ilium qui oppofitus eratjamp;^alterum opponendum ponè,quæ adhucuaUum ligneum obiecimus, dolabris,tercbriscp fubrui debere: obfefibs interea in dies, inep lingulas ho^ ’■asleuibus,amp;: tumukuarijs pugnis iaceffendos. VnicS iftud confilium magis lt;]uam omnia alia praclia hollibus profuit: qui dum indies, nouaep pro dirutis opponebantur,opera ferro igneep uiolarêt, SC oppidani præmio quadragin' tamillium ducatorû,quae fùmma in lànfliorc atrario ad Ultimos cafus, tefta' mento Ambuioni reliôa amp;nbsp;feruata fuerat remuncrati,tuendo, diruendo do mosjfoffastranfuerfas urjs pcrducendo,minorê indies urbcmfacerent:breui muntamextremitatem iuntaddubtijutqua primnautpotifsimum parte fer tent opè,cum omnia loge latccp hoftium elfen glatis fcire non poter ât. Nam altitudo areæ intra urbê ab holtibus occupatæ palfuum erat ferè ducêtorum, longitudo centum amp;nbsp;quinquaginta.Tyrannus interea quanquâ certus uin^ cendi,animum ad conftlia Achimeti amp;nbsp;Cafftj applicat. Quinupcr frequenti ordinc procerü dixerant, uolentibus imperij fines propagarc,utilem elle dementis famam. Et Pyrrho mandauit,ut obfeflorû animos colloquio têtaret, •Hequendam Hieronymum MoniliamLigurem admoeniamifit, quifidem « wtelam corporis à defenforibus impetrans,pauca quædâ et utilia defolatæ Wfbiuellefe exponere aiebat. Omnium animi arredi erant, iulîus eft dicere; n^gat fibi palàm id lierre,fed fecreto cû Matthæo de Via Ligure, habitatore Khodi,aut per epiftolam loqui uelle. F. Forouius Equcs Auernus, qui forte adftabat,cuius tota obfidione uirtus atcp uigilâtiafingularilsima extitit(ferût fmm hune folum è turri diuo Georgio làcra, quar in mœnia amp;nbsp;ruina muro« I turn fpedabat, ultra quingentos T ureas,ui tormentorum neci tradidifle)in-^‘gnatusmêtione lecreticolloquijgt;nunciumbôbardis abegit. Multi quorû animiinfpe ultima obßinati ad certâdum fuerant, poftca $ uittor obfidens folloquium tentauigbt fpes uita: adfulfit,magnü Magiftrum rogare,ut genti ^nat optimæmeritæ prouideagtotprælqs fefe uitlos, urbem dirutam,multos mortales atgros,occifoscp,rem bellicam comminutam efle, latis fæpe iam Sé ulrtutem militum amp;^ fortunam tentatam:caueat,ne fê eunefiante hofiis maio* ’em indignations cócipiagfi uideat poftulata fua fperni. His atcp a lijs talibus ad Icgationcm Magiftri animum impelkint. Mittuntur ad tyrannum legati F.Anthonius Grolcus Equcs Auernus,ingenio, amp;nbsp;Græci fermonis cognF done cômcndatus,qui toto bello fignifer facri,mi!itanscp uexiili fuerat, Ro* bertus Perufius,homo ætate grauis,6f Greca facudia pollens.accepti pro his obfides,cogn3tus unus ducis Achimeti,Epirota quidâ qui per patente ruina murorS à nobis ad hoftes transfugerat, quod quidam Græce geris praefeóus fademillidepalmafiet,homo cuius acre ingeniû amp;1 linguae Graece,Turcaicç, acItalicç ufus apud nos in ebfeuro,magno noftro damno inter hoftes illuxit: ^ccefsit deinde Tyranni ip bus interpres, neep enim ille peregrinam aliquam nnguamnouit,quemadmodumapud nos ImperatorGermanus,Gallicam, aut Hifpanam,ratus id contra decore efle fermonis patrq, Sé Othomanicam maieftatem.Oratores ergo noftri prætentatis Sé excufsis prius diligenter ue* mbus,fi quod ferrum ablconditum efler, Tyrannum rogant, qua ob caufarn colloquium expoftulaflet,ilie fimilis nefciêti cum ira amp;1 indignatione fadtum ^cgabat,amp;' caftris quam primü excedere iufsis, hanc epiftolam ad magnum • Magiftrum et oppidanos dedit. Nifi mifertû me foret humane infirmitatis, Suæmultorum ambitiofas mêtes pleruncp in maxima,amp;1 minimè necelTafia

, malapræcipitatjprofcnô hafce literas direxilfem minime,Scd morte qua di# gni ertis,amp; miferrima feruitute uos afficcrem, quod quam mihi fit facile, ipß cognofcitistegregiè iam experti uim meS, fi fapitis, experiamini gratia, latis

indulfinis furongratis dementi ucftræ;rcdite ad cor/adte ocyus qua impc' ïo dcdttxonem,do uKam3do opes,practerea eptionem manendi amp;nbsp;abeundi, nokte k quod omnib,uons pctendü erat,ukro ofFeratur, faftidne; nó queni' admodum hodie utrunep uobis licet,fic iemper liciturum eft. Reditu ÓraiO' rum inurbem,magnus concurfus hominum omnis genei is eos iequennurn faduseft ad domum, qua magnusMagikerfetenebat, baud procuUmuro urbis diruto.fummota extern multitudine,ciues primores indudi funt-Red tatum cum edetfrequenti ordine Equitum 5C ciuium Rhodienkum, minax - impcriofi Tyranni mandatum,magnusMagiker, cui Gris bonorum,fatisfu per^ uitx erat honekx mori,fic exorfus ek: Audiuikis facri commilitoncs, uosc^magnanimimei Rbodrj,feralemamp;^trikêcpikolam ; cui quomodo fit rcfpondendü,baud anceps deliberatie ek. Vel parendu fortionbus^, uclmo' riendum.uitkorixomnis fpes decollauit,nifiadueniatforis auxilia.Simeum igitur approbatis conlïlium,fidem,nobi!itatem à mait4ibus nokrisaccepta, bellicam laudem domi.militiæcppartâper totannos, fortiterferro,acdextra ad extremum ufep ipiritum â^ fanguinê tuebimur,ne uiris fit forti bus glorie, quam uitx finis, Huiufinodi ducis oratio amarior mukis uifaek, ^Tygt; ranni imperium.diu mcekum filentium aliorum alios intuentium fuitimuld occulta oris mutatione motuep corporis magis quam uoce,quid ipfi fentirét, exprimebant.tandem facerdos quidam Grxcus,cum fumma animi commu ferationeamp;lachrymis,inhxcuerba prorupit: dacereego quoep,fipiiuagt; tus eirem,aut in uario turbulentocp tumultu,non primus meâ fcntcntiamdb cerem.Verum quando cura comunis falutis uocè nemini exprimerepoteft, amp;: omnes fciunt dicendi, ac fuadendi quod quifep uelit, aut optimü puteicc^ cafionem modo eflc,qux nee lèmper,nec diu erit, earn prxterlabi nó finam. Fingamus igitur potêtifsimiprincipis obfidentis nullum nobis mandatum fadum,fed uelutipriuatus cum priuato,amiculus cum amiculo, antefoeuÄ inter copotationesjine cura, fine kudio immodico alterius partis, finelibf dine aut odio de rebus principum nihil ad fe pertinètibus folet,nos diflererd SC tö neep ingrata, neep ut ipcro infruduofa erit oratio mea. Sex iammenf« Grgei amp;nbsp;Latini unanimis armis,non iblum foris antemuros, fedin uifcerib* urbis infekum hokem fukinuimus,finc ullo auxilio,fihe ulla externa opc,$ ut diu omnes frukra fperauimus,ita fingulinnccertodefperamusihofiisau^ tem uel occulta Deibenignitate motuS;Uc! uirium SC animorum nokrorum ignarus,quæ uulneribus,cxdc,morbogt;dics ac notkes côtinuato opere peric' runt,ld ultro offert,quod optandu nobis, ac fumma ope petendu eratiaurum argentumcp omne publicum amp;: priuatum,corpora ucfira,fœminarum,puegt; rorS feruatinuiolata,urbê tantum,quam ex magna parte dirutâcapramepk rè totâ habet,adimit, Magne Magiker, nobiliisimiep Equités,cum alijsmul' tisnaualibus prxlijs, turn hoc terrekriprxcipuèoppugnationefortitudinem uekram fum expertus,cuius cum in redeiperataamphus nullus fit ufus, pn^ dentiam uekram amp;nbsp;clemêtiam appelle. Cum iam omnia uietoris fint, quod uitam opes relinquet,in lucro ek,n5 in damno urbis infulxcp deditio, quam uiikor hokis imperat:qux licet grauis,acerbacp nobilitati uidcat, fortuna ud kra uobis fuadet.deditionê ergo facienda cenlèo,potius cp trucidaricorpora ueffra,rapi trahiep ante ora uckra uos,cóiuges,liberos,belli iure, finaiisJi uk lamifericordiafleckipotekis. SiquaChrikianapictasin militaribus animis ek.nc ad ultimum perditum eatis rogo,innocentcm hücpopulum,amp;atmo' dekikimé dicam,non male de uobis meritû,quem Chrikus lefus, quebofus infekus feruare uult.Pietatis cauka,nec ullius aherius loqui qucloquorapud uos,uel ea fides fit,quod neque dum uekris uiribus rekitikls,neque dum au* xilia à principibusfperakis, deditionis unquam apud uos mentionem feci.

Pofieaquarn autem eernam omnia fans in peius mere, cómunes Fortunas noftrasin extremofitasjioftem infeftumjfpem alq nuHamjpenuna rerQ ne^ ceffanarum bcllum non pofle trahi, deditionem iuadeo, pacem quam beUS malo,amp;grati3 potius quam uim experiri. Cum hicperoraflet,ncmini cer tare cum co oratione necefle fuit,adeó prope omnis duium audientium ece tusfacerdotis erat,aliquitameixconfcientia iniuriarum quas Turea intuic' rant,amp;^ quia nee deditio tuta ad tarn infeftos hoftes uidebatur, nee fpes mœ^ nibus am armis tuendae laluiis crat,fe ac caeteros periculis obiediare ÔC more uirorum cruêtam luduofamc^ uidoria hoftirehnquere cogitabant.E' quo^ turn numéro quidam quem iX. iuuentus ÔC extrema(ut credcbat)hora nó fo lum liberum Ôdloquacem, fed etiam inermem inter armatos proceres SC fe--Wores uiros ciuicatis, coramep ipfo magno Magiftro audacem faciebat, fic doquutus eft:Nihil unq minus confueui quam quad ipfefentirè cora prin^-cipibus uiris aut in magna hominum frequentia diccre, adeo malui femper aliénauereeundeaudire,quam impudenteringereremca. Sednunccum extrema dicendi necefsitas mftitutü uitae tenorêobfcruarc me ulterius non patiatur,quidnobisdironuncioSCgrauiimperio perfidifsimi tyrannicorn inotisfaciundüfentiamjIiberrimcloquar.DeiecitimmaniGimushofiismu-' rum,amp; ciuitatem noftram trecentos 5C amplius pedes ingreflus eft,moleftif' fimushofpesfubeiidem tedisnobifcumuiuitacuerfatur. Qui durum aduc nam Ôtigrauem uicinum perferre amplius nolunt,turbatori tota polFefsione catdendum fuadent.Mihi longe alia mens elt facri Equités.nee enim tam Ic-' mterfundumdueentos amp;quatuordeeim annos cukumrelinquendum uc.-tendumfentio,fed molefto inquietatori aliam moleftiam inferendâ, amp;nbsp;cum ® pratdatore continuo praeliandum : quem ubi armis animiscp noftris mui-tumSdrepugnantem quinq? menfes exclufum tenuiflemus, iirupit tandem faciuitatem noftram, nulla fua uirtute frerus, fed tempore quod omnia do^ tnatjliodie^ agirur abintroitu fuo dies fci è quadragefimus, nee dû iter Ion^ gum centum amp;nbsp;fexaginta integris pafsibus,quanquam mire feftinans, con^ ncerepotuit,tardatusimpcdimcntis, quacilli obiecimus, Si^ob/etftarenon edfabimus.fi uiri fumus,fi fani,fi priftinx uirtutis memorcs;me prius perdât cœlitesquàmifto gemino obtuituccrnamfacros Equités tradere eb ra Rho dum,antiquam propugnatrieem Chriftianx religionis, immanißimis hoftti l’usicontaminatis omni infamia Mahumetis, qüi pratter anhelam fitim no-fai fanguinis, quam fint infido malignocp ingenio, ft nefcimus, fans nobis «xemploru præbent.ne quacramus quo modo alqs exemplo fimus,Conftâgt; tinopolitana calamitas,pofterior Eubœæ dades,rccentior Metonenfïs,tum MamaluchorumCayrenftum cemtra foedus,contraacceptam amp;datamab ’pfoimperatorefidemmiferabilis trucidatio.Quidfnónnein mentem uenit tummorum ducü, qui Belgrado imperabant,dolo fraudeep hoftium procu* pUmorsrEamus nunc fani homines amp;nbsp;fidem adhibeamus infanißimis bel *uis,pcrmittamus corpora noftrorû poteftatem,quibus no lex,non ratio,ni# “t landi, nihil penfi eft:quorû nefeiasmaior fitauaritia an crudelitas,qui ni “» fand multos iam annos mcditantur,agunt,q quomodo dolo, ui, nomen Rhodians ipfis tantopere inuifum penitus deleant.Sextum iam mêfem cir# tunruailatos inclufoscp nos tenent, nobifcum ultima pcricula grauißimos 3D0resperpefsi,ante propugnacula Stl muros fepetrucidati, poftremo iniu naiuIguruiTi,imbrium,tcpeftatts,hyeme,quaf omniübellorum tetra acmagt;-tiquiescft,hincaucrti nó potueruntjanta auiditas fupplicn expetendi, tan^-ta languims noftri hauriendi eft fitis.nec omnino iniuria,nos queep illorum O’uorêfudimus,0!l adhucfunderemuslibenter,ft perfortunâ licerct. Verum quado Deo immortalt aliter uifum eft, êC ultimam necefsitatê effugere non

pofTumuSjCruciatus amp;nbsp;contumdtas quæ hoftis fperat dum libcri dum poten A tes noftri fumus^honefta uelim morte inter arma inter uexilla S.Cruds eua' damusjhoepaóio æterna gloria quae pro Republica cadctibus inter fupcros amp;mortales parata eft, perpetuo perfrueremus, qua uirtuti amp;nbsp;nomini tuo nobililsimo,MagneMagifter,inuidereeosnonconuenit,quimultoruman norum pads comodo atq^frueftu ufi, tumliberalitateetiam facrofandimi litaris Ordinis,extrcmû nunc belli onus ferre aceufant.Quæ uerba excipiés quidam Graeca nobilitate atq: prudentia infignis uir, magno filentio gentis fug etiam muItorS Latinorö aftenfu hunc in modum fententiam deditionis perorauit. Quod dolor amp;nbsp;defperatio facudos homines faccre pofsintjmagis quam prudctes,cum iæpcalias turn hoc die cognoicerepctuifttsfacriEqui^ tes.nunquam enim prudensa modeftialabitur ad maiedicentiam,nonconi mifeet uera faills,non cupit caedem ciuium,non fuadet furorern, non bona' tur ad dementiam. Sed ita profedo muftis ingenitum eft, cum ipfi ncc pru* dentia ncc conftlio malis fuis expheare le pofsintjcacteros in candem pemi* tiem protraherc,adc0 femper noxiac éf auidae luerunt fodetatis ealamitaset malitia. Verum ft tu magne Magifter,mihi quoq; dicendi poteftatem facias, homini inter fuos neep potetia neep autoritäre ultimo, quod cum pradensca lamitas,tum ipb etiam necefsitas irapetrare abs te debet, diiïeram quae acud iftius oratoris plura atep magnifica uerba,amp;f rei agenda cauß conquifira,no Iblum refellant,led etiam mentem tuamadid quod utile,honeftumacne' ceflarium eft,mods inde odco,metu,turbatione, difhdcntia erigere poßint» N.noftcr quern non folum uehementem oratorem elfe,fed interdum etiam trucem fimusomnes,quumtarneningeniofitmitis,atepadeomins,utnc^ minem ex his quos appellat Bai baros,infanos,immanitdmos,quorum detc ^ ftaturperfidiam,accufatcrudelitatem,qiiosfinelege, finepenfo,fine ratio« neuiuerc exclamat,nedum oeddere, fed ne modice quidem uulnerareuo* luer it. Et nunc tempore indutiarum, dum fagittarum imber pluuia globoriJ ceflatferreorum, ignis,lapidum,prodicns de cauea fua miros excitât tumult tusiomniacommilcettragoedns, Sf quanto in diferimineuerfeturignarus, mortem quam hadfenusfadis fe horreremanifeftauit, nuncdidisinuocat, ne ludibria Sf contumelias hoftium, inquit, ferre cogatur. fuperbia b^c eft, nonfortitudoautChriftianahumilitas. Verumifta necminaturncCppai^l hoftis3nequaquam tarn perfidus aut crudelis quam iple uideri uu!t,rciiicatis caedibus Cayii,Eubœæ,Metonis,Conftantinopolis,urbnim uel ui uelingC' nio militari expugnatarumtnon obfidentis Ôf obfefsi conuentione permit farum in fidem uidtorfs: qui quia pepercifle nobis unit, committcrecurpC' reads non patitur. Sed unde hæc noua dementia f Inufitata ergapopuluffl Rhodium pietasÆgo return arcanarum tyranni non fum confciuSinecutv quam alieni benefieij radonem inquiGui,cum opus eftaedperegaudeo.Ve rum quid ipfein re dubia Iêntiam,minimediffitcbor4 Vult (cxiftimo)Rbo« dienfi oppugnatione Ôf uidoria cæteris gcndbusquibusimmineiuimfuî oftendere amp;nbsp;gratiä.ne,femper faeuiendo aut folitudinê eâ faccre,quitus ini' peraturus aduenit, aut animis mortalium perpetuo à fe alienis cQ omnibus ferro SCflamma certare cogaturtquibus malis non tam hoftiS ^fuorumia'' duram fecit. Hancob caufam(ut reor)uitam nobis,amp; opes rcbnquit,nediÏ ipfe cas ui auferre,8d nos iniano bello retiner e uelimus, ambo in maximant ruamus pernitiem,uidori prope tam luduofam q? uido. praeterca fi omnes hic trucidatJicebirtunc quidem nemineuiuo hicreliftcntepcr cæforumea* dauera Rhodum minis patente ingredi.Sed claufa eft Lerus, ièrata Petrcia, munira Arangia,Lyndus fitu incxpugnabilis,hictela,hiccnfcs,arma,iiiros effe credit,óf nouus belli iteru apparet defudandus labor : nifi malit uefttatn

Wilitiam fatalem imperii f*^' peftcm,in fuos grafl'ari;quæ loca fine cxde,fan^ guine^utpar eftJhabebitJitemagncMagifter,fi uos Equités, amp;.' nos miferos ' tncolumes hine eu leui fuppeUediili dimittat.hæc Humana conOlia niü ilium ®ogratiam amp;miferationê noCtri cômouerunt, turn dubio procul numinea* S'turA occulta erga nos Dci ac Domini no ft ri Chrifti lelu cruciftxi pia clc-Wentia-Cui uosfi iani cftis,fi uiri rcligioli,fi uirtutis hominum uere Chrifti' ®norummemoreSjObicem opponcre non conuenit,amp; ueftra ruina hanemi ‘frabilèpIcbêextinguere.Quxfemeftri obfidioneiftauix quod iatisadna-' turaledcfiderin corporS effet quieti darepotuit, pro uobis in acie ftans, pro ueftra gloria uieftoria^ uulnera SC mortem fcrens.Cuiusfideli opera SC dilC gentiadorniforisep adiuti eftis. Siue Tureâ inuaderetis terra Mytil ene, Nau pa(fto,Mctone, Patris, totacp Peloponnefo, fi ue cundê turbarctis poffefsio' nemans lonij fiC Acgei,qua ex re uel cæco apparet,quam fit iniuriG ÔC à uc^ lUatcalien«, obijcerenobis quod pacis fruóus metientes, belli onerarecuquot; fsntusjimó bellQ nunquâ reeufauimus. N une aût amp;nbsp;fi maxime gercre ucli -mus,non polfumus,roborc iuuentutis occifo paucis rcliquijs quæ fuperfunt uontantum corporejuulnenbus,morbo,uigiliis, laborc irrequieto, fed fftaanimofralt;ftis,dum hofti fccunda,aduerfusnobis omnia funt. Tum ma ^inia,eademcp optima parteenearum maebinarû continuo ufu rupta:cuius ft hodie intégra extaret, nullus ufusjnulla utilitas effepotcft,inopia tormen-tsrijpuluerisiquanonmodolaborat hæcciuitas, fed etiam Lerus, Lyndus, Hahcarnaffus,Arangia. Nunq fui iècretorum cuiufpiä aut cupidus,aut dilP gcnsexpiorator,multo minus militiae ueftræjtamen hæcita elfedifsimularc uon potes magneMagiftcr,quiillinc palam militêfecreto machinale pulue* B '■trnimportarehucfecifti,quotuaprudentia,fex menfes externG fuftinuifti ftoftê,Ö!:uniusatqj altcrius domeftici proditoris fefelliftiimpietatê. Scd fino ^‘benter hæc omnia,defero ueritatêjrelinquo multitudinê, uenio amp;nbsp;loquor 2ftpaucorGgratia et hngoarmorG etanimorG nobis effe fatis.Sed hoc rogo, ftis ne ad cuftodi2,an perdition? utendû fuadeantt' Ad utramq? fieri ne quit, nonmagisqfcruumeffeôCliberG.Ad pcrditionemfDemêtiaheceft,amp;' ue« corsfuperbia exofa Deo atephomimbus. Ad cuftodiam ergofted quomodo cuftodicmusurbcm(non dicoqgt;reseft)iamamiflam, attp ab hoffe occupai tam,in qua file regnu pofsidet,dirait,mutat,ucrfat irna furfum, fuprema de^ orfume'Sed mcembus nudatam imani ruina ad ftatione Hifpanä patentemj qualis muro Italico no impendet modo,fed adeft iam,atlt;p infertur.Quo pa-* tfto feruabimus infoelix iftud oppidQ adftationes Narbonenlem, Britanni« cam,Auernam, Si turrim D. Nicolai lacerGî' Quod ctfi tarn taccrum, fi tam egenum omnium return bellicarum non effet,fed integrumgt;amp; armis,amp;f co* weatuinftru(ftifsimum,cogenteficnccclsitate,fuadenieprud0tia,relinque*-ftdeberetis, quando omnis ulterior pugnandifacultas uobis ablata eft. an uon uidetis, ut leui imo nullo negocio, hoftis ex noua, quam fupra mon-temPhileremum extruxit arce,tantum duobus miliaribus hine diftante, 0' mnem commeatum uobis intercipere poteft, amp;nbsp;infula amp;nbsp;mari : præterea o*quot; mnê acceffum Sc exitü ,phibere.Profe(fto uidetis uiri armis SV prudetia infi-gncs,cunda hæc diu melius præuidiftis, quam ego armorû amp;nbsp;bellandi prer fus rudis,tantum mercibus uenundandis,Slt; alendac familiar alfuetus.Sinite meergodicereuerG. Exceflereomnesadiris,ariscpreli(ftis,Dq,qbusimpe^ riShoefteterat, Aduerfus uim hoftiG, nulla ars,aut euftodia Humana reliqua eft. Expeftare aût exercitus angclicos, diuinas è coelo acies, aliatp id genus miracula: eftmeo iudicio iratG deGquang inipfa ira adhucm Gérante magis acmagisirritarc.Confulamusergodcftituiomni humapoauxilio,falutino fir£,nolitero20 magne Magifter p has lachrymas,per innata nobilitati tuæ

pietatcm, iftam miferamurbem direpuonibushoftium exponere» fenesS^ ^ mediam actatem gladio, uxores amp;nbsp;filias noftras ftupro, pucros noßrosw*’ mi,abominandæip Veneri Barbarorum, turn tnfams etermsep crronbusiiB pi) amp;nbsp;mrulcnuïsimi dogmaris Mahumetei» Vtinam uidifTens Equités, qu*'' bus lachrymis, quanto gemitu, moefta familia, amp;nbsp;plorantes circ5 matres put' n,nos hue dimiièrint,quibuspredbus fint profequuti. Vellern iciretisqual* animo, quantacp cum ipe incolumitatem fuam à ueftra demêtia expedant' Potuiifet hæc oratio uel lapidem cômouere,uerùm Magifter,cui nobiiisil’^ ÔC ingentior (piritus, quam prüfens fortuna poftularet in uultu appardwt, fingulos ad uig;has,cum lermo in muka nodem protraeSus efTet ireinbens» nihil ahudreiponditj^cogitaturu fedccómunifalute.Etfcquentelueep*^^^ Óo fa crû uirosreimihtaris peritos,nominatim Preianum,GabriclemT a^j' num,quem fuprà Martiningum appellauimus de ftatu amp;nbsp;falute urbisdiligC' tius percumftari eoepit,omnium concors fententiafuit, urbem in quambo^ fii fit fronte,fit utroeg latere expeditus ingrelTus enct,amphus nulla artetf^f n polie. Prolata hac trifti fuorum lentenna, poftlongam fanÓiorisconw tandem omnium Equitum fit ciuium,in quo diuini ac humani iurispetitü*: fimi uiri fucrc,difputationcm,utrum ne deipondere uitam, fit tuere inptt' nitiem Saguntinam,fit fatum Abydenorum,an feruaretot miferabiliumbo minö corpora,figna,tabulas,aïra,monumenta orthodoxie preftaretrMag* fter unanimi omniu fuffragio fit inftigatione deditionêfaciendam prenunquot; ciauit. Dum hec difceptarentur,quatriduana pax fuit,timoris tarnen Ói^ pC' riculoru plena. Violauit hac FornouusiniufTuducum.Indignatus enimbO' mo nobiiifsurii fit Gallici fanguinis Barbaros urbem audentnis inlpeóare, j tormentarios globos in confertam multitudine excuisit. Venit ad hjepet^ dem tempus ex infula Creta,naue Hieronymi Carmanioli iufl'ujaftiiÇ”^^'* uel cautiisimos fefellit,fit opera F.Ludouici Andugi à Morfia oppidoregi^ Caftelle,Equitis fpiendore nataiiü, fit animi, corporis^ bonis ornatifsimij Alphonfus Hifpanus fummustriremiumnoftrarü nauarcus, uirad emnu mans fit armorum pericula fumme audax fit impiger, intulit^ in RhoduW uina fit inconfultofenato Veneto cc turn uoluntarios Latmos militcSjOfl^” Cretenfem.T urcæ,Ôt fraóionc fœderum, fit q» nauim receperamus, qnsin multo milite, fit ipfi fit nos refertam credideramus merito cómoti,uerfiifl*^ biem fit furorem,fine fignis,fine duc5 imperio, per difiedïi ftrati^ mining* nas,in uibè ad tabulatS uiq; uice quarti muri oppofitü incurrcruntMagmis Magifter,dimifto cófilio fit lenatu procerS antefignanorü,ad tumultutn^^ currit.Pugnatum aliquandiu hincinde eft acri animorü contentione,Ma^ fter(quod quoties rem quifpiâ impigre fortiterep geisiflet, tota oppugnaoo* ne fecitfrngenti eo die pi emio remunerauit uirtutem. Dalmate cuiufdah^ miliaris D. Marini Reftij, ciuis Ragufini,quem infana plebs cum morehit' maniingenij multa nofcendicupido dedifpofitisinfidqs, fit fuffoflbaderen mandos hoftes puluereinquireret,quafi proditionis conuióum, nonexpC'' fifato iuiTu Magiftri,in carceres coniecit. Parum à uftumultucp popular® iuriam accepit coquus Anriftitis phaniColoftenfis, nó tamêtamimmerito, ^ innocêter-Siquidêocftauo Calendas Octobres, dum omnis Ordo Ô^Çf^® circa meenia propugnaret,magnanimusipfemiles in faftigiumphanilc^n-' dendo irrupif,inde bellantiü utrinep egdes fit uulnera fecure,minimet3nien oeiofeprofpexit-Nam hoftib.a quibus neep uideri,neep audiri poteratprO'' cul in aere minabat,defenroribus agitatione ucxilli ibireperti(ut uidebatja nimS addens.Et primS ab hominibus religions diuus loannes æfiimaban^) inde cognitus homo uocat fuftifer,uerbero, iacrilega, pditor, fauter bei * gt;nbsp;qui eis è Ipecula fignu faceret. Et quanta crebro mifti nucq ad defcenfionew

* jllumhortarencurjnihilominusperfonanifuamegifj donee iaculisamp;Iapidi^ bus funda exeußis, impetitus delcenddïec. Ibi mox turba puerorum Ód mu^ Jierumcircumfufusjrapitur, caeditur, mullt;5ïatur nnfer : unusbarbam eudle^ batjaliusdepalmauitfacicnijtertius coculcauituentrem, quaitusiuguloen--*011 intentauft. Accurn, amp;nbsp;hominem ereptum è fan faucibus in publica uin culaconieci. Hac poena non contenta muliebris cómotio opera puerorum carcereseffregit.Et collo grandi fune nautico inieólo(quê manibus puerorS fcrsobtulerat^miferrimum inter uerborum ludibria Ó!^ contumclias ad cru-cemprotraxeruntjparsfacrilegumjpars proditorem,multi recutitum appek , Jabant:nonnulli conftantius alferebât Turcam efle, amp;nbsp;miffum exploratory, benerat infoelix manibus furientium, nni cómodum renunciatum SC affer-' turn faillei ab Antiftite rempli, efle culinariû fuû, natum in Gallia ad Foffas Marianas,neeTurcaicæ3ncc Græcæ linguae peritum. Simili iniuriofo fpc--daculo,fub^ ipfum deditionis noftræ tempus, amp;nbsp;poftuiolatasindutias, Ma giftergladiatorûTurcenfîû crudelis,fanguinarius bellator,corpore uaftoSC ’^udi,quodcôuenientesfequebantmores,contcmptushominû,fuperbæau-’'csjcôtumeliofa didîa,libidines nouç,inhumana crudelitas, afiecit très Chri. Pianos» quos Barbari incautos extra urbem in hoftilcm campa lupis ferreis protraxerunt.Nam manus illis auresq; abfein débat, pofteauulnereinhonc ho nares truncauit,SCin urbem remiÜt cum huiufmodiliteris. Nullam Glu* tem magneMagifter.Quem ego ante tres,quatuorûe ad fummu dies bis ma nibusminutim confcindam,amp;milites mei populo tuo nulla habita confidex rationca:tatis,fexus,ordinis5ui,ferro, flamma milerabilcm animam eripier, utinfigni exemple pofteritati innotefeat iuftitia Turcarum £e Chrihiano' B rum pertidia.Quos uiolatis induttjs externa auxilia reciperc, amp;nbsp;improuifes milites trucidare non pudet, quorum nemo (credas) amißtmultä animam» Magifter minaci cpiftola pcrkela fubridens. N c m odis cmnibus(inquit) op pugnatinon cflemus,etiâminæ3amp; côuitia addita funt. Verùmmagis turba tifuntanimo,Robçrius Perufinus, Frater Raymûdus Marebetus, de quo fu pmprimoIib.dixi,éc Frater Raymûdus Lupus à Pacis Eques ulterioris Hi-fpaniæ ingenio acri,SC fummo iudicio Oratores in caffns honiû,quos AchP metusincandens ira ob fœdusuiolatû Ô6 nauim uix mediocre receptâ, pro^ cul dubio omni rormentorû,6(l cruciatus gencre affecifietjnifi in oppido no firo egiflent ob G des, Verum cum Nicolaus Vergotus, öd Georgius Sangri ticus ciues Rhodq, urbis tradendæ formula attulidcnt, repente lenita eft ogt; mnis efferatoru ho ft in cxafperata rabies. Tyrannus ein óns ingenti exercé tuamp;proximiore cohorte prartoria, quae ad pompa St' terrorê auro, armis^ pr»fulgebat,fingulas pacis ac deditionis leges teftib. DeoSi Mahumetefœ^ derSinfpeóoribus,conceptis uerbis pronunciauit.Cöuenit inter camera cagt; pita,Diuorû templa inuiolata manerc,pucros no auellendos è parentO fami Iia,neminê cogi debere,ut Mahumeti nomen dareqmanfuris quinquennat lern tributorS immunitatê concedi. Abituris dari naues,amp;l cómeatum uique in Cretam, tormentorü bellicorS quantS libcret tolli pofte, diem deferendae urbis arbitrij ChriftianorS effe.Quæ perfidusTyrannus Deorum ac homF numiuxta contemptor ut feruaret, tantum abfuitjUtdienatalis ChriftLante-quarn quifquâ fugam adornaffet, porta Cofquinij propugnaculi ui effrada urbiinfefta figna intulcrit.Et facra omnia prophanans,primarium phanum numinitutclari facrum in ardem Mahumetis couertit. Fuulfts c fedibus ftiis fiatuis,amp;f beatorum imaginibus abrafts,fepulchra MagiftrorS, amp;nbsp;quiequfd iculptum feriptumqî Magiftratus eau fa erat,dirui accomplanari iufsit. OF nata eximie facra Bafilica fuit, SC copia ufeini marmoris amp;nbsp;ingenqs artificu. Nee diruere modó ipfa fimulachra ac fepulchra cuertere fatis hab uit, fed lapi

des quoq; ne intcgri cumularêt ruinas, frangiiufsit.Ec poßeaquamno ^^^^ ira fatiata quam ire exercerdæ materia decrat,templum omni compo“'’ Hgie 00 fimulaero uacans ingrdfusjueneratus eft Mahumctem,qui fee*’® illud fummum amp;nbsp;sternum neep mutabile neep intcriturum numen/dc“-’^ maximusep in cœlo efte à Barbaris creditur. Poftca bi qui ipretis patri» tr gionibusMahumecinomina dedcrunt,gcns ad rapinamamp;immanitat^^ prona, ludgis baud abfiinilis(nam genitalia circumcidere mftituuniutjUi uerfitate nofcantur) tranlgreisi in morem TurcarS idem ufurpat, nee quic' quam prius inbuuntur quam contemnere Cbriftum,cxuere patriam,par^® tes, liberos, Fratres uilia babere, pafsim tota urbe tcmpla conlpurcarcincoegt; perunt, rapcre quaeoculisacmanibus obuia effent,miferorumhominui^ farcinasadportumdeportatasutnauibus imponerentur,diripucrunt. oa* crumxcnodocbiumomniornatucultu^amp;fuppellcóilcargêteaplancinï' ximi ualoris fpoliarunt, nullum tormentum nauibus imponi pariebantuf» triremibus tarnen Fua remanferunt magis cafu quam illorum uel fideudg’'’ tia.Cbriftianiscæfisfuftibusamp;: eolapbisuice iumentorum adferendumO' nus utebantun ludacosud quadraginta annosretro renatos ad Mofeipgt;’^ dire compellebantCuernas, feruos tintos aqua 1 ußralfMabumeti facts tact re. Cbrifticrucifixi ftatuaslutocenoep contperfas per ftrata eiecerSt:Cht^ ftianis tollere uolentibus,ftatim fuftuariS paratum erat. In foro autlocopæ blico nemo expers iniurix aut contumeliæ effe poterat. Nee is quidew qw imperatampecuniam exoluebat. Nam ego cumuno folato Gallico«**' quotMarcellis Venetis à pluribus Barbaris uexationê meamfediwi»’^®*’ neep poflem omnium auaritiam inopia nummorum explerc, miferadnc' cem ufep uapulaui. Magnus Magifter confilio fiuc iuffu Acbimcti alTuwp® j humili uefte,quaIisfuppIid,uilt;fïo,SC uidorismaieftatem ucneraturoconue niebat,ForisincaftraboftiumadpraEtorium tyranni iuit,paufis comiwbi» ex illo infoelici ordineEquitum. Qui cum die acnoclu femeftri oppugns* tione ultima aufi pafsiep eflentiödiam poft uniuerfa uitat 8C uieftoriae ainnis atep defperata fubfidia, affeefti continuisuigilqs, longo diuturno^morboj cæde,opereirrcquiefo exbaußi uiribus,arma fubftinerc nequircnt,ncceto' tatibushumanis magis quam ui inignommiofam fuperbifsimorum houia poießatcm deuencrunt. Magifter cum à fumma luceinmaximam ußglt;l*quot; partem impetus impranfusep lub denfiftima etiam pluuia etgrandinumW* bine diu ante prætorium expedîaffet, tandem lato cîauo à Barbaris indutut» ad conipeeffum tyranni indudus eft. Ambo alter alterius intuitu Ôf admira-' tione mutua attonitus,inuiccm feièpaulifper contcmplati funt. Tum 1»’*' tatus primum à Magiftro,ô^ manum fuam paflîis ofculari, fidoquutuspt^ hibet: Et fi m crito iureep optimo deditionis loges quas pratferipfi itti^s b cere pofsim fcelcftiisimis tuis Cruciferis,ac populo Rbodio, tibiep in F^^ hofti taminfen{b,à cuiusméritapoenaiuftiisimum uieftorem necfides,nrt facramentum fledere debcret,decreui tarnen in fontem SC nouifsima exeffl pla promeritum, non tantum pius effe SC clemens, fed etiam liberales«”® cui fi grauißimos uit» anteadae crrores bene agendo emcndarcuclit,hone' ftißimos ordines,fummos magißratusjiuprema imperia in belle, in exerce tu,in toga,in pace polliceor»Haec ne reeufes, amp;nbsp;pracièns Fortuna tibi ßadet, fie Cbriftiani quorum caufam meliere ineoepto quam exitu aduerfusmew endam cepifti,banc talionem mcrentur.Quid enim prohiber quin à mis om nibus defcrtus amp;nbsp;proditus, uidus,in perpetuam fidem fie ultro oblatatn gra tiam,potötißimi ÓC benigni uidoris ueniasfAd hæc Liladamus; Maxime dementißimeImperator, inquit, oblarâ códitionem ego prat tantisdunbus Wis minime mercortfors aut Óf merita de te mea baud talia funt, ut refotare iUaffl

^lïmudaunm uel debeam, Libcrè tarnen dicarn inter arma uiónda'j uidus änteuiäorcm, cuius fummamdemêtiamnunquamdelperaui,cuiusfidcm *’3ud furn uentusjmalo aut ftatim amiffb imperio priuatam amp;nbsp;mfeliccm hac uitam amittere.aut (emper in gloria earn uiuere, quam à meis transfuga poilus quam uidus appebri» V inci enim foriuitum elf amp;nbsp;à tanto uiÓoic etiam ’pu uido nó pi orfus pudendum : led lues deferere amp;nbsp;militiam mutare igna-uiæàperHdiæ plenumduco. Solymanus admiratus caniprincipis in lanta uinicukateanimum 5C modeftiam, iulsitdimiHum à colloquio cumfumma ude óf fatdlitio Turcaico in urbem reduci ad auguftale, Singuli etiam Equi JfsçiuimagnûMagiflrum fuum comiiati fuerât, ueftc coccinea donati lunt» ^cq; hoc officio fatisfe feciffe Solymanus prudentiae amp;nbsp;fortitudini magni ^ugiftneredidit. Die ergo quadam improuiio uibêingrelfuSjCalutato Ma^ uumetCjmagnum Magiltrum reculis fuis componendisintentuinuifit. Hic cumieiubinittere in genua, 0^ uictorismaieftatem adorareuellet, illenullo uiodoidpaffus eftjmó motis paulifper à fronte manu dextera infulis impe^ ■■fflib.quod reuerentiæ genus Turcaru reges Deo tantum,Ó^ Mahumeti exa biberefolent,magnum Magiffrum Babba,hoceft,patrem amantilsimum amp;C ’'cuerendifsimum appelbuit. Et infra fcripta alter alteri per interpretem lo^ Ruutus €ft.PriormagnusMagiftermodeftia,prudêtia,magnanimitate, non ’’unusincrmisinurbecapta, $ armatus in acie effcfokbatadmirabilis, fic exorfus eff. Si quanta audacia mihi fuit, tâta fortuna rerumep pi oipcraru sccefsiofuiffètjuit^orpotius in hacurbe quam uicius eifern. V erum p off ca--^uam daram Rhodû euertere fata uolucruntjætor te mihi (brte potiisimum datum effe,à quo uim accipcrem amp;nbsp;gratiamttibi quoep inter alia muîta egre* { S*a non in ultimis laudum hoc eft, uitiffe Rhodû amp;nbsp;pepercifîc. adiecifti hoc •uodo potentiæ tuæ elementiæ famâ, quæ neep fummis mortalium Iperncda fif nam per hâc folam æquales Deo aeftimamur.Seruabis igitur nihil dubito pacis leges,quas dare clcmêtia tibi fuaff t,mihi acciperenccefsitas. Aeternum uunc exemplar elementiæ Ôf uirtutisTurcicæ erogt; magisquàm fi ftatim de-duionem fcciffem.Pertinacia modomea, gloria amp;nbsp;pieras tua per orb ein ter« ’arûinclaruit. Ad hæc, Mihi inquit Tyrânus, etiam magna lætitia eft,quod ’pEeusmonuerif,utaliquâdo paeem quam bellum malles, atcç hocutinam tibia principio placuiffet : profeeto à fumma potêtifsimaep maieftate mea ad hoc tempus plurabona accepilfcs,quàm mala perpeffus es.Qiiç quod nulllo odiotibiintulerim,fedfola dominandi libidine,uel hinc eolligere potes, quod te tuosep inuiolatis corporibus,intactis fortunis hinc dimittam, Haud tnim bellum gero ut diuitias,ut opes côparcm,lcd ad gloriam,famâ,immor' •alitatcm,protelationem imperq tendo. Eft enim regis fanguine regum orti ptoprium,rapere atep inuadere aliéna,non quidem auaritia, fed gloriob eu-pidincdominandtcui quum obftatuicinus,armis amp;nbsp;ui eum tollere fatis ha-* beo. Verùm tyrannus fieff a omnia loqucbatur,amp; longe aliter quàm animo agitabat. Priufquam enim hucamicum fermonemmeditatus effet,ducibus tfdegauerat,ut maximam onerariam nauim trirem escp milit(ç,amp;in eis Ma^ giffrum cum equitum coetu Ccnftantincpolim ueherent.Cuius rei non mo* do occultas inter duces rumor,fed etiâ inter milites publica uox eraf. Quam ubi percepit Liladamus, cû proceribus T urearum egit, ut Tmpcratoi ê fuum pdeifacramentiep admonerent.Interea ipfe fub nodtem Chriftianac circunci lionisenauigauit,urbem fuam irifcelicifsimam perfido Tyranno relinquenst tui quanta uno ab afpeeftu curuatis more patrio,antrorfum poplitibus equo infidentem iudicare poffum,ncc autoritas,nec dignitas formte deeft : frarura flire(ffa,oculis nigris paululumép truciorib.cæterùm uultu grafiok ßd fubfu Uo.Anteambubbantpeditesfagittarq, ore,circafupremalabraefiero, pilis T intortis.

intortis, quos Rüftacas appellant. A* tergo RquebanturequisinGdentesmolA Ies pucri minifirilfbidinum,forma tarnen non fans uenuliajSC mcomptonk groc^ captllitio ad hutneros promiflb. Simftrum Tyranni latus obequitabat l-arraus praefeóus ripæ Euphratts, qua minor Armenia Cilicia côiungitur, amp;nbsp;etiam ultra Amanum montem in Comagenafintbus, quibus Mefopota* mia prima HifmaelisSophiprouincia à uetereSultanorum ditione diften minatur. Adduxerat iftenoóe natalis Dominici xx.miilia intcgrorummili-tum, qui cum dece alijs millibus ripam memorata aduerfus eruptioncs Pen farum cuftodierunt,dum Rhodusoppugnareiur. Quæ cum fepealias ob^ fefTa oppugnatacp SC fortiisime defenfa fuerit,maiore ui uincctc caufam megt; liorem, utdixi in oratione mea ad Adrianum VI : Tandem anno à naw Chrifto xxiq.fupiafefquimillefiroS, fubiuftoclypeomi(crabiliteroccubuit Ghrifiianiimpeiijantiquapropugnatrix : 6C ut inquit eloquentifsimus uit F.ThomasGuichardus,inoratione fuapro Rhodes, ærumnofæGraciæ protedio, peregrinantium diuerforium, naufragorum portus, miletorum AfylumJanguidorum Xenodochium. ,1

-^Ompcrtum Temper habui opens præfentis materiam uiresmeas excedere,amp;1foelicioreftylo p öfter is tradcndamclfe. Veiuinut palam 5C in urbe Roma hominum doefüßimorum theatro m-' eptuseifern,coegitmeprimum obferuantia facrorum amp;nbsp;nebi-dißimorum Equitum,coegerunt deinde mala mea:nam haepe^ Óori akius inherent,quam ut eorunde nulla à me mentio fiat ♦ DifficilequP dem eft Giere,cum ames amp;nbsp;doleas.Etmouebit forte abibnus atep incompofb tus hie plancftus meus talium animos,qui qua iunt eruditionesbellS omnium maximum,maxima cum eloquentia pofteris commendabunt. Quod cum multi in Germania,Italia,Hifpanijs,Gallijs, amp;nbsp;in alma uibe Rcmapiæftare poiTent,cumulatifsimeut Tperamus,præftabit Paulus louius, artismedendi, Ôd literature eultioris antiftes,tum hiftoricus in primis edeber Sf uerusDeus immortalis,quanta Hdc,quam graui iudicioquo icifi ordine, quali propriet täte uerbor3,qua orationis facilitate,defcribtt iile, auf ucrius ante oculos ponk omnium Regum principum,populorum,tam in Oriente, quam in OC' cidente a(fta,geftacpc’ atep utinam facundis omnibus ingenqs placerct, qued inftituerSt doóifsimus humanifsimusep louius nofter,ÖC Petrus Aleyenius iuuenis,ingenio,eloquentia,SC mukiplici rerti fcientia præftâtirsiinus quod prgclarißima SC nunquam peritura in gen ij Tuimonimenta tcftanturjArifiO' teles amp;^ Galenus uerfi,Legatus Medices de ex ilio, oratio elegatksima de ne' ceChriGiad Quirites,funebris item laudatio defenforum Rhodi, quæ for* titer fciÜcetfeceruntautdixeruntprudcnteralij quam quæ ipG fentiatuulgo traderc,profe(fto res humanæ melius fe haberent. Sed hic eft tempórum pre-fentium ftatus,0£' optima magis optari quant fieripofsunt. Vcri'im ne Prolog gus fit prolixior fabula, Tertium librum aggi edior belli Rhodq. BeUS enim potius quam oppugnationem uocarelibuit, quandonon tantum circa urbis noftræ mcenia,fed omnes arces Rhodi, ÔT aliarum infularum, qusRbodio-rum funf,terra,maricpacriter pugnarumfit. Narrabohicigiturpaucismul taïquæ toto innere ad almam uTcp urbem Equitibus amp;nbsp;populo Rhodio congt; tigerunt,infularü, regionum, urbium, locorü defcriprione exatfiioriomifla. Hancenim in appendicemagis quant libro,fum hiftorianontopographia faccre mihi,necocium,nec animus eft»

Eîfpulfi patm, laribus antiquis, affecii humanis omnib us incommodis, claisi lacera hyberno tempore impofiti,decê dies afpero mari amp;nbsp;tempeftuo' loerrauitnus. Appulit tandem ad Scythiam,Cretg infube uicum amp;rpromon torium maxima nauis noftra, quae in ipfo porta dum fub nodem anchoras ucercc,prope impegit, nauis caftellata Hieronymi Carmanioli, quem ordo cqueHrisjquôd tempore difFicili Rhodo fuccurrifTetiureaureorS calearium donauK,uéto pomerrdiano uehemêtius flante in ipfius fiationis cautes adia KeJeperijt.lbi unda maris Turca inclementior,cun(fla quae miièri hommes *êcmnattulerantgt;abfürbuit, Reliquadafsis altoôCignoto mari iaôabatur. loannisBouIadij nauis5poftquâ Cortugoli claiïèm euafiflèt, undis per laxas coinpages incurrentibus ferè fubmerfa luit. Nihilo iecundiori fortuna trire^ mes, quæ magnum Magiürumportabanr in mari Carpatio ufe funt. nam naufragium propefeccrunt; ied Deo Opt, Max, rebus prêter ipem fuccur-icntijcum duodeeim alqs IcuionbusCretenfiumnauigqsin portumCan^ duc adæ funt. Ea efthodie prima Cretêfium ciuitasin planofita,duodecimo forte ab antro Mynois miÜario, uerûm proximior monti Idæ, qui louis in^ cunabulis, Ôf poetarum carminibus famatus apprime eft. In hac Veneti fus dicunt amp;imperant,ut reliquis omnibus infulae urbibus. nam Creta Vencto-lucolonia clt.Magnus Magifter, omniordineciuitatis obuiam procedente, bchrymateep, fumma cum uencrationea DcminicoTreuifano grauifsimo ö^fopientiiSimo coniuie exceptus cft. Mderathunefenatus Venetus, duni Rhodusobfideretur m Cretam cum fummo impcrio amp;clafte fexaginta triquot; Kinium uiris armisep egregiè inftrudlarö« manllt hic facer Equitum ordo ad •nchoatam ufep Qiiadragelrma,fumma cum cura amp;nbsp;diligêtia moefta negotia ^foa componenSjClaftèm lacera reheiens nauibus nautas imponens.n arn flos horum bclloperrjt,inter quosfeduloinduftriecp omnia quxuishoftium dP ’’ueratjeKciendo enituerunt,Petrus quidam faber nauticus RhodienOs, SC Georgius quidam Ligur,clafle noftra, quæ tormentorum ióibus Rhodi ac.' ceptis, turn nautarum negligentia circa urbis defenfionem occupatorum, 5d multa unda maris lacera ruptaep fuerat, uteunep refera, Ôf necelfario com' meatu accepfo,Februario exeunte à Creta infula foluimus,iuiru magniMa' giXóf nobilifsimiEquitis Angli F.GuHclmi Auftenfuiriintegritate uit?, amp;^ facilitate morum excultilsimi;qucmprocercsantefïgnani maxim? immo uniuerfx clafsi nauium caftellatarum prxfcccrunt,quas uetus óf parum prO' pitia aura,poftquam uela nautac expandiflent,diu in confpeCtu in fulp afpero mari bine inde uagas retinuerunt.Tandem poftlongam cum unda óf uentis confliäationem,necp ullam in infulam, nili paru foli niueo marmore fplcn* dentis, coelicp amoenifsimi defcenfione facia, fuperatis Naxo uino fuo no^ bli, in qua etiam hodie Bacchi uetuftifsimü templum cernitur, Zacyntho, Chcphalcnia, Sphoradibus infulis, ad altum pclagusin finum Adriaticum æftuâs peruenimus, magno Magiftro procul è confpeóu, óf à tergo rdieftoï qui cum triremibus,qu? nunquam altum pelagus tranunt, óf nauigrjs minos tisformæ femper fecödum oram maritima nauigauit,omm'in loco ad quem defcendilTetjCuntftorum lachrymis,ftudio,officio, óf humanitatejhonoreep exceptus.In Corcyra ueró óf Gallipoli quâtus fit ei publice priuatimep à Ma giftratu, à popularibus exhibitus honor,haud facile dixerim. Sed cum om' Ilium officiofa ob{èquia,atcp praeterea commoditatem,óf commeatus reeen tisfrequentiâ,caetera mala,quæ nauigantes pati necefle cft fuperarent, ingês morbus rémiges,clafsiarios, facrosep Equités inuafit, cuius uis nequaquam tarnen ta efferata erat,quàm illius qui inueeftos nauibus onerarns, Ôf affeeff os omnibus humanis incômodis,fqualorc, uomitu,fame, fitigralTabatur. Hac rcrumincômoditate,cibipotuscp defetflu faCtû eftièminarium magnarum

acgnCudinum,(^uæ poftea in Meflâna ciuitate regni Siculi nobilißima in ora poftPelorumfita,modico intericcfto fret o, à regio Calabriac oppido difiantii cnafcentes feuè ÔC atrociter omnes moleftarunt:plurimos quibus nee hoß«, nee maris tempeftates nocuerunt, in aliud feculum retrufere : mihi etiam ne anima morbi uis eriperet,magis dimna dementia quam Humanareseffent, Et dum infoehees exules patria ÔC fedibusmaiorum noftroiu expulfi,hasœ lamitatcsS^mtièriasinterraignotapateremur, pene cunffiismaiis grauior omnibus eratmora magniMagiftri. cum enimgrauiora nauigia tertio Mus Apriles ad Siciliam appulificnqneq; de fenuncium mitteret, nee ucniretiHe tertiaaut quartahebdomadapóft, merito omnesplurimum timere, necuni triremibus malè ad bellum paratisin Afrorum poteftatem ueniflet, qui py^ raticis nauigtjs mare Sieulum apprimé infeftum reddunt: quidâ naufragium feciffe credebant,alius daiïèm fuam peftilenti aliquo morbo infeóa, non aU dere procedere uaticinabatur : omnia uario tumultu ftrepere, amp;^ ut in rebus triftibus ac dubijsfieri folet,iuo quifcp metu pericula fibi fingebat. Tandem ineuntemenfe Maio, Rhodijs etiam Meflanæ inhabitatoribus omnibus lux pcrgrata aduentu magni Magiftri orta eft.Gratior tarnen fuiflet dies iHa mor talibuSjfi principem militiæ Rhodiæ triumphatoré in daffe uiórice amp;nbsp;fpolft hoftium praeferêti confpexiftent.In lacero autem ÔC morbido nauigio, uixfj ut à prædatoribus tollerctur digno ubi uiderunt, nemo lachrymas contincic potuit, Dici uix poteft,qua!is gemitus,quantuscp ploratus cireumfufyun^ diep turbæ fueritinemo fufpiria, nemo lachrymas iponte ubertimep profluen tes reprimere potuit,nifi quem dolor m uturn effecerat» Et ultra promifeuæ multitudinis optimi erga Rhodios animi ifta figna, amplilsimus etiam ho# nor dC fauorMagiftroRhodiorum exhibitusefta primoribus regni Sic«-' ! Ii,amp;^ ipfo Prorege Heeft or e Penitagcllo comité montis Leonis, heroena' talibus,literis,uirtuteprardarirsimo:qutobuius cum loanneLignanoardn* cpifcopo Meffanenfi Reuerendifsimo, SC fratre fuo Fabritio Penitageilo priore Barulfeum inter ulnashumaniisime exceptS amp;nbsp;ofculatum fpMndf do comitatu multorum nobilium uirorü in urbem induxit. Venerat Fabrf tius hie Meflanam cum bis mille expeditis peditibus in agro Ä^ ex iuuentut« regni Neapolitani fclccftis, ut Rhodum fuam fubleuarct. Eft enim unusex equeftri ordine facrorum Equitum, id^ fecit fola animi fui magnitudincö-pietatis affecftu,nullo maiorum fuorum imperio coaeftus. Mandatö enim re' ceperat tantum decommeatu Ôd nauibus parandis, qua in re dil/gêterindu* ftrieep ie habuit cS collega fuo Carolo lofuualdo priore fanefti Stephani, qui non femel tantum Rhodianorum animos ad lp cm fidemep uenturi auxilij erexit,Iiteris mifsis per F.Ioannê Breffolum Equitem Italicötqui cum pr^lO naualispcritia etiam literas SChiftoriæ cognitionem coniunxit. Quin etiam nepotem chariisimum loannem Ioiuualdum,qui Rhodi fortiter dimiean^ occubuit,nauicula praemifit exploratoria ad obfeffos confolandos, focio F» Michade peralto Equité Nauarro, cuius admiranda parandi faits petrarum ars,ÓC tormentarq pulueris faciendi dexteritas,operum^ ignotoru indufiria Rhodijs in tempore difficillimo,magno óf neceftario ufuifuit. Saluii autem effe non potuit rebus feisis nemine fticcurrente.Et his qui fuccurrereuolue' runt,obftitit fatum. Ne culpam reqeiam in Adrianum V !.amp;Maxim Q Poh« tificemôf mortuum,aut in uiuentê quempiam regem uel principem. Nam fif reges Ôf principes omnes,iâ confiât Rhodo obfeftæ bene uoluifte,optalie defenibribus uteftoriam óf triumphum,quibus ut potirétur, Carolusquintus Imperator,inter homincs Opt.Max. êregnisfuis Ncapoli, Sicilia, militem, arma, commeatum deeem millium ducatorum óf gratis amp;nbsp;libère tollere per' mifit.E portubus fociorû,amp; confœderatorûgentium in Italia, nauesmaxi'

4 f^as onerarias abducerc. Adrianus etiarn furnmus Pontifex quäquam fum* ”Ureinumarix inopia pracmeretur,ÓC iamlegatum cum ingenti pecunia in ''’’ganam mifiiTetjUt regnum illud in fide acq; officio Chnitianæ religionis tonunerec, procurante nobilifsimo ÖC prudentilsimoEquité luïianoa Ro' ^olphisantefignano Crucigerorum Capuanoru, in auxdium urbis obfefEc ‘fxmiHiaducatorum erogauit:quorum loco utinam fex triremes uel uacuas ftjuefin ordini concedere potuilfet Ö^ uoluifiet, Nam armajuiroSj commea^ Jam,0£; estera bello neceffaria inueniffet hiCjód iamforte uidtrix Rhodos de •‘Oltefuo triumpharet, immo hoffium fummum principem ( credo ) in uin' ^uhscontineret.Quod ut fieret,maxime optaffe non dubito FrancifcG Gak “»um Regem, Ôd nomine SC re iplà Chrifiianifiimû, qui uel fummis regni pfoceribus factum haud fa ns probâtibus, amp;nbsp;re fub ipfum tempus in Iniùbrk “USparuin fœlicitergefta, etiarnàCæfare, Ôdfociopopulo confoederatisep J^^gibus uiin expcdîans,fex naucs Ôf inter cas Tremoliam à portu fuo Malsia '‘^“ffuthisRhodo auxiliarenturFranci HierofolymitaniEquités foluere poilus eft.Quos ubi magnus Magifter Me fia ne repperiffet fimul cum Equi^ '‘bus Hifpanis SC Italis auxiliaribus,ièuero grauiép confilio indiÓo, eau fern PublicèincœtuomniumEquitum dicere,ÔL moram expurgate iufsit.fcit “fanoomnium amp;difertaamp; uera. Sed nobililsimi Auerni Equitis F. loanquot; quot;'sLidierami loge omnium difertifsimaamp; apcrtilsima,adeô ut finguli uerk îaKmmanibuspedibuseppalpare(utprouerbio dicitur)potuerant, Miffus 'uttataMagiftroLidferamus hic très prope menfes anteobfidionem, cùm “balianegotia,tum ut increbrefeete fama belli in nos Furcaici, copias auxk »arcs quanto ocyus poffetexpediret.Sed neep ipfe, nee Daucenuillus amp;nbsp;An ^’^‘'gus,quorum lupra feci mentionem in fecudo libro, quiequam profeceret ’pionec Nicolaus Huffonusiècretarius magni Mag'firigt;amp; quarta uicemiP »‘scutniffefj5^ß3j.{hoJojy,a-Q Politiano, uiro doCtifimo prudentilsimo^ 'fi^iptisF. Antonius Boy G us accenfusEquitum Italorum, uir rebus gerêdis

*'?geaccommodatilsimus:quicü FabritioCare(fiano optimoamp;^laudatifsk quot;'oPrincipiob fidem,induftriam,diligentiamcpfuamfemper fucrit charus, «iam ob uirtutes fuas huic Magiftro ax^ceptifsimus eff Poftremo denique

tonus rei noftrac fumma grautter penchtari inciperet,exqt ut fupra dixi FEmcricus Reaux ad tranfmarina auxilia accelcranda. Sed cum heru on'x ^“uni needjligêtia nee induftria profuerit, in durum atep induCtabik fatum, Çfidemnoftramfîne cuiufquamoffenfione reijcerepolfum, amp;nbsp;merito (ut Puto)amp;prudcnter* Annonfato potius quam hominum nauticorum uel P«fidiacuel ignorantiae afcribamdquodnauis lanuenfis maxima, quam Paraam uocant,corameatu,armis,uiris refcrtilsima,(ranquillo man atep in ipfo ?fæLigufiicæ portu Monecho Herculi fa er o ƒ cede perierit f Etiarn Thomas ^uportprior Aquilariuslegionis Anglicæ deleóam manum fagittariorum pfitannicorum à auxilium uiae ignotum argenti pondus SC auri Rhodutr» ’«2ns,cum in uentumeontrarium incidiffet,ui tempeftatis iterum in infulæ p««tum quoddam promontorium repulfus, unda maris cum emnf gente kafubmerfus eft«Etne in omnilocofortuna, ut luno Troianis, Rhodiot$ ''3'^‘gattoninon.aduerfaretur,fratrem Antonium à S. Martino priorem ciquot; '«lonsHifpaniæjfèncmin armisà pueroexercitatu, amp;nbsp;Homerico Neftori ‘“ntlimum in piraticam claffem Afrorum iniecit, à quorum tormetariorum 3xorum idibus tantam uim roftrata nauis fua pafia eft,ut pene fluflibus de-« peiïafucrit. Similem etiarn uim abhoftibus accepit nauis onerariaprions Ealtellae DidaciTolctani illuftrifsimi ducis Albæ filq, digni profedto tanto pâtre : nam prêter egregias corporis dotes,animi quoc^ bonis, iuftitia, pru« wentia, fortitudine egregiè excultus eft ♦ Cum ergo Meffanæ facer Equitutn

ordo fubfiftcr^t, Ôf pedis futursfufpicio hominû mentes iam prsoccupan^ ^ netantomalomifcrrtmiRhodq exules poft tottantasépacrumnasfuas fo^f taminarentur,uifum eft patribus,locum, aera^ falubriorem inquircrc.ln «* tfto igitur hanc ob rem la er o magnoep concilio,omnium fuffragns ager N» politanus SC amoeni'tatc coeli ÓCfertilitategIebs,rerumcp omnium quibust»' ta fuCtinetur copia alqs prouineqs prsftare iudicabatur.Placuit igitur co nif' fum dirigere, Sed Putcolani cum poft Idus Iulias claisis noftra eo guenintt» mandante magiftratu Neopoliiano,timore conragiofarpcftis,tcrranospro' hibuerunt.In ruinis igitur Baiarö amp;nbsp;fpecubus circumuicinis aliquandiuncs continuimus, uitam trahentes, MilÏa c N ca poli amp;nbsp;Puteolis ahmcnia.qu^m diftribuitinduftriusEques Narbonêlis PJoanes Bonifaeins,qui bolnH“^^' fidionetribunatSmilitarem ÔC diligentilsimc SC fapientifsimegefsit. Veruni cum fufpicionem häc uanam fuiftc compertum eßet, laxior annona ab urbe ad,nos redit,Ód honor magno Magiftro à proceribus regni exhiber! eoept«»» Carolus Lanoius rei militariS3amp;regni iuftefapienter^ adminiftrati lauddlquot; luftris munera ccrealia ad magnum Magiftrum milit.poftea ctiaminædefa era diuæ V irgini ad fauces criptar Neapolitan^ eum h on orifice excepitjcmquot; (dus ipfe fplêdidifsima Ôd nobilifsima corona procerö regni, arq’ cuftodibuî corporishaftaspræaeutasgeftantibus,quorum tunicisante ÔCretro,aqoil* imperiales intexts erät, Vcrùm cum (ulphurca Puteolorum graul infuct^^ odore fuo multorum capita amp;nbsp;lam ca tem lsderet,amp;' alis mults caulTäf reed' ftim iuaderent,ncc haberct moeftus lenex regno eiediuSjpatria cxtorris,quO 8C falubrins 01 decennus confugcret, quam ad facrofandïam R omanatnef* clcfiam,uteius fancftiisimotuc Antiftiti Adriano V L calüs iuosexponetf^ unanimifuorum decreto pctijt Ciuitatem uetcrê, qusin ora cftmarisinfen, I diftans ab urbe Roma trigefimo miIiario.Eftcp ibi à reucrendiCsimoEpld*’' poGonquenli HupanoJummipontifidsnomme, miraamp;1 ingentigratub* tione exceptusladmonitus etiam,ut quam primum Pót.Max.inulfcrcGCU'^ facra militia non nifi Diuum nomine è tam rabidis hoftium^Sd perfidteTuf caicsfaucibuserepta-Cupercfancftifsimum fenem amp;nbsp;pontifieem ante uitas exitum dare facra tißimo Ód nobilifsimo Ordini equitS, et uago miferrimoqï populo Rhodio,quittas fedespirbemep manftiram.Magnus igiturMagißet non diu cundtatus.Romam profedtus eft, facts militis iummo imperiodc' legato riobilißtmoEquiti F» Bernardino Arafchsprsfedïomaris, amp;cHlt;n arcis D. Petri in Caria,in qua cótrauim fidinfidias Barbarorum (duniRbo* dus obfideretur ) cuftodienda 2d prudenter 2d fortiter fe ha buit, Quomodo antem magnusMagifter quantoep cumfplendorc 2d ornamentoRontart ad sdes,ipfas Pontificisindudlus ftt,haud fatis eleganter explicate pofsimbtJ mo tenuis facundis,in libello ad hare angufto. Procefferat obuiam,uel extra muros uibis Pórificis Maximi ea domefticafamiliaunduta pallijsrubrfepa*’ trespurpurati,quos fummafecundum Pontifieem Maximum dignitas attjl autoritasraro in publics prodirc finit: familiäres mißt honorarios,qui 3nte magnS MagifttS uedii, mul is coopertis, ftragulo coccineo ad terra dcmilTos dominorS gaIerosgcftabar.Hosfcquebatutarchicpifcoporn,Epifcoporuin aliorumép prslaforum fandis Romans Eeelefis, 2d uirorum quesautinfi* gnis eruditio,aut uitsauforitascommendaret,magnusnumctusfancmaiC' ftatc,ódgrauitate morum confpicuus.Ipfum autem magnum MagifirS fin* gebatuttinqt pedeftreagmen HeluetiorS cuftodum corporis Pontificn)am' bulans paffumilitari,compofitoep adfonitum tympanorum,fiftuls^ Ger* manics,manulongahaftiliageftas,quibusfetox illanatiohoftesfuosinpre' lijs confodere folet.Adfuit etiam prstoria cohors Equitum. Item ptsfedt» urbis cS fatdlitio fuo, 2d uigilum miniftrorumep iuftitis equefirts pedefestp

turma.Hac pompa comitatucpommuOrdinû ÖC Magifiratuum urbisRo^ mæjdum per medias turbas hominum omnis aetatis fexus atep ordinis, qui paisimadipedaculum è uicis,domibuscp Icfc effuderant, ille ad Vaucanum ueheretur, moles Hadriani, eademep diui Angcli arx honoris flC laetitiac fi** gnunijmmancs frequëntifsimos^ bombos tormêtartjs machinis expreisit» rolled locatus in honoratiorc parte ædium ƒ cum facrofanc^i antiftis maxi-main in terrispoteftatem adoratum fupplex de more ueniret,proce(sitei ob^ main aliquot pafsibus Adrianus V 1, quanquam fenex Jaeger flC iummus rontitex. Qua in re oftendit egregiè Adrianus diuinushomo, humanus Deusinnatam fibicum c^teris uirtutibusà puerohumilitatem. Equidem ft biftorum licerct in panegyricum uerterCjOptarê hic mihi ad Adriani laudes delcribendaseloquentiam ( nondicoCiccronis) quamaflëquinullomodo pollumusj CcdF.Hyppoliti Emilij à Pcnnabilorum Auguftiniani dedama-torisdiuiniuerbifacundifsirnequi dum detenfores Rhodios uchementia o--Ktionisin prçlium animaiet,iple lapide iAus exanimatus eft.Per.üafi enirn mihi,fi iuftus Deus uicario (uo longiorcs annos tribuißct reflituturum fuilfe inintegrum (ut uerbo iurifconfultorum utar) iacrum Hierofolymitanorum Eqmtum ordinê.Quod unice apud ilium procurabat popularis fuus,idemcg milinæ Hierofolymitanac nobihisimus Eques F.Petrus dux.Spes tarnen elf, imótides certifsima faóa equeOriordini, quód omnia quæ Adrianus ante dicmuira crept us omifit, Clemes V l LPontifex optimusjaudätißimus, ucl ßpra nota reßtreiet. Qui cum omni cura, induftria, uigilantia, lèmper apud LeonernX.PontitteemMaximum eiusgermanum fratrem, ^ Adrianum Vi.militiam Rhodiam protexcntjfoucrit,amplificauerit,iam meritts fuis,ó£ * Jiuina prouidentia adiutrice oibis 0^ urbis imperium aflequutus, eadê cm-mftadlOiuuatjfauoreprofcquiturjbencficiisafcumulat-Gratias, pnuüegia, mdultalvomanorumpontihcum anteceflorum iuorum,nóiólum neue dA ploinatcfirmauit,uerumctiamfua(pontequamlocupletifsimcauxit. Quod utfemper faciat,Slt;^interprincipes Çhriftianos acerbißimis inter feodqs diP ßntientes, ætei nam pacem demetia, prudentiacp (na componat, longam Ói fcclicemuitam fanAitati fuæoptemus.Philippequoq5 VilericLiladamo de communi bofte Solymâno Turcarum tyr.inno,ut0oriam tam fodicê, quam olim dcGaurio Syriæ, Arabiae ateß Aegypti rege rulit, cum ei duas dalles in finu Ifsico caperet,unarn faóam quidem altera ferè fabricatam,SC in Regem Lufitaniæprincipesepoccidentis deftinatam,Qpd cum fanchißimus amp;nbsp;pru^ dentifsimus Pontifex compel,tißimum habeat,nec non alias innumcras uir-mtcs,qubus Romac inter Pontificatu fingularis Liladamus extiiit,nam prç-feâus à collegio patrum purpuratcrum euftodiae facrorS penetralium, qui« bus comitia indudebantur,prudentifsime mandatum fibi munus gerensja* cto ordini fidem 5C diligentiam lua approbauit. Cum collegiscmnibusmo-« defteSCfamiliariter uixit,ncmini fe pr aeponensjomnes obferuans, nullarum partium ftudiofustunde facile fummam laudem fine inuidia inuenit.Et me-ntofiiofummo Pontifice fatftus eft charißimus,qui in co ornâdo omnia ftu* diafua,omncm opeJam,curam,induftiiam,cogitationem,mentemdcniquc omnem fixit, SC1 o ca uit. V (terbium ecdefiafticae ditionisj ucl primariam ur-beminhabirandam conce'h'r. Ad quam Magifi:eidumhæcfcribercm,utfibi uenturo eunefta præpararct F. Carelum Pipam mifitpraffeóum agentium inrebus fuis,uirum ingcnio,morumcp facilitate, 6C induftria animi ad

STRISSIMVM PRINClPEM AC D» D. FRIDÊ^ ricum,comüemPalatinum,crc,contr4Solym4nu}n

! I quis uarios Principum Regumep cafus amp;^ diuerfa fortune i ludibriajquibus ubique gentium rerumep Dominos mifert j exercuit,fallax nimium amp;nbsp;ineóftans Dca, animo fecumex/

■ adbiis perpendat,mirabitur hanc aufam æ in terre numina, tanta cum infolentia Al fallu,utrancg fibi uedicare paginam* fl quia amp;nbsp;fi Iulius Cçfar,quû olim ad hoc eulmen amp;nbsp;fafiigium i-cruin,euecSus,mans inter procellaspenck'taretur,iîlam in fe tanquam fup« thefeoscp illi periti notores,nullam in capita hæc facra, 1 teil a rum configura' tiones habere poteftatemiudicarinttNoxiam tarnen amp;hrjs in prüfens DcO' rum cedeftium nutu cognouimus ede uim,quæ tam breui momêtOjtot præ' daros Principes,ucl rupto uitac hlo,humanópotueriteximereconfortio.ud fedibus fuis eiecios, à dqs patrijs laribuscp proeuf aliens ucitcrc folum coni' pellere, Defunóonam^ Maximiliano Augufto, mox amp;nbsp;Leonis Dccinii Pontiricis Maximi,inièquuta eft ruina, crederes hijs ucluti orbis luminibus extindïis,naturam quoep omnes fuas immutare uoluiffc uices.Quandoqui” dem Dux Vuirtenbergius,audita Maximiliani morte gt;nbsp;iuftis uix dum rede Chriftianorituperfoluos,ius humanaefocietatisuiolarcaufus,auitisfedibus aSueuiacconfcederatispellitur, quem fequutus Daniæ Rex Chriftiernus, namdumimperiumeiusgrauiusferunt iubditi,regno fuoquodæquoiure iamdiupoflederatexcutitur » Pari forte de Gallorum Rex FrancifcusufuSi dum imperq fafces Caefareumep diadema Caroloinuidet, collatanicpilha Septemuiris adimere conatur Maieftatem Ticinenfi in agro, GermaniJ Hif panisep militibus congrefTus, à Nicolao de Salmen Germano Comité Capitur, amifsts etiärn ex Rcgulis,proceribus,amp;principibus fuis quam plurt mis. Quar tempeftas amp;nbsp;in mundi caput urbem Romam, PontificemcpMa# ximum Clementem feptimum, 8Cfacrum qubep amp;nbsp;purpurarO Cardinalium ofdinem,rion m{noriquamolimfub Hëinrico ihPafcalem defæuit imma« nitate.QirarecumChnftianiPrincipes, nunquam antea mutuis armis,S^ verra in ièmeripfos rabie:acrius confli(fïarêtur,nouacp religie, Si nom ritus, qui tune per myftas quofdam libérius forfitan quam decebat, pafsim trade' bantur,priuatorum mentes adeo peruertifTent, uthq nephariaquæq5,qna(î fuilaquadam infernali,^ fæua exagitatiErynni,in Templa,in Deos,óiho' mines, paträre auderent : atep Rufticorum manus, turn temporis maxime, per Germaniam motus ingentes,nec Spartaci inius,Euni,aiit Viriat!,minO' res,atq;bella plufquam ciuilia commouiflet, Solymannus Turca, Cafpiam concitauit gentemtquæ olim ab Alexandre magno, MacedonumRege longe hinc femora recefTu, ferreiscp repagulis Caucafias conclufa intraru* pes,Chriftianum fanguinem iampridem , amp;nbsp;ab eo tempore quo portas iHi Hyreanorum refcrauit Rex,haurirc aducta, atquenoua turn quoque amp;nbsp;re' centi de Soldano Aegypti uióoria, fua fponte amp;nbsp;à natura fatis infolens, ef feracior faóa, uoluntariam hinc odio in nosdudla Vatiniano,amp;lliberam præftabat operam. Aggreffus itaque Bellgradum fortifsimum Germanin nodrg prppugnaculum propere fubigit,2lt; Rhodum,ipfum rdigionis Chri'

., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CE BELLO P A N N 0 N I C Ö, L I B, r« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;joj fua^æ 4 ’’ƒ”hueufque SC antemurale, non multum dm poft expugnatam, redegit in poteftatem. Deionoftro malo perpemo umeere cdoôîus, ouicum Hunganæ Bohæmiae^ Regem, (pei optimæ adolefcentem, m '^^®““™ Iftrumcp flumina cum paucis QC incautms occurr entern, dolo quot;■^g'-^ amp;nbsp;perfidia fuorum , quàm uirtute propna trucidât circumuentumî H °^Kto Hungariam ipiam ueluti fpeomni deftitutam celen' itinere per» ’?’î®**Mgnisflammadepopulatur:SCpræda ditatusingenti, pradidijsmu-^tnrmaquæ^, infirma uerôdemolitur. Necdmmultûmue cuneftatus, ne ftwanorum qui Pannonqs uicinitate funt proximiores, irritaret animos, , aciam exercitus cum parte citato gradu repetit,quo per hyemê quç tunc «batmaioribuscontradîiscopies, futura aeftatetotamfubigeretprouin-5*’«». SedinterhæcpofthuncinfelicemLudouiciRegiscafum,maximum *'’terAuftriacArchiducemFerdinandum, quem nunc Cæfarem agnofeu ^us,6c loannem Cæpufienfem Comitem lazigum Traniyluaniatcp Praefi« ®®)dcregno Hungariæ oritur difsidium ♦ Ferdinandus enirn id dotalibus 7 P®^isad iepertincre exiftimabat: alter uero Joannes fcilicet cornes, illud ' ^Cnonisiure ad fe fpeciarecontendebat. Vnde tandem quum utérque fua ^æntentiaperfifteretimmotus, nec alter alteneed ere uellet, adarmaper^ ^fntum eft,amp; bellum plane pernicioiùm amp;' exitiabile ortum. Quoniam au-* *^^potentia,Ferdinando,Ioannesfeintenigebatimparcm,propri}suiribu# ’«nus, externa confugit ad auxilia.Nam Sgt;i interea temporis dum hæc agc^ ^’’’ui',ueteris Marcomanniæ populi,antiquo foedere quod olim prifcos in^ ’^’Dohçmiæ Reges, amp;nbsp;Auftriac Principes pereuftum fuit, Ferdinâdum Gbi ^cauere Kegem. Veritus itaep loannes ne regno folùm cui inhiabat excide-ï’^bucrutnetiam ne SC comitatu,quem à maioribus fuis habebathæredira^ ’'“niipeilereturjTurcarum tyranniimplorabatopem : quioccafionenoua, ^aafibi ad regnum parari intelligebat aditum,apprimèlactatus, lubens hune ’Uiuum accipit patrocinium.nouerat enirn callidus latro ille,quàm multa re-8naniaioresfui,perfimiles huiufmodi occafioncs Chriftianorû principum f wanibusjà Palcologiiphus aicp Cantaeuzenitemporibus uftp,iampridetn 3uteaeripuifl^nt.Perdinandusuerô Rex quum incendium illud non iuani ■nperniciem tâtûm,uerumetiamamp;totius Reipub.Chriftianac euerfioncm, ^’^ariurumpræfentiret, fibiquocpôC communibus rebus in tempore dux it pfoJpiciendum.Et quoniam tunc forte Germani principes, SeptemuinquC uliiacrofandi,Panegyrim Spyrac ueterem Nemetum apudurbem celebran teconuenerant, commodum uifumhuic, amp;hosdeferendoauxiliocom^ pdlare.Profedusitaqîceleriter illuc,rem eis huiufmodi prope uerbis expo-'uit: No uosfugitprincipesmagnanimi, Diuum Maximilians Auguftum Parentem noftrum,has nobis olim parauiffe nuptias,hunc matrimony illius ’andlifsimt,inter nos Ô^ Annam coniugem,Reginam nobiliisimam fponfo-Jönfuiffe Ôf Paranymphum.Qui inter caeteras conuentiones amp;nbsp;hanc dota-•fmnobis præferipfit legcm, ut fi Ludouicum Regem quem tunc unicum yiadislaus habebat filium,fine h^rede legitimo decedere è uita contingerct, ‘Uperftite Anna fororc coniuge noftra,8C ipfa proie fœcunda,uel nos ipfi loco illius amp;nbsp;iure maritali fuccederemus in regnum. Nó diiplicuit id feni Via-«is!ao,amp;idcm quotp appofitis Diplomati figillis,rcgniproccres comproba-^nt, Migrauit ex hac uita communi fatorS ordine Vladislaus-Nec diu poft « Ludouicus dira morte (heu horret animus dicere aut meminiflè ) à beftia '•laTurciaca fuitperemptus,patuit nobis exiftcnteconditione, 8C ex paÓo conuento,ad regnum aditus.Sed dû hue iuris fuffragio fuiti adnitimur,folus wannes Vaiuoda,nos hinc,contra omnê rationis aequitatêamoliri conatur: « nechominS fidem,nec Deum religionêrefpiciês, Solymannü Turca fola inuidiac

inuidiæ præpotentfæ amp;nbsp;dommandi libidine dudîus, orbis in ruinam amp;nbsp;ad- ^ uerfum nos folicitare eft anfus » Qui occupatis iam pridem antea Itrmiisimis quibufque, certum nunc miferis Hunganæ populis minitatur exitium.NiG igitur hijs ueflra ope, ueftro auxilio, ederius fuccunentis, adum erit dubio procul j de tam nobili regno î fed ne uos turn quidem, amp;nbsp;Germania ueftra, à periculo amp;nbsp;intérim longé aberitis. Nam ftatim ac infigni prafidio illo latus ueftrum nudatum fuerit,âC fortuna quoc^ ueftra^tanquam in prafcipitio po-fita,nutare incipiet.Noftis enim 8é uosipfi exempbs multis admonictquam pertinax fit hollis ille truculêtifsimus.ferpit nanAp ignis more, ut plunmuni uidna quarep deuaftans. Quare fi uos fociorö miferia QC infœÜcitas, qui hoc# ufcp nô fecus ac fideles Limenarchæ quidä,pro Imperij Romani Ôd Reipub. Chridianac incolumitate,tam diligenter euigilarunt, nihil mouet: at moucat uos faltcm,patriæ uefiræjatep religionis communis pietas, ÔC lalus; aicp arma iam tandem non pro focijs hijs folum,qui fanguinem fuum tones pro uobis, amp;nbsp;rebus ueftrisjueluti largo imbrequodam profuderöt, fed etiam pro uobis ipfis,pro liberis SC coniugibus ueftris,pro focis amp;nbsp;aris, fpiritu magno 5^ g^r^ manojcorripite. Neep enim nunc diutius, amp;nbsp;donee hoftis intra limites recc' ptus fuerit,expedïandum.na tutius longe eft,fi Scipioni Africano credimus, bellum foris amp;nbsp;procul à patria,amp;' in folo alieno gcrere, quam hoftè proprios intra termines receptû, gnauiter fuftincre, Diêtis hijs, Principes Germani, ÔC fi magnisquibuidam alqs curis detinerentur, nihilominus tarnen nee 5t hanc negfigendam duxerât elle rem. Deeretæ itaqj funt extemplo,huncad-uerfus hoftè,auxiliarcs copiæ,amp; qui ab incurfionibus limites tutarenturcon feripti milites » Præfediuseft hijs illuftrifsimus princeps, Comes Palatinos Rheni Bauarixep Dux Fridericus. Nam Öd huie communiprincipu foffra^ 5 gio,püpuliq}fauore Ödelamore, Imperium cum rerum fiimmaoblatumpri' mum, öd deraum etiam id rubis rationibus öd argumentis reeußnti, ob mérita öd uirtutcs,quibus nee prifeis cedebat ducibus, demandât um eft, amp;nbsp;eile iulTum.Qui quum quäle onus humeris fuis foret impofitum, qualem^pro-uinciam iubijiTet,iam fiia pr o prüdentiafccum cogitaret, cófiliopriusquam fadlo opus effe intelligebatmam tumultuarijs in rebus confilium capcre raro uel temporis ratio patiturgt;uelloci admittitopportunitas.Ranïponamigitu’'i ubi quondam NoricorumRegum, fuilïefedcm commémorant. Principes qui rei gerendæ, quali Äpocleti quidam,coniultores adiuncti erant, eiiocat, Bis illue conuentum fuif,Öd bis illinc re infecta difceffum. Nam peradutunc penitusnihil,nifi quod pofterioris conuentus die,duo qui Turchin Hungarian! obferuarent expeditionem, conftituti funt ipeculatores, Sebaftianus Schilling iureconfultus infignis Öd Eques auratus, atep Chriftophorus Bef nitzerBrunduniBauaricipraefe(ftus,BarbaræHunicaccp!inguæ,haudignï rus3munia ftrenuè exequuturi,Budam ufep, quam Sycambriam olim dicta, quidam exiftimant,progrefsi,TurcarumTyrannum, ingenticolleóoexer-citu, Adrianopoli egreftum öd aciem Hungariam uerfus dirigere coperiim# tur,öd principi Palatino eelerius reuerfi denunciât-Qui cun (flatus nihil, tras-ueèlionemparare,Luftrum^ condere,Magiftros equitum.Tribunosc^pc-ditum,ocyus iubet.Sd quia uero hçc tanta cû celeritate,ut rei exigebatnecei-fitas fieri non poterant,ne hoftis dilato longius negotio,pro more fuo depte-dandi inde arriperet occafionem, ut in rem forè uifum, Philipp« principem ex fratre nepotcm,bello acrem adolefcètem parua equitS peditumep manu, ad rctardandum hoftilis furoris impetum,praemittit;quem öd ipfe mox reco# gnitioncperadla militumqpnominib.intra pydtatia reccptis,totoinfequutus eftcü exercitu. Egreffus itacp Neomarekt è regia füa,Ratifponam celeritcf contendit,öd nauibus illic quas diu antea parare iuflerat,propere confeen’’^;

uiu cum tribus fratribus germanis, Honorico Traiedcfi Epifeopo, loannc Ixatiiponenfl Ecdeflac prac;ulc,0C Guelph one que ueteres,nos nunc Vuolf-gägum dicimus,natu minimo Palatino, Danubrj per fluenta delapius,tertia ^æLyntium Auftriacum appulit ; ubi à Rege Ferdinando ( nam is illic turn «W) perbenigne exceptus, atep ad coenam omni magnificentia Sf iplendore •■egali exornatam,honoriHce dedudus eft. Muka coram inter conuiuâdum de belli rebus commentati funt, ferqs tamen his, ddeeftantia qu^edam, 06 HiiiiijiiAtinonnunquam comiter intermiicentes. Poft conuiuium à Rege di* fcelfum precatus Princeps Palatinos, poftera die £C fub diluculo abire para« *us,quoniam moras need ere diuturniores, nee commodû uidebatur nee uti-Ie;ncgatum tamen à Rege,inconfulta âS indifeufla re difeedere. eoniumpta fftigiturtot3 ^a diesconfukationibus, Ôd ftratagematumratiocinationibus, Sifequentiprimumutrinepdilceftum.Comitatuseft Rex unacumReginis duabus Anna coiuge amp;nbsp;Alana forore, ad naues ufep perhumaniter deduces abeunlem.donauit tamen huicantea in fignum amoris equos duos Argoli-Ws;^uor3 alter auro,alter oftro tedus erat purpureo ,Equeftre fane hoc amp;: huiuimodtPrincipc non indignum pra'mium, a Ct is gratis promorûciuili^ tateiefccomendans Princeps,elaflem Grein uerfus, Scyllea rabie famofum oppidum Ôdudisamp;remisimpulit. ubi uix egreftus nauemMelchiorem de Harlhl,quern iampridem antea,ne quicquam interim dum morâ apud Regem trahcret,negligeretur,ad Principem Philippû, ut Auflriæ caput urbem Vienna præfidio munirct, bellij confukoresatcpApocletosiftosCbrcm' ^•um,utClofternumburgn Cetium iuxta montem,aduentum dus præftola^

gt;'entur,dimifcra[,anhclum Ôdpropcrantcm obuiumhabuit,quiTurcam So fi lymannum urbi Viennæexcrcitumgêtïôfinnumerabiliimminere, haneq? oblidioncarâifsimaundiqjprcmerenûdabat:quemô^mox cornieen quP ^3ni,eadcm indicans, ^ nelatius prqgredercturadmonens, à confultonbus Mimiflus^eft infequutus. Quibus çmnibus terntus is nibiljclaiïem parare, 2rmacapere,acieminftrucre, beilicacp infirumentaex ordmediiponcrc, SC Chremfium ipfum oeyus iubet appellere, mifeebat in diuerfa fluminis ripa, pcrfidifsimaMahumeti gês,omnia cæde,igne, ferro, flamma. Fugiebatmi-fëra Chrifii pkbecula,incerta quo iç-conderet tandê,aut quo euaderet.Exa^ nimespenèomnes, uiri, 5C fœminæ,quot;infœlicia pignera, charos libères, duL fesejpenates tanquam medio igne rapros trahebant. Motus hoc miferando Ipeâaculopientifsimus princeps Palatinus,SC quosi e ipfa militis ob paucF tatem, quum uix fexcentos ex omni exercitu fecum rennuiflet, iuuare non poteratjuerborum tamen benignitate,innata pro dementia lira fcucrc,8C le-nireconatus, fehorum amp;Deum aliquando tore ultorem in praefentiatiiada •leiens, Et tunc tertium quoepà Sigifmundo de Vucyxelberg, Equité aura^ lt;o,amp; VagitioPau!oConflantinopolitano,leuis armaturæ du0oribus,qui-' busamp; pontisDanubiani tutela commilTa fucrat, acceptum eft nuncium, (podmox aliudSv iterum aliud eft infcquutum.Quaflicetomnia,nelagt;' tiusprogredcretur,admoncredebebantPrincipem, nihilominus tamen fub aurora ipfa uda uentis, fe fuesep Deo amp;nbsp;Fortunæ committere ftaruit. paralt; ueratiam omnia, Ôf mens erat medios penetrate per hofles : fed quia longe aliter dijs fupcris uifum,nebula repente amp;nbsp;cœlo lereno orta, lueis, amp;nbsp;remigij uiumnautisademit. Nam nee tunc Danubtj perfluenta ob infames fcopuai ios,nauigaretutum. Inter hæcbelliconlultores, iuntflo Bauarico equitatu P^itatuqueomniadueniunt,indicantes hoftem inurbem omnem occlue iiucaditum. Hane neque terra, neque aqua tuto pofte adiri, fe omni ecna--tunifos,fiquoniodo penetrate poftent, irrita tamenfpe, fepcnin'is effecif-lenihil,intercepifte namepTyrannum, elafle pontes Danubianoshosepin ieefto

icdîo igne Græco incendide, amp;nbsp;alia exerdtus parte, totâ drcumuaHafle Uï'A bem.habere hune fuis in caftris,ultra trecenta niillia mflitum,quibus drcuin q uacp oppleuiiïet omniagt;fe nunc eo retrocedendi cepifle confilium, quo ma turius quid in re tam ardua fado elfet opus,und fecurn deliberarêt. Commo* uebant hæc Principem ipfum non parum multumjangebat animum confan guineuSjSd ex fratre nepos Philippus,cruciabat commilitonum infalicitas, amp;nbsp;plebisipfius quæ undilt;^ cædibus amp;rapinis expofita erat, mifcriaamp; cah^ mitastinfradus tarnen,ii quaarte3modo,autingenio obfcfsisfubuenirepol^ fet,ufqjcogitabat.Et firma adhuc erat fententia, uel mortem fortiter oppetc' re,uel interturbatis faltêhoftium cuneis,in urbem prorumpere. Belli autem confultores quum hunc impofsibilia cœptare intelligerêt,diuerfiiin fentiem tes,ne fe tanto huic periculo committere uellet admonebant ♦ Non enim hic urbis unius de præfidio tan turn,fed totius orbis potius de impcrio, nunc fon cei tandum: ex fuo capite iam non unius hominis aut exigus gentis alicuius foelicitatem,fed Chriftianæ Reipub.atc^ Germanæ nationis, lalutê ucluti fa' era ex anchora dependererimpoßibile efie, quod mente cóccpiffet,tam «ƒgt;' gua manu hoftium cafira pcnetrare, nee id fi abiep noxa amp;nbsp;periculo nen pofsit omni.ufep adeó profuturummam fi amp;” ipfe quoep urbis intra fepta con cludatui jneminem fore,qui tanta cum fide Regi Ferdinando, Septemums cledoribus,caeteriscp Germanix Principibus à Dynaffis, quato in periculo Reipub.uerfeturjqueat fignificarememinem qui obiefsis interim donee ma fores ex Germania contrahâtur unes, confilio, ope, aut opera pofsitfubuC' nire:fingulari Deorum prouidentia fadum, ut ferius amp;nbsp;poft obfeflam p”^ mumurbem aduenerit,nó fpernendumceelefieconfiliS ; meliusefteinloto aliquo non intuto refidcre,amp;: eo quafi munimento quodam fe tenerc,maiO' j rescp copias openïfatq? hofti nonnunquam fortius incumbenti, data oppor tunitate à tergo infultare,fic impios illius conatus facile reprimi au^ cblcfos fociosgt;egregiè pofte tutari. His Stalijs ?ationibuspcrfiiafus,uixtandéquic' uit Princcps,atcpapud Chremfium,Stain 6^ Mauteren tria hæc oppidajiri» quod ea Danubius intermedins difiungit,unû uifa, donee fpes mdiorre»^ geret,refidcre conftituit.Et omnia hæc Régi Ferdinando amp;nbsp;Principibus«u» perq quo eelerius fieri pofsit indicate ♦ Mifsis igitur undiep literis amp;nbsp;nundl% rem quo in ftatu fît propere fignificat,admonetq5 ut fi' faluâ uelint Rempuh» Chriftianam,patriam liberam,incolumes liberos amp;nbsp;parentesgt;omni colledo ïuuentutis robore, referatisep Martis penetralibus, amp;nbsp;Argilctei lani apert® templiforfbus,impq hoftis illiustyrannidife opponantpro tempore* Naip rem Chriftianauixullounquam antea tempore uel Caroli Martelli,udiuo Henrici primi imperio,Hunica etiam fæuiente gente, magis acrius^ fume afflidam;omnianuncftareinprxcipiti,breui, nifi' nouisuiribus fuleiantuf ruituradat quoniam idem incendium,Bohæmis amp;nbsp;Morauis cæterisep Wa^ comannicæ nationis gêtibus, qui omnes olim Marobodui Regis fortifsim agnofcebant feeptrâ, uicinitate erat proximum : eofdem quam amp;nbsp;iam anteï in armis efte audiuiftet, in auxilium accerfire non uidebatur importunum' Praeerathitjstum Regis Ferdinandi loco loanncs deBerenflafnBaro,Scrt' pfititacphuicut 6C celeriter aduerfushoflem communcm,cómuncferataU' x ilium, quod amp;nbsp;cæteros quoep Pânoniæ fuperioris admonuit proceres, fop'' fjeiens ne patiantur metu conterritos incolas diutius palate, fed animis con' fternatospotiusuerbis quibufeunqp in fpem melioremftudeâterigere.Mc' mores,longe magis timide fugicntibus,quam fortiter pugnantibus mortal pallidam immincrlt;\ Decretum crattum eóparato exereftu, Turcarumch ' fem,quç utruncp pontê occupauerar,ex improuifo intercipere,aut obrucrCi obfidionis fortunam in eo uerti ratus, fi Danubiana præfidia prius intetc u'

