SEC^NDÀ T^RS
OCORVM THEOLOCICO-
RVM VIRI CLARISS.
D»VICT.STRIGELII.
Z
EDITA A'
(^hrißophoro Te'^Ho fiera Œ^heo^ lo^U DoSore^.
M. D. L X X X I !♦
1
-ocr page 2-?J 2 0’011 a n'O'A 8lTïJ
o5 0^^ '
-' tv*. OTj/4’ z ? ?4 0 a, T a ?/v giti^ J M o d x y ^Q1 ,•;:'-, ^ 0 - 0 1 j^ j^ ^ H O J ^ »trtJtö« fel « 781 T IMO 3 IHOTT^-^ “^
TOrfo^lniM m «ini^fj®
A\i
•JSO ?gt;?:/'; r^,
i. r.vnc
uÿsîz.’«^'®^'’
ÎNCLîTISAC GENEROSIS COMITIBVS ET D O MI NI S,D O M I-MOIOHANNI GEORGIO, ET DOMI-
«O OtTONI CoMlTIBVS IN S O L M S, Dominis in Minzenberg amp;nbsp;Sonnen-waldtamp;c^Doniinis fuis reuerenter co-Icndis,
- Chrifiophoruf ‘jPe^liult;r,Sacr4 T^he-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ologtA 7)oé}or
S. P. D.
rN G E N s Dcibcncficiu,meft,quôdfepa-tcfccitnôfolùraimprcffisinhçcmundi ^^' corpora veftigiis,quæ de Deo teftantur, fed édita ctiam voce dodrinæ fuæ,quam immenfabonitate,Prophctarûamp; Apo-W. ftolorum feriptis comprehendi voluit, ^'Huftribustcftiinoniisextra naturæ ordinem in genc-^^'quot;iinano confirmauit.Hac voce colligit fibi æternam ^^Mcfiam, amp;nbsp;in hac publicum Euangelij minifterium inftituit,acfubinde inftaurat,quod amp;nbsp;récitât feriptaPro pheticaSc Apoftolica,amp; ca interpretatur.
Et quanquamab hac norma,indc vfque ab initio, in-gsnsmultitudo hominum difcefsit,amp; horribili audacia îüjCyclopû more rident'omnem doftrinam de Deo, 4tdcvitafccütura,alij noua numina,cultus amp;nbsp;opinio-ii«finguntacftabïljunt •. tarnen non finit Deus prorfus
-ocr page 4-E P I 5 T o l. A
txtinguilucem vcrxagnitionrsipfius inter homipes.!® fcmpcr aliquam Ecclefiam feruat,cuftodcni vers üogt; drin».
Nec veto nouam doétrinart» Eccleßa gignit j fed vclöj Grammatica eft fermonis diuini: docetxtatemien^'^^ amp;nbsp;vulgus,quid vocabula ßgnificent,amp; diftribuit acne-mérat vtcunquc membra doétrinæ, amp;adiungit teftiwO' nia pcrfpicua,fumtaexfcriptisPropheticisamp; Apoftoli' cis,amp; reiicitacrcfutatopinioncspugnantcscurahaclU' ceveritatis.
Nec aliud agunt fcriptores probati in Ecclefia,fiuef^* centcs,fiucveteres, quorum monumentaextant,aut^‘ duntur, vtpoftcritatiferuiant.Nongignuntnouunidæ ftrinxgenus, fed vnam illam perpetuam Catholic®* Orthodoxæ Ecclefiæ Dei voeem,quam fonueruntf^®' phetæ amp;nbsp;Apoftoli,amp; quæ in fymbolis exprefla eft, pre?quot;' gare ad pofterosftudent. Et alij quid'enl ipfa Propbd^ rum amp;nbsp;Apoftolorum fcripta cnarrant,monftratogC';^'. fermonis, amp;nbsp;vfu feu applicatione ad Ecclefiam om®*® temporum: alij methodum dodrinx informant, olie” fa certaquafi ferieprxcipuorum C3pitumLegisamp;£gt;^' gclij:nonnulli corruptelas vctcrumamp;reccntiuinh’^ fium taxant,rcfutatis crroribus, amp;nbsp;veræ fententiat t® feifionepropofita. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
Etfiautem enarrationes facrorum librorum eef^^ fcriptorum gcneribus haud dubiè antefcrenda: fiM®’: cura omnium hominum prxcipuaefle debet, vift»*^^ ipfos fcriptorum Prophcticormn amp;nbsp;Apoftolicotiii''^^ fiduèlegant: tarnen rudiorum animos ccupratpara® portet,propofita prius dodrinx cxleftisfumma,«!'^^ amp;nbsp;in fymbolis initio comprehenfa, amp;nbsp;poftea in p®“* , «rtTw;)^»ir«tradita eft,cuiusexplicationcs paulövberior^’
-ocr page 5-^lihi’ ’’'DÎGATORIA.
qttjbosFlt;»/zlt;T0T«/rt dogmatumEc ''^ d' *.?***^’^’®^bibitisartiumadniiniculis,definitio. ''^mn * • *^'’‘^gt;collationc,ratiocinatione,amp;aliisaT
'*^^’®'Quifunt vclut metx.quibus inclufa veritas. J^eft
^iir^^.^*’^^®^^fcrlibros tales Methodicos, quäl es •ii|)ii5P^’?®*^®'^“’*lbs,amp;noftrjia;tateabcruditishomi ^D '^.^^^’■'’^^^^^rnp^^“migt;Locorum Theologico-
?®**üPhi LIPPI opus, non modo quia rebus ^Ccl p^^®^“®^cft,amp;fummamdoéh:ina;,quas fonat in Jiift^''^^^^^^*æ ampledentibus Cofeflionem Au-t(f„*’’®®®’SJoexhibitam(quam non dubium eft, veri tJt-n*'^*^-*'^’*® Catholic«'Ecdefiae Dci) fideliter reci-lt;1^ ^^^^quot;^^^‘a orationisgenere maxime ad docen.
''';comtnodato,hoceft,propriojpuro,perfpicuo,ac *'»®«ftaatoconüat.
^i^cnotumeftjReuerendum D.Lutherum, prædaris ' ?gt;*sornaflchunc ipfum librum Locorum Thcologi-wmD.Philippjj ^pjQ5 3c eruditos plerofque easin (^‘'*lippovirtutesadmiratosfuiflefemper,quasin docé-’'’axiinèncccflariasefleomnesfaniiudicare poflunt: j.^^ot«nvcntatis,prudcntiam in deledu return necef-n'^®®^*ióa difputationum,ftudium concordia:, ’^ffjuiniudicandisaliorumdiftisjodiumfophifti-
, ’*^^Jumniarum,artificiumordinisac methodi,de-'’•^uepropnetatem orationis/quain primisopus eft in 'fâdcadadoârinaEeeleGæ.QMmdiuetiamhuiusfum. ®lviricum cetera feripta ad crudiendam iuuentutem 'filiffima,tum liber Locorum Theologicorum in pre-''ohabituscftannisfuperioribus:amp; minusmonftrofaiü 'gt;pirionum,amp;maior inter docentes confenfus fuit in Ec ^diisperGermaniam.
-ocr page 6-Fortaffisautem multis puerilevideripotc^Q“° lt;nbsp;te hæc tempora,cùm tranquillior effetftatus noftrarumJnplerifqueAcademiisGermani«)!’'’^’' j corum D. Philippi publicis præledionibus i^'^^*’ •
' proponi,atque enarrari folebat. Scd fiveracfth“^?^. charmi Epitaphio inferipta, ^■riTcua-'ïv^^tiiriiiiiil^^'y^*, . Xi^iif: cur non in Ecclefia multo magis fateamur,gr2f illisdeberi,qui teneræætatisftudiaiuuâda puwruDM Jilfimi huius fcripti crebra repetitione in fcholaw^ tibus?inquibuserantnonfolumprouedioris«t3fj^.i uenes,paulópoftadminiftcriumEcclefiaï accefluf*' ctiam magna multitudo adolefccntum, quihacvf*
• KiitT»^tia-ei præparandi erant ad interpretationes facror“ fcriptorum jquæ fimul in iifd cm fcholis proponeb^n^“ ' cumfrudumaioriaudiendas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,.■ Sicigituramp;virclariflimuSidcEcclefiaamp;fcholis^^ ftianisoptimemeritus,D.V i c t o m n v s St«^,®’ 11 v s,primtimquidcminVVitebergcnfi,pofteaff'^^ ihlhenenfi,ac tandem in Liplenfi Acadcmia,niot^ confuetudine turn recep ta, atque adeo etiam iufln ** ^ rum,quiftudiapublicainiis Academiisgubemabant/ reliquas, quas propemebat,prælcdiones,perpétuéJ ' iungcrefolcbat,Locorum ThcologicorumDoinifl'’^ Jippienarrationem.Inquaad difcipulorumcaptui«^^ accommodans,cam in docendo rationem teneba^' quoties nouum aliqucm Locum dodrinaî ordiei’^'^^
' priùsceuIdeamLociintcgrieertis capitibusdifti^ eópJcfterctur^vtauditores vel ut in e-jf^nies prïdp^ 1 quasfingu]iLocicontincbant,oboculos,atqucaiquot;®^ / propofitashaberent. Et hancvclutmi)4/i’,autfu3ip®‘'^ ! oratione acftylo expofitam,autex ceterisfcripti 1^
, mini Philippi coJJcdam,di^landopkruaiqjpropoB«f® fojebat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Plt;’?^^
-ocr page 7-. « i o T « : nbsp;nbsp;nbsp;.-L
. D ? M c A T O II I A.
fe?^i^'pi^^iB^^lasîpûsIxjconimcommunlumD. mW/^û^o pcrcurrebat,arque in iis,cum alia,quæ fe^ ^^^CMbilia,tumh«c vcl maxime moncrc WiUkoletat. * .ƒ
Ïcia -^^^'^ P^’opolitum, cum quadam admiratio-■ 5todioimitandi contcmplari difccntesiubebat.
it^^®?î®fi®jtilt;gt;nesacdiuifioncs fingulorum Loco-^^’^^/’?fÇ?ïptisProphcticisamp;.A.poftoIicis,amp;nia-^^?i*^^'^*P^^^*PP° compofitâSjdiligentct com-l^^^^ftùdiofîSieàique vtad verbumcdifcerenr,hor
2.
λ
^^WîbcIIasfcIcûiflimorum reftimoniorum Scri Ôühæk æP^^™ afperfaslocis Theologicis,in confpe-KMendaseffe moncbar,vr de narura amp;nbsp;volurate Dei, o7W9ûdoàrinaEccl€fi®infignioresfenrcnriæ,amp; % ’'^^'’^^“ promru haberenr difcentes, quibus fe ’Cu'^’^'^*''^''^ ’^confolarentur,amp;adprccandum amp;nbsp;ce-^L^^^^isexcrcitia exfufeitarent,arque impcllercnt. i®'P??’^Q“c®r’ilt;^igt;^® âcpiæ enarrationcs multo-S-^ iotertext« funt operi Locorum D. Phi-ç^^^*’°*l’’® interprctationcs minime negligi aut
whMvolebat.
omnium maxime inculcabat confeflîonem de rota doétrinaEcclcfiæ,repetitam in ffl^^^otum,amp;coniunélamcum refuratione cor-impibaut indofti doôtrinæ cælcfti
I^?*®' ’^’'“’^a^® ^°^^'’^ volebat catholica theore-(fcÂ/ilt;^^J^®5'^®^'i®f^ales,quçaut indicium gubernât u^-^gt;^“*- Vitamdirigunt ad normam iufto-]^WAeftbrumopcrum,cuiufmodimultasinLoçi$ “**’Ppirepcritclicct.
3’
-ocr page 8-Epistol A.
ö. 5cxtó,confidcrari iubebat amp;nbsp;hiftorica dccertaraiw-bnscontroucrfiarum,quæ omnibus temporibusinïC' defia extiterunt, cùmpalTim volumen tocorummO' neat,quomododo£trinadiuinitus tradita,indevfqueab initio propagata, amp;nbsp;à quibus teftibus defenfa fitadudiü gt;nbsp;patronos falfarum opinionum.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Septimó:ctim inopcrcLocorumD.Philippieniincat antithcfisdo(5trinarum,vt inter ftcUasHefperusemincti prxcipuèinhancdiligentiamauditorcs incumberevO' lebat,vt quantum inter philofophiam,dodrinamLegiSi amp;nbsp;arcanam E uangclij fapientiam interfit, accuratepff' penderent.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Poftremö: non afpernandas efie iudicabat Gramnia-ticasdcclarationcsvocumamp; phrafium, intertextasLo cis Theologicis.Et quoniam non eft cuiuflibet artifice proprièac difertè articulos doâ:rinæ cælcftis explicafti feduló iubebat cöfiderareatque imitari,qualegty«^' rum D.Philippus infingulismàteriis vteretur,ne intp^ nouitatis affeélationc à proprictate fermonis Ecdctó' fticiauditoresdifcederent.
Hæc ergo,cù m inter prçlegendû fidclitcrfubinde®» 'nerct,amp;cùm aliisdoniseximiis,tum inprimisfacundi^^ exteporanea ,amp;fuauitatcdicëdi,acdexteritatein£loff' do fingulari prædituseflet.-fiebat plcrûque, vtin ma^ frcquentiaauditorumdoccret,amp;plurimiexéploamp;'’’^^ ipfiusadD.Philippi fcripta pcromnêvitanilibétiàsa'^’ auidiùslegenda,atqjadeoetiâ3dfummam dod«®^’’® leftis diligentiùs cognofcenda imitarentur,atq; 0^®' tarentur.Cuiusreiteftes locuplctes eflepoflanttotv® doóliflimi,quoru plcrique amp;nbsp;ante hæc tempora, Senun^ quoqj in Ecclcfiis aut fcholis docent,quosfatcri neede çft,pIurimumfcD,Vittorini opera adiutosfuiHe,'''^
Pomini
-ocr page 9-DEDICATOR! A.
Domini Philippi fcripta intelligerent rediùs, amp;nbsp;vniucM fimdodrinam Ecclc/îæ feliciiisperciperentipfi,amp;aliis vitilijmti-adcrent.
Cumaufem non tantum de oeconomica parfimo-Wedetiade diligentia aflcruandi in Ecdefia rcliquias ''ffædoftrinæ,àChrifto præceptumfit : Colligitc quae “P^crunt fragmenta,vt ne quid pereat:non dubitaiii oteperare monitisacprecibusmultorûpræftatiumvi-’°'ura,qui,ciim Dialeclicasamp; Ethicas fcholas D.Vift.à ^^5ditasvidiflenr,magnopcre me hortati funt,vtcan-Wioperam iuuentuti nauaremincontexendis fcholis ■ D'^ologiciseiufdem D.Viclorinimeiquondampræcc-pf°^‘^f^9^eamp;paul0ante, primam partem Locorum QilippoVifrohnianorum edidi, in qua contincntur ocideDco.decreationCjde caufapeccati, decontin-^tia,de libero arbitrio,amp;dcpcccato ; amp;nbsp;nunc alteram pattern in publicum emitto,quæ maxime infignes Lo-^•c'^^*?'’®^^“^^®’^®gt;^‘^LcgeDci, de Euangelio, de 'ncatione,amp;bonisoperibus vtiliter explicat-ƒ eeveró ignorojn hac opinionum tum confufionc, i?'P^'^^“*^’’^tionc,amp;in tanta calumniâdilibidinc,quæ ^^'‘ttmltosinualuit,qui nihil nifi quod ipfi faciunt,rc-e(Ji^^?^^*’^*»®^ic,vt hæc ^cholarum Victorihianarum bus'''quot;quot;^^*’^^^’'^P’’^^^^’^^°'^^5^’^^'^'quot;^^^' ^^^ ^’5 omni-,. °PPono confeientiam honeftiflimi confilij,quo firn hu* .° P^P^gandx dofttinx Melanthonianx , amp;nbsp;, ^‘’t'itisftQdij iuuandi caulTahæc in publicum pro-
•^«M^*^” ^^^æ*'^*’^P^*‘° ’ æ'^^^’P^^‘-^^^’- prodeffe
Gn^^' 5 ^^ * ^ vcrogcncrofitàtibusjnclyti^cgcnerofi
’tes, Domini benigniflimi, dedicate hancfccunda ^’’’Locotû PhilippoViélorinianorum volui, qui»
-ocr page 10-, A H P i s a t A 3 Ÿ
it am arc; amp;nbsp;praxlAie intdligcrc doâxinapiÇ^S^^^’^ amp;n).chtaqc nomen Domini Philippi veneran,^^ ■'■ pulis huius tanti v'iri faucre vos kio. Atquccfthfe'^A?:' pinor,annusdecimns oólauus,quo^vterquc W^^ x^cademiam V Vitebergefem venir,in quaanni?^^^^ ita vixiftis,vt non modo figna turn apparerent Indolis,amp; animi in v troqne a d o m nia Inmnu na^^i*-.’ tiam vt exem pla mulcarum virtutum, pictatis,Ki® tixerga prxeeptores, fcdulitatisamp; ftudilindefe^j^ fccndo,.caftitatis,niodGftiæ, grauitatis coniflii^B eximia humanirate amp;nbsp;beneficentia, in adoiefeçttfWw veftra lucerent,quibus veftri ordinis hominibus, amp;yP'' ucrlæ niultitudinifcholafticæ quaû faeem piïfe?^' tis,ad.cuiusintuituniccteriquoqucvitanvamp;ftiidi9r'^ fuorum curfum inftitucrent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-Qgjï
Tcetiam,Generofe Cornes,loH ANNES Gtos^'* circa annum 65, in ca,quam nominaui, VVitebergen eâdemia,quæ tuncomniumin Germaniaflorenti^J”? erat, amplinîmo Redons munere fundueflemen'quot;quot;* çùmpra:ccdcnteanno(quo ego in VVitebergenfen’-eadcmiam,vtibi priuatimac publiée docerem,reuo^' tus lumjilluftriflimi Principcs,DucesPomerani2,Dlt; neftusLudouicus,amp;D. Barninus frater, eundemw^s*' ftrarumgefliflent. Quibus tu fucceffor datus, mag”'''’' decus amp;nbsp;ornamentum attuliftiAcademie, vtpoteia? amp;ciuis,amp;ceufocius ftudiorum communium vnà^ fratrcGcnerofoD.O t t 0 n e verfari voluifti,atƒ ® fuper fcholaftici magiftratus laborcs acrnoleftias’’'^ dignita te Academi«,amp; tua laude fuftinuifti.
Vtautemapudomnesbonosamp;dodos memonaß®' minis amp;nbsp;virtutum vtriufqueveftrum ex co temporee^' kbra ta fui t in Academia ilia: he ego admirationeheio*^
-ocr page 11-D E ft re A T 6 Ki A.
cæindolîsveftræ amp;nbsp;virtutum accûnfus,animo mco vc-ncririvos nunquamdeftiti.Nee parum auda fuit mea devj'rtutibusvcftrisconccptaopiniojCviminNaflbuicn-“Comitatualiqilandiuverfatus, femel atq; itetum Dil-^'jcrgum, tatGeneröfe Comes Johannes Georgi, vi-quot;^üamp;alîoqucndi oportunitatem na dus fum : amp;nbsp;de v-^roque veftmm ah omnibus bonis honorificentiffi-®3ni mentionem fieri cognoui.
^amobrem amp;nbsp;hanc compellationem publicam, m fign i 'fi cationem mes crga vosobfernantis in-'tucrevolui.(^amvt inoptimam partem accipiatis, 'gt;i«cntcr vos oro. Deum autem sternum Patrem Do tt '^“^^j ^efuChriftiprccor,vt Generofitatibus veftris '^3ncliccm,tranquillam,amp;falutarcmgubernatio-ücm,amp;beatamac florentempoftcritatem. Bene
amp;fclicitcrvaletc. FabiransSaxonum, MenfeAprili, AnnoChrifti
M, D. L X X X I I. ' nbsp;lt;
** J
-ocr page 12-ORATIO ' ^
Habita in Academia Witebergenfi ,a Gencrofo Comité! o HAO®^G,|J1* Gio Comité in Solms^ Domino in Minzenberg amp;nbsp;Soönenvvaldt^J’fc cum Redloris munus gereretj amp;nbsp;red' tarenturpublicælegesAcadcmiæ'?!
Tgrautconfilio infiitutam}amp;dMiietierigt;t(Ct^iirlt;‘^ Ê ^Jf^ exiHhneni hanc repetitionem legum ftiil^^ aan aliqua commonefaitione de(tifiiplitif,‘Iigt;^^^' Ctidemia v/urpan video^moueornontantinn mt^'^ ^^^ l Uußrißimomm Principum Eielf6rugt;it,d(lt;i^'^'^j r ar,quorum mandata IdßtiOß hacapHdSK’^f*quot;^ ’ ^ ac dccefjmaxima efl ,fidmuita mapiscaußtsff^* ,quitsrtsoßenäitadexcilandum pietatisâ tirti^ moremadferreplurtmum momenta ’ t- Duoentmagtißeilariq^pracipueanimaduerte :vt mentis tmirtr 2. reélè inteUigerefontes amp;vim legum: cß- adfuifiant adreuerentyn’gt;^^‘‘' turn ordinem poltttcum, dr obedientiam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
’J
Cam fontes Legum in Decalpgo monßranturßeducitur mens Tieuprimum legum autorem,af^ ordinis polisiciÄK bitearm Deain, ß^ tam magißratui,quam ipßDeo obligaturomne abediendt ßudmm.ii^^j quot;nbsp;quodM.agßratusßatuitfatqueßincit, Deum velkßdaßeclarat ^^^^, cutJi Decalogo,inqua/äpientiaac iußisiafüa ideatn acnormam ßt, cut conformes vult ejfe homines, in quorum mentibushancliicini^ ’ vt natura inteUigant rj S'ntg.laina. s^t’SiVtPatflusnomiwtid'rolaf^^ mauit,vt regere externa membra,feu vt voca/tcmoflim voluntarinifr' Quareßeut in non conformes LegidiuiM,lataplltmntotafenieiitß, ,^ ledielus omnis quinonfecerithae,qua in Lege ßriptaßmt,iy isolai a,ideß,quicquid dißrepaf ab ißa norma,peccatum eft: ita de es“ Magißratuu legibus pronutiatPaulus;Neceße eßobedire,no»tdianiß't^^
-ocr page 13-o R A T r d;'
dr printer (mfiittitum, qua Viohtn.df^ej ma^ißraluumfir rejea'
\ ^'‘gt;lt;»iiiimiHhii»iinti}rnamentumefi,ri’7r(i-raf^Sv i^ Ij-iyi^av éyet^ar ^^t^fi^rt'Bd^lfif r Àyit^,qtti4 ejficit homines tonfornies voluntatidtui-' ^^‘“fltimuseüfinis,adquemhoinoeonditHsefiiamp;ornaturinoentibiupra.,
^^’»flt;i nihiltetrius eH contutnacia aduerfos (e^es, quia non delinquit ne^ Ifniitmtmcurii!-.fedferociter repu^nar voluntatid(uin£,ctsm quodam '^'^^(ontttu D(i^^l}Qrrthiltter punit urfuppltctis huiusvitlt;e,clr aternis.
^‘(ctiminpeematis Gigantes accumulât u mont thus ßruxifie aditus ad *’'‘dl0iuheiluminferrenr,ô'àlouefulmineopprefiiacdifiebli effe fin-, ^^fi^nificitrialiudquicquam cogitemus, quant hos mantfefios furores, ^ygt;»tiiiacle^il/Hs contumaciter aduerfiintium, quorum peblora fimul fn,^‘^^^,^‘‘^^’‘'‘(*’^^‘'‘fi’'nciamadaugens ; deinde^ atrociratem pcena-•^‘**^ifivtalemcomitantur,Deomanentetnftattone, acinagnam parit i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^piente adfuppliciafuis ntanibus,quos vincire legum re-
« V M.agiftratuum vires non poffunt. Vtcum non puniebatur ^‘^^fnPharae,Alexander,Antiochus,Antonius,Caligula,Nero,^innu-“ ‘^^^^iOpprimebat eosï^emefisdiuina, dropprimetfimUes alios e-^iu»stil)iis, Verifitm'eenimdiêumefi:
on vrbsjion regio,non xtas vita feueri
x “’^*^'joxemplis,nondomusvllacaretr
•*(»/*'” ^^^‘^‘”^politico dicitur, qubdfit opus Dei, indicatur mentione ^ ‘i'^vontratione boe opus traclandum,quafouendumfit, atquetuen-''’^ ^*'^^^^{^^*'^‘}^^’f^ resfacra,^ munusvira noßra iucundißimum. I^tnu^ ^^* ^^ ^“'^‘^ones ees parèrent fiuäiu in omnium animis, qui
(nitfti^'''”^^”^^ rUfiimilitudoefl. Alÿ infirmitate natura ruunf ^“^ ^onfuetudine (ibifurores accerfiint,quas vbt inua-' fnintKf '■.quot;’'^^^^^crefcunt.Nequeeodemmodo commonefablionesacet-^fint/‘^^^'‘^’^’‘^‘à'à natu grandioribus, qui iant non folùm at ate, do-^iiiiUiifi^^'^^^^^^’^^P^^P^^^ oonfiderent hancDei voluntatcmà' ^htnn'^*^^'^*”‘*^’^^^^^“^^C4lamitatibtss itafinitedoUi,vttudicium ‘ooiniin ^’'^’.^^'^‘’^^•Cumenitnreipfitexperimureuentus certb reßondere ’^^'^gt;tt^*^ ‘^'^'quot;^’fi^^^iorfit ajfenfio, lblusfiipir,vt did filet .■ ttà not '^reifif,j^”^^‘‘^'^drriti,fitbmitttmmanm^ ’ ^ ^^^^* ^’odeßiafinet
-ocr page 14-o R A T Ï o»
Plato rogatus.vt Cj/ren/ticHJcgcsfaiba et,r(J]}ondit,D!ffï:ili^^’’'‘^l^^, ^esferreficundafortunavicntibus -.nihil enim indoniituiii »’^S^^-h^ ferum,animo rebuspro/}gt;erii,(i-advoluniiitemfluentibiu inflM,C6n ra ifabilius nihil effe amp;nbsp;flexibthus calamttatibui aliquantulumfidatiH: ff^ docefallo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
Idemamp;teneriixtati acctditjijuit cumfitignara tniferiarum huoi^ ‘ aiti}ue improuida,nec magnitudinehi rerum tantaram inteU^^hv' j ^ tium adhiic,at^ exultantium cupiditatum iuuenilibufflimnUi 4gt;UttWi minus edit é'‘ auerjatur condones de difcipUna^quàin ipfales^ff'^quot;^''^ , taput quatiens,acfrenum mordens inflar equorum indotnitorom, (tun 1 fidoadmonetur,aut/eueriiiscoher(etur.
Sed hoc interefr,qubd etßnoßra et as velut laxttrians genuine^ ^‘'‘^-‘'u naturit inipulfrbtis,lt;:frferocior eß^nondum obri^uit tarnen, fid a deterten' ad melioraflediac traduci poteH. I deo in ßhoju doUrina excoliwlÓ't^f^ difiiplinajVt deur at a amp;nbsp;domita conuertaturadagnitionem DE ydmi'i rem D E l,adebedientiam. De quo fine Legu Paulus gradfrintenV“^’ ■ eßpadago^us,lt;jraddtturlausaniplißima,cuminquit,efr'epada^o^ii,ß'-‘, fium agnoßamus,ideß,Lex docendo (fr caßigando rudibus inßidat )«/W/ pientia: caleßis,lt;fr panlat im proue hit dißentes, efr campe fat errantes t^r tus,vt snentes admittant dodrinam de Pilio^cfr indpiantfiert tmifh Ü '
Cumigitur ha publica commonefadtones indituantur pneipne nt faußa,quibus difiiplina maxime opus ed,audiamus reuerenter diinnant'f^ cem its legibus fonantem,lt;fr his magna cura obiemperewusfrnttM''^ in obedientiaßudio ponentes.
Agnoßsatnus etiam pat emos affediones praceptorum, qiufußdidtii^ con/ulut,quibuspoßunt modis, atati noßra,(fr vt iïs-sf-y‘1 patresßpe quot;'’' rant nonnullorum err ores,aliquorum etiamferodamße emendatiiné- b exißimate tarne, eos,qui indulgent cupiditatibtis,nec defruunlpttulatf tredare autoritärem legum (frpraceptorum,quos Deus amp;ßm à P“^'^^^ loco nobis condstuit, Deo placere: Sedtalesßne omni dubio cogitate 4Î'’.. firi,(fr futurum eße, vt tandem trißißimispoenis inuoluattturdminit^^^ , funthacoraculaiIjoliteerrare,Desesnonirridetur-.ldolatra.fcortateritß . teri,homicida,maledid,auari'fares,raptores,(frc:nonpoßtdebiitrtfrt‘^‘'' item,Propter bac venir ira Deifriper vos. Hes oraculis omnes comtntnip ’ difdplinamßatuamusneceßariameße,lt;fr timoré Des ad modefiai«igt;'gt;lt;'’' componamus. Hocquifacient, indies magis snagis^inreHigent, quantniHr honumfeße donitcilsum Dei, cfr regi,dud,frotegi dtuinirus.
-ocr page 15-tv, A»®' ^ ’ ®’
'^ i^S^iipfM apad tnoJeßig^ ^te '^‘ßquot;‘^ Te^untur,i]ui veram obediëntie laudem appel lint, quafun-'i’ti' ''!’^‘fl'^ virtutum omnium radix.feu qua veritis omnes infife virtu-^ÿ' ^^,^^ff‘Ilt;gt;f ’à'^lfi DeutriTapientemiiufluiH}amp; vindicefaiuut, metuu)tt:Apudhos ergo confidod'las hoe efecturas effe, ^amp;^^‘^ß‘^ß^duafifiexfufiiientadbeediuinabonaveneranda, lt;^r ^ ‘^’‘iiml)eiidebitam.acdifiiplinea}nore»i. Hosadhortor, vtconfue-amp; ‘’’'^^^^’'^’'‘*'gt;h^uifurenter difiipline repagula excutiuntjamp;frenos ab-fd^^ßi^i'llfiosq^velutpeßesamp;äKeie-ofaevitent. Cogitate,vt reitecen-^^a^^jßf^'quot;^^^^. Cjfru5,pietatem eorttm,qtiibu(cum verfabimmifin^ . '’vnïnconducere,iuxta dOtum, Cum bonis bonus eris, cumperuerfis dc'^‘‘^f‘^‘^b‘'^^“gt;gt;('- it^ i» contuberniofibolasiico, velut in naui,hone-^^t^iisdf'modeflisadiungatüjquam turbulentesamp;inquietis ,quos, vt ^'VQ’fiicietashu}nana,amp; hie or do polit iem,cum tolerate amplius non tp^^^^vquot;^ ‘'‘'’^’‘^ • ^‘^^‘^ enim,eer turn eß effe hofies Dei, effitis cupidita-ƒï^fIrrere inßnitamlicentiam,amp;prabere cauffam difipationibus amp;nbsp;va-ßKmUiu in uptime conHituto clt;Ktu,amp;tandem bis turbis obrui,quibus fimul '^^uantitralij minus malt,fidboru confuetudine drficietate contaminati, ^foigt;iitemDeHmeternum,PatremDomininofiriIefiiCbriflt,vtfiruet Ec '^ßisacptbtiiu,^’ cuHodiat hoc agmenfcholasticum,in quo doclrinam Fil^ \éi ^‘fi ^^’'gt;^gt; n^ulri recie difiunt,quos magno vfit i amp;nbsp;ornam ento Ec~ tlefiis Ó'poUtiüfutures effeffeseH. Auertat occafiones dißipa-
^^^Vi^^”'^^ ’ ^P^’'i(gt;*^‘^ contagionum, amp;nbsp;turnen doUrine fuanunquamfinat extingui.
’ : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D 1 x l.
Wiitmii^ . K.«cititaVViteberg«,t7CaIend.Maij.
'’^«dv: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anno Camp;ifti «j^j.
-ocr page 16-•i ■ Series Locorumamp;capiturn,quorum explicatie
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in hoc libre continetur.
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LOCKS os LEGE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
L ^gt;lt;i/gt;fLex,amp;detiiJcr/mi»e/nferLegemhi/!3i.t»‘»»C‘‘^^‘^’'‘^'’’‘ ^' / L Lgt;tMfJteLe^^,zgt;/ie^ne/itgt;//f/a Mofi/c^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;”'
^^ ^’ ^^''^Lexmerj/ti^eced//eiKay£/gt;ere/gt;eMa^/iC»»’”lt;*'gt;^’'‘‘^^J'“''”' • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tieno/a/ï/. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U'
/ K. ..ilt;imoaft/tgt;neitteeejffÇfrf£ad/xieâ/gtgt;if/./mDecx/tigi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»■ K. En.trra/tefrimjif.iiuU. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ib KL Enarr^tf/n^cux/iti/aiu/it. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P'
KIL Defram^/imiiuf Crcamm/n^f/Bxté/ttaJJtffiLflf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^'
K // L CoE.tfto/e^umnafurie.iii Deej/o^um. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^'
L JC. ße tn^l/et ^JuLegit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tl'
•L. ..^rfLex/nEccifjTatiocendaJïf, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*»■
DE PE^ECEPT/S ET CONSlLllS- n»'
C.tftt/e^»t cai3jïliernm,^ujt M'ntach/xprtcejgt;wJfffi»Sgt;*'*'‘f'6‘f^*‘‘’^
L nbsp;nbsp;nbsp;De^xiff«xeff(iiitJifl)/a,Leg^amp;Euan^e/f.
■^ L nbsp;nbsp;DtJcr/me/ttneerPh/lBjê/ih/am^EHa»£e//uxt.
iJL nbsp;D/Jcrimen Le^/tü-Eftangei^'.
IK. nbsp;nbsp;Eefuf.tfiBrm.fgtnxtiBn^Af6»aff/c^iiefrifl/ciLe£e.
K. nbsp;nbsp;nbsp;^xBilExaK^eliHmnBnfiterif/£nBr»mfxfr/iK(G'^''^?^^^’^‘ *®‘' KL nbsp;Ee’fMtaeiBBBrain,lt;juißtc/xatcBHfgt;^BneEBcieJi^amp; Et^»gt;‘‘'''quot;''‘ ?^*'
DE/KST/L/C^r/ONE-
L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DfclarxtiB^ieaialBrHm/aEf/f/t,F/Je/t0‘Grafit.
il. nbsp;nbsp;CBnc/Bfum/fenf/x.
i/L nbsp;Samm.ttiBiir/KaJemBtiB /ujf^caf/Bna.
/ K. nbsp;nbsp;CBn^rmafiB^ertt/ên/eK/iit. - . V
K. nbsp;nbsp;nbsp;Deeaa/^/riaff/^Bat/Bna.
KL 9Df/crimea iafftJiBatiBauamp;re^enera/iBaa, ^ ■
K/1- Carre/inénti£igt;itrfiBalaexciaJïaa,SBla^4B,Grafü,SfUf'^ff''’^*'^
K f / LRefarariB errBrâ^a^aan/iâcam lt;ieraji»fe»fia Paalt^la/hß' *
iSi'
IV' JS2-ïs«.
4cgt;' 401.
DESON/S OPERJEKS.
L• nbsp;nbsp;nbsp;i^a tiferajïntfanenda.
L L nbsp;nbsp;j^BmBdB^eri^^/atiahactaa/arnßrmifafehamantaafart.
J i L ^aBmBdB^/acêat Des Bied/ent/a,camJ/f to’/’erßi^a.
^ K, CuriBnaBperaJraffitc/eada.
K. De d/ßertattaepeeextBrafa.
Z' L SBÙtfiear^aaiearera/a Papi/^iearaateeatrait^ifiata/det-
-ocr page 17-■'S ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ
STVDIOSIS IN ACADEMIA .
' L I p s I C A S. D.
^ L A c E T mihi veteraw i/ifer^refafio, gut, earn Paalus inqaitjLegewper manumMeeHa^ ^or^fdatam eße,i»teüigu»t ipjam Ft/tam Dei, ’^°'i'‘*'‘^^tr»tPatrikfat^e oratorem adpo^u/u,,^ | dicentem verba Leges, e^uitpß poLfeaennatu-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;raburaarra iK^uét: Non ve/eéßobeere Leger»,
^•gt;^(^£tße»i„,f„ hßorea Stepharei,amp;e» eßßobd'ad He. quot;jcnbitur: Leger» per a»ge!ospromu/gatar» eße: tar»err-‘'^^»(auA^uim i»terßpag»a»t,ßd reHedßtrebataßeaaeßerree ^»»»t.Pteaim é»poßrer»a r»a»de dée,Fèbeis Dee vernet re. 1 ‘'^‘^tuiomneimortaos voce eß r»e»eßereo angelorur» :èta j ^^^(Kedidd i» monte Senat, audeenttbeesßxcentd me/b. ß-'‘’'^’'nm,voc(ß- menßereo an^e/ortem 'ißes eß, Hacßeo ^'^[^ßßuißmtdecLtranda. Cur»fg’'ti^conßet,ip/um Feburn ^ '^‘^f^teaßuffjpfigfjfffffj^fffr^ beta', etneeßromadgaß Deca. ^^^‘Ó“}»natitra bamana eeendem repeteuejß edocendoißie (^^^*’ß^^clarattdo,vtteßatarconcio apudMattbaum, '‘'^^^'^^^ ^ß^‘ß^^^ d^^dare, quin vox Legis morabs, (nm^fi^^^^ßdalo ^ dibgenter audiendaßt.Nam Lex in (ciH^^“^*^’^■ß^'^ ^(fdonabbus creatures, ^ poßeaßmper irt ^ß^^^ftifuirepetita eß, ^ qui dem tnßla,Dei Eccleßaßm ifj^‘’^^'^°^^((ßdlis retenta eß. ßuanquam enim promiß , ^^(diitoreprafipuedißernit pedeßam ab abisßHis,quai ‘iiiim^^^'‘^ ''^^dmnunt Èuar^ebum: tarnen fundamentum, lui r^'^^^^^^deßarea eß, compleHitur Decadogum e^ arte. (7 ™' dc certum eß, invniuerß Scriptura, duogenera do. Jfjj ç^^^* coMneri,Legem ,^promißionemgratia, qua ’^‘^'’'■((etierEuangchum, Nonigitureßpopudue, Deopda-
-ocr page 18-2 S T y D I O S I S I NTA C A D. L I P * ^ ^■^■''^ censiKi//{icof}gregafionibui^in quibUf^co^^’'^’'^'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ (^ Euangetio docefifur. Ame^f etiamßudio/i Dcc^lOô’^ ’^i. pro/fter co^f^»^oKe/à^^^ones i/e ^naximis rebfts, ^^^^’quot;‘’'^^^ /hodum,âe ^uafùo tempore, Deo iutta»te, dieefff^- ^. ^j ^ ter» repetitioner» 'vttü/simam Loei ele Le^eDeb ï^gt; ^“ly ’^^ hortorßudioßs, vtexpücatio»emLe^/i'val(le»t‘^(i/^’'‘ te»tis aurihfti audiant^. Bene vakte, (^ orateDaaftiVfJ^, f» area feeder/s,tdeß,itt Ecc/ßafkaßruet daai t^^^^^ gh amp;nbsp;Atanna^boc eß,»atiuam fènte»tiamLe^^ ^Eutt-ge/^',necfinat nos ab vdaparte fundarnenttaber-rare-^. Die ly. ^^ugt^i. i^nno Vt-mini a. d. lxiiii.
Viólorinus Strigdius.
-ocr page 19-^ IC Locus,vtomnesnonint, eft alteraparsto-
5 tins doftrinae Chriftianx. Nam vniuerfa Scri-pturaProphetica amp;nbsp;Apoftolicadiuiditurin hxe ’^ membra prxeipua, in Legem amp;nbsp;Euangelium.
I Oiftribuamautemdocendi caufa hunc Locum
nt Lex.
Tj*™™*!?* ^* Legis diuifio.
'ftiumdifl'ej.et de caulis promulgate Legis in monte Sinai, x’nmn proponet admonitiones neceflarias ad inteUiee»' '’“»Decalogum.
Votumeritenarratiobreuis amp;nbsp;fuccinftaprime tabulx. '«um enarrabit alteram tabulam.
oationibusdiuinis.
^uumrecitabitdodrinam deLegenaturx. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
j^onum eritcommon efaftio de triphei vfu Legis.
'tonumexplicabit banc quxftionem contra Antinomos: An 'xinEccleliaDeidocendafit.
wtemimiétusmaioreattentionedoftrinamdeLege audiat, j ®*‘®tum répétât ac meditetur , pauca tantum prxfabor de “ tngt;curli^cfapientia Legis magnifaciendafit. ft^'^ *• ^ * ^ * *^' Logo diuinacogitationem fufcipitis,nontan-IML*^'”’“’*'^^“5*8tabulas Moylis,qux fuerunt lapidex,amp;fe-Prim' foftpoopter populicótumaciam,fedreferatis omnium '’'''0ientesamp;oculosadfontemLegis,hoceft,adipfumDeum.
„ ®ûeo,nonfolùmeftnjpientiaLegis,difcernens reftade non », ^gt;’o«a amp;nbsp;iniufta,honefta amp;nbsp;turpia,fed etiam voluntas volens amp;nbsp;PPtooans refta,amp; quadam Ixtitia acquiefcens in reftis, amp;nbsp;contra-Oshorribiliterrepellens aedeftruens. Huiusfententix,quxquidé |tgt;ui(simaamp; fanâi(simaeft,auâorem habetis Dauidem m plalmo )■ Nonvolens Deus iniquitatem tu es amp;c. Sit igitur hoe iam vobis ptmeipioperfuafum, Deum ipamp;meffe fontenj Legis. Vt autem 'quot;'sfpargitriuulos.quibus horculifuauiterirriganturritaDeusin 't'ïtione hominum transfuditnotitiam fux Legis in mentes hu-®^twtAcülw«oaó effetlapfus.notiüaLegis multo effet illuftrior
-ocr page 20-4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dblbghDei.
*• amp;nbsp;minùs obfcura.Nimc veró quia poft lapfum notittä cß ^^^' V fcurior,amp;aflenfiode Legelangiiidior, ideo Filius Dei per “quot;*' num angelorum in monte Sinai ante afiiimptionem luiwa” ^ tur«promuIgauitDecalogum,interhorrédatonitruaamp;n’'?“ ’ fragores montiura. Huius alTeuerationis teftis eft Paulus, a ■ Lex dataeftpermaniimMediatoris. Etfiautem aliquimterp^ hoc diftum intelligunt de Mofe,qui eft Mediatortypicus,tame gis eft probadaveteruminterpretatio.quihoclocoPauluniin guntloquide vcroMcdiatoremterDeum Äliorainemlßem • afliimptanatura luimanaapiid Matthäum cap-S- H® ®*. .™*'’-,j venjfoluere Legern,fed implere:quafidicat, Nemoexiuuu« gt;nbsp;effe Antinomum,ideft,hoftemamp;inimicumLegis,feditavnuq' quehabeat ftatutum, me pra:cipuè venifle in muhdiim ob cauftam,vtpermeamobedientiamLegifatisfiat,amp;,placatagt;ra ƒ genushumanum in gratiam recipiatur,nonquidem propter LCJ ’ fedpropter meum meritum amp;nbsp;meam obedientiam.
j. Poftremóilludmeminerintftudiofipietatis.Spirituniian ' qui eft Spiritus gratia amp;nbsp;precum,fecundum Zachariam. t“‘‘® noftracorda,vtreftituatin nobis, in hac quidem vita ineboa gt;nbsp;in altera confummatamconformitatem cum Lege Dei. DeMC^^^ tentiaconcionaturHieremias cap.p.Dabo Legemmeamins® eorum,iJcinmentibus eorum fcribam earn. Quid enim aiw ^^j^ vita aterna (vt de confummatione loquar, qua eftilluftriot in atione)quàmftatus optimus amp;nbsp;pulcerrimus, conformis Legi u ' hoceft,talis,in quo noftracorda ardebunt diledione Dei « pW , mi,finevllopeccatoamp;concupifcentia. Siigiturmagniracinius . fontem huius fapientiïe,amp; miramur amp;nbsp;fufpicimusFiliuni 1^^'’^^^ êi protulit Legern in monte Sinai, amp;nbsp;poftea venir, vt iiupl^f®' gern pro nobis, h denique magnifacimus beneficium Spiritus “
- ftiamp;habemus Jpem vita seterna,quaerit conformitas euW Deitamemus amp;nbsp;ampleftamur toto peftore,amp; tantum nous’' ofculenjur doftrinam Legis diuinx, vbicunqueprO' ponitur amp;nbsp;repetitur, fiue in templis,
Aue in fchoUs.
Qÿ^
OliidfitLex, Ôc de difcnminc inter Legem diui/ramamp;: humanam.
C A P V T I.
N cap.6. Deuteronomij diferte pr^cipitur de alsidua meditanone amp;nbsp;repetitione Legis di-uinx: Acues earn filiis tuis , id dl, non tra-^;fj des earn teAam Iqualore.velnon negligentcr 1^^ trades,fèdlimatam amp;nbsp;illuftratam propones.
répétés amp;inculcabis.HuiusprxcepticumcauL
fâmquxrerem, has cauffas inueniebam qua-j^'''^nam,quia Lexdl norma regens difeiplinarri: altéra dl, vt ^Mrinafitfpeculum peccati:tertia,vtquxramus Mediato-?'V'pronobisimplet Legern: quarta.vt petamus in nobis “tuiconformitatemcum Lege. Eariim,fiplacet,cau(àrû,quâ-^®quxquevaleât,quanturnqueiuftafitvnaquxque,videamus. ,,omnium return humanarum optima amp;pulcerrima eft difei-f quot;’».ideftjordo vitx externxdn omni fermone,geftu amp;adicnc# *5lt;ini(iqnam melius autpul-quot;■snabethumana natura an-®'^generationem. Sed huius J’npis normam dTe oportet
Non compararous difciplina motibnsSpiritus fanfti. Scimus aliam rem effe difciplinam, a-liam,fidem amp;nbsp;ceteros motus ac-cenfosperSpiritumfandum. 1-deo additur hoc loco, Ante rege-nerationem.
1 Sw nee J^i^umin-.^«cori-;^gt;«ecfci.
Non Laco-nicâ.quæ permittit adulte-ria/urtajcxpo fitiones infan-tium amp;c.
2 popülorü,
, “ ïternum quiddam, quod ^“«eaquxfaciendafunt.prohibctquecontraria. Talis autem ^ftorum iniuftorumqjdiftin-
nullaeft,nifilex,ad illam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ciceroi.de Legibus.
^''P'luifsimâ'amp; return omniû Pf’''ôp{mexpreiranaturam,adquamleges hominum dirigun-i'^5‘^luppiiç^oimprobo5Affiüût,defc;idunt ac tuétur bono»
» 3
-ocr page 22-Ó nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q^V ID SIT tBX amp;C.
DifcipKnacft neceflaria propter multascaufTas,fient IçpedîflWf' Hu us oportet eflenormamcertam, xternam amp;nbsp;immotam. Tal nulla eft,ni(ifolaLex Dei. Nam reliqux leges humanj nihil Valenti ni là congruant cum bac norma Legis diuinx.
j. nbsp;nbsp;Altera veró caufla,cur Lex diuina femperin conlpeàu effe Ils' beat. Jonge maiorelbquia vult
Deus non modö prxftari difti- Hoedicituraddifenmenpe plinam^fêdetiam agnofci pee- catiaftualis.quodratiocern^ catumfixrens in natura. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poteft.vtcçdem,furtum £•
rens peccatum in natura,w ’ originale,ratio non videt. Ideo pfalmus 5).agnitionerahuiusp'*' lt;ati vocat abfconditam üpientiam.
Hoc ingens malum nonmo ftrantlèntentixlibris lurifcon-lültorum in{criptx,necPrinci-'pfi décréta in xs incifi lèd Lex, ipfius Dei voce certißimis tefti moniisin móte Sinai inter fra-
mulgata.
Exodica.i9.extat hiftow promulgatione Dccalog'i^ hiftoriaeft vna de prxcipuh)'“ omnibus libris Prophetarun^ Moyles tempore Pafebatisr “ xit multitudinem fexiesc£®'^ norü milliü virorum ex ^^V Pto, non annumeratis ®“ ‘ Bus,lènibus,pueris. ferais cillis. Hxc tanta multi® ® , audiuit vocem Dei edentis Decalogum.óc fuit Ipeftatrix fla®® in monte Sinai :ac fpecies promulgationis tam fuit horrenuaw ribiIis,vtpopuIusdiceretadMoyIén, Non loquaturnobisDo nus,cuius vocem ferrenon poflumus.Sedtu nobifcumloQtitf^i
Dehacconcione ferientelio minum corda,intelligancur di lt;ftaPauli,Lex clt agnitio pec-cati,Rom.j. Lex ira efficit, Ro. 4. Per Legern peccatum fit ex-
culeus mortis peccatum,pecca-
Hieremix ijLexmeae leus conterens petras.
•il«®
Lexeftagnitiopeccafi ^^. lpecukim,quocernim®P' ^^ tu m.Lexiram efficit, id ei tantùmoftenditiram,fede ^ vt fentiatur ira Dei, heut ®.*1 ^
Ezechias: Sicut leo
■Qiliaofiamea, Per Legern peccatum fit excellé ter peccatum.'? ^|
-ocr page 23-«tv ID SIT tïx amp;C. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7
^um reum,feu omnium maximè coofpicitur reatus per Legern. Aculeus mortis peccatum,id eft, cauffa mortis eft peccatum, qui* potentimoniomnes obtempérant propter peccatum , teile Paulo win.S.Corporanoftramortificantiirpropter peccatum. amp;c. Sed ^'«ellpotentiapeccati? Lex eftcoticula,qua acuitur vis peccat i.
Mquam autem didicimus intuentes in hoe ipeculum, natu- 3«
|
“«iniamp; horribiliter immun-Samp;collatam ad Legern,nó Mé effe «oewi colla- Philipp.3. !«^Solem: '^pl^'^fsitas nos eoeitauxre-'f'l‘umDei,quiimple3itLc-b''’imoralem, non folum inte f*®WieM’a»federiam deri-lS'î*®.‘®P“quot;â, quam nos ’’'®’JS, ficut ip(c in-FMattk^.Nonvenifoluerc ^'^quot;^'fedirnplere. Et Paulus ’^°® redemita *SS±““f'° |
Quare non dicit liberauit.fèd redemit?Vt fignificet nonrecipi genushumanumin gratia qua-dam futilitate amp;nbsp;leuitate. Non enim Deus negligit peccatum, needeponitfuamira,Geut puc-ri: fed recipit homines propter hanc compenfationéSc xtvfoy, quodfoluit FiliusDeipronobis, vtMatth.io.inquit:VenitFilius Deiponensanima fuam x^Tpov pro multis. Deindedicit,redc-mit nos à maledi Aione Legis, vt intelligas,femper manere obli-gationem ad obediétiam. Male-diélioeftfublata, led nequaqua obligatio ad obedientiam. Imó ideo paffus eft Chriftus, amp;nbsp;ideo Ron, « ® ranóumjVt reftituatur --------.„,„,, ..,^„..„„^„.innobisius Legis, teftePaulo, tfin' ‘*''^'^ addit Apoftolus : Faftus pro nobis malediélum ,id tiiri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^®^’® irafci- tent ''?’’?**®s®^eefttollièmedio, ne effundaturiraDelin totas piacul ™’S*'^’' “*^*“® ‘^*^* poteft,qu àm fi res aliquanominetur U^®^^“’^i’*P®icnlt;lSeft,vtFiliusDciin no bis re dit nat co 4. tetn'^*?®”'^’^^ Oecalogo. Adeo enim vult Deus ratam elle Le-mifcrit, vt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfal.gç Quç non rapui, turn Itftihi'’'''^''^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ exoluebam , nos contraximus ■ SUzquot;^“^'^ obedientia, debitum amp;nbsp;xs alienum, fed Fi- Wduhac YuapciSpU liuamp;Deipetfoluiv |
8 lt;Î_V ID HT IET amp;C.'
ritum Gn^bufn inchoatur, fed i.Cor.s.Siiperinduemür.finoR in Ecclcfia cxlefti crit integra, midi reperiemtir. ld eft, opor-cuniDeuseritomniainomni- tet fieri in hac vita inchoatio-bus beads. nem.
Speroexhis,quxbreuiterdixi,neniiniobfcuruineire,curL«X
Dei fêmper in Ecclcfia fbnare debeat. Èftenim normadifci-plinx.-amp;fpeculum peccati ; amp;nbsp;■»■aaJ'iij/a»5/((tad Chriftum, Gal. 3. Deniqtic occafio petendi. vt in nobis reftiruaturimago Dei.
Cogitate has quatuorcanfo amp;nbsp;ordine ite per tres articule* Symholi de creatione,redéptio-ne,amp;fanftificacione,vtcogiieti*
attentiùs, quid lit Lex,quem v-fum habeat, quare necefTelitd in Ecclefia repeti amp;nbsp;inculcari. Sequitur au tem in hoe capite dedefi-nitione nominis amp;nbsp;rei, vt Dialefticis verbis vtar.Eftenim nobisdi' cendum,amp;quid vocabulum Legislignificec, amp;quidfitipfiLexdi-uina,acquomodo différât à legibushumanis.
Ne autem aliquid errons in vocabulo Legis rclinquattir,pâu-ca de vfü huius npminis dicâ.
j, Sepehxcappelladogeneralirer pro doArina feu pro verbo Dei vfiirpatur, vtin totopfalmojcu ius inidum eft. Bead immacii-latiin via,qui ambulantinLege Domini amp;c.
Habetis exemplum huius gnificatioms in primo pf“' mo,In Lege Domini volupté eiu9, amp;nbsp;in Lege eius meditabi-tur dies ac nodes. Ibi Lexfr
gnificat omne verbum Dei,fini lit Euâgelium, fine Lexpropui difta, Idem eft vfushuiusvocabuli in pfäl.iip.vbi pluscentiesrep'' dtur vox Legis.
Deinde quia Lcx aut gnbemat obediendam,aut iudicar«”'
tumaciam,aliquado fignificat gubernationcm:VtcùnîPaulus .■ inquitRom.8.LexSpiritusli-berauit me à Lege peccati, id eft,gubernado fpiritualis libe-j. rauit me à peccato regnate. Sed propriifsimè fignificat dodri-nsdiuinitus tradicx earn par-
T riplex eft vfus vocabul'^' gis in facris literis : primoStquot;'' raliter vfiirpaturpro omnivtt' bo Dei : fecundo, Lex lignito non totam relationem,('t'dp«f fynecdochen alteram parteui videlicet tenninum.Sap«quot;'®
^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«tviDSiTiïx amp;C» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9
^tcon 'Pfquot;'’'P*'^*’elt;fta amp;nbsp;prohi in omnibuslinguisvocabula re ^H *'^.^’P’’opofitis pœna- latiuavfurpanturproabfblutis, U).^'’'’iminationibus amp;nbsp;pre- hoe eft,vel pro fundamento,vel f'*®’promißionibus. protermino. Hxc icitis tradita Hfjlj^n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ efleinregulafeptima,inprxdica
'quot;atic *’^°’’’*’Qu«quidem régula nihil aliudeft,quam Gram-hCf ?quot;?^»gt;qua vfurpaturvocabulum totius pro parte alte-“'toE j'^'*-”^^®^’‘i“°‘^ “‘^totam relationem attinet, aut guber-'’Sef /'”^.'®”’’3“^hidicet contumaciam,Isepevocabulum Legig ^0! ^**”’vfiirpaturvclprogubernatione,vel pro iiidicio, vt t0jSi /’'^P.'quot;^“sliberauitmeàLegspeccatj.i. gubernatio Spiri-^ül ' ^'^*^^^’’’® àdominio,fèuàregnopeccati.Eadéphrafivtitur ^Mt '^quot;^^Legé Legi.mortuusfum,ideft, pergubernationé *11ÜE 5’'”°'^***'®him Legi,fcilicet iudicanti,feu códemnanti, hoc ’Pud pf’’'*’^“quot;’ ^maledidione Legis. Similia exempla multa func licet 4?'’””’P^*^rtimdeiudicio,RoTO.lt;ï-Noneftisfub Lege, Ici-•Us iT- ®^®’®®®ulaDte,makdicente,condcmnante, idell,vt Pau Ej? ,quot;HU’t, Chriltusfadus eft pro nobis maledidum,vt nos li-tir^i*Ï'’’^'*’^*ft’one Legis. Non dicithocPaulus, nos liberatos ’“obedientia,quam Lexpoftulat:manetenimin omnem ster , **iiiillaobedientia,quafumusdeuinftiamp;adftrifti ad prxftan»
tal' 4 ’“^'^ntiam.iuxta principium, Omnis creatura ratio-'’aebetobedientiamfuocreatori. Sici.Timoth.i.Iufto noneft lt;nbsp;'‘^'Vcilicetaccnfans,indicans,damnans. Tertia fignificatio I^'’gt;nimnmaximèpropria,quavtimiir hoc loco. Propriè enim j^MUîndodifcernitur ab Euangelio, fignificat earn partem do-
P°^“^^^ obedientiam Deo placentem, amp;
- ’“’tac damnat contumaciam. Ac ad obedientiam quidem in-r . J’®!promifsionibus:deterretautemnos à cotumacia propo-‘Wminibus pœnarum amp;nbsp;comminationum.
^ftigiturLexDeimoralisjdodrinaamp;mcntibushominum in Wtione infita, amp;nbsp;poftca voce ‘wna fspe repetita, docens, duales nos effe oporteat, amp;nbsp;qua ƒ lenda/ïnt, amp;nbsp;qux non facié-’quot;nt,pr«cipien3 intégra obe-i^iitiam, pro qua amp;nbsp;prxmia
Obfèruatçinhac definîtionc particulam[rofe(/z«lt;«4yS:/gt;f repe^ hfjJamp;colligitein animo quaP damrepstitiones Legis diuinx, fadas ante promnlgationem pu bUvamOecalogi in monte Sinai« b
Pfo®ittit,amp;dcnuütuns iram
-ocr page 26-10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^V 1 D SIT LEX amp;ß. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Dei,amp;poenasviolantibushAnc Poftlapfurnprimoriiw ptf’quot;^^ normam.cuiusfummarecitata repetitur Lex in eft in Dccalogo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cain, Genef4. Non«« ’ j,
bonus,er)sacceptiis, fo® ^^ malus,peccatumtuumquicfcetdoneereiielabitur.Siiuens*’° ' ideft, (ïLegiiuxtaEuangelij declarationem obtemperab)s,sr' ceptiis,placebis Deo:finfuerismains,id eft,fi atrocner vioUi*^^ contra confeientiara hocvel illnd prçceptiim,tiim peccawratquot; quiefeetadtempus,ideft,exiguo tempore, donee reueletur.vi ^^ cetinpanoribus confcientiæ,amp;inpfenispr3Efentibiisamp;2ternis,^ repetitio præcepti,Non occides,fafta eft poft diluuiuni,Genel?' cnimDeusinquitadNoé. Quifuderithumanum fangumem, detur languis illius per hominem, id eft, perMagiftratura,^ ■ inoadimaginemDeifadluseft. Hæc eft exprefia pr®^’^*“® cidij,«Seneriius politici ordinis, amp;nbsp;plané congruit hïcprobiW dira quinto præcepto. Tandem veroedinftoiam populo®^'® pto,dieço.DeusinmonteSinai, fuavoce totam Legemedwit f promulgauit.
Ex hacdefcriptioneperfpicuum eft,quid interfit interleg®® manasamp;Legemdiuinam,quam vfitatè morale vocamus-l' leges humanæ tantum regunt locomotiuam. At Lex Dei gu- nbsp;nbsp;nbsp;externa membra,
bematconquiapoftulat arden nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• r »
tem diledioné Dei, amp;nbsp;purum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ene c5cupifcentia, fin® ’ amoré proximi. Deinde leges “n^i^-humanæ tantum puniunt externa delilt;fta,vt dici folet,cogitatlonis pcenam nemopatitut/^'
licetfineexterno conatu,amp;iniuciiciohumano. LexveröDei®*'
indicium fpirituale,accufansamp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
condemnans cordis immun- Paulus dick Rom.7-1^' diciem. Differunt igitur leges /piritualis,egoveröfuni^‘®:. humanx à diuina,partim gu- Iis:ideft,Lexeftgubem^^|^ bematione,partim iudicio. ritualis amp;nbsp;indicium lp^\ Hçc breuitas fic dedaranpo'®^ vt fiat iIluftrior:Leges humanx tantum gubemant externam«* , bra.eaipretinent in officio,ne ruant contra bonos mores, Änep®^ turbent publicam tranquillitatem. Lex veró Deigubernat wr^ I IpiritumjuxtailludJJihgasDeumextotocordeamp;c. Deinde^
-ocr page 27-lt;tVID SIT LÏX amp;C; 11 Iiumanstantiimiudicant,accuünt amp;nbsp;puniunt externa delifta in-turrentiainoculos,amp; perturbantia ciuilemfocietaté.vtfunt adul-iMia,homicidia. Lex veró Dei eft indicium fpirituale , quo Spiri-tusfanftusarguitmundiimdepeccatisinterioribus amp;nbsp;hxrentibus “«oftranatura, quxfuntinintimismedullij oüiura, Vt Scriptu-*’'°i]iiitur,amp; in intimo thalamo peftoris.
DiuifioLcgis,amp;dcfinepo-litiæMofaicæ.
CAP. 11.
■ M N I s Lex aut eft Humana,aut diuina. Humana, vt ait Demofthenes in i. oratione contra Ariftogitonem,eftdecrctum prudentum viro-rum,emendatio delidorum, qux vel confultó, velinconfiiltóadmittuntur, ciuitatis commu-nefœduj,iuxtaquodviuereomnes eines decet, V’u'nïauceftnaturalisjaut Mofaica. Lex naturx eft nntitia ^»tipiotum pradicoru m,amp; conclufionum ex his extrudarum ''5gendismoribus,congruenscumxterna amp;nbsp;immota norma J'gt;ti5cliuinx,inntanobisdiuinitus,vtfitteftimonium de Deo, congru at obedientianoftracumvoluntate Dei. I^^‘^lt;i(iicaauceftmoralis,autceremonialis,aut forenfis. Mora-gji^“’oustabuliscontinetur,amp; à numero præceptomm Décalotte '''quot;’^'^”P’^’ Eftautem repentio amp;nbsp;explicatio legis naturx, ‘’’'Otibushominuin creationeinfita,amp;:quafiinlculptacrat, tiEn ?*’®“®*’’O’'*»lcsMoyfisfîintprxceptaà Deo tradita de ri-^ ^»m ^^^™*'’^orum amp;nbsp;facrificiorum, amp;nbsp;prinatorum quorun-tlfcn *^*''“®’^'™ in ciboamp; veftitu , qui ritusinftitutifunt,vt l’ica s!™,?'''^* confociantia hunc ipfum populum in politia Mo-''ctü' 1'• S^®**óaeumab omnibus aliis gentibus, amp;nbsp;ellen: ttii4i^'’° ’''*^®”S^®g®^io”is‘’d ^®*^^’^^^'^^^’’^ minifteriurr. do incorrupta Quxratfortafleiiiniorum 5^-'I^iicetl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liquis,Anetiam veteres in poH-
^Mef'^*1^ ^ P’^Q’^ü^ione tiaMofaicahabuerintSacramfc-’^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' U^Omnino habuerunt Satra-
b a
-ocr page 28-tî
nIVl$lo LEGIS amp;
menta.vtenïm nos habemus duo Sacramenta, Baptifmum, ejO’ infantes amp;nbsp;adulti infèruntur Ecclefiæ Dei,amp;fiant membraChrifc amp;nbsp;Cœnam Domini: Ita populus Iff aéliticus habuit turn alias, tu# inprimisduas ceremonias,qu«reftèappeIlantiirSacramenta.vna, Circumcifio,noninftitutaperMoyfèn, fèdprimùmàDeotrai# Abrabae.Alterafuitmanducatio Pafchatis,qux defcribitur£xo°' tj.ficut Circumcifionis inftitutio defcribitur capite 17. Genefc Vt autem fuccefsit Circumcifioni riofterBaptifmus:itaman(luca' tioniPafchatisfuccefsitCœnaDomini. Curautemmutate hnti# ceremonix diuinitus inftitutx,amp; quare Chriftus non volueritgsquot;' tescircumcidijdicemusin titulodeSacramentis. Etfienimfeinpf' Vna eft Ecclefia,amp; idem genus doftrinae,amp; eadem vis amp;nbsp;efScaciaSa cramentorum:tamenipliritus «Sc ipfa externa çeremoniarum fp'' ftaculamutatafuntproptercertas caufTas.Quod ad factifida M»* faica «Sc typicaattinet.fciamus fuilTeilJa inftituta à Deo propter tf'* caufTas. Primö, vteflent commonefadiones de doftnna. Qu°''^ enimpij videbantmaftari agnum aut aliam pecudem, cogitai® deventuroagnotollentepeccata mundi. Erantigituripfis'ae^ \ cia,fymbolacommonefacientiade ventura viftima. SecunoOi effent nerui publicx congregationis. Eft enim omninw Sacramentorum «Sc facrificiorum vnus finis publicus, fcilicetr’’’^ gatio Ecclefiæ: non enim poffent homines doceri, nifi in bout gregatione. NequeDeus vultcelebrariin genere humano tiequot; nia, id eft,arcana facra,fed vult publicè audiri vocem Legis gelij,«Sctraftariceremonias,quasipleinftituit.Tertio,vo!ugt;tfa^ ’ facrificia effe alimentaSacerdotum. Nam de certis hoibis feu ''' mis dabanturSacerdotibuscertæ partes, vt verbi caufiajpeduLa mi,quæfuntadmodum carnofæ,amp;ad vefcendum accomuK’“*' ’
Leges foré/ès feu îudîciales in libris Mofis fiintprsccptJ ^^
traditade externis actionibus
Nun.fuitputeiorp.lW“
rcgcntibushancciuilem fbeie-tatemindiuifione hacreditatu, eftauterit, quàmMof#^
uam jvivquot;- . Si quis enim confiderat leges réfès,vt de ceterisfpede •# liildicam,profedö anima “^^^ hoc populo magnam difeiplinæ feuerJtateniJ^^quot;^‘’^j^
in contradibusjudiciisamp;pœ
nis.
tetfuiße in
^, nbsp;nbsp;®® FIKB POLITÏAB MoJAICAB. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I)
^idine*’ ^P’’^®osquidempuniüturc®desamp;furta,fèdqaandoli-.
*”11! j^iP^’^’^“”’PU’^^^e^^saranearum. Sedin populo ludaico o-’’»tn *quot; ^®'^®?P’^’^* fupplicio afficiebatur, itafeuerè puniebantur Pb '’Jscesfilijjjygj.pyj parentes. Sed non volo colligere exem-^Oft ™* ^ P**^®®rr’gt;ï’® difciplinae Mofis. Reliquae Relpublicx, quot;■nit ''■^’A^^’*'^^L^^°*'*canihiIfuntcollata:adhancformamdi-^ü i? .***”• Necvolohxcaccipiinhanc fententiam , quad ''àh ^^^^’’‘^^^8^sMofaicas. Qux enim non funt naturalia in ^11111''*^'°^*'*’^^^’®^“’’^^®^’^®*^^^* ^^”®^*’*° Chrifti Mediatoris. iii5{ -'?*’‘^®ft3aliquoties mentiopolitixMofaicx,in finehu-Stc'ft'*'*°”’’’^®*’‘^’®®”‘^“quot;’®^’ propter quas cauflas hxc politia Wit '^”'M“2rumfuntquatuor:primaert,Quia Deus voluit, hac
titan *™''^^'’*^^°’^“’”’^®^^‘’®^“^^^‘’‘1“'^'^*^P^^^”’“®’^°^“®*”^“ üini’ 'quot;’’^™^^”^™ nomen eins in Ifraél;amp; Efaias cap.31. dulciP HuflY*''*’'’®“^*^“^*^ ^^^^‘^®”®^’^ pfalmidiftum,quodrecitaui-fj '^'^^^^^jCt^'os ignis eft in Sion , amp;nbsp;focus in Hierufalem, 'lÜd' '^^^J^^'^ politia eft «f^avwpzoi'jid eft, officina, in qua Deus tamrî''*^'”'®®P®*^’' Secundacaufla eft,quia Deus voluit elfe cer lut- ’quot;’*'’genere humano,exqua,doiftrina devera agnitio-muocationeDei in totum orbem propagaretur. Fuit enim lu-’'tafereinmediomundi habitabilis:quare locus fuit oportu. hh ^f^P^S^^ionemdoftrinx. Tertiacaufla,quia Deus voluit .^‘'politia, velut in bibliotheca afleruari fcripta Prophetica. deS»*^*'*^’’ 'voluit etiam Deus hanc politiam effe hofpitium Ec-r *Chrifti nafcentis,docentis,crucifixi amp;nbsp;refufeitati.Has cauf-^°®pleaiieinrbreuiter.
^‘titautemconftituta politia Moiaica, vt certus populus amp;nbsp;^slocuseffet,quiefletvelutcertafcholxfèdes,vbi illuftribus r« *'’’oniis8imiraculisederenturpromi(siones, amp;nbsp;fubinde re-Werentur8cconfirmarentur,amp;vbi,veluti in fchola excitaret t. .'‘’sooftores fonantes dodrinam de Deo traditam, amp;nbsp;vbi libri 3, 'jsdoétriiixpercertos teftescuftodirentur,amp; ad pofteros tranf-'55rentur,deniquevtcertum elfer,quoin loco, inter quos ho-
'’’''’sSjamp;pcnèinquoveftigioDeusMefsiamnafci.confpicijdo-^*ïamp;paüveUst.Propterhastantascauflaspolitiam Ifraël Deus
-ocr page 30-*4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^V ARB IBS MORAL!» VCCI conftituît, amp;aßiduismiracu!isornauitiVtce’'ttimefl'et,inwpo* piiloveramdodrinamdiuinitusrradiram.veriDei agnitionei”' amp;inuocationem,amp;veramEcclcfiam elfe.
Quare Lex moralis voce diuinafæpc repetita fit, cùm natura aliquo modo notafit.
CAP. III.
Oftquam vlîrata partitio Legis recite rfgt; quxrant ftudiofi caulàs.curLex moralisçA^' /ô^z«]cùm nacura nota fit, tarnen voce dinin’; cùm alias fiepe repetita, turn in monte Sin»* ^gt;‘'^g'’isnliraculispromuigaufi^
Ariftoteles fiepe repetit hoc fuuffldi^® '® lib.degenerat.amp;corrupt.Item de anima,Prxfentibus habitü’“’’'.^ eft,formis,in materiaceflattriiAi;^«*,!^eft.agitatioadilln’ ’ tus feu formas. Si quis fatur eft,non expetitcibum aut potuW' naturarerum matenacontentaeftprxfentibusformis.nec’PP ^^ alias,vtiam non dicamus depriuatione Ariftotelica.Si i’*^P^”®’ j albus,nonindigetdealbatione: ita Chriftus inquit lohan.tj. tt^ lotus eft,nonindigetvtlaiietur. Hinc poflet aliquis ita arg“®' tarirSi I.exnaturalitereftnota,curDeusdo(SfrinaniLegis^°''®*’
culcat amp;nbsp;repetit infuaEcclefia?
prom uigationis eft, Qtn’P*’
Profeôà prima cauflifii® gna amp;nbsp;grauis. Non tanin®®®*^ titia mentis eftobfeurior, ft * tiam foris in externa ^“^‘^Î fueru nt recepti,approbati « bilitifurorespugnantescnni * ealoeo. Varro, qui fthni« quot;“
Ac prima quidem caufla huii laplüm nó modo obfcurior dl nacuralis notitia Legis, fèd e-tiam manifefti furores pugnan tes cumhac notitia in maxima parte generis humani recepti fimt, vt à primo prxcepto hor-ribili audacia plurimx genres ddeefiorunt, confiâa Deorum
-ocr page 31-4
DIYlN A S AE f E porttntolà niultitiidine amp;nbsp;in-uocarione mortuorumia quinto, madatione humanarum
Miaruni. àfexto,tetr.i amp;nbsp;hor-Kndi confufione libidinum.
Crores perpetiió grafla-^fijnirintotogenerc humano, '’quot;'Dcusfuavoceedidiflet De-t^logum prohibentem hxcpor Kntacultuum,amp;monftracem, ^UïofficiaDeoplaceant.
RE PETITA SIT» 1$ minaprxcipua conqu fiuit diligentia,lupratrigintamillia com mentitiorum numinum repe-riffe fe annotauit. De Varrone fcribit Augiiftinus de ciuitate Dei,quód conftituerittriplicem Thcologiam, primam poëtica, alteram, philofophicam, terti â, politicam: amp;nbsp;Auguftinus prxcla rè de his tribus fpeciebiis philo-fophaturinlibris,quos üpc ci-
tauimus. Tertullianus aduer-wGnoftico.rScYtharum Dianam,Gallorum Merciiriinn, Afrorü “Wirniumhominum viftima placard apud lèculu [tówj licuit, « Utioinhodiernum loui (annis ferè ducentis poft Chriftum na-^mjmediainvrbe [Rowajhumanus languis inguftaturfo^mwr.
uasTragœdias hoc titulo: Iphigeniam in Aulide,amp; Tauricam) quot;'Ibibiturraaftatiohumanarumhoftiarüfaftain honorem Dia-
Scythæ coluerunt. Deinde de Gallorum f^uitia in ma-ändishuraanis hoftiis in honorem Mercurij,fcribit Cifarlih 6. “mment.de bello Gallico, vbietiam narrat quales fuerint facer-“t«,quivocanturDruidx. DeCarthaginéfibiisquiSaturnofuo« “'fosmaftarunt,fcribit Plutarchus in Apophthegmatis.C urn rex ''''uGelonviciffetCarthaginéfesmagnoprxlio,non voluit ciim ^quot;•Ncemfacere,nilï hacconditione.vt defifterent à madatione li-quot;^Hoftisfuitmagis propitius liberis,quàm parentes.De lo-’^■oHabetisteftemipfumTertullianüjquifuit Ipedator iftius jj)Minis Komx.Bacchanaliorumdefcriptio extat apud Liuiü, r •i' Decad.4.quivoletlegatillam;inde cognofcet ledor,quanta 'ntturpitudoinOrgiis,ideft,infacrisBacchi.
^^ndacauffa eft, quiacum aflenlio de Lege fit languidior, ’ wtDeushoc teftimonio nosconfirmaricontra fludus dubi-^Mu.vtftatueremus.has no
— 'P^ ”°^'® nbsp;nbsp;nbsp;’quot;Pquot;“* '’“^^ diftum eftde . s«He,amp;iudiciumcon(cié- notitiaobfcuriore,inlècundadi '*pauorcs,quiuiilfiïnoti- citurde languidiore alTcnfione.
-ocr page 32-16
Q^VAm LSX MOKALIJ fOd
tiisoriunturjCfrcDciiudiciuni, Quirat aliquis ex iunioribu», amp;pœnasinteriores amp;exterio- quomodo differunt notitiaamp; res.quxlêquunturdeliéla, non affenfio? Reipondeo.Suntdiner accidere cafu, (èd ordine diui- ^æ aftiones mentis Humana;, a-pp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liudeft notitia amp;nbsp;ahunaiienlio.
Aflenfus eft pars iudicij, quod velapprobat propofitionem,velreiiciteandem. Nihileft enim iu-diciumaliud,qiiàmvelapprobatio alicuiiispropofitionis,velreie-dioeeft igituraflenfus pars quardam iudicij. Eft autemlongèaliaa-ftioiudicium,quàmfimplexnotitia. lam verb non tantùmnoti‘ tiaobfcuriorfaftaeftpoftlapfum, fedetiamlanguidiornunceftaf lènfio,quia impeditur multis dubitationibus.Quoties videmuscs fuflones in generehumano morum amp;nbsp;euentuum,cogitamus:Sie‘' fet Deus amp;nbsp;aliqua Deiiuftitia,tum hxcnon fierent. Contrahasdu-bitationes voluit nos Deusconfirmare exprefla vote, quxteftaiufi notitias Legis non efle imaginationes vndecunque ortas amp;nbsp;wu«-ptas,fèd efle Dei verit.wem,ius Dei, amp;nbsp;opus Deiin cordibus note vc Paulus dicit.
Tertia caufla promulganonis eft, vt nos Decalogus demsxi-mis rebus admoneat,videlicet deiufticiaoriginali,de pecc^®‘’' riginisjde Chrifto, de futuro iu dicio amp;nbsp;de vita xterna. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Recitabo iunioribus w®*
nem D. Lutheri. Ad hun« quandofiliusvenit, acinterrogatusàpatre,quiddidiciflet,quid ret:refpondit,fèlcireCatechifmum. Ibifubiecitreuerendiis h® Profeftó,mifili,tulongèesdoiftior, quamcgo;etfieninifiinidod Theologix,tarnen non polTum afhrmare, me fcire Catechif®quot;®^ fcilicetperfedèamp;integrè. Non igitur putemus, dodrinanif’' chifmi,fiuc in templis,flue in febobs repetatur, efleneglig«”^ 7 tanquam remparuam. Pertinct autemharc tertiacaufaadV'^^ doeftrinamqux in Catechilmo traditur ,qux exhaurinnui’l poteft.
Fuitenimiuftitiaoriginalis firmilsimaagnitioDci in®®” amp;nbsp;in voluntate’ amp;nbsp;corde ardens amorDei di proximi » nbsp;nbsp;^ l
Lexdiuinapoftuiat. Nune autem in mente eltcaiigode v^^’^ aueriio voluntatis à Deo,amp;cótumacia cordis contra Legte Neque vetóLexpromulgata eft,vt propter cam iulUiùnus»“ ^^
-ocr page 33-”171N A SAtPE REPETITA SIT. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17
^“®™®neamp;ftio de Mediatore,qui conftitutus eft,vt fiat vxdi-^îMinenspœnâLegidebi.
’i’'pronoftracontumacia,amp; Paulus dicit Gal.3. de Legis ? propter ipfius obedientiam vfu:SiefletdataLex,quaepoflec ‘'’Sfïïiainrecipiainur. viuificare, vtiqueper Legern cf.
fetdataiuftitia-Qujeratergo ali-WQuiredataeftLex?adquenivfüm,fi non iiiftrficat? Sequitur ^ülo.Proptertranfgrefsionem data eft,id eft, Lex eft agnitio pee J^’tivelytalibidicitur,Lexiramefficitjamp;eftpxdagogus ad Chri-lt; f’^iVtineodemcapitedicitur. Q^iaenim animaduertis amp;nbsp;fate-itsnon poflefatisfacere Legi Dei, Lex commonefacit te, vt quç-®îniiuftitiam,quæeitobedientiaNlediatoris.Neque enina re-J?'niuriBhacvitaproptervnamaliacauffam,quam propter obe-'™ainhuiusperfonsE,qux eft Deus amp;nbsp;homo, nee viuificaraur per P'ntumfanftum,nifimembraeius fadiperfidem.
ConcionaturetiamLexde lecuturoiudicio, amp;nbsp;devitaxtema. ’i^^'i^pœnxinhacvitanon relpondeant iuftirix Legis,ne-J'2«ftfequialiudiudicium,inquo Deus pro peccato non rc-, 'I'opropter Mediatoren!, cu-
^5eitinfinitamalitia,conipen Eft demonftratio Theologi-I^onemsquiualentempoftu- c^- Neceffe eft fatisfieri luftitix ““it. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Legis,vel per obedientiam, vel
perpœnam.Sedpœnçpeccato-’»inliacvita non funt xquales iuftitiæ Dei, quia amp;iuftitia Dei eft ij^''’“‘l“®*“fi“itagt;amp;peccatumeftinfinitaEmalitiïe. Quid eft au-
' jjJ'»gt;ftuni adcircumferentiani, momentum adomnemxter-flo u’^*^8°“®®®®®eftreftarealiudiudicium,inquoimpij,qui quot;®entremifsionempeccatorum,iuftas amp;nbsp;pares pœnaspcrfol-^pfiipeccatis. Hane demonftrationem nemo poteft euertere, ol,'^.‘“®P^®®’^P”™oprincipio Theologieo: Lex obligat vel ad ''“«ntiam,vel ad pœnam. Sequitur altera demonftratio.
Etquoniaminiporsibileeft,genus humanum vniuerfum ad 'fnuinexitiumcondituniefle,amp;Legemfruftravoce Dei pro-j^,'tgt;niefle,hauddabiè reftat
1 'Wiiquarenati erunt fi- Confiderate amp;nbsp;hane alteram 1 ®®P’cc«o, amp;pr«ftabunt inte- demonftrationem : Impofsibik «'’'’!obediendamjiuxtainud, «ft Legern Dei fruftrà propofiia
C
-ocr page 34-JÎ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;QJf ARE LEX MOR At IS amp;C..i
Dabo Legem meam in corda effe toti generi Kumano, •fgt;*^ eorum.Hierji.Hebr S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;certènon ell vniuerfaliterƒ«“' ditum ad exitium àinteritU'’' aut tantum ad banc vitam. Sedexperientiateftatur,nemineni)''‘ quidemrenatorumpoflelatisfacere Legi per obedientiam:onii’‘‘ enim obedientia noftra elt tantum inchoata,id eft, imperfe^* maricaamp; mutila. Ergo necefleeft reftarealiam vitam, amp;nbsp;quiJ'” talem,qux fit conformis Legi Dei fine peccato amp;nbsp;fine morte.
Hx cauflx quas recenfiii,fint nobis in conipedu,vtdüigf’'quot;'* confideremus Legem Deijamp; cogicemus.fàpientiaminDcuîoÿ propofitam nequaquam exhauriri polie.
Admoniriones neceiïariæadin-telligentiam Decalogi.
C A P. I V.
E c T T A V i definitiones,diuifioneslt;*® _ fas promulgatæ Legis diuinx: nuncac«^® quot;, eft ad enarrationem Decalogi,primxà f^^“”, tabulxjfedantequam hoe prxftem, auditors® , quibufdam rebus admonendi funt, neimpaf’' vt dicitur,accédant ad rem tantam. ^’8'”'Ïjj fapientiaeft,amp; quç nunquam exhauriri pots Decalogo. Quare ipPa docendi ratio poftulat, vt auditorumƒ' prçparentur ad percipiédam aliquo modo hancfapientianigt;o'H^ dicit Mofes in Deuteron. Hxc eft fapientia veftra,audireamp;xÇ gereprxcepta Dei. Prima autem admonitio eft duleifsima« ^^^ fimadeordine Decalogi. Si enim nihil effet boni in Decalsj^’^^^ menordinisconcinnicas poflet amp;nbsp;deberet nos perraouer« . gnolcendam hanc lapientiam. Eft enim ordo Decalogi, fuffl®
Prima admonitio de ordine Decalogit
Optimo ordine orditur Decalogus à notitia Dei amp;nbsp;®^^
-ocr page 35-ADMONITIONES NECESSARIAE AD gt;9 WuntâtisaccordisergaDeum. Secundo, prxcipit illiusverz a-înitionisprofefsionem.TerciôjCiiftodes amp;nbsp;executorespriorum ‘’'indatorumcÓftituitjvideücetdodores cxleftisdoéhrinæ.quia quot;^ilsimumeft, Lege de Sabbachocomprehendi rot uni minilie-*quot;gt;'n amp;nbsp;propagationem verx ’o’quot;üonis8cprofe(sionis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hic eft ordo prim^ tabulx,
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quiexnaturafumptuseft.àha-
/•Wisneseuidenti(simas,qua8debetis attenté confiderare. Prin ^Pâlemembrum inhomineeft c OR, ficut Ariftoteles dicit, Cor ®priraumviuens amp;nbsp;vltimum moriens. Orditur ergo Decalogus quot;stebus,quas Scripturafacratribuitcordi, videlicet àvera noti '''Ûd, Willis veris motibus feu affeftibus.qui amp;nbsp;folent amp;nbsp;debent Jquot;iiitariveratnDeiagnitionem,cuiufraodi funt timor Dei,fides, 'woamp;c. Secundum præceptum concionaturde vfu fermonis “ileprofefsioneilliiis verç agnitionis Dei. Siciit enim in aula ora-ffiiuntregibusproximijtanquam interprètes: ita Deus cordi hu '''«oadiunxitinfabricatione corporis organa vocis amp;nbsp;fermonis, J'fquïlinguafacilèprincipatum tenet. Vt igitur primum prx-Ptuingubernatcor.ficalterum régit linguamfeufermoné. Cum
''^^^^^ gt;nbsp;Deus prioribus prxceptis Je .*™“*ndeininifterioEcclefiaftico,quodcon(èruat,amp; latè j, P'''8'dngenerehumanofeminadoftrinx de vera agnitioneDei, 'verainuocatione.Videtis igitur ordinem primx tabulx conti''''quot;® naturabproinis,amp; fapientifsimo confibo inftitutum
«m-’^**'’’Pgt;’«natabuUconcïonatar deoperibus, quibus im-ns '’’*'“™Dco agimus: itafecunda continet opera erga homi öp/^*^*“”^ vincula humans Ibcictatis. Huius tabulx initium
”'* lumitura ftirpe focietatis, amp;nbsp;aperfonis gubeman ti-^«i 4 ?^*^® focietate.fitcuratuendxvitxhominum.Ideo ^j „^'^ditur^Nonoccides. Sextum prxceptum tuetur coniu-titc(f f*^'®^'^ ^’^'^os feu ^^’‘^°* fingulorüm, amp;nbsp;res ad viftum ''1)1»T-^.Q^*““'’' défendit famain honeftorum homi-diX 'quot;^'^'«'ordinat, quxfuntexplicationcsveritatis amp;iufti-amp;t ^quot;''^'''^decimum addunt deçlarationem, vt fciamus Lc-'(ij)in,'*°quot;'®”^“”* deexternisoperibus prxcipi ,(èd aceufari Sc
'sciam vinum harens in hacdeprauata hominum na»
-ocr page 36-20 IMTEttlGENTIAM DECAtOGÜ
tara, quod vocant prauam concupifcentiam.Hicoido pntW^' rumfapientißimi artificis confiiio inllitutuSjetiam demonluJ' tionibus congruit. Qiiod igi-
tur de duodecim tabulis Cice- in i.de Orator.
rodixit.multóveriiis de Deca- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;.. ^
logo dicipotefl.FremantomnesHcetjdicamquodlêntiOjBib^ thecas meheraileomnesomniumphilofbphorum,vnusmini' deturduodecim tabularum libellus,fiquislegum fontesamp;capita viderit, amp;nbsp;audoritatis pon- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, . , j
dere, amp;nbsp;vtilitatis vbertate lu- Secunda tabula fumit ini» perare. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ftirpe humanx focietaos,'
delicet à parentibus, à quib“^ procreamuramp;fufeipimur. Nemoenim ex terra nafcitur, vtg'ga’’ tesinfabulis. Cùmautem homo lit conditus ad focietatem, D^ in quarto præcepto fimul conftituit amp;nbsp;ordinatgubernatoresn manx focietatis. Nam in qualibet focietate opus eft gubemato^ bus.SicinquitAriftot.in4.politic.Impoßibileeft,Remppcrgt;’’^quot;' fine Magiftratibus. Ideoetiam in politia apiim, in examine! i*'“' lo,eft quidam rex à natura conftitutus,quem reliquxapiculï’ liant,4.Georgic. Conftituta iam focietate amp;nbsp;fuis vinculis ’ fta,proximaeftvitxhumançprocuratio,quia nihil homin''’ raliter eft dulcius amp;nbsp;iucundius vita. Hanc ergo tuetur amp;nbsp;nd“' quintumprxceptum,Non occides.Et tanta eft huiusprscepti''“ rit3S,vt Deus dixerit ad Noam poft dikmium cap. ?• GeneCQS“ derithumanumfanguinem,fundeturûnguis illius: ad imagin' quippe Dei faftus eft homo: Hancfuam imaginem, hoc fuuinted plumnonvukdeftruiDeus,fineiufta amp;nbsp;neceïTariacaufla. Pc«/' iiihilefthominioptabiliushonefto,tranquilloamp;fuauiconiug'ngt;'^ quo eftamormutuus,ardens fine fimulatione amp;nbsp;coaftione,i‘n'' rusfine fiifpicionibus Si-a-Acorj^/Ä, deniquefuauisfinemerc'^^^ te«Scfaftidîo. Quarelextum prxeeptum cuftoditamp;tueturf” ^^ mnium carißimam,videlicet coniugium, Non mœchabtf'®' quanquamMagiftratus Qpefunt négligentes in puniendisK toribus amp;nbsp;adulteris, tarnen voxdiuinaaffirmat Hebr.u.Deuin reiudicempunienteminhacetiamvitatragicispoenisomnesK tatoresamp; adulteros,lt;Scvtm3ximèaganthipoenitentiaffl»d: i '^ Tenturàculpa, amp;nbsp;impetrent remiftionem peccatorumitamenra »roUberanturàpceniscorporalibus, vtoftédit exemplum D^“' *J
-ocr page 37-ADMOM ITIONSS NECESSARIAB AD ^f *iiiDeusnonpepercitetiapoftremi(sionempeccatorum. Et quo-«iamhomininontantum opuseft vita amp;coniiigio,fed etiam certo Wpitioamp;rebusadvitamfuftentadamneceflariiSjfcptimumpra:-quot;piumcircumdatmœnia,valium,fofiam,murum tuo nidulo amp;nbsp;’“‘sreculis,quafltu!xcunque illx fint, Non furtum facies. Ofta-““wpræceptutnfufcipitpatrocinium amp;nbsp;defenfionem tux famx,vt ? ^f^cedatur honeftuslocusinciuiliföcietate.amp;fimulgubernac ''’'da,qua certè debent efle explicationes veritatis amp;nbsp;iuftitix. No-’quot;raamp;decimumaccedunttanquam declarationes totius Decalo-^nequisexiftimet, tantum externam iuftitiampoftülari, auttan-.'quot;quot;prohibitaeffe externadelifta,neque difcernat Legern diuinâà wbiimanis.Concupifcentia autemeft amp;nbsp;peccatum,amp; pœna ^atijamp;caiiflapeccati•Primo eftpeccatum , quiaLexdicit, Non ‘“pirces:deindeeftpœna,quiain naturaintegranulla fuit con-'»M ''’^'’’’‘^^^’«Ta^'^jfêdlècutaertlapfiim primorum paren-lac i,^’’.'^'^®’”^®3demeftcaufla amp;fons omnium peccatorum ,vt Ju ''^Jd^piftoladicitjConcupifcentiamcffematrem,quxconci-(.^quot;quot;’quot;'’P'^fAta-Dehac/èntétia prxclarèdifTerit Augiiftinus lib. iiO{''*f,^“'’”’“roEelagianum. Nonigitur fruftràPaulusRom.7. ^quot;emA ™ ”’“I“5 amp;nbsp;quidem triftibus verbis déplorât. Locum ^e '*“•'®^uliscitaui ex Cicerone,requirite in i.librode O-I'fft d^”'”* ®®quot;®® ftudiofi iuris ad verbum debent fcire,quia tur-laö,' Y.'‘'*f®™arthquamdifcis,aut prorfus ignorare,aut non '''MAJ-• *^®' ^“”’0'''®s etiam adhortor, vt ad hanc confiietudi-
•'''^^“^'™feafluefaciant,vtomniaquçlegunt, audiuntamp; ''?(^fquot;’™®’’“®j3ccommodentadDecalogum.Namomnes hi-J'(^^fæ^^‘^”’e*poffuntaccommodari adprxceptaDecalo-^quot;ntj **!*æ ^*^°f*æ Ethniex, vt iam de Geris non dicam, con ’‘''D^j ^V“’'“”’ prxeeptum , Qui fuderit humanum fangui-''itytj'*^'^^‘'®P®ritgladium«amp;;c. Ad has régulas pertinent pee-{''iflde ^f“”’gt;P®f®leditioforum, pcenç omnium homicidarû. quot;’heu '’^‘“mprxeeptum referunturexemplapœnarum,qui-*''’*inaihr^*’’***''®^’slibidines,feortationes, adulteriaamp; tota ^quot;“fde ’“'’^'”t™’ Qiiicquidigiturlegitis,auditisamp;difcitis,lo» '’’'''iiti^°'^’''^“*’”°’”^®^®cuiabilibus(fpeculabiliahabctalium A^^'^11 ^*^?^°’”*’'’odateadDccaIogum.,Hxcconfiietudo adiu-**'«ti{^'’“'’.quot;’»^‘’”tt^^ttiudicium,amp;inftruetvos magna copia
'’^optunarurarerumamp;verborum.
-ocr page 38-J2 IK T Bl 1 KÎB N T I A M DECAlOCl.
Secunda admonitio.
Æqualicasprimx amp;nbsp;fècundx tabulx confiftitincertituto necefsitatCjamp;cauflafinali. Eftenim vnaamp;eadein Deifapiéw^ iuftitia,qux cultus primxamp; fècundx tabulxcopulat,amp;iniiobi$ vultconiungiadhuncfinem, vcDeodebicum honoremtribua-mus,amp;eiinhisofficiis,quxiu-
dicatcflecultus,(èruiamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Olim monachimultisinffi''
larunt hjnc perfusfionem
exiftimarentjofhciapoliticaamp;ceconomica non placere Deo, id^® multideferta vita politica amp;nbsp;œconomica quxiiucruntlatebras’® monaftenis,aut certèfepultifunt in habitu monallico.in cucull“ monachoriim,ficutoptimusPrinceps WirtembergiciiSjEberh^' dus indutus veile nionallicalèpultuscft, nee dubito mu!tosin‘^' milia Saxonica fiefepukos ené. V nde quxlbhic error extititfq“^'’’ babuitoccalionem ?quiafuperftitiofiamp; auanmonachiamp;lbcriW“^ li tantùmamplificarunt dignitatem fui flatus,lociamp;ordin»^'® terea abieceruntreliquosgradus vitx human?,ordinempobocu^ amp;œconomicum , fed Chriflus Dominus nofter amp;nbsp;Saluatorapquot;^ Matth.cap.i2.aliter nos docet,amp;réfutât has fuperftitiones^pf? ftigiasimpiasmonachorura.dicens, Secundummandatu®^ , mile primo. Contra,dicataliquis.Primatabulaantefereni»® cundx,amp;primum pr?ceptum eftomniumfummumamp;niaxi® Curigitur Dominus nofter comparât amp;nbsp;exxquat fecundaint*’ Iamprimx?Refpondeo. Incafu quidem confefsionis prima anteferenda eft lecundx, ficut Chriftus inquit Matthio-QH*’ magis diligitmequàm patternautmatrem, aut liberos, aut'’ rem,noneftmedignus:amp;Deuter. 33.deLeuitis, Qui patrifuoamp;matri,nefciovosamp;c. Hxc vera hint decafu^° ji^ji nis.in quo lècunda tabula cedit primx.Quia gloria Dei eft oW^^j r.ebus human is anteferéda,nofttx vitx,uoftrxfain.x,noftrgt;S/' amp;nbsp;omnibus aliis. Sed excepto hoevnico cafu, verifsimaeft*.^^^ pet régula Chriftidexqualitateprimxamp; fècundx tabiilx-^'’^ ^^ es politic.! aut œconomica perfona,amp; erpdis in Filium Deb® ’ tam placere Deo,tuo ioco,tuo officio,amp; tam gratos efreeuft«’*^ J quàm b elles minifter £ccle!îç,aut doèlorin fchola. SedquaiJ’ ^^^ h.ftitiimilitudofPnmö incertitudine,quialicutpriinawbu’ « Deo trsdita: itaDeusetiam fècundx tabulx eft auftor. idem m” lapicnuarprins« amp;nbsp;fècundx tabulx; ficut prima tabula ^j^jj.
-ocr page 39-* I^WONITI o N ES NEGESSARIAE AD Rf bet^**** jf’^'®quot;®®’*!“®*****^*“’^’®’” Ethins,itatabulafccunda ha-^'™°'’^^’'^“®ties. In fumma.omnia præcepta poflunt de-fft”’'’î®®ft®®ttitiido. Scitis enim fummam efle certitudinS ^5- Secundôcontiftitha:cæqiialitas in necefsitate: ^^^ 6111m neceflaria eft erga Deum vera agnitio Dei,verainuoca-llj?^.®^®®®®®'âtiafuo locoamp; ordine dileftio proximi, fient te-4o,j’^'™®^*®i‘P'^ S“od fiepe citât Chriftus,amp;multi piitant lt;rih •'^'™^“'^®iy*^holiiin Chrifti,Milèricordiatn volo amp;nbsp;non fa-ïo ”p™’.'‘^®ft)htneficentiamergaproximum.Tertiôconfiftithçc i ^itasincauflafinali. Etfienimopera prims tabula? agnntim-j îtecumOeo,operalêcunds agunt immediate cum homini-tarnen operum prims amp;nbsp;fecunds tabulas vnus amp;nbsp;idem eft finis iJJf'P*^®’^®ih£et gloria Dei, ficut Paulus inquit de hoc fine,!. Cor. « ' tnnia facile ad giori a Dei,de ne fitis Icandalo Ecclefis.Et Chn-’‘Pfs.Sicluceatlux veftra, vt
6’iitopcra,amp;glorificent Pa- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcilicetprims amp;nbsp;fecundz ta-
''■aveftriVidetis igitur quan bu lx.
^’tesa^pjiyjßgj amp;nbsp;fapié-
,Jf*^*.’'®°™P^®’tus fit hoc breui dido amp;nbsp;fermone;Iscunda tabula y’®'^’ptini«. Magna confolatiopropofita eft omnibus iis , qui inturvelinmunere politico,velin œconomico. Non enim o-^quot;6Spoirumuseiredoftoresin templis vel in feholis, oportet efte l^os auditores,oportet eiiam aliquos feruire hiiic vitx mortali.
Tcrtia admonitio.
.^‘omnibus prreeptis hxc quinque cogitanda funt. Primum, ^^ “Ïtra flagitentur ; lecun-
.pÏ®»ihodo fieri pofsint amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C^uandovultisexplicate pri-
terció, qux peccata mum prxceptum, primodicite, pilxantur: quarto, promif- qux opera,quos cultus,quasvir ^«sddit^LegizquintójCom' ®“‘®® D®“® “ prxcepto re-®'’*'ïtiones. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quirat. Sunt autemfeptem vir-
Ij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tutes primi prxcepti, vera agni-
(. ’'''tiistimor,verafides,vera diledio, vera humilitas, verapa-j^^UjVerafpes. Secundö quxritequomodohxcopera velvirtu-tmI^®quot;P°^®'*’t,videlicet non viribushumanis, fedperSpiri-ft “™‘^®“®®ftgt;ftuiefficitvt velitis,fine Spiritu fando,fine ^oiühileft in homine. amp;nbsp;in eadem quxftione cogitandutu eft.
-ocr page 40-.24- INTILLIGINTIAM DBCALOGI.
quomodo placeant. De hac quxftione piilcerfimum didumrea-tatur, ex libris cuiuRlam Euagrij: placere noftra opera bona Deo, w^yw^K/zit'Hf Ti7f cr/riftXjidell.vt nosloquimiir,prxkicetefide.Nani fine fide nihil placet Deo.Quicquid nó eftexfide,peccatum eft, ira-pofsibile eft placere Deo fine fide. Tertio loco, quæ peccata prohi« beantur,hïceftinftitiiendaantithefis:Cumvera agnijionepiigna: idololatriaxum timoré,(ecuritas negligens amp;nbsp;contemnens iudiem Dei; cum fide,diffidentia amp;nbsp;delperatio ; cum dileftione odium Dei cumhumilitate,fuperbia:curapafientia,impatiétiaamp;c.Qiiartolo' codicendum eftdepromifsionibils additisprimoprxcepto. Qain’ to,decomminationibus:Egofi.tm DominusDeus tuuSjfortis,«' lotes, vifitans Ac. Quo autemordineveimur in primo pratepW eodem veendum aftamp; in reliquis.
• Lex Dei flagitat non tantum externa opera, qu« poflunt«^ lîmulata.fèdomniumvihumordinemin homine. Deinden Verè fiiint opera aliorum prxceptorum fine operibus prini* p^ cepti,amp;non placet obedientia in aliisprxceptis.nifiia^o-i^ mento pri mi prxcepti, videlicet agnitione amp;nbsp;fide Medial, ergo intclligantur amp;nbsp;fiantomniapraecepta, vt in finguhs^‘’S mus Deum elfe,qui prxcipit,amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;., jjp
Deohancobedientiam prxfta- ttxcquarcaadmonitio' dam eiTe, amp;prolpiciatur hic fi- Iponfio de prima Äfecu ^ nis, vt fiant hxc opera propter ftione: prima enimqus wi 'Deum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rit, quid Lex diuma 1^,
quid flagitet. De hac J, refpondetur, LexDei non tantumflagitatexternaopera,qi'*rp funtefie fimulata.fedrequiritordinemomnium facultat«® ^^ fium in tota natura Humana,ficut Lex dicit,DiiigesDei!fflt“^^j. toto corde tuoamp;c.amp; proximum tuumficutteipfumjamp;B’^^jjn. cupifces,id eft,non contamines obedientiamvllo peccato j, daquxftiofupràpropofita,hxc eft,quomodo pofsint fieri, ^^^^jj modo placeant bona opera ? Refpondeo, amp;nbsp;fieri poffu Si*«* Dco,iadofundamentoprimiprxcepti,videlicetagintione .^^ aaMediatoris. Eftenimprimum prxceptum fundament j runj,amp;,vtitadicam,bafistotiusDecalogi. Vt igiturNa«” dixit ia feaario verficnlOjOmnis rei principium amp;nbsp;finequot;’ ‘’p^yjst
-ocr page 41-ADMONITION BS NECESSARIAB AD 25
®’iini;itanos dicimiis de primo praecepto,Omnium operumprin ''Pwraamp;finisfitprimumpreceptiim.Non potes inchoarealiquam 5j’î(iientiani,iiifiwcj35/Hfai;'»f T«r7r/s-eiar, id eft, prælucente fide: “'‘'mlenonplacettuaobedientianiftpropterMediatorem, lieue di
Quill ta admonitio.