* fifleu^tuit tgitur ufam ferro in urbem aperire, atcp inde obieflos, comcatu, alijsad munitions necefTarqs rebus iuuare« Aperuit id dam mido nuncio Principi Philippo, quo is commilitones fuos ad obGdionem atc^ res alias at^ duasconftanterperferedas animaret: fore ertim breuiut hq eo tempord quo Jurcarum cadra edet aggredurus,ad cruptionem parattomnibus porn's efquot; iiinderentur,arcp uióores quidê,ÔCdurifsima obfidioneliberati tandcm,ho' ftium cuncis commifcdrêtur.Dum hæc per Pr inc ip cm Pal a tin um paraban^ tur,nonquieuitediuerlbTurcarû tyrannus,morcfuo circurniäVentia quaeep deuaftare.miisis nanep leuis armature equinbus quibufdam,necnon clafsia* rt)s0^peditibus expeditis,ueteris luliobonce per agrosMarhafddia uerfus, aciedireda profedus, infirma aggrcdusjblo aequat cundaxæduntur ienes, iapiunturtuuenes,multeres turpia maritorum fub oculis padac, und cum li-bensintereunt,infantes ucl utero fedi, uel qui matrum adhuc hærebât ube« nbus,parêtum auxilio penitus dcftituti,dipitibus per uicos paisim fufpenfi» lt;lulcern,quam nuper acceperant,exbalabâtanimam,Hæcamp;r alia multa qua: necfcriberejiecfari fas fine pictate ,difcriminc, amp;^ mdèricordia,abhoftibus trudelifiimis funt perpetratarquibus haud immerito mifera Chrifti cóterrita plebccula,fineduce,abfi^re(dore, 2C magiftro, errabundauagabatur ; quo fonfugeret.aut quëinuocarctnefcia.Principis tandem quê primtim Chrem* bum,pauco cum milite aduenide compererat, auxilium implorât Suf opem* Venerunteodem die trium præ!atorum,de Clofiernumburgo,Cetuagio,ó^ MelckfquaeÓt^antea uctcrïbusfubDynadis,db priufquam ad facros fuit de* putataufus,arx ferrea dicebatur ) legatfprecatum idcm,indicantcs, nifi cœ-nobia amp;nbsp;oppida ipbrum firmo quodam muniantur præfidio,a(flâ iam ede, *dcferebus^ fuis omnibusteo namej Ferentariam Turcarum excurride tuigt; mam, amp;nbsp;huic nifi eelerius militum nonnullorü occurratur fubfidqs, ipfi tan-quam imbelles Sb armorS mfcq,non pofsintrcfificre.Collcgeratinterea tem pons Principis iudu, Guliclmus à Buechaim, fuga elapfos mille indigenas, quibus dum restore carcrêt, ducem tribunoscp precabatur. Adiunxit tgitur hijs opportune quidem, Sb Dqs ita uolentibus,oblatos uctcranos quoidam, 6i Bauarorum ex cohorte lebtosnonnulios nohilcs,qui und cum ülis prædigt; lt;îlaadlocaprofedijCa abhodium impugnationc fortiterfunttutati, eadem induftria Sb Axp achium, nobile non procul à Spitz oppidulo fituatum mo^ nafterium,ab incurfionibus hodium tutum,per loci dlius praefeedum Sb illae--fumfuitconfcruatû»Tutabanturiuxta Stockorauiam Diui Colomani mor# teinfignern uicum,cum indigenislocicp incolis Danubq tranfitum Client ringifratres germani duo, gloria infignes. Haymburgum uerô pedites fcx^ «nti,qui quQ tantæ hodium multitudiui refidere dididerent, fummarerum trcpidatione,deferta arce, Chorneoburgum le conferunt. Vbi quum multa militanter per fæuitiam in eines perpetradentj principe in ordinem redire, btjsqjdefifiereiulsi,minus obtempérantes ademptis fignis Sb armis^proufn-na fecedere grauioris pœnæ fub comminatione iubentur,Ortum cd proxi-manobte Sbfcquenti Chremfqincendium ingens, quoautdoreincertum, multi id militibus ob ignominiam mifsis, multi id hofiibus in proximo loca^ tisputabant afcribendum. perierunt co Conrado Gotzmanno peditum du' Stori, cquinonnulli amp;nbsp;minidri non ignobilcs ♦ Dum hare foris agcbantur, Ferentarq Turcac bellico rifu urbi obequitando, integrum per triduum cun^ fia perlufirabant: nodri ùéro ediuerfo moenium intra munimentainfraeda delitefcentes uirtute, omnia quæ ad defenfionem erant neceflaria prarpara^ bant. Suburbana igitur quia ampla Sb imminuta, ne damno nodris forent, amp;præfidioTurcis, diruta funt Sb incenla, machinac Sb bellica indium enta, perturres Sb eminentiora quaeep, unde in hodium cadra faciliuspoffcteia'

culan,ordinerelt;flodi(pofita» Naues quae in anchons iam diu perffitdM ji arque Italicum fruHra expecSaucrant militem, fubmerlæ: folTæ poft mures ducflæjô^ aggeres crcôti;urbis cuftodia per ftationes diuifa, amp;nbsp;ualida undic^ elocata prælîdiatportæ pené omnes praeter cas per quas egredi nonunquain in hoftes liceret,latere co^o obdudç,ÔC fie compoütis rebus non diu man*' bus â^ armis temperatum. Nam mox occupatum caftrorum munitioncho' ftem, aggreisi exigua manu noftri,collatis ultra ualium amp;nbsp;munitioncslignis pepulcre. Tentatum eft idem fæpius,amp;plerunquefeliciter peracfîum.nani cæfo hofte plurimOjfine fanguine noftro in urbem reditum, poftremó etiam amp;nbsp;Hybrahim Ba(ra,fecretorum Tyranni omnium confcius,dum gratia fpe-eulandi Viennac fitum incautius proceiTeratjpenè fuit deprehenfus. Acmm fuiflet proculdubio belli de mole,capto hoc,tanquam unico rerum amp;^ omms fortunæ arbitre.quia uerô hune ièruare ad peiora, æDijsquoquc ipfis p'^' cuit,noftratiummanus,amp;istuncquoqueefFugit, Bisquidem in hutufmodi eruptionibus à noftris militibus malepugnatum eft, femel quumechems Dueftor Vuolfgangus Hagen, nobiu urbem infelici egreffusaufpicio, ut fuos tuto reduceret 5C incolumes,inter primores impigre dimicans, greg^* riorum fuorum qui ordines turbauerât,inertia potius, quàm fortitudine ho' ftium uiiftus,ad arcis portam cum ueteranis quibuidam amp;nbsp;Hifpanisforntef occubuit»Et iterum femel quumChriftophorus Zetlitz Vexillifer quin' gentorum equitum turma, hoftiumufque procurriftetad caftra, S^ captus denuo nimia multitudine eircumuentus, cum fex commilitonibus fuis, qm amp;nbsp;in acic cæiorum commilitonum fuorum, atcfleproforum quatuor, quos per fummum fcelus trucidauerant Turcae,capita contis præfixa geftareluru coaói, in Tyranni perdueftus eft confpeeftum; à quo multum de Regis Fcigt; 8 dinandi abfentia 0^ rebus, multum etiam de principum animis Ä mftimto, quibusurbis tutelacommiftaerat:hanene contra tantampotenhamipfms fcruare iperarentPinterrogatus,aptè amp;nbsp;prudenter refpondit : Ferdinandum Regem nonadmodumproculhinc abeftc.Nam iuftum expetfiantemexerii cituminLyntiooppidorefiderc. Decretum enirn huic, per Germaniam. Boihæmiam,8C Marcomanniam, communi omnium confenfu, auxilium maximum.aliquantifper igitur ft uter bcllo plus ualcat experiri libeat, Ói do^ nee conueniatur expetftandum. Regem neque abfuturum diutius,neqiio facuam Martis aleam detre(ftaturum,maturare enirn amp;:hunc rem, amp;nbsp;bas na' tiones omnes iamdudum ad arma confpiraffe. De principum ucro animis amp;nbsp;inftituto fcire quoducllet, fibiparumliqucre: fed hoc unum conftaregt; Principes hos Si^ reliquos commilitones omnes, furnmos amp;nbsp;imos, conceptis iuramenti uerbis, iampr idem uouifle,uel urbem tueri magnanimiter,uelfii'' prema quæcp perpeti, amp;nbsp;diram mortis necefsitatem fortiter 5C Saguntino more obire. Fruftra itaque eum tot bellicofifsimis ilÜc præfidentibus uiris, (quod uenia fua dieftum ue!it)prçdæ huic inhiare,quum illis fpes omnis,uc-' luti quondam Spartiadis ipfis non in moenibus óf muris, fed in armis Óf uit' tutepofita fit. Adefte enirn illicintra urbis mœnia cum PrincipePhilippo Nicolaum de Salmen Comitem,Gulielmum de RogendorfF, Leonhardum à Fels,óf Eckhardum de Ryfcha, bello omnes inuieftos heroas, óf magnifi'^ centia rerum geftarum infignes óf daros bcllatorcs,qui non facile ad quem-uis leuis auræ uentum foleant concitari. Ad quaeóf ficommouebaturali* quantulum Tyrannus, difsimulato tarnen calore, pauca hæc tantum in/ tulitï Sc hucufquemultis cumgentibuscongreftum,ui(ftorcmfuifléftm/ per, neclabores fuosantea unquam fruftratos, quare ne óf nunc quidem de ui-

DE BELLO PANNONICO LIE» I« 509 dcui^loria QC belli Fortuna, quamuis læpius fit anceps SC dubfus Martis exi tuSjdefpcrare.Caeteidm nolle hune Mafios und Iccuin captos, le unæ diO'-turn lain amp;nbsp;necisfiberamhaberepoteftatem,amp; uitam fi uefit nunc els polTe aulerrcdrancautem hqs,quoniamamp;uicfiishoftibus ignofcercfciat.iam ufi tto donate,urblsuerôdelenforibus,inucreuerfos uerbis fuis iubetnunha-' iCjUrbem i!iam quam tarnen aduerfustantam potetiam cut nee Taurinum Helper,nee Rhodos clara reftKilictjtueri aut detendere diet impolsibiic, ipfi tfaderent: certasc^ pacis conditiones SC leges, quasipic diefiurus efietldlct-perent, tractaturum fedehijsextraurbis mccnia,ne mditum uulgus im^ plum quid interim aut crudcleadmittat. difficile enim efleid a fccleribus Si impictatc cohibere, euraturumep fe inter caetera in primis,ut ilfis faluis cor« poribus 0(i rebus hinc ficeat abire.confidant itaque elementiæ luæ Ai omnia Candida futura, fie cos fibqpfis fié rebus fuis rede eonfulcrcjfi pro tempore, ^priufquam Martis faeuitia latius cuagetur, ad benignitatem fuam confus giant: fero nimis hæc poll exitum tuft or iæ expeCtarf ubi nii,nifi mors atra, cædescertaSCcxitiûmiiérabile foleattmminerc. Qtiare perpedant lecum exaóa trutina rem diligenter, ne id quod eis per indulgentiam nuncukro offeratur,pofthac precibus nequeant impetrare.Decrcuifie le omnino hinc non nifi expugnata urbe difeedere, amp;nbsp;fubacto toto terrarum orbe, in pax tdamregiani^ Cenftantinopolim redire. Quemadmodum enim duobus folibus, Alexandre Macedone tefte, legitimeregi non pofsitmundus,ita duobus regibus non queatredîe gubernari. Vnum elle omnium incoelis Domin3,feunum in terris Gentium omnium Principem futurum. Dixe rathæc,8f continue retente unico VexiHilero, cætei os cmnes amp;! aureis ti i' lgt;usHungarici pondcrisfingulos donates dimirterciuf it. Reuerfiin ur^ bcmfummogaudio except!,grauiahæcÔd imperiofa Tyrannimandata rex ferentes, Principibus exponunt: quifurdis auribus exapientes, ad hæc re-Iponderequippiamiudicabantindignum.Quarequumfe ampuUelacp amp;nbsp;magnificauerbaillafua contemptumirijibiep à nefiris nihil refponderi in* tdligeret,animo Al ira æftuansdiu nodîucpuolutabat,quomodo urbe pox titus, contemptam fuam ulcifcerctur Maieftatem.Vifum itaque bane fum' mauiSCconatu omni oppugnare. Sitaeftautem Vienna quinquemif iiapafluunia Cetio monte, ima in planifie, Flauia à gentc quondam dum Pannonia termines Romani, Barbarorum aduerfusincurfionestutabanx tutcondita,^ eb memoriam nominis tanquam pofitum monumentu Fla» uianum,olim ab aris Herculis, Alcxandriaut Bacchirituibi condins.ap-pdlatumtnuncuere Vianna primafyilabaomifla,uel à torrente qui earn à mendie imfiribus auftus præterlabitur, fic diefia. Q_uæ licet Septentriox ncm uerfus Danubq fluminisobietfiufirmioraliquantulum reddatur, reii' quis tarnen ex oris neep arte neque natura ufque adeo eft munira. Nam fois feantemœniafiqugfunt,ficcæ,amp;l nullius laticisliquoreperfulç, facilem op pugnantib. præbent afcenfum,amp; mœnia ipfa,quamuis codtili latcrculo fint conftruâa,turrium tamê propugnaculis hoftilem aducrfus uim amp;nbsp;iniuriam non fatis font firm a ta: quia amp;nbsp;hæc nec lata nec alta, ueram adhuc referre uix denturantiquitatem. Adortus igitur hancquindecimeregionibus uineis admotis,cuniculiscp 6C fubterraneis mcatibus a dûs, mûri nitebatur fubuer* terefundamenta ,• qitos fomentis, fulphure, bitumine Ôd puluere tormenta^ fiofarrerat,utigneadmoto militem fuum, quem undiquein aciem eduxex tat,tanquamfuminebulatedtnm,urbis mtra munitioncsingentiruina pas tefaâas,fadofmpetu deduceret. Sed præfides dq arque tutelares loci, audio te Chriftojfoorummiferti, crudele illud Ôd impium Tyrann! detegerunt

confilium» Capti cnim per opportune amp;fecreto quodam fatorum ordine ® transfuge trcs,ucru profari tormetis coadi,proditionis præmio accepta,ur^® bis çdificia incendere le pollïcitos fatebanfjUt dum intus ad arcendû concur rerefincendium, ipfe interim foris, nudata fuo prælîdio occuparet maniai indicabantidem Sè Turcac à noftris militib. depræhenfi,amp; idem Fridericus Princeps miffo clam nuntio admonebatl Vndc fafti alacriores noftri, nihil laboris aut curæ ulla ex parte remittebant, atq? longe maiori quam anteadi* ligentia intra urbe ftationes,ante portas cuftodias, amp;nbsp;port muros peragebat uigilias» Pt tu'demn qua ex parte murum fuffodere niteret animaduerfumi doll dctedtfatcp fodientium elufa opera. Quicquid enim ab holîib.illucun» quam cogeftum, id totum à militib. noftris contrarijs amp;nbsp;trafuerfis cuniculis aut meatibus actis,ui raptum,autiblertia quadam Ä^ aftu ablatûjô^ holies e^ tiam ipfi nônunquam,qui fc tentandæfortunæ gratia illic condiderât,graui ter aftlidti,inania cœpta Fyranno ÔC uanos laborcs referebantqui ut amp;nbsp;hoc fibi parum féliciter procedere fenfit5quadrifariam diuifum excrcit5,amp; fenas fibljpfi fuccedentêin boras,cotinuato dieacnoefteprælio, urbêiubetoppæ gnarCjdC folTores interim in auerfifsima munitions parte,cuniculos nume^ ro plures agerc,ut ficuel perpetuislaboribus exhaufti, atep paucitate milite* noftri ui(fti,loca deferere cogèrent: ut operis à fenfu, armorS ftrepitu amp;1 digt; micatione auerfi, adios cuniculos nó fentirer, Non luit uana fpes Tyranni* nam ftatim ac lig nu inuadendiTurcis datum,ÔC à noftris inter mœnia ad ar ma cócurfum,ruffbirus öl crebra ui pulueris impetitus murus, tribus ex ons ampla patefadia feneftra,corruit. Vnde ingenti fublato clamore eónixi prf moTurcæ,amp;agminedenfato patentes muriaditus,per ruinas magno mo/ liminegradientes,oppugnareincœperunt,atcpnoftros omniglandinacte^ ® lorum genere impetere ód urgerc, noftri ucro ediuerfo primo in limine im« moti,ód animo infradio ftantcs,infultantium impetn fuftinere, ate^hoftesi' plbs lancearum contis tormentorücpglobulisjortitcr excipere conabantur Ód arcere.Illi Germanorum ac Hil{:gt;anorum militû ardorcmgt;micatemcp ira uultum,non maiori conftantia ac Samnites olim furentia Romanorumora ferre, fed mox impulfa à fronte tantum acie, omnes retroire, Germani Hf fpani^ milites crumpere,trépidantes à tergo eerdere, amp;nbsp;ft quos maior fo* litoaudaciaad altiora urbis mœnia cuexerat, ad ima præcipitare: Tyram nus fortes priftinæuirtutis 6d gloriacadmonere, labore æ uulncribuskilos reficere, atque(ubfidijsnouisfulcire, ignauos increpare, fiCdemum ornif fumpræliumredintegrare: hi uerô rem non alia uirtute quam antca gerc' re.Nam accepta clade maxima etiam poftremo imperij amp;nbsp;ordinüimmcnio res,ex acie auffugere. Pudebatignominiæ, quam non ad uibisuniusmodo cxpugnationê,fed ad uniuerfi belli fummam pertinere exiftimabat, Tyran* num.Etiamfi quo modogloriam recuperare,dadcmcpacceptâmemorab! li quadam re,ôdfacinorealiquoinfigni,abolcre poftet, anxiusamp;lfuribûdus cogitabat.Indignum uidebat tôt coniumptis amp;exantlatislabonbus,cœpiu opus deferere, econtrà uerô periculofum totpræftantes Ôdbellicolôsuiros, temeraria urbis unius in oppugnatione deperdere.Placuit tandê paucis dic' bus interiedîis.Sd donee animos öd uiresreiùmerent milùes.ai mis tempers rare, öddenuoreparatis primumamp;côpofitis omniftudiorebus,fummaui Ôd omuib.copqs circumuallatam corona urbem iterum inuadere. Edudtus itaqt in acic Ôd in ftationes,unde tutius prorumpere poftet miles, qui dd iam adfignaelocatus confiftebat : utnoftroscohortes tantaalacritate,promu* ris Sd mœnibus excubare confpexit,fotus animo frangi cœpiret trementib. genubus collabi. Senabant iam utrincp clalsicum æneatores,ôd ad bellimæ

* niafonium animos inekabantjfed Turcæmetu exanimes, non focus ac con fpeâo Perfei quodam (pedro,in faxa mutati,perfiftebantimmobiks.Coin-penum tune, ut fatpius antea, illud Catilmæ dictum quam uenfsimö: Ver-bauirtutemnonaddere,amp;Imperatonsorationem exignauoftrenuum SC nmidofortem nó facerc. Quoniam Öd fi hos ad omne imperium furdos iam 0^pertinaces,nonucrbis tantum ddlcnta uite, ut quondam apud Roma^ nos morisfuit in ordinem cogere, uerumetiam amp;nbsp;Knóis gladijs Si^ accyna« dbusnudatisTyranniiuffu, uerberamulta intentantes, urbisin oppugna^-honem adigere niterentur,Zumbafsi ipfi amp;nbsp;tribuni militares, ab inuitis ta^ menamp;afuperioris certaminis memoria pauidis adhuc,nec oppugnatio' nemnee opcram aliquamautobfcquium militate extorquere potuerunt. 1 otumficexatfium ell triduum, uthq ante caftra, SC extra uallumdæpius e^ duâijfæpiusin agminaÖCaciem coadti,Ihipidi penitus,amp;abfqueomni aculeo,amp; tanquam primoinfultu totü uirus femelprofudiffent, iuainper^ tmaciaperdurarent. Quum igiturtyrannus Gyngisheros illosfuos, in quk busomnis belliamp;ui(fîoriæ fpesnô fecusacTriarijsolim fîtuata ÖCrcpofita trat, æquèaegregarios milites SC mercede conduôos, quos Aiapides uocaquot; refolent,animo conhernatos,Öf diuturna oblidione amp;nbsp;longaprofeóione perixfosanimaduerteret: Regemep Ferdinandum iam SC Prineipem Pala* tinurn,ingentiGermanorum 8CBoihæmorumroboreceruicifuæ, fuo ter^ goriaudirctimminere, timore perculfus, fugam eoepitmeditari, SC obfidio» ncm,hyemisante aduentum, quam nee lui tanqua Aliatici molles amp;nbsp;frigo^ risimpatientes ferrepoterant,diffoluere, Aduocatis itaqjin concionem Vi® fiheris,Beglerbcgis,Bafsis,Sanfachis 0^ Zumbafsis, atep alijs tribunitiæ aut B dtcnuscuiufcunq; militaris poteftatis hominibus,habita orationc,hücpro^ peinmodum difleruit: Audimuscömilitones,Ferdinandum Regem atc^ Fridcricum ilium Palatq Rheniep Prineipem, conferiptis atep ueteri facrata Samnitum lege initiatis,per Germaniam Boihæmiam 8C Marcemanniam, aducntareexercitibuSjóóutrancpDanubtj fluminis fccundùm ripam,nos contra infeftis fignis contendere. Quod quidem furnmisuotis optabamus antea,id nobis iam ièro nimis, poft tantam militum noCtratium pertinaciam uidemus ultro obuenire. Nam fi iufta acie cum hijs n une fucrit decertandu, nixæquo marte in tanta militûpertinaciadepugnabimus. Quàm cnim pe-riculoium SC difficile ht, inuitisac repugnantibtts militibus prælium inire, at^ ancipiti belli fortuné fe committcre,uos ipfi longa experientia rer5 edo® dhampridênoftis. Quare quum non minor fit uirtus adempta opportun^ tate,armisnonnunquâ têperare, quàm oblata occafionehofti magnanimi.-ter occurrere : decreuimus tandem ohhdienê banc, quam amp;nbsp;ueflro conhlio nuper fufeepimus dilToluere, militemep ipfum pro tempore SC priufquâ fri* goris amp;nbsp;hyemis inteperies abeûdi facultatê adimat,in portû £C hyberna redit cere. Veßrum aût erit hæc omnia,ne uel miles animaduertat, aut hoftis præ* fentifcat,fummo hlentio, Minotauri fymholo moniti, côtegere, atqj eduéto «crû in aciem flationesep milite, Oppugnationem ueßra de indufiria fingere, whacfimulationetuti nos intérim cum farcinis cum impedimentisamp;gra® liions armaturæ militibus fenfim hinc fubducerc,6C uos deinde tanquâ uelo citate corporum ac leuitate armorum, ad accclcrandum itcr expedition tes,facilius fubièqui pofsitis. Ita enim fietutmetu dubius hoflis mœnibus c-gredinonaudeat,ÔCexercirus noficrincolumis adtutiora euadere queat. vinauiter exequuturi mandata ducesilliamp;tribuni, corpora militesueteri Græcorum more curare iubent, amp;nbsp;arma expedite, atque dein quumprimû clafsfcum intonuerit paratos adeße.Ceffatum eft utrinep ab omni opere beb lico bidiium,ô^ ad nodtem demum tertiam fequêtem,dato prodeundi figno

in adem reditumjOrdines inßru(^i,agmina in ftationcs deduóaj atqueonv^ niaquæcunque ad oppugnandum neceffaria,magno apparatuexpedica, Stabant extra uallum Turcac, uix arma manibus rennentes tremuli j cunfta quae fimulabantur ex uero agi exiftimantes. Noflri autem intra mutos quamuis conflliorum tyranni penitus ignari, nihil remiirum aut humile cogitantes, adtis diligenter pro tuitione moenium cuftodqs, atque muriruh nis fedulo refeeflis, hoftis aduentum expedabant: décantantes etiamlxti interim, non ueterem ilium Germanorum bantum, fedhymnos facrofan' lt;flos dd Chrifto fuo dignos uerficulos, præfagientibus forfitan animis tr nem nunc adeflie laborum. Fit enim ixpius ut amp;nbsp;nefeia mens humana, quafi Numine quodam ta a a, diuinitus futura praenunciet. Collate pro-pepede fid ex propinquo poßhac pugnatumnunquam,fedcmniabom-' bardis 00 machinarum tormentis eminus atfla.l egebatur coelum denfa glandium öd miisilium nubeitremebattellusScingentiaeditomugituinO' uebatur: uulnerati multi, cælî, aut foede lacerati, tormentorum uiamp;im/ petu tanquam turbine rapti,mediam adris per regionem ferebantur.Cc'' cidit eo in tumultu dum incautiusprogreditur. Natolie piæfcs.fummo tyranni atque fuorum omnium lueflu, fulmine caranthiaca è turremiirole-taliter icTus. Motushocinfortuniotyrannus,incenflsflatim primafubuigi lia caßris,inflitutam antea accélérât abitioncm, quod tame ne foret inultum iniferos prius Chriflicolas,quos fors iniqua captiuitate inuoluerat, co trains gentium Ôd phas omne,crudelitate fumma coram m a Ct are iubet omnes.Au ditus efl morientium eiulatus fid clamor,noflris à militibus, intra urbismœ^ nia, nefcientibus tarnen quid ageretur, donee poßera die exorta, hoftsfu^ gam animaduertêre,cacforumcpcorpora pafsim caßrorum per planicicm s di(perfareperierunt. Miferandumhocquidem 6d trifle fpetflaculem, lace' bantmixtim fanguine uulneribus Ód cruorc foedati, uiri, lenes,iuuencs,p«* eri, matres (neque enim fèxui uel ætati peperccrat, ferma belluæilüusra^ bies) federit hoc fpcro nonimpune. Deus enim facietut iuxtab^etlnds Prophetæuaticinium, martialis Germanorum manus, de patratotaming quo facinore, condignum aliquando fumat fupplicinm : tyrannum que ib iumnonfeciisquamTamberlancsScytha, Paraitem olim cauea indufum aureisc^ cathenis uineSum, orbi exhibebat deridendum fpcflaculumiqucd propè fóreCarolo Imperatore, Ód duce Cadare Ferdinando, ueterum ora^ culis admoniti iampridem auguramur. Nam Öd hoc hijs deberi paîmau^ urn, multaanteiæcula nee gentium quidem tacueruntDq. Si enim candilt; difsimorerum Auguflalium feriptori SuctenioTranquillo credimus,du« centis annis Galbæ ante tempora à fatidica quadam puelIa,Cluniacique louis facerdote pronunciatum'fuit : Oriturum quandoque ex Hifpaun . Principem,dominumcprerum :quod licet tune temporis quidam adGab bam ipfum,quoniam maiores eiushacin prouincia præturam, fidipfequO'' que proconfulare geflerat imperium, referre uoluerint, ego tarnen id ad im uitflifsimos pientifsimos^ Principes hos iudico referendum: Schiltpeigtj ib lius ncbili dueflus Hifloria, qua indicat Ar quondam ad Nieopolim una cum exteris Chriflianis militibus profedium, illiccp aficóo Sigifmundo Impoa« tore infigni illa clade, abimmanifsimis Turcis fuifle ca ptum,ód belli iure feruilocohabitum, per triginta captiuitatisfuæ annos diuerfaloca pcragra« turn, perueniffe tandem ad AbrahamiPatriarchællicem,in uallefdatrbrae Ammorraïi,iuxta curiam fuam,ubi öd iupremum mortalibus expeóam dum iudicium, mundi fub originedeplantatam: quæ à Gentilibus facrofarn Óa ideo habeatur, öd folenni quodammodo confecratione ueneretur,quod particula de hac quantumuis minima collo furpcnfa,regiofiueHerculano medo

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE BELLO PANNONICO LIB* D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J'lJ

medeaturmorbo. undeôCfaduin,urô^hæcàSarracems amp;Mahumetanis munambitudrcumieptajpeiuigiii cuftodiaturcuraiSt Turcarum tyrant nihiiiustitulo(ehucu(queuoluefintpræligniii,exaruiflehancChnfto Deo 0^faludtorenoftro,crucisjnlignum dato, fiC earn ancea priufquam Vióor illegentium, minus ab OceiJente imperator, uirtute C^armisillucprofc-' ’Ï^us,reidiuinæmyfteriacærimoniasque, amp;nbsp;omnem purioris Chrifliani-fmicultum ex integro reftituat, reflorere non polk. Et id non tarn noftro^ turn aikrtionibus, quam etiam Gentilium amp;: Sarracenorum comproba^ turn prædidionibus: quod amp;nbsp;uerum elk Diui Elieronymi ,Beati Ifido^ d,Egefippi Sc lofephi ludaci credere inducimur teftimontjs. quibus amp;nbsp;fa--ffxquoque aftipulantur literæ, quæ amp;nbsp;llicis illius hue Therebinti, ad quam •tes Angeli Domini Abrahamo quondam apparuerint, meminere. cum quoamp;Flauij quoque Vopiki in Floriani Imperatoris uita addudumcon^ uenituaticinium, palam SC omni uerborum abfque inuolucro confirmans, nafciturum aliquando ex Pannonia Principem, amp;IudiccsParthis,amp;Per' Cs, qui Francos SC Akmannos, fub Romanis legibus habcat, qui per om* nemAffricarn Baibarum non relinquat, qui l aprobane praefidem im^ ponat, quiad Romanam infulam proconfulem mittat, qui Sarmatis om^ nibus ludices» qui terram omnem quam Oceamus ambit, captis omnF busgcntibus,fuam faciat:polka tarnen Senatui rcddat imperium,5Can tlquis legibus uiuat,ipfe uidiurus annis centum uiginti» Taceo interim ac lubens prætereo Methodij, Cyrilli, RupæcilTæ gt;nbsp;Merlini, Brigittae, Jo^ achimi, Alfanhediamp;Torquati, atque aliorum multa non è Druidum quer wbus,autCorthinaCynthijeikita refponfa, fedpqs mentibus Ipintusin^ B Hinducoelitus enunciata oracularqux omnia tanquam ore uno prolata, bijs Principibus Orbis deberi imperium profitentur. Sed dehijsiatis.re--deatigitur noftra undedigrelFa eft oratio, Soluta itaque urbis nobilifsi« niïper tyrannum crudelilsimum obhdione,Hybraim BalTa confiliarius intimus amp;nbsp;fecretoi urn omnium unicus arbiter (nemo eniminadmonen« do boe uno ius matus,aut libertatis plushabebat) colletSis kuiorisatque «peditioris armaturæequitibus,'compofitis'que ex arte öt^ induftriafub* fidijs, prarcedentem à tergo integrum per diem fuum tutabatur tyran-» num,qui correptis repente Ggnis, tanta cum accekrarione iUishinepro-» fedus eft, ut 00 urbes amp;' eppida emnia, quæ improuifo metu amp;nbsp;tanto return tumultu perculfa, imperium acceperant, Sc deditionis uelamenta olexramosfciücetjamp;'portarum claues obtulcrant, nullouelftipendiouel præfidîo impoGto, intaóa reÜqucrit: amp;' quinta poft abitionem die Bu-gt; dam Hungariætrigintaduo milliaribusGermanicis à Vienna diftantem, omnibus cum coptjs peruenirct: non minori cum dedecore ÔC turpitu# dine ex Germania tune ( quam triennio, quum tarnen Romanihanedu'-«ntis à’ decern annis uix triumpharint, fubigcre certo Gbi perfuaferat)qua quondam Xerxes Perfarum Rex cum tam numerofo exercitu è nobili Grc tiaaufugiês, amifit tam eeleri ex profeedione fuorum quam plurimos.Quo-turn cadaucrauna cum ingenti Camcloru amp;nbsp;bcftiarum numero ftrata paf-firn per itinera fueruntreperta,ui frigoris hyemis fæuitia, amp;nbsp;famis diuturnae tolerantia iamdudum antea emaccrata, Petierunt noftri,antiquamkgum contra cenditutionem ,qua (Triphonio tefte) cautum fuitgt; ne captiuo--turn ratio haberetur aliqua, aut cum bofte de hijs ageretur quiequam, ca* ptiiiorum permutationem,indutdi ad id,non tam fuorum mifcricordia, quam captorum Turcarum perpétua precum inftantia. Mifto nuncio d BalTa Hybraimotyranniloco contra morem refponfum perbenignè, poF fefiuelintjabfque omni perieuh metu, de hijs qui agant, tranfmitterc.Se

enim ncq3 ad pracdam neque ad urbium ueniiTe euerGonem, fed utReg^Ä Ferdmandumtamdiuexpediatum,amp;nufquam comparentem terri uirga inuitercncconceßifleiampridcmnoftratjbusnonnullisabfc^omniredeni' piionis precio liberam i edeundi poftiliminio facultatem, quod ut amp;nbsp;ipfifa' dant uicitsim, rogare» Nam Martis aleam co nune progrctfam,ut hoecom' merci] genus inter ipfos futurum fit quottidianum.Nuncium ipfum BaptOquot; ferica, amp;nbsp;Zetlitium V extlliferum, quem in cruptione captum iam fupradi' ximus,aureaueftedonatos dimifit. ÓC fuis nunciareiufsit5fe omniapofthac quoniam fiC hofti tides feruanda bona et Attica tradaturum fide,nam 9^°^ præfidijs Budam elocatis,padïa cenuenta nuper non fint feruatajcinon Turcisipfis, quifidem femel datam fallere non normt, fed Germants ipfs potius qui perierint imputandum: ucritatis tarnen fine raticnehæc. Cer turn enim eft hos, contra tus SC plias, fidem præfiitam amp;nbsp;padîa manu fubferipta tyranni, unà eu Ducibus duobus Chriftophoro Betierer amp;nbsp;lohanneTrao-binger, inermesiam amp;deditos, àGyngisheris fuiflètrucidatos, Atquis**’ Cyhee fraudem,in Thrace commenîû, SC in Turca huiufinodi mircturmen dacium,quumhtj Svn'dendoôf per ludibrium fidem fallerefoleantf Prac' dara tune maxime per omne obfidionis tempus, Principum PalatinoruW Friderici amp;^Philipi uirtus illuxit ; qui inter cæteros quamuis multi illic egrc^ gq,inOgnibusep facinoribus ÔC rebus gefiis prafiantes adluerint beHato^ tes, uelut inter ignés Luna minores emicuerunt. Nemoenim hqs unisu^ gilantior, nemo laborisSC periculi tollerantior : neque enimullismolcfiijs exhauriripoterant, autcunsuinci,fedomnia circumeuntcs,cmnia per!ugt; ftrantes, nuneboni militis, nunc optimi ducis autimperatoris munerefun' gebantur:ftrenuoscomitercompeliabant,faucios Sc ægrotos foinentisÂ ^ pecunijs mire confouebant Ô^ iuuabant, ut plané auitam maiefiatem in hijs cognofeerepotueris, ôdPalatinum ingenium pertpiccre. Quare quumaP ter forts, alter intus, urbem tanta côtèruaffet indufiria amp;nbsp;uigilantia,conüeifi in eos omnes, hos Seruatores patriæ, hos s»7«çtî Ôf paraftatas appeUabant Vnis hits omne quicquid unquâ magnificum geflû erat tribuentes amp;nbsp;aert' ptum referentes.Nam fig crebræ inter hæc urbis ante libcrationem à Turcis facîæ excurfiones, tanta no fl ris à militibus Principis Friderici aufpieiore» prelfæfuntfœlicitatejUtnifi cœleftiûid tribuaturbenignitati,uerifidcm,ai^ credulitatem fuperare uideatur omnem. uicit mille T ureas triginta nsnibus Danubium tranigreflos, Marafeldiæ per agros rapientes amp;nbsp;ineedentesonv nia,ad Stockorauiâ,Iulius de Hardeck Comes,duccntis cum cquitibusmu' fus,in quos quia turn primum fub oculis ipfius arcê amp;nbsp;uicum Schmida ince^ derant,iufto animidolorecômotus,équités tanta coneitau!tuehemfntia,ut hos propè prins ad intemitionê cæciderit omnes, quàm hueipfi adellepræ' fenferint.Àmifittumultuariahacpugna, porter unûcuiCoborle ncmc,fuo-rum penitus neminem, amp;nbsp;hune tarnen morientem non inglorium, Nam is ut primum mutuum peruentumfuitin conipeôum, cqiiumtam acriim-petu, calearium ftimulo in hoftes adegit, ut per medios amp;nbsp;fuga iam effilas) adnauesufquepreter omne negotium proruperit, 00unam exhrjsfccurn, in quam hoftibus grauem Ôt' repletam defiltjerat, ad fluminis ima demerfe* rit, fpontemorienstÔônonfecusaefiueteri Decq alicuius,aut CodririW) fupertelum pedibusfubietflum confiftcns,præfante pontifieefolenniauoti uerba,patriæ pro falute caput fuû deuouiflèt. Oceidit partim fuditamp; cocpiG CafparErlebeckàTraufint^adTrefelmauri piftrinum, quoddireptumm^ eendere moliebantur, trecentos ultraTurcas, decern cumequitibustantta« amp;nbsp;peditibus prætorianis fex,inopinantes adortus, Leonidæ Spartiadutn ducihaud abfimilis,nifiquod ismediosinter hoflcsconcidit,illeuerotro^ phacaad

1 pl’æaadfuos lætus amp;uiuusrcportauit.Multi holies à leuisarmaturæequi« *^bus,quos Huflarosbarbaro appellant uocabulo,confolsi!ùntjmulu cap», ^ad Prindpem Fndertcumuiuiperduôi. Multi etiam quumaliquandö adtempli cuiufdam turriin,ncphaltiex facro, urne quæritantes præfidium, fonfugiireotjà Georgio de Leuchtenberg prouinciæ praefide, Sigifmundo 3 Vuolfgango de VueyXjBauaricorum equitum præiedio, Comeombur-gumiuxtajubi PrincipisiulTu præfidebantj'ryrannifubocuIiSjfiC toto pro P^modum Danubq ex ripa Ipctfiante cxcrcitu,cæ!i funt SC ignis fumojnon fitter ac quondam Âlexandri Seueri Imperatoris iuffu,fumi uenditores es necati. Liberata autem fic , ut iam didium eft, obfidione Vienna Sd re--^ushijs itainfigniter geftis, Princeps FridericuSjilluc quammaximis po^ tot itneribus contendit, eo animo atque inftituto, utiunefüsutrinque co^ pijs cum bofte, fits pugnam nondetreciaretjacie conftigeret,uelfaltcmpo ^tremumagmenpræcurforibus,fi fugientem confequinon quirct, inceF ^irctaliquantulum SC carperet, Q_uare mox ut Viennam uenit, milites fonuocareiubet, atque numerum eorum tribunes inire. ieduix ceepro lu ftrOjGregarqftatimtumultuarijftipendium quintuplex ob egregiè defeh-ümurbempofcere cœperunt: commeatuumep omnium quosper obfidio^ nis tempus infumpfiftèntjgratuitam remilsionem exigere. Princeps cos pri mumleniteróCinnata pro dementia fua admonereconabatur, ne partam tsnto cum decore nuper gloriam , tam atra nota uellent defœdare : de.-tnumetiarn adhortari Ód precari abhoc rerumtumultudefiftcrcnt, nee e^ gfcgiumiHud 2C nobile quod ipfe inftituidet opus iam præpedirent. Fa-» tm quidem fe eos omnes ob nauatam in defenfanda urbe fortem ope^ tani,praemio amp;nbsp;obfidionali corona dignos timportunum tarnen efte hqS friuoliscontentionibus, tempus nunctercre. Nunquam enim antea ma^ gisquumhoftis interim clabatur, nocuiffè diffèrre parans, Sibiigitur crcgt; dant,fe namque fedulo amp;nbsp;diligentia fumma curaturum, ne infignis eorum totus maneat indonata, modo in prçfentiarum pareant amp;nbsp;obiequantur» Mouithosnihil Principis benignitas, fed maiori cum importunitate æia militaria amp;nbsp;ftipendq auctanum flagitare inftabant, amp;nbsp;quum ad mollien-damillorumpertinaciam, Ducftoresquoldam hijs longa per militiæ tem* poranotos demifilTet, accenh acrius ira magisfmuire,poftremo quoque proiedis fariftis atque lancets fuis, Dudoribus circumuallatis, ni ocyus æradenturjymphatiôiffuribundimortem minitare. Proiraóa eft huiufmo diconcertationibus ulque in ferum tota dics,amp;tune primum difcelFum.-fed moxpofteraluceuixdumredïeexortajcóitcrum reditum, fiC turn quoque-perniciofum diripiendæ urbis confilium per cos ferebatur initum . C^ua--tc quum nee imperium apud hos ualcre ullumpei fpiceret, atque fcêC lor dosomnesöd urbemipfamin fummo periculojin fummo difcrimineuer (3tiintelligeret,feftinandum duxit, SCinfanoillorum furori antequam ma--toremerumperetin feuttiamoccurrere. Ad compefcendum itaqueeoruni iumultum,triplex hijs peplus eft ftipendiumded fero nimis id turn erat,quia hollis interim ad tuta, amp;nbsp;unde cum confequi baud cratpofsibile,euafcrat, Laxauerat animos forfitan nimia idem fub tempus indulgentia,nec non öd tcimilitaris, dum hoftis forts acritcr urgeret, fan's licenter habita difeiplina» Non manfit tarnen id impunitum , quoniam öd ft facinus illud non cagt; demfçucritatc,qua olim huiufmodi mala cxpiari Iblitum fuir,decimation neuelcratefituindicatum,in capita tarnen feditionts,atqueauóorcs non-nullos tanti criminis ultore gladio grauitcr fuit animaduerfum.Feedæ m uF tï ca ante tempora exortac funt tempeftates,moibi uarij praefertim per Ger-maniam

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jtó nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MELCHIORISSOITERI

maniam incognitt, peftflentia ingcns, nee non per multos annos continua propè rerum omnium ad uitæ humanæ uSum pernnennum inaudita charp tudo^quibus prodigia multa,Deorum in nos iram ßgnificanria, accedebât. Nam Viennædiuantea, tres foies unico areu mclufi, integrum per diem in cœlo ipiendere uifi. Luna fanguinca maculata cruce pernox conftitit, trabs ingens ÔC trecentorum pafluum longitudine, diui Stephani Protho^ martyris, atc^urbisilJiusnuministutelaris,pertempIum dufla, prima póft meridiem hora comparuit: humanashæcterritauei ê mentes, adDeumf gitur concurfum delubra, amp;nbsp;obfecrationes infigni animorum fadix deuo' tione:id faltem impetrauere,utcertum,quod pafsim imminereferebatunab urbe ÔC Orbe,Friderico amp;nbsp;Philippo Principibus Palatinis audoribus,«e* ' luti Diofcuris quibuidam,pdleretur exitium»

N TE RE A dum hxcin Germania Pannonia^ agebantur, Imperator Auguftus citeriori aberat in Hilpania, quifta-' tim aede hijs certior fadlus eft, compofitis domi rebusin Italiam, quæ bellorum adhuc Huctuabat tumultibus,m.v gnis itineribus contendittSd pacata hac, militem qui lihc ab eo,quo Rex Gallorumcaptuseft,pracfederat tempore,

fecum arnpit.Ôd tranfeenßs AIpibus,qui Rhetos Vindelicoscp ueteri à Ger maniadifterminant.in Pannoniam progredi feuientiep hofti occurrere fla ® tuit/ed Alpium fauces nodum ingreffus,hoftis abitionem turpem^ fugam öd reliqua omnia ut aeßa erant comperit. Quoniam uero hoßem hunequafi dulei ilkcebra quadam inefcatum futura aeftate rediturum certofibiperfua debat,animo fecum,quomodo impqs illius conatibus pollet refiftcre, cogi/ tabat, Impofsibiïc uidebatur dilsidentibus inter fc atque mutuis armis con* tendentibus Principibus Chriftianis, cgregium quippiamaut magnificum perheeremam difcordiaipfa, utplerunquealiàsita hoc temporecxitialisma xime iudicabatur 5d perniciofa. Placuit itacp ante omnia nouum illud dogquot; ma,ueluti certum quoddam dilcordiæfeminarium mentibus hominumregt; uellere, atquedifcordantes Principes,quiabinaniuerborumpugnaad arquot; morum perucnerant infaniam, tanquam reparato ueteri Aihcnienfium f® dere Sd aiivitrfix ipfa renouata, in unitatem concordiamcpreduccre,atlt;jequot; diGo publico conuentu, Auguftam Vindelicorum, antiquifsimam quon' dam Romanorum Coloniam Principes impend euocare-'quóut tiens fub initiumfeptem uirieIeGores,ahj^ Principes, DynaftaeacproceresunacS ciuitatum legationibus, Maieftatis imperio obtempérantes conuenere, Cu ham ingrelsi SChabitofenatuinprimisnouidogmatis de religionercmor diri coopéré,et ipfe Imperator Augußus turn Saxonum Principem cum fuis adhærentibusmonereiulsit: Dogma ilIud nouum quodipfi fedtarentura lege diuina plane effealienum. pugnareenim id ucluti ex diametro honequot; fliori ueterum dociorum cum difciphna.nec cum bonis moribus autfacrO' fandlis Ecclefiç traditionibus aut inßitutis conuenire. Defiflerent igitur nee tam friuolè à Chrifliana unitate diieederent, quam coelcße Numen uerita-tisfpiritutamegregièÓd prudenter à mundi initio confirmallèt, Prophete fandti amp;nbsp;PatriarchædiuinitùsÔdeiufdemnuminis inflindluafflati docuif fent,martyres Öd beati Chrißi confeßbres felici fanguinis fui profluuio coin

DE BËLLO PANNONICO, LIB»ir. 517 * probalTentjæ quam tandem enam piarum mennumjPatrum quoquc amp;nbsp;ma iomni noftrorum unanimis confenfus per tôt fecula SC annorum reuolu-tioneslaudaflentpijfsimeamp;adoraflent. Neigitur hqs omnibus plus, lcd ad fobhetatem tantum quod Ôf fan's clîcc lapèrent : amp;nbsp;fi hæc eos par um foi fitan commouerent,cogitarent fakem quàm ingès malum effet,datum publicum, otium commune Chriftianæcp rei tranquilfitatem perturbare,prgfertim hoc tempore iniquo, quo hoftisl urca iugulo noftro intentus, nos tamacriter armisnuncundiqueimpeteret 5^ urgeret, Athij in eadem perfeuerantia, in propofito amp;nbsp;animi fententia immobiles perfiitere , indicantes etiam fe à ChriftidodrinaEuangclij^ ueritate receffiffenunquam,SCdo0orumfuO' turn dogma cum Apofiolorum traditionibus in nullo penitus dilcrepare: propterea nee pudere eorum omnium, quæhq in huncufquediem palam docuiflentjipfiep credidiffent, ImperatoriaMaieftateamp;'Principihus omnP bus coram protefsione publicam facere,certamcp Sf indubitatam rationem reddere.Compofuiffe nam^ fuos iampridem antea quos euulgauerint in lu-tem^ edidcrint libellos multos,fanæ dodrinac atque purioris Chriftianilmi teftes 611 indices fynceros,nuncfe hos quibus totius dogmatis atque fidei ip--Ibrum contineretur fumma,humiliter offen e: paratos etiam de hijs cum do^ dis,fiquomodo pacaripoffètres,amice conferre. Non difplicuit Carolo lm pcratori reliquis^ Germaniæ Principibus ac Dynaltis, propofita mutuo fonferendi condito, Leóifunt igitur ad id ex omniccetuutraqueaparte uirifeptem omni eruditionisgenere atque prudentia fingulari præftantes: tjuicollatis utrinque fententijs atep nodofis argumentationum Meandris re* lecatis,controuerfia:decapitibusacriiudicio amp;nbsp;diligentia fumma multum ^dilTerucre.Eta multis creditum eos turn fublata concertationis atque dikidij 'Catena,rem componere potukfe omnem.Si illi qui fparfis per prouincias ac ’etritoria fua monafterijs bona,quæ adimere aufi fuerant,tunc reftituere uo* luiflent, Namquum hæc contra ciuiliumlegum conftitutiones fieri indes« tfnturjiufsit Imperator,reddiris ablarisjmanibus pofthactemperare.Quan' 9^3111 autcmillimandatisforfitan obtemperaffent libenter,quiatarnen ab^ bta mimftris fuis beneficij atque donaiiui loco concefferantiam,parère huic ^3cræ iufsioni non potcrantmoti.itaque hac atep alia de qua hic diferere Ion-gum foretratione,imperatafacere reeufabant.Imperator igitur mandata, ^geminare ac repetere eoepit, hij uero taquam iure Ücuiffet id fe defendere, ffifceUum fuiffet tune proculdubio infedo omni negotio, nifi Fridericus nmeeps Palatinus, cuius opera ÓC confilio tune maxime utebatur Augu^ *’us,reminamfua pro prudentia alium ad conuentus diem, quiRatilpo-’'3mindi(ïïus eft, diftuliffet, amp;nbsp;fpe finiendae ill ie controuerfiae fa^a,commu-'’caduerfus Turcas Principum confenlu impetraffet aux ilium. Sedidem iwe Ratifponx penè contigit, quod antea Augufix. NamfiLudouicus ^nneeps Eletffor, Palatinæ domus natu maximus, una cum Archiprarfule: ^“guntino eodemép Principe Eleóore, partes fuas non interpofuiffet, 62 quot;'*nc quoque eodem modo, quo antea priori in conuentu infeda pace fuif-ktdifcellum ; quód ut hi duo Principes bonorum perquam optimi ienfere, ^^uedifsidium illud iam nihil aliud, nifi bellum ciuile Öf inteftinum fpirarc 'nteHexerunt, Suenisfordiam Franconiæ oppidum feceflerunt, Sd affum-Ptoarbitratoris officio, rem inter Imperatorem ipfum atque utriufque partis “■•ncipes didis legibus, hune in modum compofuere, ut rebus eo in fia tu ^uo tunc effent fic permanentibus, nihil à quoquamfiucuetcri isadhære-f'’'dikipline,fïueis nouum feóaretur dogma,inuouaretur: fedomnesqua-‘‘adisinducijs donee coaCto concilio generali, res ex integro decideretur, .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manibus

manibus ac iniurijs hinc indc temperarent, pracftitis tarnen nihi1onigt;n^ A communem aduerfus hoftem interim,commumbus auxilrjs SC promfe Imperator Auguftus apud Pomificem Maximum inftitutu maturarct con' filiumtuel fi id tarn mature Maieftas fua impetrare no poflet, ahum fakewa coponenda rcliqua conucniendi diem indicerct.Granr fuercMaieftati^^' gufte propoGeæ LL.hæ,amp; à partibus utrincp animis lattis acceptât pacts con* ditiones, amp;nbsp;Principibus Eledoribus, quod tumultum quem hueuftj pw ^®‘ annorû curricula componere potuiflet nemOjfoli ipfi prudentia lua amp;^ operä indefelTa fedauilTcntjgratiae ingentes aóïat,ó(^ non immerito: nam nemo aæ tea in lapfantem R.empublicam,plus opis aut opérât contulit, quam lu duo Principes in hâc turn temporis difsidrjs of tumultibus fluóuanteïn induftm fua contulere.Non abierant adhuc Ratifpona Principes,ncc confihuntoni' nino eratperadumjcrebri nuneq SolymannumTurcam noua ÔC prionion ge maiorem in Pannoniam parare expeditionem referebant»Imperatorlt;glt;* tur amp;nbsp;Principes non diutius cundandum rati, ibluto conuentu, remquo^ duxerematurandam:ne dumlento quodam utanteriori in profcóionead arma procedercturgradu,hollis interim pro celeritatefua pratoccupata prO' uincia,damnum dam märens: aut uulnus,quod omnemfuperarct artcniiigt; ferretimprouifus,Öfredtequidem amp;'prudenter. Nameunóationificerto quodam £f Fabq illius Romani iuxta mftitutum reguletur modo, noxiaw plerunquebello.inutilis £f damnofa, pratiertim hunc aduerfushoftem, qit*

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcyor Euro ircfolctac redire, atquehic uel ill ic,unde minus iperesinfukarc*

Conftitit ob rem priori bello prudenter beneep geftam, iterum AugufiiCac^ fartsep Sf commuai omnium Principum ftiffragio, penes FridericumPnæ ci pern Import) fumma, addin' funt huic Apodeti 0f belli confukores, Gufld ’ mus de Rennenberg, ÔC Georgius de Haydeck, antiquaamp;heroicaapud Germanos prognatifamilia,Rinhardusde Neyneck à Glatt, Sigifinundt» de Heiperg,Vuolfgangusde Aftenftain,5f Vlricus de Schellenberg, Equi' tesauratiomnes,nib quodSf pofterioresduoiurisDiuini Ô^humaninon fuere imprudentes. Atque foluto fie conuentu Principes ut primum domutn r ediere,habito undique per prouincias ddeeftu, aux ilia promifla ad locum amp;nbsp;tempus conftitutumordinauerc. Quare Sf Princeps Fridericus prole c^ionem fuam duxit accelerandam,iniquumratus ßn-fo^AiA«ipfe,fcriuS( quam caeteri adueniret» Ordinatis ignur fua in,pumcia fedulo rebus, diebus paucisintcriedis, Abudiacum Danubianum Thermis Sf uetcrum feripto' rum monumêtiscelebratum,atque (ex millbus pafTuum fupra Ratifponani cxiftentemuicumreuerfus eft, æ Carolum Auguftum fratremcp emsge^ manum, quern is inter hatcunanimi Principum eledlorum confenfu, raro fraternæ concordiæ ôf antiquitatis cxemplo conibrtem Impcrq amp;nbsp;Catfaron afciuerat,ibidem conucnit:cum quibus de belli rebus pauca. nam plura nee fes nee tempus patiebatur,conoquutus,caftrorum locum in Lupi campo,qui ßa^ubq'fluminis fecundùm ripam è regione urbis Viennac êf pontempro* ^expofitus eft,capcrc iuflus, quod uclis fttu amp;nbsp;natura ad pontis fluminbep euftodiam, SC ad conferuandum liberum in urbem adirum commodior, üclquod Marti) animalis ab nomine, cuius foemina olim geminis fratrf bus Impcrtj conditoribus fcdicia ubera pratbuilTefcratur, auipicatior iudf tatus « Additum tarnen in rem præfentem quum ueniflet, de hijs Apodetoi rum atque Petri de Ia Quoua qui óf caftrametationum maxime eftetgna' rus, cónfilio commodiustradlaturummulta: tunequatiam noncogitentur animo occurrere, fe quoque ambos cum exercitu quempcculairiterfpo* pondifTen^öf quinuncin HifpaniaJtaliaque conferibatur, breuiaffuturos, «d faltem caueret,ne capta femel in Lupi campo caftra, ipforum ante adiicnlt; turn

“ turn a fc mfeijs hinc amoueret aut tranfmutarct.fed ea potms interim uel du âouaHoamp;^foflà ucteri,RomanorSmore,communiret:uel antique Germa# noruminftnuto, carrorummuIntudinccircSfepirct: mikrem^rudem ad-hue, at^ uartjs ex gentibus eongregaiS amp;nbsp;coIIccHutn, arte quadam amp;nbsp;difei# plmamihtari, aduerius calkdum ac doloium hoßem huneprçliari crudiret. Mukum enim uetcranS dC exercitatum à nouo Si tyrone dificrre:amp; hac ra-tionelieri,ut hi quafi phratria quadam et amic/tia mutu£rc0ira0a,firmius in terfecoharcreudCcumnecefsitasingrueret,fortius pr^harctur. Finitecol-loquio, acceptoep hoc mandate, Fridericus princeps edcri curfu ßoiodurü adErneßum ßauariae duccm,loci^ illius præfulem dcuehitur;amp;' quoniam htocomixmunusatepomnisannonx militaris curæ huicerat demandata: huncutcomißum fibioffidum gnauitcr exequeretur, compcliansfamiha-riter, eftadhertatus. Nolle emm quantum periculiimmincfttgt; ßannonæ penunaincaflrisoriatur,udfieaminusiuflouel maiori quaM parktpre^ douenundaretur. NecdiumoraiusülicChornumburgum appdlit, mili-tcm(pjpfnminradicibusmontis Peyfcnbergïgt; iuxta areem Greitzenfiain, «kraprima interim capcre nibcr, atquemox Labacenfi epifcopo loanni Cantio, atque Petro de Ja Qiieua,aduentum kium in urbem Viennam, ubi hipræridebantifignifi'eat.-admonétque ut pofiera die Imperatoris Caroli, CaefarifepFerdmandi mandata de bellirebusaudituri, apud eumChornS-hurgiconuenirent Sequent! die exorta, bi ut iufsi erant comparucrunt,ó^ expokta Augußali fententia, caßrorum demetatione amp;nbsp;loco diligenter Si omniratione excufla,diucon{u!tauere: Si exquiktisanimorum fenrentqs gt;nukierant,qui caflra Stube ad portam inter urbis V’icnnçmœniajÔ^ fecun 1 lt;lunitorrcntis nominis etufdem ripam iudicarent cöllocanda:multi (amp; quo funipars obtinuitquo(^)qui principal! à décrété ne latum quidem unguem «iftimarcntdifcedcndum,indudi enam noua rationc,quód nee milites nu 'nero plures,nec qui cos recenfèrcntadhucconueniiïcnt.Nuntiatiïeotem-poreTurcarum dyrannum Conflantinopoli fcxcentis mill tu milkbus iam ameapridem cgrdTum, GSzam exiguum oppidulum, nulla arte,epere aut naturamunitum obkdcre,idcpnon die aut node intermißa oppugnatione, omnium copiarum ui premere ÓT urgere. Praekdebat autem illic centum cS mUitibus tantum, Nicolaus lurefchitz, uir pictate quidem crga Deum Af pa dam infignis, qui quam uis rcrum omnium, qua ad obkdionem tolerant dam erant neeekariæ, plane foret inops, neque enim has Turcæ turn ederi late præucntuscompararepetuerat,belli tarnen machinam in feunum con «erfarn tanta fortitudine animi diebus uigintiquinque iußinuit,ut eum om i'iope humana deflitutum, tanto hoflium a furore,folo auxilto diuino inteb hgeres conferuatum. Excitaucrunt Turcæ circa oppidi mures in planifie, namamp;hocinplanofitum ek, quimoenium altitudinemfuperarent,agge--lis duos, unde femper defenibrum terga in opugnationibus tormentorum globulis fiC ióibus crebris pul fa bât. Aóum fuiket femel de noflris,nik Deus fuorummifertus, malum hoe auertiflet dubio proeul, nam Turcæ illatis uF iiauallum Si mania fupra uexillis oóo, eos omnes tune inde depulerantæt itantiamknedefenforemoenia.SCknc propugnatore oppidum! quoniam omnes tune faucq amp;nbsp;fefsi tekudims fub munimento dditefcebant, 6c nemo nat qui iam poket uel audcret rekßcre,fcd ecccimbellis ctas,fenes,pueri,ma if«,quçhucufqueædiumintra parietes fêcontinereiufla,alta uoceet pclt;Qo te imo Dei auxilium fidem Si mifcricordiam implorans, miribeè fuit exau-dita, eiulantium enim clamore hoßes animis perculk,oppidulum milite op plctum extkimantes, oppugnationeobmiflä à moenibus uióores rekliunt, numinisœpræfentiaperterritiperfequentc etiam nemine, eadem pene tur-

yiö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M E L C H Ï Ô R I S S 0 I T Ê R Ï

pitudincaufagcreillinccompulfifunt; qua olim Hercules abiedodyp^ ƒ aureo j ab Oxidrochis louis fulminibus, amp;nbsp;rubente dextera cœlitus aeten' fis, tentatum : fi Nicolai animus ad deditionem compelli potuilTet, fcdnH' Hra. Frendebat igitur cœleftium confiliorum ignarus Tyrannus, dentibus atque animo amp;nbsp;ira aeftuans, oppidum illud induólo aratri ürculo gt;nbsp;funditus cogitabat eucrtere.Quia ueró Deus Optimus Maximus,cuius nuturegun’ lur uniuerfa, occulta 0^ immenfa benignitate fua, qua le pie colenteslouetÇ ièmper fokt, fæuientis aho auertcre uoluit inftitutum. Ibrahimus emm B^l# fa, cui in admonendo ius fummum fuilfe fupra diximus, ftatim ac 1 yran*’^ mentem eo tenderemtellexit, captato peropportune, ^ donee ammiæftus aliquantulum refcditTct,expectato tempore intercefsit inquiens: Huncrem nee nomine nee magnitudine lua dignam parare, fi tot uirium, tot opera' rum in oppidi unius tam inualidi amp;nbsp;imminuti expugnatione ptodigere co* naretur,unde tarnenuixuel præmq uel glonæ quippiamforetexpedan-dum. nullam enim inde fi etiam id expugnari detur, apud quenquam crin admirationem » Nemini emm mirum uideri, ma gnis copiés amp;nbsp;tantis, oppi' dum natura amp;f praeßdio inualidum, expugnare : præfertim perfcueranna tanta,qua etiam inuida,alias Ikpe debellar entur. Ediuerfo autem fi belli fût tuna, cuius uicilsitudines plerunque incerta contingcre (blerent, necefsitatt in diuerfum cefsilTet, magnum fui inde apud omnes generari contemquot; ptum. Quare confultiuseffe militum laboribus, in re tam exigua, amp;nbsp;ubilw noris nihil fperandum parcere, amp;nbsp;eofdem ad opus maius, quod reftarenott ignoraret, referuare, quam uirtutem amp;nbsp;fortitudinem ubi oftendi non que' ant, in tam ignobilis uiei illius oppugnatione, fruftra amp;nbsp;inutilitcr confum«' re. Nam licereiamminoricumdedecorehincabire, quampoftuluinosco- ® natus, uiribus attritis demum ÔC infecflo negotio, dikedere. Magnificent tiusitaque efle,obfidionem illamfoluerenunc, atque Nicolaum euocatum oppido donare, quam tanto cum militum dikrimine fuprema quat^expe* riri, Diclis his atque huiufmodifimilibus rationibus a dduCtis, agi è tandem obtinuit, utTyrannusipfeNicolaum, quemarmis uinccre nonpotuerat) milTo caduceatorein caftraad IbrahimS uocari, atque huncin modumop* pido quanuis alieno donari pateretur, V oeatus autem Nicolaus, quanqua letalitcr uulneratus effet,fpemepiam nullam reliquam h aber et, uenne tame ad Ibrahimum etiam tum conftanter pernegabat, niß diplomate amp;nbsp;obfidf buspraeftitfs fadïusfecurior,ne quid abeo,quoduelàdignitatefua,ucla religioneChriftianaôCfidc foret indignum » exigeretur. Laudabilius effe ratus, unà cum fuis fortiter interire, quam fe fuosep ludibrio, atque flux» hoftium fidei credere aut offerte : amp;quia ob magnanimumuirirefponfuni creditum res ipfius non ufque adeo accifas, nee uires adeó attritas aut labcb étatas, quin infultantium ac oppugnantium uim aliquandiu adhuc fußine re potuiffet, id quod petebat non fuit negatum. Nam Turcarum ex nobi* lioribus obfides,duo dati funt propere, et diploma ut petitum fuit preßitum 00 oblatum. Egreflus itaqj Nicolaus acceptis his oppidum, Ibrahimi in con fpeeffSpoftquam peruenit, honoriffee exceptuset confidereinflus,detr^ bus tantum præcipuè fuit interrogatus. Primo, ex ueteri morbo, de quo in Thracianuper quum legationis munereapud Solymannum Imperatorcm fungereturlaboraffet, iterum rcconualuiffet.Secundó,anuulnera quæpro xima in oppugnatione excepiffet, forentletalia. Tertio, qua fiducia du* 0us Imperatori Solymanno , cui exteri omnes uicinia nmCfi colla fua fub^ mififfet, folus ipfe hucuique tanta animi pertinacia reftitiffet. Mirari e* nim fefiullamipê in Rege Ferdinando,Calypedemodo,amp; nimiumtardo exißimatet

* cxiftimaretreponejidam ♦ Infcrcbat ad id Nicolaus, pi imum grams ingen tesfeagere, quod de xgritudinc lua præterita, amp;nbsp;uulnenbus in propugna* tioneproxima acceptis, tarn humaniter iuiHet percudiatusjiberaiu le Cini-liiSaluatoris fui gratia mot bo tarn pridem,nec uulnera elk lenfera. Ad 1er' tium autem quod attincret, nolle eum pro prudentia lua^bom bellatons ek fe) aduerfarqs SChoftibus magnanimitenehiiere, nee rebus alpens iaciie perturbari: aut grauibus fortune iniultibus gradu amp;: ammo kuiter dujetaut dimoueri. Schumana opedeftitutû, Diuinum contugilkad aux ilium, quo conferuatus hucufe^perUiteritinuidus: quod amp;libipoft haenunquam de«: futurumfperarct.Regem autemPerdmandum quern nunc Cæiaiemjô^ Auguftæ Maieftatis hæredem om nes Chriftiani 01 bis Principes legilfent ÔC âgnofeerentjtam procul non ab elfe, q um et breut magno cum exertitu elkt attuturus. Quare lîfibi in hune ulquediem non (iefubuentum le nihil mk tari,multas namquecaulTasamp;rationeSjquibusinftitutum prapeduipotue titopuSjinteruemrepotuiftc, quum lortuna (nftabilis allas à natura, quia fk nepedibusnufquam minus quam in bellicis rebus Marttjlq? negocqs hbi k piieonftarefokat. Admiratus igitur Ibrahimusmagis ac magis exeelfum et inuiâum Nicolai ànimum quumillum non lolùm oppido,quod per totdic turn fpatia tam in hgni cum uirtute aduerfus tôt hoftium nutlia dekndiflet, fedquouis etiam ingentiftinio præmio dignym tacite apud k iudicaret, do^ narde Imperatoris fui Soleymanni nomme eum hoc oppido inquiebat, ob uirtutem kam nobikm âi^ m defenkndo oppido egrcgié operam nauatam* polTeenimnunclîuelitid omni hnedubio unàcum præfidqs amp;. defeniork tus fuis perderepenitùsô^ euertere : quia uerô natura fua mitisht aeekmes Ç Imperator Soleymannus.uirtutumcpacforrium uirorum maximusamator amp;ipeâator,iu:silk ei SC oppidum illud unà cum cemmilitombus Ôf pi afi^ df!sfuisinpræmium uirtutis conferre,rei alienae fatis munificus Donator: nunquamforfitamdonaturus. fi hoc infigni a bique lactura ÔLclademihiS fuorum iperalkt expugnare, Accepit munus hoc grams adiis âf anime quk demlæto Nicolaus,dcprecans ut amp;nbsp;munificentia iHa libei lus arque militum abiqueiniurialrut liccret,uiolentas manus tllorum cchibcie pollicîtus efl id lecuraturum Ibrahimus, dummodoSt’ipkufcilsim in ægrotantes amp;nbsp;iauquot; dosTurcasquiexercitum confequinon uakrent, fuos quoque la uû e non pa(iatur;amp; fie coopta obfîdione poftera die foluta hinc perredtum. Certiores itaepfaôideoblidioneoppidi(namrcliqua adhucignorabant) Piinceps Pa l3iinusprocercscpGcrmani,quonam paôo lubucniripolkt ebkisisinter fccollatisfcntenn-jsiterum confultaueie, Etquoniam non dum tantæ inilk tum confluxerant copiæ,nectantâ exercitui incrat robur, ut cum hofte aper to Marte contendere Iiceret,tutius iudicatum hosfubOdrjs quibuldam arq? annonæprouentibus clufisper nodîcm hoftium uigtlijs, donec Imperator Auguftus,Cæfarcp Ferdinandusmaior bus cû copqs aduenirentsmunire amp;nbsp;adiuuarc. Infpedîæ tune formentorû machinæ atep annonæ amp;' prouenruum mita ratio, amp;nbsp;ubiep negligentia quædam amp;nbsp;incuria reperta. mandatum ita^ quehis, quibus id negocium publice tniundlum fuerat, fardre negkda, ÔC profpifereintcmpore,quæ indeeuenirepoffentincommoda- Soluto conquot; Iilio,urbem uerks ad conuiuium,quod Labacenfis Epifeopusopulentia Sd îpparatumagnificum Principi Friderico fætensep Herokus parure iiife' îar.proper3tum:6c quumad pontes illos Danubianos qui numéro très funt ‘uifletperuentum,milites omnes perftafiones euftodiasep diuifi, armorum firepitu bombardarurnep boatu prætereuntes excipiebant: non minus ho'-norificumetiam tum, qua'molim armislaudareexiftimantes- Pr'mipentis munimenta Cafpai Rurzanprouincialium cohortium ductor obtinebat.

J2X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M E L C H I 0 R I S S O I T E R I

Secundi J Sigifmundus de Brandis Clafsiariorum nec non Manipulo^-A rum qiiorundam iNauarcba«Tcitii»cumurbismœnibus Lotroniaecemes, ftrtnSæ acies arque inter fcconcurrentes naumachiæ arque terreftnsptst' Iq fpeciemexhibebant, fpeôatuquidemiucundiisimam.lnde inurbemad conuiuium maxima con^atulatione 5C Igticia omnium peruentumadnon diu protradum. nam moxad confilium rebus fie exigentibus reditum, amp;nbsp;decretum Impcratori Carolo Cæfariep Ferdinando omnia hæedeGuæ zæ obUdionc , de commeatu, de machinarum tormentorum'^ue refF Ô!one, decaftrorum metationegt; arque de Ducum Tribunorumque miquot; litarium abfentia, per quae omnia, quibus inftituto ÔC excurfiombusTur-' carum obuiari polfet præpedirentur, ocyus mißb curforio nuntio fignfi fïcare, precarique Maiefiares , aduentum inflitutamque profcóienem iam tandem uelmtmaturate. Etpofthæc urbismornia refeda,mûrifo^ lidati, addita propugnaculajaudæturres.Sylua Vicnnenfis(nam amp;bæc aburbe ipfa nomen retinet) arborum ftruibus ne reeeptaculi loco hodfi bus foret, oedufa • Confumpta huiufmodi ièdulitate fie rota die caque iam in uefperam inclinante, digreflus à reliquisHeroibusPrinceps,Vagf tium Paulum cuius fupra Iibro priorifarpememinimus, ægrotantem exi« tinere inuifit humaniter 2C alloquitur. Dein Loyfium de la QuouamiU^ quingentorum Hilpanorum praefedum comiter compeUans , amp;nbsp;militfi bus illius quos isftatimac Principis aduentum praefenferat,inacicmco' ire arque codem modo quo priores in urbe pugnæ fimulachrum fingere iuflerat, fumma animi deleclatione fpedatis ac pro innata comitate fu2 lingua uernacula laudatis Ô^ falutatis dementer , nam illius earn à pue^ rOjamp;eo tempore quo cum Philippo Rege Caroli Ferdinandîque parent j te in Hifpaniam profeduseftedodus,apprimè gnaruscrat. Vtpritnum autemSCmuItam fubnodem Chornuiburgum redijt, Imperatori acCatquot; fari hæc omnia de quibus antea in confilio tradatum fuerat gnamter, notarios acexceptoresillos perferibere iufsit: amp;nbsp;quamuis ita futumisb' bonbusomnem penèconfumpfifïèt nodem,fijb aurora tarnen icquentts dici Principum Imperq auxilia , quæ hucufque uaria per loca fucrant difperfa , eolligere imperat: atque recognita , caftrorum locum in Luquot; picampo,ut cum Augufto Carolo Caeftréque Ferdinando conuenerat capere. Paritum Principis mandato fedulo. nam ßatim conuentum ,^ caftra fine mora ut ruflum eonftituta , amp;nbsp;quia tune nonnullorum frau' des , qui priuatam utilitatem publica facerent potiorem, patuere;atque indicatum Hifpanicum praefidium , elfrado Chremftj publico horreo, annonam diripuilTc gt;nbsp;nec Viennam magna copia return abundare, qua/ re commeatuum ratio per Palatinum Principem fiC Apocletos ipfos ites rum inita,^^iuffum publicam quandam uenalium facere licitationetn,uf miles ea quibus indigetet, iufto Agricolæ tarnen abfque dettimento comparare polfet pretio. Etant tune in caftris neque machina; ncque tormenta , quibus ea quouis faltem modo munire liceret. Refcriptum itaquede hijs Caefari Ferdinando,qui horum fumptum atquecuramAu/ gufte fufeeperat, ut hæc iuberet ordinanda. Commilfum id à Maiefiate fua conGliarqs Vienna’ præfidentibus, qui Bombardulas Catrathas(ut uocant noftri ) uiginti duas fitu , rubigine amp;nbsp;diututna incuria fan's ne/ gledas, cum folfatoribus iumentis amp;' beftrjs iugalibus centum mifcrunt Tyrannus autem dum hæc tanta diligentia parari uidit, tot tan tasq no-ftrorum copias undique confluere , diffifus iterum Mahumeto fuo Acy/ naci 5C Dijs patrijs omnibus,fugameodem medoquo priori ptofeóio/ ne fes

ncfeccraijmaturarc cœpit, arque Croatina dauftra uerfus fumma edentaquot; ^contendere, quod ut animaduertit Princeps, indecorum duxit plané «ädignitatefuapenitusalienum, hoftem hune é Germania,ram tam inlt; 'igniter Ól fecundó afflicia, inultum difcedere : uias omnes prarfidrjs mu* •Jireiubet, effugia oedudere, amp;nbsp;fluminum tranfitusr eieeftis pontibus a-wmere, atque Impcratori interim Carolo Cacfarique Ferdinando pro^ pereindicate, fi ipfi negotiorum molibus pratpediti ad pugnam uenire ’'onposent iam , militem fakem quem hucuique apudieretinuifTent ad ^xerdtus incrementum fine mora dignarentur tranfmittere : eique cum ‘’Olie pugnandi tribuere poteftatem , ne amp;nbsp;is nunc quoque poft tot SC Wntafcelera in Germania perpetrata: poft tot caedes, excurlioncs SC de^ populationes commiffas, iinpunitus iterum elabaretur.fnterharcliteræNi colai ipOus atep Longini de Buchaim ( nam 5C is una illic in præhdio erat ) 9oibusopemamp;auxi!ium precabantur, Viennam allatacfunt,quasadPrin dpemperferendas præiîdij præfcôi, Equitibus auratis Hdfrido de Mec^ hu, 06Feliciano à Petfchau,co cum mandato dederunt, ut amp;nbsp;nuntiarent, fchqs quamuis plané defperatis puluerem tormentarium iam , frumen-^urnamp;f annonam fubmififle , oppida reliqua Ncapolim,Eifenftadium, ö^ ^‘*®®^’urgumtanquam belliturbinibus proximiora, ualidis Equitum prç-fidijsfirniaflejUt hij fi qua uis maior aut hoftilis tempeftas ingrueret, ca adnerfus hanc tucrentur : obferuarentque fi hoftem ipfum frequentibus incurfiombus à Gunzae obfidionc poftent depellerc : ob id ÔC eis adhuc primurn iuxtaconfilium commodum uideri exercitum ocyus tranfporta^ i^Cj atque hunc poOtis caftris ad Stubae portam , fecundum torrentis rP B pamurbi Viennat propius admouere : ita enim abcuntem hoftem faci* liusinfcquilicerc, atquefugientemimpedirc,multatempora, donce pon *iiim per anguftias tantus tranfporterur exercitus, praetcrirc: melius bare ’’unedum commode fieri queant, præparari, Legatispoft acceptas IF ’eras, expofitâque mandara,à Principe refponfum, quae cum Gunzenfi.-bus ac reiiquis oppidis ada forent, atque de remoranda Turcæ abitio-ne confultata, fibi non difpliccre , Laudare igitur fe Præfedîorum indu-ßnamamp;: fedulitatem, caftrorum autem ad mutationern quod attineret, graue fibi uideri, ea Maieftatis contra décréta præferiptoep loco moue-re. Quàm iêuere namque olim in contemptores imperil uel etiam fi fe-beitercefsiffet res fuerit animaduerfum, ipfinoflentjnccfiltisjnccuiôori-busparfum . Rectius iam Impcratoris Cæfarisque referiptum ad literas proximas,quibus hæc omnia fignificaftent expediari. Reuerfi erant inter-caTurcarum ex caftris Leonhardus Nogarolicornesamp;^ loftphus àLom btrgeques auratus, ab Auguftis Principibus in Thratiam ad Soleyman-nummißi legati, refcrentes hunc ad pugnam dimicationemep propera-rc!amp;relict a Gunza Viennam uerfus cum toto cxercitucontcndere.Scri-P^crat hæc Pr in ci pi Palatino Cantius , ie dccreuiffe aduentantem ftru-c^fi undique 5C elocatis fyluarum per abdita infidijs excipere, ad hoc E-quitibusnonnullisceleribusSCexpeditisfibiopuscffe: precari itaquequof dam Germana é iuuentute corporis roborc amp;nbsp;animi uirtute infignes, at-que inkitutamadrem idoneoslegeregt;fibicp in fubfidium fubmittere. Non ïbnuendum id ra tus Princeps, mox iuuenes ieptingentos omni ex nobili* tätelectos,una cumEmeftode Gleychcn comité, quiducta Graecorum întiquomore forte his præfectus cràt, noctis fub conticinium Viennam mifit,fedcadcmno(ftealiud à Cantio, quôdTurcarumTyrannuminftitu tîm mutaiTefententiam, indicabat nuntium,adPrincipcmremiirum,qua-

rc dilate in aliud tempus negotio,^ ab Ecquitibus in cafira ieditum. Quo-A niam autem omniaiam Germaniæ Principum auxilia conuencrant, nC' celïarium duxit ac utile du Ctor es illorum Tribunes Si Centurioncs om' nés à militumuulgo icuocatos, paucishisde magiftratibus extensif rebus militanbusmature ordinandiscommoncfacere: Diu multum^ expecu^ h duces commilitonésque fortüsimi per opportune iam tandem adueni* ftisjô^ eo tempore quo Soleymannum 1 urcarn omina Gunraoppidoad Lytæ fluminis riparn fuhfiftcre feruntjCunétabundum tranfitum que eo a' nimo Se inflituto occulte parare , ut folita eeleritate fretus ,noscppriniat inopinantes : quod faóu baud admodum difficile illi cflè gt;nbsp;nemo efteui return noflrarum flatus ialtem aiiquantulum notus, qui non perfpiciat» Apud nos omnia quæad conflidium durumep Martis eer tarnen funt ne' ceflariajn hunc ufque diem permanfere imparata: uacant munera rnilf taria adbucemnia, pra fectus bis nemo, quod fob abfemia uefiraficium. Quamuis enim adbæc Heroes nonnulli, unicpalr) baudignobiles iam--pridemantea, turn ob ætatem multam, turn ob reriim cognitienem infix gnern nobis fumure placuilïent, neminem tarnen abfentibus acinfeijsuo bis,adea ipfa eueberc uoluimus. Sed inhocueftrum omnium comm«' ne, quum inde communis omnium dependeai falus, iudicium expeda' re, iniquumrati, contra morem^Maiorum honoremhuncamp;'libcramlo gendi militarium magiflratuumfacultatem uobis praripere. Quum uero res ipfa ob uicinitatem boflis, qui admotis caflris, tam propènunc fetox amp;nbsp;minitabundus confiftit„ moram aut dilationem longiorem non ad* inittat aut patiatur, fed feftinationem fummam exigat potius SC defide' ret : decreuimus ut elcctionis negotium illud citius amp;nbsp;feliciori aufpido g qucatexpediri ,hos uobis ueluticandidatesquofdam proponcrc,Gufid’ mum namquede Rennenberg comitem, prudentia Neftorem, magna* nimitate uero amp;nbsp;uincendi artcAchillem aut Aiacem, equitum magiße* no dignniudicamus:TheodoricSSpettiü,pe(floris robore Martern quen* damaut Diomedem, campi pradcduiraamp; Mafcalliæmuncre; Vlricumi Schellenberg,fortitudine Mutium, feientia iuris Scœuolam, reeegnitione militum 2C cenfura : loannem Hillichc uigilanna Draconem Hefpe»quot; dum, aut Argum oculatum, cum uicarijs duobus Melchiore de Harßal 0(S VuoIgangoaHefperg,uigiliariumcura: loannem à Stadio, uafritia ^ induftria Irbaccnfem Vlyffcm,Sitocomiac annon^cp militarisofficio. Vc' ftrum tarnen crit ex hoc tam infigni procerum coetu ucl uos uel aliosquof eünque, quiuobis admunera hæcuififuerinthabiliores legere,uihipfO tempore, ÔC boflis anteaduentum fic conflituti reliqua incxciciturtóe ordinari pofsint, Óf quæ hucufcpneglecfla fucre,rcfarcirc. Dixeraihæfamp;^ continuo ab hqs,pr^fiito tarnen prius militari facramento , fc Principe mandate Temper Äf diligenter parituros. ad fuffragia difceflum, necibide hisdiuconcertatum, fed moxreditum,Principicp hos quos 6f ipfi ad mu* nia hæc placere intellexiflent,eis quoque non difplicere refponfum. Bof hæmi quoque quia ex Lunæ fylua millibus cc to progrefsi, Henricho Trayfch HeflofiCEmeflo de Brandenflain duóoribus, per Marceman* norum fines tranfierant, atqueçaflra à noflris longius quam è re fore.ui* fum pofuerant,ea ut uiribus unitis hofliles infultus facilius (uflincripofTent, propius coniungere, amp;' admouere iuGi funt. Redicrat fob idem fermetenv pus ab Auguflo nuntius cum litcris, quibus Maieflas ipflus Principi Fride* rico cum bofte agendi, atq; ex Lupi campo caftra mouendi faculiatcm per* negabatjfignificans fe breui reliqua exercitus cum parte adfutura,comme»' tuumç

DE BELLO PANNONICO, LIB. H» tuumcpac aliarum rerum omniumrationem diligente tune habitufarntfub' ijcicns etiam his, quoniam fupeiioris Saxoniæ militibus, loachimü iuniore fenioris (oachimi Marchionis eiufdem^ Principis dédions filium Duccni prarpofuiffetjillis inpræfcnsaliumpræponerenonoportere. Ledits hisin^ genslætitia incaftris orta,quia turn quoddeintcrituregni Turcarum in ia^ tiscflepafsim fercbatur,impletum iri ab omnib. iam fperabatur. Lt quonia conftans fama erat,quæ Ünguis mille rerum fidem exaggerate folet pleröcp, Imperatojem Auguftum Keginoburgo egreffumjitineribus magnis, cea^ fiocp gradu Vienna ucrius pergere, ire placuit quo eius iub aduentum pa--rata forent omnia,ó(^ rdiquum quocp militu uulgus,Principis in uerbaiura' mentoadigere) Warmis inipedits recognitü uerbis bfeuibus,quumlongiora tempus ip'um non patcretur^unitatis cçncordiæcp admonere,quód incelie^ xiftethoftium animos nihil eque in fpem uidioriae ac ciuiles inteftinas^ diP fentiones quasaiiquandoobdiueriasde cærimoniarum rituopinioneSjin^ ter eos orituras certo hbi perCuadebant extuliffe. Et tantum adhortatione il Ia tam breuf amp;' perexigua ualuit, ut totö hoc railitiae tempus,fine quouis tu^ inuku autdiirentionis hrcpitu fit tranfadlumJadiatum tune uulgo Haniba-lemolim exercicum fuum uarijs ex gentibuscongregatum,feueritatis difci-plinahabuifieconccrdêrPrincipem ueróPalatinüdiucrfis exnatiombeoP klt;Suin«terninuminis benignitate,ac clemetia fua fingulari,qua etiam Ce^ farcmlulium fuperarit unanime. Scripfiteadem die Cantius Principi iteru, lècxTurcis feptem qui Neopolim transfugerint compertum habere,Soley mannum Tyrannei incenfis ad Lytæ flumê caftris, Valerianos Croaiinoscp uerfusaufugerc,atq5 tranimiflb Sauo amne,Thratiârcpeterc,quare Equiti* * busfibianteain fubfidium decretis, nunc maxime opus efle.Abeunti enim Itoftigt;flumina tria magnitudine iufta obftare, Drauu, Rabamjamp; Rabunzâ» quæ quonia iugam accelcranti.uno die, cn tam ingenti cxercitutraijcercfo retimpofsibile,futurü,ut tranfmifla exercitus parte una,reiiquam indiucrfa fluminis ripa ad infidias Ód occafioncs oês opportunâjtrepidus poft fe coge^ ret 1 clinquere. SratuifTe itaŒ hanc uel illic fub filêtio nodiis,uel ad Croatina lt;lauftra,quæ fpattj ob anguftiam ad unius hominis tantS uedigium paterêt, impeterc.Princeps ucró quia hollis calhditatenonignorabat, uerebatur,ne quüiftam exiguâ feinfequi intelligerct manum, reuertet ex improuiibjno^ ftrosep priufquä fuccurreref inopinantes opprimeret,Præfidum fententiam in hoc duxit expedlanda.ec qm Legati illorum qui nó diu poft una cum Ca* tioipfo aduenerantjea dê petebant Sd referebant,Cantiusép pro maturando fubfidio prüfens iterS inftabat,maiores illi copiât Cf; antea funt decretæ.müsi luntfrun cü praefedlis duobus Vuolffgago à Montfort comité,6d Gregorio aLofcnftainBarone,Equitesmfllefexcêti,gpoftera die utprimöilluxit Vé ennam profedïi,poftea Ncapelim,regijs equitibus,qs Cantius illue prtemL ferat,fc coniuxere,Sd campi planitiê quç perpetuo tradîu ad X x VI milliaria Germsnica extcnditjingre(si,cótinuato curfu hoftium uefligia legeres, Mu repentes Sc Græzâ Valeriç,quâ a Diocletianifilia fic didîâ Amianus refert ^letropolim luntpræteruedîi, omnib. currib. fine impedimentis,nifi quod