^iciitomnespromifsionesLegisinteliigendxfuntcum exce-^''onecrucisamp;caftigationisnta omnes comminationss addit« ^?.intelligantur cum exce-
^«pœnitentix. Nam Eiian Quintahxcadmonitio reCpó Äm eft Legis interpretatio det etiamde duabus qtiæftioni-^^”««((4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus,dequarta amp;nbsp;quinta, id eft, de promißionibus amp;nbsp;commina I^”'“us. Quotnodo funt intelligendx omnes promißiones lega-^ ■ '^sfpondeo.Cum exceptione crucis amp;nbsp;caftigationis. quia Deus propter multas cauf-j^'W«regulatraditur pfalmo Sp.Cuius initium eft.Milèricordias ''''iiniinxterniimcantaboamp;c. Vifitaboin virga iniquitateseo-^^Mericordiamautémeamnon amouebo ab eis. Quidpoteft ^''usdici ?MinaturDeus caftigationé paterna,non camificis aut j ’'f'5|ftiisfiliis,ideft,piis,amp;addithancconfolationem:Miftricor toi,i'i-'''^®“’®®®’’ona*noueboab eis. Etfi enim Ecclelia certo k' ''’'^®' amp;nbsp;propter iuftas cauffas duriter caftigatur, vt Petrus ^quot;MudiciumDeiàdomo Domini incipit: tarnen Temper habet
’’”quot;®‘^*^ cruce amp;nbsp;morte,quöd Deo accepta eft ^®°’”®*' abiieituraut deßritur pro-Djjj] ^Hitates.ficutdulcißime inquit Hier.ii. Dedi dileftam a-''’™^”“sinimicoruraeius.Vocat Ecclefiam animamfuam Hiisi '’’‘A*®*’’®quot; affirmât,fe earn propter peccatum traderein ma Piiduquot;'*'quot;’™’quot;»*‘^®®gt;ßä^y^o”’o’'“™’ Altera confirmatio eft a-ine 11 *f'“.'’’ ’® QH’ reliquerit domu m am alias res charas propter ^Unî'^'^^'^æ^ ^®”'“P^“ *quot; ^^‘^ vita,fed cum tribulatione,amp; poftea ^^*quot; enim circumferamus peccatum in noftra ^'t/v'?”°“P°t®ftgt;vtfimus expertes crucis amp;nbsp;caftigationis. Al-^fgald'’^'^'’^^^*’^^*’’®^'^**”*^^*’^®”“^™»®™“®® conciones ^Uj ''’*®J^'8®**dæfuntcumexceptionepœnitentix,ideft, fiege-f^ûientiam, Deus mitigabit xxuinnas. Ybi traditur hæc
-ocr page 42-275 ' INTBttlOBNTIAM DECAlOCb régula? In multis qnidem locis Scriptiirx, fed Efiixcap-i. «Mt^ip’^ didißima concio de hac fèntentia, Definite inalè facere,amp;o’*f'^' nefacerejudicatcpupilloamp;c. boefifeceritis,turn fipeccata't fuerintficntcocciniim,vtnixdealbabütur,amp; fi fuerint ruoraqM vermiculus,ve!iitlanaalbaeriint,ideft,Siegeritispœnitentiani) agnoueritis veftrapeccata,finiul fideconfiigientesadMediatoreiHi non folumremittenturpeccata veftrajcdcti.imprenxmitigabiin' tur,amp; fic lenientnr,vt poßitis eas perferre,fineindignatione« r ' raitu aduerfiis Deum.Tales cóhrmationes pafsim extat in plainin'
Sexta admonitio.
PreceptorumDecalogi alia Flint fimplicitermoraliaamp;imni®' ta,aiiafuntmixta,ideft,partim ceremonialia, partim moralia,^ in Lege de Sabbatho,genus eft naturale amp;nbsp;morale, hoc enivrai; qua certa tempora tribuantur publico miniftcrio catleftisoooO «x,(pecies feu mandatum de Icpcimo die ceremonialeeft.
Septima admonitio»
Omniaprxceptalècundx tabula,cxceptoquarto,funtw^^ tiua. Semper autem in negatiuismeminerimusaffirmatiiwf®'** tineri.
Odauaadmonitio,
Primum preceptum cft prin cipium amp;nbsp;finis aliorum prxce-ptorum. Ideo includendum eft deinceps in omnibus manda-tis,cùm ad toram Legern refera tur.
eft * amp;nbsp;«, vt in Apodypf'^ ci tur.
techefi crebris fermonibusvfiir patur. Debemus Deum timfij amp;diligereamp;c. Hæc repetii«’”® eft otioü TAvTtMylcffed quia primum preceptum eft prinflF*“® amp;nbsp;finisreliquorumJdeotanquamanimareftèintertexinireBM''^*
Enamtio
■i
-ocr page 43-27
Enarratio primae tabulae.
C A P V T V.
Affirtnatiua fententia primi præcepti.
G O Turn Ichoua Deus tuus, quiteediixi de ■ nbsp;nbsp;nbsp;terraÆgypti.Hçcverbaampliftimam dodri -
®di«P iiamamp; dulciftimamconfolationemcontinér.
Docent enim.quis fit verusDeus.amp;quoniodo agnofcendusfit, amp;nbsp;difcemendus ab omnibus coramétitiisnuminibus.Vtigiturverus Deus agnofci poßit, infigni appellatione defcribi-1» quot;]l^^t«nim, patres amp;: Prophetas (èmper vios elfe nomine P[i?quot;’quot;^’'P''‘^^3iidurn, vt fi-i^/^WeDeum patefadfi Qiiandovisperronamaliqua *quot;^£«(11 compellare ,amp; reii- defcribere amp;nbsp;notiorem alüs fa-^‘‘•oU Chaldaica, Ægy ptia «re,foies ordiri à menuone no-::-lt;Vgt;æ extra Ecclefiam o- “*.’*« propnj ; Ita cÄm Deus ™onisertorecoluntur litinnotefcerefux Eccleha:,dil-. ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cernit ie ab omnibus idolis infi-
jj '““'in appellatione, videlicet lehoua, qu« fignificat fecun-. quot;’'tymoIogiamjfontemomniseflentiæ.Haia verbum fubftan-10 ?'’P“^Hebrxos fignificat idem quod apud Latinos fum, vel ”lt;^* Ab hoc verbo (ublhnciuo deducitur nomen tin^?’’l“’*’^'®’sgt;qugt;fi’hgt;eftamp;eriiinomnemaeternitatem,amp; qui ^£ru '’^‘•''^^^“'■'S præftat, vt fint, id eft, effentiam fuppeditat Óc hf !,®cvult:lèd relatinglehoua fignificat Oeum patefadum [æ i''£lia,amp; diftinftum ab omnibus idolis. Ideo patres amp;nbsp;Prophe-Ith 'fpf®5®”diim nontanciimappellantDeumElohim,ftd etia . '*^'''^'’gnificent,fuam precationemdireftam elTeadillum ve-^viiiuniDeum,qui fepatefecitpopuloKraél,imóprimis pa-'‘’usanteamp; poftlapfum, item Patriarchis ante amp;poftdiluuiû, j^lutadeduftionempopuli ex AEgypto, vt Petrus inquit Aft.j. 'BS Abraham, amp;nbsp;Deus lfaac,amp; DeusIacob,Deuspatrum noftro-’’',iaeft,egoloquorde illoveroDeo, qui damnat amp;nbsp;reiicit,abo-quot;»turà execraturomnia idola AEgyptia, Chaldaica, Grxca, ®'njna,amp;quicerto verbo,videlicet Lege Óz Euangelio,(k illyftrv
4 »
-ocr page 44-2S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«harkatio
busteftimoniismiraculorum,vtrefiifcitationemortuorum,(j£abtf fereuelauit,manifeftauit,patefecit.
Deindeproponiturilluftreteftimoniü,quisamp;qualisfitDeus, vbiamp;qiiandofitpatefaAus.HiincigiturftatuasverumefleDeu, conditorem cxli amp;nbsp;terrae,CipientemjimmenIx potentix.iuftuin, veracem,mifèricordem,liberrimiim,quiteexÆgyptototactan-tismiraculiseduxit,amp;nunc tibi Legem inter tonitriiaamp;fulgu« proponit. Quamobrem deDeocogitans, non indulgeas otiofis amp;vagabundisfpeculationibus,(ed reuoca mentem adhacilJu-ftriateftimonia miraculorum, qux exhibita funt in exitu ex Vtiiiniorestotamremrcdins •'^8yp'^°’ V^ aflenfio de Deo amp;nbsp;accipiant.vtarlimilitudinepue-dctotaEcclefixdodrina in no ’’ili. Si tu ignoras,qualisvirfue-bis confirmetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ritpiftorexcellensinvrbeNori-
berga, non tantum mentione propri) nominis,videlicet Alberti Dureri, te adhuius vincognitio-nem deduco,fedetiampropono tibi aliquot tabulas pidasab hot fummoartificcjinquibusficimaginesrerûdepiftæfunt.vt paf“® videanturdifferre à natura rei, vel reipla. Eft enim hseft®®’ lauspiftoris,nonluderevarietate eolorum , fed exprimer« lineamenta, proportionem,deniquefiguram rei. ItaDeusin pnaiopis-cepto non tantùm fefe nominat, n on tantum exprimit fuiun nom^ lehoua, nee tantùm tradit verbum,quod auribus p€rcipitur,qve“ fonat inauribus:fedetiam additteftimonia incurrentiainoculoh velut tabulas à fe dépitas, ex quibusratiocinari amp;nbsp;potes amp;nbsp;deheSi quis fit amp;nbsp;qualis fit Deus,vbi amp;nbsp;quando fepatefecent. Quoticsigi' tur de vero Deo cogitas,fis animo amp;nbsp;cogitatione conuerfus adedn-étionem populi ex AEgypto, amp;nbsp;ad mirandam gubernationeni amp;nbsp;lt;ïefenfionemeiurdempopuliindelerto,4ua:durauit noannoÄ fedannis 40. vfqueadoccupationemterrx Canaan. Non ta»®® Lexeftpromulgatadies$o.poftexitum ex Aegyptointerhorf®quot;' datonitriiaamp;fulgura, fedetiamdatxfunt populo carnes,dam® manna de cxlo,non vnum diem,(ed toros annos 40, petrapercuffi baculoMofis effuditlargafluminaaquarum. Denique tot amp;nbsp;tanta miracula compleftitur hiftoria recitata in Exodo, Leuitico amp;nbsp;Numéris, vt dies recitâtem ifta miracula deficiat. Quarehispaucisiani fimus contenti, amp;nbsp;ex bis xftimemus audorem, iuxtaregnlanii
Opus
-ocr page 45-J) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;X I M A« T A B ▼ t AI« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^
Cauf*^®®®®^*^**^'^®®*”^*^» Reseffefta liquidé oftendit fuam
. 'föoconfidereturdulciftimaconfblatio inclufa pronomini % ’’'’^‘^*®'^hEgo^uni con-oJ ®°quot;*^“‘‘ïor Eedefix, p.r ’^°®®.*®^®^®^og* ^ Enan-l)iJ?'''^'^^*”^P^®lt;^*tur,amp;o-ci r f°f hberrimus, etiamfi . ” * ftcundx earn vel defti-
Loquimur iam de Ipeciali a-ftioneDei.
non alligatus caußislecundis, non Stoicus Deus.
‘'■«oppugn ent.
^limite exempla ex Adis Apoftolorum, Petrus conieftus eft in J. ''f'mabHerodejVtferibiturAft.ix.Necverèinclufus eftcarce-erdetentusliberetur,ftd vt interficiatur, ficut ®“erodesinterfecerat lacobum Apoftolum,filiiim Zebedaei. v^’giturfitiEcdefiaprecatur proIiberationePetri.Hancpreca-quot;''nita exaudit Deus,vtin media nofte angelus Dei aperiat o-'’'sforescarceris,amp; educat eum ex vinculis, amp;nbsp;ex cuftod ia, quæ jj’‘firmifsinia.Videsigitur in hoc exempio, qualis fit opitulator (quot;'S'Si effet Stoicus Deus, non potuiffetex careere educere Pe-''®,fedefttalisDeus,qui habet claues,quibuspoteft aperire car-l^f''gt;')etiamfiomnesde(perentdeialutecaptiui.Simileexemplum fiquot;iirdePauloAa.ilt;5,hiftoriaeftnota,ideononvoIoeamrecitare. Ähune cœtum euftodem verbi à m e tradi ti,verè amp;nbsp;arden ter j Wuro,relpicio,exaudio, regoac defendo,amp; huiemea bona iternitate communi-
Pronomina in Scripturanon Hint otioQ, fed monent nos de applicatione. '
pGlmi funt parapbrafes primi prxcepti.i. doftrinade fide,de fpe,deinuocatione, degratiarü adione.
'“’'’ceffevim pronominis, Avoues pfaltnorum amp;nbsp;Pro-'^^fumoftendunr, quxma-Sparte nihil aliud funt, enarrationcs prirnipra-ï^vtpfal.tgi.Iuciilenrapara-^Iis primi prxcepti extat, '”''ine,fortitudo mea,refu-K’*’®weü,pnefidium meum, h«ïtot meus,fcutum meum, *‘’iül^uüsmea.
lud genus armorum, quo nol
3© nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÏMARRATIO defendimus aduerfiishoftemjta cerui amp;nbsp;boues funtafniati COïDi* bus contra holles. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
De virfutibus primi præcepti.
Diligenterdifcendaedlapientiaj quxtraditur in primo pWClt;‘ ptoDecalogi,ciimob alias caudas, turn ob banc vel maxime,quu conciones Prophetarum amp;nbsp;plalmorum magna ex parte confo muncurin huiuspræceptienarratione amp;nbsp;illuftratione.Sciunteina’ omnes,qui vel obiter tan tiimalpexeruntPropheticalcripta.pluf*' masconcionesedegrauilsimasaccuQtionesnon folùm idolatrie fedetiam impixfiducix humanorum prælidiorum, impatient® fuperbixamp;reliquorumpecc!lt;torum,quxaduerlafronte repugn^ primoprçcepto. Siigiturnullaaliaedetcaudadiligentercognoice' diprimumpræceptum,tarnen propterledionem ProphetarunU' manda amp;nbsp;magnifacienda erat enarratio huius præcepti. Verfami'f autem adhuc in afhrmatiua léntentia. Ego dim Dominus De“*
dimus, ^ monftrauimus quantum in vnoqiioque lit monifa^ Nunebreuiter recitabimus virtutes Ïêu opera prirnipri^P“' poftea addemus antithelïn,id eft,negatiuam fententiani,inq“^'''‘ citabunturgradusprxcipui peccatorum pugnantium eufl’f'®*’ prxcepto. Ideo autem ero breuiorin hac enarratione, quist*^®®® ellmemoriadoftrinxde virtutibustraditxin Ethicisjindt*]“’’^ let,reliquaairumat. Qiianquamenimbonarumreriimnulu”^ ( ede Gtietas; tarnen mod urn quendam ede oportet harumif I tionum.
quendam elle oportet harum if 1
Septem funt maxime indgnes amp;nbsp;conlpicux vinoWq-præcepti; vera notiriaDei,fides,diJedio, Ipes, timorDei,liigt;^'* tas,patienna. Haecenumerarioredißimefumicurexvef^’**; ^ fum DominusDcusruus.neccdeeftenimj nocitiam oio^^L, quis lit verus Deus,omnibus adeAibus voluntatis amp;nbsp;c‘’f‘’’‘fjj. liicerc.quiaignoti nulla cupido. Nid enim verus Deus 35quot;“ tubquomodotimçri autdiligi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^^„ funthaec tantümf*^ potell ? Hanc veram notitiam pophj„, p^j etiam Theol^ comitanturadcdus in volun- Quando in pbibfoplii« ‘’“ j tateamp;corde. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bimus adeftum, his verbis
fplemus: AffectifsçR moins voluntatis feu cordis dquens^
-ocr page 47-m l M AB T A B V L AB. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jï
Curinhaedefinitionefitmentio cognitionis ?Quîa noti-cauffa fine qua non afFefttnim. Vers ^^‘æ iffeftuum Hint dus,ipfiini cor,amp;obieftiim fine bonum fine 51 “^■^^“^’a fine qua non eft noritiamoftransobieftum l’oteft ^j'I’iniisrei deelaratio ab oculo vel àvifione. Dus funt caufis 15 r'’P'''fi^“^'^®’’æ:prima eftoculus.vtcrafsifsimèdicam, altéra jj“’’itâum,liix vel color.caufl'a fine qua non, eft medium Inmine i^^^''oiUuftratuni.Namin tenebrisnihilcernimus.itares etiamfc 'tâeaffeflit,yg_ Afeftus oriuntur à corde amp;nbsp;ab obieétis, tan-J^’''gt;«aufsis veris,feucaufsisperleifedadhas verascanfias opor-(jj^’^cederecauffam fine qua non, Rilicet notitiam monftrantem ]^'*duni. Ideoprima virtus huius prscepti, Egofum Dominus »k''?'*''’^^’®‘^veranotitia Dei,monftrans qiiis fit verus Deus, H ^'i''ânclofepatefecerit,amp;quomodovelitdifcerni abomnibus ƒ■ Hancnotitiam veramcomitâturin voIuntatetSc cordemo-'üaffeélus, vt timor, fides, lt;pes, dileftio, humilitas, patientia. ^yUautcmlise non taritùm dicantur more philofopbico, fed ha-■ ^ ®nam fundamentum infacrisliteris, vno pfalmo propofito ^’'otiousdemonftrabo. Legant iuniores amp;nbsp;ad verbum edifcant 1)1 ®“'’’n-bxultatein Dominoamp;C. Ineopfalmoprimùmdefcri-'•rverusDeus,VerboDomini eslifadifunt,amp; Spirituoris eins ■Sexertituseorum Addunturetiam aliæ qusdam deferiptio-^warum propriet atumDeieflentialium,qus lucent in ipfius ^W. TandemverofubiiciturconciodetiraoreDei,ideft, de tHY'*®®'^“'‘®âgnitionem amp;nbsp;contemplationem tantsmaiefta-e^'®®“®“™omnisterra, metuant ab eoomnes inbabitantes feratjj^^'^^'^'^’''8'’^nrpralmus bac ipfa methodo,vtprimùm dif-•''’'*‘'’gt;^”’ pollea hortetur nos ad concipiendum tinio-'’'Wem fit in multis aliis pfalmis.
o|)^'''*'”''’’*’’’^’oproponitur dulcis amp;nbsp;grata confolatio, non ^tn 'Ï'’’*‘^P°^“^^*’* fidem gt;nbsp;qu« amp;nbsp;banc côlôlationem am ple-Jtsî'’^''*''quot;’^“’ P®’’^’^^*s deétrins à Deo tradits airentitur. Fi-hjs*’p*’'^^quot;'ff’quot;^''”^®'’'^^^’^“®*^® ^®^^*’^’’^^^'°'^^® Legis elfe ^Mi' ^*quot;quot;quot; ^*^^5 apprehendens mifèricordiam Dei propter eftf?'?f*quot;.’P’'°’’’’^®’’^’P^”tlt;i*leâ;ioné.Vtaiitem fideicognata 'iiin f’quot;’”'’’°” vicinsvirtutes funt humilitas amp;nbsp;patientia. Ha-M'^tem virtutum deferiptiones aflumanturexdeftrina de “HnEducistradita.
-ocr page 48-J2
KNARR ATIO
Dicat aliquis, Tu mihi videris confundere Legem à EiunSJ' lium. Quare tu dicis fidem efle virtutem prirai prscepti ? Annontt' des oritur ex Euangelio?Nihil opus eft talibus cau!llationibus,qun Chriftus edfinis Legis.tedePaulo Rom.io.amp;Lex.vtidem ait dp' j.ftabilitur per fide,hoc eft, Lex nec intelligi,necenarriri, net prï-ftari,ac nc quidem inchoari poteft fine Chrifto, leu fine EuangdiO' Qu are non confundimusinepcèamp; inerudite duo genera doftrina-rum: fed fuum cuique locum tribuimus, ita tarnen nefingamas ft' parationem,amp; diftraftione feu diuulfionem harum doärinarutf' Tradunt inter lè mutuas operas Lex amp;nbsp;Euangelium, vtenim W eft pxdagogia ad Chriftum,tefte Paulo,itavicifsimEuangeliunit'' interpres Legis.Proponimus igitur definitiones virtutnmDecalo' gi,iuxtaenarrationem fiueinterpretationem Legis,quafumenw eftexEuangelio. Ethuiusreihabemus audores amp;nbsp;tefteslocupl«' tifsimos,quieodemmodoenarraruntDecaIogutn.Siccùniobii£i' turhocargumentum Matth.cap.jp.Si visingrediin vitäjßruäniüquot; data, mox relpondetur,Serua mandata, fcilicet iuxta declaration' amp;nbsp;^ibHAHÄr Euangelij. Si valet in tali argumento diluendot^’ foluendo hxc additio, curnon magis valeat in enarrationeprinn praecepti ?Hxc dico ad refutandoscauillatores,quinimiolludioaf gutiarumcorrumpuntresreftètraditas.Credemilii,faperedij'’‘’'’ nimiurafapere.EtquifquispIusiiifto nonfapit,filefapit.
Negatiua fententia, feu antithees.
hal^el^^ Deos a/ienos.
on
Etfi Ipecies peccarorum pugnantium enm primo przetf® nonmagis numero comprehendi polTunt ^quàmarensn«^' quiacorhominiseft non modo peruerfum Scserumnofunii*® etiaminlcrutabilejeremix 17: tarnen docendi cauffa ßx^''''““’ maximèinfigniumamp; horribi-liurnpeccatorii recitabo, quo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Siquivoliitdocerealiosc'quot;® rum confideratio mentes de a- fruftu fine in fchola.fiiieinttm liis vicinis mails commonefa- P^O‘J’‘ non debent audnoreso-
cere poteft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ “quot;‘Ï'
fis ac Icrupulofisenunierationi' bus,diuifionibus autpartitionibus. Eft quidamintermedicou'e-
-ocr page 49-PRIMAE T A » V l AB.
53
■'''Sj’nterpfes Aiiicennæ.qiiem vocarunt medici per iociim.îaco-»umdepartibns.Is etfi lit doftus philoibphus amp;nbsp;medicus, amp;nbsp;doceat I ''’“Itavtiliainfuisfcriptis: tarnen offendit leftorem niinis crebrig Pwitionibus, fubdiuilïonibus amp;nbsp;coUeftionibus partium. Ego fe-''’'liiidiiiiquédamconcionantem,quiproponebat odo locos cu-quot;^f'bnEuaiigeIij;amp;poftea lingulos locos diftribuebat in tres aut ^“«Uorpartes.Sed finira condone nemo poteratdicere, quç fuiC-“quot;ipriiicipaliaautminùs principaliamembraconcionis.Hxcrur-wdico,vtiuniores difcantetiara in bonis rebus modum quédam ‘‘'mnduraelTe.Quorfumpertineret.fivigintiaut triginta gradus potatorum contra primum prxceptum conftituerem , cumnon Msitaliterfieri,quàmvtobruaturmemoria dilcentium ifta mul-J^udine? Ergo conftituam (ex tantum gradus docendi caufla.: ad “^«gradus (nampauciores non poflunt commodè conititui) ''fttatvflulquirquealios vicinos amp;nbsp;cognaros.
PrimiisgraduseftEpicureusfurorcontemnens Deum,amp; A-'’demicadubitatio de Deo. Nam alij homines horribili (ecurica -*' wntemniinc Deum, vt Cy-
™p«s amp;nbsp;Centauri .• alij funt Vndedicitur Cyclops? 'a xv-fei Academicarum dubita- x^^Jddlcirculus, ^crnrc, vi-’‘onum.vePompeius,Brutus, deo.Quia enim fingunt poétaf, Cato. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cvclopem habere tantùm vni-
cum oculum, feu vnicum orbé t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ei nomen Cyclops. Sed fabula
^bancoriginem. In galeaelt foramé auguftum, per quod equi-, ?''‘'peditesfolentproQ)icere,amp;hoftemcernere,indeeft natafa-*■ We dicitur Centaurus? aK4FT»,ideft,pungo,amp;T(nüplt;^,tau ’^“^gt;ï“ipungitboues,quiabigitpecora. Talia qux pertinent ade.. ’y™o!ogiasvocabulorum,afperguntur nonnûquam propter pue-fM)lt;|uibusvtileeft tradi eiufmodi commonefaftiones Gramma-ucas.
Secundus gradus eft idolo- Hçcdilcantiunioresreftèin-Wa, eaque non vniufmodi amp;nbsp;teUigere, propter leftionem Pro ^phxjfedvariaamp;grultiplex phetarum.idololatria «ftfimilis hydra:,cuius multa funt capita. Poflunt tarnen praccipuç fpecies quatuor difcerni.
^Xhnimfingituraliquidefl«Deus,quod non eft Deus, aut
-ocr page 50-34
BNARRATIO
Deus alligator ad aliquam rcm,cui fcnon alligauitfiio verbo,JUi tribuitur creaturx bonos foli
Alia idolatna eft crafla amp;nbsp;iW'
Deo competens, aut excogitan
fineverbo Dei.
turopinionesdeDeo amp;nbsp;cultus nifefta.quaeetianiàrationepoquot; teft vtcunqiie iudicari, fed airt funtipeciesfiibtiliores, Atart*
populates admodiimamp;plaiifibiles,quæblandiuntiir humans M' tioni,amp; putantureiïeprxcipuicuhus Dei.Sedeamusordineper/iO gulas fpecies: prima eft crafsifsima, quæ fingit, aliquid effe Deiil»i quod non eft Deiis,vt, fi quis fingat ,ftatuam lapideam vel ligneam cfle quoddam niimenj amp;nbsp;habere vim exaudiendi preces amp;nbsp;opiW' landi. Sed hæc fpeciesetiam à rationepoteft iiidicari, ficut Soera* tesamp;alij philofophid’amnarütmultitndinemDeorum, amp;propKf eamcondemnationemftipplicioaffeftifunt. VtSocrateseft mortf miilftatuspropterreprehenfionemmiiltitudinisDeoruni-Seciii'' da fpecies eft,alligareDeum ad aliquam rem,cuife non alligau^^quot;*’ verbo,vt cùm in Papatu circumfertur panis hoc titulo.quodiïtr'’' pus Domini. Certè adpanem non alligauitChrißusfuamprsftquot;' tiam, fed in vfu iftius panis congruente ad inftitntionem Cœ^ promißt fè prsfentem fore ad falutarem »e/rönaFCuni blt;’®'^j^ Tertia fpecies eft,tribuere honorem creature,qui foli Creaiof betur. Ad hanc tertiam fpeciem pertinet inuocatiornortuerv’quot;' Suntquidem honore afficiendi Maria, Apoftoli, martyres, lédquot; quaquam funt inuocadi,quiafcriptiim eft, Dominum Deumoquot; adorabis,amp; ei foli feruies. Item,Inuoca mein die tribulation»’ Kequaquarn vult Dens,hune honorem transferri ad creaturas, ad angelos,homines viuos autmortuos,autquafcunquecreaturaquot; Qiiartusgradus eft omnium fubtiüfsimus , qui vocaturà Gquot;^^!* t94Ao9'!!f/ct,item è9êAo6fK(r)t«a. «Ó^Acco^/tóeft opinio de Deoexequot;S' tatafine verbo ipfius,vt funtphilofophorum difputationesdeft^^ de prouidentia,qu3E difcedunt à rei veritate , vt Stoica i®T jj, deDeo,defatalinecelsitate,qua? non folum mcréâtiirisraquot;quot;quot;' bus,fed etiam in Deoipfbtollitomnem libertatem feu conti»8f® tiam. «SîÀoGpja-jtdd, quo verbo Paulus vtitur CololL^. fg™“^ cultus bumana audaciafine verbo, imö con#a verbum extop*’ tos.Hoc modo peccauit leroboam, qui cùm vellet in officio reuquot;quot; re decern tribus auulfasàpofteritateSalomonis, collocauit v«quot; aureos m Dan amp;nbsp;Bethel,poftea creuit idolatria excogitated^
-ocr page 51-PKIMAB TABV LAI.
55
-«al^l81joIigi^^gJJJJg quæj.ggen(entur à D. Stephane» mar» Ii^ quot;tapitey, Afton Ad hune quartum gradum pertinet vitu-i ’“Kus,quem fabricauit Aaron in deferto.Exod.ji.Talium ido-llo j ^. “’ ^^ Papatus, fedprxcipu urn idolum eft Mi (Ta venalis. j^_ “ïitChriftiisinftituens Cœnam,Sacrificatemeum corpus amp;nbsp;^’»fanguinemproviuis amp;nbsp;mortuis adredimendas animas ex Jj(j f'°gt;^®’idicit,Hoc facite in mei recordationS. Videti s quam Pateantliæquatuorfpecies.Sedquartum gradumprjecipiièta-“rophetxinfuisconcionibtis, Ofeasnominatadiikerium.
vimfine ordinatio-jjl^'^'na-Winecaufiis natura- Poflumus refutare hanc fii-, .'Vtcumaliquimorbis me- perllitionemexDialeftica:Qua-i'''^onantur,fufpenfis de col- t'estes nonfunt efficaces.Figur? ^^^tisfigurig, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^“quot;f quantitates, Ergo non funt
,.ƒ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efficaccs.SuperftitioGrxcèJ'«-ji^‘“.‘lt;’»(«,e(lf31(^Qp;j.jjQj.j.jjjyçj.jj^jjçyj jgj vim.quamnon ha-jjjj‘'''4iisexcaufsisnaturalibus, neque ex diuina aliqua ordina-aimu^*'’®’’*^’^ptgt;fin«sfit fuperftitio? Non. Tarnen non poteft til ^^'“tnatiiralibiiscaufsis feu vi cauflarum fecundarum: eer fill) ft*'.®quot;^*^®tvim abluendipeccatum? Refp5deo;Ideo non eft ■lain '^'°^^“fuperftitiofaceremonia,quiahabetordinationédiui iiii,-'''”?*!““«expreflum,Ite,baptifate omnes genres. Augufti-Uc^^ï'?®^®^ Qiiomodo aqua tangens corpus,poteft munda-’‘’*üfacienteverbo,nonquiadicitur,fèdquia creditur.
(L??^ff^’dus eft hxrefis, id eft, pertinax affeueratio alicuius lt;!gt;® ’^gt;P“gn»ntiscumfun-
Pttc^^°’^*^ ^^'^ perfpicuis Expendantur pondera ver-Jis(i/-'’’®®’^^Jgt;usaut articu borum in hac definitione,quia ’'tl' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nullum verbum eft otiosè pofi-
Csfjj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tum.Non omnis error eft hære-ï'iïn'^''**’^® ’^ errorem de doftrina cxlefti accedit pertinacia, isdit ®’”‘'“™docilitate. Tantifper donee homo eft docilis, amp;
P^^’^“*^ ^® conuinci argumentis, nequa-hie,^ ‘^PPtffandushjreticus,quia humanumeft errare,inquit refij n^'’’^’'5,fedperfeuerare in erroreeftdiabolicum. Deinde hæ-*lletantiimerror,quipugnat cum fundamento , id eft,vel
e a
-ocr page 52-30
ÏNARRATIO
cum Decalógo,vel cum tribus Symbolis. Error in fhiioroptiia.vt deiride,halone,noneft haerefis, led habet fuamreprebenfionemfiii) loco, error verb, qui propri èvocatiir hxrehs in EccJelia, pugnatcu fundamentojioc eft, vel cum DecaJogo,vel cum Symbolojfeu cum articulis fidei. Hacdefinitione condderata, non eft difficile iudki-re,qua: opiniones fint hxreticx. Nonftatim eft aliquishxreticus, cum appelIaturabinuidis,maJedicis, calumniatoribus hoc nomine. Alioquietiam Chriftum oportuifletcflehxreticum, quern con-tumeliosèludxi proclamant Samantanum, amp;nbsp;qui habest d.tnio-nium. Sic Apoftoli in Adis vocantur impoflores, feditiofi,fedn-dores.
Qgartus appellatur Magia^quae eft ardficium à Diabolo meh-tum,quodxmoncsmoniti aut euocad ajeonfederatis fuis,pM-ftant quic requirunt,quatenus vcl condixerunt operam tonfe-deratis.vel placet ftarepromilsis, vel Deum permilTurum priai-dcnt.Nullam autem volt Deus
paeftionem amp;nbsp;locietatem nobis Vfitata eft in his Ecdeffistf-cum fills hoftibusDiaboliselTe, remonia, quain baptifmow®' ncc vulCjnos ab ipfis opem pe- pâtres nomine infantumrenun (efe, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riant Diabolo amp;nbsp;omnidusop^'
ri bus eius. Hxc cereraonutk commonefadiode vitandis omnibus fœderibus,amp; de omnifof^' rate cum Diabolo amp;nbsp;eius membris fugienda. Nam in primaproiji^ fioneexprelscdidumeft. Jnimicitiasponam interlèrpétemamp;i®®' Jierem amp;c. Quod interpretatur Johannes; Filins Dei venitet^*'
ftruat opera Diaboli. Non vult igitur Deus nos coUndere cum Dgt;’' bolo. MagiaeftvocabulumPerficumjamp;fortalTe funiptumexHe-brxoHaga, meditatus eft. Sed vndecunqueeftappellatiOjPerftpiu rimum vlifunt hoc vocabulo,amp; fuit apud Perfas honeftxrei apfd* latio, videlicet dodrinx de Deo ä de rebus diuinis. HmusV®' cationis teftis eft Pla to in Dialogo, qui inferibitur Alcibiad«slt;', dicit,Perfîcum regem omnium primùm imbutum fiiiÜeM^S'h quaminterpretatur religionem. Poftea mutata eft fignifeatiohu-ius vocabuli, amp;nbsp;nuncfignificatfœdus amp;nbsp;colliilîonem cumDiado-Jo. Nam vocabula valent vfu, lient nummi, Sophifta ohm iigmli-
-ocr page 53-PKÏMAHTABVLAE» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57
j^!^*j^ fine fide. Vtautcmhypocritx in rebus lècundis ttimidi
tilt j?’®*“^’®‘:*“^‘^“®r^stitnidiamp;impatientes.Pertinentigi-
1 Üii, '’'ff^‘J“’” fecuritas, J^bjfiducia amp;nbsp;admiratio
Fieri poteftvt in externa dilci-plina neque fisEpicureus,weqiie idololatra,nequeh3ereticiis, neque magus, fed nemonoftrum eft,qui non habeat aliquam par-ticulam huius quinti gradus, , fimulatio pietatis,line veto timo-
^5'’^”®“^*® ^ delperatio. Ij “^ntvitiaproprièoppüfïca ^^^ Dei amp;nbsp;fiducie auxilij
j{'r°'’’''’®*orhypocrifis, i J eft
j “iieverafide. Qiiis enim noltrum adeo eft «lt;juafT»T®-, vt « quot;'terdumfecurè viuat amp;nbsp;indulgeat fuis cupiditatibus? quis no i)i^®noneft aliquain re fulFenus.id eft,fibi placens ?quis noftrum f.. “’»habetfidei erga Deum,vt non interdum quæratanxiè amp;nbsp;pj^ *^humanapraelidia,humanasdefenfiones,opesamp;reliquasco-’’i’luibuspofsitadueriasres aut omnino tollere,autarcere, aut p^^Weamp;mitigarefQuarehuncquintumgradum omnes nos , quot;’6gt;ilifineexceptione fepe conlideremus. Quod fi faciemus, 'uodeplorabimuspeccata,quç in nobis hxrent.vlque ad mor p^'Pugnantiapartimcumvero timore,partimcumverafide,renu p^j't'aniorabimuscum Apoftolis:Domine auge nobis fidem. Sed jj '®”nfirmos,femper in ipfo cœtu Ecclelix magna eft multitude» 1 '’^’nhypocritariim,nonloquoriamdereliquiispeccati,dequi-’''’’»dixi,feddeillahypocrili,qualisfuit in Nabal marito Abi-^ henini volebat membrum videri populi Dei amp;nbsp;ciuis Ecclefias, K*'»tn erat auarus hypocrita , pluris faciens fuas opes, quam (|j’’'®‘Ecclefiam. Vnufquifque igitur contempleturfeinhoclpe '“'mendetaccorrigatfuaslabes amp;nbsp;maculas.
^^fusgnduseftnegledio Euangelij, qux etiam eft multi-
Quotannis repetuntur hx dux parabolas in Ecclefia: prior defemine, alteradeCœna magna, Exiit,inquit Chriftus,quidam fadurus fementem, aliud
^^'i contemnunt,aut etiam oderunt doétrinam Euan ‘l'Slijpluris faciunt opes amp;
'^o'fttinatn à
•’“Otraditam. Hanc yarie-?quot;gt;pingnnt parabol« defe-
tfj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem fernen ceciditfuper viam
^jahudfuperpetram,amp;aliud inter Ipmas. Et hanc parabolam
-ocr page 54-38
BNARRATIO
ficenarrat Chnftus,vtdicat,quo/Ham riunqiiam admittereinti* animumdoftrinamEuangeli); alios verô dicit initio quidem ai«' pledi Euangelium amp;nbsp;amare,fèd ab eo rnrfiis deficere.quandonou} procellxEccleffam obniunt, quando Tyranni minanturigneHi flammas,ferrum confeflbribus EuangeJij. Credunt ad tempus,m' quit, ied deficiunt tempore tentationis. Semen vero qtiod calt;ii‘ inter fpinas,fignificat eos,qui non funt hoftes bJafphemi,fed tätlich Inter fia as opes amp;nbsp;voluptates non poflun t a (Ferre fruftus dignesp® nitentia. AiceraparaboladeCœnamagna lixiùs videatur repetenda eße.
, elt notior, quàm Vt ff’'
Quomodo autem huius prxcepti opera in hac imbecHlit^f'' naturx fieri poßint,amp;Deop1aceät,Paulus Rom gJoceyngui^^’ Lexftabiliturperfidem. Quia enim fide agno/cimus Medu™' rem,amp;propter cum accipimus remißionempeccatoruniamp;f^' conciliationem,fiimus iufii amp;nbsp;accepri Deopropter obedient»™ Filij,quaquam adhucprocul ab/um us à perfelt;ftioneLegiS'^®'”‘
deciimhacconfolarione erigi-mur.eifunditur in corda nofira Spiritus landusjamp;laeririam ac-quieicentemin Deo,diJedio-nem Dei, amp;nbsp;alias virtutes acce-dit.Porrö depromißionibus amp;nbsp;comminationibus addiris primo præcepto,infra in capite Ce-
Ita abfoluimus breuiterP'’‘ mum præccptum,iuxtaniet dum quam fuprèinftitui'®“®''’ quolibet prxcepto enat»'’ ’ quinque funtcondderandï^'^ mô,quæoperaflagitentuw^ I do, quæ peccata prohibeit tertio, quomodo bonaopft’ iu/que prxcepti amp;nbsp;fieripoinquot;’ amp;nbsp;Deopiaceant: quarto,quaepromißioncs fintadditsefinguiisfj^^ ceptis: quinto,qua: fint comminationes addita:. Diximusaute»,
tionem,timorem,fidem,fpem, dileftionem, hiimilitaten»,PJ,‘’L tiam.Harumleptemvirtutumdefcriptiones traditjefuntie* cis.Quodadfècundam quæftionera attinet,confiituimuslt’‘S^^ dus peccatorum pugnantium cum primopræcepto. Etlïengt;™ï res numerari poflent, tarnen omnes pofliint rediici ad hos e Quod ad tertiam quæftionem attinet, quomodo poßint hen na opera in’tanta imbeciJIitate naturae, «fequomodopiaceant,ft fpondetPaulusbreuiaphorifmo,Legemnonabolennis,fed»s musperfidem.quomodofpriraó, imputatione; fecundojift 01
-ocr page 55-liji''™®''’'’^’™quot;’âd,Coloff2.îd eft,per Chriftü amp;nbsp;propter eura j, 'niusremirsioneni peccatorum, amp;nbsp;rcconciliationem gratis, amp;nbsp;Jf ™“®^®°gt;3‘' fiex omni parteeflemus iufti,fanfti amp;innocen tt,4“quot;'^°‘'’‘’’^°''^'°'”^'9^''‘^^^'^'’P^*'^'^'‘^’^econciliationeconiun i donatio Spiritus fanlt;fti,qiii non eftotiofusfed efficax,accen-{,J”°“^'’’’'J*-e'^i'''^'^'‘ï'TJ,fidein.Poftremó, ftabilitur Lexcon-
boc,quodLexpoftulat,inchoaturinhacvita,có-i,^j'’’3biturin altera, videlicet ardés dileólioDei amp;nbsp;proximi. De |.. '’amp;quinta quasftione, videlicetde promifsionibus ek commi-’“nibusprimop.'-çceptoadditiSjinfrà dicetur peculiari titulo.
Defecundo præcepto.
•\o« ijforpahij fiom^n Domini
Dei fui 'vanè.
^ P^^ primum prxceptum régit cor,ita kcundum gu-iiHj^* **’§'^2m,quan'i voluit Deus effe mentis amp;nbsp;engitationum Ur*^'''’^'^f®’’j ^''0®^^®^®° ^ dealiis rebus bonis docerent,
Apud Salomonemin Prouer biis cap. to. extat dukißimum diftumde vfu amp;nbsp;effeftn fermo-nis.Fons,inquit, vitae eft os iufti.
Sunt i-^vfusfcrmonisamp; ^f’bjK^’ ^®’^^’’””’c^t’o Dei, ^^‘^oón^ ^'^*°’ ‘:°’^fefsio, ve-
'’2propagatio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
Jiepjjj) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verbis.Quareornat Salomon ta
^*cvi quot;’’''’’8quot;ain veracsm amp;nbsp;modeftam? primùm,quia mortalis ^irijii’®’8'’®®’‘P2rterettiturlèrmone.doftrina amp;nbsp;confilio, vt 'ttp. f^'^AWb AEneidJllerégitdiftisanimos amp;nbsp;peftora mul-''!0(|e(j '‘'“dominesmagiS retinentur in officio orationevera amp;nbsp;l‘’.(;/’?.’'®*”^“Pplgt;ciorummetu, «Sc aliis rebus quæ funt terribi-^hw**’’'*”^'®gt;'*’®'’’®»’’”°’*’ 'P^ ceconomia res maxima ge-^''’Ibl n°'’®^'“’’tur fermone «Sc oratione. Deinde vita a terna, quot;tjidej ^’'^’’''insïida.inchoaturincordjbus voce«S: fermo-'’fatione nunißerij Eu agelici,tefte Paulo,Eides ex auditu.
-ocr page 56-40
IMARRATIO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
^lomodo credent,fi non audiant ‘l''®^[^j|j, audient,fi nemoprxdicat? Verè igitur dixit Salomon, ing ^^^^^^ I ftielTefontem vitæ, ftilicet mortalis amp;nbsp;stems. L®^*'””*'*jmtitB( de lingua veraci amp;modefta: econtrà de malalingua,qus ^^^.^^^^ fermone,verifsimedixitpoctaIuuenalis,Linguamalip‘’rsp (erui,ideft,NullumeftteIumnocentius, fi adnocendufflC® j^jf^^ tur,quàm lingua.De qua fententia non dicam hoc tempor p quia extat oratio copiolaamp;fplendidaErafini de lingua, q' bentftudiofi propter copiamamp; multas bonas ftntentias^P re. Nuncin ftimmameminerint hoc adoleftentesiQuou gua bona eft Tons vitæ, fie mala 1 ingu a eft fons mortis.
Etfi enim inuocatio amp;nbsp;gratiarum a Aio fieri polTunt Mgiw“^ ne mcntis:tamen Deus etiam expreffam vocem poHulatjW 4 confefsionem,quaEcclcfiapriuatim amp;nbsp;publice (file iungit, ac fè quifque eruditamp; commonefacit de veroDw
• vtaitAuguftinns traÆio^’in lohan.PoteratDoniinus nofter orarefilentio.ied ita (e Patri ex-hibere voluit precatorem , vt meminiffet icnoftrum elTedo-dorem.
Quare recitatie pre«?®'' Deo m adata? Primo, q““ vultinnocationéeflê^“^,‘ fefsionem teftificante® * ftrafideamp;pietate.teftifiwnt'; qua mente,qua P*®*?*®,j, colamus. Deinde haccipfa récitât io eft vtilis comonefaftio» tis rebus,quiainveraorationisDominicxrecitationenecelit' gitare,quid fignificet nomen Dei,quid regnum Dei, quid voW Dei,quantum bonum fitremifsio peccatorum, Äpanisquoo®' nusamp;c. Tertio vultDeus nos exprefsè recitare verba noUwP®quot; cationis,vt banc Gorgonem obiiciamus Diabolo, quinuHafC®^'
Antithefis.
Dixi de veris vfibu$,qui hocmandato prscipiunturinuncco-fiderenturabufiispugnatescum inuocatione, cum graciaruffli' AionejCUm puritate dodrinx, amp;cum confelsione. Suntaute EleganseftmetaphoraM^ ' »bufus nominis dinini omnes is- Ex thefauro cordis proftrufen«)'
-ocr page 57-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PHIMABTABVl Al. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4I
''’'MCs,qui[jujpg(.2^jj COQ, tur bona vel mala. Curvocat
1 Pi^nimnprxccpcum abditè Chriftus cor thefaurum ? Quia quot;^iiinlucem proferuntur. ficut dines aliquis exmagnotha 1). . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fauro profert varia amp;nbsp;diuerfa k'quot;’^^’^®^®''^Screccntia,item aliaxH/zwxz*: ita ficoreftbo-oProfersex thefauro cordis bona, fieft malum, profers abditè %inala.
Epicurei,Stoici amp;nbsp;Academici furores,omn« *gt;nuocation2s,omnescorruptelzverxdolt;ftrinx, magic« in-jjwones,omnia peri uria,omnes blalphemix, omnia (canda-'I'libusprxbecuroccafioaliisinaledicendiEuangeliojingrati-''‘‘OidnerfusDeum.abieihiovcritatisinconfcßione, iniuftum quot;Mum.
Mtauibreuem antithefin, cuius explicatio longum volu-, ‘''déférât,fed his generibus confideracis, multaaffinia inde
De tertio præcepto.
.^î»SAMVR adhuc in explicacione primx tabula Decalo-«'1quot;* continet triapræcepta, quorum pnmumgiibernat cor,alte-®''^gitamp;nioderaturlingiiam,tertiumcollocat hominem inc5-^Jtione E cclefiæ.qu i a hom o non eft conditus ad latebras,quale j j’'*rui]tamp; amantMonachi, fed Deus vult hominem afpici incla-^^amp;inoculis Ecclefix.Quare ficut primi amp;nbsp;fecundi prxcepti i|j^,?”*’®^“’:itabuiustertijpratceptivfusaftpublicus. Sicut e-r Wtelesinprimopoliticorummultisverbisdilputat dehac
^’tUiquodhomofitconditus ad ciuilem focietatem: ita nog ’Utejin prima tabula Decalogi,(xpe repetimus hanccoramo-^ft'onem,hominem non tantum deberepriuatimpium effe amp;nbsp;p'S'ofum,fed etiam publicè,ideft,inpublicacongregationeEccle-^aebereiniiocationem.gratiarumaftionemjócltudiuraverbidi-“quot;»exercere.Hxcideodico,vtiuuentus intelligat ordinem prtecc-^™,®P””’æïâ^“bc,amp;cogitetquoconfilio triaprxceptam pri-
‘Ubuhdifpolita amp;nbsp;difpenfata fint.
'^i’tcenarrationem huius prxcepci auditor admonendus eft
-ocr page 58-42
ENXRRATlO
de vario viu vocabuli {andificationis,amp; dediuerfisGbbathi (pe-debus, quaruni fit mentioin iacris literis. Ac primiimquidem (àndificatiovCurpaturpro iisadionibus, in quibusfeDeus Ec-clefixcommunicat,amp;quxvicißim ornantgloriam Dei,vtciint j dicimus, Sandificetur nomen tuum. -Secundo,fignificat appro-bationem feu coneeßionem diuinam,vt«.Cor.7.Sanâificatur virinfidelispermulieremfidelem,ideft,conceflumamp;diuinitiis approbatum eft coniugium, in quo maritus amp;nbsp;vxor habet difsi-niiles{èntentiasdeDeo,fimodöperfbnaimpianonabiiciatalte ram. Et gt;.Timoth.4.Sandificatur cibus per verbum Dei,amp;per precationem,ideft,Ciiminvfiicibi autaJiarum rerumcorpora-Iiumhxcquatuorconcurruntgt; videlicet congruentia opens cum verbo Dei,fides,gratiarum adioamp;petitioauxili/,vfusillefitfin-dus,ideft,opusàDeo approbatum,amp; Deo platens in credentc-Tertio,caftitatem fignificat, vti.ad Theffal. 4.Hxceft voluntas Dei,fiindificatioveftra,vtabfti
neatis à (cortatione, amp;nbsp;poßi- Tertiumprçceptumrefolut' dear quifque vas fit urn in fan- dumeftpercji'aAuini'infuaspjr étificationeamp;honore.EtHebr. tes amp;nbsp;membra.Suntautenidw u.Sedlaminifantftificationem, parteshuius pr^cepti.Pdot o' fine qua nemo Deum videbit. quiturdefandificationt, *''ƒ*
de Sabbatho. SicenimverbafOquot;
nant,MementovtdiemSabbathi fandifices. Ergoanteomniadi' cendumeftde vocabulo faniSificationis.nealiquidoblcuritatisa“^ «rroris relinquatiirin fermonerfumus enim Grammatici infied'' fia,nongignimusnouadogmata, vtHelïodiis in Theogoniafiiig^ nonos Deos. Rftaiitemtriplexhuiusvocabuli vfus.primófandii’' catio dicitur deiis aftionibus, in quibusDeus fe nobiscommun'-lt;at,amp;quxvicifsim ornant gloriam Dei. Hac fignificationevtituf Dominus nofterapud lohannem i7.inardentißimaprecationean-teagonem recitata , Pater,inquit./ànftificaeos inveritate/Er®’ tuuseft veritas,id eft,Communicate,tuamfapientiam,tiiftitb®^ vitam Ecclehæ, qua: verbum tuum »amp; eins veram atquenatiuam lententiam ampleftitiiramp;retinet(ineidolisamp; fine blafpheniüsgt;lt;5E da,vt Ecclefia te vieißim agnofcat amp;nbsp;celebret,nó fblumin hac mor tali amp;nbsp;fugaeißima vita, fed in omni xternitate. Idem diciturin pre-catione Dominica,Sanftificeturnomen tuum,ideft, Communi« te nobis amp;nbsp;tuadona,amp;perfice,vtnos teviedsimagnofcamus amp;«* kbreniu»'
-ocr page 59-PRIMAE TABVL AB*
4?
slifCfflUS. SecundafignificatiohxceftjSanftificatiofipefîgn ficat ’FPfotiationemfèiiconceftionemdillinai'njVtt. Cor.7. agitaturà \ '’’uloqiiçftio,anconiugiafintdiftrahenda,reuan lint facienda di-1 Jwtiapropterdifsimilesopinionesde religione rebulque diuinis,
''tutnoctemporefepeinconiugioverfantiir markus Lutheranus J^xiiilierPapifticajaut mulier Liitheranaamp; maritus Papidicus. D« ƒ qusRionerefpondet Paplus vt doAor fapiens amp;nbsp;a-p/z£//5£tpKor, amans confilia qux ad concordiam fpeftant, non ad diÜra-
^ionem.Sanâificaturvirinfidelispermuliçjremfidelem, amp;nbsp;vicjp 'nifanftificatlirmulier infidelis pervirum fideIem:qiialidicat,T?-“SConiundiOjtalisfbcietas cpningalisnon dilplicet Deo,necpro-Pitfdiuerfasopiniones de religione facienda funtdiiiortia, nifiim-pnamp;idolatricaperfonaabiiciat amp;. déférât alteram. Eadem fignifi-'Wone vtiturPaulus 1. ad Timoth.4 Janftificatur cibusper ver-‘’uniamp;precationem.Hxcfententiamemoriarepetëda eft,quotic« Prandemusautcrenamus. Nonenim Ethnico more accedendum ‘ftadmenfarn,fed more Chriftiano. Sanäificatur cibus, ideft,vfm ‘d»amp;omniumrerum corporaliumfit conceflusperverbü amp;nbsp;prc-’’tionem,ideft,ficongruatopus cum verbo,amp; exerceatur in vfü ‘'lgt;ivelaliarumrerumcorporaliumfides, gratiarum aftio, preca-l'oTertiojdemvocabiilum vfurpaturpro caftitate,vtindulcifsi-’’'odiftoPaiiliadTimoth.2. Mulier faluabitur per filiorum gene» f^ioncm,fi tarnen permanferit in fide,dileólioneamp;lanftificatione, '''tft.caftitate.Et i. Theff. 4.Hxc eft voluntas Dei, noneft adiapb0-'“'’.finftificatioveftra,ideft,puritas mentis amp;nbsp;corporis, feu vt vna '''t6dicam,caftitas,vtabftineatisàfornicatione, amp;nbsp;retineat vniif-W(iuevasfiuim,ideft,fuumcorpus,quod eftholpitium amp;nbsp;rece-^‘^lum animx in fanftificatione amp;nbsp;honore.Quare dicit in hono-^^■Quiacorpus nulla re magisdeformaturamp;dedecoratur,amp;quafi *™'Mcatur,quàm libidinibus vagis aut inceftis. Si igiturnulla alia ‘‘'«caulTavitandilibidines,tarnenhxc fatis magna amp;nbsp;iufta effet, J^odcorpusdeformatur.dedecoratur,polluiturlibidinibus,amp; in ™™ma, fit cloaca Diaboli, In hancfentëtiamloquitur Paulus i.Cor. ^•vHfeiierifsimèprohibetvagas libidines: Libidinofus,inquit,pee ‘«gt;nproprium corpus : eft autem maius peccatum, proprium cor-P“®deformareamp;violareiquamalienum,Hebr.n.Se(ftaminifanfti-‘‘'itionem,quia nemo fine lanftificatione Deum videbit.Deum nó ’'*d{re,cfteffesaetiini,araenté,prscipitem,furiofum,amp; inftareanis
-ocr page 60-44 INARRATIO
immundiA: rabiofi ruere ex aliis fcelerib’ in alia, amp;nbsp;pracipitari fiib indein nouas amp;nbsp;tragicascaIamitate$,quçfuntinitiamort)Sïtern{. Qnia propria pœna libidinis eft excitas,furor amp;nbsp;amentia. Hsc vti-namüpe confideraretiuuentus ,cui Diabolus maxime infidiatuf hoc genere peccati.
Simt au tem quinque fpecieslabbathi, de quitus facraliterx eoncionantur. Primaeft fabbathum creationis, de quo expreß« inMofè dicitur[Gf»^a.JPoftquahomocódiniscft,Deusceffauii
alias res codere amp;creare,videli-cetaliosnouosmundos,autno uas elementorum amp;nbsp;animan tiü fpecies,fèdc5dito homine quieuit Deus, quiavultinhomine acquicfcere,amp;eo deleóa-ri,amp;eiin totasterniratecom-municarefêlè, ftiam fapientia, iuftitiam amp;Jsetitiam.
Sic argumenter contra pri-mam/peciem fabbathi: Deus eft merits aftus, vt veteresloquun-tur, mera cmAsj^wajiiixta di-ftum lohannis^.Patermeusvf-quemodóoperatur,amp;égoope-ror,ideft,Dtusnunquani«®f| nunquam quiefcit, femper gt;‘‘‘
quid agit, femper aliquaopera molitur. Ergo non reöè tribuitur Deo fabbathum creationis,iO eft,quies. Suntenimhxcpugnantia,agere amp;nbsp;quiefcere.Reipoo“^®' Deuseftmerusaftus,quoadcólèruationem amp;gubernatioi'«'quot;gt;* ftiftentationem fuorum operum, à quitus non difcefsit, neediftt-det;in ipQ) ftimus,viuimus amp;nbsp;mouemur, Ad. 17. Sed Deus didt»^ quiefcere,ift eft,ceftare ab opere creationis, quia poft condituntij* minem nullam nouam fpeeiem creauit,fed operapriùscondiiJW' feruat amp;nbsp;moderatur fua praefentia,fiiafttpientia,fuabonitate.£Ää'' tem prima fpecies fabbathi teftimonium illuftre de duabus rebel maximis,primóde lt;figt;^a.ramp;f:açrlAamp;amorcDei ergagenus huma-num : ftcundo de dignitate ipfiushumanx nature. Quod emni Deus ardenter diligat homines, teftatus eft ipfofaflo,quia poft con-ditumhominemnihilnouicreauit, fed voluit hominem eflèrft'' mum opus,in quo acquielceret amp;nbsp;deleftaretur.Deinde quodfitno-minis magnadignitas amp;nbsp;praftantia, exeo iudicari poteft,quodo-
Ideo Deus non primo aut fecundo,fed fexto, id eft vltimo die crea-tioniscendidit hominem, vtordocreationis oftenderet,lioniineni efte finem aliarum rerum, amp;nbsp;totum, vt ita dicam, laborem creatio-nis fufeeptü efte hominis caulTa.fed nos aut rare, autfrigidè de hu rebus eoeitamus. Ï h SpeOW
-ocr page 61-45
gt; K 1 M Al T A D V L AE,
^'’’’gt;11»? f*^^^^®^^“*” P*dagogicum[«re«ftf»M/f]quia nos \ ^l’itniJ ^^^’^^ocreationis amp;de aliis fpeciebus, vtExod.20* rt'''Mf^*^''^^*^'^*’^''’’^ ^^^^^^*^’’‘^*^‘’^®' Sexdiebusopc-vüon.’ ?^'®5omniaoperatua,lt;cptimoaurem die fabbathum Dei tui. Sex enim
Si quis piitat ceremoniam fuiffe indifferentem , quód die
ter-'''''111t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^cmnia,qux in
*^®q'’*euitdicfèpti-tSiHj ^to benedixit Domi- rnines amp;nbsp;iumenta : is iegat cap.
'’f’^^thi, amp;nbsp;landifi-^{it,^***^*'^’dcftinauit re-
i7.Ieremiæ, vbi eftluculenta e-
narratio huius prxcepti. Ibi e-nim proponunturpromifsione* amp;nbsp;comminationes. Cominatio
'*''’'!» 'j'!’’°’’^tiftificabis diemfabbathijfed facies operas fer-''Hiij .quot;‘s^winifleriumjamp;non concedes quietemnequebo ^1^3111 •'''*'*’”’*’’ti8,fed excrcebis contraftus amp;c. tune ego ac-^tiiij( ^’’^’quot;'fportis tuiSjquemnemopotent extinguere. WuI-quot;'bioH’””’'*’P“S'gt; muit« gentes difsipantur amp;nbsp;delentur pro-i\eii’*'’’®'”’^quot;^^®^^i’q“®d non obtempérant buicprxcepto, ’W *’^*’^’®”’ ^^^^^^^* fanftifices. Econtrà fi tu fernaueris fab-\te *'^**®P®’’*'’®“®'^®’^*’°P’^®'®P^°’®S° ‘^^^° ^’^’ politiam quot;''’’!^*’'’^^^'^^^^^^2^* tuosegredientesamp;ingredientes per tuas ^^**Ï*aescftfalbath«nianïin«gt;deque concionatur epi-ipeHebræoscap.jp Quiingreffuseftinrequiemeius, etiam ^^iï[^''''''*^®^cpetibusfuis,ficut amp;nbsp;à fuis Deus. Et Chrifius ï»jjf 5'^«nitc ad me cmnes,qui laboratis amp;nbsp;onerati eftis, amp;nbsp;e-.\,-''’.®wsgt;diftiteame,quiamitisfiimamp;huinili8 corde, amp;nbsp;iiöhj **''’''’quiem [iz/f//,ylt;jff’lt;ïr/gt;«»gt;3aniniabusveftris. Vt enim ^itjf ®''™'ntportum,inquoacquicfcuntj(edfluö;ibus du-
^ ^^^^'^^'y^m CU- Macarius homilia 3$ , item f'^^liet f”P^^^‘° agitantur, Hieronymus Efaixvltimo,vtü-quot;W ß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur hac forma verbonim : Pij
ƒ^^^^q'^'®*^ quiefcere quietem agüt à malis operibus, ^^tb' ’*'°^^^P^^'*^P”^* ’’^‘^ mouentfe ad opus fèruilc
^^sneu$.lta piotum a- peccati. Chriftus dicit lohan. 8,
fj
-ocr page 62-4«
ENARKATIO
nimx translata ex poteftate te-nebrarum in regnum lucis, [ColoJf.i. ] habent remifsionem peccatorum amp;tranquillacon-lcientiam,amp;lxtantur non viribus naturxnoftrx, aut vllius creaturx auxilio, (èd Domino DeoRio,inquoiam vmunt vita sterna.
Qui facit peccatum, feruns ƒ peccati,qniavnufqiiifqiieeftit( u us illius,cui obedit.Reftè ers® Hieronymus peccatu vocat iet' uile opus, non liberoliominei’ gnnm,Chriftianiriint liberih’' mines iuxtaillud , SiFiliuS'i^ liberaueritjVerèliberieritis^f' go non debent fibi accerfereü'' nicutem,quodfitpeccando.H? eft igitur defcriptio veri fabbathi :Pijquietein agunt nonàboin^ fed à raalis operibus,nec mouent fe ad opus feruile peccati. Qu^’ dotureprimiscupiditatem vmdilt;fta:,aiitiniuftumainoreni,autij’ iuftam iram,aut ambitionem amp;nbsp;fuperbiam, tune célébrashoda bathum anims, de quodicitur Hebr.4.Quiingreffiisamp;c.amp;cl’tei'’' perasdiiftoChrifti.Difciteàraeamp;c. Qiiicunque veröindulgs'd piditati vindij, aut eft fuperbus, aut ambitions, ille nüquawF^^ teft conquieicere,fed noftes amp;nbsp;dies agitatur fluftibus p^rp^t“’®. rantium cupiditatum. Hanc fententiam venuftifsimèpinxih ^ cap.57.EtGeneE4.de impiohypocrita Caindicitur, Eris''^|‘^^ inftabilis,ideft,nonhabebispacem,quietem, traquilliiatf®’ . corpus tuum vagabitur fine lede amp;nbsp;domicilio, amp;nbsp;animus tuu ftuabitpauoribus,dubitationibus amp;. aliis errancibus affeu®» • Qtiartafpecieseft admiranda quies Filij Dei in P^^5ion5'^ hacfpecieloquiturPaulusPhilipp.z Qui cumeffetiiiftr®’ ■.,
non rapuitxquanrarem uei.iec uiafl'umpta,amp; habituinuétus eft vt homo, amp;nbsp;fa this eft Patri obediensvfque ad mortem. Et Irenxus lib.3. Sicut homo erat Vttétaretur,ficamp; Verbum erat, vt glorificaretur, requiefcenre qui dem Verbo^vtpoifct tenta-
Hanc quartam fp®f''t^{/{ fatis intelligimusinhac;'' i enim magnum perfpiciemus in ïttfd jj, Deus eft merus aóuSij, xi, amp;nbsp;tarnen hoy^ ‘‘'^ pjttü •c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quieuit.hoceftjCefsit'f* .j „.crucifigi amp;nbsp;mon. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J^^^^^;
exercuitluas vires,fuumroburamp;potcnciamdiuinam in^r ^j. dapaßioneamp; morte carnis airumptæ,fedpermifit, vtcarobu . liter lacerate tur à ludxis amp;nbsp;gentibus, défiait etiara fuum‘^,.j
-ocr page 63-47
PRIMAE T A B V L AB.
lir/'f'*quot;'®P“'«lgt;ro vlque ad tertium diem.Hoc magis polTumus f'i'ï'*5nienarrare.
Tota bic vita nihil aliud eft quàm peregrinatio, ficut inquit Iacob.Genef47.Dies peregrina tionismetepauciamp; mali.Et Pau lus 2.Cor.$.comparât hanc vita tabernaculo,led vitam æternam comparât ædificio firmo amp;nbsp;fta-bili,quod neque à ventis, neque àpluuiispotefteuerti.
^^’^eft fabbathum «ternum, quod promittitur Eedefix
vitimo,Erit labbathum ex fabbatho. »ülk^ini célébrantes, tantum landla opera faciemus.Qpia »coii'’'J'^^“sculinxcoqucndicibos,amp;finem fuum habebunt '^j ''’'csamp;politicxadiones, qus funt vel officia, vel opera
’*'’®^ vit« «tem« 'iHi^®’.^®*hil aliud in hac Üfe^^wonis noftrç me-
Quiaamp;hïc non 'ïn^'”®.“*’ ®^*^’ *'‘obis io-®'viuendopr«parabi-!Huj’'^ndenunquam migre-aittrada-''“’lohannem.
Quæ funt officia doâ;orum in
Ecclefia? . ,
id eftjVtChriftusinqintapud Matth. Proférât ex thefauro fuo vetera amp;nbsp;noua :amp; Paulus iubet fermonem Dei reftè lecare,id eft , redè dilcernere Legern ab Euangelio.
’'’fttut ^’^’'^'^eiitaaChrifto
''s.iion*'^P“*^‘®^ contuma-
^b amp;nbsp;r '°.'^P”'^^^* ’ ^^ verbo
„8‘rifnaexcommuni-
Sd*^®'’!”^^ ®°®’^^‘ ^ iiiö,h’’’”®*quot;gt;ßionem peccatorum eis annuntiet, prxterea
fforibus ho-«j,i.^”’*lt;^rinam,amp;fitin
Vitter veritatis, amp;nbsp;ini-’‘’cordiquot;''^'^'.^®’ ^ftudioRis etiam
quot;'’‘Wum^vt quidam
In miniftro EccIeGæduofunt Ipeftandarprimodoftrina,deinde vita amp;nbsp;mores.Acquandohçc duo inter fe congruunt, nulla fuauiorharmonia, nullus con-centus dulcior cogitari poteft.
48 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bnarkatio
incommoda fcrat ac dißimu- Verùm fi vita pugnat cumprâ-let, nec concordiam publicam feßione, illud accidere folet, furbet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod venulU dixit Naziame-
nus,Qui bene docet, amp;nbsp;male d-uit,quod vna manu xdificat,hoc altera deitruk, amp;nbsp;quod vna porri-git.alterarurftiseripit. Sed tarnen d alterutro carendura eft,malo egodoftrinampuramamp;finceram.qiiàm finiulationem fanftitati» amp;probitatis coniunftam cum prxlligiis.impofturis amp;nbsp;corrupttlit doftrinae.Sic Ciceroînquit,Maloindiiertarnprudétiam,quàmfliil tamloquacitatem.quafidicat; Etfivalde neceiTaria eft,amp; laudeat prçdicationedigna.fapientiadceloquentiacopulata, tarnen fi hi« duononpofluntconiungi,Gtiuseftcarere eloquentiaquàmfapi«-tia.lta nos poflumus dicerede miniftris Euangelij, qui funt orato-res in Ecclefia.finon omnino vitacongruitcum doftrina,tarnen fatiuseft.doélrinaraefle finceram amp;nbsp;incorruptam. Quales autem mores requiranturinminiftroEuangelij, docet Paulus inepilkh *d Timoth.j.óc Tit. i.
Quæ funtauditorum Euangc-
lij officia?
Auditores diligenter dilcant Euangelium, amp;pièvtantur * cramentis, amp;nbsp;Deo gratias agant pro inilituto minikerio, pro*:^ lèruationeEcclelï«,pro conlcruatione Propheticorum amp;nbsp;Af ftolicorum Icriptorum, amp;nbsp;precentur in publica congregaoo proEcclclïis,politlisamp;oecono-
miis,amp; luis cxcmplis ornent Euangelium, venerétur etiam pios miniftros, amp;nbsp;loluant eis
dianteisiuxta Euangelium.
Dixi fuprà in admowtj' bus neceflariis ad intellij«'J^_ Decalogi.dupüciaefli^^ débitasmercedesjdeniqueobc ta,alia ablbluta, ’’’^jn-Sunt autem duo rela«”’ dataintoto Decalogqd^ ^^ Aquartumprasceptum, quia non polTunt hscenarraridn«'”^^^quot; collationecertariimperlbnarum.Sicut quarcumpr«tepti'lt;’’^j.^ cionaturdeofficiisgubernatorumamp;lubditorum.patentuni kerorum,dominorum amp;nbsp;lèruorum, præceptorum amp;nbsp;‘^^®l’j|,({ itatertiuniprxceptumeducitnosexlatebris,amp;coIloMt’’‘’^‘jjlj^
-ocr page 65-gt; R r M AÊ T A » V 1 AB. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49
i^^l2(gt;2,Vi(lelîcetinpublicacongregatione,amp;:attr!buit certa offi-^sonniododoftoribusamp;miniftris, led etiam ipfis auditoribns. j'wofficiisdoftordmbreuiterdiximuSjnuncconfideremus.quç (“'oKciaauditorumiPrimumacprxcipuumeftjreuerenuraudi-^^'''’inniinifterijpublici:proximumeft,pièvtiSacramentis;ter-quot;'opublicacongregationeinuocareDeumjamp;ei gratias agere I] ’’‘'''’nibusbeneficiislpiritualibus amp;nbsp;corporalibus,publicis amp;nbsp;p î ^'’'luartum eft,ornare profefsionem Euangelij bonis exemplif, ^f^onienDei propter nos blafphemetur inter genres, Rom.z.Po-|^*''’'imofficiumeft,tribuere minifiris non modo honorem de-j?^/edetiamvidum amp;nbsp;defenfionem, fient Paulusinquit, Qui ' '“t«feruit,duplici honore dignus eft,id eft viftu ôc defenfione.
Antithens»
I^ 'Katipugnantla cum tertiopraeceptOjfuntomnescorrupte-j oftrintamp;prophanationes Jämentorum, amp;nbsp;fcandala j,p''’’âtiaminifterîum amp;Ec-j^’’ni, negleftio, cotemptus, orrmiaimpe-’a f^ ^'^diorum doftrinx, ' *ftnt Ecclefis neceffaria.
Si non effent Scholæ magnx amp;nbsp;paruæ, quomodo poffet con-feruariminifterium? Quidfunt lchoIæ?Sunt plantaria Ecclelîç, ideft, hortuliin quibus plantas educantur, transferend» in a-lios hortos, vt fiant arbores ma-
ht
’’”^ reftè volumus iudicare, fcliolx *lül^J”^'^™®8quot;3Pâ’'®EcclefiçDei:etfienimin cœtu fcholaftico yjl '^quot;^hypoentæ,tarnen magna pars célébrât Deiim,amp;inhac ^'’^infutura vita. Sic Deus ip(e nominat fcholas amp;nbsp;Ec-tlcfiasEfai.si.Pofui verba mea in ore tuo, amp;nbsp;vmbra inanus meæ protego te,vt plantes mihi casks,id eft,cxleftes hortulos,plan»
taria, femmaria.
-ocr page 66-SO
E^arrafhfeci/nJii fa^ul^.
De quarto præceptOr
CAP, V I.
5 Onorapatrem amp;nbsp;matrem amp;c. Diclum Syr^^’' i dx cap.3.Honora parentes fermone,opere amp;P tientia,tresgradus honoris comple0htur,qu0' rum primus eft agnitio ordinis diuini, in 9^*? lucetfapientia,iuftitia,bonitas amp;nbsp;prüfentiiDquot;'' Confpiciturenim iuftitia Dei in pœnis po“^' cis, amp;nbsp;Bonitas in coieruationeiocietatis, ^«^9’ totusordopoliticusplenuseft teftimoniorum fapientixamp;P^^ fentix Dei in genere humano, quod ideo conferuatur diuini- Memorabile diflum eft”'J' tus,vtindeEcclefta colligipof- capita Syracidis.quod exp^ fit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rotundè amp;nbsp;breuiter quart“®
prxceptum,Honora,inqun’P^'” rentes tuos tribus modis , primiimlermonejVelquodidenif^'®' pinione,quiaomnis (ermoformaturcogitatione,deinc)eip^‘’®P®' re feu ipfofafto,tertio patientia.Quid eft fermOjVelopiniob®’'®'','' fica^quam poftuIatSyracides aliberis ÄomnibusfubditisiRefpo-dco.-Hieprimusgradus eft agnitiofàpientiç, iuftitix, bonitatistSf prxftntixDeiinordine politico amp;nbsp;ceconomico. Prinuini eniniû-pientia conlpiciturin iplb ordine legumjContraftuum, amp;nbsp;indifen' minevirtutum amp;nbsp;vitiorum.DeindelucetbonitasDei in confer^' none humanx ibcietatis,quam conatur Diabolus mille modis igt;^ ftpare,partim homicidiis,partim niendaciis.Tertio, viderehrt'^ ordinepolitico amp;ceconomicoexprefiaveftjgiadiuinx iiilliiiagt;*’' delicet in pcenis amp;nbsp;fuppliciis improborum , amp;nbsp;in xqualitawd“* exercetur in iuftis äc legitimis contratftibus.deniqiie totusor““^® litiçus amp;nbsp;œconomicus plenus eft teftimoniorum prxftntixOrt'n genere humano. Nifienimadeffet Deus parturientibus jquisno ftrumeditus eflet inlucemlaluusamp;incolumisiNifiDeusdsfende-retparentesamp; liberos noftes amp;nbsp;dies, Diabolus omnes interficerei •aut minis xdium,autinccndus,aut fubitis tempeftatibus, autato maille modis.
-ocr page 67-E N A R R
51
Irafipefignificatpœnam He braîcaphrafi. Eft au tem hoc di-ftuni Paiili adamantinum vinculum obedientix ciuilis. Vbi-cunque in corde ell verareuerÉ-tiaamp; fubieftio, ibi Iponte præ-ftantur omnia débita officia.
Sjcudusgradiis eft vera cor 's teuerentia amp;nbsp;fubieftio ergx patentesamp;legitimos magiftra ^; De hoc gradu Paulus in-^'quot;tÿMW./^.jNecelle ell obedi-^''wfelùin propter iramjd ’Pænim, fedetiam propter ^’ifientiam.
'^sttiusgraduseft ó^hzh^ .squitas in toleranda infirmitate tetumamp;magiftratuum. Ad hune gradum percinctrégula à ''fottadita[z.Pefr.^.]Obeditc
’’'^inisnon folhm bonis amp;x- Patientia de qua in Syracidie ^hfed etiam morofis amp;du- dido fit métio,eft xquitas amp;nbsp;lent ''Olibuj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tas eleganter tolerans aliqua 1e-
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiaerrataamp;aliquasinfirmitates
1 wnatonim Non eft enim iuftus interrajqui non peccet.inquit quot;W'aftescapq.Acprxcipuègubernatores non pofluntomniaita niini(lrare,vtnul!aaccidanterrata,nulla(r?ÄAfxaTÄ.Tu quidé, r'iaaucesinnumerofubditorumautdifcipulorum (hanchabe# ^J5'nationemvaIdefuauera,Meregemeffeoportuit,fiegoeirem
1 ''nator,egooraniafieadminiftrarem,vt nemohaberet, quod quot;'epofletdefiderare: fed fi quando fueris collocatus,non dico in ?'Snanaiii,qualemrexerunt Argonautx,fed in paruaaliquacym-'‘'’“Horuinfcalmorum.ipfeeuentusrefutabithanctuam imagi-'quot;onenijamp;reipfaexperieris tefuiffe ftultum amp;nbsp;ineptum admira-'quot;npropriæfapientixamp;induftriçjamp;teerraffe in co,quod alio-'quot;‘'Wa errata amp;nbsp;(rçdÂ/zÂTÂ exagitafti.
Mquamauterndefubditotumofficiis diélnmeft, nunc de 0 ^tnatoribus dicendum eft,quorum officia Rom.15. amp;nbsp;allas fx -M ft ^“'^îur. VultenimDeus, gubernatoreseffelcutaterrx, 'ifcuftodcs dilciplinx amp;nbsp;pacis, ScnutritiosEcclefix, adiuuan 5o«ni officiopropagationemdoólrinx,vc pfalm.47.dicitur, ''napes populorum congre-Vt'funtcum
Hic verficulus de tribus rebus commonefacit gubernato-res: primùmde adiunftioné feu
P^WoDciA- nbsp;nbsp;id eft,cum ve
•^^ain,quo. raEcdefia.
» »
-ocr page 68-52 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SBCrNDABTAlVlA«.
niam Deus à (cutis terrae vche- aggregations ad mentcreleuatuseft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coniungat, cum vera ƒ**-
Nam vt omnium hominum toe exceptione præcipua cura efTe debet, vt fint membra amp;nbsp;eines vt' rxEcclefixJtaetiam Principes non fint hoftes Ecclefiatjnonaiieni abEcclefia,fcdhuiceorporiinferanturperbaptifmumamp;pertotuia xninifterium.Deindehicverfuscommonefacitgubernatoresneo' ficio: appellat enim difertègubernatoresfeuta terts, id eft,defend' res amp;nbsp;euftodes difeiplinæ ac pacis. Sed vnde fumpta eft metaphors ApudHomerunjamp;Ouid.iö.Metamorph.deftribitur feutum Aigt; cis,{èuclypeus.AiaxTelamoniusfi.iitvir grandis, procers ftatu^ eminens fiipra alios homines,amp;inftruftusdiiiinorobore animi « corporis. Huncarmaturaingenti fcutofeucIypeo,vocatHomerul p.i-yetifgt;i,i^ Ay^euati, ideftjmagnum fèptum Grscorum. Vtenim non facile tranfiliri poteft fepes grandis, qua muniunturagriJW Aiaxfuitlcutumamp;leptum magnum feu firmum prxddium Grst' corum contra Troianos,amp;multipotuerunt la tere in tutelaamp;prï' fidio Aiacis : ita omnes gubernatores debent fuorum fubditoruni efiefcuta feu magnafèpta. Tertio,quareplalmusdicit,DeuseleiU' tus eft vehementer? Vt figniheet,Principes amp;nbsp;aliosgubernatores conuerfos ad Deum, efTe præcipua membra Ecclelis,amp;Deuniexs' tari ab ipfis non folùm illis officiis, quibus adinuant conferuation minifterijamp;propagationem doftrinæ,fèd etiam exempt bonis, ^uxmultiimitaniur, amp;nbsp;quibus plurimi inuitanturadfocietateiii Ecclefiæ. Conftantinus Magnus fuit pius Princeps, amp;nbsp;verumEC‘ elefiaemembrum. HicnontantùmdefenditEcclefiam contra T)'' rannos,Maxentium,Licinium amp;nbsp;alios, fed etiam fuo exempleplj' rimas genres pertraxit ad fbcietatemEcclefix. Qualis enimrexe“, tales funtfubditi, Regis ad exemplum totus componiturorbis^' Principesharumregionum non effent Chriftiani, non ample^ renturEuangelium,vbi manerent Scholx ?vbi manerent mi”quot; Euangelij? Aut nul'æ effent Scholæ, aut non effentreftèinU”“'*’ autnulli effent miniftri in hisregionibus,aut effent opprefsi9f^’'' nide. lam cùmDeusdederithisregionibus piiosamp; mediocres J’i' bcrnatores,ftudiamediocriterflorent, àquiaPrincipesfuntain’® tes religionis amp;nbsp;earn defendun t,eorum exemple inuitantur multi, Vt ipfi quoque ament amp;nbsp;difeant Euangelium.
£tpfalmo foxCum cojligentur populi in vnum amp;nbsp;regn^i^
-ocr page 69-BNARRATtO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5J
«mtDomino.Hicdulcifsimus verficulus coneïonaturPrin-fpibiisamp;populis,acpr2cipitvtrifque,vtconueniant, ideft, tue-’Wu communem congregationem amp;nbsp;minifterium vocis di-quot;•Wjamp;dilcant veram doftrinam’, amp;vero confenfu Dcunain-“’«nt, amp;nbsp;doârinam confer-
’‘^''Rudeant. Huius autem pij Hxebreuiter fintdifta deof-^quot;fcifus reges debent effe du- ficio gubernatorum in Republ, ^^^mdores. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de quibus extant longa volumi
na veterum amp;nbsp;recentium fcri-^m.Platoinlibris de legibus,amp; lurifconfulti inPandeftis,amp; a-1 aptères prolixe philofophantur de offieüs regum,Principura ^“orumgubematorum. Summam verö nosbreuiter complexi Satamp;Ariftotelesinlib.5.Ethic. vna definitioneomniac5-j,, '4^gt;?po(runt verè,eruditè amp;vtiliter dici de hac materia. 'Watus,inquitAriftoteles,eft euftos legis,id eft,eft vox Decalo-jj?*'°*''’*®’’P'^®t*™urinEcclefia,repetitamp;fancit Decalogum,amp; Ij ‘Decalogoruasquafdamleges poÏitiuas. Deinde eft executor .ÿSipattimindefenlioneiiiftorum, partim in peenis amp;nbsp;fuppliciis ^ffoborum.
Aofficüspjfentuminfigneprsceptum traditur EpheCd. E-'Weliberosveftrosindodtrinaamp;dilciplina Domini. Cum e-i^i’idifciplina non fufficiat, iubet Paulus addi dodrinamDo-Aqusnó poteft tradi fine ledione amp;nbsp;cognitione fcriptorum ’pbeticotum amp;nbsp;Apoftolicorum. Neceffaria funtigiturinfa-
Me.
ÈedT” P®*^®quot;’® gubematio Hve de quarto prxcepto.Si e-'‘'ïcommendataeft,tamé nimvell^musomniacomplefti.
Ito *”’“®’ ^ puellas nolle lt;1«? ad boe præceptû pertinent, tjquot;'ï®’^®^nx cxleftis ne- vixvnius anni fpatium nobis ad enarradumhocprxceptum fuf-
1^ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ficeret.Reliqua,quxhïcomittO
Ïjul *j’'*quot;®'^gt;’“^tbicïs amp;nbsp;alibitraduntur. Infigne diftum eft ’.ut,o^'^-^l^quot;'^''l^'odiamannotaftis,deliberali amp;Chriftianainfti-^''n''I'4quot;^'’^'J^'®’^'^®''^^®dquot;ft'^'^ ^^“^^’®’^'^^’■°® ^^^'■°® ’” ^°quot; '*ü(in '''■'P^'’^aDomini.Iamconfideretur difcrimen inter edu-'*rtu''^ ^^^”'''^quot;' amp;Chnftianam.Cicerofibum fuumbberali-
'‘ftnftitui^ç,Jnçjfi^^(.pçj.jbita^eum tres libres de officlis,
-ocr page 70-54- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s n C V N n AE T A B V L AE» fêdhxcomnia tantnm pertinent ad difciplinam,quxeftopushil‘ manxrationis,nondiim vero tradit Cicero fiüoftiodoftrin.imDo mini,quam nös vocamus Catechefin Chriftianam,feiibreiicEuä-gelium. In Ecclefiavero aliadebet effe forma inditutionis libero-rum, quialiberisChriftianis non tantum funt proponenda prxce-ptadehonefta gubematione vitx amp;nbsp;morum, fedprscipuaciirate-neris mentibus inftillandaeft dodrinapropria Ecc!efi«,amp;qua:Ec-clefiam ab aliis feftis diieemit. Sed non voJo in re manifeda immo rari.Sequitur quintum prxceptum.
b il it
«1 ti
it
Dc quinto prxccpto»
^ÄQon Decides.
E T S I exhauririfapientiaLegisdiinn«nonpoteft,tâmts de eins auótoritate,qujc immota eft,amp;de caußis fepeamp;reueren-tercogitandum eft. Vtilitas huius Legis, Non occides.manifelh cft. VultenimDeusconftrüarifocietatemgenerishumani. Ad-pficruciatusconfcientixin neceiniufta,qui naturaliterfequun-f.ur,oftendunttaliafalt;9:ainjuftaeflè. Deindes-óp^azin naturabu-manaappetuntconièruationerncognati fanguinis. Etqu**’4“® alij funtpropiores,alij longiusdiftantaftirpe, tarnen commune cognatioeft interomnes honii
nçs propagatos ab Adam, vc prxeJarè dixit Âuguftinus lib. j4.de ciuitate Dei cap.«. Dens ex homine vno voluit homines infti euere, vr humanum ideft,propa genus’non fb- gare,nafi;u lùm nature fi-militudine conlbciatum, verum etiam quadam cognatio-nis neeeßitudine in vnitatem concordem pacis vinculo colli-
Paulus Aft. i/.in concionert rè philofophica ad populum.h thenienfeminter alialicinquic J Deus voluit ex vno (anguine,eX Vnaguttula fangiiinis,totuni5* nushiimanumpropagari.quaii dicat:Deuspotuiflet,livoIuilIet) ita condere genus hnnM”quot;®' fieut condidit naturani-*''S j^‘ cam.Angelos enim fimBlc®®'quot;' dit vno ft eodem moniento,èli-que maxima fimtlitudonaturi interangelos tanquam Spiritus. Sed aliud fuit conlilium Dei in
jsreationeamp;propagationegenerisliumani. Non enimomnesho-
-ocr page 71-BNARRATIO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ç$
j.'’wliniuli:femelcondidit,fed primus homo fuit Adam,exhu-^i’fleucoftaextruéiaarque xdificata eft Euavxor, vt loqui-, “hipturavenuftifsimèamp;dilertilsimècap.a.GeneCAbhisduo-jj !”ï®®*l’“s Adam amp;nbsp;Eua nos omnes amp;nbsp;finguli.quotquot in ter tjjj'®'*’gt;®“^viuemus,aut viximus, propagati fumus. Quam ob jj. ‘'’’ÎDelucquæftionefatisfacittibi Auguftinusinquiens,Deu9 L ^^’bit ab vno homine,vel ab vno ü.nguine,vt Paulus loquitur '^■Viotumhominum genus propagari, vt effemus conlociati ^.‘^ntumnaturxfimilitudine.fedetiamcognationis feu cogna-j quot;oUinis arftifsimovinculo amp;nbsp;necefsitudine. Eftigitur quodda !''*''îleamp;cominunefœdusomniumhominum,feunaturalisob-J^'b,vtloquunturluri(confulti,dequa Propheta Efaias cap. 5 8. J^'f.CarnemtiiamddeftjCognatumfanguinem propagatum ab Gcutamp; tues propagatus ,ne delpexeris,noli contemnere.
A^'aovides pauperem mendicum amp;nbsp;Lazarumfcatentemvlceri-(^.■■'olieumauerfariamp;abo.minari,fed memorefto diftiProplie-'‘'^«m tuam ne delpexeris.
Juntautem8calixcanirïïhinusLegïs. Non vult Deus à Dia-n'^amp;hominibiis trucidari Dominum noftrum lefuraChri-'‘;'’''quieft imago stemi Patris. Ad huncFilium Dei LexilU '^.^flm referatur. Deinde nee
Loquordepiis. '
Kó-y!^ xteriii Patns.Iohan. i? Inipfovitaerat, amp;nbsp;vita eratlux homiuum.
itom maffam natur« hu-j j’''*yultDeusdeIeri,qu«eft 1 p^oliumDei,Sein qua lucet
^^^uieftimago «terni Pa-
ft.J'‘'*'“™gt;niushanccauflam?an expliiïofbphia?non,fèdex di-jfj 'quot;'l-wp-P.vbi Deus poft dihuiium repetit Legern, Non cecils ‘Qilicüqiiefuderithumanum fanguinem,fundeturfanguisil-jj. P,®''l'orainem,ideft,perm3giftratum.Quæeftratiohuiüs feue-r^'^' ^uitur in textu,quia homo ad imagine Deifaftus eft, vel, ■lila ■ '™®^gt;b°”’o®ft‘™:*goDei,exempIurnipDei quilqueeft in jj 6'neparua. Hancftiam imaginem nOnvult deler! aut deftrui j ^iHon vult interfici huncfuumfacerdotem amp;nbsp;hoc domiciliü, j ^Filiusvnacum Patreamp;Spiritu fanéiphabitatamp;lucet.Cüni quidem créât a, vt nos,fcdeflentialis
'‘“'^üiasxtcrniPauirjprimumlia.’C Lcxadipfumaccoramo-
-ocr page 72-5«? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8 K C V N D Ag T A B V 1 AB.
detur.Sedcontridifpiitetaliquis, Nónne oportuit
amp; interfici?qiiomodo igitur hxc Lex pertinet ad CnriItunij^^[^^ fpondeo. Deus voluit obedientiamFilij in morte amp;pa(sgt;one, ^^ approbat,hanc vult,amp;; hanc compenfauit inenarrabiliglo™gt; ^^ quadicitChriftusLucas vitimo,Nónne oportuit Chriftumpati, fic intrare in gloriam fuam? Et Philipp. ï.dicitur,Propterea exa ta uitillum Deus, Ót dedit illi nomen fupraomne nomé amp;c.Seti Deu non voluit,id eft,non approbauit f^uitiam,quam Diaboli amp;nbsp;totu® organaexercueruntinFiliumDei,etiamfivolensamp; certo con i permifèrit eos lieuire.
Cumpecudes interficiuntur, nihil pecudisfiipereft,quodvi' uat,necpecudes ad xternx virxlocietatemconditätfunh^'“'’' ieciteas Deushominum dominio. At triicidato Chriftojliipef^ diuina naturar/J^Oj fbeiam maflam defiderans, amp;nbsp;vindictam
ordine iuftitiæ pofcens. Truci-datoetiamalio homine contra Legern Dei,fupereft anima de-fiderans ibeiam maflam amp;nbsp;vin-diAam pofcens, ficut (criptum eft[Ge«.^.J Vox (anguinisfra-tristuiclamatadme de terra. fceIeranoftra,fcilicetPrincipum,gubernatorum,maiorevindican‘ tûrmodo.HçcfententiaSenecægrauiftima congruitcum librofa* pientix,vbifcribitur,Potentes,id eft Tyranni, potentertormenU patientur. Siciitenim deliftafuntatrociora in Tyrannis amp;nbsp;omnibus iniuftisgubernatoribus:ita etiam pœnxeruntmaiores,qmâ Deusferuatxqualitatem Geometricam in diftributione pramno-rumamp;poenarum.
Apud Senecattl in quatiatu Tragœdia hoc præceptum tra-ditur iudicibiis,vt abflineantab efFufioneiuftiamp; innocents ßn-ginnis.IudexfutuniSjinquitSc-neca,fanguinehiim3no abnine, fcilicetiuftoamp;innocenti. Nam
Nee homo fle in poteflate lui eft,vt ins habeat difloluendi W-pulationis animx amp;nbsp;corporis, quam condidit Deus, vt eflet Sic argumentorScientiamp;v® perpétua. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lentinonfitiniuria,CatoVti«-
fis leiens amp;nbsp;volens libi netent fonlciuit,EfgoCatononfecitfibiipfi iniuriam. Ariftoteks inpo* ftremocapite5.Ethicorumagitat hanc quxftioné.anpofsitaliquia fibiipfifacere iniuriam. Refpondeo ad Maiorem, Volenti/dbcet tan
-ocr page 73-ENARRATIO
' 57
MW rem, quam habet in fna poteftate. Nemoantem eft dominus; quot;orummembrorumjVtreiSèdiciintlurirconfulti.Deusinqiiit Le ^''5it5.incle(criptioneanni Iiibilasi, Terramea eft,vostantùm co '’'nieieftis. Etinp(al.ï4.dicitiir, Domini eft terra amp;nbsp;plenitiido. ''^5gt;orbisterrariim,amp;qiii habitantin eo. Ex hisdiftis amp;fimilibus '®quot;iuntiirregnla:piiIcerrimx,qusE feperepetiintur.Lexmagiseft ’'gt;iinanoltrarumrernm,quàmnosip!i. Quienim Legern lubet ï’'’*eire,Deiitnpra;ficit,dicit Ariftoteles 3. politic.Item, Nemo eft do ®’quot;quot;isllioriim membrorum.Ergo Catopeccauit, amp;qiiidem atro-quodfibi necemcôlciuit,6£.magispeccaiiit,quàna fi alienum WecilTet.quia mains fcelus eft,proprium corpus violate amp;nbsp;dc^ [?'r«iquam aliennm.teftePanloi.Cor.ö, vbidicit, Icortationeni 'ti’rpifsimum fcelus, quia alia peccaca fiuntextra corpora, hoc, '^*'opeccatumcommittiturinipfocorpore^
HïUntxcauflxinLege,Nonoccides, confiderandx finit. Ac '‘’prioribus caulsisüpius lo-
Wntwhomines, qux ab Vti- Breuiter amp;nbsp;Dialedico more ''^tefiimptçfiintmagiscofpi- repetam cauflas. Prima caufla ‘“«.fedpofteriores illx oriun- huius prxcepti,Non occides.fu-'“'»üpientiaamp;iuftitiaDei. miturabvtilitate.quia h nemo obtéperaret huic præcepto, fed J^nes facerent ei contraria, quid lequeretur.^promilcuæ cardes in “'“généré humano. Secundacauflafumicurà voIûtateDei,Deus quot;''eonferuari genus humanum, non deftrui. Tertia fumitur à ““Utibus confcientix, qui ßquuntur necem iniuftam, vc Gain ■nterfeftiimfratré obiurgatusàDso, Vbi eftfrater Abel? mox
. '’natfraftiisdefperatione, Maior eft iniquitas mea, qnàm vc 1 quot;'temitti.QLiarta caufla fumitur à çiAoî-opj/iâ.id eft, à naturali ^ ^“olentiaergacognatumfanguinem. Omnesfumuspropagati f^““f^‘’gegt;ine,amp;abvno Adam,ergo nemodelpiciat, nemo Içdat f^'’gt;carnem. Poftrema eft omnium maxima amp;nbsp;grauilsima,qu2e ^'JtaturGenef9.QniahomoeftimagoDei, hanc imaginera non ^ '(leleri,nondeftrui,nonviolari. Hæccauflaprimùraaccommo quot;“rad Chriftum,poftea ad ceteros horaines.
De fexto præcepto.
^^idit Deus omnibus angelis amp;nbsp;hominibus notîtias virtu-h
-ocr page 74-ƒ«
SECVNDAE TABVLAE.
tum,amp;:in hisinte!lcdum caflitatis.Quia vukinteHigijqiwIisft ipfe^amp;ledilcerni vulcàmalis amp;nbsp;immundis naturis. Vuk etiam nos cum fka fapientia amp;nbsp;voluntate congruere.Sed quia radius Incis diuinxinfitusmen hominumdecakitateoblcuriorerat, ideo moxpoft creationem mandatum expreise traditum eft, Eriinc duo in carnem yuam^ideft, inlèparabiliter iundi. Hacvoceftn-citum eftconiugium,amp;traditaprohibitioomnium vagarumli-bidinum. Ac nc exiftimemus,poJIutos adukeriisaut aliisJibidi-nibus prohibitis ruere in exitium calu amp;line conftko Dei, multa
fiant in diuinis diäis amp;hifto-riis teftimonia propofita,qux affirmante diuinitus hxclcele-rapuniri,vt leriptum eft, Scor-tatores amp;adul
terosDeusiu- id eft, punier, dicabir. Et in
hiftoriadeletionis Sodomxdi-Aumeft, Pluit Dominus igné Scfulphurà Domino.
Deus fparfit gratam fui nomi nis famam, non tantum in arti-bus.ledetiain virtutibus. Idea nefas eft negligere amp;nbsp;non facers eins mentionem,quoties velde artibus, vel de vircutibus oratio habetur.Ac vtiamdeartibusni hil dicam, notitiæquidem virtu turn à Deo humanis mentibuf
funt infitæ , quia Deus vult a» gnofei,quails fit iple, amp;dilcerni ab omnibus mails, iniiillisdci'’’' mundis naturis,hoceft,Diabolis amp;nbsp;eoriim organis.VuItetiam noS curn fus fanditateduftitia amp;nbsp;voliintate congruere, ficutPaulnsin-quitj.adThe(ral.4.HxceftvoluntasDei,fandihcatioveftra,vt ab-lïineatisàfornicatione.ôcfciatvniilcjuifque vas fuum,id eft,corpus fa um poßidere in fmditate amp;nbsp;honore: fed inter omnes notitias virtucü nulla eft obfcarior,amp;de nulla affenfus eft languidior,quam noticiadecaftitate.IdeoDeusmox poft conditum genus humanu fanxiclegem coniugi j,Erunt,inqiiit,duo in carnem vnam,ideft,m» feparabiliteriundi^vnusmas amp;nbsp;vnafœmina. Acneqinsexiftiniet. pœnasadukeriiamp;aliarumlibidinum ede fortuitas amp;nbsp;caruales,“* non regiconlilio Dei.Scriptura amp;nbsp;dida proponit, amp;nbsp;horum did®' rum,tanqiiam regularum exempla valde horribilia, qua décorât» quæfitvoluntasDei, amp;nbsp;quantoperè Deo difpliçeat adulterhimóc Vaga: libidines.Ex miiltis verö duo nüc eligamus breuitatis caufla. Ad Hebroos vltimo,Scortatores amp;nbsp;adulteros Deus puniet.quodita intelligatur.Deuspunitaut immediate fine minifteriocreaturaru, aut punit mediate per angelos de homines. Immediate dekuit
Deut
-ocr page 75-ENARRATîO
59
Îeustotummundum diluuio,amp; Sodomamigneamp;fulphure.Seri-biturautemdiferte GeneCip.Pluit Dominus,id eft,Filius Dei,à Do ■ninoddeft.abaîterno Pâtre Hoc diélu m perpétua memoria dignû 'H.quiadifcemitPatrem àFiIio,amp;Filium àPatre, amp;nbsp;eft illuftre te-Ibisoniiim de diftinriis perfonis diuinitatis. Deinde altéra caulTa '^uarehoediftum debeatimprimi noftris perioribus, non aliter ?''îininaago figilliimprimiturcerse,quiateftatur,FiliumDeifuifle *^eciitoremharumpœnarum ,cnmquidemhæcperlbnadiuinita-’'sfuerithofpes Abrahami GeneCiS. Abraham vidittres, amp;nbsp;adora» “'tvnum,videlicetFiliumDeieuntem inter duos angelos. Vt au-’swFiliusDei eft medicus piorum,amp; holpes de conuiuahabitans in ‘plbrûpeftoribus per fidem,Epher3:ita eft lèuerusiudexdtexe-'utorpœnarum,quasmerentur contumaces inatrocibus delidis, y'n Epicureo contemptu Dei de minifterij Euangelij, in parrici-’quot;snoininuminnocentum,inflagiriofislibidinibusdic.
Intelligamusigiturvoluntatem Deiimmotam, amp;ordinemà *J5oin(htutum,audiamus vocemdiuinam,amp;intueamurpœnasgt; ’creuerenterDeo obtemperemus,amp;fciamuseumhac obedien-*'^colivelle. Hxc etfilongiore ^daratione indigent, tarnen breuiores fumus, quia pro-pf'um locum commemoratio-
caftitate amp;nbsp;de coniugio ““«ttibucinus.
Poft Locum in quo nüc ver-famur de Lege,ftquetur alius ri-tulus de prxceptis de conliliis. In eotituloeriamfietmenriocafti-taris,infineverö LocorumThe
oiogicorum exiarmuiub ue ton ^^amp;y^f '”^*® ‘^“®^“® titulis erit hæc doririna vberiùs esplican-
De feptimo prcecepto.
furtumfades.
ConditaEcclefiaamp;lancitaLegeconiugij.inftitutiimetiam eft ’J’linium rerum corporalium,qu«neceHarix Hint vitae corpo-^'■•Eftautem ordinatum dominium his verbis, Genef 2. Subii-'‘'«Vobis terram,amp; dominamini pifcibus maris,id eft,Generi hu
-ocr page 76-'ÉQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S H C V N D AB T A B V L AIS.
ciat,qux profint ad xqualitatem confèruatricem focietatis. HaC Lege amp;nbsp;diftinftio dominioru
amp; contraftus comprehendun- nbsp;nbsp;nbsp;Poft conditos homines amp;in-tiir. Poftdiluuium verb Cenef ftitutum coniugium, Deus an-9.hxceademLexrepetitaeft. dominium rerum corpora-lium,inquiens Genefa.Subiici-te vobis terram,id eft,Colite terram,eftote agricole amp;nbsp;plantatores, fubiicite vobis terram colendo amp;nbsp;plantando, à dominamini pifd-bus marisamp;c. Exhisverbiscolligitur,quatuor rationes compara-diviftum maxime naturales effe, vt etiam Ariftoteles docetinpri-mopoliticorum. Prima ratio eft agricultura, cuius laudatioextat apudXenophonteminlibroderefamiliarituenda,amp; apudArifto-telemin i.libro Oeconomico,vt alios auftores omitta,quiagricul-turam laudibus in caelum extulerunt. Altera ratio eft pifcatio, ter-tiaaucupium,quartavenatio.Hx quatuorrationescomparandiv!-ftus recenfenturindiftoGeneCa.Ok Genefp.poftdiluuium. Quid autem de aliis rationibus comparand! vidum exiftimandum fit, Ariftoteles prxclaredocet in i. Politicorura, vbi de feneratoria in-quit, Meritb odiodign.i eft,quiavtitur nummotaquamrefruftifi-cante,cumquidemnummusfitnaturafterilis,amp; omnisfruflusex-persac vacuus. Ergo agricultura (vt de aliis no dicam)eftiuftifin’’’ amp;maximènaturalisratio comparand! v!ftum,quia vtiturrebus frudificantibus. Seddehacrealio locoeritdicendum.