* ngarica quidam uehicula Cotia à patria didla,quibus commeatuum no* nihil ue(labatur,eos à longe funt infequuta- Nouus tue Sd incognitus antea Germanis equitib. accelerandi itineris modus adinuêtus eft.quis enim erekat equitesGermanos ferramento Sd armatura graues,tam breui têporis fpa tio amp;nbsp;non intermiftb curfu tot m iliaria potuifTc emetiriCfed uincit omnia la borinâ nee die nee node ab equis difceftum,nó caftris locus datus,non lom ttoaut quieti tempus, donee hollis quæfitus, tandem eft repertus .Turca

namquc Solcymanus amp;nbsp;fi Caroli Impcratoris Codarisep Ferdinandi aduen A tu perculfus,fuinma trepidatfone per elauftra, p flumina aufugiffet, fubfidia tamcn quaedam amp;nbsp;teremariorum copias nonnuilas ingéniés noRratium ce'' leritate pracueius,poft fe in fuarn exercitusep tutelam relinquerc eft coaous: Quarum’una qua: amp;^ Tyrannu ipfum pone fequebatur,amp; cui Bafta quidam pracfedus erat,in hos équités noftros incidii.TrepidatS prime ÄT mox cerre pits armis acriter utrinqj concurfumjCæfi fufiep momento Turce SiDucem hunequoep in um amifeic.NamVagitius Paulus ilium primo uifuagnitum teli cufpide equo deturbauit, impetitum amp;nbsp;humi deiedum glad io pcremif, ocyus refurgere nifum. Caput huius lanccæ cuipidi prxfixum diu ci ream la tum,amp;l equo illius ephippium totum aureum detradîumjfrçna quoq5 amp;nbsp;pba lerae uniombus SC gemmis miru in modumexornatæjuiôori belli iuretan^ quam Duci à Duce opima fpolia adempta,uirtutis in fignum concéda,Mui ti tunc ex uulgi fece honorem hunc(quia armulis non caret uirtus) Paulom uidebant, fed nemo bonus(quis enim bonac mentis, uiro tarn hono amp;'fcri) inuideret) qui Thrax amp;nbsp;patria exul pro nobis Ôf religione noftra fuos con^ tra Thraces amp;nbsp;gentiles tarn forciter depugnaret. Alia queep prædatoriama' nus,quae numéro iuftum exercitû prope adæquabat,eo uel repen tino cad' turn noftratium aducniuabalrjsexclufa,uel uoluntariamalitiaamp;Iibidirt praedandi impulfa.ad Lyntiûufqj Harpiarum quodam more excurreratio-mnia Cadans Ferdinandi iub oculis incendendo amp;nbsp;rapiedo dcmftsns.Scri pfit igitur Ferdinandus Caefarjmiftis binis literis Principi FridericOjadmO nens ne prædones iftos cum tanto noftro diferimine diutius euagarf patere' lur impune, fed hijs procerum cofilioproperaret obuiare,Princepsperho£ quû antca quod Auguftali refcripto,armis doneeipfius Maieftas adueniret) temperare iuftus foretjincertus fatisjfaóus eft magis dubius. Vt igitqddhu fufmodi in rebus fa (flu effet optimum ab alijs quoep cxquireref,indiiflo corn filio proceres Viennam euocare iufiit, Non conuenerantadhucuocatiA prarfecflorum praefidq Legati aderant, qui ferentarios prardenesifios intet Chrémftum nunc amp;nbsp;Viennam obuerfari indicabant,hijs duos exitustafu« ad effugium patere,quos placeret pofitis illic præfidqs occluderc. Ediucrio uero SC ipfeprinceps interim Scquot; priufquâ legati ifti aduencrant très ex coful toribus belli ad Labaceniem Præfulem,utdefamæinconftantiaferi3 quid referrent,demiferat.‘qui quoniam ad thermas iftas Paduanas cum Latrenist Comitis militibus in ocurfum hoftis contenderat, Viennae non fuit inuetus* fed non diu poft lit er as ad Principem dedit,quibus hoftes aciem Ncopolim uerfus dirigere fignificabat, deprecans equeftre quoep hos cotta fubfidi«®» cui à Principe quia quo hi euafuri tandem effent incertû,petita cômodr hequot; ri non pofte refponfum.nâ debilitatû fatis antea per fubmiftum Cantio Rb' fidium equitum robur: confultius uideri Vienna ad indieflum cêfilij diem. quo amp;nbsp;Marchionem de Quafto, Auguftæ Maieftatis loco uenturum fpety ret, conuenire. resenim huiufmodi colloquio inter præfentes, quam Üt^ inter abfentes co mod ins pertradtarftSC quia couentus iâ inftabat dies,Pun' ceps Palatinits prima luce de rcb,his,cS Prçfuleiilo at® Marchioc deQuî' fto,Proceribuscp alps in medin côfulturus Viennam eft ingreflus,fpcrans^ hos rebus communibus non defuturos: fed iam dieimultum proceflerat,» tame neep PrefufneepMarchio, quauis Proceres reliquiep prçfentesforc®. comparebattfed demum expédiati multum mi'sis literis fe ucnire non pone exeufabât ; alter quia hoftis ad Thermas Paduanas erupcre cenaref alter qa iniuftu Caroli Imperatoris arepfine mandato com par ere no licerct, caufain Ôf ration? quintas dd prxtexes,Quare indifeuffo negotio Principum iHom

obabfentiam iterum difeefTum. Nam SCtunc penitus ndnl ac^um , nP fiquodlVlarcomannorumatcp Boihçmorum Ducts Zidislausde Loyppi amp;nbsp;Joannes de Bereinftain le ad omne obleqmum una cum miliubus fuis efferentes , à Principe Palatino humaniter lunt fufeepti : SC indicia ^luædam uaria amp;^ incerta non ufque adeó tarnen incertis autoiibus , de Turcarumillorum exitu funcallata. Nonnulli enim hosin Viennenfi laP tuintralatibulaferarum delitefcere: Nonnulli eas ad Thermas Paduanas, ucluicum Threskirchen eruptionem parare. Qus omnia quamuis ancipi tfm Principisanimum in diueriumabriperent, eo tarnen tandem,nc ub bmincuria fua prætermififle uideretur occafionem , impulere, ut pedi-turn cohortes nonnullas cum ualida rufticorum manu , quæ interci^ amp;nbsp;arborum molibus falrum circumfepiret, propere dimilerit , atque Pemphngero illi êC Turco Valæ, quos cum equinbus fuis expeditis amp;nbsp;La troniæ comitis militibus Pr^fidij præfcCti ad Thermas illas hofli oppo-* fuerant. commun! procerum ÔC Apodetorum decreto Equités nongenquot; tos ex Boh^imisGermanisep iedos cumpeditum cohortibusodo in au* milium demiferit, hisep Brandenburgs Marchionem Phneipis dedoris filiumamp;: Hoierum de Mandsfeld Comitem SC Conradum à Bemelberg Equitem ilium auratum, qui olim Clemcntem SeptimumPontificêMa-ximum in fede iua tam immaniter perculit,præfecerit:ipfecp alfumpta ex er dtusperte SC Zidislao de Loypp,qui mille amp;: ducentos équités quum fexgt; lugenti tantum ab eo fuiffent petiti fccum adduxerat, montem Viennen-fem inter urbem ÔC faltum eiuîdem nominis medium fitumfpebona pie* nusinfederit, illic^ perintegram no dem quamuis duriisimar pruinæin--ftarettempusjignibusline amp;nbsp;luminibus, ne qua præfentiçeius procul fie* ’'^tfignificatiojhoftis aduentum amp;nbsp;exitum expedauit.fed fruftra.Quare amp;nbsp;^ftranfadauigilqs node, ne fuperuacaneis fatigaret laboribus militem in f^Hra reduxit, Imperatoriep Äugufto omnia hæc fehina celcritateperfcri-pfit) rogitans enixè,fiquid maieftate fua abfente contra hohem h une per* pottatum iricontingeret,id pro innata dementia animo çquo fufciperct,bo nf^confuIeret.BeHi namep fortunam non maturum femper amp;nbsp;quod è lon* ginquo aduocetur confilium ex peda re, fed repentinum potius amp;nbsp;quod fub ’failli ipfa(ut Scipio diccre folitus fit)nafcatur requirere. Sæpius enim pu* gnandum non quia uelis,fed quia necefsitas impellat,hoftis cogat,uel difcP plingmilitaris ratio expoftulct. Adueneratnó diu poft,Imperialis aulaé prç toriie^ Praefedus, Adrianus à Roy Comes.mandata quidam AuguftgMai* kftatis de comunibus belli rebus fecum afferens,dequibus cum principe Pa btino fecretè Ó^ femotis omnibus arbitris colloquutus,huiufmodi propemo lt;Jum reportauit refponfum: Qiionia moris fit apud Germanos inucteratacy cofuetudinereceptum,rcs belli at^ ad cómunem ftacum amp;5 utilitatem perti* ’'^tos,unanimi proceru confilio pertradarfhaudiniquS fibi uideri, eafdem t^'^ucquoep Heroum illorum qui imperii atc^ Maieftatis fuæ pro dccore,ad ‘^t^tantos labores perferendoshueadueniftent, communidecreto defi^ ttireific maximum apud hos fi ueteri honore ie dignarifenferint,beneuolen t*3m com para ri. Et fie uix dum digreffo comité Adriano, à Marchio-”« loachimo ex Thermis Paduanis rcfcriptum,certo per exploratores cÓ^ *brc, hoftes triuium quoddam,quó uel per Valerianos ad Tergeftum illud 2ntiqmfsim5 5c nobile,uel perChêbergum monté hSc tediferum,ucl Suuar amnem uortieefum euadere licerct:occupafle diuö tamé anteriore, « poftcriorem,quia uterep natura fua fatis anguftus effet, amp;nbsp;uix plauftro per tïteabilis à prouincialib.arborS trucis amp;nbsp;faxorö molib, praeclufurntmedium «erd

518 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LIBER SECVNDVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

uero præfidio ualido, ut hts inde etiam nullus pateat exitusj’nfcflum.cpct''' tereigitur cum toto exercitu priufquam hoftis die lubneus amp;nbsp;mconftans iterum elabatur conleßim SC fine mora infequi, Princeps Palatinusut bate a ceepit,communias caftris et reliais prçQdijs quibuidam qui ea tucrentur» pofteradiefccum inuitfia equitum pediaimq^manuLaxenburguin,met' catura boum inOgne emporium contulit, atque inde mox idem Marchio« ni de Qiiafto qui cum Hifpanis militibus ad diui Peletini oppidum reßäe-bat, fignificauit, amp;uteôu{quenunc progrcHoshoftes, quibusipfcoppofi-tis undique Öë elocatis fubfidijs effugia omnia obßruxiffet, iam tandem pro peneret,nec patcretureoscum tamo Hifpanxgentis dedecore,inChrfH plcbem diutius SC impune ita pergralTari ; fed ab illo quamuis rapi, uaftari, acdepopularicoram pene con(piceretomnia,contra hos atSumautgeftun* penitus nihil, quam autem ob rationem nee hodie fatis confiât, multi uteß dieax militumuulgus, metu id, multiinuidia,qua is erga Germanos pe' culiaritcrmoueretur,fa(flum iudicabant.-fedanuerumidfitjquum Äsnno^ centum milites profeindere famam faepius folcant,inccrtum, hoc tarnen cet turn alterum ncc pium fatis, alteram nee ufque adeo magnificum.Hoßes uero quum omnem exitum audugiumep intelligercnt effe occlufum, nunc illuc hmam quætitantes,inccrti à furibundicircumfercbantur.-quareGlo genits primo,dein Biflorphium quo ufque óf Brandenburg:) Matehio eos eftinfequutus.procurrebanttpollremo etiam Loyberftorphium quóamp;: Princeps Palatmus fub media noóe.quum amp;nbsp;hos cadra fua illic pofuiffeex ploratores indica(ïent,motis propere fignis eft profecius, óf moxitennnÄ uixdum explicatis tabemaculisSf tentorijs hohes adeife compofitaepade aduerfum nos contendere relatum, quare Of ad arma à noftris conclamaw ® fed uana trepidatione quorundam id faóum : nam amp;nbsp;hij nee illic dm pedM terant. Mifsiitaepad cxploranda uifendacp omnia ex nobilioribus équités quatuor,qui ufcp Starekenbergium areem progreisi eos in uallc ima inter Âltenmarckt oppidum,Ôf uieum Podenftain ingen ti præda onuftos confer dide compererant. Sub idem tempus lunt rcuerh,nunciantes illos montiuni intra fepta quæ ob anguflias nee equiti peruia forent, fè occuluiffe, nee diu poftTurco Vala mihe cum equitibus fuis quibus præerat,idcm indicaturus fuperuenit,ob armorum ueftiumep fimilitudinem primo hoftis credims-po ftöauero exfignis, quæerrorem noftris aperuere, agnitus, undeófarma quæ miles repentino lumultu arripuerat dato redeundi fignorepofita-Ogu autem iam poft multadiuerfacp explorationum indicia certum effet, ubinä locorum hoftis refideret,commodum uifum Philippum de Obei ftain Rhe nenfium Dudlorcm cum expeditis cohortibus quibufdam,ut fi itineus eek' ritate atque temporis oportunitate quid proficcre poffer,prxmitteie,Óf huie tandem etiam quod eundan aliquantulum uidebatur, Sebaffianum Sebert lium Auguftanæ Vindelitiæcp,Ôf lohannem Sayler Palatinæcchortispræ' fe(ftos,cum Veteranis trecentis in fubfidium Óf ad ferendam opem tâquaffl manu Sf confilio promptos bellatores fubmittere. Qui aóo raptim agmine ad Philippum ftatim notais tarnen fub conticinio peruenere, óf hofiispræ' fentiaanimaduerfa caftrorumhtumóf rcliqua fpeculaturiper fentes 6fuc* presatque aliafyluarum abdita ferarum more replantes, ad procubitores ipfos in ftationibus pro exercitu fuo uigilias agentes penetrauere: ex quibus uno, fuga fibi confulcnribus reliquis, per opportune capto, quindecim Turcarummilliainuallc proximacaftra pofuifTe, cognouerunt.Adfupre' masigitur uigilias óf eounde intra uallum ipfumSf caftra profpicere lice^ bat,progrefsi, cos qui intra caftrorum fe munimenta condiderant, addufla fagitiariorum cohorteadoriuntur. Fundentes namque numcrofocrepitua bombardis

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE BELLO P A N N 0 N I C 0, L I B» IL $29

bombardis jgniios plmnbeoscp globules,ftementcs pafsim atque graui fom noopprelîos à; torpides T ureas uel premebant ucl ad arma excitabant:qui fonfeenfis raptim equis ex ualle in montium cacumert profiliunt, amp;nbsp;ftru^a pronnus acie,mih'tibus noftri's animo et impetu ferocientes occurrunt,quos noftrißudio quodam retrocedentes extra fyluæfines, ubicæteris cum co-hortibusPhillippusillede Oberftain confiiterat, tanquam ad parafas infî'-‘iiaspertrahebant, alacritate,fumma etiam nonnunquam Sebaftiani Schcr^ •l’IilÜus et Saylerq iuflu,quorum indufiria haïe omnia agebantur,tandiuob fillcntes donee à fagittarqs illis eminus eonfigerentur.Cecidere nodurno bocprælio, amp;priufquamad Oberftainum fuifiènt protradtiex Tureispe-ncmille,noftratium paueis delideratis. Nam amp;nbsp;fifepius eontempta pauci^' *3tcnoftra ad obterendum tota acies in nos eonuerteretur,fagitrariorum tamenfortitudine hæc femper eum dade quadam infigni amp;nbsp;iadtura rcpelle batur. Etquoniamintempeftaiamnoxerat,quaerebus gerendis plerunqj «ftinutilis,armis aliquamdiutemperatum, ex acie tarnen utrinque non dP fteffum,atque id tandem quod adum, ad Principem Palatinum ut ante abi donem c«m Sehertlio eonuencrat relatum.Qui utprimum derjs certior fa^ ^useft, milites omnes fub dilueulo armis amp;nbsp;equis parafes cum Glentiopro' ximaincampi planifieadefie imperat,ut eosinde adloca infidqs aptiora ptotempore,amp; antequam hoftes latius propenerentur,poflet elocare.Qua-' fcpeream nodem equis nec fellæ non fræna detrada, ne equiti fer ramené tum. NamScPrinccps ipfeeodem oneratus,nodetn exegitinfomnem,Ho ’neriailliusmcmor,nondecere Pemnona àçojt^l'j autaliumqucmpiam pri ^quot;lariumuirum,cuius curse populorum multitude fitcommifra,folidamdor^ ®tte per nodem ; ptæfertim q uum tot momenta rer um ex eius quoque ar^ bitriodependeant. Præterierat iam tertia uigilia amp;nbsp;aurora ipfa lucis aduen-tumoftendere uidebatur : datum eft militibus per præcones taciturn profi.-dfcendifymbolum.nec mora,dido citius parent,amp;in conftituta campi pla tótie ut iufsi erant conueniunt.Habebat hæc auftrum uerfus montium fuga, inquibushoftium accohortium noftrarum acies utrinque confiftebant, à Septentrione flumen’ quoddam Si paludem uoraginibus amp;nbsp;limo profund dam amp;nbsp;inuiamtab Ocidente caftra neftra, amp;nbsp;uallum, atque à regiene amp;f pla ga Orientali fyluam denfam et ad tegendos pedites non incommode natam* 9uare transflumen amp;paludem quacadeffugium fob patere credebantur, Theodoricum Spettium cum leuis armaturae Equitibus confiflere iuhet. Puditores ucro fagittarios et pedites nonullosalios interarbufta iuxtafyluä lèabfcondere.Etdein feipfum inter fluminis ripam montiumep radices, turn reliqua exercitus parte medium continet, ut fi quo hoftium acies fuga mdinaret,eófeopponerepolTet,6Cfugicntcs intercipere. Quumóp omnia fimmhtme modum conftituiflèt, Oberftainium SC Schertlium rem ceepta tdamepfemeloriarn, per remiflumnunciumperagere admonet, acfelfum ' “gt;giliaamp; nodurna pugna hoftem iterum adoriri. Quoniam autem interim petnoólemuteosadftrudaspracordinatascjp infidias facilius poffent pro-* pdbre, atque à faucibus montium fi illue redire forfitam nitcrentur arcere, cohortes fuas poft hoftium copias cifcumduxerant,terga illorum confeftim bombardarum glandibus tanquam,imbrelargifsimo iterScompluerefun£ 3dorfi. Pepulcre eos breui ad montisilliusquod iugo caftris noftris immP ’'cbatamp;:undcincamposarmisuinsquc^fulgentesprofpicere licebat, fafti^ gium et cacumen.Quare illi primn confpedis agminibus noftris, ueluti uifo wpoexanimesóf amiffa uocc conticuerc. Moxuerôôf poftquamfpiritus redditi,

reddin', fublato ingenti Ö^ ad fydera uiep clamorc, barbarico ntu faak ejuw A ululare,atc{j turn enam uetcris militiæ memorcs,amp; in cuneos ardiosconltt' patijiufpenfó pede et animo,effugium circumfpicere.Iufsit hos Princcpi^ ter fpem metumep dubios, excuifa campefiri machina piimum excipere,» non diu póft fulmine hoc territos, dato per lituos tubascp dimicatienisfigno inuadere.Impctiuit illos primum Bohemoru atep Slefitarum equitatus ïqux ad figna curloriagt;ut noftri appeUare folcnt,a fronte agminis principalis ton' ftiterat. Deinde amp;nbsp;ipfe princeps phalange fua amp;f armatura graui, magnani' miter ÔC am impetu concurrens. Quare certamine paruo in fugamfeedaW uerft,totis campis palantes,nunc huc,nunc illue funt cirfuma6i,amp; demuffl etiam cum omnia efFugia infidijs praroccupata amp;nbsp;occluß intelligcrcnt, den* cientibus pauore animis, per omnia arcta piæruptacp ueluti cacci ruentesja flumen paludemep praecipitabantur,ubi pars quædam profundis gurgitibus haufta fubmergebatur : pars alia rd iet is equis, reiedis farcinis ÓC ucftuncn' tis, atcpiolisarmisquibusfetutaripofletaliquandiuretcntiSjCorporibusnU'' dis cnatabat : muftis tarnen limofa paludis uada oh ft ft ere, omnémquefugæ fpem ademere.H^rentes enim illic tanquam pedica irretiti,amp; oeyusfeind« nequeuntes, abequitibus peditibusep noftris, qui unacum Spettioilloult« flumen fubfederant, trucidabantur ; quos amp;nbsp;Princeps quoque ipfe cum «o* contempto omni difcrimine uitæindmerfam fluminis ripam eniti, fc^n^ rum conglobare animaduertifTet, traiedo ftatim amneeftinfequutusio-continuato curfu, nunc à fronte, nunc à tergo amp;nbsp;latere fortiter infiftcnsj pf* milliariaduoGermanicaimpelIebat,nec anteadeftitit, donce cædibusS^ uulneribus abundefatiatus,ad Marchionis illius a Brandenburg milites pro trudiffet,qui óf fi return harum penitus ignari,cafu quodam fortuitu rupf’’' j ueniffent, intermüTum tarnen iam reintegrabant prælium. Cæfus eft tune iterum magnus hoftium numerus,amp; magna tune quoque Marchionisani’ quos auosöf proauos manu óf fortitudine refcrentis emicuit uirtus.nen (olum enim is inter primos dimieabat acrirer, uertm etiamófadidemfa^ eiendum commilitones fuos uerbis adhortabatur. Óf exemplis magnammi teradmonebat» Reftabantiam pauci quidam quos equorum uclocitastti' tatamanibusnoftratium cripucrat. Dqs immortalibusforfitanitauolenti* bus, ut uidorix ac gloria huius omnes noftri fièrent participes, nam nebu^ Ia qua: repente óf faltusóf campos omnes circa intexuerat, cos ad Cantium illum atque alios heroas Vuolfgangum à Montfor t, Óf Gregorium de Lo' fcnftain,qui cum copy's auxiliaribus fugientis Tyranni recerftia ueßigäf' rant infequuti, tanquam ad arasTauricæ Dianac, autcertum quoddam ma^ dationis deduxit facrifidum;nam óf illic,uel ab Equitibus illis,uel à colonis óf agricolis ita cæfi óf extindi funt, ut ex quindecim millibusiftis,neunus quidem qui cladis nuncium ad fuos referret fuperfucrit ; captus enim,SicX bis obpeculiarc Prouincialium inTurcas odium penitus nemo. Signum unum purpurei coloris ereptum,Caroli imperatori in honorem Óf uiócr'ï fymbolum oblatum, à quo multi quorum uirtus co in pradio ante alios fuegt; rat infignis,dignitate equeftri aureisep calcaribus funt donati. CaptiuirnuW tune quoque ,quos Tureæ folita pro crudelitate nondum cnecauerant,rcce' pti. Pracda omnis, quæ tarnen perexigua fuit, militibus concefia. Fuitb^c uidoria noftris omnino incruenta* Nam praeter unicum equitem Agruïn, uulgo Lemle, toto excreitu defideratus eft nemo, uidebatur Princeps hanc hieroglyphico, quo uexillum fuum atque labarum poft fufccpti;m prafffüH rç imperium in/cribiuoluerat preauguratus,quia in hoe Angcliimaginem, dextra macheram,finiftraueró fchedam quandâ huiuimodicum inferiptio ne ( e coelo uidoria ) ferentemjparare iufTerat.Turcarum cadauera ob diuf tiarum

DE BELLO P A N N 0 N I C 0, L I B. IL ^^ ^' rum fitim quas illi abforbuifle ferebantur, (heupudetauaritiæ) indß, f^^dhiftomachi inpenetralibus m'Inifiuuarum baccas Ôf granula quædam liaberefuiitinuend,ea farms uehementia, Mahumeri fui contra legcm qua jbomniuini ufu arcentutjinfumere compulli:quoniani SC prophanaôd •ada omnia in ufum conuertere necefsitas coegerat, Ada funt cruddia hæc ®8*’^g2r*is nonnullis.-de nobilioribus enim atque ueteranis,quod unius pro lîare exemplo iufticit, longe aliter conftitit. Fuit hoc in conHi/tu Eques SwdemGermanus,Sebaftianusde Fletkenftain,nobilitatereiquemilita^ ’^ispenuainfigniSjCui inter dimicandum,Turcaquidam facculum num^ gt;11«plénum uelutiredemptionispretiumquumobieciffet,equiex fella in quant forte quadam deciderat, hune tanquam uiefîoriæ remoram indigna^ tundus reiecittad Ditem ueftrum hincabite, inquiens, diuitiælnon enim ^’lt;caurum,diuitias aut alia huiufmodi irritamenta malorum quærimus gt;nbsp;fed uirtutis premium potius honorem ÔCgloriam mih'tarcm.multa tune Turea^ *■11111 Saracenids literis conferipta apud interfedos reperta funt monumeta, Iiorum elogia fiue teftamenta, quæ hq ob inftantem metum, quemadmo^ dumohmad Vefuntionem Romani lubCæfarelulio,in caftris antea obfF ^naflènt crédita, Fugientem Tyrannum lues ingens feqiiuta, eum maio^ hfuorum clade,quàm antea priori profed^ione atfècit. Relatû namep tune ultra centum SCquinquagmta hominum millia, Numinisdiuini ira fuifle peremptatnon minus ea turn queep quàm etiam olim fub Senacherib rege, qaumangelimanuunanoóeodtogintaquinq^ millia eæderentur fæmete, Geiduperidem tempus è cœli fummitate pluribusin locis ingens ignium uis.quareàmultis creditum,fuprcmummundiinftarediem,quod Adamus Ptothoplaftcs.ut loicphusludæus teftiseft, huncetiamfubigne aliquando P^titurum retuliflct. Ôd Cometa proximis tribus annis amp;nbsp;fingulis qui profe^ lt;^ionem liane præceffere, naturae (uÆ fecund um rationem Septennionem uerfus,regnorum mutationem ngniHcans,apparerc uifus. Et Dracones numéro multi,diuerfi tarnen coloris,per fummitatem aens tune quoque uolaa uere, Boihçmiam petentes, fpiritus immundi Kakóque Demones, quia hq Philo-ophorum iuxta fententiam migrate nonnunquam locumep immu-larefoleantjexiftimati. Parta autem uidteria hacad caftraquæhaltatorum 5gniini afferuanda interim commendata fuerant, redit urn, 2d die una ad quietem refieiendóque corpora militi conceffa, Laxenburgum toto cum txercitu quem fecum adduxerat Prineeps Palatinus,repetitum, quó 8d Phi lippusPrinceps cxfratre neposSfconGnguineus, cSEckhardode Reifch ®quitoaurato nomine Auguftae Maieftatis congratulatum uencrat, 6d pe-* *Uum, utStrigonium oppidum quod Cæpufq Comes uiribus ingentiisimis oppugnabat, milTa copiarum exercitusep parte ui eximeret, obOdioneque atdifsima qua premeretur quàm primum liberaret Legatis ucró quia Impe tatoremCarolum una cum fratrc fuo germano Cæfare Ferdinando Vien--nam appulifle conftabat,paucis, Maieftati ucro fuæ coram poftea concordi procerum fententia hunepropeinmodum refponfum. Neminem in hac tam infigni Principum omnium procerum ac militum corona efle, qui au' guftifsimxMaieftatisfuac Imperium non fummo Audio uenereturÖdado« Widenim facrolândîum haberi 2d iudicari apud omnes. quarc 2d fi profes 2110 illafero nimis iam 2d eo tempore,quo ueteres Romani milites fuos olim fxcaftris ad hyberna deduccre fint loliti, apparetur,fetarnen omnes ad quoduis periculum pro Maieftatis fuæ ac imperq honore 2d gloria fubeun^ Oum, effe paratos: dummodo omnibus una coniundtim ire atque toto eum txercKu illue traijcere liceat, 2d reliqua omnia quæ ad huiufmodi profedtio* ntnifintneceirariaimaiori cura 2d diligentia quàm antea prçparcntur.Perigt; Y, culofum

5P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, A L 0 Y S I I A R AI E R I r Ë P I S T»

cullofùm namcp eûèjhofti fe tam acri amp;nbsp;fæuero,negleôis omnibus fin^ ^^ busnullum bellum rclt;fîefufcipiatur,tanquampracdam quandam certain indubitatam obtjccre. Quamuis autem Imperator pro mittendo filter ƒ ^ guo aliquo Strigonienfibus fubfidio iterum inftare decreuidetjPrincipista' men Palatini confilio deftititö^quicuit,indicantisfi Strigonium iplumto uicg furoretn boftilem SC impetum, quo illue exercitus aliquis uel fiibfidif® jrat}ceretur,füftinerepoiret,id amp;nbsp;poftea byemis beneficio,fubqua omnisop pugnatio inutilis plerunqj effet SC intempeftiua, tutum fore amp;nbsp;inexpugna* bile.Principi deina Carolo Imperatore de exfofugato^ tanta felicitateho* fte gratiac ingentiisimae aeffae : Duces reliqui,tribuni, procercs cafirenfes, à! milites unà omnes laudati, quód patriam communem ÖC imperium tam in* figni opera fua tutati eiTent egregie Sd adiuuaffent,amp; ita mißionefa0a turn óis abire libère conceffum. Debebatur quidem ob rem bene felicitercpgc' ftam militilaurusj Principi triumphus ; iedquianonidemhodie,quioliif uirtuti habebatur, bonos, illis nee ullus decretus eff.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bnferatori^ in Africa felicit er gerits,AloyfijArmerij

Vanta mibi Si quam grata tecum fucrit confuctudo miLo' xane dum Aoguftæ in illo eelebratiisimo conuentu Cx^^o ris,ac totius Germaniac fimul eiTemus, uel ex hoe conijcere poterisjquod inter arma,et tot belli Affricani tumultus,non (ôlùm tuiobliuiici non pofsim î fed etiam te conueniendi uehementiafficior defiderio, Quod quia amp;f têporum ratiO)

SC interualla locorû ingétia non permittuntjUt prüfens prgff are qucâ,abfcns per literasjquç uices præfentis prçftabût omnino facere decreui.ct prefcmni histêporibus quibus Cæiaria maieftas apertû bellû, fiYexpeditioncmniiIfo unquâ tempore reticendâ, contra hoftes Chriftiani nominis fufeepit, fc^if Affricâ ingenti numéro clafsis,SC maioribus copias ad augendam Chrifiire* figionê trâltulit. Nô te latet mi Loxane,quo animo Cæfar femper in ChriB nam Rempublicâ fueriqSC quâtoperedefiderauerit, nô folùm obuiâircinH delium furori : fed etiâ Chrifti nomê libiq; locorû célébré reddere, qd Deo, Opt. Max.fauente ita iam luis aufpicqs duces prarftiterût,ut non folum oibi noftro.fed etiâ ad Antipodas,5C ignotas aliquando noffris regionibus na' noncs SC pcrtulerintjä: continuo ita perferre nonedTant, utbreui foreipc' remusjquod Spiritus fanóus per os Dauidis dixeritjn omnem terrarSorbe Cbriftiane religionis nomen emanatuium,noftrocp Carfare fuperffitequod Chriftus dixit. Vnum ouile,atq; unum paftorê Cbriffi uicariS humanigene ris futurû. Satis^ confiât fuâ Maieffatê id femper cogitaifc quod fit' quicté inter Chriftianos pareret,et non folùm nouas herefes reces exortas fedaret, fed etiam Mahumetanum dogma penitùsdeleretjaudaciamcpTurcæcom' primeretgt;qui Chriftianorü difcordijs adeo creucrat,ut non contenrus occu' patis olim ledibus totep Chriftianorü regionib. pulfis indeuiamp;armislegitf mis poffefforib.nó finemagno ChriftianacReip. detrimêto, quifquisChrf fti nomê coleret,infeftfs armis opprimcre conareriiugumœ Mahumetançfc Óg uniuerig Chriftianitati imponere:hinc Hugaria deleffe et bis in Germa-niâ impetO fecilfe,ac pleracp igne, SC ferro deuaftalTejOmnia peruaftaturuS) nifi Cgfar prohibuffettnô fans exiftimäs, piratas et latrones Affricâ deuafiâ-testet infeftû marenauigâtib.reddêtes eo ufp follicitarenô deftitir,doncecx latronibu«

DE COLETA ET TVNET0 EXPVC» ÿîJ ^ latronibus duces,6Cclafsis,5Ccopiarum confticueret,amp;fpecunijs adiutos adTunetum amp;nbsp;regnum totius AHricæ occupandS tranfmûteret î ratus hat potifsimum ma fœlciter rebus fuccedentibus, non folum Itaham, fed GalIP am etiam, Hifpantas^ facileperuaftaturum » Imperijcp fineslatepromotu-fum. Itacç comparata claircodîuagintaquattuor nauigiorum, intra biremes « trirem* s, eademep amp;nbsp;niilitibus Ä foerjs naualibus, St non contemnenda pecuniarumfummainftrufla, duccBarbaroirolatronum,acpiratarû prin^ dpe, ad occupandam ciuitatem Tuneti, quam fraternæ Regum difeordiæ, mduas partes diuiferantgt;mifjt:deditcp in mandatis, ut in tranfitu Regni Ne apolitamlitcra deuaftaret. Nec fortunauotis defuit, nadtusincuitoditaRea gniütora,muleis abdudtis mortalibus, non mediocre damnum Regno Nea politano intulit. Ltmox i unetum adnauigans, ciuitatem in AflricapolR t3m,^uindecimmiiltbus palïuum aruinisantiquaeCarthaginis diftantem, ïldulisTunetanis, quibus perfuaferat fratremleRegisaduexifle., regnum Tuneti, nomineTurc« adiuuantibus qui partes regts fequebantur, expulfo ’’®S^,gt; qui regno potiebatur occupauit. Quod ubi Cæiâr inteHexiLquan^ fmnqucinde damni ChnftianacReipublica: euenire peflet, ft BarbaroC lum in AfTrica regnare permitteret, diligenter eegitaflet, ftatuit Chriftianis prindpibus perieukim indicate, ut communibus armis hofti obuiam irentï ^ t^on i'oium Barbaroflum è regno Tuneti depellerêt, fed etiam contra Tur cam bellum fuiciperent, ciuitatem que Hterofolymitanam, in qua CHris S T v s fepro nobis uióimam obtulit, è manibus Turcarum eripcrent. Sed cum praeter paucos alios rem Chrififanam int eiliger et negligere, nonnullos etiamTurcas, atqueld genus Chrifliani nominis hoftes QC confilio, óf ar^ î misiuuare, decreuit ip e tampræclaram, amp;nbsp;Deo gratamexpednionem fu' fdperejpræfensep rebus omnibus interene. Itaquepcr hyemem non folum Genua:,fed in Sicilia etiam,Ncapoli,apud Cantabros, arep in alqs loeisiufa fitdafsis apparatum fieri. Et nondum hyeme peraóa milites in Germania, Italia,arque Hfipanqs conicribere, aliosep Genua:, nonnullos Neapoli, at^ tine in Sicilia,multos Barchinonar, atque in circumuicinislocfsnaues con* fend ere, utquamprimum in Africam traqceret.Dum hæc à Caefarea Max ieftategeruntur, Barbaroffus à nonnullis, qui fe Chriftianos profirentur cer for fadus, de apparatu Óf claCsis Sf copiarum, quas Cæfar ad tratjeiendum in Aifricam parabat, difeordesep Chriftianorummentes, Sf nonnullos prin cipcs,qui fepropterea, quod Chrifii nomen gerant, Chriftianosappellant, fcumrecenlensuana omnia» Ôf adincutiendum fibimetum confiCtapu» tabat. Quippe neque CteCrem id nego tn folum fufeepturum exiflimabat, 2f nonnullos principes Chriftianos, qui Caefaris nomen, amp;nbsp;potentiam per borrefeunt, coeptis obuiam ituros arbitrabatur, neque quod redte conftitux turn erat facere permifturos: ueritos icilicet, nc eo potentia Cæiàris auge# cctur,utmultis formidabilis eftet. Quapropter non folum huiufmodi apx paratumncgligebattfcd adcouanum cxiftimabat, utregi Turcarum bellum dim Sophenis amp;nbsp;Perils in Mefopotamia gerenti fcriberet, fi quern appax ratumCæfaris abChriftianis, uel per literas uel per nuncios j intelligeret, connda amp;nbsp;uana omnia, atque ad impediendam expeditionem,quam con ira ^phenes fufeeperat exiftimaret. Nam fe pro certo nofleorqntaua* na elle : amp;nbsp;fi etiam aliquid paratum erit, id adeó exiguum fore, utlatifu per que effet, ad repellendum hoftem,quod ipfe uirium haberct : atque eoufep ineadem opinione perftitit, neque quiequam quod aut ad munten fom Tuneti ciuitarem, aut claffem reficiendam pertincret egit, donee trix ternes duæ ex Mafsilia foluentes, adeum quolHam rebelles CaefarearMax lenatis ex Sicilia, Ó^ Regno Ncapolitano fimul cum quodam Gallo domix

nodcForcftajdjcuigeGma quarta Apnlis perduxerunt, ex quitus quï j| Cacfar paraucrat cognouit, proque certo intdlexït, quod omnino in Affr^ tam trarjccrc decreuerat ♦ Qua re adeo confternatus fuit, ut de fuga cogita^ uerit. fed quia daflèm, qua cum copias à T urea créditas poffet Conltantk nopolim reducere, uix tribus menfibus reficerepoterat.conuerfus eftadd» uitatem Tuneti, caftellum que Golletæ muniendum, reliquos que piratas, qui ad Chriftianorum diuerfa loca infeftanda perrexerant,cuocandos, quocommunibus armis,communcm piratarum aclatronumciuitatcmà Carfareo exercitu defenderent.netp id fatis exiftimans ex omnibus caßenis, atep oppidis, quæ fuæ ditioni fubieefîa habebat, milites Tunetum ad fc ue* nireiulsit, belli fortunâqualemcuncp fôrstulilîèttentaturus.amp;^neinaliquo fibi deeffet ad auxilia,ex Conftantinopoli accerfenda etiam mifit,fed idirrb tum,atcp inane fuit. quoniam Ô^ fi non multos triremium alueos in naualf bus uetuftate collapfos haberent, tarnen uix aliquot reficiêdos curarunt,de' dudosep neep focqs naualibuSjnem remige, neep milite qui non aderat,com plere potuernt: coaefiiep funt crgafiula fôluere, remiges triremibus impo' nere, uixep feptem triremes confecerunt, quasquum ôê propter uetuftateffl alueorum,et propter imperitiam fociorum naualium,inutiles adlongamna uigationern fatis peripexiffent,domi retinuerunt,Barbaroflo^ auxilium uel inuiti denegarunt,

Interea caesar omnibus redîèadminifirat/s,milinbuscpnonfoltmun Hifpania,fed etiam qui in hafia diuerfis crût in locis in naues impofitis,pi2-' paratisep quibus opuscratadexercifumin AfFricam tran''mittendum,iplquot;^ xxx. Maijfacris optimi Chriftiani priusrite pcratfiis Barchinona: trirc-mimconfcendit,prouclt;fiuscpcumpaucis triremibus millepaffusinalium, ’ donec onerariæ naues, quæ remis agi non poterant, uela expedirent,cæte’ ræ^ triremes, Ô!^ reliqua elafiis nauigia tanto itineri le aptarent, fiansinan« choris totum fcquentem confumpfit diem.Pofiridie cius diei orto folefubla tis anchoris cum triremibus enauigare cœpit : fed fiatim non folum uentus, qui fecundus erat, flare deft int, fed in contrariuin etiam uerfus efl.Quapt®' pter coadus fuit cacteras naues in alto relinquere, ipfc uero cum triremibus folisuix ad maiorem ex Balcaribus fortiter eremigans, curfum tenuit, duf tatesep Infulac donecreliqua elaisis ad cam appelleret, nonnullasadiuimnip eonegodo pauculis diebus confumptisad portam Mahoms, qui in eadem infula eft, contenditgt; quo loci etiam eadem dienaues oncrariae, reliqua^ elaisisnauigia, quaealiquantulum in mari tempeftate iadiata fuerantjiUda peruencrunt : eademep die Caefar eo loci moratus poftcro die ex portu uem to adeo remiffo'cum tota elafle receisit, ut in profpedtu infulæ ufquc adnO' diem femper manferit: fed nodtu uentus inualuit, Itacp C aes A R tôtamil* lam nodîem cum pofleriori die enauigans, uix tertia die cum triremibus Io‘ lis ad Goeffum peruenerit.Locus hie in Infula fandi Petri no longe à Sardf niapofita, Etquoniä reliquapars elaisis propter tempeftateeolocicurfum non tenuerat, fed in mart diutius coflidtata permanlcrat Cxfar expedan« ratuseo loci cum triremibus in anchoris manGt^arbitratusetiaclafTerntdi' qua co uenturS.Sed cum id minuslùcccdcrct,exiftimâsreliquâpartem eph fis beneficio uenti ufam, prçteruexifle infula fandli Petri, atep in SardiniaC' nauigaflc,lbluit ex infula,Öd cum ca parte cl afsis, quæ cS co erat diu X luni) ad Gal cru ciuitatê, Sardiniae Regia fedé peruenit.Quo loei no foin nauigw, quæ cû ill o ex Barchinonç foluerât, in anchoris inuenit, fed etiâ q MaremO Vaftia Genua, Neapoli,atcp Sicilia cüGcrmanis,Hilpanis,aicpItalicismi tibus cum ingenti cômeatu,machiniscp,cæteriscp huiufmodi, quæbeHomU funt,ante fcx dies trad«xcrat,incp eo numero Cjf Maieft.fex triremes ” cigt;

^ DE COLLETA ET TVNETO E X P V G. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;53^ tificis amp;nbsp;quottuor HierofoIymitanorS militû com pent, clafTeniq} recenfens, iummâquadringeatorum nauigiorû inucnic ;feptuaginta fcihccttmernes, tngùuaintrabiremesccloces, ^ exploratoha nauigia-’ onerarias ucrô nazies inter quasplerafque maximaecapacitatiSjGaleonescp, Ôc LuGtanorinn caraue'las,reliquat huiufmodiquæ ex Cantabria ucnerant,trccenfa erant, bombardis rdiquoep machinarum genere, loctjsnauaiibus, militibusepo-^ ptime indruCta ♦ Collibus peradis Cæîâr ad ciuitatcin inuilèndam in tcr^ ramdefcendit,honorificecp2C cum iummoineolarum gaudio uelut à fuæ ’unïdiâionishominibusexceptus à Calcntams fuit, déquccommeatu Ôd bis, quæ amp;nbsp;elaisi, ÔC militibus opus erat abunde prouifutn: quod Cæiàrcm non mediocriafFecit Içtitia. Itaqucquum omnia fatisparataadproficifcen dumeerneret, inteiligeret^ à quibufdam captiuis Chriftianorum.quipro« ximeexTuneto profugerant, Barbaroflum omnes triremes ad Tunetum, ^uidnalocareduxilïe, ciuitatemcpTuneti,ód Gollctæ caftellum,quod in faudbuslacus eft,cuiTunetum adiacct, munire, præfidiolt;^ milttum firma* f^j ne qua diutumiormoranoceret, cum omnibusdafsis nauigqs,Dco Opt.Max» fauente, quem uotis tam prædaris, ód ChriHianx Keipubli-fæfummopere neccOartis non defuturum ipcro,cx Caleritano portudie dccimaquarta lunq loluit, redacpadTunetum profeduseftjuentoeppro' O’ofoufusantclucem poRero diecum maioreparte triremium, nauiumep alt;iponurn Vticg, qui nuncportus Faring dicitur in Affricapofitus curium tenuit,reliquæuerô triremes, quætardius aliquantulum cum onerarijsna-' uigauerant eo loei cum reliquis exercitus copqs paulo póR applicuerunt, eadernepdie Cæfar cumtota dafle ad locum,quem Saraceni Goephe Tu neti dicunt, tranfiait: iuisitep nonnullastriremes,atque biremes propius Colleta accedere,quo fiC caRelli munitiones infpiccrenLamp; locum explora-' fcntiubipeditesilmulcum equitibus in terram tutoexpenerent. Itaque tri fîmes tam prope Golletam acceflerunt, ut pilæ ex bombai dis emiRæab ijs, qd in prælidio Golletæ erant, ad triremes pertingerent, fineullo tarnen noftrorum periculo, noRriqr eodemmodo iatRu bornbardarum hoRium Caftellum impeterent. Poficro dieCæiar locisbcnecxploratis, milites in terramdefeendere iulsit.ltaqucprimi Germant expofiti funt,hos Hifpani fccuti,deindeltalicusmiles poRremoCeians maicRasmultis comitata prin cipibus,domuscp fuæ nobilioribus aulicis,Ratimcp ad expugnandam quan* dam tunim,quæ aquis præeR,Sd eR in littore maris no longe à caRello Gol letædidans, ab ea parte, quæ occidentem rei’picit,poGta,ôd T11 ms aquæ ab incolis recêtioribus appeilatur milites mifittnec Fortuna cœptis defuit. nam amp;lturris ilia uirtute militum primo impetu capta cR, Ôf nonnulli uici, oppi* dula^ in ueRigijs antiquæCarthaginispofita,eadcmdie à noRris recepta fuerunt.Cçfar uerô eoloci quo in terramdefeenderat, caflra pofuit,amp; qua partecaftra littus attingebant,triremibus,rdiquiscpnauigtjsc5rcumdedit. Sub idem tempus Saraceni quidam cum Turcis captifuerunt5cx quibus cognitumeR, caRellum quod Golletam uocant,amp;mun{tionibusamp;bom--bardis, amp;nbsp;præfidiomiiitum, cæterarumœ rerum ad quamuis tolerandam nppngnationem ita BarbaroRummunifte, utuix expugnariqucat. quod ubiCæfarintellexit ratusid Gnemaximo Riorum periculo à tergorelinquc renonpone,quoniam illo Tunctumoppugnante,tammunitum caRellum nonfolummoleRiasclafsi adferre poterat, fed etiamne commeatusad cabra,nifi cum maxima difßcultare peruenirent impedire.Adhæcmagnfin-terefTe putabat, fi antequam Tunetum aggrederctur, Golleta potiretur: tluippecafleilo in poteflatem reda(Ro,alucos omnes bircmium,triremi0^j

53lt;5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ALOYSII ARAîERII ÊPIST^

quiinheu, Sgt;C circa GoHetam crant, infua poteftate fore certi'sime exiRi«^ mabat. haque noftri uineas,cuniculoscp, cæteraep quæad oppugnationem necelfaria putabant, facere cœperunt: ÔC quo minus eruptiones rimerent, dum noftri,quæ ad oppugnationem pertinebant, in opere occupatieffent, 38gc*'C‘i^ bris munitum, bombardisep inftruCtum caftello GoUciæoppo^ fuerunt, cohortemep militum præfecto comité de Samo muniffonibusab eruptione hoftium tuendis præfecerunt ♦ quod ubi hoftes, qui in præfidio Golletæ erant,confpexerunt,exiftimantcs, fi machinis amp;nbsp;bombarelis, quae baggere tant uicino continebantur, potirentur, perpetuam fibi fecurita--tem parituros,eruptione cumhoftibus pugnandum ftatuerunt, Itaquccx improuifocumnonipernendo numéro equitum peditûmqueeruperant, protinusep ad munitiones aggeris acceflerunt,ui conati irrumpere : fed no» ftriqui munitionibusprgerant, achter pugnantes, nonfolumhoftes à mUquot; nitionibusreiecerunt,fed indignantes tantum obfeisis animorum effepe^ pulfos perfequuti funtld qui in caftello erantconfpicati,pluresfuis iubfP diomil'crunt,animos^fugientiumita crexerunt,ut nonfolùmfugam fifte rent,fedrecenti fubfidio confifi,noftros iam defatigatos,quos numéro mf litum ualde fuperabant,terga dare cogèrent: fugientefqûe periècuti fiæul cumipfisintra munitiones irrumperent. Neemora Hilpanorum accunit legio, hoftémqueloco pellit,SC ad caftellum retroccdere cogif. In ilia puquot; gnaexnoftris centum defiderati défunt, inter quos Cornes ipfe Samirplu res^ uulnerati, ex quibus Turcica ictus lancea quidam exSarni Comitis confanguineis .hoftes uerô ducenti ceciderunt, inter quos ut poftea à capti-uiscognitum eft, aliquinon contemnendæ apud fuos autoritatisuiri, Ä ^ centum SC quinquaginta ex hoftibus capti font, Sed hac elade minime per-territidie xxii 1 Iunrj,denuo excaftello maioriimpetu profjlicntes,agge ris munitiones adorti funt;defpiciêtes forfitan noftrorû paucifatem,quimu nitionibus præerant. arbitrabantquippe interfeeftis qui ex noftris in Dation ne erantfacile SC munirionib.SCbombardis polîcpotiri. Sed longe aliter tes ceisit.noftrorum quippe uirtute amp;nbsp;agger optime defenfos eft, SC ab co cum magno detrimento hoftes repulfttex quibus triginta cæn,multocp plures capti,ÔC uulnerati fucrunt:ex noftris quatuor deftderati, amp;nbsp;totidcin uulnerati font, Et quoniam eadem die non folum hoftes ex caftello profilientesinno ftras munitiones impetû fecerant,fod noftris in ahjs rebus occupatis équités quidam peditesep fimul Barbaroisi nônullas bombardas inter GolIctamÄ Tunetum,ut latera exercitus Cçiàreiinfeftarcntpofucrant,pofterc dieboni hardis exercitum noftrum ita impetere cœperunt, ut plericp globi ufep adeaquot; ftra peruenirent,idcp hac de caufa euenerat, quoniam Cæfar leu’onbuspræ lijs hoftem laceflère prohibuerat: fed cum id milites fine fummo dedecorc no pafturos arbitrarctur,ut tam uicinus hoftium equitatus fibi iIIuderet,Ra/ tuit amp;nbsp;equitatum Barbaroisi loco pellere, amp;nbsp;bombardas, fi quo modo poffer, hoftium intercipere, crat quippelocus quo conftiterant hoftes, amp;nbsp;boniquot; bardas pofuerant,denfis arboribus confitus, pariterep fnidiiferis. nam ficus, arbores oliuarum, cæterarumep huiufmodiqueuicina Tunetoloca plurk mas ferunt. Quapropter Cæfar ad hoftem ex loco fogandumleuisarmatU' ræéquités emifit,binascp peditumlegiones-quarum in altéra HiipanimiH tes erant.in altéra uerô Germani : hos Cæfar cum eaiiitibus ad fui corporis euftodiam deputatis, unaque Sclopetariorum legionc fcquebatur,quod ubi hoftes confpexerunt,quorum équités erant mille,amp;quot; peditum non nendus num crus, relidiis bombardis protinus fugere cœperunt:quos noltrl infecuti inter équités,peditesep quinquaginta cecideruntjeliquifuga ‘^lu-

CE COLLETA ET TVNETO EXPVG* 537 b confuluerunt, quos eo ufcp Cæfaris Maieftas fecuta eft,doncc oculis dm’-tatem Tuneti fubijcerct, drcumlpiccrct^. Ineo prçliojne dicam fuga feptê cxnofiris caefi funt,Marchiocp exfamilia Mendoza equitum leuisarmatU'* fajpt^fedus grauiter uulneiatus eft: fed medici falutem poIlicentur.Eodem fempore Marchio de Älarcone adexercitû uenit, nonnullas^ triremes,ÔC naucsiccüduxit,et pleroscp ex SiciliajacNeapolimilitaresjinligncscpuiros Quttamprgclarg, acncceUarig Chriftianorö reip. expeditioni intcreflent, fpóte et no accerfiti uenerât;mukçcp ex diuerfis locis ad ex ereitQ naues one fariæ cö cömeatu ueneröt,inter quas magna illa nauis qua Ceiar Iknchino-®Çrèmendaton Rofg reliquerat, cö ingêti bombardarö copia rcrumtp aliagt; '’Um.quæ bcllo ufui folcnt cire. Dum hæcgerunf,tres équités NumidarS ad Cæfaiemueneruntjbinas^ literas attulcrunt;quarum altéras Rex Tuneti à «arbarofforegno et ciuitate fpoliatus,altéras uerô feeres quidâ regni,idccp ^fgis côfanguinei fcripferant;ex quib.Cæfar percepir Regem proceresep funimopereMaieftatêfuam côueniendidefiderarc, polliccncp quicquidin ^■sopiseßctadBarbaroflum è regno Tuneti pellcndum jrogaicqueutad fflostriremes tranfmittcret,quibus cum adMaieftatem fuam tuto cnauiga-ïepoffent. Qua reintclleda Cæiàr lætusnontamquôdauxilio Regis ad tdlumconficiendumindigeret,quodipfefuis uiribus Deo Opt. Max. fa-*^fï^tc quàm citilsime fperabatconfîcere, quàm quôd exiftimaret blanditqs ßi^ liunianitate,ô(f regem amp;nbsp;proceres omnes tempore proccdêterelida ima purifsimaMahumetireligione uci eChriHianos cfiiccrc.Iraq: dues ex Nu« widisremi(ît,quircginunciàtent,gratifsimumCæfarifuiffe Regisuolun* ^3tcm{ntelligere,diccrentcp fe amp;nbsp;triremes,amp;alia quibus opus end,ad eunl ^fanfmiiïurosjftatimepx 11. triremes ad regem deuchendum mifit;necRex ^'utiusmoratus eft,fed quant primü ad eum triremes pcruenerunt, illas cen ^umequidbus Numidiciscomitatuscófcêditjredacpadcanra Cæfaris,quæ pfopè Golletam erant, enauigauit, dieep x x v 1111. lunq eo loei peruenit, ^uippeparum interualli practerierat. Nam locus quo triremes confeenderât 2 caftris Cæfareis marinauigantib .per decern milliaria Italica diftat. Quod ubiCatfarintellexitgt;clafsicum canere iuEit,copiascp inacicm,nô fecusaeft pugnandum eiret,deducerc,regi^uthonorihcc recipereturobuiam exire» Deßinaucratetenim très principes uiros ad excipiendû hominem,Ducem fcilicetde Alba,Marchionê de Alarcone,0£^ ComitcmBeneuentan6:ri Regem fatisbonorificeexceperunt, atep ad tabernaculG Cæfaris deduxerunfj inuenerut ^Cæfarê in Tabernaculo régis Lufitaniæ fratre, mukisep princi-pibusuiris comitatu Regem Tuneti alacriter expedätem.Quouiibjatqjad fededudo man3porrexit, amp;nbsp;ad ofculum inuitauit, genas^ exofculari per-miOt.Deinde non folG proccrcs,principcscp,qui cö Rege 1 unetano uene' gt;'ant,fcd etiam ipfe Rcx more Saracenorû fedentê in fella Cgfarê humipro-ßfatiueneratifunt-bisep peradtis adhibitointer Cæfarem regemque inter--ptetCjmulta de communibus rebus inter feloquuti funt, dimiffoep à collo-quioregead exercitum uidendum circumduciiufsit. Quern fclopetarq, ut gt;aiagis honorifice exciperent, non femcl fed frpies more fuo accenfibili pnluerc intra fclopetosincenib,foniturerribili fclopetorum fakifarunt mix tabaturep Rcx infucta rcm,5C tarn diuturnum fine aliqua interpolatione in-ßartonitru fclopctorû fonitum ,fed poft^ ad bôbardas peruenit cœlû ruere, amp;^ terra dehiicerearbitrabat,amp;pauêsacuelutattonitusrerûnouitatc,dedu-tètesfecircûipicicbattperkiftratocpcxercitUjôc uifîsomnib,copr)s,taberna‘ fulo.qucd ei Cæfar ^ hofpitio parauerat exceptus fuit.æ qm prohibêtcreli-gioneMahumetana,quâ Saraceni fuperftitiofîus,q Turcæ obfcruât,nccp uf

53S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ALOYSI'lARMERU-E PIST« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

numbibere, neque ex animaIibus,,quaeSaraceni nonluguIafTent,carnes edere uolui'Uaqua recens,multacpalia condita Gccaro adbibendum, eden' dumep per mimftros appofita fuerunt« Dicuntur regem fequi oóingenn Cameli onufti rebus ad cibum pertinentibus, illumcp uJginn millium Ntgt; midarum equitum exercitum habere m Mediteraneislocis, quibus omnP bus Numidkuseß habitus,armaturam nullam habent, quæ corpus ab ióu protegit.utunturlanceis à XXXV, ufquead LX.palmas longis utrinque eufpidem habentibus, gladro incuruo quemadmodum ôdTurcæjfedalte/ rum collo fulpenfumhabent,alterum uerofemorialligatum, ItaRegcex' cepto Cæfar omnem animum in Golletæ oppugnationem intendcrat/un' diacp per fuos,que ad td negotq pertinebant, quam diljgeniifsimcadmin^ ftrariiuiïèrat, operacp, atquemuninones praelensinuiicbat,uultucpatque alacn'tatc,quam præle ferebat, militem adeoexhilarabatjUtlaboiemino« pere non lennret ód quam læufsimus felè omnibus periculis exponerct, die quarta lulq confpicientes hoftes indies inimicorum munitiones propius ad murosaccedere, libique omnia arffiorafieri, eruptionem fecerunt,5^ cum magnoimpetuad munitiones noftrorum peruencruntJednofinnon folum fortiter impetum .fuftinuerunt, fed etiam à munitionibus reieóos ufque ad muros perfequuti funt, parumep abimt, quin hoftibus intermixO caftellum non ingrederentunSC omnium iudicio fi aut fcalas fecumiulif' iênt, quoniam murus caftelli à latere nullas munitiones habebat, quibus prohibere poterat, ne murum confeenderent : aut fi plures illis fubfidio ueniffènt.Golletam eo die capipotuiiTeinconfelÏofuir, fed quum diutius ibidemmorandum non iudicarent,retrocedere, amp;adfuos ierecipereuf fum eft. nee impune retrocefiernnt;nam quos uicinos muris, nequebom^ abrdæ,nelt;ç alia tela offendcre poterant,rccedentes ladders coeperunt, trigii^ taep ex no fir is interfedii funt, plures uero uulnerati, fed ex hoftibus, duplo maiornumerus cecidit, Lt quoniam proadmouendis muro bombardarum tormentis necelTeerat apertos cuniculosfacere, quosrecentiores trinceas uocantjfoiræfuntin obliquum ductæ,uclut Menandri quidam, quitus ml lires bombardas muris admouentes ab hoftium tormentis rdiquis® teilsfe tegunt, coeperunt opus longius quàm par erat, à muris, quæ res enecit, ut tam cito muris bombardas admoueri non polTcm: propterea quod in cuni* culis faciendis plus temporis impenfum erat, oppugnationem aliquâtulum differre coadti iunt.amp;^ iam omnia parata erant, quumfubitomareintu^ muitgt;nec naucs,quasCæfaradmoueieCaftello decreuerat, an^exhismu rosbombardis concutere cômode ad Golletam accédere poterât. Itaef licet omnib. paratis,donee maredetumefceretexpedlandum decreucrunt. Die uerô XI II. lulq ad noaem déclinante die marc quicuituatusep Cæfarfatis commode tam mari,quàm terra poftero die oppugnationem confici'amp;Ca ftellum capi pofte, proeelsit ad munitiones infpiciendas,re(ftccp omniaad^ miniftrata cernens,uirtutê,ac diligentiam militum collaudans,dixit.Mu!ta, at($egregia facinora, meisaufpicqsquænullaunquâpofteritastacebitab fente me militesgelsiftis,nuncpræfens fum dux Imperator, cómilito uefter nullum militiæ munus detredians, amp;nbsp;fi inter primores necefte fuerit ad mu« rosaccedere,uicpin Caftellüirrumpereadmonens,mcminerintgefto!Üuir tutis^amp;qux i'eabfenteducib.aurpictjsfuisresgerentib.prgftiterunt,Cafa remep præientê,atcp intuentê omnia putarent,tgnauos pariter,arq!ftrenuos confpicientê:fcdftrenuis premin,acmilitaria dona exhibentê, ignauisaute lurpitudinis notam.Nauarent igit operam egregic,tormentiscp muros qua terent,diruerent^,irent deniep alacriter acpro fide acritcr contra Chrifiino minis

DE GOLLETA ET TVMETO EXPVQ« $3^ A minis holies pugnarent,totcp praeliorS fœliciter geftorn, Regum^ ac Prin-cipum inhis captorum priftinæcp uirtutis,cui null« arces, nulla unquam ciquot; uitatummuninientareftitiflent,memores,CafteIlum Golictaccmanibus la-* tronu cripercnt:exiftimarentcp,eo capto caetera omnia facilia futura. His dix dis ad Andream Auriä pcrgit,hortacur^, ut mane orto Idle maiores naues, vallionescp mûris Golletac admoueret,lortitcrcp muros tormentis quaterct» ^iuiierat Cæfar Hifpanos, quos ex Itaiia deduxerat, Italoscp in duas actes, Hupanisep ex una parte ad concutiendos muros tormentorum xxmu curamdemandauerat, totidem^attribuerat Italis.Vtricp gnauiter opérant pratiiiteruntjfed Hi pani paruo tempore,qua parte fteterantmagnam parte mundeiecerunt, nee diutius morati, aciemftrucia ad conferendas cum ho-mbus continus manus lacti procefTerut, At qui in praefidio Golletac erat hme 8mari,hinca terra uartjs mahs iele côfliôari cernentes, nudati praefidio mu* torumcorpora pro muris oppofueröt.Sed quum noftrorum impetum aegre luftinerent, uiderentep in altjs partibus etiam muros lóós bombardis fundi-ms rucre, nee diutius polie refillerc retroceilcrunt, lefeep ex Golleta partim ï^’^^gns, partim nando ad Tunetum recipere conati funt. Hifpani Golleta mgrelsi multos tumultuantes eçciderunt,altj dum Ia eu ad Tunetum ire per-gunt, funt merfi mari perierunt,quod ubi Itali animaduerterunt, per ruinas, quas Hifpani fecerant, ipfi quoep Golletam ingrediuntur;Iamcp ad pr^dant milesuelutin uacuo Caftello dilcurrebat, cum naute, focijep naualcs predae tupidiin triremes, biremescp hoftium, quae in lacu erant, impetum fecerót, omnibuseparmamentisnauigia ipoliarunt.Sed prcdar,quod ad milites atti-’’tt«,parum Golletac inuentum: cæteiùm commeatus aliquantulum, quo l^rfciSifunt, practerea fexeentac bombard» pracrer iclopetos Óf alia minora Armenta, inter quas acne» trecentæ, quarum centum quinquaginta ualdc ’’’îgnæ.Interfetfîi funt in ea oppugnatione odingenti hoftes, caeceri ad Tii ®«um profugerunt:ex noftris lexagintadefiderati,captiuerófuntinlacu Golletac XXX alueitriremium,dC xxxii maiorum biremium, ÖC X V ‘’‘fernes minores, celoees^ amp;nbsp;e^ploratoria nauigia plura. Tantulotam ma gmmomenti uidoria ftciii. Lgtus tarn faclici fucectiu Caclar, exiftimans bc-’’?coeptam expeditionem Deo Optimo Maximo fauenteexitum meliorem ^3bituram,Deo rite facris perlólutis,hoftfbusjimmodica clade perculGs nul* hinterpofita mora inftandum elle ratus,primores ex fuis ad cófilium uocat: ’Kp in eo de profeóione ad oppugnandam Tuneti eiuitatê agit. V ari» prin dpumeratfententiar: Nam alrj fans negotq geftum exiftimabant,Gclletam faptam,clairem pene totam ßarbarofsiin manibus elle/radias régis Tur ca* •^“m uires, poOelsionecp marts hominem priuatum arbitrabantur,nccita fa-^'lécladem Barbaroffum recuperaturum, ut amplius aut Hifpanrjs, aut Gal ‘ï,aut Italiac pertimefcendus elfcnremporecp proccdéte,putabantcum mo* ^cacIalTehomtne prohiberi poffc,nc piratica exerceret, tutum^ nauigan,. “DUSmareredderc. Practereadicebât latisconftare,Barbaroffumingentes '‘’Pias, amp;: non fpernendum exercitum peditum, cquitum^eonfcciffê,quo funtadTunetum oppugnandam euntibus pugnandum erat.Ad haccexer* “tumCïfareum æftiuotempore, amp;'ingentiaeftu Affrieamexurentem, Öd •“tetuaHo loei à Golleta ufque ad Tunetum pertinente inagró nimis fitix tulofojSf fineaquis rebantur difficile fine incommodo maximo militem, Sui propter iumentorum necefsitatem, óf bombardas trahere, amp;nbsp;cibaria fc-turn deferre cogeretur, poflè conducere, condudlum'quc filocum - quem ’Wsnoftri occupare deftinauerant, Barabaroflus prius occupaffet, in ^”®^lofineaquatione diutius detinere. Poftremo dicebant rommeatus ®™i‘i^quxrcxTnneti promifcrat, aducnilfenuUa: quod indicium erat, alienati

alienati penitus à Rege Tunetano totius AfFricaeprouindæ am'mi.Itéquod* ß ßarbaroHus defeffis gftu/angatis^ tam incommodo itinere nolkis militu bus copiam pugnandi fecißetjUerebantur ne noftri facile hoftibus integris, amp;nbsp;nullo labore detatigatis,ac tam in propinquo locoTuneti inique loco prg lium confereren! gt;nbsp;detrimentiep aliquid ab hoflibus reciperent ï his^ rado-nibus conabantur Cæfari periuadere, ut rebus quas fœliciter gederat con^ tentus AfFricam relinqueret,atquein Hifpaniam nauigaret. Alq ueró pe' nitus contraria ièntiebant , perculfiscp hoftibus tam ingenti cladc omnino inftandum eftê iudicabant,exercitumq5 uióorem poftpofira itinerum,a!ia^ rum^rerumdifficultateadoppugnandam Tunetum ducendum5necui!o modo uirtuti militum diffÏdendum,Barbaroisiép Numidas, amp;nbsp;Saracenosfe mi inermcm,atcp inexpertê pugnandi multitudinêullo modo perdmelcen* dam;quippehuiufmodigeneris milites uiibhofteftatim confuefie tergauer tere,amp; etfulos One ullis ordinibus profugere.Caefar airenfiebat,ratus non pofte ex Affrica fine fummo dedecore, ac totius Chriftianæ reipublicçpet nicie bello penitusnon con fed o difcedere.Arbitrabatur quippereceBudus ex Affrica animum Barbaroffumita erecfturumjutidquodreliquumeratm Affricajfacile Cubiagaret; Regemep Tuneti quem ipfe Cxfar fub tutela rece perat,pcnitus profligaretjtotatp A mica dcpcllerecopccp atep auxilio Reg» Turcarum alueistriremium retedis cla(remiterum,qua cum kaliam, atouc Hifpanias peruaftaret, comparaturum. Adhæc CadaremprincipemChd' ftianifsimumplurimum angebat,quodiam pridemcompertum habebat, uiginti millia captiuos Chriftianorum elfe in manibus Barbarofsi, quos Deo, Opt. Max. fauente, fi ad oppugnandam Tunetum proceisiffet,Chd-ftianæ fibertati reftituere pofte fperabat. Qiiod non minus erat Chriftianæ reipublicæ utile, quam tanto principe dignum. Itaqueomnino adepp'quot; gnandamTuneti ciuitatem proheifei conftituit.Dum hæc gcrunturadCol letâ, Barbaroftusobcaptum Golletæ caftellumingenti clade percu!fus,fæ* piuscp præ dolore manu pedtus contundens, exclamanscp fundamenta re^ gnifuiiam collapfaeffe,ultimam ftatuit experirifortunam, Itacpex gentiit colluuione,quæ propter metum ex uicinislocis ad Tunetum confugerat,rc migibuscp,ac{bcijs naualibus, quosabalueistriremiuaCaefare in Gelifte lacu interceptarû exem erat,T unetanisep ciuibus,ca’terisq5,quos ipfe fecum turn nationisTurcicx,tum Saracenorö habebat,cxercitü, quo euCatfariob' uiam irct,parat,atep ad hæc NumidarS equitü odfodecim millia coducit,nia' nendumep Tuneti decernit, donee CæBr exGolletæ Caftello moueatJnK' rea Caefar omnibus ad profeGionem rite paratisgt;ratus tanta clade, hoftibus perteritis mature inftandum efte,iufsismilitibus quinque dierumcibaria dcquot; ferre, prouifoep ut Andréas AuriasprocfcGusclafsisfcaphis nauigiorS per lacum Gollctx,^ aquam.SCrcliqua.quac ad commcatupcrtincrenbad exer citum perferret, Ipfediexx lulq ortofole excaftris mouit,exercirómque non {ccus,ac fi prarfèntcm,atq; in confpeGu hoftem haberet, Tunetum uc^ fus ducere eoepit. Diuiferatquippe in tres actes omnes copias tPrimam^ Marchioni Vafti deducendam conceflèrat,quam in duo cornua diuifetatB^ uumitalicus miles, dextrum Hifpanicus exJtaliautercpeuocatustenebac fed eo modo inter fe diuifi, ut bombardis, quas inter duo cornua poftietant, locus effet. Hifpanos à tergo fequebantur Germani,halos ueró omnes Cx' Gris aulicf quibus ipfe Caefar præerar, SC hæc erat fecunda acies. Tertia erat ex Hifpanis,quos Cæfar ex Hifpanijs fecum deduxerat, inter quos duo mi lia équités, cæteri ueró omnes erant pedites,hoscp in fubfidijs locaucrat at^ bis Ducem Albæ præfecerat.Impedimenta ueróomnia ita collocaucrat, ut à leua lacum Golletæ pro munimento, dextra uero omnes Cæfareas copias co modo,

DE GOL LE T A ET TVNETO EXPVG» $4l eomod0jquo fupenus eCt dictum,inCtrudtas habercijidcp hacranoneadmx* niftraueratjuc quàm tutdsime meederentJtaep inftrucfto ex ercitii lento gra-duprocedebat» Decreuerat quippecadem die cadra in quodamloco pone« te,tria millia paffus à Tuneto difiantem, quo à peritis locorum intcllexerat fans commodam cxercitui aquationem fore. Sed ubi aliquantulum proceP fit, in itinere miles arm is onuftus, amp;nbsp;æftus ac ealoris intemperie quæ Affri-cæloca,amp; prefer tim ædiuo tempore uehementer infedat, torridiscp à fôle arenis exufùis quæ omnia etiam itineris labor, ÔC defatigatio in deducendis Bombardis adauxerat,aquae putcum inuenit, protinusque ad puteum reliz-Óisordinibus, utaquafjtimlcuaretaccedit. Quod ubi Caefaranimaduer^ tit, quantunfqueinde periculi eueniret,fi hodis ex improuifo difsipatos* Ô^inaquahaunenda proeul à lignis occupatos adoriretur cogitadèt, datim wifitqui milites ab aqua prohibèrent, 5cad fuosordines,fignacp reduce-tent, iter que cœptum confici iuberent: quæ res eeleriter admintdrata no--firislalutempeperit. Namhaudloginsprogrefsihodem inter'oliueta(quod genus arborisfrequens in hac regione ed) délitefcentem confpicati fumus, putauiïnusq5 anteamb ulones cffe,Slt; quos Barbarodus ad copias nodras ex-plorandas miferat. nec lententia nos fefellit; Barbaroffus quippe intelligens per exploratores Cæfarêcum exercitu ad Tunetum uenire, die XVIII. lult) copias quas inciuitateTuneri habebat,atque undequaque collegerat tecenfucrat inneneratque non contemnendum exercitum : iedan omnes idem animihaberent,ut pro domo laribus amp;nbsp;Mahumeti impurifsima heresy fiquæcunq5fors tuliiret,æquo animopatcrentur,incertus erat. Itaque Nu^ midaséquités ad fe uocat,iuramentóque uelut milites,quos pecunia condu-*xeratadigit,ut parato animo ad pngnam cum hodibus conferendam fecum duitatem exirent : SC quicunque ex ciuibus,aut alqs, quos in exercitu con^ foipferatjidem faccre nollent, armis ac ui mandata exequi cogèrent. Numi dfomnia fe faduros etquocunque ducerct, ituros iuramento polliciti funt, 3cfi qui effent etiam ex cinibus qni munus militiæ detretdarent, ut in officio mancrent, coaCturos. Itaque podero die Barbarodus congregatisomni-buscopijs, quas tam diligenter conquiliucrat,docet Cæfarem ex Golleta ptopediem cumexercitumoturum,redtaquead Tunetum uenturum, nP uiur que perfnadere, ne uires amp;nbsp;copias Cæfareas pertimefcerenttmulto plu tes in exercitu fuo indruediorésque 6C armis amp;nbsp;altjs quæ ad pugnandum nc ceffaria effentqua'm in Cæfareoeffedicit. Præterea narrat multa incommo da,quæCæfarianos in itinere,tam commeatusquam aquationis, aliarumep terum pati neceffe erat,tandémque exponit feffos, ac defatigatos ædu,ac itP nerislabore,Gnque enedtos cum recentibus, Öd fub muris pene ciuitatis pus gnaturos : fe nero omnia, quæ exercitui fuo necedaria erant, fatis abundc prouidiffe, commeatum locumquecadrorumitacxpediffe,uthodibus nis bilreliqui effettnullocp modo neep aquationis neep pabulationis facultatêha# bcrêtdiortaturép ut bono animo hnt,amp;.' certafibi uidtoriapolliceantur. da^ qua ad euftodia arcis,ciuitaticp pertinerêt,rite ordinatis, ipfe die XX. lult), quamprimu iiluxit,copias extra ciuitatêeducere cccpitiproccfsitcp ad locö, quê Cæfar cadris dedinauerat, atep eodê loei, quonia fiC à ciuitate non arn-plius,quàm tria millia paffus didabat, Ôdaquationem fatis cômodam habe-bat,cadra pofuit,Cæfariscp prompto ad pugnandum animo expedîare exer ettû condituit. Erant quippe in exercitu Barbarofsi equitû Numidarû odlo-decim millia,quos paucis ante diebus nonnegligêda pecuniarû fumma cor tuptos allege Tunetano abduxerat:prçterea Turcarû équités mille, fclos petariorû uero XV. millia, inter quosTurcæ decê millia numerS explebât. «teri uero Saraceni erant condudi pecunijs. Ad hæc centum ôd uiginti millia

milh'a hominSpartim ex ciuibus Tunetanis, partim ex uicinislodstumuk^ tuariè collegia,ita,quod amplius quam cêtum quinquaginta hominum mib lia in exercitußarbaroßifuifle dicantur. Quibus coptjs confifus,autexcrdgt; turn noftrû ab obfidione Tuneti prohibere poffe fperabat,aut propter mulquot; titudinem certam,G pugnaret,uidioriam habere.Sed Cæfar inftrudo(ui fuquot; pradidum eft)exercituprocedens,uifisinter oliueta anteambulonibiiSjho« ftiumép exploratoribus,exiftimans hoftem non procul cum omnibus copps abe(Te,cœpit cautius progredi,nec diutius in itincre moratus hoftem conipi cit eoloei, quo ipfe decreuerat caftrametari, inftrult;fta acie pugnam præfto' lantern.Qui cum Cçfarianos appropinquate uidit,pofitis ante primam ade duodecim bombardis parumper proceisit,noftriscp copiam pugnandi fedt, Lçtus Cgfarianus miles pugnam no dettectatpes utrinep eminus prius bcm bardis agicœpta)ÔCmox noftri pedem intulerunt, propiusep bofte cum feb petis acceflerunt,idemcp hoftes faciunt:et iam eo res deuenerat,ut cominus, amp;nbsp;prope cS haftis pugnaretur, qua uim impetû uirtutê atep agilitatê noftroquot; rumfclopetariorö,quor2 idius more fluminis, uelinftar uêti connue cumin gentiimpetu flantis,hoftes non ferentes,terga uerter5t:relidïis^ tribus bom bardiscum aliquotmilitibus,quasrioftri cæfis cuftodibusreceperunt,cætCquot; ras bombardas iecum non ita effufe fugientes abduxerunt, rnoxep contetquot; runt,atcp iterum adnoftros conuerfi aliquodglobosex bombardisproicce^ runt, Sed ubi uiderunt noftros pedem inferre denuo terga uerterunt,atlt;p co dem modo,quo prius fugere eoeperunt; quos noftri amp;nbsp;itmeris laboreddatb gati,óó æftu ac fiti confedi,infidiascp ueriti perfequi non funt aufi.In praelio quam pauciisimi utrinque ceciderunttexhoftibus quippetercentidefide^ rati funt, exnoftris odo tantùm,qui prædæ cupiditateordines reliquerant. j RarbaroTus ueró poftquam fe è conCpcdlu noftrorum efle uidit,collet's ex fuga fuis ad proximos montes,qui ab ea parte funt,qua OrientemTuneti ci uitasfpe(ftat,fereccpit.Cæfar autem natrusidoneum caftrislocum eodem loei quo hoftis fugcrat manfit, militescp noeftu ne quid à uicino bofte dani' ni reciperent, in armis excubare iufsit. At Barbaro flus ubi nox aduenit, prf mores ad confilium uocat,de ratione belli cum ijs adiurus: propofttisep hint atque inde fententqs,tandem iterum fortunam pugnæ tentare dccreuit, Sed poftquam illuxitnonnulli, quos in præfidioTunetanæ arcis reliqueratad eum uenerunt,arcemcp inpoteftatemcaptiuorum interfeeftis pluribus ex his,qui inpræfidio erant,deuenifle nunciarunt. Nam quidam ex his, qui in arce erat,et Chrifti fidem ad Mahumeti hçrefim tranfiens denegauerat,poft quam uidit Barbaroffum praelio uieftum, ad montes confugifte, uencratad captiuos,remcp fuo ordinenarrauerat,certiorcscpfeccrat, Barbaroflumde-creuiflTeomnes captiuos Chriftianos, fiquidgrauius c6tigilTet,interficerc:ó^ propterea uicina loca ergaftulo accenfibili puluerebcmbardarum cóplefTe, ut igne id momento temporis conficeret,Hortatuscp fuerat hommes, ut eb fraTtis ergaftulis, quæcumep fors armadediiïetfumerent, atepinprefidiSin arce relidtum impetS facerent.Quod captiui alacritcr peregerant, plurestp ex ijs,qui arci prçerât,interfecerant,reliqui fuga elapfi ad Barbaroffumpro^ fugerant:ipfi ueró portas arcis occluferant,uexifiscp et furno Cefananis fignü dederant,arcem in poteftate fua eifc. Quod ubi Barbaroifus intellexit, pro* tinus cum parte copiarS adarcê adcurrit, multiscp pollicitationibus capm uos oneratrogatep ut arce adaperiant, feep in cam admittant. Sed poft^ nfi hil proficere uidit,captiuoscp arcê iam pro Caefare tenere perccpit,ucritus ne Cgfar eum perfequeret deploratis rebus fuis fortunâ ineufans iterS ad motes fe reccpit.Interea Caefar ex caftris mouerat, ut copias ciuitati Tunetane ad-moueretjfigna^ quç ex arce dabâtur colpicatus, Marchionê Vafti ad earn recipien/

DE COLLETA ET TVNETO EXPVG. y4î Afêcipiendamcum parte copiaruminifit,qucm captiui portis apertis alacri terinarcem introduxerût.Cæfar uerô intérim adfuburbium ciuitatis cum coptjsaccefïèratjfubftiteratcp parumper,c6fultaturus anTunetum in præ* Qammilitibus daret(clementifsimus quippc uir hoftibus etiam parccre eux picbat)fed uirtus milttum,tot’que labores exhaufti,operacp non folû in exgt; pugnando Golletæ caftdlo præftita,fed etiam in profligando Barbareflo nauata,idfacerenonpcrmittebat. Itaqueutôlt; contumaces ac rebelles pu ßiretjfimul^militum labori fatisfaceret,Tunctum prædam militumelîc uoluinfedantequamquidquam faceret ,placuitrcgemTuncti aduocare, tnterrogareœ an quenquam haberet in ciuitatc,quem conferuarc cup eret: Ptomittens Cæfar curaturum fe, ut quofeunque uellet conferuarentur. Ad bæcTuneti Rex refponditjfe neminem habere,qui conferuandus cHetuo gsuit que Caefarem ,ut omnes interfici iuberet. Itaep die x X I. lulq miles 'ngrcflusciuitatem,ad prædam difcurrir,multa^ aliaquæin capta urbe fo ■wt fieri,perpétrât; biduo'quepenè toto per ciuitatem difcurrcs,prædam fgit:exTunetanismulticæfifunt,plurcscapti.tandêdiex Xi i iJulqmi-bsexTuneto præda onuftus exire iuflus eft: fed minor præda, quam cx^ *^taciuitate milites animo c6cœperant,extitit. Nam ex captiuorum ucn ‘litioneplusprædæfuit, quàmexalqs omnibus rebus. Atinareequæenqp ^ethefaurisBarbaroisi pofttotimpenfasin apparatu belli, militibus'que ^^ni Numidis quàmalqs conducendis facflasfuperfuerat, idtotum,fama ïft)gt;nmanusChriftianorum,quifeexcaptiuis effradis ergaftulisin liber* ^3tem uendicauerant,anteaduêtum noitrorum peruenifle. Licet Marchio *afti,ut quidam dicunt,x x v.utalq uerô,x l milliaaufeorum,quôd pri ^ßiusarcemingreflus fucrit,pro parte fua dicatur habuilTe. Commeatus ue ■^ôiaiiarum'que rciû quæbeilo ufui futuraBarbarofrus,6C diutinæ obfidio* JJ'stolerandæcaulàin arcem congeflerat, abundè repertum eft,quod Cç* ht conferuarc uoluit, Dum hæc gcruntur,quidam ex transfugis ad Cæfa* ^'nuenerunt,nunciaruntcp,BarbaroflùmadSyrtimparuam, quam nunc Grbas uocant,profugiiïe:fed ut poftea compertum eil, eódem non profu gerat,ed adHipponem,quam nunc Bonam dicunt, fe cum quinque mik bbusexfuis contulerat(diftatetcnim Hipponis oppidum à Tuneto cen-tumSCtrigintamilIiapaflus) Initinerequippe eadê fide qua regem dele* tuerant amicitiam Barbarofsi Numide fecutijpoftquam allhctas hominis rcs,amp; retro omnia labi uiderunt, non folum ab eo defciuerant, fed etiâ po* ftvemum agmen adorti, plures ex ijs qui Barbar oflum fequebantur, inters itérant: multiqj æftu,fiti Ôd labore itineris perierant, plures^ fuga ad ui* tosproximos delapfiprofugerant.Cæfar autem Andrea Auria ad Hippo* ttem recipiendam cum parte clafsis, copiaruep millb, animû ad regni Tu* nttaniresordinandas conuertit.ItaqueRegeTuneti adfe uocato,exemx plumrargliberalitatis,nulla'que unquam temporum obliuione dclêdum, ^tre^ fublimitate Cæfareadignum edidit, Tunetum^reftituit, atquein ^2gni pofTefsionem induxit:Slt; quo magis hominem ab hoftibusmuni* fet,arcem Tunetanæ ciuitatis,Golletçqj caftellum proprio milite muniuit, '^^^*galç regem decern millia aureorum annua pendere iufsit, quatuor^ ®qtios,decem'queaccipitres,qui uulgo Falcones dicuntur.Sed Rex,qui,fï jiitamprotjceret,uixminimam partem beneficiorum àCgfMai.infecoL htorum square poflè arbitrabatur, ucciigalia quotquot funt tam in Tune *ï,^to,quamuicinislocis Cçfaris effeuoluit: fubfidio pr^fidtj militum, qui 'Jolletg,at(p inaree Tunetanarelinquûtur,futura. Cçterùm miLoxane, •rcquidtelatcat, quoniam fæpius deGollcta,amp;Tuneto mentionem feci, ’'tteq^am adfinem ueniam ,uifum eft, non folum arcem,fed etiam lacum

ÿ44. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, A L 0 Y S I I A R M E R U E P r S T.

GolletæjCætera'queadiaccnria firaul cû Tunenciuirarc defcnbcrc.Lacus igitur cR, quo marefucccdït longius, faucescp fatis anguRas habet, utpotc per quas utxtnremium aluei finercmisingredipofsint: necmafora nau^ gia admittit.ôôlicettam anguRis faucibusmarefuccedat,tandempoft^ felatifsimè pandit, ambitum'que lacus efflen amplius quàm quadragin/ ta miHia pafïus:lfuo'que latere ingredientibus,quod onentem afpicit,aigt; guftam habet penes littus lacus ÔC arenofam uiam. Caetera mons à fepten/ trione fn meridiem porrelt;Rus,ftatiua arbore confitus,arque in maiori par* te afperobtinet, Dextrauerô lacus pars planicicm habet,ficus arbore,oli uetis,citrtjs'que,arque alqs huiufmodi generis arboribus confîtâ, pukhet' rimum cernêtibus exhiber afpedum.quod lacus eft in medio, ualde limo-fum eft: cgterùm quo magis ab utraque partelittori appropinquat, eo plus arenæ,minus'quealtitudinishabet, totus quelacus uadaripoffeGnilifflUS, qui in medio eft:homines id conantes facereimpedirct.augetur hic,minuit turep, prout mare ad littus Africanum acccdit,uel ab illo recedit : ac pkiun queæftu maris SC tempeftatibus ira fauces lacus obturantur,utnccclkfif, quo nauigia poftir admittere,filas egercre. Fautes duo cornua habent,ab terumabea parte qua orientem refpicit, alterum quaoccidcntcm,utrun' que planum atquearenofum, fed multo magis in longitudincm, quàm lu latitudinem porrecRa.Nam à lacu ufque ad illud m^rc, quod finumTuncH uocant,utriuique cornu latitude eft, quod uix quinquaginta paflùs habet» In cornu quod orientem rcfpicit,domus qüafdam habet, quæmercimouw mercatorum folentrccipcre. In eo uerô quod ad occidentem eftjcaftellutn eft quodGolletamuocant, faucibus lacus appofitum, quodBarbaroffus ÔC operibus,Ô(lbombardis,ôil fatis ualidopracfidio,utfuperiusdidumeft,^ muniuerat:ab faucibus adTunctum reéta nauigantibus,àfeptentrionefd licet in meridiênoucmmilliapaflusfunt. SedTunetum aliquantulum^lit tore lacus recedit,inipfo uerô littorcnauâlc eft x 1111 trircmiumeapax, SC quædametiam domus adrecipiédasmerces aptæ»ipià uerô ciuitaspaf tim in colle eft, SC partim in plano,ab ortufolis in occidentem porredä« Qua'que parte orientem fpedatjcx eadem etiam arcem tenet in plano tO' tarn pofitam, arque à cæteris ciuitatis munitionibus muro quodam diu^ fam.eodem'que loci fuburbium habct,Rebatum incolæ uocâr,qui à Chm ftianis incolebatur.ab occidente partim in plano eft, SC partim in colle k' uiter accliui.Habct ab ea parte fuburbium quoddam anguftum aliquâtu-Ium,fed in longitudincm ualde porrectum. Qiiod uerô muriad fepten-trionem uergit, totum eft in plano:fed quo magis ad meridiem proccdif, eo magis attolitur,doncc ad fummum collis afcendat, in quo muros meridiem fpedâtes habet.ambitus tonus ciuitatis eft,nouemmilliapaffiis:fed pro tanta amplitudine frequentiamincolarum non habet *Sed iam tem'’ pus eft,ut unde digreftus fum,redeam. Csfar,poft induSium in polTefsio nem regniTunetani Regem,nucios ab Andrea Auria, quem,utlüperius dixi,adHipponem recipiendam miferat, de capto oppido,6C rebenegequot; fta recepit.Barbaroflus quippe, qui fe cum fuis poft fugam ad cum locum contulerat,8C eomodo quo temporis breuitas exigebat, iriremiumnon/ nullos alucosrefecerat, quos eoloci in lacum quendam mare fucceden* te longius,late'que poftca reftagnanteanteaduentum Cefaris in Affikaffl coduxerat, duce quodam,quem uulgo Cacciadiabolum uocant,ad Arce? riumtranfmiferat: ipfc'queeodemloci cxploraturus,quofe Carfarcum^' xercitudafte^ transferret, præftolabatur. Sed breui tempore, poftquam duce Caccidiabolo triremes ad Arcerium expediuerar, ad cum uenerut, quosinfpecuUstonftituerat.’retulcrunt'que, claflèm Csfadanïin) te®^

AUinmjquae rcdià curfam ad Hipponem direxerat. Qpod ubi intellexît,ue ritus ne edamhoftflcscopiae terra uenirent, collecflis fuisrehóo oppido P*’ofugitj arque iter uerfus Arcerium,ut ex transfugis captiuis'que poftea tognuumeftjfacere cœpit.Sedutàpcritis locorumaudio,Onullû cnani •mpedimentum à Numidis rehquis'que Iatronibus,qui affliôashomp numfortunasprædæauidi plerûqueperfequuntur, recepent, uix cum de-rimaparte fuorum turn propteritmeris æftus'que laborcm, cum îtiâ propter inopiam commeatus,quem in innere,hominem alioquin tyrannum, amp;nbsp;toti Africae exofum, minime habere polie exiftimant, ad Arcerium per ttenturum.clalsis uerô Cæfariana pofteaquam ad oppidum Hipponis per “«ifeüatiin oppido potita eft . ÖC quoniam Andreas Aurea cum triremi-ItusCacciadiaboIumpauIo anterecclsille, atc^ uerfus Arcerium nauigaß ^e perccperat,relidlo pr^fidio in oppido, ratus edentate opus eflejlaruit 311 Arcerium reCta na uigare: id queeo cófilio Iccir, ut Sd fi quo modo poftet, Cacciadiabolum, cum triremibusairequeretur,eas' que intcrciperer, an t^quamad Arcerium peruenirent,quod multum interelIèarbitrabarur.Et titadArcerium,priulquamBarb3roirus uenirer,ipfeadnauigarct,quodrei Itenegerendp occahonem non minimam prf Hare pefle fecum confidera-l’amputant'que homines,ÔCfcelicitatêCaefans cogitantes, amp;nbsp;dihgentiam, tcleriratem'que Principis Auriae, quamfemper in omnibus præftirit le-lîuSjDco Opt.Max.tam piæ expeditioni fauentc,utrGque ex uoto confe-cuturum.Nam Arcerium abHipponediftat penc per c c C Lmillia paC lus:quodfpaciûcitius Principcmtriicmibus,6vpra’ieirimnoctiidiu'quc profperouentoinmarinauigantemfperant, quàmBarbarolTum, tâtis ca-ibribusexufto milite, amp;nbsp;maxima penuriacommeatusuexato,quem ali-quando quiefeere oportebir,terre(tri itinerc confedurum.Cæfar igitur in-'dleâisjquæ ad Hipponem gefta erant,oppidum régi Tunetano conceC-fimhacconditionCjUt feptemmilliaaurcorumpro qsquiin prefidio arcis Hipponenfis rdinquebantur, penderet.His ordinatis,multisq3 Hifpano-tumdomum redeundiconcelTo commcatu,ipfePanoimum in Siciliâ cum Germano atque Italico milite, plurimisep ex Hifpania tranfire dccreuir, Ôi uiox Neapoliminuirere,paratacpiam funtomnia.Et eras Cæf.Maie,daß leminSiciliamtransfretaturaconfcendit.ualdeenim prçclaiâ,miLoxane, amp;^nullaunquam pofteritatis obhuione delendam,Chriftianæ'que reipub. nonfolum uti!em,fed etiam uehementer neceflariam Cæfar confecutus eft nidoriam.Quippc quæ non folum à continuis Turearum,piratarum^ incurfionibus perpetuam Hifpantjs, Galliæcp atque Italiæ, reliquisep Chri ftianæ ditionis prouineqs fecuritatem pepererit, fed etiam furorem Chri-ft nominishoftium itacontuderit, ut non folum Barbarofsi minas, amp;nbsp;in Chriftianum nomen rabiem rcprelldit, fed Turcam etiam perpétua maris polTefsione cum maxima detriméto return Turcicarum detrufcrit,rem-quemaritimam itainlibertatê aircruerit,utnullo modoChriftianisTur-tainmaripertimefeendus fit: mare nauigantibus pari tern offris, a lijs'que nationibus liberum reddiderit,iugum 'que, quod BarbarolTus Tureæ iuf-fultus amp;nbsp;dalfe amp;nbsp;prçfidtjs iam palam Chriftiano nomini minabatur,rctu-tltht. Ad haec X x millia Chriftianorum, quos perfidifsimus hoftis Bar-taroflùsincarcercSCuinculis detincbat,liberauerir,inter quosnonnullos nauticæ reiperitifsimos,quorum coada opera raulta damna Chriftianis intulerat,erat'que illaturus,nifi Cæfarhominis infolcntiam compreftiflèt, plerofqueetiambombardarum faciendarum artifices, qui coadi uelutin Wnculis Ô^ergaftulocxiftentesjcompellebantur artis luæinduftriam piæ «are,SCquæ Chriftianohomine indigna funtfacere,feruitutc exemerit.