PrimumigiturhxcLex fit nobis teftimonium contra fanati-cos, quifingunt Deodifplicere
diftinftionem dominiorum. In Ethicisdixiraus,qutdPla-to in libris de Repub. fcripfewt de comm unione rerum, amp;nbsp;quomodo Ariftoteles in a. Politicoruni banc Platonicam communionem refutaucrit. Ibi etiam diximus defurore Anabaptiftarum,qui conanturhominibusperfuadere,it omnesfacultates conférant in commune. Eft autem praceptuw, Nonfurtum facies,expreflarefutatio Anabaptifticx dPlatomt* communionis.
|
Deinde gracias agamus Deo, qui contrarius miranda làpié-tiaordinauitjVt iuftacommu-^niçadone rerum genus humA- |
Contradus funt teftimonu defapientiadiiiftitiaDei. Noquot; enimtantùminftitutifunt amp;nbsp;or dinati çons^^t“® propter vuli-■jiuin |
BMÄRRA’ri®
^Wnlènietur, amp;nbsp;intelliga- tatemamp;neceßitatem,dequadi-cit Xenophon in Oeconomico, j '’Hliicontraftiis ordinati funt,vtfint monitores amp;nbsp;concio-^^deiuftitiaamp;fapientiaDei.Nam fapientiaDei amp;nbsp;iuftitia or-lt; i)^ *^aniat squalitatemjquæ eftconfèruatrix omnium congre-./quot;“■namp;focietatiim.ficut econtrà inxqualitas deftruit genus ^^’'’'’uiiijamp;eftfons omnium feditionum ,bellorum amp;nbsp;difsipa-(..'''*''’'’’g‘’nerehumano. Quotiesigiturexerces cotraftumcura jjiJ^’^niis,vendis,locaSjConducis,cogites te commonefieri de ma .^‘’■■sbuSiVidelicetde fapientiaDei ordinante contraftus,amp;de /quot;äiideft.deaqualitateferuanda in contraftibus, vt agnofcas, ‘’’«Heiiiftumjid eft, xqualem fine ®e?o-ïa7roAt)4-/a.
('^'.Dcnmeflèiuftibid eft, x-J'’l«i,iuxta regulam quam
Natura alterum alterius indige-re voluit, quia quod vnideeft, pracfto plerunque eft alten:fed
L J^temo reprimamur voce nbsp;nbsp;nbsp;Laudatur à Cicerone diflum ?*pœnarum metu, vt abfti Periclis gubematoris Attici, qui i^Usarebusalienis amp;nec dixit ad Sophoclempoêtam, col J^ös.nec manus fint aui- l«ga™ gubernatione , Decet ^'®Minalienarum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gubematorem nonmodóma-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nushabere abftinentes,ledetia . quot;’continentes.Nonfatiseft te manus reprimere,nifietiam c5-^. ociilos,amp; cogitationes,amp; affeftus ,quiinordinatèmhiant a-phiradicendaerunt infra in nono amp;nbsp;'’pracepto,Non concupifces.
De oólauo præcepto.
^^^dicasfa^4m teßimonwrn^s.
Mt * ft^®quot;® ’ 4“°“®® fitmus vno die fall! teftes ! Pnecipitamus tün'*quot; ■ gt;''’‘^“]gsnu’sftilpicionibus,amp;deformamus homines »ij'*^’8P°^o®gt;ft“orumnccdoftrina, nee vita nobis nota eft:
®“'^^o‘^f^^’3mus,refpondemuSj Qilia alij hoc fa-'oiiiJe '®’’‘’'’ ®*'*® ’^ ft^o ^’® excufatus, fi dixeris, Qu'a hic vel iUe gt;lt;arpA''^'’''quot;'^“^'P‘'‘^'’5^'-*'^’^^‘l^’‘^P^^'^e'TIgt;‘^ß*'*^ P^2^“^^^*® ^'’
•••MW regular in verbo D ei propofitas»
-ocr page 78-62
SBCVNDAE TABVIAB»
Qnamt sliquis ex audite!'' bus , q 11.1 re ego in enamtio!'’
Prxcipuxvirtutesiècundxtabulx (tint iiiftitia,caftItâS amp;Tf ^ ritas^qux amandæ amp;colendx finit non tantum propter needs'* ^ tatem amp;vtilitatem, ftd multó magis propter agnitionem amp;nbsp;1»' K uocationemDei.NecDeiim^nechofies Dei Diaboloscernis of/Si lis corporis, fid mente facienda efi firma difiindio eonfidewj‘\[ proprietatibus. Deum agnofiis omnipotentem,fipientem,l»'l\ num, beneficum ,æquaJem, iuftum, indicem, cafinm, vemccir-'j^. ,mifiricordem,Jiberrimiim,quifipatefecit taJem , amp;Filiumn- j\ demptorem mificjqui amp;barnm virtutum congruentie curnDf 1 *^( in nobis Teüituit,amp;:bxcdeeo cogirare amp;nbsp;celebrate in inuotatie- \ ne oportet,Sc hunc Deum in inuocationealJoqueris, Scfegn^a^l^ eum ab omnibus naturisiniu{lis,poilutis amp;C nicndaabes çrarisetiam Diabolos boRes Dei m en daces Si immundos,ijgt;^l^ impelluntmifiramhominum naturam ad (editioneSiCrdeSib' bidinüconfuRones,mendacia,YtquampluTimosauellant'aDi''i Siinsternum exitium rapiat.
De boe difcrimine pios quoti-die cogirare neceReeR. Sirigi- , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„
turincoipediu dodtrina de bis prxceptorum fecundx rabuif K Yirrutibus,iuRitia,caRitate Si '
rôties inculcem Sc repetimcoH 11
virtutihusDei.AdbaMtpt^^’^ i ^ nem breuis Sc espediti tel^ol'^ / ^
Hisjimmundis Si mendacibus , nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j m i '
naturis-ERautem veritas Rrma nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pukatudo^^ ^
■oamp;^o'^ififin Yoluntâte, qu^có-fianter nmpleéiimurveras lèn ten das,diam us ver a, rem am us paéia, Sc in ferm one amp;gefiu vi-tamus indidiolas oceukatio-nes. Sed quoniam toradodiri-nadevircutibus in Ethicis ex~
yeritate, qua: perCpicuè diRin- monefaSHonem de Deo, 'j ^ tueunrrefiiiisintelligicu!,!iquot; ' j lt;j doearum exempla in Deoip' / «j cimusamp; contideramnSiijed'^ j (j nobis miCerispeccatoribus^ jp^ funt vm brx tenues Sc exigea i' 1 i mulacra virtutum,rtdeata'^' 1 quit in i.OfHc.iNonriuia’’'^^^'’' 1 terperfeSiosbomiaea,^^^^^^^^^ j ^ plica ra eR, ad poRrema prxce- eos, cum quibusprçclarjaptf^’ i^ pra Decalogiaccedo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R habeant quidam Saiub^, ^^
giumtDeum âbomnibus iniu
virtutum-EcliautcminLcp'^'' 1
pina,tanquam in (peculo imagines virtutuna propoütxfa^'^'l ^^i^nosàLege,tanquam à carcere abborremus.ErgograrUb^y PobiseüedebetdeduSiioadDeum dc cómonebiéiio de k
ENARRATIO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6}
, *'.lt;l«ïfuntilluftrïores, quan in Angelis, vel hominibus. Quod ,- ^wresitafe habeat,hoc eft,quod natura «Sc decusvirtutum mal' '^quot;rpiciaturin Deo,quam in omnibus creaturis,docet nos Fi-/ ô*?*bap.ii.Matth.Dift:itcàme,quiamitis fum,amp; humilis corde, i’ n y^meeftfummamanfuetudo «i humilitas, longè fuperans ƒ j|'''’’tudinem«SchumiIitatem angelorum «Sc hominum, quare f' j, “'’’fxemplutnvobis ad imitandum proponite. Sic Paulus de-i'^ffuosadexemplumFilij Dei, grauifsimè inquit Philipp.i. Is ‘''fsfitinvobis,quifuitin Chrifto,quicum effet in forma Dei, ^fspuicxqualitatem Dei,fedfeipfumexinaniuitamp;c. quæhu-r’^sniaiorcogitaripoteft,autquxfimilisprxftaripoteftab An-
^fûiijvbicunque proponit ur,fiu e in Ethicis,fiue alibi.
? fl
De nono amp;nbsp;decimo præcepto.
if
J'c VT Paulus Rom^-defeinquit, Concupifcentiamnefcie-^®firepeccatum,nifi Lexdixiffet.Non concupifces;ha ratio fine quot;^Deinoncernitimmundicieminteriorem cordis^quarvoca-^'oncupircentia,phrafiScripturx,ideft, *TÄ?iet amp;nbsp;deprauatio '’’''quot;'maffeftuum. Quare fient in fpecnlo facies noftrasamp; earum '^quot;lascontemplarifolemusiitafxpeafpiciamusDecalogum.tart ^'quot;fpeculumterfum amp;nbsp;politum,t i monftret nobis interiora vi-' 1 ^'”^vifcetibusnoftris,vtitadicam,baerentia,qu(jiudiciorationis /1 quot;’‘'quot;’Rtlliguntur.Suntigiturduopoftremaprxceptajinterpreta-) l ^°''f'H)’jiis Decalogi, amp;nbsp;difeemût fapientiam Decalogi à legibuS ^ 1 f®'f'Ó!êtphilofopboruni difputationibus. Nam politici viri,vt i' l “bn,Lycurgus,Auguftusamp; fimiles , «Sc Pbilofopbi omnes extra r | 'Wamtantum concionantur amp;nbsp;prScipiunt de externa difcipii-)'l Mfeuerifsimè prohibent violationem difciplinx ,fed nihil di-;( 1 '®’'tieinterioribusmorbis ,quivno nomine appeUantur concu-(i l ^Wa.Nos verb inEccleGadifcimus,peccata effe non tantum ex-4 i ^f’'ïfafta,turbantiaciullemfocietaté,fedetiamfordesinteriores, ilt; 1 Hustontaminataeftmensnoftra.voluntasnoftrajamp;cornoftrü.
5»! ^''ï’iiliquodcsdiftum eft de difaimine inter leges poiiti-
4 '^?^LmDei.Leamp;espolitica funt lt;^ualecunquefr^nuin,c^uo'
-ocr page 80-JMCVNDAÉ TABTIAS.
64
externa difciplîna régi tur, amp;nbsp;tantum acculant externa delida, tl verbi caufla,(editiones,cxdes,adulteria,furta, mendacia. At Let Dei acculât non tantum externa deliéla, led etiam pranas incli« nationes in corde^vtChriftusenarrans Legem incap.j.MatthxL acculât totius nature ato-^Ia?, earnque vult aliquo modo in-telligi amp;nbsp;agnofci, vt Iciant homines, fe non fatisfacere Legi Dei,necdilciplina iurtoselTe co ramDeo,ledquxrancremilsio-nem peccatorum perMediato-rem. Hac interpretationecon-fiderata Lex fit psdagogus ad Chriftum [GdZ.^.jquiamp;impIet Legem pro nobis Integra obe-dientia , amp;nbsp;Iblutione pcenx, quam nos Legi debuimus, amp;nbsp;reftituit in nobis conformita-tem cum Lege, quxquidem in hacvitainchoatur,lèdin Eccle fia cçlefti erit integra,cùm Deus erit omnia in omnibus.
Hic lit finis enarratioms De-calogi,inquaenarrationefiini»f vfi magna breuitate propter duas cauiras.Primurajquia nullis voliiminib»amp; commentariiS exhauriri poteftbiefonsfapiequot;' tlx diuinx.fed intégré difceni«* Legem invita sterna. Nunc^ muscontenti hac puerili Ùie chefimustraditurinEcdei'is* Scholis- Altera cauflaeftbre«-tatis qua film vfiis,Qngt;‘t'_'’^‘ ' cis milita funt difta He bug“ virtutibus, qux non vol“quot;quot;'/ peftiuèrepetere amp;i“f'“fquot;^y, enim volo multos in'“ quot;’? ■ noLococonfumere,pr®quot;f • inlegalibusmateriis,«!“® lifts intelliguntiir,qigt;^“’ ^j
geUCXjiea cupioprimoquoque tempore aDioiuerenuv— ^^^^^ accedere ad feqiientes, quilongiore explicatione indigent,p tim articulus de iuftificatione. Chriftus Dominus nolhr M , non tradit Stoica paradoxa amp;nbsp;hyperbolas Stoicas, vt aliq“' runt,ledrefteenarratDecalogum,«amp;réfutât Pharifoorumof ^^^ nes,quales hodie funt Monachorum, qui fingunt, difopquot; quot;^^^j^^ ternamfatisfâcere Legi,de hominem hac difciplina coraw • ftumefle. Non ita le res habet,inquit Chriftus,Didtini““^quot;^^ p Nonoccides. Ego verodico vobis,Siquisirarcitiirfratrn“ jj temdi(ftumeft,Non mrechaberis.Egodico, Q3'‘'quot;quot;'i''!^p|fliiA vxoremalterius ad concupifeendam eamamp;c. Else 010“ nbsp;nbsp;«-j
quxprolixerecitatafiintMatth.5.teftatur,LegemdiuinaW j^)jij intelligendam tantum de vmbraexternorum operuw,*® ^^^jj primura amp;nbsp;maxime de interiori obedientiaamp; mundiu®) -j
-ocr page 81-^ ƒ * A» RA TI o S B C V N » AS T A B V 7gt; AÏ^ 65 sit^j*'^*”’*®*’^®”^^^®^^’^®«®^®!*^^»^“* ratio iudicat amp;pu-HjJ. fwicem cum fuis fruftibus, id eft, peccatum originis amp;nbsp;o-fe?^®®®®*®s^uali3.H«ccntnconfideramiis, Lexfitnobis pxda-ïto v ^^''’^^™) amp;: quad cogit nos qurrere Mediatoren!, qui
■ ’'^’P'®^ Legem,primùm integrafua obedientia fine pec-t(ili’• • ® ^°^““®®® pœnxiquam nos Legi debemus,denique qui tailU^'quot; quot;°^“®óformitatemcumLege,dato Spiritu fanfto,iux-“®*^remiæcap.3i,quodcitaturinepiftolaadHebræos S.Dabo 8®aiineaniincordibus eorum.
^ei^romißiom/^^ Ç^ comr/^ma-f/ombfisdtumif.
C A P. V I I.
W Ecitabimusin hoccapite leptemLocos valde ne-0 ceffariosamp;vtiles,Primus erit diuifio promifsio-numdiuinarum,quxfumiturabobieftis diuer-fis. Alixpromifsionesdiuinspollicentur gratia, alixofferuntnobisbona corporalia.Sicut eniin ^ conftamus ex corpore amp;nbsp;anima, ita indigemus u . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- duplicigenerebonorum,bonisfpiritualibusx-
;gt;
. ^amp;corporalibus, pertinentibus ad hanc vitam mortalem. ^ P^^stradidit vtriufque generis promifsiones,vnam gratix, jij^?Phncipalis,alteradepanequotidiano. Secundus erit difcri-raliu'''*''^P’^®™‘^®^°”®™S®^*®‘^P’^°’***^‘°®®®^ bonorum corporeel fi ^®'^^rus locus recitabit cauffas,propter quas Deus tradidit tao'^ P'^°™'fsioncs bonorum corporalium. Quartus docebit, (j.'''?'^°^h!tintelligendxpromifsiones corporales, videUcetcum 1 te^^^'°''^®'^^®isamp; caftigationis. Quintus locus docebit audito-quot;tm'^'i''*’'®^® ^”^ '• ^^æ promifsiones additæ bonis operibus, eünx 1 üo?^*^^ Pidsfaciat. Sextus monftrabit inteUeftum commina-1 tjjj^^'^iharum; nam omnes comminationes diuinx habent 1 i»J^f®*™P®®gt;itenri«. Sepdmus conciliabit apparenté Àr-n-
I «uit 'P'°gt;^^‘^®W!Ezechielis cao. iS. Eilius non portabitini»
\4
-ocr page 82-66» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE P R o M I s s I o N IB V s amp;
In Eccleflaoportetnotißimam elle dodrinam de promifsio-nibusamp; comminationibus diuinis. Cùm enim Deus fit verax, neepromißionesdiuinitus tra ditx fint .ïêÀXTWÂ, ficut pueris res demulcentes ,blanditix. narrantur fabellx de fortunatis
infulis,aut de campo Elyfio^neccomminationes funt inania ter-riculamenta.
I.
Primiim autemlêmperin confpeclu fit hxc diuifio. Duplices funt promißiones Deijvnagratix, altera bonorum corporalium.’ Promißio gracix offert credentibus bona xterna, remifsionem peccarorum,reconciliationem,imputationem iuftitix, donatio-
nem Spiritus fandi amp;nbsp;vit.t xternx gratis propter Mediatoren!. Promißio bonorum corporalium duplex eft,auteft gratuitacon ftruanonis corporis Ecclefix,aut eft addita bonis operibiis iufto-ru m. Gratui ta aut eft Ipeciali s, au t generalis. Specialis promißio non eft omnium temporum,
Omnis prorriilsio diuina auf eft promißio gratix, a tit eft pro-
ftd Abrahæ pofteris t»aditajamp; coftitutum eü tempus,quo dû-rare fedesilla deberet, nec perri net hxc fpeciaüs promifsio ad cetera tempora,autad alias gen tes. Alix Hint generales, qux funt omnium temporum gt;nbsp;de vidu, hofpitiis amp;nbsp;defenfione cœtusEcclefix,etiamfipoft de-Üriidionem politix Ifraëliticx non eft vna Ecdefix fèdes in po litiacerta,(êd pafsimintergen-v.'s Ecclefia colligi tur.
mißio bonorum corporaf/wni. Promiftio grati'æ,vt Genefj-^** men mulieris conteretcaputfer pentis,id eft,Filius Dei natus eX virgine apparebit,vt deftruat o-pera Diaboli, i.Ioh j. EtGenef. ï.2.Infemine tuo beneflicentur omnes gentes,id eft, per hoe fernen Abrahx benediÄum toUe-tur malediftio Legis,placabitiir ira Deijamp;reddeturEcclefibe-nediftio cxleftis, qux comple-
diturgratiamDei amp;veritatenj, id eft,veraamp;xternabona. Promißiovero bonorum corporalitim duplexeft,aut eftgratuita,auteft addita certis operibus. GratuiM «ft,quxpertinetad totum corpus Eedefix,quod Deus feruatimnie Abonitate amp;miftricordia,iuxtadiéhiTnpfal.ii5.NonnobisDomi-' ne,non nobis , fednomini tiio da gloriam,propter mißricordiaffl mam amp;nbsp;ventatem tiiam, nedicantingentibus, Vbi Deusefteoeuf amp;nbsp;Efa,48.Propter rac,propter mefaciam,ne blalphemer,ideftifo'’'
-ocr page 83-c o M M I N A T l o N I B V S D l V 1 N 1 Î. '67 ^^ruabomeam Ecclefiam,amp; aliquod fernen fanftiim,feii aliquas re-Vquot;æproptergloriam meam.quam nolo contumelia afhei à Dia-oamp;eorumorganis.Certifsimiimeftigitur,conferuationemto-,ji^'®'^P°“’’^rclefiæeffegratuit3tn,non pendere ex noftra digni-'•Gratuita verb rurfusduplex eft, aut fpecia1is, aut generalis. i^f’''’P'’°”'‘ft*orraditur Abralias amp;nbsp;eius pofteris,Genef 15. amp;nbsp;a-^^’^'^'''‘'ftidtjdaboterramhanCjideft ,terram Canaan ad ^?''^’^’gt;.interdiioregnaflorentifsima,Aegyptium amp;Syriacum, aji?'’’’***®P°^^^®gt;*‘^®^^gt;^“’® P®^^*^'®’ SedLexamp;Prophete vlque . “nannemjideftjexlubitoAlefsiacefrathxcpromifsio. Habete-j^'’''‘iumfinemamp;terminühæcfpecialispromifsiotradita Abrahç '''ispofteris,non eft omnium temporum amp;nbsp;ætatü, nee ad oranes j^ }5spertinet,fedeftroliuspopuliIfi’ael,ficutinquitpfaImus:Non ''haliteromninationi. Alia verb eft generalis promifsio, qux 'netad nos dead omnes, qui funt membra Eccledæ, vt Matth.
Ii7'®’’quot;quot;l“æriteregnum Deiamp;c.Item badTimoth.cap.4.Pietas hpromifsionem prxfentis amp;nbsp;æternç vitae,hoc eft, Deus curabit '^Weliafetnperhabeat aliquahofpitia,Aliquosnidulos,inquibus S'texcludcre fuos pullos, vt pfalmus S4.venuftifsimèinquit,có-''''änsEcckfiamauiculaenidificanti,amp;;incümbentiouis,amp;exclu-?'’hpul!os.Etenim paffer inuenitfibi domum, amp;nbsp;hirundo, ideft, ^detueft fimilis auiculx halcyoni, nidificanti in finu Medex ,hoc i'nturbulentis amp;nbsp;inquietis imperils,inter medios hoftes,amp; inter ’''’Ptricula. luniores legant epigramma Grxcum ,quodeft ad-''®uininfigne. Quxdam auicula,fiue hirundo, fiue alia,peruoli-?'Jniulta maria amp;nbsp;multas terras, amp;nbsp;tandem delata adfimulacrü / ^,fecitfibiinillofimulacronidulum.Huiusauiculx ftultitia ,. 'ragitat poéta Gr^cus in epigrammate, O mifera amp;nbsp;ftulta, cur j ƒ ^ismos pullosMedex,qux non pepercit propriis liberis ? qua-
''ïtSiMedeanonpepercitpropriisliberis,quantb minuspar-quot;'dslMundus eft Medea,non partit propriis liberis, videtis enim Wwodoimpijhominesexerceantmutuamlanienamjminùs igi-
\ Feinde neceflaria eft
------— diftindio promifsionis gratix amp;nbsp;pro- II. Jlsionis bonorum corpora-A Differunt autem' obie- Auguftinuspfal.is.inquitjBo ’^‘)tfeélibu$,mododiftribu- nacorporalia aut nos deferunto
-ocr page 84-«s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»BPROM1SS1ONIJ1VIamp;
tion!s,amp; modo retentionis.Nâ bona,quxpromißio gratix offert,funtætema amp;nbsp;propria Ec-cleiïx. Bona vero ^corporalia font momentaneaamp; commu-niaEccIefix,nô(blùmcumim-piisiied etiam cum beftiis.
autà nobis delèruntur. Eftoptl« mum exemplum difundius propofitionis, Irus amp;nbsp;eft fubità, qui modo Crceruserat:amp;vtnii ximèaliquis retineat fuas opes, vCque ad mortem, tarnen tandem cogitur cas deferere.
Secundó,prorni^!ogratixeftfundamentumEcclens,eamque dilcernitab aliis lèélis, vt i. Cor. 3. dicitur. Fundamentum ahud
poni nopoteft,prxterid, quod pofitum eft,quodeftIelïiamp;Chri ftus.Bonacorporisnonfaciunt difcrimen inter -veram Eccle-Eam amp;nbsp;fèdlas à Deo dam n atas, quia Ecclefla plerunque cruci fubieéta eft, amp;nbsp;variis afflidio-nibusexercetur.
Chriftus pendel in crucein pafsione: Maria,ideft, Eedefia ftatfubcruce. Ita lerem.cap.js-dicitur, Dedi dileftamanimain meamjd eft, Eccleliamin ma-nus inimieorum eins, videlicet Babyloniorum. Sic Deushocté pore multos datinmanus Tiir»
lt;carum,Mofcobitarum amp;nbsp;aliorumbarbarorum-
Tertib.Deus ftruatin diftributione bonorumxternotuntX-
qualitatem Arithmeticam,iiix ta didum Rom. n. Conclufic Deus omnes lub peccatum,vt omnium milèreatur. In diftri-butioneveró bonorum eorpo-
De xqualitate Aritbmeticiitt diftributione bonorum ster-norum » Paulus dulcifsimein-
codemmodo,vt A brahx dat di uitias,non dat Lazaro.
quit Ephef 4. Vna tides, vnimi baptifma,vnus Deus,vnus Chti ftus,vna/pes amp;c. Et Gal. 3. exx-quat omnes Chnftianos,quod ad gratiam attinet, amp;nbsp;bonaïtef na. Non eft difcrimen inter tèruum amp;dominum,intergcntesamp;
Iudxos,lèdomneff,quotquotftimusinChriftobaptifati,Cbrilium induimus,amp;fumus omnesvniiminChrifto.Hancexxquationem Vt melinsintclligatis,ordineitoteperpartesminifterij. Prima part minifterij,per quam inferimurEccIeiixamp; Chrifto,eft bapd“quot;“’' lamquxro exte, an Princeps habeat meliorem b3ptifmum,qua® pauper aliquisfaen. Deindequ«ro, an aliud verbum propo^’'J^
-ocr page 85-tOMVIKATIONiaVS DI V INIS. 69 ’gt;’^'udpauperibus? non. IncongregationeEcclefi.rtStum la 7'f^°’^®cerpitpauper,quantumdiuesuantumfi;ruus,qua-ta 4 '”“‘1 tantumfuhditi, quantum gubematores. Tertià, !« ii ’tcedisadCœnamDomini,an non eodem modo omni* tt^' '^*”^'*^ribiiiturCrenaDomini? Principi non datur plus fu® Ç''P®ti.HæcaequaIitas.verbi,baptifiniamp; Cœnæ,eft expreß.
quot;d® Arithmeticaaequalitatein Deo, de quadicit '^'quot;'teadmeomnes.dcc.Seddeboniscorporalibus aliter
4,. ’^«.quiaDeusindiftributionebonorumcorporalium fer-ii^*?'®?»!» Geometricam, amp;nbsp;fingulis tribuit conuenientia pro Hj p ' Nonnecefle eft,mebabere diuitias Crœfi, quia non Cum iL^’^mehabereviélum-di arniäum, fedfirex effet pauper, tijj.ttex.DeusdatAbrahx diuitias,non Lazaro, quia alia eft gt;i(t^^’’'^^^ægt;aliaLazari: Lazaruseft.priuataperfona,nonfufti-itih J'’'’6'*^®rnationisinEcclefiaautRepub. Abrabam non ta-^ '^'®'’°*nus,led etiam Epifcopus amp;nbsp;politicus gubernator. i:if '““^quot;tionebonorum corporalium, legant ftudiofifexta ^lt;(°L'quot;’^''®°^°teti de prouidentia. Ibi difputat, quare non 0-; quot;ominesfintdiuites. Quia,inquit,fiomneseffemus diuites, ■.111''’ ‘'tifetuiret,nemoalteri prxftarct operam fuiofficij,fed in æ’l®alitatediuitiarûvnusnegligeretalterum. Deinde fio-(,j(''’emus.diuites,neceffeeffet,vnum hominem omnes artes Ii/Weffetimpofsibile:quis enim poffetfimuleffe futor,piftor i,j^''5obenecófuluitgenerihumanoprouidentiadiuina,quód ïlt;t/’''“quot; t®® pauperes,alios diuites, vt effet communicatio ope-W*‘'^®^terius indigeret,quiaquodvnideeft,prxftóplerun*
il(|)^^gt;ftnipcr retinenda ^oih ''quot;^''° gratig,etiam cum
(in quot;dem in morte amittu-
Quod bona corporalia no» fint perpétua, fed amittantur in morte, teftaturpfalm.49. cùm inquit, Cùm interierit, id eft, cummortuusfuerir, non fumet Itu, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnia fècum, neque defcendet \4J°”®®’f’'^*‘^®tisinfcp«Ituranonobruicadauergemmis, ''*^t ^S^ritis amp;nbsp;aliisrebus pretiofis,fedobruiterra,puluerie.fed ^iiiej* ™' otatio magis intelligatur,recitabo iunioribus infigné ^fij^’^’^t’u^’ftotiaro dequodamSuldano,id eft. Domino «Sc ‘'^®gypü, Nam Principes Aegypti poft tempora Mahomed
» S
-ocr page 86-HiftifuntSuldani. TemporeFriderici Barbarofli.quihaudJub^ omnib» eft notus ex hiftoriis/uit in Aegypto Princeps clarifsiinus, quem Deus ornauitmuleis excellentibus viftoriis. Saladmns41# non tantum tenuit Agyptum,fedetiamPala:ftinam, Syriam amp;DO nam partem Ahæ.HicPrinceps moriturus madauit fuis miniftris, Vt ind ufium haft» afhxum præferrent ante pomparo funebrein.if adderent hoepraeconium, Ha;c funtillaoptimafpolia,qux Saki' nuspotentilsimus Rex Aegvptick Afla;,cx omnibus foistriumpb» amp;nbsp;viftoriis (ècum aufert. Quanquam autem SaUdinus tuit Mah»-meticus,non Chriftianus,tarnen non fempertpeftandum eft,qu'J dicat.fedquiddicatur, fecundum Senccæ pratceptum. Hxcvoxl’ fuiflet pronuntiata ab homine Cbriftiano,nihil potuiirecdici Ü* pientius,nihil melius,nihil praedarius.
Ideo lob inquit cap. 15. Etiamfi occidet me, tamen Iperaboifl eo.Etp(aI.73.exc]amatjCiiiem in csloSein terraprxter te defiJc* rarem?cümcontabelcuntcaromeaamp;cor meum.tu petracordu
mei, amp;nbsp;pars mea Deus in sternum. Adde hue infignedidu Elaixcap.jzp.Montesmouebfi-tur amp;nbsp;colles contremitcent,mi -(èricordia autem mea non reee-det à te, nee fœd 11 spacis mes mouebitur,dicitmitèrator tuus Dominus.
Quid poteft diciefheaciusai confolandum?
id eft,magna impendilÄ'^ publics.
hoc eftjEtiamfiimptrhf^’'’ mutentur, amp;fuamoievidf^'’'
t u r oppre ITura efle £ ccleliamƒ ‘ men in bis confufionibus generis humani retinendumeftfobuJ pacis,ideft,voxEuangeIij,qux voxamp; promifsio manetratain'’' mnem xternitatem, omnibus rebus humanis cadentibus Ä »*“ feentibus.
HancobcaulTam promilsio gratis nominaturatemumtelh' m en turn, n on (blùm q uia res sternas offert, tèd etiarn quia ƒ“' nendaeft,(ïuebona corporis nosdelèrantjfiueànobisdeferatiif'
Porrohisneceffarjisadmonitionibustradicisjam online ff' citentur cauflx,quare Deus tradiderit promilsiones bononif’ corporalium. Prima eft, vt hxpromißiones tînt teftimoniadf prouidentia Dei contraEpicureas imaginatiunc5,qu2fi'’F?
-ocr page 87-CoifMÏ NA T I o NI»'V s D I T l îTl s. 7Ï ’^fpj^commoda corpora- Nonfortuna,vtfingnntpoé-'i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tæ.manucæcafua munera fparquot;
gît inter homines, fed Deus eft diftributor amp;nbsp;difpenfator panis quotidiani.
( Vtfintteftimoniadecon Dicataliquis.quxefthxccon ®’‘’''üiEcclefia inhac vita. nbsp;nbsp;nbsp;fequentia ? Eft optimaconfequé
» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tia àconnexis.Polîtarefinita,nc
''Iïei«tribuilocum, tanquam hofpitium. Si igiturdebet ma-^ftcclcliainhacvita,non poteft carerehofpitio, viftu amp;nbsp;medio-J*f'nfione.Quare cum vnum connexum promittitur,etiam al-hxcenim quali conuertuntur inter fe: Pofito |^quot;’o,ponitur Ecclefia,amp; podta Eccleha, ponitur hofpitium, iyr'^^“^''‘’'^P'^0”ifttftAfinisautbobushofpitium, fed Ecclefix
’ 1 ‘JJMïex genere humano.
' p Wesexerceaturped- nbsp;nbsp;nbsp;An geh non habent corpora^
. r^'totpoxiliunibonorum. nonhabent carnemamp; offa, fed.
‘ L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt Spiritus, ideo non indigent
I^^®gt;^®®«ogt;l'orp‘do,remedn8. PoteratautemDeus ita nos
« l J^Wvelfinecorpore,vel in corpore viueremus more Ange-
L ®ificutcertèviuemuspofthancvitam,fedvoluit nosDeus ef-I^^toscorpore , amp;nbsp;indigére multis adminiculis corporalibus 1 ^rbanc cauffam, quiavult exercer! fidem amp;nbsp;inuocationem ' 1 ^'‘’'dminmaximis,fed etiam in minimis rebus, non tantùni' ||^?®®«reniifsionispeccatorum,Spiritusfanftiamp;,vhas æternç, 1 ’’'’'am petitions panis quotidian!.
gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^'i vult Deus,promifsiones corporales effecommonefa-
h ^jlslpiritualibus.
1 quot;quot;''^'tDeusEcclefiam inhac vita colli gere, multas cor-
' yj^'^««ionesvultcffeil-
’ lip'’^’’quot;oniaptxfcntixfuç Recitabo ilhiftre exemplum-' y. v^'^idimvidelicetmala huius quinto cautie de prüfen-, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;humano confi- tiaDeiin Ecclefia. Ezechiasrex
' 1 '''’fifunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defecitàregibus Affyriis, quib» ’
! |b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pater Achas promiferat tributa.
^ ri«p'''?’'^'’™®’'o excitata funt mala inextricabilia. Nam rex 11 ’'^“''ÄusSenpacheribçinxitobfidionevïbemlerofolymar«ƒ
-ocr page 88-72gt;
DE PROMIS SIONIB vs S'
neepotuitbumana opeaduerfus tantam potentiam defend! IcrO' t fblyma;ftd cum iam Ecclelia illius loei amp;nbsp;temporis effet inacie no- ƒ uaculæ.id eft,in extrerao periculo ac difcriraiiie.quod nonpoterat ( .’l extricarihumana(apienti3,Deus ip(e, vtteftimoniumfu.-e prsfen- , ? tixinEccIefiaederet,propterprecesEfaiïeProphewamp; Ezechiï.^t
totius popiili depulit tyrannum, interfeftis ab angelo vna ooft’ j8$ millibus hominum. TyrannnsvcröacceptacIadefugienSjin-terfeftuseftdomiintemploidololatricoa fuisfili'S. Annon hïcli' beratioeftilluftreteftimonium prxfêntixDeiin Ecclefia,cumqiii' demEsechiashumanoconßlio vfuSjattraxifiet ventos amp;nbsp;raakt b' , extricabilia?
IV. Nota ßtetiam explicatio argumenti de omnibus promis?* nibuscorporalibus. Promifsio diuina eftimmutabiliSjEcctó'^ funtpromilTabonacorporaliajIgitur Ecclefiam oportet feinpf' fineserumnisefle. Breuiter refpondendum eft ad Minorent gt;0' mnes promilsiones corporales intelligendx ßmr cunt exceptio' necî'ucisamp;caftigationis,vt Marei to, Chrißus inquit, Redp*' cétuplum in hac vitacum tribulatione, amp;nbsp;infuturo feculovii^
aternam.EtEftias cap.30.c0n-iungit bona corpori neeeßaria amp;nbsp;crucem, Dabit vobis Dominus dodorem amp;nbsp;panem amp;nbsp;a-quam cum tribulatione.
Vuig o dieftar in pK”''?, NuIIaeftroiafinefpin^ii’“ quot;u eft vber line tuberculoß'OC® ’ vt accommodemus ad i® ^^^ tuin prouerbialesfentenf^’^j^jj Deus bona corporalia,(èd non finecruce: amp;nbsp;credo,maioresno
'J
11
nia,quxeft vfitata in fingulis familiis inprofefto natalis Oc^k^ Scitis enim in omnibus familiis,vbifunt paruiliberijàpatrieO j nariliberismunulcula,nouoscalceolos,nouos libellos,Aqu’O^ii, eft eins rei,led lèmperadditavirga.Pueriquideni deledantuf ^^ nulculis,fedvirgamnon valde amant. Idem nobis adults v ^^^ nit,expetimus quidem omnes panem quotidiauuni,Rd V igt; crucisauerfamur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Cum autem manifeftum ßt,necrenatos in hacviw‘^^’5 j. Legi Dei,quxftioeft,an promifsiones legales lint
les. De hacquxftionc relpondet Paulus a.Cor.i.InChri lt;^, .^^ promUsiones lunc Amen: quad dicat,In his qui iu*“ ^^çj
5
-ocr page 89-COMM1NATIONI8VS DïVINïSi 71 j''^offetunthoftiasfpiritualesplacentes propter Ghriftum,vt Ä^'^ p'Pefr.2.3fiücratx promifsiones addits operibus,Quia ^Hiliturperfidem.amp;finisLegis eftChriftus.Rom. j.amp;io. denusde promifsionibus diuinis breuiter didum eft, (èqui-'^ecomminationibus legalibns paucadi camus, p^diuinadenuntiatinobedientibus non tantum corporales V !. j^ ?!nhacvita,{èd etiam prenassternas,vtteftatur maledidio ?tiDeuter.27.amp;enarrata'aPaulo Gal. j.Maledidus omnis, 1 ”''’'permanferit in omnibus, qux fcripta funt in libroLe-
r *»ui5in CiHangeiium mterpretatur pruuiubiuiics i^cgi au-^^liceademdodrinaeftdulcis ^HXHÄ comminationum le-Jij®®!* Annuntiat enim re-|l?'®nem peccatoru propter '11^'1^^^’^’^''’®’^^^''°”®quot;' ^ iP^clt; a pana sterna omni-h ’^w conuertuntur ad Deu (l^j'I^Mediatoris. Sciendum j^^Wjtemitti pœnam ster-v ^°nuerfisadDeum,necdu t «bnntigan etiam prs-'’ pœnas. Manere tarnen i?r®quot;^ Prçlèntes poffunt, (a»' ^^^'^àiamp; eledi quoque ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfal.Sp. dicitur,
■ ' t^ü in virga iniquitates
» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''onauferamabeis.
Semper nobis in confped« fint,amp;fonentinnoftris auribus, amp;nbsp;noftro corde hæ dux cegulx vtiliGimx,quarumprioreft, O-mnes promifsiones de rebus cor poralibus intelligendçfunt cum exceptionecrucis : altera eft, O-mnes comminationes legales intelligendx funt cum exceptio-ne pœnitentix,id eft, conuerfio-nisadDeum.quxfitfiduciaMe-diatoris. Nam agentibus pceni-tentiam amp;nbsp;remittit Deus culpa amp;nbsp;pœnam xternam, amp;nbsp;fimul mi tigatprxfentes calamitates, in-terdum etiam tollit. Sed fima-
• 1 Djuj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nent calamitates poft remifsio-
' 1 |^,'''’'tpattimvv9i(n'su,commonefa01:ionesjpartim TetpaJ'wjz-\ M'^™^^^’ ^®c^^'^^t)o hanc fententiam hiftoria Dauidis. ’ \ i^in 0^*^'^ vocem abfolutionis pronuntiatam à Propheta Na-
i ctj. -t,'gt;;.uuaiuiusaDicunïpeccaiumtuum,nonniorieris,ici-
* \ kv4 '*®æ^®r*”’Mæceftip(ifeimavoxEuangeli),necdifFertabil-S^ ^quot;dfti Matth.p, Confide fili, remiffa funt tibi peccata tua. pecc?'^*“*^ ^’™ duriter caftigatur poft acceptam remifsionem
^'‘W, Propter duASÇAulïas. Prima sit mOiz/^xommonsfa-
-ocr page 90-74' ®H PROMISS. amp;nbsp;C OM MIN. DIVINIS.
ftio. VultenimDeus exilium Dauidisefleperpetiiam concione« amp;nbsp;admonitionem de vicanda (ectiritate,amp; de vitandisfutiirislapfi-bus.Si enim Deus omnem pœnam toileret,amp; omnem cahmitatcni auferret.confirmaretur in nobis per accidens feciiritas.qua exie-niiaturpeccatum,«Scducitureïreresparua amp;nbsp;leuis. Neigiturexte-nueturpeccatum,Deus circundat nobis (igna reatus. Alteracaiifli eftExemplum,Quia Deus vult, totam Eccleliam intueri in hoc exemplum,amp;cauerefimileslapfus. Si enim Deus nonpepercit tan-to Prophetæ amp;nbsp;régi, tam benemerito de Ecclelia, quanto minus par cet mihi,tibi amp;nbsp;aliis,qui nihil fumus collati ad huncregem. Propter Has cauflas manent interdum pœnæ corporales.
VII. Exhac interpretatione Euangeiij fumatur conciliatio appa-rentis «r77Aogt;-/alt;' inter comminationem additam primoprsce-pto,amp;diótumEzechieIis,cap.ip. Anima qiixpeccaiierit,ip(aniO' rietur,Älius non portabit iniquicatem.paths. Eth enim Ezechie-lis concio diflentire videtura Moyfè,tarnen incelligatur elfe vox Euangeiij,fient eft venlsimèjamp;annuntiarfiliberationemaLegf-
7)e Lege nalur^.
C A P. V I I I.
V M inEthicislïepcrecïtentufdemonftrtt’O' neslegum nature congruentes cum prima ^ fècunda tabula Decalogi, nunc omißisdemo' ftrationibus, tantùmrepetam perlpicuamdf ^ finitionemLegis nature. LexnaturseUno''* fia principiorum pradhcorum amp;nbsp;conduit' num,quxindeneceflaria côlèquentiso®““' turjnfita mentibushominum àDeo, amp;nbsp;congruenscumxttrw normamentisdiuin3c,vtoftendatamp; efle Deum, amp;qualismgt;'* quôdpræcipiatfèruari dilcrimenhoneftoiûamp;turpium,amp;^° iudicaturus fit amp;puniturus eos,qiii non lèruant. Sciamus igitur quod verißimum eft,leges nature efle iusdiuinuni,quiaPam“r Äom,». expreße nominat Eegem naturae veri tatew amp;nbsp;ius D^
-ocr page 91-7gt;
DE LEGS N A T V R AB«
quot;TiIuxaDeo in mentibus noftris condita, amp;nbsp;verifsimè con-ptcum Decalogo rede inteUedo, amp;: alüs didisin Lege Moy-’'nquibus repetitu eft ius naturx.Suntenim grauifsim^ cauilx* K «pra dixi , proprer quas I^’*sexpre(ra voce haue ipläm .,5'nianteàincreatione men ‘'^infitamrepetiuit, amp;tefti-puilluftnaaddidit^amp;fcri-j^'niufiit. Nam poft naturæ deprauationéin men
|,j quot;^^^Cïligo, amp;nbsp;multum du-'’tionum,amp;p3ulatim mala i^(quot;’'plaaugétcaliginem. Te-1 ’''tetiam iuniores régulam • gribus traditam, Violatio J'$naturxeft peccatum mor-, ''«cut violatio iuris diuini.
Hæc in Ethicisfæpe dedara-tafunt. Nunc tribus tantùm aut quatuor verbis de fumma ftu-diofos commonefaciam , magis repetendicauffajquàm q,res po-Hulet vberiores declarationes. Definitio Legis naturæeftfumta ex caufsis.n â efficiens caufa legis naturken Deus,quicódidit bic lucéamp; fapientiain mentib’ hu-manis.Cum enim Deus conde-
militudinemfuam.fparfitin inS . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tes noftras radios fux lucis amp;(a-
^““2) qui vocanturàphilofbphis principia Ipeculabilia amp;nbsp;pra-loquimur de pradicis, non de fpeculabilibus. j/j ®’“‘®™Deus fit efficiens cauffalegum natura:, teftaturPauli-. ^ncioRom.i.amp;ï.vbinaturxlex vocatur ius Dei. Item opus jjj Pf“™*'*cordibusnoftri8.Materiainqualèu fubieftum Le-liili?*’quot;^*®*^'quot;®quot;shumana.Loquimurenimnunc de naturisviff» tn,f’’’’.®'’®^®'“*^*™usangelos, quando ita loquimur. Formaliï tii^'^’Pl^oonóaprincipioruni.feuIumenipfuna lucensinmen 'ütM æ 5*®“tenim in oculiseftlumen naturale, quo difeemû* pjii “res: itain mente humana eft difcrimen honeftorum amp;nbsp;tur» fnil ‘'’'’'’‘loftrinacomparatum,fèd à natura infitum amp;nbsp;quafi in-fep/'quot;quot;'' l^lnalescauflic multæfunt, fed iam pr«cipuas breuiter ileQ''’’''’gt;’^Dialefticè. Prima eft,vtLexnatura:fit teftimonium 4L*°'®'’^bore;namresefFeóaE liquide oftenduntfuam cauftam. 110:**''^^^*’^^'® ®'^gt; ^quot;^ regat hxenotitia Legis naturæ noftros tj/’^^^innoftram. Tertiaeft,vtaccufetamp; condemnetfcele-1ii»/^?'‘°^®*’^®^^^®^®'Dehisdiftumeftin Ethicis vberius. Sed teSi, °^J®®oaliquis; Quare Deus repetiuerit Decalogü in mon-’’°^'”^ “ol*'!®“™ nafcitur. De hac quaeftione fuprà * *quot;umu5. Prima cauffa repetitionis amp;nbsp;promulgationis hst eft,
k A
-ocr page 92-7^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß E L E G E N A T V R AE.
Quiaamp;notitiaLegis poft lapfum eft ob(curior,amp;aflenfioeftUB-guidior. Quare contradubitationesamp; tenebraSiquæftquutxfunt lapfum,neceftefuitconfirmari Eccleium amp;: mentes humanas. Se-cundaeft, Quiainmundumimpoftatafuntmalaexempk.veipo-tiùs furores Diabolici,dequibusfæpcfolemus dicere. Hæcexempla malaauxerûtcaliginem naturalem, vtconfiiGo libidinum au-gethancopinionem, quod libidines fint voluptates conceflx, neC dignæpœna. Sicconfuetudo helluandi confirmât hancopinionem, quód intemperantia non fit peccatum offenclens DeuiTi,amp; prome-rensiramacpœnasæternas. Vtigitur homo amp;nbsp;contra naturalem dubitationem,amp;Contra malos mores,qui graffanturin vitahuma-na,confirmaretur, necelTaria fuit repetitio amp;nbsp;promnlgatio Legis.
Poftremômeminerintftudiofiregulç traditæ à veteribus, Vio-latioiurisnaturæeftpeccatum mortale. Quæeftautemratiohuius regulx? Quia lexnaturæcongruit cum Decalogo redè inteUedo, éccum Legemorali tradita à Moyfe. Adultiores,qui verfanturin fcriptis veterum Theologoru,legant libres de præparationeEuan-gelicaEulebij,inquib’ inueniét inter alia inultabona.collationem Platonis lt;5:Moyfi,quod ad legales materias attinet.Nihil.n.Euâge-lij eft in Platone amp;nbsp;Àriftotele, fed quod ad legales materias attinet, verè dixit quidam ex Graeci s, Piatonem elfe Moyfen A AwT'tr*, ideft, Atticèloquentem,lcjj,jfetin materiis legalibus de extern» difeiplina. Eulèbius inftituit longum catalogum.inquoconfett Moyfencum Platone, amp;diétaPlatonicacumMofaicis, non que“ £aciat confufionem Legis amp;Euangelij,Chriftianorumamp;Etlinico* rum dogmatum,quç confiifio eft execranda, fed quia cer-tum eft,militas bonas fèntentias extare in Ethnicit
fcriptis,non pugnantes cum Decalogo, fed potiùs confentientes.
a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De
-ocr page 93-77
De 'vfiLeg/j,
CAP. l X.
Nfignïs fentétia apud Paulum extat [/. Tim.i.'J quxmonet,dcvfuLegisdiuin«ßepemultüm-que cogitandum elTe.Bona eft Lcx légitimé vtenti. Sunt autem vfus in non renatis duo.
P,w?^^ cendifuntigiturnonrenati,di(ciplinam prs-i[iæ''’ânic(reprimùm proptermandatum Dei,deinde vtviten-, P^ns ; tertio, vt communi iij, ^’’^’’qiillitati confula-„-.PWremó, quia dilciplina
rare exemplo Herodis. Herodes interfeftorBaptiftx, «Sc fubfan-nator Chrifti in paßione, rapuit fratris fui Philippi coniugemHe rodiadem, cuius filia fuit Salo-mefaltatrix illameretricula.Hic reximpius amp;hypocrita audiuit quidemloannem Baptift a fum-mumconcionatorempoft Filiü
u'”58 perfeuetantes in fce-u® wntra confeientiam, »h^ ‘^® ^®® poffunt, nee !M*^'*^’‘’*fi‘^antur. Dehis lt;^^ prolixe in Ethicis dici
1,^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dei.ficutChriftusinquitMatth. ^’'ftmaiorinternatos mulierumloanne Baptifta. Sed audi-«^^. ’'WentejfineintelleftUjfine aCeftu, «Sc cum contradiftione, ^W'’’“'^uitpropofitum,fedperfeuerauitin adulterio , reti-
Herodiadé,cum quatandempulfuseftin exilium, ItotTr ^’’quot;P'^rätore Romanoin Galliam Lugdunumvnàcum ’’^‘vitamexul finiuit, nee fènfitvllam viuidcationem ^d^ ./’»ulluminitium vit» æternæ. Idem fentiaturde reliquis ^^itiueGntJatrociniaifiuevfurxsfinehelluationeSjfiue alia*
kci,f'^^“5innonrenatiseft,. Proponite vobisaliquem Ia-U^®8icondemnarepecca- tronem autfurem,quiducitur Ïj(?P“l«ttcfaccreconfcien ad fupplicium. Namintaliexë-plo fecundus vfus Legis faciliùs ^U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intelligitur. y idetis, quanti fint
, 'puants trepidationes, quanti tremores imferorum ha^r
-ocr page 94-DE VS5Z LEGIS.
minum,quitralnintur jdfijppliciiim legitimomoJo propter fut-ta,adulteri3,homicidia,(èditiones.Non tantum metuiint tales homines mortem, fed fèntiuntin çonïcientiavulnera,quxlongerunt tridioraipra morte.Quanto enim major ell vis animi, quàmcor-poris,tantôfunt vulneraconfcientiæ/xuiora amp;atrociora,quàmeï quæ fentiuntur in corpore. Recitaui aliâsprolixe hiftoriam,quam nunc tantum attingam tribus Verbis, de piftore quodam, interfe-(Rore fui donliniamp; totiüsfamiliæ.Iscùm reKftaVisnna,vbipatra-uerathoclcelus,fuginêtPalîauiiim,fuppIicroellafFeftus,amp;quidem paloaffixus,pendens igitur in palo,nonconqueftuseft dedolorib’ amp;nbsp;cruciatibus corporis , fed tantum de vulneribus confeientis. Quanquam enim, dicebat,cruciatiis,quos fèntio in corpore,funt inenarrabiles, tarnen dolor meæ confcientix,quem adhuefentio proptermeumdebftumamp;lcelus,memagisexcruciat. Idemfaten-turalijomnes,quiducnntiirad lupplicium,vtnondicaraiamdea-liis bominibus moriencibus,Neraolèiudicenocensabroluiuir,in-quitpoéta.
11 i, gt;11
»1 h
De hoc vluplurim« eoncîones apud Paulû leguntur, vt Rom.
3. Per Legem «agnitio peccati. Non inquitdeletio. Lex non ^ Rom.4.Leximmefficir.Rom. defer peccatum.fedtâtiinimon- nbsp;nbsp;n 7.Peccatum per Legem occidic ftrat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 me. i. Cor. 15. Aculeus mortis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;}, peccatum eft,potentia verb peccati Lex. 2. Cor. 3. LexeftminiHt- nbsp;nbsp;^ num mortis.In hoclècundovlù difeernendi funt hi quiconuer-tuntur,abiis,qui nonconiiertuntur.Nam conuerHjVeDauiiPc-trus ScHmilesjIiberanturAconquot; ' demnatione,amp;fidevincuntpa nbsp;nbsp;nbsp;àculpaamp;pœna. votes amp;nbsp;dolores, de quibus lo-quiturElàias.cùm inquit,Sicuc nbsp;nbsp;nbsp;«p.z S. leo conenuit omnia ofla mea.
Et pfalm.gS. Sagitextuatinfixa: Hint mihi, non eft paxoßibus nieisàconlpedlu peccatorum meorum.Qui verb non conuerton-tur,vt ludas amp;nbsp;Nero,tandem his terroribus opprimuntur, amp;nbsp;luuentiisignara taliurerum, ruuntinxternumexitium. dequibusnuncloquimur.ideft pauorum coftientix, pntat ut« pfoponereparadexa Stoica, fedaduhioresquifenferüthospauor^
4
-ocr page 95-gt;Q ®f?5’®tclligunt quid pfalmusvocet fagittas Dei infixas no-feiii’ ^^^*^™° ^pt'*^o pingitur Deus tragicis verbis,tan-’'’sl j'''’^^^°*'gt;^®“^g*^^‘^’’ius.Itaenimiuquit,Nificonuerfifueri-j^.'‘gt;ivoIunthxctragicaMltrba ? Summa hxcelb Deusomnes iii(j°®®y°^3tamp; inuitatad conuerfionem per verbum amp;nbsp;Sacra-^^Wr^''’”'^ ^”^®’” ”°” obtempérât huic diuinæ vocationi «Sc I^,( ''’'mæinuitationi, huicDeus autforis circumdat figna rea-(^''^quot;(luamleprolbjautintusper Legern excitât pauores confcié-, ^inecpofliint.necdebent compararifuppliciisexternis «Sccru j( uscorponimjquamuis exquifitis. In talibus pauoribus iamp;có-|■'''‘itionibus,quasnemopoteft verbis fatisdefcribere,(èntiuntur j‘'''*Dei^(Scfi(;,tfoIyjP)gy5jll35f3gijj35 infigit noftro cordi, ita ti,^^‘’'®®®®5reuellere«amp;cxtrahere.Proponjtevobisfanftum vi-«111 L ’'”’®*’*®’’tüinfpoliaturlt;amp;exuituromnibusfacultatibus, l(tj'°^y‘'^««iSj0mnidignïtate,fèdetiam fentit incorporefcabié 'f'nianiamp;inauditam,«amp;prxterea in corde circumfert bas fa-i^’^Dei,quarumferduita excruciatur.vt aliquando inter dolo-i,.?«^niet,MaIediaa dies natiuitatismeæ,malediftus homo, qui ‘ quot;îuit patri ineo,familiamefleauftamnoualobole. Quödfiquis ^Ifntit hos pauores in vita,plerunqueeos fentit in morte. Ego ^«niimorientibus hominibus püs , quos conftabat verè ede ., ‘inulinlufta CÛ morte Qpe has voces vfurpabant,iEté|fet/tró|tct/ ''S^econfolationeSjinltateconfolando.
^^ autem in aliis hi terrores funt maiores, in aliis minores, V'uramos nemo ferre poteft, tarnen omnes conuertendi ad P Mquainitia talium terrorum iêntiunt,vt Rom. ti. dicitur;
.‘^''ÄtDeus omnes fubpec-
'bWomnium mifereatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Per Legern omnes accufat «Sc
condemnat.
'“»ioresnon fatis intelligunt magnitudinem harum rerum, fed “®oresaiitmorientesintelligunt hunc vfumfecundum Legis. ^5‘ft praftica Theologia,non eft monaftica «Sc fpeculatiuaTheo-
^«tius vfus in renatis eft docere, qui cultus Deo placeat. Vult quot;quot;Deusfidem 8i opera noftra regi verboftio iuxta dicftum :Lu
-ocr page 96-«o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D B V s V l B G I S^.
reliquix peccatLetiam hi deLegedocendi funt,vtcre(câtinôl pœnirentia.ficutin Deuter, (cri ptum eftj Répétas feu acuas eis cap. tf.
prçceptamea.Hancdoôtrinam
de triplici vHiLcgis fiepe repe- Habenscaput nonumde tri-titPauIusjVt oftendat,homincs P^*^* vfii Legis, ac quo quifque non fieri iuftos Lege. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;veftrum state fietmatiirior.eo magis intelliget fecûduravfuni Legis. Namvixex multisminibusvnus reperitur,quinonfaltein primis labris guftâritautlenfèritaliquem paroxifnwm,nonàfebri excitatum/ed àLegediuina.Ideoquæramusniincin tranquiHiu-te amp;in pace,remedia opponenda talibus pauoribus amp;nbsp;doloribus.
e/^ n Lexfo âlocenJa m Ecdeßa,
CAP. X. ET
poftremum.
^IRETVR fortaflealiquiSjCur haneq“®^'®' r^5 nem,qugvidetureire non neceffaria,veletuni abfurda,explicemus. Sed verifsimumeftq“®® vulgo dicitur,Ex malis moribus bons kg« *”' é tasfunt, amp;ex morbis muka remedia nafeunn'’'« Nouis enim morbis gra(rannbiis,necefleeft,n'« dicos deliberate de nouis remediis.Vt quondam icusfuitignotusmedicis,hodiecùm multasperfonai inuadat.iplanecefiitas cogit medicos,quçrereremedia opponenda huic trifti morbo.Idem vfu venit in Ecclelia. Etii enim videtur ab-furdum, qusrere de re manifefta, in qua veritas eft perfpiena.dn Lex fit docendain Ecclelia: tarnen importunitas, ne quid afp«™* dicam, quoriidam [j.a.Teuo^ôyaif, hominum fanaticorunigt;pf*®®'' nobis occafionemdehacquæftione difîèrendi. Fuerûtenimnoftn memoria, amp;adhuc fiant Antinomi, qui dicunt, fummamartein Chriftianorumeflenelcire Legern: amp;prætereacôtendunc, Legem exterminandâ efleexEcclefia,amp;transferendam adaulas,iudic“' curias,de alialocapolttica,inquibu5regiturdifeiplina. Quàana“™
-ocr page 97-ANIÉXSITDOCBNUA 'Sl
ïtlixcopinio peftifera, amp;nbsp;quantum noceat pietati amp;nbsp;bonis mori-iiiii.nemófatis explicate poteft, fedfummam totiusnegotij breui-'*rcorapleftemiir,vt debet fieri in rationedocendi.
VultDeusinEcclefianondumglorificata,feu nodum trium-^*gao(ciirarn fuarn aduerfus pcccatiim. Sicutdicitur, lu-^à^idomo Dei incipit. Ideo * '''»per vukaudiri vocem ar
id eft,abEcclefia.
hlt;tem peccata,vt aliquo mo Mttmus resefle maximas, ’J® Dei, peccatS, irarn Dei, certifsimum iuftitis '“nogantispœnam.
Quanquam eft vna amp;nbsp;eadem Ecclelia omnium temporum amp;nbsp;locorum,tarnen itadifeernitur Ecclefia,vt aliaparsdicatur Ec-
IJ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;défia triumphans, alia militans.
''»jnphans Ecclefiaeft ,qu3efruiturdulcißimaconfuetudine amp;nbsp;,’WuDei(5cangelorum,amp;quaenonpoteft peccare, ficut fepe j^quot;gt;gt;ttsexAiiguftino amp;pfal.u6.Ecclefiaveromilitans verfaturin '''''3.amp;ftatin aciearmata, amp;dimicans contra Diabolos amp;nbsp;eo-
'»uvlttavirproximumfuum.fedcognofcentmeaminimovf« ^‘‘quot;maximum, quod fini propitiuspeccatis eorum,amp;iniquita-j|,''gt;funanonvelimrecordari, dabo etiam Legemmeam in cor-’'orum. DeEcclefia verb militante aliter feres habet, quam
'f'*'®f®ft“°“‘^*® 'tivera notitiaLegis amp;nbsp;Euangelij.Q^ia ifei'’'’‘^“®“sperfefti,vtinquit Paulus Philipp.^, fed reliftis iis, lunt.exiendimus nos adanteriora, amp;femper fatemur, 1^ '®P^tfeftosinhacvita.Vtigitur nonneceffeeft,doceri Ec-de Lege aut Euangelio, cum audiat ipfum tiim.• ®® Deiconcionantem amp;patefacientem fuam fapieii-Mio'^’^®quot;®® kgt;mus inhaevita mortali, donee circumfenmus in noftracarae,id eft,reliquias peccati o-
'’'«effaria eft repetitio amp;nbsp;inculcatio Legis diuinæ.
liiib j “^“ttsK™ muita dida confirmant, Matth.12. Omnis ^^ regnum cxlorum, fimilis eft patri familiâs, qui two noua amp;nbsp;ideS,Euangelium «St Legem, Nouum amp;nbsp;vêtus Teftamentum. DifertèdicitChriftus,Scriba do '^f»4ujinquxt,Epifcopusfit ^»i'twTiftorAdoneus addocen-
-ocr page 98-83 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l N £ C C L s s I A«
dutîi.Quibüs verbis commendantur nobis ftudia vers amp;nbsp;necefTiquot; riædoétrin®,ftudialinguarum,artiiimdicendi,philofbphiæ,hifto-nariim poématumamp;c, fine quibiisnemopoteftciimaliqua lauds amp;nbsp;vtilitaceferuireEccIefiæ.
Et2.adTimoth.2.0mnis dodlrina diuinitus infpirata,vti!is cft addocendumj ad arguendum. Deuter. 6. Répétas leu acuas eisprxceptamea. Nequevero Deusadiudiciumfuiim dedaran-
irafuanosadrnonet, amp;omnes âdpœnicendam inuitat.
Antinomi conantur tolled Legem ex Ecclefia.curnoneadi opera tollnnt ex Eedefiacart*^' rem Legis, amp;nbsp;pce nas piiblicas depriuatas ? Si quis aiiteni nu” P®!* remouereexEccIefiacarcerem Legis leu executionem Legis/*' quat in Ecclefia etiam vocem Decalogi. Quia fixe font ^u^^^^y’jj non polTunt ftparari. Sivis tollere èmundo Legern depœoa nbsp;nbsp;' toilepriùspatibula Afurcas itlasincurrentes in oculos,n», busftircisamp;patibulis,profeâô fruftrà tolletur lex de P®®’ ^)f Quid,quôdfa:pe ipfè Deus iras fuxfenfu corda opprimit. ''! ,^i^^ £zechia$,SicutIeocontriuit omniaolTamea. Si po^^“”^^.®L|iii-fenfumira:diuinz tollere ex Ecclefia,turn fanèconestuf s^^jj^ pfam abrogate de tollere.Sedfruftràimpugnabunt yo«® «ùmnonpofsintautpœnam tollere,autfenfumirædiuin»«
Quamobrem extermînentur ex agro arque Snibu* non Theologorum iudicia.lèddeliranrium Antino lbmnia,quxfingunt,pcccata‘inEcclefîanon accu a cfleEcgeDeijamp;noBpfoponendam eflempe-dç/ù vocem Legis oRenden-
tem iram Dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f X'
-ocr page 99-ïXPLICATIO TEXTVS LO-
CO RV M
P H 1 L.
THEOLOGICORVM
MeLANTHONIS
De Lege.
raore vfitato, qui non eft expers vtilita-tis, vt credo, repetemus ipfas pagellas Locorum nioquoqn.e tempore fequentem Locum ordiri, ne femperoberremus eadem chorda. Quia tarnen Lex diuina eft altera pars doßrinx Chnllianx^ o’'’'''®''^’5‘^’^'Pt“rA diuiditurin Legern amp;nbsp;Euangelium, non ‘'nientauditores, nos fruftrà confumere tempus , aut futilem .TOmponere in crebra repetitionehuiusdoftrinç.Acficutantea ■^titionetextasraiiltafueruntdeclaratajquaebreuitatiscaHfla ''f^ftandumpraEtermiffafnerant: itaetiam in hac parte dabi-'hrtalTe occalio dicendi ea , qux prodeffe amp;nbsp;deleftare pote-(j^’-Audiamusigiturquiddicat optimus methodi arcifexin Ec-
jlt; Deo traditaquot;]
^^^oddiciturADeotraditaJdintelligaturvtroque modo, amp;nbsp;ï^’^oroinum in creatione infita^amp;pofteavocc diuina £d^'''’”'f*’Acdiligenter con ««sjÏÏ’^^J^S'srepetirio-
Primùra Deus transfudit in noftras mentes in creationera*
‘quot;’‘’«vfqueaCainfadx.
diosfux Legis, quiradij vocan-
Mu*’**’‘^'’*’æ’ Secundo etiam vocem externam,qux in auresin-iiipjfjf’^®P®“““»’^P'’oniulgauit Legern de omnibus officiis, vt '»«1) .^'n^^i'^ntelapfum Lexdeconiugio eft propofita pri-‘'’nio *''''°^5gt;'^''nntduoin carnem vnam. Propterea relinquet ''Ï'on^^f^”*^' ^æ^ ^‘^ ^^’^ ^® coniugio,congruens cum prae-’^ïi p^*^®8*‘ Non mœchaberis. Deinde Genef 4. poft lapHim 4{,n®'''*’*®a Legis repetita eft his verbis, Nónne ft bonus fueris L^gisenarranda ex Euangelio, Si fueris bonus, Weiuftificatusjamp;habweris inchoate obedientiam iuxta
1 »
-ocr page 100-Legem,Eris Deo acceptus amp;nbsp;placens.fin autem fecusfecens, pecci-tiim tuum quiefcet,cubabit,doriniec, donee reuektur, fcilicet in pœnisamp;in pauoribusconfcientiç,amp;infuturoiudicio.Tertiô,Ge-nefp.poftdiluuiiimproponitur ipfiNoé amp;pofteriseitis lexdeho-micidio,Quifuderithiimanumfanguinem,ftindeturfanguisi!IiuJ per hominem.Ratio,Quiahomo eft fadusad imaginem Dei.HxC concioaccommodeturad prxceptum,Nonoccides. Tandem veró pofteduftionempopuliex Aegypto, Deus in monte Sina promu!-gauit DecaIogum,audientemultitudineftxcentorummillium.Sif igitiirintelligaturha:ccIaufula,Lex eftàDeotradita.partiinincre-acione,partim in minifterio.
Hxc definitio exipfaLege] Fonsdefïnitionis,Nófatisdl habere in promptu definitio-nes,nifi etiam Icias, ex quo fonte fint hauftae.Nequeeft omni* definitio bona à quocunquedefumpta, fed magnorum artificum tan-tùm.
i MaledidfusJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deut.27.Galat.3.HoceftfuI* men , quo opprimuntur corda noftrain veracontritione.Item Matth.î$.Dücediteàmenialediâi in ignem Sternum. Congruitformakrmonis cum pfalmofe^ro, Difcedite à meomnes,qui operamini iniquitatem. HieprimummonereJ , Admonitiodediftriro'W^/ gis diuinæ amp;nbsp;kgumhumanaru»
Seifvt non poterat populus]
Allegoria Loci in Exod.cap.34,qux explicatur à Paulo tCoC j.Hiftoria quae eft fundamentum allegorix, hoc kniu recitituj Exod.j4..Moyfifacies,queries ex colloquio Domini redibat^ populum,eratplenaiucisamp;/p]end0ris. Cum autem populusn® poftetfuftinerefulgorem lueisdiuinæ, qux erat (parla in fiO^^ Moyfi,Moyfesvelaminecexitfaciem,vtpoflet mandata Do®^ ni referre ad poputum.Hanc hiftoriam de facie Moyfi fulgc”^® Velata,ftcinterprctaturPaulus,Facies MoyfivelatafignificateX-ternamdi(ciplinam,quam ratio intelligit amp;nbsp;magnifadt, cunque fuis viribus prxftare poteft? Facies verb Moyfi fpkn® ’ amp;nbsp;fulgens fignificat vfiim Legis fpiritualem in aceufanoné tondeauiationc, Cum emm Deus fit ignis confiinienS)^!^^
-ocr page 101-D fi L E « E. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sÿ
('':nöitur,non poteft hxc infirma natura fine confolatîoneEuâ’ Î'i'llüdinerefenfiim irxdiuin®. Aliudeft igiturmorchypocri-?'uniafpiccrevelatamMoyfifacicm,aliud intueri in faciem e-^P«fufam luccdiuina.
^liocylidis amp;nbsp;TheognidisJ Fuerunt feriptores amp;colle-ftores bonarum fententiarum.
**®ftn8] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Suggeftum,Grace €«f4*,ca-
C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;thedra, vocanturiRomanis roll,.’''- '’'’’’’'ominatur OratioCkeronispro roftris. Roftrafunt “âuium , fient igitur milites faciunt fuggeftum gt;4' '’*®*P*“^“®lt;iî^®18’” ex roilris nauiumfiebant cathedra: o-
^J-'“gt;Uslib.j.Decad.i. Anno Poft Ciceronemnulliusora-/'‘’'“•’mo.alteroàRoma co' ^oris Latini leôuo eft vnlior^ )?“'’•’ ®^^'*“» Reipub. H^àm Linij.
^quot;^^quot;^'’•’^ certamina,
»i,C ''^P^^^^’^quitjEtcümconfulibusturbantes inratribn-^^'’’enini anteàRcfpublica gubernata effet partim aRegibus^ iHn'’'*’®'‘*Wibas, certamina tribunitia prxbuerunt occafio-Îsk ^P^^^f^'idi fiimmam poteftatem ad decem viros, qui miC 6iim’P?‘“®’^“’^ ^^ Athenienfibus communicationem le-^’‘^'’^®*” ^®‘:®“* tabulis delcriplèrunt, quibus poftea
•iiM^ .*^“*gt;vndeeft appeUatio duodecim tabularum, qua %ir^*“”sp“bliciamp;priuari,vtaitLiuius,amp; Cicero ini. de ^'tim Læ'^esbibliothecasphilofophoruvnrcuslibeffus duo-^ « *''”™ fuperat,amp;audoritatis pondéré, amp;nbsp;vtilitatisv-t!iix*‘^®*^^’®ftMU8 decemuirorum non fuit diuturnuspropter tiHi^'^^PPÜ decemuiri, de quibus infra dicetur in Loco de
Deleft régula] ■ Probaquod Lexfitregulaæ-Matj^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terna amp;nbsp;immota mentis diuinx-
!pfx^quot;''^®ft'™lt;^ terra tranfibit, de Lege veto nullus tranfibit *quot;np?quot;'^'quot;^ ^^^’'^^ï'd'usDei venir, nonvtdeleret Legern, fed “''tt Si Lex Dei effet fimilis legibus Solonis , vel duodecim» 1 3
-ocr page 102-^^ftlc Alla TEa TVS
^abulariun.quorfiim opusfuiflet Filium Dei ad notntitnamp;cfii-CJhgi?^d quia Lex Dei eftæternaamp;immotajdeoneceflè fiiitfitiP
''^®pP^ Legi(quad idem eft) perhanc obedientiani i q. Mouetmehic Locus,vt breuem hiftorioJam obiter redteni mnionbus,MuIdputat,quiftintrerumignari,primuradilsidiiim, {?u pnmam cauftam diftenftonum inter Flacium amp;me.fui/re loei ^ * ^’■öarï’^no.Sedlongèaliudfuitinitiumdifteptationisinter
• nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*^Q^ ^^*‘*^icji.i.ta citcm vcrcio çauiuoiiOf f^^'propoluionihiisaddirpLnAndum accommodatis ,amp;poannem inter aha hxc verba qnxbïclegitis, Lex Dei ed régula sterna amp;nbsp;ia-mot a mentis diuinæ amp;c, Flacius nouas bofpes cœpit oppusnan amp;P^rfecit Cuis artibus in aula. vt interdiceretur mih.difputanone^tantumpropterhancparticu/am. Egointerro-go ipminem,an lèriôitalentiret,anverô tantùm moré dilputan-aum mecitmhtaeret. SedinteUexi, tanta ilium pertinaciaU cou- 1 tendendilibidineflagrare, vtego grocer meus D. SneppiasratiaS ƒ tamelTeputaremus,cedere incommodis locorum amp;nbsp;cemporuin, j quam fcandalum excitarein Ccbqla, amp;nbsp;çum hommephilonicocer- ƒ,
Jatim progredereturlongiùs, nee Colùm banc doOrioxpinea de i Lege,fed etiam dealiismulàs corrumperet,amp;hocageret,vtlcrip» 1 Pbdippi ex manibus diCcentium excuteret, coa^us 'ßimoßd/^ / munerisratione,ne diuciuslicentiamHlam eipernuttersm. ^^'l' ! demigitur,cümnonpo{retmeopprimere aliafpeeie magisph^^'‘ j ji bili Ócpopulaci,excogitauitnouum certamen de liberoad)icno,dt quoüio temporepluradixi. Hxcrecito iunioribusproptereatantum, vt videant,qualeGtfludium cauillandiinhominibusinquie-
tisamp;ropbidicis,quietiamin feirpo quxrunt nodum,amp;dodnnani
Ÿerifsimam A GmpUcilsimam audentconuellereamp;labefadarc-
ChnHusJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Match. ^. Breuis ed hic apho-ridnus, vcmulcarimcdidaChn
Üibreuia, (èiimaximatres compledicur, quas inhacvicaCaciscai-phearenonpoirumus,/èdtarnen vtpuerinuncdifcimuseletnenta, 1 de prxparamus nosadcxledem Academia,in qua audiemus iprum I
^uU Jeelaremut.
if^frt
«B LEGS.
«7
1 , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Solaere legeml
i ^ho/zor,fïgnïficatnon tantiim delirium admittere contra 41 • ’pL^i^lagern abolere, vtcum dicimus. Cicero conful '“''lïgern Agrariam.SicDemofthenesinquitOlynth.j.Le-^âV°'’“ “?“quot;' ' foliiite,
?„,ƒ. 8®.f®j'’'^rj'ó/zsf ÊAix^or. Atveró Chriftus non venit l**lt;)KÜlt;rnTu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(bluere Legern, id eft, tollere amp;nbsp;Ijjj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;delere, fed venit implere Legé. ^ïfitiir, quot modis impleatur LexaChrifto.
Implere']
E(f^'!^“’ quatuor modis implet Legern , primùm docendo.
j,’’^itamen Legern repetic Primus modus,quoChriftui jj .«enarrat,reieftisacrepu impletLegem,eftdoftrinafeue-
narratio Legis,(eu repetitio.Et-
Pordibus Pharifçorum, - - ' - ' o ,-—r-------
;^Legern omnibus tem- ß emm Chriftusnon eftMoyfes, id eft,legislator,tarnen cùm ßt
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* doiftorinEcclefia,repetitvtrüfp ’'Saoftnna:,Legem lt;amp;nbsp;Euangelium, amp;nbsp;fic enarrat Lege Matth« t “™, vtfimulrefutetibmnia amp;nbsp;deliriaPharifxorum, qui Legis 'ntiamcorruperant, ficutadhuc bypocritas earn corrumpunt.
i L^ndo,implet Legern moralem propria obedientia,qu«cft
. ti^^^wö, deriuando in
1 ij^^ni quam nos Legi de- nbsp;nbsp;nbsp;Defecundodetertio mododi
tlt;?'^^‘^’'tó, implet Legé «««*• Gal.4. Mißt Deus Filium feu reftitutione in ^““”’ ^^“l“ Lub Lege,vt eos, qui ßibLege erant,redimeret.Et Gatj.Chriftus fadus pro nobis maledjdum,redemit nos à ma-ledidione Legis, InLocodeiu-ftißeatione, quando dicetur de impulßua caufTa noftræ iuftifi-cationis coram Deo.dißerendü eritdeobedjeptiaChrifti. Cer-
j. ^onenimpanam tan-JPf»nobisfuftinct.fed etia f ^in nobis obedientiam K ^onformitatem cum Lege j^'’'inïinhac vita inchoatur, tol ®*'’g'orificata(èutribute erit Integra.
n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tumeftenimex$.capitePauIiad,
®®H. Deumiuftifiwfe nOS,Ïd eft, pronuntiare iuftos, abfoluerc
-ocr page 104-^8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EXPLICATIOTEXTVJ
à peccatiSjtemittere nobis peccata propter obedientiam Filij vnl' geniti amp;nbsp;djlefti.ficui clarè inquit Paulus, Propter vnius obedien-tiara multi conftituuntur iufti. Sed nuncqiijeftio agitatur noiu * quibu fUara non indolt;Sis,neque raalis liorainibus:V trum linnisiu-fti obedientia Chriftipaßiua,an verb aftiua.Aftiuam obedientuni intelligunt de lècundo raodo,quo Chriftus impleuit Legern- Paßi-uam intelligunt de tertio modo, quo Chriftus foluit pro nobil ÄLTf a in cruce,amp; hanc obedientiam vocant cruenramifed nosin-telligimusdifturaPauli, Per vnius obediétiimamp;c. non tantumd* paftioneChrifti,lèdde totalen vniuerlaipfiusobedientia. HanC totam Chriftiobedientiam lèntimusefle cauflam amp;nbsp;meritumno' flrxiuftificationis.Hxcdico,neextenuetislècunduni gradum iri* pletionis Legis.Profefto necelTe eft, luuentutem diligenter difcert totum corpus dodrinx Chriftianse,propter quaeßiones amp;nbsp;dilputa* tiones^qumfubindeagitantur.
i^iiiM^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Moderatio, »ö/xü eftfu^uirt*
humanitatis.
JIoc difirimen (onftd.y
Legesciuilcsregunt locomotiuam, id eft, externamembrü-Philo(ôphiareqiiirit®e#£t/fe(r/(', nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. n-
Lex Dei flagitat Ipirituales mo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Primus gradus qui conmtui-
fyj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur à legibus politicis,ed guber-
natiolocomotiux,id eft,w'^^' norum membroru amp;geftufî,hæcyocaturàphilofophis If«^’”*quot;’ ,amp;potefteflefimulata.Non femper congruunt externi gettustum corde.Philol()phiaconftituitlêcunduingradum,quidicitur«ô' .«/fî«f,amp;Vocaturelicitaa(ftip,ideft lèriadèrium propolîtuni.W diuinarequirittertiumamp;fummum gradum , fcilicet motus fpm' tuales, qui non tantum oriuntur à ratione amp;nbsp;voluntate liumara, (èdabiplbSpiritu fan do.
quot; LexlpintualisJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom.7.
Eßßirifttaßf]
’ ideftjgubematio /piritualis,amp;iudieiö Ipirituale. Quia omnts 'Jcxautgubcrnar,autiudicaü. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gube mat obedientiam, iudi’
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fat contumaciam.
-ocr page 105-DE DEGE* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;80
(^iaarbitrabanturLegi Deifatisfiert]
^fiftoteles,lneptnmeft,ineptos fennones exquilitè refutare* ^'■quot;lacium in hac re eft manifeftum.
DcLegis impletione.
^'‘Winfixiim mentibus,naturam humanam in hac depra-
• ^^’te, maffam horribiliter ^quot;lundam elle, amp;nbsp;dißimih-Ji'Legi Dei. Et quanquam ••s ornauit aliquos magnis ?“öbus,tarnen prêter Filiu , '®enio fatisfecit Legi, cete-quot;^escoUati
Pfalmus $i.Aiperges me, Do-mine,hyfibpo,amp; m undaboramp;c. Qui Lotus eft, inquit Chriftus, noninóigetvtlaueturamp;c.Sügi-tur eflemus mundi, non opus effet nobis hac lotione, hac mun-dicie,dcqua Ëcclefia conciona-tur.
Huius (èntentix optima con» firmatio habetur Phtlipp. j. vbi Paulus defeipfo ficinquit, mus ex uræcipuis luminibus Eede-
. 'Jeni amp;nbsp;iu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cogitate '^Uin Dei, f^, Legern ede quot;^lïniiles fter- Ipeculu ter-'ollato ad fumamp;poli-turn.
^’nueniarinChrifto Habens nonmeam iuftkiam, quæ eft ex ^’'^operibiiSjfèdeamqiixeftex fide,feu perfidem in Chriftü. J^’odem.capiteinquitjEgomeamiuftitiamamp;operaiudico effe *^)ideft,canum fordes.
Diuifio leguin»
j^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Con^ruitcumea paree]
ijj.^''’logus eft explicatio Legis natur«, vel fiimmalegum na-
^quot;’’periiiEccIefia]
i^lüffÂA Theologicum. Semper in Ëcclefia fonuerunt vox
\ ] °™“S*onis,quia3dfundamentumpertinetvtraque do-M D '^^“®’’S®hum.NamfineLegepeccatanonintelligun-®’''LhJ^'^'° ^°*”'7' Concupifcentiara nefciebam effe peccatu, lt;J{if|j,®®^’^°“^°*’C“pifces.EtRoni.3.Per Legern agnitiopec
’utéimpofsibilejfineagniüonepeccatiperuenire ad Chri-m
-ocr page 106-ftumpdeo Lex appeihtur pædagogus ad Chriftiim.'Sicuteni'mpri' musgradus-ad (anitatem ett node morbos,amp; primus gradiis ad vir-* tutein eft none viti.rita proximus gradus eft ad iuftitiam Deopla-centem nofle peccatum , quod Lex monftrat,iion fbla ratio aut pbilofophia. Deindein Eccledaomniü maxime neceffaria eftpro-mißiogratix de Mediatore, propter qiieinreniifsiope6catidatur)amp; imputaturiuftitiacredentibusEuangelio.
Ceremaiiiales amp;firetijès2
Leges ceremoniales iuntexercin.aprimx tabuk.Quiafuiitri-tuspingentesamp;repecentes do-
ètrinam. Leges foreniès finie MiiItaiudicaripofTuntexiiis exercitiafècundxtabulæjideft, paucis verbis. Quid fiiitcircum-dileélionis ergaproximum. eïfio inftitutaGenefi/ifiiitexer citium primi prxcepti, fcilicet decIaratiexEuangelio,Egofiim DoniintisDeustuus:amp; vtPauIu! loquicur Rom.4.lïgillumiuflitix fidei. Vtenim Abrabamaudiiie-ratproniißionenade femine, Infemine tuo benedicentur omne* gentes:ita ritus ille,fill ceremoniailla,quxvocaturcircufnciiïo,in-ftitutaeft in parte corporis,quxfiruitgenerationi.Sicaliæceremo-niæ veteris Teftamenti,vtniaftatioagniinPafihate, Äquondiana iacrificia,quidfuerunt,nifi commonefaiftionesdevétura vidimJi deagno Deitollentepeccata mtindi ?ldern eft vfus noftrorumSa-cramentorum,Baptiffni cSc Cœnx Domini. Cum enim invoce£u3 gelijfimper fiatexpreftamentioredemptorisamp;fanguinis Füi/D^ amp;nbsp;corporis,ideocongruuntceremoniæ,baptifinusamp;CœnaDon’*' ni cum forma promifsionis. Leges verb forenfis funt exercitiafe' ctindxtabulx,ideft,dileâionis proximi, quiain difputationefen renli,amp;in quotidianiscontraftibus vult Deus exercerinoftramdi-lelt;ftionem,iuftitiam, beneficentiam, manfuetudinem àaliasïir* tlites.
Necobli^ant nos^
Lextantum obligateos, quibus lata eft. Item,Lexadccrtuni tempus la ra, poft illud tempus non obligat. Qtiareadnosnon pertinent leges foren fis Moyfi, qux non funt naturales. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Proponam vnum exemplum
legis foren lis.InLeiiiticocap if tfaditurlex deanno lubilxo,id eft 50,400 onmesferui manu nut' i , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tebantut.
-ocr page 107-DE LEGE.
51
, ^''tquoquomodo translata redibant ad dominos. Quçro,an ‘‘hadnospertineat?nequaquam,quianoneft naturalis,eft lex '’Sruensilliparuxpolitixadlordanem.fèd nequaquam conue-'iic(lifperlioniintertotamp;tam varias gentes. Lextatiimobli-j^’’S)(jiiibuslataeft,vt leges hiiius Academiænonoblig.mtScho-'’'iVVittebergenfes,fedtantiimeos,quifuntinhac Academia, ^Snofcuntuirisd!ftionemReftoris.Lexadcertum tempus la-
' ''tlilexaliqiiaferreturaddecemannoSjConfediSdecern an-^ȟulvaleret.
■Miroconfilio~]
^îpientilsimus ëd ordo prxceptorum Decalogi, amp;nbsp;habetopti-quot;'’’«pulcerrimas demouftrationes, quxin Ethicis amp;nbsp;alias Ixpe ^'Petuntur.
^^(«X.
Paulus multotiîs prohibée Aa-
j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^o/zÆ^icts-.Chrillusdicitadqué-
Y'IcipuIutn.Sinevtmortui fepeliant mortuos. Siquis vellet .'*' *quot;gt;pollet dicere , Quomodo mortui poffunt fepelire mor-'*■ «0 nihil opus eft his cauillationibus putidis.
’'‘“ft«] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ker®- fignificat cingulum
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nuptiale.Praecipuum ornamen-j^^'Ponfseft cingulum Ideonuptiç hguratè fignificantur appel-J'*'”'’''guli,amp; inceftx appellantur,in quibus non licet vti publi-''i^finoniis.
Ante promulgationem~\
’^^^fteonfequentiaper regulam; Lex nondum promulgata quot;“oligaLCumigiturLexprohibens incertas libidines, obli-® “”tnontantùm Iudxos,fedenam Ethnicos ante promulga-'quot;’5'11 fantam in monte Sina, Jtunieft,Legem moralem «-
malitia in hac (enefta mûdi. An
tinomi conanturtollereLegem, amp;nbsp;dicuntjMoyfen relegandum
xter
«Ij^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;diciint, Moyien relegandum
*el(/i'*”*’”*’’’®‘’quot;* ’'^*””’^*” lapientiam Chriftianorumefte,
* egem. Quantus fit hicfuror, nemopoteft fatis cogitare, ‘ nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ma.
-ocr page 108-92
EXPL l C A T I O TE X T V S
quia /èmperin Ecc/efia/bnuerunt amp;nbsp;(onabOnt Lex amp;nbsp;Eiiangefiâ- I DeindeFIaciiisconaturtoJJereLegeniexmétibusJiominiimjqni*
Î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;negatnotitias naturales, amp;nbsp;comparâtJiominem pecudi, bruto, ah* ƒ J J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no,trunco,amp; dicit,hominem non plus inte!IigeredeLege,qiiàm a- ƒ fînum aut Japidem.Sicut igitur Antinomihorribiliterpeccant, toi- I lentes Legern, quantum in iplîs eft, ex EccJelîaJicFlaciusdelet Le- 1 “ gern in mentibushumanis.quid reliât ? hoc vnum, vtmaneat Lex 1 inDeo,qua:LexiudicabicAntinorooslt;amp;Flscianosfuo tempore.Si 1 qDisputât,mealiquidEngere,velamore,velodiojitiicpolhimde- ƒ monlirareadoculum,remitalèhabere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^
ExpoGtioDccalogiJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nemopute^/èpoflépauco-
rumdieru meditatione exliau-rireOecalogi ßpientiani,quia cum Et non hurnana,nec vlliuscrea- I fe tura:,fed DeiipEusfapientia,Ene viladubitationeeftinEnita, amp;ini 15 inenEt, amp;a:terna,qualis eftipCe Deus. Leges humanas amp;prxcepti philo/bphicapofttimusmediocridiligentiaEcexplicareamp; dilcere, (5 Vt non mulcum pra;terearequiratur, fed longé alia res eft, à aliaft- I *^ pientia, qua: in Decalogo diuinitus proponitur. Huius enim vix 1 paruaelement3jtanquampueri,in hacvita difcimus,olimin via I xternaperceptiisiiategrzm dodirinam. Hxc ideo dico,nequislk I fattidioCusaaidnomeceiTarixrepetitionis.MihiepiidemhocvfuYt t ^ nit,vtin(jngulisrepetitionih‘gt;Decalogi videaturmihi effe nouum j i' quiddam,amp;:anteàinauditnm. Idemomnibuspiisbauddubiivfit K venit,apudquosnuïlanecdebet,uecpotefle0èbonarumteruii}lt;j‘ K tietasXedvinovendibilinibilopuseiifulpenfabedera. Skits'^' / mentorcontraprimampropoGtionem in expoRtione Decalop,^* I tihrsiaaaamp;raluberrimaamp;c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ
Quicquidaugetpeccatum.noneilvtiteamp;falubre. K Decalogus äuget p6ccatum, teile Paulo Rom.7. Per Lege pte- 1 catum Rtexcellenterpeccatuto^velCupramodumpeccant I
peccatum^
Ergo Decalogimeditatio non ell vtilisveiralubris. , it ReTpondeo. NegaconCequentiam,quia ell fallaciaaccidentiS~ j Quidquid per Ce augerpeccatum,non ell vtile, vtlicentia yulsi^^‘ I get peccatum perle,contemptus legum amp;nbsp;magiütatuum äuget pec nbsp;t catum per Re. Deindead Minorem refpondea, Lex augetpeccatum nbsp;K, non per fe, fedperaccidens,quianaturanollra perterrefada Lege, nbsp;I
Aeitefe oditDeum,non LegisTedfuavitio. Summa hxcelï,R‘‘' I catußt f »
-ocr page 109-DELEOS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pj
ftl ^'i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natiirairamunda amp;nbsp;rea, per accidens ab k
Hiuij^ff • ®®P®'^^^^”’^^gt;^o”‘’/‘'’dperaccidenseftfimiljs aquar, lom’ “'’’’.quot;^'^Ixvinaaccenditiir. idem fæpe eft caufta contra-,^.(.''gt;.vt dicitur in philofophia, hc Lex nature integræ eft norma '’ip^ccatnci naturx eft fpeculu m peccati amp;nbsp;irx Dei.
Nuaquam exhitariri] ^“'I'ftfapientlaDei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quis poteft fontem diinn#
ti,-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fapientixexhaurire? Quid efto-
^^P'®”’’*^ coUataad diuinam ? nihil. Recitaui vobis (1^ '™namvalde venliftam Reuerendi patris Lutheripix me-^^‘^’’’'quot;‘«ffogauitquendam ex fuis filiolis,quid proficeret,amp; ^if'f^^’®*^^®*’c*’’terrogationem re (pondit filius, Ego fcio Ca-^4m'''iquot;quot;^^”^’^num:moxfubiecit reuerendus Doftor, Profe-'lii(J,,™’*^'®gt;4u^raego.Egononaufimaffirinare,mefcireCate-•fd ^ Onodautemdicodetotojidetiamdjcodeparte, videli-'“^scalogo.
'^quot;’’'îgisinfania} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'arop/tf-fz*,acquiiïtnm, appen-
k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dix,velnouaconclufio.In Dials
V k ^f ^® régula conlèquentix, Quicquid fequitur ad con-’^ .æ'°quot;P®'l“étix,lèquituretiam adantecedens.Hxc regu-b,,^''?’^‘”P‘®'M=‘'rajadacquifitaGeomeErica:fichïcadditur )ii^^«tjhinc(èquitur,veheméteifetrare illos, qui fin gunt
’POeifausfieri amp;c-
ideftjOperarupererogationis,, diiL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^o-(X5/fXATd,,appendiccs.M.ona-
’'’®ora^^^’^^^'^°*^’”°”^^’‘^^®^^ op^'^’*i’P®f®’^oS^”®”’®gt;*^®^»' 'ï'imqux poftulanturin Decalogo.
j , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sarca/ino']
’f^^i^fignificatriftu irritati canisgt;vnde o-etfx«tir/xof,cum ho-'’'ptobtatcalamitaté hofti. Vt cùm dicunt ludxi in pat fione,AuerexIudxorura.ltem,
Ij SieftFiliusDei,defcendatdecruce.
^C'’’*^^ifsimulatiojCÜm id quod re ipfa detrahimus, proU-^*®us. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vtfidicam,Quàmfanftus vif
■jJlj, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft ifte amp;nbsp;ifte , quàm bonusvir,
•ttt meritus de Ecclefia,amp; defcholisharumregionum.Hoc: ra 51
-ocr page 110-94- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BXPL.ICATIO TEXTVJ
tribuitiireijqiiodrejpradetrahitur. SignificaturenimcontranuM effe verum.
yelum]
Pharlfaica opinio de Lege.
Pÿ/wmw«]
Qui delent agnitionem peccati in nobis, Siextinguuntlucem 4e Mediatore, amp;nbsp;de iuftitiafidei.
Primunt autein hac quatuor^
Lexeftteftimonium de quatuor maximis rebus: primumd« iuftitiaoriginali,quiaidem fignificanthxfornixloqueiidijcoæ gruere cum Deo,amp;congruere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
cum Lege Dei. Quare cum ho- ConfornlitascumDeo. amp;co moconditus fit ad imaginem formicascum Lege,idem fu^ Dei,verè dici poteft,quód con- Ergocfimtextusdicat.liomine dicus fit ad imaginem Legis. nbsp;nbsp;nbsp;conditumefleadimagmem eb ° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eftidemacfidiceret,e(recondi-
tum ad conformitatem amp;nbsp;normam Legis.
Secundo,Eadem Lex eft ceftimonium de peccatoorigins'gt; quia eadem eft dotftrinacontrariorum. Vtenim fenfuo^ '’™ percipimus album amp;nbsp;nigrum,lucemamp;tenebras: Itas’°^ . ' xftfpeculum iuftitix amp;nbsp;peccati. Tertio,dicitLex tefti^'^^^ de vita xterna, iuxtadiélum Chrifti.Matth.5. A men ‘^'^‘’Ï^jj^ dopecprxtereatcxlumamp;terra,iota vnum,aucapexvnu5”‘’lt; ^^ teribitexLegejdonecomniafaftafuerint. HincredeWt*® mur,Necefle eft. Legem aliquando impleri; fed in hac vitaquot;® -ütisfacitLegijNeceireeftigituraliam vitam.reftare,.in A“*, ^j mus conformes Legi finepeccato. Vlcimo.Lexeftteftinio ^ de Chrifto,iuxta hxcdiâajGal.g.Lex eft pxdagogus ad C ^^^. Rom.tp. Finis Legis eft Chriftus.Cum enim res ipfaolto^j^j-non implere Legem, ipfa necefiitascogit nos quxrer« torem,qui pro nobis implet Legem faciendoamp;patiendO'
Talisenimeratfuturaj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Habemus hie idean’A ^
amifimus , fed recoper«^”
earn poll hanevitam. ^.^j^ Neg tarnen intelligimus] Rom.S. Senfus carms^^.^.jj
-ocr page 111-6 fi t E o E . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;9^
1«;''? ^^'*^*’^^® Deum.Nam Legi Dei non rubiicitur,nec fubiici quot;lfcilicet,quodadintegramimpletionem attinet. '’'carcereLegis] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• In calamitatibus amp;nbsp;pauoribus
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confcientix difcimus , quid lit
^'l'’dpofttilet,qiiaspœnas nobis denuntiet, amp;quisfit vfus Le-0
iqmtates]'
pfàl.t^o. Eft lt;i^/»/z*Thcolo-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gicum.eftbfeuispfalmus.con-
, WoverGcuÜs, fedcontpleftitur totam doftrinam de peccatOj ^'Jfamp;grjtia.VidetiSjSpiritiirafanftum effediuinum amp;admi-'æ™oratore!n,quipotèrt paucis verficulis magnas res comple-^'’’|''ænu]!iscommentariis,nullis'cp enarrationibus comprehen* •t?®iiu.Depecea£oinquit,Siiniquitatesob(èniaueris amp;c. Idem ,™P'*'i4j. Non intre-s in indicium cumferiiotuo,quia non iu-^furinconfpeftu tuoomnis viuens,ideftjNemoeftiuftus co-‘’®tf,neniotibiplacetpropriamundicie, propria dignitate , fed ’f“'ftaliaiuftitia, de qua Euangelium concionatur. De mißri-'“f^iainquit amp;de gratia, Apud te propitiatio eft,id eft, vt Paulus di ** Wi.Donum Dei eft iuftificatio,non ex operibus, nequis glo ^“r EtinfineiriquitjSperetlfraélinDomino.vbi adyfumtranU ^«docet doftnnampruis traditam.
ril^.feditionunt]
Ttiucydidesïib.^ Jef^fib^gf^ditionem Corcyrsorum,inquit,’ '®iitionegralTacur omnis (pecies mali.
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Infinita mala']
, ‘’ïquot;quot;isfuir, Dauidemregnofpoharijquarn exui ingenti glo^ jjWis,quam anteahabue- ^æ^ ^j^ ^^^^ ^^^^ Rhetorica
oollatio. Plus enim boni eft in 5“t'q»am inregnö. Ergo amifsio virtutis amp;nbsp;glorix eft maius quot;“'D.qnam amifsio regni.
Aeterno poenas']
ƒ wtoin Catone,Nihil eft diuturnum, in quo eft 'aliquid ex-^'’S° ®”‘“® fi'^*'“^ nbsp;nbsp;nbsp;pfal,9 o.Mille anni funt coram ’
wnftiat*’’”^^^^^quot;^^*” ^^’ ^ ^^ » hcutdies hefternus qui prx-
!
-ocr page 112-^Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KXPLIGATIO TE X T V S
Perire neceffe efi]
Quod fi cx iure manu confertum pofcere mens eft, Nos cauflacadere,amp;longè ante perireneceffe eft.
Ex iure manu conièrtum vocare,id erat, Gleba adferebaturad ïudicem,quamvterque litigator p'rehendens, dedarabat, federe litigaturum,fuitque amp;nbsp;hxc vin dicandx rei adio, tametfi qux- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dicat aliquis, Hxc funtpere-ftionemdevinon continebat. grinaamp;parerga.Refpondeo.NÓ Celliuslib.2o,cap.9. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt:quia iuuentus debetdifce-re Grammaticam. Si mens eft pofcere ex iure manu confèrtum,id eftjSi litigate nobifcumvolue-ris,autiudicio nobifcum difceptare.
QuiaenimDeusrepctitJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Demonftratiolegalis.Necef' fè eft Legern fieri,Sed in bafViM non fit, Ergo necefTe eft, reftare aliam vitam,in qua fiat.
Quodexuberat] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom. 5.Beneficia Filij Deiante-ferenda funt omnibus omniu™ hominura peccaxis,noft.ris amp;nbsp;aliorum.vtlohan. inquit i.Catbol-' Ipfe eft propitiatio, non tantum pro peccatisnoftris (fedprope«^” tis totius mundt.
DECALOGVS.
Tarnen fiant ettant cultus^
Opera politica amp;œconomi- nbsp;nbsp;nbsp;Olim monachiprorfus «te-cafiunt cultus Dei, quadoprx- nuabant amp;nbsp;abiiciebant o.bcu ftantur prxluccnte fide. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Magiftratuum, ludicum, op
cum, a gricolarum amp;nbsp;reliquor homiHHm,amp;dicebantefreoperamundanafeucarnalia:fuaveroO' peramonaftica,eflèfpirituales cultus. Nos difcamus exverbo ei reftè iudicare de vita politica amp;nbsp;œconomica ,amp; fciamus, Vöi» fi“® ordinis officia Deo placere,fi fiant ex fide.
Samuel] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;». Reg. t$gt; Saul ante pug”’®
cumviciBis gentibusAinal«® '' tiamp;,acceperat mandata à Deo per mimfterium amp;nbsp;vocemSaw“^ bs, ne parceret vUi honaini aut pecudi, fed omnia ’«^“^^^^„jj^
-ocr page 113-^1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» l l, B 0 s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;97
\amp;/-•'’^T^^yP°*'”^’‘ ®”’^®^®'^^ ^“^® imaginationes verbo M '*'*^*® *““*”P^u™ Regem AmalechitarumAgag,amp;pin-'itfc''4A’™®”t^‘iucitinludaEam,vtindefunieret materiam ’tHtD*™’'^®°'^®^®^^hal’’sbanr™agnam(peciem,tarnen difpli-'»I)^’''’^^®® 5^'”“®^°^^“*'g^quot;® Saiilem,primiim regem in popu-^ôti{ÿ'''i'’’*’^®^'®veftobedientia,quàmviûima,ideft,Summus pofji'quot;**'^®'quot;^*''® verbum Dei,amp;hoc verbo regere obedientiam ii«i,''’’*quot;,P'^*™®'^Belinda tabula.Noneft cultus Deifacere ope-“ “osipfieligimus amp;inftituimus fine verbo Dei.
PAæl
Hg *? ^•Symbolum Chrifti Matth.t2.amp; alias f«pc,id eft,Opera '‘’'ïlongèprxftantceremoniis. ^Mus] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matth. 21.
Siwi/r]
5''^« cettitüdine demon- Hæc fepe funtdedarata, O-?in“m,necefsitate amp;cauf- m”*^ pr^cepta funt certa, qma habent certam demonftratio-V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nem, amp;nbsp;habent audorem Dem
't’WuUtam efttraditaàDeo.quàm prima. Deinde omnia ^’Oecalogi funtneceffariafuoordine.fuoloco. Tertio, omnia quot;^'’Primxàfecundæ tabulaefunt referenda ad gloriam Dei. ^^'niincultus Dei] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;QnalisefthxcdefinitioPCau-^j^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;falis.Quaeeftefhciens caufacul-^^’’'ïndatumDei,iuxtadiftum Ezechiel.20. Ambulateinpræce-J(f^’''''‘Anon inpræceptispatrum veftrorum. Et Math.15.Fru-(jj '^''’‘hntmandatishominum. Et Paulus ad Cololf.exprefsè it,i®’''’‘-’^«5fii(rKH(tr,ideft,fidoscultus. Cauiraformahs eftfi-0.5'llgt;agnitioamp;fiduciaMediatoris,iuxtadiftumHebr.»i.Ira-j ‘’'™b«ftlinefideDeoplacere,(cilicetper(bnam amp;opus.amp;Rom. jJ J^'iiluideft fine fide,eft peccatum. Finalis cauffa eftcelebratio
De primo præcepto-
j ^'5VT inprecatione Dominica ordimur ab hacpetitione, ’?^^etur nomen tuum, id eft,Tu verè agnofcaris, inuocerisamp; ItaDecaJogiinitium fumitur à vera agnitione amp;nbsp;cele» n
-ocr page 114-ÇS ‘ E X P L I C A T I 0 T E X’T V $
bratione Dti Veramautem Deiagnitioncm comitâtiirliiaffeâu9i timor, fides,diledio,amp;virtutesliiscognatx^quarumcatalogiinifï* pe recitauimus in Ethicis,amp; alias.
De veranontiaj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omnes fanihomines(none-nim nunc loquorde furiofis)e-tiam extraEccIefiam,quxGiierunt amp;adhiicqua:rtintde modoagni tionisDei,quomodo Deus pofsit aut velit agnofei.Simonidesfr pienspoéca.interrogatusà liege Sicilix Hierone,quid eiretDeus, petiuitfîbidanlpatium triduiad deliberandum,fed tandem con-fefluseft,le non polTeeffentiam amp;nbsp;voluntatem Dei penitusperfpi-cere,amp;quo dintins btec arcana inquireret,eó fe raagisdubitare.Hi-ftoriaextatapudCiceroncmini, de natura Deorinn^ Nos veroin Ecclefia ex primo pra;cepto,amp; ex fvmbolo Apoftolico difeimus, quomodoDeusfitagnofcendus,videiicetperha:cduomedia,quO' rum alterum eft verbum diuinitus traditum, alterum e^teHimo-ninmadditum verbo.Sient enim diplomatisPrincipum addunwr figilla,itaDeus verboluoaddidit miracula, quæfuntteftiraoniadet ftrinædiuinitustraditæjneurrentiainoçulos. Diftantlgiturw-niores,Deumagno(ciin Eccleiiaper verbum amp;nbsp;teftimon«addita verbo.Hocexplicabiturperdiftributionemin textu.
TeftimoniumJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Voloiunioribushancfenteii-
tiam populariter dedarye. S« egoeffeminbocauditorioin media nodte,amp; indenfacalig'quot;^’quot;’ quanemo poftetcemerefaciem amp;nbsp;corpus meum, quoniodo ego poftemabauditoribusagnofci?auditavoce,qua: plenlque®^®®**’ f Si quis audiretmeam vocem ,dictret, meefle inhoclocoprsfen- . tem.Ita cum Deus fit inuifibilis,nee poßitoculis cerni,nec manib’ prehendi,proponit vocem fuam,qua audita vult agnofeiamp;difee™' ab omnibus creaturis lt;Sc idolis, led ne dubitaremus de veritate amp;nbsp;certitudine verbi diuinitus traditi,addidit buicverbo,Legi ^^“^ gelioteftimoniamiraculorum, tanquam figilla confirmantunos amp;noftram fidem contra dubitationem. Tantum funt duo lenu'S doftrinæ de difciplinx,vifus amp;nbsp;audit us. Omnia quxdilcunturj^ vifu,vel3uditu percipiuntur. Paucaadmodumdifcimiis,veltadn) velolfaélu,velguftatu.Ideoreftè nominatur virusamp;aiiditus, leu- . fusdifciplinx vel doftrina:, quia plurimæ resperadioneshor^^ ^ iènâiumcognofcuntur» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. jj
-ocr page 115-DE I. E G E,
59
Q^iiDmseß iniaßbiOi']
J’Han.i.Deumnemoviditvnquam.t.Timoth.i^.QiiemnemD
Ç'necviderepoteft.lcilicet in hac vitaoculis corporeis. Dehac prolixe difpurat Au-
Beati mundo corde , inquit Chriftiis Matth. 5.quoniamipfi Deum videbunt.
Duplex eft notitiaDei, altéra
^'’is epiftola fexca. Deus '^etur oculis corporeis.
’enotitianondum]
S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Phyfica,altera Euangelica.Phy-^“ïeftvera ,tameneftinfufficiens,imperfefta,nonfufficitadfa-
[, '’’' Euangelicaveroeftipfavita xtemajoan.i/. Hxc eft vitaær '''tagnofcant amp;c.
*0ititur]
Rom.t, Qui cùm cognouiP-
{t, lèntDeum,nonvtDeunigIori-Iiup®fquot;nt,nequeeigratias egerunt, ideotraditifuntinreprobum i,j.'’''Nemo poteft caput primumad Rom. legere fine ingenti i,j^'''gt;’ationeanimi, quiaoftendit, quantafitpotentia, quantus i^f^rDiaboU in genere humano, amp;nbsp;quanta fit noftra imbecU-
Exaadiat] iliff“’’’Ep*cur'euscollocaujtin Creta ftatuam louisjfineo-l!ct ^f’^“5,vtfignificaretj Deum nee eernere res humanas, ^'iiiire hominum vota. Eduftio ex Aegypto fuit ple-Ki nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;naingentiümiraculorum.Nam iffJ^'fttraduftus per mare rubrum, amp;nbsp;pofteain defèrtoeft gu-''0(j/’®’’rabiliter:quade re longum effet dicere,fedhiftoria eft ^’‘Exodo.
'“'’’ tuum] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pronomina in Scripturafimt emphatica, habét magnam ein... phafin,magnum pondus.
’’ïj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exempla quibus declaratur ^H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;altera pars diftributionis. Sunt
f'Ein^ - *^®gt;'^®’‘bum amp;nbsp;teftimonium.de verbohaftenus, nunede ''^^tjljj'’’‘l“®‘^®^^^*’^^per exempla.Namexemplamaximèpro-
n 1
-ocr page 116-JOO
BXPIXCATIO TBXT.VÏ
Datum verbum] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Genefi.Quacuncv Jie com«' deritis ex arbore fcientix boni amp;mali amp;c.ParadifiisapudXenophôtemin Oeconora, eft hortus a* nirenißimus amp;fragrâtifsimus,qui procréât omnis generis fruftuS.
TeflimoniadeDeo]
Bafilius in cocione ii.Cenefi.Hic torus mundus eft qiiafi qm* dam liber (criptus.celebrans Dei gloriam .'ïb(conditam,amp; inuib-bilem iplius magnificentiam.
Etfienim voce caret, tarneni- Munduseftmagnusliber.mJ plóoperetibi habend mentem gnafcholacognitionisDei,fci • monUratveritatem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cetPhyficæ.nonEuangelicx.
Ideo additum] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Semen mulieris conteret ca* put ferpentis.HxcprimaeftvoX Euageli),QuödFiliusDeiapparebitinhumananatura,vtdcft''“’' opera Diaboli,peccatum amp;nbsp;mortem,amp; reftituat bonahis mafeoP' polita,iuftitiam amp;nbsp;vitamacterna. Hxcenarratio traditaeft)'Io^”'i'
Hapiebantur igne]
Hieron.inGenefVnde(cirepoteratCain,quodfratriseitó'’’“ liera füfcepilTet Deus,amp; fua repudialTet, nih illa interpretatio ye-raeflet,quamTheodotionpofuit,EtinflammauitDominüS'U' per Abel, amp;fuperfacrificium eius amp;c.Ignem autem adfaenho“ deuorandum, foütum venirede cslo,amp;in dedicationeten’P fub Salomone legimus, amp;nbsp;quando Eliasin monte Carmd®^®^* fIruxitaltare.Haétenus Hieronymus. Sic Cenefi 8.fcribitui doratuseft Dominus odorem fuauitatis,ideftjhalitufuo,i6U™' ' nuscsIeftibusabfumpfitfacrificiaNox.
Idem verbum] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non habemus aliud Ena».?'
Iium,quàm illi patreshab»'^^’ ficut inquit Petrus Aft. lo. Credimus amp;nbsp;nosfaluarijficuri^P''' noftri,per gratiam Domini noftri lefuChrifti. Item fide punnW® corda.Etloan.cap.i.Omnes ex plenitudineeiusaccepimus,gw^' progratia.EtPaulus 2.Cor.4.HabenteseundemSpiritunih «*•
Quividetme]
Inlapientia]
loan.14.
id eft,fipienteni.'perfap''^'‘^ï
-ocr page 117-I. I G B.
101
' U ’^fquot;ötitiatM phyficam:per ftultam prxdicationem,H eft, per ( II) ’quot;§clium,quod non eft ftulta prædicatio per fefè,fèd videtur ta-
*abhorretenim à iudicio rationis.
^^ndalànélorum] Hebr.ÿ. Tres fiierunt partes gt;jj^ . rempli Hierofolymitani. Prima ^. ’^um,in quo ftabat populus audiens facras conciones, amp;nbsp;ipe-^(j^ucrificioriim. Secunda pars erat famSiim.id eft, ilia pars, in [jj^ingrediebanturfacerdotes amp;nbsp;Leuitæ docentes amp;nbsp;fàcrifican-ù '^'’Pa*'5*atraûlsiina vocabatur fanftum fanéioriim. Quia j '^Iicebat in banc partem rempli ingredi, nififummofacerdo-^ptantum femelin anno. Ica Chriftus ingreditur in ûnftü fan-v^ideftjn arcanum confilium diuinitatis, viderpeftus Pa-jjj ’ ’lusperfedè nouit Pattern, amp;nbsp;perfert noftras preces amp;nbsp;cultus ÿdem.
®fïosj ƒ •cap.4. Epiphonema.
^flöj] Nonadthronumiudicij.Ea-1 dem dida funt fiiprà in loco de • ppitefaftione. Summahxceftdemodoagnitionis Dei,Deus ^'*'agnofcsndus,ficut(èpacefecit, patefecit autem fedupliciter, • '•gt;verljo,partimteftimonii8additis verbo,id eft,miraculis amp;nbsp;'fatnentis.
^laltlis autem] Alterum membrum inftitu-1,1 taspartitionis. Qiiodlatet igno-|^ '''i'gnotinullacupido.Ergo prima virtusamp; fundamentum a-^’'’virtutum eft vera notitia Dei.
Wm] Exemplum ratiocinationis ex tfpjj ponderibus verborüprimiprg-U, Epiphanius, Scripturaindigetlpeculatione, ideft,collatio-^^'»cinatione.
^'®tes] Zelusfignificat indignatione gt;jij ortamexamore. Situdiligistua ii?'?gt;®’’^‘'”*n(ponfim,concjpisiuftam iram amp;nbsp;indignatione ln,b‘ ''’°™*’^s,qui remamatam vel lædunt, vel alienareconan-fb^f ^pl“™®^ in Samfone, quidimicanit cum Philiftaeis pro Aji,f ®'°*®®»i^^ftgt;a*'‘^®nsamoreluilponläe, amp;nbsp;irafcens ijs,qui Î’^ài''”quot;^™ ^^^^''*’'^°”^^*”*”^”* ' ^^^ quoquo modo abalienare
-ocr page 118-lt;02 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E X P t 3
Timebis]
Diligas]
tio primi prxcepti, bona prophetiGarum.
C A Ï I Ö T E X T V S
'' • Deuteron.S.citatnr àClinU« Matth.4.
■ ' Deiner. ^. Matth. 2i. Magni '• pars Scripturae facrç eft enarra-sarspülmorum ,bona pars concionuiu
Paulus inquit]
Rom. 8. ^fmp.it complecli-turaftiones mentis amp;nbsp;voluntatis,id eftjopiniones amp;nbsp;affedus carnales.
Sequitur neceflaria occupatio , Deus neminem approbat, nifi fit conformis Legi.
Inchoart potefi^
Chryfbftomus Ephef 6. Nulla eft vtilitas dileâionis Cimü-de, imo ne quidem exilterepo-teft aliter. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft, fine fide. Obferuetur
hoc contra Papiftas,Papiftç pluris faciuntvnum locum ex patribus,quam mille locos exScriptu-ra:àlt;î'4)^0Ç8Â(^ À-yi^mr 7r.iriagt;(yaiiif,iJ.a,gt;^óvit^J^a,fyiigt;alTi!‘t'}^''*‘ rt^af. Ex his verbis Chryfoftomi fumuntur duo à^iânnrii, 1 beo-logica,DiJeélionon placet fine fide.Quando au tern nominainusdi-lelt;ftionem,intelligimus omniabonaopera,totamohedietiani.Vn-defumirurhoc«t^/«fzlt;it?Nontantiim ex verbis Chryfoftomid^ cxScriptura, Rom.14. Quicquid eft fine fide, peccatum eft. æ^'h res Deo difplicés. Item Hebr.u.Impofsibile eft fine fide placed Deo, Îcilicetperfonam vel opus. Secundum à^la/jcA, Dilediononpo-teftincboarivelexiftere fine fide. Quia nifipriùs acceperisremif-fionempéccatoriim.nonpotesDeum diligere. Vnde fumiturhi? fententia?,Excapite 7.Lucx,vbificdicitur, Illemultùmdiligit.tu* multa funt remifla débita.ldeoMaria,fiuequa:cüquefueritmulier) diiexit Chriftum, quia accepit remifsionem peccatoriim:aliolt;iui non potuifTetdiligereChriftum. Diemihi, fitu deberes alicuidui locuplen in hacvrbe milleflorenos,amp; non pofles folnere Centura, 'nónnefugeresilliusciuis confpeftiimamp; eongreflumifedfiperl'ol-uereseidebitum,autpotiiis fi tibi remiliflet amp;nbsp;donaflet, tune vaille ftneiperes eumamarç,nifieflres ingratifsimus nebulo. Veterumdi-^a non funt contemnenda, quando congtuuntcumScriptura.
-ocr page 119-DE LEGE» ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lOJ
Pu^ianQ
, ^’m.Z.Peccata ,qux per Legern exiftunf.erantiii membris no j^’^icacia.idcft, dubitatio-
’’OeDeo, fuga Dei, fremitus Peccata exiftunt per Legert MisOeum,odium Dei. nbsp;nbsp;nbsp;vitio noftrx naturx , non vitio
., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iplius dodrinx. Noftra natura
Den 'f'^^^^Lege,incipit Deum fugerejodiffe, amp;nbsp;mallet, nihil effe ^ßnitoChrifto] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lafto fundamento. Tu nort
potesxdificare, nilnaftofunda-?‘'’}igt;:itanonpotesinchoareobedientiâprimï^pî*£ceptifine Chri-’quot;“Sägnitioneamp;fiduciaMediatoris.
^onfumato]
Rom.JOTiÀiS-jfinis Legis.
Cref/fHe/o]. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
. ^“'’''J.Lex per fidem ftabilitur, Lilicet im putatione, inchoa-^’''5Â tandem etiam confumatione.
Hu daobtu verbüß
Öaxfuntvirtutesprimiprxcepti maxime infignes, timor amp;nbsp;''«quibusreliquxadiunétxvelpotiiis cognatsEmt. Nam ti-J’^tognatxfunthumilitas amp;nbsp;patiétia.fideiadiunótx funtfpes ’Miojqnxomnes comitanttir veram Dei agnitionem. Ita “’Wprxcipua peccata primi prxcepti, Epicureus cotcmptus ^’^'óolatru. His duobus extremis verç pietatis^reliqui gra-^catorum concinnè adiungi poffunt. Hsc dicunturme-■■5^fla,quiafaciliusme-
11 1 ^'''andantur duo voca- Quandcaliquisteinterrogat ™Mlt;óm longacógeriesvir- devirtutibusprimipræcepti.re-®^®8cvitiorQtn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpondeas, duas effe præcipuas,
■ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;videlicet,timoremDei,amp;fidem,
®.tóuciammifericordix.Siautemrequiritcauflam,€urfiscon quot;‘quot;snacenumerationebreui: Refponde. Quanquampluresfunt 'quot;quot;wprimi præcepti cognatx vel adiundxtimori amp;nbsp;fidei,tarnen ii??”'*’“^ip*“twalimaxime fentimus pauores amp;nbsp;confolatio-pertinent ad timorem,confolationes adfidem. Sicin-quot;quot;Stus aliquis de peccatis pugnantibuscum primo prxcepto, ®^ quot;gt;amp;ituat longum catalogum, fed Vtatur hacbreuitate, dicat»
-ocr page 120-X04- expii'cATio TB XT vs
pietatem verßriinter duo extrema,quorum alterum eft Epicureuf contemptus,alterumidololatria,qu«Eeft multiplex, imo infiniU' His duobus gradibus facilè poflunt amp;nbsp;nullo negotio adiungi, amp;nbsp;quadannedireliquigradus.
Timorem enint oportet experirt]
Bis repetituridem vocabulum, vtßgnificetur.prxcipuum lumen ede pietatis Ipiritualem experienriam,quxnihilaliudejt quam vieißitudo pauorum amp;nbsp;conlölationum.Sicut enim m mu-do firnt vices dierum amp;nbsp;nodium, æftatis amp;c hyemis .• ita perpétua vieißitudo eft pauorum amp;c5-fblationumin animispiorum.
Nofruftrà dixit EpipbaniuS)
Vtoftendunt exempla pQlmo-Turh amp;nbsp;concionum Propheti-cariim.
quod fepe folemus inculcare, Setipturano indigetallegoriiSi fed indiget du obus adminiculisi quorum alterum elHs^f'^’j. eft,(peculano,alterum eft a(c9-H(r/Gideft,lênfi.is,lcuexperientiaip‘ ritualis. Tantum enimquifque feit,quantum experitiir:amp; dicit Syracides,Quinon efttentatus,qualiafeit? Sed iuuentusa^ hucignara eommunium miftriarum lt;amp;nbsp;ealamitatum earum, quibusloquimur,eonfideret exempla ex plalmis amp;nbsp;Propfgt;'t'*gt; difcatexalienis exemplis,quid lit experientia fpirittiaU^ QuotieS Dauidinpfalmisvfurpat has querelas, Ego dixi in confternauon» amp;nbsp;pauore meo,Proie(ftus fiim à faeie oeulorum tuorum, phlp- ^ pfal.2 2.nonfbliimChriftusexelamat,fèdetiSomnes,qui(iU’t*”®'’' braChrifti,Deusmeus,quareme dereliquifti ?Hæ amp;nbsp;liniilesvocel deelarant,fepepiosineidere amp;mergiinhanctentationera,vt exi-ftimen^feeftedefertos velabie(ftosàDeo.Rurfusverô,quàmniul-talegunturfidei ó^Hzzctjideft.carminalxtifsima, qiiibuspracdi-canturvidorix aduerfus trepidationes amp;nbsp;pauores, vtpfaLuS P®' minus mecum, non timebo, quid faceret mihi homo? Sed fuw®* harum vicifsitudinum amp;nbsp;alterationum nullus pfalmiis,«®'™ quideravidetur,melius pingit ante oculos,quam pfal jO'Egodixi inprolperitatemea,ideft,in vidoriafióci,in magnalxtitiafpiriius-
Ii,in triumpbofidei,Nômoueborinæterninn,ièu,Egononvnius aàisæftimo Diabolum amp;nbsp;totum eiusregnum fèumundum- Seƒ quidacciditianeftlaeritiaperpétua? non. Qiiid paulôpóft fequiti''-Pomine, in beneuolentia tua conUabibuiiu njontera tneu^lt;
-ocr page 121-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DB t B O B. - I0Ç '
*1111 il^p®’'^®*'®®^^®l®™tuam,funiconturbatu8 amp;c. Audisquere- , ‘nsimas,qua:pertinentad timorem (Sepauorem.fedfequitur » j '“gt;htitiaamp;^vlmoy, Conuertifti plan^um meum in gau-tis *'’l^““®pftlmumideo breuiterrepeto, vt iuuentusinalie-k ?'™plgt;s,tanquamin fpeculocernât,quid fit experientia fpirilt; *Mpauo?,quidfidU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
^aionum]
'^'Priorigencre]
èiiKoyia-fjLof.
{iueünt7jp.a^tlt;u,üa6S'äKt(Äa.2 ;
, fleufiue p.a,frvejta,.
id eft,demartyriisamp;deexer-. citiis, vt career lófeph, fuppliciû Baptiftæ.
spürtet nos] ^o6]
Matthäi.
Rom.S.
Platt i d.Recitabo paucos vef-fus ex Prudentio, qui quadam ypotypofi poëtica pingit pretium mortis fanftorum.
Prudentius de Romano ;
^^^f if aß4ns angelus coram Deo ^^‘I^^tficiitus martyr,eir qua protulir^ ^‘^verbifolüm differentie condidit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ ^‘^‘ffaf ingens vulnera expreßitßylo,
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'‘‘faincruorisiUe nullam perdidit.
di^’i'Sfi. Nunquid tu in vtrem colligis lacrymasmeasamp;c. Et
‘'^P*^'* capitis veftri numeratifunt.Ad talia
^Iloe . ^ Poéta Laftantius, qui deicripfit coronas martyrum, %^'*^°^® ™°''® pecudis ? Non. Quia in morte pecudis omnia Hon '’^**''» animaamp;corpus, nihil pecudis reliquum eft poft ^ftne ”’’*’*^’’^^ maffacadaueris, quæ paulo poft putrelcit.Deinde, •»tu ™°’’V™piorunióetyrannorumpretiofa? Non. Mors pecca-^ïi,^^'^’''’’®»*”Huitpfalnitis; Sed fanftorum mors eft pretiofa, S^tP’^®®“*” gloria,veraagnitione,inuocatione amp;nbsp;celebra-^••^5 *^®^gloriofum exitum in vita xterna, vbi fandi fulgelt; ifl{e]lj'^^5°l''^*'‘®i'^ll®hæ,tefteDaniele,inomni xternitate.Non «-2^hunç verfinntatum de martyribus^fed de omnibuspü«
o
-ocr page 122-IO6 EXPLICATIO TErT V J morieritibiis, 3e qüibüS fcribitur in ApocaIypfi,Beati qui inDö* minomoriuntiir. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gij
Vult magh/e metut]
Daniel j.Notum nttibi Rex^quod Deos tuos non colimus, amp;nbsp;ftatuam auream,quam erexirtipionadoramus.
AdomoDeij ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AbEccIefia.i.Petr.4.Sumpta
eft cócio Petri expróuerbiisSa-lomonis,vbiSalomon (îcargumentatiiràfortiorij Siiuftiisinter-rapercutitur,perfoliiit,quantörriagisimpiusamp;peccator, id eft,vt Chriftusinquitin hiftoriapafsionis,Sihocfitin]ignoviridi,quid fiet in arido?hoc eft,SiEccIefia,qiiæeftcœtus Deoplacens, amp;fa#-étificatus ad vitam «terna,diiriter caftigatnr à Deo j vbi manebunt peccatores Sc impijf.qiiid fiet de reJiquamiiItitudine, velpotiiis fece generis humani, quæ furenter ofFenditDeum,amp; omnia facit ingrata Deo?
SubieHaeßmorti']
Quidam venuftèdixitjCùm Filius Dei pendeat in cracs/w nos non Harem us lub cruce? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
Deiußt fiobiipropittiiQ
Tresfimtprxcipuxconlblationesin omnibus acrumnis.^ ma,remiftiopeccatorum,quxeft,vtAuguHinus aic,a(ylurn clcliae.Secunda, agnitiopraelen tiç Dei in «rumnis.Tertia,lpes ßlutarisexitus,vtJ. Cor.io. db
Pii«
Ec-
Propè efl Dominus hiSiq^i tribulato funtcorde,pfaM4‘ plaIm.77.Hæc eft îtgritudo mea,feddextraexcellîpotefthsf j mutare.
citur; Fidelis Deus, qui non finit nos tentari fiipra vires, fèd dat eu m ten tatione exitum, vt poßimusvincere.
Noli te m urm urare j
Sperat etiam in morte fiiaiu* fins,Salomon.
i.Cor.io.Saulmurmuratcô« tra Deum, tanquam tyrannum. Sic Cato,Pompeius,ficBrutus.
Potentimanu^
’•Pet.$.Manus Deieftpotens ad vtrumquejad humiJiandM
-ocr page 123-D B 'L B G B.
107
^»dmltandum.PeUîtDeus Dauidem in exilîum, fèd eundem ^'llitûitinregnum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sic Nabuchdonofbrem Rege
Babylonia Deus deiecit de funi-*’’''faftigio,amp;præcipitauit in acerbifsimas calamitates, fed hune ''quot;'iierfumadfeDeusreftituitin regnum.
^îcrificiiim] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pûl.^j.
^äerißeatej nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfal.4.
Deunt magû timeri, quam/j/rannos']
Jgt;uiuslib.9,Decad.4..Veremur quidem vos, Romani, amp;/îit« Jôs,etiâtimemus, (êdplus amp;nbsp;vereraur amp;timemusDeos im-?^les, inquit Lycortasdux
^rum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Achxihabuerunt très duces,
J. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;célébrés in omni hiftonaGræca
,n~“”'Pdtnusfuit Aratus Sicyonius, cuiusmeminit Cicero in. ç^ ®t' Secundus fuit Philopœmen,cuius vitamdefcripfîtPlutar* • ^licutamp;Arati.Tertius Lycortas,dequo nuncIoquimur.Hu-^ yeftorâtioapudLiuium,valdeanimolàamp;generola. Quomo y ’■ffsruntvereriamp;timere?Duplex eft timor,filialis amp;nbsp;feruilis. j^’^sft filialiter timere.Timere,eft feriiiliter timere, vt (eru us ti-jj^aominum. Sic nos debemus Deum vereri,tanquampatrem,amp; ''«tanquam Dominum.
^Mripiraur] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1, Cor. 10. Quarc medicusin-
'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terdum fecat aut vrit membrû
jij''‘Jore ? vt fanet. Scitis, quam grauis fit morbus cancer, hune (0 ^’quot;aneceffe eft fècandoamp;vrendo tollere ex corpore. Hxc fè-■ ,'’*'’’Hulatio,qux fit à medicoperito,non fit animo hoftjli,amp; cu-''^tsnocendi,fedvtferuetur in vita amp;nbsp;fanetur, quihocmorbo (j.®'’'itur.ItaDeuscaftigatnosfame,pefte,hello,amp;aliis mille mo-^’gt;puElicè amp;priuatim,non vt damnet, autperdat, fed vt feruet '‘Enepereamus cumhocmundo.
'^“^3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;raraamp;difficilis.
^^^ ^®'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pax eft tranquillitas cordis,or-
taà fide amp;nbsp;Ipe, à fideaccipiente ^tekquot;*” P^'^^^^^orum propter Mediatoren! gratis, à Ipe expe-
O *
-ocr page 124-ÏOS
exniCATIO TEXTV9
Andtheïîsjideftjcatâloguspeccatonirn pugnantiumcum pnmopnxTcpto.
Tradifuma DeoJ
Contra venenatam dubitatïonem,/êu contra ignitum te!um Djaboli,an döArina Propbetica Et diuina, tensanturhiiêpteni gradus teHimoniorum, quorum primus continet miracuJaEc-cledx propnx.Cecundus di dotftrinxpropheriexantiquitas. Ter-tius, coJJariodoóbrinarum.Qiiartus, experiétia /pirituaiis. Quin tusjfortitudo martyrum in üippliciis. Sextus,üabiJitas EccJefe» Septimus j pœnæ hottium Euangelij. De bis gradibus teltimo-niorum ftribuntluftinus amp;Tertunianusin fuis 3pologüs,SiBü‘ /êbius Cxßrienßs in Jibris. de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i pra:parationeEuangeJica,vt/ïi EceJefîaDeihabetmuJtosAo-prà diximus in proJegomenis des, Ethnicos,recentesluàxos, J Locorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÀlabometidaSjJiÆreticosamp;c.à 1
aUj hoÜes aliter refutiiiài func. l ludæirecentes,quinon renciunt feriptaPropheticaipoHiintamp;de- / hentrefLicarijCitatistedimoniispropheticis, Ecut faciunt ApodoU I I in Adis,Petrus amp;nbsp;Paulus. Ethnicos veto, qui non ample^umur 11 feripta propbetica, aliaratione refutare oportet,videlicetcolieamp;io- Ui nehoram tedimoniorü, quxbreuiter Sc fummatim repetiaimur. I ^ Primumenimmiracula ante oculosproponendarunt,quxlu’''‘°~ I peraCalius naturxomnipotentis, amp;nbsp;quxanulïacreaturaheripo!'- nbsp;1 funt. DeindemonürandaellEthnicisexcollationehiltoriatumin 1 tiquitas dodirinx. Tertio,genera dodlrinarum con ferenda Aü^ p cernendafunt, vtex hac coUatione appareat, dofirinim Ecclelis l perfediorem eße. Quarto,ipfaexperientiafpiritualisinpauoribui / amp;nbsp;confolationibus conuincit omnes Panos, non eßeEaangeHuni I inanecommentum,ócinanemfabuIam,redverèverbiimDeiamp;i^o f drinam diuinitustraditam.Poßeaadiungendiruntreliquigraduf, 1 videlicet Habilitas Eccleßx,de continua Ceries doHorum in E(d^^’^ f. inde vlqueabAdam, item fortitudomartyrumin fuppliciis^^^^^quot; quebxreticorum detyraanontm pœnx.
Alligad] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ Axioma Theologicun,.^
® ■* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßnefuo verba non vuhao'f^ ii
-ocr page 125-D K t E G B,
Hll^ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D B t E 0 B. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10^
’I''?3fi)liâecregulaeuertitinfinitaidola Etbnica amp;Papiftica.
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Idülorum']
5i'^m.etfi reuera nihil eft, teile Paulo i.Corinth.8. tarnen ho-lt;»ifcï®P*'’’®®®»^“’:®^fi*^^^‘quot;^'^»^“^ïocus,autadio.Subftan-4i .''•“’ tribuitur potentiadiuina. Locus, vt tem plum la-Ijj '’^i(pania,Aétio,aut tribuit honorem Deo debitum créa-t]j’*''^^”g'topiniones amp;nbsp;cultus fine verbo Dei. Suntigitur •^®tfpeQe5ijjolatrix;prima.in fubftantia: ièciinda,in prxdi-K '^^Vbiitertiaamp;quartajin prxdicamentoadionis. Hxfpe-j^p®'genterobferuandx funt amp;nbsp;difcernendx propter concio-» 'quot;phencasjqux magna ex
U?‘“*'‘‘®«ntur in accufa- . Magiaolim fignificabat fapiê ”’'Mittis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiam,vtoftenduntfcripta Plato-
K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nisamp;Xenophontis.acMagifue-
t RentesPerfarum, ficutteftatur fecundum caput Mattbæi, l i.j'f^nt Magi ab Oriente,id eft,ex Perfia,qui baud dubiè fuerunt 13“'æiuditorum Danielis. Sic etiam Sopbiftx nomen apud Græ LWamfuithonorificumevipMfzoy.fedvtalixres temporibus i K??®'’'taetiam fignificationes vocabulorum alias funt alix.Et LJ’^nroeft, Vocabula valent vfu lient nummi. NuncenimMa-V^’pliiftæmalèaudiunt.Significant contraria vers PapientixdC | ’Wmæ.Mutatis rebus, mutantur etiam fignificationes.
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sineordinatione]
1 i^^’^fi’petftittoms, qux eft falfa opinio, tribuens alicui \ '‘®^ttaulsisphyficis,ócfineordinationeDei.
''quot;quot;Üc'utn]
nontantùm præfentibuSjfed en am æiernis fupplicns earn ma ftabo.
»irKifzaTÔfXÂj^oijMacedonianî« gt;^’'5^''''»flusvocat«r Apoftata^Græcis? Quiadefecit ab Eu a ''»fcL^'^f“^ '^'’’i‘®f“® Euan geb j ,poftea deflexit fuam fenten-lW®®^'®aadopinionemEtKnicorum,vtplerunque aulae at-Ltat *'^quot;‘^’® 6®^®’‘®at'o’^®gt;^ ad pubbcam pacem, accommo-l '^ ''“Vonem ad. \ubtatem,nQlunt polluas turban difputatio
-ocr page 126-110 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«XP tie A T lo TEXTVl
Parabola de fèmine] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lues S.In iHa parabola tan» tumquarta pars feminis frufti* Æcat,reliquat partes funtfruftus expertes. '
VoluptateQ
- Plautus.-Malo meiftamulier Magna eft confulîo in anio* am et, quam Dij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re,FIuftuatincertiserroribus^ dor amantum. Sic auarus « fuampecuniam dIcit,Maloretinerepeciiniam,quàmreligioneni'
Rebus geftis]
Intra annos feXjpoltinortem fatris Philippi:nullius viator'S
curfibus,fed viftoriis.tropliæis amp;; triumphis Alexandri iH'iHratui «ft.Volitauitperorbena terrarum,ficutdicit Daniel, habere eunii' Jas,amp; non contingere terrain.
Poftea] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PoftcaptamBabyloflsWCW'
pit furere Alexander.
Agnofeit hatte arro^antiam] . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,
Daniel4. NuncigituregoNabuchdonolbrlaudojamp;m^^'’'' fico.amp;glorifico regem cacli.quia omnia opera eius yera,rosîmes vix eius indicia,amp;gradientes in luperbia poteft humiliare. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sicut Maria inquit ’quot;can«'
co,Depofiiitfuperbosdefede,«x exaltauit humiles.
1,
Interficitur] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à filiis in templo,4- R^g. 12'^
apudHerodotumlib.i.vbiltf turhxcinfcriptioinftatuaSennacherib,Inineintuens, difeep«* tern, «r eiA ofi tav,iiiS'iCii( ira.
Heroiciviri] Wunberkitt.
interpretatur. In viris hew't eßßpientia, virtus amp;nbsp;félicitas fhpra communem captum amp;nbsp;ƒ f' mitatemhominum,funtgemmxin genere humanOjreliqii’quot;“’’' nes funt lapides, ficonferanturcumheroicis. SicutgenunsAntW*
«5
pj, i ta heroici viri funt rari.
OuidiuS.Obruitingentf-’^» proçella viros: hoc
-ocr page 127-i|,[) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D B L B G E. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nr
*Uaf°5^ ''^”^'æ ' Potences potenter tormenta patientur. Deus ■ b ’’’alogiam, ideft,proportionem inter pœnamamp;perfonam« ”'umperfonarumpoenæfiinttragicæ.
L . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pompeim^
Eftarrogansvox.
*«til^'’*'“®‘i’®t’ièfiipplofione vnins pedis poffe totâ Italiam ^iiii??®®^^®’^®'^lt;'nibus.Sic ^t({ '®“sfilius Cononis di-*1^?*5°^®^*»”onFortuna;
Cicero fcribit dePompeio vi-
ij, '^^iiitarchusinvitaSyl aoamp;fugato,inlib.9.epiftolarû,
Necreges,necfocij,necfceder3, tijk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;necreliqua auxilia, quæcrebro
\j;j®*'®P®’npeius,pofluntiamfugienti opéra ferre. Siquis ^nquot;®'''*®*nhmnanorumpraefidiorura,amp;hacfiduciamouet amp;nbsp;'''Snon neceflariaSjdignus eft tali exitu.
Glytum amp;nbsp;Parmenionem.
Sophocles de Aiace. vthomoamens.
Lucxiö.
id eft, fine timoré Dei. luuenalis:
®®'!e(î«i»)i vitium tanta conjpetiiusinfi ^^^bakt,quanta maiar,(jUipeccat, habetur. ^amp;!'*'’’*^«*ngt;talîaaccidentia:qualisperibna,taliafiintvîtia.
1H^^ ‘Winieft,quod dicitPlutarchus,Sicutparuusnæuus,par
gt;5. ’quot;l'acie magis déformât hominem, quàm cicatrix m re-'^iiti?'^''®-’‘âPrineipgt;speccatafuntcon(peaiora,magis incur-^fj'quot;^® ^°™’““m’ Principis perfonaferuit non tantùm au-'®’'ti3moculishominum,vtinquit Cicero.' lt;,
Ofc . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CoBM^ÿ]
^Iimfî?^?®*®®®in“ti“pe’figt;iamp;inuîdî,vtîn verfibus dicitur, hfc’^^^^'înepl^cet’Credulaturbafumus. Iccm,Ncmoeft*
ivS P°^®*® ^^*4ua in re 'luttenum.
^înid] '^'^^(^5amp;paupçrJ ?.
id eft,fibi placentem.
pfal.i^.
defertus ab omnibus creatu-ns.Certè in morte deferimuri-
-ocr page 128-nz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BXPIICATXOTBXTVS
efeaturis.r£empfäI.27.Pateramp;m3ter,ideft,caiiflxßcundx: nom!* nat/peciemprogenere.'deferuenincnie, Dominus autem fafeepit
me.
ScripturaJ CodegiJ
vtpfaI.4.Ephef4.
Epilogus. Vitia fiint conipe*
dioravirtutibus.
Dißrih/amm]
Diftri bu tio virtu tum redißim è ex Decalogo Cumkur,
Faciliusj
Quia affedus lèntiuntur io Corde.
Quotuplices/untvirtiites ? Alix fimtgenerales, ilixCpediliS’
If
H
Qux vocantnrgenerales ? Q^x compleftuntur multas wrtuteJ,Ff humanitas eftcopulatioiufticixjamp;aliarum virtutummitiorum^^ pietaseftcopulacio amp;nbsp;chorus omnium virtutum primi praceptt Speciales,quxtantumvnani virtutera compleduntur, np'«'^' '
monia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Secundumpræceptumf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/
Ah/bluimus primum prxceptum, quod elil omnium ^^‘^^‘^'^ i prxceptorum principium amp;nbsp;finish, a. amp;nbsp;t^. Num prxcepa re/iquï j referenda/untadprimum, quiadnis omnium affionuni notonl 1 debete/repeus.Sequiturprxceptum/êcundum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/
Poß^«‘igt;»J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, . ƒ
_ AdmonhiodeordineprxceptorumDeciloghquieliamp;P^i^' / tiCsimus. Nxm primum prxce- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 ptum Kgir cor, /ecundum gu- jn corpore humitioeR in'*' ƒ bernâtUnguâm, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;go pnlcerrimxpolitic. Sicet^* I
nim inaulis ontoreStfeuCiK' 1 cel ârifproxtmeâdiunâi Cant regibus amp;nbsp;Priacipibus: la P‘quot;^quot;^ ƒ ^^°^^^’^ß^^^‘^°':P°‘^'shumaniadiunxitlinguamamp;reliqu3orS^''^ j vocis amp;rermomscordi. Nam opiniones amp;nbsp;affedus nonpof^’^^ ^ / Iter pare ^ti,0£cumreliqujshominibuscommunicari,niai^^'^ I e,quie voxarticulataamp;diliinamp;a.QuarefVcprimuniprxrepm''^ j regit cor, ideH,opiniotJes amp;nbsp;atTeélus erga Deum:ita fecundumpe / f^P^^.^SuberaacUugu^^taoderaturvrumreraioiusdeDeo. /
-ocr page 129-DS LEGE»
ID E L E G F» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mj
’*®3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ioan.4. Eft i^taiio. Theolo-
i^D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gicum. Sic Paulus inquit Roin. inSui^*''® ^®' ”®® *^ cibus aut potus,lèd iuftitia,pax amp;nbsp;gaudium ‘tufanfto.Regnum Chriftieftfpirituale, non eft corporale,
''quot;vrurpabis amp;c.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Verbalècundiprxcepti. Dixi
(itij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiepededifcriniineinterpropo-iHi • quot;^^^’U’Samp;negatiuas. Affirmatiux profuntaddocen-tiJi *'' “'’4“untin animis auditor urn certam Ideam,fiue vt Grç j. J^^tjfunt Hj‘o7ri!n)T*/,vt Maluaticum eft Vinum.Maluaticum L. ’t't-Hx affirm atiuæ font ««To-woniTabid eft,relinquunt (pecié, jj)ii'''’ginemintuoanimo,fed negatius funt fortiores in réfuta-Ik^’P“™*f°rn^3 refutandi eft fimplex negatio, finefim-««''' .'°' ^''8° quandoaudisnegatiuas,quxfunt accuïatio-fii{{^’^***®®'^ogo,priüscogitade affirmatiua, quxrelinquit ^®®lèuimaginera in animo.
Vt Matth. aS. Prxceptum de prxdicatione Euangelij in toto orbe terrarum.
®®°caj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfal.$o. Eftbreuis verficulus,
^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quem deberaus recitare in pre-
i ^noftris.Nam bic verficulus.quanquabreuis,tarnen tria mem ^ quot;’■’tinetprimum eft prxceptum de inuocatione veri Dei, alte-h^'®Pf°’’'’fsiode exauditione. Nonfruftràinuocas,non inuo-^“äUnifurdum amp;nbsp;mutum,fed inuocas Deum exauditorem pre-h/tdulcirsimèdiciturpfal.65.Exaudisvotahominum,ideo 0-jij^'^fo ad te veniet. N ó poteft Deo tribui dulcior titulus, quàm (ii^^^t®xauditorprecura. Tertiummembrum huius verfi-Ijjj. Pfæceptumdegratiariim aftione, exauditus agatOeogra-
‘'“^tagradationem,quamfxpe auditis:
^lgt;riftiahus tentatur,
^«ntatus inuocat,
^'’uocans vel orans exauditur amp;nbsp;liberatur.
Exauditus amp;nbsp;liberatus agit gratias.
Sicargumentor.
Orefitconfefsioadfalutem,
ErgobonaoperafuntnecelTariaad falutem,tanquam Cauua feumetitumfalutis.
-ocr page 130-11*1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E X P L l C A T I o T E X T V s
Déclaradiftum Pauli. Refpondeo ad diftum Pauli. Aliud cft nü* cefl’arium.vtcauflaiuftificationis, aliud eftnecefTarinm, vt effednJ fequens iuftificationem. N ecedaria eft igitiir confers loin renatis,vc effeftus neceflario fèqtiens,vt in viuente dicimus, neceflanofpira-1 tionemedé, q.uætainen non eft vira; caufla. Iohannes in cpilWi Canonicacap.3.dcinquic,Nosfcimus,qu0dfimustranslatiexmor te ad vitam,quiaproximum diIigimus.DifcrtèdicitIohannes,NoS' feimus,quod Innus £ranslati,nondicit,nos fumusproptereatranf-lati ad vitam, vt tedetur dileäionem.confeßionem amp;nbsp;aliaoperano quidem ede caullas iuftificationis d faluationis(eft enim vnicatan-Itimcauda, obedientia amp;nbsp;meritum Filij Dei) led tarnen éde ligna monftrantia nos verè translates ede ex morte in vitam, amp;nbsp;difcef-nentiaverèrenatos ab bypocritis. Poteftaliquisgloriaridefuali-de.defiiaconiierfioneadDeum^dediapietare amp;c. Sedm/a”P'’'’ ideft,certißimum argumentum atque indicium verspietatis, fi' deiamp;coniierlioniseftdileftio proximi, itéra confefsio vers fenten-tiæ, HxcfuotemporedicentUrprolixiùs.
Teßis] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Primaparsiuratnenti.
Etpetit] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundapars. Duæfimtpaf'
tesin omni iuramento.Pdo«“ inuocatio Dei,in qua petimus, vt Deus fit teftis-noftrxpro’’’'^^'®', nis feu adeuerationis derc honefta amp;nbsp;pofsibdi.Dilèrtèdico,3ereho nefta amp;nbsp;pofsibili,quia ad impoßibile nemo obligatnr.Deinde nulla vota,nullumiuramentum debet ede vinculum iniquitatis,iniufta nonfuntpromittenda, nee facienda, etiamfi fint promida. Altera pars iuramenti eftimprecatio, qua tibiipdimprecarisiram Deiamp; pœnas in cadi pcriuri),iHxta comminationera additam fecundo prxcepto,NonhabebitDeiisinfoptem,quifquisvanèvfiirpai)itno menDei. Iamcogita,qnanta resfit, quam arftumvincukiniiura-mentum. Horrendum eft,inciderein marais Dei, inquitEpiHoh ad Hebrxos,fciIicetirati,qHiaDeus eftignis confumens.
Quantum rinculumj
Cicero in j.Officiorum, Nullum vinculum ad adringdida/n vitam iureiurandomaioresardius ede voluerunt. Et Lycurgus contraLeocratem,Illud autem cogitate,ucruurntotiuspublici ftatus ede iudurandum. Gum enim tria fint membra ciditauft Haagiftratus,iudjces,priuati; Hi omnes inter lê coniuncn funt«'-
-ocr page 131-© E 1 E lt;5 E.
«5
Wando, hanc ob cauflam, quia multi pœnas effugere pofTunt, ^Wshomtnesdefontibusfumunt: At indicium amp;nbsp;pœnas dim-’’’änämoefFugerepoteft, amp;fi
''®’ipCe,tarnen pofteri amp;nbsp;to- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hefiodusvnoverfu totumIo
'“quot;»genus incalamitates ma- cumdeiuramenco conficit, in-^quot;’sincident. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quiens/âi'J'fof ivi^nv yiviii [/.irh-
'^ilt;3-iv0,y.civav; Virifttuantisiu-Wiim,id eft,cede iurantis pofteritas erit melior,felicior,tran-3quot;’w.Theocrit us,Piorumliberis eft melius,impiorum detenus, quot;'eft,vtinquitp(iilmus,Generation! redorumbenedicetur, Eco ''’lenienimpiorum peribit. Si quisigiturnon parcit propria: fàlu-Pfoprisfamx amp;nbsp;exiftimationi, tarnen parcat luxpofteritatiamp; quot;umiliæjin quam redundantpœnxperiiirij.
Agnito Chrilio]
^’Jn.^. Nemo venir ad Parrem,nifi per me, amp;nbsp;Rom. to. long gradatio de hac fenten-
'’'Qiioniodoinuocabiint.nifi p'‘’3nt,quomodo credent, ni-
Gratiarum aftioeftvirtiis co gnatainuocationi. De fimilibus
P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cium.Quidert Euangelium,nid
^®‘’®P*lgt;oDei-Subiedamateria amp;nbsp;uTHKHiMwy Euangelij eft
Timor amp;nbsp;fixes']
ç ^.jj.Oculi Domini fuper Cimentes eum, amp;nbsp;fuper cos, qui 5*quot;tin mifericordia eius.amp; jSz.Non in fortitudine e- nbsp;nbsp;nbsp;id eft,Hos approbat,hos com
plediturfua mifericordia.
Sacrificabo']
^.i«{.A’rr/|«p*,qu«nos Deo redderepoflumuSjamp;quxDeus Hulat amp;approbat,funtin-1’“öo.gratiarum adio, amp;nbsp;to- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P®“'^ interrogat fe ipfun), Wiaincruce. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quid reddam Domino, pro o-
,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mnibusquxmihidedit?Efto-
^3interrogatio,lt;amp;dignahomineChriftiano.refpondet fibiipfi ^»iibieftionemrbetoricam, Tibi facrificabo hoftiam laudis, Óc ' “'’’‘nDomjnjinuo.cabojCalicemfalutarem accipiam, id ,eft,^le-*' ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* -pi *
-ocr page 132-116
IXFIICATIO TBXTV»
rabocrucem, nonexiiiofamjfed falutarem püs-
NoTOr«] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1
Ælchines contra Cteiïphontem.Cauete ab iHis oratoribus ,qu’
item,vauece aoini» ui-iuuL/ui, .. Reip.EtSaluftius de coniuration« j],
femper in ore habent nomen
Catilinx,Bonumpublicum Emulantes, profuaquifquepoten-
tiacertabant
Lexnon annuntiatj
Rom.j.
Lexagnitio peccatijRom.4..Lexiram operatur,(. Cor.ij.Acu-leus morris peccatum, peccati
EcontraEuangeliuraeß mi' nifterium ipiritusamp; viw, vt codé loco dicitur, üint a^iupitt Theologicaamp; Paulina.
Matth-aç.
potenria Lex,2. Cor.j. Lexmi-nifterium mortis,amp;Iitera occi-dens.
DiCceditc]
Adduatur nta/ediff/ofjer'1
Malediftionespropter duas caußas addrrxfuntLegi.Pnmùm, vr/ciamusopus'eireiuftitii Dei, quodpeccatapiiniunturtanw calamiratibus. Deinde vt Ccia-
pAI. 59. Propter iniq u^'^ cornpisèlioshommunt
mus, hasipCas calamitates elTe rocem Legis eomraoncfacien-«m depoenitenua.
Sic argümentonEietbidPto pheta cap. iS.inquit, filius aon portabitmiquitatempatris,amp;anima,quxpeccauit,ip(a morie^^’'-Ergo Ezechielpugnat cum Moyfe,qui dicit, Ego vidtabo iniquita-tem patrom in dhos,in tertiam amp;nbsp;quartam generationem. Coach liaEzethielemcum MoyCe. ClualisconcioediEzecbieiisoratidEl^
uoego^noiomortem amp;c.Comminatso veroprimiprxceptieUtoi Legisjamp;prxcipuèdenuntiatpcsnas corporales. J^hiIhiseniinHh“^ aut nepos,a FiCat^Deumcortuerlus.propter maiorurndebâi^^^’^' nispœnis afficitur Sedpmnx ptxfentes vagantur perpoßeriwt^ propgt;terdeli£iamaiori)m,civx tarnen écipfa mitigantur conutd’J' Hedodus, Sxpemaïimalefaéiaviripopitlusliin omnis.
Öe ordineprxceptorum Decalogi r^pe iam diHum e/k 0^
-ocr page 133-SI 18 0 5» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;117
pflongiore repetitione confilij fapientißimi, quo Decalogus or •«i»eft,dicamus de re prasfenti,videlicet defumma terti j prxce-^'^«reiumpræceptum, Sabbathum lanftifices,concionaturtoti J “'nhumano de conferuatione minifteri j,per quod Filio Dei col-ƒ'quot;rîterna Ecclefia,qux eft ipfius prxclara hxreditas, tefte pfal-yi^'JAdconferuationem3Utem minillerijduabus rebus opus eft, r ''''tpublicaamp;honeftacongregatione.amp;fignisfèuceremoniis, ^^ramentis,qu{ funt nerui public« congregationis. Homines ’’laaturaliceramant ordinem, cuiusadminiculafunthoneftx J®onisfeu ritus,non quidem humana,fed diuina audoritate '■Wi. Dicemus igitur nunc in pr«cepto tertio de minifterio Eu â .l^deSacramentis,quantum quidem huiepropofit« maten« ^niit.
^'«temonüs]
Loquitur non de traditioni-ji nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-bushiimanis,feddeS«cramen-
’ïquot;*funt ceretnoniae,vel ritus,veUpeólaculadiuinitusordinata. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sanela opera fieri^
jj^’’g'iftinu52.deciuit.Dei,cap.28. In templis Chriftianisjaut ^*” ^^ 'traduntur,
. ^'^lanarrantur, autdo Aftiones Chriftianorum in 51'’^ntur,autbeficficiapo- templis funt docere amp;nbsp;audife promodo voeationisdoftrinâà ti,,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deotraditam,amp;vtiSacramen-
t'quot;'**'t’^treere inïiocationem amp;nbsp;gratiarum adionem Nee eùm exempla quotidie Dei beneficiofintin
%1]
Coloff. 2. Nemo vos iudicet fa„f(j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in cibo aut potu , autin aliqua '''tcfti-Iiinioresdifcantfolutionempuerilis argumenti.
Obiedio.
^'ftmonia funt abrogate, «feruatio Sabbathi eft ceremonia.
‘ö^oiafercatio Sabbathi eft abrogata.
fet(J’?'^®®®*^Minorem. Prxceptum de Sabbathoeft partim üfß) quot;’''?''--psgt;'tim morale. Quodigiturattinetadoblèruatio-^^idiei, abrogatum eft Sabbathum Leuiticum,ficut amp;
P 5
-ocr page 134-iiS
E X P l I C A T I o TE X T V S alix leges ceremoniales amp;foren(esMoyfi, quxnon funt njwr les.Sedquatenus hocprxceptumeft morale,acprxcipitdecon lèruationeminifterij.amp;de publica congregatione,perpetuum in hacvita,amp;omneshomines obligatjiïCUti.Cor.ii.dicitKr,A nuntiate mortem Dominijdo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, • r neeveniat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feu donee ad nosredeatiu i
caturus viuos amp;nbsp;mortuos.
fiimusalligatiluperftitiosè ad vnumdiem:quöd auteraconueW mus die Dominica,id fit fine fuperftitione,pofleteligi alia dies,uii’ haberetur ordinis ratio.
Vt maneat ^propa^eturquot;]
PrxcipuacaulTa, propter quam,dodrinam amp;miniftenuni® portetaudiriamp;confèruari, hxc eft,Quia ficDeus coHig'tbW iïam,amp;nonaliter,{cilicet, voce nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.rj
amp; cogitatione Icripti Euange- Vos,qui verfaniiw^“®”^^ dum,etiaminhac vltima amp;triftifsimamundifeneaa,inqigt;^vi|^^ tis elfe majores confufiones,quàm antea.Prima amp;nbsp;prscipw ^^ difcendi eft gloria Dei: de haccauflainquit Paulus,Ornnw ■ gloriamDei. EtChriftusinquit Ioan.15. In hocglorife^Wt meus,fifiatismeidilcipuli. Clarèaffirmât,patremst^tnum3 yera gloria,laboribus difcendi amp;nbsp;docendi,amp;ft.udiopropagéquot; '®^^ ceflariamdoiftrinam. Altera caufta eft colleftioamp;conferuauo ^^ clefiæ{èuminifterij(funtenimconnexainlèparabilia, VbiW Ecclefia,ibi nullumeft minifterium, amp;econtra) De haccaulü“^ turEpheC4.FiliusDeifedetaddexteram Patris, dansdonahoW'' nibus,dans ingeni3,Iiteras,artes,linguas, vt asdificetur corpus^' clèfix. Namomniafuntcondita amp;nbsp;conferuanturpropterlbh® clefiara, reliqui homines extra Ecclefiam fruuntur bonis W' mundi, tanquam corui, qui üpe paftuntur vnacumgaHiniSiS'' .dentadalienapabula,ficutfuciapudVirgilium. Teruacau a 1 ftendieft,vt habeampsquüque fuo loco pro feft neceflariam« 3' lutarem con(blationem,opponédampeccatoamp;morti!nvita,i'ii. poftremo aftu vitæ.Semper manebitaliqua EcclefialÏHemagn.i,li' -ue parua,vb!cunquetandemfitfutura,fiueinhis regionibus,li^ t iiiahis, qv-iaportsnifprorum non prsualebunt ^‘^^^^“^^j.^^^^
-ocr page 135-D E L E G E.
n^-î
II
MDei Temper adeftfuxEcclefia; vfque ad confiimationem fecu-''«primiim cogitemus de corpore totius Ecclefiæ, amp;nbsp;prépare-^’»osadminifterium neceflariumEceletiXjdeindeetiamdeno-^'P'jspriuatimcogitemuSjamp;qnx’ramus neceffariam doftrinam t ’WoLuionem, ne tempore hyberno, amp;nbsp;in concurfii tentatio-'’'®»iJ»ij delufruinentum.cibus amp;nbsp;potus animæ. ^Chrifti] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecclefia. f^'*âiicmur] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ metaphora digna cond-
deratione.
wftusl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lucæio. non refpiciamusad
^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfonasminillrorum,quæpoP ’^^^äinfitmx.fedadperfönamChriftiinftituetis amp;nbsp;conferuan-- ’ * Widen um.
Allegoriain]
.^*’’ltriditepiftolaadHe- Non volo ilia prolixe nunc ^^^'^îp.4., amp;quæ alibi eftre- repetere. Primum fabbathum ^'’’lafpeciel3U5S^13jjjtJ^i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eftcreationis,Genefz. Secundi
lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft pxdagogicum, de quo nunc
; pf’ TertiumeftSabbatbumFilijDeiinmorte,amp;infepulcbro, i J^WuitMearopofret crucifigi. Quartum Sabbathum eft ' :^’’'''’quot;®gt;Hebr.4,ideff,quies amp;nbsp;tranquillitas animx, quæ non • ijj ‘quot;''Hudibuserrantium cupiditatum,fed acquiefcit in Chri-i (^y^'amportu-DehocSabbatboCbrlftusinquit,Eftotemites Qaij gt;’'lt;^utegofum,amp;inuenietis requiem animabusveftris.
’ ''fees eft Sabbathumxternum, Efaiævitimo.
fcilicetde Sabbathopxdago-gico,de vnaipecie,nô de omnibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
DoMtißa]
a ilt;)2.récitât integram hiftoriam de origine'
, quorum recita-
tlev''”“'’ '^ Loco deEc-
Brcuifsimè nunc attingam Kiftoriam de Donatiftis. Augu-
)j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itinuscumquatuormaus oenus
'^^acerrunè depugnauit,cum A£rianis,cumManich«is,cur»
-ocr page 136-120 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«XPIICATIOTEXTVS
Pelagianis, amp;nbsp;cum Donatiftis. Sedn uUa hanim beüiirum tam fint Ci-udefiSjtam/ïeiiajtamimmanis, quam Donatiftarum feda, qult;ï graflata eft,non tan turn Zophiftica amp;nbsp;impia fraude, fed etiam mam-feda tyranaide,quamImperatoresRom^ni,!idmoniti à DiucAü‘ gu(lino,!irmisrepre{refunt. Summa autem opinionisDoMtiRiru hxcfuittCïuodnitfiluamEccleGaett'ettniRinrola Aphrica,amp;lt;iaod i iUitantumefTentmembra verxEccleGx,quireiggregalTentidnu- J m?rumamp; cistam Donati{iarum,reliquoshomines intotoorbe,amp; l in ipCaetiamAphricadamnabantamp;excommanicabatit.Interdict- I
Sacerdotibus,qui non erant Donatifix, Deinde vbi ent occalio,(‘ tiamgladiosGringebantaduerriisinnocétesbomines, amp;inpnniif vitxAaguAini acerrimasinGdias Gruebant,neminetneniiTgt;mapf 11 ^^^i^^^^^^’^^^bus acrimoniam magis reformidabant, quam Au- I ’ gut ^ui.AcniGDeusferuaGetruo quodamconGlioAiigiiGiatimii!' If f^‘^^°/^.^^°^‘*'^‘i‘^ho{lium,hauddubii{iiiaètmilliffoppreP' I gt;nbsp;tusataäioneredttioCaamp;rabiora Doaatiaacum.Coafenebxccuia
f f'
proféré nonoaum ouo,oechctaailâmi^ ^^quot;r^^îy^P^^^^^^^^^dGmilesruatDoaatiltis. Nonenimtata^ ^^^°° ^b:nptss pognant, fed vbihabentoccaGooem,ibitdn»^r i
failed vLazquearmis nn'rin;.^,„r. —- .-.„-»/îJiisabu- 1
bram^^ ^r^,f-^^onatiaxnemmêiudica^^^^^^ /'
lis^ässssxsäos
Çhâm]
Gene^^gt;, Cham fuit^^^^ natorpatris.
p , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A^^»ffjefeeigt;ramJ
fenda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sacerdotumpeccatïoont^^.
* dodifdj^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;talibusïcandalis hominu^ ^^
^Wbeapah àrcandah. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q^^a 1
-ocr page 137-BB 116 1.
nr
^wuikdnLinus jviA|^iiuspms 1 rinvvps' xnuixiiiCL oynuumn 't'nitn.veneruntNiceam 318fenes,üpienri3, vfu return, amp;nbsp;aliis ’” Spiritusfanfti excellentes. Habueruntauteminfuocomita-, '’tonos,amp;quofdamalios,vt fierifolet in talibus congrefsibus j^nuentibus-Exhisigitur comitibus amp;nbsp;afleclis fummonim vi-i^’quot;aaliqui obtulerunt Conftantino Magno libellos continent ^ '''ïs accu rationes amp;nbsp;querelas dealiorummoribus,amp;petiue-’olmperatorecognitionemcauflsB, amp;legitimamdiiudicatio-,
■ \Sed Imperator grauifsimè relpondit, prins elle traftanda ;^lt;left,maximenecefl'aria.cxplicandam effe dodbrinamve-?’‘^tefutandam contraria,poftea ie deliberaturu de 'jntfi^ymt, lili*S^quot;f^^®tantquerelæiftx.Poftfinem Synodi iußitadfe afferri ita^H“°®®quot;te’colbS’tosobfignauerat,ne quis poffer pageUas W t''’^P'tere aut legere, amp;nbsp;in confpeftu totius Synodi comhuri ,jB. ^quot;5libellos,amp;addiditdiftummemorabile,quodiamanno-j ‘f^tcatafacerdotum amp;C.Quiahorummalis exemplis , multi-ijj^^ff'nturàdoftrina. Si multi hoc tempore imitarentur Conftan '’'gt;®inus effet malorumin Ecclefia. ^“inmni pr«ceptum] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^iapA.
Ceu vita altorutn]
^'*10dixit, animam Reipub.effe dodrinam fapientiæ, fine jj 'J'^refpub.ncepriuat« domus rede adminiftrari poffunt: i-'quot;’’'»diorumprsceptorumeftprimuni mandatum.
#. Çor. 3. Quomodo diffe-
ItU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;runt archetypus amp;typus ? Ar-
exemplar,ad quod aha imago exprimitur, vt ^lt;it(j'^*^’’’P®’^^‘°^^‘^^“‘^'^*“®”® ®’^^* archetypus,quemmultipi-tj||/'*,P'^®^^®™“tfuislineisamp;coloribu8. Imago verö reptæfen-^J'’®®‘ypi*m»VQçatur Tu«-(^, vel «»Tlt;Tv««r, pidura Caroli in j^’*ocatur typus.
' nbsp;nbsp;%” '^ *^™ tempus diflerendi de caufsis ,cur fint inftituta Sacra
1 nbsp;nbsp;^Vn** ^^^fitltatum ceremoniarum,federit aliquando tempus
®tit, quaUa fint figna, an fint allegorica, vt ^quot;^ exhibitina.
‘l'tecitauivenuftiftinaumdiftumLutheri deprecibus faerie
«1
-ocr page 138-JI S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B X P t I C K T l 0 T B X T V «
ficulorum lt;feMonachorum,Sacrificiili ÂMonachiPapifticiofatit, Jeguntpfàlmos fine intelledu, deinde orant fine affeâUjtertio, oraf' cumcontradiftione, quia damnant veram doftrinam: contra hoSquot; rnonachosamp;facrificnlos teneamus fisc dicta, PaulusColoffj.ait,: S ermo Deihabitet inter vos abu ndè eu m omni fapientia. Opponi-turautem fapientia fc)phifticæamp; ignauiæ. Ita pfalmus 47.înquit,t P/àlIite Domino fapienter. Eadem eft autem Îèntentia Pauli cura plàlmojgitur non opus eft alia interpretatione velglolfa.
j
De fecunda tabula.
Muutuntur]
Cicero in Pilonem , Leges Mementote liocdiftuminliquot; ftint propugnacula , murique gne dedignitate legumpolitia-tranquilJitacisatqueotij. *■“*”• Legesfunt propugnacu a
amp; muri tranquillitatisatque o-tij,id eft, vt nos diciniuSjdifcipIinx amp;nbsp;pacis.
Vitxpolitics] .• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom.13, Omnispoteftas À
Deo ordinata eft. Et Daniel x, Deustransfertatqueconftituitregna,qu3fidicat, Nonarnusf^”' tümeonftituunturamp;retinenturiraperia, fèdconftitutioamp;conftt-Hatioiniperiorumfuntoperafapientia:,iuftitiaï amp;nbsp;potentie drains.
Seddao adiutt^it] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ a
Differunt politica Ariftotelis, amp;nbsp;fecunda tabula Decalogidu-pHeiter, primùm mentione cauflx efficientis,deinde caufla fcr* mali.Nam Ariftotelesin jpoliti. non monfirat Deumaudorem politiarum,lèdextruirpoh‘ticam doÆrinam exhocprincipio,M tura ad focietatem condita eft,in qua opus eft perfonis giiberna-tibus.Deinde tantum philofophaturAriftoteles de officiisciuih-bus,amp;de operibus,qu«excontra(ftibusdebentur.DecaIogusve-ró amp;digitum in tendit ad fontem politiarum,id eft, adDeum,82 includir officiis politicis hanc cauflam finalem , vt omnia fiant propter Deum.
_ Odlontm ^inuiilefitiie]
- Cicero pro Balbo, hft huius feeuft labes qu«dam amp;nbsp;mj^
-ocr page 139-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BELEG E. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;125 ^^tunuidere.Ïdemlib.j. adAttic.epiftoIa4pjM’osnoninimi-i ' inuidiperdiderunt, * Fonsinuidentjæeftruperbia.
■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Id oftendit exemplum inuidix ^DiaboIo.Diabolusprimumeftfuperbus, contemnitFilium Dei ^§sniishumanum,deindeiniridetFilio Dei gjoriam , qua habet, ^^ÿaerihumanoconditoadimaginern Dei,inuidetdona,quibus ’niatumdiuinitus. Cùmigiturvrereturgloriaprimorum px-‘Unijamp;liuidisoculisalpiceret imaginemDei noftrx naturae im-‘.'htn,impiilitraifero8 amp;nbsp;c»cos homines impiafraude, fine VC ’■*tusloquitiir,doftis dolis,amp;facetisfabricis,vt facerent contra-'’mandata diuino, amp;fibi accerferent tenebras amp;nbsp;reliqua maUj ^''^iisnuncfumusimmerfi. Nunc igiturin haccorruptione na-/*oninesfiimusfuperbiamp;inuidi,alius magis,alius minus, fed ; ƒ’'^iHuem non aliquain re cernere poisis lïifFenum,amp; qui non '''''ûfentiatftimulos inuidix. Tunc autemcrelcit hoc malum, aliquis non habet con(cientiam propriæ induftrix.Veri ßti p ’‘'■mCicero dixit in quadam Philippica, Nemo habens con-‘quot;’tiamproprixinduftriae, inuidet alienxvirtuti. Inuidia eft fi-
Furores amanttum']
Cicero hunc verdim récitât Nihilpoteft dici fignidcatius ^ïrtiaiitibnSjPlmftuatincer- de amore: comparât amoréflu-''’Wibus ardor amautum. ftibusmarini8,amp;dicit,huncar-dorem habere incertos errores, magnam «Tlt;t?lt;«ramp;confulïon.cra appetitioiium.
Auarisia]
i ,^^‘'ftiusdeconiurationeCatilinx,Auaritiapecuniaftudiugt;.»
j Squam nemo fapiens concupiyitea, quafi venenis mali» jiÇ'iüjCorpus animuméiuevi ?''^effaminatj (èmper infir .f^iinfatiabiliseft, neque co-'^‘’''’equeinopia minuitur.
Habens apud Paulum, t. Tim. tf.memorabile diftum de auari-tia, Auaritia,inquit,{eftradix o-i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mnium nialori)m,amp;qui volüc
fieri,implicantfemultis curisvanis, amp;incidunt in laqueos j^^oliiamp;alil»! vocatauarinam cultum idolorum. Ideo Chriftus ï^it Matth.ö,Non poteftis Deo feruire amp;nbsp;mammon», i.auarin^.
-ocr page 140-** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EXPLJCAfiO -^ I ^ T V 5
Nuncigitur]
lamfequittir dulcifslnw*^*’ cus de cauftis, Cur homines Wt conditi ad focietatem.
Socictate viuamus] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft, vt non fiamus menai hr cremi«. Oportet inmonbu» liunc locum effe notana,qnia eft dulcifsimus, prodeftad diccnduifl À iudicandum, d^ ad regendes mores.
De caufsis humans focictatis-
Quoties de loeietate Humana dicitur, fempercogitandx font cauflx diuini confilij. Ideo ad focietatem condita eft rational*» creatura,.vt ali j alios de Deo, amp;nbsp;de aliis rebus bonis doceant,amp; na* beant occajiones exercendxfideiamp;inuocationis,imö vt fit app^ titio «terqas fbeietatis cum Deo amp;nbsp;tota Ecclefia, De prima Mufla nori flint verftculi dulcifw mi :
Vt^ alios alij de redigioae deceaent,
ContigUïti pittas tufit habere domos^ ^
Eftenimaddocendumopuscongregatione. De altera cauM teneatur dulcifsimaimago Margarita. Vtenimhaeefitpur“’''* lucidioriadlatafludlibusmari- Gloriamurin afflid*®“»-nis .• fie fides amp;nbsp;inuocatio ere- quia affliftio tanquam occafio feunt in xrumnis huius vit», efficitpatientiam.eftmateriacir teftePaulo Rom.y. caquam,velobieélû,circaqigt;lt;’à
' exercecurpatientia.
De poftremacaufla dicitur Iohan.17. Oro Pater,vt fint in no* bis vnum,id eft,nobifcum coibciati sterno vinculo, amp;nbsp;poftea inter fo fin tvnum, id eft, concordes,amp; tradentes inter femutuas 0-peras.
Non vult}
Déclarât caufTas Humana: fo-cietatis pulcerrimis exéplisDi* nielisamp; Dauidis.
Lexfacit exaeiaatioKem]
Notus eft Graecus verficulus: «lt; en ^ïa®- BluNAf « ^tcarórnf. Quia Dominus in familia plus luftinet curarum, quam quifquam feruorum.
Omata
-ocr page 141-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P » t B o E. T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;US
^^''«hominesfiint.autcertè debenteflevnius corporis mi-(^ yseftuftiorcopulatio,quXtnniembrorutninlt;xgt;rporeha« 1'16 r’i“'^“s dicit Hippocrates, Diuinus eft confenfus inter mê Su ‘’''corporis,diuinairv/ziraSMa. Quando vnum mcm-^’'’Komniamembra fimul dolent,oculus afpicit locum af-it3’'iatnistangitlocura,quidolet. Talis debebat effe affedio 'Hoif *®®™“®membraChrifti. Princeps infuaditioneeftma % nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ '^®''® ^’“*® aliquis priuatus viuit commodiùs ói V'^'^5“^™'^®g®s amp;nbsp;Principes. Prinatorumhominumvita 'quot;’'iifsitnajfed hoc nemocredit.
fatremàquot; matrem]
popnlum Romanum,Romu-
'td k ^'5 cJï’rifiimosha- 1“’ didus eft Quirinus,inde Qui 'vita .5’ 4'^®‘^^^quot;® *^°quot;
rites,eines Romani.
Nos addimusin Eedefia: Pa-
^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rentes funt diligendi, quia non iJ’’’gt;tamabeisaccepimu8,fedetiamdodrinam amp;nbsp;difciplina ^ït2^’'*‘*pr*«ptumPauli,Eph.tf.Educate libero# in dodri-^.''jplina Domini, Non poffumus vllaoratione fatis amplifi-'lt;Q,quot;'^’’^lgt;eneficiaparentura erga liberos. Politica officia ne-’’''teferanturcereraonus.
'quot;S^tfutienti panemj
Eleeraofynaeftmelior,quàm ieiunium.
Xlj^^ Dc quarto prxcepto.
’’'’ii(ett'^**®*®*tu Locorum primam tabulam Decalogi,quae ''’Dfl,. ff*®*pt®gt;Non habebis Deosalienos, Nonaffumesno ^'*''*11(11 '’’quot;^'^»Sabbathumlandifices. Nuncergoaccedimu# ^''Pt b ^*^^l”n Decalogi, cuius initium lumitur à quarto ’''0^®®®”P*‘gt;'«‘« »Sc matremtuam,vtfi81ongæuusfuper
‘^UtemJ Coniugium eft fons politise 'Hief amp;nbsp;Ecclefiae. Si enim in familia
Stiof ^?*’*®’gt;*’®woprocrearetfobolem '• ^ null’ fieret pro-
{'‘'«ishuniani, vndepoffet colligi Eedefia ? aut quis effet
-ocr page 142-116
BXPtîCATIO ÎEXTVS
ordo perfonarumin Repub?Verifiimèigitur dicitur, quod coma« i gium fitfonSjdtfundamentHmjamp;initiumEcclefixamp;Reipub. ‘ Ï
SapientiaDei,l/oijitas2 ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a'^
Sapientiam oftenditordo,quieftdiferîmenvirtutumamp;\ntio- ^( rum, amp;nbsp;confociatio hominum per légitima imperia amp;nbsp;contri' '1| (ftusmirandalàpientiaordinatosJuftitiaDeiconlpiciturinpï' nispoliticis. Conlpicituramp;bonitasDei ergagenushumanu®
qiliâhocmodo focieraternho- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
minum confèruat. Ideo autem Confiderate hæc tdap^ confèruat, vtindeEcclefiacol- attentitis. Ordo eft diftin i®’ ligi poßitj amp;nbsp;vult, policias effe diftributio non fada ta u hofuitia Ecclefu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;merè/èd magno conhlæûp
tis artificis. V tigiturordoc®^ runicæleftiumamp;inferiorumeftteftimoniumillu(treamp; euidens ûpientiaDei,l?cucEuripidesinquit.vJf'AîfsnxÂA5('’rûMM/««’^^ ç Töft^o-o^SJtaordorerumamp;per(bnarum,ordolegun),i““*®‘’.^’ U çontraftuum,amp;ip(a diftindioperfonarum fuperioruniamp;*n e .^^ L rum fine vlladubitationeteftiseft de fapientia Dei. intelledus ordinis in beftiis.fed nature intelligentis pf‘’P’'quot;quot;^,^,j ^ cuseftordinisintellediis. Deindeinftitia Dei confpgt;df‘quot;‘^Jf jpi fceleratorum,vt indicatClaudianus in verfibuscofltf’^^'
gt; AbßulithunctifniletnRuffitiipxnatat^tiltHm,
Tertiô,bonitaslucetinconferintionepolitiarum. Bon“® j eftcommunicatiuum,congregatiuum (Scconferuatiiiui”)^^®,(, malumeftdifsipatiuum amp;dellruâiuum. QuarecùmDeiist® j, uetconiugiaamp;politias,acpræbeat hofpitiaEcclefî«,«””'®? ^ji eft,Deumeireboniim,beneficum,lt;Si;generihoniinumai«gt;““y^ij^ aliquandoad gubernacula Reip. feu in lucererum verfâtur* faciaijtfibifamiliarifsiaiiènotumhocquartum precept“®•
Secundocompleditiir] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De hoc Paulus inq“'' ^
' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«43tG«itribut«ro,tfl’’“«j;gt;
V.eftig91,.ye!ftigal.Quiddifferunttributum amp;nbsp;vedigal ? T^J ^j^J foluitur de rebus immobilibus, de fundis, Grxcè lt;fiifamp;gt; ''^^^i fbluicurpro mercibusjquseexportanturaut importanturi
Ti/.Jÿ-'^nds TiKuriiffTiKunoy.
-ocr page 143-J P ft ff l B G F» ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4
ilt; 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diligentia finemtis']
l-iuiusIib.j.Decad.j.Paren- Congrutteum fèntentia Pla-^feuitiaferendo paciendó- tonica, Parentum deliria feren-* ^Ifniendaeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dafiint.Vterqueloquiturde mo
rofitate,nonde fxuitia erudelk- ■
t II r « I»
VifiemiauMn ret'] ., J^'gt;lonitio de dilcnniine un NónneinfcholisdifFerunti-; ’'fdinenipolitica amp;nbsp;per- pGuartes amp;nbsp;artifices? Artes Hint præclaraDei dona,neceflariahii 1^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manogenen, «Sc adminicula, nó
r 0 r i» 11
%j‘'‘'''^æ^°^ie^®tis,fedetiâ explicationis doiftrinx Chriftia-ij?’'^®Ksruntinmagno difcrimine,alius alioeft excellétiop ^h'*’®^*“® ™'nusdexteritatis,cófili,',ingenijamp; acrimonix f ’ufh *’”’®nd^O'Q«arereftèdixitPtolomxus,Errataartificuin 'L ’“^dbendaipfis artibus. Ita hoc lococoniugium amp;poli-^Hjj.’foinationes diinnæ,praîclaræ «Sc falntares,fed perfonæ vi-^ij^''t'°'“gioamp;politiafuntdiftimUes. Nequaquamigiturpro-%p *’’P«dónarum «liquid detrahendum eftconiugiö aut ^ptjj'f''^'’'’’'^^^'s’'^t’ter fentias de ordine diuino, deinde tri-i ^““'Siquantum merentur.
^^ïbaturj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Seruandaeft proportie inter '■^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verba amp;nbsp;res. Cùm defchbitis \i^*'°^^glt;‘andior,hiabéitverbafonantia:ficoraica,quod-’^odebetefl’efuatiior,mollior,minüsgrapdis» y.
^,, '’ liüiï-.ti 1 Suetonias,dercripfitu. Imp# SeNeronemJ ’^ ratorumvitas,abAugiiftovfqu« lil u; • i.n.i adDomhianum.
C^j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Domitiahin]'
#'
Xr ?^^“® verius fueruntimmanes belust; quamlmpe-^®':etiamhicfcraptorduodi«fta Caligul«, exquibus i^^” P°^®^:^® huius-monftri immanitate. Caligula di li l\{'^*^’’’®S*®*”'P“ï'ns^ïW^P*-®^^’'^gt;4M®^.*^'*’’P^4lt;*i'gt; id ’\***?®*^i^® gt;V0X carnifice, quam Imperatore dignior. '^llljH*’*’æpro fuaaudorltate monenti,vt quidam fetus age-?®lnM?^’’’^it»niihiomnU HxcnoneüvoxhominiSjfcdi •^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ DiaboU. '
-ocr page 144-Ï^t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«X? t IC A TI 0 TB XT V J
Pauctomnil/ui] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A
Quam paud £hc boni PrindpeSjdidum CJatidij cuiafdJlH M? indicat, qui ait Omnium bo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TO
norumPrindpum imagines in nbsp;nbsp;nbsp;Numerate bonos reges inf® TO
vnoannuloiculpipofle. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pulo liraeJ, quot habetis?qu^'f^fj
tuor,aut quinque, Dadd, lofrp^ pnatjEze^iaSjIohaSjCeten vixfiierantmediocres.aiittyranDi. ^ Kj regno Peruce^abetis duos,Cyrum amp;nbsp;Artaxerxem Longimani»»' K quiputatureuefilius£fther. ReJiqiiifuerunttyranni.vtCaffll”quot; 1 1 j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^ë^o Aegypzio,vDicusfuitPtoloiaxusP^^ I .
Traianus] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dion hxcreckst,amp;repetiiii' i f
turiSuida.
Aurelius yiûor:In TraianofijcruntfquxabemffisPnniP A plbus expedatur^fam^itas do-
mi.inarmisfortitudo, vtrobi- Traianijs,etfifuitEthni(Uf, ft queprudentia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen valde amauk dodos. Et ft
quanquam exercuicamp;uiüjmw
ChriAianos, tarnen admonitus à Plinio luniore, mitis^tdt amp;uiài K edidii contra ChriAianos,
icilicetinderenAone proprij nbsp;nbsp;nbsp;Silmperatorvellethssrtgii^' 1(1
torporis, aut eorum, q uorura nes iniuAo hello delers, ptofe- ƒ t abidemandacaeAdefenAo. nbsp;nbsp;nbsp;üoEleAornoAercogeteturdi' ƒ
lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fendereduos mandata diuinoi ƒ
D/(SSÛd,SaÀgt;M0»] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^
Non modàinterregesjièdneinterpriaatos homines talepk K vnquamfuir,quales hi J pater amp;nbsp;Alius, Dauid amp;nbsp;Salomon. Pstd U manduetudine amp;probitate Deo charidsimus,inffgnis vadaM K Alius dapienuacundios monajes anceceUens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1
Saulem] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primumregemiopopuloP«' 1
1 T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eA, vtgubemator ddfsa i
Vtoculus ndcatj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iPkSga/isiLjatf»^^^
-ocr page 145-t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D E 1 E G B* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;129
^1 ^''5’atorïmbecillium. Et Adraftusrex apudPindarum ,oda bis verbis déplorât interitum Amphiarai fratris: W’^®'‘’”4“agt;noculura noftri exercitus, qui eras vtrumque, 'i!tJü®“’*^bellatorfortis.Hancmetaphoram mèmentote pro-'iivi ®Chrifti,SiocuIustuus te offenderit,ideft,fi guberna-tttjJHiticus.velEccIefiafticuSjVelceconorniciis volet te abdu-10. 'fadoftrina,delèreillum. Amandifunthommes, feditavc ‘’''Dturilloruraerrores.
h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;degubernationeEcclefiæ, de explicatione doftrinx, de di-iudicationedogmatum.
Fidelesfint']
®^veraxamp;beneficas.SicDeasdiciturfidcIïs,quiao-1, ^'^{feruatpromifla,amp;eft
Ï( ,5®g2genus humanu. ItadoftorinEcclefiavelfcho «'''’^icusdicitur fidelis,qui laeftfidelis, quando tenetfum-?quot;5Xamp;;beiieficus,ideft,qui mam dodrinx quara profite-quam proficetur, redè tur.amp;eftdiligens, afsiduus, non ^^inmedicarione pr«- afFeaata negligentia fenas quç-’*‘gt;duitatem amp;nbsp;diligentia. *’®”®'
^''ontra mandatum] Diaum de metis ciuilis obe-lt;, dientisE.Aa.4.OportetDeonia-t^f'.quim hominibus.Matth.zz.D3teDeo,quxDeifunt,ó!c
^’HusäintCxfaris. Prouerb.24. Time dominum amp;nbsp;regem.
“^'^et] Aliaprxcepta funt abfoluta, (jjilj, aliarelatiiia. Relatiua funt ter-tldö ï’”ff“™gt;lt;iuwtertiumcollocat hominem in focietaté Ec-n. ’‘I'‘3rtumdeducit hominem ad congregationem politicam. A ‘'tsiiiverfaturinteralioSjhuncnecefleefthaberecommercia jj ®^unicationem officiorum cumaliis. Hincexiftitrelatio,id P'^oiutatioofficiorum amp;nbsp;quidam cornmunicatio.
^'Hophon] lib.8 tcm^h*?, A^f^j^ara^/AO-or t.. «lt;S'êi' «ï/aips?« -îFatTfor äj/Ä^-S. Eft loii*™*'^ ^^™^”*'®’™^ oratio. Bonus Princeps non differt à 1 Fatre. Sicutenimpaterafficiturcuraliberorum,défendit li-
®®)Siibernatamp;qua(iinfinufouet:Itaeadem funt gubernacoris
-ocr page 146-no
erga fubditos officia amp;nbsp;beneficia-
EXPLICIT! o TEXTVS
Epîief ó. Educate liberos vf
Pater]
ftrosindoftrinaamp;difciplinaD® K
mini-
Zekis] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luftaindignatioaduerfiisnii
nifeftam turpitudinem, eftaffe-Ausmixtus partim ex amore,partim ex ira. Quiamatiuftitiam.o-ditiniuftitiam,quianiatveritatemjoditibphifticain. Elligitun«' lus mixtura quidam ex amore amp;nbsp;ira.
'i)
Totus Decalogus] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a^lap.a.
Meminiftis definirionem Ariftotelicam magiftratus. Ariflotelei in5.Ethic.ficdefinitmagiftratum,ap;^('k/ipi^Ä!t^?róity. Hacds' finitionem non tantiimintelligasdefecundatabula,fedetiarad® prima, quodattinetad externam difciplinam. Differuntarmen-tariiis amp;nbsp;Magiftratus:Armentarius tantùm curatfuis bobuspabulum, amp;nbsp;défendit corpora boum.Magiftratus verb non tantùm exer ceatiuftitiam iuxtalegeslècundætabuI.T, fedetiam fitmembruni veras Ecclêfia:, amp;nbsp;omni officio adiuuet,amp; ornet ac tueaturcóferua-tionemminifterij,colleftionemEcc]efim,amp; propagationem necel-làriædofl:rinædeDeo,amp; de aliisrebus bonis.
Propter DeiimJ
propter confcientianijVtait
Paulus.
Curavocationis] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sedulitas. Semper vit«!*'quot;
conlpediora virtutibus » ?“'ƒ virtutesluntrarißimm, amp;nbsp;vix exigua fimulacra virtutu® cn'''P^ ciuntur in genere humano,cùm èregionevitialatègraflentut. _ nbsp;।
Seditioeftmotusfubditorum aduerfus magiftratuffl,et’®5*ï‘ ' nis princrpaliseftrapereautmutare imperium, vtAbfaloneftfeùi* tiofus,quia mouet bellum aduerfus patrem Daiiidem, non tiefen-fioniscauira,neque enim erat læfus à pâtre,verboautfado,fedft® eipalitermutandiamp;rapiendiimperijcaufla.ScitisautemquitiS^- ' lomondicat de Editiofis,Prouerb.4.Time Dominum, filirabamp;re' i gem,amp; cum lèditiofis ne milcearis,quoniam repente tóf irgetfer- nbsp;nbsp;:
ditioeorum amp;c. Exempla huiusregulx à Salomonetraditxfuppt' ' ditanthiftorix noftrxxtatis , vt anno x x v. ruftici excitaruntm -Germania horribilem tumultum,/ed alegitimapoteftatereprd^ iuftaspœnas lèditionisperfoluerunt. Sic anno x x x i v. ^‘’'■^
-ocr page 147-H,. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BELEGE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;131
HÎoinvrbe Weftphaliæ Monafterio ab Anabaptiftis fanaticis, ^®‘^®”^‘ïuxfeditionisamp;reliquiaireclæ,notiiis eft, ■ ®vt debeathoclocoprolixè commemorari.
’’W©-] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fignificat inlpeftorem, cura-
ii., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;torem , inde compofita vox,
ttijjl^’'^*”’’^'^'’’^^’^^ aliéna negotia, inlpiciens aliéna nego-injj{|®“®’'^^*“H“*^Seneca, Magnapars vit» confumitur a-
'««tea]
Voluntas,vt diciturin Diale-
lj^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftica, facit diferimen aut perfo-
H. ®gt;Vtdominus,(èruus:magiftratus, fubditus : facerdos, popu-iii.^'''“®gt;vtproprium,alienutn,coraraune.Sicutigitur fuprà
^Utij*''^'^æ^'^P^°monftrauimus diferimen inter perfonas amp;nbsp;res, Jj-f ''onetnamp;imperiumRomanum: itanuncdicendum erit (j^f ■*nirerum,ideft,imperiorum. difcrimineamp;gradibus.Qua-ÎIÂ*^* onica,Perfica,Græca amp;nbsp;Romanadimicarût jj]^'S'ona,veldeimperio,nongefleruntbella,vtdelerentEccle-k’?^“*''8el‘«n»gt;fedin omnibus amp;fingulis monarchiis fuit a-W*'^”'®''a,vtEccleKa populi ludaici exulauit annos7o.in ià» öeindeinPerficamonarchiafneruntpij reges amp;bcne-;tJ^fccleùarn, Cyrus dej^rtaxerxes Longimanus, c^ui putatur 'iUï ^^^^’^gt;ludaicæmuUeris. In regno Grxco etiam Ecclefia lt;4^ v’‘''*''toto orbe terrarum ,vt régnante Ptolomæo PbiU-^?'‘Aegypturaaccerfitifunt€xIudæa7ointerprete8,quic5-1 ^‘''«dptaPropbeticainlinguamGr«cam,quaeverfioadhuc
- î’H^’ÎP®^^^t“’^verfio7o interpretum. Hac occaf one latè pro-orbe^^ôârinaProphetica.amp;DeusdifperGtludxos per totum Xa((jquot;'^*^°^®'‘®*'^’doftr*tiamPropbeticam inter genres. DeAle-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ceteris non dicâ,fcribit lofephus verax feriptor.fuide
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'^g^fummum Sacerdotem populiludaici,amp;erga
1 n^Mefiara. Inimperio Romano quanc^uarn multi fuerunt l ^|^”quot;''.tamenfueruntetiammultinutriftjEccleftx,vt Conftan-1 (jj.’^heodoliuSjMartianus amp;nbsp;aUb Sed abbis quatuor monar-\ tk’'^’'^^®'’’®‘'dûeftTurcicumimperium,velpotiùslatrociniura. \ CN^'’'‘'æ’'°’^ï3i’tbmdimicant de gloria velimperio, fed prin-| not'^'P^°P^®''^“*'‘^^”®™gt;'''t‘d®le2^t“r Ecclefia, de memoria feu \ fil '’'°'^'æs Cbrifti.Hoc diferimen diligenter conUderandum. I ''quot;’Mantùm propter Danielem cap.y.fedetiam propterhunç
-ocr page 148-«Î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»XPLICATIO TEXTVS
poftremum Diaboli furorem, qui graflatur in généré humano per molem imperij Tiircici. Licebat olim Chriftianis nulitare/equen-tibus duftiimamp;aufpicia Romanorum Impcratorum,itemregun| Perdcorum amp;nbsp;Grxcorum,fèd non licet iam militare homini Chri» ftianocum Tiircis,quiinferunt helium Deo,EccleHæ amp;nbsp;Chrifto.
Lex] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alcorantis.
Crelcentibus] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rt^/a/zAjCrelcentihus pecd'
tis,crefcucpœnç.Nemofomni « nemofperet mitigationem pœnarum, nib peccata decrefcant,amp; minuantur. Donecaccipiunt incrementa omnis generis federal delióla,fruftrafperatur mitigatiopcenarnm. ApudEfaiamdicituf cap.i.Detïnitenialèfacere,amp;difcitehenefacere,!iocfifeceritis, nu« tigabuntur pœnx. Definite igitur male facere, hoceft,reraoueK cauflainpœnarum.Pofitacaiiflaindftu,amp; nonremota/eunonim-pedita.lèmperlèquitureffeftus.Eftautempeccatumcauiraoraniü maJorum amp;nbsp;calamitatumin generehumano.
Nemo debet miniftereflea-NoilIicetJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liena: crudelicatis, Nemo debet
adiuuare üuitiam contra Eccldhra.
Sub Marco Antonino^
Hanchifloriam recitantTertuIIianus in Apologetico. Eufe* bi ii s 1 i b. $. Ecclefiaftiex hiftorig, cap.5.NicephorusIib.4..cap.i2. Marcus Antoninus pWbfo-phus,humanifsimus imperator geßitbellum difficilecumMarcomannis,id eft,cum Mot^s, amp;nbsp;cumQnadis,ideft,populisSiIefia:.Ad ceterasautemdifficultatesamp; impedimentaacceftittantaficcitas,tanta aquçpeniiria.vthomines amp;iumentafitiextinguerentur. Eratautem in caftris ImperatoriS legiocolleftaexinfulaMeJite,inquam Paulus naiifraguseieduKft cumluocomitatu.Aft.a/.HxcIegiocum effet Chriftiana, amp;lt;Ü^'quot; cifletdoßrinam de vera inuocatione Dei, non tantiimarmispu-gnabat cum bofte, fed etiam Deo preces adhibebat,amp; fua precatio-neimpetrabat,non modólargam aquarum copiam,quatotusexef citusrecreatuseft.fedetiamfulmina aduerfus holtes. Qiiarecuni Marcus Antoninus reipfacomperifletpietatem legionisChrili«-nar,amp;vidiflet exemplum efficacixpiarumprecum,appeilauit/gt;aiif
-ocr page 149-^?'oii«mfulminatricem,amp; retraftauitedifta, quxerant propofi-jjiduerfus Ecclefiam.Huius etiam rei meminit luftinus in fua Apo “iluniores legant pageUas in Chronico Oomini præceptoris.
De quinto præcepto»
Chrißia]
^^ftus(locetMatth«i$. prxceptum Non occides, quatuor j?'sviolan,primùm corde, ^geftu externo, tertio lin nbsp;nbsp;nbsp;Si quis temerè Gne iuftis cauf-^’l'iirtomanu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi® irafeitur fratri in corde , is
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reus eft iiidicio: hic eft primus
^. '**' Secundusgradus,Siquis dixeritfratrifuoRacha.RachaG-. Dealerngeftum, qui pra:fefert contemptum amp;nbsp;extenuatio-i ’'''rins.Nam rakakGgniGcateuacuare,indeeftRick,pralm.2. j^ ’^Wuum.Tertius gradus eft,qui his verbis defcribitur àChri ^j^'Huis dixerit fratnfuoFatue ,reuseftgehennx. Quartus eft ^'A«guftinuslib.t.de ciuitateDei,cap. ai.luculentè enarrat
Inuidentiam’]
^^'woPhilipp.i2. Erunt mihi non hi folùm, qui me oderunt, (j^ '’«iain,qui inuident,extimefcendi. EtLudouicus Viues in ^’’’«nt-de ciuit.Dei.Inuidia
(i^Menenum inuidos ex- Virgll.LiuortabiGcummalis
tew.’l’‘ovnoiuftißimaeft» venenura. Legite Ouidium in ^’'quot;tebusiniquifsima. Metamorph. Eftdiabolicûma-Jijjj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lum inuidere alteri, quod Deus
^“Pe k’**'*'*” corpore, Gue infacultadbus,fiue in honore. Omnis flick '^^^^'oriidus,amp;.omnisiniiiduseftfuperbus. Hæc duo Gm-* '■^conuertuiitur.
Site]
Lucæ 7. Rom.u. Çuantus motus]
^'''‘vindiaa]
•f;;(.,'°^^^,‘^^’°^''^’^’^’''’'^''’'eiitifsimi amp;nbsp;fsuifsimiafFeausJra amp;nbsp;*'*o-Hiôifacilèaccenàunturinmagni$ vine# amp;accenClatè
-ocr page 150-154 nbsp;nbsp;nbsp;EXPLICATIO TEXTVS
turbantimperia amp;nbsp;vitam commiinem,vtBella ciuilia SylIx.Mx* rijjPompeijJulijjortafuntabambitioneamp;priuatisodiis. Deni-que nulla xtas caret exemplis.
ManuJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Immediatè, ficDeuspuniuit
Sodomam.
Permißione]
Magiftratum]
vtin Aegypto,qiiandointer-vtAuguftuspuniuitlibidineS Antonij.
Licit!ij 2
Affinisjamp;collegXjSiconfce- Longa efthiftoria, quoted' dderati. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tatur ab Eufebio lib.p.Ecclefiaft*
hift.amp;qu§ repetituraprscepto-reinChronicolib.j.titulodeConftantino. CùmDeusarinwCon ftantini reprefsiflet quatuor truculentifsimos Tyrannos amp;acerrb mos Ecclefiæ holles,Diocletianum, Maxentium (Maxifflinani,» Maximinianum,duocoIlegx,Conftantinusamp;Licinius,quih^°iquot;^ in matrimonium fororem Conftantini, itainter fe diuiferu“' periuni,vtConllantinuspra;eirctOccidenti,LiciniusOfie'’J'' . autem Licinius aliquandiuoccultabat odium, quod inW™^ ^'5 ^uraferebataduerfusChriftianos,tarnen vt nullum fimubtu® ®' leteflediutumûamp;pcrpetuum:ita etiam Licinius propofuitt*'“ liaedióladenecandisChriftianis. Quare Chriftianiiniulb'.''''^” nideoppreßi,conlugerunt adConftantinum fuppliceS,HnQ adarani,amp; pctiucruntab eo defenfionera. Conilantinusm^® affinitatis amp;fcederis, nonftatimintulitbellum Licinio,fe“P” . teras eum aliquoties admonuit amp;nbsp;obteftatus eft, vtpareer«Chr ' ^ianis,quodcümnolletfacere,fèdaugeret amp;acueret ßeuitiamdä® dem moto bello, Conftantinus défendit Chriftianos contra W nium,amp;coégiteumpoftviftoriam,priuatum viuerein vrbe i L lalonica,vbitandeminterfeétuseftiuftoiudieiodiiiino.Lcgite i velinChronicoPhilippi, velin Eufebio. Homoignarushia«^ eftpueramp;belua.Puerinefciunt quid antefe fit adum,bellis® ' norunt,nifiprærentia. Homines verb, prafertim ftudioü toll's’ animo prxeipuas hillorias,oranes enim rreffidpoteft.
LçuilsimisottafiunibusJ Eheu quàm leuibusp«^
-ocr page 151-D £ L E G E. ’ J^ j ^entijcaufsis. Odiofafunt exempla,fedpoflemus recentia com-®‘morarefi opus effet.
Quare, dicat aliquis, tam diu durant Bella? Quia Deus vult v-triufque partis peccatapuniri.
Lucus fignificat fyluam, qua: non eftcxdua,fedfacra düs,5^111 ^ain,(içutvertit Lutherus.
fcilicet àMegarenfibus.
Diix Atticus eloquentifsimus, qui diétus eft tonare amp;nbsp;fulminate inOratione.
Apßa^
^^*?iifiamul!erlonïca ,adeo amp;nbsp;forma amp;nbsp;ingenio excelluit,vt ^^'natafit fapiens amp;formo-lu^’nc amauit Pericles, Cy-/'“nior, amp;nbsp;frater Artaxer- -------------------, i
Hxc muller Afpafia prxBuit
occafionembello, velpotiùsin-
q^enion.Plutarchus de Pe cendio , quo conflagrauit tota ''^Artaxerxe.
Gracia, quod durauit intègres a7.ann.0s. Hoc defcribunt Thii-
^’’^Mamp;XenoplioninHellenicis. MortuoPericle,venitAfpafia •J’^Cyribinioris. InterfeéloCyroIuniore,venitinpotefta-
1 :;,^ '3xerxis fratris,quiadeo amauitliane fœminam,vtcnmfe-^•xF°'”’^^’Vot3f'ceretIunoni,Si,inquit,Iuno,feruauerisraihi J t)|,i^inam,egoàmeaarceregia,vfqueadtuum templum,to-1 to, j.’’'''onipleboaureis,amp;hosomnestibi amp;tuotemplodona-(^j[i(|,''i’(lemvero,quodeftturpifsira.um de indignifsimum faftu Peti|, 'quot;'’‘’^’^’®A'f*®x®rxisdie coronationis fuæ, nihilaliud àpatre ''■'''fihanc foeminam. Hxcfunt terra amp;nbsp;triftia.
VxorNabal.t. Reg.25.
Pr^la Doming
jiJomiuftum, vel eftiufta defenfio, vel iufta pœna,vellegîtî-liojjL|P*'^®^’®’P’’®^®'^^®s(pecies,omnia bçllalùnt latrocinia Sc «s pœnæ generis humani.
-ocr page 152-Î3lt;S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EXPLICATIOTEXTVS
De fexto præcepto.
i Dus (untvirtutes ,quæ prxcipuè difcernunt vcram EccleCant *b omnibus aliisfeftis damnatis.Vnaeft,verareligio,feu cultuspie tatis,alteraelleaftitas,quæfugit amp;nbsp;vitat omnes prohibitas libidines. Si quis igitur non amat caftitatem, is non tantùm fefepolluit priuatim,(ed etiam tanquam vpupa immundaauis, nidumEccle-fije, vel vt veriùs dicam,caftra Filij Dei fuis fordibus contaminât. Quare omnes qui volunt eße amp;nbsp;manere viiia membra Filij Dei amp;nbsp;Ecclefiæ,amét caftitatem ,amp;;fugiant,non modo ipfas libidines, fed etiam omnes earum occafionesamp;illecebras. Quàm lit au tem hst neceffaria admonitio, amp;quàm llcpe fit inculcanda amp;nbsp;repetenda, oftenduntexemplatriftiaamp;execranda,quibusmulta holpitia Ec-clefiaruniamp;fcholarum profanantur, qua de re non addamplura, fed hortor eos,qui lapfi funt vel imbecillitate humana,vel à Diabolo impulfi,vtrefipifcant, «Sc definant fefepolluere ralibus fceknbs «Sc Icandalis.
Inclinationcs] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prauamcendiaanimoruni.
Motusj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De quibus motibus inqnit
Paulus i.Cor./.Meliusednube-te.quam vri. Illud ««^»«5«« fignificat flammas inordinatas, quX difficulterpoftunt extinguiextraconiugium.
Vita]
Hæc nihil habent obfcurlta-tis , poflunt intelligi fineinKf-
prete.
Scortatores] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eft régula hiftorica gt;nbsp;cuiuä
exempla funt propofitaintota mundihiftoria,quæplena eftexçmplorum, inquibusconfpidtut ira Dei aduerfiis vagas libidines. Primum exemplum eft deletio vniuerfalis mundi per diluuium. Alterum exemplum eft dekt«’ Sodomæamp;reliquarum ciuitatumjpoftealequunturinnumera ■-lia, quorum multa audietis infra in titulo de caftitate,ideonuiiC fum breuior.
Regno Chrifti amp;nbsp;Dei] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qu are diftinfte loquituf Pal'
lusderegnoChriftiamp;Dei'ftin'-nediuerlaregna?Re(pon«Jpo;DifFeruntnonre,fedmodorei.Re,^“ Chriftiinhac vitaeftEcdefia, quæverbo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj^t,
-ocr page 153-DE LEGE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;137
'Matur, imó,vtordiar abcoquodprimumeft, Ecclefiainhacvita p'Deratur, deinde nutritur,tertió augetur,poftearoboratur verbo pi'Quatenus igiturEcclefia colligitur per minifterium verbi amp;nbsp;■“faiaenta,diciturregnumChrifti. Sed Ecclefia triumphans amp;nbsp;Wcata,ideft,adduftaa ChriftoadxternumPatrem, vtDeus ■?’'’lt;'uiain omnibusbeatis, appellatur regnum Dei. Vult igitur . ’''‘■terePaulus, Homines polluti amp;nbsp;contaminativagis libidini-®gt;*itcfuntvera A: viuamembra Ecclefia: in hac vita, fed mortua ’''®lgt;ra,necerunthæredes dulcifsimx amp;nbsp;beatifsimse confuetudi-‘^tuniDeo.
'^ïdamvero] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De fimilibus idem eft indi
cium,Deus voluit aliquafcribi, ‘Ï’®!inus de ceteris congruétibus ad eandem regulara iudicare.