Non puto etiarn reticendum,quôd inter capnuos feptuaginta Galli rtpe^ tifunt,quos Cæfaroratori Regis Galliat domum tranfmittcndoi nadere iufsitjteftes uidionac liberalitatis'quc Cæfarcæ femper futuros.Quaproptet quifquis Chrifti nomen ex animo 06 ucrccolir,infinJtasDeo Opt.Wax. gratias agere debet, quod tam ingenti metu atque confternatione ChrP Itianam^rcmpub.liberaueritrplurimum quciefe fateri Cician debcrc,qul in hac expeditione itafegefferit, ut Sd optimi ImpcratortSjóé fortiisimi mi-litis operam prarftitcrit, nihil'que quodad tam magnam, tam'que fantam expeditionem nccc(lariumfucnt,ufquam praerenniferit: palam^ omnibus fccentjfequibufuismagnisImpcratoribus æquandû cflc,quibusornnium noftroru in fe animos non fine magna admiratione conuerterit. Sednc te diutius in enumerandis Catfaris uii tutibus in hac expeditione palamex hibitis dctineam,de quibusfatius ener tacere^quam tarn paiica dicere, ad remuenio.lnreccnfendis bombardis, quas CæbAlaic.amp; in arce Tuneta* na,SCin Gollctaccaftclloreceperaqquædamtormcnta, globi'queinfignb bus regis Galli« notata reperta funt. Quapropter quidam exiftimaucre, Regem Galium 6C armis SC munitionibus SC pecunijs etiarn BarbarolTum contra Chriftianosiuuiflè: al ij tantum fcelus in Regem Chriftianifsiniuni nullomodo poirecaderercputantes,utremindignam 8Cfuonomine,amp;^ Chi iftianitate perpetraret,atbitrabantur5Barbarofium tormeta iHa, Si ma* chinas dedita opera ca nota fignafle,quo Tunctanis,reliquis'quequi cum eo fentiebaht, laironibus,palam faccret,ie in Chrifiianitate etiarnmagai nominis Principes amices habere, qui fe SC opibus, SC omnibus rebus, quæad ufum belli pertinerent ,re ita exigente, iuuarent, alacriores'quco' mnes fuos ad defendendum regnum Tuneti redderet; putantes non fo-lum hæc, fed etiarn multo maiora fubfidia à tam magno rege,quoticfcun/ queitacontigerit,habituros:pleriquedicebant, captis aliquando Gallicis nauibus BarbarolTumilla recepifle, atque ad areem Tuneti 6CGoHetam aduexilTeJtaqueuariacin hac materiafententiae dicuntur. Qira derefatis fuper'quedidlumfit.Cæteraquaefcquentur,exltalia eademhdeadteperz fenbam. Intclligo quippc Caef.Mai.noncontcntamhac uicloria,Deofa/ uente opt.max.multo maiora moliri, quæ SC Chrifti nomen ad externas nationes emanatefacient,8Cperquamneceflaiia Chriftianæreipub.futura funt.Quæ omnia profperè SCfœliciter tam pqsuotts Deoiuuante ceflura unufquifquearbitratur.Vale:SC mejUtfemperfe* cifti,ama.ExC«faris fœheibus caftris apud

AlaafanTuniceuslegitimusRex^ cuius nempemaio-res,plus feptingentis annis ibi rcrum poriti funt)ßarlt;’ barica crudditatepraeditus, quicquidlibuit, licere fibi infuosuoluit:adeo,ut nofolumfortunas quorumcun* que fibi uifum eilet,quo iure,qua'que iniuria fibi uend* carenuerum etiam liberis fubditorum fuorum ,natu-ræ amp;pudorisfra(fiisrepagulis,contra omneius atque

P*ias,adnephadametiâ Venerem abuteretur; quo fatfiöeft,ut fubditi eius nonfcinclabipfo deficcre meditatilmt, Q.uod animaduertens Heredin Aenobarbus,occafionêta obuiâ amp;nbsp;opportunamnó amifit» De cuius fucx cefluó^incremento,pauculauelutidelibare,noalienum ànoftroinftituto «uent.Fratrem hic habuit maiorênatu Horcuh nomine, cognomêto etiam Aenobarhum.utcre^ patre Cilice natus fuit,Chriftiana: religionis illo qui-dem aliquando cultore: fed qui tandem Chriftianx militiæ fa crus defertor, incaftraTurcica turpiter transfugerit, Filij aliquantilper fub Curcotio lm* pftatorisTurcaru fratre mcruerunt:quo mortuo,natu grandior cuiufdam ’fifcmis pratfedlus, cS Salim Turcarum Imperator clafiem nauium qua in Matris fuerât poteftate recenferet,metuens cxaucTorari,cum triremifuafu gitinmótesBarrhicos,ibi^biremem unam amp;nbsp;roftratam Syraeufanâmer Bdbusuarijs onuftam caepit: colktfiiséjjèfinuTunetenfi aliquot piraticis ®yoparonibus, c3 fratre S^fororio fuo piratica facere oceoepit : magnoep fonaturegnS Bugiæadorfus eft. fedamifibibi brachio dextro, à ciuibus ^prxfidioHifpanorumfortiterrcpulfus amp;nbsp;fugatusfuit. Neep profuit illi turfuseandena belli aleamtentanti, nauesomnes igni eófumere: utfcilicet iocijstnatores animos adderet, omnem^ fpem fuga praccideret. nam re infeda,nonfineiaefïura QC dedecore fugere coacfius fuit.Exuftis igitur na^ uibus,ex pirata terrae perturbatorfatftus^Algcricö regno, quod Ferdinâ-doregiCatholicotributariura fuit,expugnato, Hcredin fratrem fuûcum impcrioprçfecit.DeindeTenenfiumregnum aggreflus,paruonegotiGin poteftatem fuam redegit: ubi Scander Rais fororiumfuum cum prafidio fatis firme rcIiquit.Proinde fuccedu return fublatus,ma iota, nec infœlici-ter tentauit.Per Morabitas namqucMaurorum facerdotes, quos tantum non profemideis habent, facile perfuafitTremefenfibus, ut Regem fuum (quia Chriftianig principibus confoederatus erat)expellerent;nifi iram 8^uindidîâ prophetac fui Mahomcti,in fe totiusep regni perniciem amp;nbsp;exk tium prouocare ucllent.non enim Mahometo cum Chrifto couenne poG fc.Exadoigitur Rege,neipfe per tyrannidem expulfi locum occupare uideretur, uafro quodam ftratagemate (fi tam fubdola fraus ftratagema d’cendumeft) illis impofuit. Suadebat enim,ut nepotem Regis' exaefi, quem ille in carcere afteruari iulTerat, ne hoftile quippiam in patruum fuum moliretur,liberum dimitterent, atque infugati patruilocum fubrox garent. Placuit confilium Tremefenfibus :ad01efcens eneruis eximitur, fpe,foreut diademate regio ornetur.Sed ô caeca 8^ exccrâda regnandiam^ bitio.Bonus ille ( fi dqs placet ) Horcuh Aenobarbus, iuuenêiam regno deftinatum,perinfidias trucidât,eifdemcp artibusTremefenfium regnum occupât: multorum,eorum'quepotcntilsimorû,8Cau(ftoritate apudfuos flagrantium,caede ÔC fanguine uircsfuas afirmat, omnibus feformidolo-Z a fum

fum facit.Infœlix adolcfccns,quid tibi profuit c carccre edudjpatru! WiWß guinolentas manus euaderc, cùm iam rcgno defhnatusjin pirataficamin dderisf' Præftiterat certè, fqualore ÔC pedore carceris computrefccrc, quàm à tanta fpedelapfum, tam miferè,tam immanirer, tam crudeliter ma óartPatruus adolefcctis, Rex quidem Tremefenfiumdèd eieduSjtam fee leratifacinoris atrocitatcperculfus,ad Ferdinandum Regem Cathoheum profugit : auxiliares copias contra immanifsimum tyrannum, magna fui commiferatione.apud Regem, omnes que totiusregni fatrapas excitata, implorât,impetrar. Diuerfisinlocis,uario belli euentu,cumAenobarbo confligitur.Tandem ab Hifpanis, régis'que Tremefenijexadi copîjs, in oppido Alcala,longa obßdionc cindus,cum return omnium penuriala-boraret, de fuga elandeftina cogitate fcœpit.Partem muri.quam qui in ob* fidione erant,minime obferuabant, per Ckriftianos captiuos demoliricu/ rat:faó:a queuia,qua equitatum omnem educerepolier, Chriftianosad unum omnes occidit.Quiequid uero auri,argenti, gemmarum,amp;' aliarum return magni precq ètemplis locis'queprophanis corradcrepoteft,conua fat: 06 lub noflem lil entern, ciim centum equitibus, copiofo^, quem com pilauerat,multarum return thefauro,fugit,Hifpani,expulfi'queRegisequi tes,reintellcóèa,diluculoadquadraginta milia magnis itineribus,ipfum perfequuntur:tandem in umbrofoquodâ nemore,deprehêdunt.Vtrinç inftruituraciesexfolis equitibus:noftrifercquadringentifucre.pugnatur aliquandiu atrocifsimcaduentat déniqne peditatus Hifpanicus : uincituf Aenobarbus numero, nonuirtute militum,noftris'queuidoriam,fedcru-’ entam, relinquit. Tyranno caput abfcinditur, ac Tremefenium déportai tur, ubi magnocum Maurorum turn Hifpanorum gaudioexcipitur.HiCB finis fuit Aenobarbi fenioris, pirata: nobilis, 06 tyranni truculcntifsimf Mertuo fratre, Aenobarbus iunior, cuius caufa hæc fufeepta fuit profes dlio, propter famam amp;opes, quas piraticam faciendo fibi comparauerat maximas,Turcici exercitus Imperator primarius creatus, fexagintatrire/ mibus 8Ctriginta biremibus,omncmItalia:, Sardinia, Sicilia,atque Hb fpaniaoramlegens, adeôfaills latrocinîjseam ubiquefpoliauit, utetiam meditetraneis ciuitatibus non paruum timorem meuteret, littorales que aliquot caperct,ciuibus eorum partim cafis, partim inperpetuamferuitu/ temadduClis.Vidensigitur Aenobarbus magnam SCamplam occupandi regni Tunetenfis apertam fibi elle feneftram, fimulâs fe è Thraciafratrem regis Tunetenfis,lulKi Imperatoris Turcatum addudturû,qui triginta ali] s à Rege crudeliter excæcatis, 00 deinde interemptis, atatis forte beneficio, tam immamlanicnafubftractusfitcrat:populo, utregefuo exadojfratrê in locum exadifubflituerent, fuadere ccepit. Quodfiue propter odium in Regem concoeptum,fiuediuino numinefiebeluinam illam immanitatem punire uolente, facile perfuadet:atque eiufeemodi ufus dolo,fe RegêTu-neteorum creat.Quid multa^'ut tutior elTet ab omnibus infidijsjTunetum primariam Öd principem totius regni ciuitatera,eius'quc propugnaculum Gouletam, fortilsimis münitianibus communire:Bonnam, Brifertam,a/ lia'que Barbaria locainfuam poteftatemredigere: Algirqs,altjs'quefua: ditionis populis, de triremibus , ducibus, prafidio profpicere: Hilpania, Sicibam, Sar diniam,alias' que regiones Cafarea ditioni obnoxias, latro/ cinijs infeftare:in Gouleta SC Tunitio uires fuas confirmare, rem'que fuam conftabilire, ingentem claflemapparare Ódinftruere: ut quamlibetparua occafione data, ChriftianorS fines inuadere,imprefsionemqj faccre com* modius ôdlicentiuspolîèt.Hac omnia Imperator femper Auguft.nonfi* nefumma animiaegntudineuidens/eewm'quenon efeitanter expendés, qua:

C o M M E N T A R I V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?49

^quæ 5f quot mala atque incommoda Refpu.Chriftiana, nffi ci’us temera-ftlsaufibus obuiamireiur, acciperepoflet:quanquam nondumomnino defundus effet bellis inteftinis: (intefema bella uoco,quibus Europe pria dpes eifdem facris initiati,multos annos pro uêtofis SC inanibus nonnun* quam titulis, inter fe digladiantur)uölens tarnen proutneiam quam for-tituseft,nonfolum tucri ,uerumetiam adornare,Chnftianarep Reipub. tranquillitati SC faluti confulere, acuiusfinibus impurifsimum facris'quc din's execrandum ac deuouendum hoftem, cum uniuerfo exercitu,tamin Germania quamHungaria,exa(ff:um,inturpifsimamfugam conuertcrat: eoepit,uelut diuino admonitus oraculo,de inuadendo tarn capitali inimix eO) nedumrefiftendo,cogitarc.Qua*n expeditionenontantûfuos,fortu^ nas^fuasjfed etiäfemetipfum täancipitis belli al eæ exponerc SC obieda* reftatuit.Rcbusigitur omnibus accurate perpefis, daflem trecentoru aut quadringetorunauigior£cadornare,e2ip fic cum militibus, tS rebus omnibus adbellQ neceff'anjs,armare, ut nequiretneq?opcrolius,nequcinfrru5= dbus,certö conftituit, fern elcp decreuit. Etus^ rei gratia ad omnes infu-larum,portuum,arcium prxfeclos,ad Genuenfes quoque,eorum'quc ducem principem Mclphiæ,literas deferibiiufsit,nunciari'que, ut omni diligentia longas naues, alt;ffuarias,onerarias, liburnicasjoftratas, alias^ nauali præüo idoneas, appararent, nouas que cxædificarenf. Eiufdemtp fereargumenti literas adBeatifsimum Patrem Pontificem ftimmum, fa-erofandum'que Purpuratorum patrum, atque auguftifsimumSenatum, Decunones'que Rhodianos, qui nunc Miletam infulam tenent, dari cu-faamut fcilicet rebus omnibus diligenter expenfis,rationem aliquam inf Erent,quibuscopqs tam fanóum ÔC pium, Reiep publica: Chriftianx fa-lubrem acperneceffarium conatum eiuSjóC uoluntatem adiuuare ac pro-wouere uellcnt, ac poffent. Quorum omnium perlegatum fuum,Vice-comitem de Lombeke, Chriffianifsimum Regem admonendum puta-uit, ut fcilicet longa nauigia fua,Sóacfluaria,fubfidiofibi, ad fufeeptam ex-pcditionêperficiendam,mittcret.n5enimin ullum alium ufum, neqpDeO opt.max.gratiorem, neque Chriftianifmi protectioni utiliorem,eamari uentisq? credere liceat. At illc excufauit, caufificatus, inducias fibi cum cxecrabiliillo Acnobarbo intercedere:fed nee alioqui confilium, neque conftitutum fibielTe,alium inftruereatque armare,fe^ deftruere Si^ exar-mare, Cum igitur Imperator femper Zïuguftus miro quodam defiderio expungendi notam,abimpurifsimo illo omnisreligionis bofte,nomini Chriftianifmi inuftam, iniuriamep illatam, quanta poflet eeleritate maxima, propulfandi flagraret:fecum^ ftatuiffet, quamuis dam SC fine teftc, ciuscppropofitiprxcone, tam fanCtæ SC necefiariç expeditionis prxcipua fufeipereprouinciamjatquein ea ( quod aiunt)prora effè èCpuppis: ut o-wniacómodioreuia difponcrct,SC ordine,decreuit Madritio perregnum Caftellae Barcinonê proficifci: qua in re ne cellaret, Imperatrici coiugi fuc, omnium regnorum fuorum gubernacula commifit. Relictis apud earn ui-ris aliquot non poftremx nobilitatis, SC cum prudentia, turn autoritate atque exiftimationedarifsimis, quorum cofibjs in rebus arduis SC dubqs ni-teretur.Ipfc nero perpendens,quot SC quam uarqs uolubilis fortunac inex-pedatis cafibus, uita humana fit cxpofita amp;nbsp;obnoxia, prxfertim in tam, long{nqua,difficili 8C pcriculofa profedione : cui nemo mortalis, quam-libetpotens,quamlibetnobilis, quamlibet tuto fatellitio fcptus,commit-terelèfe poteft,nifi eadem opera difcrimini,quod à quatuor dementis im-minere qucat(ficut omnibus qui mare aliquando nauigarunt, perfpeCtum cft)feó^fuosobnciat tuolensquam minimum iuris inftabiliilli berx in

fe amp;nbsp;fuaefle, pnufquàmMadntio difccdcrcc, omnibus adh!bitis(utuO/A cant ) folcnnitatibus, teftamentum fuum codidit. Quibus omnibus quam accuratifsimè prouifisjrelidîa Madritq coniugc fua longe charifsima, iam turn proie fœminei fexus grauida, (quam non multo pôlt exado parturitio nis temporCjfaluafaluâenixaeft ) unà cumliberis fuis 6C charifsimis pigno ribus,domino Philippo principe, ciusep forore, quem infantem Hifpam ap pellant ; poft mutuos turn uxoris turn liberorum amplexus,Ôd non roulta, fed nec ficca ofcula, quinto nonas Martias illinc profedus eft.ncc ufquam moratus,pcr Auguftam Caefareammagnisitincribus Barcinonemperue-nit:ubi nihililli fuit ddibcratius,quàm quod facere inftituerar,fine omni di lationc perficere. Quodquot igiturgêtilitio nomine amp;nbsp;titulofe uéditabât, fateiliribus item ,faiiflbphoris,doryphoris,amp;qsqui àgefis geftandis no* menhabent,cæteris'que Slt;^ Catfare! corporis euftodibusamp;f familiæadmi-niftris,cqui,arma,amp;quæcuncjueadfeprotegcndum,hoftem'queinuadcn' dum opus eflènt, edido publico imperantur. Cuiedic'to omnes profuo quifque officio amp;f munere non grauatim obtemperabant, fmul propter amorem,beneuolentiam 06 reuerentiâ,qua Principe,iadole amp;nbsp;natura optf mum,^ fuorum amantifsimum,profequebantur:fimul quod tam laudabi* lis conatus, amp;nbsp;ad Dei opt.max.gloriam, amp;nbsp;Chriftianifmi protedionem, incrementurnatque augmentationem fpedare uidercrur. Et cccedumo* mnes in hoc funt, ut imperata faciant, Andreas Dauria princeps Melphix ê Genua infinu Barcinonicum claflem uiginti duarum nauiumlongaruni, rebus omnibus naualipraelio accommodisSC neceflarqs inftrudifsimèap paratarü, fubduxit: inter quasunaerat quadriremis,óf molecorporis amp;ar chitedura praeter cæteras infignis,nunquâ antea mare experta, utputa ipfi B Imperatorifemper Augufto uehendo deftinata, SCinhoc recens fabrica* ta:qua ne Neptunus ipfe quidem(decius generis nauibus loquor)ne# que operofius,magis'que affabrèædificatam ,nequc inftrudius adorna* tam,oculis fuis,quamlibct tarnen nitidè ablutis, in regno fuo uiditunz quam. Cuius quadriremis aplauftria omnia, uexillis Cæfarcæ matefta' tis inOgnibus fummo artificio effigiatis decorata fuerunt. In puppineto duofigna magnitudine 8C amplitudine eximia : alterum interfignio kfu Chrifticrucifixi, alterum ingentiaquila,alqs'que Jmperatoriæ maieftads infignibus graphice expreflaatquedepida,uento hucilluc agitata,coruka bant.Ex omnibusuero nauigqsq qui machinisttormentis bellicis præ* fuerunt, tantoimpetu 8Cftrepitu,globosturnæneos,turnferreosamp;mar moreos eiaculabantur,ut cœlumipfummugire amp;;boarediceres.Eratprg-terea non tam audire iucundum,quam uidere grafurn, cum tubas ,lituos, buccinas, cornua,clafsica, tibias, tympana, bellicum quiddam reftnantia: turn pugnas illas umbratiles nauium inter fe concurrentium, contra mu^ tuôfefefugitantium,ôlt;^harpagonibus manibus'queferreisfecomprehen dere meditantium. Quaeomnia Imperator femper Auguftus exfenc* ftra quadampalahjfui, quæinporturn amp;nbsp;mare longe profpedabat, non fine magno animi gaudio ( quanquam tacitis interim curis confufo ) per-fpexit. quo pauco póft tempore, princeps Mclphix,cum honore 8^ reue rentia débita,Imperatoriam Maieftatem faluturus afcendit: cuius manu fuppliciter deofculata, benignè amp;nbsp;amice eft acceptus ab co : paucisque cum Impcratorc collocutus, ad naues fuas reuerius eft. Erant practerea in aperto pelago iuxta portumBarcinonicum,duz8lt; uiginti nauesLu-fitanicae,a Rege in fubfidium coneoeptxö^ decretz expeditionis, llluc miflæ,unà cum longa quadam multiremi,cum mole ipfa £f robore pre alqs confpicua;tum bellicis tormentis,omnibus^ requifids munimentisinftru-difsima,

*difsima,quæfnportum fubduciæ, ôé ahæ quas diximusfuiflèPnncipis Melphiç/efemutuôjfcd milKariter,confalutâteSjeiufmodiboatutormcn tafuaexoneraucrunt ,ut cœlum tonitru difrumpi, amp;nbsp;fulgure corufcationi-bus^arderediceres. Neqjita muko poftpubcs Hifpanica claflcm fügens fernomnegenus nauiu tam aótuanarum quam oncranarn fiC rodratarum inportu Malgæ à latere Granatæ colledam, aptam Ói paratam fn eudent finumaduexit.Intcr quasnaueserant amp;hjpp3gogæ,quæcî|uos,amp; oncra-riæfrumentan'3c,quçuniuerfum ferè comeatum ueherét.Gum hare omnia apparata,Slt;ad futurâ profedî/onem 01 dine fuo digefta fuerant, leganoni bus'que GaHiafjBrtrannip, Alkbrogum, Venetorum,Mediolanenfium, FerrartXjaiiarumqjnationum de nauigtjs,ut Cæfareâ Maieftatcm comita rentur,profpe(Rum erat:cdi(fïo Caelario cautumeft,ut équités omnes,tatn auxiliarij quam legionarq, quos anterecenferi Sóauctorariuiderat( fuerât autemnumero fefquimille) nauesafcenderent, eorumep equi cum pabux lo, alijs'que requifitis ab heldanjs in hippagines ad hoc paratas attollerëx tur.Cui edido fummacumdiligëtia obeditum eft.DieDominico, qui ter tins fuit Calendas lunq, anni tricefimi quinti, Imperator femper Augux Husjfadarediuinajpofteaquamfe fuosepomnes Dei opt.max.prouiden-t‘ï,prote(flioni,conferuatiohtcp(nihil de eins bonitate S«; fauorchasfitans, fediUumunüinoCulis 6ëcorde feiens) quàmpotuit religionefummaco* mififfct, fub horam ferè decimam antemcridianam, longam illam quadritemem fericis,purpureis Ö^aureis ornamentis tcckam confeendit: comL t2tus fratreregis Portugahæ, quem infantem appellant: qui illucea prægt; eipuedecaufa aduenerat,utlmperatori inbarbarica illa profedtioneindt uiduus effet cornes.In iplouerô articule, cum in nauim reciperetur,tam ^xillisnauibus quaeinaltum deducebantur quam qua*in portu amp;nbsp;ftario-ne pro tuitione ciuitatis in anchoris manferant, tanto fragore, tanta con* cufsione,tamimpetuofo ftrepitu, machina’ ÔëtormentabeUica emifla tos’ nabant,maria'que cœlo commifeebant,ut montes ipfos,fcopulos,amp; ab* •■uptasquaE mari impendent rupcs,uclut louis fulmine quaflàtas, terra difcedente, in abyffos fefe abdere,abforbcn'que putares. Audicbantur ^dam circumquaquetuba,buccinc, litui, cornua, tympana, cymba!a,0( 31ia femiuocaliafigna, quibus milites quid faóo opus fit admonentur,ôd 3dprglia ineunda animantur. Marginesueró,Iittora,rip£, tc(fîa,fencftrç, loca omnia quæ in mare profpiciebant, fie confertim étant Ripa ta, amp;nbsp;fii* patimeonfertaaeplenafpedlantium ,ut fefemutuô propemodum nimia wmprelsione enecarent: nonabftinentium à gemitibus, fufpirtjs, lachry ®h: fublatisqj ad fidera palmis,Principifuo oramfoluenti bene precan* dum,profpcram'que profedîionem amp;nbsp;meliorcm non fine gloriola uiôo* *^*areditum, nuncupatis uotis exoptantium.Eodë die in omnes ferè Euro P^tegiones ucredarq et curforesfumma cû celeritate excurrcrût,qui,quôd ^^teanemini netp priuatim,necp edióo publico,fed ne per literas quidem dgwheatum fuerât,turn aperte nunciarent,fcilicctlmpcratorem ipfum pro

’n Aphricam,cum ingenti eademepbeneinfirudta claflê fiifce* pdie,S^ precipuum totius exercitus ducem futuru : ea^ gratia iam nauem cum fuis confcendiflc,claflèm^ è portu in al turn dedudtä efle.Quia uero il tanta fuit marts tranquiliitas ócmalacia,utnul!i omnino fpirarct ucri Mifumfuit ibi commodam nauigadi opportunitatem expedtare.que cef* 3ttointerim profuit nonnullis, ad omnia in tempore perficienda, quibus pernegotia priusnonfueratintegrü,fe amp;nbsp;fuanauibus importare.Proxima ‘Cj^uifuitpriJieCalç^j^jj^æq^ç-if^-ij-c^-ßoram odfauam pomcridianam, ^‘Juinouiluniojijgnfyj eoepitutcunq^ flare: quam occafionemnon amit* tendam

tends enè Imperator ratusjuelafadtn'ubet^utuniuerfa datÎJShnteaexpH cet,pedcmcpfaciat. QuainreneccflàrcturquadrûemisImpcratoriajCûaH quot alijs longis nauigtjs, uelut elaflcm muitans, in apertum mare ad qua* tuorufque milia promoueturjfequiturexpanfisuelisreh'qua clafsis.Cakn dis lunq adeo omni flatu deftituûtur,ut nec illo die,nec quarto nouas,ple-nis uelis fit nauigaîumrquin actuaria ipfa cogebâtur tempo ri amp;nbsp;tempraa-tiparêrc,nccnifiremigumlaboreincitarijne fcilicet oncrarias amp;nbsp;alias qu^ uento contrario lentius proimouencur, praccurrerent. Et ecce in cêfpedu erant Baléares maiorcs,regni'que primaria ciuitasPalma nomine,ad cuius littora propter uentorum penuriam actuan'æomnes appulfefunt,Vbi d fum fuit onerarqs, quibus altiori çquorc opus eft, ut melius uentumcolli-gant,à tergo rclicftis tempeftatem profperä cxpedlare, totaep ilia nodead dilueulumuf^ tertij Nonarum lunq folo remigio ufifunt.ViccrexautBa-Icariummaiot2,quS infulam nunc Mallorca appeUantjadmonitus Impc-ratore præternauigaturum(nâin collibus amp;rupibus mari cottguisfpecula tores Slt; exploratoies collocauerat, per quosde aduentu elafsis certiorfic-rct)celocc,quSdo omne genus eomeatuabundeprouifam,adquadrircnic ufepImperatoriS aduexir,qua de omni genere dulciariorumtragematum, aliarumcp deliciarum affatim profpelt;fta,nónullas etiâ ex alijs atftuarijs uta-ticoproiequurus eft. RogauitprftereaImper.Maieft.ut in porta cuiufdam oppidulf,cui nunc nomen Alcodia eftjOaues fuas fubduccrer,fuac^prffcu tia uehemes incohru uidendi regis fui defideriû iàtiarcr.Idê obnixis preci-bus magiftratus 2lt; primary eins oppidiciues, àMaieftate impeirarecona ti funt,Ôtlin certam ipem,imô fiduciam addudtipd fefe Jmperatorem exora turos,magnum numerSequorâ Ôd mularum eo adduxerant, ut quilmpera torem comitarcntur,fineullamoleftiainoppidû,quôd diximus mille paC ’ fibus difsitum à mari,proueherent. feiebant namque cos à mari, fentin a: profluuio oc uedationenaufeabundos S^defatigatos eftè. Tandem Imperator illorumprccibus uiffus, nauibus inportu relitftis, èfua logaillaqua driremi in terram defeendit: cum'que infante Portugaliar,alijs\]ue Princi-pibus,dufibus, comitibus, fatrapis, fuæ'qucfamiliæ gentilitio ftemmate claris, re ci à ad ciuitatem illam proficifeitur. Vbi fummo cum plaufu,amp; be ne ominatis a cclarnationibus,tam prophanorû quàm facris initiators,(qui cummagiftratu Ôt fenatuciuitatis,moreamp;ritu fupplicationes celebran-tium, Imperatorcm cum fuis ad templum ufcj deduxcrût:2C poftnonnul-lam moram ibi faeftam, ad fuam quadriremcm reduxerunt ) reuerêter fuit exceptus. Multi etiam è uulgo uedforum, cum ut animum recrearent, tumutderecenti annonafibiproipicerenqeôdê confluxerunt:qui intdli genres,Imperatorcm iam fuam quadriremcm afeendiftè, audientes'que ca ni receptui, ad cannas fuas fe receperunt, Sgt;C paulopoft aefiuariæ omnes folutisanchoris,inuito Âcolo,rcmigio undisaduerfus obnitieceperunt: totam'quenoeftem remigantes,tandem ad littora Balearium minorOper ucnerunt: ibi fub horam prandij à nauigando feriatum eft» nonnulli ut fe reficerent, terram occuparunt; quibus in naues reuerfîs, tarn uelis (licet uento parum»propitio)quàm remis,ad nonas ufque Iunias,utcunquc promotum eft. Sub meridiem nonarS, in portum ciuitatiscuinomenMa-goni,dcniquepcruentum eft.Eft autem Magon oppidum Balearium mi-norum,fitu ipfo 86 operemunitifsimum. nam in rupc quadam aditudifficl lima aedificatum eft:portum habet amplum 8lt; infignem, nee minus fidum ac tutu,plus quingentarûnauiûcapaeem .quanquam interim introïtus ar Ctior fit,Slt;I anguftior,quod ipfum 8^ ad munitions nó paru facit. Nfle loge omnes cö a(ftuartjsminoribusreccptaefunt,quodfimulat£p Vicercgi nun ciatum

C o M M E N T A R I V S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff

À datum fuit, ipfc ^ quadringenti milites tam fubfidiarfj, quam cxincoquot; lisMagontiniSjlegionanj bénearmati,amp;pulchro ordinc digcftj,ad crepp dinempórtuSjImperatoriamMaicftatcm falutaturi,amp;bumanitcr accepta tbaccurrerunt. Imperator in ciuitate illa audito facro^ad quadriremê fuam tedijt pranfum. Vicercxmagnamcopiam comcatusrecentioris in quadri Kmem Cpfaream,alias'que naucs importari curauit. Comoratu cft in co fi-iw aliquantifper,propter oncrarias ÓC alias naucs :quas quod uentubabue-rantparnfauentemdongiusabefle putabant.ueröfic uilum amp;nbsp;placitü fuit lupens jUtillacquoque paulopoft illue appellerent, quemadmodum ex wontibus circumiacentibusexploratum eft. Odfauoldus luniasjmperax torfoluensexportu,cumtotaclaHèfua,pro ratione tempeftatis dCflami» nS,qu2 adeo lenitcr fpirabant,ut quâuisuelis uterétur amp;nbsp;remis, femper ta wehincófpccluefïèntBalearcsminorcSjUcntis uela dedit.Intcriminloca Itwiliaamp;defertadeicendiqfacris^ operariiufsit; confeftim'quein nauem l'tdtjtjmorætêporiscpad eûmodû deuorato faftidio^Qtiintö Idus lunias, fpumantes undofi acquoris uortices fupcrauerat. Sed quonia mare turn fla l’toruimpetuofoturbinejtumflutffuü Óóproccllarumrabic plusxquo in^ tumuerat,nó fatis tutu uidebatutjuna fa dia dafle, al ijs nauibus fc cóiunge-•■^•QuareininfuIafanctiPetri, quaecirciter uiginti millia à Sardinia diftat, fdiquaecommorabantur. Quarto uerô IduSjfubhorâ undecimam pomerL ‘^'^quadi iremis Impcratoria,cumalfjsa(Suartjs in aperto mari primarid ’^‘uitatistotiusSardiniç,nomine Calaris, confedit, quoonerariæ cum alix ^utotaduarijs in infula diui Petri expcdlate,prius peruenerant.Erat aurem P^lagus illud ante portum Calaritanü omne genus nauigqs nimis pukhiè ^“tftitum,8Cftipatim confcrtum.AIiquotnamqueante diebusillucaduene '^^tcumingenti chlTe amp;nbsp;longarüm naUium amp;nbsp;onerariaru 6C liburnicarum, S'^æmilitcm Germans SC ItalumuehebantjAIphonfus Dauola Marchio f^iftonius. Erant SC appulfe naues, quas Neapolis Si Sicilia turn ueterano ’’liliteHifpanienfîjtûuario genere comeatus inftruxerant, ducibus Vilin-gerio RifhefijSe Petro Neapolitan!regni Praefidis filio, Subduxcrat etiani gt;n eundem locum fex IongaSjCas£p ingentes,omnibus rebus ad bcllum ac-'omodisinftrudtifsime munitas, à BeatilTpatre Pont.fummo miflàs,cûm genere clarus,tû fadlis ftrenuus, Virgilius Vrfinus, Anguillariac Comes,, konucnerant codem àDccurionibusRhodtjsjnuncMèlitenfibus, miflae Wtemes quatuor,cum oblonga una roftrata, aliacp oneraria, omnes appa^ •■3n'fsimeinftrudlac,dudlore Aurelio Buticcllo, Ticinenfis Pifaniep rempli pnore.Vtinterea praetcrcam,plus fcxaginraonerarias3quinque quadrirex ^cs,quadraginta biremes, lembos.celoces, catafcopia fexdecim,ex Italia: A ^«* o^silluc aduedla. Expedlauerat ÔC illiccum quinque longis ^«uattjs aduentum Impcratoris Anthonius Dauria, adeo ut praeter lon^ §35 feptuaginta quatuor triginta'que biremes,Sdroftratas admiradaemo ’saoperisjuidereelTet aliamdalRm promifeuam, onerariarum, liburx ’’'53rum, hippaginum, SC cius generis plus trecentarum,in quibuS crant '•■cmes decern,plurimæ^ alix naucs cum armis turn militibus inftrudtif-*mæ. Tertio Idus lunias cum prima luce,triremes iliac Mafchionis Hiftoz •^ternis promoueri cœpernt,6C prptercuntes,fignis SCucxillisexplicitis, Suadriremem Imperatoria,fublato quam darifsime clam ore, refonâtibus dbis Slt;buccinis,tympanis 6C fiftulis,demifsis SC inclinatis ucxillis,èû fum ®a cum reuerentia falutabât.Eodem fere momento utrinep erupcrunt tor^ ^fntorum bombiSCtonitruatnequemulto pôft,fubdudtisanchorisqua-«remis Cafarca prouchi ceepitper medium clafsis militum Germanox ^‘^dtalorumSC Hifpanorum : quam aha: omnes naucs comitabantur» lUi

1111 autcm uidentes figna2lt; uexilla qusdniXmis Cæfareæ, hue iUucuento agitata amp;f fluitantia,una omnes eodem ferè temporis punflo, piimurnmi/ nores machinas fuaSj deinde amp;nbsp;ingcntesillas quibus naues munitæ erant, tanto numero exoncrarunt, utcrederes uniuerfummarefulgureUcoru-fcationibus illuftrari,ac deinde denfiisimofumo obnubilari. Quid multa» Diceres daflem illam nauium,uc]is nudatarum, fyluam quandameflemi* ræ magnitudinis, fub aduentum brumæ frondibus SC folqs iuisfpoliatam. Atfluariauero littoriadmota, èfluuioquodamlenimurmure inmaredda bentij derecenti aqua fibi QC cunôæclafsi abundè profpexerunttincuius margined ripis,plcricjj infulæülius propolæ Ä^ inftitores confederant, uariamep annonam eó adportaucrant:de qua plerique per occafionemfibi prouidebant. Quadriremis Cæiàreajaliacqj triremes amp;nbsp;biremes,cæteris nauibus in aperto raari rcliclis, remigum nixu SC labore,in portum Cab/ ritanum, quam diximus totius Sardinia: primariam cHe ciuitatem, pride 1-dus lunrj fub horam quartam matutinam inuecTc hint: quibus procul per-ceptis,ciues uolentesetiam eminus Imperatori aduentum fuum gratulari, multa amp;nbsp;magna tormeta quibus duitas bene munira eft,eiaeulati funt,Ex* tra portam ueró( quæ earn partem fpediabat) pons erat à mûris oppidi ad mare ufque longitudine quinquaginta pafluum ponectus’, aulæis, tapetis fiC panno partimrubri coloris, partimgilui adornatus, quific 0^ ftrudura S^altitudinepuppi quadriremis Cxfaree refpódebat, ut commodifsimus fii^facilimusexeainpotemeflettranfitus. Circiter horam nonam ciufdeni dieiante meridiem, Archiepifcopus Calaritanus cum Canonieisamp;uniuu foclero,ritufupplicationesftatas aut indicias facientium,fimul â^Vicerex c3 magiftratu amp;; Cofulibus,primarrjs^ ciuibus pulchrè digefto ordine,ad pontem illum ufque egrehi funt,utlmperatorem quo decuit honore 6^tc uerentia exciperent. Qui exfua quadriremi, una cum fororio fuo infante Lufitaniæ,altjscp Princip ibus, Ducibus,Comitibus,fuaeqï aulc nobilibus, per pontem illum ad portam proxima deductus eh, ubi acceptis clauibus, confirmatisprgrogatiuis,autueriusprpdeceflbrum fuoru indultis,illisda/ tis amp;nbsp;conceisis,prpfiitoiuramcnto , promifit eafe pro more confueto farta tedaferuaturum. Illinc redfa adbafilicamcathedralem progrefluseftja' crocpperfecflo in quadriremem fuam pranfumuenit :in platea, quailli ad naues iter erat,eredti fuerant narij arcus triumphales inauraturis, piduris, amp;nbsp;grauibus,fed nonillepidisfentêtqs 8C apophthcgmatibus,tuminip^s turn in expeditionis quam fufeeperat, honorem amp;nbsp;gloriam adornati, ana-bre^ conftrudli: compita omnia, triuia, angiportus, domus,teda, fene* ftrp,imbrices, umbraculaueluti ueftita 6^tedia fueruntmatronispueUiSj pueris,amp; innumera populiturba,quifummo defiderio principemfuSfp^ dfare in uotis habebann In coronis autem portarum ac murorS infixafoc/ rant amplaamp;oblongauexillaaquilis,altjs^ CæfarisôC Sardiniæinfigniquot; bus graphics exprefla Si depidta. Audiebantur amp;nbsp;horrendi maeWnaru« è munitionibusnarijsemiflarum bombiSi tonitrua,quibusPrincipiian’ abeunti beneprecabantur, Tacco hic nominamultorum Principum,pn-morumhaftatorum, primipilarium, centurionum,decurionum,magiftr^ rum cohortium, præfeôorumlegionum, tribunorum militum, ducum exercituum impera tor urn, qui inauirtutel andern 6d gloriam fibi parans runt nunquam intermorituram;plurimorum item nobilium, qui dornird* dtisuxoribusamp;liberis. fuisftipendtjsmerere ,uitamep pro laude paciici nondubitauerunt. Inter quosFerdinandusSanfeuerinus princeps Salet/ nitanus,ue!utfol inter minoralucetaftra:qui non folum fortunas6C opes uniuerfas,fedomncm etiam pofteritatis ipem (nullos namque exuxorc

C o M M E N T A R I V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. «gt;’

A fufccperat liberos ) femel incertæ ancipitis belli aleæ expo fuit : adeô ducigt; mutjimo trahimur omnes cùm boni prineipis in re laude digna præeuntis amorc,tum gloriæ cupiditate, eiufmodi præfertim, quæ cum honeftate OC Reip. Cbriftianaeproteefiione00falutcfitconiunda» Imperator igitur ubi commeatumomnemà Vicerege Calaritano procuratum in naues inferri iufsifletjfingula'queac omniaquæ rares ipfas 6ô milites fpetflabantjdiligen tercurafret,præcepitfignodato, omnes ad fuas quafq^ conuocari carinas, adtiarias^ uela explicate amp;nbsp;in altum deduci,ut fada nauigâdi opportune täte,nihil cos remorari poflet, Idibus luntj fado facro 6ó prandio, uereda-nos èC curfores in omnes prouincias ÓC regiones,ad cos qui illis cum impe no pra:fucrût,aut legatos agcbâr,mitti iufsit,qui nunciarent Imperatorerri cum tota clafTe fua ex portu Calaritanofoluere, SC reda Tunicium peterei Quod eofecit conniio,utreipfa docerct,quam mcminiflctfuorum,óó quo illosaffcdu pro fcquereturttum ut amantiisimos fui,pleniore fibi demere-. teturobfequio,cumintelligerentfuum principem tam periculofam difficü limat profedionis prouinciam,ob falutem Sx^ conferuationem orthodoxiæ fufeepiffètferio^ gaudcrent amp;nbsp;lætarcntur de tam fœlici èCfaufto hadenus return omnium fuccelTu. Poftridie Iduum, qui calendarum menfis lulq dedmus odauus eft, clafsis Cæfarca nauigationi fe dedit, ut cum Deo bene uolente Tunetum proficifceretur, eiusep fauore 6C gratia quæ Citrin ftianæReip.maximèeHcnt cônducibîlia, in eaprofedioneftrenuè contra Aenobarbum, capitalem ChriftianorS hoftem, molireiur. Qiii Acnobar bus,ficut Imperator à quibufdam CbrifticolisaTuneto profugis præmogt; nitusfucrat,Goulcram,Tunicium,locacp omnia uicina, fortifsimcobmtigt; werat,aduarias^ fuas partim in portu Gouletano,partim in canalibus, la g tubusSi^paludibus, qua à Goulcta ad Tunctum iter eft, alqs^locis adia-centibus diftribucrat,collapfainftaurarat, integra munitionibus fiimis fe-pferat,üt Ïmperatons aduêtum intrépide fumma^ cum alacritate expeda rct,euincp aditu 6C expugnatione fuarum munitionum arcerct,ac prohibe/ t«.Et ecce tànta turn cœli turn tempeftatis commoditas fefe obtulir, ut togt; ta dafsis fecundis nauigarctuenris:quiadeó earn non déferuerunt,ut deci-mofeptimoCalendasIulias anni tricefirniquintiante dilucülumad Car-thaginis promontorium applicita fit:legêtcs^ oras 0^ littora Barbarica,ui deruntplurimas turresS^ caftellain præruptis fixfcelfis rupibus moreargt; chitedationis ipfius regionis conftruda, è quibus Barbari in noftros tor-menta eiaculabantur, fed fruftra» In nonnullarum ucro arcium amp;nbsp;ru-piumfaftigtjs 0^ capitellis, faces 2C ignes accenderunt, quibus aüjsBar-banae incolis, Imperatorem cum fuis appulfum elle fignificabant. Imperator autem circiter horam diei fecundam , longas fuas naues, minores'que aduarias, in portum quendam, quadraginta ferè milibus aGoleta diftantem, cui nomen Farma ( illud enim primum ab ingref-fu Sardinia: inuenerant ) fubduxit, Vbi in anchoris morati funt alias tisucs, quas non adeó procul à tergo reliquerant:quibus poft boras minimum tres,in eundem portum applicitis, nulla fada mora,fimulatç naues turgentibus linteis uentum concepilfcnt, uorticofis Apbrici maris gurgiti busfuperatis,nonlongius tribus milibus ab arce Gouletana,reciprocis un dofimarisxftibusfluduabant. Velificantesigiturnunchue, nuncilluc, «emper^ propius,tametfi per ambages,Gouletæ accedentes milites, om-ttes^ omnium nauigiorum nautae,nauiculartj,ucdores,arma quibus amp;fe tueantur SC hoftes inuadant capere,locum fibi quifeç pro fua fundione dé forte ex mfidifs Barbari eos adorirentur (quæ quorundam fuit fulpicio amp;nbsp;formido,fed uana:nihil namt^ tale deprehenfum eft)noil efient Aa impagt;

y^Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E X P E D I T I o N I s T V N I C E ZE

imparad 8^ ineimes.Döh^’cfiöhdcprebêfd funt duonigenn'anauigiaMaiA filienfi3,aChriftianifs«mo fcïlicet rege,adMahometifæfeôept'iniip€m) Chriftianaccp rdigionis hoftem plus quam capûalem, Heredin Aenobar-bummiflà: quibus ad quadriremem Cæfarcam dedudis, uclt;fïores eoruni quæhabuifîèntmandata intcfrogati',nonfecusquam abangue autfeor-« pionc taóijucl ad aram Lugdunenfem dióuri,primo obftupucrunu dein de recepto fpiritu, refponderunt quidem, fed parum cohærentia: tandem ramen confefsi funtjfeexTuneto 8C arce GouletæfoluilTc, Mafsiliam^ rcdla peterciquamprofedïionemnonfuinein rematepufumTunifcaeex* peditionis à Cæfarianis fufeeptx paratam 0^ adornatam,nemo non intelli* gebat. Alterius nauigij dux^natione Francus,procertonarrauir,quendant Chriftianifsimi Regis à fecretis, cui cognomen cflè dicebat du Foreft, ab Acnobarboad Selimannum Turcarum Imperatorem, cum certis manda? fis legatum fuiflejuimirum ut ilium de aduentu Imperatoris tonusep exer? citus præmoneref.Veneratnamque aliquot ante diebus cum legatis Self manni 8C Aenobarbi è Gallia in Aphricam,potcrat^ turn efle Conftann* nopoli apud Selimannum,ficut cenis authoribus poftcanobis nunciatum fuit.Aenobarbus autem fecretarq illius hortatmconfilio amp;induftnaarc£m Gouletanam uartjsmunitionibuscommunierat,multisi^tormcntis belli-ciscandelocupletauerat: quemadmodSarce à nobis capta amp;nbsp;expugnata, facile fuit animaduerterc. Quid no facit dominandi ambitio,SCaliençgIo riae crefcentis inuidiar^Imperator cùm uideret claßem femper propiusad? moueri Gouletac, per celoCem mtfit qui edicercnt,ut acies ordinc percor* nuadifponcretunut fiforte coliatisfignis depugnandumeflet,omnesef fentparati 5C accindi.Cui ed!Ó:o magno omnium confenfu amp;nbsp;fuinma cum alacritate obtemperatum cft. Nihil enim ram ardentibus uotis defidcra/B bant,quam cum bofte manus confer ere. Multi Aphi i Mauriep per agrum Gouletanü difcurrere,contos SC haftas oblongas uibrare,qui Gouletanos, Tunctenfes ,alioscp Aphros Sc Mauros de applicatione clafsis Cxfarcx certiores facerét.Clafsis rota ficordinemilitari difthbuta, paulatimadduo uf(^ à Gouleta milia uentis ferentibus promouit,ólt;^ in conlpeóu arcis quæ inftar turns quadrataccftimmenfemolis8Cuaftitatis,fedhumilisamp;fineca pitcllo,quæ uti(ÿ in marc prominct,confcdit. Priufquam tarnen propiusac cederent,uifum tuitactuariamunam cum profumia præmittcre,ut explora rent quid hoftes ferrent animo,quibuscp præfidqs 5C munitionibus arxil* laeflctuallata. IncuiusfluuijsóCpaludibus omnis clafsis Aenobarbi fic fuitcollocata.utdiffïculter à noftris tormentis uerberari: ipfi uerónobiJ quacunqueipforummunitioncs oppugnare,autnoftras tuericonaremur, multum negotrj faceftere , nos^ amp;nbsp;noftra machinis fuis quaflarepof? fent : quam claftèm licet malis amp;nbsp;carchefijs fuis deftitutam , albata? men quidam uexilla noftris prodiderant. ExploratOribus autem no? ftris fefquimiliario à Gouleta ab hoftibus perceptis , cueftigió machi? nas quaidam bellicas ex fuis caftellis eiaculabantur , quarum globi per mare ad morem murmurantis tonitrui reboanres , facile indicaruntex immanibus amp;nbsp;magnae molis tormentis emiflos fuifle. Noftri contra fuis tormentis boftium munitionesobturbarunt-Scd auditofigno quo re? uocabantur (idftrepirus fuicænci tormenti, ex practoria nautexturbati) adfuos integri 8lt;illæfi reuerfifunt. Qjiicum Imperatori quæcunquede munitionibus,præfidqs, fitu ipfius arcis didiccrant, SC qua parte commo? difsimè öppugnari,0(S ubi minimo negotio 0lt;^ pcriculo tam cqui quammi lires,alia^ ad bellum neceftaria è nauibus in terram afportari poflent, bo? nafidenuntiaftène: Imperator omnes duces, praefedos Slt;capitaneosin fuam

C o M M E N T A R I V s. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sir

A wamquadn'ifmem aedri iufsit, omnibusep cum ipfis maturo confilio dc^ liberatfSjConftitutum fuit,ut poftndic(nam tune appetebat uefpera, quarc Alo dienoneftlôgiusprogreflum)militcs omnes Germant,Itali, Hifpani, burgundijtam icgionarq quàm auxiliary,exponerentur. Eodem die duæ ’urres,quæfpadomiltaris unius inter fediftabant, tormentis ftrenué un-pttitæfucrunt.Quarum dcfcnfores,machinas,fcd minufculas, in noftros Exoncrabant : altéra tarnen à fuis proteôoribus deftituta,facile in Chriftia nonim uenit poteftatem.Dicebatur autem turris Salis,aut Salinaria, à ft a-gno quodam propinquo, in quod mare cxundans influit, quae aquæ po-feafoils ardore in falem concrefeunt amp;f ueluti congelantur. Decimofexto Glendas lulq iuxta conftitutumuefpere diei praecedentis, biremes ali-quot amp;nbsp;ccloces aÜæ^ minores naues quæ remis promoucrentur,ad adîua *gt;as,oncrarias,roftratas,hippagog2s , liburnicasmolis grauioris aduetfrae funt,reccptos^ milites in littus proximum prouexerunt. Nimis quàm lu-cundumfpecffaculum fuituidereHifpanos, Ôequot; praecipue Germanos, cum nonproeul effent à ripij, h a ft is fuis nixos, omnisep moracimpatientes, in gt;naredefilire,ut citius terram contingerenr,non fulh'nentcs expedtare do-*^Echumeris nautarum fubcollati,e nauibus in terram deferrentur: qua po dfhac iliac circuncurfare,tormenta fua minora exturbare, cum equitibus, Turcis 0l Mauris,qui agros proximos obequitabant,nunc eminus, nunc ƒ dominus dimicare. Imperator cuius prudentia 5C præfentia falus 6C momentum tonus exercitus nitebatur,cum infante Portugalfæ aïqs^ Duci-busjComitibuSjPrincipib .5^ fuæfamilia’titulofaSv grandi nomen datura ’Iluftnbusjiam terrareceptus,confcenfo equo,cumfuishucilluc equitare, wilitem palantem in ordinem cogere, quaratione digeri, quomodo fe e-xerceredeberet, pratferibere, omnibus^ boni Imperatoris, imo Só ftrenui *’’lt;litis, fungi munijs.Reliquum interim cxercitS,quiad terram coueheba tur,commorari.DiIuculo eiufdem diei, altera turrium,quarum antememi- ’

È ’timus,immenfæ crafsitudints,figuræ quadratæ, non longé à lirtore maris fita,ftrenué tormentis ÔC machinis uerberabatur ; fuit illi nomen ab a quisp quod Gouletani amp;nbsp;uicini illorum illuc uenirent aquatum : præternaui-gantes item illinc, fibide aqua recentiori profpicere folebant. Verum poft multam uerberationem, Mauris 2d Turcis qui in præfidio fucrât, qua-uisnondum conclamatisuafisfugientibus, paruonegotioà noftrisfimul turn tormentis omnibus bellicis, capta 2d expugnata fuit. Eadem opera oppidulaqua:dam2darces,uiciitcm 2d caftclla (Romanorum deftruóa Carthaginereliquiæ) cuerfa fucrunt. Sed quia inillo return fucceflu non-nulli milites fubfidiarrj Öd etiamlegionarij eó deuenerelicentiae, dicam an improbitatis 2d malitiæ,ut pagos,uillas,ftrues 2d accruos,tam frumenti 2d otdei,quàmfœni 2d palearum,iniedo igni perderent.Imperator peen a ca pitalicauit,nc quifquam exinde fimile quiddam änderet defignare. lufsit pvaeterea,ut pedites omnes Ódfubfidiarrj milites, quamuis nomina de'dif-fEnt,militariqpfacramentofeobftrinxiflent,fcirenttarnen fub quibus du-dbus 2d fignis mererentur ftipendia,tefïèram^nailirarem in promptu ha-berengnihil^ nifi cum ducumfuorumconfenfuattentarent. Eosucio qui inlongfsnauigtjs alijs^acftuarrjs aliquo fungerentur officio, omnescp mi liteslegionanos,2dquiperpetuis militantftipendijs, neunguem quidcm latumuoluit quoquam étriremibus difcedere,finecómeatu fuorum ducS amp;la(ftuartjspracfcóorum:qui fccus facerent, capitale illis fore, nefcilicet perliberamillamdiuagationem ordine exercitus turbato,fifortéaperto Marte depugandum clTct, incauti 2d improuifia Mauris infi!irentui,ód pafsim caederentur. Dies igitur illc2d proximus qui decimufquintus fuit

calendammlu’q, ciufmodi uehtatiónibus cdidtis amp;rr2datjs (ributifuRt» A Exerdtus ucro m modum acici inftrudat per cornua, alas, frontem amp;C ter* gum diferetus, ad duos pages non procu.1 à ueten's Carthaginis rui'nisfi* tos,ubilmperator confederat,tentoria, papihones, Scaliaquacaftn^po* nendisfùnrneceflàna expeóans,promoucbat. Ducibus interim hoeftU' dio fuit,ut alios in excubijsjaliosinftationc, nonnullos in fpccuhs expiai randi gratia collocarcnf,2lt;^ omni ex parte uigilantidiligetia fibi cauerent: id'que propter fubitas 6C inexpcifiatas hoftium incurfiones, quas^ ex in fidqs ( ufpote quibus compendia uiarum,amp; loca cius regicnis abditapro* be fuerant explora ta) Turd amp;nbsp;Maurigt;tampeditcs qua'm équités, plerun* que faciunt imprefsiones. Eft autemager omnis à mari porredus fu* pra modum fertilis, ôiSuitium, ficuum,olearum, aliarum^ arborumfe-lax-eraicp rum milio grandiufculo fatus, quod in plerifqj locis iam ematu* luerat.erat in code agro uetcris Carthaginis magnus modus fceniculigra^ dioris admodû,3nifidulcis amp;Lguftufuauis. Decimoquarto Calcndasluli) antecrepufcu!SmatutinG,nauis quædâinftitoria pknis uelisadain poriS Gouletanô,redà curfum dirigcbat,que claftclmperatoria percepta,uerfis uelis curiumretroagcremeditabatur:fcdnônullç triremes Cpiarep, acprat fertfm lôga ilia,cuius infignefuit aquila,quae Dominû ditionis deGranud Ie(uir0,fiueeruditioneipfdes,liucin rebus agundisraramqusndainpru* dennam amp;i dextcritatcm,fiuein diffîdlimisetiam nrgotrjs obeundismi-ram mduftriam amp;^ indefatigatum laborem,omnibus omnium calculis com .probandum) cum aliquot CæfareæMaieftatis Confiliarijs amp;nbsp;Secretaries uehebar,omniexparte eoimpctu £lt;celci irate fefe in earn indtarût, ut de* fperato eftugio,uelis amp;^remis ada,non fine fummo diferimine 2C periculo in terram impegerit,nimirum ut uedores expofitos feruarct, qui per c^^ ualliafalutem pedibus quaerereconati funt,uertjm nonnulli legionarijex • r)oftris,qui fpedaculum hocceuiderant, ipeprædscilledi,pcrcompcndw moniium fugitiuos illos aflequuti fpoliarunt,^ quicquid ferrepotuerunt, abftulerunr.Nauis uero cum mercibus quæ fere' fuerant aromaticac èC 2b ubfqueConftantinopolipcriculocuiufdamIudaeiaduedx,cxadis prada toribus,iuflu domini Antonij Dauria, inufum patrui fui Andrea prince pis Mclphia'(penes quern fumma impertj maritimi fuerat)fifco eft con* demnara:cuius piædæ predum paulominustrigintamilibusducatorum aeftimatum fuit,quç pecunia ad principem Melphiæ,penes quem diximus maririmorum negotiorumfummam fuifle,redibar.Plurimi Chriftianorum ad caftra Cacfai ea transfugerunt:codcmcp plerique Turcae 0( Mauriaddu cebanrurcaptiui:quiinterrogati,quid'nam certihaberent de Acnobarbo, uariaruntralijs illum Goulctac,alijs Tunetieftcdicentibus. Cùmuerô lm* peraror partim ex Mauris Turciscp captiuis, partim Chriftianis, quieffra* dis ergaftulis ad nos transfugerant,intellcxiflèt,Goulctam fic efte turn mil nitionibus,propugnaculis 6lt; tormentis bellicis, turncopiofo SCfirmoprç fidio communitam,uteiug expugnatio fine magna cædc SC iänguincdif* ficili» elîet , arque adeô defperanda : dcliberari ÔC conlultari cœpium eft , prteftaret'ne relida Gouleta redo curfu Tuneium contendereî* fed hic abus reflabat fcrupulus , non fore fcilicec confuiium , fed nec tutum, tam copiofum, tambene prouifum, tam exercitatum hoftema tergo relinquere , fuosep ab illis munitionibus longius abftrahere, qua: reopiendæ amp;nbsp;fuppeditandæannona:fîCcommeatui, prêter caetera eflênt idoneæ. Qr^ate communi omnium confiliariorum decreto conftitutum fuit, arcem Gouleianam ante omnia oppugnare, CC conftituto citius Impe* rator omnem exercuum propius admouit: ac mille quingentis pafsibusa con*

Aronfpccfîuarcfscaflrametatus clbcadcmcp milites fummacum diligentia Ô^feftinatiôefortiter munirCjaggeres extruere, uallafigere,foHàm circun ducere,caftella aggeribus imponere,quo tormenta quæ grandia ftS multa enauibusiiluc pertraôa fuerant, applicarentur:ut turn's ilia quadrata, (juam diximus Gouletæ fuifle fortifsimum propugnaculum,magno cona tumachinisuerbcrarctafjamp;fiquafieripoiîètjuaftaretur.Qi’inqj diesope rifaciundoimpcnfifunt.NonocalendasIulij aggeres ad iuftam altitude nem amp;nbsp;crafsitudinem extrudli fuerunt, caftella^ imponi cœpta funt, pro niftodia 0^ tuitione caftrorum,tam contra tormentorum globos qui in no ftros e Gouletamittebanturjquàm leuiaquædam SCinopinata prælia,qui busMauriCæfarianosadoriebantur : fi domino Anthonio Pio Conienti-*ao,quidicitfeuiia,non audita fcribere,fides eftadhibenda: in leuibus illis uelitationibus plcriqp Caefarianorum,fraude,dolis, uafricia amp;nbsp;aftutia Mau toruminterccptifuerunt.Idem commémorât, Italorum Só Hifpanorum fu perbiä amp;nbsp;genuinâ quandJinteripfos inuidiâ, ( eft enim utra(^ natio fupra wodum laudis auida,in cauia fuifle,quodhoftesfaepcnumero in conflióL busfupcriores fuerunt: dum aut ducum iufsis non obedientes,locum afsiz gnatum dcferunt:autnon contenti fuas munitiones tueri,iniuflu praefedo turn ex uallodefiliunt, atqjinapertapericula fefeconijciunt:autuidentes fodoslaborare,eis in temporenon fuccurrunt: quos Imperator femper Auguftus(qui,eodemauthore, quamlibet etiam leuibus dimicationibus intcrfuif,nec tormentorum icftus,nec baliftarum tela, nee uenenata Maugt; torumiacula metuens, foelicius quamtutius, praefentifsima pericula non fne periculo uicit) cùm uerbis, tum minis acriter caftigatos , eo redegt; gituerecundiaf,ut omnes fuimetipforum pœniterctrparaticp eflènt potius uiuidiicerpi,quamquidpiam animaduerfioneautreprehenfionedignum defignarc:quaecaftigatio tantumprofuit, ut inreliquis confn'Cfationibus

È scprælrjs amp;nbsp;cautius fe tuerentur,amp;Simpigriushoftes inuaderent,nimirum utficlabem ignominiæ nomini fuo afperfam detergerêt, notâ^ turpiter inuftaminducerentatt^ abraderent.Etecce pnufquam ficab Imperatore caftigatie(rent,euenitiortè,ut propugnaculis aliquot credis, uni,quod longius arcem Gouletanam uerfus excurrebat, neque multo plus quin-feentis pafsibus ab ea aberat, D. Hieronymus Totauilla dux Sarni cum cohortibus aliquot Italorum præficeretur:à quo cum ipfo priuilegio Diui Ioannis Baptiftæ, hoftem impreisionem facientem, magna ui £lt; conatu fortiter repulifl'ent,eo facinoregloriofo certègt;ó^ præmqs digno,non contend, prater imperata,maiora aufi,fed infceliciter, rclido propugnaculo, euiusprotegendi data illis fuit prouincia,hoftes fugam fimulantes profe-guuti funt:qui artium fuarum non immemores,c0niungentes fe focijs fuis e Gouleta in fubfidiü ipfis progrefsis, in Cafarianos cùm numero paucio/ tcsjtücxlógis excubqs operis^ fatigatos cóuerfi,fimul cö ipfis innoftras munitiones infilierScquos tamêiuuêtus Hifpanica,qug no procul aberar, wnfeftim exturbauit, cv in fuga couertit. In eo coflidu prater ducê ipfum HieronymüTotauilla Sarni principe (qui idu tormeti anei pro uallo per eunus,multis^uulncribus confoflus,fortitercecidit)eius^ nepotem, qui grauiterfaucius,afocijs fuisin propugnaculum receptusfuit, non plures 000 Cafariani defiderati funt:hoftium ueró plus quinquaginta,prater Iç-fos amp;nbsp;mutilos,ma!èperierunt.tandemcp ex captiuis,6C quodam qui ad Ca fifiana caftraprofugerat,cognitum eft, tres clari nominis magnieppenfi ^ momenti, duces Barbaros, in illa conflidatione cafos fuifle : quorum corpora équités quidam Turci ad fua caftra reportarc conati, pedem cito tettaxerunt,nonaudentes tam prafentidifcrimini fe committeic,neq; ex-

SÉ9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E X P E D I T I o N I s T V N I C E AE

ponere.Mortem Duel's à Sarno grauius quàm credi par fit,optinmsamp;'foo ^ rumamantifsimus Imperator tulit.Tumquôd uirfuerat magnæ äihgtn/ tiç,ô(; multe in rebus beliieis experientiæ^tum plurimis alqs dotibus elarus: fed hoc omnibus in confeflb eft, Martern efle communem, bellij aleain nobilibus iuxta atqpignotis,principibus 0^ fine nomine uulgo, ftrenuis ac inertibus uariè cadere.Confentinus longè diuerfa fcribipamp;i propemodum ex diametro difsidentia,quemnonpropofuimihi inhoediario peromnia fequcndum:fedfolùmquandoconfentanea defcribit cxemplari Gallico, quod bona fide tranftuli: cuius author,quaecunq; fenpfit, uel dictauit, aut ipfefuis uidit oculis,aut ab illis audiuit, qui res geftas omnes adimpera/ torem dctulerunt. Scribit Confentinus , transfugam quendam abiurato ChriftianifmOjpaganifraum profeffum Fuifteruerum cum transfugeret, fa* lt;ftipœnituiflquot;e,ô6refipuiire,ac falutcm fuam,omnia^ bona(attulerat nan* que fecum multa ducatorum milia ) dementiæ Maicftatis Imperat. cornt fifie.Cui Imperator remifla culpa uita indulfit, 6óaurSomne ^dobtulciafgt; in cius utilitatêaffèruari iufsitmefcilicctinuitahominis,^ auro,cotinetior fuifle uidet.Pollicebaf præterea,cQ Ncapolim ueniflet(fuit nanep träsfuga ilk Neapolitanus)maiora fe in ipfum collaturû beneficiaradiecitepjimpera tohucfle,eiufmodi elargiri,non accipere. Sed redeamus unde digrefsifu* mus. Septimo Calêdas Iulias, hoftes aliud quoddâpropugnaculû adorti, magna cö fuorum ftrage ab Hiipanis7quibus,reic(ftis Italis,tum'primæpar tes cum hoftibus congrediendi ab Imperatore datae funt,fortitcr iuntrepul fi.Multum diuep dimicatum eftjfereÄndabatarum more.nam fubitaquas dam,eadcmcpuchemens ferentium uentorum tempeftas oborta, tantum excitauit,SC ia ccèlS ufqa fuftulit pulueris amp;nbsp;arenæ,utuixdumfocios abho ftibus difcernere p offen t.Qjie tempeftas tentoria, tuguria, tabernacula Si papilionesmilitum uariè deiecit : quibus inftaurandis £C refigcndiSjplus credito ob omnibus fudatum eft. Nono Cakndaslulij ( ut illud quoque, B quanquam non fuo loco inferam) Maurus quidam à rege Tuniflexmif* fus,incaftra Cæfarea peruenit,qui dicebat teflèramfidei à Rege acceptam fibi in innere pcrijflè:quem Imperator poftridiCjqui dies fuitnatalidiuilo* annisBaptiftæfacer,adfe addult;ftum,per interpretem quendani Hifpa* num, Arabicæ linguæ callenrifsimum,quæ mandata ad fe haberet,rogauit. ea ferè fucrant eiufmodi : Regem Ô^ dominum fuum certiorem factum, Imperatorem cum exercitunumerofo,omnibus^ rebus quæbellotumna uali,tum terreftri neceflaria effent,abundèinftruôo,inBarbariam appui* iumefle,ut maritimû ilium ac terrenum prædonem ac piratam Aenobar* bum,Turcicumcp exercitum, quimagnam eladem regnis, infulis,arci* bus ôS munitionibus Cæf. Maieftati fubditis attuliffèt, internecioni daret. In Regem uerô, qui fe illi in fidem dediffet,nihil hoftile cogitareffe autem, ut explorarent an omnia ira fe habercnt,à Rege fuo miflum elfe. Cuilmpe rator per eundeminterpretem paucis refpondit,itarem effè: quin plerof^ Mauros utriuRp’ fexus promifeuæ ætatis ÔC ordinis, à fuis captos, fe dimi* fifteliberos : edidîo^ publicocauiflè,necuiquam Maurorum qui regem Tunetenfium dominum agnofcerent,dctrimenti quidpiamaut iniuriaefie ret. C^iôd fi Rex cum fuis Alarbibus Ôd confœderatis Aenobarbo refifte* re dccrcuiflct,per fe non ftaturû,quin ex Barbaria cû fuis complicibus brc* ui exigeretuf. Atqui feftinatione ÔCreipfaopus effè,non multis uerbisâ^ uanis promiisis.non enim expedite fuis rationibus, ut tantac copiai oeb torpe{cerent,ô^abopereferiarêtur.qui MauruSjUtilli imperatum fuerat, intra dies quatuor ferefponfumdomini 00 régis fui reportaturum polli* citus,quatuor milibus ducatorum jUcffib us cp auro intertextisjamp;^ fericcis exU*

C o M M E N T A R I V s’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ëi

AcxIibcrah'tateÔCfnunificennaCacfareæMaieftatis donatus, cum manda* tisipficommifstsjdimiflus eft.EtecccuixilIo digreffo, feptimo Calendas luliasjtres équités Mauri in eadem uenerunt caftra,duo fubalbi, qualis fe* reeftcolorfuligincuSjtertiusplanèaterrerantautem Maurorum ritu pel* libus lauatis phcenicei colon's ueftiti:humeris uero oblonga iacula, mache rasuerofuas amp;nbsp;acinaces à fummitatebrachij dextri è latere finiftro altrinfe cus pendentes gedabâtilæuo autembrachio pugiones habebant afhxos, HiCxfareacMaicftatiliteras altéras à Rege, altéraseiufdcm fere cxcm-pliàquibufdam AlarbibuSjpræcipuis belli ducibus, Regicp cognati'sÔS confanguineis miflas,obtulerunt.Q2.iarurn ex Arabica in C'aucHanam lin-guamtranslatarumjis fuittenor.Laus mifericordibus: Nos filq Ceduaaz, exercitui Chriftianorum fîgnificamus,quôd non procul à ueftris caftris ab futnus.Vos c5trànunciatenobisjubicommodifsimc commentari uobiG cmnpofsimus.Qiii has iftuc pertulerunt literas, ingenue uobis exponent, quisdudùmfuerit, SCnuncfit rerum noftrarumftatus.Mauriad unû om* nes concordes funt, 06 nobis beneuolunt,unacp in re confentiunt. Qua de rtcoràm diffufius agemus. Erant autem literæ Régis figno ipfius fignatæ, nullo impreflb figillo,neqï fuperfcriptione infcripra.Negabant enim id fe pro more habererquæ ucrô iuflu Regis mandata affercbant,hæc erant-Ha Wan Regem sc dominum fuum, fimul atque certiorfadîus eflèt de ad* uentulmperatoris,clafsiscp eiusin Aphricam, noluifiè committere, quin ilicolegationemad eius Maieftatem mittetet : ut nimirum cognoiceret, ubiamp;quando eumadireSCcoiloquipoflèt,uteius auxilio pulfo Aeno* barbo,in regnum auitum aliquando reponeretur: paratum item fe eflè, auxiliäres copias mitterCjCOmmeatumc^ fuppeditare:ÔC ubicunc^ Maieftati B dusuifum eflèt,cum potentifsimis SC proximis fibi cum fanguine tum af-finitatcAlarbibus,utliberius de omnibus commentari poflent, in collo* quium uenire.Qiiod ut commodius SC minori cum dilcrimine fiat, roga* te, ut Imperator triremes aliquot ad fe mittat,quib.èmótuofislocis,ubideli tefcebat,pcrmareadcaftra Caefareatuto proueheretur.Qtiibus intelledlis, Imperator duos exlegatis,multis preciofismuneribus donatos, feruato a* pudfetertio,quem etiam plurimis donis cumulauit, cum eiufmodi man* dans ad Regem remifit. PlacerefibfutRex cum aliquot fuis cognatis SC affinib.ad fe ueniat,quo uoluntatê animicp ipfius fenfa plcnius inrelligaf,a* dluariacp à Rcge poftulata miflurü,id qgt; paucis poft dieb. effecit. Nam per quèdadueê nó poftremi nominis,neqp æftimatiôis, duodccim triremes ap pararfSC ad regé mitti curauit.Quo reiponfo accepto, legati ad Regê fuu rtdierunt. Inter Tunetü SC Goulctam erant quædâ oliueta,ficeta, Ioca^ a* Iiisarboribus confitatex latere caftrorum Cæfareanorum, illic Aenobar* bustormentanonpoenitendac magnitudinis,cohortescpnonnullasequitü ^manlpulospeditum collocauerat,undemagnos SC frequentes globos gt;nnoftrosiacicbant:excurficinibus^ facit is, magnisanimis SC robore calera Cæfariana exturbabant. Imperator confiderans,hoc in fraudem SC P^miciem fuarumlegionum SC copiarum facftum eflè, magnoep fibi dede* coriafsignatumirijfi permitterethoftes ficimpunè diutius fuos ludificari: quanquamcdiclo,eo^capitalicauerat,nc quis extra ordinem in hoftem wcurfaretjillorum putaftratagematis,imo doits 8C fraudibus iam probe cxploratis,ut qui pedem pede, manum manu cum noftris conferere non auderent : fed contenti crebris,magis quam uehementibus uclitationibus dimicare, leniter^pcr caufam in Cæfarianos infilirc.ficubinoftriglobo wâo per alas SC cornua fe dirigcbant,ut iufto bcllo contenderent, non au* A a 4 fi refi*

fi reriftere,fubi'to terga uercercntjtatuit tarnen cos illinc deturbate. Sexto A igitur Cakndas Iulias,clafsicum cani,filt; équités Hifpanos duce Marchio ne Mondciansjduas^ legiones peditum, alteram ex Germano, alteram ex Hifpano milite conlcriptas,antccedereiußit; ipfc uerô cum fuis equid-bus amp;nbsp;peditibus, manipulo^ uno,ex altcro corum qui ex minsribus tor-m entis glandes,plumbos.alia^ tela iaculabantur,fequutus eft:eo^ ordi-ncad locum ubiboftes inter arboreta amp;nbsp;plantaria in infidrjs erant,profe-Ói.eo impctu,tam^ardentibusanimiseos adortifunt, utquamuis plus mille eflentéquitésjplures^ pedites, tarnen Cxfarianorum imprcfsiones nonfuftinerenttfed re liet is machinis,reliquis^ impcdimentis,infugara fefe conuertcrent.quos Imperator longiüs pcrlcqui noluit: tum quod Tu-nirium in confpedtu efret(non plus enimmiliario illincaberat ) tum quod non temerè,fed necinfoeliciter,illam fufcepillct expeditionem . Ceciderut m eo conflictu ex hoftibus partira équités, partira pedites quinquaginta: exnoftris uerô, cura fantq,turn occiifldcfideratifuntfcptc.MarchioMom deiaris dux ordinis equeftris,ex ióu lanccae Turcicæ in compendice uuh nus acccpir*Quod tarnen non multo poft induftria chirurgorum obduda cicatticc,pulchrècuratura fuit.Dum haecfiunt, SCcaftra narijs munitions bur omni expartemuniuntur,plurimamilitibus,amp;commeatu bene inftru dia nauigia,alia poft alia appellebantur.Aduenerantquocp ex Sicilia,Nea poli,ltalia,alijs^ regfonib. pleriqj ftrenui, 00 in re militari exercitatifsimi uiri:atqt inter alios Marchio Alarconenfis,utr magnae prudentiæ, Ó^ mul-ræ in re bellica experientiXjCum mille ducentis uiris Marlijs, fiC gendlido ftemmate claris,ex lS!eapolifilt; Sicilia oriundis: qui partim longis aftua-rijs,partim onerarijs QC roftratis in Aphricä a due ai funt.appulfus eft etiam code ptdchré comitatus dominus Ferdinâdus Gonzaga,uir rari èi prüden tis confihj,óu inijs qux ad rem militarcm pertinent, oppidó quam exetci^ tatus.TertioCalendaslulij,Halaafan Tunetenfium rex, ex faltibus illis quo pulfus ab Aenobarbo confugerat, per mare proximum triremibus ab 5 Imperatoreimpetraris, quam proximo caftra Cæiàrca adueóuscft:prar-miflb^ fororis fuæ hlio,qui illum appulfum efl'enunciaret,cum ducends equitibus Mauris ad caftra Caefarea contendit. Imperator illum aduenta-re pracmonitus,figno dariiuflb,ut turmxaliquot equitura ordine difpone rentur,Ducem ab Alua,Marchionem Alarconenfem, QC comitem Benc/ uentanum,cum multis alijs nobilibus S^ gentilitio titulo infignibus, pratter équités,addita una at^ altera peditum phalange, illi obuiam mifit: qui reuerentérillum(ut puta regem)exciperent, att^ ad tentorium Catfarcum deducerent.Imperator cuminfante Portugaliæ,alijsep tum ducibustum comitibus prindpibusqj uiris, regem expeflabat : quem appropinquan-tem data dextera ialutauit.llle contra furama cum reuerentia fefe inclinans amp;nbsp;demittcns,obferuato tarnen femper decoro regio,Imperatorem tantum non adorauit,SC more patrio fupertapeto ibi in hoe ftrato cum fuis alar-bibus humiprocubuit. Imperator uerô èfuo folio defcendit. Turn per in-terpretem Caftellanx Si^ Arabicæ linguae iuxtà peritUm , multis de rebus longum diu'que collocuti funt. Deinde ad militum ftadonem, ut legiones fuo ordine digeftas , totiu» que exercitus faciem , fortnam Sé robur uideret ( qui illo aduenientc tam maiora qua ra minora tormenta magno murmure £lt; ftrepitu exonerabat)dedult;ftus eft. illinc ad tentorium dominiLudouicia Flandria,domini ditionis de Pract,equitis Chryfomal li,amp;fecûdiImperatoriçMaieftatiscubicularn peruenit: ubi uarijs omne genus bellarijs,aqui8^ cuiaccaro SC cinamomo decodïis,(abftincnt emm uino Sé carnibuSjUifiritupatrio codex Sé apparats fint)r efeeflus ÖC recréa-

C o M M E N T A R I y ^; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,, nbsp;nbsp;nbsp;5^^

Atuscfl.Di'xitautemjCircner oâingentos carndos commeatuæ al ijs rebus onuftos/c à tergo cófequi,habere^ fe in montibus iHis unde ueneraf, plus ledccim equorum milia,quorum omnium ne mufea quidem neque camc-lus,ncque equus ufquam comparuit Erant autem omneseius milites Mauritanicomoreuelritijhabentes acinaccs fuas altrinfccus, ab humero dextro in læuum dcpendulas, amp;pugioncs fatos, eesep ancipites finiftro trachioalligatos : equitatus ferè ex equabus cquis^ caftratis conftabat. btulaautcm quæ geftabantjongitudinis eranttrigintafexaut quadragin Upalmarum.Imperator autem magis miferatione amp;nbsp;mifèricordia(quam cumfumma dementia habet coniunctam) commotus, quamquod mub tumauxilijputabatà Rege,humanißimeacceptum,regioaffecit honore. Hocenim crat omnibus exploratifsimumjRegem fine ulla fpe récupérant diregntfui.fuifieab Aenobarbo exacQum. HucaccefidJmpcratoris co* pias,quas terra marif^ habebat,tales fuifleóf tantas,utcum Deo bene uo-bnte(aquoomnis uidoriaell) nonfolum fiifficerent Amobarbo cum fjisopprimcndOjfedetiam uniuerfa: Barbarin fubiugandæ. Verùm ma* gis expediensuifum fuit,regem in regnum reponcre: ut tanto benefido Maurorumanimos fib(deuincirct;intclligerent^ faneftam illam expedi-donemin hoe folumlmperatorifufccptam efl'e,ut Aenobarbum Turci* Wm^exercitum c Tunctenfium regnocxpellerct, tianquillitati^ Reip. Chriltianx confukret. Preterea, ut fidem régis cius'que fuccefibrum ma* gnocommodo amp;nbsp;fecuritate Chrilhanifini, ÓÓ praefertim regionum öó ditio num marinmarum CaTarco Impcrio obnoxiarum, contra uniuerfam Bar-bariam tam immenfi bencEcq uinculo, in perpetuum fibi obligatet: qui* bus regionibus quam fuerif opus 06 neceflarium, ut primo quoque tempo Ijicprofpiccrerur,ncrno nc fandè quidem deieranti credat, nifi oculorum tognitionedidiciflet, quemadmodum in profedione iftafolc meridiano rbriusfittuiderc. Sub initium menfis lulijun opcre ccepto perficiendo wn'inuis aliquot diebus nemo non ilrenuam S6 accuratam adhibuit opc* tam,ut Icilicct tormentis omnib* fuislocis difpofitis,ad demolitione areis Gouletanç procederctur Erant circum caftra Cadariana colliculi quidam, tl iosuifumfuitaggefiis aggeribus,defixis ualhs, extruefiisq? propugna-tdis 06 raitdlis munirc,milites^ cum machiuis ad cafira ipfa,lcgionum^ cornua protegenda,hofiemcpabirruptiombusarccndumimponere.Qiiia neroarxGouletana inplaniciequadamfita crat, Ö6exutroque latere fir* mismunitionibus circumclufa,nonfuitnofirisintcgrumfemel locum ca* fins metandis dcl;gere,fed necefle fuit fubinde mutare, 86 paulatim proxi* ni'us Goulets admoucre,quod non fine magno labor e 86 molcftia mili* tum Heripotuit:tum quodtentoria,papiliones,tuguria, diuerforia, ßrei* nï,impedimenta omnia tranfportandaeflèntuum quodabillis locis ion* g»usaL'firahercntur,ubi plurima quotidiano ufuiaccommoda partira re* pererant,partim tibi procurauerant: 86 præfertim puteos aquarum dul-tium quatum propter mare uicinum,mira crat iUic raritas,ne dicam penu* tia Namillià quibus diximus turrim quandam nomen fortitam fuiire,pro ptcrimmodicarn aquationem partiraexhaufti,partira uitiati limo è fundo «citato fuerunt.Lacus ueró 86 Ragna, propter uicini æquoris exundatio* nem.aqua falfa infedafucrut. Hue accefsit,q) ex uafis terra replctis, pellib. slijscp munimcris coopcrtis,,ppugnacula fibi cóftruere debebât,quç oppo nebât tormentorû idib.dû nodurno têpore, 45pius fenfim adrepût. Cûç adhûc modû caftra femel attp iterû locomoucnf, ^ximius^arci admo* vent,ut fie cômodiorc uia cxpugnaref:nô rarô node intépefta ad arma c5 clamat,atcç interdû utrincp eruptiôib.fadis dimicaf.Quarto nonas Iulias, hoftes

hoftes|5cr exploratores cdodi,turmas aliquot cquitum,manipuîosç p^ a ditum è caftrisCaefarcis profeôos elle, ut magnum numerum cumpedi* tum,tum cquitum exmifceUanea SC promifcuajCquiïonumjmulionumjfh bulariorumjlixarum,cacalaium,eiufînodicp hommum colluuie, qui inuiz cos proxirnos pabubtum amp;f pradatum excurrcrant,conflatum, tuerentur 6lt; protégèrent: arbitrât! occafionemnoftras munitioncs expugnandi fibi datamebè, ftarim à prandiomagno clamorc SCimpetuuclut œftro qu®/ dam perciti, tons uiribus in cas incubuerunt, eodemip ferè temporis pundo,turbo quidam ferentium 6C debacchantium flaminum,tantum ex/ citauit pulueriSjUt confpedîum bine caftrorum, ifthinc hoftium intercept ritthoc tarnennonnihil intenebris dimicantibus profuit, quod tether aez bris ignibuSjquanquam non fine fragore tonitruum mieuerit,pluuia fubi/ tô confequuta uentorum rabiem fedauit. Nihil tarnen intérim tarn fubiia cœli mutatio coflidationem remorata eft: quinimo qs animis utrinqueSÇ uiribus certatum eft,ut Cæfariani exercitus duces, metuentesne Turc ci équités ex infîdqs fuomore intergidudores noftri exercitus infultarcnt, omnibus legionibus ordine diftributis, fada acie cum hofte cengredienz dumputarint: fed noftri diuino freti auxilio, magna tùmlmperatorum, DecurionumjSC Centurionum,tam militum uigilâtia,alacritate SC diligen tia,hoftes à caftris'prohibuerunt,SCterga date coegerunt: quos tanta celez ritate funt confecuti,ut muftis antemunitioncs ipforum trucidatis, propuz gnacula ÔC cafteUa nonnulla occuparint, uexilla diripucrint, SCmagnum timorem fpedantibus ineuflerintxruenta ea in concertatione fada fuitho ftium ftragestpauci ex noftris defiderati funt. Nulla quies,nullumocium fuit militibus.Nam nulla ferè dies fine dimicatioe abfjt.Exarcc ueiûGoUz Ictana triremibusep qui in finu Tunctenfi fuerSt, quotidie ex macliinisinz gentis magnitudiniSjferrei SC ten ci globi in caftra Catiarea militum^ tugu ria iaeiebantur, quorum nonnulü amp;nbsp;illi quidem grandiufculi interfignio 5 liliorum infigniti fuerunt, ita ut non difficile effet tonijecre SC colügere, e quo miropolio efufmodi catapo'eia, quibus'ueex officinis tales prodic rantmerces, tandem^ plurima qua: antea incerto rumore fiue authorc pafsim mifsitabantur, turn dcniquecredi SC pro certis haberi cœptafunt. Ex altero latere Gouletæ, qua Tuniceum refpicit, ftagnum cftnauigabilf, per quod ex Tuneto commeatus,SC quæcunque oblidione cindisopas erantjfacile aduchebantur: quod,utnoftri impcdirent,conftitutumfuite nauibus n onnullanauigia in ftagnum inudpertraherejcadem^militibus, tormentis alqs^ armamentis armare. ld quod abfquemora, quamuis non finemoIeftiajfadttmfuit.Veiumquia ftagnum ill ud non erat tanta altitu dinis,ut naucs fic onuftas ferre poftet, neceffe fuit cas in marc magno, cerz tè militum fudore retrahere. Sexto Idus Iulias Imperator ex altero pede grauifsimè laborauit: cuius doloris caufam fuifte,medici aflèuerabant,con tinuarn SC indefeftam in omnibus boni Imperatoris obeundis muneriz bus curam, laborem SC diligentiam. Nee defuerunt qui putarent dium« idfuiftèprouidentiacSCuoluntatis,utfcilicetillo cruciatuadmonitus.non tam temerè praTentifsimis fe obicdaretpericulis:fatis^ crederct fuo fc fungi officio, fi quod in opere faciundo collocaret operae, alqs exercen-dis^inftituendis infumeret. Atque plurima quac ipfcfaccret,primari)s exercitus ducibus,legionum præfcdis,primipilaribuscp antefignanisadz miniftranda commitreret» Hoftiumnamqucincurfitationcs,afsiduacçilz læ dimicationes no fichant fine telorum,iaculorû,baliftarû idib.SC formen torun» maiorum SC minorum iadibus;quorüimpetus fine diferimine noz bilibus cöignotis,fummis cu infimis,fi forte cótingantur,aque kthaliscft

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C o M M E N T A R I V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f€f