Reßpifeentei]
^quot;^Hinus traftatu vTtimo in lohannem, Produdioreft pœ-M'ûm culpa, ne parua puta-?quot;:'ilpa,licumillafinirerur Proponite vobis exemplum ^P'Sna. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dauidis, quodeftmaximè illu-
ftre.Deusremifit Dauidi agenti ^Wiam,amp;credenti in venturumliberatorem omniapeccata gt;^’‘'sptione,amp;inbisquoqueadulteriumamp;;homicidium, ficut ^^foplietaNathan,cap.n.lib.i.Reg. Dominus abftulit pecca-j?'’*Bin,non morieris. Hxc eft vox abfolutionis, qua audita, ' Dauidfibieffe remifta peccata.Sed pofthanc remifsionem ‘S?quot;®,quantx pœnæ Dauidem exercuerint,nonignoratis, i f^'»maliquis,Cur non Deus fimulremittit pcenam tempo-puj'*''''''''^®™’^®*°“®culpx? Refpondeo : Dux funt cauffxprxci-
| jj“Sretinerein officio,amp;intrametaspcenitentix,timoris amp;nbsp;1 ''•Scitisenim,quantafitfecuritashumanicordis,quàm cito nos 1. ^^oUmiobeneficiorum Dei. Quare ne obrepat Dauidi obli-\ jj^'’’amp;ratitudo.Deuseum exercet amp;nbsp;premit, ne deinceps eum ^'^tpeccatumHxceftpriuatacauffa. Publica cauffaeft, Quia ç^'’^^^’:iPænam Dauidis ipfo exemplo aliisprodeffe , nequisli-jjquot;*® Dauidis in peccandoimitetur,fed potiùs pœnitentiam amp;
'’''Dauidis. SienirnDeusnon pepercittanto régi, quanto mi-« '’îlobispareet, quimbilfimms coUati ad Dauidem. Hxc funt
-ocr page 154-IJS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EX PI. IC ATI o TE X T V s
vtilia ad vitara,amp;nieliora quam cauillationes aliorüm, (JenugM fonora:.
Vrbes quinque] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sodoma, Gomorrha, Adamai Seboim amp;nbsp;Segor,Genef ij.Deuf non curat tuara nobilitatera. NobiJitas pertinet ad hanc vitaW/ non adfuturam.
Ae^/fhuQ
Sophocles inEJeAra de/cribit pœnas adulten’ Ægyfthi ScCh'‘ temneftrxjquosinterfecitOrefteSjquipofteafurerecœpitamp;un' dem eft ab/blutus iudidoDeO' rum in Areopago. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eft vobis notus yer/iculusd»
Aegyftho;
Q^dtriturAegyfthtu^quttrefitfa^m adulter, Itipro/»/gt;tueat/fàen,defdi0fi/ierat^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L
EtCatodicir, Homines nihilagendo,malè ageredifcunt^ Quaref 1 Quia anima eft orrêAs^wetjeft agiratioperennis amp;continu^.Sist- I go anima tua eftintétain bonas aiftioneSjfacilinspotesviMreniab. jJ
Tribus Beniamin] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Judic.io.VnodieiptribuBen- P iamirt interfedii üme i'ï'‘’’’'^^^ bominum. Tanta elides accepta ed à. tribu Beniamin,propterpaii- 1 iCoriimpetuJantiamjquiftuprauerantpervinjLeuitæyxoreffl. r^
Commiuatiouei diaiuatf
Leuhici (8. Omnis anima SuntverbaTragiagt; ^^^'^'^ j lt;pix feceric bas abominatio- fulmen ed. Deusinldtüt qui- i^ nes^eradicabitar, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;demomn3buspeccatis,linevl!t j e^ceptione,Rcutdiciturinplgt;b ƒ i
5. Non volensiniquitatemDeustu es, fedpodidolatmm mUuni I genuspeccatorum magisedDeo inuidtm, quam confuGo libidi- i num.Etd enim efFudo ranguinishumani etiam edatrox amp;nbsp;tragici, i ^3 tarnen Deus facUius dirpenfat de peccato contra quintum pries- ƒ ptum,quàn3 depeccato contraTextum. Quodita con(irmanir,(pdi iH Deus dircemitgradus caedis, amp;nbsp;iubet, autorem cxdis fortuity He 1 inuoluntarixfoloexiliopunirijnon mortemulâari,amp;concedicsi 1 inpatriamreditumpodmortem dnnmi Sacerdotisfeddebbi^- j nibusnul!aauditur,nuUaIesiturdil'penratioinfa(raS(ript»''‘'-^ 1
-ocr page 155-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D n L E G E. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;139
P^ânimajquæ feCeritabominationeshaSgt;eradicabitur, nifie-(’’‘'pœnitentiam.*
Pudicitia]
|^‘«odcproainciis confu- Quseftratiohuiusdifti?No jii^« Dur hint res fanftißi- tantùm intueamur caufas pKi-*’'*^gioamp; pudicida. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lofbpbicas, videlicet, quia neu-
^j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trarespatiturraixturamaliqua., J’S'temusdeDeo authoreillarum virtutum. Religio eft lan-Ij quot;’’3,quiapertinetad fandificationem nominis Deiimmedia-L'''lgt;ratnomen Dei.illuftratgloriam Dei.Pudicitiavero ideo eft çfema,quiaipfe Deus eft caftus amp;nbsp;purus, amp;nbsp;odit omnes libidi-L^?'’''’*Ms.Cafta Deus mens eft,cafta vult mente vocari. Eftote Du j Vgt;gt;tDeiis,ficutamp;ego fum fanftuSjid eft, caftus , purus, ,„?'’!'Cùiniaiiturfîntresfanftifsimæ,certè decet nos hasduas *’«»«içolcre:
Veruundi/^]
j^m partidonibus Oratoriis. Cuftos virtutum omnium,
*08 fugiens, laudemquc
r’‘'*'iièconfcquen.s,Yerccun- NuperaudiuiftisDiabolicani M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vocem Caligulæ, qui dixit, fibi iii^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nullâremmagis placere,quam j^jjffcundiani.Ideofuittalisbeluajtalemoftrum-Cuienitn periit (i^jVidemperierunt omnes reliquæ virtutes. Econtrà pudor eft ?’®«tricula aliarum virtutum omnium. Q*’^°£aturVenusebriaàpoétis ? Q^ia eftnaturalis copula-lt; ®^“^^^® inflammat corpus,nun-’’■“icorpus quiefcere.
b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sine tentferantiA]
^1 .'quot;“s citatus ab Athcn.ro, Ideo Chriftus dicit, Hoc ge-ji Www^-HToyct ff-olt;fi)lt;ilt;rlwlijj: nusdxmoniorum noneiicitur, • 'Memperantia eft vicina nifiprecationeamp;ieiunio,idcft, , fobria precatione. Et Petrus dicit, Eftote fobrij ad precatione.
Defeptimo præcepto.
ƒ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PièérySiwflè]
Wûiü{.ip,Sintiuftaponderajmçnfur«amp;c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;
-ocr page 156-a O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s X V t t C A t ) o f amp;nbsp;» t V 5
i^'-Wj
cap.33.Lex talionis. Perqti^quispeccatjpereapunitiiK.
Male par ta]
CiceroPhilipp.2.Vteftapud Demalèqiustltis.nongaudet poëtam.nelcioquem^Malèpar -tertiushæres.
ta, m alè dilabuntut.
Auaritia]
Cicero in PilbnemjAuaritiacriminibusinfinitisimplicataell' IdeopfaJ.iip.precarurJnclinacor meum ad teftimoniatiia.amp;no ad auaritia, quxeft radix omniuminalorum ,vt inquit Paulus. Cicero a.Offic-NuIlum vitium tetriuseft, quam.auaritia,prxfer-timinPrincipibus,8cRempU'
blicam gubemantibus.Habere Magiftratuseft
enim quxftui Rempiiblicam, eft,publicimunerisadmini ration modo turpe eft, led fcele- ^lo- Non igitur debetene^’f'-ratum etiam amp;nbsp;nefarium. «r/zos-, mercatura, aut qu2lturaj autaucupium pecunia!' P^quot;“ cum defcribit quendam Syriacum regem ignobilem, votât eum exaftorem.
Ignaui amp;nbsp;prodigi] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Regulaquæ habet tefte® ®*
perienti.rm.
Trodigt]
Catilinam ad coniurationem contra patnam,ïntefcetcr^i'^°' pia rei familiaris ftimulatum ferüt,cuiprofufifsimo amp;nbsp;fump™0' fifsimo nihil fatis erat.Nam Rib SyHa multarapuerat,multaaS)d ladonoacceperat..
De odauo præcep to»
Paftum eft confenfus duorum velplurium.derehoneftaamp;P“quot; fibiU.
• Pulcemmam virtutem]
Platoin 5,delegibus. Veritas eftcauflaomnisboni,Deo^^^ minibus, Deo quidem,quia Deus hac veritate diftcrnitw-^j^
-ocr page 157-BS t. E O ß, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J4t
^!iï)Ïlt;rc(5liigno{citiïr,5:inuocatiiriiixtanori'nanivcrita£is,dc I'^dicit Filius Dei Johan. 17.
/'ttßnäifica eos in veritace, Veritas eft Deo caufta omnis ''®otuuseftveritas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;boni,nonquôd Deusindigeat aliquo noftro bono. Eft enim '*!«?«£); êJcu^og/aii.fed rclpcdu noftri hxc dicuntur. t^inibusveró propter ingentes vtilitates,qua funt manifc-quot;'3infublataveritace,tollitur.totavitahumana.
Denonoamp;decimoprxcepto.
ijj*'”’®amp;decimum prsceptum adduntur fi.iperioribus,vt Mo^f^^^”^^^®®“® Decalogi, amp;nbsp;difcernant hanc fapientiam 1^31111 ^®g’^usppliticis amp;nbsp;difputationibus philofophorum. ^jj. ,S'5polincætantùm reguntlocomotiiiam;Philo(ophive-ii^^^iiiconcionanturde mo
V*’™üuum. AtLex ’^“* ®^ radix omnium
Auguftinusficdicitde conca pifcentiajCócupifcentiaeftpec-catum,amp; pœna peccati,amp; caufta peccati. Primrimeftpeccatum, iju p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quiapugnat cum Lege Dei, No liti/'^'’'S®cundèeftpœnapeccatj, quiain integra natura nul-^quot;P’^^®’’^'®,'d eft,errans appetitio. Tertio, eft caufta pec-^u • ’™”®omnium peccatorum. Sicdicitlacobus in epiftola.
quot;Rom. 7. Nefciebam concu-pifcentiam effe peccatum , nifi Lexdiceret,Nonconcupifces.
^'^thac] '’^ma]
Depromißionibus amp;nbsp;com-minationibus Legis.
LeuitaS. amp;nbsp;Paulus fepe citât infuisfcriptis.
Deut.zy.Galat.^.Omnespro-
gt;al(,
'''lüirunt conditlonemlmpletx Legis fine peccato.
pfal.jz.
-ocr page 158-14-2
EXPLICATIO TEXTVS
Exittu beUorunt]
liberates in ArclndamojOmnium bellorunicxitus congrniif cum iuftitia. Scipio in oratione ad Annibalem, pecad.3 Jib. 10. Neque patres noftri priores de Sicilia, neq; de Hilpania fccimus bellum,amp; tuneMamertinorum Ibciorum periculuin,amp;nunf
Sagunti excidium,nobis iufta sepia armainduerunt. Vosla-cefsilTe^amp;tu ip(è fateris, amp;Dij teftes fiint,qui amp;illius belli exi-tiim,{ècundum ius fasque de-4erüt,amp; huius dant, amp;nbsp;dabunt.
fcilicetCarthaginenfes.
primiPunici.
fcilicetrecundibeUiPunid.
De Lege nature.
Poft enarrationem Decalogi,lèquiturin textu dulcifsimus Lo* Xus de Lege nature, de qua etiam aliquid diftum eft in dotons Ethicorum,amp; inDialeftica.Elt autem initiö deteftanduspror « amentia omnium,fiuéfintFlaciani,fine alij furentes homines,qui quantum in iplis eft, conantur delete ex mentibus hominum no-titiasnaturalesprafticas,qu«vocanturalio nomine kg^s natur«. Dieu nt enim Flaciani,^ fimiles,afini veriùsqiiàm homines, non diftare hominem à beftiis, quod attinet ad Dei notitiara, amp;nbsp;tran -formanthominemin brutum,in animalrationisexpers.Vtjgnur Antinomi conatifunt ex Ecclefia Legé exterminate, Äqualipm* feri here: ita Flaciani amp;nbsp;eorum afleclx conantur delete amp;nbsp;tollere ex mentibus humanishoclumen,quod eft notitiaprincipiotninpra. dicorum,feuLexnaturx.Quidigiturreftat,nifivt exipfoDeofeu ex mente diuinaauferantlàpientiam amp;iiiftitiam ?H«cnondico odioperlbnarum,fed amore veritatis,quam oblcurareamp;corruni pete tales homines non delinunp fills elamorihus amp;nbsp;venenatisfen-ptis. Acfi quisputat,me dicere hyperbolica aut abhorrentiah* jpfa,hiiic ego pofium quocunque momento ad oculumdemon-ftrare,remitafe habere, vtiaraàmefuitcommemoratum.
MifAf Inalttf']
Ciceroin prima Thulculana,et')'o/£MinJjtx,8fquali configna^ inannnij qotjones. w^Aw-^/rantecepta animo rei qu^danuu^'
-ocr page 159-^^•’.prinotioinfita,vel potius innata cognitio. Cicero in J. de iu“fiDeorum;Suncatitem triaxpzTMfw apud Stoicos, primum jj’'^’«'/f.id eft, teftimonium fênlùum, quod vocamus expe-j “M Alterum eft^^Au^/rjid eft.notitiaprincipiorum. Ter ÿ v»4gt;nf,ideft,indicium de confequentiä.Sedomißis ceteris, j) '’quot;IS deprincipiisjquæ funtnoritiæ nobi(cumnalcétes,quas f[ JMutradios fux lucis amp;nbsp;làpientiæ in noftras mentes (parfit, Jquot;quot;teftimoniade Deo, amp;
c^antnos à be ftüs,fregat ijji^'^gignant honeftas ar-
Confiderate membradefini-tionis. Definitieprincipiorum, quam recitanijcft cauffalis, E ffi-cienscauffaprincipaliseftDeus, fons omnisüpientix.Materia iw ’iijj,-'’''“®^“*”3ria,vtiara deangelis nihil dicamus. Loquimur ^'?’’‘i«generèhumano,nanexcliidimusangelos.Cauflafor-« . quot;’®”gt;4“odm3gismiraripoirumus,quàm deicriberever flj/®'® radius quidam lucis lt;amp;fapientiæ diuinae. Cauflie finaux ®'ipalesfuntquatiror:Prima,vt fint teftimonium de Deo.Eft t(lt; jJPPofiibile,hoc lumen quod eft durabile amp;nbsp;perpetuum, cafti-^ p aut cafu itamanere in mente humana. Altera caulTa fi-^M ’''^•^’irsmanthomines à beftiis. Non efteniminbeftiis in-
■ '’'’‘^**gt;is,aut notitianumerorum, aut indicium bonæcon-\j^‘'ï,aiitdifcrimenhoneftoriim amp;turpiumamp;c.Tertia cauflrf, ijj^^’^tvitamhumanam in difciplina externa. Nemo enim po-fcü'f®™ores finecertalege,fine certa régula. Hæc autem re-’*i(^’^*’3^“’'®^gt;^®unotitiaprincipiorumprafticorum. Quar-^(^^'“'’'“‘^^ufla,vthænotitiæfint fons omnium artium, feu'
’ Moneftas artes,quarumvfus invita valdeneceflariüs eft.-
j, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5/«e««»2frK]
Sh'^’“* ^’^^ humana duabus rebus maxime indiget,-^?^öone amp;nbsp;ratioCinatio-
'^^nimvitacontinetur. Non loquamurfubtiliter de liw 1 _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hacfententia,fèdfimusconten-
^**s®xemplis,quasab omnibus inteUigUntur. Quidpo-^cer(f’P’terf3miliäsfine numeris fProfeftb nemo debet plures '•ll}fj''’’’P‘'’®gt;q“à™pro redituum proportione. NeaUtemfum-^®rent magnitudinem reduumn, necefle eft, te numerare-'
-ocr page 160-t44- EXPIICATIO TBXTVS
diestotîusanni. Deinde numerandafunt prandia amp;ccen{;n«qu« tantum cibi amp;nbsp;potus eft ratio habenda in re familiari,fed multaahi funtnumeranda,de quibuslongum effet dicere. Sic in re metalli-ca,in mercatura,in omnibus cótraéiibtisdniudiciis.quidpoiTetfie' ri remota numeratione? Sed non volo in re manifeftaeffeprolixus.
Diierimen] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;naturale.
Ac debent] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Occupatio. Quxritur.qinr»
languidiorlitaffenfiodenotitiii praâ:icis,quàmde {pecnlabilibus. Refpondeo adhanc qn^ftiono Quia dein mente eft maior caligo de altero genere.principiomnii quæ vocantur praftica,amp;in corde eft horribilis contumaciacont» legesnaturïE.Notajfuntquerelaïjnequehocloco prolixe repetédii dedilsidio rationis amp;nbsp;atFe6tuum,de^v5.o,«stp^ict mentis amp;nbsp;app«' titionum. Propterhoedißidiumfeu ^ej^/Mt%/«trminimèmir«* dum eft,languidiorem effe aflenfioné de principiis prate's, qu.ijS de Ipeculabilibus. Graeci aflenfionem vocant ffu^wiwSwih
Labem] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propter peccatum origin's.
Impetus]
ef//rts’,affe(ftus.
KciTï^Mi'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fignificat captiquot;'quot;” t^'’®'‘®‘
Veritas primo fignificatvewm notïtiam,vt hoc loco. Secundo,fignificat «©«/f s^rjid eft, ton agt; propofitumdicendivera,amp;agendicongruentiarebusipfis,yf^“^ dicitur,Veritaseftfundamentum omniumvirtutuffl.'r^”“’.’ n. patur/z£TaA«7?/xfflf pro efFettioneveritatis, vers lapientwf®^*. tix,vt Iohan.14. Ego fum veritas, id eft,efhciens veraces,amp;Spint“ fanftus nominator Spiritus veritatis, qui no efficit hypocrites,» veraces,habentesveram fapientiam,iuftitiam devitam.
Virgil.in Georg. Aurigaeft»
Neq; audit currus habenas] tio,equus eft affeftus temer. rans.
Naturayelopiniene]
Omnibus notißimum fît didum Ciceronis ini. dehS'^ Nos ad iuftitiam nati lumus,neque opinione,(êd naturaius ftitutum eft. Et Euripides grauißime dixit, citante PW^^ T urpe eft turpe,fîue videatur,fiue non videatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ^^,
-ocr page 161-^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»lises. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;145
!iitj''^?’’'®us în Ethicis Cynicam amp;barbarîcam opînionem, '’^d'^k’*?”^'^quot;’ °P^”^°”® differre honefta amp;nbsp;turpia.Eft execran-k, ’“olicaoratio.Lumen in mentibus non eft extineuendurn, ‘^’“untfkciani.
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oßendit]
Jjiii ^^^P^'^tini liiminenaturaü.quod vocatur notitiafimpiwf, quot;'tatiocinatione.quærcnte velhigia Dei impreffa nature.
'quot;«num]
Rom. ». Qui cùm ius Dei normt amp;c.
'’’tb ''*'’^®*'’’‘®volumus repetere fummam, amp;nbsp;tantum in me-•i Jf^^osar® notißima amp;nbsp;fiepe dicta. Imago Dei in horaine an-Mliquot;* ®®™pleftitur tria,quorum primum eft fapientia mentis, I'quot;ii® ”®“°^’“®Dei,Legis,amp; totiusnaturærerum. Adam fuit ^w* ^^*^°^P^“®’^“*'°P^*’”'’® TheologuSjamp;fuitoptimusIu-L ‘“«US.Siintcnimtria obieftafapientiæpræcipua, Deus,Lex, i,,“f»rerum. Secundo, in voluntate eratlibertas non impede ij^ ‘quot;ftitiaac fanditasvera, id eft , obedientia de conformitas )L^’ns»d totam Lege m,amor Dei arde ns ,amp; punis amorpro-k “'^peccato.Tertiöjin corde erat ïÙTü^/Ajid eft, ordo amp;har-v Vsucôcentus fuauißimusomnium affeótuum de appetitio-^ «uncè regione in mente eft caligo,in volûtate auerlio à Dao, ''’f'iecontumacia contra LegernDei.
Ambigu ratio deprouidentia']
Splutio præcipui argumenti contra prouidentiam.
*otii *7®’“ î'*^® natura Deorum,Telamon pater Aiacis vno verfu Itu 'e?®“™ conficit. Cur nulla fi t prouidentia,N am fi effet, bonis ''‘‘St,amp; mails malè,quod nunc abeft.
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Adefinitionc»
^^ ’ s^iddbuere premia amp;nbsp;panas iuxta certain
^'din hac vitanon femperpuniunturiniufti,amp;iuftinon con b^uunturpræmia.
®|o nulla cftproiiidenda diyina»
-ocr page 162-146 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EXPLICATIOTBXTVS
Eft reale argumentum,amp; in pliilofupbia prorfus infolubikjnûl' la philofophia poteft hoc argumentum redè explicare.
Refponlt;leo dupliciter,primùm ex Lege,deinde exEuangeho« Legalis loiutio hsc eft. Relpó-deoad Minorem. Regularirer Maiornonpoteftnegari^uia atröciadelidtapuniunturatro- eftdefinitiovera. cibus pceais, etiam in hacvita, nee euertitur h«c régula propter quidam contraria exempla-Hæc relponfio tradita eft ab liberate i n oratione de paceEuange-licalblutiococionaturdefuturoiudicio,inquofietintegra diftn butio prsmiorum amp;nbsp;poenarum. Quia pro Iceleribus reddentut pretax seternae,amp;provirtute prxmia xterna. Hancpofteriorent (blutionem tota philofophiaignorât,. amp;nbsp;contenta eft legal!re-Iponfionc.
Catalogus legum naturx, Sunt dulcifsim« Bx pageUs, Lex naturx] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lex naturx,congruens cum primoprxeeptoi
Xenopbontis^
In quatuorlibrîsdediâis Socratis,Ciceronisinlibrisdenatu-raDeorurn,delegibus,in Thufoui.quxftion.amp;limilium, vtHo; ®ratis in oratione de pace.
Cicero in j.Catilinar. Qiiis poteft efle tarn auerfos à veto gt;wni prxceps,tam mente captus, qui neget hxcomnia, quae videmugt; Deorum immortalium num arque poteftateadminiftrari? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eft honefta oratio.
Adfocundumprxeeptum] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secunda Lex naturx*
Depxnisperiur^'l
Cicero in 2.de Legibus. Per- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omnis periurus eft inftrni»
mrij prena diuina eft exitium, iudiciohumano.Nuperaudiu'-liumana,dedecus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffis in Ifocrate oraculura datum
Glauco. Herodot. Jib. d..
t^^lfifiwfmv -^ii patiiriâii/ ip-ararî
-ocr page 163-s G E.
»47
j Îertîum prxceptum] ‘’ugnaboprofâcris]
Tertia Lexnaturse.
Idem nos faciamns. Egopu-
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gnaboproreligione,proverita-I^yolusjamp;cumaliis. Quifquiseftpropugnatorveritatis, illeha-j'ffssfocioscertifsimosamp;fidelifsimos, à quibus nunquam de-5''''gt;rPrimuseftPater«ternus,qui elamat de c«lo,Hic eft Filins '^dileftusjhuncaudits. Secundus eft Aoj/f^iPilius Dei,habi. . *# cordibus pioru m per fidem. Tertius fbçius fidelißim us eft ™iusfanftiisparacletus, dequo dicit Chriftus Mattb.lo. Non ^'«silliloquentes,fed Spiritus Patris veftri,quiloquiturinvo-. t ^ibabethos très focios,pugnabitetiamfolus pro veritate , amp;nbsp;,^‘1’os confidere fœderibus ftultis, amp;nbsp;coniunftioni human«, jj^l '“incertifsima. Tarnen in morte neceffe eft, vnumquemque quot;'’P'lgnare pro religione,fi vult efle faluus.
“ôks] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Reftriftio. InteUigatur hocdi
ftumdeverocultiiDei, non.de impiis ceremoniis amp;nbsp;traditionibus.
^um igîtur agnofeit] Quarta Lex natur«.
Primus fansgubemationif]
’’'incipia dodrinx politic«, qux apud Ariftotelem extant in ( ''politic.
1^ Homo eft ad loeietatem natura conditiis.
|]j l'riniâfocietaseftiegitimaconiunôtiomarisamp;fœmîn«.
' Exprimafocietatedomusoritur,]!! qua funtparentes,lily berijamp;ferui.
' ‘quot;locietatemultoru necefte eft alios pr«efle, alios parère.
h. ^‘Hamilisimaginemci-'’‘'onftituitur.
Sicut homo vocatur à Gr«-cis p-inioMaiJ.^ : Ita domus eft
quxdam parua ciuitas.
quot;«ur °r^‘^^^S'’3porsphilofophi« moralis,confideratio Legis I’tii * *°'^“ho eft eruditiorcollatio earundem legumadDeca-ƒ{L p Qüare qui tempus «amp; operam tribuet huic dodrinx, is ^^eprxclarèftudium fuum pofuifte.
prima pagina Inftitutionum luftiniani habentur tria pr«-
-ocr page 164-14? BXPIICATIO TEXTVS
cepta iuris, Primum eft honeftè viuere, alterum, neminem lader», tertium,fuum cuique tribuere. Honeftè viuere,eft praftareobe* dientiam omnibus honeftis legibus,quaeobedientiavocaturabA-riftotele iuftitiavniiierülis. Suumcuiquetribuere,eftofficiumiu-ftitiædiftributiuae,quxverfàturinordinanclisperfonis. Poftremo, neminem kreiere,eft iiifticiæparticularis opus amp;muniis ,vicieliC£l non Ixdere ahorum corpora, coniuges, facilitates amp;famani.
Ouid.in Metamorph.
-fid immedu'abUe membrum
1-1 fi recfäeitdHm es!, ne pars foncera trahatur.
Mukadicunturin eandem (èntentiam à fapiétibus extra Eccle^a,
Multas rationes')
Rationes quinti prçcepti quinque funt.
I. nbsp;nbsp;nbsp;Eftvtilitasfêunecefsitas. SienimpromifcuxcxdesgralTa' rencur in genere humano,breui tempore in teriret humana üm-tas.
11. nbsp;nbsp;nbsp;Eft çtpyii, id eft,beneuolentia erga cognatum fanguinem. Habent enim omnes homines quoddam communefœdus in- Alij diftant propins à liirptgt; ter fè,propter propagationem alijlongiùs. Sed tarnen’'*’quot;“' eiuldem nacurs à primis pa- mumeft,quoddicitPauus • rentibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’7- ^^“® totum genushumanu ex vno Anguine, fcili«tpquot;' morum parent urn propagari voluit.
III. nbsp;nbsp;nbsp;Cruciatus c5fcienti«,qui Videtisparricidasftnti‘'®^°f
De hac ratione diciturGenef
lèquiturc^dem iniuftam. rendos c5fcientia:cruch“sp°
perpetratam codera- Sk Cam
Genef4.eft vagus amp;nbsp;inftabilis, quia huciUuc rapituràmalacon-
Icienti.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
I V. Quia homo eft imago __________
Dei.Nop vult au tem Deus, hac P. Qui fuderit humanum fan-
luamimaginem deftrui.
guinem, fundetur fanguiseiuS
ftratum.QuiahomoadimagînéDeifaâiiseft.Eft grauifsunatatio V. Poftrema caufla eft dilcrimé mortis human« amp;pecu(l^ NammortuapecudeinihilmanetreJiquum^quiaanimap«^^^
-ocr page 165-’''?wm«orpore extinguitur. Acin morte Humana Riperftes cft '?'®’)qus tociam malTam dc-
‘^'K.amp;vthdiélam a Deo pc- Hic clamor implet cxlum amp;
r'lt;:nef.4.,Deusinquit:San terram , nee finit homicidatn
P'S Abdis fratris tui clamat conquiefcere, amp;nbsp;nifi rurfus vul-I*'’lt;det6na nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^'^^ cordis fanetur, inrufo falu-
I. - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;berrimobalfamo Euagelij, ne-
1 Hominem extingui. Sanguine igiturhumanoabftineat, fi-1 quot;“deXjfiuepriuatus.Loquor de innocent! fanguine.
1 ^ün] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Genef4.
I Ux] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GeneCj.poftdiluuium.Aflue-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facite vos ad textum Scripturx,
1 quot;dotus Scripturx eft melior ad docendura amp;nbsp;confolandumho-1 quot;'''''i'iuammillediftahuraana.
I ^''fninern^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Magiftratum.netT l^opj«;.
| nbsp;nbsp;nbsp;Sequitur fextum prxceptum.Nonmeechaberis.
l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Coniugia teflantuf\ |?''l^otdeslib.i.derefamiliari.Diuino nutnineptsfente, fa-1 t(j''y'Mum fada funt,amp; du
| *uXqi , Scei fè vir tradidit, Ariftoteles in eo loco recital 1L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infigne diftü Pyibagorae, quod
bó Wis.Maritusdebetpr^ftarevxori non modo beneficentia. ïiottpVl«.Hincintelligipoteft, apud Etknicos magno inho-t}l|i ^ritumnuptiarum. Ac nupti« qux non approbabantur titjjvPïbUciBceremonüSjqualesadbucbodiefuntvfitatxamp;me-^quot;''‘^’inturinceft«. Significat autem Kif®' nuptiale cingu-1 'Weftprxcipuumfponfx ornamentum.
VjWodyff.ó.inoratione adNauficaamprecatuï Deos,Yt \r'’'\gt;viantmatuumacdomumgt;Scconcordiain. Xenophonin
V^'‘®’lt;^0’^^^iA‘’npfi'vidcntuï hocpar copulaffcjquodvo-
amp;ifœraina,Yt mutua
1 J'^àm maxima VÙlitas i- ^æ** '^'^* pbilofopbica ideo l^JoÜwtpatis* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xecitOjNtdifcantiuniores etiata
-ocr page 166-150 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SXPIICATIO TEXTVS
apud Etlinîcos honorabile fuifleconiiigiutn'amp; thorumiiUWsC'*'' latum^vt ait Paulus.
Scptimuni præceptum.
Videtratiodißin^ionenQ
Apud Euripidem inquit HelenajCommune eft cxlum omni' tushominibusjamp;terra, inquaoportetvnumquemque fuamdo mum habere,nee appetere aliena,nec yi auferre. ,
lus gentium,lècundum phi- nbsp;nbsp;nbsp;Relinquamus lurifconfiM lo^ophos non dilferc à iurena- tanquam artificibus fuas anp“' tut» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t ationes de iure gentium'Nosi præfentia loquamur more p»' lofophorum,nondifcernamusfubtiliteriusnaturxamp;ge»t'‘quot;”’ Philofôphoruml nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y t Ariftotelis in ç-Etbic-Vtinambæceffenttamh«“ facilia,quàtnfuntadintelligendumexpedita.
Odauum præceptum»
Sublatafidé]
Lîuiuslib. d. Decad. i. Fide Nihil poteft dici de Vj^^^* abrogata,omnis humana ibeie tam magnificè, tam anj ^^^^^ tas tollitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;copiosè,quin magma' »
nitasreilongèfuperet.W,
Vt inquit Plato in 5. de Legibus,eft cauftaomnis boni,Deo «now « nibus.Deoquidemeftcauffaveræagnitionisamp;inuocationis,«'^^ rorumcultuum:hominieftcauflaomnis boniinartibu5,inw ciis,in contraftibuSjin fœderibus,denique in omnibus parti u} VÙæ’
Propter Deunt]
,deindlt;
Omnesvirtutesamandxfunt,primùm propter Deum
propter ingentes vtilitates,quç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. *
pertinent ad conferuationem Virtus conferuat P“''^’ human« focietatiï, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plerunque eiiam jn '“’^^^^
-ocr page 167-DE LEGE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JJt
^’Kißinterdum indiuiduum deftruatur propter viftutein, now P2virtutis,fedliominuramalnia,quivirtutemoderunt.
‘^Sccnfiuj , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epilogus. Fuerunt dulcißt-
mæ pagellæ, plens vers philo-fophix amp;nbsp;eruditionis,im o etiam eloqnentix.
^Juffapromulgationis Legis cR^vt lîtccHimonium Dei cort-/'’ubitationes dedifcrimine
'“'ftorum amp;nbsp;tiirpium,de fu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lex naturas congruit quidem
ÏÏ“iudicio, amp;nbsp;de multis aliis cum Decalogo, quod verifsimd ^^.deprouidentiaamp;c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft,feddilFert à Decalogo gradi-
j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus lucis.Nam Decalogus eft da
'“'amp;iMrior,Lexnatursnunceftobfcuriorpoftlapfum. Dein-J fnfodelegibus naturximpediturtumultibusdubitationurri ■P''igt;uidentiadiuina,defuturoiudicio, amp;nbsp;demultis aliis diuinis ’ '‘*'Q;iare,vtmens confirmeturcontra hos fluftus amp;nbsp;procellas pationü,magna gratia eftDeo habenda,quodfuavoceinmon Jointer tonitruaamp; fulgura , audiente maxima multitudiné ‘‘litarum Legern promulgauerit.
ludicytui^
, '^iïomnis Lex autguber- Vt enim gubemat obedien-^ ‘^’’'•Uudicat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiam, itaiudicat de accufat con
tumaciam.
'’’'«tnapedibxuj . nbsp;nbsp;nbsp;’ pfal.Hp.Verbumeftregula fi-
U' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deiamp;bonorum operum. Deus
'i'iSon modd fidem noftram, fed etiam opera luce fui verbi. tegumlator'ibtis\
jj^j ^Lycurgo Legisfatore Lacedsmonjorum, qui permidt lllu?.*’®^P®^’'’®*^®5^*^^^’'quot; Hsc reperiuntur apud Plu.»
' *ngeniolafurta. tarchum,invitaLycurgi.
Devfu Legist
1 ^^88« epiftola ad Rom. cap.5.amp; in epiftola ad Calatas, cap. j, , .'fequæftionemtraftatjquisfitvfus Legis. Sicenimcoteït ‘^‘“fargumenwri.
-ocr page 168-*5^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BXPLICATIOTBXTVS
Qnicquilt;Ihoniuftificat,eftinutilein Ecclefia. SedLexnoniuftificat,ac nepoteftquidemiuftificare,autviilllt; Scare.
Ergo Legis doftrinaeftinutilisinEcclefia, nullum habet yfunl,
Refpondeoadhocargumentum.
Nego confêquentiam.Quiaeft faUacia cauflarum,fallacia fecun* dumnoncauffam Vteauffam. Non enimfèquitur: Lex noniuffi-ficat,Ergo Lexcftinutilis. Paflimtenimede alijfines,feuvfusLe-gis.Eft auteminfumma triplex vfusLegis:primus eft pxdagogieuf.' Ïecundusjfpiritualis.-tertiusjJiJ'eto-aaeA/xof. Patdagogicus vfus pet' tinet ad dilciplinam, qua omnes homines funt retinendiintran«!' tas horteftatis,amp; cohercendi,ne quid turpiterfaciant contra bon«* mores.Dehocvfu primoinquitPaulus i.ad Timoth.cap. b LexeH iniuftispofita,adulteris,homicidis amp;c. videlicet vt cos réprimât amp;nbsp;coherceat. Secundus vfus eft fpiritualis, qui propriè pertinetad con{cientiam,nonad externam gubernationem moruffl- De hof vfu inquit Paulus Rom.$. Lexfubintrauit,vtabiindaretpeccatuni) quafidiceret,VbinoneftLex,ibinonagnofciturautcertèextenua' tur peccatum. Vt igitur exiftat in confeientia agnitio peccati,amp; ha« comiteturpauorinenarrabilis,in quofèntitur iudiciuniDei.Let« fapientifsimoamp;optimoconfilioDeipromuIgataeftinnionteSina, amp;lcriptainduabustabulis,imó etiam cordibushumanismid'' pta,vt fupra diximus de Lege nature. Tertius vfus eft AI«««^ xof,videlicet,regereobedientiam renatorum. Non enim'”'’ fides, fed etiam operaregendafuntcertoverboDei.Sicute'’‘'””°quot; placent Deo opiniones,quæ excogitantur fine verboDei:quot;'' «wnt Deus non approbat cultus, quosnominat Paulus adColous^f Zo^-pMa-xKÄf-jdequibusdicitur .■ Fruftra colüt me mandatis honn-num. Eftigitur primus vfus Legis pxdagogicus, pertinens ad ex' ternam difciplinam,qui (eruit huic mortali vitx. Alter vfus, amp;lt;Iquot;'‘ dem prxcipuus eft fpiritualis,qui refertur ad confeientiam. T^f tius vluseftdgt;Jk(rx*A/xof,docens,qualisobedientiaDeoplaceat'
r^tf4«rrw]
m . Bonaeftamp;vtiïisconfuetu(l().
SedesmaterixdeeiiectuLc- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j-Annis
• n r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j o querere m omnibus
gis, eft caput fepumum ad ^^“ fedcsmaterix,ideft,loca,iDï‘'^ bus principahter amp;nbsp;propn^«^
-ocr page 169-n K LEGE»
bî
1.
WexprofelTomateria traftatur. Sic dodrinxde vfu leu effeftu ^S'sptopriaredeseftcap.7.adRom. Nufquam enimPaulus vbe-^^fplendidiris dehacmateria concionatiir,qiiàniineo capite, 'quot;Siam aliquoties fafta eft mentio.
Mare]
LexeftfpiritiialisJnquitPau
Iiis,Ego vero fum car n ilis,
noniuftificari. Paulus Gal.3.
Si data effet Lex , quæ poffet
^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;viuificare, vtique per Legem eG
'!''fca,quali dicat, Impoßibile eft, Legem vel niftihcare, vel vi-psre.Hscbeneficiafuntpropria Mediatoris FilijDei, nonfunt J^isautMoyfis beneficia.Lex per Moyfen data eft, Gratia de veri-^quot;'Chriflumfaftaeft. Cnmnominamus Legem, intelligimus dignitatem noftram.Hxc enim ft habent correlatiuè, '’'gt;linatovnocorrelatiuo,debetintclligi alterum.
™w.i0,Spiritiisfan0tusarguetmundumdepeccato,Quianon .'•‘quot;winme. Ratiocertè non iudicatefiepeccatum,noncredere jf'liumOei. Deiuftitia, QuiaadPatremvado,lt;amp;pofthacnon vi-^^ Ratio non agnoftit hoc genus iuftitix, quod efttranfitus J''iliadPatremperfuampafsionem,amp;mortem , amp;nbsp;refurredio-■^Wiadicat mftitiam efle obedientiam, qux prxftatur legib us.
ExoriturqtMflio]
ij^J’OpidigtturLex? Propter tranlgrefsionesaddita fuit, j^I^is prwpuusvlüs eft accufareamp; codem nare peccatumi j,^',tweinconfcientiispauoresinenarrabiles, qui funt fen lus ^'^icijdiiiini.
Relpondet ad quxftionem-
Sicargumentor. ^ofsibilia lunt i nutili a.
Quia nemo ad impofsibile obligatur.vt vulgo dicifolet.
^fgoLexcRinutilis.
I» /
debetiuniores habere inprom-
h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptit,amp;eorumft)lutiones.
Impoßibilia funtinutiliaj quxftili-öfltum himcfinem profpiciuntjVtfiant, fine vt conatus ad ea * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V
-ocr page 170-ÏJ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EXPLI GATTO T 8 r T V t dirigätur. Lex autem non eft tantum tradira vt fiat, (êd o- ipfoopere,ipfaobedientij,irf mnium primum propter hanc hac vitaànobiscompleatur. caufl'am,vt abnndet peccatum, hoceft,vtftntiatufonuspecca- Incap. 19.Deuteron. Äf' tbquod fine Lege leue elle du- nunturduogeneracædiû.qno' citur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum alterum eft voIuntariuWi
alteruminuoIuntarinnijftiiAf tuitum. De inuohintario feu fortuito genere'dicit textus, Siqu'’ fuerit auétorc«disiniiokintarix,poteritconfugereadvnamextr' busciuitatibus,quxfuntad huncvfumdeftinatæ.vtpræbeâthoffi tium fiippUcibus amp;nbsp;exuiantibus in talicafti, amp;nbsp;tabs poft mor te® fummi Sacerdotisreftituaturin integrum, amp;nbsp;quaftiurepoftlin”' nij reuertatur in patriara,amp;babeat eum locum inter eines, qu^® antea habuit. Videtis Deum in hoc cafu dilpenfare. Si quis ^af«® exinfidiisfratrem fuum interfecerit,isetiamfiadaltarejneumco-fugerit, tarnen eutninde abftrahas,veceterr tinioremhabeentA non mifereberis eius.
PlatoinCorgia, Calamita- in Dialogo, vbi esagitatrhe^ tes amp;ipfisquiperferunt,amp;lpe- tores.
datoribus vtiles finit. Vtrique
enimreddiinturmeliores,illidolore,hiexemplo. Et Ciceroimp epiftola adBrutu: Dixi Hueras
ièntentias. non tam vlcilcendi Mapiftratus non dek' ' *
Magiftratus non vindi(fta:cupidus,feddelգҨ5 priuatis alfedibus facere oftciu
caulTa^quam vtin prüfens fte-leratos ciues timore ab impu-gnanda patria deterrerem, amp;in pofterum documétum ftatue-rem,ne quistalem amentiam vellet imitari.
fuum.
Calamitates hoinanXjpubli* ex amp;nbsp;priuatx nihil aliud fiHf quam career Legis.
3»-
plalm.
Non tantum nobuy
Seneca ne viderèturah*!^''“ mutuari à Cicerone, itaenun-fibi roliviuit,autfibietiamfoll Nathane fententianuNemoh^* natuseft,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß^. y^jj Seneca aliter
-ocr page 171-BE LEGI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;155
I^j'’'^'^'’'°’^‘■'‘^ ^eteriiis dixit amp;nbsp;obfcuriùs.Hæc ideo dico, ne que .• quot;'’b vereende mutuariàbonis auftoribus verba,pbrafes,clau-l ^Âinterdumintegram fententiam. Non laudo Êirta,quibus V/ÇS'^'æ'‘“^ mentione auétoris trafferibuntur. Sed ficut licuit l,J?“®’“t*’’tegniraverfuna,authemiftichium, aut phrafes, anc
liiiL^^?’'^®^®5gt;^®^®lâ“fi’lâ8,veli’ntegramfententiamaUquam mu-Lu . '’‘®'”*®^®8’^os locosvolumusmutuari,addamus nomen '*ns,nequisnos conuincatplagij.
| ^*^’gog'â] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Galat.3.Lexeftpxdagogusad
| nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cbriftum.
,j^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;licetcontra confeientiam, alio-
l^'''taesfumuspeccatoreS.Quodb3ecfit fententia Iohannis, te-L?'’‘®’quot;pl®Cain,quiaineodemtextudicitur,Cainardebat 0-’«ns.Vtituretiam Iohannes exemple Diaboli.
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundus v[us^
1 ^udinus pfalm.iîÿ.Non dataeft, quæpofletviuificare, fed i^oftenderetpcccatapeccâtori. Peccacorenimoblitus erat fe, ^batfe. DataeftilHLexjVt videretfe-Fecitreum Lex,Ube-ƒ «or Legis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcilicet Chriftus. ^'''’‘eftdataper manumMediatoris,fcilicetFili) Dei. Sic inter-•''''''Urveteres.Chryfoftomus amp;nbsp;alij.amp;reftè. rh^'iitaeftjquxterreatamp;conftringat in reatum,amp;nonab-ijj ^x à peccatis, fed often-
'’''Ha. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Debetis amare cofenfumve-
ejjjj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuftatis piæ ,ne quis fingat, aut
^°™^’’'*‘^1 nonam doftrinam. Lex eft doélrina à Jijij • ’gt;l'*l'C“‘li’ol’i’smodis.Primùm Lexeftinfita menti hu jji^æ'^priniacreatione, deindefæpeeft repetitavoceDei, fed 0-n '®niaximèilluftrisrepetitiofaâ:aeft ih monte Sina. Paulus b ”’ƒ Corpus mortificatur propter peccatum. Et pfalm. 39. ii,™'**’’*4uitatescorripisfilios hominum. Etpfal.po.Quoniani tjt^^''''’‘^®f^lt;:'æus,ôc in furore tuoturbatifumus.Poftnftiiniqui-' ’oftras in confpeftu tuo,occulta noftrain lucem vultus tui.
Mæmonijfueruntfimilesmonachis , ideo habuerunt mo-’
-ocr page 172-I5lt;5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÏXPtïCATlO TBXTV$
nafticas leges. In vita Lycurgi apudPlutarchum.voluit Lycurgui hac lege imicere frenum auariciæ.
Sicutleo] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Efa.jS. Citm Ezechiasrexx-
grotalTet, amp;iterum ex morbo coniialuiiretjcecinitDeo carmen iv^nfi^iMv pro Überatione, amp;nbsp;inter ceteraficinqint.defcribenspauoremfux confcié«x,Sicutleo contriuitomniaoffamea.
Nihiligitur dubium']
Réfutât Antinomos,qui LegemciiciuntexEcclefia.
Rom.j.
Iram efficit] Fitexcellenter] Aculeus]
Rom.4.
Roni.7.
».Cor.»$. Sunt veno^iß'®? metaphors in hoc did®^^“^*’ Comparât Paulus mortem latroni interficienti viatores,»^ ^ hunclatronehafta,quseeftpeccatum.Aculeusmortis,id« gt;nbsp;nbsp;^^ mortishafta,feu gladius, qua interficit mors omnes ^°®’quot;^S|j peccatum,peccativerôpotentia, id eft,coticula,eftL«gt; peccatum non agnofcitur,tunc accedit Lex, amp;acuitamp;‘'j^'’£^^^jj turn, Paulus fuit vi3torjmorseftlatro,peccatumefthal ®gt;
|
coticulaacuens haftara, Paulus] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom.7. Viuebam ^quot;^m amp;ignorabam,con«»P ^yU cflepeccatum,nifi Lex diceret, Nori concupifees. 1°“ peccatum in me reuixit,egomortuusfum. | |||||||
| |||||||
|
Legis. |
^«A.cap.îo,Nonambulate in præceptis patrum veftrorum, Wambiilate in meis prxcepiis.
Efai.jp .Mattkij. Chriftus ci tathocdidum.
pfalm.ijp.
vtin Laconicisrpermifit ma-
L. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gnalcelera Lycurgus. Leges So-j'jlongefuntboneftiores.Ideo Romani mutuati funtfuasleges “'one amp;nbsp;Athenienfibus,non à Lacedsmoniis.
^^«ge] ^““loco]
’*'^'gt;^dadiiiuit
videlicet adarnnatione,non ab obedientia. Chriftus dicit, Nonvenifoluere Legem,fedimplere.
in articule de iuftificatione amp;nbsp;deoperibus. Agamus Deogra nos,vtfinemimponeremushuic etiam Loco.
-ocr page 174-*5^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. (
LOCVSDEPRAECE-
PTIS ET CONSILIIS, ,»o
*1
O s T amplißimam amp;nbsp;vtilißimam doftrlnam de Lege Dei,quam haftenus vtcunqtieenarraui'lt; ? mus,{èquitiirinordine Locorumtitulus depri-^^^ ceptis amp;nbsp;conlïliis, quem docendi cauflaquatuor ‘-ap'^’bus compleftemur. Primum caput expo-netdifcrimen inter praecepta amp;nbsp;confilia, amp;pro-ponec cacalogum feu tabellam confiliorum, quï monachi aliquot fqfulisficappellarimt.Sicut enimStoiciinfuaplu lorophiadiuidimt officia in perfeftumamp;in commune,aeperfedu quidemappfillaruntKstTÓp.Jfti^.a.-communeveróxtfJMi»'; Itamo-rachiamp;fcholaftici Theologi,quienarrarunt ièntentiasPetriLom bafdi,finxerunt difcrimen, cuius nullum eftfundamentuminfa-crisliteris,interpr3eceptaamp;conlïlia.Acdixerunt,prxceptapert'negt; readomneshomines,fummos, medios amp;nbsp;infimos, confiliaveto tantum ad eos referenda elTe, qui aliis hominibus anteceUere vif' tutis ,iuftiti£e amp;nbsp;fanólitatis gloria cupiunt.’ De bocigiturgc'’®/® paucadicemusin capiteprimo. SecundumcaputtituIiqeenintiC ordimur,recitabit aliquot cauflas publics vindijs, quam exercet magiftratuZiiixta certasleges. In tertio capite coiligemus aliquos locos conlblationisopponendos paupercati, oneri verè milère amp;nbsp;graui,vtait poëta.Ciim au tem paupertas nominatur, non tantum intelligiturreifamiliaris inopia, quscertè magna eft ffltl®'’'*gt;‘'“ etiamaliaoncralongèdurioracompleftitur, culufmofiiluntotlia, calumnis,conuitia,contemptus,morbi,exilia, carcereSjfupplida« I Quartum amp;poftremi'i caputeritbreuisadmonitiodecaufsis,pro* I peerquas caftitas inuiolatèretinenda ed. Quanquam autem multi pofleutin banc lèntentiam commemorari prsclarè amp;nbsp;vtiliter, tarnen nos content! erimustribuscauftis,fcutribusarguraétis,quiquot; bus vtiturPaulusini.adCorinth.cap.6.qusomniafuolocoaudi2' tis.Non enim plpra debent elle Trapapj.«, quàm,«p7lt;t. Sciantefgo fludiofi,hune titulumdeprsceptisamp;cóhliis, nihil aliud elTequani appendicem lêu iTlf A-y/j-tt Loei de Lege. Poftea veroaudietis do-4lrinam prop nam Euangelij,in Lquencibus titulis de difcriniin* nbsp;nbsp;,
(T-egis amp;nbsp;huangeli^j amp;nbsp;deiu/iificatione.
-ocr page 175-^ärehoclam fitpcrruafiini auditoribus, nos nótl diu Verßtü'^ ,. 'ƒƒ'”hoctitulo,fed daturos operam,vt primo quoque tempo-’ tinemperducamus,vt relifta tandem legalimateria, venia-^^’âdea.quæ funt propria Ecclefiae Dei,eamcp difcernunt à ceteris quot;:ac nili ordo doftrinx poftularet repetitionem huius tituli* 1»reftocurfu contenderem, dc quad inuaderem in arcera caulTx, videlicet in articulos optimos amp;nbsp;d tilcifsimos de difcrimine Legis amp;Euangelij,amp;de iuftificatione.
De difcrimine præcepti amp;
C A P V T I.
ï^D Vemadmodum in arte medica, dodrina de
venenis traditur, non vt vitx hominum in-jl^ fidiemur^lèdvtea vi-^7,. tare difcamus .• ita in Eccleda neceflaria eft antithefts verx amp;fal-^“2'^'’^“® falfasopinio-
de venenatis beftiis,, de venenatis herbis,in poftremis libellis Dioquot; feondis’.
coUatiocontrarioru.
ï(^j^'ogratiasagentes,quódimmenlabonitate(èpatefecit,amp; ^n^oMni veritatis normam tradidit, de qua Filius Dei
®°® ’ '^ veritate,fèrmo tuns eft veritas. Häc loh. 17; Jj '’’”^iiudicijfequentes,faciledifcernerepoirumusvera à fal-i5,^“æautmanifeftè abfurda fiint.autlpeciem veri habent, amp;nbsp;l^ocum applaudi excipiuntur. Cum igitur hadenus vera amp;nbsp;''Pitii*^-^^'®^®”*^®*^’'’^®^?®^^^^’-^ *^°” omittenda eftrefutatio Igt;ili5 ’. Pharifaiex, qux leges in confilia transform at detefta-^tu/'''^'^’^ quot;’*^’^’^*li infeitia diflerendi. Vt autemftimma ^toroinenti,quod vanitatis Sc ftultitispleniftimum eft, %-
-ocr page 176-Î6O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE DISCRIMINE
î unionbus intelligi poßit,dicam breuiter, quid interfîtinterl«' gern amp;confilium.Lex eft fententiaaliquadefaciendis amp;nonfa-ciendis,propofîra vel à Deo, vel à magiftratu, qux propter audo-ritatem Legislators obligat ad obedientiam, amp;nbsp;contumacibus pœnam denuntiat. Confilium Verb eft fententia oftendens ali-quid boni fine obligatione ad obedientiam, ßifine denuntiatio-ne pœnx,vtj.Cor.7. Paulus inquit: De virginibusprxceptumnó habeo,cortfilium autem do. Ac Lexquidemfua audoritate nos frangit, etiamfi nullam rationem afferat. Confilium veto regie ^uditoremfuafionefeuoftenfionealicuius boni. Deinde omnis violatioLegisaucculpaeftaut dolus: at confilij prxtermifsio à culpa amp;(celereliberata eft.Hxc
de vniuerfali diferimine inter Optimus ordo, feu optima Legem amp;nbsp;confilium didajad via amp;nbsp;ratio docendieft,progredi fpeefemjdequa nuncagimus, àgenereadfpeciem.amp;in'^di-reuocentur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ceredetliefifeudegeneraliquç-
ftione,pofteaverö transferre fet monem adhypothefin,adfpeciem. Priniiim igituriuniorescogitent, quid m comm uni fermone fignificet præceptum,qui(i conli-lium. Praeceptum eftfententiaaliqua à fuperiore propofita, liult; ^ Deo,fitte à Magiftratu,obligans fubditosad obedientiampraHno-dam,adcertaoffici3,acfimuldenuntianspoenam non obtenipera-tibus. Confiliumverodicitur fententia, qua: nee ad obedientiJt»; nee ad pœnam violata: obediétix obligat,fed itaproponituf, ’'tu« fit integrum obtemperare,aut non obtemperareconfilio-^'‘’P^'’‘ lus inquit t.Cor.7.Devirginibus,hoceft,de iis, qui viuunt csnbes: præceptumnon habeo. Nulquam enim ScripturaprîCip'tV'tam exIibem.Confilium autem do eis, qui habentdonumcaftitatis,vt propter prxlèntiapericula maneant cælibes,vt fint expeditioresad omnescafus,amp; adomniapericula, quæ impendent propter Euan-gelij profefsionem. Hxcita in genere fintbreuiftimèdifta,qiixno-lo verbis dilatare autextendere, cùm fintperfemanifefta. Nunc veniaraus ad hy pothefin,amp; propius accedaraus ad noftrum negotium.
Ira enim doctores Pontificij cenfuerunt, lèntentias in Decdo-go propofitas habere vim legum : Enarrationes autem Decaloi’' iChnftotraditasMatth.s.amp;alibijConfilia amp;nbsp;habendaSeno®'''
-ocr page 177-PRAECEPTIBT CONSUII. 151
’'indaefTe.eaquenonpertinere ad om nes homines, fed tantum ’®'Jlos,quifingularempræro. lt;nbsp;.
V'iuam bonorum operum ex- qui volunt effe perfe^i, feu f^'“nt)amp; aliis iuftitia amp;nbsp;fan- qui volunt effe in ftatu perfe-P^tsinteceUere volunt. dionis.
, ^’tiftrabo iunioribus in m agiftro fententiarum jn Petro Lom-’™ofeminahuius erroris. Quanquam enimmagifter ipfe parlé
1, nbsp;nbsp;nbsp;'''Kcundèloquiturdepraeceptis amp;nbsp;confiliis.tamen fententiarij, r'’PtotesfcholalUci,Scotus,Thomasamp;alij,quifcrlpferütcómen-l^sinhunelibrum,longiïisfuntprogrefsi,nec manferuntintra l 5’5fuiniagiftn,fedfcrobes,vtdicitur,tranfilierunt.Sedesigitur
l ''’*’usLociapudLombardum,lib.j.(èntentiarum, dihinétione |5.^’'mmeft,iuniores interdum aliquid repetere ex fordibus fu-1 j,^''üiraxtatumamp;feculorum,propter banc vtilitatem, vt appa-I ^’^fetnen inter lucemamp;tenebras,inter diem amp;noûem, inter 1 ‘^''^(^mbusnunc Deibenehcio fruimur, amp;nbsp;illas delirationes, 1 '*’l’gt;'idurius dicam, fuperioris ætatis. Verba Lombardi funt: r^,îwdb«ÆfÛHr y;mp/!«rer(fcilicetdedile(aione proximi amp;
|Mi3f(l4riinpM(;cpt«m,dt/i^ereo»i«cw hominem,etiam inimicum : Mi-\^'^gt;‘i'feriinconfiltum,inpraceptumveroeosdtUgere,qui nihUmalifece-H^cfuntparuafeminajexquibus poftea nata eb ma-1 ^^“W.Exbisenimverbisextruétaeftlógailias malorum apud. ^^'»^icosTbeologos,quaelucemEcclefiï eripit,amp;qua(inoftetn i'’’'^m offundit plenam tenebris. vno abfurdo dato, alia mille j'^'‘'’’»ir.Itapofitabacfalfabypotbefi, de difcrimine inter prx-
1 nbsp;nbsp;nbsp;(1( ^çonfilium.fequitur obfcuratio doftrinç Legis, do ftrinx I j f'^^JtOjdoftrinxdeiuftitiaamp;dei,denique obruitur, quafiquo-
1 ’’'^«uio totius Ecclefix confefsio. Hxc videntur iunioribus i '''''bnaudita,mirabilla,fedante annos 40 aut 5o,nibilfuitbisma I ^î'Mgatumamp;trituminomnibusfcboUs amp;nbsp;templis.
l ^^i'l'^hauterncatalogurn confiliorum requmt,quxabindo-\ ?'j'''amp;uoPontificioexcogitatafunt,nihil eft, quodexpedite l 5'^«pofsimus. Suntenim infummaduodecim ,vtfequens V‘“j'idndicat.
1 ^^üp«tas,feudef«tiofaçultatuin,Matth,t5gt;. Siviseffepet 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
-ocr page 178-102 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE DISCRIMINE
feciiis,vadcamp;-vendeomniâ,quashabesjamp;dapaupenbus.
Sictitexmalismoribus,iuxta peruulgatum diftum, natsfunt bonæ leges ; ita hx ineptie amp;nbsp;nugæ fcbolafticorum Theologorum de conHliis,przbent nobis occalionem interpretandi grauifsima diélalt;amp; fententias à Chrifto traditas apud Matib^um. Acmiruni eft, Mattbæiim prx ceteris Euangeliftis idoneum fui fie vifuni,amp; maximèaccommodatumad ftabiliendumcommentum de conh-liis.Nonenim ex vIloalioEirangeliftaproferiinturpraetextiisduo-decirn conlîlioriim,fedex (bIoMatthæoaflumiinturteguroentaamp; velajquibus obtenditurhic error.Qiiid refpondendum eft ad hanC lententiam ?Nonfunt transformanda fingularia prxcepta in vm-iierlales régulas, ficutvulgô dicitur:Priiiilegianon transformanda funt in régulas. Eft autem hæcvocatio fingularis, qua prscipitcu*' dam auditori lt;amp;nbsp;difcipulo Chriftus,vt omnibus bonis vendids,*' quaturdominum. Hæceftbreuifoima Ôecxpeditifsiniarelponno. ied non reiicio alteram,quæ talis eft. Perfeftio non confié dnionebonorumlèu deîèrtionefacultatum, fed in eo, quod did* tur, Turne fequere,fcilicet fide. Nam fequi Chriftum, non eft »0' tùmimitari exemplum Chrifti,fod eft fide ampleftihuncDominUi amp;nbsp;accipere eius bénéficia, amp;nbsp;poftea afferre fruftus fideipromodo'^ cationis.
II. nbsp;nbsp;nbsp;Abnegadofiji. Matth.id. Siquisvultmelêqui,abn5£® leipfiim. Eft autem abnegare
/eipftim.,deponerefiduciam amp;nbsp;Quidam Theologu^ff'' p^ admiradonem proprixfopieu- cumv'^enuftèdixitjAi’O^^ , tix amp;nbsp;iufticia;,amp;gloriariinfolo ipfum, eft feipfum ®^^7^*a A Chrifto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnibus rebus fecund's,C', reibe abfohuren vondlW“' ten tarfen/Ä verè foi ta res habet. Quifequnur Chriftum, deabne-gatfemetipriim,ideft,deponitfiduciam amp;admirationem propos' rumdotum,amp;gloriaturin folo Chrifto, qui nobisàOeodonatu! eft,vtfitnoftraiuftitiaamp;lapientia,i.Cor.).Iseademoperatonitcrii-cem, non fomel atqueiterum,ftdquotidie,amp;tranfit. vt ait Pl.dmus, per vallemlachrymarum,amp;interlacrymasfoditfontes,fellies'™ (ftrinx,amp; vt aliusinquitpfolmus,EJ£ns portât pretiofomfemen.
III. nbsp;nbsp;nbsp;Caftitas.Matth.ip-Sunteuniichbquicaftraueruntlfi'P^'^
propter regnum c«Iorum,
ChfiftdS
TRKïCtPTI êC CONSÏlïI. 16j ttriftus inca.ij.Matthxiinterrogatus àPharifæisdediuortiOian ^eatkomini repudiate vxorem ,amp; date ei tabulam diuorti j ,refpó-^iQuosDeus coniungit,homo non feparetamp;C. Pofteadigreditur 'itoslt;|uiviuuntextraconiugium,quifuntcxlibes. Dehisinquit quot;ominus: Sunttriplices eunuchv. Ahj, quos fecit ipfa natura, qui 'Mtur àlurifconfultis fpadones ,quinonfunt ad generandum ’^'’tmatiinatura. Alij verofunteunuchi ah hominibus fafti,vt
‘“'«custyrannusminiftrosfuigynxceifaciteunuchos opeamp; ar-
^'ntureos,quipropterregnumcxlorumleiploscaltrauerunt,no ÿ^itoferro,vtfecitOrigenes,nonreftèintelligenshunc locum, ^Jwftituto firmopropofitoper(euerandiincxlibevita,vt Atha-'Jquot;quot;'s,Bafilius,amp;quidam alij fuerunttales eunuchi. Ethenim po-''”ïtducere vxores,amp; à natura erant informât! ad fcecunditatë: ‘’5’#fingulari donopræditi, amp;nbsp;habentes propofitum perfeueran-’quot;’^V'tacxVibe,manferuntCxlibes, amp;quidem puri, non contami-'quot;'vtVm anima,vel in corpore,actalis quidemftatus maxime con ^'tdoftoribus Ecclehx, l! eft pofsibilis. Si cui autem h^c prima '^’Jationonconceditur.isteneat fecundam ,vtdicitur in Grxco i'Mgt;io,^amp;uTiforTxSr.
,^iieologifcholaftici,vtdifcernerent inter confilia amp;nbsp;prxcepta. ’'quot;dfuntexemplum fui magiftri Petri Lombardi. Sed vt aliquo ^'stuornarentmalamcauffam,inter cetera etiam ad fuumcó-'’'’''Uindetorferunttitulum,quem Efaias cap.9. Filio Dei tribuit, ■^quot;«05,Etvocabitur nomen eins admirabilis,confiliarius. Hunc ^’mita interprétât! funt, vel potius corruperunt, vt dicerent, non tantum tradldiffe prxcepta EccleP.x, fed etiam con-tfii/'''^®''’'’^'®^^P^rerogationis,vtip(ivocant. Nobis vobis per-“lifitjChriftumappellariaProphetaEfaiacap.p.confiliarium. n'staliamcauffamlongègrauifsimam, quiavidelicet protulit ?''’'uPatrisoptimaamp;.faluberrimaconhliaEuangelij,ficutBapti-p quot;'5uitlohan.i.Deum nemovidit vnquam,Filius,qui eft in finu ^'f^sjpte nobis reuelauit.Vocatur etiam ideo Dominus amp;nbsp;falua-i ?'®'gt;fterconfiliarius,quia dat nobis Spiritum confilij amp;nbsp;fortitu-'^5,Roc eft,Spiritumfanftum,fine quo omnianoftra confilia,ftu-quot;'itonatus amp;nbsp;adiones nihil valent coram Deo.
'^ Nonredderemalumpromalo. Matth. 5. Benefadte üs, î'i'Vosodçtunt.
X 1
-ocr page 180-ï64’
OB DIS O’S. IMINS
ApudVaieriumMaximum,qui collegit exempla diftommi' faftorum ex Cicerone amp;nbsp;ex aliis fcripcoribus, extat præclaraà nie-morabilisfententia.quam meminiffe debetis, tanquam regulani vitx. Congruitenimomninocum hocpra;cepto Cbrifti, Benefa-citeiis,qui vosoderunt,Speciofiiis,inquic Valerius,iniurix bene-ficiis vincuntur.quam mutuiodij pertinaciapenlantur.Siciofeph vicitiniurias fuorum fratruin,non retaliatione.fed remuneratiom beneficiorum.Iderapræceptum habetur apudPauliim Rom.u.
V. nbsp;nbsp;nbsp;Patientia. Matth.$.Siquistepercuflericinmaxillamdex'-tramjobuerte ei finiftram. Loquiturautem Chriftus, telle Augu-ftino,epift ç.nondeleuirategeftus, lèdanimi pr3eparatione,hoc eftjSisparatusadpIures iniurias tolerandas,fi opus fit.
VI. nbsp;nbsp;nbsp;Supererogatiooperum Erogare.quidfignilicetapud inifèricordi«,Luc.6.Omnipe- Latinos,non ignoratis.Signih-lenti da. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^ e”*™ largiri, expendere, vt erogare pecuniam. Indefupere-rogare,compofitavGce,apudfcholafticos Theologes figniheatad-dere ad priorem cumulum bonorum operum nouamaccefsioné, nouumauftarium,fèu appendicem. Opera fupererogationisdi-cebanturolimeflè,indebitaopera,qua: nonfiebant exJebitOilf“ hoe fine, hac intentione, vt is, qui taliafaciebat, videretur dignus efie fingulari coronain cxlo.Qu od ad didum Cbrifti attinet.Omni pe«ntida:intelligaturomnifcilicetfpeciei,nonindiuiduo,noce/t, Da,nonmodöamicis,fèdetiaminimicis.Nemoenim potelh^S“' lis indiuiduis dare.
V 11. Non prxftare iuramentum. Matth. 5. Nolite iuiiKO-quot; mnino,lcilicer,non cogente vo catione, aut mandato magi- Quod liceat iiirare,cogente Jlratus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vocatione, teftatur exemplum
Chriftiamp;Pauli. Qiiotiesiurac Dominus nofterin Euangelio,inquiens, Amen,amen dico vobisl Hæcparticulahabet vim iurandi, amp;nbsp;Paulus aliquoties in fuisepido-Jis allegat Deum teftem. Quod au tem non liceatrecufareiuramen-tiim à Magiftratu impofitum, teftatur concio Panli Rom. 13. Oportet magiftratui obedire,fcilicetin reb® 1icitisamp;boneftis,nontatiinr propter iram,fed etiam propter confeientiam. Eftaiittm itiramon-tumprxcipuum vinculum /ocietatishumanïE,quofublato,tolbte^ humanalbcietas.- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vn*
-ocr page 181-MCAÏCEPTI amp;nbsp;CON$Kir. nbsp;nbsp;nbsp;JÖ^
ƒ in. Vitare occafionem *tiDdi. Match. i8. Si te ocu-’'fiusoffenderit, erueeum.
lt; OctiIus,phrafiScripttirç,imà metaphora viitata in omnibuï linguisjignificat vel doélorem, vel conGliarium , vt Salomon ^'■itProuerb.20,Vtoculiisvideat, amp;auris audiat, Deusfacitv-^^lt;iue.ltemlobin fuolibro gloriatur, amp;nbsp;verè gloriatur (efuifle iinicæcortim,id eft,doélorem,gubematorem,conGliarium ho ’'’'niniperitorum amp;:indo(Sorum.EtapudPindariimoda 6.0-^J?'igt;rum,Gcdeploratmortem fratris Gn Adrallus, DeGdero te, ^'''pl'iarae,tanquam oculumnollriexercitus,qui eras vtrumcp, ?’''’l)oniis, amp;bellatorfortis. Si igitur volet te tuns doûor,prç-/ f,conliliarius,aiitquicunque alius gubernatorfèducereà via ?^'SiaEiice eum, déféré eum.
. fugerehypocrilÏB.Matth.d.Cauete,neinftiriamV€nram
Sic argumentor:
^I'rillusvideturdicerepugnantia. Nam cap.5.Matth.dicit,Sic pjutvedracoram hominibus,vtvidentes opera veftrabona, J^'nt Pattern,qui in cxliseft.Sequenti verôcapite Ge inquit, ,^|Enefaciatisveftram iuftitiam coram hominibus. Concilia gt;,t^%qiii habent fpeciem contradiélionis, veréne pugnant in-ir’tdióa? Non:quia non dicuntur relpeélu eiufdem. FineS^ Ç''i®taéliones.Nos debemus facere bona opera coram bomi-ïtitpf''°P'®fglotiamDei,amp; propter bonum exemplum. Geut in-'tf,K’”gt;®’’’quot;’®faciteadgloriamDei,amp;neGtis fcandalo Ec-’'»ff^'i'seft bonus amp;ordinatus. Sed facere bona opera co-'’oljJ5!'’'I’“sinani oftentatione, qua aucupamur noftram glo-^ ,**144'^“'^'“^^rsprshenditur à Chrifto. Apud Auguftinum ^Cfj^^^'^f’^'ode conciliatione horum locorum, fed fumma Jgt;ti}^’'^'*’®’^®cit3ui.Chriftuscap.5.tradens regulam vitæ,iubet %?’.®P®’'®propterglori3fflDei,pofteacapite fequentiprohi-’’'nordinatum,videlicet inanem oftentationem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
I|jj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Concilia mihi alia duo diéla:
^^ta '?^‘‘f°’'em diligit Dominus. SedEpicharmitsdicit, cita-^*''^'”'*’'quot;'quot;’'®^quot;’’°”’b^®’’^^*™^^^®®’'æ'’^ris dando.Refpo-^ü^.*''^' ^æ*: differunt Gne. Hilarem datorem, fcilicetIxtan-*'4f/s!i'°’^^'‘'l“^^’““tiscauflaaIiisbenefacit.Epicharmusdieit, ’ndo,id eft,ipfa profuGone.
» 3
-ocr page 182-ï66
DE D 1 S C K I M I N B '
Xlt; Congruentia vitxamp;do Cicero dicitdeoratorcJtala ôrinx.Matth.23. Dicunt,amp; no indifertam prudentiam, quart faciont. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftultam loquacitatem, à reftè.
Magnum quidem decus efl.co-pulatiorapientia:amp; eloquentie,amp;rariim Deidonum,fedlialtéra nobis effet carendum,vel fapientia, vel eloquentia, fatius effet, nol effeindifertè prudentes, quàm ftultè loquaces ;itaqiianquam fura-mum decus dosons in Ecclefiaeft confonantia dourine amp;nbsp;vit:, tarnen fi akerutro nobis carendum effet,mallem audire dodorcni reftè docentem,etiamfi in vita effet aliquid fcandali.quàm hypa-critam oftendentem folia fici in moribus fine fruftibus, id eft,line veradoftrina.
XI. Non angi de viflu. QuotupIexeftfolicitiido'Tri Matth. 6. Ne fins lolicicideci- plex eff folicitudo. Ldebbore. ho. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hancprecipit Deus, « Paulus
inquit, Qui non laborat,non Dianducet.Et Deus inquit ad Adam Genef^.pofflapfumJnfudore vulcustuiamp;c. Etpfal.izS. Laborem manuum tuarum raanduca-bis.Beatus es,amp; bene tibierit. De hacfblicitudinePaiiltisloquitur Rom.ii.Solicitudine nonpigri,fcilicetin vocatione.Itenii.Cor.4. Hocrequiriturinminiftro,Vtfit fidelis.Fidelitasaiiteracamplefti-turafsiduitatemdc diligentiam. Secunda Ipecies folidtudiniseft folicitudode euen'tu,leu de exitu laboris noftri amp;nbsp;confiliorumHac Iblicitudinem prohibet Chriftus Matth. 6. amp;nbsp;hanc lubetPeot^* mendari.PfalmuS 5$. laftacuram, (cilicetde euentibdf^-''''“ “®' Poftrema ipecies eft,folicitudo de aliéna vocatione,qi'® vocatur lt;jroKvmççf.-yiJLlt;iirufn. Hanc etiam prohibée Chriftus Iohannis vlti-mOjCiim inquit ad Petram, Si volohuncmanere, quid ad team-net,tu me lequere,id eft,obtempéra tuæ vocation!, nee lis folicituS devocationealiena,amp; Petrus in epiftola vocat (iMlt;iTf/ow/inió«j qui fe ingérant alienæ vocation!.
XII. Candida admonitio Dicmih!,quotfuntgradusï-pfoximi.Matth.i8. Sipeccaue- quitacispriuats?Tres. Prirnnb ritin te frater tuus amp;c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;communes!nhrmitates,qiieno
puniuntur legibus,eleganteriii re ac dilsim ulare. De hoe gradu nota lunt difta, Qui vitia odit,!«’' mines odit.Item.Eer infirmitatem, infirmkaus tuæ memor.lf'^i Dat
-ocr page 183-» R AB c a P T 1 amp;nbsp;coNSiiir. 167 «''enianjfacilèjcqiveniaopus eft. Secundua graduseft,arcane l‘f«j amp;nbsp;ambigua in optimam partem interpretari, denique qux-'‘®leiiiaerratanonexaggerare hyperbolicè. Nemoenira homi-'»tftfineerratis.Tertiusgradus,de quo loquitiirChrillus.no' ''™«iniMatth.iS.eftfratremerrantemautpeccantein admonere, ’ ^w poteft,in viam reuocare.
,,^'^omi!Usceteris,nunc tantum devindióta,depaupertate amp;nbsp;''’‘•itedicamus.
De vindidla.
CAP. IL
Cripfît Iulianus Apoftata libres contra Eccle-fiaedo(£l:rinâ,inquibus prxcipuè exagitat pro-^ hibitionesvindilt;âx. Ait,tollimagi(tratus,iu-dicia,pœnas,Iegitimabella, confirmari latroci-nia in infinitum: denique pugnare earn dodri ? nam cum lènfu communi, amp;nbsp;tollere neruoshu , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manxlbcietatis. Ad has calumnias relponfio (^’’Waamp;Iuculenta fixe eft,Euangelio maxime confirmari amp;nbsp;.''''ipoliticumordinem,nec prohiberi vindidam ordinata, 1 M ®®’’“”’’ magiftratus
1 h.jMdinordinatam,quâ Hiftorialuliani Imperatoris 1 ^®ïrcent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;Apoftatx,debetomnibuspiis iiijjj ,.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efle notißima,propter exemplü
'’«iii '* I^®’3duerfus petulantem amp;nbsp;audacem impietatem. lu-’’tellquot;**^* ®^P®*’^®Conftantio,fratreConftantini Magni, cùmqj ^imv L'’’8®”*®A’’adituseftin dißiplinam epifeopiNicomedié-P y^'^’^regione Conftantinopolis.In eafcholatâtum promot ff .quot;®^“'’®’’’®iVtaliquandiufungereturofficio leftorisßii Ul •quot;''*' 5®^'orruptus eft,amp;abEcclefia abalienatus partim à panquot;'?^“P^’^^jC'jiusadhuc extant quadam n!!C}-yvp.vó.lt;rfj.eLTA., j. ’'‘pbilofophis Platonicis, lamblicho , amp;quibufdam aliis^ 'ituraconcepiffet odium verx do ft tinx amp;nbsp;Eedefix , oppu-
-ocr page 184-n^8'
DE VINDICTA»
amp;aliismalisartibus,vt^
didit hanc ironiam venenatam, Beati pauperes, quoniam ipforjquot;'' eftregnuracajlorum,Item,quôdprohibuit publico ediâo,neliW' ri Chriftianorum admitterentur ad (cholas dialefticas amp;nbsp;rhetors
gnauit Euangelium amp;nbsp;Ecclefiam, nontantùm vtalij tyranni.gbquot; I dio,lèdetiamftylofuo,ideft,libriseditiscontra Eedefixdodrinji LS quodChriftianiseripuit facilitates,amp;a ' 1 ^^^ cas, Quia,inquit,nosfèntimusproprias pennas in noflris vulnes bus. Omittoreliqua, qua; juniores ipfi legere poffunt in Chronit* D.Prxceptoris,velapudTheodoretum lib.j.hiftorix EcdefiaH'^* Namtotusille liber confumiturin narrationedeluliano Apoto'* Quomodo autem perierit in bello Perfico, omnibus notuni* CiimenimaccepilTet vuluus,incer£oauftore,exclamabat, yH' Galilæe.Sicenim percontumcliamappellabatFilium Dei. Hit * lianusApoftata inter alia exagitauit do^trinâEccIefiçhaccalii®'quot;^' quödinilladiceretprobiberi omnia indicia,omniabellalegiy®?’ pnines pœnasmagiîlratuum.Quid verbrefpondendum eft t C’alumniamiRefpondeo.Chriftus Match.5. ö.amp; 7. enarrans W^ diuinam,non hoc agit, vtdeleat magiftratum, auttollatiuftiy* reliquosneruoshumanælbcietatis,fed proponit doctrinal” ^P.^ nitentia,quæ arguit lingulorum hominum corda, de docent, effe debeat vnufquilqueergaDeum.IntereaconceditClii'ft'“ fari in politia,amp;obtemperarehoneftis legibus.
Suntenim (èxcaiiiræ,propter
quasvult Deus fontes affici pce reoscapitalispœ”*' nispoliticis,quarum prima 0- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. inÿ
riturà ßpientiaDei,altéra àiuûitiaDei.ViiltenimDtui* amp;notum eflediferimen virtutum amp;vitiorum.vtfeis^^^’^ ^j /îtiplè.-quodnonintelligeretur,nifîlàncitæeirentp®”^'^“''’^ ïïtiuftus, ville delen iniuftos, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ficutDeuter.4.dicitur,Peiiseft Anteannos$o,hoce‘, ^ ignis confumens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;initiumrepurgatædodrinï
elefix, multi boni vin m rep“.
non libenterfundifunt officioiudicisin eau fs is capitalibus, S cprtèhomininomonftrolb,non tyrannico videturefTeatroxq dam amp;inhumanum,dicere fententiam de alterius capite, ,, derecarnificigladiumadhominestollendos è medio. Prastert^^j monachi amp;nbsp;lacrificuli indofti amp;nbsp;falcinati fuperftitione,aux^j
’ll
il
Ijj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DEVINDICT A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^9
Hiuquot;*^“ l”” '^®^® monaftica Deo placere, aut fi quis non poffet fie-Vtft '’^“^’^‘t^enpcrfuaferunt.vtfepelirife curaret indutum I^tü ^°’’^^*'2)ficut multi reges amp;nbsp;Principes funt fepulti in tali ve-»iin ^iquot;*^ '^■^'^° ^®^ bénéficie tota doftrina de officiis politici ordilt; iiiiiA^^^“^^**®®» amp;nbsp;bæ confolationes propofitx funt fum-^b u . **S’^bernatoribus,ne fingant fibi eulpam, vbi nulla eft WtV 5?'^®°'^*co,vtnorimusnoftrabona, ficutdeagricolis in-’'n®'““®* Non ßmper fuit hxc doftrina tarn vulgaris, ficut '^ftjDei beneficie.
^«ttijcauffa eft commonefadiode peenitentia.Nampolitica
^*P^*’^'’' P2rferunt,amp;
■ ««onbusvtilesfunt. Vtri- Suntverba Platonis in Gor-j*''nini,finiodöfunt fanabi- g'a-
WduiKurmelioreSjilli dolore,hi exempio.
PpMtacauflaeftcomonefatftio depeenis æternis.Cùm enim MntespænænonlàtisfâciantiuftitiæDei, tantum funt initia
narum pœnarum in ils,qui
*'® finit ad Deum conuerfi, Nazianzenus in oratione de quot;quot;quïruntremifsionempec- Athanafio,inter cetera etiahoc '’toumperJ^çJijforem. narrat: Cùmlnlianus Apoftata, de que antea aliquid diximus, j “dlo Perfico translatus eßet in vrbem Antiochenam Syrix, amp;nbsp;^^Ilètterrxmandandus, terra contremuit, quafi reiielens hoc '*lllt;«,vtbreuiter dicam,hunchominemperditum amp;nbsp;damna-j^'MuItaétiam alia acciderunt valde tragica amp;nbsp;triftia eo tempo-’i^’bpultusefttyrannusamp;Apoftatalulianus. Hxc, inquitNa-i.**nus,fiierunt initiaxternarum pœnarum, quas fine vlladu-*’tionenunc fuftinethic Apoftata, blafphemus hoftis Filij Dei. ^tiiiines homines,qui non couertuntur ad Deum in hac vita, op-Pf'®entursternairaDei,amp;xternisfuppliciismaélabuntur.Quade ’*'°gitantes,cohorrefcamus amp;nbsp;agamus pœnitentiam. Ceterùm '’“b:ipfequa:haftenusexpofitxfunt,propterquasmagiftratusco S^'ir mandate diuino exercere vindiftam, amp;nbsp;punire turbantes ’‘''lanam focietatem atrocibus delidis , don indigent longio-/''iplicatione. Nampriniacaufla,vtdiximus,fumiturafapien-P^üei,qu3edifcernitreitaamp; non refta. Secunda fumitur à mftitia
-ocr page 186-tyCT » E V I N D I C T’AV
Uei.qnæeft vindexdeftruenscóntraria fuse voluntati, )iixt;i4iögt;n Deus edignis confumens. Tertia eaufla eftcommonefadiodep®' nitétia.liciitvniuerfaliteromnescalamitates generis humanifu^' monitrices amp;nbsp;concionatrices de conuerfione adDeu. Qiiartacau«* eft commone£aéiio de futuroiudicio,quiapoen« in hac vita non la* tisfaciunt mftitiae Der, nee refpondent magnitudinipcccatoruni* Sequütur adhue duæ cauflæ,quas breuiter addemus fuperioribusgt;
Quinta eaufla eft neceflitas Cicero fcripfit aliquot ora-communis.de haceauflaloqui tiones aduerfus AntomiiTriu-tur Cicero in 8.Philippica. uirum,quas imitatione DemO' ntrenica appellat Philippics®* Sicut enimDemoftbenes fcripfit orationesinueftiuasinPhilippUi patrem AlexandriMagni,régisMacedonici:ita Cicerofcriplitin' ueftiuas in Antoniiim,quas nominat titulo DemofthenicO Philip' picas : ac dicit Cicero in illis orationibus, fiuim ftyluni canefcerc-Nam fenilis oratio eft fuauior amp;nbsp;duleior,amp; minus ^eftata.fimp^' cior,honcomparataad pompam amp;nbsp;oftentationenijfednaturspro' sima. Sicutenimfummalauspifturx eft,imitari naturam,amp;du» limplicitatem exprimerefinecolorum varietate.itafummalaiise-loquentix eft,poire aliquid explicate propriè,perfpicuè,difcrtt.l'n* peregrinis amp;nbsp;proeul accerfitis ornamentis amp;nbsp;amplificationibu®'
■ In corpore ff quid-einfinodi Vtvitamredimas,forump» eft, quod reliquo corpori no- tieris amp;ignem,dicitpoets-^^^ ceatj vri ac fècari patimur, vc quislaboratcancro,eiiin^®^^ membrorum aliquod potius, quam totum corpus intereat.
fejeft vri amp;nbsp;fecari, vt non unde aliis generibus motbotn®.
Totum corpus eft maius fua parte.
SicinReipub-corpore, Vtto- Eandem fententia« extultf rum ffluumfit, quiequid eft Ouidiushis verfibus, peftiferum,amputetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-/étUmmtditabfltmtmin^
Et}ßreCKlendumeß,nepars'^nceratraliatiir.
Vniuerfaliter faills rotius eft anteferenda faluti vnius partis,d 'quod docetn os ipfanumeratio.Mefiiis eft feruare totam ciuitateni, quàmvnamdômum.
Höcc eaufla expncatur4Ciceronlt;Jn KeDlßCW
Sext# eaufla eftexemplum.
-ocr page 187-171!
» s y I N D I C 7 A i,
p!«pMâadBrutum,Dixi (èuerasfèntentias.nontàmvîcîlcendî ' ^ulTijquàm vt in prüfens fceleratoE eines ab impugnanda patri» ’«werenijamp;inpofterum do-
’’'»Bitum ftatuerem,ne quis Vitahumananontantùmre-’’i'niamentiamvelletimttari. g»turpr*cep«8,fedetiam exem-■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plis.Ae multum valent exempla
'^äinqae partem.Vt igitur bona exempla inuitant ad imitatio-quot;■virtutis amp;nbsp;reftè fadtorum: fic exempla pœnaruna fanabiles re-'’'’gt;itinviam,amp;deterrentabiniuftisconfiliisamp; faftis. Ha:cfunt
^.^'‘^ au tem caufl®,propter quas priuauftu inordinata vin-j_^^ftpriméda eftindoArina ?'^ttutibusexpofitxfint,Hi- Nori volo eadem ad ranina ^quot;iVolet,easaflumat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vfquerepetere amp;nbsp;ineukare , fed
L. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vobis fum hortator ,vt femper' Ätis prxceptum Epifteti philofophi,qui dixit, Non poteft do-quot;’radices agere.nifi quis eadem quotidie audiac,amp; dicat ipre,amp; . 'aadyfum invita transférât,Qui amat-varietatem leftionum, ^**gt;0 ferait voluptati.amp;exiguotemporedemulcet fuum peftus, Judem fspe audit,dicit amp;nbsp;repetit,amp; transfert ad vfum in di-1$ °’'^f‘^®’'do,iudicando,formandis moribus,is verè proficit,iï tj^urfucontenditadfolidameniditionera.Audiuiftisautemin^ [^ aliquot cau(ras,quas no volo prolixe repetere,propterquas ^“^ia eft cupiditas priuatae vindiftx. Prima amp;nbsp;fitmma cauffa t ^'^’®datumDei,quodlxperepetitur , Remittite,amp; remittetur
1 '’•Alteracauffaeft,quiavindiftaefthonorfoliDeo competes, ^('^lgódicituramp;relt;ftèamp;grauiter,Kilt;bttgt;t/^ft^gt;ttcn/vnbKe^
1 fjjj5tbürct®0ttftllcin.Iudicare,gloriari,amp;vindicarefuntope-3!ji7’°P”®gt;’“’^*^‘^’^üquodcitat Paulus Rom.n,ex Deut. cap.
1 j; “'vindiftam,amp;ego retribuam.Hic affirmât Deus, k veile ef-( J.quot;”igt;cetnamp;iudicem,amp; veile fibihunchonoremtribui. Quare,' JJ''^ercetpriuatamvindiaam,ideft,inordinatam, iseripit Deo ®'jhonorem. Tertia cauffa eft agnitio proprix infirmitatis amp;nbsp;^^’'Onationis diulnse.ficu tquotidie precamur in oratione Domi-IJiHemittenobis débita noftra, ficutamp; nos remittimus noftris
’'oribus,quaff dicamus,Da vernam danti vernam,fis mihi pro-•’propter Chriftum,fient ego propter te,propter tu am volun- * - '5 lubenter remiito.offenùcwies de iniurias, quibus fumbefu^^
-ocr page 188-17Î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DBVINDICTA.
abalt;ïuerfario,veIabamico,veliproximomeo,QyartaCsii(ï’M'”.*’ nullaresmagis impeditinnocationem, quàm ininriarum tenace tasamp;cupiditasvindiüï.DumenimaliquisardethocafFeftu.quo' modopoteft Deum aIloqui,Mi(èrere mei, Deus. Item.Remitteno, bis débita noftra? Quintacauflaeft,quia cnpiditasvindiftx’pr*quot;^*; tx turbat Ecclefiam amp;nbsp;Rempub. amp;nbsp;impedit alia négocia magis ne-cefliaria.Poftremacauflïxeft exemplum Filij Dei,qui dicitMattb.H» Difciteàme,quianiitisfum,ôchumiliscorde. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
De paupertategt;
C A P. I I I.
Traque ars magna eftcredc ferre p*“P®®**^ amp;reftèvtidiuitiis.VeriisimèeniniaCoinico étum eft,Paupertatem elfe onus amp;nbsp;milers® graue. Qiiarevthoco- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nus,quod muleis Æ- Cicero deSene « thnagrainus videtur, ««^Seneftusmu w ßne deformitate fera- deturgrauiof ® mus,lociquidamconfblationis colligedilunt.
Fixe doftrina peninet propriê adordinem fcholafticnffl)5® j^ cum paupertate confliftatur, vel certè fpernitur amp;nbsp;ncg*'S'^ mundo.Confolemurigiturnoshislocis,nonmodö aduem P pertatemamp;inopiamreifamiliaris,fedetiam aduerfus(0t®®i . amp;nbsp;iniquamdiciaaularum amp;nbsp;vulgi.Nam multi homines 1«®®' infîmiex altodefpiciuntnoftroslabores,noftrasoccupatio®^5, u-dia,conatus,putant,nosfrangifutilibus «Scinanibus contentiow-bus.Aduerfiishxciniquaiudiciacófirmemusnostalibusfenteti.!*
Eft autem primuslocus agnitio voluntatis Dei- Non emm «• lu fpargunturfacultates, pecta Abraham eft diues, Lazami turn humanadiljgentiaparan- eft pauper: amp;nbsp;tarnen veerqueeft turned Deus audoreft huius Deocharus.fedDeusnondiftri-difsimilitudinisjVtalijlïntpau buiteodem modo bona corpo-feres,alij diuites, raha.
-ocr page 189-»1 »atfertatb.
ij. *ô cnim bona fpiritua-itiV*^*'”’ ’ æn^’^ lance di-urnen corpo U,quot;quot; bonorum vultefledißi jjj^^tünein, vt vi ta fit con (b-^ quot;lultis vinculis, amp;nbsp;aüj a-
1 'quot;opeindigeât, amp;firmio-opem ferant infir-'’^bus.
X75’
Deus tam ed propnius Lazaro, quàm Abrahæ, tarn eft propi tiusieremiæ miferrimo homi-ni,qiiàmlofèphoamp; Danielqqui vixerunt in florentifortuna.
Siomneseflemusdiuites, pri miimhoc (equeretur incommo di,qiiod nemo alterifèruiret,ne mo alteri operam fui officij prg-
,1 ''’digentia veroeft vincutem humanæ focietatis. Ego non ^'*'’gt; tua opéra carere,tu vicifsim non potes mea opera carere,vc ; quot;'iiioniinemprogcnere.Maniis manum lauat. In hanc fenté-'j,jquot;'^itXenophon, Natura akerum alterius indigere voluit, îJ''®’^'^“ideeft,prxftô plerunque eft alteri. Deinde, fiomnes ?''’'liuites,non haberemus occafionem exercendæ dileftio-i,'J.'^icordiæ,nemo alteri opem ferret, quiavbi nulla pauper-
'j.^unclocumconïolâtionispertinentdida Salomonisj Si-'^itantdiues amp;nbsp;pauper,
^j^UefacitDominus. lté, nonfortunaexca. j^^äns pauperem, expro-
’^orieius.
S' '’tunduslocus confolationh eft caufla finalis.Nam Deus exercer nos paupertate amp;nbsp;aliis afflidionibus, non vt 1 tt{jj..%,fedvtnos retrahat ad pœnitentiam,âutexu{citet, vt L Jj'' nobis nmor,imiocatîo,amp; ceterx virtutes. De hac caufla ';jj .‘’nus inquit in libro de patientia: O {èruumillum bea-emendationi Domi
' cui dignatur irafei* punire. Ira fxpe ponitur pro L ^'Inionendi diftimula- pœna.
^’’ondecipit.
Iiii5*'“slocus eft collatîo euentuum. Etfi diuitix amp;nbsp;paupertas
™ttfc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;couatio cuenraum. uni aiuma; œ paupciu«**
l«)i), ®‘^'Çgt;qnibusredè,aut fècus vtipoflumus, tarnen ple-
^'''paupertas virtutis occafioeft, Ócdiuinx multis propter
-ocr page 190-B E P A V P E K T A T Ï.t
abufum, peftcmperniciemqueafferunt. DeindepäifperölttW^ _
amp;Jaboresatqueexercitia bona valetudinemconlêruantjVcme Mementoteduosaphonfiflo dicoru onmin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hippocr3tis,quorüpriinuse »
princeps fcri- ^Hippocrates, «ril'«*/anrip v^clar, indigent'^ pfit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mater fanitatis.Naturaell pa“'
'll)
cis contenta. Siquisigiturno’ ‘^nerat ventricukim amp;eparnimiocibolt;amp;potu,led parue afluetuj ®ft,vt Virgiliusdeiuijentuteinquit,patiens opertim.paruoquea' fuetaiuiientiis,isfacilè tuetur valetudinem. Econtrà affluentia fttietas cibi amp;nbsp;potionis mater eft omnium morborum-Pluresemm pereuntcrapula,quàmgladio,vtdiciturinprouerbio. Alteraph^ ri(museft,-ï5'ói'olt;^5/v/4(’««»'(£« a-urtp^oi rj/dar, Labores amp;nbsp;werütii fiintadminicula valetudinis. Sicut enim fomnus, lècunduwHip' pocratem,prodeft vilceribus : italaborprodeft articulis.Abfii®]''' nimfuperfluitates amp;nbsp;redundantes humores. Quantum ante® “XJ' ni fit in exercitatione corporis,docetPlatonicumdiftum,quod d-tat Plutarchus in prxceptis de tuéda valetudine, Non exerceascot pus fine mente,nee mentem fine corpore.Quifemperafsidet HO'’'’ amp;nbsp;minquam exercet aliquomotu corpus, colligit raagna® ’'''quot; copiamprauoriim humorum. Econtrà,qui fine mente,boe ta''®'' ne,fine deleftu,fine confiderationecircumftantiarumexercetcorpus, vt fi quis fiatim poft cibum fumptum faltat, is non niions no-
eet corpon.
Siracidaf.
Eftamp;illaQpientïs vox ver a, Somnuspauperis duieißimus. De hac coliacione euentuum
Quotidie cernuntuf ante o* culos exempla huius afTeuerJ-tionis. Pauperum liberi,qui ve-fcunturpane atro amp;iurehefter-
doretiis inorationeö.deproiii-dentia- . ’
no, veille apud Comicum in-quit, Hint firma valetudine, amp;nbsp;habent quandam colons fuaiiita-tenj.Econtradiuitumliben,fingulis ferè moméntis indigent opi medico rum.
Quartujlocus eft breuitashuius vitx. HancconlólationépW'
-ocr page 191-ut PATPERTATE'i'
* IXftVaulust.Cor.^.Ternpus Hxcvitaeftbreuifsimaamp;fu«
^ pueeft,amp;geftushuiusniun- gacifsima»
. ƒ patent En. Cor. 4, Leue
p'gt;Wentum tribulationis huius,idcft, prx(èntis,aftett pondus
* ’’’nrgloti«. Quarebreuia incommoda magno feramusani-
» ij’ÎPttdum refpicimus vertimusque nos,ecce immortahtas
j in qua nullum eritdifcri
( p’'àiuitisamp;paup8ris, fed o- FoCrentmuttadiclinhancfeh
* I^i^nedentes communis vi- tentiam de breuitate huius vu
; I'^mutpatris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tx, fed quia locus eft quotidia-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nus,nonvoloin eocommorari,
■ iQpfdmum 9o.Quoniam mille an ni ante oculos tuns funtficut
I quot;^8tna,quæprxteriit,amp; ficutvigihanoftumaamp;C.
fuperbix. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
Auguftinus fermone 4,de vet
. ‘^unmedicinatumoris
^quot;'quot;»i eft humilitas Chrifti: j^Wcat homo impatiens '^tis.chmChriftus pro- bis Domini,récitât bac verba, ? Hos pauoet fadus fit. 2. 'Medicina tumoris humam eft ''tl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;humilitas Chrifti. Chriftus in-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quit, Difcite à me , quia mitis
^^i'umihs corde .Et Philipp.! -Is affe ft us lit in vobis,qui fuit amp;nbsp;i^^KcpiicùmeffeiinformaDeiamp;c. Chriftusproptemosfa-'^Îiuper,vtnosditaret,fe«locupletaret.
Ä’nimconditionenatusht.teftatur pathetica narratio 1-(jujj'^m .Non erat ei locus in dinerfotio. Et ipfe Dominus irt-Vol,' 'quot;'pes habentfoueas,amp; nidos, Filius auté h 'quot;’s nó habet, vbi rechnet
Mattk.S.
id eft,no habet cettumhofpi-tium,non habet manentem lo-
h^®'‘S'^it fetuus non fit cum-, quot;’domino,nee difcipulus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
jj^^hntiotmagiftrojimuftum lohan.t^^ alias fxpe. Ene.» ,|!gt;alc effet, nos ptxeiptia üus noeft præft'atior luacauffa.
Etquomam non tantum lèrui $4 Miumus huiu$Domini Sc magiftn^fed etiamab hoc c^
176
DB PAVPERTATB.
pitSjtanquatn membra fouemur amp;fuftentamur,femperlniio« ftrisauribus fonent verficuli,
txulerat Chrißiu,comités nos exulü huita Eße decet,csuits nos qiioque membra fumui.
Rom.8.(cribitur,QuosDeus elegit, hos etiam vult fieri conformes imaginis Filij fiii,hoceft,vult membrafieridmiliacapitijamp;nii lires pati fimilia afflidionumducis.Ideo Paulus inquitColoffiE' gofuppleoea,quae defunt paßioni Chrifti. Non hoc dicit PauluJ, fuas affliftiones elle mérita remißionis peccatoruni, qua! P®“quot;” applicarialiis,ficut Papiftæ hunc locum deprauarunt amp;nbsp;®®y“/j runrledloquiturdecopulationecapitis Ämembrorum,«™ litudineducisamp;militum. Miles non debet quxrerepluresde if ’ plus laxamenti expetere,quàm dux : ita nos non debernusapp« inxqualitatem in amicitia Chriftipfedfimus contentije»lOft ' in quafuit_Chriftus.
\'
Dixi deprxeipuis confolationibus, quarum nieditatfo^ paupertatis aHeuare poteft. I^uncde vCufacultatunip^^^^jj, cendafuntjnequisexiftimet.nosiplas diuitias ^^^“^^^051-demnare. Vtendumeftautemfacultatibusnon ’^^^r^jtion« plbsamp;domefticos alendos fine luxu, led etiam ad co*’*® pj minifterijamp;Reipub. amp;nbsp;adiuuandos pauperes verèeg«” ^jj, hocvfiiLexMoyfinosadmonet,quæ inisit dari pri'^'^'^Jd cimaslacerdotibus,amp;conferri S'iS'pa.j^^^tr Ceu diniid'‘quot;^ßj(jtia eftiquartam partem aureiRhenani ad tabemaculun’'
dari quintas regibus, amp;nbsp;relin-qui fpicilegia pro pauperibus. Et Xenophon in Occonom.
fcilicetpartes.
id eft,Hic eft op»*”'’^ ^j (pk uitiarum, quiconfet^ . ^j,
præclarèdixitjucundares mini videtur, amp;nbsp;magnificè colere
hividetur.amp;magnificecolere tiiinDei.amp;adiouandos-'^ fc Deum,amp;amicosegentesiuua- deniqueadornandam/^jj j^jlt; Ml re',|$cRempubl. meis opebus amp;confeniand3niRe’’’^“jiiiii- iJ^ omare, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;veródedidrachmofe“ a A
de quarta parte aurçi Rhenani, extat Exod.jo. Sentent» ^^^jil^t' j® eft;Omnesmaiculi,qiiiattigeruntannuma:tatis ®®‘'
îiaculodimidiumficii,auodCx?5ciYocaniJ'/-®s’“X/'*’''» lit'^f ’
-ocr page 193-DI PAVPBRTATS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;177
J‘'’Jr.iclimas,qiianam partemaureiRhenani. lam cogitatequatA ''quot;niafueritcolleftavnoanno.Hauddubiè in regno Dauidis fu-^f^wt numerus Ifraélitarum duodecies centena millia.quia di-’'quot;iiunilmiusnumeriextatlib.4.Moytï, qui nomen habet à nu-[''»Crefcéteautein politia, creuitetiam multitudo hominum. J'S®vno anno accepit fifcus rempli tres tonnas auri, pofita hac 'Weit.quódfuerintin regno Dauidis duodecies centena mil-^5'iatnltnguli homines deberent vnum nummulumMifnicum y^rreadiiiuandam Rccleham prxter morem folitum , moue-■quot;'Witionem. Tantaeftingratitudohominum ergaminifteriü. quot;inlinehocpoteftdici.qubdminiftri fuftententurfpoliis Aegy-^'’’l«ft.illapecunia,amp;ilhsreditibus,quos contulerunt noftrima ‘’''iadiniffasfanebres amp;nbsp;venales , amp;nbsp;ni li adhuc conferuarentur “'««illoriimCpoliorum.efurirentamp;fitirent, amp;nbsp;nudi effent o-*'’’’miniftri Ecclelix. Quotufquilque Principum iam aliquid ^’'’f’ftadfcholaSjVeladtempladefuofplerique fuut liberales de ^«Aegyptiorum.Sed olim tantafuitliberalitasamp;benelicentia '’^vulgi,v:fingalimafculi quotannis contulerint ad taberna-'’^B^uartarapartemloachimicbvelaurei Rhenani. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;
De caftitate,
Ç A P. I V.
^ *^ '^ nuncero breuior in explicanda dofln* veftrxquotidianisvo Mc^cibus perlbnantde hac virtute. Multaenimau-’^^Wdiuiftis.quxadhanc rem pertinent,in dodnna
W ^^8^^ *^® virtutibus,deinde plura audictis in iplo lex-tu,in quo colligentur pr æcepta Dei de hac virtu-ffuerifsim« corn minationes pœnarum, ^'‘^Deusenunti at violantibus caftitate m. Audictis etiam exé-‘'^'’ornbiliaamp;tragicapœnarû.quibusoppreßi funt omnesfeor-adulteri,(Stalij homines polluti. Q^iarecum nolimaftum Xamp;eandem cantilenamad rauimvfqu erepetere,nuncconté-%tribusargumentis,quibusvtiturdiuu8 Paulus inpriore è
j,| ■'iiriDusargumcniis.quiDUSVtiturciiuus raiuus inpriore e-,j WiidConnth. cap* ö. vbi cumpofuiff et hanc propohucneiU’
S
-ocr page 194-lyJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oß CASTITATBi
Nullus adulter, nullus fcortatorpofticlebitregnumDet.addifgfy uiftinia argumenta,quxmoxaudietis,cur toto péroréfugiendaM omnis contaminatioamp;/èminisefFufio extra ordinemàDeoinfti-tu tuin.Summa verohæceft;Noftra corporafuntmembraFilijDei, deinde funt redemptamagno pretioabeodem Domino.Quareno licet nobis transferre noltra corpora ad vfiim capiti nollrodifpli-centem,amp;à Deo prohibitum. Hæc bonam mentemmagis mouer» amp;nbsp;debent amp;poiïunt,quamomnes declamationes,quantüuisfplen dida; amp;nbsp;copioßE,im o magis etiam nos fledere debet ad amoremca-ftitatis,quàm omniafupplicia amp;nbsp;oranes corporis cruciatus/ed au* dite ipfum Pa ulum.
Cùm in Ethicis,amp; alias (apediAum fît de caulsis,propterqu^s retinendum eft caftitatisdecus.-nunc tribus argumentisconten* tus ero,quibus Paulus vtiturinprioreepiftolaad Corinth. cap-J’ Priinùm enim conftat inter omnes.qui non modbaliquidfap'«' tix,(èd etiam fanitatis habent,proprium corpus akerius non « « eieripiendum. Si enim facultatesinuitodomino alienate neW eft^quanto minus licet corpus transferre centra yoluntatem Domini? Sunt autem corpora noftra membra Chriftijamp;f^'f^, Spiritus QmSi.Nequeenim Chriftus tantumfraterno/ïef® ^’ ^, etiam ira nobis coniumftuseft^vt caput membrisjytritisp-æj* tibus,fti3rr.que maftam’bumanam amp;noftfam eodem SpirnuVJ' uificat, amp;nbsp;ftmilibus donis or- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, j^
nat. Non igitur transferenda Auguflinus fermoji^^'^f.^ June corpora noftra ad vfum verbis Domini iMewo” j prohibitum contra voJótatem kij cogitate quale capquot;t ƒ' ƒ Domini. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tis(Hæcvoxdebetfonarem u
corde) Fill) Dei,cogitatequ-''‘sn’ , Pattern inuenentis,Chriftiani cogitate, qua: vobisfaxreditas pro- , mittatur.
Primum argumentum breui ß'IIogifmoinckidipoteft.Prcpriu 'corpus akerius non elt ci eripiendum: Sed corpora noftralunt propria Cbrifli,quia funt mem bra eins: Ergonoftracorpora noniunt Chriftoeripienda. Maiordeclaraturargumento à fortiori- Non licet facukatesinuitodemino alien are,iux ta diflum,Non fut toni facies.Multö igitur minus aliéna coipora trans ferenda funtmuito dcxninoadprohibitüvfußfKac Maicreftprincifiüamp;axitn’''''^'
-ocr page 195-DtCASTITATE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17^
IWilemotiim.'Veniamus ad Minoré. Non tantum Turnus Fratres JWiifedquodlongèmaiuseft.imölongèmaximiimjetiamem-quot;UFilijDei. Diligenter propter Deumamp;veftram falutemcolligi-^{(confiderateomniadiftaScripturx.in quitus Chriftus appel-' *“rcaputEcclefix,amp;nos membra huius capitis. Nulla eft enim ^'Kiorconfolatio in vita amp;nbsp;in morte, quam firma fide ftatuere, ''fiftumeffe caput noftrum,amp;nos effe huius capitis mébra.Quo-’”*^oenimchriftus poteft nos relinquere in miferiis,aut in morte ^fp«ua,maximéquemilera,fi eftnoftrücaput,vt certè eft?quo-^onosponumus perpetuo latere in monutnentis, amp;nbsp;in puluere '^iàe(reludibriavermium,fiChriftuscaputnoftrumviuit,amp; '3®^tiamp;fedetaddexteram Dei,vtdetdona fuis membris? Hanc 'ologtam amp;nbsp;Paulus ipfe,fummus Ecclefia: doftor poftChriftum J’ocetjamp;Paulinatiuusdifcipulus Auguftinus,qui in omnibus ?riptisnihilmagis vrget,nihilmagis inculcat, nihilüpius re-p^m'arnhanciplam 9-v/xTa9lt;£ti'amp;coagmentationem arótilsi-I quot;'capitisamp; membrorum. Quanquam enim multa Tunt in to-(ii ûiogiaplenadoftrinæ amp;nbsp;confolationis, tarnen haudfcio, an .‘’'Wmembrum,autvllaparsdoftrinxChriftianæplenior fitdo-^quot;aamp;confolatione,quàmhxcipfa,de quanunc loquimur: fed ^quot;gt;ccurrentes,amp;dido audientes,non neccfleeftpluribus verbis ^crtariamp;incitare.Magnum eft priuilegium,magnumbeneficiü. ■quot;''nitatisChrifti,iuxtadiftum pfalmiaa.Narrabo nométuum j^lgt;H8meis,in medio Ecclefixlaudabo te. Et poft refurredioné ^quot;■'».ChriftusinquitadMariam, ito adfratres meos , amp;nbsp;dicito 'S^endoadPattern meum amp;nbsp;ad Pattern veftrfi, ad Deum meum i^’iinveftrum. Inhisamp;fimilibusdiftisexprefsè vocamut fra-/quot;'’tifti,qu2; certè eft dulcifsima appellatio,fed longè ardior eft ■ ”*‘itio,amp;coniundio,(Sc coagmentatio capitis amp;nbsp;membrorum ’’'('•SicutenimHippocrates dicit,diuinume(re conlenfum in-''quot;israbraeiufdem corporis,quemconfenfum præclarè illuftrat quot;’“CtPaulusi•Cor.ii;lta eft diuinus amp;nbsp;infeparabilis confenfus in-quot;caputFiliym Dei,Óc nos mifera amp;nbsp;infirma membra. Sicut caput ’’''corporiimpertitfenfum amp;nbsp;motum per neruos: ita Filius Dei cfficaxin fuis membris per verbum ƒ: Sacramenta, amp;nbsp;per Spirit fJiamp;nftum.quaderejfitempus patéretur, liberet plura dicere, ji'”quot;quot;l*ciuando, fi volet Dominus,tempus amp;nbsp;locus dehis rebus ''gt;usdicendi,óc aliquo mododedarandi amp;nbsp;explicadijquomodq
-ocr page 196-JJO
©I CA*TXTATf.
nos Filius Dei fa ci at fua membra,initratnos fuo forfori.A quo-modo habitetin n obis Cbriflus,ci)m Scriptlira tones dicat, Chri- |^^ ' ftumhabitarein n obis Hatc erunt alteriusJociamp;temporis. Nuac '‘'
Fniuscontenti ba c breuitate.
Deindegrauius peccatum efi^/Ibi ipfifscere inioriam,qusm altcri,vt Catomagis peccar,fibineccmconci/cens,quàn)/îaJiiifli interfeciflêt. Libidinofiisveró
propriu corpus poJJuit, Quare eß vpiipa contaminanspro-non eü leue peccatum pnoptij priumnidom.
corporis contaminatie. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bfoc argumcnttimita recitit
Paulus, Omnepeccatiim fit^^‘ tra corpus,vt furta, latrocinia, vrura,amp; quiequitieR taUvm ddi' ^lor u m,boc omne extra corpusperpetratur.Libidinom vtrocoa-fufioteferrimafitinpropriocorpore,€^contamii)atiopropri;fer; poris. Vt igituremnesdeteßamur vpupam , propterprepri^sdi cótaminationem.itaverèdignifuntodio,amp;abcmtiibus crestVil execrandi,quipetulanter defoimant probris inRgmlus RursRi amp;nbsp;fua corpora,dequibusdicitPauJusi.TbeïL4.HaEceflvolüta.lt;Pd ftrdificatio veRra, vt vnufqiufqjpofsideat vas Ruiim-i.corpvsfuS, qued eß doraicilium animx amp;nbsp;Spiritus fanüi,aut arte debebn c/Tc, in fanéUtate^éc non in contaminatione.
Poürcnio, nemo eü demi. t-üregulalvriRconRühouim nus fuetum membrorvm,pr^- amp;nbsp;optimaregula. fertim ßpretio tedemptus ßt.
Kes f.im us a Filio Dei redempti. Etenim propter nitn!^‘^^^^’^' tatcm,quadilexit riosDcus,vtreruiim tedimeretmecPi^i’^bi' lio,necFilius ipleßbipepercit. Vcrè nimiam, guia àtrenton excedit,modum fvperat^planè ütpereminens vaiuetamp;,nvabtt Bernhardi vtar. Ergo non ba- j„ p^^^^^^ ^^ ^,i,„t Do-bemus lus dilponendi de no- mini. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 ßro corpore pro arbitrio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I
Verba,quihus Paulushocargvmentvm fxp]icat,hxcüint:Ettf I les quidem aliquandofuißjs,ideß,fccrtator€s, adulteri,in:fudici, 1 libidinoß,fed nunc eflisabluti amp;nbsp;redimpti, A fanäißcatiperncnib I ebrißi, Aper Spiritum fanAum. Etinmultisaliislocisexafgeiat j Paulus amp;nbsp;tota Scriptura magohudinem pretij, qued foluit FiU^^ ƒ Dtiproncbrsredimendrs A vindiçandisiD veterem hberuter”^ I
1
-ocr page 197-DI C A » T Ï T A T #, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«tl
Titjtfm,vt l.Petri i.dicitiir; Non eftis redempti auro,vel argen» *‘'i'’elgemmisprêtions,fed (anguine immaculati agnj. Vtaute« '’quot;’'iitusliuius argument! pondus diligenter expendat,amp;in feriis, ^®*letjuuntiiralterafeptiman3,fit modeftior^ó; minus fit petulaa ^fftox.addaaliuddiftum Bernardi,quovixaliudexiatdulcius.
®frnhardtisinfermone2.dePentecofte:Pater,vt ftruum redi-’’•Filiononparcit. (Rom.S.Qui vnigenitoFiliononpepercit,fed ’’nobistradidit iliumamp;c. ) Filius (eipfiim libentifsime tradit.
■ ™ 1 Faftus eft Path obediens vfque ad mortem, mortem autem
Gal.i.t^idilexitme,amp;tradiditfeipfum prome.) Spiri-
■^lirftiim vtcrquemittit (Pat er amp;nbsp;Films: cùm venerit paracle-pluem ego mittam vobis à Patre,Spiritum veritatis, qui proce-f^tre, lohan.iy. Ft Aft. a inquit Petrus : Dextra Dei exaltatus J^J'^useffudithocdonumquod videtis ) Ft ipfe Spiritus inter-pronobisgemitibusinefFabilibus(Rom.S.) Oduri,amp;indu-Mobdurati Filij Adæ,quos non emollit tantabenignitas,tanta ^'’’»tantus ardor amoris,tam vehemens amator(fic Deus dile» , ''''*'gt;lt;ium,id eft,adeo vehementer dilcxit)qui pro vilibus far-h^‘®quot; prrhofas mercesexpendit. Relinquohxccogitanda ‘’'»'Volo addere plura verba.
Non Hint mea, fedPauD,veI
; .'’'ouentur, vt cafti pudo-^ftifsimumdecus conlèr-J'Jiiriores hint fcopulis in !!^“gt;ntibus, amp;nbsp;nullo «uo ^tuanquam aßiduis flu- tundunt fcopulot. ^Wumur,
Sicut Fabri fuis malleis tun-
dunt fuam incudem, fic flufti»
riz
EXPLICATIO TEXTVS LQ,
CORVM THEOLOGICORVM
PaiL. M s I. A K T H o N I S
De præcep tis amp;nbsp;confiJiis.
Ic v T aliorumLocorumpagellasinrextupef' currimus, itadeinceps nobis idem faciendunl ede datuamus-EtR enirnquibuCdamdelicatis amp;nbsp;fadidiods auditoribus poteft videri bxcrepeti-tiomoledadcodiofa, quibuCdametiaminauisamp; nonnecedaria, tarnen nabis dt perfuafiim,«' dÜßimamviam ede ad foUdam eruditionem^’' omnibusgencribusdoflrinarum dcartium,nonnoua quotidieb^ gere,audire amp;nbsp;difcereifed eadem de eddem depe commémorai-. Vix enim bacipCadiligentia obtineri poteft, vtadpropoftam metara perueniaraus. Sedomida bac-aamp;^ifH'a-Hii, pergarn yStato moreintextii. Exordiiim/iimiturcx Lococommuni, Vnoabfut-do dato,mulcaCequuntur.hem ; Paruus errorinprincipio, in boe , dtmaximus:vtciurtviatorlëmel dedexit à reda via, quolongius progreditür,ebmagiserrat. Itainartibusamp;doidrinisvbuKnirebo-let,vt aberrantes femel à Ccopo veritatis, podeapluribus erroribus implicentiir. Principiisigitur, vrille ait, obdandumell,naindro medicinaparatur,Crim malaperlongas conualuêremoras. rtin-quit poëta. Scitis OrigenemoÏjrcuradediCcrimenliterxamp;bpiricus, acdixi/TeJiteramapHdPaulumfigniiïcare Gramniaticaminterpre titionem Scripturx: Spiritum vero etrefenCum aUegoncnm. Hat EilCa hypotj-i^icon{tituta,quxpugnatcummenteamp;fenteati3Pia-li,amp;ïongiliimèare}praamp; veritatediüat,OrigenesCumpliti^igt;iio^‘ nitamltcentiamüngendiquicilibet,amp; transformandi omniadidi i^,
Scripturx in allegorias,vtliquisH.omericumpoëmaaUegoricèia- R terpretetur.IdemMonacbisacciditin PapatUiquicumeffemignsri 1^ iuditix (idei,amp; fuam iullitiam velienc iïabiiire,vt ait Paulus Roß- I^j lodnxerunt mille porten ta opinionum.Nam vtaliaexemplaerrO' Kf^^ rumPapidicorum omittam, quam edhoccraffiiin erratum, t^uèd K exprxceptisfeceruntcondlia, dim nufqua ferè extetiaNoiioTe-O^nieato conliUjnomen, mû femel apudPauluna i.Cerp-P^d^ fhi^
-ocr page 199-BXPtlCAtlO TEXtVS ^ lif'
(inibus prxceptiim nonhabeo,conblinm autem doeis amp;c.T^xcó» *iawdico,addeclarandam lententiam communem, qux fspeiti dolisex Ariftotele citatur: Vno inconuenienii dato, multaTè-l'*gt;inturini.PhyfNondi(putemusfubtiliterde numero conhlio-'^®,alijplura,alijpaucioranumerant,fedtriafueruntprxcipuaa-^Monachos, quiquidem öenominatimprofefsifuntpauperta-^'Stcaftitatem. Verèautemdetalibushypocritis dicit Bernar-venuftè,Hypocritx funt pauperes fine defeótu,d: hu miles fi-■^eftu, amp;nbsp;diuitesfine labore. Francifcanifimularuntfe non ^'f«ftudiumpccunix,amp;vthocperfuaderenthominibus,autno ^’danintfuismambus pecuniam,autfinecelfeFint attingere ^'quot;’lam.privisinferuerunt digitos chirothecis, (èd tales hypo-. ['lamendicitate amp;nbsp;fimulata paupertate xdificarunt amphfti-,^JoiiioSjemerunt multos reditus,amp; nifi Deus mutaflet prxfen-Si2'“''*quot;'rebgionisiqujtuncerat,hauddubiè Fadi fuiffent vnà tMismonachis domini totius terrx. Talis etiam fuit ipforum N
vJconfilia] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßilicet zat «^oj^Lù.
Semper vni errori multi funt
lt;''«i.Nullavirtns eft Cola, nullum vitium eft folum:ita nullus ^'’luseftjfed Temper multos fecum attrahit. Dicam vobisquas 'if'quot;®P'ngt;onesmonachorümdeperFeólione; Monacbus indu-^^’flveftem monafticam,cucullum, finxitfedenuobaptizari, ^Z^iiiutationem veftitus comparauit turn baptifmo : deinde j^^onafticam itaamplificauit amp;nbsp;exaggerauit, vt diceret,fe vi-i(^’’'^«uperfeftionis , cui nihil deefiet de fumma fanftitate amp;nbsp;i'(jj^'^intiesigituralioshominesinfrafe collocauit,imö amp;qua-I.i,i^'®iierpexit,tanquamimperfe£to8amp; immundos, amp;nbsp;fordibus ü/^ïimmerfos.quibus vixlocum aliquem in cslo concefsit, ^i, “äffirmauit mereri operibus vitx monaftics, amp;nbsp;illis exerci-liK^plinx fingularem amp;nbsp;eximiam coronam in cxlo. Præterea ijpnionachus.fuamvitammonafticamitarefertameffemeri-j,^J'’'gt;run)operum,vtpofsintexhocfonte deduci riuuli adirri-^ ’'''totamEcclefiam.Hincextiterunttotfraternitates,vtvo-ijXamp; alia mille mendacia ex hoc Fonte nata funt. Qui vixerunt i^P’P'^’cis ab ineunte state, fciunthçcitafe habere, non funt ‘luntnimisvera.
, '^äfguraentor. Omnis doftrina congruens cum doftrina
-ocr page 200-tJ^- DS FRABCSPTIS amp;nbsp;COMSItUt.
Chriftieftvera.StoicaParadoxa congruunt cum dodrina Chridti Ergo Stoica paradoxa lont vera. Sicut enim Scoici kudarunt «'jrat9«£t^jideft,indolentiam,amp;omiiiumaffeftuumcareiKiamfeu vacuitatemritaChriftusvidetur cap. $.Matthäi fingere fapienteni fineira.finegratiajfinevllomocu cordis.Refpondeoordineadpro-pofitiones : Omnisdoftrinacongruenscum voceFilij Dei eft vera, congruensicilicecfecundum omnes cauflas. DeindeadMinorére-fpondeo : Stoica paradoxa cogriiu nt cu voce Fili j Dei, apiid Matth-cap.5. NegoMinorem: Qniacatiifa; faciunt discrimina aftioniim-Etli,quodadformam attinet, videtur efle quxdam fimilitudoà congruentia vocis ChriHi amp;nbsp;Iiyperbolarum Stoicarum ; tarnen cauffaefinales monftrant infinitum diferimen. Nam Stoici propo-nunt fuas ideas amp;nbsp;fuarn e4Ta.5i«r fidtam amp;nbsp;cominentitiam.pugn« tern cum natura hominis, de cum ipk creatione, vt doceant fapien-tem amp;nbsp;poffe amp;nbsp;debere illas ideas fado ipfo exprimere.Hxcfunt ma-niafomnia,quiaprxcipiunt impoisibdiad contraria natur2,Chrt fins verb proponitfuas conciones,vt vocet amp;nbsp;inuitetomneshomines ad pœnitentiam, id eft, ad agnitionem peccatorum amp;nbsp;ira Dei. Dehoediierimineiamaudietis Intextu. Hxcideodico,neiïmili* tudovosdecipiat.Fueriintquidamnon indofti homines in£«h* fia,quideceptihacfimiIitudineft:rip(êrunt,congruereStoi«m pni lofophiam cum Euangelio,amp; nullam fedam magis probandam el-fe,quamStoicam, fed tales, quanuis dodi amp;nbsp;magni, vehementer
errant
In Mario] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nonpoffimtintegi«^' ®
recitari.legite hiftonam SyUï* Marii',Pompeij amp;nbsp;CxParis apudPlutarchum. Item leg'W piWeu« laminledioneChronici libelli.
Luc.mns lib. i. de Mario:
vir fer os amp;fat o cupientiper
dereRomam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vas irx ,vt Scripturi loqm-
Sufficiem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur,organum peftiierura hbidi
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliis.
Huiusviriviriafi cum virtu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ribuscomparentur, haudfacilè nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SuntverbaFlori.quireaejiC
fit didu , vtrum bello melior, in Epitomen Liuium. an pace perniciofior fueriu Quam enim Reinpub. aifnatuk • uwfut
-ocr page 201-eXPlICATlO TEXTVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;185
Cimbrorum amp;nbsp;Teutonum irruptionem défendit, earn lt;nbsp;opoftcrudelißimo luéluo '’‘‘•loquebelleimplicauic. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc eft altera raanu aedifica-
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re, amp;nbsp;altera rurfus deftruere.
profuit patrix in hello,tantum nocuitin pace.Fuit igitur ^contrariorum,ficut fiepe idem eftcaufta contrariorum. Q^i 'ina- ^’‘’i^ri? quid vocatur Cimbrica Cherlbnefus ? Dania. i’’,'’nhabitaruntadSeptentrioneni in ilia angufta ora ad littus I?'omate Septentrionale. HiCimbri,feptentrionalespo-v '^oicum vicinis Teutonibus, id eft, Germanis, fecerunt irru-^“quot;ninitaliam tempore Marij,ante Chriftumnatum,amp;maxi-^'bdeminitioattulerunt Romanis, uecmediocreraeispauo-^y'^tulTerunt,fed tandem à Mario callido duce , magis confiliis, i^’tinisreprefsifunt, amp;nbsp;tantara acceperunt eladem, vt nemo 'lt;/ƒ'’'’*‘^®f®fip“o“®™tr3gicam, quae apud Plutarchum extat ^■i.f 'æbrorum, fine lacrymis legere.Quantum igitur profuit i?’®ofione aduerfus Cimbros fux patriae Marius,tantumpoftea
« '‘^deftruxit,excitatobello ciuili aduerfus Syilam,cuius v-;jiii^0rgloria,ficutplerunque lenes lunt inuidi, amp;nbsp;vruntur gloria
. rora.Marius erat fenex, Sylla autem iunior erat, amp;nbsp;gerebat be! ’duerfusMithridatem.amp;quidenifeliciter, amp;cummagnalauster hancfutilem cauiram,fimodöeftcauiraappclland3, ac-i ‘Mariustantum bellum inpatria, quo tota ferèpatria con«
^Pw] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lucanus lib.i.de Sylla:
^JÎ*! qnoque immenßs acceßit cladibus vit or, ^quodexiguuin reßabat/än^uinü vrbi ^ßt,dumq^ nimù tarn putrida membra reetditt ^te^itmedicina madam,nimiumj^ ßeataeß, Q?'’ morbi duxere,manne, ^'PJulo poft:
^'‘’^t data Ubertoi adits,refilataque levant
^’'‘»is ira ruit,non vni euncla dabantur,
^^d'fedtfibi quifqae nefas, femel omnia viHor ^“JUrat.
^t« ipfi Lucanum,optimum poetam poft Virgifium. Sylla'
39
-ocr page 202-186 DE PRAECEPTIS amp;nbsp;CONSHIlS.
habuitquidem meliorem caufTam, qiiàm Marius,quia initie vfut eftneceflaria defenfione aduerfus fenem inuidum,amp;liuKiuni,amp; çrt!Àvlt;sre^5/jUorÂ, ièd poHea.vt fieri fblet,bonani cauflam malèage» docorriipitpergeftusincompofitos, vt inquit Ariftophanes,qui’ dum adhibet medicinam ciuili bello, quod excitaueratMarius fai ambitioneamp; æmulatione.excéditmodum, amp;faflus eft cruddißi' mustyrannus.Quadereadmonentnoshæhiftoriæ ?De niultis«' bus magnis,de quibus ipfi domi cogitate, fedpræcipiiède modera-tione_affe(5luuni,iræ,feuciipiditatis vindiftae,amp;Hultaambitionelt;^ «mulatione, quæfemperinore atqiie in animo habet fymbolu® Pompei] , id eft, verfum Homeri in 6. Iliad. a.l.ivàfiçiidVs’h^^^^.’ ^ovifjilJLivM af^w. Semper ftudeas efle primus, nunquam veJis dlgt;
fecundus.
In Caio CxGre]
Liicanuslib.l.
Nee quenquata tam ferre poteß Cafirve prièrent, Pompeiuße parem.
Tanta fuit fi^eTi/gt;ci'tt,id eft, honoris cupiditas amp;nbsp;ambitio in ^* nimo Cæfaris,vtdixerit,femalie efle primum in obfeuro oppidU' Io, quàm Roma: Iccundum aut tertium. Pompeij verbquæfuerit ambitio,declaratlj’mbolum,quodiam recitaui. Duo moDtettioa mifeentur in vnum,vtinGra?coproiierbio dicitur. Sedinte^apa-titurmiferaEccIefialt;S: Refpub.dumiflaAunt. Dum fuperbnini-pius,perfecutionempatitiir pauper, inquit pfal.Quicquid deton* reges,pleftunturAchiui.
De Ano]
ScribuntdoJore repul/x motum efle Aiium .cùm non effet fa-
ÔU s epiftopus, vt aduerfaretur Epifeopo Alexandre. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Legite biftoriam int'S“®
inlib.j.Tbeodoretidehifton»
EccIefiaftica,AriuS presbyter Alexandrins Ecclefs, virfacundu* amp;nbsp;ingeniofus,cummortuoprioreepifcopo,videretfibiprxferniB petitione honoris Aleyandrum,cuipofleaflicceflitAtbananus, 0-lore repulfepermotus,fparfitbla(phcmum dogma aduerfus Fi u Dei,amp;hocpomumçontentionisvenenofumamp; peftiferumobieot inifersEcclefi£,acdurauitbla/phemia Ari] annosjoo.vlqueaoui-tiumregniMahomctis,acfiverèvolumusiudicare,reperiemus/^ ’ gn urn Mahometis non aliunde,quàm t_x femme Afi] natunie^’
'K
I'll
ÏÏPLICATIO TSXTVÎ
187
Nonpriuata] k^^^^^’n^gnediftum Biantis,qui fuit in patria fummu« ^«or. Ego,inquitjcalcu-
^'ïgi tribuo, amp;nbsp;fceietatem rvii^nt^U, commifêratloné. «dinishumanitati.
^pPudLaértium.QiiotiesBias Prienxus fapientifsimus virtu-,jf*'''ïntiam capitalem de aliquo fure aut latrone, non potuit te-J ^fy’^as,amp;interrogatus,curicafaceret, refpondit, Etfilegi ,^.'’i(l«odfuumeft ; tarnen ipfi humanx naturx tribuo miferi-çnijfv/zîrtf^êfjCommiièrationem.fbcietatemægritudinisjVt ^'®Vertit.Magiftratus non debet Ixtari calamitatibus mifero-j^pominuminondebetexeisvoluptateni capere,nec debetin-!4?f'P”“^^®doloriamp;furori,fèd qiiandofecit fuum officium, .j,^’epIorarehiimana:ninfirmitatem.NamfiDeus nos defere-Ç’guliincideremus in furtajatrocinia, adulteria,amp; alias pe»
De priuata vindiólagt;
Afimuradhucintitulodevindifta. Eft autem duplexvindi-.^'2publica,aliapriuata,fiueordinata amp;nbsp;inordinata. Depubli-A^dinatahaftenus didumeft. Sequitur nuncin textu vtilißi-? “^rinadereprimenda cupiditate priuatx vindidx. Ac con-,%taha:c concio cum fine capitis n.ad Roman, vbi Paulus in-Q^'ölitemalumredderepromalojfèdvincitemalum bonitate: ^j^’ràpaulofententia Salomonis,qux figuratè hoc ipfum fi-r .^.videlicet reprimendameflecupiditatem priuatx vinding:
^h'rierit, autfitilaborauerit, pafce amp;nbsp;pota eum, r^tfeceris,effundes fuper caput eius carbones, hoe eft, Si adiiec j^''*gt;'e ipfa comperiet,te non certare odio amp;nbsp;cupiditate vindiftæ, 5**imaliquid remitter de fuo odio, amp;nbsp;tecum redibit in gratiam. ^®dim audiuiftis laudari diftum ValerijMaximi, quodcertè ^'uamemoriadignumeft,Speciofiüsiniurixvincunturbene-çjuàmmutuiodijpertinaciapenfantur.HxcfententiagrauiC. o? .?°^“ “régula vitx, «Sc admoneat nos de moderatione irx, ii|ib*?^*®®^‘“^*”^^‘^®g^‘t“’^gt;cauflaeftmaximoramnialoriua “fsamp;priuatim. Sedaudiamusipfumtextum.
aa »
-ocr page 204-188
PE PRAECEPTIS amp;nbsp;CONSJIHS*
VindiHapriuata]
Vindida priuata eft,quæ exercetur priuato affeâ:u,amp; extrâ ofgt; lt;îinemàDeoinftitutum,fèuapprobattim.
SatyraJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luuenakijr
At vindicia bonum]
Cicero aftioneprima Verrina. Ferendoihiurias maiorem larf dem, quam vlciicendo homi
nes merentur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quid poteftdici grauius .'iigt;
Item : Qiii iniurias Ilias per- homine Ethnico de moderatio-fèqui voluut, dolori fuo, non ne irx,amp;dereprimendaciipidi-Reipub. commodis (èruiunt. täte vindiftæ ?
Non Reipub.commodis lét' Quia priuata odia.fimultate» uiuntj j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(Sreontentionesfiepeperturbant
totam Reinpub.aut Ecclefiam»
DauidJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2.Reg.ilt;ï. TotabiftoriaDaui'
dis debet omnibus püs efléno* tifsimapropter leftionem pelterij. Nemo poteft intehigere plal-mos,nifimemoria teneat hiftoriam recitatam à Samuelein du^ buslibris, vbidefcribunturcertamina,pericnlaamp;Iiberationes i* uinæDauidis,fèdparticuIaquæhîcattingitur,adhunc nioduni te habet. CumDauid pulfusefiètàfilio Abfoloneinexiliunijqui“^'’’ Semeia, vt homolSvpj^a/fsmxcf, id eft, gaudensaiieno miio,ttne fuoemoltimento,exprobrauit Dauidi exiliumamp; calamiww®»'quot;* quiens,Exivir(anguinum,nuncintuumcaputirruitp®'’^gt;'l'’^”^ meritus esdeletioneporteritatisSaulis.Nam Dauid manoato Dei maximamparteme'usfamiliæcruciaftixerat. Sedqindrdponaet conuitiatori Dauid? Sinite vt mihi maledicat, quia dixit Dominus: Si forte refpiciat Dominusaffliftionemmeam,amp;reddatmihi i bonum pro bis malediftis.Quanta eft hæc patientia, quanta animi moderatio? Satellites Dauidis,audita hac exprobratione,amp; hoc va nenatofarcafino, adeo exarftrunt, vtfuiftentfafturiimpetiimia conuiciatoremjnib Dauid bac orationeeos repreftiflet.Vtinamve xb finguliatroci iniuria lxfi,poflemus non modo in ore, fedetiam in animo habere talem vocem,Dominus redder mihialiquid boni pro taUbus malediâis.
Dauid] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j.Reg.a-f.amp;a^.
-ocr page 205-ÄXPllCATIO TEXTVS
îSp
Simile D^uiat] j’'’opterduas cauflas hac moderatione vfus eft. . ' Vtipfofaäorefutaret caiumniam Saulis,qui vociferaba« ’^îuidemfeditiofumelTe, amp;vel!eexcutere Dominum ex re-
Aduerßishanccalumniamnon verba,led res parauit,par-1 ’5’uliin(îdiatori,cùm quidem lipehaberetoccafionemeius '''ficiendilinetumultu*
. Deindebabuitrationemlcandali, quianoluit audtorefta ’**'xenipli,interficiendorum regum in populo Dei.
Uumanü pr^ßdUQ
^Ç-ii8. Melius eft confidere in Domino, quam confidere in j^«c;raélius eft Iperare in Domino, quam in Principihus- Ec ^''^o.Vanafalushominis,in Deo faciemus virtutem. Etpfal. '“Hin curribus amp;inequis, ^’utem in nomine Domini
id eft, in prxfidiis liumanis.
Dicat aliquis, Quare non eft confidendiim humanis prxfi-diis? Non iam loquordeprohi-bitionediuina, quxeft manife-fta.fed qux font probabiles ra-
J’tJbimus. EtIeremias ca-’^zMaledidus qui conSdit ■’•quot;nine, amp;ponit carné bra-^fuum. Benediétus vir.
^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiones, propter qiias homines la '^mextraEcfleGamnondebentconfidere humanis prxfidiis, ’Jitatibusjftudiisjconiunftionibusamp;c. Tresluntr3tiones:pri-(''^itura vita hominis', qua: mille cafibus propofita eft,iuxta (^Manilij, qui dixit acutè amp;nbsp;ingeniöse, Nafcentes morimur, [j,j)l)originependet. Interimdumloquimur, morimur. Non ^Morimur,quando anima exhalamus, fedincipimusftatim y^ttlitiinhanclucem. Ideo etiam infantes, quantumuisignari /‘l'Uaana:,tarnen déplorant fuammiferiam acerbis lacrymis. L. »ecadicitde inconfeantiavitx hiimanæ,Nemo tam diuos ha-J*faiientes,cr?.ftinum vtpolsitfibipolliceri. Scciindaratioamu “^evoluntatishumanæ, Omniavertuntur,certè vertuntur a-'Wgt; EtSalomoninProuerbiis venuftè inquit, Sicut facies ho-^sinaquis:itacorhominisadhominem. EtPlato fiedefinit a-'''^HvaldevenuftèjAmicuseftaninial naturamutabile. Tertia ^«liimiturabinconftafttiafortunae, Omnia funt hominumte»
aa 3
-ocr page 206-1^0 ®E FRAECEPTIS amp;nbsp;CONSIIIU.
nui pendentia filo, Et fubito cafh, quæ valuêre ruimt. Et Sentti inquit,ResDeusnoftrascelericitatasturb;neverftt.Item, Breuis horamutatimafummis. EtSinionidespoêtafapiensamp;diuinus,vt eumappeüatPlatot.mMTiiài/dc dixitjFacilior eft hominismu-tatio,quàmmu/ca5,quantumuisceleritervoiantis. Non neceflêeft dicere de Alexandre amp;IuIio,qui lubitis cafibus amp;nbsp;lubitisruinisop' preßifunt, ßdconfiderate amp;nbsp;a/picite quotidiana exempla. ExW/ omnibuslèquiturbatc concludo, Non eft confidendum præ/idü* humanis,prim lira,quia vitahumana eft incertißima: deinde, qiW voluntas eft ra utabilis, amp;nbsp;E uripo raobilior; tertio, quia Fortuna eft inconftans, amp;leuimoraentodegradudeiicitiir.Conlïdatigitur,qw volet,Principum,aularum amp;nbsp;magnorura virorum beneuolenM Ièdcaueat,nealiquandoiplaexperientia conuiftus,3gnolcat(S;ft' teatur,hxceflèveriftim3,quæiamdixi. lt;nbsp;'
Fimrirepedere]
Vim imuttam Ïicet repelbee vi ordinal, fcilicet officio Msgi-{itatuS)dim eins auxilio vti pofCamuSiautpropriamanujSiieÜ ^^gifftatus.EflSihxcinterpretatioIunrcondiltoram vei3, Vm \igt;^epellere licet, fcilicet in con-tmen ci, Sc enm modoinculpn- in eo ïoco,vbi ortaeipiaota txtutelx. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iniuriaamp;rixa.
Continenshocloco GgniScat iHadiprum velligiunt,!n‘Ï^‘gt;°'^^ eft ofFendo animorum-Nam primo motui, primo incen‘^“^ 3”'™* daturaliqvavenia:deinde defendodebet ede moder3ta,i‘i^^gt;'^^~ fendo non debet excedere modum.Non Cxuiatdefenfot, unqiiam erocodUusin iacéces,ant Taudatos^aut alioqiiiabieéiosamp;in^irnios.
Reda ratio] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cicero pro Milane, Silentien
4 Q'
ges inter arma, nee ßnunt Ce ex-peflarfimoporrigdt tuncgladiiim in tali cadi defendonis. Omnii natura appétit, amat conferuationem fui, amp;nbsp;fugit, odit dedrudio-nemfui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«
Non pngnatciim Enange- FiIiusDeiapparuit,vtdellTU3t P lioj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opera, non Dei, fed Diaboli. !gt; l
loan.]. EdantemopusDeiiet I i naturx,tellePaulo, Rom.t, d^i' ErgoEuangedo non abolcf'''^quot;* L* naturx. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi^^t
-ocr page 207-^ter] J^exAzi] fœna]
IXPllCATIOTEXTVJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;191
Uluftratrem exempli*.
3'Reg-’5-
remouens earn àgubematio-
ne.
Hiftoriam de Licinio repret Ib à Conftantino, quserant iu-
^icConftantifius]
Jïf^finj.libChron.Philippi. Quia habentur libelli in manibus, “'ïnttinifummamrecitarejVeftrum eritdomiattentiùsamp; ac-Jj'iùsomnialegere. ’
^onftantinus Magnus,laudatifsimusPrinceps,nutritiusamp;: pa-j^'’'isverxEcclefix,cum quinque tyrannis dimicauit,'àomnes, ,^016060,feliciterreprefsit, PrimumenimreprefsitDiode-i,?®criideliftimum tyrannum.deinde Maximianum, quife ap L°’'^^rciilem. Tertio,Filium eiusMaxentium, dequopau-r™plura dicentur. Quarto,Maximinu. Ad extremum ipfura , '”mnaffinem,amp; collegam, amp;confœderatum. Sedomittamus ^.'^ommemorationem de Diocletiano,Maximiano, Maxentio j.’xiniino,amp;dicamusdefoloLicinio, vt propofitum noftrum (^'‘*«.Poftreliqiiostyrannosarmisfuperatosamp; féliciter repref-j.i^'’tiïrfe(liuiferuntorbem Chriftianum Conftantinus amp;nbsp;Lici« Ij^iHuihabuitinmatrimonio fororem Conftantini Conftantia. C^nius quidem tenuit Orientales prouincias, Conftantinus I ij^” Accidente m. Sed Licinius non diu potuit difsimulare odium l(i''P^uni aduerftis Chriftianos. Itaque fieuitiam exercuit iimnil li'.S*’’^“°xum alios trucidauit,alios coëgit exuiare. Quare exu-
' t^8æntesadConftantiniim,velut ad portum amp;nbsp;aram,pre-te^'ropetrarunt abeo,vtintercederet pro miftraEcclefiaa-((j ^'önium collegam, affinem amp;nbsp;confœderatum. Conftanti-(ju’’*'f®“’geritfupplicibus,amp;grauiepiftoJafcripta,hortatur Li-. [ji^*'*''iVtdefinatfieuireinmiferos homines amp;nbsp;innocentes. Sed [jj quot;onobtemperaret Licinius Conftantini admonitioniamp;in-ç“oni, Conftantinus fufcepitbellum aduerfustyrannum,amp; l’^^ Thraciae, Adrianopolin, qux non procul ab vrbe Có-^ quot;’®polifitacft, fortiter amp;nbsp;féliciter eum vicit, ac coëgitfugere r '‘’'inBithyniam, qux eftprouinciaAfixminoris, è regione '’ntinopolis. SororConftantini Conftantia,precibusimpe-quot;iffatre iratoviftore,vt concederetvitammarito,Conftan-'‘^^»hgepeiiuifityiuere Licimum, fife abdicaretimperio, amp;
-ocr page 208-ipi DS PRAECSPTIS amp;nbsp;CONSILIIS.
contentus eflet priuata vita in vrbe ThefEUonica. Ad extremum in-quietus amp;nbsp;tu rbulentus homo Licinius,ftudensnoins rebus, edop» prelTus quodam turn ultufubito in vrbe ThelTalonica.Hic ruit exi* tus Tyranni.
AiavcBf^]
Eiifèbius lib.p.Eccleiïafticx hiftor. cap.p. amp;Iib. 5- Chron ƒhi» lippijpagina05. Prudendus defcribensinteritumtyranniM^ xendj ficinquit: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Coriftantini.quicoIuitChri»
Teftis Chrifticol« duels ad- ftum.amp;defenditChrillianoSi
uentanris ad vrbem,
fcilicet ex Gallia, pons.
Miluiusexceptum Tyberi-na in ftagna tyrannum.
Prxcipitans.
Maxentins fuit filius Maximian! Herculei,amp; Romein ’Pf^^? ’ exercuitimmanenicrudelitatem.Nonenimtatüniinterfecit llianospropterpiatnconfeßionem,fedetiamrapuit virgin« tronas,amp; alia multafceleratèfecit. Quare Senatus Romanusyo uit ex Gallia Conftantinum: cuidubitanti,an duesret exer^^i^‘^^ adipfam vrbem, ad reprimendumMaxeiTtium,nvgt;;';dr3U‘ï lo crux ignea,cum hac inicriptione, ^ t»tö viM, In hoc iign'’ ces. Hoeprodigioconfirmatus Conftantinus,duxitexercit traMaxentium,nec tantum vicit tyrannum, fedetiaW^js,^.^ mukitudinem vnà enm tyranno prxcipicauit de ponte J» fubieftumflumen Tyberim.
Depaupertatc.
Secundus titulus inLocodepræcsptisamp;confiliisgt;e^‘^®P^”^pf^ tate,dequamemineritis diftum Filij Dei apud Matthatu® r^^ Beati,inquit,pauperesSpiritu,quoniam ipforum ed ’^®^quot;''™-jt lorum. Non dicit lïmpliciter,Beatipauperes,quianecpaupert^P^j) lè quenquamfacithæredemvitææternæ,nee opuieotiaper , genere damnat hominem: fed diferteaddit diftinâmam pat .^^^ la,Spiritu,vtdoceat,eampaupertatemDeoplacere,tXna e ^^^.. gentia prasmiapofthanc vitam,quæeftlpiritualis. Suntautenr^^ Spiritupauperes,quiprxlènsonus paupertatis, amp;omnesa .^^ f umnas propter Deum patienter tolerant, line deformitäte^^.^^
-ocr page 209-EXPLICATIO TEXTVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l^ï
,'’quot;tiladuerfusDeumdehomines,neepropterinopiam reifami-, quot;’admalas artesconfugiunt. Talis pauperfuit Lazarus lauda-’’’Chrifto,Luc.i(ï,qui non t antùm fuit pauper, fed etiam fpiritu ‘“Pttjhoceftjfidejinuocatione amp;nbsp;patientia vicit omnes srumnas, ƒ'tftias amp;nbsp;difficultates qus paupertatem comitari fblent. Alij ''’«funtpauperesfpiritu, quietfiviuuntinreIauta,amp;habentveL ‘§nas,velmediocresopes,Deiconcefruamp; munere datas, tarnen ■ quot;iftint ad perferenda exilia,odia poten turn, denique ad fuppli-’•’«randa,fipoftulet necefsitas incafii confefsionis. Hoemodo , quot;tspij amp;nbsp;fiierüt,amp;funt,amp; eruntpauperes, nee vnquam antepo 'jJ''’totnmodahuiusbreuifsimxlt;5i£fugacifsimx vits, gloris Dei, ,“quot;Ecclefîæ,amp; proprixfaluti animarum,memores difti Chrifti, jJ'’’’txtatapudMatth,cap.i6.Quidprodefthomini,fitotummun ^^pofsideat,amp;animxfalutemin difcrimenadducat? Hxc pau-j j’quot;iprsfatus,vtfciantftudiofi,dequapaupertate fimus difturi. ,''*quot;iunt pauperes corpore amp;facultatibus,fedpaucifsimifuntpau ^fpiritu,fiue in aduerfis,fiue in fecundis rebus.Sciant igitur ftu.
Kilosdifturos effe de paupertate fpirituali, quç vel in prxfentia ?’«graueamp;mirerumonuspaupertatis,cuius appellatione etia ^miferiascompleftor: vel qux animo parata eft ad omnes cafus j^'inrumpericulorum, quxprofedódies amp;nbsp;noftes nos circum-pPtopter verxdoftrinxprofefsionem. Nonviuimus inhorto H'quot;gt;’gt;neccolligimusmalaHefperidum,dequibus poets feribût, ƒ quot;fimurinter tela Diaboli,qus nemo poteft vincere amp;nbsp;effuge-’‘*^4uinitu8 euftodiatur amp;nbsp;protegatur.
i-^4«ioonfuerit in me
»ft
Matth. n.Quibus rebus offen ditur ratio humana intués Chri ftum amp;nbsp;Ecclefiam ? Tribus. Pri-
j». nbsp;nbsp;nbsp;* **^*^ V W li 1111111111 V^ dUl w ^ Kni Mv wl w V^ 111 im« V.^^^1 Vl VIAHA* 114 M^^a ^
''’•'Heftjamp;finehonorejquatn vermiculuscruentus, pendens in quot;interduoslatrones? fie enimPiliusDeifè appellatpfal. zi.E«
'^'^''‘''sAnonhoino,opprobrium hominibus, amp;abieftio iM’'^^'5'^'’rpr**nacauflafcandali,nonqtüdemdati,(èd accepti j “anfaici.bumilis amp;nbsp;abieftafpecies Chrifti. De hac cauffainquit j’hsi.Cor.i.t^os prædicamus Chriftum crucifixuna,Iudæis qui-j'^afcandalum, ftultitiam verb gentibus. Seeuhda caufTa offen-•’'stationem eft abfurditas doftrinx. Nam fapientia Euangelij quot;S^ pofitaeft fupra amp;nbsp;extra confoeêtum humans rationis, amp;nbsp;adlt; bh
-ocr page 210-ÏJîJ^ PE P a AE C E P T l S Ä c O N S I Pfl I S-
aerla fronte répugnât iiidicio ration is, teile Chrifto, loh'an.KbSpH ritus (andus arguetmundum de peceato ,de iuftitia,amp; deiiidicio. Quodidofignificat,aliudeiïèiudiciirmrationisde maxirais rebus, Videlicet depeccato amp;nbsp;deiuftitia,amp; aliud Spiritus findi amp;nbsp;Eu angeln. Tertiaverocauflaomniummaximè alienatanimos abEiian-gelio amp;nbsp;Ecclelia, videlicet magnitudo amp;nbsp;moles a!rumnarum,qus eftcomesprofeß-ionis Euangelij. Eftenim régula vniuerfalis,qur nonhabetexceptionem,traditaàPauIo,Omnes,qiiipiè voluntvi-uere in Chri/fo,perßcutionempatientur. Ha;c elf complete vniuef falls, nee habet vllamexceptionem. Nullus vnquamfuit fanflusin terra,qui non ßnßritaliquos Diaboh ä mundi morfus,quinonla ceratuslitcrudelidenteimpiorumaut hypocritarum. Hxcigitur triaoflinduntanimoshominum, amp;nbsp;multos abducunt ab Euan-gelio.
Vulg^reJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vulgäre quiâemfeiitniCeruiii j
amp;graue, vtait Terentius. W’' I mentote verfilm caiuCdam ftalicipoetæ,
Quicupit, exiguaf/'em/gt;er/MMito/gt;es.
Econtrh^vt ah Seneca,{aciïiseliâddiuitiâsvia,quodiecœper!t3- 1
Uquem baux mentis pœnhere. Jnopia multos hortatur iàmdit I^ artes,vtCatilinam amp;{jiniles. Idea dich Salomon Proaerb.^o.Dh h vittas amp;paupertatemne dedecismihi : diuhias quidem, mrapbt ƒ K Kie obliuio Dei mei in afduencia omnium rerum,.vtdicitar, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I
L/iX/zr/itnt a/iimi rei/tsp/eraityae/érundh^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 ^
Ner/itri/è e/f^^aafow^ttodaf/ie/ifepari. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I
Paupertatem vero ne dederis mibi, ne dam fur, amp;prophanen{ ƒ nomen Dei mei. Defaéiohxcfuntrera, fed non de hire,deque h' 1 ^ qithSenecaiPxtareshoneüapaupertas. Jtem,Nemotampauper 1 ^ yinit, quàm naCcitur äcmorhuriüintverephilorophicadida. Die I ,^ mihi,quidafferimus nafcentes i nihil, nid nudum amp;imbecillum L. corpudulum.Quidederimus ex hocmundoiautnihil,autparutn. L Dehac fententiaadmonetnos Paulus i. ad Timoth./S.Habentesvi- h Hum tSeamhSium,dmus contenti. Ratio ed,quia mhilinmundum I importauimus, à: nihil inde exportabimus. Bona corporis aut de.- 1^: feruntnosin hac vita,aut à nobis dedrunturin m orte. Quid eßt-g,itur^curtantoperèda]us dehif rebus foUtati^ciirpropterliasuii- I 'i
-ocr page 211-ïXPLICATIO TEXTVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19$
(^’’Amosamp;fomnia accerfamus animx noftrx extremum peri-
Marei to.
P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CumtribuUtione] ‘^’thocdidofumiturregulanotifsima de promifsionibus re-jj'''corporalium. Omnes promißiones bonorum corporalium 1quot; intelligendx cum exce-
' ’'''tcrucisamp;caftigationis. QuandoinfeftonatalisChri-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fti pueris afferuntur munufeu-
^^Jitiirplerunquevirga. Hauddubièpiavetuftasvoluitillace-. j''’’''nialudicrafignificare,quodgrauiterdicittirinhac régula,
'''onaftetiis] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Monachus Ingrediens in
,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Monafterium , deferit pauper-
^ A qusrit diuitias,quiahabet fufhelétem viftum, imb etiam •quot;PUtemamp;deliciasinmonafterio toto tempore vit» fuæ, quas ’'’’luatn fortaffe habiturus fui de t in mundo, vt ipliloquuntur. ƒ dligite fragmenta, lohan. nbsp;nbsp;nbsp;Reuerenter eft vtendum do-’'^quidpereat] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n*s Dei. Deus non vult, vt con-culces tuas facultates, autabii-^'''mare,GcutfcribiturdeCrateteThebano,amp; aliis, qubd ab-^nifuas opes in mare, aut flumina, vt posent liberiùs philofo-
Wsimum eft, Principes] Chriftus inquit, Facilius eft, vttranleatcamelus per foramen quot;'’^àmvt dines ingrediaturin regnum ealorum. j^confolatiotraditaeftpfal. 47. Principes populorum con-\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;populo Dei A- cumveraEcdefia.
j ji ’'quot;jSe'afeutisterrxDomi-Meexakatur. Etpfalm,
’^Cttm conuenerunt reges amp;nbsp;populi,vt feruiant Domino. HxG .’^fimiliateftantur om nibus xtatibus aliquos Principes vo /J^äitenixEcclefixfocietatem, amp;nbsp;ad ver am agnitionem Dei, “^slienutritiosamp;defenforesEcclefix, quaVisfuit Pharao in
[|.''0'melechrexPaleftinorum,quifuitbeneficusergafamiliam
^*'jGen2f.2o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omittoreliqua exempla, quaa funt nota,de GonftantinOjT heodofio,Marciano amp;nbsp;alhs.
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bb i
-ocr page 212-196 DE PRAECBPTIS amp;nbsp;CONSHHS«
Opi bus]
Sicut inquit DemoftheneS) Pecuniaeft neruusrerumgeré-
dariim.SinepecunianIhnpoteftgerjjnecinpacejnecin hello.
ReAèteneasJ
Benedicftioj
Vtraque ars magnaeft/eft^ vti diiiitiis, amp;nbsp;reftè ferre pauper tatem.
Prouerh. (o. BeneJidio Do-
mini diuites facit, iciJicet pies. Namimpiinonexpedi3ntbenedidlionemDornini,rapiütipE,vn-decunquepoflunt, facilitates. Ideo dixit D.Hieronymiis.Diues,aùt eftiniquus,autiniquihxres,icilicetvt plurimiim. noneftpropo/i-tio vniiierfalis,redindednita,qiix tarnen mnlta exempla comple-üitur.
PtredièreneasJ
Quatuor magnx virtutes ad iegitimam poffeCsionem Sacl-
minUir^tionem faeuhätü pertinent. Prima, ed iuditiabonx confeienrix. Secunda, inditia commutatina^fèrnans xquali-tatemin contraóiibns. Tertia, gratiarum aóiio erga Denm. Denique benedcentia erga pan peres.
Res/untpoßidendj bonon-tulo amp;nbsp;bonafide, vtlundonfub ti loquunturin titulodepr^fcri ptione, de beneddoiongi temporis.
Siesdines iamp;visDeopIacfe in vfa diuitiarum,amp;inP‘’^‘f' donefacu}tatum,prsmumbabeasiuditiam bonxcondiend^)ni*
hilporsideasiniiido titulo,aiitmala Gde,{icutinquit23cbxüsLn-cxi?.Siquemdefraudaui,reddoquadriipliim, Deinde foxqualij dc indus in contraélibns, nedefraudatoalios, dedds contentus ia-Üopretio. Tertió,agasDeogratias.Non enim cxca manus fom-Kxdidribuit inter homines bona corporalia,vtdnguntpoètxEpi-enreijfed Deus alias facit dilutes, alios pauperes. Podremo, franje erurientipanemtnum,amp;carnem tuamnedeipexeris, vtaitEfaias i cap. ^HSi bas virtuteshabueris,potes bona confeientia ede dines. I
VidimJ
S-Reg. ig.Hidoria ednota,fed ƒ tam en edvalde dulcis amp;»^m 1
propt er pu er os earn recitabo, vt prçbeam eis occadonem,carmine, L Velorationefolutaillanimeliijsicribendi. Plias docuitannof-f- ff
-ocr page 213-. EXPIICATIOTEXTVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;197
(?i'*l“’*’^*'cgt;pulumEli(3eum,quidocuit annos/o. Vterquedo-w’58‘^®amp;Euangeliuni in populo lèuregnolfraêl, fèu decern i«i “®’^''æ®’’âquot;tatiul(àE poft mortem Salomonis à reliquis dually’ ’•“aamp;Beniamin. Nam propter idolatriam Salomonis non ti^pf^S^^’^^^^^'l^ceratum Ótdiftradum in duas partes,led e-l},./'''*®^““tl’ellaperpetu3amp;ciuili3 inter reges ludæ, amp;nbsp;reges , ^nouaidola approbata amp;nbsp;ftabilita funt. Cùm igitur Elias i^^aenderetidolaimpij régis Acbab,coalt;ftuseftexulare, amp;exu-;-^''*nitad miferamfœminamviduam Sareptanam ,nonproctil . '’neamp;Tyi.QÏnphjgjjigja.Ei.jt jutem tune maxima fames in i’’'’ludaamp;Ifraël,amp;in vicinisregionibus. Etiï igiturnihilhabe-'^rafcmina,nifiparum admodumfiirinæamp;olei, quod vix fV ^tvnicoamp;quidemtenuiprandiolovelcœnulæ,tarnen bas C” amp;nbsp;mireras reliquias liberal! pedore communicanit cum 'j^ ®ta,ciiiusvitamantepofuitfaluti amp;nbsp;incolumitati fuæ, amp;nbsp;fib) ’^.‘Huemhabuit. Hanc Ädern amp;dUeélionera ita Deus compen-,j ’'^ttototemporefamis,quaeduraiiittrienniumamp; ampliiis,ni-^'^m neceflariarum defideraretur in familia viduse Sarepta-•i '*'’’quefilius,quemhabebatVBicum,eiretmortuus,Prophe-;^''cauiteuminvitam,amp;fadusefthicrefii{citatus,non modo Jpædifcjp^^Jnsƒedhauddubièetiam fideliterpofteaferuiuit C^acniulti Hebrxi putant, lonam Prophetam efle filium vi-:^ ’''ïptansjde qua re nune non dispute. Deinde domus viduse fi^bola amp;nbsp;templum Elix Prophetx, in qua Deus col-i^'tlefiam voce Prophetx, amp;nbsp;edidit perEliam multa teftimo-«j^PrjfentixinEcclefia, define vlla dubitatione hoc triennio, j (o^t Prophet a apud Sareptanam, multi ex vicinis gentibus lt;l!j(- l“ntadDeum. Videtis igiturquanta prxmia fequantur %*!?®?’®**®™o^®^*®*’^’’*”»’”prgt;m’s^heneficentiam ergado 'ÏtZ’^'^'’P“^°sEu3ngelij. Accongriiit tota hiftoriaviduxSa-L *tiimdiftoChriftiMatth.io,(iuidederit potumaquxfrigi-'’“■nine meo,amen dico vobis,non perdetmercedem.
''®Vtaliis£itignaiiiaJ Deus non iubet te itadare e-L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;leemolynam, vt tu cum familia
^. ƒ fitias,amp;alius,cuidederis,locupletetiir de tua eleemoly» ^Vquedeteleemolynam pro modo facultatum , fi non potes j^'’'immun),dapanem, fi non potes dare panera, da verbapla, bb 3
-ocr page 214-158' DE P RAECEP ns amp;nbsp;CÔN SItÏIÎ,
Ceterum modits']
Solon, teftePJutarcho, dixir, opena ferendam elTe inopix, IK î^nauiam viaticoinftruendam eue.
itmiiçt, ^ âtra ^éHi/ßoitamp;üi/^inip^iai’iifoSfet^ete.
Fontes tui denuenturj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qü'^ poteft dici vennflins?
Vos/citis,iamnniJcos ciiieshj-bereinfiiisxdibusaquam,quicpercanalesdediiciturexflun7inein oppidum. Siquisigitureffet tam/brdidusamp; pareus, imoetiarain-uidus,vtnón fineretfuosriuuJos emanate extra domiimj quanta efletimprobitas.'’quisnon talem malitiam deteftaretur ? 5ani ho-ipines amp;moderatiitavtuntur aquadomeffica, vt non aids homi- * nibiisinuicleantaquam,quxe£iluitextradomum.Hanchna^ine[a ) intuetur Salomon.
ConferuespropterRemp.] Redé dicunt hiriCconruht 1 . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jntered Reipub, vtpatrimonii 1 fintfdlii^Ócitit€gr3fC^uj3 f^ ^^mohahcrótp^trimoniât (juidSsrs^^ ir effemus omnes mendici,erronés, amp;nbsp;tandem conuerteremur ad Ia- p
trocmia.
Vt magna]
Dixit haâtenus de diuitUs, nuncacceditadpiiipettîttm.
I^0»(i^]/^»UMj
Prouerb.^.DiCcipIinam Domini non répudiés, neceadigaM-nem eius anerièris. Quem enim diligitDominas,caiiigi!:gt; Sieo , Vehitpaterffliodeieélacur.Hocdiâum Salomonis datiaScil- I ludraruraPaiiIo Hebr. tzin hanc lèntentiam, Affliäionesnon ƒ lunc/ignairxamp;reiediioniSlfèd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1
gratixDci,amp;lLiiitexerci[iapus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Legitecap.Ji.adHebræos.Ibi ƒ(^
ialuraria. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;argumentatur Paulus perçoit- K
trapofftioné,QtiédiIigitDeus, iL hiJnccadigat,Ergo quem non ca(ligat,nondiligit,/èdduciteüêlpii lin rinm. Eff optimum argumentum,i^ effin hocargumentoegrega K^’ confblacio. Ratio iudicat, nos à Deo vel abicdlos, velde/èrtos edêf K. propter caJamitatesprx/èreim dia turn as. Econtrà affirmât vox di-iff na, tu ne nos maxime diffgi à Deo, lt;amp;nbsp;quaff in ffnu foueffiCànido- t fiterexercemuriStpremimur./ta entm mquit da/ornon, Qiienn^- fr ^'ê^^r /
SXUïCATÏO TEXTVÏ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J$^ f?'t(non elicit quem odit) hune caftigat. Mox addit,qualis fit dile-’quot;o.amp;eo,fcilicetcalligato,quafi pater hliodeiedatur.
^pintu] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eftparticuladiftinftiua,qua*
, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fidicat,nóomnespauperes fuut JJ’*'lrus .ipudHomerum eft pauper,de quo amp;nbsp;in verfu dicitur, I-^'^«ftfubito,quimodö Crœ fuse rat. lrus,inquam,Momericus (J^uperjfednoneftbeatuspropter paupertatem, IdeoChriftus üicit, Beati pauperes Ipiritu.
'^‘’mispauperIpretus] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc facile dicuntur amp;nbsp;feri-
i . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;buntur,amp;po(Iiintverbis ampli-^’’'amp;dilatari,fedinvfuhçcexercereamp; difcere,aliareseft. Cogi-.J^’inpacedebellojlioceftjintranquillitate defuturis certami-’’diperieuliSjdcadeanos prxparemus.
^Mhiiislib.^.Écclef. hiftor. Eufebius lib. ^.hiftor.Ecclefi '''’li'ainLocodefcandalo] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luculenta narratione defcribit
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gallicamperfecutionem,inqua
,’’'’Attalusamp;Blandinanobili(simi coniugesfunteuftodiæ man .^Jiaffeftifupplicio,amp;inter alia citât memorabilem fententiam Al''æ extat Rom.8.Non iudicoaHluftioneshuius temporis di« ^*lle,vtconiparenturad magnitudinemfuturae glorix.quaor-?’''''turfiIijDei.Huic,inquit,difto,tanquaregulx obtemperan-'quot;’nyres Gallici,ingenti animo pertulerunt fupplicia.amp;hac ^'mafpe futurs gloris,vt de Stephane fcribitur,fua damna
'till] . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cultus Dei amp;fummi,amp;prx-
ft , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cipui,amp;difficilifni,amp; periculo« .^Æcutnihileftgloriofius,ita nihil peficulofius,nihil diffici-‘’quot;Hlmagisarduumjquàm propter manifeftæveritatisconfef-I('‘'*®fuftinerecertanunacumhypocritis fuperbis.inuidis, ma-/’litnocendicupidiSjCalumniatoribus. Deinde non minttsdif-^‘'^llperferrecarcerem,odiapotentun[t, amp;nbsp;fingulis momentis TÖareiftum carnificis. ÎSonlùrithæotiofcrumhominumfpe-*quot;ones,fed exercitia amp;nbsp;tyrocinia nimis afpera amp;nbsp;dura.
Ojiirelic^uent]
Matth, 19. Hçc etiam muhà diftu, lt;iiiàm faftu funt faciliora.
-ocr page 216-200 DE PRAECBPTIS amp;nbsp;CONSILUS.
Aut cunt vocatuQ
Hebr.Ji.Per fidem Moy(ès grandis effedns, renüit vocarifiliuJ filix Pharaonis,magis eligens fimulmalis affici cum populo Deij quàm temporariis peccati corn modisfrui, maiores arbitratus Nullum eft ilkiftrius exem-diuitias probrfi Chrifti.quàin plumfpontaneæfeuvoluntarw Ægyptiorum theiauros. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paupertatis,quàtnMoyfes,quiJ
parentibusexpofituSjtanquan] naufragus ex aquis extraft us eft à filia Pharaonis, cûmque non fo* Eini forma, fed etiam ingenio amp;nbsp;virtute excelleret, diftus efthlius filiæ Pharaonis,id eft,nepos régis,ac t anta foi t regis amp;nbsp;filiæregiïbe neuolentiaergaMoyfen,vtomnes Aegyptij non aliter cogitarent, quàm Moyfen futurum fucceflbrem amp;nbsp;hæredemregni. Sed Moy-fes,vt virpius,amp;amans Deumamp;EccIefiam,maIuiteflefociusamp;'Clt;’ mesærumnarum amp;periculorumfuipopuliafflifti,amp; miferismo-dis opprefsi ab Aegypciis,quàm frui voluptatibus,opibus amp;nbsp;hono-ribus aulicis, exiguo tempore, ficuttotum huius vitæ curriculum eftvalde breue amp;nbsp;exiguum. Vbi autem nunc reperias imitatores Moyfis? Multi propter offulamtacent,multi propterpaucosdena-
- nos fiant proditores aut defèrtores.
Nam Eiiangclij confeßo~\
Cyprianus de oratione Dominica : Nihil debemus Chnïlo prxponere, quia amp;ille nihil no bisprxpofiiit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eftpulcerrimusapnori'nus.
Talia difta debetis meramule, tanquam régulas vitæ. In carmine de natali Domini canimus;
Beatus auclor/êcuh
Seruile corpus iaduit,
Vt tante carnem libérant,
Non perderee quos condidit.
•'n '1
Fano iacêre pertulit,
Praßpe non abborruit,
Paruo^ lade pafiiu eß.
Per quem nee aies efur it, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft,
Cum Chriftusefretdiues,potens,iuftusamp;c. faftuseft propter eel pauper,imbeciUis,peccatumleuraaIediftuni,vtJoquiturP3ul“5»
-ocr page 217-, tXPLICATIO TEXTVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;201.
I^qaefeinfraonines angelos amp;nbsp;homines abiecit,amp; fadus eft pntusvermicuIus.Pra,!.22: Ego fum vermis, amp;nbsp;non homo dcc. ,^'’f?vtnosexalcaret,v'tnoslocupletaret,vtnos reftitueretinin-pertinent ad illuftrandamclaufulam in difto Cypria-''‘‘nilnobispræpofuit,pofthabuiccçlumamp;omnia,noftracaufla.
. ^‘eOeuter.jj] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sicutlacob Patriarcha voca-
Ij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tus ad vita: exitum fingulis filiis,
L,^'’^”“™eroi2.pronunti3uitbenediaionera, amp;nbsp;fingulisali-* i^napromifit, alüs regnum, aliisfacerdbtium,aliisaliud,vt ^ ''arGener49:ItaMoyfescùmeuocareturexhacfragiliamp;mi-j7'fiinvitania:ternam,adfe vocauitduodecim tribus Ifraël,lt;Sc ç'sprædixitfutiirosrerum euentus. Omifsis autem aliis,di-,'quot;'nedeLeuitica tribu, ex quad: ipfe originem duxerat:Vos, amp;ƒ'“*‘æ»”0”?ritis reges,autPrincipes,aut potentes in mun . , ®ritisbaiuliarcxfcedens,ideft,geftatores maximorumone-J'’Ëcclelia,veftris humeris imponeturonus grauirsimum,vi-'‘turaexplicationis dogmatum,amp; düudicationis controuer-'quot;niaximarü, amp;nbsp;gubematio Ecclefix.Vtautem hæc onera, amp;nbsp;^ '5olemreriim , amp;nbsp;pencula eleganter fine deformitate ferre ■''’.proponovobisnonfoliimadmonitiones de omnibus par-^JJj'’®dj,fedetiam trado diuinas promifsiones prxmiorü, qui-^, 'Usornabitpiosde fideles doélores. Sedaudiamus verbaipfa. ''^quot;inoftrilibelli.
j4(/Lf«i]
^^tuor funt partes bene* Diftributa coquütur melius,. i(^,quamMoy{ès tribui -ijjj ^^feufacerdonli pronuntiat. Primum enim alligat facer-IjMcertum genus dodri- omnes doftores.
kj ®i5 teftimoniis traditfi
(,|f®phetas,Chrin:umamp; Apoftolos. Deinde addit prxceptu, ÿ'æ®'^®^’‘^‘^°‘^o'^®s, videlicet tali roborefidei, vt anteferant ; ''sionem vitx. Poftea addit promifsionem, quod fit exau-''fushoefacerdotium diui-
^’ordinatum. Poftremo mi Refpicite adhancdiftributio-Moftibus huius Euange- nem,tuncfaciliùs intelligetisdi ' dunjkMoyfis.
-ocr page 218-aoa us PKAECEPTIS amp;nbsp;CONSILJIS.
Hue eß tua Lex]
in Hebraicotextu hxc verbaleguntiir.-Perfeftiotuaamp;lux tuâ. Lucem vocatdodrinam Eedefix propnam,vtinpfal.ti5).Liicer. napedibusmeisverbumtuum.amp;lumen feminsmeis. Deinde facit mentionem perfedionis feu integritatis, vcmonear,clodti' nam intégré amp;nbsp;incorruptè pro-ponendameireauditoribus. Vetus interpres vfus eft noc
111
loco breuitate Laconica, amp;nbsp;pr^' ftititleftoriintempeftiuambeneuolentiamjVerbafuntlongèfigDi' ficantiorain Hebraicaleftione.
Majfa] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'ll
Exod.t7.recitatur hiftoria de tumultu populi rixantis cun' gt;1 Moyfèpropteraquxpenuriam. Ideoabeuentulocusilledid“' / eft Malta,id eft,tentatio,ôcMe- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lutherus vertit bue {labcr^ ƒ riba,ideft,litigatio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;waffer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj
Nelcio] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcilicet in cafu confefsioniSi
nonprxcipit ärofyia.fßeip’!^quot; dpitgubemationem afiëduum SceMorop^jz/str talem.inquaäH' tefertur verbum Dei humanis affeétibuS. fignilicat fragrantem odore, Thymiama] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qualis eft balfami aut vnguen-torumjKent^werd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
Holocauftum] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ranboptfer, quod totum cremator. Quïdanifacnneuto tacSburebantur,quaedamdiiiidebanturinterDeunidcfacerdotes-Judicia tua ólacob] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;
Diix ftintpartes minifterij.-PrxcipuaeftdodrinaLegisamp;Eu- ' angelij.alteraparscftadniiniftratioceremoniaruni.
Liberis] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Item præceptoribus,amicis’
^1 *iii 'll 'Hi
amp; collegia.
lifdemconuitiü]
Magna eft fuperbi'a amp;nbsp;flagi Non eftdifcipulus meliormi riolà impatientia, nolle ea fer- giftro,neclèruiis prsl antiw » re,qu«alijmdiorestuleninc. mmo. Sivocarunc
-ocr page 219-. EXPLICATIO TEXTVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20?
fmn Beelzebub,quanto magisomabunt codera tltulodifci-'‘S’Seferuos?
Efßeax ó'falutaré]
J^'^^'U' 0^11 tranfit per vallem lacrymarum, amp;foditfontem, ^^'benediaionibuscoronabiturdoaor.Perguntdeviftoriain i|^«n,Yt appareat in Sion ideft,Ecclefia» I^adeft, Pij teftes amp;nbsp;propa-iWesvetxSineceffarixdoftrinx fpargunt doétrinam,voce amp;nbsp;i^Ptis ) non fine periculo,amp;ha ^'multos holles, non folnm nbsp;nbsp;nbsp;Fonsfignificatdoarinam.v-
ljoos,fedetiamdomefticos. fitatametaphora Skriptur». ƒ Linien pij dodoresdefen-
'^diuinicus,amp;:eripienturexfaucibus fati, donee abfoluant ^’’'curriculum, amp;nbsp;erunt viftores omnium calumniarum.qui-^'«dè dida amp;nbsp;fada horribiliter deform antur.
/^wantregnum Dei3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quaeeftvoxmundi? Récita-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turvoxmundiàpoéta,
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Octues ,ctues,qu£rendti pecunuprimum efl,
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Virtuspoftnummos. i^’'’cconcioniDiaboliamp;mundiopponiteregulamCbrifti,Pri-i^Vwiieregnum Dei, poftea etiampanis quotidianus non
Dccaftitate.
jj^'aorfuntlociparxneticijideft, hortatorij ad caftitatem,Vt ^ji^Umentanuncbreuitatiscauffaomittam. Primus Locus ed . ^UsDei.Nam Deus,vtin verfu dicitur, cafta mens eft, amp;nbsp;vult ^'®enteinuoc?,ri,amp;difcerniabomnibusnaturisimmundis,ex-'‘’iitieniionecaftitatis. Hsc eft præcipuacauffa, amp;nbsp;omnium ma-lt; ,^ipropterquamcaftitas amanda amp;nbsp;eolenda, amp;nbsp;omnis libidi» 'quot;confufiofugiendaamp;vitandaeft. Secundus Locus paraeneti-I^’scaftitate continet prxcepta pafsim fparfa in facris literis de J'’irtute,vt »Tbeff.4.HxceftvoluntasDei,vtabftineatis aforni -^'’igt;e,amp;fciatvnufquifque vas fuum pofsidere in fanftificatione . onore, TertiusLocus récitât comminationes diuinas,quarii “Zitate otunes fanos decet moueri. Triftifsimaverbcornnpina-'
cc a
-ocr page 220-304 D E P R AE C E P T IS amp;nbsp;C O N s I l IIS. I tioextatLeuit.j8;Omnisanimaquæ fecerit hasabominationes,«* j radicabitur. Hocfulminevocisdiuinæquinonmouentur,funtdu 1^ ri ores Caucafi rupibus,amp;frigidioresglacie. QuartustSepoftremus. I (vrnuncceteros omittam,poircnt enimplures recenferi) ccraple- quot;i ftiturexemplaircEDeiaduerfus omnia genera prohibitarumlibi- *? dinum, vt verbicauffiaduerfus adukeria,fcortationeS,inceftasli- Ji bidinesjfuntcpomneshiftorixtalibusexemplis referts, qua: con-grim nt ad reguIamvniuerfa!em,Hebr.vltimo,Scortatoresamp;aduI-teros Deus iudicabit.Alios veró iudicat,ideft, punit Deus immediate, vt cum Filius Dei à Patre aeterno pluit ignem amp;nbsp;fulphurfiiper Sodomamamp; Gomorrham.Aliosverö violantespræceptum decs-ftitate,iiidicatlèupunitmediatè,vel per angelos, velpermagiftra-tus,velper alios homines. Sicpunit Cyrus primus rex Perlât uni libidines gen tis Ionics maximarum vrbiumdeletione.SicAiigiiftn* punit Antonium amp;nbsp;Cleopatram.fed exempla plura amp;nbsp;perpétua me moria dignarecicanturiniplotcxtu.QuareonnßisprolegomeniSi
accedoadtextum.
In naturaangelica nuJIaeÄ
Mirabili confilioj
« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;generatio, onmes angw funt conditi, necefivUa procreatio in natura angelica- Hommes verö Deus alia ratione condidit,ita videlicet, vthominem torma-ret ex terra,amp; ex corpore Adx Euam, amp;nbsp;ab his duobus propagard
SanxitconiugiunQ
CondiditDeiismaremamp;fœmiii«am , quia genus humanum ■viiItefleEccIeIîam,amp;certalege conitmxic marem amp;^®^quot;'^'^’ amp;nbsp;ni eras circi!mdedit,acprohibuicvagas libidines,vtfit ingene-re humanoinrelJediiscaftitatis.VulteniniDeus intelligijlènie-tem caftam efle j amp;haccogitatione-difcerni ininuocanoneana-turisimmundis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;àDiabolis, amp;eorumorganis-
Quanquam Diabolus eft Ipin-tus,non Habens camem aut olTa ,îdeo(p fe non poteft corporaliter contaminate elFiifione feminis : tarnen lient eft fuperbus,amp;cruolt;' Jis,c51cmendax,«Scimpellitfuaorganaad fuperbiam,crudelitaien' amp;nbsp;mendacia: ita etiam eftimmûdus lpiritus,ficenim appellatilmm Dominus in Euangelio.Quare amp;nbsp;deleftaturlibidinumconfulione. amp;nbsp;quolcunquepoceft inflammat ad hanc aTa^Uf’ hcontfJ^*
-ocr page 221-ƒ EXPLICATIOTEXTVJ . _xO5 *j!fpiritiismiinJus,ca(lus, pnrus, qui poft idolatriam nihilmagis 2igt;on]inatur,deteftatur,execratiir, quam contaminationes, qiix wcaiitilJomodofiuntcontramandatumDei. De hocdifcrimine quot;’tfrDeumamp;DiaboIum hoftem Dei ßmper cogitemus in preca-
tribuamus Deo laudem cafticatis propter hanc ipfam cauP-quot;’.vtnientione caftitatis difcernamus eum à diabolis amp;nbsp;coruni ’fjanis.
Paulus]
Sedesmateriatde coniiigio eft
in nouo Tellamentofèptimü ca
^°''nicatores]
ad Corinth, in veten Teftamento caput fecundum Ge-jj '. ^'igitur volet aliquid dicere aut fcribere in Ecclefia de con-|.S''gt;.adhosduospræcipuè locos referatanimum amp;nbsp;oculos.Poftea ^quot;‘’1« diftafparfain Salon)one,amp; Matthæo, amp;nbsp;alibi. Sedes mate-'«tur,vbi principaliter materia explicatur amp;nbsp;traftatur.
Non funt(peculabiliaifta,Cèd
praftica.
‘^^iatria] . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quare coniungit Paulusido-
K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;latriamcum libidinibus ? Pro-
j .,^^ascaiiiras.Primum,quia femperidolatriam comitanturfce-j '“'aines,yt in regno Turcicohorrenda eft amp;nbsp;teterrimalibidi-^«onfüïïpjdra^iot: ducitaliquis vxores j quotcunque vult amp;nbsp;J'^alere. Rurfus abiicitcurn vult,fine legitimacognitione,repu ï^'tenimducic.cùmlubet: amp;funt alia porteralibidinumapud w'”gt;^®S“’’’“®*ïO“®ft^’^®*’‘^^’*”®PU‘^ hominesverecundos d^ iÇ Sic in Papatu omnia collegia facrificulorum amp;nbsp;monacho-l(il,^‘^^“'’^*'ft’^wpanariaamp;cloacxdiaboli, inquibus non tan-j fj.®feihominesfiintpollutiidolis,Mifsisfunebribus amp;c. fed j.linorrendislibidinibus, quas animus meminiflehorret, lu-ipjj'''^‘^f“ß''gt;'^^’”*l““-^®’’®äS3pudVirgilium. Sicvniuerfaliter ^^ athnicosidolatriefueruntconiunßxcumlibidinibus, vtin jj^PtOjin Cyproinrula,inSyria,amp;pafsimin toto orbe terrarum. k '''’acauflaeft,quiapoftido!atriam,qua: immediate Ixditglo-ij. *Jti,Deiisnullumpeccatumacriiisodit,amp;vehementiùs abo-“’tur,quam libidines prohibitas. Eft quidem horrendum pec-■ '’'pnomicidium,amp; non folum ipfo fado,fed etiam animo amp;nbsp;co-h, '®'’'fugiendiim, fed tarnen Deus in certiscafibusdifpenfat de quot;ïhomicidijjfeddepcenahbidinisnon difpenfat,nec legitur vi
ce 3
-ocr page 222-206 DE PRAECEPTIS amp;nbsp;CÖKSItUS« lumexempliimdifpenfationisinhoccafu. Sed Deus omneS funl' mos amp;infimos,reges,Principes amp;rufticos,quicunquefunt,fine eX' ceptione,punit vel in hac vita, vel in futura,velin vtraque,amp; Vt W» ximèconuertantur homines ad Deum, ficut conuerfus eftDaui poll adulterium,tarnen in hac vita Deus circundat eis fignareatus, neputentfibiconcelTaselTe voluptateslibidinum.
Nemovosdecipiat]
Dicunt aliquijEftconceflaVO
ta mifceatur,non eft magna res. At Paulus inquit,hos effe vanosfer-
mones,quide cipiunt miferas confcientias.
Ira venir] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Imö etiammanet,nififiatco-
uerlioinhacvita.
Sandificatio] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caftitas.
, Vasj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Corpus, quod eft vas amp;rec«-ptaculumanimæ. Platonic! ap' pellant corpus carcerem. Corpusnoneftconditum,Ytfitcarcera-iiima;,fedvtfitreceptaculumanima;,amp;fociama(ra.
Voluntas Dei] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc vno verbo omnia dift^ funt.
Vnquam] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nequeinhacvita,nequeinfu
tura.ln hac vita cernimusDcum per verbiim:invitaa?ternacernemus Deum àfacieadfacieæ.Vtratg vifio non contingetpollutis amp;; contaminatis, non agentibwp®“**. tentiam,quiaca:citaseftpropriapcenalibidinum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
excitas] i.Furor,amentia.Intalifurore
non poteft mensDeumcemere, Deuminuocare,autintelligere verbumDei,multöminüsimpi)Vi-debunt Deuminfutiira vita. Quia tantum videbtintFiliiini hominis iudicem, non videbunt ipfam diuinitatem, cuius confpeftus Contingetiblispiis.
Vrbium] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quinque, Sodoma,Gomor
rha , Adama, Seboimamp;Segor. Themen tote hxc nomina, quia in Prophetis fæpe repetuntur amp;nbsp;in-çulcantur.
Sem]
filins Noë, qui alio nomine Yocatm
-ocr page 223-BArUI^AIIU ABATVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;207 ^‘’tst«fMelchifedech,quiGeneft4.nominaturrexinSalem.Seni '’‘'tante amp;nbsp;poft diluuium.
^“th] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quiaLotheratciuis in Sodo-
ma.
^quot;te] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcilicet feptendceim annis, ^f êT^tfetjideft, fine prxcifione.
Delentar quinque vrbes'\ ^odomadeletaflammiscxleftibus poft diluuium annis 390.
Anno s- jQog vixit poft diluuium an-titftp' .quoinftitu- nos 350. Ergo poft mortem Noë Circumcifio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt 40. vlque ad deletionem
Sodoms.
A'tate.quantus fuerit furor quinque vrbium,amp;quantain-.''tudoergaDeum,amp;erga optime mentos dodores Sem,Abra-amp;Lotli. Abraham , vt (cribiturGenef 14. habens exercitum i^'‘*quot;tumamp;oftodecimhominum,aufus eft perfequi maximum Jt'tum,amp; maximas copias quinque regum, quorum nomina JantiirGenef J4,amp; nonfolum fortitercum hoftibus dimica-'fletiatnfelicjter,quia reduxit amp;nbsp;dues ,interquos etiam erat ^labduftos exSodomaamp; vicinis vrbibus, amp;nbsp;reftituitregiSo-^*omniafpoliahoftium.Prohocbeneficio nonhumano,feddi (k. quot;fgratiam referunt Sodomitæ.vt amp;nbsp;pœnæ «Sc liberationis /quot;atqueimmemoreSjContaminarentfe omnilcelere «StflagitiO, ■quot;“•antaeftimnianitas amp;nbsp;turpitude , vtetiam diftu turpis vi-
'■'^ncipes]
Inter hos n fuit vnus Naaf. fbn,qui recitatur àMatthæoin genealogia Chrifti.
Kif®quot;, cingulum nuptiale, quo ornatur fponfa die nuptiali.
ii''^æn«ptiædicuntur,in quibus non habetur reuerentia cogna-; ^quot;guinis. Leuiticioftauodicitur,Cauete ne vos terra euornat, ^t'iiomuitCanansos. Quidpoteftmagistragicè dici?Deiisiu-teu’ '“'^'“olbstales amp;nbsp;tantas effe peftes generis humani,vt etiam P°'®*^ ®°® *^’“ luftinere,quin euornat.Quare putatis Tur-*®Wgt;.«e tantes fu(ceflus,vt intra annos centum, non tantum
-ocr page 224-lOS DE PRAECEPTIS amp;nbsp;C Ó N S l 1 l I «•
Conftantinopolinoccupauerit, fed etiamregnum Vngaricumamp; vicinaregna? propter idolatriam Papifticamjà libidines.
Tota tribus] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^oooliominumpropterftu
pratam Leuitæ vxorem.
Salomon] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3.Reg.n. Egononpoffumle-
gere hiftonam delapfu Salonio-nis.qiiin toto peftoredeploremtantiviri tantum lapfuniamp;tamfo dum. Nihil fuit Salomone fapientius in toto genere humano, teils jplb Deo,Nullus fuit ante te,nee poft te vnquam fimilis tui. Et tuinen hicfunimusvir de tantogradu deieftuseft, vt in extrema S' neftacoeperit idolacoIere.Sed qux fuit cauffaPf'' mùmipfeduxitvxoresEthnicas,filiam Pharaonis amp;nbsp;fimiies,qii* erant fœminæ idolatries. Harum exemplis amp;nbsp;illecebris pofteae inuitatus ad fimilem idolatriam ,ficutadhuchodie videmusqf® dam reges amp;nbsp;Principes gratificari fuis coniugibus in audienms N gt;nbsp;fis.ExempIafunt odiofa.Deindeidem Salomonnonduxittantn vnam,(êdpIures.Hæcomniafecitcontramandatû Deut. 7.fèueriftimè Deus prohiber,ne iff aelitxcótrahantmatf* niû cum Ethnicis: ita cap.17. eiufdé libri nominatim amp;nbsp;'^“^'■'^^(.(,gt; cipit,ne rex in populoDei ducatpiures,fed fit cotentusvna.bs^'f^i^ bique ratio additur probabilis,ne vel Ethnicarum mullet“ nbsp;nbsp;.^
cxemplis,velmultitudinegynæceirexabducatur à religions ftitustradita. Salomonhabuit7ooconiuges,(Sc3ooconcu 1
Scortatores]
Regula hiaon»^^ pertinent mnumsri’S'^
in his exemplü^
■v indicium.
ExemplapœnaruW rum.
Ethnicäquot;
Porró]
Libidines]
quarum caufl« xai fuerunt libidines j “''’^^„i fecutailiasmalorum,vt in prouerbiodicitur, BellutnTro»; cftiliasmalorum,Homeripoëmaeft iliasbonorü,eftcorni^^^^ omnibus partibuseloquentiæ «Sc ortum «Sc exempla dedit rus,inquit Fabius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ÿfl
-ocr page 225-IXPLICATIO TEXTVX nbsp;nbsp;nbsp;209
Oedipi] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PaterOedipifuitLaius,isra-
l^’tuitprocrearefobolem,fed tandem contra fatum,vtloquar cum Äiobtinoit importunis precibus filium Oedipum, à quo eft in-I^tftus, Nam Laius iufsit exponere Oedipum, qui poftea edu-à paftore,amp; cùm haberet iam maturitaté ætatis, rediitThe-pAin innere Laiuminterfecit, nolentem cedere de via, igno-peffepatrem. Poftea cttm folueretOedipus ænigmata Spbyn-|^.wipfiteilocafta mater,ex qua fufcepitfilios,qui dimicarunt de pio.Eteoden amp;nbsp;Polinicen,amp; filias Ifmenem, Antigonem dcc. O-Pttocetera.Vixitautem Oedipus ante bellum Troianum. Nam
^quot;tretiam] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liuiuslib. ». Decad.». Nullus
eftmeliorfcriptorLatinxhifto-^Mus eloquentiorpoftCiceronem. Hiftoriaeftnota,pingitur ’““'nibusparietibus.
’^'Cïtnuiri] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liuiuslib.3.Decad.». Remp.
F nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Romanam initio gubernarunt ^*gt;teges,aRomulov(que adTarquiniumfuperbum,cuius fi-, ^'xtiisTarquiniusftuprauitLucretiam, amp;durauit regnü an-^M.tefteLiuio(fuitdimidiaperiodus,integraeft5oo annorü) b J^StsexaftoSjprçfuerunt Reip. confutes bini fingulis annis. Ç^efferunt Decemuiri, Appius amp;nbsp;reliqui collegx: qux autem ÇOetaGobuius mutationis,breuiter commemorabo. Nam ^Claudiusdecemuir,incenfus amorecuiufdam virginis Ro ji^!\iixeratalteri defponfata,cvimnonpo(reteapotiri,dcditne 6ii,J?‘V”‘^’gt;^*®®™P'^®^®’^^“^®''“*^“^*sraperet. PaterpuellxLu (t||i''fS'o*us,ctim non poffet aliter filiam vindicate in libertatem t[uj,''”§’’3eratpotentia decemuirorum ) cultrolanij transfodic ii^^'bin.Propterhancremmutataeft formaReip.de conieftus eft ^tttem Appius, dc quidam alij. Reliqui funt pulG in exilium, '’«8 iterurn rediit ad confutes.
g£æwî«flt;»r3
Jf58funt prscipux cauffx mutationis impcriorum. Prima eft ptia,vt propter cultutn idolorum,quem addidit Salomon wpUübus.dilaccratumeft regnum induas partes, amp;nbsp;fecuta ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dd
-ocr page 226-aio DE PRAECEPTIS amp;nbsp;CO NSI 1119.
perpétua bellaciuilia. SecundacaulTaeftconfufîolibidinuffljVt propter raptum Helens delcta eft Troia. Tertia cauffa eft tyran-nisjcuius plurima exempla in omnibus hiftoriis Ieguntur,\t DionPrincepsSyraculanuseiecit ex regnoDionyfium Juniore.
Filij PißßratQ
Pififtratus collega Solonis babuit duos filios, Hipparchum amp;nbsp;Hippiam.Hipparchus interfedus eft ab Harmodioamp;Ariftogi-tone,vtfcribitThucyd.inlib.d. Hippias verb pulfus eftAthenu proptertyrannidem.Pliniuslib.34.. cap.4.. Athenienlès primi 0-mnium Harmodio amp;: Ariftogitom tyrannicidispublicèpofu«' runtftatuas. Hocaftumefteo-
demanno, quoamp;regesRom» ideft, régnanteDarioHifta-pulfi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpis in Perlia,ad quemcontng’^
Hippias, amp;pofteaintulitbellunr patrix, fèd viftus eft à Miltiade in pugna Marathonia. Fuit Ath«' nis venuftiJsimus orator Antiphon, cuius fit mentioapudTinKy' didem lib.8.Is venit adDionyfium maiorem in Sicilian!, amp;nbsp;int^f' rogatus,vbieffent optimi ftatuarij,refponditAthcnis. TyraDHU* nonintelligens acumen re/ponfionis, interrogauit, cur Athena» praeferret ahis vrbibusGrseix,quod ad banc rem attinebdt,refpo-dit,QuiaArhenisftacuxcoIlocatxfunt Harmodio amp;nbsp;Ariftogitom, videlicet intet^eftoribustyrannorum. Eratautem dodusDiony-fius,non ignafhs rerum human arum, itaque iufsit interen hiinc venuftißimi!inoratorem,cuidebuiffetparceremeritöpropterK-. nuftaternffedtyrannineminiparcunt.
Dux Laconicus Paufinia!quot;]
DePaulania,qui vicitMardoniumducem PerficuffliWß^ in Grscia poft Xerxis fugam,
fcribunt Thucyd. lib.i. Lycur- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cum Xerxes viftusiThem^
gus contra Leocraten, amp;nbsp;Plu- ftoclein pugnaSalamim^fugi-tarchus in vita Cymonis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fet ex Grxcia,reliquit poftfeNar
donium, cuius confilio potiisi* mumfufeeperatmaximam expeditionemaduerfiisGracos.Hunc Mardonium vicitinpugnaadPlateas, quod eft oppidum Bœouï, non procul diftans àThebis,Paufaniasdux Laconicus, actants nio deratione yfus eft in Victoria,quæ fua natma eftfuperba amp;infpltnsgt;
-ocr page 227-s X P I. I C A T r o T E X T V s
irr
bUinefetà quadam muliêre captiua,cuius eratforma excel-'115. Deinde ciim quidam hortarentur eum , vt iuberet capita [’äiuminterfeftorum haftisaffixacircumferre incaftris, refpon-*t,Sitiseft,fi meis Spartanis placeam fanfta dicendo, amp;fanfta fa-quot;»Jo. Poftea verö adeo mutatus eft ( vt nulla virtiis line Deo eft *'petua) vtciimefletprxfeftus in vrbe Conftantinopoli, qiixo-'®vocabaturBizantium,rapueritcuiufdamnobilisfiliam, eämq; J''3ebrisinterfecerit,metuens inlidias.Præterea agitauitconlilia ^oditione patriæ. Horumfcelerumfamacùm allata effet ad E-™os,ideft,adfunirauni magiftratum in Repub:Spartana poft '??‘in,reuocatuseftPau(anias ex Thracia domum, amp;nbsp;re iudicata, yadtenipliim,tanquamfiipplex,lperansibilepoffe tuto latere, ^’ïantafuitfeiieritas Lacedæmoniorum, vt iufferint templum ^“obftrui, amp;nbsp;Paufaniam fame necari. Hæc eft furama hiftorix paufania, in quacernitis exemplum inconftantix return huma-'*'“'’gt;,nonmodófortunx.fedetiam virtutis. Namhictantus vit, l'Poftpugnamclarifsimam ad Plateas fuerat moderatus ,iuftu» Mus,pofteafitiniuftus,proditorpatrix,amp; polluititr vagis libi-%8üdeo etiam pœnæ lèquuntur,quas talia fafta merentur.
Byzantium] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qüæ ®l^ etymologia Byzan-
tij? Hebraica.Beth,domus , Zo-paupona.QuiaConftantinopolis eft fita loco valde opportu-.*^^(èniperabundauitdelitiislt;k voluptatibus.earómque inftru-,MpofteainftaurataefthçcvrbsàConftantino Magno,amp;vo-®^onftantinopolis.
^*^cum]
terrore quodam fiibito.
ad Plateas in agro Bœotiæ.
At Ephorii]
.A^Laconicus habuit quinque confiliarios, qui difti funt E-[’^j'dcftjinfpcóioresregisjficutnuncin imperio Germanico ^^ptem Principes Eledcrcs, qui gubernantconfilia Impera-
Poßit medium diligentia]
(.^ugaftinusfermone ^j.deverbis Domini.Dedittibi Deus po *«éper Spiricum lauótum, ®ïtnbra tua teneas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;retineasiRofHeio. Hxedi-
dd t
-ocr page 228-212 DJ MIABCEPTIS amp;nbsp;C 0 N 8 1111S.
cunturcontrainiaginationemFahamdeimporsibilitateinprsRa«
dadifciplina. Plura]
Quia nullum peccatum eÜ folum. Diabolus texit longaW
telam.Nemofulpendithederamproptervnumhofpitem. ItaDia* bolus,quandoimpellithominem, non eft contentus primo lapfUi fed texit longam iliada malorum.
Vrixfanfti amp;fortisviri.
furorem,araentiam,infelici' tatem.
Refutatio legis Pontificis^* cxlibatii. Innumerabiles aniwï
Cxcitatemj
Nee leges] j
præcipitatæ funt h ac lege inaternum exitium.
quot;Votamonaftica.
CeneCï.j
S edes materie de coningio. Coniugium eh fchola feu pal*' ftra mukarum virtutum.
Donee compledtur 'Eedefia]
Namlnpoftremamundidie erit finisgenerationishuman«,
vt exprefsè dicitur Matth. 22. Tune non ducent autnubent, ïdeft,non contrahentmatri-monia,(èderunt fimiles ange-lorum.
In illa die,in qua iudicahit Fi iiusDeioccultaomniumhorai-num, cerneturborribihsturpi«
lorum, qui non fuetunt idond adexlibem vitam,amp;infelicitercuïnfuanaturaluiSatifunt.
Taxandx] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quia Paulus darèdiciti. ad
Timoth. cap.4. Dodrinç damo-niorum funt,quxprohibent nubere, id eft ,contraherematrinio« nia,amp; abftinere à cibis.
NuUa ejfe debet audorttM']
Lex humana pugnanscum decreto diuino, amp;nbsp;ipfo Dei o- nbsp;nbsp;nbsp;Dixit Deus, Non eft bonuw
père in creations inftituto amp;nbsp;hominem ené folum,Genef« condito»
-ocr page 229-ÏXPI,I«ATJÖ T B K T V • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11}
’’Seiko,deinde Sccum prarce-Ptisdiuinis,amp;qiiæfons eftma Mim feelerum,propter qu« Ç^ulti pereunt, amp;nbsp;ira Dei ma
Vitandçfornicsitionîgcaur»« quHqjhabeatvxoréfuâ.i.Cor.z*
Epicurei contemptus Dei amp;nbsp;defperationis.
?gt;îccenditur,imo quamie'gé
Spiritusfandus à Diabolo oriri affirmât, nequaquam Eeeleiïx '’'Ponendaeft, fèd omniû piorû cofênlu abolenda eft.HancalTe-^’’îtionem confirmant duo di
^quorum altéraeftlgnatij, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ignatius fuit auditor lohan-‘'''tuniDionyfij Corinthij. nis Apoftoli, qui Iohannes do-cuit iuvrbe Ephefo. Fuerunte-J'®3uditoreseiufdem fcholæ Iohannis , Polycarpus Epifeopus '®''Dæus,àPapiasepifcopus Hierapoleos. Ignatius miflus eft Ro ®iamp;in circolaceratus eft à beftiis, ciim quidem ei initiö pepcr-j^'itbeftiæiquafifugienteslacerationem fandi corporis. Diony-*5«è Corinthrus fuit prxcipuus Ecclefia: doftor, temporeNo-; 'Wetici,quinegauitpcenitentiam amp;nbsp;abfolutionem lapfispoft Wmum.
; Wusfic inquit,Virginitatis ingum nemini imponito .• pe-.' ofieftenim pofleüio,amp; difficulterretinetur,prxlèrtim qua-Misimperatur. luniori-
Nihil habemus de Icriptis T-gnatij,nifi epiftolas paucas, in quibus amp;nbsp;hoe didum extat.
Gnofus eft vrbs Cretæ.
^^ corrumpantur confue-(J'^nieretricum. Dionyfius L^tinthius in epiftolaad K^rnonetepifcopum Ti-^’’inecxlibatus onus, tan-l^necclTariü fratribus im-tj ’bftdinfirmitatis multo-[1 fPtionem habeat. Nice-
Obfèruate hare duodifta con tra cælibatum Papiftarum. fed firmißimum fcutumopponen-dum illi legi,eftdiftumPauli i» adTimoth.4. Noliteattendere
’tL'^°f’^“®’.’l^'’^olt;’^titdofl:rinam dxmoniorum, amp;nbsp;prohibent il, ‘'''S’abftinereacibis. Tales enimhabent confcientiascaute-'otatas:
nota qua: ferro candenti im«
primiturcorpori.
dd 3
114 » « p » AB c s P f 1 s
' Hxc diligenter]
amp;: c o M s r 111 j . irAfAinfif de caftitatt
MaUtenfeientia]
PlàI.lt;îlt;?. Iniquitatemlï aCpe- contrafidem, velcontrabc-xifiem cordemeo , non exau- namconfeientiam. diffetDominus, id eft,retinens malumpropofitum,nonlperet Quandiu aliquis perfeueraf •xauditionem diuinam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ƒ manifeftis déliais cStra con-
Icientiam,nonfomniet,nonfpe ret exauditionemDei,fedmetuat iram Dei,amp; fingulis moment!» «xpedetpeenam.
■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gaotfrero]
Solutioobieftionis. »-Cor./.PauIusinquitjBonumefthonii-Bimulierem non tangere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt,Bonumeftvinum.Quise;
nim vitupérât vinuni?ita,Bonu eft mulierem non tangere,fedbeati, quipofiuntfacerelinecon-feientiæ labe,fed vbifunt tales?Hint phœnices in mundo,RaraauH in terris,nigroep fimillima eyeno.
EtGenef2.dicitur,Noneftbonumhominivtfit folus.
Simplicifsimarefponfioeft. RegiiIacommunisinCenefitra-ditaintelligaturde maxima parte generis humant quod ira co-ditum eftjVtfic fœcundum. ItaquenecefTe eft obedire legulxm Cenefi traditxomnes,qui funtfœcundi, amp;nbsp;nifi viuantnKoniU' gio,contaminantur. IdeoiplêPaulus addit, Meliùs eu nubete, quamvri. Sed Paulus de exce-ptioneloquitur. Siquinólunt Eftquiddamheroicum. He« idoneiadconiugium, autnon roica funtfupraamp;extraregu a, contaminantur in cxlibatu, hi nonfuntimitanda.
fciant,fèeireexceptos à commit ni régula,nee peccant, fl manét cxlibes.modóvtflnt tales, qui non contaminentur.
ChriftusMatth.ip. Suntali'
qui, quifeipfoscaftraueriitprO' peer regnunt cxloriim,fediioe omnes capiunt hoe verbum,ni* Equibusdatiyneft. Non omneshabent hoe doniim.quodhabui» iBaptift4,Cbriftus,Bafilius,Athanaliiis,amp; flmilesfanftt viri-Med«’' pres homines, qui nonfuntprajditiheroicis doniSjinaneantiW* an#
^V «tf ^hi id
^^ SXPLICAtlOTSXTVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jï5
*0ii’**'°™™”’’'®*’®§’j’æquot; Sicargiimentor.Bonum edmuliereni I^J‘«gt;gere.Ergo malum eft,mulierem tangere. Valetconfequera ^t/j''^''^'^'°*®^^quot;'^^®Q’'^’^^^o ■ Oppofit^ funt difcernenda non %f ’^‘■®™'’^nnegeniis , fedfecundum proprias differentias. lil), p'”**”'’''*quot;“m eftbonum,Ergo aqua eft mala, vel cereuifia gt;iiij ■?.’’l“'‘‘''*”“™gt;aquaamp;cereuiliahabentvnum commune gevlij '^P°^‘™gt;4“*®ftresfiio genere bona. Eodem modo re-^ L *P‘'opolJto argumento: Coniugium amp;nbsp;caelibatus, lèu vir \^ .’^“®'’t commune genus,fcilicet opus Dei ,vtrumque eft o-
’.'‘’quot;'“S'“™ * cafta virginitas, quæ eft lingulare donum «St ijj) '’.led ahis rebus inter fe differunt coniugium amp;nbsp;virginitas, Ç’^tiiiiginnihabettribulationem carnis, vc loquitur Paulus 1, '«l^’''’®^'®ftftatusvitaeplenus miferiarum, plenus magnorum ^^“■namp;curarum. Cælebsvita habet minus miferiarum ,amp; eft '^4.'*'°'^’'^°*’’”®®^°^^“”« cafus. Quaedam milera muliercula
®«rio,monialis,interrogataanteannosquadraginta,invi-
harutn regionû, quare abhorreret à coniugio, cùm tamé ^Q''.“f®^®adhocgenusvitæidoneaà accoramodata: refpon-!^*ïfcriptumeft,Qiiiincarnefunt,Deo placere non polTunt. j^^gt;ptumeft,Malediftus,quiponit carnem brachium fuum. Iil,'®/®^®™ulierculadeceptaàmonachisimpoftoribus,ratioci-i'hconiugium effequiddam carnale, quod Deo difpliceat. ■^. ’’locumPauliattinet,ft:itis quidfignificet phrafts Paulina, H^j^.^’eneJd eft, habere de lifta contra fidem amp;nbsp;contra benara u^’tiam. Ciim leremias inquit,Maiediftus,qui ponit camera L ’quot;”fuum,reprehendithis verbis fiduciam humanorû præ-
'’’.non reprehendit coniugium à Deo inftitutum.