Aotnoxius.Quafto Idus luhas, tcntona, ÔLinilitum tugurià dcnuofuolo^ comotafuntj Ôôpropius Gouletamdeportata,quo tarnen dicproprcr!ngt; «edibilcm flabrorum tcmpeftatcm,puluerulcntamcp barenarumj nubemj 3auderaufque laflatam, non adeô promptum,nequeprocljuc fuit ca fige Jf :niunttionibu8 tarnen,uaüis amp;nbsp;foists circundatis, propugnaeuhs amp;nbsp;ca-Mellis aggeribus impofins, machmisqjadiaculandum apparatis,Imper3gt; torarcem Goulctanam primum tormentts uerberare,deinde poftnd!c,qui ^ftiusfuitIdusIulias,confeenfis mûris, expugnare ÔC capereconftituit. ^arc cautum cft edido publico ,quot;ut omnes tam duces quàm milites, ad wamquifquecuideftinatus fueratfunélioncm,parati6lt; accinôi eflènt: fed quia uentorum uis 06 rabies fuerat uchementior, pelagus^ altioribus undis efferbucrat,in diem fequentem qui pridie fuit Idus Iulias, res tota di Utaamp;^procraftinata eft. Erat forte turris quaedam in uertice montis, non Ämplius mille pa flu s à Cæiarianiscaftrisdtfsita,quam decern ftationarij iiiilitescxpulfis Barbaris occupauerantieamfadïoagmincTurcp Mauri* que adorfifunt:quorum infultum decem illi Caefariani principto ftrenue tepukrunt, fed deftituti fubfidio, eoeperunt imprefsionibus Barbarorum «fle longeitnpares.Qiiibus confeftim anoftris,tumequitibus turn pediti* busfuppetiç date funt.qua re ab hoftibus animaducrfa,non expedato no-ftrorumaduentu,fefeuerterunt:qui ferêBarbarorum mos eft.iuanamquc ’gilitate ( ferentariorum enim amp;nbsp;uelitum more, leui utuntur armatura ) fquorum^uclocitatc freti,frequentioribu.s quàm uehementioribus excur fionibushoftes fuos félicitant.quodfiferio confcrendascflemanus wide* fintjuerfis tcrgis,fuga fibi faluti fug confulunt.Imperator nondum commo dam expugnandae arcis Gouletanx nadlus occafioncm,exploratis fomma BWra omnibus munitionibus,ut magis hoftibus incommodarct, fortiusep fuacaftramunirct,iufsitaliumaggercm caeccrisaftrui, quodimpcrato ci* *ius,fumma cum diligentia fadum eft:ut fi forte offerret fefc occafio, nihil «ffetquodoppugnationem remoraretur.Caftris igitur ficmunitis,SC acie, Suatnumerumtriginta milium militum,eorum^ felcdorum excedebat, p«cornua,alas frontcs 06 tcrga,legiones,turmas,cohortes,ó(fmanipulosgt; inftruda, ( prater claflemingentem, quainportu Gouleta omnibus re* busad nauale bellum neceflarqs apparata,anchorisfundatis detinebatur) tundis^S^ qua ad caftrorum tuitionem,amp;linimicorum opprefsionem fpectare uidebantur,diligenti folicitudinc procuratis,machina Stormen ta fuis quaque locis collocabantur. Imperatori prater catera hoc ftu* dio fuit,frequenter omnem exercitum Iuftrarc,legioncs omnes circumircï duces amp;nbsp;antcfignanos,ut cautè fibi profpicerent, nee temerè fe pcriculis obijcerent,admoncre. Omnes fumma cum humanitate compeUare, pra-miaampla polliceri,ardentes QC inflammatos laudare, dubios óf meticulo-fosanimare Óf confirmare,ignauos óf inertes impellere, urgcre acftimula ttjignominiofis^ uerbis,nonnunquam óf uerberihus caftigare : omnes bonari,brcuibuscp concionibus inflammaremon dubitare fe,quin qui fa* peabfente ipfo rem praclarègelsilTent, hoftes^ eifdem fccumfacrisini* tiatos, captis regibusóf principibus uiris,caftris cxiiifl'ent,uictoriam^ il* lisueluti êmanibus turn in Italia, turn alqs regionibus nonfecus accla-vam e manu Herculis extorfiffent , nunc fe prafentc,cum bofte facro atquedeuoto, fortiter óf ftrenué effent pugnaturi ; prafertim cum in hoe hello Deo optime maxtmo,eius'que filio Domino óf Seruatori noftro militarent.fequidë officiorum fibi praftitorum non foreimmemorem:fed unumquemque pro ratione rerum geftarum, liberaliter remuneräturum. Quibus exhortationib.animi militü,alioqui fwafpoteferuentes óf incitati, fic

fiefuntinflammatijUtanfam pugnandifibf nonprseben dokrent Aóua/ A riaeproinde,aligt;^ claflès ,quam proxime fine certo difcrimme poterant, applicabantunmalis^amp;antemnis fummods,nefifortehoftium tormen-tis concuterentur, id nauibus fraudi 6^ detrimento dier, ad oppugnatio/ netn apparabantur.Eacnit fortèjUt pridie quam decretum elTetarcem tor-menu's laceiïèrejmareficinturnueritjUt in tentoria,quplittoribus proxima erant, exundaret: meCiis^eflèt,neiuxtac©nftitutumarxoppugnannon quiret. fed pridie Idus Julias tanta fuit St' æquoris ÔCflatuumtranquillitas, i sep fupemi num inis fauor,ut cum prima luce acie fuo ordine inftructa,om nibus^ Sc fingulis fuis fundionib. præferiptisjea diligcnua,induftria,ftii-dio amp;nbsp;dexteritate,terra mari^arxuerberarctur,diuexaretur, amp;nbsp;quaffare-tur,ut 6C turres opere fitucp pene inexpugnabilcs, SC carters monitiones, quas ex trabib. malis, antemnis, trircmium remis, emcritarumepnauium tabulis,proris SC puppibus,dauis 5C caritas conftruxerant, acpiliSjpell*' bus,boum^ tcrgoribus ftipauerant,multa^ terra cooperucrant,diuerbe-tioni SC impetui noftrorum tormentorum cederent,collapfaeqi 8C conuul-fæneq5 onusirapofitum fuftinerent, neqj Turcisfatis tutumneefirmum cofiftendi atep rcfidcndi locum, machinas^ fuas eqeiendi poteftatemface rent* Quin plurimae hoftium machinae noftrorum tormentorum idibus di ruptæjmagna^ pars muri turn's illius quadratæfolo aequata, nonnullaecp quadriremes SC triremes,aliæcp naues tarn roftratae quam oncrarix, pertu fæ sc dilaceratac fuerunuquæ cum hoftes non fine dolore SC indignatione uiderentjfccum^expenderent fuasmunitiones peius fuiftclabefaflatas, quamut ulla inftaurandifpes fupereflet, confiderarent^ quam potensSC inui(ftus,0C ab exercitu SC omnibus bellicis maritimis iuxta acterreftribus ^ munitionibuslmperator eßet,in fola fuga fuomorefpemomnem coHo-cauerunt. Imperator,qui hadenus omnibus in febus fumma cum diligo»* tia,cura,ftrenuitate SCmagnanimirarcuelutHcdorquidam,autmonftro rum domitor Hercules,omnia boni Impcratoris,imö SC militis munia obi-ucrat, SCquæcuncpfa(ftufuerantneccflaria,admonuerat SCprxeeperat, ne quid in ipfo deiideraretur, dum arx Gouletana tormentis concutieba-tur,in aggeribus ipfis SC propugnaculis conftitit,nimirum uta uerberatio-nc,donee magna ex parte demolita eflct,non defiftcretunfatftaep commo-da afeendendi uia,militumfalutiin expugnatione eius confuleretur. Tam cnim uita militum illi chara fuit,ut nollct uel unius periculo centum Barba ros obtruncari.Contra milites eo flagrabant expugnandx arcis ardoredi-cam,an furore,ut nifi prudentifsimus Imperator eos remoratus fuifletjOul lafibimunitauiamagnofuo periculoearn oppugnaffent- Idquodtamcft eodem die fub horam fecundam pomcridianam,ea animorum uirium^ a* lacritate SC t obore faCium eft, ut quamuis iter ipfum quod fibi municrant, non effet fatis aptum, aditus^ impeditior quam ut commode cam inuade re pofientitamen fcalis mûris admotis,facile mania fuperarint, uidores^ in arce uidatriumpharint. Q_uadrircmes uero Aenobarbi,alix que naues quaeinftagnis SClinuGoulctano iacebant, paruo negocio in noftrorum uenerunt poteftatê,unà cS machinis bellicis, que numero,magnitudinc 2^ artificio ei at com cdabiles.Inueta etiâ fuit magna globorû,pulueris torme tarq,ÔC falnitri copiarita ut abundé faôa fuerit copenfatio damni S^ detrf mêti,quod noftri acceperant,quoniânonnullpnaucsipfor0 aduerfarioru machinis partim depreffç,partim lacerate SC diruptç fuerût. Hoftes, qui a-lioquiin defendenda arceftrenuos feie, SCrei militaris experientifsimo* exhibuerant,omnifpc recuperandi ea quae amiferant abiefla ,fugæfcdc-derût,quamlibci enirn nihilominus fuetafttagiIcsSCueloces,notamenfic prac-

C o M M F N T A R I V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^(^7

Apræcurrerc potaenmt,quin plurimi ÔC terra amp;nbsp;per ftagna fn ipfa fuga a noz ftrisanteuerterentur.Vbi magna cædes hoftiumgt;quamuis fornter icpUz gnatiumjfaöa cft.Qiiantum doloris,indignationis, animi^ impotent!», ^fÇÇgfJtudtms impurifsimaiUa bellua,ac Chnftianifmi peftis maxima, HeredinÄenobarbus exftragefuorum, rumoribus^ amaris Sé infucun* dis qui ad eum dedetrimento accepte, fa ^i a qj ia a tira perfore bantur, con^ toeperit,facile eft unicuique coniedlura confequi. quin plurimi captiuo-furn qui in triremibus Cæiaris uinfli afleruabantur, prop ter ftigam comilix torumfuorum,amp; rem malègeflam,eo deuenere furorisS^ defperationis,ut fibimanusintutcrint, preciofoep iugulo mortem fibi cöfciuerint.Döh»c 3nteGou!etam geruntur,Halaafan Tunetenfiumrex, cü aliquot Mauris, cognatis fuis SCaHinib.in caftris Imperatoris regio more tractabatur i aßp gnatis illi miniftris,qui eidem inferuirent SCadminiftrarent. Dccumbebat 3utêin tapetishumi ftratis,ibidë^ prandebat SCceenabat: co corporis haz bitu,utmanus SC pedes iuxta mappas eflent propinqu»:atqp inter agendum âlterûpedêmanutradabat.Qjiodnoftratib. uifum fuit nouQ. fed is mos tftillis patrius SC gentilitius.Similes crär geftus SC mores Maurorû,qui cirz turn regem fuum line ulio difcrimine iacebant ièmilaceri Si n udi:. qui non-gt;iunquâruptofilêtio,cIariusiproRegefimuIomncs uociferanbat. In rege utromaieftas quædam SCfeucritas,quamreucrearis, non formides, fem-puJrclucebat.Àc ne turn quidem uila extitereindicia, fatrapas regni T une tdeoefleanimOjUtregifuoferreuellentfuppetias: licet ipfe interim difsiz inularet,diceret^fcà quibufdam Alarbium fuorum accepiUeliteras, qui-buspollicebanturfeilliauxilio adfuturos,atcpadeó tuncfuiiïè in innere, Imperatori non uidebatur confultüm,eiufmodi arundineo baculo,ficulz wtoç praeßdio niti:ucrùm quod res erat fuipicabatur, fatrapas puta ÔC A-brbas illos expédiaturos,quo oppugnatio arcis Gouletanæeuaderet. Atz ^ui ne cxpugnata ca quidem uil um argumentum fauoris bonæcp uolun-tatis,abilliscrgaRegemoftenfumeft. Cuiregi pro miraculo quodam SC oftento fuinuidere profperum fucceflum SC gloriofam Imperatoris uidl oz nam.Qjjibusgaudqs,iubiIis,acclamationibus,militcs Caefariani tam infiz gnem,taminauditamuidloriam concelebrarint,malounicuic{j fuo cum a-nimoreputandumrelinquere, quam pauca fcribendo rem ipfam eleuare. Vbiiam tutus in arcem pateret acceflus, uidiftes plurimos agminatim illo adcurrere, turn ut arcem ipfam, turn ut munitionum ruinas SC rcliquias dâna^datauiderêt.Eftaût arxGoulctanaturris quædâ quadrata, admira dat crafsitudinis,altitudinis aut duarö cotignationü,ambitu inreriori copie ftens palTus quadraginta: exteriori uero SCinfrótifpicio circiter quinqua ginta.Intus eft cifterna quedainfignis,qu» totius çdificq aquas pluuias ex tipinfunt SC fornices quidâ c5camcrati,in modS próptuariorü,penui SC an nonæconferuandç cxtrudli:èquib.quicquid auferri potuit, à ftipcndiarijs quibufdam 6eIcgionarqs compilatumjSC conuafatum fuit. Eratin eadem arce magnus numerus arcuum 8C iaculorum (nam in dimicando ferè arcuz b'Jsutebantur)èquibusiaculabantur tela oblonga, ferro peracuto inextre *Tiitatcarmata,quodinuu!ncrcquod,fecerant extra ft is telis permanebar» Inuètafuntquocptormêta cumminufcula tümaiufcula,circiter quadragin ta:intcr qu» unü fuit prçlargi oriHcij,qd etjeiebat globos ferreos amplitudi nis latifsimi pilei:fuerüt SC ex pr»cipuis no pauca alia,pafsim blijs,alia fala* mandrpfigura,SC duplicidigammate Aeolico Ifinfignita.quib.in altero la tercinlculptum fuit,aut infufum , hocclogiumliterisRomanis : Nutrifco £C cxtinguo.In altero latere, alterum elogium literis Arabicis. Nó arbitror neque alitis uolatu,neque finiftro cantu ofcinis, neque tripudqs fobftimis, Bb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opus

opuseflcjUtaugureris SCdiuineSjUndetormenta ilia ciufmodi notis6^ ^ A logqsnotatajallata,autcuiusiuiïuóC impenfisillicfuenntfufa. In confeßb eft omnibuSjbellicasexpeditioneSjCaftrorum 8Carcium oppugnatienes, militares congreflus, conflicfationcs, incurfioncs 5C inuafi ones, non fiez ri finereciproca uthufeß para's iadura: fereep ufuuenife,ut periculum non fine penculo uitetur. quofadum eft,ut ex militibus Caefananis multifue* nntdefideran,plenty grauiter uulnerati SC faucii,8C alij puluere tonnen tax no temercaccenfo,alij eminusiaculis, SCminorum tormentorumglandu bus,alp cominusgladijsjgefis^conds, amp;nbsp;lanceis: nonnulli maiorum top mentorumiaculationibus,partimmanus,brachfa, pcdes SC crura,partim coxas SC femora reportabant, aut plane rupta, aut fakem luxata.Nec de« fuerunt, quibus certæ corporis portiones fuerunt machinarum iadtibus ademptaf.Inter quos Hifpanus quidam ( ut feribit Confentinus ) humilis fortunae,fcdanimo,Thebanoillotantopere multorum hiftorijs concele* brato,noninferior:dumfortècruribus fimul cum femoribusgloboæneo e tormento emiftó truncaturjfimul^ tormentum minufculum, quo uteba-tur, è manibus illi cxcutitur,plus folheitus de fuo tormento,quam uita,un di^ circunipedattriftis, uifum^ (manibus reliquo^ corpore fefeilluc ut potuit aduoluens)hilaris brachiorumfinuuelut deofculabundus corn-pleditur,SC quafi refalua uitam expirat.Inunc,SC mirareEpiminundamil/ Ium,quirogauit moriens^an clypeus eflèt faluus,SCan pro patria ftaretui/ doriafHabes Hifpania,unde(quamuis alioqui fatis laudis auida)gloriari, Sccriftas tollerequeas.Plerift^certamembra ficerantconcifa, ut folum à neruoautpardculacutis dependerent. quibus induftria chirurgorum id quod dependebar,neefpes erat fore ut akeri membro coalefcere aut con/ ferruminari poflèt,præcidebatur:reliqua parte ferro ignito, ne fanguis im modicè efflueret,adufta:adeô utmiferum ÔC iniucûdum eflèt ipedtaculum, illorumuiderecalamitates,acaudirequiritationes. Etquamuis incaftris g plurima eflènt loca recipiendis faucijs,truncis SC luxatis,aut alioqui uulne« raas deftinata.eisep præfedi medici, chirurgi, myropolæ SC adminiftri: ta* men fieri non potuit, quin pleri cp uitam cum morte commutarent. frelices fane 5C fortunati,qui puta ea gratia morti fefe obiecerant, ut Domino lefu ChriftoSeruatoriSC Redemptorifuo litarent,quorum corpora inglarea SC arena condita Se fepulta fuerunt, animae Dei opt » max. mifer/cordiaui-uuntin æuum.Imperator optatapotitus uidoria,Gouletam praefidio fex* centorummilitumlcgionariorummunit:cadauerahoftiumcacforum, qug plurima inuenta funt, equorum item ÔC camelorum,in akifsimisferobibus infodiiubet ; neforteex foetorecorrupto SCinfedoacre, lues aliqua ine* xercitu fuborirctur. Chriftianoru autem qui in ea expugnationedefidera* ti funt,corpora, religiofeconditafuerunt,crucibusin tumulis corum infi-xis.Idibus lukjs,qui dies proximus fuit à uidoria. Imperator conuocato concilioducum,antefignanorum,primipilorum,decurionum,centurionS, sc eorum qui illi taminpublicis quam priuatis négoces à confifijs funt, cum illis conlukat SC délibérât,quid potifsimum fado opus fit : ut tion fo* Iùm uiceritjuerumetiam uidoria utatur.Ibifentettjs uariatum cft:alijs fua* dentibus,ut quafi re perfeda in Hifpaniam redeat;altjs contra reclamanti* bus,operamilli SC impenfas perrjflc,nifi Tunetumetiam capiat, SC ni om-nes infulas propinquas, à quib. periculum immineret, in poteftatem fuam redigatVicit pofterior,0C quidem faniorfententia. quare figno datoimpe-ratum eft,ut omnes Tunetenfium expugnadoni fefe accingerent.Dccimo fexto Calendas Augufti manipuli aliquot,6C cohortes peditum Germano rum SC Hifpanorum,Tunitium uerfus progredi cœperwnt,trahêtesfecum duode*

jj duodedm tormenta bellica,quos Imperator cum reliquo exercitu fequi de creucrat;fed quia ab itinerum peritis poftca ilii renunciatum fuer3t,uiam qaæabillolatereTunetumducebat, impeditiorem magis^ falcbrofâm ÇIÎC) quàm ut commode illac exercitum fuum traducere pollet, eandemcp infidtjs,alljscp millepericulisaptiorem elle, quàmalterâaufsitcos qui prac ceirerant reuocari, qui fine ullo detrimento machinas in caftra retraxe-wnt. Decimoquinto Calendas Augufti, 6Cdie proximo, plurima tor-tticnta maiufcula cum globisô6 puluere tormentario,aHjs'que rébus ad expugaationem arcis Gouletanæ è nauibus cxportata , rurfus in caf-dem cxportata funt. Cum hæc aguntur , Imperator cum fuis , uarqs cunsangiturprofetftio^ Tunetenfis mire ipfum follicitat. Principiô uidet quaecumejHalaafan de Alarbiû,propinquorum,fuburbanorum atc^op-pidanorum auxilrfs magnifiée* iadîitalfer, uana efleomnia, Ô6 mera fom» niarcum nemo illorum figna ulla fauoris fubfidq ue in ilium ufq^ diem erga •^^gemfuum præfetulilfettncqj pro ipfojquamuisfummaoblata fuilTctop pottunitas,contra Aenobarbum armafumpfiflet. Proindenon ofeitanter técumexpendens quàm grauis Ô^ difficilis fubeundaelTetprouincia, turn Quodlongius à manabftra(flis,periculum efièt ne fan's commode commea tusafportari pofiec,ac quôd in tota illa regione rari admodum clTcnt putei, ’quoruadituhoftes ipiosfacile prohibcrc,autcofde faltêinficcre pofienq ^uiciarcjdulcium aquarS laborarêt inopiattS quôd machinç belÜcg pro^ pteriumentorum farcinariorumpenuriam, manibus militum terrefiri iti-•iffcpertrahi debucrant:contra,cum illi in mentem ucniret, Aenobarbo, qißexBarbaria exturbaretur,maximamrelinquiopportunitatcm in fines ^hriftianorum.oras^ maritimas, Cæfarcæditioni fubiedas incurfandi, omniaep peius quàm prius(utpote qui damno accepto eflet irritatus ) pergt; Hutband! : mifercreturc^ fortunam Chriftianorum, qui Tunctipædoreamp;i “•.qualorcobfiti,in carcere SxS uinculis degebât: mifereretep ipfum regis qui ^ïfgno cxadlusjOmnibus^ fortunis fpoliatus,ab unius Imperaroris pen^ ’«retmifericordiaSCauxilio : confultifsimum uifum fuit, capto Tuncto, 2^nobarbum opprimere aut cxpellere,rcgemcp reftituere,ut tanto benc-«do deuindusS^ obligatus,Reip.Chriftianæ,Imperatori, eius^ fuccelTo d^'lbctjsôôamicis, perpetuô confœdcratus,necpunquam benefadlorum ^CaÉrareaMaieftate acceptorum obrcperetilliobliuio.Hisomnib. arqua fincecxpenfîs.conllitutum fuit acicmordineinftrudlam,per alterû Gou-‘^tæ latus,quôd illud iter magis eflet peruium.nctj tam multis pcriculis ex Pofitum,Tunetum ucrfus deducere:principe Mclphiæ cum cunda clalTc, 'JOulctaerelidOïCuihocpræcipuècuræ eflet,exercitum cômeatu 8C anno* ®^ç^ofcqu{,8^ dereccntibusaquis alqscprequifitis,perftagnû quod Tu* ®d3 ducebat profpicere, omniaep munimeta quæ pro arcis Goulctanac di '’^tberanone Ô^ excidio è nauibus data fuerant,cumtormcntis quæinipfa ^feedeuida inuenta fuerant,eifdem utinferrentur,operam date. Decimo *?^'Q*gitur Calendas Augufti,Imperator clafsicum canfitotumq? exerci* ’'’gt;n forma iuftæ aciei infirui iufsit,qui per omnes fuas partes digeftus,pro S’'fdIccBp{t,fex torraentis maioribus,rotidcmq; mediocribus, braches 5^ °ooremilitum pertradis.commeatii^ quin(^dicrumfecumallato,lmpc Jf^torjcui pratter cæteros res cordi fuit,a fummo capite ad imum ufep calca* 'ujparmatuSjper fingulas turmas, cohortes amp;legiones non fine fummo Pedantium gaudio obcquitarc,manipulos concenturiare,phalangcs con geurlate, omnesepbono animo efle, certamepfibicum Dei adiutorio ui* oriampolliceri, lubere deinde ad cataphrados redire, fiC unumquemq?

fui muncHs SC fundtonis admoneveJn progreffiiautemjpfe fubliffli eón^ A fpidendus in equo,uexillum pnmartum,quodDomininofrn lefu ChrilM crucifixi habebat effigiem,antecedebat;quem quicuntp confpicabatur,iffl menfa perfundebaturlætKia,feruentifsimo^ inflammabaturardore K de fidcrio,ad extremum ufep halitumpro Chriltiam'fmo,uelutiprofocfsamp;agt; ris præliandi.Cumcpeoordine ad duo procefsinèntmilliana, ecceTurex amp;C Maun,ex olsuetis ubt dclicuerant emergentes^Öd hac iliac per uiam cut/ filantes jooftris fefe prodiderunt. Erat non procul illinc in eodem innere Aenobarbus cum fex millibus Turcarum:Maurorum uero 2C aliorum par iimequiturn,p3rtim peditum, millibus centum. Imo relatu quorundam Chriftianorum,qui Tunetoin Chriftianorum caftra profugcrant, cognk turn fuit,Aenobarbum habuifleplus cêtum quinquaginta miUiamiliium: Equitésfcilicetadmillia uigtnti,reliquos pedites-Quodtanto crederepro cliuius fuerat,quodipfe Aenobarbus duobus diebus proximisomnes coz pias faas recenlüerar,ó^ Alarbas Mauros^ omnes militari facramentoauz clorauerat,fecp conféqui coegerat,acie^ inibucta cum Imperatore confli gere, imo Sd caftris exuere decreucrat. in eum na mep finem caftra fua uaf lis,fofsis,aggeribus,ód turnbusmunierat, machinasqj in propugnaculis collocauerac,eo loco noftros expccftans,quó illis3uellent noUêtjiterfacien dum eflet.Imperator per quofdam exploratores curauit agmini fuc profpi ci de loco ubi pcrnolt;ftaret,accommodo multum amp;^ apro: turn quod ibi tUz tiorfuiffetab hoftium incurfitationibus,tum quodmulfos dulcium aqua-rum puteosillicinueniflet.Verùmhoftes re animaduerfa,quianoftri lenz tius promoucbant,quódtormentafua robore brachiorum traheredebue ranr,facilèiocumillüpraEOCcuparunt,Imperatoruidens ineeleritate fpem uióorix confifterc,magnis itincrib. multo conatu per tra tb is machinis^ad locum pugnae accelerabat.quo cum uentum eft,principió bombis dé(O’^i' trutormentorum ciaculatorum fe mutuo falutarunt: deinde fignodato, B magnis utrinep animis amp;; uiribus eminus toi mentis, celis,iaculis,fundiSjC0 minushaftis,gæfis5malleolis,ficis3 8ôuerfis gladijs, acriter pugnatum eft. Quoin conflidu,tantaanimorum alacritate Cæfariani remgefleruntj ut , quanquam ex continuo innere lafsi £lt; opere fatigati,ciim integris, nihilep quodnon(abfituerboinuidia)fornfsimos S^ ftrenuifsimos milites faccre deccret,moiientibus,dimicarent:tamcn ruptis ordinibus cedere,magnet tormentorum numero amiflb,tergauertere compellerent. qui quanquam adtaliiadlumabadïi,fefecolligerent,ólt;fuclut belium redintegraturi, tor-menta quxreliqua habebant exonerarent:robur tarnen amp;alacritarcm ani morum,dffciplinam cp militarê Cæfariani exercitus confiderantes,mutaia fentenria,fugcrunt:reiidtis^impedimentis, S^proiedbshaftis,ceflerunt arenæ.Milites Cæfarianiquamlibet exitinere æftu^ intolcrabili propez modum enecati,ea tarnen alacritate cum hoftibus congrefsi funt, ut pluriz mosocciderint,reliquosinfugam conuerterinttmultomaiorcfaóuriflraz gem,nifi præfiti Só caloreimmodico tantum non exanimat/,ab hoftib.per lequendisfibitemperarejfiCreficiendiscorporibus nonnihil fibidarc dez buiflent,cuius rei gratia ibi pernodïarunt.In prima illa dimicaiióe ex Chri ftianis non plures odlo defiderati funt,nclt;^ ij milites , fèd uiri óf muliercs qui farcinas adferebanqóf a' uia militari aberraueranr.Fuit autem illis inloz cis tanra dulcium aquarum penuria,ut exhauftis fontibus amp;nbsp;puteis quos repererant,limumipfumbibere fuftinuerint. Imo plerilt;jmilitumquibus ad puteos patebat aditus, fudariola óf indufiorum extrema terrs ex aqua, quæexfttulisalqscp uafis hauftorijsaufugerat,humecftatæ, imprefferunt, oriq^admotafuxerunt,alijhauftumaquefrigidp,aut citreum, atancinumz uemaz

C o M M E N T A R I V S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$^^

4ucmalum,aiitfimneqin'ddam,quo fitimkuarc poflènt,prccio mul tor uni ducatorum redimefcuolenteSjUenditorctnnon inuenerunt. Vtdiflèsanigt; mofos milites illos, qui pauk ante inuilt;Si, copiofum ilium Acnobarbi e-xercitum conueitcrunt S^ prôfligaucrunrjnûcfirijfameôôæftuintolerabp limâoSjeôdeueniireimpotennæanimijUtnôtemperarentàconuietjs, ma bdiâisjôdmiferiseomplorationibus. Audiuifles cos caput Regis Tune-tenfis mille diris deuouere,quôd promifla non præftarer, Cæfareum^ exer citumannona 2lt; commeatunonadiuuaret.O miferam naturæ humanæ conlt;liîioncfn,quae eiufmodi necefsitatibus fit obnoxia, quas uiciflèHerculis cuiufdam,aut Sampfonis fit uirtus.Sed confpedo Imperatore, abfti-nuerunt àquerelis, fuirép inter tôt murmurantium millia filentium pluP quamPythagoricumuantum potuituniuscapitis præfentia.Duodecimo Calendas Augufti,Imperator iam cœlo albefcente,copias fuas eo ordine, quodiefuperiori,Tunetum uerfus produxi^ncefine caufa ordinatim in-cefsit.Metuebatcnim,nequiprofugerant,collelt;fîis uiribus,alicubiinitinc teex infidqs cxifiercntjfibi'que negocium faceflerent.Sed nil eiufmodi ac-ddit.Fugerancnamc^,non redituri:cum^nonampliusmiliarioà Tuneto Cæfarabelfet, à quibufdam Chriftianis,quiadipfum confugerant, certior faâuseftj Acnobarbum cumfuis ducibus, alarbibus, amp;militibus fugiti-uis, plurimisep equis SC camelis,narijs rebus onuftis, uefpere dici prae-cedentis in montes proximos fefe recepifie : primo^ diluculo adarcem ciuitaiisrcucrfum,conatü fuiffe irrumpere, omnem^ thefaurum auferre, Ó^multaquaeaddefenfioncmarcis pertinebant,igniperdcre. Sed Chriftia ni qui illicin neruis SC compedibus detinebantur, plus minus uiginti miliia,metuentes ne uiui comburerentur,quod Acnobarbus fefe fadturum minitatus fucrat.piacfidio diuino, in quo fpem omnem collocauerant,freti * amp;ladiuti,fra(ffismanicis 5C pedicis,occlufiscp caftriualuis, Aenobarbum abingrelfu arcis probibuerüuapplicitiscptormêtis iuislocis,acceptiscpar-mis quæ ibi inuenerant,arcem ualidè fortitcrep tutari coeperunt. Aenobar-bus uidens fe fruftratum fua fpe,metucns^ ne forte in manus illorum inci derer,aut à Cefarianis militibus opprimcretur,incaurus cum primarijs fuis ducibus,ludæo SC Cafiidiabolo, alijs^ tû Turcis tû Mauris aufugit quam potuit celerimè.Qiiae omnia Imperatori per Chriftianos bona fide renScia ta flint : netp multo pofi: Imperator, uifo figno, q Chriftiani ex editifsimo loco oftentabant (erät autem uexillum candidum,quo fignificabât tutum in urbem patereacceirum)exercitum fuum eo ordine quo diebus fuperio-nbus,antecedere iubet, red aq; cum eis ciuitatemingreditur: dataq Chri-ftianis omnibus libertate,fauftis,gratulatorijscp omnium acclamationibus excipitur:5C turba Chriftianoru emancipators,tû manus cius tû pedes pro beneficio maximo ab ipfoaccepto exofculantiû,tantûno premitur. Neep iniunainafine gloriofailia uiefioria,nullaOmnino falutêfperabât;unicail-liseratfalus.in captiuisillisfueruntnonulli, quimultisducatôrûmillib.li-bertatê ab Aenobarboredimereuoluerant,fednôdum cum tyrannoficre dierât in gratiam,cjuin mallet illos fqualore SC pccdore cotabefeere, quam ulliscum eis tranfigereconditionibus:mille^ crucibus 8C mortibus excar nincari,quam feme! quamlibetcrudelimorte trucidarc. Inuenti funt inter iilosFranci odoginta unus,qui partim cum adtuarijs ducis Perrondo, par tim multoante Slt; poficapti fucrat:quos omnes libertatircftitutos,ad Dominum de Vely, qui turn nomine Regis fui apud Imperatorem legatione obibar,mifit,utprima quaqueopportunitateinpatnamablegarentur.Inter mancipia fuerunt plerique opifices SC artifices Chriftiani, quorum opera, arteSCinduftria in eóftruendis Ô^ armandisnauibus,altjs'que rebus

factïindis Aenobarbiis utebatur- Rcpeitçfuntinarce plurfmae machina A bellicægt;ucla ftem,60 copiofa materta ad noua conficienda, multa^ anno^ rum genera,non huius feculijCafsides,manicæ,brachiah'a, thoraces,tibia-lia dilt;ficrqs QC elogijs auratis infignita:arcus,tela,baliftar,iacula,quæateni pore fancti Ludouici,qui in conatu expugnationis ipiius urbis dyfenteua obrjt,ibidemconferuatafuerant.Quæomnianonfineftupore Si admira* tione Cæfariani uidebant,6C manibus tradabanr. Poft introitum Impera* toris inurbem,eccetibi miles HifpanuSjaliquotep alq ftâtionarij, paßim in ædes magno impetu irruuntjOitiajfencftras,promptuaria, areas, merca* torum^ ofbeinas SC tabernas efFringunt.Mauros refiftentes occiduntjfpo liant,compilant5euerrunt omnia cum puluere.In profundifsimis cauernis, pœnarijs,cellis,imô ciftemis SC puteis,fcrutationem faciunt argentariam. Quid mukafne à templis quidem SClararijs Maurorum manus ab ft in ent; Sed libros omnes clauftris aureis SC argenteis nudatos,cófcindunt; figna cx marmore,ex iafpide fubnigro exfculpta,multa^ torcumata preciofa au ferunt:nihilintentatum, nihil intacfïum(ut eftnatioauriauida) relinquüt; pratter ædiculam quandam precibus SC facris Chriftianorum, qui négocia ttonum gratia Regi ueÆgales erant,confecratam.Mauros item cuiufeun que ordinis,fexus ÔC aetatis,qui elaudi fupercrant,ad tria in circuitu millia conquifitosinciuitatemadducunt,amp;ficutaliam pratdam parentes incon fpeóuliberorum,SC contra maritos feorfum ab uxoribus uendunt.Fuit aU tem numerus mancipiorum precio diftraólorum,decem ferèmilium. Mul

• tiftipendiariorS aChriftianisdethefauris abfconditisadmoniti,locafub* terrranea diligenter perfcrutantes,multum auri 6C argenti effoderunt.Sed nee ipfiChriftianirecensIibertatedonati,fibidefuerunt,uerummagnutn aurimodumfibi conuafarunt:G'ctamê moderate, ut ex immêfo illoopum® aceruo,quat in arce repertae funt,prpcipui aliquot duces SC centurioncs,ad multamiliaditati fint. Fuit autem illa compilatio fada confenfu Regis» qui fic fuos ul tus eft, quod fidem fcfelleranr,neque cum fucceflum Impera toris cognouiffent, contra Acnobarbum pro Rege fuo arma fumpferant. EodemdieRex ipfeurbem ingreflus eft, multos'que Mauros utriufque fexus,qui illi dum regnarct,familiäres SC neceftarij fuerant,curauit redimi. Conuafatio illa nil profuit Germanis, quibus folum permiflum fuit, efcu* lentaSCpoculentaraperc. quare male SC incommode cum illis agebatur, - quod non inuenerant plurimas cellas generofo uino refertas : repererunc nihilominus multas cifternas aquarum dulcium,quarum copia compenfa re potuerunt,quamin dimicando pafsifuerant inopiam. Poftridic edióo capitali cautu fuit,ne quis exinde copilare auderet,fed unufquifqj adfuafi gnarediret,neniniiaillaquiduis audendilicentia, ingrauiusaliquodma* lum exiret.Imperator quam diu commoratus eft in urbe,de omnibus qux mari,quæ terra gericonueniret,quemadmodum maxime pro loco SC tern pore expedite putabaf,matura deliberatione decreuit SC profpexit. Necra ro Regem ad feaccerfi iufsit,de^eiufmodi rebus quae Reipublicat Chri-ftianae 6C nunc 6C olim utiles SC falutares forent,cum eo commentatus eft. Sexto Calendas Augufti, relicro Tunitio,omnes copias fuas in uicum quendam nomine Ludam, duobus milibus à Gouleta difsitum reduxif, à quo non procul labebatur riuus quidam aquarum dulcium, qui exerci* tui Caefareo magno ufui 5C folatiofuit: co autem confilio accelerabat ab urbeabitum , ut ciuibus,incolis SC inquilinis, qui aufugerant, dif-perfi^ per agro s, montes SC conualles,uelut oues fine paftore palantes, hue iUuc diuagabantur,pateret reditus.Calcndis Augufti,cum acie omni* bus

,i , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ COMMENTA RI vs, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jÿJ

US (iiis oidinibus 5^ parribus cgrcgic infh tj(fî3,in locum ubi ante Goulcx ’Sfexpugnationemcaftra fixerai, iuxta turrim illam quae ab aqm's uicL msnonienfortitaeft,redijr.lnitinereinuentafuntpludmacadauera Mau* foiurnanoftrisocciforurnjautquod uidebantui illisinutiliaquxdam efle * ' telluris pondéra,ex quibus nullum frustum fperabant : aut ut fic de hoftfz ous,quorS caufa famê.fitim, aeftû rntolerabile toleraflent, milled mortis periculis cxpofiti fuiflent,fefe ulcifeerenturtatq^ inter ilia fuerunt quacdani wulierum corpora adeo pinguium amp;nbsp;carnofaru,ut hubera illis ad coxcn* ^iccsufc^ propendcrentjtibix^ perinde elTent crafræ,atcp noftræ regio nis cæentrobuftifsimorum uirorum fœmora.res certe quae fide fc rip ton merP to abroger,nifi ocuiorum cognitioneconteftata confirmata^ foret. Impe-tator uteaquæ in naucsimportariSlt; exportari ad Gouletæ dcfenfionem neceffeefletjCommodius deferrétur, iuflcrat dici cauponibus,cupedianjs, bl(amentartjs,oenopolis,6C cuiufeuntß generis mercatoribus amp;nbsp;inftitorix bus^utamotistugurijsamp;S tabernis fuis, omnes merces fuas in nauigia ad JtQcdeftinata,inferrent. Verum cum fegnius imperata facerent, tertio nox nasAuguftieditflo cautumeft, ut nifi ante ueiperam diei fcquentis iufsis obedirentjimpune omnia illis expilari,8C inuitis auferri poffent.Qua occa-fione milites nonnulli infolentiores, ÔC ad rapinam plus aequo propenfi (utpotequibus hoc uehementer dolcbat,qu0d non licuerat ipfis, quern* 3dmoduinHifpanis,Tunetenfiumopes deprædari)commoti SC incitati, co peruenere audaciae 5C temeritatis,ut poliridie cum prima luce in taber* nasamp;officinas negociatorumSC propolarum irrumperentjSC quicquidef fetobuium conuafarent.Qiia re cognita Imperator illorum petulantiam in , tligneferens,confcenfo cquo , Gouletam magna cum celcritateperuenit: B 8imalo ilii, credito citius, obuiamiuit.authoresmali, ne impunitas a* lijs ad fimilia aut maiora defignanda animos adderet, ac in pofterum documentum ftatueretur,ne quis talem imitarctur amentiam , grauif-fimas fuae temcritatis dederunt pevnas. Duces quoquc, centuriones, decuriones , tribuni fiC decani, fub quibus militabant, feucris SC acri* bus uerbis ab Imperatore caftigati fuerunt- Imperator omnibus paca* tisJncaftrafuareuerfuseft.OStauoIdus Augufti, Halaafan Tunetenfis texincaftra Imperatorisuenir,utquæpriusTuneticumRegc,deindein caftris Cæfarcis cum aliquot Regis connliarrjs paCia,acta SC tranfacta fuegt; tant, iureiurando confirmaret ac corroboraret : cuius pacii haec fum * ma eft SC tenor.

PrincipioHalaafanTunetehfiumrex,fcab Heredin Aenobarbo, ge* nere SC natione Turca,regnis fuis exutum,8C fine ulla fpe cade recipiendi peruim,fraudem sc tyranicaminuafionem exillis exadumfuifleingenue fatetor.numinisq} beneuolentia,ac Caroli quinti Imperatoris femper Au* guftiarmis,ad quern uclut ad afylum quoddam omnibus diuitrjs, opibus, mnbus,prgfidio,confiiio deftitutus,confugcrat,0C in cuius fidem atep tute bmfefalutemcpfuam dederat :qui'que Gouletam firmifsimo Turcarum, aliarumcp gentium praefidio munitam,omnicp apparatu bellico inftruCtiC Iimearmatam,belloexcidit,impurifsimumcp Aenobarbum cum cundo excrcitu caftris exuit,terga^ uertere copulit:deindeTunitium cypit: in re gnafuafereftitutu 8C repofituagnofeito, tatiep benefiet) à Deo opt. max» emfdê^ fidci atcpreligioispropugnatore ftrenuifsimo, Imperatore fem* per Augufto accepti memor,orthodoxiac aflertorcs omnes, cuiufeuntp fc* xus,ordinis,nationis,xtatis,conditionis, quamlibetqj cnormis ac nefandi criminis,facinoris,autflagitn reos,quos hadenus inregnis6C,putncijs fuis Bb 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro

pro ferufs OC mancfpijs autufurpauit,aut uinóèos feruauit, gratis fine ullo ^ redemptionisprecio,citraomnemfraudcm dolumep malum, liberos atque , emancipates dimittitozatep ut futi adfuos fcrcciperepofsint, præfidioô^ W utatico eofdem profcquitor.proinde,ne idem Rex,aut qui in regnû fucce-dent,quempiam eorum qui ditionis Impcratoris.aut fratris eins germani, Domini Ferdinand! Romanorum, Hungariæ ÔC Bohemiæ régis,nunc funt,aut quauis occafione in pofterum erunt,aut etiam eorundem fucceffo rum,uiri lintanmulieres,facrian prophani,iuuenesan fenes, exindepro feruitijs Ôd mancipqs abutuntor,nec in neruis Sô compedibus uindos de^ tinento.ldem^ Imperator de régis Tunetei, eiufdem^ fucceflôrum fub iedlis,fe fadiurum pollicetur.

Idem Rex,ô^quotquot poft cumregno Tunctenfiprgerimt, quofuis Chriftianos in uniuerfoTunetenfium regno habitare,conuerfari, négocia rtfuo ritu £lt;religione uiuere,templa,facella,oratoria,fiue monachorum Si coenobitarum,fiueuulgipromifcui,manereinta(fta8C inuiolatamoua^æ* diheariSe dedicariin Iocis,ubi præfati Chriftiani domos aut poflefsiones habebunt,fine ullo obftaculo,aperto aut elandeftino permittunto.Nullos item Mauros, Chriftianæ religioniinitiates,fiuc Valentmæ, fiue Betica: fintregionis,fiueex abjs regnis Caefareae Maieftati fubiedîis oriundi,ad fua(^ régna admittunto,neque profugos recipiunto: quin potius quocun que prætextu illuc transfugerint aut uencrint,exigunto,ac tanquam hoftes éc capitales inimicos,quoties ces ibi aut laticâtes,aut négocia SC commet* cia exercentes deprehenderint, perfcquuntornififortèdiplomata fincera ÔC légitima,ne indult;fta,rafà,aut ulio modo uitiata,indulti Cæfarei,aut Vi* ceregum, Vicariorum,uel Præfedîorum prædieftorum locorum, oftende-re pefsint.Quia uero ter ille execrandus Aenobarbus plurima adhuc loca B regne Tuneteo 5C terris CæfareeMaieftatis confiniajCuiufmodifuntA* phrica,Bonna,Briferta,SC nonnuliaalia,per uim occupât, undeparuOne gecio in regnum Tunetenfe prouinciasacinfulas CazIàreg Maieftati fub ditas,fuo moreincurrere, ommaep piraticis prædationibus infeftare pof* fet:quodcertètumImperatori,tumRegi,lucuIentodamno efret,nequefit penesRege^pterincomodaab Aenobarboaccepta, (quiputathefaurS omnetantûnôexpilauit,omniacp fœdèSCnefariè uaftauit) piaedidaloca etiamnS tyrannidiTurcarüobnoxia,rcc(pereóCrecuperare.Rex,eiufdcni que fuccefleres quiequid iuris in ea habent, aut olim habere potuerüt,eti3 nunc cum in manu SCpoteftate Aenobarbi funt, Imperatoriæ Maieftati ciuseppofteris Hifpaniacregibus, pro tuitionercgniTunctcnfis, ÔC pro* tediiene regnoru 8é prouinciarum Reipub.Chriftianæ danto,concedun* te,SC m eos transferunto. Quöd fi Imperator caloca aut belle autalio quo uis mode infuarn ditionemredegerit,eundem 8C fucceftores tanquam fua cum omnibus prouentibus SC emolumentis fine ulla oppofitionepofsi* derefinunto, neque aperte Matte aut teeftis 6C dolofis infidijs obuiam eunte,atqueimpediunto.

/ Sed quoniam res ipla docuit plurimum conferre, non fel dm ad eufto* . diam regni Tunetefis, uerumetiam pacem SC tranquillitatem totius Rei* pub.Chriftianæ,Sc præfertim tutelam infularum, ciuitatumep maritimatu imperio Cæfareæ Maieftatis fubielt;ftatü,ut Gouleta firmis praftdqs SC mui dlis munitionib»c6muniatur:nerurfus deturanfa impurifsimo piratæiHi Aenobarbo eareccpta,8C ut prius fecerat,inftru(ftlfsimc munita, regnum Tuneteum denuo inuadendi,Ioca^ omnia circumiacentia piraticis popu-pulationibus uexandi Cum^ non fit promptum Regi, propter dademSC damnum acceptum id facere,liceat'que Imperatori earn non fine fuotum

C o M M E N T A R I V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^7?

A difchmine amp;nbsp;ftrage,ac incredibiiï fumptu expugnatam iine bdü fibi uengt; dicare:Rex eiuscp poften quicquid iuris in earn habent, aut olim habere fe «ditare pofrent,abneganto,Slt; in Ccfaream Maieftatem,eiufdemcp fuccef fores iamnunc transferunto,acbonafidecedunto; oppidulumcpipfum fi-gt;nulcumarce QCagro,quaquauerfusad duo patet miliaria , unà cum turn' 4Uæ ab aquis nomen habet, fine uil a contradictione manifeftaaut clangt; wlariahabere amp;nbsp;poffidere permittunto:ca tarnenlege,ut hceat Mauris uu dnis,2lt;qui ruinasueteris Carthaginis incolöt,illuclibéréuenire aquatum* Sitpræterea integrumImperatori, amp;nbsp;quotquotfuturisretrofeculisindex mortui locum furrogabuntur, eadem loca prout illis libitum erit munire» Qui uero Gouletæ 06 in locis uicinis in praefidio erunt,hbei am Stab omni Uedligaii ac tnbuto immunem, quotiefcunque uolent,T unctum 06 pagoi adiacentes ufque,nauigarionem habento, Eodemqp liber illis aditus £6 ax bitusjconuerfatio 56 negotiatio,quidlibetiufto precioabfqj omniexadio nccmcndi,auehendi,recum^exportandi,fineulla prohibitione, facultas efto-Sed fi præfidiarrj arcis Gouletanac,S6 qui loca uicina habitant, merces aliquas fiue Tunitij,fiue in alqs regni ciuitatibus, uicis aut arcibus uendex te uo!uerint,quod iure 56 more loci numcrari receptum, 56 à præfeôo arx ds Gouletanae conftitutum fuerit,fine omni dolo amp;nbsp;fraude fbluant 56 nu-mcrent.Quod fi facererecufauerintjautimpofturam aliquam in contradi Jous86 partis feccrint,aut alioqui facinora punitione digna defignaucrinr, hquitumarci Gouletanæ praefertuserit, fimili animaducrfione,.quain Maurosregnicp Tunetenfis fubiertos à Rege autillius uicarrjs animaduer mretur,inillosanimaducrtito,eadem^ poena mulrtato ♦ Præfertus arcis Gouletanæ,fêlure omnia farta terta feruaturum pollicetor,86 facramento stepiureiurandofefeobftringito. Placuit præterea CæfareæMaieftati,ut j contrartus 56 commçrcia Gouletæ 56 in locis uicinis fieri lolita, deinceps more confueto fiant:56 quicquid commodi Regi illinc accedere confire* mt,otnne id in lucrum eiufdem,56 fucceftbrum eins in æuum cadat. Neque quifquamCæfarcæ Maieftati lubiertorum,cuiuicuncp fit dignitaris,condi donis,uelauthoritatis,aufit intercedere aut impedire, quo minus prædi* âas Rex uertigalia omnia, tributa 56 portoria, pêfitationes itê omnes tam mati quam terra per fuos coartoresfifcatorios cogi 56recipi iubcat: quin potius eidem ut omnia exarta ei perfoluantur,confilio,ope, opibus, afsi* fiant,86fuppetiasferant.Exquib. penfitationib.fumma duodecim milhü ducatorum fingulis annis præferto arcis Gouletanæ numerabitur : fex, puta,millia ortauo Calendas Augufti,qui dies diuo lacobo facer cftrfex uc foalia ortauo CalendasFebruaribquo diefunt ftriæ cóuerfióis fanrtiPaU If Quorü prior terminus cedet oefauo Calêdas Augufti anni tricefimi fex djalterortauo Calendas February anni tricefimifeptimi,id^calculoRo mano,£6fic deinceps in perpetuum,Publicaniueró 06 redemptores,quib, sddirta erunt prædirta uertigalia, portoria,S6 penfitationes, aut coartorcs ^quæftores, quib.ea cogendi 56 recipiëdi à Rege data erit prouincia,fin* gulis annis, terminis afsignatis, loco ad hoc dcftinato,his quibus eandem fummam reciperc,S6 illis acceptam ferre,iniunrtûfucrir,liberaliterfoluun t°-Qiiodfi inperfoluendo ceflatoresautreliquatores deprehenfi fucrint, *11« qui Gouletæ 56 arci præerunt, rem'quepublicam ibigubernabunt, oïRcium publicanorum , redemptorum, ac coartorum adminiftrandi, pfædirtaque uertigalia 56 tributa ad plenam perfolutionem prænomi* natæfummæ recipiendi, eos'quequi foluere debent, ad idcompellendi ms 06 fas efto.Proinde Maieftas Imperatoria, omnem négociationê corn* mercium 56 cótrarturn coralium, qug in locis iuxta Tunetu 56 Gouletam,

Óc alqs totiits R^gni uendebanrui-,permutabantur,aut alio quoui's modo ^ alienab.antur, fibi fuisqj fucceflonbus in perpetuum feruauitS^ retinuit, omne^ compendium ÖC commodum quod e;C tlla negociatione promana biqadiuamamp;fucceflbrum fuorum utilitatem unit deriuari. Quare nuUi mortaliumjflcChriftiana:,GtMahometanxrelfgionis S^ fedæ,commercé eiufinodiôd negociationcs exercendi, prætereos quibus ab Imperatoria MaieftatCjCius^fucceGbribus proufneia illatradttafuerir,facultas aut po-teftas efto.Placuit infuper Cæfareæ Maieftati,Slt;r cum Rege ea de re conue nit,ut exinde Gouletæ fenatus 8C confilium,ntdexq3 fummæ poteftatis co Gituatur: cuinomine Maieftatis Imperatorin,de controuerfijs omnium quiregnis 8«^ terris eiufdem maieftatis fubiecGi funt,in quacunqgt; parte aut regione regniTunetenfis,ncgociandiautcontrahendicaufa fuerintAudi^ candi,pronunciandi,atq^ in eofdem ob facinora admifta animaduertendi, fine omni appeliatione ac prouocationcjplenum amp;nbsp;fummum ius efto.Rc/ gi autem ,il!ius^ fucceftbribus quo minus fuofungantur officio,neqi apet tènee^ difsimulanterimpedire,autquouis modo prohibcrè,fcdne(^ullos adipfos confugientes tueri S^patrocinariliceto. AtepadeoutReX Tune-tenfis,honoris gratia fnpenuncupatus,eius^pofteri, quötquot illün rc/ gnum fuccedent,nonfolum animo,uerum etiam re ipfa immenfa benefi/ ciaablmperatorc accepta agnofcant,eundemcp uelut patronumSó pro* teeftorem fuum,regnorum^fuorum,honorcnt,colanf,amp; uenerentur: Cx^ faren Maieftati eius^ fucceftbribus Hifpanin Regibus, fingUÜs annis in nuum,fexequos Mauros,eoscp exquifitifsimos, ac duodecim eximiosfal cones in æuiternam beneficiorumab eiusMaieftate acceptorum memo-riam danto,óó ofrcrunto.Qim muncra,qui Gouletn prarfeeftus erit,annua tim oeftauo Calendas Augufti, ferqs diuo lacobo facris,nomine Cæfareæ Maieftatis,6ófucceftbrum ciusrecipiet. Qjibd fipmfatus Rex, aut eius fuc cefforesjdonailla dareneglexerint, quinquaginta milium ducatorum mul g lt;ftadamnator:quiducatiinrem Ódutilitatem Imperatoris, amp;^pofterorum ciusHifpaniarum regum cedent. Sin uero ad eundem offenderint lapt/ dera,S^ prndieftosequos falconesqjtemporeconftituto dare contempfe-rint ac refutauerint, fumma centum miliû ducatorum muldantor.Qu ód fi forte tertio in petuicacia fua ÖC pertinacia obftinauerint,Imperatori eius^ fucceftbribus regnum T unetenfe,omniacp eius territoria,terras, infulas amp;nbsp;continentes , ocCupare,8C tanquam fuapofsidere iusfas^efto. Præterea idem Rex,nulla foedera,pa(fta,nelt;çullamfocietatcm aut fua aut fuccelfo/ rum fuorum gratia,cum ullis regibus,principibus, autrebuspublicisj fiuc Chriftiann,fiue Mahometanaercligionis cultorcsfint,in detrimcntumói præiudicium Cnf Ma.ciufdem^ fucceftbrum, neep ibturum fc,necpinitugt; rum promittito.Sed contra omnibus in rebus Ma.eius,amp;^ aueftoritatem co miter colito acobfcruato, acquæprofutura autobfutura eidem noueftf, fyncere ÓC bonafidelmperatorêpræmoneto.idem^ Imperator rcgifefa/ efturum pollicetur.ProfndcinterImperat.5lt; regê ex fœdereô^ pado con* uenit,utinter ipfos,lucceftbres,hæredescp ipforû.eorundemcp régna, ciui tatcs,prouincias,terrâs,tâcotincntes quam infulas, perpétua indefituracp coeatô^ perduret amicitia, iura'quc fint 06 leges uicinitatis amp;nbsp;afftnitatis: liceat^utrifep,mari06terra, quafcunquemerces licitas,acnon prohibi/ tas,inuehere 66 cuebere, impörtareó6 exportare, emercgt; uendere, dix ftrahere,commutare, quauisbie alia ratione alienarc, Ô6 fecurè citra^ om* ne difcrimen in utriufquC regnis, terris 06 oppidis negociandi caufa mora/ ri, diuerfari, egredi 66ingredi, fine omnioppofitioneobftaculoatquc impedimento.Poftremo rexTunetenfis , ciuscpfucccfibrcï nullis piratis, ne^

C o M M E N T A R i V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^7?

Â’ït(ÿprædonibus,qui myoparonibus praedatorijs^ nauihifs marc infcft a^ ''fconfueucrunt,nec commcatu,nccalqs quibufuis rebus afsiftunto: acne ‘'ï portum qutdem,fed nee alios cuiufeuneß religioniSjnationis, aut region ^'sfuenntjCæf Ma.aiitfociorS eonfœderatotûcpeius inimicos Ôdholies* H“iqiiac6c^ uia aut artib.regnis,amp; terris, autfoeijs autcófoederatis,cidccp ft gt;^*5 hic6modare,depopulari,uaftare,aut quoquo alio modo norere adtnittSto.Qyin côtràmagnis uirib.toto^conatu cofdê cxpellun ’°gt;9^exturbanto0i maleperdunto.Quib. omnibus inter ipfos paefiis,Im-parator S^ rex Tunetenfis iureiurado fe amp;nbsp;fuos fucceflbres oblirinxerur. Regia,bonorumcp omnium tarn mobilium quam immobilium op-P'gnoratione ac obligationepromiferunt,quod omnia amp;nbsp;finguJa in con-*Jfntione 8C padto præferipto comprehenfa,intégré,inuiolatè, infradè,in *“»in firma, rata,farta tedta.fine omni fraude SC dolo malo obferuarent:ni quot;ficaufæ elTc diccntes,quin fi quifpiamillorum per fe autper alios aperte, ®uttedè amp;nbsp;clandedinè quidpiam prædidiorum uiolauerit, aut uioiari SC •nfiingi conniuenter permiferit, nomini SC famae illius nota ignominie in-lt;itlebilisinuratur,facerqïó(f execrabilis in perpetuSbabeatur. in quorum omniumHdcm,robur ^reftimonium, pariterq; utinfempitemum firma “m 0^,rat3,Iinp erator ódR-ex Tunetenfis,duo exem plaria,lingua Caftella-’'*gt; totidem^ idiomate Arabico defcripta, fuis chirographis, proprijs oiïaibus confignarunt, quibus figillurn fuum uterque appendi iufsit: Quorum cxemplariorum duo,alterum Caliellanajalterum Arabica lingua f’^fiptum, apud CæfareamMaieftatem : altera uero duo,illud Arabico, boe CafteUano fermone perfcripta, penes Regê ipfS, fucceflbres^ cius in p£^tpetu3cóferuabuntur.A(fl:afueiStifta, intentorio Maieftatislmperato bï.odauoIdusAuguftqanno à Domino noftrolefu Chrifto nato,millcfi-mo quingentefimo tricefimoquinto, idcpcalculo Chriftianorum:Mauro-nimucro amp;Turcarum Luna fexta, menus Cafa, anno Mahometi ipforü prophet» nongentefimo quadragefimofecundo, pr-»fentibus ibidem.5' proteftibusaccitis SCuocatis,fimul SC femel, Dom.ino Nicoko Perrenot, decurione Si ditionis de Grantuelle Domino,primarij Só intimi cófilij Cæ bres Maieftatis confiliario, ciufdemep figilli euflode, aclibclloru primo prxfeclo:Dominoitc Doctore Fernando de Guencra, etiâ cófilij primarij tófiliario,amp;C magiftro Antlionio Perrenys Cækreç M'aicfl.fccrctario QC ca pitancOjAluargomesdeOrofcoelzagalói^ Mabomettanté, Hamete Ga-mazam amp;nbsp;Abederehem Maieris, clientib, amp;nbsp;ofFiciarqs régis Tunetenfis, Tandêdenicp,ut fentêtia utriufqj,tüImperatoriR tü Regis dilucidius intel §ïtur,cóuentS SC tranfaCtu eft inter ipfos, quóó deinceps neqj Impcratori, neepcius fucceflbribus licebit,fiueper uim. Eue alio quouis modo SC ratio ne,ullasurbes,infulas,arces,uicos,pagos,ncq3ullalocaregni Tunetenfis, riux nuncin manu Regis funt,^^ alqs p oft eum regib • fuccedent, capcre, fxpugnare,aut quauis alia uia occupe^rc: ea tamê lege atep códiti6e,fi Rcx 5^ dus fucceflbres oês SC fingulas Ciaufulas prefcripti padii inuiolatè obfer Werint.Placitûetiâ fuitRegi,u,'£fiqnfeubello,feualijsartibus ciuitas cui nomen Aphrica,in c6fpe(ftuSiciIiaefita,quanücTurcae cótraomneius Öd fas, prxfidioSCbellicoapparatubenemunitatenêt.inpoteftatem SC ditio nem Regis,aut cius fucceflbrum uenerit,liberum fit Imperatori eius^ fuc-edforibus Hifpaniae regibus, de ea ftatucre, quod animis ipfbrum lubitfl edtiadeo ut fi fic expediteillius Maieftatiuifum fucrit, candc fibi fit ijs qui illfinregnis Hifpaniç fint Reges, aut Rcginæ fuccedêt,afsignare Öd ferua-re bono iure pofsit.Acftafunthgc anno,mêfe,die,loco,S^ teftibfupra nomi natis,ficautfignata, YoelRey. chirographoregis Tunctefisadferipto. Quo

Qiio fœdere Só pacfèo darè coram Imperatore ÓÓ rcge,ac «triufqac fa/ ^ trapis Ódconfilianjs,tam Arabica quamCafteUanalingna recitato,Rex annuit cunda fibiplacere:edudo^nonnihd è uagina gladto,quemalmn / fecusabhumero pendentemgeftabatjadmota manuchalybi„perDeum fuumMahometunijpert^ Akoranumdeicrabat,feomnia bona fide amp;in-uiolatè obferuaturum. quæ ubi interpres Impcratori declaraflêt, ipfe dco-fculatadexterafuajeadem^ intcrfignio crucis, (quodDecurio quidam, ordinis Diui Iacobi,pailio aflutum attextum'ue habebat)appofita, per cru cemillam afTeuerabat StTiurabat,per fenon fi:aturum,quo minus foedus inlt; ter ipfos idïum,conditiones^ præferiptæ, fine fraude QC omni dolo m?lo feruarentur.Quibus pera(flis,R.ex ingentes ageregratias Impcratori, pro beneficijsinfecollatis: fec^mukis nominibuseidem deuindtum efie cuni üerbis, tumgeftu oftendere: tandem^ omni cum reuerentia Sd honore præfatus abeundiueniam, Impcratori eius^nobilibus Sd confiliarijsuale diefio, Tunetumreuerfuseft. quem omnes fatrapæ Mauri^,quiillumeo deduxerant,(prins tarnen manu Imperaroris reuerenter deofculata, afsiz ftentibuscpualere iufsis)comitatiiunt,amp; domumreduxerunt. Poft aoù tû RegiSjimperator nihil prius,nihil fibi du xit antiquius, quant cuprima/ rijs ducibus ÔC confiliarijs fuis dcliberare amp;nbsp;decerncre ca,quæ pro ratione loei, temporis,naturæ'que rerum facienda efient, præfertim quo ad ca quæ, pro conferuatione Reipubl. Chriftianæ,8C defenfione regnorum, rez gionum'que maritimarum , eins imperio fubieeftarum incidere poflent: confiderata'quegloriofa uióloria.qua,fauore,gratia,SC beneficio numinis potitus eranturpicpimmanifsimi tyranni fuga, detrimento'que quod ma gno luo cuui incommodo Öd ignominia acceperannihil tam habuit in uo/ tis,quamiac'enteinimico,eius'quefradïis uiribus,rcgnum Algrenfc,quod per tyrannidem annos iam multos occupât,bello uexare, Sd fi qua poflèt, inpoteftatemfuamredigere. Sed contra uigilantcrSC ftudiofe fecumex-'g pendens, quam dufidlem fubiret prouinciara, partim quod tempus ap' peteret,cummaria dauduntur:partim quod plerit^ omnes militum cx nimioæftu,rerum que omnium penuria,ahj ahjslaborarcnt morbis: bona ueropars dyfenifria, quamexaquis corruptis amp;rorenocftuino,ficcopio fOjUtin corpora militum etiamarmatorum,SC fub pellibusagcntium,peue-traret,contraxerant : tempori,ód qua prohibebatur fuo fatisfacere defidf-rio,neccfsitati parens,conftituitadornata claire,S3rdiniâ,SiciIiam,Neapu lim,ItaIiam,8C loca uicinr uifer e,ac quæ in illisjiegligentia adminiftroruni nutabant,fulcire:quaecolkpfa fuerant,erigere,omnia'quein priftinum ua tumreponere.Gouletæuero,fratremMarchionis Mondeiaris,dominum Bernardinum de Mendoza,ccim præfidio milleHifpanorum militum u^ teranorum,adlaboresbelli imp:'grorum, adpericula fortium,adufumóc difciplinamexpertorum,præfecit.i^diecitlt;^ eximios quofdam uiros,inmu nitionibus extruendis pcritifsimos:prætcr alios milites legionarios, quos pofteailluemiflbs curauit.Reliquit etu'm ibi AnthoniumDoria,ncp^ tem principis Alelphiæ,cum decern longi.c triremibus bene inftrudis,^ apparatis. Aenobarbus clade accepta, Bonnam fe cum fuis recepit- be cum nunciatum illi elïèt,principem Àlelphiæ cum quadraginta triremi' bus circumlittora Ód oras illorum locorum nauigarr ? onincm^ regionem illam pcrluftrare: nonexpccftaio illius aduentu,aufugjt. quo fadume gt;nbsp;ut ciuitas fimul cum arce 8é propugnaculis, fine magno conflieftu Öf n^' gocio , in poteftatem Impcratoris uenerit. Vbipræteraliamulta reibe hcæ apta inftrumenta, magnum quoepnumcrum torrnontorum recepe* runt. Arci uero amp;nbsp;munitionibus cæteris. Imperator de duce amp;nbsp;firm o pf5''

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fidio

C-0 MM ENTA RI vs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J!79

ßdioprofpexit.Cum regeuerôTunetenfi,cernsconditionibus (nonob* ftantecontraóiUjCum codemin caftrisiuxta Gouletam fa éi o ) deduna* teconueninarbitratus fore,ut fic minore negodo durtas in fide permane* fft,caftrumcg cum propugnaculis, ab hoftiS incurfionibus tutiora eflenr. Conuentiofuittalis^ut arx ÖC caftella in poteftate Imperatoris manerenf, oppidum redderctur Regficui tarnen pro conferuatione arcis^odo milia ducatorumannuèpcrfoluendaimperantur: reliquijs annuorum prouen* tuum 00 reddituum,quæ fummâfexdedm milium ducatorû excedere dice bnturj ddemrelidis» His omnibus abfolutis, Imperator cogitate capit de remiteenda clafie Lufitanica, und cum fororio fuo infante Portugaliæ, qui in expeditione Ôd expugnatione Gouletana 0^ Tunetenfi, egregium Specimen fui oftenderat,neque unquam latum unguentum ab Impcraroris latere difcefTeraticui è diuerfo Imperator omnia humaniratis officia, no fe* eus arç, fi frater eius fuiffet germ anus, exhibuerat 0(^ præftiterat: uifum prac tereafuit partiri excrcitum,bonamq5 eius pattern cum tyrocinio tlifpani-oodeuisep armaturæequitatu,duce MarchioneMonddaris inHifpaniarn remittere:Gouletaintcrim,arcecp SCpropugnaculis Bonnæ, firmis præfi-dtjsitormentis,commeatu, egtetisep rebus quibus opus eflèt, abundeprox uiGs,ód diligenter communitis, Proinde cum Imperatori pro certo nungt;. datum eflèt,Aenobarbum perludxum ÖC Cafsidiabolum,primaries fuos duces 8Cantefignanos,quindecim aduaria longa in portum Algtcnfem ptsmiriffejubipraetcrundecim alia, SC duo qua:in Gerbis quiefcebant in anchorisjhabebat rofl:ratas,oneranas,SCccloces plurimas, qua: omnia cu iililubitum efret,armare,SC ad excurfiones, pyraticam'que fadendam ad* tornarepoterac. Imperator uolens regno Tunetenfi, oppidis ,ardbus SC portubus conterminis, tranquillirati'que Reipub. Chriftianæ bene pro* Ipcdumefle, quindecimtriremes Hifpanicas, decem'quealias ex portu Gouletç,Bonnammifit,Ipfcuerô,dum reliquiç exerdtus fe profedioniac dngunt,clafsis'que longarum nauium , cui Princeps Melphix prafuit, Quas^ Itali,NeapoIicani Siculicp miferât,inftruitur:duas filas turres,qua-tum alteram diximus à fale,alteram ab aquis nomen habere,à fundamen* tis demoliri,ueredarios^ SC curiores, qui ilium parta uidoria à Tuneto re direnuncicnr,in omnesregiones ditionifua fubiedas, excurrereiufsit SC imperadt. Decimofexto Calendas Septembres, frimmo mane cöefra claf* GsfacituelajSC profpero uento in portum quendâ, cui à croco nomen fuif, trigintamfiibus à Gouleta diftantem,redo curfudefertur. Vbiiadis an-thoris, ex fonte quodam uicino aquas recentes in naues omnes conue* huntjteliquascpquas a'tergo reliquerant,commorantur. duibus decimo quarto Calêdas Septembris appulfis, Imperator profedionem fufeeptam ptofequitur:redacp,ficut conftitutum fuerat, ad oppidü cui nomen Aphri «xurfum dirigit.Quod oppidum licet firmo Turcaru prafidio munitum: quia tamêregnis Siculo SC Neapolitano formidolofum fuerat, cadem ope tajUtpotedata opportunitate,pro commoditate utriufqueregni oppugna fo,amp;fi qua pofret,in poteftatem fuâtedigereftatuit. Cumepadduodeeim jpiliapromouiflcnt, quia uenti contrary in puppim feriebantjnauigare de* uturn eft.SC quamuislonga naues,minoracp aduaria, remis prouehi po, tcrant:quiatarneidalijs,quibusflamine ferente SCfecundo opus eft,ne* gatum fuit,uifum eft ea qua adhuc à tergo erât,ibi expedare. Quibus duo decimoCalendasSeptembris applicitis,adcaftrum quoddam Calinea no mine,remigatum eft.Sub uefpetamuetô,turbo quidam SC tempeftas uen* torum,ficimpetuoforûerumperecœpit,ut oneraria, hippagines,frumen* tarif, catera'que eiufdem generis cogerenturuclinuitaudauentisdare. Ce nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SC uorri* *

58a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EXP ED IT IO N IS T V N I C E AE

amp;^ uorticofos S/culi mans gui gîtes traqccre. imperator uidens fcfincnaui'-A bus iUis qua: militem, tormcnta,c0mcatum,reliqua'que quibus ad helium gerendumopus efijuehebantjnon polîè uoti compotem Hcri,ex panfis ue lis,ilia fcqutituscftrfuperatis'quegurgitofimariscontortis uorticibus,un/ deenno Calendas Septembres in portumDrepani, quæ Siciliat ciuitas eft infularis,cum cundislongis fuis nauibus, alqs'que aóluarijsperucnfcubi nonnuHasonerarias £Cliburnicasreperit:cxrcliquis,aliaePanormurn,alix Neapolim,tempeftate uentorum detrufaefunt. Erant à tergo 8Calignaues, quibus legiones aliquotmilitum uehebantur,quæ uento obtempérantes pleniorernariueefîæjô^in apertum pelagus non procul ab oppidoAphri ca depulfæ,quatuor diebus illic iacebantin anchoris, doneeper celocem quandameagratia miflam,nunciatumeft',illis Impcratorem cumreliqua clalfèportumDrepanioccupanc.Q.uó,ueIisfa{flis,ncn multopoftfaluæ applicitæfunr.lmperatorduminarceDrepani cum ducibusamp;.' confiliarijs délibérât,quidprætercafadueflet optimum,fecum'queperpendensiam inforibus elle a uturn num, magno'que conftiturum, fi tantum exeteitum in hyberrus continere vellet, confiÜoprincipis Aîelphiç.alioiumcpduciim amp;confiliariorü,iubetmilitibusfua numerarifalaria: adiecto unicuiepprOz fedionis gratia,non panitendo audario;ÓC omnes in fuS quamep, finerax pina ótcócufsione, redire regionem: feruatis apudfe duntaxat aliquot ue* teranorö Hifpanorö manipulis 8C cohortibus, ac duobus milibus Geimaz norum,fedfeledifsimorü.lmpcrator quäuis exundâtis æquoris,furêtin^ uentorû inteperie ÖC importunitate ab Aphricæ wrbis oppugnationepro^ hibitus tflèt,cofiderans tamê fitum illius dutratis,fummamó^ quoquo tem B pore ex ea in régna fua incurfandi opportunitatcm,uolens regiones iHas o* mnesmaritimas tam præfentimaloamp;TpericuloIibcrare, decreuiteâhello laecflère.'cófidcns^ cû cœli têporisep occafione, turn diuini nömis fauore, fieri pofte utexpugnari pofTer, Andrée Dauriæ earn tradidit prouinoarn: traditis illi prptcrlógasnaucs,quibus Drepanumaduencrat(nâalie quas Pontifex miferat, in Italiâ redierät: alle uerô reces ædifîcatæ,partim remu gibus erantdeftitufæ,partim reficiendefiC infiaurandæ) deeemonerarijs, inilitibus,machinis,conueda annona,alijscp rebus ad eiufmodiexpeditio nem accomrnodis,inftrudis SC onuftis.Qjtibus eóftitmis, relido ibi Principe Melphiæ,cum Domino Ferdinando Gon::aga,alqsq}rcimilitaris ex periêtifsimis,exercitatifsimis^ SCducibus 6C militibus,pridie Calendas Septembres foluit Drepano, SCododecim milia progreflus in infula cugt; iufdam uici,cui nomen Innichiû,pernodauit.lndc in oppidum Akanium. Tertio uerô Nonas Scptêbres,inlocûquendâ longe amœnifsimum,Mon tregalemappcllant,traiecit.Eftautê locus illein editiore colle fitus,multiset limpidifsimis fontibus irriguus, unde facilis in ciuitatem Panormum profpedus eft : adeô utnaues,8C quae in portu funt, 8C quæ aliunde inue* huntur, paruo negotio illinc uideriqueant:licct interim Panormus ipfafit fublimibus motibus 8C rupibus circummunita,multisqj uiridarqs SCplan tarqs ex oleis,uineis, malis arancinis, alqs'que arboribus nimis quàm puf chrêueftita.Sed præcipuumamœnifsimiloci illius decus 06 ornamentuffl eft fedes Archiepifcopalis,cuius annuus redditus eft ualoris triginta mili« ducatorum:templum cùm ipfo opéré, tum uctuftatc(nam SC ætas ipfa qui* bufdam rebus addit prccium)nobile SC fufpiciendum.plus namet trecend quinquaginta anni funt,cum primum ædificatum fuit. Tota rempli moks nititur columnis aliquot oblongis,non ftrudilibus,fed uno fcopo àbafi ad capitulum uf^ conftantibus:parietcs SC’pauimenta, opéré mufcaco SC uct miculato mire funt depida, columellas uerô illas quarû ante meminimus.

C o M M EN T A R IV s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fti

^emblemata iafpidibuSjChryfolithiSjlardonyclu'buS'amp;f id genus preeiofis la pidibus, turn marmore uiuo amp;nbsp;lapide Pano exprefla, columnist fic infex t^iajUtnadua ellcputes, eximiè fiC magnifiée exornanr. Rcs unc^ magno æftimanda, óf fpecflatu admirationecg dignifsima. Libet hïc Drepani dcx foptionem inferere, quod locus fit mukorû cùm pocrarum, turn hiftono-graphorumSCgeographorummonimetis cômendatus.Ciuitas cftelcgan tifsimoporru infigniSjquiinmodum falcis curuatus efl:;unde nomen babe ’'eraagisefi:uenfimile,quamaSaturnifalcc.Nam totû illud pocticum eft: 3ut utillis eft folenne amp;nbsp;transladciu, phyficu quiddam morale lucundo fa bulæinuolucro,abamuforû oculis S^intellecftuabditS. Indigni enim funt, quiillofismanibustam facra tratftent myfteria. Habet pro propugnaculo tumm quandârotundâ,SCuaftæmoIisnonlongèàportu erupequadlt;aim inaniexcifa,unde ex omni parte pofsis quamlibet ingenres tormentorum globosinmareeqcere.Qua uero terreftri innere Panormum itur, arcê ba-betturribusjmunitionibus,armisomnegenus,tormetis,pu!uereq} tormen tariobene munitâ.Qiiadringêtis pafsibus aburbe monseft arduus, olim Erixdidus:nunc à Diuoluliano jqui illicædem babet, nomen fortirus eft. Eodemin monte ciuitas illius cognominis, Veneris templo quondam no-ï^disjundepoetis Erycina dicitur. Non procul ab eodem monte arx eft 'nprarupta rupe extrucfta,dubium an excauata: inaceefla illa quidem, nifi pff ponticulum concameratum,quaex ciuitate Drepanoineam arcem “nicusiUe patetadirus»Sunt qui certifsimS eftè purent,ilbcbabitaflè Ae-neam.Ego potius crediderim,àTroia profugum,ibi ab Acefte acceptum jfuilTehofpitio. Ex monte illo, confueuit Drepanum ufcp fons quidâ, per ^quïdudus defluere : que triginta caftella, quadraginta aut ad fummum quinquaginta pafsibus à feinuicem diftantia, opere arenato Ód lapide cox t^dliconftru(fta,excipiebant : ut impetus aquarum per anguftas illas fiftux läsebullientiQ,Iaxis caftellorum receptaculis exceptus frangcretur,amp; rur^ ^iisperriuos amp;nbsp;tubos euomebât.Proximè Drepanum in agro qui refpicit °fientem,ubi mare tranquillius cft,quam ex aduerfa parte,uifuntur ftagna quidam altitudinis ut fummum quatuor pedum, alia magnitudine unius wgeris,aliaminora aut maiora,quas Salinas uocât:in qua: ftagna aqua ma finaper dudus latentes ÔC abditos influit, qui lacubus replctis elaudûtur, äquaauremardorefob's concrefcit,ducit^ cruftam falfam, in formam cri-ftallijCrafsitudinis trium aut quatuor digiiorumique cruftæiuiTu Domino f^tn,quorum funt falinae, excinduntur,amp; in terra proxima per aceruos 0^ ®bos cumulos conftipâtur: fal ipfum obdudacruftaad quindecim annos pbruneg nee læfum nee uitiatü conferuatur. Eft aut illis in locis tanta falis ®bundantia, ut plus illinc auferas quadraginta, aut quinquaginta,quam ex “Urgüdia aut aliunde ubi fal coficitur,quingentis autfexcentis ducatis.Eft ^öturepaniagerfiue territorium,fîcuiôd totius Siciliac, armentis ói gregi ^usperabûdâs,opimicpftumêti feracifsimS. Imperator pridie nonas Septê ^fts ufcpMontregalicómoratus,eodem die magno gaudioSóplaufu tam ’^'^rorum quam prophanorû,Panormi fuit acceptus,aduentum fui prineC P’^nmlto fibigratifsimum amp;nbsp;iucundifsimum elfe,muftis argumêtis,ut bo ®os fubditos decet,oftendentium,gloriofam^ illi uictoriam ex animo gra ^läntium : quam nimirum toti Siciliæ,cuius Panormus ciuitas eft primax •^'^jniuitijn^ utilitatis amp;nbsp;fecuritatis allaturam efle probe intclligebar.Staum ^ I^peratorisingreftu,totius Sicilia: conuentus illlchabiti Iunt:ubi com J^uniconfenfu,praeter canones,oblationes 2lt; indieftiones folui folitas,lmx P^'atoripromuncrehonorario, ducenta quinquaginta ducatorum millia ® tulcrunt;8lt; intra quadrimeftre fine feenore dC ufura numeraturos polli C c 2 ein

cni flint.Q^îa re facile ôd gfpicuè docuerût,quo animo Si affe cru erga pM^ cipem finim eflentammati S^afFecltlmperatorijdonecPanormicffebboC præcipuè ftudiofuirôf curac,utftarum totiusregni, ncgligêtiadubiuman auantiagubematorum labefaóatö, Ói^ propcmodCi collaplum,fulcirctaC i eftitueret.Quia uero fenferat, 86 ipfa experientia didicerat, indulgenn fe/ natorum acmagiftratuumconniuentiajeó liccntiaeuentum eflè,ut pafsim tam intra quam extra ciuitatis pomœriajgrafranoncsJatrociniajCædesfie-rent, uisqgt; uiolêtamatronis feu pucllis innupeisimpuneinfcrreiur.ahac^ magisabominanda committerenturaedefignarêtur, quanta potuitpru/ dentia 86 moderatione malo illi occurrit:plurimos^ turn nobiles 86 genif ks, turn ex uulgo prornifeuo ignotos 86 uiïlanos comprchendi,acin non* nullos eoru capitaïiteranjmaduertiiufsit.PofteaquamueróDominSFer-' dinandum de Gonzaga,comitem Baffecanuimpiirum milita prudentia K rerum experientia pra£ditum,cuiusfidêjfortitudinem,86faiutaria confiba tnexpugnationeillaTunctenfiexpertusfuerat, Viceregê Sicilipcreaffet, ftatuit perMelTanamjpridicïdus Octobres Neapolim proficifci. Verunt ca profedtio propter négocia alia fuper alia quotidie emergentiajn duode efmum Calêdas Nouembres comperendinata eft. Scripfimus fupia ex de* creto CæfareaeMaieftatis, principe Melphiæ,cum alifs aliquot infignibuî belli ducibusaiirenubus à onetarijs milinbus,machims bellicis!comeagt; ïuinftrult;5lis,Drepanirelicftumut:fi qua m'a polfeqportum 86 oppidum A* phricam nomine, expugnaret. uerùm quiabyems infiabat,86 ablmpera^ torisdifeeffu femperreflauerâtuenti, neep ulia elTctftatio fan'sfida,nelon gis quidem 86 actuaries’ alrjs, fed nec lintribus, celocibus 86phafelis: cSful g «ius uifum eft potius ilia têpeftatc nihil têtare,quàm cû dedecore 86 magno fortafsis detrimento, operam 86 impenfam rc infecîaludere.Placuiccon film illud quoep Cæfareæ Ma.quare decreuit,ut pedites Germani, quies gratiarcmâferant,cxaudîorarëtur,86numeratis illisftipedijs eSuiatieo dô m3 abîègarentur.Hifpaniaût in Siciliâô6Calabriâ ad fua redirent prgfilt;ii2» expeditiocpillainalind tempus differretur.Princeps Melphiæ impetatis Cæfaris expletis,terra ad eundê Panormû eft profectus, quo etia triremes fuas curauitadueeftastcodê Anth. Dauria fex 16gasnaues,quibus ex Gou* leta foluerat,traiecit.Cû quo Imperat.nonihil collocutus, couocato eonci* liOjdeliberauitquidprocoferuationeSCtutcla Gouletæ, Bonna:,aliarSqî munitions,quæ Barbarie funt conterminæ,faciundum eflèt. Nunciatum namep fuit authoribus fan's certis,IudæSAenob3rbiducêprimatiS, decent longis alrjsœ nauibus , prædationibus,expilationibus,incurfationibus, locaillainfeftare. CouftitutSitaeg fuir,ut princeps Melphip, 86 nepos cius Antonius Dauria,cum longis fuis,alrjs^ acQuarijs 86 roftratis numéro tri* ginta milidbus, omnicpbellico apparatu bene inftrudis, àPanormoin Barbariam pcrgerent:utfcilicet Gouletâ,Bonnam, alias' munitioncs ab holhumimprefsionibusaicercntjOmnescpMaurosfua prpfentiainHdere* tinerent:ïîmul ut ludæû ilium cum fua clalîc,fi forte haberent obuiû, eum fuis cabris piraticis exuererit : aut maiori parte elafsis depreffajerga uerte* recogerenf.HucacceGit,quôd Aenobarbus abfentia Imperatoris frétas, cuiusclaflèmcBarbaria foluifle,86inSiciliam traiccifle perexploratorcs fuos didicerat,unà cum filio fuo,prpcipuis^ exercitus fui ducibus,îudæo 86 Cafsidiabolo, in Balearibus minoribus oppidulu quoddam,cui nomen Maho,infuam redegerat poteftatem:à quo tamê,cumintellexiflèt, in Hi* fpanqs, Sicilia 86 Calabria fieri dele(ftum,86 cofcribi excrcitum,aufugit:rc li(fto,ut diximus,Iudgo,cum triremibus fuis,ut maritima loca orania bello laceflèret,Q.uibus omnibus femel ftatutis, princeps Melphiæ cum nepo te ff o

C o M M E N T À R IV s. I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fif

«rtfùo,8lt;claflc tam longarû Ôd aÓuanarum, quàm oncranarum 2lt; Itburm-tîrumjjnqucmlibeteuentum permifituelauentis ^ eiufmodi accepta pro* ’JinciajUtquemadmodummajcimèexpedireputaretjCaftraôi arc es que in fide manere uellent,præfidîjs firmaret,petulantiamcp SS temcritatc Acno-l’arbi cohiberctjatep compefeeret.His abfokitis, Imperator per fines Polt* tgt;æ,Nicotiae,Trachinac,MomachijRêdachf amp;^Thorominæ,undc in con^ fptlt;fiueftmons Aetna,qui fuperioribus fccultsfauillas ardentes confuc-UKeuomere: mons inquarnille,multorùm nobilifsimorum feriptorû mo* •limentiscelebratuSjMeflànamuenit.Vbi duodecimo Calendas Nouem J^restam à facerdotibus 06 clero,quàm fenatoribus,ciuibus, amp;f'uulgo pro* ’’Jifiuo,fummo cum gaudq ÔC genuirii erga Principem fuum affèc^us indi* ooamp;argumento, exceptus fuit . Vidifles plurimis in lotis extrueftos infi. gnes arcus triûphales, uarqs picluris,cmblematis,SC uenerâdaî uetuftatis fi gnisdecoratos. Inter quos unus præcæteris imaginibus Scipionis amp;nbsp;Hari nibaliSjfummo artificio ad uiuum in marmore incifis, fpectabilis emicuit. AdNonum Calendas Nouembres, confules amp;nbsp;fenatorcs patridj^ Mef-fini/ubhoram illam qua Imperator templum crataditurus,adpalatium,in quohofpitabatur,accedunt: arque intro admifsi, Maieftatem dus fumma tunmenerationefalutanncxpeditionemcpfufceptam, partamcp uidofiâ» ontioneLatina ei gratulantur : immortalescpaguntgiatias pro innumeris I^tneficijs, per earn uitfîoriâfibi/toticpSiciliæcollatis. Proinde in duabus pduibus argenteis deauratis,pro munerehonorario,decern milia ducato* rum offerunt, obfecrantes,ut boni acquit confulcret:neque tam donum jipfum, modicum quidemillud amp;nbsp;cxiguum,quam animum amp;nbsp;affedym cli* tntumfuorum perpenderer.Quibus tanta cum humanitäre amp;nbsp;afiabilitate paucis quidem,iuo more,fed efficäcibus uerbis refpondit, ut cos uelut uo-tifui compotes à fedimiferit,multocpuehementiore amore fui animos il* loruminflammauerit.DumImperatoradhuc Panormiageret,poftquam dufdem abitum,plurimi nobiles cum Hifpani turn aliarum nationum,quo turn equi onerarijs tranfuedli fueranr,confcenfis nauigqs ebdem proficifci conftituerunt,Imperatoriam Maieftatem illic cxpectaturi:uerùm nauibus uixdum inaltum dedufts, maxima cum undarum amp;nbsp;procellarü,tum ucn* torum bd nymborum oborta tcmpcftas,cas inuarias regiones difiecit.Gu ternatores,unufquifquemea maris regione inquam detrufus fucrat, pro ximum portum capere coadli funt:ucdtores,periculorum,qaibus dum na* uigarentfuerantexpofiti,memores,nequefatis tutum putantes,dcnuó fe* fetam infido elcmêto credere,terreno itinere profetSi, Impcratorcm Mef* fanacinuenerunt : que illinc Neapolim ufque comitati funt. Imperator donee Meftanae fuit,fingulis diebus conuocato concilio, hoe praefertim curac babuitjUtqux Panormi, quantum ad négocia Sicilië pertinéret,ftatuerc faperat.Meflanacabfolueret. Quem Dominus Fcrdinandus Gonzaga, eadem caufa Mcllanam ufcp fecutus fucrat:nimirum ut Imperatoris uolun^ tatem,animi^ iènfum,quoad Siciliæadminiftrationem,pleniusamp;liquidi us cognofceret. Octauo die quàm Imperator Meflanam ucnerat,appulfus eftiHuc quidam ciuis Romanus luan Pedro Cafarello, qui à Domino Pc* troLudouicoFamezioinmâdatishabebat,ut ccrtior fieret, qubnam 111 i ueniendum cflèt,autubimanendum, ut mandata Pontificismaximi Pau-Ifiertq patris fui,cuius nomine legationcm fufeeperat, Cæfareæ Maieftati exponeret.Rumorenamep authoredidiccrat,Impcratorcm breui rehefti Meflana,Neapolim uenturum efle.Non abs re fucrit,portum,fitum,muni tionés,alias' ciuitatis Meflànæ comoditates deienbere, cuius defcriptio-nis illum,cuiu5 exemplar ferè ufque fecuti fumus, authorem habemus, pc-

ses nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EXPE DIT IO NIS T VN I CE AB

nes qüem fidem quoque rei eOe uolumus.Eft igitur Meflana fint! Mcflén^s À cinitas in extrema parte Sidh'æ,qua Neapolim lp eet at fita, ad cuius minos fuas proceUofas undas 2C furioios æfhis,mareallidit óófrangit. portumba bet plus trecentarum maximarum nauium capacem. Inportu ipfoinfulaiu habes lætüsimis pafcuis uberrimâ^latitudinis fermé trecentorum paffuutn. In cuius crepidine, qua fauces portus pater,propugnaculum cftfitu amp;nbsp;opc re munitifsimum,cuius dorfQ. arx quaedam impendet,è quibus cum res na fertjOmnem in partem tormenta eiaculantur. Êft autern portus adeo fidus amp;nbsp;tutus,ut quamlibet magnac amp;^ ingentes naues, pofsint in eo quacunque etiam oborta tempeftate fine difcrimine naufrage, in anchoris quiefcere. Eli præ terra tantaealtitudinis £lt; profunditatis ,ut ubique minus qumqua-ginta pafsibus à muris ciuitatis, quantumuis ingentia 06 Ripatim onetata nauigia,fine ulla iaÓura,imo periculo, appelli, expleri amp;nbsp;impleri qucant, Cni non inuenfas fimilcm ne in uniueria quidem Europa. Adeo ut non na turafjfed diuini indultiopus eflè, fit crcdibile. Habetquoque Meflana in editiorequadam fuaregionearcem, unde machine 66 tormentacuiufuts generis, cum in urbê ipfam, fi tempus ita ferret,turn in mare ad portus pro* te£ffionem,cmitti ualeant.Non proeul à finuMeisinenfi jfontanguftiffre* ti SiculrAbeft autern Calabria ab illo freto qumc^ milia, quod luftinus tor rerefcribit;nec folum citato impetu, ueiumetiam fxuo:ncc experientibus modo terribileefle, uerum etiam proeul uiientibus.Vndarum porto inter fc concurrentium tantarn effe pugnam , ut alias uclut terga dantes uorttei^ bus in imum decidcre, alias quaiiuictricesin fublimeferriutdeas: nuchic fremirum ferucnTisæftus,nuncilIicgemitum in uoraginedefidcntiscxaii' dias.Quae ornnia quia ferè concordant cum deferiptione authoris quem Ce quor,uifùm fuithiedeuerbo aduerbum infereretneep metuoneplagijert* menmihiquifquamimpingat,cùmnuncupQtum nomen authoris citaue* rim.Duodecim milibus à Meflana œcidentem uerfus horrendùm b^^t Scylla fcopulus præruptus,multorum naufragioinfemisrad orientern au* tem3Cl]arybdis,uoragomuItarumnauium ab forptunobilitata. Imperator Siculum illud fretum ad quartumNonas Nouembres emenfus, ad oppidu lum quoddam,cm nomen Flumen de More in cclfifsimo loco cÓltruCtunt peruenft.Poftridie Monsleonemfqux ciuitasareem habet in cxcclfaruper fedperamoena 86 fertili fitaOmgreirus eftta quo loco quatuor milibus Do-’ minus Petrus LudoUiens FameziusJegatus fummiPontifi'eis Paulitertti^ centum quinquaginta comitatus equitibus,lmpcratorem repertt,Maiefta* tem eius qua decuitueneratione falutat;profperum SCuidoriofumeBar* baria reditum eidem gratulatur : tandê mandata patris exponit, candemtç Maieftatem Imperatoriam, cum fuis equitibus Neapolim ufquc comita* tur.Odfauo Idus Nouembres,magno cum triumpho,omniumcptam facro rum quam prophanOrum fummo applaufu, in ciuitatem Cufaucam rece* ptus fuit. Vbi ad quintum Idus etufdem menfis moratus, tria ducatorS mu iia in pelui argcntea deaurata,pro munere honorario à fenatu 86 primarqs ciuitatis capitibus accepit.Proinde per principatum Befignanum, in dura turn Caftrouillanumcótendit.Princeps Befignanus Impératorem, omnesgt; que eius fatrapas, heroas, prætorios,patricios ,im o 86 aulæ cunóos admt* niftros,humanifsimèacceptos,ac Pontificalt modo tradiatos, ucnatu,au* cupio,alqscpexercitijs,quibus temporisitincriscpfaftidium fallitur,recrca uit. Caftrouillani etiam indidlo diefefto,86 pompis uarqs magniHceappa' ratis 86 inftru8tis,oftentarunr,quàm ipfis Imperatoris aduêtus gratus effet 86 iucundus. Sita eft autern Caftrouilla,in agro feraci 86 peramceno: ubiin* teraliapeculiariaproucnit xylon,quoduulgo Cotton appcllamus:unde