Ariftoteles , Aftus agentiura Il », nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funtin patient!prædilpofito. A-
^ ^ ,^'’^^X***corporisnaturalis organici vitam habentis po ^^jid ’''’’’’’’onhabitatinlapide, aut in aliareinanimata,imô '■»vj,''’'”’5®l®^‘’bftat amp;caelo, fedtâtùmeftinipfiscorporibus, ’k4^.^’^®*“*“P®“quot;“’gt;*^®l^»H‘’*^““®^“^’®^®» dhpofita ad ^'’ifterio] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dicam vobisvnum exemplû
ijjjj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ' deAthanafio. Athanafius Epi-
^Ilrï''^^^™'’®^°^’®^®’’anorum,cuiusSymbolum hodie cele-'«Keliquaftriptain honore mérité habéatur, gubernauft
-ocr page 232-216 DE PXAICEPTIS amp;nbsp;CONSïlIU.
EcclefiainAlexandrinamannis46,(èclintra hocfpatiumtereftpul fus in exilium à tyrannis,acquidem exulauit priniùni in Gallic â' pud Treuîros,poftea exulauit ih Italia.amp; neceflê fuit, eum qusrerä multas Avariaslatebrasmetu Tyrannorum, amp;nbsp;tarnen ad extre-, mum eftreduAus in fuam Ecclefiam,amp; ibimortuus.Sifuilfet Atha nafius marituSjhabuiflêt Coniiigem amp;nbsp;Uberos,proféré magnadif-ficultateamp;moleftiatolefafletexilia. Nam aueilià coniuge amp;libe-ris,reseftnonvaldefuauis,nequid aliud dicam. Videtisigiturin hoe exemplo Athanafij,quam verè dicat Paulus,cælibem effe ad o-mnesfubitorumpericulorumcafusexpeditioreni. Econtramari-tus habet magna impedimenta œconoraica, qusfepe reinorantut nauim in optima curfu.
Occupâtes iUicitisflammis']
Bafiliusepiftolai, Quinondum eftaftoAusvincuKscon; jugi j, is habet furentes cupiditates amp;nbsp;impest’s, qui difficulter retineri poUunt, amp;perturbatur flaminis amoris ilJicitis ac
proHibiciSt
$
FINIS LOCI DEPR^^^^^'
217
TVDIOSIS IN ACADEMIA , L I P s- I C A • s» D.
A c T E N v s diétum eft fidelitcr de I Deo, de tribus perfonis diuinitatis, de creatione ho minis,amp;aliarum rerum,de lapfu primorum parentum,de peccato, ^ amp;nbsp;de Lege. Nunc accedimus ad alteram partemdoârinæChriftianæ,quæ com-tourpromiflionem de Mediatorc,amp;dcrcdcmtio. ij^nenshumani,deremiflionepeccatorum, de refti-f'ioneiuftitiæ,amp;vitææternæ.
1^0$doftrinx agnitio difcrimen facit inter veram ^'Ecclefiam,amp;rcliquoshomines. Etfi enim homines '^^Ldefiam retinent particulam Legis de externis ^'^quiaLex natura nota eft: tarnen doftrinaEuan MePilioDei,infolaEcclefiamanfit,amp; deinceps vf-i^’^finemmundimanfuraeft.Qu.i igitur volunt eife ,'‘«ncrcmembra Ecclefix viua amp;nbsp;fanélificata Spiritu .^•fciant, aliuddoftrinægenuscffc Legern, aliud Eu-^'iin,ideft,promiflionem deEilio. Dehocdifcti-1 Aioamiffo horrendæ tenebræ fequuntur, hodic f ®ona,Deoadiutore,dicereincipiemus,amp;omnibus i^^oHshortatoresfumuSjVt propter gloriam Dei,amp;fa-1 J^ïnimarumjhanc doétrinx pattern diligenter di-1 w. Bene valere,amp;Deumorate,vtlucemveri-
1 UtisfemperinEcclcfiaconferuet. Die3o ! Martii.Anno m, d. i. x v.
V* S.
ee
-ocr page 234-21?
' L O C V S
DE DIS CRIMINE I
G IS EiT EVANGELll
Pr^/^/û ûh^-er exce/^/^a //^ Lûeu0 ^f ôi/j?r/)^f)7eLe^â ^p/^ii^^e/^.
A CTBNvs cum irnëUtis vagiâ fumotm ^ de/èrtOjamp;aufîiuimus vocem DeiedennsDc^^' logum in monte Sim, inter fulmim amp;nbsp;^°'‘’' truâ,8c horrendos frAgores,ciuibus3iidicis,e^^^ Ccopuli durirsimi,8craxùcontremueruntgt;n^' IhturhiüoriaExoditp. t^une veto,Chndodlt;gt; i cente, ingrediemur in terrAin ChaniMSci^ / hortos bâlC^migenerohrsimiôefragranti(simi,hoceR,vtpropne f Schnefiguris dicam qiiod ièntio : Hnc vCque traâauimus hgi' lesmaterias,quiaLexe[l altéra pars dodirinx Chri{lhn^gt;^^^^ A fummaCapientiaEcclehXjexceptapromirsioneEuangelii-htVM h veroaccedimusaddodirinamEiiangeUjpropriamiquireddmi- h lisgeneroECsimoÔCFragrantifsimobalfamo. Vtenintbaldn^^ni n Ene dolore ranatvnlnera,8iiproadoreEiauiterrecreatcordi: na K perterrefadlas Siconllemaras conEientias voceLegd,Sîaceufi' N eionepeccati,amp;:denôtiationeirxDei,pœnarumqüi^^'^’^^^’^^'^,' ƒ ' EiaiiiterreEcitScrecreat medicus longé optimus Si prxdantiCsi' If musFiliusDei,annuntiansvocem Euangehj, in quateudit^ 5 iuEitia Dei,dequadicunttelîimonium Lex amp;nbsp;Prophets ,yt^ À PaulusRom.g. EtEautempoEent multa Cplendidèdiei,amp;cD‘ 1^ piosè denecenario diErimine dodirinarum pbilorophix,Legii Sc E uangelij : tam en, cùm onus Et, vt ait Euripides, nimiuin häquot; dari,8cmodusEtin omnibus rebuspulcerrima virtus: ero mis^ contentus reciiatione,vel potins indicationeduarumcaullaTuiri ^if propterquas fludîoEpietatis amareSimagnifacerehacLorp^ dediEnmineLegis ScEuageli] debent. Vna eü, quia velaindial
? R AE F A T I O. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2IÛ
^ ƒ cnmine vel ignorato,ignoratur Chriftus,hoc eft,officium '''tficiaChrifti,necintelligiturmodus,quohxcbeneficiaco-w^'^^^“’’®”^^gnitioveraChrifti,ipfavitaxterna:vttefta-notifsimum loan. 17. Hxc eft vita xterna,vt agnofcat, '‘'ne[reYerumDcum,amp;quemmilïftiIe(um effe Ghriftum. ^’Wuffaeftjquiahoedifcrimine ignorato vel obfcurato,non ^'S’tur.quxjamp;qualisjamp;vbi fitEcclefia, amp;quomodo difcer-i/fl.’;^üsfèftisiudicioDeidamnatis. Dehis caufsis tantum ^lj'^Hcè,hoceft,breuitcr amp;nbsp;nudè dicemus, remotis omnibus j^^’SibusjVtpofsimusetiam aliquid docere hac hora. None» '’^uenimusad declamationem,fed ad leétionem. Deprio-^'‘'hhanccogitationemomnes pij fufeipiant. Quemadmo-J^peculis imago noftrorumcorporumcernitur, amp;nbsp;his re-.^ ^''iualiafintnoftracorpora,albane, an nigra,ignoratur : ita J^“^*'*geftj fpeculo non agnoleitur gloria Chrifti, cuius quot;ïtionecópleélornon modöofficium, (cd etiam beneficia ’®Ooinini, amp;ipfum modu, quo applicantur nobis beneficia ' '’■Nam ex Lege timemus quidem Deum timore (eruili,(ed i^'’’''fugimusadDeum,vtoftenditexéplumIftaëlitarum,qui MiuiffentLegern ,cum quodam ftupore confternati fue-*iMofepetiuerunt,vtipfefungeretur officio legati amp;nbsp;Me-
.J'^’nterDeum 8ipopulum. Si enim,inquiunt,deinceps au “5heum tonantem amp;nbsp;fulminantem, adumerit de nobis, '^P^titenecelïeerit. Hxc hiftoria velut i n tabella pingit ef-V^egis rede declaratx amp;nbsp;inteUeft«. Qiiare opus eft alia
’ ^V^di^similiseftLegijinonftrantcnobismedicum Sa
' l^^'f'FÜiumDei.quifaucijviatorisvulnera,vtLuc. tofcri ' k’^‘''°l^tiat.amp;pofteainfunditfaluberrimum liquorembal-’ lt;''’’'1“6 his contentus officiis,addit etiam hoc è on'iragt;;x*,hoc * i!ii?’?'’^'’:®amp;audarium,quódYidelicetgeftat(uismanibusamp; i* kquot;'5’^gfum,amp;imponitiumento. Qiiód fi non intelligatur
nunc diccre inftituimus:
1) H b jt
ä^^'^^ agnofcitur officium Chriftifficut multi fingunt, ^ ^ünitantiimfuiffclegislatorem,qualis fuitMofes,aut So-??^'’guthis. Deinde ignorantur huius medici beneficia, quot;w fanare noftra vulnera, non exulcerare infiifione accti, ee z
-ocr page 236-.P R AE F A T I 0,
220
vel nitrircuiuseftmagnamordacitas. Lex, inquit Bapti(l.t,p« Mdiendata elbgracia ai;téamp; veritas per Chriftum fada eft. Df' nique,neftmlongiorinre püs nota amp;nbsp;aperta, non intellignut modus, quo confèquim ur beneficia Clirifti,remilsionem peed' torum, amp;nbsp;aliajiifi pruden ter amp;nbsp;ardenter dilcernamus à Lege vu* cemEuangelij. Veenim opera habent iè correlatiiiè ad Lege® vc more fchoJaruin loquar .■ fic fides habet ié correlatiiiè ad pr’' mißionem Euangelij.teftePauloRom.^-vbiinquit: SiexLe^ fiimushxredesjotioia eft promiftio,8ifidesinanisJdeoextilt;i'' gratis, vc Et firmapromißio. Hæc breuîter didafintdepni^^ caufla,hoceft,deagnitioneChrifti,amp;debeneficiis,amp;de æo ƒ appiieationis. Veniamus adaiteram cauflamjquxpropriepe^'' net ad Eedefiam. fixe no poteft agnofti, neque difcerni ab a ® damnatis/è(3:is,niEmonftratohocdHcrimine.Noneninipn'‘lt;’quot; fbphia propria Eedefixpoflefsio eft j nee Lex fundamentum EcdeEx,ièd iblavoxEuangdijeft Engulare kh/zha/of amp;nbsp;æ^^S^ ntum pretiofilmjquodifcerniturEedejfiaabEtbiliciSjludi'sre centibus amp;biafphemis,aTurcisamp;abomnibus hxretids.b^
«i
'll
omnes laninomines naturahterparticuJambegisniteHJg“ recinent, amp;nbsp;ex ea mul ta extruunt, amp;nbsp;ratiocinantur de hone moribus,amp;de externa diEipIinajYtoftenduntcarminaPno^) disjTheognidisjHeEodi^amp;alioruminnumerabiliuni'Sed vto mnes^quanuis fapientes amp;nbsp;eloquentes,prorfiis Lpj Euangdij,lèupromiftionisdeMediatore:Ita non limf Ethnici,Iudxirecentes,Turcxamp; Papiftx , qui oderunf|,„
cthnicuudxirecentes, i urcx « raputx ^ qui out-“quot; i ^^^ demnantvocemEuangeIij:depertinacibusloquor'S2 ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
tus tantum eft Ecdeftajqui vna cum Lege redèinteUeft^^o”*^ git vocem Euangelij,amp;vtriu/quegeneris dodrinsvium inte j cit.amp;exercetininuocatione,amp;in relia nis oietatisexerciois..
git,amp;exercetininuocatione,amp;inreliquisp--hxc,Deoiuuante,audietisaliquandopIuribus verbisexponi ip/aexplicatione. Quareomiflalongiori commendationenui Lochnunc more vEtato amp;nbsp;EhoJaftico,enumeremiis capita pt^^ dpua,quibus nobis propoEtumeftjhuius Loei Eimmaniw prehendere. Diftribuemusautemdocendi caufla hiinc Loc» de di/crimineLegis amp;nbsp;Euangdij in capita (èx.Primum récits definitionesphilofcphix,Legisamp;Euangelij gt;nbsp;qnæ cette de^^
-ocr page 237-f R AB F A T I o.
221
omnibus pusrisamp;pueUis,non tantiiin doftikin fcholis notißi-oiæelîe. Secundum capntdifcernecEuangeliumàphilofôphia. ^'oliimiisenimconfundere hxc genera dodrinarum, philold-Pliiam amp;nbsp;Euangelium.vt coqui mukaiura confundunt : amp;nbsp;quâ-'loamfspecommendainiisiuiientutirtudiaphilofophix, tarnen '’“'^volumushancpediirequaiTi amp;ancillamanteferrefuxdomi-quot;^icleftEuangeîiOjled fuumcuiquegenerilocuin,{èruataGeo-'’’'tricaproporcionejarsignamus. Tertium caputdikernet Le-l'oiabEuangelio. Quartum refutabit infulfum commentum ’P^ariim de tiipiici Lege, naturali,Mofàica amp;nbsp;Euangelica. Wumcapiitent dulci(sima commemoratio de hac fenten-jii^ucdidcmamp;vnum Euangelium fern per fnerit in Ecclefia, fOvrqueabiniciomundi.Exquofèquitur.fèmpervnamfuifle ■^nam,vnamfidem patrum amp;nbsp;noltram, vnum Spiritum in J’'ous membris Chrifti , vnum modum faluationis amp;nbsp;iu-jiil^’tionis, amp;nbsp;eadem beneficia pertinentia ad omnes amp;nbsp;fin-h’^oredencej^ leq; alia,aut plura,aut maiora nobis dari,quam /‘««.autDauidi. Sextum amp;nbsp;portremum refutabit confufio-(jp ,'''orxÉccIefix,amp;aliarum{èdarum. Multi enim ignorantes Jf'’^en Legis amp;EuangeIij,dicuntetiam inter Ethnicos fuifie gt;11, ö ^eclefix.Adeoenim miranturCiceronem,Xenophon-Slip ^“^O’iemjVt non dubitent affirm are, hos viros fuifie mem-Ale(îæ,amp;non minus faluatosefl'e,quam Abraham aut Da-’''01. Hisferècapitibusdefinieturnoftraexplicatio. Ne Gütern tota hora nobis effluatinter®öA42zó/zjraj qux
tarnen non fiant prorfiis mfi^ya,, accipite, fi vultisjprimum caput.
ce 3
-ocr page 238-222
Definitio philofophiæ, Legis amp;nbsp;Euangelij.
C A P V T I.
Philofophia efl particule Le^ü. Ideo non e^ oWitteniU etus mentto in hoe loco.
V V M necefle fit difenmen dodrinarum p ■ lofbphix,Lcgis amp;Euangelij in Eedefiaextar^ [propteragnittonem Chrifli, amp;nbsp;ipfi»^ Efdf/w^ J familiarifiimè notum effe omnibus,oroMf* definitionibus,qux hoe ipfum difcrimen o^f™ dunt. Sintigiturinitionotxdefinitiones.P '' lofbphia eft cognitio artium dicendi.matne-
matum,phyficcs,amp;prxceptorum de moribus.extruftaexprui-
cipiis (peculabilibus amp;nbsp;prafti-cis,cuius finis vitimus aut eft
digna.
Agnofcitisexemplumcaufla* (cientia,auta(ftio noftra laude bs definitionis. Cauffa efficient philo(bphiïE eft Deus, qui trau -fiiditin creatione, in mentes nu manasdiiplicesnotitias,3-ê6'fi)wz5ts-;^ ®e5tKT7«às-,id cft,fpec‘quot;^^'* les amp;nbsp;aftiuas,vt ita dicam. Ex his principiis extruiturvera pniluƒ' ph5a,vtGeometriaextruiturex hisprincipiisiTotumeftniainsm parte;fi ab xqualibiis«qualia fiibtraxeris , reliqua erunt «qu^' liaamp;c. Ethica verö,feu moralis philofophia extruitur exhis natu-ralibusnotitiis:Deoobediendiimeft)uxta difcrimen honeftorum amp;turpium Honeftè viuendumeft: Nemo Ixdendus eftfineiufta caufla.iSuumcuiquetribuendumeftamp;c. Deinde Etmentioobie-fti,feufubielt;ftiindefinitione. Verfaturenim philofophiaaut circa (èrmonem,aut circa rerumnaturam,autcircavitamamp; mores. Ad
forraandum (èrmonem pertinent tres artes, Grammatica, Diale-ftica amp;nbsp;Rhetorica, vt omnes nouiftis. Ad phyficam pertinent ma-them ata amp;nbsp;phylîca propriè diéla. Tertia pars ip(b nomine eft nota, videlicet Ethica,poftea fit mentio cauffa: fin alis. Sicut funt duo genera principiorum:itafunt duo fines verx philofophiæ,quoriini alter
-ocr page 239-DETINÎTIO PHILOSOPH! AB, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;22J
’’nrconfiftitincognitioneliberali,akerina0tionemorali laude di {i'ä.DifcinuisPhylicam amp;mathemata propter liberalem feientiä: •l“'i feientiaeftqusedamperfeftio mentis, amp;omnes naturaliterfci-'^efiderantjVtinquit Ariftoteles in».MetaphyCamp; Cicero in t. Of-' Ethices verb finis non eil cognitio,fed aftio,telle Ariftotele in j. . ’ƒ£■amp;Cicero in i. offic. amp;hiquidefunt fines veræ pbilofophiæ. '^stisigiturquod philolbphia tantùmhuic mortali vitæ feruiat, j'tlïmilis folio. Vtenimfoliünonfemperfloret.fedinautumno ’^''dit ex arbore, amp;nbsp;flaccefcit,tandemetiampntrelcit:lic philofo-''’jVtaitPlato,tantumell meditatio mortis,non eft cauffa vit» *^»1. Euangelij verb vltimus finis,neeeft doftrina, nee prsece-™W de agendis,fedconfolatioviólrixpeccatiamp; mortis, amp;inchoa-^'“^itiae amp;nbsp;vitæ æternæ,ficutfuo loco audietis. Hæcde philofo-
J^xDeiedxternaamp;immota làpientia, amp;nbsp;régula îuftitixin peuius radius in creatione in Angelos amp;nbsp;homines transfulus 'pricipiens de ardenci diledione Dei,8c puro amore proximi, f’''lgt;gt;bénfque contraria,ac promittens quidé prxftantibus hanc '‘^dientiam fine peccato,ingentia prxmia[Q«i/rrmf hae.viuet m jcontr'averbdenuntiansviolantibus huneordinem, aternam
‘''’'Dci.amp;pœnas xternas,proponcnda cùm vniuerlb generi hu ^''Ojtiim vel maxime fecuris
^‘'ypoentis, vt ineis excitet Hæcdefinitio nonindigethoc ^’'’tionempeccatijamp;pauores ciuidemtemporelongadeclara-^'ndos,quifineconfolatio- * ^«âgelij funt initia mortis
Hæc definitio non indiget hoc
tione,cùm aliquot menfes com
moratifimusin Loco de Lege, amp;inlegalibusmateriis. Quare
, _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantum propter ordinemamp;me-
^ûnunc repetobreuiter ea,quæfupràpluribus verbis funtdi-i ^«enarrata. Accedamusadtertiam definitionem.
\ ,n^^^”g®liücftprxdicatio pcenitentix,amp;promlfsionis, quxnô j ''ituralilucenotajlèdexarcano confilio diuinitatis per Film phtaefljquaDeusexhibetremilsionempeccatorumjrcconci-^'gt;onem,donationem Spiritusfanéli.iuftitix amp;nbsp;vitx xternx, j^ ^ptçtNlçdiatorcmjôc per eurn gratis fiele accipictibus prorniC» ‘’“'«tn,proponenda conftem atis mentibus, vt eas libèret à fenlu
-ocr page 240-irx Dei aduerfiis peccatura ,amp;. in eis accendat agnitionem mife* ricordix propter Chriftumpromiflx,amp;initiavicxxternx.
In his definitionibus agnoicit pius leftor fparft efle fëmini totiusexplicationisjquxdeinceps proponeturde dilcriminephi loibphix.Legisamp;Euangelij. Etfi enim difficile amp;periculofum eft conftituere tantarum rend
intégras definitiones, tarnen hasirarecitaui,vt indicium e-ruditis amp;piis pcrmittam,amp; pe tam, vtfi quid defiderant, me-iiores tradan t ra ihi amp;nbsp;alii s.
Primum caput continet tres definitiones:vnampliiIofophiÇi alteram legis moralis, tertian! Euangelij,quasdefinitionesaiit fimiles mandent memoriiiu-niores,quiaturpeeftin Eccldi*
veiTari.amp;barum return prorfuseffe rudern amp;nbsp;ignariim,cùm qm-dem quotidiano lèrmone hxc vocabula repetantur amp;nbsp;inculcentuf. Eftautem verifsimumdiftumlurifconfultorumtOninisdefinitio eftpericulola.Quiacumficfons explicationis, eftobnoxiainukis cauillationïbus. Nemo enim eft tam ftolidusamp; ftupidus, qui non pofsiccanino den te arrodere definitiones, quantumuisoptimas, amp;nbsp;à fummis artificibus conftitutas , fèd propter cauillationes amp;nbsp;«• lumnias,nihileftremittendum deinduftriade diligentia. Nihile-go animaduerto pofte reprehendi in definitione Eiiangelij,nilïhoc vnum,quoddicitur,Euangelium efle prxdicationem pœnitentix. Vtiturautem Chriftusipfehac forma verborum,cfini poftrelhrre-Ólionem dicit Luc.vlt. Óportuit prxdicari in meo nomine- Qu!“-Pœnitentiam amp;nbsp;remißionem peccatorum. Hxc fententia h.'sverbis enunciaturapudMarcum;Ite in orbemterrarunigt; dprsdica-te Euangelium amp;c.Significat autem poenitentia nontartuæ vnara partem conuerfionis,(cilicet contritionem amp;nbsp;pauoreffliledinScri-pturavfurpaturprotota conuerfionead Deum,aquacertenonpo teft,nee debet remoueri men tioEüangelij.Eft igitur verifsimapro-pofitio,Euangeliumeft prxdicatiopœnitentix,fiintelligas voca-cabulumdetotaconuerfione,amp;fèruesdjftinftionenipartiumcon-iierfionis,lt;amp;cuiulquepartis proprietatem. Etfienim Lexarguitto tam molem peccati,tarnen hanc Ïpeciem, qux eft incredulitas Jeu diffidentia,lèu noncredere in Filium Dei,nominatim, difertèaC proprièarguitvoxEu3ngelij,Ioh.!6.Deindequodattihet ad fide®) quxeftprxcipuapars pœnitentix, certum eft, non ex Lege,fed rr Euangeliooririfidcm,vt teftaturPaulus Gal. j.LexqoneftexÂde,
-ocr page 241-UBFINITIO P HIL. LEG. amp;nbsp;BV ANC. 22$ ^PïfConuerfionem,fi4es’öoneft exLege. Sicut enimopera fe ha-'JtcorrelatiuèadLegemritafides habet fe cófrelatiüè ad Euan-^m feiiadpromifsionédeMediatore.tefte Paulo R.om.4. Ideo ^’'iegrätis,vtlitfirmaproinißio. Neque eft opus longacófirma-'’quot;sinremanifefta amp;nbsp;omnibus nota. Quod ad tertiam partem at-''’'’.qusvocatur nouaobedientia.certum eft, Legern quidem do-Squa: amp;nbsp;qiialis obedientia Deo placeat,fed cur,amp; quomodo pla ^nondocet Lex,fed bate eft propriaEuangelij fapientia. Fidee-Mabilitur Lex,amp; in Chrifto fumus eófummati, id eft,fide pro-^Chriftum placet non(blümperfona,iedetiamobediétia. Qiiid 'Mo,112cdeclaratie habet incommodi, aut quam confufionem ^finarum parit? Verèdehypocritisdicitpfalm.53. Illic trepida-^'tgt;niore,vbinonerattimor,hoc eft,metuuntculpam,vbi nulla ’'“IpæàChriftusinquitvenuftifsimèinEuangelio, Hypocritas Infantcamelum, amp;nbsp;percolant culices. Item, cernunt feftucam in ''msociilo,interim négligentes trabemin fuo. Nulla fequitur MofioLegisamp;Euangelijjex eo quodmentiopœnitentiæ fit in ^quot;ptioneEuangelij. Ac , vt cetera omnia omittam breuitatis J*IIïiqui5efttammentecaptus,tam præceps,tam auerfusàveri-'^uinonintelligat non efte diuellendam reraifsionem pecca-;^'''àpræ(ènticonuerfione adDeum? quiaiuramentum diuinü 'quot;''•’•JJcopulat hæc duo adamantine vinculo, pœnitétiam feu ^quot;'ffionem ad Deum,amp; remifsionem peccatorum, amp;nbsp;vitam x-M®.Hïcenimfunt verba iuramétidiuini: Viuoego,nolomor-,''’Mcatoris,redvtconuertatur,amp;viuat. Difertè dicit, Vt con-M‘'ir,amp;viuat,vtfignificet,non effe feparandam remifsionem %rumàconuerfione. Sed quid opus eft verbis in re tam ma-(^ Doleainuspociiis tantamefle hominum malitiam,amp; leui-’ w ^f“rorem,vtaufin.tcontradicere manifeftx veritati,amp;of-1 M*t«tenebrasSoli,poftquam venitadmeridiem,imö fugiamus j MlamoresSophiftarum,qui negant, Euangelium efte prxdica-1 ’'oipffinitentix.tanquam virulentes farcafmosDiaboli.quifu-j Mè amp;nbsp;lafciuè infukat Eccleliæ,quafi ignorer,quid fit Euan-■ gelium,amp; nondum tot feculis didicerit,quidprofi-teatur,amp;quas res compleélatur
nomen Euangelij.
« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff
-ocr page 242-22.6 ƒ De difenmine philofophiae
amp; Euangelij.
CAP. ir.
A v t v s ad Colofl” 2.inqui(:, Nemo vos deci-piat per phüofophiam. Hiinc locum Pauli arri-piuntaliqui mordicus,amp;eo abutunturadrepre-henfionem amp;nbsp;vituperationem pWIofophM“ ƒ philofbphiaofficiatlumlnibus pietatis,amp;noaft ^1 concéda Chriftianis hominibus. VerùmPaulus hoc vult,retinerideberedifcrimen vtriufq»«“’' drinx.amp;vitandamefleomnemconfufionemSophifticamilo''“”’ generum,philofophiædicoamp; Euangelij. De hoc difcrimine P’“” monebimus in hoc capite. Neque enim volo iamftudiolispra^^^r« intempeftiiiam beneuolentiara, amp;nbsp;inftituere longum enconi*“''’ philofophix, aut apologiam opponere iniuftis vituperation'®“ ' HæcenimDeibeneficiofoiiant quotidiein veftrisauribus,amp; ^^ iamfuntnotapuerisamp; puellis, (edtantiim monftrabo con^'^“®® Iimites,finesamp;terminos,quidiftinguuntvtrumque genus00 næ. Non dico milcendam ede philofophiam EuangeliO)*]quot;''^® niis hoc dico,philofophiam anteponendam ede Euangebo/au^ ^^ ponendam.Nequaquam debet anteferriparua fcintilla,q®^ ,. fapientia philofophix.ipd Soli iuditiæ,id eft, Chrifto amp;nbsp;E®^®§ Sic enim Propheta Malachias appellat Chriftücapq:*^® ^^ fatuitas, quxdementia.anteferre lychnum ardentem vel Icin lampotiùstanto fulgori amp;/plendori, quimundum iHuftratv uerfum?ChriftuseftveraIux,illuminans omnem hominem)® haecadcribimusphilolbphiæ , fed tarnen eidium locum relink mus. Multôminùsopponimusphüofophiam derationisarguwe ta articulisfidei. Taceat mulier in Ecclefia, id eft, non oppoot philofbphia,non vllaratiohumana Euangelio: fed hoc pr' ’ de quo dicit Paulus a.Cor.io. Arma militiæ noftrænon funtcaf® lia,fedfuntpotentiaDei addeftruendas omnes molitionescon'. Euangelium. Et redigimus,inquit,omnem intelleftumin cap® tatem,inobfequium Chrifti. Sed his omnibus pofitis amp;nbsp;con®^^^
-ocr page 243-DEDISCRIMXHB nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^x-»
, ‘'ntverifsima.æternaamp;immota.tamenfuus locus trlbuatur '*6|^
11 “''tiam aliqui,qui paUm editis libellis, fcribunt, magis iam in n ’''sfonare vocé Ariltotelis vel Platonis, quam Pauli, aut Efaiæ. Jquot;’^‘'tatnineptus,quihocfaciat?fedtamennon poffumuscare-; ''’'’'adminiculophilofophiaî.
u^fâphilo(ôphia,qualem fupràdelcripfi, amp;nbsp;promifsio Euan-ri®gt;fferiintinitio,obieôtisjamp; fine. Nam Arithmecicam auta-ij^philolophixpartem nonordimur à Ieâ:ione,lèd afferimus K^um defcriptiones initia nobilcum nata,vt numerationem, /''’»enhonefiorumamp;turpium^amp;alia. Euangelij veto fapié-l ’igèaliterdifcendaeft. Cùm enim nequaquam natura nota ^'ÇelTeeftjeamcognofci tâtùmexpatefadione diuina.qiiam |i^»nmeii(àbonitate poft primosparentes literis mandarivo 7p2rProphetas,ac deinde per Apoftolos-Ideo Paulus nos ad . *°ne^ldeducit,inquiens,^.Timoth.4..•Aßiduuseftoinledio-^Ecclefiam alligat ad fontes Ifraëljd eft, ad libros Propheti-. * Apoftolicos. Primùm i-
‘''‘fphilorophia amp;nbsp;Euange- nbsp;nbsp;nbsp;Su Pauli diâum omnibus fa-■^ difFerût nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miliarifsimè notum, amp;nbsp;tenea-
'“• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inchoatione. tur tanquam præcipua régula
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftudiorum.Sicinquit Paulus in j^Tgt;motb,cap.4:Sisafsiduus amp;nbsp;diligens, primùm in leftione, t^’^findoftrinajpoftremöincófolatione.Breuiseftaphorifrnus, j^önftiatoptimam difcendirationem;Sivis,inquit,difcereEu-J «m,ordire tua ftudia,non à notitiis naturalibus,vt fit in phf ij^gt;a.in fcliolisphilofophorura.fedaleftione. quorum fcripto-. ’ Propbeticorum amp;nbsp;Apoftolicorum , dequibus Dominus in-
1. ^olian^.Scrutamini Scripturasamp;c. amp;nbsp;pfal. 68 dulcifsimè in-iMenediciteDominoDeodefontibuslfraeLFontes metapho-! inyPpeUat fcripta Propbetica amp;nbsp;Apoftolica,ex quibus haurienda 11. ,®^'’*quot;aamp;confolatio propria Ecclefix,amp; difcernens Ecclefiam t^isfeais. Iam quxrat aliquis, Quis eftfinis ledionis facrarum jij®f3runi?Relpondeo.Poëmata leguntur principaliter propter e-luentiam amp;voluptatis caufTa. Sed alius eft finis leftionis Scri-Médius quidem finis eft doftrina, vltimus vero «Sc prin P«is eft confolatio,fed base ex fequentibus difcriminibus reftius wetuntpercipi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff »
-ocr page 244-228 PHIIOSOPHIAB amp;nbsp;EvANGELII.
Deinde magna eft obieólo- Scitisquidlitobieâum.Ottt rum dißimilitudo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ft obieftum eft Iiixamp; color,au-
rium obiedum eftfonus amp;nbsp;vox, vt de ceteris fenfibiis extemis non dicam, amp;nbsp;eorum obieélis. Sicut igituroculus verlat urcircafuum obieAumJucem amp;nbsp;coloremn» philofophiahabet Cuaobiefta.fuas materias,quas tradit, amp;nbsp;inqui-bus explicandis verfatur, fua item obiedahabet Euangelium.
Nam philofophia eft elegans dodrina de iis rebus,qux ration! fubiedx ftint,amp;huic mortali vitx lèruiunt, vt verbi caufl'a,dera-tione difterendi.de numeris,de figurisjde motibus corporum ca-Jcftium,de anni deftripnonejde metis terrx, de qualitaubus eb-mentorum amp;nbsp;mixtorum,de naturaplantarum.animantiiim.ge-marumamp;merallorum,defabricatione humani corporis,dei' dionibus an imx, de mutationibus im periorum, denique del“' ftitiaamp;iure,amp;omnium virtutum officiis. Hanedodrinaatper-nari nihil aliudeft,quam perturbare omnia, amp;nbsp;permifcereAto-tam vitam immanem amp;nbsp;barbaricam reddere. Sublata enimanni
rationejquantætenebrx eflent in hiftoriis Ecclefix amp;nbsp;impe-riorum, in iudiciis, in contra-fti buSjdenique in tota vita.
Mementotednosinfign^®'®'
cos Grsecorum Theolog*”'''™’ Bafilijamp; Nazianzeni,qi'°5 inter m memonam re propterprxfentemtradationem.Bafiliusfcriplitlibella” ^^jj^j. cionemdevtilitatibusledionisGrxcorum poematuwdnf® ,_ loproponit venuftißimam limilitudinem in lianefente”''^’ admodum in arbore differunt folia amp;nbsp;frudus, ita ditferunt p ^^^^ fophiadc Euangelium. Sicut enim folia non quidemnüW'yi’^ pus humanum,fed tarnen funtornamento amp;nbsp;praelidio ipi’^ ^“ ^^^ bus: itaveraphilofophia,qua; non confunditurcorn Euang® ' i magnum huius vitæ ornamentum,necleueprxfidiun)Theo og • Non enim certèpolTumusdifputarecontra hxreticosdel H“ miniculisphilofophix,dequarenoneftiamdifferendumplu ' Sed vtfrudus iurè ac merito anteferimus foliis, quianutnun . ftra corpora: Ita in infinitum anteferenda eft fapientia ft^^^g^ mnibusphilofophorum dilputationibus,quarouiseruaitis ^^^^
^dULlUUa. V^UIU ^ULdU UiVl VCUUtWUO ut IIVV UIIVI*»*—- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .
gnihcat Euangelium,fQliafignificantphUofophicas ‘^“^’“^^'^^j^,
-ocr page 245-aio
DB DlSCRIMTNB
^lïianzetius verb in funebri oratione, quam fcripfit de Baiilioa-’''lt;oamp;fratrecharifsimo,iic réfutât vituperatores amp;nbsp;contemtores Wophix,intendensdigitum adcauffam ,amp;adfontem , ex quo ?'*'gt;atcontemtus pbiloibphix. Sicut impudica mulier nihil magis ?*^*!invotis,quàm vtomneshoneftx virgines amp;matronx fintta-rilnaliseftipra: fic,inquitNazianzeniis, indodi ideo vitupérant •™™ophiani,vt inter fui Umiles, inturba fui limilium pofsint la-''quot;iamp;efFugere infcitix reprehenlionem.Scientia non habet inimi-'*''!iniliignorantem.
1 ^lEuangeUj fapientiaconcionaturdearticulis ignons ratio-l''’iHribusperlbnisdiuintcatis,deduabus naturisin redemtore PwManavirgine deEcclelïa.de gratuita remifsione pecca-de donations Spiritus
1’^1 de raiurrectione mor-
In prima parte Symboli di-cis, Credo in DeumPatré: cùm nommas Patrem ,nece(reeft,te
''''im,devitaxtenia.
^'‘fceredifcnmenperfonarum.Quianunquam Pater eft fineh-P’inde in alteraparte recitatur aniculus, qui pertinet ad re-P'oreiin,adChriftum natum ex Maria virgine \c. In tertiapar-Lquot;’’igt;oli,nónne dicis de donatione Spiritus fanéti, de remifsione r*torutn,derefurreftione carnis,de vita sterna?
ps tintas res prorfus igno- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omnibus pils debent nota
l%fophia.Ythxcdiftatc- effeteftimoniavocisdiuinç.quç püit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;declarant quantum interfit in-
j i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ter humanx rationis fapientia,
1 ij^fium,vtPaulusloquiturEphef3.amp; alias f^pe, abfcóditum 1 c^Verè Euangelium eft myfterium,feu arcanafapientia igno |C''''înærationi,finediuinareuelatione.Hanc fententiam con-Paulus in priore epiftola ad Timotheum, cap.j.inquiens, V quot;/‘''pbfos'p.i'y.ÆêçiTOTMf ïua’iÊu^tf fzuçMpiovjideftjfineomnico-r'''’gt;,conceffu omnium,omnium confefsione maximum my-r'''tneftpietatisnoftræ,qubdvidelicetDeus manifeftatus eft in
''*iuuntamp;digerunt,vtvitemusineptias,velpotiïis furorem amp;nbsp;'’quot;laineorum,qui audent comparare Xenophontem Abrahs, “'tuonemDanieli. Kemoucatur ab Ecclefia hsc audacia fin-
-ocr page 246-'230 PHILOSOPHIAB amp;nbsp;EVA.NGS1I1. j gendi quidlibét, amp;nbsp;Ibm niandi omnia pro arbitrio. De Abraham fen 1 ij biturlohan.S: Abraham optauitvidere diemmeü,amp;vidit,amp;exul- ^^^ tauit. Quomodo vidit Abraham Chriftum,amp; eius beneficia? Reip° deo.Primïim inpromiCsionedeMediatore, quæad ipfiim Abraha repetitaefthis verbis:In (emine tuo benedicentur omnesgenees. Deinde excepit Abraham hofpitioMefsiameunteminter duos An* gelos,vt fcribitur Genefis i8. Sed audiamus ipladifta.
Matth ti.Nemo nouitPatrem,nifiFiIius,amp; cui volueritFilius reuelaref/rzZ/fet intmamp;forti,forü quidem voce minißerq,intus aiitemfn Spirttumfunctu!n]loha.n.t. Deum nemo vidit vnquam [ideß^ffen' tiam amp;nbsp;roluntatem Dei de noßra /alute j Filius, qui eft in fi au Patris» enarrauit nobis. I0han.17.Hxc eft vitaxtern3,vtagnolcant,te Hoc diftum Iohannis vaU» folum elle Deum, amp;nbsp;quem mi- memorabile,difcernitdiuiniti-fiftilelum efte Chriftum. tem mittentem àperfona miflâ.
Tota diuinitas inifit Mefsiaffl, Vtfieret viftimaprogenerehumano,amp; fungereturofficioxcerni Iacerdotisamp; régis in Eccleha. Hanc mittentem diuinitatem appellat Chriftus verum Deum. Perlbna verb milTaadEcclefiain,non eil Pater,nee Spiritus fanétus,(èd Mefsias (eu mediatorellA»7lt;^/de quo dicit Iohannes, Verbum caro fadum eft, amp;nbsp;habitanitinnobis, amp;nbsp;vidimusgloriam eius, gloriam quafi ynigeniti à Patre, plenum gratia amp;nbsp;ven täte.
j.Cor.i.Cùm mundus non cognouiflet Deum ftpientem per Gpiétiam,placuit Deo per ftul-
tam prxdicationem laluosfacc Non hoe dicit Paulus,qiiod recredentes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nullaprorfus fuerit notitiaPe»
naturalisin Ethnicis extra Ec-
clefiam.Nam fi hocdiceret, fècum ipfe pugnaret in explicationf quia Rom.i. clarèinquit,Quantum deDeo cognofei poteft,tan£Uia fuitnotumgentibus. Deusenjmmanifeftauiteis,ideft,indi(iiteiS duplex lumen. Primùm,lumen fimplex,quod fit Deus. Deinde»• tiocinationem quaerentem veftigia diuinitatis impreffa creatunS' amp;nbsp;clarèinquit in eodemcapite,Infinita amp;immenfadiuinitasamp;pigt;' tentia Dei conlpicitur in operibus mundi. Quidigitur vult bot|‘’'' cofignificarePaulus,cùminquit, Cùm mundus non cognouw« DeumfRelpodeobreiiiterfineambagibus; VultPaulus difeerner« notion
’ll
©B DTSCRtMlNB
23t
■j ptitiam Dei pbylicam feu pbilofopbicam afapientia Euangelij, , IWidicat,Etfi eft aliqualux,aliqua notitia Dei in mentibus, non-’ l'''t^‘“®®’^“*'^^P®^^*P^“quot;*»qu*confirmaturamp;excitatur a-^ |^quot;'®'’®°P®rumdiuinoruna,tamenhxc fcintiUa non fufficit ad ' K''''quot;’gt;quot;®'^'^‘-®rnltEcclefiamabaliisfeftis. Aliaeftfapientiapro-* lto*p''^®*’4“æ^°^^ patefacitaditum adxternambeatiiudinem, k, ’' ’’'^'^'’^claue fores regnicxlorumaperiuntur. Hoc vult di-’ |n?^°''^®c‘^icgt;t,quod Flacianiamp;alij infulfi homines ir.de vo-' lli y’'^f'*°’'® gt;nbsp;®‘”* transformât hominem in pccudem. Stultam • L’''atlonemvocat doftrinam Euangelij, qu^ftultavidetur, non
1;. “ftrento differunt h^c doftrinamm genera vlti m o fine.N am ' vMrinxphilofophicx auteft fcientia,autaftio noftra. Eu-Lpiim veró Deus patefecit, L 'Wxfuxtradidit,vt libe-
Paulus t.Timoth. 1. Certu8
K^'Wuxfuxtradidit.vtlibe- fermo amp;nbsp;dignus.quem omnes
Posapeccato amp;xcernamor ampleaantur.quem omnesfuf-
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cipiant, quod Chriftus venit
. L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inhuncmundum, vtfaluos fa-O®«atores.Quid eftfaluosfacerepeccatores?eft liberate à peo-pA morte aeterna,amp; reddere liberatis boc modo iuftitiam amp;nbsp;vi-F’tetnam.
L^tfiniseft,vt abolito peccato amp;nbsp;morte, fruentes communica-^^''■äpi^lnlâ:, uiliinx amp;nbsp;Ixtitix Dei in omni xtemitate apud 17^iuamus, amp;nbsp;vicifsim eum
j '’^emus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j.Petr.i.finis,TiX®quot; noftrxfi-
I s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deleft falus animarum,ideft,x-
' ’ |^^alus,aeternavita:ideocredimusin Chriftum, ideo baptlfa-
’ Adeoaccipimus »ojrayUrcorporis amp;nbsp;fanguinis Domini no-y«Cbrifti.vtviuamus cum Deoin omnixtemitate, amp;nbsp;fine fi-Z^mut eius cofpeftu amp;nbsp;fapientia,amp; fine faftidio eum amemus, * quot;“'faugatione celebremus auftorem tantorum beneficiorum.
’ /'R'mAuguftinus in lib.vlt.de ciult.Dei.defcribensvitamxter-
l'^^“'^^*®o»«»ta»ea- DeindenuUarestam eft fuauis, à qua Pindern abaUenemur faftidioquodam amp;facietate,deniqüe fa ' pinKacvitadefatigamur in cuiufcunque rei traftatione, fed in
-ocr page 248-231 PHILOSOPH! AB amp;nbsp;EvANGELIL vitaxternanullus erit finis bonorum cæleftium, nulla fatietas, amp;nbsp;non poterimus explore cor amp;nbsp;linguam laudatione Dei. Mifericor-diam Deiin æternum cantabo,inquit pfalmus Sp. Hæc dico,vtin-telligaturfinisEuangelij,quieftfalusanimarum. Cùm autemno-minacurfalusanimarum,non excludunturcorpora, dequibus a-lio locodicitiir. Pertinet hue amp;nbsp;Pauli diftum J Cor.i. TuneDeuse-rit omnia in omnibus beatis.
Etfî enim
philofóphiaanxièqnxrirconfolationes Siremeclii I
dolorum .tarnen fateturimbe-cilliorem elle medicina, quàm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cicero in epiftolisad Atticu.
morbum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in j.TuicuI.PhilofophoriiincO'
folationes medentiirj non vul* neribus,(ed tantum cicatricibus,id eft,Philofôphivtcunquedemul cent animosin paruis doIoribuSjfèdquandoventumeftadvulnerj cordis,veraeft vox Poetæ. nulhi fanantur vulnera cordis ope. Sw deconlblationeverbi diuini dicit plalmus tip. Hæc eft confolaiw meainaffliiftionemea.quia eloquiumtuum viuificauit rae,«!«^ efficacitermeconfblatur, ita vtnunefentiamnouam vitara, DO*'^
læt.itiam,qux eft guftus quidam vitæ æternæ. Item in codera pul' 1 mo:NifiLextua,ideft,do(ftrinatU3efletdeIeiftatiomea,turrfP^''quot;' J feminaffliôiione.Etpral.94: Secundum multitudinew dolorum « meorumincordemeoconfb!ationestuæ;tux,inquit,idtftgt;draquot;J® x nonhiiman2eviuificaueruntme,lt;S:2.Cor.i.Paukisinquii,VDta -
unaat arnictio,ioiaDunaatccconioiatiolt;xc. næcüuunu-— u adilluftrandumclifcrimen fcriptoriim philofophicorum p mm. Legit aliquis veftrum quinque Tu feu la nas di/puf^^æ”^® i £
undat affliftio,ibiabundacamp;con(blatioamp;c. Hæcomniadicuntuf St
ceronis,amp; non admonitusexiftimatlèmagnuintheiaurumcoDi 1 lationis inueniflêjfèd venit ei vfu verè, quod in prouerbio dicituf, 1 carbones pro thefauro. Non hæcdico, quafi fuperbè reünens ^ut contemnensCiceroniana,lèdreélèextenuo omniaplidofophiW
licæcogitantivenitin mentemeinshiftonx.quxàMatchaoc^P' |jj,( J p.recitatur. Vt enim tibicinesin domolairi canuntfunebria^' minajnecpofl'untredderepueliæmortüxvitam.-ita philofopquot;' eftmeditatiomortis,ideft,querelademifèriishumanis,qu3f“. 1 necCauflàs,nccremediaceniit. Euangeliumveroeftpotéw ^ j
-ocr page 249-DEDISCRIMINE P HIL. amp;nbsp;E V. 235 J^Wutem omnicredenti. QuiaFilium Dei dominum noftrum 'lumChnftumcrucifixum amp;nbsp;''^ufeitatum monftrat , qui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ofeæij. De manu mortis re-
‘*»r$is mifèriarum humanarn dimameos,amp; de manuinferni J’®litis,reftituit nobis iuftitiâ eripiam eos: ômors, ero mors ^vitamsternam.
Ofeæij. De manu mortis re
tua, ôinferne,ero peftis tua,id
eft,vt Paulus inquit i.Cor.15. A-'“'5usmortispeccàtum,peccativeto potentia Lex, Deo autemüt ^'^''adanti nobis viftoriam aduerfuspeccatum, mortemamp;Diabo-’quot;' per Dominum nortrum lefumChriftum.
'^osverfamini in ftudiisphilofophiæ propter duos fines,primum ^’pterliberalemcognitionem bonarum return,deinde propter J^oneshoneftas,feu propter honeftamdifciplinam.Quandoenim ''^tisphyficam aut mathemata,inftruitis mentem, vt philofophi \^untur,copiabonxdochrina; de return natura, de motibus cx-^'“us,de3nnitatione,dediftantiislocorum in tetris amp;c. Harum 'f'irtiprofefto eft liberalis cognitio, amp;nbsp;digna homine. Echicam '’f^difeitis non propter cognitionem tantum, fed multo magis JjPtsraäionem: quia finis Ethices non eft âiâ^ninf, led ®e??'f. ^*Ariftotele,amp;hiquidemfunt fines philolbphix verx. Euange-'''’'Verödifcitisin templis amp;nbsp;infcholis propter ahum finemyhi-'“’#.videlicet propter confolationem,qux eft, amp;nbsp;eritviftrix pec-'’''^inortis,amp;inchoatrixiuftitixamp; vitxxternx. Sed obiiciat a-^’'ftontrà: Annonetiam in philolbphiafunt loci conlblationû?
. Pandeo: Omnes loci confolationis philofophicx funt legales, I* ''^'particulaLegis,fedconfqlatio,qux in Eccleliaproponitur,nô
^tùra legalis.fèd multo magis Euangeltca. Qui autem fint loci j^ueconfolationis.philofophicxamp;Chriftianx,fuo loco amp;nbsp;tern j/dicetur,nonneceffeeft,nos omniamifeere amp;confundere. O-’”rtiedicinafiiperànsmorbumeftfortiorquàm morbus, iuxta ji’'*'^tn,qux traditur in phy lie is; Tabs eft proportio agentis ad pa-iji'’*iVt agens fit aliquanto fortius. Si debet animus acquiefeere in ^''iconrolatione,necefleieft,medicinam effe potentiorem morbid nonfitinphilolophia. Ipfe Plato in Axipcho appellat ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnes conlblationes philofophicas aJ'oAtjj.icis-jid
! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft, inanem quandani garruhtatem,
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inanem fonum.
-ocr page 250-De difcrimine Legis amp;nbsp;Euangclij-
C AP. III.
V b LA eft tanta eloqucntia Angelorum ve honiinurrijqus lans exponere pofsit, q“^quot;™^ referat,veras metas amp;nbsp;vera dilcrimina Legis ^ Euangelij inteUigere,
amp; quanta tenebrxlè- eßvcrumaJivn-T-'^' quatur,haclt;iiftindio-
iieamifla.Nifi enin» hoc difcrimen extet amp;nbsp;c®' lpitiatur,tant«tenebraexjftunt,vtnec quidlitEcdefiaD®*’*’^*’ quomodo Euangelium diffe- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
rat ab Erhnica lapientia, nec Difcite hunc locum propt^f quomodo detur remiftio pec- duns cauflas ; primum pro^j^ catorum, necquxfint benefi- agnitionem Filij Dei, «’ cia Filij DebnitëHrgi pofsit. propter agnitionemƒ«'« /
Nemo poteft Cduarih«®«“ tioneChrifti.Nemovenitad Pattern,nifi pernie,tgofiin’''''^lt; ^ ritasamp;vita. loan.14. Deinde nemo poteft fakrari extraEcc^ veram.QuarenecelTeeftamp;Filium Deiagnofci,amp;Eccleltam '^ niab aliisfèiftisdaninatis. Ad vtrunque verb maximeprode locus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' - 'l JU? . o
Otjareciim par oratio rnagnit,u4ipfliarurnreïumgt;’d'? .?ƒ''' eflcjDeo gracias,agamus,qm hanc lucem Eeckfispfc« leftituitd^ verum dilcrimen Legis amp;nbsp;Euangelij intelligatur, amp;nbsp;precc^“*^ eum,vcmentesnoftrasaccendat, vt tantomuncreininuocitio-neDei amp;exercitiis fidei grati vtamur. Sunt autem prscipw di'
crimina Leg« Sci Euangelij quatuor, quorum primum lu-mitur à nothia j alterum à pro-mißionibusy tértium ab effe-dibuSjquartum abobiedis.
J. .1.
han.'i.Deum nemoviditvin]''^' Filius,qui eft in finu Patris,^ rauit nobis. Secundum dif^' men extat Rom.4,ldeocxt' ^
gratiS)vtfitfirmapromifiio,ihiclarè difcerniturpromifsio f^®.
-ocr page 251-DE DISCRIMINE
235
^I*) ipromifsioneLegis,Si,inquit,ex Lege faluamur, inanis eft fi-'’■ De tertio diferirnine inquit Baptifta, Lex per Moyfen data eft, ^fitiaà veritas per Chriftiim fada eft,Iohan.t. Poftremurndiferi-'^'''extatMatth.n.Veniteadme omnes,qni laboratis, amp;onerati pamp;egoreficiamvos.Pertinet enim Euangeliumpropriè adeo-''natas mentes deconfeientias, non ad Epicuræos amp;nbsp;hypocritas. quot;*iuncdelîngulisdifcriminibuspaulôplurafuntdicenda.Acpri ’quot;“niquidetn dilcrimé fumitur à notitia:eft enim dißimilis vtriuf-^'doftrinæ notitia. Nam Lex in creatione transfufa eft inter alias ^•''iasinmenteshumanasiamp;quanquamfecutaeftmagna amp;nbsp;tri-'‘taligoprimumlapfum.tamenhæclux vel potiùs fcintilla non ^rtüsextinftaamp;deletaeft, fed adhuc circiimferimus in noftra ’“teteftimonium confeientiæ indicâtis iuxtaleges naturæ. Qua-'''“mDeusederetDecaloguminmonte Sina,non propofnit ge-’'fgt;hiimanonouumamp; inauditumgenusdoârinæ.fedtantùmre-^'i't,illuftr'auicamp;confirmauit earn fapientiam,cuius pars aliqua J'“'’'iciim nafeitur. Euangelium vero redè appellatur àPaulo my-^Î'utn.ideftjquiddamabfconditum àratione humana, quod ne ^’luidemangelinoruntlinereuelationediiiina.
j^fincipiofatisconfiât,notitianiLegis nobifciim nafci,amp;in-‘”11 elle mentibushominum in creatione, ficut notitiam nu-j'''otuni.Naminipfà creatione cùm Deus vellet hominem effe j’'*§inemconditoris,transfuditineumradium Gpientix amp;iu-?5'ux,quimonftraretDeum,amp;efrecnorma congruens cum mente,difcernens iurta amp;nbsp;iniufta. Etfi autem poft lapfum ?«ligomentihumanxoffufaeft, tarnen manfit aliqua Le-’’^titia,vt per earn regaturexternadifciplina,amp;vt fit vox fên-^«qua Deus monftret iram amp;condemnationem.
AtEuangelium feu promilsio gratis amp;nbsp;reconciliationis ne-puam nobifcum nalcitur,nec vilius nature lagacitate depre-''’amp;eft,fedeftfingulareamp;mirandum decretum diuinitatis fa-^tijdeprecante pro nobis Filio,amp; poftea prolatum ex illo arca-^’’tonfilioderemifsionepeccatoriim, amp;derefticutione iuftitix ''gt;tX3£ternx.Tantumveröabeft,vtvnicreaturx hxc fapientia ’!gt;tïfuerit,priufquaprolataeft exfinu arcano xtemi Patris per ‘‘*um,vcnuncquoque omnium cteaturarum captum amp;intcl-gg 2
\
-ocr page 252-Jigentiam fîipcret, neefine fingulari Juce Spiritus fandi percipi poßit. De hoc diferimine Bapcilla coRcronatur lohan.nDeuni nemoviditvnquam,FiIius,qui
eft in hnu Parris, ipfe enarra- Dicataliquis,Tii viderisar-uit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cana myiteria diuinitatis veUe
perfcriitarijCnm deintercefsio-nePili j dicis in arcano confilio Dei. Refpondeo ad hanc obiedione. Quod feme! atqueicerum fecit Filius Dei ,verians inter nos fami-Iiaritervfqueadannumætatis34,idlèmperindevfque ab initiofe-cit,amp; deincepsfaciet vfqueadfinemmundi.t^xeftigiturvoxMe diatoris amp;nbsp;deprecatoris noftri apiid lohan. cap. 17 ? Ha;c videlicet, quanihil dulcius,nihil efficacius ad conlblandos animos cogitari poteft:Pater,egofandifico me pro eis, vt amp;ipfi fint landificati in ve-ritate.ideft.egomeipfiim ad pœnamoffero pro toto genere Inima-no amp;nbsp;pro Ecclefia.Id enim (ignificat verbu m (andificare,pliraliSeri pturx. Sicutenim vi(ftimrEquondamfanftilicabantiir,ideft,elige-banturex reliquogrege,vtmadarenturinfacrificiis:itahscperfo-na,qux eft Deus amp;nbsp;homo,ele(fta eft exreliqua hominummultitiidi-ne,vtofFerret non alien urn,led fuumlanguinem,nonalienum cor pus,ledfu urn corpus, ad placandam iram Dei, amp;nbsp;reconciliandum Deumgenerihumano.Deindeeademfententia redè extruiturex perpetuoofftciomediatoris,de quo inquit epiftola ad Hebroos cap. 7; Semper viuens,vtintercedat pro nobis. Hxcdiciintnrdeperpe-tuis adionibus Filij Dei. Non feme! tantiim, aiit bis,autterprono-bis intercedit amp;nbsp;interpellât,led repetit eandem vocem deprecano-nis ab initio vlquead rinem eolleétæ amp;nbsp;confummatæEcclefiæ.Pr^* tereain Apotalypli extat elaru m teftimonium de bac fen ten tia: A-gnus,inquit,occiluseftab origine mundi,quod ftmplicifsimèita déclarât ur line longisambagibus,poftquamdecretiimfadum eHà totadiuinitate,vtFiliusliere^gnus immaculatus, tollenspeccata mundi,lemperindevfqueabeotempore applicatum eftmeritum Chrifti,amp; eius obedien tia omnibus credent)bus,ab Adam vfqnead j poftremum hominem, qui inièretur Ecclelîas amp;nbsp;ipli Chrifto Filio Dei. SeddehoedidoApocalyplisrurfus dicetur,Deoiuuante,p3u- nbsp;'
Jô poft in hocipfo loco.
Eritautem illuftriushocdilcrimen,fîprimosparentespoftla- ■ pfumintueamur.quiamp;làpientia exceUebant, amp;memineranf,
-ocr page 253-DE DISCRIMINE
pMnaamiiilTetit. Hicùm lap/îeilent,quia nondum édita e-’’Pfomiisiodereconcilianone.necviderant vllum exemplum ^ilsionispeccatorum.quidaliudcogitare poterant .nih ièab-^«eirfperpetuôjVt Diabolus. Notant Deum iuftum elïejamp; ■'Jcferioirafci peccatojmôrapi iè in indicium amp;accu(àri mox ^'bant. Hicigicur intercefsit Filius, ac deprecatus eftpro ge-’'bumano,8cvtiuftitixDei
^,pœnamin fè deriua-/J beneficium pofteaparé-^snoftrisexponitur^amp;tra-’‘fpromifsiode venturo li-
^'orCjSemen mulieriscon-''«putferpentis.
Quare dicit caput ferpentis? cur non nominat caudam? quia capitefèrpentis ûluo, totusfer-pens,quamuis difledus aut di-Îaceratus, in integrum reftitui poteft. Verùm capite contrito
amp; comminuto fruftrà (èrpens I’’lt;femeclium,imôiam mortuus eft, iiec poteft quærere reme-Zquot;ûio vulneri. Ideo Chriftus in prima promiftione dicitur con-''füscapiitferpentis.vtftgnificeturdeftruiftiototius regni Dia-;^omniumoperumeius,ideft,peccati amp;nbsp;mortis. Experientia 'quot;®cteftatiir,quoddeferpentedixi :Situ,in decern partes difle-^'orpusferpentis.amp;nonlædereseiuscaput, poftet ferpensite-^'igt;alefcere,amp;fu,aspartes rurfus m vnum corpus congregate, ,'”italierba,qiiam votant medici ferpentariam ,fed capite con-1 Mum eft de vita ferpentis.
;*^te(lprimaEuangelijreuelatio,prorfùs extra naturale iu-j^pofita, quæ quidem amp;nbsp;| Âlio Dei Eida eft,8c po-
Filius eft oratorPatris.In prin
x P’tribuSj amp;nbsp;tâdem fonuit
Lyerepetitain colloquiis cipioerat zó^zt^, amp;nbsp;omnia per xP^tribus, amp;nbsp;tâdem fonuit ipfum fada funt.Ergoamp;hocper .^jcùmindutacarne pro ipEumfaftum eft.
■-Wt Euangelium .Exhac
gt;j^''’primoriimparentum difcamus diienmen inter Legem ..^gelium, deinde gratias agamus Deoxterno, quod hoc , Wconftliojferuatoordine iuftitix amp;nbsp;mifericordix.libera-r^ushumanum abaterna
'■'priftinam dignitatem lohan. 8. Si Filius Dei vos li-pPtrtatem vindicauit. berauerit, verè Jiberi eritis, fei-
gg 3
-ocr page 254-238
LEGIS amp;nbsp;Evangel! I.
licetàpeccato,àmortexternajàmalediélioneLegis,abiraDei,àt)' rannide Diaboli,amp;reftitucminiinintegruni,inpoflèfsionemanü-quægratiæpuftitix amp;nbsp;vitx.
Soleoiiinioribiisdeclarandi caiifla.vtreftiusintelliganthocpri mumdi(crimen,recitare(ermonemnoninfuauem,nequeinerudi‘ turn D. Bernardi,qui in concionibusdeannuntiationehancimaji’ nem vel /ofja-wTro^roiistyjVe! JistAoj/isr^zor proponic. Cum genusb' manum eflet lapfum in paradifo,triftifsimafint facies totius natu* raa rerum,prxcipuè verb àpræreliquiscreaturis omnibus in luâu amp;fqualorefuerunc angelibcati ,quidolueriint genus humaniinii excuflo gubernatore Deo, amp;nbsp;amnia vita alterna,inoxruituruni e® in mortem perpetuam)tnaximéquemi(èrabilé. Ncque verôquid-quam velcontilij,vel ofnci) coni erre potiierunt ad reuocandiinii morteÓcæternadamnationegenushnmanum, prsterpia votaamp; preces,quibusardentiisimèoptauerunt, vtDensipfeinueniret re-medium opponendum tam grain öcpericulofomorbo. Non pote-, rant igiturprimi parentes poil lapfum, aut luis, autangelorum, aut vliius créât lira; confiliis iuuari, fed quód ad opem creaturaruniac- R rinet,iam erataélumdeipds.tSc omniaerantplanèdeploraia actie-•fperata. Q^nd igitur fiebatfl-lic inter fe difceptabant granißinus v verbis amp;nbsp;fenteneiis dux virtutes, iuftitia lt;amp;nbsp;mifericordia- Nam lu-ftitiaproponebatDeo regulam Legis, qux profc»ftö eft alterna Cc immoca, vtteftatur Cbriftus apud Match.cap.5: Cxluni amp;nbsp;tetra tranfibunt,verbaautem Legis non tranfibHnt,nec tranlibit’'quot;“’ apex,autvllumiota,donee omniacompleantur. Congruebatan-tem iuftitix lt;Sc Legi diuinæ,vt Deus efletlèueriftimns executorp® P nas,quam amvlapfum denuntiauerat primis parentibus, Quacun- j ƒ que die comederitis ex arbore prohibita,fcientiïE nimiruroboni» ! J malijincEternumperibitis, vel morte moriemini, quodidewd'' R Hinc igitur extruebatiirconcluiio angelis amp;nbsp;hominibus infolubi' jj lis »Scinextricabilis,de perpétua abieélioneprimoriimparentuniH L| aeternoscruciatus. Summaenim totius orationis »Sc accufatioWSi
quavtebaturruftitia,hocferè Syllogifmocomprehendebatur l“' Hitia Legis eft æterna »Sc immota.cx necefle eft Legi fatisheri, vel PJJ integramobedientiamlînepeccaco, vel perfufficientem amp;xqii'quot; peenam. Sed hominesnonpraeftiterunt obedientiam huit f'S“ mentis diuinæ.xternætStimmotae. (^arefuftineancpœnasgraues
?«
mentisniuinæ.xïcriiætxitiniiuiae. lt;,4uarciiui.iuclt;“«gt;-t'gt;^gt;-‘'“'-D-iultdrquejdeft, quasfua contmuacia amp;nbsp;inobedientiaroeruef“quot;^ M
DE DISCRIMINE
239
Auærograuius.quidternEiliusantliripoteratàprimisparen-^Sîlioquiconfternatis.hac tcrribili Ä formiJabili acculatione diuinx ? £x alia verôparte ftabatmifericordiafidebspa-quot;’niiferrimihominuni generis,quas etfinonpoteratnegare vL ^'propofitionemin Syilogifrnoiuftitiæ.acmultôminùs reiicerc i^conclulionem.Omniaenim verifsima funt,quç dixit iuftitia: i^npreces.gemitusamp;lachryrnasDeoadhibebat, amp;nbsp;quad liane ’'^Proplietæ Deofiibiiciebat;Domine,ctimira(ceris,niileri-^’’‘'ærecorderisiquafidiceretrFateortuainiramelTeiuftifsimam, .“'nmoiurepoiTerapi ad æternafuppliciamifèrrimoshomines, ’'^Hen non capiat te obliuiotuxbonitatisdc mifèricordiæ.qux J’i’ilnorin tevirtiis eft,quàm iuftitia. Ac tales quidem erant con '''^orationes iuftitia: amp;nbsp;mifericordix.Tandem vero Filius Dei, quot;’’'ium hoc fubiecit: Moriatur iuftus pro peccatore, amp;nbsp;fatisfiet ƒ*amp; miftricordix diuinx. Sed cum nullius creature iuftitiJ ^ipolTet magnitudini peccacigenenshumani, redierunt vir' '’’illiadpiliiimQe^vbi^vt lemel omnia dicam , mifericordi
’”opem amp;auxilium. Hoclermone blandoamp;fuppiicipermotu
’ ®’ôei,nontantùm fuit contiliarius,fed etiam auxiliarius, amp;nbsp;ii
' ’'»'ftulitpcenamnoftrorumpeccatorum, lient inquit Paulus z
' ^'i'Euni,qin non noueratpeccatum, pro nobis fccit peccatum
* l^elTemusiuftitiaDeipereum. Et Efaias cap.55. propter feelu ?^lgt;meiperciifsieum,ipfe vulneratuseft, vt nobis pax amp;ven ^'?^atur,amp; liiiore eins nos fanati fumus.Huic noftro mediator-.^*'lianoamp;auxiliatori vnico in media morte agamus fempiter ?\gt;tias,amp; gratitudiné non tanttim verbis declaremus, fedqu? ' e ^npoteft,adiutore Spiritu fan ft o ^ ofhens omnibus pietati j'’,veritatisamp;aliarum virtutum. Scio,me nonitahxcrécit. ^i''’'Ie,vtreivelamplitudo,velfuauitas poftulat, fed tantumvo Ij^ffibere occafionem aliis,qui eruditione amp;nbsp;eloquentiaantecel ^'''ttalesimaginesaut verftbus.autfolutaoratione pin gant, amp;nbsp;.J''5antùmducantextremalineamenta,vtànobiseftfaftumfim-, quot;'quot;'làimèjbreuifsimèamp;nudè.fed addant vinos colores.
' ^thaftenus quidem de primo difcrimine Legis de Euangelij, ' Wfuniiturànotitia.fatisdiftumeflevidetur.Nuncigitur acce-J*'gt;iuudfecundum difcrimen,quod faciunt ipfæ promifsiones.
' ''’^diuina,vtfupràcentiesaudiuiftis,poftulat integramobedien-
-ocr page 256-240
lEGlS amp;nbsp;E V A'N G E t II.
tiamfinepeccatoamp;finepraiia concupifcentia,iiixta diâuni,Noquot; jl concupirces,amp; prohacobedientia,ideft,proardentiamore Dei, k puroamoreproximipromittit bona nonfolùmprçfentia,qua!fiint A ' caduca,fugaciaamp;euanercentia,fedetiama:terna,iuxtadiétum,Qe‘ L fecerithæc,viuetin eis. Videtis igitur amp;nbsp;ipfam Legern,amp; proniif fionesadditas Legipoftulare conditionem intégrât obedientisi'' L; nepeccato.Hancveröconditionem nemohominum inhacdepri' uatione naturx habet,ac ne qindem habere poteft. Nemoenim Iw minum Legi fatisfacit, nee quifquam eftfine peccato. Si dicimul nos non habere peccatum, inquit Iohannes in Canonica epiUoli, non fumus veraces. Siautemconfitemur habere nos peccata,hi' bemus aduocatum apiid Deum dcc. Alia veró eft, amp;nbsp;quideinlongè aliapromifsio Euangelij, qua; non concionaturde noftra dignita-teamp;fatisfaftione,fedde Mediatorequem pro^ofuit Deuspropic^' toremin fanguine fuo per fidem.vt Paulus loquitur Rom.j. N«lt;^ ^' liudpoftuIatEuangelijpromiftio.nili Iblani amp;nbsp;vnicam ßdem,'t Rom.4. Paulus inquit: Ideo ex fide gratis, vt fit firma promifsio. Et Galat.], luüus fideiua viuit.Item;Quifuntexfide,runtfilijAbr.ili«, amp;nbsp;benedicenturcum fideli Abraham Quare fi vultis Dialed'«*'' cundura difcriinen memoria comprehendere , fic fadte. Sicut Lex amp;nbsp;promifsio additaLegi, haben t (ecorrelatiuèadnoftraopera, amp;nbsp;ad noftram dignitatem,feu ad noftra mérita, amp;nbsp;hac condit.one cefrante,cefïatetiamipfa promifsio Legis, refpedunoftri,itaEuan-geliumproponitMediatorem,fiue, vtBaptiftaait,agnum Deii“' lentempeccatamundi,amp; habetfècorrelatiuèadfblamfideniil'^“' . vieißim 8càt/a.Ta.^ty fides habet (è correlatiuè ad prorailsioquot;«quot; 5 Euangelij. Inhoc exemplo cernitis vfum prxceptorum,qiiïttï' dunturdeprxdicamentorelationis,prxfèrtimeius regels, inqu dicitur,Cuilibetrelatiuorefpondetfuum correlatiuum- Sicutigi-tur Paterhabetfè correlatiuè ad Filium, amp;nbsp;vieißimFiliusadPatre itaeftniutuum iterinterpromißionem Euangelijamp;fidera|feuti' deiamp; promifsionis Euangelij. Hxcdeclarabimusaliquancöpluri-bus verbis.
Secundo differunt Lex amp;nbsp;Vtraquedoiftrinahabetfuis Euangelium promißionibus. promirsiones,fedhsfuntdifsi-miles,amp;in infinitum diftant.
DuxfiintautemilluftresdifFerentixpromißionumlegäliiin'i 1 j
-ocr page 257-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BEDISCRIMINK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;241
i 'Promifsionis,qus cftEuangeltj propria,fcilicet expreffa men-
' rj‘^’'}'toris,amp;particula gratis. Mirando temperamentoiufti-’ r.^™i«ficordiœtollunturpeccatumamp; æternaira. Recipimur
|'“‘HHneniamHericordia propter hiliumdeprecantem pro no ; 'satamenvoluitDeus Legern fuam nonirritameflè, voluit ■''’'tiifuxfatisfieri, amp;folui pœnam per aliquem in genere hu-J'’'”gt;.lt.aqueinFilium depre-J'^m etfufa eftingens ira, ^“smagnitudiné nulla crea-
Qnöd nemo fatis intelligat
magnitudinem iræ Dei, teftatur ^'elintelligitjVeKürtincre pfal.pp.Mofi viri Dei. Quis,in-quot;■ j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quit,Doraine,nouit potentiam
irse tuae , aut quis metuit irarn jJ’’Qiiodautemftemopo(sitfuftincreiramDei,ficxardefcat, vt j '’psccatamerctur,teftis eft pfiil. tjo: Si iniquitates obferuaue-
• nbsp;nbsp;^7^ **“^^*“®^*^’ A^^^^^^^^ï'^^F’^O) vogican» aeinagui* ''«ir£Dei,amp;pœnarum,exclamat,Corripeme,Domine,nonin ’“quot;tuo,fediniudicio,ideft,ciimquadâmitigationeamp;modera-,''tum quadam ^wxHA,ne ad nihilum redigas me. Et Dauid ^‘''neandem fententiam precatur,Domine,ne in furore tuo ar-
. 'quot;’ineque in iratua corripias me,fana me,Domine, quoniam ,'’'usfumamp;c.HxcdiótafarisdeclaranthocóJ'uy£tTi)»',quöd ne^ P^sitautinteUigerefatis,aut fuftineremagnitudinemiras Dei, ; J'’’'^t eines!^enf(^enober^órjïen jorn / bem man Fan ^'’ffeiijVel mutatione loei, vel migratione ex hac vita, vel aliis '^niultis.
^.‘’’g^turadnoftramérita attinet,gratis tolluntur pecca-vA®*^®’’”».ftd fimnlintneamur FiliumDei,qui pœnam ji^*Wsperfoluit.SicProphe
J’J’t) Quia ponet animam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Efaiascap.sj.
Miam pro peccato.
^^fJ^Pœnamfuftinet.vt nobispaxeoncedatur, amp;liuoreeius,vul ,^ “seius,plagis eiiisnos fumusfanati.Quidpoteftdiddulcius? \fjj-’?*^®°®^®^'o’’®i®g’tuï':DifcipIinapacisnoftrx.Sed hoc ob-j 'lt;^gt;tur.Clanuscft in eadem fententia,Ipfefuftinet pœnam,vt ’‘’paxeoneedatur.
^.*plc Dominus inquit
Quando legitis hoc diâum hh
Matth.io, Venir Filius homi- Match, cap. to.veniac vobis m n:s,vcdecanimaniltiam Aoypr mentem barum maximaruin promukis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rerum. primiun irx amp;nbsp;iuflitir
Dsi, delude magnitudinis pet* cati,tertio milericordix diuiiiï,quarto ifiActi'.^f(i)'3r(as-amp;:huniiJita* tisinFilio Dei. H«c enim omnia cerntintur io Chrifto crucifix^ pro nobis,amp; tradito propterpeccata nollra. Nam ex magnitudin* remediorumfaci'e akimaripofliint morborum magnitudo amp;a-trocitas,iuxtaaphorifmum Hippocratis üpe recitatum : Extremi* morbis extrema remedia opponendafunt. Veiienis^qusfuntnior-tifera, non opponimus quotidianas ptofesamp;potiunculas,fedvd theriacam.vel rnithridaticumjVelaliudcci'TKfttf/zctwi'.cuitisvisfor tior ek,quàm veneni: ita nos afpicientes Fibum Deipendentemm-ter duoslatrones,Dominumgloriæ,vt aitPaulus,crucilixum,co-gitemus quanta res fit peccatum noftrum, amp;nbsp;quàm iußaiit ira Det aduerfushocmahim, amp;quód non potuerit placari vlla alia vidi-ma,nifilanguinehuiusagniimmaculati,fimuletiamconlideremiis mifericordiam Dei,amp; beneficium Dei immenfumde inenarraWe» quodferuatoordineiuftitiaeamp;mifericordix decreuerit,vt bit films fieretbomo amp;nbsp;viftimapro nobis; pofte.i agamusipdCnitita gratias,qii0dardensamorenoftriamp;ialutisnokrcB,propte''nosno-mines, amp;nbsp;propter noftram iàlutem,vt canimus pièinSyæboloNt ceno,deicendent decxlo,amp; homo faftus fit,de admiranda humiu-
tacefiiftiniicrit noftraprobra,nonrosreatusamp; pœnas,quâs nose-ramus menti. VerèenimFilinsDeidefedixitinpül-^Pi^elusoO' mus tua:comeditme,amp; opprobriaexprobrantium tibi eccideruaf fuper me. Quid lignificat zelusflignilicat affedum mixtum exa®®' ieamp;ira,JBinciUfr,vtinmagiftratudebetenèzeIus,ideft,amoriU' âitiæamp; veritatis,amp;acerrimairaamp;indignatio aduerfusom ma «• iufla fada,amp; aduerfus omnia mendacia. Sic in fponfo eftzeluS)i cft,ardens amp;nbsp;verus amor fponße,amp; indignatio aduerfus eos,quilpo ßmalienare autrapereconantur. Sic in Filio Dei eftzelus domus Dei, id eft, verus amor ergaEccIeliam.qiiiimpulitChriftum.vtecï load nos de(ccnderet,nonloc.iliter,vtpucriimaginâtur,fedal)uni* ta naturabumana, amp;nbsp;fieret pro nobis in natura Humana viaima Deo grata,amp;placansiram Dei. in eodem verfu dicitur:Etpro ra exprobrantium tibicecideruntfiiperme,ideft,Peccaca tonusge-
maflu’, pit
-ocr page 259-DE DISC 11 MINI at
243
i’'i(rim,amp;tÏ!ymllxdentiagioriam Dei:qnia inomnipeccatovolu-pioeftcontemtus Oei. Hæcideodicojquianunconïnespijin cx-hamp;terra,amp; meditantur, amp;nbsp;debent meditari hiftoriam pafsionis i quot;mininoftrilefiiChrifti. de qua etiam intelligatur hoc dictum i gt;t[h,2o; VenitFilius hominis dare animam fuam Aurpor pro iMtis,
1 ^inquam autemLegi additx funtpromißiones :tamé quia Rwantconditionem impletx Legis, hx promißiones nihil FluntanimxjciimnemoLegifatisfaciatjnifi prins donata fit l^'^P^ccatorum propter Mediatorem ; at promißio Euan-F'lgt;fïirmat,omnibus hominibus donari remifsionem pecca-l^ni,recoiKihationem,imputationemiuftitix,Spiritum ßn-Y’’'i8ihxreditatemvitxxternx,propter Mediatorem gratis, l’'’PtopterLegern,autnollram dignitatem. Scd hanc promit ^'’'nifidcamp;fiduciaFilijaccipioportet.Dc hocdißriminePau-
1^’’igt;cat,Promißio pendens ^Mitione Legis ell incer-’Ptomißionem reconciha-^quot;'5 oportet efle ratam ,firm a ''^^im. Ergo promißio re-^''Ihtionis gratuitaeft, nec ’'texcSditione Legis, fed !i'’P'tutfolafide, non propter
Icilicetrefpeftu noftri.Nobi* eftirritaamp;inutilis, non loqui-mur de abfoluta promifsione, fed derelatiua.
Ego nonfruftrà vos detineo incogitationehorum ditcrimi-num,feuharumdifFerentiarum Legis amp;nbsp;Euagelij, quiabsc funt
’‘i'janicntrt articim luitincd viomSjC^uiniox i6C|ii€iurpoiL iiuw .’O'.Siquisenim non reftepercepithxcinitia',qux nunepro» ; ’’turjspofteanunquadextrè poteftdifcere.óc ad vfum trant L’^niculumiuftificationis. Quare li magnifacitis, vt baud du-l ’t'tisoranes,prxcipuum caputnolUxdoftrinx de remifsione , 'lorum,fiuedeiuftificatione,fit vobishxcdoürina,quam nuc ^'Wusamp;inculcamus.commendata. QuanquamDeibeneficio ^iftnoua.necinaudita.fedfonat in templis amp;nbsp;fcholis omnium ’'' tarnen cùm ordo «Sc feries locorum poftulet, vt à nobis etiam ^^eredicatur-.veniam nobis dabunt aduliiores, quod vtimur quot;iliquadamrationedocendijdceam attemperamus adimbecit
hh a
-ocr page 260-24
lEGIS Sc quot;EvAUGKin.
litatemiunioriim.ConfiJcrate totumlocumPaiiJiRom.^.qun l eftplenusenidicioneamp;confblatione.ln cap.4,vt fcitis,ad Roma-1 nos, inftituit Paulus confirniationem eiuspropolt;ïtionis,qu2c“ I recitatainfinecapitistertij.Ciimenimincap.j. dixi/Tet, Decemi' mus hominem fideiuftificari fine operihus Legis, moxin (èquenf I 4capiteadditconfirmationemluculentamamp;per/picuam,amp;iDt^ | * ,alia,ciuxnuncnonrecitabobreuitatisc3ufl'a,hoc3rgumentumn’^ - ^^ ximèvrgetjinquoetiameftprascipuumfundamentumartictilif“' , ^ ftificationis. Si,inquit,ex LegefumushxredeSjfcilicetvitsïtefn^’ f ƒ (nonloquiturde bonis corporalibus in illo cap.principaliterjq“'“ /equitur.’’promifsioeftotiofa,promißiofciIicetCuangeli;,amp;fllt;’üf* 1/ fides eft irrita,leuinanis. Cur dicitpromißionemfiiiangelij eft®' 1 tio/àm,fifimus exLegehæredes?ratioeftperlpicua,quian3iiisii®' Ii' ftra,id eft, faills noftranecpoteft,nee debet nitiduabusanchoris P® 1' musnoftra non debetbabereduofundamenta,ftdcontentae/ï’J' K nicofundamento,ficutPauIus alibi inquit, Fundamentuniaft“ y non poteftponi amp;c.Iam fifiiinusex Lege fikredes,fruftripropone ^ eftEuangeJi/promißiode Mediatore, amp;nbsp;ipCe Mediator cAotofus, p nunashabeta(ftiones,nunum officium in Ecc/efia, fède/i tantum H auditor amp;/pedator Legisdiulnx. Quisautem dieet in £«/dia o- K tiofumefleipfiimMediatorem,promiftum primisparentibuS) amp;nbsp;1 pofteapatribusamp;Prophetis, tSt tandem mifliimadnosmiferosho I mines incarnenoRra,cruciSxiimócrerurcitatum, amp;iamre^nan- tv tem addextramPatris.fiiiodautem deipCo Mediatore vetumeü, iH' id non minus valet de promifsione^ciuxmonüratMediatoréi]“^^ f ^' digiro,velpotiùs eum exhibet,amp; nobisappbeat. Deindeamp;ilt;X^‘’ )/ quitur,fidemnoftramefleinanem Äirridendani,c/retantinnina- i f ne namende inane romniiim,quia cui nullares rubdi, id cencA inane deirridendum. Fides veronitensreuacquiercensinLesedi-1 , uina,dneMediatore,non coniequiturres,qiiaspetitamp;cxpeóat,liiI ^ fallitur, quiapetit à Lege remiCsionépeccatorum.IdperindeeAiSi I ^ Fnauisinmagnatempedaterupplicetrcopulo.Sicutauteninaiiisill (^ hoc earn nonpoteüiuuan à fcopulo,nec iimatur, imoquopropits j p^ acceditadfcopuliim,eèmagispericlitatnr; dc inqnitPauIu iram operator,dcaâenditiram Dei,d: peraccidens exciiatinnobis I j fremitum aduerfus Dêum,reu aduerfus indicium Dei Videtisigi-j^ turMaiorem Syllogilmiprobè eße condrmatum de munitumhii ^' ratione,Lexiram eFdeitSiex Lege Turnus h^redes, de otioraeUpro-l^:
BE DISCRIMINE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;245
^ |j'''’’®’^®^'°Tus eft Mediator,quod eft blafphemum, amp;nbsp;fides no-jl fîmaniseft. Sequituriam Minor amp;nbsp;conclufio vnico dido com-' l j c '’^®^P^'’^°3’cuteftbreuisDialefticus,Ideoexfide gratis, vt j 'nrmapromifsio. Hxcverbanosdocendicau(raliceuoluimus,amp; j ; quot;'sgimusinformamSyllogifmi,quem annotaftis. Oportet pro-j ’’'’Isionemreconciliationisjfeuremifsionis peccatorum amp;vitx s-’''naïnobis,nobisinquam,refpeftu noftri effe certam,firmam amp;nbsp;**'*m,alioqui nullam haberemus con(blationem,fi tantùm iafta-''®ur vends dubitationum.Sedhxc promifsio pendens excondi-J'gt;neLegisamp;operumnoftrorumfitplanèincerta,fitirrita,fitotio-'■Efgoneceffe eft aliunde earn pendere , amp;nbsp;alio fundamento niti, ®’»'arena noftforum operuin, qux cedit tempeftatibus amp;nbsp;flufti-quot;bamp;ventiscontrariiSjfed firmifsimo fundamento , firmifsima •}'''a,qux eft Mediator,de quoinquit Petrus Aft.4. Non.eft invllo 'quot;'üfalus,rieceftaliud nomen fub cxlo datum hominibus, in quo ï?'gt;fteatfaluosfieri. Nonfruftrahxcdeclaro.fedprxparovospau-^'quot;naddoftrinam fequentera deiuftificatione, Namhic Locus eft Wam TifÄTjui/H, amp;nbsp;prxparatio ad lequentem explicationem ’’ódnxde iuftificatione.
,TertiodifferuntLex amp;Euangeliumeffedibus. Minifterium l^irfifiifiojLegisfinevoceEuangelij eft tantumminifteriumor-^j'delTauteft politica diftiplina,quxcft externa gubernatio,amp; “'nuiïipotentixlocomotiuXjVtnominamus, aut eft indicium, liioDeusoftenditin corde hominis horrendam iram aduerfus l^Mtum.Dequoiudicio diciturEfaixjS: Sicutleo contriuit o-\offamea,amp; Paulus Rom.j ait. Per Legem cognitio peccati.
Lexiramoperatur.Manifeftum eft autem, non tolli Mtum amp;nbsp;mortem iudicio illo amp;nbsp;fenfu irx Dei, led etiam hunc 'fe (èrifii m irx Dei eiTe pauores amp;nbsp;dolores triftiores ipla morte '^Ïgt;poris,amp;initium xternarum pœnarum,nifi voce Euagelij per 'ilium Dei homo liberetur,ficutfcriptum eft [z.Corj.^ Aculeus
jf ij^nobis viftóriam per Dominum noftrum Icium Chriftum. i ’ l’f«ereadifciplïnaexternanectollitpeccata,nec meretur remif-iC HonernpeccatorumjneceftimpletioLegis. SedEuangeliumeft i' •niniftsrium Spiritus amp;vitx,vti.Cor. jdiciturJdeft.voXjqua
hh 3
-ocr page 262-«46
t B C I s amp;nbsp;B V A N G E L T T.
Deus credent! remittit peccata propter Filium, amp;nbsp;dat Spiritum ündum.quocordainiilo lèn-fiiirxDei,amp;in pauoribus eri-
guntur,amp; ex doloribus infero-rumeripiuntiir,amp;fentiiintpa-cem amp;nbsp;læciciam in Deo,amp;ini-tiavitxxternæ.
Hoc tertium diferimen vno verfii, vna (èntentia complefli-tur mater SamiielisProplietxj. Reg.î.inquiens.'Dominusmor-tiHcacamp;viuificatideducitadin-feros.amp;rediicit. Inhocverlîcu-
Io Anna: matris Samuelis,perfpicuè difcernuntiir effeftus vtriuftf doélrinæ,Legisamp; Euangelq. Nam Lex mortificat amp;nbsp;deducit hominem ad inferos,ideft,monftraco peccatoamp; iraDeiaduerfuspee-catum incutit cord i humane pauores de dolores, qui funt triftiores ipla morte corporis,amp; nitiaccedat confolatio Euangelij,funt initia iamp;guftusmortisæternæ. De hoc effediu Legis inquitünäißimu* Rex Ezechias graui amp;nbsp;mortifero morbo opprefttiSjEfaiatcap-jSt Sicut leo contriuit om nia oftamea.Et Dauid plal.gS.Sagittîeiiiæ infixée funt mihi,amp; non eft fänitas in carne mea. Euangelnim vero vi-uificat dcreducit abinferis hominem, ideft, efficaciter con/ól.itur corda concrita de humiliata,amp; inftillat vulneribuscordis balftmu faluberrimum ,qiiod efhçaciter Tanat non tantùm cicatrices) ^d e-tiam ipfàvuInera.amp;afFertcordipacem amp;nbsp;gaudium in Spin»'^^“* fto.vtloquitur Paulus Rom.14. Quôdautemhifinteffe^lt’S Legu amp;Eiiangelij,teftanturdida,qua: annotaftis. De Lege quidemin-quitPauIus Roni.j. Lexeftagiiitiopeccati,quafidicat,Lexnontol-litnec delet peccatum,fèd tantùm eftfpeculiim monftranspeccaw amp;iramDei.EtRom.4.Lexiram operatur. amp;nbsp;Rom. 7;Per Lege® peccatum fit excellenter peccatum. amp;nbsp;1 Cor.15, Aculeus mortised peccatum,ipfius vero peccati pocencia eft Lex.amp; 2 Cor.j : Lex ap-pellaturminifterium mortis.quiamortificatamp;deducitadinferos,
Vt verbis Anns vtar, matrix Samuebs. De effedu Euangeli) dicit Paulus 2 Cor.j Euangelium eft minifterium Spiritus amp;vitae. id eft, vox,qua Deus credentibusannuntiatamp;donat remifsionempecca-torum,amp; Spiritumlanftum,qui Spiritus,vtpie canit Ecdelia, eft • inlaborerequies, inæftutemperies, in fietu Iblatium. Sicut eni® calor,quem excitatSyriusfeu Canicula, mitigatur afpirationeleni . ventorum,qui vocantur Etefix,ideft,anniuerlarq;fic Spiritusfan élus temperat amp;nbsp;mitigat æftum:id eft, Senftim irae Dei,quam ne-«effe eft omnes homines fentire, vel in hac vita, vel in ipfa morte-
Tudus
'4
. n £ n ; s c it r M Ï N H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24.7
,luuuseilaatlt;;n'./lt;Ungeprxftat,hofniiii;in, cum adhuc valet amp;nbsp;Iäaretmortifican amp;nbsp;deduciad inferof, quàminextremo aélu vitx 'quot;'peritunitaliumrerumoppriinifenluirx Dei: itahoc difenmen ^niuurincordibus,non conftatinani amp;nbsp;otiofa fpeculatione.
^urgloriofxliberatiunescorporalesj edudtioex Æ,gypto,8C
; Muadmirandx vilt;ftorix,re-
|Wsiocurfus Solis,amp; .alia in- lofux 10.
httentiain oculcs multarum
l'''uum,8cqux prodcrant vniuerGe multitudini fandtorum 5c iWanftorum. Euangelijve- ideft,hvpocritarum. rptomulgatio non habet fi-’''^tnpolincam glonam.necconftiniit politiam mundanam: ^“tolligit alibi alios auditores in diuerfis politiis, amp;nbsp;eft miniftc-J^iCluoineisinchoanturiu-
^^vieaxterna. Interea ve-
Die mihi, quis eft principalis effeftus Ciloris in rerum natural Volumus enim hoc exem-plodeclarare,quod nunc anno-taftis. Calor principaliter con-
?’®hitmortalivita manent quot;■Wes fubiefti cruci amp;nbsp;in-
hatHomogenea,amp; difgregatheterogenea,vtin officinismetaUi-r’lagnavis flammarum congregatmaflas argenti,amp; reliqua me-i^ amp;fecesfegregat à mafsis argenti. Eiiifdem effeftus exempla '^^'niusquotidie in noftris focis. Hic eft effeft us principalis iphus ^'’s.polleacalor habet alioseffeftus vberiores, feu minus prin-(^,videlicetaperireobftruftiones,elicere dt euocare humores j/’^porequocunque.ficutvidetiscalore Solis nunc aperire ter-^i^educere vapores amp;nbsp;exhalationes ex terra. Hoc exemplum J.l’'i'o,vtinteUigatisi0,dequoiamdicendum nobis eft. Princi-^‘«ffeaus Legis eft mortificare amp;nbsp;dedueere ad inferos, hoc eft, ^quot;fiteamp;perterrefacereconfcientias. Principalis Euangelij effe-“’®ftviuiflcare,c0folari amp;reducereexinferishominem. Adhos quot;'^«principales acceduntalij minus principales,feu vlteriores, ' ’I'tet.qubd promulgatio Legis coniunfta eft cum politica glo-i^’l'iseft conftitutio certs politix ad lordanem inter Syriamde wtum,amp;defenfioacconferuatiohuius politix vfque adMef-*»dueutuna,amp; multx gloriofx amp;nbsp;mirandx viftorix.Euangelium
-ocr page 264-248 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IHCISamp;EVANGSIII»
Vqró non habettalem gloriam,quia 9r9A/Tlt;sb//i*,'VtPaulusa!tPhi- , lipp.j non eft in terra,fed eft in cælo,vbi eft Chriftusad dextra Deb L 1 quem expeftamusrediturum ad nos. Sic de regno Chriftidicit Za- j fj chariasPropheta,cap.9: Eccerextuus venittibip3uper,fedens lu- , t per afinumamp;c.QuareEcclefiacoIIeiftavoce Euangelijnon eftalh- j^n gatacertoloco amp;certæpolitiæ,fèdeft difperfus ccetus in variis po- nbsp;nbsp;quot;
litiisamp;regniscrucifubieftus, vt dicitSophoniasPropheta, capl Reliquiinmundopopulumegentem,amp;pauperejp.amp;fperanteniifl
nomen D o m i n i.
Quarto, Di/Ferunt Lex amp;nbsp;Euangelium obieâis .• Etfi vult Deus vocem Legis amp;nbsp;Euange-lij à toto genere numanoexau-diri, vt omnes intelligant, fè reosefie.amp;omnes quxrantMe diatorcm:
Ïêu applicatione: quia appl*' catiofitadobieda.
Predicate £uang«Iiuni 0' mni creature.
Paulus Rom. u. Condußt
Deus omnia fubpeccato, Vto-mnium mifereatur: conclufit,(cilicet voceamp; miniflerioEuangdi/’ repetentis acdeclarantisLegem:omnia,ideft, omneshomines u peccato,quiaoranes fuut rei amp;dignimorteæterna. Quare.^rto-mnium mifereatur,vt omnes confugiant ad Mediatoren!.
Tarnen hac of^^oTOju/ct publicè amp;nbsp;pnuatim vtendum eft, vc LexquidemoftendatiramDei prophanis amp;hypocritis,Euan gelium veró concern a tos rc-creetamp;reficiat.
lèdione^partitioiiC) dißribu' tione.
Verbum cfSoTou^rjdeß/^' 'i;
lt;flè lècare, vfurpatur à Paul® quot;^ pofterioread Timoth. cap. i,^ H -eft metaphora fiimta » iacrih- H dis,in quibus ars erat reftè fecare feu redè partirimemhra.Nama- I^ liacremabatur Deo,alia membra dàbanturfacerdotibiis,vtcauda, |^ amp;nbsp;adepscremabantur Deo,baiuli feu harmidabSturftcerdotibus, I vtindeviuerêtcüfuisfamiliis.Ita Paulus iubet dodoréinEcdeßa Ik
èp^oTs/zHi-jid eft,redbè'dillri buere (êrnionem veritatis.hoc eft,non h tantum diftinguere Legern jamp; Euangelium con/picuis limitibus, Nj tanquara iniudicioregundorumfiniiim, fed etiamreâèapplicsre fingulisconuenientia.Sicut enim pater familias aliis datlac,a!ii* vinum,ajLiïcereuiiiam,alijsaquam,vtcuiufquexta»amp;valetudo k
-ocr page 265-DB DISCRIMINB nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ï4^
'4ulaf,itain Ecclefia alüs Lex eft proponenda de acuéda, alüs ap-ifendumremedium Euangeli j.Verumquidem eft in publico mi-'’’Heriooportere vtramque vocemlonare,amp;exaudiri atotogene-'^umano,fed tarnen fapiens concionator ita temperet fuas con-^quot;es,vtdicatcongruentialocis,temporibusamp; perfonis, ac reli-ftcircumftantiis.Sividetconcionatorauditores fuos effe dedi-^’oluptatibus,amp;nihilaliudqiixrere,quam inftrumenta volu-^®ni,proponateisdiftacæleftia,quxebrietatem,luxumin cibo, r“amp;ve[btu,amp; cognatavitiaprohibent amp;nbsp;damnant. Si videt au-P^tesfuos effe vfurarios,(xpedicatde vluris,amp;ficdeinceps de ce-F'’'Qjiando autem animaduertit conftern atos effe auditores, vel F'“pœnarum publicarum, vel metu mortis, vel (entire aculeos V.'^'amp;irxDeiincordibus,ibi,inaliud tempus dilataconcione 'lquot;annuntietvocem Euangelij, amp;nbsp;quos antea deduxit ad infe-^’'^lileni nunc reducat: hoc eft o^^oToi^éiyroy xayov Tüt i^nS-Aat, .^iii in publico munerc docendi (euerifsime taxanda eft fe-^^'‘sEpicuteorumamp;hypocritarumjqui etfi vcra profitentur, l?J'''tpollutiexternis (celeribus, tarnenviuuntfine poeniten-. pmagisamât voluptates amp;nbsp;opes,quàm Deum. Talibuspro-iMaSiinculcandaeftLegisfententia,dequa leremixaj di-p^ónne verba mea funt quaii ignis, amp;nbsp;quafi malleus conto-pttiam? Rurfus etiam erigendi amp;nbsp;confblandi funt dulci(si-
^'’uxtaiUud, Venire ad me omnes, qui laboratis amp;nbsp;pnerati ^ego reficiam vos : amp;nbsp;E-
?^Spiritus Domini fuper Egonemini quidquam prx-^quodvnxeritmejVecon fcribo,necp mihifumopotefta-'^'tonuieslunentes. *®”* quidquammutandi,autre-» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;formandhfedmemorfum mex
L?®’’’’gt;’®‘Spartulam,quamna0us fum,vtcunque ornare co-';j^^^æP'^^'^^5odicere in familiar! colloquio ad amicos,quican-
^«ba amicorum accipiunt amp;nbsp;interpretantur,Sieffemconcio-fnoctemporejvbicunque tandem,egoin annoter aut quater i t ’'^'öiniateriasEuangelicas.Reliquasconcionesmagnaexpar ’ j?'’'^™®’^®niinpraedicatione Legis amp;nbsp;pœnitentix. Quare ? Quia ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nunchorainum fecuritas,t ata prophanitas, loquor de ma-
-ocr page 266-250
LEGIS amp;nbsp;EVANGELH.
xima multitudine, paucis exceptis , vt tantum transférant ai tts-sAj-HÄr^vtaitludasinfuaEpiltoIa, dulcißimas amp;nbsp;gratifsimas confolationes Euangelij, amp;abutantur fapientia Chriftiana, fan« guineChriftiparta,Óclibi ipfisfubiiciantdulces confolationesina* niquadamamp; otio(alpeculatione,qua feipfos falluntamp;decipiuöt) cùmnondumienferintvilospauoresauc dolcres propter peccaW' Talibus autem, vbicunquefiint,hïc, vel alibi, proponendaafsidu^ eft,amp;inculcandaLex,amp; proponendaexemplairs Dei amp;nbsp;prenaru, vtexemplum diluuij,deletionis Sodoms,interitus Pharaonisamp;c-vt vel hoc modo,fi fieri poft it, ad pœnitétiam reuocentur,poftea v-bi velin priuataconfeftione,velexaliis quibufdam lignis fuerit a-nimaduerfum,efleincoïtu4uditorumcófternatas aliquas menteS) bisremediumtempeftiuumeftadhibendu, Dicamdenolhafcho-Ia,qusaliqu3 ex parte ad meam infpeftionem amp;nbsp;curam pertinet, tanquam indignum Leftorem: Ego multos iam menfes tradaui 10 * hacfcholalegalesmaterias,amp;nullam partem magisvrfi, qua™ Lo' cum de caftitate,fed verè vfu venit,quodille queritur apud Teren* iium,Hïcfiquisbeneprxcipiat,nemoeft.qui obtemperet. ^'[^ quoldamexfcholafticis,quosfpero non multos efle,fedquoi a tarnen audioadhuc (èpolluerevagislibidinibus,amp;nonparrere défis Dei,ftd tanquam vpupas con fpurcare amp;nbsp;contaminarem fuum,hoceft,proprium corpus,dcdcindeillumcœtuin/uquover^ Cintur.Quidefthacturpitudineindignius?Ettamentalesne u nesglorianturfeeirefchoIafticosChrilbanos,amp;voluntvideriopu mi.Talibusnebulonibnsnihil nifi malleus conterenspetras,^^^f gnisirs Deieratproponendus,non ballamum Euangelij. Qlquot;' innocentes amp;nbsp;immunes,agantDeogratias,fedalij,adquosn^cE tinent,emendentfuos mores,amp; fuam vitara.
^et
hui \i hj|
*5(1 Mi
Priuatim veroin cuiuiquevita hicordofèrueturjVtnob's’P fècuritatcmexcutiamuscominationibusLegisamp;exenipliS °^ ribilium pœnarum.Contra verb in magno concutfupauoruni
**»-****V**** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;WAAI« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ï VAW AAA AAKA^IA«^
dolorum ad aram Euangclij prxfîdiura^ue confugiamus- :^^ ordine fèruato,exiftent inanimis timor amp;nbsp;fides. Sed qua® duum amp;difficile/rthislîmitibusdiftinguereLegemamp;Euâng ^^^ Iium,omnespijnorunt, qui non funt rudes amp;ignari ^ rum(piritualium. Libet igitur cum reuerendoviro D.Lut « iV «xclamare ; Qui benc nouit dilccrncre Legern amp;nbsp;Euange«
-ocr page 267-ÖB OtSCMlMINS lEGIS amp;nbsp;Ev. 251 ^Bfolum verbis, fed in ipft)vfu,vitaamp;aiFedu,isagatD€0 gra-^'^ftuefèeffe Theologum. magnum Doftorem Ectieliae» ^ementotehocepiphonemafummiviri, quod extat in Com-^'''tanisEpiftolseadGalatas. Aliud eft folanotitia amp;nbsp;oratione dif-y'f' '-sgem amp;nbsp;Euangelium, amp;nbsp;aliud,ad vfum transferre hoc ^ '™«n.Siquando lentis te elTelecurum,propone tibi Legern, «Sc j^ ’’W.nonnegligentertibiproponeLegem.nonfrigidè, lèdar-Collige exempla pœnarura publicarum «Sc priuataru m. Ita 1)1 ’*'™^*^*®*®utieturveternusamp;lècurita8. Quandoautemfen-1 ’ Hofternatum effe propter quafcunque cauflas, prsfertimpro-l:i~r'^^^^^'’^‘5^i''3niDei,tunctanquam fupplexconfugias ad a-lliür ^^^^'’’^’'^’^®P®^^®^°”^^^*’°”^® ^ remedia dolorum.Si rt P*^®*^*®'®8“®f® l^æ® ^“o genera doftrinarum Legis «Sc Euati 'pgt;as,te elTe Theologu m ,f« d qu àm fit hxc ars diffidlis, teftabi-’*‘’l'*iado experientia.