C o M M É N T A RIV Si nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y?7,

*Ê^fuftanea(eIa,XyIinauocatiir. Nafdtunn codem a gr o exqülfitißfmum Ô^çredofifsimum manna.A' Meflana Salcmum ufque uiacft impcditior, Suód nunc cdinfsimimontes fuperandi,nuncin profundifsimasuallcs prg dpitandum fit. Qiiamtarnen moleftiam, ccclidementia amp;nbsp;amœnitas fadgt; Iccompcnfauit adenijt, utquaetalisibi tune temporis fub finemautumni fuerat,qualis alibi menfibus uernis eflè confucuit. Excepitergo Maiefta-temlmperatoriam cöfuocomitatu, furnmacum uenerationeamp; admiiatio-ne Salcmum, decimo tertio Calendas Décembres.Eftautem Salcmum ci uitasmaritima,olim inGgniftudiorum academia nobilis S^mfignis. Inter tæteraadmiranda,templumhabet reliqutjs diuiMathiæcelcbrc: èquibus ^iiftillat liquor quem Manna miraculofum uocant, plurimis morbis amp;1 lan-guoribus præfentifsimum antidotum amp;C remedium. Septimo Calendas Décembres Imperator Neapolim ingreflus eft, ubi pafsim fornices trium* phalesoperofifsimcextru(fïicernebantur,ftatuis ó^ imaginibus multorum ïmperatorum,Regum,Principum,Satraparum,cum in acre turn marmore “moinciforum exornati: quæ omniafaciebant ad prardaram amp;nGquam wtermorituramuióoriam contra Mauros SC Turcas habita. Sed qua pom.. p3(quo apparatUj quibus exremonijs exceptusfuerit, qua hominum fregt; ^nentia facris initiatorum,nobilium, ciuium,uulgi'que promifcut, eidem 3edamatum SC congratulatum fit, ne credi quidem,adco non fenbi aut di-tiqueat.Cùm Imperator appropinquaiïètCaftronouo,quacarx in margt-neipfomarisconftru(fla,eius Maieftati prohofpitiodeftinata 6C praparax t3fuerat,auditus eft fpacio femihoræ horrendus bombus ^ tonitrusmax ^hinarum exarceemiflarum:eft namqueineo caftro magnabdlicorü tor n’2ntorumcopia.Longæuerônaucs,rninorescp aduariæ SC onerariæ quae 'n porta crant, horribili impetu 8C ftridore fua tormenta ciaculabantur, oextoCalendas Décembres, Andreas Dauria omnes longasSC triremes, diasque naues è Barbaria, quo, ut ditflum eft , Panormo fuerat profe* '^^us, in portum Neapolitanum faluasreduxit : quiin ca expeditione Bu ^rtamBarbariae oppidum fimul cumarce ab Aenobarboin Régis Tune niexpulfionecaptam,SCTurcarumpraefidio munitam rcceperat,ÓC in po» '.tftatem filq régis Tunetenfis traditam 8C relidîâ, Cacf.Maieft.tributariam Ö^ uedigalem fecerat.Tertió Nonarum DecembMum,Cardinalis Caracio Ugt;pridicearundem Hercules Eftenfis,Dux Ferrari», Neapolim uenit:cui filiusPontificis cum Prindpibus aliquot, 8C darifsimis gentilitio ftemma-*e «iris, obuiam fe honoris caufa dedit, 66 in areem ut Caefaream Maiefta-^falutaret, deduxit, qui Idibus Decembribus ab Imperatore dimiflus, ^omamferecepit, DuxFerrari» negociorum ergo, ufquead decimSter-, quot;urn Calendas lanuarias ibi manfir. Pofteaquam uero Modenam, Rhc^ B'nm,Ruberam Sc Carpum mancipio ab Imperatore jtanquam patrono ^«epifïèt,acceptacp clientela, in fidem ipfius lè contuliflet, ac facramento ®Wiga(fet,iufta fe obfequia Maieftati Imperatori» pr»ftiturum atquc exhi *n'urum,domum reuerfus eft. Poft cuius difcefsionem, quatuor Icgati V e» ■muiri»tate,prudcntia,fcictiaSCfcueritatequadam, quam reueritus fuif. ‘^MonreformidairesjuenerandijCuminfignicomitatueódê appulfi funt, ^’tohd uero nomine Reipub.fuac,C»fare» Maieftati, profperG à Barbagt; '^5reditum,uilt;ftoriamcpnouis dignam annalibus, domum profedli funr. ^'quiintra dies quindccim Neapolim reuerfi,finguli MaielL Impcratorie *orquem aureum mille ducatis acftimatum,pro dono obtulerunt. Eodê die fertisauthoribus diuulgatumeft, Aenobarbum cum fua dalTe ex Aigris ^oftaniinopolim traieciflè.Duodecimo Calêdas lanuarias Cardinalis Sc-*16005 ÔC Cxfarinus, nomme Pauli Tertq,Pontifîcis Maximi,Iegationem Cc 4 obeun-

58» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E X P E D IT I Ö N Ï S T V N J C E AE obeunte^jä prandio cdèlo multum pluuio,Neapolim ingreüt fimtJ^wwus A Imperator cum Cardinals Caraciokbplurimisch duelbus,fatrapts amp;nbsp;pnnci-pibus uiris,ad portam nuitans obuiarn pi ocetsif jamp; in arcum Caftrittoui introduxit.Perijs natalitijs Domini amp;C SaluatoriS noltri lefuChriftb Cardi nalis Senenfis cum magna rdigionc,óó cxremoniarS lufta obfematioße, in templociuitatis primario, facris operatuseft: cui celebWtatf Imperator cum proceribus fuis interfuit. Sub idem tempus Alexâder Medices,Dux Florentiac,Neapolim ctiamappulfuseft(nontamfpe nuptiarum DowF ’ nx Margaretæ zAufîriæJîlix Imperatoris illegitimç,quàm caufa difl'enho*

nis Slt; controuerfix cuiuCiam,qu« illi interceisit cö Floricidis : cuiusfami/ liacprineepsDominusPhilippus Strora )cum duobus purpurati catus heroibus, de Saluiatis,amp; de Rodolpbis, éódem uenerat, ut Impcratore iudice ÓÓ difceptatorejis omnis aut dirimereturgt;aut fa item componeretur. Adfuitetiam Dux Vrbinas,t3utprömore Caffarea Maieftati redirumS^ uidloriam fuam gratularetur, turn ut quod pro Ducatu Camarinenfi con* trouerfum fuitjtranOgeretur.qui ufus eft hofpitio principis Mdphiæ« nam illeterreftriitinereGenuam profcdlus fuerat, partira ut mandata Impers ton's illis fignificaret, ac quxopus faCo eflent, diligenter curaret: partim priuatorum fuorum negociorum caufa amp;nbsp;gratia.OCano Idus lanuarias-an no millcfimo quingentefimo tricefimo fexto,calcule Romano, Dominus ditionis de Granduelle( de cuius uiri turn naturae turn induftriæ dotibus, prçftat tacerc,quampaucadicere)comitatus Domino prefidede Sommai re,amp; Domino Jacobo de Mendoza 8C fecretario Cæfareæ Maieftatis, Ala giftro Anthonio Perrenyns, alqs^aliquot no obfeurinominis uiris,PU' ^ teolos,quod oppidum à Neapoli odlo milibus abeft, ut antiqua quidam Ôtfadmirâda nature miracula,quæ ÔC in ipfo innere, ÔC ultra Puteolos paf firn reperiri feruntur,uideret ac cognofcerct, eftprofcóus. Atq; adeo duo bus à Paithenope miliaribus,occurritoculis eorum fpecusquedam mon* tana, ferobem putares elle Charoncam,que exhalabatfpiritumferuidum, ^ ficpeftilentem atquemortiferum, utliuiuum quidpiam, fiueid homo eU'er,fiuc animans rationis expers,ad tres aut fummum quatuor palfusim trogrederetur, amp;nbsp;modico tempore illic maneret, ftatim uitam cum morte commutaret: nifi forte illico retraherctur, amp;1 in lacum quondam qui p2nlo minustriginra pafsibusabeft,proqceretur:ficfcilicet natura beneßeioü* lius aquæ paluftris, penfantc SCreiarcienre damnum,quod in ferebe illa Charonea dedit.Libuit facere periculum eius rei,fed in cane ( ut aiuni) ra ne puta quodam grandiufculo, quem refteligatura in fpiracUlumiHudlc thaïe abegerunt: qui uixdura ingreflus,concidit,raortuo non abfimilïs,ne que tam celeriter retrahi, a rep in lacum illum inijci poruit, quin ab omnibus pro fuffocato Qi. exanimi relinqueretur. Poftridie tamê Neapolim reuerfi, eundemcanémuiuum Ódfaluumin hofpitio Domini de Granuelle f erat enim ex eius familia ) repereiuttmultccp fimiles experientiae ab alijs fadx funt,quare illud inter miracula Óf portenta eius loei ponendu eft.Stagnum cuius meminimus, nullos habet pifces,fed ranas plurimas Sf anates.paulo ulteriusuifunturaluminaria,ubialuminis tanta fit copia, ütprincepsloci ex ilia terre falfugine, rccipat fingulis annis prouentum octo gin ta ferine milium ducatorum.Proxime Puteolos habes fulphurariam, quæ humilis Ôf dimifîa planicies eft, interrupes uelut comprefta. Eft in plano iHo hia^ tus in latum Ôf rotundum quindecim patens paflus, exundans aqua perpe tuo,undiscpcalidisficcbulliête,utfiiniecerisbeluamquamlibetduro corio armatam,quanta^ libetinduftrialoricatam, nequeas tâfubirô extrahere, quinplane exeat excoriata, Incircuitu illius hiatus óf ifiraculi,muenias

CO’M MESTARIVS' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fs^

*pit»ima foramina, alia maiufcula,alia mmufculazquæ exhalant aercmadeo «Iidum,qucm manus quamlibctgclidæfuftinercnequeâf.llh'nccolhgitur *’i3gnauis fîC modus fiiiphuris,quod in diuerfas proculcp difsiras regiones 'fïnfmittitur. Apud Puteolos à littorc in mare ipfum exiifunt reliquiae pon^ ^5mir« uetuftatis,ïnpclago ipfo fundati6ó exrrudtimagnis certèfumptix *^iis,amp; incredibili operc atque artificio architectationisjad duo,iriap'mó 8C fluatuorufi^ milia,ultra Puteolos,pafs implurimorum ædifidorum à Rox *’’3nis olim il lie conftructorum ruinæ, adhucconfpiciuntur: quin Sé non^ ’'uHorum parietes acfundamenta,turn circa littora,tuin inipfo mari enam^ numextantj quolocononproculinmontibusSó rupibus quibufda ædL ndumuifiturfubterraneum, uulgo admirada 6óftupenda SibyHæpifcina 3ppcllatum,fupermultis pilis amp;nbsp;columnis ftrudilibus miræ altitudinis 8C ^afsitudinisoperofè, nee minus fumptuofèaedificatunrubi Sibylla qua’^ ^3m,quxcunc^illa fuit,magnum modum duiciü aquarum, quas per aquçx dudus amp;nbsp;caftdla diftribuit nauibus,quæ in portum fubducebantur, accu-’'ïteconferuabat.Non longe ab üIo-ædiHcio in medio aequorc afTurgit in^ gens rapes,pertnfa prorfus amp;nbsp;perforata,atqj inftar fornkis teftudinati mal Ids amp;; cœlis in hoc excauata,ut per limbos ÔC pbafdos per media i upem in alters man's littuscompendiofior fit tranfitus. Nam priulquam admis ille “liemeatuscfletpatefadlus,perlongascircuitiones,faftidiofa diuerticula, ^nioleftos ambitus,magno tædio,tumnautarum prorctarum aegubema ^0fum,tumctiam ue(fiorum,diutius amp;nbsp;periculofiusfuerat nauigandS. Re penas in eodem mari 66alteram rupem altifsimc excauatam, 06 fummo ar Kficioexfculptam,ubi antra quædam horrorê introipicientibus incutien-fe’iauidentur: unde Sibylla illaoraculaconfulentibus eampcddidific dici«’ to Qyodfi forte triclinia,cœnationes,côclauia, quæ intus cxpolitè exeiß luntjUidere uoles, opus cftfacibus 66 tædis ardêtibus. Inter caetera quæibt non fineftupore uidere licet,eft cœnatio quædam aniplifsima,eadcm'quc Quadrata,magna arte in rupe ilia excifa,cuius omnia latera partim pr ecio* Ihemblcmatis,opercmufino66 uermiculato funtexornata, partim operc ^câoriomarmoratolOricata.Proindereperias in alia rupeiuxta littus ma-tócubicula 66antra,qua: fudatoria hypocaufta 66rhermas appellat, cqui ^uscalornatiuus 66 genuinus aliubi intenfior,aliubi remifsioriubicp tarne ardens 66 feruens expirât,ut difficulter ferre 66 tolcrari queat : quo lau-tumamp;: fudatum mitti acdeducicofueucrant,qui grauioribus 06 uelutide-ploratis morbis laborabant.In eodem innere Puteolano,66 locis uicinis,Iü ^« uidere plurima uenerandacuetuftatis ædificia,tum fubterranea,tum fub malianonnulla,ex folido 66 uiuo marmore, alia ex lapide codlili opcre are ’'2toc5ftruóla.Sunt06 theatra 66 fpedïacula ampla, ubiludi,comœdie 66 ^fagœdiacfaltabantur,86fpelt;ftabantur.Templaitcm,56aliaIoca,ubifiebât herificia.’monumenta prxterca, fcpulchra 66 coditoria,ad modötridinio^ ^wtcftudinatorücamcrata.In quibus uideas plurima femirotunda prom Ptuïtia, exquifitè exfculpta,ubi feculi illius homincs maiorö fuorum cine-{^s,quos corporibus patrio ritu cobuftis colligcbâr,in ollis fidilibus Audio ‘^Sneruabât.Exiftûtquoej, 66 adhuc extât quamplurimarumædium 06 ar fWmruinæietiam nunc nomina ducum,principû, patrum 66 confularium Jlt;omanorum,quorû fumptibus aedificata fueranr,rctinentium.Ex quo faci kolligi queat,quæ fuerint olim diuit{af,fortunac,opes,maieftas,magnt-ficcntia66 potentia Romanorum:quando etiam noftro æuo,poft totreuolutafecula,eiuimodi extent illorum

IOANNIS CRISP‘1 AEGEI MARIS N Az XI'QVE DVCIS, BYZANTIN! IMPERATOR IS tribuUrij tad Pont.R-om.çrChnstiMos (gt;rincipes Epifiolit.

VANTA animi conftematione, quanto^ dolore accrue*^' tu me, ac mca omnia Byzantino tylanno dediderim, non e gnoratDeus,ille«meus humamcord«s,bumam^queconuli| perferutator SiC infpeôtor, arcanorunupoininû cognitor-^^ autem uos etiam fallat,qua id de caufa tatflum fit3quô breuius po£ero,exp^*cabo. Siquidem cumueîlrain pnmisbauddubièintcrfitgt;nez hementeropto,nontamexeufandîmei ftudio, quàm ueftraipfoiuiniaW'' te,ne Chriftiano defim officio, idê quoqj particulatim nofiris iiteris uobis innotefeere.Proindeattentisaunbus Ô^ aniraisrem omnem, utfefehabetj quçfo accipite.Cûproximoitatp Maio,ôd Iunio,è Pôto amp;nbsp;Propotidemä* ximus Solimanus centû QC quinquaginta triremes, aebiremes odogint^, 6d praeter has hippagincs, ac onerarias amp;nbsp;aduarias naues centS Ä feptua? ginta,cêtumcp fimul alia nó unius generis nauigia,eodê tempore pritno m Aegeömare,acfubindeinloniü, 0^ inHadriaticü, demumadEpirilnto''’ emififfer,ipfeitinercterreftri cü centû óf aliquot ultra millibus partim cqui tibus,partim pcditibus,nullononarmorû actelorûgenereinfirudis (qu? omnia proeuldubio ad aures ueftras peruenere) Apollonia reóia cotendit, Italics bellQfiuefólus fpotefua,feu cüfoctfs Principtbus (ut famacrai)^ codido primo quoq; têpore fufeepturus. Vt igitur illue appulit,maiorê meliorê clafsis partem,in qua decê mille pedites ledos,6f duos mille equ^' tes robuftifsimos impofiierat,in Apuliâ prcmiGt.Qiiæ copif,ut in côtinen ^ tê fuerût expofitæ,oppida amp;nbsp;urbes aliquot,breui têpore deditione ab into lis ultrô fada^partim barbaricf clafsis,barbarici^ terrore exercitus.quénia ' fus indies incrementûaccepturûferebatur,partim enaopera reguli Vxnif* aliquot ante annos regno pulfi, et feedereidcirco atej focietate cö aliquot afijs Imp.Mahumetano iSdi, in poteftatê perfacile redegere. Cöautad ca ftra Apollonica ex Cilicia fuifletallatüjSophiPerfarü rcgê( fiucidlimu'a' têageretur uulgareturqp,feu ita eflè uerè coftaret)iam bellS parare, aepaulo poftinMefopotamiadefcenfurSttyrannus Byzadnus animaduertensfo/ cioruuires Óf apparatus opinione mfirmiores actardiores, ucritus enäfifo lus bellû id fumeret,ne res ex animi fentetia paru procederct,flcxo aliorfuin c0filio,ex Appulia copias Sf elaflem cû ingetiuirorS Ôf militû,ac predofe fupeIledilisprfda,quaijnprobusMahumetanusabijs quifedediderâtan tea cæperat,in EpirS præter c5munê omniû ferme fpê reuocauit.Simulato igitur inThraciâ reditu que prf miflb rumore dePerfico bello fiicauerat,du CorcyreSfretûclafsis innocua preternauigatura à plerilcp exiftimaqquod proximis diebus præftitcrat,cû Apollonia petcret infulâ,circûqua9 ea na uigqs bellicis ^pè fepta, animo intercipiédi quadraginta triremes,ac totn dê ferme alia minora nauigia, aliquot itê naues ueftrorû fit mifsimû robur, ueftram^certifs.tutelâ Venctorum:quf inquâillfc(utnotifsimum eû)in anchoris ftabât,callidus Barbarus occupari mandat. Corcyrei nihil taie lu fpicarites,nonignaripacis quf plures quidem ante annos confeda,proxiz mèinter Solimanum,uos^ Venetosfirmatafuerat, ubiueftrastriremes oramfoluere,acuelauentisdare,paulocppoftTureticam daflèm appelle re,ôfârmatosmilites inexpedatô inlittus emitticernût,pauefadifubûo hoftium aduentu,fefe illico in fugam conuertunt.Alq deuianemora,reco-ditasfpecus:alfj præruptos excellosqj montes petiere,pars circa urbismee* nia rupi afperrimç im p oiitefc recep ere. Com plures igitur utriufquefexus mortalcs principiô à Turcis infuburbio intercepti,cacfifunt. Qiiâuisfut pofteacompertumeft) multo plures etiam in infulapafsim abditi innen* tbqU

EPI STOL A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fl?

tcquiadprimShoftiu defcenfum diffugcrStjCaptf acintcrfcdtiTmtCum aa ttm praeter priores milites exBathrotoJoeisepfinitimis quadraginta mille milites trâfportati in infulä fuiiïenr, Corcyra urbs admotis tormc[is,6v alqs madiinisbellicis tertio nonas Septebris à Barbaro obfidericcep ta eft. Ve^ rucumperdifficilis impêdio munitç,arduo^inloco fitç urbis expugnatio uideretutjlargifsimis præfertim per cos dies de cœlo imbribus aftidue deci dfntibus,cœptâ obfidionê(id opt.maximoep Deo in animû illi fuggeren^ te,tûCorcyreorûiâfame frigore^pcreuntiQ,cum ueftro omninbeneficio: nameo propioré,magiscpinc5fpecftu,atqj eo infeftiorê hoftem haberetis, fiurbepotius fuillêt) decimo diepenitusibluit, inccnfisinterca fuburba-nisscdibusamplifsimis S^ penèinnumerabilibus:facellis item, ac templis, ïlijscplocis cufacris tu prophanis,ex quibusgeminx permagnaeciuitates «rigiaccoftruipotuiftent: deuaftatis^ prius agriSjU!llis,prouincqscp afpegt; t^uiucüdifsimiSjó^ uerè Alcinoqs.Inlüla^ plurima fui ex parte eófumpta, prædaex his deniep quam maxima hominü,auri SC argêtf,aliorumcp bono rumabduda,8Cnauibusimpofita.Quaeomnia rapacifsimus SCahenfap-pttentifs. miles Mahumetanus duodcuiginti dierufpacio, ut Corcyra inua featjpafsim depopulatus fuerar.Hæc cö Solimanus ita cgilicr, aduocatum 3dfeclafsispraefelt;ft0,in Hellefpontüredireiubet. Idfe cuterreftribus cogt; pijsjtniflbinterim ad uos Venetos nucio5qui propenfum SC bencuolu eius snimuteftaretur, SC Integra ad mutua reconciliations utrin cp reditu fuper-» flïtproponcret:Hadrianopolim uia Câdania regredi quamprimum cofti^ mit.Cum aüt propter Zarynthû clafsis ea practerucheretur, nautici milites ^nodurno temporeluporum more,quibus peramica nox cft, in infulam de lcendere:ac centü 6C ultra miferos agreftes,quos ex diurno laborc defatiga ’0S)amp;proptereadormientes inucnerât,captiuos(imôfcruos)reddidere.TB JincdigrefTus praefeeftus, cü Za^ynthiorö urbe magno uirorü præfidio firx matâintelligerct,8Ciamadrefiftendû paratam, adCythera curfum tenuitt ttntataeç arcis iUius loei cxpugnationc,cü res ea paru ex uoto procederer, oftingentis 5C ultra utriufqj fcxus hominibus captis,abadïo infuper omni Cythereorö pecore cum dominis,8C fuccenfis domibus, que circa oppidó, Si^ininfulafrequenti uirorum SC mulierü copia habitata,pafsim conftruefïg «at,indein Aegeû reuertit. Illatislt;^ dam nis SC malis permagnis, SC innu^ merisincocurfumaritimotâMonembaftenfibuSjquàm Neapolitanis, ad Aeginänon ignobilêinfulämaritimis fortifsimis uiris frequentem, aefatis Opulcntacontendit. A' qua cum non procul abcfler,præmiisis nöcqs ad ur tisprxtorem,SC eines ad deditionecum promifsisjtum minis folicitat: reçu fantibus^utem ijs,SCiam pala'm rcliftêtibus,figno dato pugnä infert.Acgi tietïpiignamnodetrelt;ftant,SCaudalt;fter fefecótraofferunt.cÓmittiturprx l'umatrocifsimiï,plurimi ex hoftibus primo congreftu caeduntur: demum famBarbarus cædefuorum admodum indignants,immiftb recenti fupple mento milita pugnam redintegraftèr, cum parua m3nus,SC iam ex acri Ion gaipdimicatione fefla,tot Mahumetanorum millia fuftincre baud poftet;, ^eginetas retroccdcre,ac intra urbem fefe recipere compulit, Itaque ultu* ’usaudaciam Aeginetarum,ènauibus torméta SCmifsilia nó pauca extras l^bSCuno atlt;p alteroinlocoapponi mandat.Dirutaigitur maiorenemorS P3rte,quó patentiormilitibus aditus foret, quam maximo datur impetu SC Wnatuurbêadortus,extcpló capit, SC eodêtempore expugnat. AequafiS ïutcmœnibusfolo,depraedatiscpciuium bonis, ac domibus cóbuftis,uL tosAeginetas onines adunfi obtruncariiubet.Fceminas ueró turn nobiks, tumignobiles,neullus fxuitip locus reliqui ficret,ad ftuprö nantis SC milu Buspromifciièconccdit, Qiias inquampoftmodum,und cum infantibus' £C pueris

amp; puen’snauibusoncratas,quæiam ex ingend multiplia^ pradafetiW banGamp;^in Atticam eiedas,Byzantium addurifsimam SC perpetuamfaut tutê trahiimperat. Deletispenitus Aegineds: paripropemoduimpetuac immanitateParioSjSCproximoSjatcpaliorS locorum incolas aggreduur» Qiiosomnesmomento fermé fuperatos debellauif,depopulatus^eft,r£* fiilendbus amp;nbsp;aduerfandbusjfenibus^ pariter interfcdds;arrepds adhçtju uenibus,qui caedi fupcrfucrat,filt; remigio addidlisradolcfcendbus ucro co/ ftuprads,amp; ablegads ad clauftrum illud percelebre Conftandnopolitanu» unde fané pueriillueintroducti^pubcrcs iâ effedd, SC mdirarê iam difdpli-narnedodfijHullonon die in perniciem Chriftianorum poftmodueducua tur.Hæc atqj alia id genus atrocifsima SC nefandifsima cü fub oculis propt hdftris fiercr,uix unoaut altero dieinterielt;5ds,ecce clafsis ad nos haudpræ ter opinionê SC expedfadonem remis uelisq? limul adla répété adnautgaG imó aduolat. Accurrunt ad urbê pauidi trepidi^ eines, Ói agreftes, mates fœminæcp,deferds todus infulæ locis ,deferds domibus, relidla^fupdlt' ddli maiori ex parte.Fitingês turb3,coeût,Iachrymâtur omnes,ac uodfera turnt clamor cœlo.Qiiæinquâ in extremispericuhsplerunt^contingunu hand namc^ignorahatur,quidadNaxû clafsis adferret.Vtigituradnoftra littoraeflappulfum, SCinipfis dcfcenfum,infidi SCinhumanihoftesMahu metani in turrim 5C domos proximasirruuntmeminecg illicreperto,cellas frumêtarias SCuinanasatqt olearias efFodiût,exhauriut,euertGt,domosç ac turrim demoliötur.Interim aut à præfeCio clafsis nucius ad ros afcendc re amp;; aduenireadferturgt;madata quacdSexpofiturus,proinde fandi copiant petere. Id eûnobis fignificatSfuiflet, etfiægré,attamê itafenrientibus0^ uolêdbusplerifcp conceisimus.Vtin oppidum ÔCinDucariûfubindenogt; s ftruimpius nuncius introductus fuir,in hæcuerba fine ulla pratfationepro rumpittSi te,ac infulas locacp tua Cóftandnopolitano Imperatori(imó nero ia totius Afif,atq)breui todus Europa domino futuro)fpótefubieceris, ipfius gratia facile ^merueristfi effeceris fecus, ipfius odiü,indignations^ tibi denûcio.His qutedä alia in eandê ferme fen ten tin fub dit, fa tus: Si tede dideriSjintegra faluaep omniatua erunt:alioqui firecuiaueris, gratis locus nullus fupererit:quinimô te,acuxorc SC liberos,ciuesep ac fubditos omnes propediê unà peflundabimus. aefeit clafsis potêtifsima: robuftifsimus »uf dfor^milestadfuntarmamêta omnia expugnationiidonca. abAeginen-fibus,Parijs,atep alijsCycladû Regulis exemplû SC confiliûfumc:præclagt; ra eftfortunatua,nidefipis:cûexalienismalis ualeas,tuo mederinolis,S^ cû liceat elfe incolumi,fpote detrecîes.His auditis,nunciûChriftianû homi nê aliquâtifperfecedere mâdauimus,ut intérim côfulercmus ac decemere* mus quid fado opus eflèt.Itaepeoamoto,pauidi omnes,et mccroreipfope né côfedfcôfiliû inimus:5C cû non pauca in utranc^ parte ftridim, ut ratio téporisferebat, expofitafuiflent, cûnec opes adrepugnandû,necunes ad refiftendum tanto furori nobis fuppeterêt,nec ueftrûm aliquis ( ut par fuifz fet)auxiliator accederettnecaliunde fubfidiarius miles, fubdiariaûe clafsis expedaretur,intuiti omnia plena timoris SC miferiarum, cogitantesepnos impendend periculopracdæ accaedis iâobnoxios,cûinteromnesitacoftf tiflet,necefsitate coadi,cui aduerfari nemo fané poteft,reiâ defperataSC co clamata,conditiones demû perindignas ÔC periniquas accepimustratimaz gis é re acufu Chriftiano clîc,atq? futurum,fi mortales pené innumerabiks, quos habebat noftra Infula,clarorû olim uirorû ingénus SC monumétisaffa tim célébrés,ad fœliciora tempora feruarem(quæ utinam mefuperftitecoz tingant)quàm fi in nullum ufum 8C commodum me atq,’ illos feruituti atç neci obneeremzôC in commune reliquorum detrimentum, cômunemcpia durant

E P I S T O L A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;59?

^âuramunàomnesperditumi'rem.His igitur caufis compulfiis,quæfor tifsimû quencp ueftrûm a d idem mentô com puliflent, Mahumetano tygt; fanno tertio Idus Nouembris deditionemfeci, itailliusiugum fimulôi imperiûfubq. Pollicitus ad hæc, 6Cannuatim quînep aureorS millia trb lautinomine,qs etiamante têpusperfolutis,quoplacatiorêdominSmigt; hiredderem.Quxfumma tametfi maior ÔC grauior à nobis,arque àciui* busnofths æftimetur,quàmDuci paupeh, Ôt^regnopertenuicoueniaf, intégré tarnen quotannis a nobis enumerabitur : id quod declinandi c^ 1 nitandi^ magis aduerfi amp;nbsp;atrocioris infortunij gratia perfcóturum me plane profiteor. Qiianquamhaudignoro,aliquot poft annosidemmi Inquocpproculdubio cuenturum,(nifiipfe Chriftusredemptor nofter ftppetiasattulerit,ueftriscp fedatis fiC pacatis controuerfiis atque difsü ^ijs,uosinunum cópofucrit,6Cad fumendum bellum aduerfus poten-nisimum, amp;nbsp;pene inuidïum hoftem compulerit ) quod odogefnno abgt; Innc anno Conftantino Palxologo nouifsimo Graecorum Imperator! fuenit,quibellofatigaruSj fracftus!^,cum ab AmurataTurcarûregepa tem ea conditione impetraftet, ut ei ac fucceftbribus perpetuo annuum tfibutumpenderet, id quodetiam quotannis Hdelirer præftitit: contra omniaHumana diuinacp iura, aMabumcroipfiiis Amuratifilio amp;fuc-. teffore,o(ftauoanno poftinitum Sópereuflum cumpatre fœdus,delmx perioConftantinopolitano exturbatus 06 eieflus fuit, ac pariter occL fus.Arrigite proinde aures et oculosgt;animos^ intêdite Principes,dum tesueftraintegra 66 incolumis eft:acdüuobis aliéna uetordia, alicnacp

®periculaS6maIa prodefte polTunt, noliteuobis ipfis deefte, imo uerius obcflè:nefi communis hoftis uos figillatim inuaferit5quod habet in am mo,66 fibi de uobis,utpote femper difeordibus perfacilè pollicetur,ean titmSt aleam amp;nbsp;forrunafubeatis,quam equidem proximè fubij,06plugt; fes ante me Principes indigné fubicrût : præfertim cum ea hoc tempore Solimano auri argentiep uis fit,ea imperq magnitudOjis militum exerci tatifsimorum numerus, id robur 66 obfequium ac fides, 66 ca terra ma-n^potentia afsiduis Chriftiancrum concertationibus quaefira,66 maxi mum ac incred ibilem prope in modLiau(fta,ut non folumuobis, tametfi concordibus,ô6inunumcoacfîis (quod difficilimumeft ad fidem) pa-hmrefiftere,uerum etiam molcftiam 66 uim quam maximam inferreua leat.quod re ipfa certifsimum intelligetis, ubi ferocifsimus Barbarus fe licirerum fuarum fticceffumeritoelatus, acplurimis iam uitftorijs effer-uefcês,fequentianno(idquod dieno(ftucpmeditatur,etundcqua(ç mo litur)uos omnes terreftri maritimoep hello fuerit adortus. Quare inte-fea date operamquaEfo(ueftra omnium falute, non odio dilt;ftum arbitre mini) ne poft tot bellorûciuilium turbines, tantas^ tempeftates, quot Quantisep hadenus ultrocirrocp iadatieftis, uos denique,ubi difcor-des præoecupauerit ( ut ueteris inftituti moris^ ueftri eft, ac immitifsi-•^usacfallacifsimus Batbarusmaximoperecupit, 66 clamnititur, dum unicallidèarridef ac blanditur, ut alium intercipiat 66opprimat)um-uerfos poftmodum more maiorumfuorumbreui tempore perdatac defeat. undeconuerfis oraculis Prophetarum, unum in toto erbe terrarS ouile,Mahumetanü fcilicet, unusep omnium paftor Mahumet noftra lt;ulpafiat. Quod necui ueftrum mirum uideatur, aut impofsibile pute-fufj laudatifsimü 66 comprobatifsimö illud noftri generis autoris tefti-monium in medium proferam : quiinquam,paruasres cócordia crefce-ft,maximas difcordia dilabi acinterirecenfuit, memoriacp prodidit. vcrumneplus æquo Crifpo noftro tribuereme ducatis,accipite oracu

594 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IOAN. CRISPI E P I S T 0 L A.

lum ab orc Chi ifti pi ophetarümtnutifsjmi olim cmiiïum,qui'(utteftari/ ^ tur quatuor diumi lUt Euangelici praecones ) regno difsidêti intcntum Slt;f defolationem intcrminatus cft* Anobfcururn eftjducenforSamp;qua/ tuorjfiue (ut alq malunt)ducentorum et triginta annorum fpacio Otho mam famiham ChriftianorS principurn odqs Só cotcntionibus mutuis adduóa S^ pellccfla, cum à pnmordi'o fui priuata fiC pertenuis fflef,mul to ampliora amp;nbsp;opulentiora, firmioracp imperia pafsim in orbe terrarum fibi comparafïè (pace ueftra diclum uelim)quam uos,lieer omnibus regt;. gnis ueftris in unum pofitis, SC cum illis regnis collatisjcundi teneatis amp;nbsp;pofsideatisfExpergifcimini quapropter,ó(r depofito antique ueter^ no,aliquando(imo quam primum)refipifcitCjrcualefcite, return ueftra rum euentumprofpicite, calamitates acinfortuniaueftra,finonprafen tia (utinam equidem mentiar) at faltem impendetia amp;nbsp;futura ex alienis miferijs cogitate, perpendite, metimini, omniep fublata mora, utucros Chriftianos re ipfa.haud folo nomine decet,dum Perfico bcllo diftrahb turnofter hoftis,unanimiter (quamuisfero propemodumidfiet) arma parate, arma capeftitejMahumetanas prouincias magnanimiferinuadi te:immanem bcluam terra maricpprimifortiterimperite,uexate,amp;in* feftate. Qiio aufpice amp;nbsp;fauente Deo optmax.cuius omnipotentiæplu/ rimum darcac fidercueftrarUm partium eft,ereptis uobis locis ftf regio nibus, erepro^ fandlifsimo fepulchro feruatoris noftri lefu Chrifti,illfi exuereac denudarepofsitis.Vocatuos beataimmenfa illaTrinamaiegt; ftascceleftis adhoclaudatifsimum cértamen 6Cbellum,ad huncglorio fifsimü triumphs inuttatChriftiaha pietaS, ccetus^ reliquus Chriftia? nus. Hortatur üeftrum mftnus fiC officiS, admonentpromifla ipfiChrb ftoduci amp;imperatorinoftro à uobis fadra. Excitant propinquiamp;finft* B mi Turcorum imperio populi, ut nonnullis üeftrum fubiccti, itaipfcrü ignauia fimul SC auaritia ex parte aliqua ncgledïi,Slt;’ aliorumquorSnon intereft nequitia Sd iniquiratepenitus deftituti, ac prædæ crudeliter in-dubitató expofiti. Extimulat infinitusnumerus captiuorS Chriftianos rumcompedibus ferreis, cathenis^ uimftus, reliquo gregilibero non impar, qui inquâ Mahumetano tyranno durifsimc ac dolentifs. feruits Ardlatueftra ipforumtutelaamp;falus, urgetmifcrandS SCflebilepluris morum principS exitium SC excidiS. Cogit, aut cogcre decet imminent difcrimen,ne cum regnis SCimperqs ueftris libertäre 6C uitam panter a-mittatis,at^ ita erroris et dclidii admifsi poenas,tum fuperftites fub hoc coelo,tum breui defundi fub alio ut grauifsimas, fic etiam mentifs. lua-tis. Haud fané paucafuper(unt,quæ hoc in loco apte accomodateqjnies morarepoflem, cùm de natura 6C moribus, tum de armis, armamentis, ordinibus, SC uaframentis, ac de militari difciplinaTurcarû: démuni^ de genere acformabclli,utfcilicet,et qua inferri aegeri debeat.Verùm cum huiufrnodi,aliacp id genus, utpote hinc aut aliunde ad uos fæpius allata,exa{ftifsimè tenere, uos uerifimilimSlit, Sd armorüpentia,atqï as nimorSSCcorporSrobore ByzantinüImperatorê,eiuscpDucesacPr2 fedos fuperetis, ex induftria omiferim,ne longiore oratione apparatus ueftros bellicos diutius remoremn primis cuminrelligam,ab Othoma-no ex Thracia foecialê iam iftuc miffum properare, indicedi uobis pros pediem belli caufa.Itaq^ cum iam haud di(ft0,fed falt;fto opus fit,quoaps paratiorcs,magis^ accin(ftos,cum illucacceflcrit,uos offendat, epifto-lae(at£p utinam ita lachrymis ctludïuidaTetur)fincmimponam.Valcte, ex Naxo,Datæ Cal.Dccemb. Anno ab enixu Si puerperio uirginco m. xxxvih “

^ ^ ^ æ^^^^*^^^^^^ meinGalliam addomcfti’ca quaedam ncgotia rcuocaflet, de reditu Cæfarïs in Italia, SC tranfmiC L^^w ^^ exercitus eius in Africam., literis amicorS certiorfaCtus fum: quicôfilio Cæfaris propofito, mead tamnobilem ex-peditionem accerfebant. Ego uei o SC intcUigcham religio^ neme obftringi ad inimicos fidci(quantü in me fuifret)bcllo perfequen lt;ios:2lt;uerebar, ne corpus meum diuturna iam armorum exercitationc bboriafluetum, otio ad laborem remollefceret, fi apud amicos diutius commorarer. Itaq; negotia in aliud tempus reqcienda mihi eiTe duxi, ne bonorimeoneceUario tempore deeilèexiftimarer. Confiliüautem Cæx fan's elTc hoc fignificabât, quod quum fe ad componendas Germanoru ^e fidecontrouerfias, in Germaniam contulilTet, reperit Perdinandum fratrem, gcfiliurn Ioannis, qui proximèregnum in Pannonia obtinue* ■^at,ardere inter fe difeordijs, ac de iure regni uehementifsime contend e “■eds, quod fibi à Ferdinando metueret, Tureas in fuum afeiuerat auxP lmm.Quor3aduent2utFerdinandusanteuerteret,Budaobfidionecin xeratjacexpugnaretotis uiribusadnitebatur. Qiidaus cognitis rebus, Cafarprofpiciens, quam magni eflet moment/, l^urcas finibus no Uris prohibèrent eis ueniendioccafionêpræriperer,partêcopiarûfratrimL fit auxilio,quibusexpugnationeacceleraret.Qui tarnen munitionibus ^prafidio urbis impeditus, TurcarSaduentum expedarecoadlus eft, sQ.uamobrêCcfar,omifsisfidei difccptationibus,animüpotius ad bellij atüjciendûputauit.Et quoniâmagni rem ede periculiperfpexerat, beb bminearegioneduciipriufquâillichoftesinuetcrafccrent, hoc in Tur diicSfolutransferrecoftituitjSC proculfinibus noftris propellere. Q,ua propter copqs,quas ad fratre miferat,ei fubfidio relidlis,quu iam inftan tehyemenon itamultStemporis fupereiret,quo bellum commode gcri pofl'et,Ferdinando belli curain fc interim recipiente,magnisitineribus in Italia ad exercitû contendit. QiröfimulacperuenilTetjexercitumfunt ma diligentia cogi,5C militû nouas manus côferibi iufsit,magnum^ na uiumnumerûlanuæ atqj Ncapoliinftrui,quibus in Africa exercitûtragt; duceretAfricauerô eineceffario tcntädauidebatur,neiri Turchiâ pro» ficifcens,inimicû à tergo rclinqueret,de quo metuerefibi poiTentHiipa ni,quorum opera SCnumis ad bellum Turchicum uti decreuerat. Coa^ doexercitu, SC nauibus ad nauigandum paratis, dum res frumentaria fxpeditur,6C innaues exercitus imponitur,Lucefummû Pontificê con nenit,ut cum eo confilia belli communicaret. Pontifex, quôdAfricami nime portuofa fit, hyemis nauigationem non efle fubeundam exiftima^ ^ât,atcp Cæfarem à uia deterrebat. Qiiæ quamuis magna caufa effet, ne ipfealienoanni tempore, in tam periculofaloca exercitum tranfmittex ’■eemaioribustamenrationibus impellebatur,utin fententiapermanez ftr.Videbatenimquantoperèab hoftibusnoftriin Pannonia urgeren tur:amp; quanti reip. Chriftianæ intereffet,bellum illic non trahi, quod ut suferretur, SC hoftes in fuis finibus bellum fullinere cogerentur, rem in tderitate pofitam eflè perfpicicbat. Sed quia tantum apparatum expOz feitTurcarumamplitudo, ut eum nonpoffet Cæfar citius quamineun, teaftate uniuerfum comparare : interim dum ei rei dat operâ, African^ beHûfufcipiendûfibi elfe putauit,utHifpanos Afrorummetu liberaret,

S9Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAROLI V. IMP.

quofaciliusadTurchkam cxpediu'oncmindtarcnhif. Solcbantenfin 1 quum ab cis ad cam rem numi exigercntur,uidnum hoftem opponcre, fuumep metum excufare.Quibus ran'onibus permorus Pontifex, uehe--monter Cæfaris confilium probauitteius^laudataanimimagnitudine, cum dimittit.His itaconftitutis rebus, Caefarnaues onei arias, Baléares infulas pctere iubet, ac co loco aduentum fuum opcriri:ipfc nero nauu bus longis fex 00 tnginta ex portu Veneris foluit, 6C ad Corficamiftfii* lam contendit.Qiii quum fecundouento in ahum prouedusefletjfubf tacoorta tempeftate, clafsiscurfumtencre nonpotuit, fedindiuerfas partes difieda cft.atille remis contendif. quern feptem aliaefecuta: na* ues, earn infulæ partem ca:pcrunt,quæltaliâfpedat:ubi cum uenti duos dies tenuerunt.Sedato mart, qua? aberraucrant naucs à curfii reuertun/ tur. quibus appulfis, Caefar in ßonifaeiü oppidum profedus eft : quod in monte tribus ex partibus,circuncifo, afpero SCddficili eft fitumtada-liam parte eft aditus, ab imoanfradu,quioppidoprofofta pofituseft. Hoc autem nullarc alia eft quam portumemorabilc.Caefar idoncaten-peftatem nadus, in Largheram,nobilem Sardiniae urbem/ccundis uen tisappulit. ubircs infolita contigit. Qiia cn m node co accefsimus, bos uitulumbicipitempeperit.’quemmulier,cuiusbos eraf,uidendum Caefariobtulit. Haecurbs natura Qi operebene fatis munitaeft.omnib; enim fere partibus alluitur mari minime portuofo, amp;nbsp;fcopulis fubtera/ quamlatentibusreferro:aliampartê,quaeininrulammitrit, clauditmu-rus:qucm duæturres ad utrunep latus pofitae^ab externa ui facileturan^ tur.et quû in planicic hacc pofita fit,nullus omnino mons,aut collis pro-minct, e quibus uis in earn inferri pofsit. Caefar duos diesiHiccommo^ ratus,foluit, QC ad Baléares infulas direxit her : qui biduo uelificatione B côtinuata,leni uento in confpedu minoris infulx delatus eft. fed quum eiinfulae iamappropinquaret, aduerfis 0f reflantibus uentis,parumab-fuit quin in contraria parte reqeeretur : remorû tarnen tanta contention ne naucs impulfæ funt, ut tandem multa node ad terra promotæ fint.In quo ira fudatu eft, utfeptê horis, nonintcrmiftbremigandilabore,uk totidê milia ^ceflerimus.Rcliqua nodis parte quieti data, dîc in ancho ris expedauimus : quo tempore, quumparuofpacioabeoquöappulß eramus loco,Mahon porrus abeflct,có profedi fumus.Hic portus,omnium quos uiderememini,eft pulcherrimus,ôf optimus, nifibanediffi-cul tatem haberet.Tota infulae ora maritima montibus ingentibus fepta eft : fed qua eft ad portü aditus,radiccs montiü in planicic extrahuntur, donee tam angufto interuallo ad altera littoris parte accefterint, utnon nifi leniuento intromittanturnauestcæteru rebus alijs omnibus cftfaci lis Si opportunus.excurrit enim in quatuor ferê mtllium longitudinc, uarqs amp;^frequentibus infinuationibus, quaefacilcnaucs à marisfæui-tiategunt.Huieperpetuimótes promincnr,è quibus immcnfaligni copia peti poteft. Ad extremaeius parte in montiü altitudine urbsextrun da eft,q uæ fi opere ram eflet munita quam natura,no ira facile ab Aeno barbo,qui uulgó Barbarofia nuncupatur,expilata fuifiet. Quum duos dies tempeftas claflèm detinuiffet,fummâ tranquil! irate adcpti,ad niaio rem infulacurfumintcndimus.Qiióaduedus C2Efar,comperit ab Italia naucs onerarias centü amp;nbsp;quinquaginta couenifie, fiC Ferrandû Gonza-gam Proregê Siciliæ feptê triremibus aducnine:quæ cum bis,quas fecu Caefar adduxerat,coniundæ,quinquaginta numeruexpleucrunr.Præ-ter has ab Hifpania quindecim longæ,ÔC magnus nauium onerariarum numerus defiderabantur;quas quum triduo expedaflemus, nunciauit triremis

Atn'remis una, rclîquas fam Äfricam attigiH'c, 06 naucs oncranas côdem cotendcre. Q_uo allato nuncio, Cæfar protfnus milites naucs cofcende-ïCjamp;clalTemfeinuiam dare iufsit. Maior infula eft, 86 urbs nobilis:infu bcontraminoris infulæ natura,habet orammaritima,planam 86 fertile, montes uerôin mediterrancis regionibus altifsimos,86 magna parte fte files ; quæ quoniam meridiem propius quam Hifpania fpeótat, hye* metemperatior eft,06frigoribus remifsioribus, omnium^ ferèfruóuu fopiam habet, quibus abüdat Africa. Vrbs autem eftampla, 86 pulchris ædificijsornata, quam ferè media influit riuulus, èmontibus decurrês, lt;lui ad lanificm plurimum ualet.Huius incolx Tarraconenfiü parent le gibus,06lingua ac moribus ualde cum eis coueniunt. Ad ædificandum utuntur maxime terra calculis permixtis, qua materia muri oppidi effe* difunuTapieuulgo nominantur. Nauibusadnauigandörcbus omniz businftrudis, Cæfar ad Argieram urbem Africae maririmaiter direxit: quo bidui nauigatione proueóluSjCoperit triremes,uti acccperat,aduê^ turnfuum anteuertilTe: atep terramab eo latere tenuifTe, quöd ad folem occidentê pertinegdecem ferè millibus proeul ab urbe. quæ ubi claflem noftramcoofpexere, nobis obuia proceflerût.fed eis continuo eounde fuerant egrcflæ,remiisis ad earn littoris partem feruandS: Cæfar aliquot millia progreflus,in aliam urbis parte duodecim naucs præmifit explo-f3tiira,anillictutiorefletatempeftatereceptus. Qiiibus opportuniore fflèfignificantibus,urbêremis prætcruecquot;tus,cô contendit,ô6 jadis an* fiionsnaucs onerarias præftolatus eft.Ab eo loco urbs tota fub afpeeftu noltrum cadebat,fecp regio late noftris oculis oftendebat.Poftridiemax flpaulatim intumefccnte,foluimus;at£p locum eppimus, quem uenti mi ® iius urgerct.Eum Matafuz nominant. Dum eo properatur,naues fpecu lîtoriæduæ Turcicæ in nos incidût imprudentes, quæ errore cognito, fonuerfa uelificatione, maxima remorum contentione inaltum fe refcgt; hint.Easnoftri perfequuti, altéraunius ex nauibus noftris cocurfu de-ptelfaeft,altéra ad terram euafit. Cognitu eft ex captiuis cas miflàs fuif-f^utdeaduentu 86 apparatu noftro aliquid percundando intelligerêt. Rtliquam dici partem ad anchoras expedando triuimus, dum uniuer-fænaucscoëunt 86quiefcitmare.IntereaFerrando Gonzagç 86lacobo BolTo,uiris prudentibus 86 rei militaris peritis,prefcripfit Cefar,ut con-Itenfanauicula pifcatoria,littus præterlegentes percurrerent,ac renun-datent, quà optimus eflet egrclTus, ac commodifsime exercitus exponi Poflet.Ii cxploratis locis omnibus, quid perfpexiflèntreuerfi indicarût. Sequês dies maxima trâquillitatê attulit:qua Cçfar propius urbê accef-“batep in locûomniûopportunifsimû milites expofuit:idœ nullis hofti ^usrefiftentib.elfecit.Summa autê exercitus hæc erat. Peditatus omnis fiunierû duorum 86 uigintimilliu explebat, c quibus Hifpanorû feprem ’’’illiacSiciliaatcp Neapoliaduenerant:Germanorûfcx milIiainGer-quot;”Mia Cefar confcripfcrat;Itali,qui omni ex Italia coadi fuerüt,pari nu-ffiftoGermanos æquabât:preterea uoluntarq,qui honoris caufa Cæfa-ffmfequiiti crant,triû milliu numerû excedere dicebahtur,præter Cæfa dsdomefticos. hue accedebât quadringenti promifeui generis milites, 9uos Equités Rhodq promifeui item generis numero centû 86 triginta ^ditafuis nauibus aduexerâr.Equitûuero Cçfareanorû c c c C, naucs ^eapoliconfccnderant,86 ab Hifpania feptingenti euocati. Vbiprim3 *frrâpeditcsattigcrunt(equites enim pauci eo die nauibus emifsifunt) generatim fumma cocunr alacritate, fefeep expediut ad excipiendos ho “fs,quicrebnsincurfionibus copias noftras adequitabat. Hos, fifcag-

5^3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A R O L I V. I M P.

grcgarcnt.êif propfus admouerent,bombardts noftn rcpellebant, Raut * ran difperfi^ incurrerecogercntur.Quârationc nullum incommodum arcepimus.Hoftibus in proximos montes reieÆs,ad urbem iter facit cgt; xercitus:fiCHifpaniSjquos Ferrandus Gonzaga ducebatin acieprima conftitutis, Gæfar mediam aciem, quaGermanis crediderat, dirigebat: kalos autem,quibusimmixtierant équités Rhodq, præibat Camillus CoIumna.Eodie circiter mille palTus progrefsi conftitimus,atcpibino-tfiem pene infomnê tranfegimus. Numidae enim, qui montmiugatencz banqfe in planitiêdémittebäqatt^ telis ea maxime parte,qua Cæfar ten» toria pofuerat,nos laceflebatun quos figna HifpanorS tria à Cæfarcim mifla funt,qui illos réprimèrent,autaudacius progredientes tardarent. Hi,noftris imprefsionem facientibus fein montes referebant, amp;nbsp;fyluc» ftribus locis occultabat, arlt;^ noftros afcenfu prohibebat : uirtute tarnen tantum noftri potuere,ut in montes euaferint,hoftes^ loco pepulerint. fed crefcente hoftiSmultitudine,noftri fpaciopugnae defatigati, recen» tes dC integros non facile fuftinebât. Itaep quum à prima uigilia uftj ad primâlucempugnâprotraxiirent,eis puluere,quofphçrulas plumbeas in hoftes emittebant, déficiente, paucisacceptis uulncribus, adagmen fe receperunt.Tofaregio,qua wiam fecimus, plana eft, fed impedita, àC dumis at(^ herbis fylueftribus confita.hancfubluitmare, ab eopromon torio, quo fæuiente uento nauesnoftrasprouedas fuiftèdiximus,do» necurbi mille ferè paflus appropinquauerit : quo loco.faxa óf tumuli, mari oppofiti, planitiem interrumpunt : urbs duodecim ferè media du» «fialineamillibus abeft àpromororio.fin autem pedibus eatur, propter littoris obliquitatê.uigintimilliaerutfacienda. Planitiem radices mon» tium impendentiSeffidunt: Óf quemadmodüora maritima finuofaeft, itaplanitiei uidentur motes impofiti fuifle,littoris^ natura fequi. Nam ubilittoris finuatiomollius infledlitur.ctdifFundirur latius,maiorietiâ interuallo à littoremontes intermittunt,óf effufior plankies intercedit: ubi uerd finus definit, óf uelut angulo terminatur,littus^ iam no finuo fe,fed magis diredo procedit, eodëquoep loco è planitiê colles óf tumu li enafcuntur.qui montibus cóiundi,eam confundunt.quê locum mille paflus abefleab urbedemonftrauimus, Cæfar redudis ex monte militie bus, propius urbêmouit exercitS: cuifuperata planitiê, erantcolles K tumuli,in quos montes definere fignificauimus,iubeundi, ac deindead montes tentandu iter. Nam cóftabat iuga montiü in maxima longitude nem à latere cxercitus protendi.quibus à tergo hoftes relidi, rurfus ad» uerfus nos prouolabant'agmcn^morabantur.Illi, fiin cótentionedu» dus quiequa accidilTe^quoniaadmontes facilemreceptühabebant,no ftros fine fuo magno periculo premebat : hos montes fi noftri tenerent, perfadlèerat hoftes tranfituintercludere,5lt; liberius, minore^perieu» lo in oppugnationem incumbere. Qua de re peropportunS eft uifum, Numidas é montibus depcllere,ac ibi primam aciem collocate.Qiiæta» metfi res erat magnç operae óf laboris propter montiß altitudinêôf afpe ritatem:uirtute tarnen tantûHifpani præftiterût, Fen ado Gonzaga du ce, utexpulfis hoftib.inmontiû faftigiûeuaferint. Occupatis motibus, fecunda acies côfedit in collibus, quos motibus fubeflê diximus:ôfpau lo infrà fecundû littus acies tertia coftituta eft. Exercitu in hune modS difpofito, urbs eumuclut angulus refpiciebat. quæ ab uno latere mart concluià,ab alîjs duobus obdudo exercitu, triâguli fpeciem eftecerat: quumep pene exercitu drcumuallata eflet, no magna in externis copijs fpenihabebat,Qiiaequamuis à tergo noftras ades è planifie adonnpo-tuiffent,

^ _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AFRICA NA EXPEDITION nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y?^

uiHentjtamcn quia loco (upenores eramus,facileuenfefttibus refritine *’'us.Adl]ancnoftrScommoditateaccedebat,qu0dinterplanitie00ttrgt; •’’ulos,quos Cgfar caftris delegerat,crebri anfradtus intcrcedebant,qui protofla hoftibus obiec'ti, eorö impetü tardare potuilTent. Ita cópulfis *’'’^bem hoftibus,amp;rebus omnibus quac humano ingenio prouiden' polluntjà Cæfare procuratis,inclinata in noblem die, uigilqs difpofitis, ‘flætitiæ dabat exercitus : quum repentina calamitas incidit,quæ uirari ®mninononpotuit.Imbriü enimufs uehementifsima,primauigiliacoz ®”®gt;®uUam nodis horam ïntermiHa eft:quæquâuis iniquitatefuamoz •drafatis effet, earn tarnen longé moleftiorcm par uentorû uis reddidez ’'ît.Nam militibus qui fineimpedimentis énauibus edudi fucrant, nec 2niiâuseratullus, quo pluuiæ iniuriam à fe propulfarent:ncc tentoria^ ^uo profugerepoffent.Hincfadumeft:,quumipfi imbribus torimadez ’^tnt,acuentisexagitarenrur,utuires eos arepanimideficerent. Eodem Jfmporefupfà quàm cuiquam credibile fit,intumucrat mare, ac ita effet ®uerat,utmultg naues,quç fçuftiam ferre non poterant,fradis funibus anchorarqsad terram allidercnt:aliçuerô fludibus complete déprimez ’'^nturquarum naufragio magna hominum, cibariorum^ iadura fada ^ftQîiam calamitatêmagno auxit cumulo diei interuentus. Tum enim ®«iti attj imbres in tantam rabiern creuerant,ut uix quifquam pedibus confifterct. Flancimpugnandinoftrioccaffonemhoftes piætermitten-^3mnonputarunt. Tumenim magno numéro ac fummo filêtio egrefz i ’Uduentu fuo noffras uigilias oppreflererquibus interfedis, ad muni-donesnoflras prouolât,noscp telis lacefTunt. Nos omnibus rebus fubiz • ^opetterriti, imbribus et uentis aduerfum os feriêtibus,arma tarnen exz ® pfdimus:et u t quifep primùm occurrerat,ita quàm maximo potuit impe tuinhoftescôtendit.Hoftesautêadprimûnoftrûimpetum pedêretule ’■unt,ucnoselicerentininfidias,quasidonco locodifpofuerât:in quas îos perfequuti incurrimus.Eramus autê numéro fuperiores, amp;nbsp;uirtute patesiÉid ipfi amp;nbsp;loco SC armorS genere longé præftabant.Ii enim de logt; fofuperiore pugnabât,SC baliftfs,arcubus,lapidibus,ac omni telorûge nerenos afeefu prohibebât:nobis uerô imbres fclopecarûufum ademez ’■ant,nullumcpomninotelûreliquûfecerantjquohoftemimpetercmus: nthaftilibus,et ipfo pené corporû cocurfu, nobis gcrenda res ciret:qu3 Wterimet iniquitas lociab ea renos inimicorum^ uelocitas retardaret, c|uinobis procurrêtibus cedebât, 6C eminus tela ÔClapides contjciebâf. G^enushoepugnænoftris eratinfuetû,nam hoftiûinuniuerfum ita fere côfuetudojutnunquam confetti manus nobifeum coferant, ÔC fummis foptjsprælientur:fedrarinos equis prætcrcurrentes,telis SC fagittis laz lt;^£flunt,utnos ab ordinibus cliciât.Qui,ubi ex ordinibus excefferimus, ^wipetu fecerimus,confultô cedunqatq? fe fugæ mandant, quôd fi ftuz diûflus nos infequentes, ab ordinibus longius progrefsi fuerimus, illi wnuerfo curfu,plures paucos circunfifiunt ac interficiunt. Eo die equi tesurbe egrefsi, totidem ferénumero pedites delegerant:qui inter eos tanta uclocitate ucrfabantur,ut equoru curfum adæquarent. Hoc gene-t^pugnaenoffri elufifunt.qui in fugam compulfos hoftes arbitrati, eos ttmerçincertis ordinibus infequuti, non pnus fequendi fin cm feccrût, qnamfub muros ÔCportas oppidifuccefferint:quo têporehoftes quàm prirnum in urbem fe receperunt, et bombardis, telis, fagittis,ac omni tor Wentorum genere uno impetü emifsis ,noftrorummagnam ftragemez wrunt,atquecxltalis eosdederunt infugam, quibusnonmagnus cfletufusmilitiat, Qttorufug^Rhodij équités foli ad portas ciuitatis ré

éoo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAROLI V. IMP.

ftitcrunt,alfquot Itali's uiris fortibus adiunlt;fliïr,quos uirtus à turpi Fug^ dehortabatur:fociisqjfugientibus,fe ad fignSnoftrum c6uertcrât.Nos idquodacciditpofteajeuenirepoHcfufpicafijUthoftesnoftroriïfuga*^ confpkatijin cos irruprionem facerêr,inanguftumintra colles ô^tufflU los locum,ubi pauci multos mor an polîènt,fignum noftrum retulimus. Loci' autem natura hçc erat.Tota circumoppiduregio tumuhsfrequen tius refertaeft, intra quos uiapofita, obliquis orbibus ( ut tumulorum fertfitus ) ducit adurbem. quæ ubi tumuli eoeunt, patet anguftius :ubi^ uero latiori fpacio feretrahuntjillic etiamma latius intenditur. Nonfez fellit nos fufpicio, non enim prius in anguftias peruenimus, quamhoz ftes exoppidoeruperutjac eflufocurfuin nosimpetö fecerunequumep fepropiusintuliflent,more fuoretrocedebant„utab anguftonos loco inpatentiorem allicerent, accircumuentos occidcrent.Vtautemfeni» bil proficere uideruntjin colles 8C tumulos, qui nobis prominebant, pe dites immiferunt : ut inde lapides SC tela iacularentur : quæ, qui ex no* ftris,armis tedünon client, uitare non poterant. unde accidir, ut plûtes pugnaexcederent,SC numero plurimumminucremur.Quumtamenni hilquodnobis indignumciretcornitteremus,hoftesindignatitampaf uam manü,tantas fuas copias diftinere, cominus rem gerere coftituunt: SC protinus equis incitatis nos haftilibus aggrediuntur,ad que uitandi plurimu arma noftra ualuere.Quum uero uiderctnus falutis noftrefub/ fidium in uirtute pofitu elle, potius efle duximus, uirtutis noftrxdimp cando mcmoriamrclinquere,SCfimoriendüelïèf, damnualiquodhofti bus inferre,quàm turpiter in fuga uerfos ab illis coneïdi.Hocnoftriïin/ ftitutum adiuuabat,quód bréui nobis Cæfarem afFore fubfidio Iperaba mus.qua fpc crccii,SC holles irruêtes haftilibus fufti'nebamus:6C quum 8 fenobisinfmuarent,nodatoregrediendifpacio,confodiebamus:cuiin' iurix eo erantopportuniores, quod nudiinprælio uerfarentur. Qttarc animaduerfa, tanto illi fpacio pedemretulerüt, quantum haftilianoftra paterentinlongitudinem:quoexlocotela SChaftas,qua partecorpus noftrum apertum crat,inijciebat;8C baliftis, quibus arma transfodi pof fe putabant, nos appetebant.ca quum à confertis uitari non potuiHènt, 6C uirtuti locus relidlus non effet, aliquot eorum qui in primo ordinepu gnabant,grauiter uulneratis, ordines noftros perturbarut, aclocofuiuz mouerunt. Quo temporis momento Cæfar cum omnibus Germanorn copqs nobis adfuit fubfidio. quemhoftes confpicati,parumperconftitc runt,ac nobis colligendi noftripoteftatem feccrûr.Cçfar, quo loconw iore interuallo tumulos intermitti demonftrauimus, agmen conftitucz rat : quod quantum eflet,hoftes dqudicarc non poterant ob itineris am guftias,quæ inter eos SC agmen erantinterpofitæ. Quamobrem cogno fcendi caufa, fe propius incitarunt.atquum uiderêt proficinihil polTc, ueritine, ft nobifcö prælio contenderent, 6C fibi neceflario in oppidum refuglendû effet, noftrlunà immixtiintroirent:opportuno tempore ft receperût.ae in agmen bombardas emiferunt.Ibi Cæfar no ita longe ab? fuit à periculo.ipfe enim quuminprimis ordinibus milites adhortarct, bombardæ aliquot eorum quibus cumuerbafaciebac,extulerunt:itata men,utipfe necpullamtimoris fignificationcm ediderit, nequeoratio/ nem fuam interruperit,nelt;p uultum mutauerit:fed ca fortitudine amp;anù mi præfentia fubftiterit, qua in maxima tranquillitate elfe folet. His geftis rebus, quum idquoduolebat Cæfar effet confequutus, ut nos laborantes periculo eximeret : compulfis in oppidum hoftibus, pam cis Germanorum defideratis , in caftra fuos reduxit. Ex equitibus uero

AÏ’RICANA EX PED ^ TI Ó.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;««

«nero Rhodos, qui in'x centum numerum i'mplebant, ad muros urbis o^. dobombardis extintfb funt;ex eóflidtuautem faucq triginta euaferöt. fxltalisquifc nobis aggregauerant,morfuorum numerum nontenco^ ®«lt;ÿ quot cxpugnauulncratïfintelapfi. Nam quü grauifsimè fauctus weptus e(rGm,6C uchementer ex uulneribus laborarc,adirc potui nemb ’ifmjquiuulneratorö aut mortuorö mihi numerum explicaret. Intcrea lt;Jumucnti,hoftes, 6C pluuia terra nos duriter exagitat,man' naues longt;» gedurius affliï^antur.ita enim uis uentorS mare commouerat,ut quuin ’laues incuterct, neep anchors neep funcs obftarent,quo minus in terra ^i]cerentur;quódfiquæ funium multitudine retinerentur, tantoimpc-tucocutiebantur, utftuppis quibus tabularum rïmæ 8C commiHuræ im pbrifolent,euulfis,aqua eomplcrentur amp;nbsp;obruerentur. Rem in tantam wfoelidtatcproclinata adaugebant Numidæ: qui uifo naufragio, ad lit fusmagno numero conuenerant,ut quos Fortuna in terram exportarct, fostransfoderêt.adeó utrum in terram elabi,an fubmergi præftaret,ne^ faret.His rebus permotus Cafar, ad duo millia Hifpanorü immdic, qui ’cpulfis hoftibus, noftris effentpracOdio : quorSaduentus quam pluris ’Hislalutcmattulit.fedhoc confiliüquamui'sreprehcndinonpofsit, eue lutincómodè.Nam cum naufæ tutos fe effe cognofccrct,fi ad terram ap» pbcarcnt,minori corentione ui'm tempeftatis ferebant, Só procl/uius m totam naucmimpingebSt : ex quo naufragiu cfFedScftinGgnius. Hac ’Empeftate centum amp;nbsp;triginta naues defideratæfunt: èquibus triremes ^uatuordccirn,longo man's coflicffu coHabefacffæ,in terram eiedefunt. Ojicmcafum tanta animorCi cofternatione et defperationc cxcepit exer ':gt;tus, ut nulla un^ maf or cxtfterit. quü enim milites fn terra fuerSt ex» hPofiti,quoefientadufam expedftfores, fincimpedimêtis emifsifucrat, S^duorütantum dierum cibarfa fecum tulerant, ea^ fuper/onbus diegt; kus eófumpferant.Vnde magna naufS parte amfflàucrcbâtur,nc ff reli-^uxquocpnaufragiu facerene, turn effet mors oppetenda,quód nullas Jiabercntnaues alias quibus reportari poflent: nulla^res adeffet, qua inedfam tolerarêt, qua'ue feabimbribusdefenderent, quumetiamde» EfiènttormcntaSCmachinae, quacufuieffent obfidendacurbf, nee aliungt; de cómeatus peti poffèt:de urbis expugnatione dcfperabant. Hæc per^ turbatio tot5 fllum dfem 2C fequentem nodem tenuft exercitü. Triduo poftmarepaululûdefæuitiaremilit, fed quü adhuc remis ararinonpoC fetad cómeatum ex nauibus importand5,Caefar equfs,quos nauibus c-duxerat, interfedtis, tribus diebus milites refecit.Quæcalamitas coin* comodius obtigit, quod unà cum nauibus magna copia frumcnti,farû iiæjpanisbis cocfîi,leguminû,uini,olei,carnium^^falcconditarû,acre* ’lîm omniûadui(fl:umcxercitusfpeôanti3amiffaeft:equorumitemma gnusnümerus interijt.quoacceffereomniumgencrûtormenta, quæad iiauium tutclam, amp;nbsp;alia quæ ad urbium oppugnationcm comparata fue ’antiquorummagnam partem hoftes rranquillitarcnadti, pifeari Sdcx^ t’aherepoterunt. Deniqj tanta reifrumentariæiaiffurafaclaeft, ut angt; puftefuperfucrit ad milites reportâdos. Totincommodis acccptis,Cæ^ in æftatem reqeere inftituit,06 milites reducerc. 5 partem pcterc, quanaucs commode confeendi

poflent.Hocuerô fuit omnium miferrimum,quodmilitcsinediaarque imbnbus, quibus triduo perpetuô maduerât,tam fradti 06 exhauffi fuc^ ’antuiribus,ut plcrique eorum, quum uiam ingrederentur, exanimati tollabercnturiSC terra ufque eô crat cœnofa,ut nec in earn rccumbi,ncc Commode incedi poflet. ut fi ucllcnt milites quiefcercj haff ili altèin tcrgt; rarndefixo

«Oi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A R o L I V. I M P.

ram defixo niterentur, ac co modo fc quieti darent. Tot tarnen tantasà* difficultatcs fingulan animi magnitudme praefenna^ ufeerunt milb tes noftreac tribus fluminibus uadotranfmifsis,etfi interimfolishume ris aquaextarent,totidêdiebus iterc6fecerunt.Eóprofeói,undenaues cofcendi oporteret, dum Itali SC Germani imponutur, CxfarHifpanos, dequibus maxima uirtutishabebatopinionê,contra bolles inarmiseC feiufsinSC opera dedit,utquampoiret fieri celcrrimêj'lliadnaues defer/ rentur,nefimareintumefceret,impedireturfcapharünauigatio,quar3, quonta magnum numerötempeftas abforbuerat, tranfportatio militS tardsus procefsit : nee eitius quam bidui fpacio naues inflruijacmilitib. coplcri potuerût.Triduôpôft, quû dimidiâferèHifpanorûpartênaues accepiflenr,uentis paulacim crefcentibus,inflato mari ægerrimè relique pars ad naues,transferri potuit.quod præfenrientes naut3e,ut quæc^prb mùmnauisonufla fuir, ira prima curfumcæpit.Vnde faluseorûfecuta efl,quiprimùm naues côfcenderant:quæ ante$ egredi tempeftatepro-hiberêtur, folueraf,ac ue1a expanderât:reliquas uerô,quætardius onus acceperât,tempefiasmorataeft:;utunaRbodiarûnauiû fradis funibus anchorarfis, paru abfueritquinin feopulos torqueret:fedtantûremis cotenderunrremigesjuteaminaltnpaulùmpromouerint.quputexfco pubs erepra cfl,nautæ SC gubematorcs fatius efle iudicarâtjfemari coni mitterc,quàmfiucfiibus fruftrareludlari. Hanc trèsaliaefecutæ, inBu* giam- eo uen- is afpirantibus euaferQt:quod no nifi magno labore SCpC/ riculo etïc^^uefl. Vnaenimnauis amiflotemone,fludibus ferèobruta cil. Cæfaranteexpedabat, ut remiiTouentorûimpetu,inaltSnauesre-mulcoattraheret,acdemum curfum teneret.Quodubi aliquandiufru/ Hra tentaflet, neritus ne ingrauefeente tempeftate tandé ad feopulos adi B geretur,quatuor triremibuSjquaeomniûtutifsimumlocûcæperantjCæ' ten's nauibus auxiliorelidis ,foluit,ae naues Rhodias fequutus eft.Po/ ftridie quàm Bugiâ appulit,triremes ad Argierâ eæteris nauibus fubCi' diorelivlae^nunciarQteaSjquStempeftateferrenonpoflcntjfraCfasfuifi fe,SCad litus proiedlas:militûmagnu numerufludibus demcrfumjeli quos interrâeicdloSjin orbepugnandi gratiacoiuifle,acdefperationc dcbilitatos,indeditionefpem uitæ collocafle: eos denies a4 urbempro perâtes,à Numidis ad unum omnes intcrfetflos fuifTe.Huncexitumha/ huit bellum Africanum. Tempus SC laborum diuturnitas nosBugiam appulfos ad quietem uocabanr, fed locus id minimèpatiebatur. Portus enimBug ae,quumnullum terræhabeat obie(flum,adcoerccndamuim uentorum ab Europa fpirantium,noftris nauibus ftationern infidâpræ/ huit. Mare enim uentis incitatum tanta ui naues quatiebat, utnonmul to minore periculo quàm ad Argierâ fubftiterint. Bona fors eô nauem unam inuexerat,fi umeto reliquo^ commeatu onuftam : fedeadem eX/ cepta tempeflatibus, in confpedu noftro paulo pôft deprefla cft. Qiïæ tempeftateSjquamuis nullanosaliainfi'gnioriaffecerintcalamitate,no ab re tarnen mihiuifum eft narrare, quam nobis metus occafionemde/ dermt. Vbi plures dies inrolerantius mare nos folicitairet,nodeineun^ te, maioreerupit iacundia ; SC quoaltius node tegeretur,eo fe magis exafperabat, donee in tantam creuilfet infaniam,ut nos multas horas omni fpe reconciliationis deftituerit. quod tandem adueniente die, quumiam omneferèuiruseuomuiflet,fuæ incontinentiæ puduit,a(/ que erubuit fe tam fœdo uultu foli infpiciendum ingerere. tanta ta/ men eius fuit inciuilitas, ut ctfi feirem me gratum ei minime factU/ rum, earn nonreticerem.Principem triremium Sicularum tanta ui inla/ tus

Atus/mpulit, ut malû Slt; antennas extra nauim deiecen’t.Abam praterea fxnauibus Siculis tanta animi offcnfione afflidtauit, ut ipfam Ingres diens nauem,rcmige uno apprehenfo,eitibiaqua catena reuineSa rue-rat,cuulfa ex corpore,truncû extra nauim emiferit Rhode's nauibus no minus fuit iniuriû. nam erepta ab una naui feapha, dum earn prater na-wm uicinam inueheret,tam alte extulit, ut nullo fere labore in fummam triremeincident,acipfo cafu fcamno frado, remiges duos eUfcrit.De-tri^jUt in omnes qui ad Argiera integri rciidli erant, fuam facuiti# cxpegt; riretur,Comitem Anguilanum ab iniuria noluit immune edeiatq? ita ci fuitinfeftum, ut interim à fandtis non abftinuerit. tanto enim furore in piippim inuolauit, ut Slt; ipfam puppim euerterit, Si fandum Andream ^uipuppi in fignum cratappolitus,précipite egerit. A' cateris quos ad Ärgieräultus erar,manus continuit. Vnares turn nobis falutem attulit, quæ alias exitio effe folet. Quo loco Oceanus in mediterraneas regtogt; ties influit, Africâab Europa ualdeangufto interuallo diuidit : quibus coadus anguftijs rapidius fertur, donee locû patentiorenadus fit, quo iclibcrius effundat.SC quo tempore aftum patitur,quod bis in die con^ flitgitiquanto'ue propius anguftias accurrit,eo maior eft nauigantibus meundarapiditas, ex quo Occidetales regiones aftus iniuria magis pa t^ntPrsterea quo propius ad lunam plenum acceditur,eo magis redun t^3t0ceanus,5Cfiuntaftus eiusmaiores, inepmarenoftruintroit incita flor:quiluna decrefcentefimiliterdecrefcSt,undeuentorumtempcfta-tmn^ cómutationes proueni ût.Hac ergo rapiditaSjfiue ut naute dicut, 3qnacurrês,aftu maris incitatajcxcurritjquoufcp terrarS obiedu retor-flueatur.quodferè ufu uenit, quum Oceanus comutationem aftus pati ßtWjamp;abEuropaincotrariamparterecedit.Itacp cumBugiaelTemus, tttdixi,erat mare turbulentifs imu, tanta qs leuitate ferebatur, quanta uis nentoruimpelleret. Sed quoniam luna turn plena eflet, SiS propterea a-ftusOceanimaiores, currens aqua uelocius incurrebat: cuiuis uentoru cóiundamagnamrapiditatêaddiderat.'ob eamep caufam,mare quantums cómotö longo fpacio antecurrebat, atlt;p ad terra citius peruemebat, itacp quanto maiore impctudelata effet, eomaioreui refleeftebatur :atgt; queinmareconuerfa,cius reprimebatamp;tardabatimpetu,ita ut minore uimarenauesincuteret.quodnifiitaeueniffet, nauifi firmifsima quacp fexhorasfluctus maris fudincre nequiuiffet.Poft earntempeftatemno Xcummaremitius egit,quüfe tarnen innauigabilepraberet, nos ine-dix eóficiêdos tradiderat,à quo periculo no procul abfuimus .Bugia e-flimquamuis noftraeflèt,ea tarnen eft natura loei, ut exiguenos iuuare poflèt.Eftenim oppidûfituminmontiûaltifsimorû decliuitatc,cuius ft ®« tarn late patent, quantum in circuitu ipfum oppidum occupât folL

Mauri, quibufeû noftri contincter bcllû gerunt, imperant toti fini *imæregioni:proindequicquid noftrisfrumêti eft, ab Hifpaniaimport ^^rutnhabent. In illiusoppidipropugnaculûtres turres inftitutaefunt: flrias unà cum oppido ducetl milites euftodiunt. Ad eos iam multo tem porenaues ab Hifpania non uenerât;tanta^ multitudine uno tempore ®orôfluximus, ut noftri iuuâdi non magnâhabuerint facultate.His in ®'^guftqs Cæfar côftitutus,trium dierum fupplicatione décréta, triduo poll expiatis confefsionepeccatis, panem facrum religiofe edif,qucm omnes aulici imitati,iram Dei deprecati funt.Senefcente luna, uenti rame fua ceciderunt, Ód mare paulo placidius effedum eft:quo tempo* Oj ne hanc difcedendi oblatam occafionem è nauibus amitteremus-, equitum Rhodiorum Imperatore adijt, atque abeundi commeagt;. cum

•004 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IOAN. MART. Squot;T E L L AE

um petqt :quo impetrato.proficifccnre etiam Ferrando Gonzaga, uni A cxeolocofoluimus, amp;iterTunetum uerfus tcnuimus,quôquatn’duo remis peruenimus. Cæfar ueró,quum Andreae Doriæ clafsis præfeâo non uideretur nauigationi tempus cfle idoneum, eo loco commodio* rem tempeftatê expedlabat. Tuneti uero omnib.rebus ab eius urbis Re gerefedla cla(renoftra,nadïi tempus opportunum, Drepanum Siciliæ oppidum cotendimus:ubibiduô uotis diuæMariç,quaeabÂnnunciagt; done nomen habet, perfoluendis infumpto, Panormum deuenimus. QuolocoSiculisnauibusrelidïiSjRhodiaeMeflanamdelatxfunt.Vn* dequummefubtjfletnegociorum recordatio, quæ inmeum ab Africa reditum diftuleram,ad ca merecipere conftitui:et confeenfa nauifpeeu latoria,Ncapolim,ac inde Romam multis tempcftatibusdelatusfum. Vbi quonia uulnera difticultate SC magnitudine uiarumrecrudueranr, ita intermitteretantifpercoadlusfum, dummedeuiafeflum, amp;uulne/ ribusafflidlatum colligerê.Interim ne omnino eflern ociofus,hancexz peditionis Africanæ narrationem exaraui,in qua multorum illuftrium uirorum cafus,6£^reifamiliarisiadfuras confultópraetcrmifsi.cascnim, quod immenfae fint,neep accurate explicate, neep etiam omnia memoria tenere pot uilTem,

DOCT.. DE TVRCARVM IN REGNO HVNGARIAE, Anni V4?,er 4.A-fucccßAut,ad fratres GuUelmum z^ M.ichaclan AUr-

X 1 S T i M A V i etiam me hoeuobis debere,ne qa/oB quam eorûquæ hicuelgerunt, uel pro certis à fide dix gnis dicunt,ignoraretis.Principió nemoopinorChri Hianorum eft, qui non uideat,in quo periculo unmerz fi fimus : nos tarnen quo propiores, ÔCquo minus in longinquis fpei ?3C fubfidq uidemus, tanto faneanimis fumus,aut, ut in rebus prope deploratis,cofternatioz

rcs:aut quod in extremis fieri folet,ex defperationepertinaciores,co^ ipfo fortafsis fortiores. Ab eoigitur tempore, quo per annitempeftate Turcæ bellum gerere potuer5t,arcem Vualpo, quæ in confînibus Bof-niæ,Croatiæ ÔC Hungariæfita eft,ferè très totos menfes fruftraobfedez runt:necpaudire quicquam potui,quod à noftrisproillorum fubfidio autalleuiacione fitgeftum, præter caftrorûinquietationes. Cumautem ipfe Solymannus expeditionem contra nos totis uiribus moliretur,fenz tiens quanti interfit, nihil à tergo malè pacati relinquere,maiores eo co pias deftinauit,per fe extrema tenta turns, nifi obfefsi aut expugnati, aut ad deditionem cogi poUent.Dedirio igitur fada eft:fed perfidia mu litum,qin' fuum præfedum omnia potius experiri,quàmfefededcrcuo lentem,comprehendere,Tureis^ tradidere. InquemTurcanonfolum no immanis,fed etia munificus fuit, 2lt; benignus.Cæterùm milites omz nes,quanquâ deditittj,fœdè interfedi. Non quide ipfius T urcæ,uti au dio,imperio,autftudio gloriæ,exemplo'uein proditoresmemorando: fed auaritia 6lt;fpeprædæ,quam apud illos inueniri pofie rebantur.Inz terea pontes fupra Sauum ÔC Drauum inftituti,per quos copias 00 exer citum traijeeret. Erant iam proximi Qiiinquecclcficnfes, quifu|)crioriz bus bellis fteterant inconcufsi,et hoc anno uifi fuerant non male anima ti,ex legatione,quahincpublicè bombardas, puluerc,acglobos,ôi pc^ tierunt

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE TVRC. IN HVNG. SVCCESSIB. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;éof

lieront,6^ impetrarûc. Verum tantö pavons illis ÔC amsflum Vualpo,6i^ quot;’ägnitudoexerdtus Turefei incufsit, utEpifeopus amp;rcliqui optima^ tes,plus præfidij in fuga, quam in urbis munfttonibus puranntrreliqua plebs quæ aut circumuentaab antecurforibus Turchicis, aut propter tnopi5fugerenequiuerat,mi'fsisleg3tis deditioncfeccre.quibusquæ fi oesferuaiafitjCertèignoroihocunum tarnen hic confianti fama rclatum eitincminêTurcarutoto triduo urbem ingredi aufum fuillc. Proxima *uit(dclocis Ioquor,mquorümunimentis ulla fpes fuit refiftendi) Sogt; elolia;oppidulü primo impctucaptû,direptûô^inccfum fuit. Quiuerô ’narcemconfugerat,principio obfidionis paÓifuntinducias quatuor^ aecimdicrum, intra quos difpicerêt, quid fperare deberent fubfidïj,aut ^uibusconditionibus fefededcrent.Terminoe]apfo,confifimunitioni “us(fitaenim eft loco,natura amp;nbsp;opere munit(fsimo)uim repellcre funt eonati.Acprimis aliquot diebusfeualdeftrenuos gefierunt, præfertiiTi eumfeacuniculis Turcarü,quosxij milibus fofibrum aggere inftitue-tînt,tutos QCfatisfirmos elle intelligerent. Poft^’tarnen adduôæ ma^ ebinæ,acex contiguis arci xdificioru prius exuftorü ruims, multamuro tum parte humi proftrata uiderunt,diffifi fe polie ulterius tam uiolcnto “oftirelïftere,etiamipfideditionêfecerunt:eaconditione, ut liberator poraStores fuas fecum faluas auferre licerct : quæres pauperibus faluti, “*doribus omnibus exitiofuit:tenuioribus enim omifsis,reliqui ebfu Ipieionêprædæ SC diuitiarü interfecti, pcenas ignauiæ foluerunt. Nam t'inanimSinduxiflent, folauidoria, ncCp padionepaceparienda efie, t^locuSCuita SCres fuas proculdubio confcrualTent.Fueruntitacp reli-W’s omnibus exemple, quantufidei Turcharupromifsis aut padisfit B 3dhibend5,Vt enim neqpRhodios ne^Taurinu refera, taceâ etiâ Bu-Qenfisô^ Pefthenfiûmagiftratus eo prætextu interfedos^quôd cû Chri ‘baniscommercia habuiflent, ac boues ad nos adduci pafsi effent : item 9uod alqsjfi qui reliquiin patria permanferint,no ut mancipqs interdit tboarmorûufu, fedutuefpillonibus, ad fepeliêda extraurbêcadauera, Pbteas amp;cloacas aliaep curanda, quan^j de illis optimèmeriti fint,abu t3ntur : nemo poffet fine fummo mccrore referre, quod fecundo adhinc 3nno,cumnoftricladêapudBudâaccepillent,in duas cohortes,quæui wæ in poteftatê hoftiû uenerût,eft patratû. Quibus quafi uitam dono co eeflurus edixit,ut depofito fqualore,arma ac ueftitû folitû reciperent, ac ‘einadèôdordinêjUtiChriftianifolent, redigercr.Qiiodcùmalacriterj j tt’hilfufpicantesmalijnoftrifaditaffent, ipfe^ordinesaliquandiu ob« ^uitalTet amp;nbsp;circunluftraffet:tandê iufsit rurfus arma abijeere.ordinibus: binêfcruatis.felegitexnumeroaliquot praeftantifsimos uiribus et cor-, pore.reliquos omnes à tergo circumuentos,gladijs à fuis iufsit concidf« forum uero quos felegerar, alios iaculatoribus oppofuit pro fcopo, a-bosduob.filijs fuispropofuit,inquibus fefe, fuas^ uiresauter profund ^iorauulnera,formofiorescp amp;nbsp;confpediores plagas edefet, plus05 fan guinis è corporibus Caurorû (fie appellât Chriftianos)hatiriret,oftêtai tfnt.Illud uero quod fuperioribus diebus geffu effe, confiantifsimahic , «ma eft,multû interefie puto,ne quis Chriftianorû ignorer. Nam fi qui tamaccordesfunt,qui cumeo ad pacifcendûdefcendût:illi hoefpeda-tf uidentur,quod qualemcunq? uitâ,etiâ fi turpem, tamê cum uiucre Ifi ffat,chariorêillâexiftimêr,quàm fi pro patria co tâtes,gloriofam ethogt; Heftâ morte oppeterêt:qui fi côfiderarent illam ipfam ignominiofam uigt; fani,quatn honeftifsimæmorti praeferunt,fibi ne cocedi quidê:fed quor ’^fimnonutriimperentjfed utrifint,nobifcûbellûgeritur,pariter ^ uL Ee effosS^

clos S«^ dcditos eodcm loco habeh;potius copararent fc utftrenue beb A lando occumbercnt,quamdumanfmos fpe longions uitx demittunt, deditionem pacifcuntur.Cilm 5i illam ipfam conditionem quamprius habcbarttjhoneftèfcilicetpropatria mohendi,amplius non fint habita n:quando illi qui paulo antè propter abietfla arma falutê fperabat,nunc jnftar pecudü iugulâtur,ma(5iantur^. Curnigitur alter utro de duobus, autperignauiâ,aututi fortes decet, prorfusmorinecede fit, certeuteft cxoptabiliusjamp;cumminorifenfuiniuriïtficgloriofius 06 laudabilius, hoemodo miferfjs calarnitatibuscpdefungi: cui hocaccedit, ut fepefit minus pcriculi, cümSC ipfadefperatio falutis, imbelles armare,amp;^timb dos excitarefoleat. Dumigiturarcé Soclofiaobfidet,dediderut feloca üicina:ac uti imperatü erat, omne genus comcatuü in caftra detulerunt, PrincipiOjiubetomnes iudices pagorSfibi prefto adeire,ftatim parctur: öbedientibus deinde imperat,ut poftridie finguli,cum fibi fubdinsjur fus adfint ; edm 8ó hoc pro imperio fedulo faefiitatû effet, ille nefciofane qu5 opinion? de fe relinqucre uolens,iufsit infpiciente exercitu ad un3 omnes trucidari.hoc fa(flo,puto nobis plus roboris ex eius immanitatc öf inclemêtia, quam illis bonæ famæ aut po tetia: accefsiife. Ex hoc loco caftra mouit.aeßudä ingreffus eft,xi.Cal.Augufti. Hinc uarqfparfira mores,in qua parte primùm düdlurus effet:2lt; quo nos incertiores confi liorum redderet,tripartito ui fus eft mftituilfe. Pars rtanep incêdijs Ód rui nisomnia uaftabatcirca laciïBalathoniü,qua itereftin Steiria,£C pro* iiihciâ V uâdalicâ. Ali},quo fcilicét nobis omnê fufpicionêde Strigonio adimerent, eundtaufepad portas AlbæRegalisfunt depopulati,quod nobis no mediocremetu ineuflerat. Pratfidia enim que fubmittebantur, adhuc Tauririi confederant : óf uix beneficio nodis effedü eft, utintra ö urbêAI.D.pcdites partim kali,partim Gcrmanirecipcrent.Eracgotiïc Altemburgi, Öd in uicinis locis, cum bombardæ, quas itinericómitiere aufinoerant,retroinarcë,uti tutior?locu,reducerent. Poftremopaula lum infra Budâ ponté fupra DanubiS facercinftiruit: quires mihi magna follicitudinêadfert,neinciuitatulasmontanas,acinunïucrfumpa trimoniû Serenifs.Reginæ Mariæ irruat,quod fama eft, pro magnitudi ncpericulino fatis firmo præfidiocuftoditûcfi'e. quârem certemihino widefnegledfurustnamnecp fuiinterea, dum Strigoniûobfidet,ponds curâabiecerunt.Sitû eft aStStrigoniS quinto milliario fupra Buda, cre* gioneubiinDanubi5influit fluuius Granus, àmôtibus Carpachijs,amp;l oppidulis quas nunemotanasappeUamus. Arcp adeô uerus illi nomêc? rat Iftrogranû,q uafi circa cofluêtia Iftri et Grani fi cû.Cœpit igifStrigo* mû obfideri ix.Cal.Âugufti,non fine magna noftrûm omniû perculfiogt; ne,quôd nullos âdhuc milites præter confucrû pradidium cô fubmifilTcA mus:necpulîapoteftasfuccurrcndi uidebaf, quôdTurcæomnêDaniP fcium profligata noftra elaffe in poteftate fua habere crederenf. Duo ta menadhucfeftabât,inquibus aliquantulûfpeircliquûerat: quôdVuil Stigradû ( eft hoc media inter Strigoniû 8C Budâ, quà fe Danubius àre^ lt;fto itinerc terreftri nônihil finuat) uidebatur inrerdiu facile prohibitum rum,ne cornea tus, aut etiâbombardæ aduerfo fiumine caffris fubuchc/ rêtur : quæfpes nofefellit.nam plusminus duodccim naues,inter quas duae puluereôd bobardis onuftæerât,à noftris fubmerfe.Deindequôd trans Danubiûomnia adhuc noftra,id eft,Chriftianorûcfl'cnr.Archicpi fcopus igit Strigoniêfis per Barptholomæû Croaeû, ftatim ducêtos bo* ues fub ipfa àrce obfefsis trâfmifit : amp;nbsp;noftris Comaroni indicat,tam arm ^è obfeflàmno clfe^quin facile cadeuia^aut enäfecundofluminefubfiz dium

■umfubttiittipößet. Rcdierat per cos dies uexillifercohortis præfidia '’gt;æ;amp;Hifpanus quidaSancius Cotta,quiadRegem pro ftipedfomifsi '^fant.hiinrelh'gêtes obfidionêjViennç pecunia publicamreliqaerunt: ^^iiuHo modo fe ad fuos recipere pofiëntjtentauerunt. ipfi quidê ferius '^fneriinfunt tarnen milites propèfexcêti,06 cum bis annona amp;pttluis ^ormétarius inarccm recepti;quicumretuliflentqua caufa ftipendium ^uecliim nó fmncqmilirn animis fatisfecerSt, ut ad rem fortitergeren 2mnihilominus animati effent. Refcripferüt igitur ducibus Regtjs,fe fade et liberalitate Regia nihil dubirarc,ncq5 ftipendiu autpecuniam ^ü tempore contra hoftes,fed milites, quos ad fe miffos gaudebant,for-^■us polfc pugnare. Kis contra à Senatoribus Regijs ita refponfum eff, ^cquicquadeftipêdijsdubitarcfjOmniaillis fatisfaóüiriramp;fiquis in-^*;ieacafus ullos ia(ffaret,hercdibus ea omnia intégra 8C falua,quf uiuis ^2bitafuiflèntpermanfura:quærciponfio (uti hue relatû eft) mirû qua-fi^wanimi obfefsis addiderit ad pcricula cotemnenda. Dum iam clafsis ’^oftra,quefubfidinfubuexerat,rcuerrif,uifaeftfibi occafionêreifelici J^tgerendpnaóa effe.Cum enim(uti ibi fit, ubi nullus heftis fermidaf) urcaeliberius caftrametati effent, noftri circa extrema caftiaquæin ri.-P3 frant,irruêtcs,fubitotumultu omnia tuiharür,5v quinquaginta fere *itterfecer0t,ac inter hos unü ex principibus;ut ex figno galee,quo nul J^smfiexfamilia Otthomanica prognatis uti concedif,eft deprehefum, l^tincipio obfidionis Turce Martinü Lafcanü, natione etiarn Hifpanu, præfectû pra fid ij, ad colloquiöfupcr deditione inuitarut. Eft erégione 3rcis alias colliculus eiufdefo e altitudinis. Hine Turchæ bombardas, ■ntereadum colloquunt, côtranofiros erexerût:pluteis SCmultamategt; t5^gt;amuniucrût,difsimulante idj 'fetfto, aefuos elamadmonente. Cùm Krcefenemineprohibcte,or. jucco pcrtinebâr,,pcuraretufôcreJ ^iinunoftri répété omnib.mach. nbsp;nbsp;nbsp;in earn parte colla ris, munimcta 6dl

^“ftodiasdeturbauerun^acmagi .icommodûfralt;fnsbombardis,fiue fonimutisrôtis,intulerût.quaree anuncàiaculationedicunfceffare, ^tedunturéphocconarfiutcamcuniculisfubuertâf.quæres quéeuentû babiturafit,non poffiimus diuinare.unum fperamus, quôd pi opter afst ^uasabhocnouilunio pluuias, is conatus nonnimis fœliciter fit ccfiugt; '’us.Præterquàmquôd àlonginquo,8lt; multisinlocisperrupcs fit infti tuêdus.Côtra ctiâ huiufmodi cafus,prtsfe(ftus arcis, iam ad aliquot mé^. fo,plus minus quinquaginta milites aluit,exercitos inaurifodinis : ita 'gt;tfpesfit,uelirntû fore hune conatû: uel obuiâiri,amp; hoftéin cumeubs obrui,nondiffi'culterpoffe.Rcliquûnoftri cxcrcitus,qd poftdiftributa ''’idiquat^ prefidia fupererat,ducib.Ioâne Vngnad,Otthone à Difcha, ^ComitePhilippoTorniellio,fubfeditComaroni.Sitaefthæcarx in wPula Danube,quam Germani Schutte uocât.Infulahæctotius Danu-^^pènobilifsima eft.incipit fub Pofonio, bipartito fluéte Danubio: ^Kefinitdecimo deinde miliari, fiuuiorurfus coeûte:poftea^ à læua Ôd ^fptentrione,Polonia fcilicetôdmontibusCarpathrjs,flumé Vagainfe âtcepit.Colonorû habet fupra duodecimmillia,acfuitfuperiorib^us bel bs femper intaéta.ln fine huius infulæ,ubi rurfus Danubius in unû coit, ^uetufta arx Comaro, quâ noftri nunc opéré Sd aggere terreo circun-'^derunt: Sdnehoftes poffènt aduerfo fluminenauigare, utrumqj fiii^ ■^misaluen tribus ordinibus trabiûobfepiuerût,tanto interuallo diftâ-^ bbus,utnulla nauis,nifi fub arcc,ubi fpaciû reliélû eft, pertranfiret. hoc loconoftræ copiæ quæfanéquàm exiguaeadhuc funt,confederût : quid îûtacceflurû fiqmalo uos ex re ipfa aliquâdo,quàm ex noftra fpc cogno

lt;;o8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lOAN. MART. ST E L L AE

fcefCtViennactamê omnia préparant,quæ ad obfidtonê toleràrtdaop'A portunaducûtur.uallûjfoflàzjturresreficiunt'.præteralia jampridecogi tata raunïmêta,ante porta quae in Carinthia ducit,OC altéra qua in Hun^ gadam itur.quæ omnin hoftiû iÆbus aperte patebât, propugnacula ex trabibuSjligniSjSCterrafigura triâgulari fufeitacuri Clues uxoribus amp;^ liberis quoquouerfus ablegatis,quammultie fuo corpore anna ferrée numer3iniuerut.ConfcripferutadhaecunumuexillummiIitu,qiiinunG una cum ipfis pro portis turribus excubant. Mauddj Saxonis duds, Reipub,Nurembcrgenfis,00 Antonij Fuggeri coho;tes fingulæ, irtfo' burbqs collocatæfunt.prætcrhas,très aliæpaulô fuperiusAnripaDanii bîj,undeftatiminurbêrecipi pofsint: aliorû fociorû auxilia indieseX' pcdlant.ItemItalorSadhuc quatuor milh'a.Poftridie Cal.Âugufti,equi tes quingenti luftrati funt, qui nefcio an urbi præüdio manfurijan adre liquum exercitum exituri funt. Maiores naues hic inftruutur decé: fex funt biremes,rcliquaemyoparones.Sunt Camaroni minores nauiculæ, fine ccloccs,numéro xl,Hic eft apparatus nofternaualis,contrà triple maiorescopias hoftiles : reliquæ naues quæ no exiguo numérohicuel i'nnauali,ucIinDanubiofunt, nifîinftruâtur,autfubmergcdæerûtjaur ignc côfumendæ.In fumma,omniahicferuêt.uideas tota urbe arma ex-pediri,feftinari,ingêtes trabes, quæ de folutis ratibus in ripa Danubij iacêt (unde etiam, finecefsitaspoftularet,uclquant3totiusmuriambi tus cotinet,rurfus uallû confepinpoflet) couehi: ligna item SC fafees in pluteos,frumeta,farina,ÔC aliam annonâ,deniqj nihil no intra urbem Si mœnia deportari, quemep pro fefedulô niti. inæqualia SC foflas,quæo/ lim fuburbps circûdatæ crant,adæquari 8C coplanari. Ex alia parte,rufti cis iam præferiptu eft, quô quifq? debeat aut fugere, aut ad refiftendum B côuenire.In agris duntaxatmelîèm friturât,uelferûtrurfus,ne pofebo^ ftium difeeflum inopia laborer .reliqua quæ in loca munira coueda non erût,ànoftris corrumpêtur. fie funt qudê in agris ruft ici, fed fine «Ho in ßrumento,quod no fit neceflàriû ufui quotidiano.figna itacp SC ignes e fpeculis SC'motibus obferuât,adquæ,uticdieflûeft,in tutiora fugere,Si fefeferuarepofsint.DicitTurca ducentauiginti milliainarmishabere: inquib. etiâTartarorS xxüq millia,homines truces SC feri:nulli tarnen genen' pugnæ,nifi ad uaftandS agros,idonei,horum nolbiqui Albp in præfidiofunt,mille,dumincautius prædâtur,interfecerûr.RcxueiôFcr dinandus iam coepit exBohemia uerfus Dirnauia moucre. eft id apud Vagamfluuiü,póftMorauiaprimum oppidûFlungariæ.dicitur^nia' gnum excrcitumtraherc.Certc fi T urcæ (quod nunc crediOfegmus op pugnêt (fama enim cft,eos pefte, dyfenteria 8C fame,quonia omnia drgt; ca Strigoniu SC Budauaftata, deferta SC inculta fint,laborarc) neep hue ueniât,noftriobuiâprodibût.Quæ tamê omnia exeuentupendent.paf ua enim mométa, etiâ maxima cofilia in bellis mutare folét. Mifsieraat cento fo flores aurifodinarû,ut Strigoniu nauigarêt His nunc alij dueft tiaccefferût.uerùm cum ferius ueniirent,nem Strigoniu tenere poftent, bicretetiloco huius urbis fufpedifsimo, poltmonafteriu fratru Minogt; rum, ab interior! parte fodere cœperunt. hoc opus uelad defeenfumin imam foflam, uel ad erigendS propugnaculG,uel quod magis credo, ad cuniculû eiaciedoigni,inftituit: utfcilicct tota ilia pars,quamaximedc' ®PP^g^^*-*°^ dubitafiextra mures in aggere,cuniculo fit fuffofläiundc oppugnaturi, ignibus,malè mulclati à moenibus deturbent. Hæc hade nus.qug uero fequent,fi no tarn fama c6ftabut,(5 oculis uidcbûtur,non comittam utminuscuriofeaduos perferantur. Valete,ViennaNen's Augufti, An,iyyj, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» 0 ^ ^’*

É P I s T o L A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6c^

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Michaeli fi-dhihiK S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

L i üfejam noniucundifsjmum nunciumme uobis cfleallaturunijta ^men cumfortuna, quam nemo effugerepoteft : 6vfupcri,qui cun, ^apræuideruntjin omnibus dominantur:uifum cft,quoquo modo ifta *jlehaberent,eorum uos quam uerifsimè pofrcm,certiores redderc. Au ‘liftisigiturexfuperioribus literis meis,nonfolùm obfidionem, fed SC °PpugnanonêStrigonq:nuncueró ( tanto miferius 06indignius, qua, to minus timebatur) ucl cxpugnationê,uel dedirionem, uel etiam fi uul I*s,defertionê audietis.Qiiid enim aliud dicami^aut quid coquerarf aut 4uemfncufemf'Sedmalo utuosculpam dtiudicetis:egoquæhicdicungt; 'urjamp;quxadaluntjur potero defcriba.Pnneipió cum cœprû eflet oblL den StrigoniSj nunciabaf non folum in uu]gus,fed mädato regiminis, tonatus^Regif, ena in c5cione dicebat Epifcopus Fridericus Naufea, w et pius et eloquês,^ fortitcr,qj ftrenue, q? uihbrer fc gereiêr obfefsi: nófolumprimamillamoppugnationc,inquanoftrorü foli decern obie iant,dequa pnus,illam concionêfecurus,fcripfi:fedpretcr iüamrres a, liasuiolentifsimèrepulifl'ent:multamil!iaTurcarü, duos etiaBafiasoc eidiflent, dereliquis benèfperarêt:obfidionêab hoftibus defperatione obtinêdiloei,uelnunc deferi, uelmoxdefertum iri:bcmbaidas iam fc, füdofluniine(utalia taecâ) remitti.Hæcinquâ in cocione die Domini, fogt;quieratpndieIduûAugufti,prædicabant:pieces, laudes, hymni 66 fantus,acmodóno triumphus agebaf. Jam ciumuxores 26 libcrireuer tebantur,amultis quotidiequoquouerfus lirerærcifeliciter geftæ feri, bebant, Q_uin etiâinftituta iam opera fegnius adminiftrari, ruftici in a-B gros cum inftrumentis ô6fupellelt;Sile reuertieœperût. Infumma, omni wetuachoftium pauore amotOjpriflina urbis facies redditajdecorep et ^plendorreftitutus uidebaf.Sed eccc,uix erat dirniHa côcio,primû mœ, ftum filentiu toia urbê inuaferat ; murmur deinde ac rumor incerto au, thore,poftremó apertafamaac deploratio perditi amifsiep Strigonij. Et quodmiferrimueratj neep quo modonofiriperijflent, neqjquid hoftis ’gfret,quam moxnos oppugnaturus eiTcr, aut quê modöufcQoriacfta, tueret,fciebatur.Etcümdiemercurij,qui cratquinto Idus Augufti, de, ditiofadaeßet, nos hicdieDominicofequente,TeDeum laudamus,^ lotnuphecâtabamus.Mirûfi hoc primorcs ignorabât,in tâta uicinitate loci:folû enim abfumus xxv miliarib. Hungaricis, ac poteft totO hoc i' tcruebiculocifiointra xx horas c6fici.Sifcicbat,ncfcio quo ccfilio po, pulnuanaalacritateamp;fpefalfa erigebant. At quid dixi ignorabatdeum aerêillaoppugnationêin dicmlouis conferrent,quo die noftri armis e-Xuti,06fubiugömifsierat.ReliquaerStmulto atrociora, cum alqpræ/ fedos proditionis,alïj primores urbis maleconfcienriæ,plurimimagi, Statusignauiæjuelutcaufam omniûmalorû,accufarêt:neqp mihiquic-^uâàfeditione, praeter audbores, abefleuidebaf. toto deinde triduo, ita mcertisrumoribus,tota urbe atrocif§ima 06 didia et crédita funt,ut etia referremihi ipfi fit moleftû.Ceterûm quod ad amifsiónê ipfam pei tinet, fgoproeoatqjintalibusfum curiofus,a Germanis 06Hifpanis, qui ad iiosreuerfifunt,diligenterS6fedulóedodïus,rem omneita fefe habere fredo.Cum iam TurcasBudamappulifieconftarctjOmncs eines Strigo menfes deferto ©ppidulo,alq alio aufugere,équités rrecêtitrans flumê mpacata abierc.kaliucio,quifub FrancifcoSalamaca Hifpano milita-bant,numéro quidëfexcêti,fcd inter quos uixquingêti, aetatê 26 animiï baberent militarem, difficultcr tandem perfuafi, inarcemfuntingrefsi:

010 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I o A N. M A R T. S T E L L AE

quæresnon mediochter animosTurcarû auxifjCumnef^oppiduIûfizÂ nebombardiSjquæadhucretro cranf,un aliqui putabant obtincri,neqgt; fineilloarxobfidenpotuifletideindefi illincaliquadiiiuimrcpuliflenfi potuiflent interca noftris fecundo flumine pluraauxilia fubmitti.neep clafsis noftraquæibiportumô6firmâftanonêhabcbat,Turcis côcefsilz fet.per hancenim femper potuiflent, præfidio obiacentis i'nfulæ,fcfcin arcetn tutô recipere.noftri ergo oppidulû,cuius nullS fpem retinédi ha-bebanf,exu(rerunt Ô6 diruerûc. Turcæ aduentantes, in ruinis SC uicinis locis,intraiacflumuniusbombardæ tendebât,nullo noftrorfiimpedien terne fi ullafubfidiain innere eflent, bombardarû fonitupercellerctur, auerterentur^. Hoc enim Iuliano Sala^rario pro teflera dedcrât,fe maio ribus machims ante aduentS clafsis Turcicæ nô ufuros.Congredieban tur nihilominus quotidieleuibus prælqs, cum equitibus SClixisiqui, cûm noftri otiofefefeobfideri paterêtur, incautius libenus^ caftranie-tabantur. Tertio demurndie, circiter trecenti milites Germani, duabus onerartjs nauibuSjUnàcumpuluere,ÔCreliquisad obfidioneneceflanjs funtrecepn'.IdTurcçobferuantes,etiâ fluminis ripas,neauxiliafubmit rentur,ol3federût.Eratigitur noftri iamomnes in unûcoadi,paulo plus minus mille trecenti,qui ne pro paucitate fua pluribus quàm opus crat, lacis diftinerent,quædâ uelut arcis fuburbia,exuflerunt.Erant etiâ cum noftris ferèquadragintaHeydones ( fie appellat Hungari fuos bubub cos, hominû genus ferox,rapinis ÔC latrocinijs aflucturqui quodfeinper fub dio, niuibus cCimbnbus poft armenta affueuerunt, optimimilites exiftimantur ) hos præfeélus arçis, paulô ante obfidionê trans flumen ufqj Marufiû, quod èregione Vuizigradi eft,miferat, Vndepemotos tramites recurrërêt,ac aduentu clafsis Turcicae nunciarêt:ne,fi auxilia a 5 noftris in innere elTentjCrroretcireræab hoftibus intercipcrentur. Verft illi,nefcitur fanc dolóne an timoré,alio funtauerfi.Noftri cum iammhil fubfidij amplius fperarenc,omnia extrema expeririftatueröt. Principio Tureas,qui liberius, utidixi,caftra metati erant, bombardis SC fclopis tanta iatfturaaffecere, uttentoria 06 prius pccupataloca, deferere ac retro cederefuerintcoatfti.Qjtarc ex longinquo uineas agere, aggeres SC moles iacere, opera^ quç ad bombardas neccflaria,prepai are,ac totüil lum tradtu orientale, à mole fiue caftello aqutrducf uü ulq; ad coHiculfr, quadragintamagnis bombardis æneis, aemunitioribus ferè trecentis, quaterecoeperût:ÔCneullumnoftris tempus refpirandi daretur, ita fibi inuicem per uices fuccedebätjUt quæ modicè fparfim ÔC crebris idibus, à minoribus Iabefacftabantur,ea maiores uno codé tempore cmilfæjfun* ditûs couellerent.Habebant etiâ aliquot bombardas, quas àfimilitudi-nemortariaappellât:his multâædificiorû ruina ÔC ftragêedidcrûr.Tem plum, quod etiam pro munimêto erat, ita eôminutum, ut fornix SC ton moles corruerettac area arcis,cuiobiacebat, ita denudaret,uteam plane fub confpediûhoftiû,ècolliculo proximo,quediui Thomgappellabât, daret.Alias praeterea partes continuis diebus ÔC noflibus itaconçufle-runt, ut no folumpropugnaculafoloa:qüarent,illorumcpruina fofiam propè implerent,uerùm etiâmurum interiorê ira coplanai ent,ut nemo fe exullaparteauderetoftendere:fedquo feabieftibus tutarenturinui cinis locis,pars humi proftrati,pat s fub tabulatis que in mûris hærebât, hoftis afeenfum experftabat.Interea dum nemo noftrorû in mûris ab ilia parte confpicit, Zenitzari (quod genus militû Turcarum felcdifs, ma-ximamep uirtutis opinionê habet )tranfuerfis tramitibus contra mon-tem,aut uineas agebant,aut fibifier ad oppugnationem per loflas,quas trabibus

D E T V R G I N H V N G. s V C C E s s I B^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6H

‘ trabibus Sf tabulatisjinftratis ftorijs, contra faxa et igncsnoflrorum co openebanturjpræparabât,quo ad mûris amp;^ penitus iub ipfa munimentà uibierût.Hinc contis,marrhis SC roncis,nolfrorû pluteos,SC iam recens mlocû diruti mûri extrutfla opera reueHebant, terramej} uelut fubter fu^ rabanf.Cùm hoc modo per dies aliquot,hoftes fe SC ea quæ ad oppugna ^onemnecefrariapræparaflèntjodîauoldus Auguftiante exortfl folis, ‘‘gnuoppugnaturis datur,concurritundiqualt;^:altjpcranfra(^us SC le-trete extrudos tramites:alq,quia noftros multitudinc opprimere pofTe ^perabant,etiâapertis uqs SC plenis campiSjmagno(quimos eftgentis) nlulatu ettruci elamore omnia coplentes, accurrerût, fummisep uiribus •juifepprofeprimus inuaderenitebatur.Ädfuntfpeciatores 6C hortato-tesduces,quibus quifep fuam uirtutê quam teftatiffimâuolebat efle. no fo contra fe omni genere telorû defenderejnefp ullû in tanta multitudt ’ifjetiâtemerèiaCîumjirritû cadere,fclopis iaculari,haftis,contis deky foprotrudere.Eratnoftris præparatamagnauis globorum,cx pice, fui pliure CCpulucre tormentario, que igné artificialc milites appellat:hoc genere tcliimmenfauishoftiûinterfeda SC cofumpta elf. quicquid cm uelfolo attaÔu corripuerit, ad uiuum plané amburit;ac fi quis à fe dccu tiatjipfa agitatioemagis accefampeftêin proximûreqeit, côtagione^ corrumpit.SC efthocmalûTurcismultoformidabilius quàmaiiis,quod paucigaleis,plcricp lincis in capite tegminibus utantur,mulieres etiâ et puerfprodefenfione malleis SCuccflibus faxafcpulchrorûreuellcre5ac transmuruminhofteSj ex fuperiori loco deorfum pér decliuia mentis proijcere:hi pro falutc,illi pro uifloria euCt a conari. Hoc pa et o fummo ardore,oc'ïo totashoras,cumintereaabhoftibus feptiesfefsisrecentes t Hibmittercnt, contra noftros,qui pro paucitate fua,corona SC in orbem propèpugnabat,certabatur. tandehoftesjutconatufuum irritü effeui* dent,fuos cummaximo damno amuris receperût : noftriuero uidoha recreatijUtcxcaptiuisrefcirêtjquantæcopiæjSCan'neipfe Solymannus incaftnscfletjpcrcaftcllüaquaedudluücruperür. hocloco ipfanouitatq audacix hofti terrorê incutientes,alios ad naues,alios aho fugarunttre-liquideinde de muriSjbombardiSj fclopis SC faxis infecutg per decliuia montisinpræcipitiadeturbarût: crcdûtur^infolaeafuga propequin-gentipertjlfe.praeter haec,copiarünaualiü,quaccodé pars oppugnatuue nerant,parsbombardas ininfulamdetulerat, multi caefi, SC xiq celoces fubmerfa.ncepmagninegotq fuiflet, earSpluribuspotiri, finoftripro paucitate fuajongius inlequi fuiflent aufi.ita tarnen hoc die uarijs in lo eis pugnatu eft,ut tria millia hoftiü occubuiflc credcrentur, praeter fau-eioruniinfinitamultitudinc:quosnoClüincaftra,cumnoftri pugnäex-’ramunimenta comitterenon audebant,camelis SC equis reuexere. no-ftrorumuero tam ex pugna quam incendio,propè ducenti üeluulneralt; tqueloccifi.inmedionanqp feruprepugnae,nefcitur dölo ancafu ab ho flibusiniedo ignc,cóflagrauit turris una,ubi multS pulueriSjpicis et a^ barumrerö uelut condo repofuerat.Sed neep hoe labcfac^abateorii ani ’^os,quinpofteaquaiam paululum laxamentiad rcfpirandum, corpoz /a^curandadatum effet,intus collapfarepararentjinft-aurarcnt^itacix tatamenquædamindignatio,mixtafufpicioncôCmctu,animos occupa ’'ît,quod paucis antè dtebus adolefcens quidam, qui iam primùmarma ^cftareincipiebat,exTaurinis,nonadeômagnaecxpericntiæin rcmili J^ri:pofthunc uerôltalus quidam fcnex,cui inter milites nomen eràt Presbyterjltalicèelmifrennatiôe Calaber,uirfpcôatæ fortudinis, SC dc Wius fide nemo unquam oubitaner, transfugerunt. fenis huius cöfilio

éli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' JO-ÄN. MART. STELLAE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;:

milites credere, priores cuniculos inßieutos, 8C turrim i'Ilam incenfaffl * fuiffe.erat tarnen omnibus una fententia, extrema experiundi. Sub no* lt;5lem huiusdiei,acpoftridiéquo pugnatumfuif,Turcacrurfusuelutdc nouo iaculari:eaomnia quæinter oppugnandüobfteti(rcuifacrant,pe tere.ex infula etiâmolêillam fine caftellû aquædudîuû, fummis uiribus oppugnabant:id^ adeo era t,quod fama ad nos retulerat,bombardas fe eundo fluminerurfus ablcgari. noftri illodiecaflellü fortiterdefender runt,ita tarne ut mandatu eflet,qüód ægri,infirmi, SC mulieres feinfupe horê arcem recipcrêt : nc,fÏ rurfus pan pertinacia oppugnatö bodes ue* nirent, aliquidpericuli exillotütarditateaccipcretur.Tertiodeindcab hac oppugnatione die, que erat,uti ante dixi, quinto Idus AuguRijCum undiqualt;^ iaculationcs flcrêt, hoftes ia fub ipfo muro tuto ftarét ( quód nullis propugnaculis collateralibus arx extrudlaeflet) neqpia quiequa auxilrj fperarêr,multüdeanimifortitudineferociacp priftina remiferuf. omnibus tamé propofitu erat,pugnado potius mori,quam indigniscoj ditionibus locum defer ere. Cum hoc ftatu return caftellumaqueducduu acerrimèoppugnarecur,aliis uelmagnitudinepericulitorpentibus,uel defperatione return omniû mortem pro alleuiarioncexpedlâribusjta/ lus quidâ Cifenas agri Romani,que fui comilitoes presbytetS à maflà appellabant,uexilluercohortis quæfub IoanneBaptiftaMariroftipegt;^ dia faciebat:cumuideretfuos in tamardlumcogi,utmunimenta contis fubtrahetentur,et fentiretomnia undiquaep cuniculis peti,ratus totaffl ateem fuffoflam eflc,cômilitonibus fuis, nefeio fane an fraude, an quia aliter noflris cofuli pofle nonputabat,edixit,utàiaculationecefrarent, , ipfe duobus comitatus, de muro fe in caftrahoftium demifir. perdudus àdproximû Baflam, petqtut deditionê omni5nomine,faluis rebus ô^B atmis fa cere, deœ ea publica fide pacifei liceret. Qua coditione data Sd accepta,duobus Turchis comitatus,in arcê redit: Ôlt;^ Francifeo Salaman ce fuo præfeôo,Turchç mandata,et quçcum illoegiflet,cxponit.QlïÇ omnia quanquam perfide fortafsis ab ipfo uexillifero ada nonfinfifed cum locum retincri pofle diffideret, atqp tôt fortium uirorum interitum àbfep ullautilitate,uiderenollet,fuafponte prodqfret,id^ egiflet,quod neceisitas cogebat: tarnen cum ea inconfultis réliquis tract aflet, node/ funt qui Salamancamreprehcndunt,cur non ftatim,quod nemo iniuflu ducis de ptæfidio exire,net» de priuata, aut comuni falute, nifi imperio ducis aut confenfu omniû itatui debeat,ad ilabiliendâdifciplinamnib litarem, exempla in eum ediderit. Dum iam cum duobus Turchis agi* tur,intcrea per totos muros torpor quidâ mixtus pauore omniû mentes inuaferat. Lafcanus(quem iam poft hoc infortunium calumnianturno men familie, quam exmatrefolumattingit,aflumpfifle,ex domo Mori carum alias prognatus) tametfi faucius, alia tarne alqs irflocis procura* batret cum ueteranis,quos uarrjs locis difpertiuerat,colloqui ftudebat. nt cum feiret omnibus morte chariorê,quàm ulla coditione locûdefere* re,cui diu aflueucrâqôC ubi fortunas omnes habebât ( multi nan^ erat, qui hanc alteram Turcaruobfidionê pertulcrant )perillos pofletalios

, animatiorcs reddere.fed cum plericp militum animOs dcieciflènt,neque ipfe neçp Salamanca quidquam falubris montre potucrunt. metuebant enim,ne fi quicquâin ucxilliferflftatuiflent,reliquos omnes halos in fe côcitarent.-præfettim cùmnefcirêt,quàmlatèhocmalum ferpcret,ô^ Talutem fingulorû:in cocordia uniuerforS pofitâuideret. Nihilo fàmen minus, exalteraparte Turcæaboppugnationeinferioris caftellicefTa* banc. Âceurrit igitur eô nefeio quis, qui Ôf noftris Si Turcis, filcntio fado,

laflOjCeflatjonem ab armis ïndicindamitansjilla eße contra fam padas codihoncs, dC. datant fidem. Noftn', qui adhucincolumes fupererant,fe infupen'orcmarccmj uti]ufsi'erant,redpiebant. Turchæ,nullapaôacu lanteSjquafiuidi'snoftriSjCaftelliïinuadunt.Qjiaïres obfefsisnómultö ardforem obfidionem,feddefperationem auxilioru, fubfldforum^ ad^ webat.diftento tarnen hic bofte,Salamanca de confenfuahoi û,de prgß dioegrelTusjadTurchaeftadduélus.ubj quid aliud ad um fit, neep fcicx bantnoftri militesjqui reuerfi fiint,neq3 aliud fama ferebat.Cetcru cum ptohibitus ab hoftibus in arcé redire,apud eos m caftris pernodafl'ef,po fcdie,qui erat dies louis, quarto Idus Augufti, mißt diploma T urchin ^um,quo patfla ilia fuperiora, acobfefsis liber abitus, cum rebus omnix bus Warmis,permittebatur.Iuftus eftetiâLafcanus,adTurcâ claues argt; cisdeferre.cocurrituritaep,aceuftodijs muris^ rclidis, difpicitunuC ^dlcp, quid potifsimSinter multa impedimenta fecumauferret. Erant Piftereamultaillicamercatoribus,exercitus noftros fuperiorib. annis inHungariäfecutisjdepofitaiqupprimünoftris, deinde Turcis,in præx dam conceftère.Dum igitur omnia per arcem c6uafantur,ac fefe agmen uelut adprofedionem componit, Turcæ undiquacp ad diripiendum, wunitioncs fuperantes, noftros circumftetcrc:quimœftiintcrram de^ ®gt;ffo uultU5fibi mutuo ualedicebant, modo arma, quæ mox tradituri e-’■ant,modólocaquaerelicluri, extremum afpiciebantrnec^ampliusuliä 'Jgt;tæfuæ,authoneftæ mortis condition? expedabât.occurrebâtanimis ^xêpla Soclofiç 6C V ualpo,quantû padis huiufmodi credere deberent. quot;perabattamenadhuc, neep diffidebant, quincum primiin eos non ir, ’dirent, etiam in reliquis fides feruaretur. Vbi uerô adfunt, qui iubent ^‘dopos,haftasôiSbipennes, inproximâ foftàm, qua noftri contrarium îuniculûinftitucranr,abtjcere:omniQ uultus no aliter,quàm ad præfen» temmortem,mutabantur.Cùm uerô portam egrefsis alrj adfunt,qui glas dios adimunt:poftremô ubi in uicum peruentû eft, caetera illis arma,gagt; bas,cafsides, thoraces,SC quod fupererat detrahunt:nullum uulgare ge nus mortis,fed exquifitæ cuiufdam crudelitatis expedabant. Attamen tandem cum diufecum Solymannus deliberaftet, praeter omniû opinion ntni,acfuamconfuetudinê,utfcilicetfamaclementiaealqspraefidqs pa^ fimodo potiretur,uitam illis incolumem feruare decreuit:fed priufqua dimitterer, ad ludibriumnominis Chriftianij omnium iniurqs contm tneltjs^cxpofitos,poftridienudos SC inermes turmatim,rurfus in arce, îdditisTurcis,qui fuftibus latera detunderent, imbeUiam^ exprobra-tînt,ad cadauera fepelicnda,foflas rurfus curandas,ruderacp mœnibus dccuira,inarcêreferenda,deni(p omnia purganda,duxit SCreduxit.Po^ ^®®°’P®ftt'tcrprctêintcrrogauit,ecquifecômilitare, præmiajequos, ^armaaccipereuellentfquâcondition?nó pauciacceperöt, metu for-^^tfis mortis nó aliter euadendx:alq ne minis quidem ad hoc,ncq; terro tf mortis adducipotucrût, quorum nonnulli, dum pertinacius renuOt, ’nterfe6i:pars non fine noua iniuria,trans flumenuecti. horü alijs uxó t^s abdudæ, alijs coram per uim ftupratae:alijs,qui uim uiolcntius ferej. bant,influuium abiedrae SC fubmerfae.pucruli etia,quorum aetas iniuriæ sdliucobnoxia non erat,necp alias idonea ut inter Zenit^aros tyrones defcriber?tur,influm?pr£cipitati.Vidi ego bicunam mulier?, cui curn tticis etiâ crines euulferunt,dum fe in Danubium deiecit, ac fingulari in maritumfide 06 amore ad nauem adnata uit. Poftquam traieciflètmifegt; tablier inermeagmen Germani,HifpaniSCltali permixti, laboribus, *4ine,uigilïjs,innere SC fufpirgs eófumpti, Schindam proficifcebantur.

^14 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I O A N. M A R T. S T E L L AE

Vbi a liter CS hæcuti gc(iaeraf,clarius Vicnnæ refeitaeft, indignano5ó A metus fimul omnium corda cogitanones^ occupauerc.alij negabât tez lt;flis aut mœnibus recipiédos, tam imbelles, fiue infidos focios : alq etia laudabatjquód fe melioribus femporibus,cum fua morte nulli utilêfoz re cogno{cerêtjCÓferuaflent,prxfertim cum tam pauci,tam amplo caflel lo tutando, cotra tam potente hoftem impares fuiffent. Vfut fit,ipfi Dn ces,cum reliquias fcmilaceri cxercitus Pofoniü ufq; deduxifrent,in uin cula, faefüfui rationemreddituri, funt coniedi.Turcahacuidoria læz tus,adComaronem ufcpprocefsit:accaftellüThata,quod eregioneeft, in fuam poteftate etiam deditione redegit. Dicebatur quidem bicfaóa proditio:cum^ Cancellarius regius mihi dixiflet, feremomnemutige ftaerat,narratura,quiaeadcnodeeiusuxor obqt, nolui admeerorem moleftias addere.Cæterùm Turcaeam demolitus, retro iter Albamrcz galem flexit : quod fibi ad nos,propter paludes circa Altemburgü,cflêt iter minus expcditumJlla etiam fama indies magis magisój cofirmamr, quodparte copiarûÂlbâ,reliquo exercitunos fit oppugnaturus:qua: qualia erunt, fianteobfidionem aliasliteras mitterepotero, curabone ignoretis.Rexiam ex Bohemia uerfus Morauiâmouet: quanto autCz xercitu,óif quibus copqs,adhuc ignoramus. Nos hicfcdulô urbêmuni-mus : in quo Leonardus à Felz Regius legatus, omnem operam indU/ ftriamqî diligenter nauat. Valetc, Vicnnæ:octaiio Calend.fcptemb.

VVlgo dicSt,malanuncia femper fatis mature nunciari:adeôutn5 debeamuereri,neuobis uidear tardior aut negligentior,dumciP riofeftudeo, utquæcuncphicagiïfur ueldicunî, quàm uerifsimêrefeLB re:præfertim cum nihil taie nunciare pofsim, ubi debeâmetucre,neiios alius gaudio præoccupet.Ego tarnen in alia fum atqg uulgus opinione, qui qualiacunep fint,quàm primû cupiârefcire:ut fi bona, tanto gaiideâ diutius:fin mala,pofsim maturius profpicere,me^ aducrfus ea prOT^ mre. Vt igitur intelligatis, quàm nulla hic fit à ma lis refpiratio,alleuiagt;' tio(^miferiarû,ftatuiuobis cafcribere,quaîhacfîenus poft fœdâillâStii gonq amifsionê fucceftere.Inter dedendu itaqp 6C tradêda arma, cum no ftrorûmilitS fclopi in locûunQ coni)cerenf,temerèfaâQ eft,utfunesfo mentarq, quibus ignêfcruât,Ô£^lagenulæfclopetariorûcodem congerc rent, fie male extinelus ignis,incôminutâ forte ipfo cafuthecà incides, omnê uicinâfulphurea materiâ corripuit:ut ea res Turcis muftis exitio, noftris fummo pauori fuerit. Cum igit pars noftrorû portis emifla, pars adhucinc5pofitoftaretagmine:plurimi,metunecafushuiufmodiafsL gnaretillorû culpç,quo præfentê morte euaderêt, inter tumultuandûa/ lius alto per arcê diffugcre.Horûnonnulli his dieb.poftliminio reuerfi, unà cum Hifpanis aliquot,qui quarto abhinc anno in finu Patrêfi apud Præuifam,utidicebat,fuerâtintercepti:inter quos eratnobilis guidât lius N.Figaroæ,q tam liberaliter feruierat,ut pattern, cû quo captus fut rat,fingulari pietatis exemple,feruitio libcrarit. Ex his fane intellcâS eft,quanta peritiaeftetreimilitaris apud hoftes,et plonge nos etfeten-tia amp;rpatictia,lahorumcp tolerantia,fuperarêt. Neem refera quib.artP bus,amp;quafortitudine arcêmunitifsimâ,intraxvitj dies,qua noftriuix tntra annû expugnari pofte fperabât,obtinuerint,cuniculiscp in loca ar cis etiamnoftris incognitaperucnerint,eafolsquaefubfecurafunt,de/ feribâ. Cùm igit fpe fua Ô^ omniS opinio e cclerius,loco munitifsimo po titi effent, no ceflàndû rati, fed uieftoria pro inftrumêto ad dcbeHatione uicinorum

AUkinorGufi,adTathaó^locacircaComâronem exercitû duxere.Ejrat lathe præfidiumnoftrorum fatisfirmunijpartim Germanorum,partim halorum.Italispræeraf AnnibalTaflbBononienfiSjduóor cohortis, ^uïfubnobiliadolefcête N.Goniadino,equireBononienfemilirabar, CuiPhilippus Torniellius hunc honorem tribuerat, propter cgregium uinunsfpecimen,editumfuperiorianno m oppugnationePclihiBrat îutemAnmbalcæterà quidemuirmultae experiennæ in rebus bellicis, feduitxcorruptifsimae, ÓóinDeumac diuos omnesblaiphemus maxi* inus. Neilla tarnen dicam,noftri no cxpe(?tata oppugnanonc,hoftibus arcemtradidere;quafide,quibus'ue conditionibus,nondü potui intclli gcrequamtarnenfortiter, hincfcire poteft, qued eumToinieUiusfup pliciocapitisafFecerit.Turcæ demoliti arcéin,retrô iter fledentes, Albam obfederût; quæideo cognomêrcgalis habct,quôd ibi Reges Hun garixinaugurari £v fcpukhris condi folent.Ego Albænunqu2fui,eius tarnen fitusmihitalis defenbu. Vrbeculaipia exigua,undcquacp emeia altifsima Ô^ latifsima palude,præter unam atqp altéra, auc ad fummw très uiasiquæper eminétiores uel natura ucl opere excitatos aggcres,in op pidum ducebât.per has folasfacultas dabat oppugnâdi:2lt;; crant hæ uiæ ^uàmipfaurbs, ædifierjs frequêtiores.noftrijquæ fibi obfutura opinati frant,prius fuerant demoliti. unû fuburbiû opcribus,de ipfo oppidulo parùinfoliciti,fofsis amp;nbsp;uallo ualidifsimémuniucrât. erat adhæc co loco monaitenû quoddâ, cuius templû amp;nbsp;turrim pro arce in ipfis munimetis tôftituerât. Vnde hoftib.multa incomoda, magnam^ cladêintulerunt. Principio obßdionis fimulabâtfe extra hasmunitiones ædiculâquan-damfacrâ,uelut fronte retinereuellc.eamTurcæ noignari quantûfibi B allatura efletutilitatis,fummis uiribus oppugnabar.noftri quafi inuift locum deferen tes, diu reftitere: amp;nbsp;tandê canquâ fruftra repugnaficnt,fe adfuosrecepere.Hune boftesuelut cuneûhabituri,c6rra noirros etiam munire,00bombardas eô adducere cœpcrût. Interim ignis fubmateria acalijs uelut temerè defertis,fubitôaccêfus, SC ædem illam facradifcuC fit,et hoftes multa cladc male muldbauit.Noftri in hanc occafionê inten^ tierumpêtesjomnialonge late^ turbauere:6C poft multadamna ülata, «idores in oppidum rediere. ceciderût in pugna ilia tumultuaria multi nobiles cxTuicis,ac inter cos maxime exiftimanois Bafta quidâ eunu chus.captus etiâeft unus exbombardarqs, ut uerbo militariutar,quos RcxGalliæillitranfmififledicebatur.Verùm hoftes nihil eo animisre-tnifsiorcsjomniaquæadobrinendûlocum opportunaputabâtadminù ftrare: cotra illud monafteriü,quod dixi,ctiam ipfi altam molem, lignis amp;tena congerere : pontonibus 6C tabulatis,pcr paludes irer inftituere. Eratuicinûnemusquoddâ:hincfexcêtis quotidiecurribusjtantum cæ-læmatcnæ coueherc,ut paludê,quam noftri hatSenus nifi hycmisrigo-ïcdurata,inuiam et infupcrabilê putauerür,minori fpacio ^ duodecim dierü,plurimislocis fibipcruiameffecerint. Hine effofsis tranfucrfim ftmitis,adfoftas fub ipfum uallûaccefterût. cumep inicóa terra SC matCx tia,fibi adnoftrasmunitionesiterftrauiftênt, quater conatifuntjfiper uimirrupcreSC locum expugnarepoftenr.ucrum SC opportunitate ope *km,£C noftrisfortifsimè contra refiftentibus, cum conatus fuos fupi a tiiresefleuidêt,intermifere. Eratenim intcralios com noftris Oóauia^ tiusScruzatus MediolanenfiSjUirualde induftrius, quibreui tempore EX terra amp;nbsp;lignis,comodifsima à larenbus propugnacula,quibus hoftiS adfeenfus impediretur,excitarat. Turca uolebat cxcitata alia in contra-tiummolejmulto quam noftre erat altiori,iftas defenfiones noftris adi-

été nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IOAN. MART, s TELL All

iTiere:fed ncqgt;fk efRcerepotukutmunifiones defererentur. Tab's crat A rerum ftatus ufc^ ad Calend.Septembr. Poftridie uero cum dies fereno SC claro fols illuxiflet, repente exckata (ut hie uulgus fert, arte magica, utmthi uero uideturjnaruralis,utpotelocopaluftri,8C ubimagoahomi num pecudum^ mulntudo in anguftu coada erat) nebula SC denfa call go, omnia circa urbem occupauerat,cum alqs loeis mira feremtate fol fulgeret.hoftes banc occafione no negligentes,quàm occultifsimè poß funt, peruineasSC opera fua3adnoftras munitioncs acccdunt:acprope prius quam ad arma conclamaretur, in propugnaculü quodmibtes Get iTianiferuabât,euadunt.oritur,utinreinopinataôCperdita,miferrimus clamor : concurriturundiquaeç, crudifsima pugna, qualis in extremis fieri folet, committitur.hi pro obtinendo loco, in quo omnem uidonæ fpemiilli pro defendendo,in quo fuam uitam SC incolumitatem pofitam uidebant,omnibus SC extremis uiribus cotendebant. Scd fuperatisnogt; ftris, 8C multitudine SC uirtute hoftiS impetS diutius fuftinere nequtue' runt.alq etia,qui longius ab ipfo periculo aberât,minus pertinaciter(uti fit,ubiadhuc alia refugia fuperefie putantur ) fuccurrebat,SCquomodo fe in interiors urbem reciperêt,difpiciebât» Âb his igitur fugs initio ft/ 0lo,etiam rcliquos fecum traxerut, SC hoftibus faciliorS expugnatione, uidforiam^ minus cruentam præbuerunt.EratingreiTus inurbeangu* fto inter paludcs aggcre, in quo oftium ex clathris inftar raftri, modico ante porta interuallo,pro obi ce obiedl3,SC tuncnefcio an alicuius impe rio, an fernere occlufumerat. Noftriigitur ex utrac^ aggeris partefein aqua deiecere.quorûmulti alto cœno Ôd aquis,fefemutuô demergétes, abforpti:multi,inhacturba 6Cangufttjs,ab hoftibus à tergo,cumnefflO ad refiftendSuel uires uelanimShaberet,c6cifi,pauciuadoautnatâdoB in urbem recepti.Nec^ tamê ibi fefe res aut melius aut fanius habebâtoc cupatis nancp praefenti periculo SC terrore omnium animis,nihil uiden uelaudiri potuit,quod in medium pro comuni falute confuleref.Amif-fis enim ducibus,qui omnes,acfortiffîmus quifcp,ccciderât:èGerfnanis Erafmus Vuitzenberger,iuuenjs omnibus liberalibus artibus ornatif-fimè inftitutus,SC de quo magna fpes uirtutis habebaturjab ItalisiScru-zatus,foannesDominicusTorniellius, Carolus Secius Mediolanem fes,SC Ofcafallus Cremonêfîs:his inqua occifis,nemo erat quiuejmuf titudini imperare, uel alteri comode parèrefciret.nihil tarne aeque eines deiecitjatque mors ipfius præfectiGeorgq Barchoth, uiriintegerrimi, 6C quiregiae corporis euftodiæ muftis annis fidelifsimè præfuiflet.In huncTurchaeetiâmortuû,fuumodin8C fæuitiâexercucre:amputat£(ca put,SC dextrabrachiû,in fortunç contumeliâ,pro fpcdaculo circuntule runt. Varq igiturintraurbem motus animorûialqs fefededere, abjs po/ tins omnia tentarc;ac uim ulterius repellere uolentibus.tandê magiftra-tus ciuiû,ut quorû poft hanc cladê maior proculdubio, quàmmiliiû, numerus etaudoritas erat,maluerunt pacifeendo clemcntiamuiâoris, quàmiratihoftis immanitatêexperiri . ludex igitur codé die ad boites egreflus,deditionê omniû nomine, retenta rcrû fuarû uniufeuiufep cum libertate priftina poirefsione,pacifcitur.milites etiâ quocuncp uellent,H berè profeduri, ex oppido ademptis armis dimittûtur : qui ex quatuot uexillis nominis Italici, SC mille Germanis,(Heydones enim,quorûab initio numerus fupramillenanû fuerat,peritia locorö frcti,alrj alio, nuh lius expedato imperio,fibi per paludes côfuluerût)ad trecStosredaffi, ex equitatu fatis copiofo uix ducêtifupererât.his exitinereTartari,fpe pracdg infidiati,totü agme turbauereata ut quifep qua fibi comodifsime

E P I S T O L A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tfi7j

Apotmtjfugapcrpaïudesóófyluas, falutem querere cogcrctunquh'gnahlö corum 5l uiæ,uel media in folitudjne, ucl ab ipfis Hungaris interfcdi, pie-nep periere:paud ad nos nudi, inermesjtetrijfqualidijumbræ potius quam homines,acfolum non confedi fame,rediere. Turcha principiôudutclc-menterjcum deditis adurus,in urbem admiflus,fepulchra regum uifitauin proponit deinde cdidum,ne quid durius de fc timeatunnon enim Hunga* ros debellatum, fed à feruitute Germanorum uenifïè liberatum, quo poflet regnum uero regi, legitimocp hæredi, Stephano fcilicet filio regis Ioannis, pacatum amp;^ integrum reftituere. Tribus deinde ucl quatuor interiedis die* bus principes eines,uelut folenne ab qs fidei iuramentS accepturus,in earn* pönonprocul ab oppido,quó corpora damnatorü dcferrifolent,euocauifi Quocumomnes, quampoterant ornatifsimê, uelut ad folenne feftumin^ ftrudi, conuenißent: Turcha nullius padi aut conuentionis religionc mo* tus,adunumomnqsinterfecit. Hunc exitumhabuit praedara illaamp;’nobi* lifsima totius regni ciuitas, omnis^ Germaniae uelut alumna, Ö^ uilla pc* cuaria:certé multo minoribus impenfis potuillèt feruari,quam unquam po teritrecuperarigt;nifi à nobis omnia adhucimparatiorafuiflent. Ihterea uero temporis dum adhuc circa obfidionem haerebat,quo uicinorum animos ab omni cogitatione fubfidq mittendiauerterct, equitatû Tartarorum,cuius alias inter obfidêdum modieus ufus erat, ad populandum proxima loca di* mittit.hiftudio rapiendiincautius uagâres,ab Hungaris circunuenti,amif* fisfuorum plusminus tribus millibus,malè muldati, in caftrarediere. fuit infignis in hoe certamine, opera comitis Nicolai Yzrinq Croaci, qui cum principibus aliquot Hungariæ, Nicolao fcilicet Kadouuith, duobus Bar* iholemxis Horuuath, Emerico yuerbecio,ÓC Andrea Bathori, uiris olim ^fummac inter Hungaros potcntiæamp; nobilitatis,pro patriaerecuperatione, omnes fortunae eafus fubeundi, fœdus pereuflerat. Cæterùm uulnus ipfius NicoIaiobftetifTe dicitur, quo minus nobilem defeuidoriam Tartaripraegt; berent. Conuertit hoe loco omnium oculos in fe,capnui unius terra amp;fim* manis barbaries, cuiin peraannotina dimidia pars infantis bimuli, adhuc deobfonio,nondum commefta fupererat. Alio loco æque infeliciter Fran* cifcus Capolnaq,dum hoftium excurfiones, agrorumep naftarioncs, feptin gentis equitibus prohibere conatur, cum pluribus congreflus, una cum e* quo in teiram collapfus, indigne, amp;nbsp;fummo multorum, propter egregism uirtatem,mcerore eft interfedus.Turehae hac uidoria l^ti,caftra uerfus Co maronem mouifle creduntur. eft in innere arx quidam Pappa, ubi nofter equitatus fe antea continebat;hanc, nunc uel expugnarunt,uel certe oppu-gnabunt. Ego fuperiorib.literis meis uobis fitu Comaronis defcripfi. Nos ibiinpræfidio habemus reliquias Italorö, quos Philippus Torniellius ad* duxerat: qui interea nihil omifitquod ad loei munitionem, ulla ratione fa* cercpoflèt.Mrfimus etiam fuppetias, reliquias fcilicet Germanorum, qui a dade Strigonienfi in unum colligi potuerunt.Nam Italos exauthoratos,u* ti intellexifti, amp;: Itipendio fruftratos, nifi quod fingulis aureum pro uiatico nUmcrarint,quó ucllent, abirepermiferunt. Illos uero eo mdiores milites forefumus arbitrati,quo minus dementi^ ab hofte,contra quem iam fecun do arma ferunt,fperare poftunt.Hgc ferè hadenus in Hungaria gefta funt: contra quae à nobis nefcio fanè quam falutaria, certè fera prxfidia compa* rantur. Rex nondum exercitum in unum locum co traxit: neqj quado hue fituenturus,certô fcimus.Circahanc urbem habemus militum Germano* rumferè feptem milia, Italorum quatuor: quos Pont. Max. dudu Ioannis BapttftæSabeUi, nobis fubfidio mifit.Et quanquam fit uirillcfumma inte* gritate óf iufticia,ut qui unum c fuis milinbus propter furtum duorum pa*

num, uni cum ipfispambus, ad exemplum,fuipci)den’i:tauiC!.'u ’ ; SL« i ' modo lilts amp;nofths adeô male conuem'at. Alij Strigonij proätniflon, ahj illis cum Turchi's omnia conuentre, crimmantur. Hoe fanc bic pro cagt; to rumoribus relatum cft, cumCaradinus Aenobarbus, Gue Barbarofia, obfelïurusNiceam,MafsiIienfium Hofti'am prætcmauigarer, quod neqj pontificios læferir, neep fuos rurfus ; ab illis aut læfos aut male habitos, fed commeatuadiutosfuiffe. Verumenimueroquoquomodoifta Ont:Pon^ tifieq fibtpacem,cum client ad refHicndumimparatiores,redemerint:mihi tarnen nondöde Pontificefufpido inciderepotuit tanta, uteum de repub. Cbnftianamalefenttreeredam. Extant etiarnuctera exempla, tampers dis apud Athenienfes, quam Fabij Maximt apud Romanosiquorumagti ab holhbus intacti,quo illis apud fuos fufpicionê crearent,felinquebantur. Quid enim aliud eredam, quam hæc hoftium confilio gefta eflcjquomaio rem internos feditionem concitarentr’Principum tarnenconfilioèCaudio ritatetemperatur, ne odium in apertam feditionem erumpat.Quod baud fdoan difficillimum Gr, eorum quætoto hocbeiïo uidere potui, namrel^ qua fortafsis, aequioribus animis Germani paterentur. Illud ucró indigne cos ac fanè malè habet, quod nullius pudicitiam ab il lorum libidine fatis tu tamarbitrantur.Ecee enim,quid nudiusquartushic Gt adlum.Rcdibat fotz te etuis quidam exuicinauilla;fequebatur famula caniftro portansnuccs. foei) aliquot nauales, quorum ferè trecentis inillofuburbio,hofpittaafsi/ gnata funt,fatis lafctuc à pudia nuces extorferunt.ea ad uim indamabathe rum:qui credens uirginis pudicitiam attétari, ctuibus fuis amp;nbsp;militibus, qui adportam inftationecrant,aduim arcendam acclamai.Adfunt8CltaIi,ac fuis èpropinquo fubueniunt.Qutddicamr’muItishincatçpindeconcurren tibus, atrox præltum committttur,faxis, haftis, gladijs amp;fclopisrcsgeti/ß tur.multi utrinqj uulnerantur, tandem focq nauales multitudinefuperati, (extota enimurbeco accurrebatur) tribus aut quatuor occiGs, plurimis uulneratis,rctrocefïèrc; netj fuiflèt dies illa Gne magna tranfadîa cahmita-te,nin noxpugnam diremillet.Iam enim Itab fuos transflumen,intfaunuin miliare ca ft ra metatos,ad opem ferendam acccrfebant,Hincuides,quofta' tu 8C conditionererum htcuiuatur.fanéni fuperinos refpiciant,metuo que exitum tam multx calamitates fint habtturac.Spero tamen,quodtnnosbcz nigntores erunt, quamipG promereamur. Vale,Viennæ;fcxto IdusSeplt; temb. M, D, xm i,

ETfi uos mihi fratres credere certo fciam, inter lias moleftias peregrina tionis,nihil mihi grauius accidcre potuifle,quam quod uos mciuiden dt defiderio ualdeangi fcriberetis: tarnen in maximoamore Slt;'pictateerga uos,aha omnia tolerabiliora fucrunt: hoc certe tencrius tulf, quod fopcrio ribus mcnfibus,tunc cum maxime cuperem, propter cauflam captinorurn Lafcani Si Saîamancæ, quorum ( ne indida caufla captiui detineretur,c9n demnarentur ue) etiam ego patrocinium madato regio fufetpere cogebar, uenire non poftem. Qiiarc etiam nunc, cum in caufla ita à nobis pro iHoto innocentia laboratum fit, ut procuratores fifci, quartum iam menfemnih» porto agant,ncop cotra nos(uti loquimur)triplicent,impetrato publice coz m eatu,ut uos utderem,itineri me accinxi. Vcni itaque Speirâ pridie Nonas Maq. Vbi certe cum ab omnibus fuiflem humanifsimè cxceptus,tum tnei ipfiusexpeeftationemfuperauit humanitas patroni, domini GranueUani, amp;nbsp;filq eius Epifcopi Atrebatenfis, De literis nero, non cft quod fins fol»*

D E T V R C. IN H V N Ö. S V C C E S S I B. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;èt^

Adti/aluae funtapudmeomnes, Et quanquamcunôîaàmcuobisconimogt; dius coràm narrari quàm fcribi potuerant,tamen cum nefdrem,quando ht medimiffun effent,nolui tempus hoc fine feriptione ah'qua ad nos, tranfix geie.Mitto «guur expugnationem Albæ Regafis, quam requirebatis. De reliquisuerô annifflius gefl;is,inhuncufcpdiem,brcuiten'tahabete. Dum TurchæÂIbam expugnant,iam noftræ copiæ circa Pofonium conuenerût. crant eæpeditum Germanorum vin milfium:ltalorum quatuor, qui eux ta Viennam retenti fucrant, utfubitô in urbê, fi hoftis eam tentare uoluifx fct,reciperentur.Bohemorô £lt;Morauorum crant circiter xxmilfia.quic^ accedebat ordinarius equitatus Hungarorum, cum Auffriacis: quorum ex go numerum uix puto otffo milfia exceisiff e. Cum his copy's Rex Pofonq exutrac^ parte Danube caftrametatus, triduum inconftruendo trans flu-uiumponte confumpfit. Erat illius pontis eademratio, atep fccundofupra proximoanno,ad obfidionem Pefthi, ufifueramus. Vehebantur fingulis cams,fingulac fcaphæ,cum binis pontonibus ex trabibus amp;: tabulatis.Prin npioergOjfeaphæ in aquam demittebantur. Haeanchoris amp;^rudentibus exfupenoriloco, contrauimfluminis reuinefiae,amp;;interfearóifsimisuinx euliscolligatae, pontonibus inflernebantur» Quod opus certè ualdeibfix dum erat,Sc fatis Iatum,qua pedites quini,equites terni,fineofFenfioneper tranfirent.adeo ut tantus fluuius à maximo exercitu, intra unum diem tra-*jcipotuerit.Cumitainftrult;ffa 6C parata omnia effent à parte nofti a,nequc difficile plerifque uideretur, quin eodem anno,nó folum Alba,fedetiam Strigonium recuperari potuiffènt : infuper etiam pro certo ad nos allatum effet,Solymanum dimiflo exercituretrocefsiffe: fciremus^ exercitum hox ftiumfemel folutum, quoniam non uoluntartjs,fedplerifque coadtis conx ftaret, difficulter ad officium reuocari potuifie : uidc quæ mafignitas tem-®peftatis Sc aurae fucrit, adeo ut ipfi fuperi noftrum progreffum tmpediuifie uideri poffent. tanti imbres continuis diebus de cœlo lapfi funt, ut uixlox cuseditior metandiscaftris ibidem reperiripotuerit. fuit eauentorum SC procellarum uis, utnee tabcrnacula erigi, nee igncs in caftris potucrint exx titari. Hpc fanc cauffam praebuerunt,ut Bohemi, qui fe folum iuos fines tUx tariuelledixerant,difficultcrmouerentur.metuebantenim,nefi femel pon tem tranfifrent,illointcrrupto,quo nol!ent,inuiti ducerentur. Populariier ergo Regem adcunt: orant nefumma hyeme,inuitis fuperis,in hoff cm per gat ducere:fefc primo uere omnes prpffo adfuturos,quocunt^ etiam moue teucllet. Rexitac^ partim illorum uoluntatcm, partim necefsitatem feeux tus, quod uidcret fub dio SC pelfibus mifitem contineri non poffe, exercix turn dimifir. Et cum tam ingentia fuiffent frigora, ut multi noftrorû milix turn,dum aufcultatorias fiuc fcntindlas,fiue ut Germani eas uocant,fcutax tiasuigiliasobeunt,frigoribus obriguerint : tanta tamêpoft folutum exer eitum fecutaeffad aliquot hebdomadas aeris tempcries, ut omnibus tes admirationi fucrit. Rexigitur Viennam reuerfus, omni confilio in curam fequentis anni,quibus artibus ÔC uiribus bellum geripoffet, intendere cœx pit. Conuentusregni Hungariaf,afios Bohemiae habereinffituir. Ab Hurt garis qui adhuc in officio crant,multafedulôpromiffa. Quin amp;' frater Gcx orgius Epifcopus Vuaradinenfis, qui nomine pueruli Stephani, filq Rcx gis Ioannis, Proregem in Tranfiluania agit, pro magno habuit Gafparem Horuuath,dc concordia,8C nefcio qua rationc,qua no partibus,fed ipfi re^ gno Gonfuleretur, conucnirc. Gafpar ctiam, quanquam effet ualetudine prope defperata,tarnen omnia pro nihilo duxit,dum per intenfifsima frigo ta,magnis itincribus, ad regem Pragam uflt;p contendit, utinclinantiforx tunx aliquid opis adferrc poffet.Que tarnen omnia,quafia futura fint, max Ff a gis

610 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I o xi N. M A R T. s T E L L AÉ

gisexcuentis, quam confilijs iudicabuntur. Fuithæchyemsûti’squicta, ^ nifi Turchæ per concretum frigoribus fluumm trai]cicnrcs,noffrjs plus ter ton's quàm pcn'cuh crcalTcnr. Erat praeter hæc oppidulS quoddam Hun* g^nx, Kegibus nihil tributi aut uecligalis pendere folitum,nifi quod fan^ tores aube regiae fuis ftipendijs elle cogerentur» Ifti fefe frequenter Turz ehis dedideranf,eüiam fuperioribus annis. Accolæ autê Sc^ uicinfut uidefut illis ad hanc diem fidem feruatam, multi adillos in tantis periculis eommiz grarunr, itaut ex minimo oppidulo, urbs fieret Sdfrequens SC populofa. Hos T urchæ ab omni fufpicione remotos, circunuenientes,par tim occide runtjpartimcapttuosadduxerunt. Vndeftatim ad dubia etiamnumfigna ucris, circum omnia uagari, SCcumànoftris nullos obuios haberent,retro conuetfi à Vuirigrado, quodex fuperioribus literis inter StrigomumSC Budam effe inteliexiftis, initium belli gerendi facere cœperunt. Arxhxc etiam duplex eft^ altera ad r/pam Danubq, altera in editifsima SC inaccelïa rupenta tarnen ut fuperior, nifi fiti premcrentur obfefsi, inferioris nihil in* digeret. Hanc Turchæiam aliquot dies, priufquam ego Vienna exirem, obfederanu A' noftris hæc contra præparabantur. Vienna per otiummu* nireuolebant, in quo plcräque eorum quæ ego de illius munitioneferipH, obferuaredecreuerant. Foflasaanofuperiore itaddatare ceeperantjUtin imo fundo fpacium patcrer perticarum dccem.Nunc duobus angulis,uno fcilicet poft monafterium Dominicanorum, alteropoftFrancifcanorumi non procul à porta quæ extra areem ducit, duo ualidifsima propugnacula inftituunt. Alio loco Leonardas à Felfzequitatumnoftrumexpræfidtjs conigebat,ad obfidionem impediendam.De cuius conatu,uti huerumori* bus Sc literis eft perlatum,fortunaita indicauit.Turchæ multos dies Vutei gradum obfederant, ita tarnen ut obfefsis parum fuerit timendum propter B loei naturam.priufquam tarnen fuccurri polfetjic funt ad extrema omniarc dadfi, ut confier uniuerfum præfidium toros quatuor dies nonbibiflè; tam dem itacp fiti coadïffefe dedidere,folam uitam 6C fiberam abitionem padi» Porto Turchæ nullis parfiis fiantes,ad unum omnes,prætcr Petrum Aman dum præfidtj præfeôumjinterfccere.Bafia enim quiobfederat, eumfuama nu multitudini fubduxcrat. Erat Petrus Amandusuir magno ingenio,2C fingularibus moribus,natura abfiemius: quod illi cauflam excolendiingcz nq,inter corruptos aliorum mores, fuiffe credendum efi. Hofies hac arce potiti fefeaccingeredicuntur,ut duorum Baffarum exercitibus,quæquinz quagintamilliahominum excedunt,priufquam nos paratifimus,Cornaro nem oppugnatum ueniant.Tormenta SC bombardas Budæ ca gratia in na ties impofuerunt. Comaronem ego ahjs meis literis defcripfi. fita enim efi, ubi Danubius rurfus coit,cum in fc fluuium V agam accepit.Hanenoftri to to biennio muniuerunt, SC foflas ita duxerunt,ut cam à continentiabfeidez rmt.Propugnaculacx terra SC lignis opportunifsimaduxcrunt,quibus ue-terem areem uelut incluferunt. Cumep munitiones has extrinfecus muro circundare uellent, atlt;p ad id opcris fabros SC qui lateres coquerent, exfu* periori Aufiria coegifient,quia femel ad arma conclamatum fucrat, homiz nes infolentes talium turbarum,in officio retineri nequiuerunt:ita opera it la adhuc folum terrea funt:circundata tamê,uti audiuifiis,duobus fluuijs la tifsimis Sc altifsimis,amp; fofla manuduefia ; loco tam opportuno SC commoz do,ut nifi illa retineri à nofiris potuerit, nihil uideam in illis regionibus mu nitionum, quod tam potenti hofii obqci pofsit. Deus optimus maximus à

populo fuo timoremauferat: SC contra hofies nominisfui,fortitUz dinem tribuat,SC uirtutem. Valere, Spçiræ:fcxto Idus

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE-

DESCRIPTIO ET MVNITIONES ALTEMBVRGI, ARCIS DOTALIS SERENIS^ fmæ ^e^mx J^ari^y amp;c. ‘Per /oannern J^arrmum Stellam, mijjà ad ^mpUßimos' uiros,

B^^.;Ongratularcrmihi' pro eo ûnè arque deberem, ampIißimiuL ' b Q'^’o^^ tantum in me iudictj contuliftis, ut crederetis mea in^ ^raidulma arque ingemOjaliquid roboris, ad munimenta ueteris ^^ areïs, quàm Germani Altemburg, Hungari Ouuuar appel-^agt;it,polieaccedei e;nifi ex altéra parte me foUicitudo maxima,diffieuhas^ lorquerct, opimoncm, quam(uttnam ne fallacibus argumentis) de me conco?piTtis,in tanta iudictorum diuerfitate, fuftinendi. Cum tarnen cogitem,neminem ad ea quæ pi æftari nequeunt, cogi polTe: confifus de ueftra beneuolentia ÖC humanitate,conatum meumin meliorempartemacce^ ptum in’,ut potero defcribam, quæ mihi ad munitionem ards ÖC uici per tb nereuidentur.Altemburgumigitur,fiue Vetusarx,utiomncsnouiftis,fita eft ad riparn ramuli cuiufdam ex Danubio, ut illa à Septentrione, inter ab uturn flumints öd foflam ards media, aggerem efficiat : è diuerfa parte, feb heetmeridienali, ita eam fluuius Litha hinc atque illinc propè a!luir,ut in^ fulamfonftituat.eircundata pratter fluuios iflos fofla lata SCtarn profund da,utfluuiorumaltitudinem fuperct: itaut nullum periculum fit, ncaquae denuariacfofif exficcari pofsint. Loco practerca tam neceflario 06 oppor^ tuno, ut nulla alia per regiones illas uia, ex Hungaria in Germaniam, nifi B Tub 31 cis confpeóu, imo adeo fub ipfis portis, pateat : fi quod iam à prefer do Stampa inftitutum eft,uia perpaludes,folisincolis ô^rufiieis nota,prac pediatur. cuius rei uariae rationes ab illo funt cxcogitatæ. Principio præfo* ditfolitasuias,ac pontes inftituit,quos cum necefi'eeritdeijciet3amp; tabulas fecunda aqua apudarcem excipiet. Deindeiperatreftagnationefluminis Lithat efficere, ut palus illa adeo inundetur, ut nufquam uia pateat. quod amp;mihiuidetur, ficertis lods illaipfa uiacrebrisfofsis incidatur, Nam de reftagnatione quod dióum efijUon tantam habet uim,quod hoftes, fi loca alias plana Si' dura efienr,multum impedirentur.Fluuius enim Litha,poftgt; quam in plana illa cregionè Altemburgi fluere ceepit, plané tardus effieb tnr,ód uelut dormitabundus incedit. Hincuaftæillæ paludes, Slt;dubius curius, quo fepotifsimum loco Danubio infinuare uclit. Scinditfeigitur ncnprocul ab ipia arce,primum in duos alueos : unus ad arcem, etiam bb partitofluens,eam,uti iupra dixi, in infiila conftituit. Alter ille,uix fcias an float,an immobilis in paludem fit conuerfus.In fumma,longe latcep expan fus,tandemcum Rhabitza coniunCtus,etiamDanubiofublaurinomifee^ tur. neqj per earn partem temeré eft uiamullam inuenire, nifi illam, quam fopra dixi,fob confpedtu huius arcis.Quódfiiamalueumhunc,quoadarx cem bipartite fluit,quirpiamrcftagnauerit,fuperfides ciusfpactj,quod medium efta prima diuifionefluminis, poteritreftagnatione exæquari: cuius tarnen altitudo tres pcdes non excedet, cum nee terrae fuperficies ibidem mulro editior uidcatur : quodipfom tarnen exiguum exiftimandum non fit. Foflk enim amp;L loca aha iam decliuia,amp; natura fua paluftria, praeter foli-tum aquis audta, nulla neep artenelt;p laborepoteruntuadari. Siquidem na tantibus praeter latitudincm, obftabunt etiam cannac amp;nbsp;herbae : euntes im^ pedientfolTs QC lacune. Qua autem arte ifta reftagnanda fint,iam difpida^

61X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IOAN. Aï A R T. STELLAR

mus.Tres aluei,cxhacpaludc,fiuefluui'oinDanubiumpatent. Primuseft A poftipfum uiciim,uerfus Hungariaminorientem: fecundum propngnacu lumquoddamterreumjibidem olim cxcitatum. Exitusifte, nunc trabibus 6lt;f lignisobftruitur,atquead reliquaeibidem regionis altitudinem terraamp;i fimoexaggeratur. Alter eftalueus Lithæ, uerfus RatrcndorfFfpcflans, inter feptentrionem amp;^ occafum,qui fimili opere etia crit obftruendus. Me^ dius inter areem 6C uicum,mo]as ante portam arcis fubigit. Hoc loco, que propter uicinitatê femperin poteftate habere poflumus, folitis inftrumen/ ris, quibus molitores aquam fiftunf,aqua uelaugêdauclimminucndacric. neqï duobus alijslocis quicquamprætercanccelTarium uidetur,quàmuc obieda molcjillac nullus aquis exitus in Danubium detur. nifi forte in ab ueo illo akero Lithæ uelis oftium relinqucrc, quo, fi maior uis aquæ incu» buerit,eaemittatur,autetiamcurfusille anriquusaquæ retineatur:nefi re« ftagnata contra naturam fuam aqua, id pati nolir, amp;nbsp;uis fluminis alio, fcilb eet Rhabit^am uerfus, aucrtatur» Oftiorum uero huiuimodi non eft ubi^ eadem ratiorunam fupra retulimus communem ÖC molitoribus ufitatam,agt; liâ habet Gandêfes.Hi oblongas trabes,per trafuerfum contra poftes liinC atepillinc difpofitos,leuincgotio,fccunda aqua demittunt, quæadxqua^ bilitatê dolatæ,uelut obices uim fluminis rctardant.In Italia aliud folitS eft: ibienim ex una parte aluei, fufpcnduntur defirmis cardinibus, ingentes ualuæ,quæ fine ullo labore, impetu ruentis aquæ amp;nbsp;fecundi fluminis, dauz dunturcontra poftes, exaltera partealueiobieeftos. aperiunturuero catc-nis amp;nbsp;uinculis retrorfum retraeftæ.Gandenfium autem Slt; molitorum rationes, mihi inutiles uidentur, in locis quæ non femper in poteftate habere pofsis.Quod uero ad ipfam areem pcrtinet,autad uicum(fine quo,utin0z ftra ipforum uitftoria teftimonio eft) arcis difficilis effet retcntio.alia mihi ui detur eflecOnfultandi ratio, ubi facultas cft,eorum quæ confultafunt,matU' re cxcqucndi:alia,ubi tenuitas ærarq confilia interturbat. Ego tarnen utpoz B tero,me temporibus accommodabo. Ac primum de uico,fi quis munireue Iit,neceflè habet,ut eius ambitum faciat minorem,rcdigatcp in formam pro pc triangulärem.frontem igitur fibi conftituat,eam molem terrea,fiueproz pugnaculum illud rotundum, uerfus orientem, apud quod fupra diximus aquam ceeptameflèreftagnari. Hin erect is lineis ducat addexteram, qua Danubius alluit,uf(^ ad ilium locum ubi Lithæ conißgitur: à finiftra uero, item redalinea, præfeindat atque amputet totum illum tra(fïum,ubicft præftru(fîa£Cocclufaporta, qui propter orbicularem formam amp;nbsp;inutilis defenfioni, SCinoperibus eftdeformis.Vbihoc loco ad punctum peruez ncrif,underurfusre(ftalinea ad areem, fine magna demolitione,autiaó:Uz ra domuum duci poteft, tametfi alibi præfentem foflam tranfgrediatur, re* eftafoffam cauet, terram intus in uallum fans amplum 2C altum exaggerct. Sic uicum propter latitudinem duarum foflarumab oriente(a qua parte foz la aut oppugnari aut obfideri copqs terreftribus poteft) à meridie propter foflam 6C pa!udcm:inter feptentrionem óf orientem, proprer Danubium, qui contra nauesraris trabibus óf catenis obftruetur, ualde firmum conz uituet : fi uero addantur óf propugnacula qualia conuenit, etiam inexpuz gnabilem.Duo enirn propugnacula,aut ad lummum tria his angulis (nam circa confluentem Danubq óf Lithæ tertiö non effet inutile,imó prope nez ceflariu,contra impetus nauales)óf arx,omnia latera ipfius uici tutarentur. Porta autem fiue ingreflus in ipfum uicum,eodem loco, pro ratione tarnen iineæ fuperius duckæ, ubi óf nunc eft, mihi uidetur relinquendus, fedalio inftitutus modo.Mola illa quæ antearcem eft,utilius alio transferretur.Da nubius enirn frequenter auditor, impeditcafum aquæ. Qiiod fihæcmola, itéra

DE TV RC. 115^ HVNG. S VCCESSIB. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tf*î

Anêportauid»nouaadhocacdificatadomo,extrucrentur,unis impenfis dua bus diffieukanbus confulerctur, Diximus adhæc fuprà multa de reftagnax donc,quæ hoc loco comodifsimeinftitueretur, Vellern ego præterea liane portam prorfus à uallo uicifefunlt;flam,exillo aggere pcndere,qiii nunc me diuseft inter Litham ÔC foflàm ipßus arcis.quæduplici oftio intrinfecus Ô^ extrinfeeus communita,totain poteftate arcts efler.Huc addc,quod eadem opéraita extrui poffer, utetiam proingreffu rn ipfam arcem feruirct:ufque-’ 3deo,utaliofupra Litham ponte non efletopus. Vetùm uteflèthæcuru* ^ura liai de utilisuta omnino nollem illam inchoari, nifr animus effet enam teliqaa opera perficiendi, ne magnæimpenfæ fièrent,in rem quam déferez te,fihoftes ingruerêt,oporteret. Quod fi uicum ad eum modum quo nunc oftreliqueris,propterrotunditatem,nunquam exadlè munies,etiam fi plux •■apropugnaculaerigantur.terram deinde in uallum,aliunde maiori impen ûç jngerere oportebit: quae nunc, adaueffa foffà,fuperabit. Si in præfentia opus illud adgredi non placerer, prouidentiae tarnen effet, totum illum lo, turn qui futurismœnibus direeftis Îincis deputaretur, proximis menfibus arboribus con{èri,qugrcmpeftiuè fuccrefcentes, latenter futuris munimen dsincomparabilerobur prgpararêt.Dearcehocunu habeodicere,mcual deinirar/,cur,cum ipfauetus ftruóura quadratafit, candê non obferuarint, qui uallüextrinfecus 8i foffam circundedcrunt. nunc fanè neqj orbicularis, ’^cep quadrata,nccp trigonalis, neep ulla elegans forma eff obieruata,fed m, formis qugda in ctreuitu congefta terra, neque turres inftitute, que conan» tenihoftemafcenderc, à lateredeturbent. fedomnes hoftium conatus , à fronte excipiendifunt,8Crepellendi: queres quanti laboris 6Cpericuli fit, •ion ego uos debco docere. Si quis earn ÔC pro dignitatc nominis,Ôlt; loci u, tilitateinftaurare uellenis earn adquadratam formam redigeret : ita ut. duo Uli a fronte anguli, qui qua porta eft, apparent, longius excurrerent: fed A*ta»utredalinea uallum exaggeraretur. ab altera parte poft facellum,ubi nunc orbicularis eft, pracfcinderetur:fic hoc loco foflà,quæ nunc anguftior tft, dilataretur. altjs ucro angulis, cum terra foris adijcetur,robur duplica* tetur.imum uallum, muro pedum fenum : fuprahunedumoexuiuafpina circundaretur. denique propugnacula adqcerentur,quac amp;nbsp;à latere 00 à ter go afeendentem hoftem impedtrent. Nunc fané nihil eft quod in altitude ne aqua: multum fiduciæ collocetur ; ficcioribus nanque çftatibus, fi non uniuerfa,tarnen ira deriuaretur, utetiam uadarinon dilficulter pofsit, præ^ fertim cum fundum habeat arenofum amp;firmum. Qirod ucro pro preien-tinecefsitate, SC temporis anguftia dici poteft: laudo ipfius præfe^i o.. pus, quifub uallum, extrinfecus aggerem humiliorcm, quam fit terra qua: arcicircumiacer, egerit: quo primus afcenfus,fi forte aqua deriuaretur,exgt; dpiSC impediripoffet. in hocaggereetiam propugnacula, pro opens max gnitudinc relinquit, qugalateribus hoftem molcftcnt. fi tarnen fieri poC let, uellem hec opera, qup ex materia inftituta funt, limo induci, incrufta-tiepjUeignem tarn facilefufeiperent.propugnacula etiam à fronte altius fu* feitarijue ibi defenfores ueloppugnati,tutópermancrc,5Clateradefenfaic polfent.pluteos adhec, qui in fummouallo, aut iam exaruerunt, aut pu, truerunt,fimili materia amp;nbsp;foris SC intus circundarem,ac firmius terra confo lidarem: tandem heclimo paftinarem, quo etiam ab igne tutiora redde* rentur. Valium fuperius certis in locis,ita alia adieefta terra reficerem, ne in fuperficie, una totius ambitus facies uiderctur. Scd aliam partem ab alia operibus diftinguerem, ne fi forte partem aliquam abhoftibus capi contingeret,eadem opera uniuerfo uallo potirentur:fed facilius SC ab opegt; tibus iltis quæ dico, SC arce interiori, iaculis SC fagittis, loco deturba.

lt;»♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IOAN. HART. STELLAÊ rentur. Ne autem inopia rei pecuniarix opera hacc negligerentur, poffel a 5 colonis impetrarijUtcumfdrentiftaomnia ad illorum tutelaminftitutaeC fc, non grauatim ipG' per uices, labores èi. partem impenfarum fubirent. fi itacp odingentis colonis,qui ad arcem hanc pertinent,hæc opera ex aequis partibus imponcrenrur, laborantibus folum uitfius ex ærario publico,^ præmia diligentius operam nauantibus proponcrêtur, crederem fieri po^* le,ut intra breue tempus neep impenfarum ncqpinduftriæ quenquamp«' niteret. Cum hæc,Amplifsimi uiri,ueft! a indueflus authoritateferiberem, ucnit mihi in mentem,quàm feite etiam in me dicere poflètis, id quod An/ nibai Rhodiinphilofbphum de re militari diflerentem dixit. Quaproptef cum mihi confcius,quàm parum conuenienter profeisioni meæ,aliquancio militiam fecutusfim,Slt;^nuncde re militari difleram,metuam in quampat/ temmeum hoc indicium accipiatunuosetiam atqp etiam orarceogor,ut quid oneris nonaffe(flantiipfiimpofucritis,confideretis. Et fi in hoc, futo-rem aliquid fupra crepidam conatum,iudicio lapfum elle mirum non fit/a ne non diffido,quin,quoniam uefira uoluntate impulfus id feci,mihietiani eondonaturi fitts. Valete,cxipfa Arceueteri,fîue AItemburgo,v HL Ca/ Icnd.Auguft. H. D. XLUi.

Vmhefterno die decretum Amplifsimi ord.ueftri expeôa-rcm,animaduerti exijs,quæ cum fcribaquodam loquebaris, quot;nbsp;' tibietiamcuram huius urbismuniende incumbere. Quain re tametfi feiam neque côfilium ciuitati,nccp tibi prudentiani deefiè: tarnen exiftimaui in meliorem partem accipioportc/B re,tanquâ beneuolcntiçargumentû,fi quis profua uirilipartecuperet pro defie. Neqs enim omnibus Diogenes ille placuit,qui in bene mérita ciuita/ te,dum confilio prodelTe poterat,fuum duntaxat dolium uerfabat. Ac cum mihi ipfi abunde in eo quod fuggercre uolebam,ratio meç confiderationis conftarct, ut qui ftudiofèomncsltaliæ, Hifpaniæ,Galliæ, utriufqp Germa/ niæ,nonnullasHungariæ munitiones ipieuidiflem, amp;nbsp;cum à peritioribus, turn à me ipfo rationem uel munimentorum, ucl cur locus aliquis parum munitus diceretur, exegilTem: adhæc fæpe difputationibus eorum inter/ fuifièm,quos Galliôt^ltali capitaneos ingenianosuocant: fperaui,utfiali-udnihil,tarnentibi ftudium meum nó ingratum fore, cùmbeneuolentiam meamergaciuitatem hanc teftatamefle conarer: autfi quid non inutilitet admonuiirem,id faceres quod EphoriLacedæmoniorum fecifledicuntur, cum fordidus quidam utiliisimam Rcipublicg fententiam dixilfet, metue* rent^ ne parum ponderis propter hominis utilitatê haberet,a!ium grauem amp;nbsp;ornatum uirum,qui candemfententiâ diceret,induxcrunt.Tamctfibcc me ualdc follicitu haberet, quod huiufmodi rationes non tam comode ex* planari,quamintelligipóflent. Veruntamencumconfiderarê, quodmiht ingeniodeeffetjid tuahumanitatêfuppleturatuifum eft,utquantüeiusaffe qui pofl'em,tibi,quæ cogitate,oftendere conarer. Animaduertiigiturloca aha natura,alia opere,nönulla utroep modo munita appellari. Vienna uero ex ea parte qua cam Danubius alluit, uidetur propter flume ab hoftib. fie fa tiis tuta efle.Inreliqua parce,quia côplufculo opens indiget,uos uideopfus laborarc. Quæmihimulto munitifsima, paruuloadmodûopère, ficreddi pofle uidetur. Torrens illc,quem urbisnomine Viennâ incolæ appellant, duobus pontibus fuperatur,loots fiefatis anguftis.Ego,fi queuis hoftiSin* grueret,pontes hos obicibus firmaretaut ita faxis 6^ terra exaggerarem/Jt

' DE TV RC. IN H VN (3. S VCCE S SI B. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßi^ ■Asqua fifterctur, uias hinc inde ducentes, ad ponnum alritudinem cxxqua, tem: hoe modo fieret, ut reftagnata aqua, omnem eum traefîum qui in me-tlioeft, inundaret ; nec^ urbs oppugnari nifi ab arce regia,ad portam quam Scotorum uocant, pollet. Nemoenim hofdurn tam fiolidé temcrarius fo^ tet,qui committeret,ut intra ftagnum SC foflas coufpiceretur, Atqui hoe fta gnum non poffèt ab hoftibus,nifi eum difficultate deriuari, etiam nemine fepugnante.Deindepofletfinemagno negotio illorumconatus impedin', fxtruâis ad exitum potium duobus caftcllis ligncis, qualia Germani Cat^ 2en uocant. Autfi id periculofum defenforibus uideretur, præfertim infir.* periori ponte,quialongius à muris abeft,pollet pons ille atq; agger,fineca ftello negligi. neep enim id eo loco tantopere defideraretur. in inferiori tax Wen ponte, hoc omnino neceflarium effet, ut ex uicino, fi hoftes conaren^ Wrperfodere,foflores impedirentur, fine ullo periculo defenforum, prOx ptetmeinitatem murorum,2C aliarum munitionum. Geniep fi unmerlauis ^toftium eo incumberet, ut caftellum illud expugnai êt,poller co modo exx trui, utmomento temporis incendio cofumeretur, ipfis defenforibus intra uthem receptis,achoftibus ignenecatis:uti Hifpani Gallos ludificati funt, 2uteannosnifallor xx. cum omnibus opibus arccmSalfarum(eft: ca apud ferpinianuminComitatuRufsinonis, opus ComitisPetriNauarrac) op* Pugnarent,aciam unum ex propugnacuhs,uti purabât,expugnaflent. In-terea tam en, etiam fihoftes ftagnum hoc dcriuare contingeret, non illud unemulns SC diffieukatibus Ód ludificationibus efficere poflènt.In lucro au tem ponendum cft,ubicuncp hofti,fine tuo damno incommodare potes.In tumma,ego putarêhuiufmodireftagnatióe, fiuc torrctis,fiue cuiuslibetpar Wriuulijhoftibus omnia,etiam ad caftrametandum, anguftiota reddenda tlfe.Qyale etiam hoc cffet,fi quis riuulum Alfam,incifis aqua-dueftibus fiia ® ‘Pontefineret uagari,qui cumdecliuia inibi inundaffet,deinde fccum altcx tiriuulo,apudaicem coniungeret, poffet commode etiam 6C ibireftagna^ hiexcitato aggere,pcr quem uia extra urbem in agrosducerettufquex ®'^fo,utomnis poteftas hoftibus adimeretur, ficcis pedibus urbem oppUx gnandi, etiam fi nulla in fofsis aqua contincretur. Hic tarnen cogitandum tæet, fi quis noxius halitus ex huiufmodi reftagnatione gcneraretur, ciuL tus'nepeftilensfuturus effet, an folis hoftibus, ut quifub dio Si extra umx ^^rasagerecogantur. Dominus enim à Lautrech cumobfideretNeapOx I'w,acputaretlê eines ruptis aquatdueftibus,fitiad deditionem coatflurum, «tgraui intra uallcs reftagnatae aqup fœtore, amp;nbsp;fe £lt; exercitum peftilentia perdidit,ÓLresGaliorum mifere afflixit. Nuncad urbem ÓÓad ipüsfoC ftspropius accedamus. hicinprimis laudo, quodfoffædilatcntur, SCprOx «undius effodiantur. uerum terra illa quæ cgeritur, cum nequereêïalinea ducatur,(quod tarnen effet utilifsimum)nequeplaceat intra urbem pro ual todeferri,poflèt utilius,utimihiuidetur, acijfdemimpêfisalio modo collo ^ri.Habes inmemoria Magnifiée amp;amplifsime uir,cum prima obfidionc furcharum,aliquot cohortes eruptionem infelicitcr tentaflènt,nec fefe poffent omnes ordinatim recipere, quam multi fein foffas précipites dimix *trint,quiuelcafuipfoobruti funt, uclin ipfas fociorum cufpidcsincidcx tunt. contra huiufmodi cafus, primumin arce illa Mediolanenfi prolpcx ftumobfcruaui. Hocimitatifuntpoftmodum Galli inTurinis,amp;'Mort-W-Veneti deinde in Niort (locus eft inter Brixiam amp;nbsp;Cremam) poftremo ftiamipfiDuces Bauarie,inmunitionibusIngolftadq,quanquam ratione ^onnihildiuerfa. uerumnon eft admodum difficile, aliorum inuentisad-pfe« Foffacigiturharum urbium,quas fupra dixi,ueftris fimiles funt,nix “quod redæ fint, OC agger exterior muro diftineatur, Neque ftatim ex agris

fixé nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IOA'n. MART. STEXL-AE

agris aut campi’s urbi circumiecSts, in ipfas'folüs prædptrium eft;Ccd teil’/ A Ôum eft nonnihil fpacijjUelutgradus quidam, altitudine pedum fenumuel oeftonum, ira utfiquis reCftäaccurrat, SChoftemuitet,demittatfeinilluni quem dixi gradum,ubi uél tuto ftare, uel fe ad portas fine ineótnodo pofsit recipere. In loeis lifts praediôis, h arc ira extnufta funt, ut enam duo cqup tescommodeuagaripofsint. Habentpræteréaamp; alias commoditateshu* iufmodi foffæ.Pnnciptofi leuiprselio eft erumpendum,nonfempcr iter ft/ cundumipfas portas inftituendumeft, quod eas hoftes utplurimumintcn tius obferuant.Deinde fi exaliqua parte folTæ ab hoftibus implcantutJi-ne incommodo hac uia mederi, amp;nbsp;rurfus curari poffimr. Quinetiamfine magno difcrimine,fiqui oppugnabunt, hme à latcribus moleftabuntur, denieptotaurbs etiam extra munimenta, inuitishoftibus, uclobequitari poteftEt eft hpc foflarS ratio, uobis adhuc tota integra. Pi æterea animad-uerti, alia adhuc propugnacula praeparari. Vnü,uti intelligo, in co angulo erit,qui efi poft monafteriü Dominicanorü,loco ualde opportuno.fedego cum res adhuc Integra fit, propugnaculum illud fic inftitui pofie puto, ut in fehabeataliquotmolas, quæfemper etiam in obfidionefätinam præbc rent.Quod fi una fola inftitueretur,uideo poftquam altius cfrolic eruntfoß fæ,fatisfontiumfore, ut ex earum featurigine mola fubigatur. finplutcs, dixifupra,ad altitudinêpontium uias elfte cxaggerandas;poteftinilloag' geretalis ex Vienna aquxdueftus relinqui, qui etiam pro cuniculo let/ uiat, ac ducat in caftellum illud ligncum, quod ad exitum pontis fiipcrius collocaui. Qui aqueduôus fine cuniculus, etiam tertiam utilitatemadfc/ ret.cumenim perloratis bafibus quæpontium fomices fuftincnt,inllitue/ tur: erit commoditaSjfi propter magnum aliquodftratagema, ponsigni deljcicndas clftet,i!lius adimplendi.Hoc tarnen cauendum,in quo duese- ® dam nuncuideo peccare,necum aquaturbida eft, earn intra foflas recipe/ rent,ne limo aut arena rcplcrcntur. Eft ad hæc in eodem angulOjmurusil/ le altus chori diruti, exiguo ftpacio à mœnibus diftans: contra hunemurum fenfim colh's,fiue agger rerreus fimo amp;lignfs compa(ftus,inmultamalti/ tudinem excitaripoflèttincuiusfummo uertice, duae aut tres bombarda, pofient omnem uicinum agrum, infuJas etiam Danubij tutari. quarts quantam utilitatem allaturaeflèt,nemoopinor ignorat.Certèhuiufmodl collibus natura Mafsiliam muniuit; opere uero, Ferraria in Italia, Aurelia in Gallia funt inftrudîç. Ex huiulmodimunimêto CefareaniMediolaniob fefsi,Iacobum Cabanneum,admiraldum Galhæ,ut uocant, iHius^exerci' tum,itainfcftarunt,utobfidionemfoluerc fuerint coadti. Humfmodi coft liculi complures intra mœnia excitaripofient, locistarnenopportunioif bus,uti mihi uidetur,hifce:in eoenobio Auguftiniêfium, qui angulus eft in ter Regiarn, QC portam quæ ducit in Carinthiam. medio item angulo inter eandem Regiarn, ex alio latere, Sd uicinS illud propugnaculum, quodeft in fundamentis uiciofum.Poftremó fi quis uellct alium poft Scotorummo nafterium excitare,multum urbi profpiceret,uel in hoc,quod hoftibui ma/ gna ex parte adimeret facultatem,ex anfradtibus illis uiarü,que ex fuperio/ ribus loc s adfubieefia pafcua ducunt, fubfidia Ódauxilia,quæ fecundofln' minefubmitti poficnt,impediendi,uexandi'ue.Sedhis omnibus locis pe^ quam necefiarium eft, ut propugnacula aut reficiantur, autdenouoinft^ tuantur. Illud ucró quod uitio fundamentorü ex parte fubfcdif,nec inutih' ter etiam fic relinqui pofict,06muro folum extrinfecus uelut camifia,utGai li 8d ltaliloquuntur,ueftiri.Quomodo caftigaretur amp;^ alterum uitium.An/ guftius enim efie uidetur,quam ut duas bombardas utrintj eiaculantcsco-modè pofsit continere. Sic Cæfar Fontem rapidum,6lt;lan(ftumScbartia' num

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ DE TV RC IN ri VN G?. S V C C Ë S S l B. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^i^

5fiUfn muniuit: quae loca funt omnium quæ ego uidi munitifsima.fitain Ngt;'cneismontibus,contra Vafconcs amp;nbsp;Aquitanos. Sicitcm Vencri Vero ®am inexpugnabilem reddiderunt, dum ucteres muniticncs, ubi id ratio ®peram patiebatur,drcundederuntnouis mûris, magis rjs inftarfuldmen^ •‘cumfdamaccliuis, quam ad perpendiculum directis. Quod fortafsis c* ’Omneceflarium inillo propugnaculp, quod Regiæ obiectum cft,uidercgt; ^■■jfiquishocomnino acuniculistutûreddereftuderet.nam intelligo non ■^iniis alte fundamenta iacflaefle: præterquam quod eamultisin locis ter-Jïnatura uidcatur, ut etiam fi in fuperficie aquam foffæ habeant,tarnen np '‘îdaltitudincm featuriginum fontium depreflæ fuerint,pofsit urbi incom ®'odari;non aliter quàm Petrus ille Na narra, ex côtinenti in infulam fubter •narecuniculo ado, arcem Neapolitanorum fubuertit. Huic igitur incom '’lodoficobuiam iretur.autfi temporisanguftiaimpeniàc^idtnpraefentia nonpaterentur ,faltem crebris trabibus circunfepiri conueniret: quæ fiftu-'‘stamalte fubterram adigerentur, ut necpfubter,necppercas,uiapateret ^ndamenti tentand-i: aut loco motæ,id ftanm proderent. Excogitatum eft ^ aliud inillo foris adiedo, fiuefulcimentofiue murotutin ino fundamcn JOiquoquô uerfus uia opéré camerario relinquatur,quà comniodè Cunicu^ ^obuiarneatunaut excipiantur,8C hoftes fumo fuffocentur. Noua autem pfopugnacula quf erigenda funt locis non aquofis, cuiufmodi eft quod re §gt;amtuctur,munitum illud quidcm,ut apparct,ôif firmum,amp; qualia (ànè 0* panda effent alqs in locis : uerùm putarem adhuc utilius ea conftrui pofle. Primum Veneti ÔC Gcnuêfes,feneftrasillas collaterales,Germani Streich-*Jueruocant,pcr quas in foffas bombardæ iaculantur,duplici ordine extru-^wuntjfubdiuales omnes, propter fumum: frontem uerô illam trigonalem ' 'taordinauerunt, ut duo laterales anguli fie ante feneftras obqeerentur, ne “■nillas fagitte immitti poflent. Cæfareani nunc Albæ, Aftg amp;nbsp;V erccllis,ad ■lia fuperiora aliud adiecerunt, multo ingeniofius. in angulis cnim illis latc falibus, quos dixi feneftris prætenfos 5C obiedos efle, fecerunt gradum ^ defeenfum quendamauerfum, neque ulli qui extra urbem efteonipi-cwjm,per quem in imas ipfas folfas defccnditur,admulta quæ obfefsis pro lt;nranda funt ualde neceffarium, fiue uelis in ipfis fofsis manum confe-*«rt,fiuc foffam etiam durante obfidione profundius aut latius excaua^ Kjfiucetiam pecus uelut in ftabulis continere, ut faciunt prefidiarij in arce Salfarum: præftrtim dumnonfempertafitanecefsitasurget, ut fitnecefia^ duin aquas in fofsis habere. Ea enim ut fuperioribus locis utilis eft,ad cu diculosimpediendum:itafanè inutilis,fimateriamabhoftibus infoftasin* ieóamcomburereoporterct.amp;efthuius urbis fitus taliSjUt cum uolcsa^ quasinducere 8^ deducere,n6 difficulter pofsis.Quç uero rcliqua iam infti Ptafunt opera, fcilicet murus ille qui in imis fofsis ex utrotj latere terra di-Rinct,qualis apud Regiam cceptus cft:item alter ille, qui intus aggerem fugt; ftinet,quanquam in bis fpiracula, quibus colantur aquæ pluuiæ, deefle ui* dtantur,multumroborisadderent urbi, fi ad finemperduda eflent. Ve* tumnonmiror earn efle ærarq angurtiara , in Republica præfertim iam diu bellis 6lt; calamitatibus afflida, ut difficulter neruos Sd fumptus fuppe* ^tare queat. Huic tarnen rei quo commodius mederi pofsit,narrabo quid wduobusFrifîæoppidulis fadum fit, quæanteannos xii,DuxGeldriæ pnproditionem occupata,folo æquarat; cum iam ciues rurfusinunum tonueniffent, acde recuperandapatria confiliuminijflent,primumlocum quemfuturis muris 8Cmoenibus deftinabant, quantus mukitudinis capax tiret,foira exigua Slt;humili ex publico circundederunt. Ex hoc a^gere, tantum fingulis ciuibus attribucruot, quantum unufquifqp commode tueri pofte

tfi3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IOAN. CHRIST. CALVETï poffc uidebatur/um iam in mœmbus omncs conftituti effent, magintatus A edixit, it a ilium fibi attributum locum munirent, uti putarent fuffccrcad uitam bbertatem^ défendendamjquod tam ftrenuèfadlitatum cft, ut nub lis poftea ne^ copqs neep opibuSjUti tarnen fæpe tentatum eft, expugnari potuerint, Cum igiturego uideam bic publice egeftarê, priuatim magnas effe diuitias,non iniquum putarcm,fibocpacro priuatorum fortunwRef-pub.fuftinereturtaccumunufquiftpfciretquo in loco autcum patnanb dturus, autcum éadem moritutus eilet, uideret^ubi fuam ipfiiis uitam, coniugis,liberoium, cauffam religionis, ac fortunas omnes collocatas haz biturus effet5eum locum ita muniret, ut fibi illa chara conferuandaepputä ret. Hacc funt magnifiée Ä^amplifsime Domine, quæ ex re ipfa in meutern mihi uenerunt,ut tibi feriberem : non ignarus, quam parum prüden ter faz ciam,apudeumcuiiftafuperfunt. Tarnen cum bumaniiatem tuamapud me cogitate,uiium eft,qualitcrcuncp ifta fefe haberent, perfchbere: fieque ad alias excufationes autdeprecationes confugere, quamutteorarem, ut fi praemagnitudinefi:udif,animi mei dcclarandi,nimis impudenter,tuahu manitateabufis.autnimis finite mei ipfius oblitus effemjid benigne,ut fo' les, ignofceree, mc^ tibi cÓmendatum eflè uelles. Vale, XV. Calend. luz nias: M. D. XLii u

I O A Ngt; CHRISTOPHORI CAL-VETI STELL AE DE APHRODISIO €xfugnato Commentarif^.

Phrodi{ium,quoduulgo Aphricam, Mauri Mafia diarn appel 15 !ant,fn ea Africæ orapofitum cft,quæ inTunetenfetegnum ^. \^ abïjf. Qua aditn habet a terra, diredafronteinter Septentrioz nes te Auftrum ad ducentos paffus patet: rcliqua mareaUuit. Eius nerofpacq pars qu» ad aditum pertinet, duplici muro,

amp; altifsimafofia inter utrunepperdufla, amp;nbsp;turrium alfitudinemunitajdif ficilem habet oppugnationem. Hinc Aphrodifium ipfum paulatim latum fit,mare^ ab utroqj latere,nclnti in finnm,ad cas ufep turreis admittir, qu» in cccafumfob'sfpectant. Deinde latins fadrumjurfus adonentemfolem contrahiturtintenuCm^cufpidem defincns,!ingncfpecicm refert.A' mart autem quanquam fimplici muro, ne ea quidemcrafsitudinequaa conti/ nenti, cing6tur;tamen co propius accedere perdifficilc eft, preptcreaquód marcefiilbcnadofum, Sd breuibus plenum. Murus Sd erafsitudine,quam habet, £C turrium muleitudine, £C quod frequentifsimis fibulis rcuin^nï diftinetur, praecipuca terrafirmifsimus eft. Nam qui interior eft,in htitæ dinem pedum quindecim ; qui uerô pro io fia eft,quinqi patet. Porta,qua ad oppidum eftingreflus,altifsimis turribus Se opens uarietateamp;firmita/ te efifanèqnam admirabilis: totfuntin eainextricabilesanfradus,totgy/ ri,tot arcuati flexus,fuis quifep aeratis poftibus utrin^ muniti.Poft quoste ftudo quaedam fornicato opere, longapedes feptuaginta,ingredienteseJ.'/ cipit:adeó anguftaamp;lobfeura, ut omnium mentes animos^ perturbet, ^ quafi cum aliquo numine terrcaf,fpeciem^ potius auemi fpecus,quam in greffus ad oppidum præ feferat. QiJo fiebat,utMauri, maieftateoppidi ^ rcligione addu(fii,ctcdercnt,nulla ui ipfum expugnari poffe. Intusquaad Septentriones nergit, móticulus nafcitur paffus Circiter à muro fexcentos: abeftq3,qua in auftrumfpedlat,a nauali amp;nbsp;coihofie centurn^qui Svampl’^^ dine êêoperismagnitudinelongèaliosantcccilit.Namprgtcrquamquod muro

C o M M E N T A RI V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^î9

A Wo continetur,tutifsimo^ in loco pcfitus eftgt;multo capaefor fieri po 'flhaditum^ïta peranguftû habet,ut fingulas triremes, fublads etiam f^is,faucibus, ueluticanaliquoda,introægrè admittaneo^ amplius ’I“‘'’quaginta fe reeipere, ibicp portapræclufa,quæaggere £lt; turribus dmunita, tranquille hyemarepofsint. Fuit hoc oppidum fub imperio unetefium,donee pulfo Huzanio Cheleuio, qui AriadenS Aenobar-umfumma necefsitudine atringebat, qui^ proditione quorundam 'Plumoccuparat,fefe in libertärem uindicauit. Quam uiribus QC multi-'udine hominû diu retinere potuilTct, nifi earn Dorgutes T urea pirata Wnis,oppidanorû aliquot perfidia adiutus,eripuiirct.Is à Méningé il âLotophagorum^quamGelues hodie uocant,foluês(quæinfulainmi '’oteSyrti ponte ad promontoriûZetham contincnticoniungitur)A-pi'rodifium uenit, præmifsis co confilio pcdeftribus Turcarum copiés, ''himulatc^ ipfe à mari oppidû fe uellc adorin' fimularct, cocurrentibus ^ooppidaniSjilliftarim à terra ex infidtjs irrumperêr,ipfumqî caperent: ’'wfortuna comprobato hominis côfilio euentui defuit. Capto Aphro 'l‘fio,Dorgutes feDynaftâappellariiubet: Âfricae,Mauritaniæc^oram ®ccupare,Imperium protendere,exNeapoli Sicilianprædas agereani-'’’iiniintenditicreuiflètcpprætermodum uiribus, nui eodem anno quo oppidum captum eft, qui fuit quingentefimus quinquagefimus fupra ’’nllefimûjabHifpanis fuifletreprelfus.Sed res ipfa expofeere uidetur, ^'paucadeDorgutcpræmittam,quôfacilius percipi pofsit, undeTur-fa hiimili perobfcuroep loco natus, ad tantS dignitatê pcruenerit. Qui fumaliquadiufub Acnobarbo tyranno,Chriftiani neminis bofte atro-fdsimo,nieruift'et,piraticamfacere cœpit;non ea quidem fortuna ac no 6^gt;ne,quoludæus amp;nbsp;Cahis cognomineDiabolus,Halacp,etalij quifub ^mobarbi imperio fuerüt. Sed breui tantum uirtute enituit, ut merito *{gt;lumAenobarbus piratis omnibus præficeret,cum Othomanicæ daß JX quæanno tngefimoodauo co a da fuerat, imperij fummam teneret, Wane turn ipfe Conftantinopolim reuerfus dimihlfcr, Dorgutes trede-hmnauibus longis in Corficam Genuenfium infulam renauigauit ani ’'’0pehniquo, 2lt;Chriftianis infenfo «Sedbic conatus eiinfelicitercef-fit.Namadeam infulam, euaftatis prius amp;nbsp;incenfis aliquot Chriftiano-fum maritimis locis, cum triremium claOe, quæ Cæfaris ftipendqs mili-hbat,confligcns,amifsis undecimnauibus,in poteftatem Ioannis Au-riat uenit,qui ei claisi præpofitus erat ; Sf Andreae AuriæPrincipi Mel-phitano, amp;nbsp;return geftarum gloria, óf rei naualis fcientia atcp ufu longè darifsimOjCum primis charus, maximis^necefsitudinis uinculis cum ’Ho cóiundus. Captus Dorgutes no animum boe cafu demifit, fed fpet pUnuSjin triremibus Auriaemulto temporecathenis eóftridus, eandê lortunam, quam alios pati coegerat,fortifsimè pertulit : de quo fi more ’’’îiorûfuppliciû fumptum fuiflet,non tam infeftummare habuilfegnc-fluetotincommodis Chriftianos affeciftèt. Nam paruo pondéré auri li-HmatepriftinareceptajadMeningêfe contulit,ubi Sf audoritate, qua plurimum apud Barbaros poterat, Óf amicorum ope uiginti nauiS lon-g2rSclafrccötrada,in Italiam proficifcitur : to tamtp Liguria: oram de-Populatus, captis aliquot nauibus onerartjs,óf trireme una Cigalæ Ge-^uenfis,cum ingenti captiuorum et mercium numero remenfo mari ad Meningem redtjt. unde non parum nominis óf audoritatis cum apud ’Hos,turn apudTurcas,quorum opera potifsimum utebatur,eft confe-wtus.Infequenri uereexnaualibus naueis producit,fummainduflria ïitnat,remigiü fupplet,triremes treis adijcit,fagittarjjs tormetis^ com-

,JJO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D E A p H R O D’ I S I O C A P T 0

plet : da (Te fie inftruda naueis ex infula ediicit, oram^ Ligufttó rtan? A amp;: Ibend percurrens, plus certe cladtum, quamfupenorcscftateintiilit. Nam prêter captiuorum turbam.trifemem unamRhodiamtcmpeftate ac uentorum ui in Pithecufam,qux Ifchia dicicnr,deic(fiam,quamagna uis auri amp;r argend importabatur, ca’pit, curnipfepraedadicaufa in cam jnfulam uentlïct : quodherdè Fortuna nimium ei indulgenti tribui po* teft. Vix enim contingit Rbodias uel deprimi, uel capi : tanta eft miliru jllius ordinis uirtus,Ö^reinaualis cxercitado.Idcum AndrcæAuriæ maximo Caefareaeclafsis præfedo nunciatum efre^maturatexGenuen fium portu exire, uiginti triremium numéro omnia maria luftrat, prædo nemquærft,ut cùmeodecertet.Quitametfiefl: admodumcallidus,âf longo rerum ufu præditus,tarnen cauere non potuit, quin in confpeâ3 Caîfareæ clafsisueniret: quemconfpicatæ triremes noftræ,in eumfefe rnettauerunt. fed ille earum impetum metuens,ex alto refugit,internen tubeneficio^ nodis euafit, 6C inMeningem cum omniprædaferecc/ pit,ibi^ hyemare conftituit. Ineunte proximo uereanimum admafora adpulit : Aphrodifium, ut fuprà demonfiratum eft, capimbi aliquSdiu comoratus, Cothonem expurgandumcurât, aggereamp;propugnaculis muniri iubet,trecêtos T ureas oppido prarfrdio relfnquit : his praeter cp-pidanos adiungit quadringentos Mauros, quos exagris coegerat,qui bus omnibus Turcam quendâfororis fuæ filiumpræficit,nnàcumH3' lete uiro ftrenuo, qui nomen cum religione mutauerat. His oppidi nt* ftodiacommifla,omnibuscprebus conftitutisjnadus peridoneamad nauigandum tempeftatem,naues Aphrodifio foluit, gCin Hifpaniam contendit. Erant numéro quadraginta feptem,partimLiburniexamp;fa-^ duariae, partimbireracs amp;nbsp;triremes,adiundis aliquot nauigijs fpccula- “ torijs.Nemimdubium erat, qùinhacclafleDorgutes infignemcalami* tatemChriftianæReipublicæillaturus ciret,his præfertiminfulis.amp;'ma ririmis ciuiratibus, quæ Carolo quinto Caefari parent:quod, neaccide* ret,cum Auriaerenunciatum elîet, quàm celerrirnèpræcaucndumput3' uit. intelligebat enim, dignitatis fuæefle,hominem ferum amp;barbarum comprimere:neqt ferendum efle, in confpeclu penè ipfius liberos amp;nbsp;co iüges in feruitutem abduci,populationes fieri,et uicos oppidaœ incern di,naues deprimi, Si. capi. Videbat etiam maxime pcriculofLimNcapO/ li S^Siciliaïforc, piratam finitimü habere : proptereaquod id oppidum, cuius imperium ipfe obtineret,contra Siciliam cit;in quod,fiquauis ur geret,tanquam in tutifsimum portuin fe reciperepoflet. His rebus Au* ria addutftus,triremes ex naualibus educi,cohortes Hifpanorum, quo/ rum opera fuperiore aéitatcufusfuerat,exlnfubriaeuocari,etomnesad Spediam,quod oppidu eft Liguriæ,in finu Ericis,Specia uulgo didum, conuenireiufsit. Erant hi milites,quos Didacus Ferdinandus Morère^, la,Rodericus Paganus 0^ Amadorius Nauarrus inHifpaniaBcticaco fcripferant. Qitos etiam Philippus Princeps, cum exHifpaniainGaL liamBelgicam contenderet,trircmibus conuexeratreosep utpraeßdio« traeftui eflènt,quem Malamipinam uocant,reliquerat. Vnde militari Hi fpanorum more nomen illis à Malafpina inditum,qui ex praefidqs amp;fla tionibus cohörtibus nomen imponere fokt.Omnibus rebus ad nauigä dum paratis, Äuria exGenuenfîum portu uiginti trircmiSclaiTc Spe* diamdelatus, milites,quos euocariiuflerat,inuenit:eorüordines hidu cebant,quos paulo ante recenfui,fub FerdinandoLupo Lufitano nrili* turn tribuno. His omnibus triremes confcendcre iufsis, nono Cal.May SpediaprofeduSjtribus^adLiburnum Thufeiæportumadiundis tri remibus

Pontifias Max . ad Pyrgos ueteres, in quas nullt milites extra ordinem '^ipofitifuerât, Ncapolim pridic Nonas peril cnit. Ibi Garfias Toletus « Antonius Auriaunâ cum Neapolitana cIafle,quæCæfar(s ftipendtjs '’’ercbat, fe il!i adiungunt : quingentis Hifpanis, quos ex Neapolitan© pfæfidio eduxerant,intrcdecim triremes impofitïs. Neapoli biduum nuriamoratus,Panhormum feptimo Idus Map adpulittauôo^trircz ^iumnumero decern SiculiSjquibusBerengarius Requefentius præfc ’^us cratjSC quatuor Rhodt}s:cumintclligeretDorgutemrefrumenta^ ''gt;3amp;commeatibus premi,ftatuit eôcurfum dirigere, quôrationeetiS fogêteipfum,recurrereeratnccefle. Itaep Panhormofoluens quinqua^ gmtaquatuor triremiuminftruÆfsima elafle maria circuit, nihil inta-^tunijquô prædoni occurat3relinqu( t.Sed neq; in his locisjad quæ fama •^'■3tipfumattigifle,inquirendo Auriareperirepotuit. Hinein Maurita ^bmtranfitjoramep Africæpræterlegens perfpedo Aphrodifrj bru, in Monafterium renauigat,quod oppidum firmifsimo TuVearum amp;nbsp;Mau ■■orumpræfidiotencbatur.IdenimDorgutes operam date, adidincum ^wcjtotis^uiribus contendere,ut oram illam Africg occuparct,im pegt; dum protraheret, Aphrodifium arcemregnicaputqj conftitueret. Eo fum Cæfarea elafsis appulfa fuiiîèt, amp;nbsp;Turcæ noftros aquatione prohi-“uiflentjAuria amp;nbsp;Toletus expofitis militibus monafterium oppugna.gt; ’■ccœperunt:attpftrenuèfedefendentibusTurcistormentacduci,muz ’^os quati,irruptiones fieri iuflerunt:acritcr utrinq; pugnatum cft,quogt; ^dHifpanorumimpetum oppidanis nonferentibus,oppidum captum fft)amp;^ rnilitibus prædæ datum. Cæfî funt ex hoftibus circiter trecenti,cagt;. BptimillefiCducentfiexnoftris centum quinquaginta partim interfeebi, partimuulnerati:inhis Morerela graue uulnus accepit. Hoc detriment fumnoftrisillatum eft, quôd à principio oppugnationê parut duxerSt, tormenta^ expedirineglexerant:ex quibus aliquot diruptis magnum ’ncommodum acceptum eft, nonnullæ^ triremes affi/dæ, ac primaria CaroliAragonqTerrænouæMarchionisdeprcira,nihilq5ex eaprater fälliges gCtormcntareliqui fadum. Capto Monafteho, Auria Aphro^ ^il:umoppugnareftatuit:fed antequam id tentarct,dignum duxit ca de fcloannem Vegam proregem certioremfacere:qui exlegationc, qua 3pwd fummum Pontificem non minore gratia quam audontate Cæfagt; psnomine perfundusfuerat, Siciliamcum imperioobtinebat: cuius singularis prudentiamagnorerum ufupcrfpeda,animi^ magnitudo ntmininó crat cognita. Dum hæc in Africa geruntur, Dorgutes totam •weoram Ibericiman's percurrens,êlt;oppidum, cuinomen eft Sando soannq non procul ab Alicanto, quod plerifcp Illicen, nonnullis Alon ’Meuidetur: Ó^Culleram,quamdodiSucronemputant,in Valentino^ funilittorediripueratjparuum^hominumnumerum, cum imprudent tós, inopinanteiscp inuafiffet, in feruitutem abftraxerat. Inde ad Ebu^ ssWj 06 Baléares infulas defledens, cum Polentiam maioris infulæ ur-“^ de improuifo fub quartam uigiliam adortus efteqinfulani feminugt; ''SjCorreptisarmis, maiorumuirtutis nonimmemoreSjfortifsimêTuri. ^^^jcpulerunt: récupéra taeppra’dn,muit is etiaminterfedis, cos adnax sstisufqueinfccuti, tantum cladis Dorguti intulerunt,ut rcliqui pirate, ^wid temporis fub ipfo prædabantur, animo confternati, aliusalio di* iedere, relido^ eo in fua fe quifi^ recipere decreuerint ; quôd plus iagt; turæquàmlucri fefecilfeintelligerent. At Dorgutes nullis cafibusfra ^'us,decent glt; feptemnauibusfreliquae enim iam abicrant) Neapolim»

Sicilfâm^prætcruedus, cum Aphrodifiumdefcrnnonpofret,pt'optC/ * reaquôdà noftris hoc tempore obfîdebat ur,ex alto profpedabat, fi qua exonerarijs nauibus,quibus ex Sicilia frumentumexportabatur,impe-tu facflo interciperet, quo eins dief detrimentum farciret. Dum ad hæc antmumintendit,confpicatusquinquetriremes,quæÂphrodifioNca. jpolim tranfibant, arque exift/mans cas reliquas Cæfareg clafsts anteirCj in Meningem profugit. Inrerca Auria capto Monafierio, Ô^ AphrodL fij fitu diligenter perfpe(flo,animuminduxcratoppidûobfidere:acnon, nifi expugnato ipfo, abire» Videbatenimmalum indies ingrauefeere, Dorguti uires crefeere, potentiâ augeri, ncque è re Cæfaris ÔC Chriftia-norum eirejUic prædonem Imperq federn habere. Ob cas caufasutad Guletameius oræmunitifsimam arcemclaffe uenit, quamCaefar,cuin primum in Africam traieciflet,pulfo fugatoep Aenobarbo.expugnauC' rat,captocp Tuiiete Mulæium Hazenium in regnum reftiruerat, coniio catisPræfelt;S:is,2cCcnturionibus,atqucinhisLudouicoPereZ!0 Va^ ga, clarifsimo ac fortifsimo uiro,qui arci præcratjfententiam fuam expo fuit, mulracp in cam dixit plena confîlij Ô^ prudentie : qui, cum ei plengt; queaflentirent, paucis contrafentientibus, concilium dimifit. Ac Gär/ fias Toletus,Petri Neapolitanorum Proregis filius,quiin AuriæfentC/ damicrat,ipfum adit:hortatur, utinfententia perftetrpolliceturfeRci/ publicacnon defuturum : quinctiamfiuigintiquinep tdremesfibi attri/ buantur, Neapoli fupplementum Hifpanorum, commeatum, Si omnia quaead oppugnationem neceflariaeflent, tranfportaturum.Propterea quod id, de quo Auria ad omnes retulilTet, non ita difficile faGu eifern/ quirendoreperiref ; ad haccintelligefet non parui Cæfaris referre, Prædonem coerceri:nequedecere mareclaufum efre:adportus Ö^ infulasa.B ditum non patere : delendam efie Chriftiano populo hanc maciilam,tot oppidisdireptisatqueexuftisfufceptam:dandamoperam,neplusdetfi menti Refpublica caperet : idfieri non polTc, nifi Aphrodifio expugna/ to, ne eo Dorgutes fe recipere poflet. Tolcti fententiam Auria probat: quod offert,libentifsirnèampledliturjCum^dignifsimiSjUtparerat,lau dibus ornât,fidcm,intcgritatem, animii^magnitudinêiamufqueàma/ ioribus partam, SC cum maximo return ufuconiumffam pro condone çolîaudat» Ad hæc Ferdinandum Vegam Ioannis filium,ornatifsinium Eqiiitem, qui unà cum Aluaro fratre infigne uirtutis fpecimen ad Mo* nafteriumdederat, accerfiriiubet. QuidToletus promifcnt,exponu: bortatur, ut in Sicilia ad loannem Vegam patrê literas perferat, eumtp commonefaciat,ut pro dignitate fua Reipublieæ hoc tempore deeffeno lit : rem perfacilem fadtu efle, ncque fe ambigere, fi huic expedition! f pfeadfit,quinprofperSfucceffumfithabitura. Prætercauideref,quan/ turn Cæfaris Sd Chriftianæ Reipublieæ intereffet, oppidum illudpulfo Frædone cxpugnari:quod fi ita faciendum decerneret, ea iam tumeoffl parare inciperct, quæ ad tanram fem ufui fore cognofceret. nihil dum e* nim cómparatumeffè.Vegam^jUthuiusconfilqignarumjfummaappa ratus omnium return inopia laborare, Auria fcicbat: propterea quod, cum ipfe claffè Panhormum præterueheretur, certiorem eum feccrat, nihil magis fibiin animo effe, nihil antiquius duccre , quamcoan'' no Dorgutem bcllo perfequi, atqueei occurrere, ac cumiplodecer-tare. Cum hismandatisFerdinädumdimittit.isinSiciliamtraijcit.Ex literis, quid in animo Auria haberet, Vega percipit: amp;nbsp;quid fieri 0/ porteret, à Ferdinando filio admonetur. Quibus rebus Vega addu-dus,loannem Ofonum QuignoninmcwftodiæfuæpræfeâuiPjadAu/ riam

^m mi'ttftjUt ex co,quid fieri uellet,certius cognofcerctllle ad Larune ■iasinfulas,quas Cuniculanas uocant, pafluum uiginti millia ab Alt; phrödifioipfioccurritjquidin mädaris à Vega haberet,exponit. Auria fadem, qnæ Ferdinando Vegædixerat,repetit. His adiungit, le quam auidnsime aduentum eins expec^arc: tantiep facerc,ut fibi perfnaferic omnia, fi modö ipfe interfit, ex fententia fuccelïüra. Poftremo orare, ne fanrærei occafionem abire fineret : futurum ut confpeóujaucfïoritate^ 'anti uiri omnes incitarentur, 8C militumanimi confirmarentur. Hare tuminmandatis Oforio dediflèt,ftatuit uigintifepte triremibus, quas 'antummodo habebat,in Siciliam îrâfmittere,ut præfens hac de re cum *fô^3gcret,quæresrnultumincommodinoftris attulit. Nam hoc tem poi eonerariæ tres naues ab Alexandria ufep cum magno propugnato-film5; commeatuum numero Aphrodifiumingreflæ, fccerunt ut non 'am facile oppidum abHifpanis expugnari poffet. Auria fimulatqg Dre panumapplicuit, fiatim Marcumcenturionem cum tribus et uiginti tri ffmibus Panhormum mifit, ut 06 commeatus hac dafle fupportaret, SC loannê Vegam dum ipfe uellet, deduceret.Qui cum intelligeret,quan^ ’irefcrret,ne Aphrodifium in poteftateDorgutis eflepnon amplius fibi functandum exiftimauit, quinconfeftim omniaad profcetionem com pararct. Itacp duabus nauibus re frumentaria Ód commeatibus onuftis, ^Ferdinando filio Siciliæ proprætore relido, cui mandauit,ut ma.-gnumnumerum eius panis quo nautæ uti folentad ufus diuturnitatem fxtodi,2lt; pulueris tormentanj, SC aliarum return quas noftris ufui fuz furasinteUigeret, conficiendum curaret, ut fires urgeret, omnium co* piafuppeterectriremes confeendir, amp;nbsp;adquintum Cal. lulqDrepanum {pïouedus,Auriam fimulSC Toletuminuenit. Q.uieo die Neapolire.. Ufrfus, feptem Hifpanorum cohortes , præter tormenta, puluerem, plumbum, materiam, SC id genus alia aduexerat. Eranthi milites ucre^ f2ni, quorum opera Slt;uirtusmultis uarijsep bellis Cæfari explorata egt; fat;quibus fub Ferdinando Toleto militum tribuno praepofiti erant lo.» annesMendocia,Bernardinus Corduba, Melchior ZumarragaSego^ uienfis, Alphonfus Pimentellus, Belcaxar SC Brizenius : his accede-Ifanr; qui fub Ferdinando Lupo tribuno ftipendijs merebant. Alua^ fus Vega 66 Bernardus Solerius duabus cohortibus præerant, quæ ftiam exSiciliæ præfidqs dedudæ ad Monafterium pugnauerant : qui* tus adiunâæ erantaliæ duæ, quas Vega ex his militibus conferibi eu* fauerat,qui plenis in Infubria 06 Neapoli cohortibus,in Siciliam, ut fti-pendiafacerentjtranfierantthosFerdinandus Syluaô6 Petrus Âcunia ilucebant.His quindecim Hifpanorum cohortibus adiedafuerat centu bauna Græcorum, quos eius gentis Centurio quidam uir fortis, per., mittente Vega, deledu habito conferipferat. Erant extra ordinem du-fentimilitcs ordiriis Hierofolymitani,partim Germani SC Hifpani, par* bmltali66Galli :nequealtjfuntadmifsi,hisexceptis qui intriremibus gt;uererèfolent.Omnibusrebusadexpeditionemconftitutis,naô:ifecun ^um uentum triremes confeendunt, quarum numerus erat quinqua-gintanium. HisnonnuUae liburnicæ 66 aduariar cum tribus onerarijs accefferaqexquibusunauinoonufta ex pof tu edudfa fuerat. Hac daf* hin Acthufam, quæ nunc Fauiana appellatur, delati Aphrodifium die ’®^®’*® fófi àd feXt. Cal.ïul.quo Drepano folueranc,peruencrunt:con^ Uenit^ inter omncis,ut poftridie eius diei Vega milites in terram expo Ueret,duplici^ aCie infiruda in oppidum contenderet, locumep caftris idoneü deligeret: Auria uero rebus maritimis praee(ret,eascp adminiftra quot;“^ - ”^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gg 5 reu

ret.Pofteto ^ïi^ V ega,qui fumma imperij pcdeftrin copiarS fcncbat.mi' lues exponif, acieminftruit, öC in oppidum contendit : dextfum coi'nu Toletustenebat, id exuetcranis erat, quos cxNcapolitanopræfidioe/ duxerat.Siniftrum,cui Vega prxerat,ex his cohornbus crat5quxexln^ fubria fuerant euocatx, atque ex Sicilië præfidijs dedudæ : daudebant agmenHierofolymitani milites excellent! uirtute.Vbi paulùm profd* fum eflet, Vega aciem confiftere,milites eum locum uaUofofla^ munp reiufsit,in quem frumentum, commeatus, fit res bellies omnes exebb feeducij tuto^reponi poflent. Quod opusfumma militum alacntatc ac Audio quatuor horarum interuallo perfectum eft. HicB.emardoamp;o/ leriocum una cohorte, ut ei munition! præfid!oeflet,rcliôo,rurfusa/ cics progrcd!,ac monticulum qu! ex aduerfo erat,petere ccepit. Interca exoppido ingenshoftiummanus fefeporta,dequadidumeft,utHi/ fpanosmunitioneprohiberet, cfluderat. Hicum militibus tormenta/ rijs, qui primum agmen præibant, occurrerent, leuia pralia cumcis facere cœperût.NoAri nihilo fecius pugnando pergere,dum inmontb culum uenirent, qu! aberat ab eo loco, quo ex triremibus egrefsi étant, paulo minus odingentis pafsibus ; cui, cum ad iadum manuals tor/ ment! appropinquarent, Vega, qu! pedes fimul cum Rbodiae clafsis præfedo inprimam aciem proceflèrat, uidens prælium redintegrari, oppidanos magno concurfueo contendere, ipfiscpanimos adaugeri, .Morerds Slt; Oforio imperat,ut cum ducentis tormentartjs,quos ex ea* dem acie eduxerat, ad monticulum propere accurrerent, locum^ tape-rent. Quo ill! nullo negotio potiti funt, propterea quod hoftes magno impetuoccurrentibus noftris,fefeintra oppidum rcceperunt.Occupa' tomont!culo,ab hisquos Vegapræmiferat,fineullo impedimentocó^ peruentumefttibi^caftris pofitis , Toletus cum fuis earn partem tez nuit, quae quam maxime fieri potuit, oppido proxima erat : reliquum motis Vega hominibus armatis compleuit.id oppidan! muralibus tof/ mentis prohibere conati,parum incomodi noftris intulerunt. Infequen t! diemihtes caftra munire, uallo foUacp cingere, frumentum, commeaz tus,tormenta^ amp;nbsp;impedimenta ipfa, omnemep bellicum apparatum tx triremibus educcre magnoftudio curant. Triduo ineareconfumpto, quarto die Ludou!cus Perezius Vargas, cum ea trireme quamAuria ad Guletam feliquerat, Aphrodifium uenit:qui ftatim ut defccndif,op/ pidum explorarcjocumcp deligere ubi tormenta bellica collocarentur, conftituit.Dum hæc diligenter perfpicit, eruptioncab oppidanisfafta,^ parum abfuit quintelomifsilitransfigcretur. Sed Vega 8CToleto, qui non longe aberant,fuppetias ferentibus,incolumis in caftra reuertitur, nonnullis tarnen ex noftris fauciatis. inhisBclcazarecenturionegloz bulo tormetario, qu! exuulnerepaucis póft diebus interqt. Poft er o die Vega fub noctem bellica tormenta duplici ordine collocar! iubet:alte/ ro,decern Sd nouem ingentia in editiore loco, qui aberat à muro circi/ ter quadringentos paflus:altero,o(ftominora, pafsibus paulo minus trecentis. Laudandum fuit hoc tempore fingulare militum ftudium, qui cum perpaucos hab er ent calones 6d feruos, qs perinde acuieaq fuc cedebant, corum^ parteis ita fufeipiebat, ut nee interdiu nee noctu ah öpcre ceftarentitantum^ labore 8d induftria fua cff!cerent,utperfeóis munit!onibus,milites non plus centum pafsibus à muro commode tU/ to^inftationibus eflent: nihilepamanualibus tormentis,quorum ma/ gna uis in oppido erat, timerent. Dum hæc ab Hifpanisfiunt, hoftes ex oppido erumpunt: 2lt; admunitiones qfque progrefsij coniectis telis, perpaucos

Ap nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. COMMENTARIVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^r

Wcos exhis qui open erant deftinati,uulncrant, fc^ ad fuös red* ^trurfus breui interieAo fpac)O,m;)gno concurfu irf uüt:fed fortifsi ƒ anoftns propulfi,mulns eorum interfedis 6v fauctjs,in his quodam ƒfcajquió^uirtutJsófgeneris fummanóbilïtatecacten's prxftabatje ■quoi dies oppido continent. Eodcm die,quod memoriae prodere di* ^*“imum eftuifum, miles quidam Hifpanus infignem laudem retu* /•quifoluto tormento,quomanuutebaturjunde milites tormentarios ocamuSjTurcaruminfolcntiamßiSaudaciämnonfercnSjdiftrido gla* ■Mportula finiftra manu pro clypeo arrepta,ex munitionib, defiluit: ^m earn partem, quæ confertifsima uifa eft,irrupir, tantôt impctu ogt;tes inuafit, ut terga uertere, compluribuscpuulneratis,ipios rcgre* ^'i^ua exierant, compulerit:incolumis^, altero tarnen foemore leui* ^daucio.incaftra reuerfus,a Vega eftcollaudatus, dupliciqj ftipen-•Ojaurcis^ donis amplifsime donatus. Interea dum hæc leuia certami '’a nerent, complures globi in murum conqciebantur, partim his torgt; P ^'itis,qux in editiore loco,partim alqs,quxpropius ab oppido difpogt; f^ctant.C^in Hifpani milites,cum in agros excurrcrenr, quotidianis P®e pralijs cum Arabibus decertabant : ncqj ca Intermiferunt, donee ƒ ineundafocietatecum Cidiarfc agi cœptû eft.Cuius pater,cum quae* awdeMachometana feda, fiuepotius impiafraudeimmutaflet,non* ’‘“Uaç inueniflet,atq^ in eainftituiftet, regnum inciuitate fua occupa* hcomnino»^ àTunetenfibus, fub quorum erat imperio, defecerat. Ac *aiarfes,defundo iam patre, potentior fadus, ut funtmortalium res, ^fiusciuitatis, quæ Carruanum dicitur. Regem appellauit, habuit^ .’^nc fubfignisjcum Aphrodifium obfideretur, ad quindecim Arabum jNeep parum momenti ad earn rcm,ut is cum noftris feed us perçu f^i’fqMulæiHazenq Tunetenfium Regis aduentus fuit, qui à filio ef* o*sisoculis,rcgno pulfus,in GermaniamadCæfaremconfugcrat, atep ’”lt;ieinSiciliam ad Vegam miflus,cum co Aphrodifium uenerat. Vargas etiam Hametum HazeniS, Regis filium, amp;nbsp;XarifumMaurum fpc* ’^’^tæ inter fuos fidei, amp;1 fummæ audoritatis hominem, exGuletana ar* '^cadduxerat. QuicumCidiarfeitaprudenter cgit, utmagno noftris e* ■nolumentofueritlNamodauo die, quo Cæf^rea elafsis Aphrodifium ’PPuIfaeft,circiter bis mille amp;nbsp;quingenti Arabes Tunctis, amp;nbsp;Carruani ’'fgumfoefj in caftra uenerunt,pccore^ et alqs commeatibus noftros iu Jjcfunt,quorum præfedis Vega magnam copiam frumêti,ut inter fuos '‘iftribuerctur,metiri iufsit.QuijCum id eflet anni tempus, quofrumen* ^uniconquirere, coemere^folent, amp;C quod natura leues, hdeep parum **itcgra funt,decern dies in caftris commorati, ne ulla quidem iui reddi *aratione,difceflcrSt.Intcrim Mauri qui erâtirtagris, cum noftris', quo* lignatumirent,lcuibus prælqs cotendebant : fed parum, nifi nantis ^calonibus,officiebät,atcp adeô his quitemcrè caftris excedebant.Fic ^atautemlignatioexuetere oliuetocrebrisarbonbus condenfo,quod ^caftris paulo plus mille pafluu aberat. Sub idem tempus Mulæius Ha* ‘Unius TunetenfiSrex in grauem incides morbü decefsit : cuiüs corpus potente ad fepulturâ Gidiarfe,Garruanû à Vega miflum,regia popa e* wóeftjarq? in fano ex ritu patrio repoficü.Quinqj etiä triremes, quas fit pfa comemorauijNcapolireuerfæ,tantum cohorte unam Hifpanorum, ^mpræfedus erat Orihela Valentinus,06 ca quæ ad conficiendumtor* jjicntariü puiuefem eratneceflaria,tranfucxerunt. Cigala nero Genuen iSjqui fubCæfaremerebat, ex Gulctanaarcc,adquacumduabus trt-’^^“libus mifliis f«erat,tormenta quatuor bellica,Ód magnSnumerö tor*

mentarq ptüueriSjSCgloborumfupportarat.His rebus effedtuiPcft,iK óppugnatio redintegraretur, ion geep maior globorum uisin murum emitteretur. Sednec ita res exfentenn'afuccefsit,etiamfinoftnconti/ nuos otfïo dies à concutiendis muris nunquam deftitiflènr, eo quodfir* miores elTcnr, quam ab initio oppugnationis arbitran fucrant,iwcal' ce ac cæmêtis, aha^peruetere materia cxtruóli,ut dictu baud facilefiG quam laboriofadimcih's^eorum demolitio eflet. Eratmagnonofws impedimentomurus,qui altitudine duodecimpedum, qinnqueöiui' gintipaflus in longitudinem ab altero aberat,queni interioremdixera' mus. Hoc autem fpacij,quod ab uno ad altcrum murum pertinebat,df/ ligcntifsimc à Turcis afleruabatur, maxime^ communiebaturjperdU' éia interutrunep,ut fupra demonftratum eft, altifsima folfa, adieus c-tiarn à lateribus propugnaculfs : quohcbar,utarduus afcenfus effet,nC' mini^ ad irrumpendum,nifi fummo cum uitaedifcriminepateret.Duin hæc urrobiep geruntur, ex duobus perfugis, quorum alter ex Goukta metu Vargæ profugcrat. ncpcrHdiæ,quôda Cbriftiana religioncdefe-cerat,pœnas luereqcognitum eff,oppidanos fedulo operam dafe,to^ to^ animo, totisq? uiribus adniti,utmurum, quibellicis tormentisdi* fcutiebatur,aggeribus fofsisq} introrfus munirent:omnema’tarem,om nemfexum laborare, ad idincumbere: quicquid interdiu deijcerctur, de nocte expurgate, ac reficere: nullum à labore tempus intermittetc, quo paratioresjfirmiores^ in hofteis effent. Poftremo centumamp;'quim quaginta Turcas Slt; Mauros in ipfopomœrio,occlufa oppidi portain armisexcubare. Hoc cum Vegæ renunciatumeffet,conuocatocond lio,quid ex perfugis comperifret,proponit. Nonnulli,quorum pruden^j tia,rei^ bcllicæufus erat fîngularis,irrumpendum non effe exiftmu-bant, quod ea pars, qua nonihilmurideiedium erat,difficiliarduo^a/ fcenfu effet : nequedecere,nififummauis adigeret, milites peïiculisof ferri,necp,eorum fanguineabutidebere,qui maxima cumlaudetotbef la Caefari confeciffent:fatius fecurius^ efle fexcentos milites in ponKS* rium irruptionem facere, ac fi fieri poffer, ad internecionem excubitO' res cæderçjfcaliscpmuf 0 admotis,eam tnrrim,quæ à latere finiftroinoc cidentem fol cm fpe(ffat,ck)cupare;cuius bona pars frequetibustortnen-tis diruta ram effet, uidcrctur^ omnino ab oppidanis deftituta,quod nulli tormcnfarq'globicxilla, ficuti ex alps in caiha cmitterenfncqul liinea propugnatores,utahtca,apparerent. Qiiod etfi magna ex parte his aiTenfum eft,tamertnon defuerûr,qui fentirent,n0cirehaecfimulag-' grcdiendareos magnurn diferimé fubituros, qui occiffs pomoerij cufto-' drbuS^ddmolitiohem’etfamrnuri peripicerent; periculum efle,nefiirrU' Îufôhodlu fieret,pefsime noftris cederct. At Vargas,qui feietiamilitari ongo bèllorûufu parta clarifsimus habebat,cenfuitfub quartamuigb liam irruendum efle,ïdœ multo tutius commodiusep forc,multisma/ gnis^ argumentis perfuafit.Ih cuius fentetiam, cum ab omnibus it um eiTet,Vega ftatuit,uttres figniferi cum trecêris militibus abfepfigms po mceriumfrrumpcrcnr,excubitorcscp iugulandos curarêt, amp;nbsp;Zumarragt; ga uir manu promptus,cum quinquaginta ex fuis murrt,qui globistor/ méntarffs töncuifusfuerat, interim explorarët: Pimcntcllusucrècum ea cohorte,xjuam ducebat,fimul cum illis impetufadio,fcalis muroad-motis,êafn-fürrim, de qua paulo antè didift eft, caperet.fed haecresiao* ftris fruftra têtata,infœlice exitû habuit.Nam abbis qui in ftationeerac, forttfsimèiuntrepulfi, quinep ex noftrïs interfedtis inhis Brizenijcen-turionisfigniferOjSduno aut altero captoffongecBmaiusincómodüao

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ceptum

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e o M M E N T A R I V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^f7 ccptum fuifret,nifi milites,figno rccipiêdi dato, ccnftitiflcntjfecp în ca-ftracontuliflenttufqueeôfonà SCpropugnaculis intra pomœrium Tur fæ communia étant, ut nulla ui pertumpipoflent. Qiu abfcifsis ho* ftium capitibus, 06 fn haftis fufiixis, fuper muro, ut è caftns confpice* fcntur,trophæum ex eis ftatuerunt.Poftcaquam Vega murum adeo munitum, afeenfu^ perdifFicilcm cfleuidit, neep oporterecô irruptio-*ifmfacere,ac riihil earumrerumfuperare,qua:exNeapoli Sicilia^ 66 Gouletaad difeutienda demolienda^ mœnia deportare fuerant,confti Wt,ut fine mora Antonius Aufia,uir 06 confilfj magni Ô6 audtoritatis, wSkiliamcum decem triremibus traijcerct.'diligentercpoperamda-gt;'cfjUtex edidîo, quod ipfe iam prærniferat, magnum numetumeom* *’icatus,ô6 bellicarum return ex ciuitatibus, oppidis arcibustpmunL tfsimis cogeret:atque his in unum locum contrats, 06in triremes im* pefitisj quàm celerrimè Aphrodifium renauigaret,Quodab co non mi We curaacdiligentia, quàm prudentiapra-Ritum eft. Nam piæter id ^uodipfiimpofitum fucrat,cohortem etiam unamHifpanotum addu-’^itïquamloannes Guzmannus experdinandi Vegae Proprauoris fen-kntia conferipferat. Marcus etiam centurio, cum a lijs decem triremi» wabAuriaGenuameft minus, ut ex Infubriafupplernentum,puluc.. ’■^Wjglandes tormentarias afportaret. Id cum ex Auriæ litcris intclle^ xiiTerFerdinandus Gonzaga princeps Molphetanus, return geftarum gloria 56generis fplendoreilluftris, 06maximus Infubrum præfedtus, ^ui^inreliqua Iralia fummam impcrijmilitaris tenebat, iufsit tres Higt; Ipanorum cohortes, quibus Hieronymus Manricus, Solizius Ô6 Anto WsMorenus præpoGri erant, triremes confcendere,adiunó(a etiam ea ïcohorte, quampoftea Vega GafpariGurmanno ducendam dedit. A^j Genua 66 Luca, item^ Florentia ingens pulueris tormentarij, ac relt* 9uiapparatus bclliciuis aduedia eft. Interim ex Sicilia commeatus, li* §03,06 cetera materia, quarum return uftis noftris plunmum contulit, cum inmuniendis caftn s, turn in mach inis faciédis fol o præfertim fabu lolb,nauibus oneranjsfuppottabatur. Antonio Auria ô6Centurionc profediSjVegaà Cidiarfe certior faeftus, Dorgutê pedeftribus copiés oppidanisfubfidio uenire, caftra cotrahit, multocp anguftiora facit,ual ^® 06 aggeribuscotnmunit,campcftriatorm enta m his difponit, perdu* cia ab ea parte folfa,quæ fub monte in occidcntc folem fpediat, quam egt; fl am ipfe obtinebat, patebat^ in latitudinê fexcêtos paflus: fions uerôj quæ eregionè oppidi crat,paulo plus 'ducentos : totidem utrunc^ latus, Quodmarc côpleêiebat,in longttudinê habebat. Toletus id loci, quem ipfec3fuisinplanitietcncbat,quicpàfrotisuallo,ubimilitesin ftationc crant,nô amplius quadraginta paflus aberat,intra quem etiam tormêta odlica,quibus globiinmurû emittebant,fuis qua:® cratibus 66 loricis collocataétant,tribus ex partib. uallo fofla infpiræ fpcciê circûduxerafî fcliquaueropars âmari,quç ad metidiêuergit,patebat.Erat oltuetû,uC lupràdemôftrauimusjcxquo lignatiofiebat, 66magnûufumadcas mu oitioncs coficiendas noftris fuppeâitabat,nô procul à caftrisTed nihilo ^inusleuia prælia inter lignandû conferebant,quôd Mauri lignationc Hifpanosptohibereconarenf. Quibus undicp cocurrêtibus, 66 noftris îdundecimû Cal.Aug. lignationêfacientibus, acrius utrinq? quàm fit* penoribus diebus pugnatum eft.In eo prælio Âluarus Vega, cum ab a* de fimul cum aliquot tormenrarqs militibus cupidius hoftes infecutus îliquantû procefsifler,in fummu diferimen ucnit:in quem fi frequentes hoftes irruiflent, ne fubuenii i quidem ci ab his, qui in primo agmine e-tant.

'éj» ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE ÄPHRGDISIÖ CAPTO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;^

rant, nedumab alqs potuiflet. Quod ægréferes Vega pater,grauiter^ filto fucccnfenSjftatui'tprimoquocptcmporeunà cummilitibusligna* turn ire. Is dies eratlacoboapoftolo HifpanorS praeßdi facer, quo nez cefleerat aggeris petendicaufainoliuetumire,quo etiam diemulroma ior numerus peditatus Ô6 equitatus hoftiG in agris,quàm proximisdie-bus,fueratuifus.Id cum Vegaenunciatum effet, très cohortes excaftn® producit: 00 quia admodum erant diminutæ, quod uulneribusfilt;iuot' bo complûtes impedircntur,exalijs fupplendas fibiexiftimauit.Erant milites numero circiterodingcnti,his adiungitcalones,6^adfeptuaz ginta Siculos,qui extra ordinem milifabant,eos Vegaconucnireiiw^' rat,ut caftris,cumrespofceret,ufuiefïent.His conftitutis GarfiamTo* letum cumreliquis cohortibus pratfidio caftris relinquit, acic^mftW' dia, 00 Siculis, ut calones fubleuarent,fine armis fubfequi iufsis,in ob uetum contendit.Claudebant aciem ab utroep latere aliquottormentv riorum manipuli. Ac cumiarn in confpedum oliueticohortes lenitef uenirent,hoftes feoftendere,fubprimumagmen iuccedere,noftrosç praeliolaceffere cceperunt, Vegamilites cohortatus, uthoftiumimpt' tum fortiter fuftinerent, pugnandoep it er facerent, committendi p^O fignum dedit. Mauri paulatim^ edere, noftros ^ co, ubi collocatx trant infidiae, ut circumuentos aggrederentur, elicere ac protraherc. Et tum nó longius ab oliueto, quam quo telum adqci poffer, abeffent, V argas, qui eo die dextro cornui pracerat, cupiditate Mauros infequedi duóus cum tormentarqs,qui in eo erantlatere, plus quam oportuit, proeeßit' Sed illi identidem in oliuetum ad fuos fe recipere, amp;f rurfus in noftros /mpetumfacere.Cum co peruentG effet, ingrefsis noflris ac calonibus, 00 Siculis ramos fuccidere,ÓC ab opère neinipfaquidempugna defift«? re à Vega iufsis,fubitô hoftes ex ualle,quæ ab oliueto centum quinqua ginta paffus aberat,ubi abditilatebant, omnibus copqs prouolaruntad numerG quinquies mille TurcarG 0^ Maurorum:exquibus, utexRhu-fpenfibus pofteacopertum eft,0(flingenti erant tormentarq, ac fagitta-rijjói^ équités ducenti,qui cofertifsimo agmine noftros ab utrotp latera aggrefsfeum primum cotinenti glandiG emifsione excepti fuilfcntqa'i lum conftiterunt: deinde una cum equitatuaperto latere magismagistj »nftare,ac cohortes circumuenire cœperunt.Et quamuis fortifsimenoz ftri hoftibus refifterenr,impetumcp fuftincrêt,tarnen quód ea parses tor mentarqs effetnudata, quos Vargas eduxerat, maxime premebant.At hi quorGuirtutis opinio eratfingularis,aduerfis hoftibus occurrebant, fuiscp præfidio erant,ac fortifsimè cadebant. Vega cum a finiftro cornu milites eflet cohortatus, ad dextrS incrcdibili celcritate decurrit. Hliccz nim milites urgeri, pene circumuentos teneri, curfu ac lafsitudine foc exanimatos,uulneribuscpcofe(flos:ódPalomariGFerdinandi Lupitrf buni figniferG cum alqs feptefortifsimisuiris interfeeïG, rem^propt «onclamataeflc audierat.Ibiutuidit hoftes eo acriusinftare,accocurrez re,quôdquafipartamiamô^ exploratâ uidloriSputarcnt,cumeaarmaz torummanu,quameuftodiae caufaducebat, itaTurcarGuimreprefsit) ut milites fefe colligcre,ac pro fe quifep in cofpeöu ducis,rcdintegrato animo ftrenuèoperamnauarejimpetum^hoftium non folum fuftint' re,fcd retardare etiam,ßgna^ inferre cœperint.His receptis atep animo confirmatis,dextro^ in latere collocatis, Vega rurfus in ßniftrum cum fuis aduolat,id compluribus tormentarqs communit,hoftes pcllinmul-tis^concifis, agger em,qucmipfifccerant,capit. Ibinonullostonntnfa rios difponitjUt tutius in hofteis tela CQqccrêt,reliques in prima acit col

C o M M E N T A R I V s, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^i^

'Otât. Acprælio fie renouato, tanta uthnep tormentan'orum ÔC fagittax Riorumcontennone pugnatum elt,utadinteruallum uniushoræab Cz ’nittendis ultro citro^ glandibus nunquam fit ceiïatum.Eodem tempo *tVargas,quitormentanorum opera impetum hoftiumà læuocomu i^tprefferar, propterea quôd nofiros maxime urgebant,dum eisaddex ^trum laborantibus fubfidio uenire acceleratjfiniftro latere tormenta^ •iaglande traiedo cecidit : receptus^ à fuis, atq; in ca ft ra delatus,unix 'Jerfumexercitummulto mceroreafFecit, magnumcp fui defiderium re-^•cjuit.Fuitcertemaximo noffris incommodetanti uiri, 8C quidemfor tfsimfacreimilitaris peritifsimiamiisio.Interim dum pugnabatur,cables amp;SicuIimagnammateriaecopiamfucciderant.nequeenim bac re sbhoftibus prohiber! unquam potuerunt, tanta fuit de ducis uirtus^at* ^ueanimi præfentia, ÔC miiitum robur, ut codem tempore fimul pugna ■•tntjói lignationem tuto fieri curarent.Interéa oppidani non coi û igna fiquæadoliuetûgerebantur,exoppido erumpunt,in eaftra prouolantj 2dmunitionesaccedunt, £f tclain noftrosconijciunt.Toletus milites ’darmaconcurrerejuanumconfcendere,ac complures globos bcllicis ’orniêtis in hoftes emitti iubet:qui celeriter in oppidum reiedi,tantums lt;iEtrimcntiacceperunt,utabeodienullis unquampofteacopqs eruptio ineaftrafacere tentarint. Vega, interfedo ab hoftibus Varga,qui ■benucipfi opcram nauarat, magno^ auxilio fuerat,nulla in re deefie, omniaobire,filt;quid quoqueloco faciendum eflet,prouidere,£lt;ducis ’ncohortandismilitibus,filt;in pugnâdomilitis officia praeftare,nullum * ftnipusintermittercjutcommuniomniufalutiprofpicerettpraemifsis^ 1 calonibus amp;nbsp;Siculis cum ea materia, quae, cum dimicaretur, fuccifa fue^ ^acicinftruda,nouifsimo^agminetormentarijs communito, atque ptoliis quibustormentarius puluis Sóglandes deerant,alijsfuppletis, *ncaftrareuerti cœpit.Hoftes ucro infolentiusaudacius^concurrere, '’oftros ex nouifsimo agmine premcre, fublatis^ damoribus infequi.

Vega à praelio milites cotinere,ac fatis habere, Turcis Mauris^ refi ftftc,afsiduacpglandiumemifsione impetum corum ferociamep comgt; P‘'iniere.IntereaToletus cum ex calonibus et Siculis, qui materiam fup* P0itaucrat,cognouifret,quo in loco res clfetjquanro^ in periculo amp;nbsp;co quot;üttes Óóduxucrfaretur,nihilad celeritatem fibi reliqui faciendum du-’^'t^fidcumexpeditaarmatorum manu ad medium iter militibus occur *^^ns,non parum cos fubleuauit, co quod tune ab hoftibus maxime pre Jpttentur. Et quanquS eins aduentu fubfiftere,ac fe recipere hoftes uifi bnt,nihilotamê fecius,quód perpauci effent milites,qui iamtormêris ^t*po(rent,cumtormêtarius puluis SC glandes omninodeficerent,rurx usinftarc,atq;cos qui in nouifsimo agmine crant,urgcrc, cum bis de-^fftarcjUiagniscRuociferationibus aduallumufcp procurrere. Sed à tor ®wtarijspropulfi, qui praefidio caftris erant rclidi,pedc retulcrüt:at(^ ^ounde cgrefsifueraht,magno cum detrimento reuerterunt.Ei prelio borgute interfuifte, ac cum duobus præfedis feptuaginta Turcas cir-Oftrducentis uulncratis amififfe, atepin Meningem fecotuliffe, ex bis ^ognitu eft,qui triduo,quo prglium eft commiflum,Carruano uenerSt. ^uæciuitas eft in méditerraneis pofita,ac totius Africae longé maxima,! ®P“^®^^^®**”a^, prater Tuneta eius prouincia principe,abeftqj ab A-phridifiomiHiafermé paffuS triginta fex.Tum etiam illi noftris nuncia u«unt, equöDorgutis fuiffe in pugna uulneratS,farcinasq} SC impedi-yieta ab ijs in itineredirepta,quos ipfe aRbufpis, quas nunc Alfaques appellat,in auxiliü euocarat, Eo die ex noftris non minus triginta fau-ciati,

640 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DEAPHRODISIOCAPTO, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

d'ati, S' quatuordecim occifi funt. Vega enS,cuius finguhns op^jp™. dentia,00 exceUens uu tus, item^rei mil Iran's fciennacuim'nalijsjtnni hocponfsimum prælio cnftuirjioftriscR fubfidio acfaludfuitU^ueiwl-nusinakeropedeaccepit. Qræ duceHifpanimilites, fupraqu^’^’^'^ poteft, fi unquam alias,eo die depugnauerunt,exiguis^copijsing^'’' tern hoftiS num erum non modofortifsimefuftinuerunt, fed complu^' bus eriam concifis propulerunt: fadfa^ lignatione,paucis ex fuis dcratis,incolumes in caftraredierût.Hoc prglio fadîo,Dorgutes magna iadturam dignitatis amp;nbsp;honoris fecit: multS etiam deexiftimationefua, qua plurimum cdmapudalios,tummaximeapud Cidiarfemregcua/ lebat, deperdidit. Qjri (tatim ut refciuit ipfum ab Hifpanis fortifsimt a/ cerrime^, magnis etiam illatis detrimentis, reiedlumfuifle, nihil anm quiushabuit, quamut per legatos fceduscum eis iceret. Qua re tadle impetrata,fedulô operam dédit, ut pecore atçp alijs cibarijs exercitusa-bundaret, attp exuicis finitimis 8Cagris, quibus ipfeimperabat(htc^ nim iam illo tempore non folum in emirate fua,fed etiâ in Byzacio, qua regionemtenueruntolim Libyphœnices, dominabatur)meleagtides, oua,caryotides,ói^ id genus aha in caftra dcportarcntur:quam rem Maii rifumma cum ccleritateexcquebantur. Nam praeterquamquodexani/ mi fententia omnia illis dependebantur,nonnihil etiam eius panis quo nautæ utuntur,ut famem, qua tune ca prouincia maxime laborabat, to* lerare poflent,reportabant.Quaerescogebat ma gnam barbarorum tut* bam,ut aliquid à nokris extorquèrent, incaftra confluerc.Interca Vega dum triremes expédiât, nihil non mouet,omnia tentât, cuniculos ui' neas^,ut pomœrio Turcas depellat,agi præcipit.Sed cum Ferramoh/ nus,architedlus Ód machinator excellens, cuniculos iam prope pom® num egiffet, tormentaria glande fecundu frontem idlus,fecit,fcaturie' te etiam in a periendis cuniculis magna aquarum ui, ne longius prüfe' deretur. Itaep cum cuniculieo interfeelominus fuccederent. Si cutiedis mcenibus à eónnentiparum proHccrêt,quód ibimurienent» munitifsimi,uifum eft Vegae, earn rem àmari tentareac périclitât!.! ctiamfi Auria SdToletus probarent,tarnen perdiffi eile fadueisuideba tur, præcipuè cum triremes ad cum locum conftitui non poflènt, unoe commode inmurum globi emitt erentur,quôdillic mare breuibus eilet impeditum : quod fi id fieri poftet, tarnen tormenris muralibus multum tncommodinoftrisillatumiri:quorum tantus,poftquam pomoenunuf ruperant,timorinceflerac,ut eaftudiofè diligenter cp uitarentPr^^^ in hanc fententiam omnes uenerant, ut exiftimarent perquàm difficile, parum^ firmum forc,murum ex triremibus tormentis concuti,ne® id polTe commodum aditum ad irruptionem facerc. In tanta return diihcH täte Toleto ea machina in mentem uenit, qua olim ad Meftanam mludi cro certaminenauali ufus fuerat.Iraqr noamplius fibi cundandum du^ xit, quin cueftigio periculum facer er. Huius machinationis faxe fuit w* tio.duplices triremes, malis fid armamentis remotis, à latcribus connim gebat,fid eregionèmuri collocabat,quaternis^anchorisex angulis^no fiudlibus mouerenrur,diftinebat. Eas firmo ac perualido tabulatocotC' giiubet,uto«5lo bellica tormentamaiora fuftincrecomodèpolfent.Hcc adlatus quod contra murum erar,difponit, crates^ 8lt;pluteos a puppet ad prora inter aggeres fic addit,ut e tormentarqs feneftris,quas inlkut». do rcliquerar,tuto globi tormentis ipfis conqcerentur,9d triremes limu cum machinationefacile agi, eo^ appropinquate quoipfeuellet, pou fent, Qiiodhcrclè opusnoftrimcritoadmirati, acfummislaudibus,u

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;parerai

4 par erat,pi ofecuti,in maximam certifsimam^oppidi capiendi fpem nene runuQuain re Garlias Toletus,ut in caeteris quæin expugnando Aphrô difioacciderunt-.incredibili edentate ufus demonftrauit,quantum dexte^ ritate Si animi magnitudine,atcç rei bdlicae feientia polieret. Per idem fere tempus Antonius Auria ex Sicilia reuerfus,tâtam commeatuum amp;nbsp;bellica rumrerumcopiamtriremibus conuexit,ut continuo Vegaglobos in muz rumtormétis mittianimum induxerit. Itacp omnibus rebus interuallo fex dierS,quaeadoppugnatione ufui erant,coparans,duo SC uiginti tormenta maiora circiter ducentos paflus à muro,atcpaliapaulolongius ad detur^ bandos hofteis ex propugnaculis collocat.His fie difpofitis, Andronicum Spinofam, quimuko ufuSC peritia rei tormentariæcæteris antecellcbar, qaemetiam exSicifia euócauerat,prxfidt.huicFrancifcü Biuerum adiun gi^qui quatiendis antea mcenibus opera nauarat. Ac quinto Cal.Septem, câturrim,queà mariad portam erat, quæ^in occafumfolis SCauftiû fpegt; t^fat,arque alteram à terra huic proximä tanta tormetorum ui quati iuber, uteo dieutraque turris cum muro deturbari uiderentur.Sed eafirmitudine trant,ut parum his noccri potuerit,quamuis continéter undecim dies tor., mentis conculTæ fuerint,arque in eamtantummodoturrim, quam ad oc* cafum folis SCaultrum pofitam diximus,quatuormillia SC odingenti glo-^t emi(si:in alias uero ac mcenia,donee oppidum captû fuit, ad feptics mil fi-Verüm ea oppidanorum cura erat,ut quantû noftri foris concuterent ac rleijcerent,tantum illi introrfus fuleirent SCreficerent, Quo fiebat,utnul* lusirruptionilocuseflet,SC oppidani ex muronoftros irridere, ac contu-mdijs probris'queuexarenon definer ent. Tertio die, quo tormentisglo^ biinniurum coqeiebâtur,Marcus centurio cö triremibus ab Liguria reuer-fus, maxima noftros laetitia afFecif,propterea quod Alphófum Cueuam,no bilifsimum SC fortifsimum equitem, qui in locum Vargae fufFedîus erar, B turn mille Hifpanis militibus,ÔC quidem ele(fiißimis,ac magno comm eagt; tuum Si aliarû rerû num cro quæ ad bellû ufui eflc folcnr,fupportauit.Intcr eamilitesjdum moenia quaterentur,lignationis SC munittonis eau fa in oli uetumibant, crebris'que prælijs cum Mauris, qui erant in agris, decerta* bant. Sed nihil ad id,quodoâauo Cal,Aug.fucrat fumma contentione tumDorgurefadum.Erat inter Mauros quidam exhispræfedis,quifi^ nesÄphrodifq contingunt,homo fingularis audaciæae uirtutis: isequo ïlbOjiubaamp;fcauda uerficolore aduehcbatur,cum'quetriginta pcdites,SC olt;ïio équités fequebantur: cum his noftros, dum in oliuetum irêt, Icuibus «rtaminibus crebro laccfrebat,nec deerat illi fortune fuccelTus-Accidit au ’em,utlordanus Vrfinus,Florentinarum triremium praefeóus, quiin ca^ ftris apud Toletü erat, expeditus in equo,cum alqs quatuor equitibus Flo rentinis,euntes in oliuetum,noftros fubfequeretur. Hi lignatione fadain taftraredeunr,SC cum paulumab oliueto progrcdercntur,Maurus, qui in •nfidijs erat,Vrßnumaucupio intentum aggreditur, lanceaqj infefta me* dium eius brachium magnis uiribus trarjeitadeptata celcritatc, ut manuali tormêto uti ille nequiret:ac priufquam fui ei opem ferrêt, equo decideret, tquum^amitteret,quem poftea Mauri fuffoflum reliqueiüt. Hec memo ''‘sprödere uifum eft,utexternihominesintclligant, no cum ignaua gen* ftbellum effe geftum.alit enim Africa uiros,SC quidé fortifsimos. Vbi no* uemdiebustätum muri deiecftumeffèt,quantumadirrumpêdum fan's eC *euideretur:Toletus triremes, quæ machinationem fuftinebant, promo-ueri,ibicp conftituiiubet,unde tormentis globi, quamproximeinea par* fem muri iacerentur, quæ pridie eius diel à continente fuerat deturbata. '^umenim militibus co irrumpédum eflet, quabellicis tormétis murus SC Hh turres

turrcs craftt ah'quantum dirutactneceflè erat alterum aken auxilio efic,mu ^ taoeg inter fe omnes inuare. Poftero die oppidani non nefdj quantum pc neukex nauakmachinatione,unde tormentis difcuti mrri coopérant, im-mineret,uehemcnter contender5t,uteam muralibus tormétis perrumpez rent acdikurbarénquodcertèexfententiafuccefsiflèt,nifi Vega amp;;Tok/ tus quam ederrimè triremes in breuiaagi, carinasép figi uadis curaffent. Ex quoeffeflüeft,neeo dieamplius quatuor tormentis muri conçut eren/ turjreliquis ab oppidanis continenti muralium tormêtorum coniedione deturbatis,nonnunisq}nautis occifis, ac carteris tanto timore pcrculfis, ut non modo rem tormentariam nemo gerere, fed ne ad ipfa quide tormenta propiusacccdereauderet,quinetiam euneki ea defer ere, atepomnemcon cutiendimuri curam abijcereomninouellent. ld repentino accepte incom modo accidere,cum VegamnonfugerctjOrihelâ Valentinum cumquin^ quaginta militibus tormetarqs eo mifit,ut perterritos nautas animo confit maret,nefufceptum officium defer er ent. Qui ea node ita perruptarefiefiae bellica tormenta difponi curauit,ut in fequenti die quinep maioribus ton métis èm-achinationcjac tribus ex ora maris tantumuriilli demoliti funt, quantum irruptioni fufficere uifum eft, Cum ucrouna eflèt omnium kn* tentia,ut eueftigio irruptio fieret,folus Vega ea in pofterum diem differen dam cenfuit:cuius confilium poftea euentus comprobauir.Ex clalfe autem perquam difficilis 8C incerta erat globorum conieckio. Nam cum triremes longius propterbreuiaà muroconftitutæ effent,tormentaitj globioppf dum tranfuolabant,0lt; triremes ipfæ uehementer afflidabâtur. Ex quibus una Toleti,SC quidem primaria, item^ altera Cigalæ Genuenfispenèfup-preflæ,ac nonnulli ex nautis uulnerati a tque interfedi funt. Poftridie dus diet manè Auria conuocatis triremiü præfedis, quid fieri uellet, oftendit: monuit^,ne quem ex clalfe in terra exponi permitterent, atque ut dato ex trireme prætoria figno,quàm cclcri motu oppidum co die triremibus cin/ß gerent.ls dies erarad quart.Id,Septembr.noftrislonge gratifsimus. Quo item die Vega cohortes ex caftris educir,atc(j eas hoc ordine ad irrumpen/ dum inftruit. Ferdinands Toletû tribunum cum tribus ex Neapolitano prarfidio cohortibus, totidem^ ex ijs quas Didacus Ferdinadus JVIorerc Ia,AntoniusMotenus óóAIuarus Vega ducebant,in earn partem mun, quæ proximis diebusa continenti deieda fuerat,irrumpere iubet. A' map uero Ferdinandum LupS tribunS fimul cum militibus ex Malgfpine præ* fidioin idimpetum facerc,quod ènauali machinatione pridicfueraidetur batum.Ffis adiungit cohortes duas,quibus Solizius Ód Hieronymus Man ricus praeerant,totidemcp euocatorum ex Neapolitano prpfidio.Reliquas exhis duas, panter Slt; eas quarum ordines Gafpar Guzmannus ódAma-dotius ducebant,in earn turrimirruptionêfacereimperat, quee àfiniftrola tere ad portam crat,cuius pars quaedam diruta fuerat,cum primum Aphro difium bellicis tormentis quati eoepiffèt. Hierofolymitanis militibus per* milTum eft,ut quo uellcnt, co fignuminferrent, atque impetum facerent. Cohortes autem,quibus Ferdinandus Sylua, Rodericus Paganus, Ói P^ trus Acunia pratpofiti erant,in omnes cafus paratas, atque tormentis belli cis præfidio effèuoIuit:hfsSicuIos,dequibus fupra didumcft,adiecit.Por ftremo loannem Guzmanum amp;nbsp;Solerium cum duabu.s cohortibus præn-dio caftris reliquit,adiunda etiam GrpcorS centuria. Aluaro V ege pit,ut difpofitis ipcculatoribus diligéter curaref, ne quid oppidanis fubfi-dq exagris mitteretur. Acfi qua hoftium manus aduentare,adeire^ uid' ictur,ne qua eius aduêtus fignificatio fieret,aut ullum fignS tuba dari, aut ad arma conclamari permit ter et, fed per nuncios ea dere fe certioré quam ederrime

/_«lerrimè faccret fatqj in eo aggere, qui pro caftris erat, quinquaginta tor^ métarios milites ex his qui præiîdio caftris erât reliâtcolIocaret.Et ut fingt; gulisbcllicistormentis binos milites, qui reitormentariæ eflentperiti,præ poneret,utfî quihoftesirruerentjfacilèab hispropellerentur. Rebus fie conftitutis, atque omnibus quæ ad irruptioncm pertinerent, adminix ftratisjcùm iam mendies appropinquate uideretur, Vega milites cohorta^ tus,hune elfe diem, quo maxime contendiconueniret,ut aliquâdo’pro tan tis laborib. fruôû uidoriç perciperent,fignum tuba dari iubet.Hoc etiam «xprætoria trireme Auria facit: quo exauditOjtriremes fimulatione inua* dendi oppidfut holies,qui murum compleucrant,difsiparentur, fefe cirgt; cunfaderunt. Milites uerö ea celeritate,at^ eo impetu cuolarunt,ut omnigt; nouiderentur murü,turres,propugnacula,6C quicquid eflet impediment tijfacilcfuperaturi.Verum adeo difficilis QC arduus afcenfus utrinqj à con* tinentierat, 6C introrfus folia,aggeribus amp;nbsp;propugnaculis murus commu iiuuSjUt nelt;j alccndere,neq? dciilire quis,nili mamfefto cum difcrimine ui tæ.polfet.Sedhoe tanto periculo contempto,primus Ferdinandus Tole^ tustribunus,excellentianimoacuirtuteuir, muru afcêdit,inuêtacpcafutra ^tjquaMaunsa propugnaculis ad murum erat tranfmiflus, in oppidum tumfeptem exhismilitibus quifeducemfequebantur, grauliamacccpto t*ulneredefiluif.Gafpar etiam Guzmannus amp;^ Amadorius' cumpaucis in tuurum,quiadfiniftramturrimerat,irruperunt. Ibi Guzmannus alterum ‘^c brachium amifit, cecidit^figniferRichelmus,fortifsimus uir. AUj ue toconucrfisfignis,quaaditus ad mare patebat, continenti impetu irrue-tunt:breuia,uadofumqï mare, etiamfi ab aqua tantum humcris ac fummo pedorecxrarent,fuperauerunt.Hos Hierofolymitani mili^s, bellicofifsi-'’iiuiri,fequuntur.At Turcae amp;Spræfecti,quibus oppidi euf^dia à Dorgu-ttcommilTafueratjtotofe undic^ muro cireufundere, armatos diiponcre, •lofths refiftere, defefsis recentes fuccedere contendunt. Oppidani etiam ’t’agno concurlu aduolant, complures'quemilites pertinaciter afcenden* ttsuuInerant,atqucinterficiunt.Hiipani,tametfipericuloib genere prxli'j, ^oco^alienopremebanturjquippe qui in flult;Sibus confifterent, neque ’’lanualibus tormentis commode uti polTent, quod aquis tormentarius Puluis corruptus eflèf,tarnen omnia fortifsimo animo fuftincbanr. Alq a-^'ospropeliere,recelÏum primis ultiminon dare, fedacriter incenfi diftri-'^*s gladijs cominus rem gercre,ac tanto impetu murum afcendere , ut in^ twuallouniushoræholles mcenibus, turribus, propugnaculis^ detjee-t^ntjpomrerium^ duo millia Hilpanorum occuparent. Hic rurfus hofles *ccolligere,acpra:ltum redintegrate cœperunt.Allj cum tormentariorum ^anipulisjnudatis etiam pecfloribus manus conferere:allj,cum egtera tda ueficerent,lapides connecte. Hifpani mutuo inter fe cohortatijhoftesex Potnoeriopellunt,multos conctdunt, cedentesloco infequuntur, neque wcolh'gcndidantfacultatem.IIltinforoac locis patentioribus cuneatim ^onfiftunt, confertifsimo^ peditum 06 equitum agmine ptælium reno-'’ant.Atqueita acriter pugnauerunr.tantamep uirtutem prælliterunt,quâ^ hauhis fortibus in extrema fpe falutis præftaripotuit. Nam quem quifqj Pugnando locum cæperat, cum non nifi cum uita relinquebat:quod uidex J^ntomnem fpem falutis in una uirtute pofitam clïc. At milites Hifpani pri *nauirtutismemores,ferrouiam aperiunt, nullumqp confillendi locum oftibus telinquunt:magna fit utrinque cædes,magno confiât uidt oria, ni '‘Oppidanisadjuirtutem defuit.nemoenimnifi forti inuidlacp manu ho ^Intetfedo, lógius progredi poterat.Tumcenturio Melchior Zum a tra 8^begomenfis^Qjjjf5jj^^ pugnans,tormêtana glande fecundu aurê traies Hh 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dlus.

ëfusjn ipfo oppidi finu oedditur. Interim enam aeddit, quod di'gßüm M memoria uifum,pr3etermittendum non duxi.Centurionc Morerelaabhoz ftibus inter fed o,fignifer eins à latere idu tormenti transfixus ceddit.faunc iacentem ut uidit frater^ qui proximè aderat, arrepto figno interfidtur: cui tértius frater natu minimus fucceditjpundo^ temporis illo munere fungi' lurjtormentario globulotraiedus,arripit fignS miles quidam uirftrenuus-isfimiliter abhoitibus oedfusjquafipermanus fignû alijs manipularibus tradidit. Itatp uexillum illud trium fratrum, 06 alïus militis fummi animi S^ uirtutis funcrc conftitit : quod reliqui inferre non deftiterunt, uf(ÿ dum ca parte hoftesfubmouerentur. Quorumalq magnodamoreacfremitu,qui etiam utrincpfublatus per totum oppidum exaudiebaturjaditus platearum occupare, ibiepfortifsimé oeddere. Alij repentinaruinacommoti, inopf natomaloturbatij oppidi direptione perterriti,in aliam partem ferri. Ma» trïa familias flentes cum liberis deorumira perculfae, repente in publicum profilire,ad cœlum manus tenderc,ad Machometi fana procurrere,eó fere cipercjibi^ proiedae uidoriam ab co expofeere,omnibus^ predbus afuis petere, nefe amp;nbsp;communes liberos hoftibus, in perpetuamferuitutemaut Ïupplicium dederent. Qtio fiebatjUtTurcae Slt; Mauri audacius fubfifterent» ac noftris intrépide occurrerent : atep eo animo depugnarent, ut ucl faluu fubfidio^ fuis effent, uel fortiter occumberent. Qui ctfi nulla ui noftrisfe obfiftere fperabant, tarnen eos fic inuadebant, ut quampiurimos locodc/ pellerent,nönnullos^ intcificercnt, Inhis Pimêtelli fignifer fuit,unàcum alqs tribus militibus,qui inferiores ordinesducebant.TumAlphonfusPi' mentellus ÔC Orihela centuriones, SCfigniferi Aluari Vegæ ÔC Solizijuul-nerantur.Mulri etiam dcHierofoIymitanis militibus caeduntur, Quono/ ß ftri acrius incitatijpræfertim cum in confpedu Vegæ ÔCToleti,quinctiam Auriac,atque adeo omniS qui in caftris à claffe erantqcm geri,nihil^ ftre nue aut ignauê fadS poffe celari uiderent: tanta animorum fiC uirtutis con/ tentione in hofteis impetufeceruntj utexuqs ac foro eos pellercnt, pcrfc/ querentur, dC codèrent ; omnesep uidoriæpotius quàm prædæ ftuderent, nullum^ pugnandi fincm facerent : quoad omni parte fummotis hoftibus omnes ad unum aut capti,aut oedfi eflent. Pugnatum eft à meridie props ad occafum folis,uaric acritereptac tanta omnium contentione, ut nemofe-reeorum fucrit, quinuulneraretur,af«j ex his fortifsimus quifep interfice-returtinter quos fuit Hales jalterTurcarum præfedus, qui à ChriftianaRs pub.defeiuerat. Alteruero, quem fororis Dorgutisfiliumeffedixcramus, fimul 00 trecenti TurcæacMauri,contincntiimpetuultimas oppidipar/ tes petiuerunt.Verum cum nullus eilet fugæ locus, occupatis duabustur-ribus,ubi paulumrepugnaffent, fe Vegætradiderunt. Èxquibusfeptua/ ginta ijs militibus, qui uulnerati, amp;' pracOdio caftris rclidierant,concefsif. Cigalæ Genuenfi pratfedum donauit,ut eo filium, qui apud Dorgutem in uincuÜs erat, redimeret. Reliquos prædæ nomine ijs militibus diftribuit, quorum uirtute oppidum eo die expugnatum eft,ncmine omnino exhisfi/ biretento,quód exiftimaretfamam uirtutis Principi uiro abundepremiS io fc- Qyç CCS cum V egS omni laude dignum,tum etiam multo charioréadmi rabilioremep militibus fecit. Expugnatooppido,dcprehcniæiûntincotho ne naucs illç,quç Alexâdriamilites, frumentû Si cômeatus deportauerât» Inuenta funt etiâ quatuordecim æreatormêta ingcntia, prêter alla no pau-ca ex ferrea materia. Ad hec multa atqp lauta fupellex,amp; magnSpondus a? genti amp;nbsp;auri. His accedebatnon parua copia frumenti, comeatuum, este-rarum^rerû quaeadbellicQufumcrantcongeftæ. Captiuorû numerus ad y egem relates fuit miliû feptem. Nec noftris ca uidoria incruenta fuftjani/

. P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENTA RI VS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«4/

P lus ducctfs ocn'fis,altjscp quàmplurimis uulncratts,cx quib.muîti poftea fxuulnerib.quod tela ueneno illita fuiflc crederctur,intcncrunt:3tcj m his frdinandusToIetus,amp;Fcrdinandus Lupus Lufitanus,milttum tnbuni: ®«ubui0cnt^ muko plures, mfi quam primùm Vega faucios in Ssciham tporundoscuraflctÉxHicrofolymitanis miliribus,qui eo die,utfolent, ortnsimepugriaugruntjtumjnpugnajtumetiam nonmulto pôft exuuk HfribuSjquæineapro ChriftianaRepub. acceperant,paulo plus triginta ’l’ortem oppetiuerunuPoftero die Vega primùm purgato oppido/anum, quod ibi crat maximum,expiandum,dedicandumcp Deo opt .max. curât: fada rediuina,ôccifosfepeïiripræcipit:deinde oppidum munin, uciecfabellicis tormens reb ci, foflàs expurgari, frumentum,commeatus'* Sue in oppidum comportari iubet.Dum hæc Aphrodifij geruntur, captiui SuidamGræcijquicxMeningc profugerant, Auriæ nunciant,Othomax Huni cecum ab altero eius infulæ prefedo interfedum,quôd impenfè Tur dsftuderet,omnibus^ offices Dorgutem profequeretur : cuietiam ipfe plurimumtribueretdecpilliunicommitfcreuco^ interfedo infulanis m* i^fdiäunijne quis Turcas exciperet, autulIareiuuaret.Dorgutcm ucrôre inteileâa.cumliberisSe'uxonbuSjfarcinis atep impedimentis fe in naues *'wcpi(re,hucatcpillucdeerrare,necpalîumrecepfum habere, in quotutô J^etnarepofsit.Hoc nuncio accepro,Auriacommunicatis cum Vega£C * oleto confilijs, inita quarta uigilia cum uiginii triremibus in Meningem Pofinratur,quern Ratim Vega cum reliqua elafle fubfequitur. Cam iam ^uufpaspraeterueherenturjpaulo^plus triginta milibus pafluuma Cer-tinaabeflent, in quam infulam pirata fecontulerat,tantaiùbitô tempeftas foorta eft, utnulla carum triremium curium teuere poffet.fed eódem, un* 'leétant profedæ,rcferrentur,Aur5a^amp; Vega ineoepto conatucp defifte l'Oit Qiitpofteaex Mauris compererunt,piratam ex Meninge expulfum, lota illa ora uagari,nauibuscp receptaculum quærere ac petere, quo in by., bernis tutius elfer,quod Meningintanis fe committert non änderet: Vega cuinibus rebus,quas heri iuflerat, perfedis, mille 8C ducentos Hifpanos fummagno tor men to rum, ester arumep return bcllicarum,ói: frumenti ac fommeatuum numero,oppido præfidiorelinquit.His Aluarum Vegsm filium, ufcpdumaliud Catfarimperaret,prxficit:ei^ mandat, utoppidum •t-uniendum cureucaueat^, nequiddetrimentiexhoftibus accipiat .His prudenter conftirutis,omnibuscp rebus ad nauigationem comparatis,oda uoCa!.Odob.omnes cumcapriuis,ólt;pracda quæcuique obuenerat,A* phrodifiofoluunt. Verum cum triremes tempeftate quatuor dies conti* renter atflidarentur,neqpulla earum Larunefias capere pofletjCoadi funt eódem,unde egrefsi erant, reuerti. Rurfus paucis poft diebus ex portu e* 5ieuat,amp; quanquam nonnullae triremes grauiterafflid^,acucnto difperfa: fucrunt,tarnen omnes adunam incolumes Drepanum peruencrunt. Ibi loanne Vega Prorege,magno Siculorum concurfu ac gaudio excepto, Andreas Auria 8C Garfias Tolctus profedi, hic Neapolim, ille Genuam pfidield, Nouemb. incolumiseft reuerfus. Hac Hifpanorum uidoria nunefata, magnus repente terror uniuerfam Afticam inuafit, propterea lt;luod ld oppidum,in quoomnem fpemcundi repofucrant, à noftris exgt; pugnarum uiderent : Óf quo amiffo, totam etiam prouinciam at mis fubi* gendamcredcrent,ipfam quetadem inChriftianorumpoteftatem deuen turamconftanteraffirmarent. Quod ita cuenturum multi Mauri, præci* pueq qui ipforum lingua Alfachq, LatinaSapientesappellantur,feex fortibus 8f uaticinationibus prænouiftè teftabantur. Quo fadum eft. Ut complûtes captiui à Machometo deftifcerent : atque eo magis, ut id

«46 '' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE APHRODISIO CAPTO. facerent,addiidî font,quod oppidum illudab alîjs fruftra fcotatum acct/A piirent.Nam,ut cæteros omittam,Alphonfiis Aragonius Neapolitanoru clarifsimus SC fortifsimus rex, cum Tunetenfium regem pradio ad Me* ningern fuperatum uedligalem fedflèt, Aphrodifiumep obfidereftatuilicf, perlpedlo eius fitu,de expugnatione defperauit:nauibus^,quasibi extra Cothonem deprehenderat,incenfis, ne tetata quidem re,Neapolimferece pit. At Hifpani milites nullis auxiltfs adiuti,nullis externismilitibus,præ* ter ducentos Hierofolymitanos,ac totidem prope Graccos SC Siculos, ad/ mifsis,bellica uirtuteNeapolim,Siciliam,Sardiniam,alias^maris condu-fiChriftianorum infulas SCciuitates maritimas,libéras à Dorgute,iw* manifsimo prædone fecerunt, aufpieqs'que Caroli Quinti Cæfaris A* phrodifium expugnaucrunt: quod, ut olim Barbarorum» Cc nunc Chriftianae Rcipublicæ munitifsimum eft propugnaculum,