Refutatio imaginationis de triplici Lege.
CAP. IV.
o T v M Locum.vtmeminiftïs, de dilcrimine Legis «Sc Euangelij, in lèx capita docendi eau fia ® diftribuimus,quorum tria priora haftenus fu nt expofita. Primùm enimdiximus,quid fit philo-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lbphia,quidLex, quid Euangelium. Has en im definitiones omnibus notilsimas elTe oportet. Secundo loco monftrata funt dilcrimina philo-‘j '^A^^i'ngelii.nequisfaciatperniciofam confufionemfapië-^’*'onis,lt;Sc fapientiae Euangelij ,qux eft propria Ecclefix. T e rtio 1^ 'xpofita funt quatuor dilcrimina Legis «Sc Euangelij, quor urn \ '‘'quot;lutniturànotitia,lècundum à promifsione,tertium ab ef-^^ obieftis.Haecquidem haftenus lunt tradita. 1^‘Qeodiligentiùsconfiderent ftudiofi, Vt fenfirn preeparentur '^'*«nteni Locum de iuftificatione, qui eft præcipuum caput
ii a
-ocr page 268-2$J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. 9 It EJ V T A T I » IMA 0. I N A Ti r ,
noßrx religionis. Qui eninanon reeW didich difeernere Legem at Euangelio,ispofteafxpe hallu,cinaturamp;impingitindoârinadeiu-ftilîcatione.Nuncverôin quarto capita breui ter refutabim us inue-teratumerroremdetriplici Lege. Quod autem non faciamus in-iuriamPapiftis,prxteraliamult3teftantur Biblia ante annosjoA 40 typis édita,in quorum veftibulo hæc diftinftio facrorum libre-rum ad faftidiumvlqueinculcatur. Omneslibrifacrx Scriptorsve teris amp;nbsp;nouiTeftamenti,autfiintlegales,authiftoriales, vtarenini iplbrum verbisraut fàpientiales ; £t accommodantes Papiftæ bane diftindionem ad noiium T eftamentum,dicunt, quatuor Enange-lia eflelibroslegales,(èulibros nous Legis, quam vacant Euange-licani.Hiftoriam ApoftolorHm,fèuIibrum Aftorum Apoftolorum vocantlibrumbiftorialem. EpiftoIasPauli amp;nbsp;aliorum Apoftoloru rominant libros fapientiales. Hæc non funt ignota iis, qui maturi-tatematatis afrecutifunt,amp;aliquandoin/pexeruntlibro! fuperio-ri tempore editos.Poflent alia multaindici3amp;argumenta inanife-fta huius alTeuerationis afferrr, fi vel opus eflet, vei tempus patere-tur. VerEmturin aliquorummanibus fcripta cuiuföam Theologi Louanienfis Latomi,in quitus hæcexprefsèfcrib'untDr,q»odnon aliterlitiuft'rffcatns Abrahan7,quàm Cicero, amp;quddiion babuerit Abraham aliam,au t meliorem nótitiam D€i,aut Chri/b. quam Cicero. Ex quoinfert hariecóclufionem,omnes religioneseiTevnatn religionem,amp; homines iemperfuiflelaluatos LegefeuoperibusLe gis,feudifciplinahonefta. Hxcideodico,neqtiisputet,noshyper-bolicèautcalun3niosèaliquidfingereamp;.exaggerare,quoü noni» fe habeat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;□ -
Rcfutatloimaginadonisdetriplici Lege
Impiuserror eft,fingeretresfuifleLeges,primamnatur2,(è- ^ cundam Mofaicam, tertiam Euangelicam, amp;nbsp;faInatos elle ho* ^ mines propteroperaLegis.Hicerrorexecranduseft,amp;(ciencluni, Ii^ vnam amp;eandem efle Legem, moralem, cuius fummain Deca- »ill Jogocomprehcnlaeft,quxeftatterria,congrnenscum mentedi- ill, uiiia,amp;cniiisnotiriain creationegeneri hHmanoinfitaeftjto till, notitia numerorum. Itaque fempernota fuitpatribus.amp;aliis ’il hominibus,amp; fuitaceriteadé nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I^
inomniactemitate, quasprxei- nbsp;nbsp;nbsp;Dabo Legem meamin(orh Ip
-ocr page 269-.VW B T * I F t 1 C I ’t BIS b;
M^
eoruhi, amp;nbsp;in mentibüs eonm» fenbameam. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
.Miquales nos cHeA qux face-Poportet J amp;nbsp;c^uidem poftulat quot;’Kgram obedientiam, amp;nbsp;da-’•#« non prxftantes intégra ’^ientiam.iiixtaillud : Ma-«üftus,qui non manet ino-quot;»ibusjqux CcriptaRintinLe-
Recitabovobis fummam co-menti aliquot feculorum de tri-pHeiLege. Monachi aliquot (è-culishancopinioneminfcholis, amp;nbsp;in remplis propagarût, quod videlicet homines ab AdamvC-
15'quot;ad Moyfen habuerint Legern nature,id eft,naturalem notitiâ ’^dorum amp;nbsp;non faciendorum,amp; quódhuic Legi obtemperan-i’fintfaluati Abraham amp;fimiles. Deindedicunt, aliam Legern à /’'fffetraditani per Moyfen,amp;huius Legis obrematione,feu obö ’quot;atlahomines faluatosefTevfquead Chriftum.Poftremó dicunt ''quot;■HèChriftum Dominum,«Sc tradidiffenouam Legern,quamvo '*'’tEuangelic3,cuiobedientes deinceps faluentur vlque ad finem ’quot;‘''di.lnhoc commento mifcentur vera faills. Quod dicunt in quot;wineeffe Legem naturae,non eft per fe amp;nbsp;fimpliciter falfum,fi re-'''»teUigatur.Quoddicunt Legem effe à Deo traditam humano ^'riper Moyfen.idetiam fuoloco valet,led tertlum, quodaddût 1 L^ge Eiiangelica,prorfus eftcommentitium amp;nbsp;abfurdum. Chri “’^nim non venir in hunc mundum,vtferat nouam Legem, fed ?l^luosfaceretpeccatores,amp;vtelTetminifterEuangelij, quod ad j^rinamattinet.Verumquidemeft,Chriftum enarraffe Legem, ®iDecalogum,vt'Matth.i;,amp;alias fape. Verum amp;nbsp;hoc eft, amp;nbsp;o-'’''igt;oconcedendum,quod nemo fanus negat,Iohan. ig. amp;nbsp;lohan. 'i''?ftitumaChrifto,amp;incuIcatumeflemandaturadedile(ftione'. r^im inquit Chriftus lohan.13: Mandatum nouum do vobis,vt %tis vos inuicem.Et Iohann.i5;Mandatummeum do vobis, yt 'Wsvosinuicem.Sedexhisomnibusnonfequiturconfequen-^'■HUamfalsoaddideruntSophiftse,quod Chriftus fit Legislator, ’’'quod Euangelium fit Lex, quia Chriftus nihil noui tradidit. Wad Legem attinet,fed tantum repetiuit amp;nbsp;illuftrauit diftale-^»V’s pafsim extant in Moyfe Sicut enim in Decalogo dicitur^ ' 'ligas proximum fienr te iplum dta Chriftus dicit, Mandatuni Jsum,vel,mandatumnouum dovobis,vtdiligatis vosinuicem.
,onvocat nouum mandatum,quafidicas,ignotum Ecclefiæ, inu-* l'’’’'um,inauditum,fedquiadile(ftiocongruens cum hocnaandato ii 5
-ocr page 270-gt;f tBPVTATIO IMAGINAT»
eft rara virtus , imb rarißima, amp;nbsp;verè rarior Phœnice , feu albo coruo,ftii cygnonigro. Teneamusigicurquodveripiiiiumeft,noa efletriplicem Legern in Ecclefiaab AdamjVfqueadpoftremüraun-di diem,fed tantum effe vnamLegem moralem,congruentem euffl mente diuina, cuiusnotitiatransfußeftincreaturasrationales in ipßereatione, amp;quiahxcnotitiain hominepoft lapfum obfeura-ta eft,lt;Sk multis dubitationibus impeditur,vt ßpe auditis has querelas, ideo Deus Legem moralem promulgauit Iha voce in monte Sina.amp;lummaminßripfitduabustabuns. Hane Legem moralem recitatam in Decalogo voce diuina poftea femper enarraruntinhe defiaProphet«,Chriftusamp;ApoftoJi, neenouam Legem tradidij Cbriftus,aut Apoftolijßd tantum veterem,vtita dicam,cantilena repetiuic amp;nbsp;illuftrauit. Hæcfcireplurimum prodeft,quia iideffl er-roresfubinderepulJuJant,«S: eadem Temper fabula agitaturin mun do,mutacislaruis.
Nequeyeropatres,necaly vllo tempore acceperunt remißio-nem peccatorum propterfuaopera,necfueruntiufti,neth2relt;J« vi txxternxoperibusLegis, led propter FiJium Dei gratis fideac-
muItadiâaamp;exempJa. Aói.^.’ Non eft aJiud nomen datum hominibusEibcxIojin quo o-porteat nos ßluos fieri, nifi no-men leCu Chrifti.
Quid eftolgt;fcuria««lt;“’'‘® orationefNon eßaüui^ nomen.
quxpoßit aUegari corain md''
K ’t If
cio Dei.Nihileft,quodpoTsi'®^ poniiudicioDej,nlfinomen,ideft,meritumvelobedientiaCl'''quot; ‘ Aduo. Petrus omnium Prophetarum conlennentem 1^
nempeccatorum iedpeTepernomen eiusomnes,quic«lt;^“”^'quot; ƒ i eum. Plena eftexempJorum tota hiftoria Prophetica. Sednu®® L breuitatisauffiexemplispnmorumparentum amp;Ab«h«con- 1^ tencierimus.Adam amp;£uaaudientes promißionem de ventült;:° i^ femine,dequodiäum diSemenmulièns conteret aput nbsp;nbsp;nbsp;R
tjsj/èntiebain./êviuificariexmortejamp;credebanGfö/amrecipi,^ h nirfusplAcereDeOipropterventuramtèmen.Hicddegridsp’^'^' ^ pterhuncventurumliberiCoremerintiülliSchxredesvitxxtti:- . . nxjnoapropterLc^cm.Qiu’avfrumquepeHpicuè/ioranrjé/wn k
-ocr page 271-- É E T R Ï P L 1 c r L E lt;3 B. «^ 'jjj j^äereniäuros ex pauoribus amp;nbsp;morte.cùm aceuGrentur à Deo, ‘''’naudiuiflentpromi(sionem,amp;videbantdeindeinfuanattt-'‘'^ïftruftamefle harmoniam
Lex eft fpiritualis, ego veró carnalis.
amp; Legis. Hanc horren-’?'Jideftrudionem, quia ma-|’’ntelligebantjquam nos.aC J:'*isUcrymisdepIorabant, amp;nbsp;i'^Jnt fe non efle iuftos flia di ^''*öte,amp;(uiï mentis.
Nulla hiftoria recitataàPro-phetis debet nobis efle tam fami Jiariter nota, qu àm hiftoria pri-
moruin parentum, quæ maxi-
. '«claratquid fltpeccatum.quid Lex,quidcontritio,quid fides, nôæfitratioiuftificationis amp;nbsp;viuificationis. Denique nihil eft ,j*''puumindo(ftrinareligionis,quodnonemineat in illa hifto-j’'5ediatnceterispartibusomiftis,dicamusdefententia propo-ƒCiimprimiparenteseflentlapfi.fenferunt in fiio cordeinitia jJf*'5æternaî,amp; nifi Deus immenfa mifericordia fe rurfus patefe-''itditapromilsionede venturo liberatore,de (èmine mulieris, ''’idübièextinftavitacorporali,qua:iamde exiguo filopende-’^quidemputrifilodncidiflentinïeternam defperationem óc Jteni,amp; opprefti fuiffent iuftißimo iudicio amp;nbsp;ira Dei,ficutDia-^'Huiacomminatiodiulnaeft vera,rata amp;nbsp;firma :Quacuncp die 'deritis,mortemoriemini, videlicet non tantum morte cor-^’Ved morte,quæ longètriftior eft,sterna,quia mors corpora-) “üfatisfacitLegi amp;nbsp;iudicio, amp;iuftitiæ diuinæ. Ctim igitur eP. ^J'nhispauoribus mortis,amp; in hispericulis inferni,vt loquitur ^^iSiisiiö,Dominusprodiitex fua arcanafede,amp; ciimobiurgaC. Xiterum fanauit vulnera,quæ acceperant à ferpente Diabolo, .^faluberrimobalfamoEuangelijjfenpromifsionis deMedia-J'^apromiftione audita, ex morte reuixerunt, «Sc exinferno Jdifunt,^ iterum acceperunt confolationem, quæ eft initium ^ *ternas.(^areexperientiaipfaconuiciteos, vt agnolcerentamp; (j^‘quot;'^»^*’“fto*«fl«co«*nD«o»“O“^^®®P*”*’“® ’ quot;®“ Lege, , '’'luciaventuri liberatoris, propter quem in gratiam recipie-i^.quot;’r,amp;donabanturSpiritulandoviuificante. Hæefuo loco in *'”1046 iuftificajione pluribus exponentur.
jii^'Abraham Genefiç fcribitur,Credidit Abraham Deo,amp;im ^uoi eft ei ad iuftitiam, fciEcethoccredere,feufidei»
-ocr page 272-gt;5^ «tJOD rNVM amp;nbsp;IDEM SIT EvANG» Jioceft,vtChrixlusinterpretatiirIohan.8.Abraham expenmt'v^ Here diem meum,amp; vidic, amp;nbsp;Ixtatus eft. Peliantur ergo exagro» arque finibusEccîefîæ, no Theoiogorum indicia, ïêddelirantiuni /bmnia,de tripJici Lege,amp;de modo ialuationis perLegem, amp;ft' miGimèh«chypothe/isreneatur,quaedocer, vnam eJie Leg«® atemampqux eftiudicium Dei sternum depeccato.
K R r ’X
Quod vnum amp;nbsp;idem fitEuangdiunun
EceJefiaindevfqueab initio.
CAP. V.
Nepiftolaad Hebroos dicitur, CbriflusheriA hodie, amp;in recula,id eft, Cemper in Eccleth v-^ num eft caput, rdheet Chri(ius,cuiuscorpuseli Eccleüa, amp;nbsp;membra funt finguli credentesJn ’ nbsp;nbsp;' hacEcclefia,velinhoc corpore Chrilli,lenipit
^^'^^^^‘^^^^^’^ë^^ygt; amp;nbsp;correlatiuèeidem h-des.Item fempereadem bonaftu benefidadiüri buuntiirinEccleftaabAdam v/queaddnemmundinecdebemus, Vtinqiiit Auguftinus, £deles huius temporisanteferrepattibusA Prophetis,perquosnobis bxc prophetata Punt. }ionGngiS,Bon fomnies,nonPperes,tealiter ingrelTurum eße in vitam xtetnaai, aiittehabereaIiumChriftumautmeftorem,aijtpIura,autniaiota i beneficia,qiiàm quæbabuerunt Adam amp;nbsp;EuainParadifo.amp;Abn- / h.im,qui vixit duobusmillibusannorum ante Chriliummtamex / Virgine.Sed vnicumeRdiPcrimen inter membraEccletix,quod[a-mituratempore, quod videlicet patres Se Propheix prxdaenint venturumeÏIeliberatorem:Apo£oli verb annuntianintamp;prxdh caruntChrißumveniße amp;nbsp;exhibitum eße,cruci£xum ä^refufch V')
l^
ta tiim,amp;a/cendi/ïêin cxlum, amp;nbsp;nihil pri!etereareilaie,niGiuamp;i^gt; j lt;nbsp;HoedUcrimine temporis excepta,quod neceffarium eü, nihilin'' ^i tereH inter Abraham amp;nbsp;Paulum, inter primas parentes amp;nbsp;noso- ‘tt
».
mnesamp;ungulos,qificredimusEuangelio.Ac h quisputat,ueum ^ii magisnobis eßepropitùim,quàmHlis, ßcutaliquifanatieißripp!' W
-ocr page 273-IN Ecclesia.
257
’aiitAbrahæ,islongèàre ipfaaberrat, atqueà veritate.
^^jppromiftio gratixiïtfun i.Cor.3. Fundamétum aliud quot;Jttum Eccleiïx, ftatim poft non poteftponi,prêter id,quod ™ni édita eft, vt primipare- pofitumeftamp;c.
’luirent, Filium Dei aflum-
^n efte humanamnaturam, amp;deftrudurum opera Diabo-JJ)«adictum,Semenraulierisconteretcapuc ferpentis. Dein-‘'æperepetitaeftpromuJgâtio.vtad Abraham diciturtlnlèmi-^^o benedicentur o m iies genres. amp;nbsp;he inteUigeban t patres has ‘’^ifsion€s,vtrcirent,tuncquoquedominumillumadeflefux poftea affumturum efte humanam naturam. Ideo la-“'Hquit Gcnef^S.BcnedicatDeuspueris iftis,angelus qui me l’“itexomnibusmalis. Hic
^quot;quot;nans angelum,per quem /’j^nibusmalisliberatuseft, „
7'git hunc ipfum Domi- h* Chrifti filij Dauid, filij Abra-'’’'Scagnofcitpercumtolli bx.^ Quxrat aliquis legens hxc ^f’tutn,amp;morté,amp; omnia
Int capite Matthasi dicit£u-
angelißa.Libergenerationis Ie-
verba,cur nominatim amp;nbsp;sxpref fa fiat métio Abrahxamp;Oauidis,
. VbSa*lt;«|MA*^«,l#A^IAA*AV«.lt;O*VVUUUaAA
^'■«etiamabaliis fît propagàtus,iuxtalèriem, qux pofteareci-,ƒ'n code m capite? cur hi duo, Abraham amp;nbsp;Dauid prxexteris Jquot;gt;antur ? Quia prima promifsio primis parentibus tradi-3®niineventuro,repetitaeftprimùmquidem ad Abraham hii ^Infemine tuobenedicenturomnesgenres,deinde adDaui-«‘^eg.7.amp;i Paralip. 17 ; Poftquadormieris cumpatribus tuis, v.*'bifemenquod regnet fuper Ifrael amp;nbsp;luda dcc. Primapro-r 'quot;erat valde generalis, amp;nbsp;propter generalitatem,vt fîc loquar, ^quot;antoobfeurior. Nemoenimpoterat affirmare ex qua mulie-/’‘Huafamilia nafciturus effet promiffus liberator. Erat enim ge jj’*'terdiftum, Semenmulieris,nonhuius vel alterius. Poftea j^^^agenus reuocauit ad fpecicm,feu tranftulit thefin ad hypothe-^ ^slbingens promifsionem ad pofteritatemAbrahx, In femine, ^'''t|tu(j,non^terius,benedicenturomnesgenres. Ciimautem ^nbaberetjülios ii,ne quis dubitaret ex qua tribu venturus effet ’quot;linus.prxdixit Iacob fore, yt Schilo promiffus Dominus na-
-ocr page 274-258 QV O D VXVMamp;IÜSM S 1 T Ev A NG, fcereturex tribu litda. Suntenim nota verba omnibus, Nonauff-returfceptrumamp;c.Cóni autemfamilialudaefletamplifsimapro- jp pter regiam dignitatem , Deus ardiùs reftrinxit promifsioneni, 1^ eàmquealligauitadfolam Dauidis pofteritaté. Ideo vterqiie.Mat- 11 thxusamp;LucasdeducuntgenealogiamChriftipoftAbrahamàDa- :®i| uide. Hsduxvalde infignesrepetitionesprimspromifsionisillu' ttrantdodrinamhuius capitis maximè neceflariam;Quodvideli' eet (èmper in Ecclefia fuerit vnum amp;nbsp;idem Euangeliü,ficut amp;nbsp;Paulus inquitRom.i.fe effevocatum Apoftolum ad docendumEuan-geliü,quod Deus prxdixit per Prophetas fan ft os in Scripturis amp;£• Nemo igitur cogitet, Euangelium effe nouum genus doftriuï) autignotumprimispatribusamp;Prophetis,ïed potiùs ita ftatutuffl habeamus, (èmper fuifle vnam amp;nbsp;eandem Ecclefiam omnium tem-porum,eiquefuiffe notam promifsionem de Mediators,'àeadera beneficia Euangeli) annuntiariamp;diftribuicredentibusanteamp;po“ Chriftum natum. Hac hypothefi.quae verißima eft amp;nbsp;immota, amp;nbsp;nulliscunicuhscauillationumfubruipoteft,cSfirmata,miiltapoi-funt iudicariin totadoftrinareligionis. Nihil fingo,fed veranarro. Ante paucosannos quidam fuerunt in noftris Ecclelhsin^P^' minesamp;infulfi,quiaufifuntaffirmareimpudentifsimoore,nos bere nefcioquamprsrogaciuamfingularem amp;nbsp;eximiamP', ris patribus amp;nbsp;Ptophetis,amp; nos habere Deum magis propionP^®quot; pterChrifturn,quàm illi,amp; Deumlibentiùs audire noftras prices, qnàm illortim,amp;nefcio qusaliaportentafinxeriint.Neiê'^“*^'quot;^'* damusintaleserroresperniciofosEcclefix,amp;!sdétesgloria® ’ qui eft squalis erga omnes credentes finc-a^a-ttursAi/^'V’^' '^ ter memorie mandemusteftimonia,quxdeinceps addeffl“®» t tim ex (acris literis,partira ex monumentis fan ft om ra paf“'’’'
Non igiturimaginandumcft,EuangeIium fuiflêigiw®?J« tribus,vtmultiindo(ftiomnibustemporibusfinxeruncJw ^., dnm eft,vnam amp;eandem cfle promißionem Euangdij pwp^ dcMcdiatore amp;nbsp;reconciliarionejiotain patribtis inde vrqu6^P mapromulgationcjin qua Adam amp;Eua recepti fimt.Oportui nim huncDominum fèmperEcclefix notu effe, quiafempef“ cœtus certo fuit,eft amp;eritEccIefïa Deijin qua fonat non fola '® Legis,lt;èd etiam promißio gratis redè inteUeda. Qyod 2Ute hoc modo, amp;nbsp;non aliter faluati Ent omnes haredes vi w «^
-ocr page 275-~ IN EcCtSS! A. » nbsp;„ , n ,2551 fiduciami/èricordix propter Meßiam promiftx,hxc diéla I Attira amp;pixvetuftatisclarilsimèteftantur.
• lohan.i.Explenitudinceius nosomnesaccepimus gratia pro te. Vocat plenitudinem meritum reconciliationb, amp;nbsp;poten-''’nifeueflicaciam. Omnesigitureleftißluati funt/haurientes ’tj'oc fonte,id eft, propter hanevidtimam confecuti funtrecon-®Utionem,amp;ip{êfuitineisefRcax,dediteisSpiritum ßndum ’?thoantem nouam amp;xternam vitam inipfis.Hanceffe lènten-’'’t',declarant verba fequentia,gratiam pro gratia, id eft, recon-l^utionem noftri pro atnore erga Fiiium.
1 'ohan.8.Abrahamoptauitvidere diémmcum,amp;vidit, amp;Iz-keft. ......
^■tÏ.CredimuSjnos faluari per gratiam Domini noftri lefu Mi.ficut amp;nbsp;illi (aluati funt.Fide purificanturcorda.
^•Cor.4,Habentes eundem Spiritum fidei,ficut (criptum eft, Äii6]Credidi propter quod locutus (um, amp;nbsp;nos credimus, ‘'’’pter quod amp;nbsp;loqui m ur.
^tbr.ij: lefus Chriftus heri amp;nbsp;hodie,idem eft amp;nbsp;in lècula: heri, tempus fui aduentus in carnem, hodie,cùm reuclatus eft in ^Pote.nuncamp;inlèculaeftidemChriftus,perquem vnum amp;nbsp;.Jtlemlibcrantura Leg«,iu-J'’önturamp; faluantur omnes ^tntesjqui fuerunt, (ünt, amp;
panca Scripturx diâamon enim volo fine neeeßitate multa cu-muIare.Nam vno amp;nbsp;altero intel ledo,nihil relinquitur obfcuri-tatisinpropofita fententia. Pri-mum teftimonium fumitur ex capiteprimolohan. vbidicitBa ptifta , Ex plenitudine eins o-
^niutant fidemamp;modum ’'’rionis.
Jpocalypfij.Agnus occifiis ^origine mundi.Etfi enim J^ofanguiniseft certi tem-tarnen applicario illius J”0 8cobedienüse perpétua
mnes accepimus gratiam pro gratia. Quid vocat plenitudi-
. nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nem ? Plenitudo ïntelligitur de
, titoChriftijftu obedientia, qux eft cauflaomnium bonorum in ^‘'*’®’^‘^®®ft’cacia,quaFiIius Deieft efficax,tanquam caput in
, -v.uui IS,vei canquam VltlS m luis panmtiuus. x:.a. nav picmuu-
• |Wdeft,exhocfonteomnesriuuüintotaraEcclefiam manant.
N nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kk 2
-ocr page 276-260 QJ/OD VKVM amp;nbsp;I»BM SIT EvANG.
Siciitenimriuuliexföntededuftitotumhortum amp;nbsp;fingulasplan-tuks fuauiterirrigant, recreant, amp;reficiunc;itaChriftuseftfonsiu-ïlitiaeamp;vitæ.ItemeftSoliuftitiæ,vtIoqintur Malachias cap.;,quia hi vtSol,quemoculiscernimusinc3elo,luceru3illuftratmunduni v-niuerfumdtahicSoliuftitiaeilluftratomnenihoniinemvenienteffl %
in huncmundum: omnem hominem jfcilicet credentem, ficutibi-dem dicitur: Quotquot receperunt eum amp;c. Alterum teftimoniunt fxpe repetitum,eft ex cap. 8 lohann. Abraham optauit videre die« meumjamp;viditjtScIætatuseft.QuomodoviditAbraham Chriftum? In promißione.Credidit Abraham Deo, amp;nbsp;imputatum e(t eiadiu-ftitiam.Nondicamhoclocodecongreflii amp;nbsp;conuiuio Filij Dei,amp; Abrahx.quod defcribitur GenefiS. non enim volo nimis pro£ul i propofitodigredi. Tertiumteftimonium eft valde infigne amp;nbsp;me-morabile Aft.ij vbiPetrusin lynodo Apûftqliça ficiiiquit: Qiiare tentatis Deum, imponentes iugum ceruiciblis difcipulortim,qiiod neque hos,netp patres noftrFportarepotiiimusAfedcrediraus, nos kluariper gratiam Domini 11 oft ri lefu Chrifti, fient amp;nbsp;iHißbiati funt.Fide purificantur corda. Memorabilis hæ,c eft concio,quï te-ftatureodem modofaluari patres amp;nbsp;Prophetas,amp; omnescredentes ante Chriftum, «Se nos mifcros vermiculos, qui nihil fumuscolh« ad patres. Quid emm nos fumus, fi comparemur cum Abraham, lfaac,,Iacob,Dauid,Eïaia,Ieremiaamp;c?profefto nihiiftimus.nihver miculi. Non ita fuperbiamiis,vt nos ipfos audeamus vel compaM-re,nedumanteponereillisluminibusEcclefi3Epriin:eQuai't“'”'®' itimonium aftumiturexepiftola pofterioreadCorinth.wp'f^ bentes,inquitPaulus,eundemSpiritumfidei,ficutfeript“^'*’ , ' didi,propterquodlocutusfum.Etnos credimus propt**^^quot;® . loquimurquafidicat, Nonhabemu»aliumSpiritum,au^^“^™ quot;,' dem,aut aliam confefsionem,quàm qualem habuit Dauid fanftiU fimusrex,amp;.Propheta,quipfal.M(ïinquit,Credidi,fciIicet inCnri-ftum,in venturum Dominum,ideo loquor, edo meam confefsio-ïiem,amp;propterea beneatfligor,id eft,accipio plagasin hoemundo. Ha:ctriafuntinfèparabiliainfandis,fides,conteftio, amp;nbsp;crux.Corde creditor 3diuûitiam,ore fit confeßio ad falutera,credentesau-temamp;confitentes veram^dodrinam affligiintur. Vat illiS, quiha-bencoranium hominunl applaufum,amp; fuffragia, amp;nbsp;laudationes,amp; comprobatione8,amp;:àneminequicquamaduerfipatiûtur.ltaenim Ghriftus inquit, Vx vobis, cum vobis homines benedixerino
Ai, At
Quinfum
-ocr page 277-IN Ecclesia.
adi
I^'atumteftimoniumfumiturex cap.13 a«! Hebrxos, quon eft val-L quot;'I’gnepropterformam verbonim. Quid fignificat aduerbium /‘■Sgnificat tempus ab Adam vfque ad natum Chriftum ,quod i ’’pleftitur ferè 4000 annos. Hodie fignificat tempus à nato Chri J'^igutadpoftremum mundidiem, feu vfque adiudiciumvniuer jJPolleafcqueturinfinitaxternitaSjdequadicit Paulus, nunc amp;nbsp;;_|.''ula.IdemigiturChriftus eft,non tâtùra refpeftu perfonæ, leu 'Muæternædiuinit3tis,fedetiamrefpelt;ftu officij amp;beneficio-ç''’''cri,ante fuam natiuitatem ex Virgine;hodie, poft fuam nati-j’’'inexVirgine,amp;idemmanfüruseftin fecula, lient pfal. dicit, i_'''s(acerdosinaîternum,fècundumordinemMeIchi(edech. Po-''quot;gt;11111 teftimonium extat in Apocalypfi cap. ig,cuius variæ funt i^'fi«iones,fedhæchauddubièeftfimplicifsima amp;nbsp;verifsima, a-f^^’’Sîfidei,Agniistollens peccata mundi,Chriftus eft occifus,ab ,(S'”«miindi. Nonhocdicitlohannes.Çhriftumfepius elfe cru-jj'''*ni,oCcifiim,(èpultum; nequaquam. femeltantùra eft affixus Z'.iemeltantùmfuditfuum fanguinemincrucefub Pontio Pi-j^'''tdiciturin SymboIoApoftolico Nuciterum vinit amp;regnat, .^'Paulo Rom. 6,ne poftit ei mors vltràdominari,vel nocere ; fèd ^J'dtlohannes.Etficertum tempus fuit deftinatum mirando /uoDeipafsioni Çhritti,in qua neceflefuit.Mefsiam occidi,oß-J'iiunicorpusincriice,amp;fundere finim languincmtanquanj .'’'quot;M redemtionis noftrx, tarnen meriti amp;nbsp;obedientix huius .''’’'ipesfiintomnescredentesab Adam vfque ad finem mundi, ^quot;lagisbeneficium redemtionis velpafsionis ad me pertinet,vel ^uàm ad Adam,Iacob,Dauidem,leremiara amp;c.Po{ret hoc die'll iitiiiùs enarrarijfi quis amaret fub tibtatem, fed fimuscon-^j wfimpliciamp;veraenarratione. Audite nunc patres Græcos j^’iinos,qiii,quatenusconfentiuntcumScriptura, nequaquam j Hiiciendi amp;extenuandi;quiaficutnos nuncaudimusnoftros Hiv quot;gt;4'’*''^®’^^ amp;reâè docent,itapatres non alpernemur, fed 1 '“^aturiudiciümamp;deleftus.
.1%'foftomus en'ârrans locum Pauli EpheCq. : Vnum corpus, v?®Spiritus, quemadmo-
.^“^yocatieftisiirvna'fpe vo Verba lunt,Ghryfoftomi in ,'’nisveftrx.Q.uideftvnum nbsp;nbsp;forma interrogationis.
'I’'gt;s?omncs vbique fideles,quifunt,fueruntiSffütürilîlriïJiî
Ids 3
-ocr page 278-i^z Kiy ÖD vnvmamp;idbmîitEvanO»
quorum numerum etiam ag- Legant juniores caput ii Ej« gregandifijnt,quianteaduen- ftol« ad Hebroos, ibiinuenient turn ChriftiDeo placucrunt. longum catalogum fanftorum, ab Adam vfqueadDauidemiC« quibus omnibus affirmât Epiftola ad Hebroos, quöd fide fola,4 non aliter placuerint Deo.
Quomodo autem hi pertinent ad vnitatem corporis? Quia 1*^ quoqueChriftumagnouerunt,vthxcdidateftantur, Abraham pater refter exultaui t,vt videret diem meum,amp; vidic, amp;nbsp;l»tatus eft. Item, Sicrederctis Moyh, etiam mihicrederetis. Nam de Iohan.5. ,
me ille lcripfit,lïcut amp;nbsp;reliqui Prophet«. Nequeveróftripfè. runt ignorantes, de quo dice-rent, Agnouerunt enimiUum, amp;adoraiierunt.
Scopus ScripturzeftChrifius.
Neque fcripferunt.) Oil^r« hocdicitur.^AddifFerentiaravï' tumEthnicorum.Qugt;‘^ catdiAumPauli t Cor.)4: Spiritus Prophetarum eft fubieftusPro* phetis? Spiritus Prophetarum,(cilicet in Ecclefia. An hocaic^ lus,quödSpirituslandusfit mancipium Prophetarum, «t ' amp;nbsp;fubiedus Prophetis? non,eft Dominus Prophetarum. Seaquare dicit,eft fubiedusProphetis?Significateireingens diffin’®” 'quot;f^*^ vates Ecclefi«, amp;nbsp;intervates Ethnicos. Sibylla apudVirg'l^^^ neid-deft vatesEthnica,fed non habet Spiritum famhum iedum,quia incipitfurere,amp;furens effaturea, quaeno^’” ’ neftit quid dicat,non habet adumreflexumin fuis ih?^'’ .. lis. Ideohisverfibus delcribit Virgilius vaticinantei»“'“^ “®’
—euitalMfanti,
Ante fares fubità^nen vultiu.non color vnus, Non compta manferecoma, fidpeclus anhetum. Et rabiefera corda tument, mawr^ videri, Nee mortale finans,afflata eft numine quand» lampropwre Dei 8cc.
f NoftriveröProphet«,Efaias,Ieremias,Daniels cetennofunt ^n^ furiofihomines,nonexcedunt ex fuapoteftate.nondeturb^Uf defuaalenteôcûnitatejfedhabentiudiciunidefuisdiftis amp;«««, ij^
-ocr page 279-l N E C C L r S I X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X6l
quot;quot;’tiCluiddicantamp; faciant,amp; intelligunt reftifsimèea,quæ aliis ff^ponuntà predicant, amp;nbsp;qux Uteris mandant, Quando Elaias y '',f**'’'piitcap.$j,bene fciuit,de quo loqueretur, videlicet de '“ia. De hoc Domino inquit,Vere languores noftros tulit dec.Et, i quot;“usineusiuftus notitiafuiiuftiheabit multos.
^ueamp;illi vnumfunt corpus. Sienim hoc corpus, quod ab ^'’Spiritu regitur,diftra61:um effet,nequaquam effet corpus.
8c nos dicere folemus de
^uxvni ta fu nt, quxque i n-?''cohxrent,vnum corpus Quoniamigitur ardifsi-I^topulatio eft capitis amp;cor-reftè Paulus Ecclcfiam ’’i'lt;h corpus appellauit, cuius
Genef 2 : Erunt duo in earn* vnam,vnumcorpu8:côiugiuin eft imago Ecclehx.
Si fippe cogitaremus, qualem haberemus patrem. amp;nbsp;quale caput,amp;qualem Spiritum,quo re-
gimur amp;nbsp;ducimur, fimodèfti-''’stredentes,amp; membra Chrifti,amp; Filij Dei, profeftö effemus in [''''tUofficiispraEftandisdiligentiores. Sed ita viuimus, ita verfa-pinhocmundo.quafieffemus finecapite,quafieffemus finepa-I’i'iuafieffemus fine gubernatore Spiritu fanfto.
Auguftinus epiftola 157 ad Optatum .Eadem fides eft noftra amp;nbsp;^in,quoniam hoe illicrediderunt futurum, quod nos credi-;?’hftum. V nde dicit ApoftolusjHabentes eundem Spiritum S^^cundum quod fcriptumeft,Credidi,propterquodlocu-^^iin.Siergo eundé Spiritu ^’killi habebat, qui ventu-ymcameChriftum prænû-'^unt, quem eti am illi, qui ^veniffe nuntiarunt,Sacra-’''’'taeffepotuerunt protem-
Illi habuerunt circumcifio-nem,noshabemusbaptifmum, iUihabuerût agnum maftatum in Pafchate,noshabenius Cœ-nam Domini.
diuerfitate diuerCa, ad *'quot;t«em tarnen ciufdemfidei
Haftenus Auguftinus.
^quot;curtentia. Eademeftigi-
. ^VoxverxEcclefixomniumccmporömjamp;idemEuangelïum,
, ;^ongruit Vox Prophetarum cum voce Fili j Dei amp;nbsp;Apoftoloru, , HuW Prophet« de venture Mefsia concionantut ; ApoftoÜ
-ocr page 280-|
264 ^VOD VN vu amp;nbsp;IDHM SIT BVANG.InEcC. de exhibitOjCetera finit eadem. Nam beneficia Meßix pertinent ad vniuerfam Ecclefiam à prin cipio mundi.vfque ad finem, amp;cuicunquedatur vnum Eu-angelij beneficium, ei eert urn eftomniadari;vtRom.8 dici-tur. Omnia cum co nobis do-nauit.amp;pfal. 2j,-Dominus pa-ftor meus, nihil milii deerit. Przclarè ergo quidam dixit,Pa tresamp;Prophe tx antecedut Vox prxce-currum Chri- ptoris Philip-fti triumpha ph Iem,qucmnoïfêquimur, |
Talis eft connexio benefici®' rum Euangelij.vt vnodato, cetera fimul dentunqiiiahdeseB copulatiua, vt veteres loquun-tiir,non eft difiundiua. Deus dat fimiilgratiaraamp;‘'* num pergratiam, Rom.) ^' phefa. Dat nobisopulentiaft* gratis. Forma verborum fumtaeßer imagine pomps triumpbaß’.a quara aUuditetuaipßini.^S- |
Refutatio opinionis,quæ facit confu fionem verse Ecclefiae amp;nbsp;Ethnicorum.
C A P. VI. amp;nbsp;V L T.
T c A T aliquiSjCurhanc'qiiafftiolicnlint'nipt-ftiuènobisinculcas , ciim videaturprop^'^P®^' tinere ad locum-de Ecclefia? RefpondeoN«®!'« eft eadem in doftrinaChriftianaftper^P®^*'’'^” enimquotidienouadicipoflunt, amp;nbsp;debent,led illudSocraticum tenendum eft, vt eadem dica-mus,amp; quidem de iilclem eademC^arcnemmi
'öi
deneceflèeft in titulodeEuangelioaliquiddicidebatfententii,vt jntelligatur,quxresproprièdifiernat Ecclefiam ab alüs gentibus. Non Lex,nee philoibphia facit difcrimen inter Ecclefiam (Scaliasfe*
hl
ftas, fed vox Euangelii proprium decus eftEedefix. Nam omnet - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bowfle*' S
-ocr page 281-RïrVTATIO ORÏNÏONÏS amp;C, 2^5 dominesfaniparticulam Legisretinent,amp;habent hanc perfuafio-”(111,606 061101 mentemxternam .cauflam boniin natura, vt ait Jlito,fednemoextraEccleliani,)ineminifterio, amp;nbsp;fineleftione li-’'Mam Propheticorum habet notitiam arcani myderij deredem-quot;onegeneris humani,quod myfterium patefit feu reuelatur in Eu-‘quot;SdiOjVtinquit Paulus Rom.i: Non pudet me Euangelij, fiquidé ‘Weipotentiaadlalutemomni credenti. luftitiaenim Dei per il-J'^patefitexfideinfidem. Occafionem verb huie quxftioni prx-'’''itimportunædifputatiortesquorundamfanaticorumhominû, l'^Th3meri,amp;fimilium,quicontendunt,omnes religioneseffe v-h*gt;iireligionem,amp; vniimquemquepolfefaluariin fuareligione. I-
1 '’‘lt;iicunt,Xenophontem,Socratem,Platonem amp;nbsp;fimiles philofo» '™non minùs effe (aluatos, quàm Abraham,Kaac amp;nbsp;Iacob,amp; af-’''’'ant,nihil intereffe inter notitiam Dei,quam habuit Abraham, ,‘’■terfapientes, Socratem,Platonem amp;nbsp;Xenophontem, amp;nbsp;firni-^ Neigiturincidamus in tales errores contumeliofos aduerfus '^“‘Ri,amp;periculoro$Ecclefixgt;breuiterexplicanda eft Itxcquxftio. L^^oncontemnamus Filium Dei, amp;nbsp;vocé Euangelij, fed agno-
^usimmenfam mifericordiam Dei,qui vult fibi xternam Ec-''^»fn colligere agnitioneFilijjamp; non aliter: amp;nbsp;pro hocingenti J^eficiogratiasagamus, nee affentiamur architedantibus Ec-'‘ï*gt;JnifineFilioDei,fineEuangelio,amp;fine vocatione. Non e-
^fine minifterio. Non ed Ecclefia in eo cœtu, vbi nee notitia yomifsionisdeChrifto.neevox.neeminifterium Euangelij. enonfunt membra EcclefixAriftides, Scipioamp;fimilesjetiâfi 3« excellentes virtutes,quas Deus dat propter imperia, tan-P'rdum vult genus humanum in hac vita manere. Quod aute Me fit notitiam Chrifti effe quot;tedefiajhxedida teftantur.
Marei vit. Qui crediderit, amp;
5 : Qui no credit in Filium baptifatus fuerit,faluus erit:Qui ~ ‘ ira Dei verb non crediderit,códerana-
j ''’'''hibebitvitam, fed ('•’inetfupereum.
bitur. Hx dux regulx non poP-jjjjj. . funt mutari. Lex admittit diC. lil *''°.quot;®”’’l^®”S®nimipfedjfpcnfatdefua Lege, propt er prob a-
11
-ocr page 282-266 XEPVTATIO OPINIONIS ^C. fcntreftituiinantiquamgratiamprimi parentes poft lapfiini. Ma* gnumeft, quö3 Deus dilpenfac inmiraculis deordinenaturx(4U* cftcerti(simus)vt inrefuft;itationemortuoriimamp; timilibus,quó»i iufsit Solem ftare,aiit regredi. Sed longè maius opus Dei eft,amp; ma-ius beneficium,quod difpenfat de fua Lege,cuius ordo eftcertiorÄ firmier,quàm ordo in caußis fccundis,id eft,in creaturis. Euange* lium verd nullam admittiedifpenfationem,fed hæcregnlaeft Sterna Aimmota,Qui creditin Fill urn,habet vitamæternam, qui non credit,iam damnatus eft. Dicat aliquis ; Profeftö hoc videtur eft nimisdurum,quôdDeusreiiciattam præftantes viros,Socrateni, Xenophontem amp;c. quorum difciplina fuit honefta. OmittehanC difputationem:Tuquis es,inquitPaulus Rom.ÿ, qui relißisDeo? Omnishomomendax,Deusautem verax.
lohan. t/: Sandifica eos in Paulusdicit i Cor.çtSuprf' reritate,{èrmo tuus eft veritas, induemur, fi tarnen non nidi reperiemur,hoc eft, necefteft in hac vita fieri iiiftificationem amp;nbsp;fandificationem. Nifi enim hoc fiat,nemo/peret le futurum hxredem vitae æternæ. Nó autempo/^ funthominesiuftificari amp;nbsp;fandificarifineverbodiuinitustradin’ per Prophetas amp;nbsp;Apoftolos: de quo verbo dicit Chriftus lohan. I7quot; Sandificaeos in veritate amp;c.
i.Cor i.Ciimmundusperlapientiam non cognoui/TetDeo® üpientem,placuitDcoperftultam praedicationem faluos were credentes.Hocdiéhim enarransTheodoretus.-TreSjinq^'f'“ fpccies GpientiaCjVnaqindemquxhominibus data eft perqu^i® amp;rationepraeditifi.imus,amp;eaquaefiint agenda difcetni®“5’ artes fcicntias^ueinuenimusjamp;Deumcognofcerepofluni^Vj ' teraeft,quae in return creatarum contemplatione verfatur.Vidï-mus enim cxli magnitudi-nem,Solis pulchritudinem, a- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Soleftduxchorea:csleßis.
ftrorum choream, terrxamp;ma
ns latitudinem,plantarum amp;nbsp;animantium differentiamamp;c.ne /ïnguIaafferam.Tertiafpecies Gpientixea eft, quxper Seruato-rem noftrum oftenditiir,quam qui non credunt, appellant ftul-titiam-Hocautemdicit Apoftolus,quód oportebatquidem homines naturali accepta à Deo cognitioneper creaturas,tanquani P«
-ocr page 283-tSfVTATlO OPINIO NIS amp;C» nbsp;nbsp;nbsp;267
( P'gt;'pedumveftigïadeducbamp;earum opificcm adorare.Sedquo-”'201 nullam ex hisvtilitatem ’^^ipere voluerunt,benignus Kelemens Deus eis alia ratio-
Rom.t.Non vt Deum glorifi-carunt,neceigratias egerunt.
id eft, per Euangelij prædica-tioné. HæcTheodoretu». Tres funt fpecies fapientix in rebus
®gt;ïlutem procurauit, amp;nbsp;per ’*®»qux à ftultis ftukitia ap-Wbtur, eos ab errors libera-
ui uitlij ^1 illlCl Vil 11 Ab UI. AliJ ** Wb*-’ ?’ilèu lumen fimplex, quo agnofcimuseffe Deum, amp;difcernimus '”'6ftaamp;turpia. Dehacnaturali notitia fæpeauditis in omnibus l’f^'^'’spl*ilofophiac.Secundafpecieseft ratiocinatio,quærens ve-Dei impreffa corporibus cxleftibus amp;nbsp;inferioribus, ipfi etiam ''''porihumano,deniqueipfianimae.Videmus,inquitTheodore-^''’iSolispulchritudinem,fteHarumchoreara,terrç amp;maris latitu-Jïinjplantarum differentiam, ex quibus omnibus ratiocinari ^^‘'Wiiis,hancrerumvniuerfitatemnoncafiiextitifle,neccafu ita ''’3nere,fedconditam elTe amp;nbsp;eóferuari à mente architeftatrice, quj 3mansvitzhominum,vt aitdulciftimè Xenophon. Tertia fpe-'MfapientiapatefaftainEuangelto, quam homines extra Ec-j'3ni,tanquam ftultitiam amp;nbsp;fabulamportétofamderident, ficut ^’'nius hanc fapientiam derifam effe ab Athenienfibusphilofo-™'Aft.i7.amp; fuprà in eodem ad Corinthios cap.Paulus dixit, Nos *f*lt;licamus Chriftum crucifixum,Iudxis fcandalum,gétibus ftul-^m. NoneftEuangeliumprsedicatio ftukitix reipfa. Abfit: fed i ^lgt;ominumopinione,qui non credunt Euangeho,amp;quia ipfi I Multi,(apientiam Dei,fummamputatefleftukitiam.IdeoPau-, wcit,Quiamundus non cognouit Deum perfapientiam,id eft, Α''gt;niper naturalem notitiam infitam nobis in creatione,^ non-( ^'■’prorfusextinftam,partim per ratiocinationem, placuit Deo ij ’ratione,alio modo noftram falutem procurare, vt verbis Theo-“f'üvtar,videlicet per prædicationem Euangelij,
^001,8: Qyos elegit,hos vocauit.Hxc fententia plane affirmât j^t^que, amp;: femper aliquos
quot;‘•los ellein eoetu vocatorum, 'xtra eoetum vocatorum nó
Coetusfcholafticus eft coetui vocatorum: cœtusqui congre-gaturintemploeft ccetus voca-11 a
-ocr page 284-2lt;*8 «BFVTATIO OPINIOKI» ÄrCt torum-Vocati Zont baptiniti,amp; altdientes vocemEuangelijin ßhö' lis Ä templis, vbiciinqiieproponitur,.
Quæroan aliquisin Turcia poßtt làliiari,ficredat Euangelio.feu reâèinuocet Deum per Filiummediatorem? Taliscertè non eft »gt; lociseiufmodijvbiin lcholisamp; templis docetur JEuangelium. R’' /pondeo.Nonexcludimusexcoetu vocatorumvel abEccleüaeos, quorum corpora proculremota funtab Ecclefia,fed quorum mentes pugnantcum Ecclefia amp;Euangelio. Qui veró mente, volunM-te,confeftione,inuocatione,dileftione funt coniufióli cumEede-fi3,hos certum eft,eflemembraEcclefiae, etiamficorpore tanto m-teruallodiftentà eoetu amp;congregatione vocatorunj,quantointer-ualloabeftcælum àterra,amp;ortus aboccafii. Pfal.a5.Vnam föüwf rem petijàDomino,amp;hancrequiranj,vthabitemin domo Dom’' ni. Quando babes hoc votum confociationis cumEwIeliait^me’ membru ac ciui8Ecclefiaj,quàmlîverfàrerisinhisrtgionibuSj''“ nuncfchoJaeamp;templafbnantdoftrinamChnßi.
Rom.io.Qiiomodo inuoca- Paulus citât Rom.to didum huntonnon credent? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loelis, Omnis qui muotauet'
nomen Domini,faluus ent. hoediftotexitgradationem valdeeruditam, piam amp;nbsp;vtilem,^” monftratminiflerijEuangelici neeeßitatem, dignitatem amp;ƒ’ ciam. Quomodo,inquit,inuocabunt, fi non credent.’ quah® ’ nihil eft inuocatio ßne fide,nifi inanis fbnus,inane murmur,maf clamor.
EpheC^.'Chriftusfèdensad dexteram Dei.dat aIjoJÏ“'^ Prophetas, alios Apoftolos, a-Jiospaftores,alios dodores,amp; Paulus Ephef 4ót^®®’^ difèrtèinquitjfèruari minifte- pfalmivaldememorabileexp riuni, vc non agitemur vanis rno 6S;AfceDditinaltum,«P’ dodrinarum vends. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uamducenscaptiuitatem.i »
holles noftros,Diabolum,m
propter hæcdona non afcendit adcælum, nee propter ea leset dextram Dei. Alia dona longimaiora diftribuit Chrißus in £tlt; ®' fia,prim tnn quidem remifsionem peccatoruiB, deinde Spirim*
*^i^
-ocr page 285-* t IIV T A T I o OPÏKIONIS amp;C. nbsp;nbsp;nbsp;2Ä9 '''ftum,tÊrtiàvitaraæcfirnam;amp; hsjcomnia.quæ modorficenfui, l''Waiacdirthbuitper media feu organa .videlicet per verbum ^^Kramenta.per quæ vultefTe efficax.ldeo facit mentionem mi-„'‘^wi)ócdoftorum in Eccleiia. Alios dedit Propheias amp;c. ad quid? ’^ïdificetur corpus Ecclelix, amp;nbsp;ne circumferamini omni vento '^trina (ic.
EüttSrAd Legem amp;nbsp;teHi- nbsp;nbsp;nbsp;id eft, ad verbum, quod eft c6 Ma. Quod fi non dixerint firmatumteftirnonüs diuinis. pUhoeverbum, non erit cis |Mtinalux.Nonenim apprehenditur voluntas Dei, nifi per iMmquodttadidit, amp;Deus Fundamentumdoftrinae Ee-K f ^°”°ï^' ^’*^“°‘'^”» clefiæ.eft axioma depatefaftio-Mfepatctecit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne.
UPLICATIO TEXTVS LO-
CORVM THEOLOGICORYM
Phjl. Melanthonis
, De Euangelio.
V o confiliorepetanturpagellas,quasbabetïsï« veftro libelloLocorumcommunium.totiesiam eft diftum ,vt videar ineptus, fi velim eandem cantilenam repetere hoc loco. Si enim nullam
I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crebraconfideratio. Sed omifsis prolegomenis, l.Mus adlibellum,in quo initio dicitur de dehnitione nominis, iMaturenimvoxEuangelij Grammaticè.Deinde traditurde-'Mf^'.eäquefumiturexdiftoChrifti.quod extatapud lujcam P'f'vltimo: Predicate in nomine raeo pœnitentiam amp;nbsp;f emißio-^peccatorum. Dehac definitione cogitantes, deploremus Ec-14*^'^æ*^”“® ftstum^n quo homines vani amp;nbsp;contentionum cu-I quot;noueruntlitemdedefinitioneEuangelij.amp;aicerrimèconten-rMnihilpoffedicitampeftiferumamp;nocensin Ecclefia.quàmfi 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;113
-ocr page 286-270
HXPLICATIO TEXÏVÎ
dicatur, Euangelium ede prædicationem pœnitentix.EgodehsS re cogitans, fiepe foleo ad amicos dicere in priuato colloquio amp;nbsp;fer' mone, Sicutcurpe effet, magiftrum bonarum artium amp;nbsp;philofo' phiaepoftannos3oaut4o àpromotione,ignorare definitionemphi Iofôphiæ,quam profiteturita nihil eft base difputatiodedefinitione Euangelij.nifimerusfiircafmus Diaboli.quaDiaboIusfiiperbède-ridet amp;nbsp;exagitat noftras Ecclefias.qua: cùm tînt amplexx tot annos Euangelium de Chrifto, tarnen dicuntur adhuc ignorare quid lit Euangelium. O deplorandam infcitiam, fi modó cadit talis infd; tiain Eccleliam.Sedlïnt illi duces cxcorum, amp;nbsp;lèquantureos,qiii voient,amp; finant nos frui bis micis, qua: cadunt de menfis Prophe-tarunïamp;Apoftolorum,amp;eorumqui puritatéillorum feeutifunt.
Eft autem]
Baûrj
Definitie nominis Granuni-tica.
Hebraica diflio.
Prophet/]
VtDauid pQ1.4o.Eiaias cap. In pral.40 dicitur: Euangeli-40,52,61. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eaui luftitiamtuam,necabfco-
di earn in corde meoamp;c-
BaJar^id e(i,tvAyytKl^o[jiiudztA bonaannuntio.Luc.2.Annun-tio vobisgaudium magnum, quoderitomni populo. Sic£amp;»’”• 40appellatChriftum Dominum Euangeliftam , ideft,nonLegiJ dolt;ftorem,nonlegislatorem,fedprsEconé Euangelij,Dabo,if’^“'fgt; lerufalqm Euangeliftam.Cap.$ 2 extat diftum, qiiod credo omnibus vobisnotumeffeexPauIocap.ioad Rom. Quim /peciohluM pedes Euangelifantium bona,Euangelizantiumpacenr‘^^'‘'^P/' iufdemProphetx dicitDominusnoUer, Spiritus vnxitn'e,Vt Eu-angelizarem , vt doceremEuangelium.HabetisfatexemplofU'n ^^onneceffe eft in hac Gramaticaexplicationediutiüsimraorsn.
Pramium ]
Cicero lïb.2 ad Atticum.epiftola 27:0 fiiaues epiftolas tuasv-no tempore mihi datas dtias, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft,premia lætinuntij.
quibus Euangelia, qiix redda j^hocexëplo agnofcitis,Eu-nelcio.deberi quidemplane fa- angelium vfurpari pro prsmio t®or. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;betinuntij.
'n
^«1
-ocr page 287-DS EvANGBLIO.
271
Jpoi multos ßript ores^
Vtapud Plutarchum in vica Dcmctrijjpag^oó.
Lex per Moj/en] , Auguftinus traftatu 3 in lo-Hem,Lcxminatur, non 0-Watiir.iubet,non (anat: lan-
nihil docemus, quod fuit i-gnotum pix vetuftati.
41
Hem often dit, non aufert, medico préparât venienti f'’gt;gratiaamp;vcritate,'vtfi me-IHadxgrotum mittat feruü jHgt;vt ligatum ilium inue-
Paulus , Lex auget peccata, per Legern agnitio peccati.
Eft venuftifsima Hmilitudo deferuo medici,amp;deipfo medico. Mofes cum fua begeeft firai-
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lis feruo famulo medici: Chri-
“*''tramp;,qinattulitnobisgratiamamp;veritatem,eft fimilis medico ’^igt;amp;fideli,amp;leliciinmedicatione. Quid agit feruus medici? Si ^’sft.vtsgrotus vinciatur, conftringitur à feruo ante Domini ^'ntiim.vt hominem phreneticum non poteft curare medicus, l'Priasligatum:pofteaverövenitmedicus,ipfeDominus, amp;nbsp;fa-^*?rotum :ita Lex præparat nos ad medicinam, quam affertFi-'^i.Lex,inquit Paulus, cftpxdagogiaadChriftum, id 8ft,vtAu-'winquit,medico præparat amp;c.
^'iceptaamp;promilsionesj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Suntdirparata,diuerfaamp; dif-
fimilia.
^^JUtemLex] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lex eft tota copulatiua.
I '^niodohxccon(èntiant3 nbsp;nbsp;nbsp;Metuuntculpam,vbinoneft
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- culpa,ficutfaeiunt hypocritæo-
lini tempore, trepidarunt timore,vbi non erat timor. j^^“ingeliumeftprxdicatio pœnitcntix,lt;èruata partiumpce-j,^''tisdiftinâ:ione,amp;cuiufque partis proprietate. Nam in pri-‘Pstte qux nominatur contritio, aut arguit Euangelium in-i'“ditatem, aut dedarat Le-
%quiapropriè in Euange- lohan. iß inquit Chriftus de '^d a tun quis fit Filius Dei, Spirita fanfto, Spiritus arguet* Hremiflusfit. quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mundum de peccato, quianon
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Creduntinme. Dehocloeomo-
“■it magna certatnina non neceffaria, fed fophiftica, ficut ho-
273 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IXttICATIO TBXTVS
jninesinquietiamp;turbulenrilèinperquxrunt materias, deqnibnl 4 fine fine rixentur. Simpliciftima autembuius Loei enarratiohic M eft,Spiritusfanftusarguethanclpeciem peccati ,fcilicet increduii- lp tatera,ignoranciamaiitcontemtum Filij Dei voce Euangelij .que tj^'h •ftdeclaratio Legis. Lex enim non docetqtiis fitMefsias,amp; curniit i^^^^ tatur ad gen us humanum ; fed hæc doftrina propria eft, amp;nbsp;peculia* lp ris Euangelij.Neç multum intereft,fiue dicas Spiritum fanflumv» |^ ceEuangelijarguerehanclpeciempeccati.quæ vocatur increduii' tas,finedeclatarepervocem Euangeli/iplamLegisconcionemR«* jj cftadeoperlpicuaamp;manifefta.vtetianiCÂÉispofiitapparere.fedho Oi ininibuscorttentiofisamp;tixofisnunquampoteftlatisfierijfentpert' F^ niminueniuntrimulam, pefquamelabantur.
Secunda pars amp;nbsp;quidem principalisin conuerfione tora ei »^ Eiiangelij, vt Cal. 3 Icribitur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L
Lex non eft ex fide ; id eftj fides nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Haccauinationevtiinturali- k oritur expromißioneEuange- qui;Nónnedicis primump«-lij,non ex Lege. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ceptumDecalogipoftuhrelKl^«
amp; tu ipfè mimeras fidem int^f virtutes primi pr3ecepti?Concedo;hxcverafunt.Sedliocetiain2lt;i' dendum eft ex Paulo,quod verifsimum eft : nimirum, Quod lt;ilt;i^* non oriaturexLege,quodeftimpoftibile,fèdexEuangelio.ExLc-gequidemtimemus Deum,vtait Auguflirtus,deSpirituamp;Iiwi,ri eft,audita Lege expauefcimus,agnoftétesiramDeiac)uerfusno/ïra peccata,amp;njetiientes ster nam damnationeni,fed fidedihg'™“* Deunj. Fidesenimnoneftexaiiditu Legis, led ex anditu Eu^^S®“ lijjVtprolixèteftaturPaulusGal.j: An ,inquit, Spiritui)’ ac^®P''^'* ex audituLegis?Non.Moylèïattulit ex monte Sina, non Spiritum fanftiim,(èdduasJapideastabulas, attulit Jiteram,nonSpiritum: fed expromifsione Euangelij vtrumqiiefimul hauritur, glides,amp; Spirituslandus. GaljrPromifsioneniSpiritusfideaccipimus. Ret etiam eft manifeftißima. Veniam us ad terriara partent pœnitentii'
Qttodadnouam obedienriam atrinet,Lex ofiendit, qua-
5 «J:
lîum docet^quomodo fieri poC fint,amp; quomodoplaceant.
A A CO luaib ^01 kvo ^JVCHUCDLIAj b vtomnes concedimusfinecon- iJ trouerfia.Primaeftcontritio:fe-eundaparteftfidef, amp;quidem anima pœnitenrix : tertia eftnoua 3 oiedisnua,
-ocr page 289-DB EVANGBIIO.
273
,’^ïJieniiafeunouitas vitæ.Quid agit Lex in prima parte ? Arguit j'’ianimolempeccatorura,originale amp;nbsp;aftualia. Quid agit Euan“ ;'-‘iiiininhacprimaparce?Autarguitiplaminci'edulitatem,autde-^fatprimümpræceptuminaceufatione peccati,cùm Lex non do J’t.quidlitMefsias.aut curraiflus fit. In hanc fententiam inquit ''’rilius,Spiritusfanftus arguetmundumde peccato. In fecunda ;’'tspœnitentiæ nihil habet loci Lex,led in eadominatur fola vox j’^?dij,vtPaulus inquit,Ideo ex fide gratis,vt fit firma promifsio. ,'tulatquidemLexfidem,ficut reliquas virtutesamp; operabon3gt; ’•l^deSjtefte Paulo Gal.3 ,ex auditu promifsionis Euangelij oritur, j’^xpromifsioneLegis. Ad Legem opera habent fe correlatiuè, Promifsionem habet fe correlatiuè ipfa fides. In tertiaparte,quaî '”gt;uaobedientia,quid agit Lex?eft régulavitæ: monftrat, quæ 0-?gt;iamp;quos cultus Deus approbet : Euangélium vero duo officia quot;gt;61,quorum alterum eft docerede polsibilitate,quomodo pof-J'^ri bona opera in tanta infirmitate nature noftræ,inter tantas '’Mgt;infidias,intertotimpedimenta periculorumamp; negotiorü. ‘'fum officium efl:,docerequomodoplaceantDeo ,cùm fint 0-’'’noftra'imperfefta, mancaamp; mutila, amp;nbsp;longé diftent à perfe-'J’^bsgis.Ideo oportet nos fingulis momentis orare, Remitte ^■sdebitanoftra.Videtis igituran falsödicatur,quód Euange-‘''quot;(îtprædicatio pœnitentix. Non intelligimus vocem pœniten-,|^'’ntùm de contritione,amp; quidem tali,quæ nihil aliud fit, quàtn .’famp;dolor.quahs exfola Lege eft,ledintelligimus,vtScriptura 7gt;tur,de tota conuerfione,comple(Sente non tantum agnitio-1 .J’'peccati,fedetiamfidem de fruftus pœnitentix, hoc eft, bona
i(
'’abetenimratioj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quomodopotes hoc proba
re, quôd homo häbeat naturale '^’'tiainLegis:noniam requiro teftimoniaPauliRom.i amp;nbsp;a,fed Waper exempla? Proboexemplóprimorumparentum,amp;ipfius ^’iniiquodhommi fit notitiaLegis in creationeinfita.Primi paré-‘'’poftlapfumqùæruntquideralatebraSjfedcùm aceufarenturvo
r^indpiumquieruntquiuera iateoia»,icuuuiuavuuiuitului vu ''Ûei,nonnegaruntfaaum, nec peccato prxtexupruntignoran-?' ’'quot;Legis.Sed Adam quidem deriuauitculpam in vxorem , Eua ’' Mulitculpam in ferpentem. Hæc hiltoria euidentifsimè tefta-' PiPrimos parentes Itabuiffe notitiara Legis naturalem. Nondum
Ji
mm
27
BXPXICATIO TEXTVS
turn Moyfèsfiiam Legem induabustabulisgenerihumanopropo-fuerat.hæc enim acciderunt ante Moylen. Deinde exemplum Cai® eandemlèntentiam confirmât. EtfiCainpoftinterfeélumAbeleiu •aliquandiunegabatfaftum,inquiens, Nunquid egofumcuftosfia tris mei? tarnen paulópgt;oftconui(ftusteftimoniocon(cientia:amp; voce diuina,non tantum fatetur peccata,nec vllam pratexit ignoran-tiam Legis,fedmodumetiam exceditindeplorationefuipeccati,e' dens hanc vocern plenara deiperationis, Maior eft iniquitas mca» quàm vt remit tipoisit.
•lil
''ll
Poteftisex hisdiiobus exemplisintelligere, homines habereah' quam naturalem Legis notitiam, quia fi notitia Legis nonfuifin ante Moyfen,vt multi fanatici cogitant,profeâô nee Adam potuil lètpoft lapfumagnofcerefuumpeccatum,necCain: cótrariumaU-temoftenduntipfiebiftoris.
Alia eft proniilsio] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hxctam funt plana, vtvid«r
vobis intempeftiuam prafiare beneuolentïam,fi velim addere longiores declarationes.
Qina gratis]
Videtis eum vrgere partin'' lam Gratis.
Reuocate vobis in menions
Adintenigendam Scripturamduabus rebus opus elijpriniüffl J*^ culatione,deinde fènfu. Quid vocat Epiphanius Ipeculadof^®’ Grammaticam ÄDialeäicam diligentiam,amp; collationew ^^Ç^jz rarum. Quidautem vocatfenfum? ipfam experientialip'^''** inpauoribus amp;in confolatione. Apud Atheneum récitatif cuiufdam Comici poetaî;Cùm Comicus poeta exhibuiiK^® t* nemfcenicam,fpeftanteAlexandra, amp;videret Alexandru«pn'f* grinante animo fuiffe fpedatorem fabulæ, exclamauitiibpona-Nemini placent Comoediae,nifiaccepefit à mulierculis plagaS’ ta nos poffumus dicere de re graui,magna amp;nbsp;feria, id eft, de experien-tialpirituali.NeminiplacetfacraScriptura,nemini dukefcuntpW mi,nemomagni facit cólblationem Euangelilt;',nifipriiis bonasp“' gasamp;ingentia vulneraacceperità Diabolo Âmundo.Vtcniml^'quot; non mirantur,nequerequiruntoperammedici:feda:grotiDeügf* lias aguntpromedicatione,quætollitaut mitigat acerbitatem do-lorum Äcruciatuumin corporetitahommes feturi aqt hypoent# j 't quot;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;audtu^t r«
-ocr page 291-DB E V A N G I L T O*
’7^
'''Jiunttitangelium peregrinanteanimo,cogitantintereadeRia 1 ^tunia,autde alüs rebus huius mundi. Qui verb habent corda ^■itiata.amp;fentiuntvulnera cordis,iis grata,Ótiucunda.óc fàlutarit ;*‘^voxEuangelij.Theologianoneft (peculatiua,nonefthominuin ''iororumfpeculatio,ftdeftpraélica,ideft,habensvfumininuoca-')’’i’e,inpœiiitétia,denique in media morte. Aliædoctrinxomnes ^dintpapifticæ.fiuephilofophicæjfiue Turcicx.liue ludaicK re-i^ôtesnon habent talem vfum.
fideaccipi]
Quia fides habet fe correlati-nè ad promifsionem, ficut eft co ^'«ioindiffblubilisintermaritumamp;vxoreni in legitimo coniu-^'^Heinterpromifsionem amp;nbsp;fidemeft lunilis connexio amp;nbsp;copu-
' «han.J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ildhan.s.
Neqae obedientiam]
^wticula Gratis non excludit prxfentiam obedienti«,fèd me-'^ninoftruin,vtinlatroneemendato funt multx virtutes,vt '^^icauffajContritio, fides,c5
‘^io,dile0lioproximi,amp;tame Gratis, particula exclufiua '^leftpropofitio.-Latroertiu- nonexcluditfidem, autnouam ^sfolafide.fineoperib® Legis, obedientiam, autcotritionem, ^.ßne meritofuoruoperu. fed tantùm excludit meritum noftrura, velopinionem meriti ^ri,amp; transfert cauflamtantibeneficij.quantumcertèeftremiC. ^?eccatorum,infolum meritum Chrifti, in folam obedientiam Jiifti.Operabona non nocent,(ednolia(ruerehunc veterem pan ^utn.fcilicetPharifaicam opinionem meriti.
r»o verba iußificationii']
Quiatalis eft connexio be- Si babes reraißtonem pecca-J'tóotum Euangelij, vt vno torum , certo habes Spiritum •»tocetera fimul dentur,amp;v- fanftum.quiteftificaturdegra-‘’«remotoreliquafimulremo- na,quieft Spiritus gratiae,item Heantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habes fpem refurreftionis non
ad indicium amp;nbsp;condemnatio-'■»ifedad vitara«ternam.Rom.S: Qui non pepercit Filio vnige-^’i'edpronobis omnibus tradidit.quoraodo noncura eoomnia
mm 2
-ocr page 292-2ylt;5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B X P L I C A T I o TEXTES
nobis donaret.Pfal.zj: Dominus paftor mens, nihil mihi deent, i^ cft,nullum beneficium Euângelij medeftituet.
In reliquis pagellis textus hæ fententiæ funt præcipuæ.Prima dl» quod omnibus temporibus fuerit,fit, amp;nbsp;dein ceps futurum ßtidcni amp;nbsp;vnum Euangelium,videlicetpromifiiodeMediatore,cuiusMe' diatorisagnitioneamp;fiduciafaluatifunt,faluantur, amp;nbsp;deincepsfal-uieruntomnes amp;fingulicredentes. Hanc fententiam textuscon-firmabitinduftioneexemplorum,vtverbl cauffa,Abrahs, Daldis amp;nbsp;aliorum. Altera fententia præcipua in feqnentibiis pageHj* vlque ad finem,docet Euangelij promißionem non modo gratae tamefle,lèdetiam vniuerfalem. Vtraque enirh concio vniuerfaö* 8ft,amp;adtotumgenushumanumfine exceptionepertinet, videlicet concio pcenitentiae arguens amp;nbsp;accufans omnium hominumpfC cata,amp; promißio Euangelij,qux omnibus credentibus offert bénéficia Chrifti,fine relpeftu noftrorum operum amp;nbsp;meritorum.
Lexenim] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lex eft agnitiopeccati.Rom-
gJtem'XexiramefficitErgono tollit peccatum,non remittit, non fanat vulnera.
• • _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;si dicimus nos finepeW^'“ , ScimusautemJ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ene,decipimusnosipfos,ifH‘quot;^ lohan.in Canonica capi-
Eß igitur optu^ '
Caufia efficiens principalis Euangelij amp;nbsp;omnium benefc®* rum,quxinEuangelio promittuntur, eft immenfaPéiwie ' cordia , vt lerem. 3 dicitur in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .
threnisj Milèricofdix Domini,,'‘ quot;nbsp;Qubd non funt .delen pnm' quodnon conlumri fumus. parentes poftlapfnmadeH op“* mifericordix diuinx. amp;nbsp;P«quot; ^^’ Omnesvix Domini mifericordia amp;nbsp;veritas. MißricordiaOeie fions omnium bonorum,qux ad Eccleham permanant.
- Impulfina, qnxDeum mouet, cft agnus Dei tollens pecc^ti mundi. Accipimus enim gra- lt;nbsp;•• nbsp;nbsp;' i .
tiam pro gratia.Ioh.i,amp;diligi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sicut principalis cauffa.q«*
mur propter dilecftiimXphel.'i. à Grxcis appellatur -s^Hj-apffquot;; •'''t^ nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eftmißricordiainDeo,dileft'0
Dei,iuxta dida: Sic Deus dilexit mundum amp;c. Deus eftcharitas-
- a/;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ita
-ocr page 293-» B E v A N C E X I o. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;177
’'^?ulfiuaeft't’lliuEMediator,propter quem Deus omnianobis
\, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft.Euangelica ,vt quidam
®^“1] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loquuntur.NuIlaeftLexEuan-gelica,eft inane nomen.
^®nio] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hypothefis fepeiamconfir-
mata.
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jlJrrf^rfw] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ Johann. 8.' Vidit Abraham Vidit.fcilicetinpromifsione. meum ,amp; Ixtatus eft.
V^Wef 4.8; Angelus,qui meeripuitexcundis malis,benedicat pfisiftis.amp;cap.4.9 .'Non au- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filüslofeph, Ephraim amp;nbsp;Ma-'^'quot;rfceptrum à luda, donee nafle. ?’ït Schilo. Hxc deMeftia ideft,Saluator,proraiffusli-^«manifeftumeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;berator. j’^loquitur de Angelo creato,(ed de Filio Dei, qui eft nuntius ƒ «ssd Eccleliam.N am eripere ex omnibus malis,non eft natur« ’^'æifeddiuinx.
^WptumeftJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GeneC i$:Dco fcilicet pro-
mittenti,imputatumeftei, Ici-licethoccredere,hxc fides,ßmtaxisreferturad fenfum. ^'^'us^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ephefj.iTimotb.j vocatmy-
.1 fteriumabfconditum,ideft,fa-Ç'entiam ignotamrationifinelingulari patefaihone. ^otnilsio deChrifto] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Induftio. Confirmât (enten-tiam, quöd idem fit Euangeliii in Ecclefia,omnibus temporibus, induótione.
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PrfwZdhwr/rfnài]
i Cunaïnitiogeneraliterdiaumeffetde.femïnemulierisjpoftea ™riftio ad certam (peciem faftaeß»videlicet ad pofterkatem i^ahsamp;Dauidis ,vt certum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. '
®'2tinquagéte, quo loco,quo Salomon cap.4. prouerb. in-quot;mpoie Deus hunc Mediate- quk.Viaiuftorüeft fimilis lucr mm 5
-ocr page 294-278
eiPllCATtO TBXTVS
rcmexhibituruselTet,amp;fplen- qu® crefcit ab aurora vfque ad Mi didifsimèiHuftrataeft promit meridiem. Sicut ergodifferunt ü^ fiovoceProphetarum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aurora amp;nbsp;lux meridiana,fic dit' j'^r
ferunttempora Eccléliæ. idem
Sol manè oritur,dt pofteaaccedit ad meridianum, fed tarnen g ta- ’ dus Hint Iucis,quæ in aurora fpargitur, amp;qux in nieridie cernitur It'd paulatim promifsio Euangelij clariùs repetita amp;nbsp;illuftrataed- i Primapromi(sio promulgata primis parentibus eft valde genera- . lis,amp; proptergenus habet nonnihil oblcuntatis,Semen mulieris conteret caput ferpentis.Poftea verb dim repetereturpromifsioad j|^ Abraham,amp;ad Dauid,translata eft thefts ad hypotheftn,amp;genus J
declaratum eftper/peciem.
. Obfcura]
In te]
fcilicet propter generalitaté.
ferpentem. Horrendum ed» quodimpij dicunturfemé Du-boli.
Caput tuum]
Serpens non amitrit vitam ûluo capite, etiamfi ali« partes cor porisfintdiireftx.Ideodilerte diciturin prima promifsione.Fi-iium Dei Mediacorem conculcaturum caput (erpentis, hoc eftjVt Iohannes in terpretatur,deftrii-fturu opera Diaboli, quae finit « loh.j fie dicitur: ideoFihus pcceatum amp;nbsp;mors. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dei apparuit.fcilicetincarue.vc
deftruat opera Diaboli. ^^^'^'^ ba Iohannis interpretantiirprimampromifsionefine/igori-^ dicitur figuratè in prima promißione,hoc diciturpropti®n’'®“S'^' ris àlohanne. Antiquitasnonfuitgarrula.fedfuitbreiiisamp;'occin-fta,fuit amans breuitatis,vt teftantur aphorifmiHippocratis,qui-bus nihil poteft effe breuius derotfidius.Tales aphorifniifuntniul-tadifta Moyfis.
Tota] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tota mundi biftoriaeftde-
pifta in his verbis : Inimiciti^ ponam amp;c. Quid eft totiusmundi hiftoria,nifi tyrannis Diaboli, graftantis in genere humano,lbphiftica amp;manifeftavi ? Alioslace* rat Diabolus mendaciis,alios mordet amp;interficithoniicidiis.
Affliganturinhaeviuj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Credo vix aliquem efle^ex
r»
*lt;1 S
DE EvANGELIO«
279
iJultioribusinhocipfb cœtu,quamui$parue,qui non fenfèrit in f'Uvitaaliquoscrudelesmorfus Diaboli. Aut læüt Diabolus tuum '■‘“rpusjautlælittuamfamam.autlæfittuasfacultates.auttuamco-j'ientiam.quodefttriftifsimum vulnus.
Ad Abraham] Geneftaamp;ii.
In primo libro Moyfis velut ï’nimainfigniseminetpromifsiodeMediatore.aliquoties repeti-’’amp;illuftratain colloquiis cum patribus. Deus tradidit hanepro-Wsionemprimisparentibiispoftlapfum, hancipfamrepetiuit ad ''^faham,eandemrepetiuit ad Ifaac «Sc. lacob.Ideo debetis amare '''''elin propter banc gern m am.In Exodo promulgatur Lex:ama-'‘^enelinpropter Euangelium, Exodum propter Legern. In Ge-’'^dominaturpromißio.In Exodo Lex.
Significat enim]
promißio repetita ad Benedixitnos Deusomnibe MamenarraturaPauloE- nediaione fpirituali in cælefti-bus «Scc.Quibus verbis fignificat
Paulus benediâionem Abrahæ SilTam,nonefleintelligendamde regno politico, quale ludæi ^'’'ant,feddebonisfpiritualibus,cæleftibus«3c æternis. Eodem , .ointerpretaturhanepromifsionemGaI.j.inhanefententiam, Mut Lege funt,funt fub malediftione.id eft,funt opprefsi male-^''®ne,iuxtaillud;Malediftusgt;qui non permanferit in omnibus ^^Wptafiintamp;c. Quiverö creduntinChriftum,benedicentur i^fidelibiisAbrabæ.ldeoenimChriftuseftfaftus pro nobisma-^uni,vtnosliberaretà malediflione Legis, vtbenediétlonem ^^spromiŒam confequeremur.
^’taftis]. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, cap.j.
^'^taham] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gen.15. Quæro,an Abraham
Lj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fu erit cultor idolorum, I?li ido-
^Jfgt;!ïntevocationem exVr Chaldæorum ?Fuit.Vnde poteshoc ^’Weî Exlibrolofuse24cap. Diferiè feribitur Abraham coluiffe b,antequamvocaretur diuinitusexCbaldæa. Ergo Abraham J!?°^“’^'°'‘amDeoaUegare innocentiam lt;8c dignitatem fuam, J'wnteragnouitiamp;confeffuseftjfeeflemiferumpeccatorem.no ’’'‘’»inpeccatis conceptutn,fed etiam pollutum cultu idolorwm
-ocr page 296-180 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BXrtlCATÎO TBXTVÏ
amp;aliis muItisdeliélis.Fuitvirmagnus,heroicus amp;diinnusvir,Vif Dei,(èd tarnen habuit fua pecc3tagt;quç in omni vita deplorauit,propter quæ petiuit à Oeo remifsionem peccatorum.
Sequuntur]
Haftenus ex Moyfe confif' mauit (èntentiam propofitam,
quôdidemfîtEuangeliiimà principio. Nunc fèquuntur teftimo-niaexpfalmis amp;nbsp;ex Efaia,quiaDauid amp;nbsp;Efaias funt præcipuiProphets poft Moyftn. Qui vultis efleftudiofi Theologiæ, hunc ori-nem(èruate inleftione:primum omniumlegite Genefin,quilibef eftantiqui(simusnonmodóinEccIefia,fedetiam extra Ecckfiani« Totusmundusnonhabet antiquius lcriptum,quamGenefin. la nullo ftripto fic recitatur ftries annorum à creatione, vt in Geneli-Nufquam extat deftriptio creationis mundi amp;nbsp;generis humani, nufquam extat hiftoria de lapfu hominum amp;nbsp;reftitutione, nifim Genefi,(èdquod eftprscipuum inillo libro,idmaximè obferue-tur,videlicet promi(siodeMediatoretraditaprimisparentibus.amp; pofteafsperepetitaincolloquiiscumpatribus. Poft GenefinIt-gatis Exodum,in quo prscipuus locus eft promulgatioLegis,qo* eft altera pars doftrina: Chriftians. Poft hos libros legaturquin-tus liber Moyfi Deuteronomium, qui liber eft eruditißimnniamp;h-pientifsimumfcriptum,comprehendensfummamExodi,t-«'''““ amp;nbsp;Numerorum : eftenim veluti èithoynrix^, (eu repetitio. Poft Moyfenlegatispfalmos.poft plalterium.Efaiam. In his libris veteris Teftamenti verlens tanquam in tua domo, amp;nbsp;intiiahabitano-ne,lemperinhishxreas,habites, immoreris,amp; faciasn^quot;quot;ƒ*’? difta horum librorum tam famiharia , quam funtrib’ 'J®“ ^“' digiti.InnouoTeftamentolegasin primis EuangeliuinIohannis, amp;epiftolaraad Romanos. Reliquos libros non extenuo,noquecon temno,nonexcludo,fed loquordeprscipuis fcriptis,quorumle-
ftioiçpifsimèrepetenda eft. Vt?
pfal.t4j.
lußificahitur]
Si] Dixij
fcilicet propria mundicie, propria dignicate, fine Mean-tore.
plal.rjo.
pf^i Beatiquoruremiflxamp;c, Item]
-ocr page 297-SS EVANGB 1 I ó.
alt
- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’4 ’ pfal.no:DixieDoraitiu8_amp;6,' Ïtem] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola ad Hebræoj eft com* mentariuspCdmino.
5uïui(sima] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed hxc carmina nemini dul
L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cefcunt,nlfipriüsfenfèritmor-’*®fpentiï,niG acceperitplagas àmundo amp;nbsp;Diabolo. Alexander ’“cepitmagnanivoluptatemex (peftaculis comœdiarum,quia j®didiceratingynxceisaccipere plagasàmuherculis: fienemini ^peuntfuauifsima carmina Dauidi8,nifiacceperitpl3gas à Dia-
^'dtantaj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Querela. Donee res funt fe-
^|.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cundx/acilè potes dicere, Deus yS'tinejfedquSdoftibitastempeftatesinnosirruuntjibilabor eft 3us.dicere,Dominus eft raea fortitudo,meaarx, meumprsfi-quot;’•Hsc facilè dicuntur,fedfunt difficilima in praxi.
^“d] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prxcifioinduftionis.
^idenus] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epilogus rotius Loei.
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Euangelij promißio nontS-
,''’®ftgratuita,lèd etiam vniuerfalis, id eft, pertinet ad omnes qui ,''''wcipiunt. Homo cruciatur duabus potifsimùm tentationi-71'n vita amp;nbsp;in morte. Prior eft de indignitate,altera eft de eleftio-^'“de particularitate. Tentationi indignitatis opponatur vox .’’quot;Sd') ^ particula Gratis.Tentationi eledionis opponatur c5-^'dde, Vniuerfalis promifsio Euangelij, amp;nbsp;in hanequoque te in-Çitanquaminarculam,doneetranfeattempeftas, ideft, ten-
FI N I S
Rom.i.
fcilicet voce Legis, amp;nbsp;fignis reatus, id eft,pœnis publicis de priuatis. nn
LOCI DE EVAN-
© s t I o*
-ocr page 298-281 STVDIOSIS IN ACADEMIA
L I P s I C A S, D.
VI expctitfincm,nonfijgiatmecliaa(liî-ncmducentia. Eftautem finis,adqueni omnesarticuli referuntur, caputinSym bolo, Credo remiffionem peccatorunb Ideo crum credimus, ChriftnmDeuniamp; hominem natum cfle ex Virgine, cruci*
fixumamp;refufcitatum,vt per eum,amp;proptereuinacci' piamusremifsionempeccatorum,cuiadiunâarunt,vd potins cognata bénéficia,rcfurrcâio corporuin,amp;FiM j arerna. Si quis igitur fummum fidci arricuJuin derc-miHionepeccaforum,vtpareft, magnifacir, isnonft. giat,nccafperneturpiam expheationem ciusdodiM j quamfi veJtoHas,vtIudæi,veJdcpraucs,ficutPapiftii;,nf- j queDeodebitagloriatribuipofeft,ncqueEccJefiariiuin j JocumtencrcactuerfinequereJiqui fidci noitearticuU 1 inuioJatimanerc poiTunr.QMrc hortor omncsüi'^^^’' I Ïôspietatis,vtmagnaattentione,repctirioncmlo‘^^‘^^ F Jiiftificationc audiant, ad quod quidem, vtpa«^^^'^^^ J vcniannbrcuirerinvcfiibuiorccitabohiftorianipf®®' il rump3rentum,quædoârinam banc totam maximen- ƒ j hifirat,amp;nos de conuerfione amp;nbsp;de confoiationecom- n monefacit.VtaranfeminhachifioriaaJiquotfenfcntiii 1 cJariifimipræccptorisPhih'ppi MeJanthonis, idquefa- 1 ’' ciampermotusexemphs/ümmorum virorum,quinon i^ dubitaruntàpræceptoribus verba amp;nbsp;fententias mutua- ƒ ^^’ QiP^ enim ignorât, Arifiotclchi piurima à Platonc, jj Cyprianum àTertuJiiano,ProipcrumabAuguftinofl^ tuatumefiè^fednonin/htuohuiusfadi Apoiogianfié- p gioid^^ / 'f
-ocr page 299-' P R AH FA T I O. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2g'3
Sîorem,cùm libenteramp; ingenuefatear,me amantifll-■numefledoânna: amp;fcriptorum Philippi. Benc amp;nbsp;fe-^icitervaletcADcum orate,vt nobis diu concédât hal-cyoniaad repetitioncm veræ amp;nbsp;neceflariæ dodri-næ de Dco,amp; de aliis rebus bonis. J-ipliæ, Anno Chrifti m. d. lxv.
diei4lunij.-
Vidorinus Strigclius.
LOCVS DE IVSTI-
F I C A T I O N E
Prafatio obiter exce/ita ante expiicaiiofient Lodde Juji^cadone^.
OcTRlNAde luftificatione leu de rcmif-^^iïonepeccatorum.quam niinc,Deo iuuante, ordimur, 'in capita oAo,docendi amp;nbsp;breuitatis caufla diftribuemus, quorum primum erit I. Grammaticadeclarauovocabuloriim iuftitiç, fideiamp;gratix.Oportet enim nos à Grammatica ordiri,quia verba funt notx rerum.Si quis ’’’t«nierratdenotislèufignis,isetiamfacilèerroremconcipitde '“Usip(ïs,quacfignificantur. Secundum caput erit concio poe- Ih ^''f“''tix,Q^iijf;(;m.i,-,(-uj.^t:ioncvi-ilneris necelfe elUèntiri dolo-^•ita indodrina de luftificatione, necefie eft, homines com-, °gt;'«fieridepœuitentia,hoceft,deagnitione peccati amp;nbsp;irx Dei 1 l'^f^^^^peccatum.Hacenim methodo vtitur Paulus ipfè in E-, P waad Romanos,cum in capitibus tribus,!,2 amp;nbsp;3 acculât gen-socludxos,amp; tandem vniuerfiim genus humanum propter
nn 2
-ocr page 300-gt;284-
P n AE F A T I o.
VI.
VIL
VIII.
III. peccata. Tertium caput noftrxexplicationis erit fiimma do* Ârinxverxjfimplicisamp;ïïiicerçjdeiuftificationepeccatoriscorani Deo. VcenimPauluspoftconcionempcenitencix reciutprinci-palemftatum.fèupropoficioné tonus negerij infinecap. 3 Ro*”* itanobisidem erit faciendum. Nam ombra principali propo^ tione nihil intelligi poteftjnihil doceri, aut percipi. Poftea m tix deiuftificatione,fiimtapartim ex Propheticis amp;nbsp;Apoftolicis Icriptis,partim exteftimoniispixamp;eruditx antiquitatis Crici amp;Latinx,vtagnofcatiscQnlënfijm Orthodoxxamp; Catholics Ec-V. clefixIefuChrilli. In quinto capitedifieremus de cautósiufti' ficationis. Nihilenim fine mentione cauflarunirecrè cognolci* turJuxtaperuulgatumAriftotelis axioma, Seite elhenipercaul-lascognolcere. Inlèxtocapiteproponemus diierimen interlu-ftificationemamp;regenerationem. Etfi enim fideiuftificamurlï-mul amp;nbsp;regeneramur,tarnen aliud eft i uftificatio, aliud regenera-tio. Hocdbcrimenciim multi ignorent,aut non faris intelligent toto,vtdicitur,cxloerrantamp;hallucinanturin dodrina deiufti-ficatione. Septimum caput declarat particulam exdotom Gratis,veIlblalidejVt nos vfitatè loquimur in nofiris Eedefis. Odauum amp;poftremum caput continebit réfutatienem earuni opinionum,quxveIcorrumpuntSophinicè articulum inffifica-tionis,vel hoccaputin Symboloprorius delcnt, Credoremilsio-nempeccarorum. Inhisodocapitibus noftra verfabitur expü-catio. AcfbJcotaliordinefèu methodoiftaproponere,vtiuiitn-tusinipfbveftibulovideatinitia,progrefsiones amp;nbsp;metas. Alio-qui cogitaretiuuétusjiancdodrinam fore infinitam amp;nbsp;immen-lam.Credo aucem,omniahis odo capitibus contine''bquæamp; poirunt,amp;debent fine longis am bagibus dici dehac fantare:^ hxcquidemdeordineamp;methodo. Nuncdedignicateamp;necefsi-ratepaucaobiteraddam.Nam fi vellemus omnia didando per-lêqui,non poflemns vno anno ablbluere hunc ti tulum. Vtautem in ceteris non fuimus longiores,quàm Icholx conluetudo poftu-latamp;dilcentium vtüitas :ita etiamin hoc titulonon confume-mustocannos,quotconfiimlèruntGrxciin beUoTroiano.
Quanta igitur fit dignitas huius articuli»ex hacynareafli-mari
-ocr page 301-P R AE F A T 1 o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2S5
’’«ipoteftjquodfinis eft preftanti(simacaufla.Nam finis gratia, ''liquaomniafufcipiuntur. De qualèntentiamukadicunturin “■itóicis amp;phyficis.Iam verb conftat,arciculum de remifsione tatorum,velqiiod idem eft,de iuftificatione efle prxcipuum '’putinSymbolo,adqiiodreliquiarticuli tanquam ad fcopum ’'fsryntur.Ideo en i m aflentimur ceteris articulis i n Symbolo re-ptis,vtpofsimusper amp;propterChriftum habere remifsionem ^ccatoriim.amp;jfilibetvti pluribus verbis fynonymis, iuftifica-‘’oem coram Deo, imputationem iuftitix, reconciliationem ’quot;’1 Deo,amp; acceptationem ad vitarn xternam.Hxc eni m aut ea-*''^funt,autconnexa,necfuntnimisfubtiliterdi(cerneda.Quo-^•gitur récitas mum (ymbolum, fine Apoftolicum, fine Nice-^quot;'iCogitahunceflefinemaliorum articulorum,Credo remit ’^cm peccatorum.Si quis autem habet remifsione peccatorfbis MubitetderefurredionecorporG^aut devitaxtema. Nam iu-wtinquicPropheta.fidefiiaviuit. Viuet auténonfola anima “bancmortalevitam, fed etiam corpus refufeitatuex morte, ''“tCus copulatum cum anima. Deinde precatio Dominica, ’’rtivulgovocamus Pater nofter,admoneat nos quotidie,amp;fin ’ishoris amp;nbsp;momentis de hoc articulo. Eft enim prxcipua peti-’'ntotaoratione Dominica, Remitte nobis débita noftra, fient JiJos remittimus debitoribus noftris. Etfi enim ponitur loco I^quot;^to,tarnen reliquis petitionibus pralucere debet, ficut fxpe j^’uiftis regulam valde vtilem. Nihil poiTumusaDeo petere amp;nbsp;j,'’'dare,nifîprimùm iadofundamento,hoceft,agnito Media-^'amp;proptereum accepta remißione peccatorum amp;nbsp;reconci-^’ne,vtvetbicaufra,non potespeterepanem quotidianum à ^'rato,fed oportet te bonacorpori neceflaria petere aDeo pro-^'’amp;reconciliato,hoceft,quem ftatuas tibi remittereamp;con-’irrepeccata. Tertio,vfüs Sacramentorumeft perpetua com-’lefadiodehoc prxcipuo articulo dodrinx Chriftiana.Nam ’®ïptirmoinquit diuus Petrus Ad.2: Agite pGenitentiam,amp; vbzamini vnufquifque, vt accipiatis remifsionem peccatorG: ,‘’fidicat,Ideobaptifamur,vtrecipiamuringr3tiamàDeo pro-‘'fnietitum 8c obedientiamFilijMediatoris, amp;fandificemur nn 3
-ocr page 302-gt;86
Ï R AE F A T I o.
Spiritu fin do ad vitam æternam.Ds calice verb ßu dealtewp te CœnxDominiexprefsèdicicurinhiftoriainllitutionis tœ DominbHiccalixeltnouumTeftamentû irimco ûngainegt;5 provobisefFunditurinremißionem peccatorum. Videos ig» ex hacbreuiindudionemeveradixiire.quandovfusruinaca ueratione3quôd videlicet articulus de remißione peccacoruw præcipuus,amp;finis omnium aliorumarticulorum. Namadu articulumjvcbreuiter omnia repetam Ô:colligâ,ret'crr.iir£ot lÿmbolum.amp;hicarticulusdominaturinprecationefeuinuo done,amp;omnibus aliispetitionibusprxlucet, deniqueSacrams^ ta nihil aliud funt^quàm figilla obfignantia hune atticulu^ remißionepeccatorumjamp;teftificantiaapplicari nobis WæJ nem peccatorum. Quodenim vniuerfaliterdiciturin proW neEuangelij,hocappIicatur in vfii Sacramentorum fingw'^ dencibus. Certè in ablblutione ne huius enâ nos capiâ^oblæ audimushanevoeem dulci(simam,ConfideFili,remittuntur bi peccata. Hxceftvox promißionisderemißione Sed (àtis fit hxc dixiffein hac breuitate temporis de digniwj ^^^, iusdodrinxjde qua nemo lans digne diflerere potelß^da multos menßsdeclamandocor.fiimat.
Sequitur,vtpaucadicamusjde neeeßitateßu volitate' «0^^ li.nato Chriftojhunc hymnum canunt,Gloriain excelfisDeO; in terrapax,hominibuslxtiria. Non poteft autem Deo K * eius Domino noftro lefu Chrilio tribui vera gloria fine ag®'^® ne Mediatoris,amp;non accepta remißione peccatorum leute ciliatione. Hocenim eftfundamentu Verxglorix.dequaci® angelßCloriainexcelfis Deo.HancgloriamdeßribitPaulus o* lofl'.i.amp;Hebr.tinquiens j Chriftus Dominus amp;ßlu3tor^o er tranftulit nos ex potedate tenebrarum in regnum lueis » *quot;‘l“*’ habemus remißionem peccatoru per fanguinem ipfiu5.ttHe • J; Qui purgatione peccatorum noftrorum perßmetipfumiaOTi confedit ad dextram maieftatis in excelfis. Econtra,qui hunt at' ticulumautomninoignorant,aut corrumpunt, aut delent, 0® quidemintelligereamp;fijmni'arepoiruntjquidfitgloriajdeqtiac* nuntangeli. Deinde nonpofTunrin hominibus exifterepax IxdtialpintuaiisjnifihocfundametoiadojVidelicetagnitoMe'
'S
P R Al » A T I 0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;287
J’tore amp;nbsp;accepta per eurri rerhifsionepeccatorum. Paxenim '’clocofignificattranquillitatemconicieiîtix feu tordis,ortam !®Jeamp;(pe.Hanccomitatur{ua(ponte tanquaeffedus proprius ^tia.qua obedimus Deo volcntcs in vita priuata, in vocationc ^fimdionepublica.amp;in iplîsxrumnis acin media morte,(îcut [''Sïephanodiciturjlbatoiiansanimis,amp;(pe(uadamnaleuabat. unique ne fimlongior,amp;nenobiseffluattota hora inter pro-Soniena,certi(simiimeft,nonpofleDeuminuocarijnecEccle-^difeerniab aliis ßtäis, amiffa lucedoélrinxde iuftitiafidei, “'Usinfeitia (eu ignorantia tantas parit tenebras in Ecclefia, |J’f'tæquondam dicuntur in Sicilia fuifle eruptione Æthneo-J'ignium.Tant^autemfueruntillxtenebrx.vtfcribit Cicero, i^onio hominé per biduum no agno(ceret.Talis eftjamp; tam mi-r’^idus ftatus Ecclehx, in qua ignoratur aut corrupitur^quafi [^®infufo, (àluberrimû banâmû^ videlicet doÄrina de iuftifi-‘^one. Agamusigitut Deo gratias,quatas animus nofterconci-?'poteft,quôdinhacvltima(èneéta mundi Sc Eeelefîx Deus ^^tusefthanducem nobis reddere.amp;fîmulprecemurDeum, ' .'’ilianclucem,in qua ambulamus, Confèruet, nec finat earn , ''''gi'ivllisfuroribusbellicis,autdomefticisdifsidiisj aut alia ^üaciinquefatalicalamitate.Ambulemus in luce,inquit Dominus,dum lucem habemus, quia qui in tenebris ambulant,facile iin-
pingunt amp;nbsp;pracipi-
tantur.
-ocr page 304-288 Enarratio vocabuIorumJufU-tiæamp;Gratiæ.
CAP. l.
.ƒ£ N E L A v s apud Euripidem inquit,fediu-Scurnaconuerfatione inter barbaros faftum elle barbarnm.Vtenim iuxtaclaiidühabkan5,cIaU' dicaredifcit,(ecundiim prouerbiunritaquivef' faturinterbarbaricasgentes.nonpoteftaliter »
^cere,quin induat aliquem habitum iH'“® ^ ^barici.amp;qiialicoloreturinocolorebarbarico.
demaccidit Ecclefiæ Dei aliquot feculis fuperioribus.Cüai eniM bon« liter« effent extinélxjamp;regnaret i n Icholis barbaries fophii *-ca,inter alia bona amiffa eftetiânatiua fignificatio amp;nbsp;interprétai® vocabulorumiuffitiæ, ffdei amp;grati«,amp; excogitate funtà’*’P. ßj^ peregrine,noue,amp; veræEccleliæignotæfignihcationes.batn ^^^ licationemintellexerunt de mutationequalitatiini,vtfidicas, lefaâio eft impreßio caloris,vel transfulio caloris in aquam. JW xerunt hominem iuftiimelTequalitatibus,fine èratione,nu®* deortis,quodeftfalhfsimum. Nonenimiuftificamurvllaqua^.^^ innobishærente,fiuefitortaàratione,fiueprofeftaaliunu®) ftificamurfolafide.ideftfidiiciaMediatoris Chrifticrucifo*^^^^^ bisamp;refufcitati,ficutProphetainquit Efaias cap.S3 • Seruus gt;nbsp;ideft,Chriftusnotitiafui,ideft,fiducia fuiiuftiècabitmutes, JusinquitRom.3:IuftificatigratispergratiamipfiuS)'’°” '^ ’jiiU ftrisqualitatibushacrentibusin nobis. Deinde fi*’*®*^’?*’*jjpj)n doftoresinEcclefiaappellatione fidei tantum fignific*ri n® hiftoricamdeChrifto,qu3lisetiam eftinDiaboIis,amp;t)o^‘^*'’^'^j^j'_ riaEcciusamp; alijacerrimècontenderuntin coHoquiis^J® busImperij, nequaquam fidem vfurpandam effe prono in acquiefcimusin Deo propter Mediatorem , feu qua accip™ mifsionempeccatorum.Poftremó vocabulum gratix’Uterp funtfophifticèdenouis motibus excitatis à Spiritu ^. ^ efe
Spiritumfanftuni.quiafimul fiiint iuftificatio amp;nbsp;'■®S®''®^^æ^^p, men gratia principatiter fignificat mifericordiani Dei ^ '^Ljo acceptationem,nonfignificat motus ^qualitatesim^o^*^^^^.,.
-ocr page 305-ENARRATIO VOCAB. 289 lüftet nosdedifeereiftasinterpretationes barbaricas amp;nbsp;fophifti-^^'orumvocabuloriim,quibus Paulus in hac materia perpetuo ^,quot;*r)amp;difcerenouarnlinguam,qusquidemreiplanoneft noua, , propterbarbariera videtureflcnoua,etfiveteri quoque amp;nbsp;pu-'’fgt;Ecclefia:fuitnotifsima,qusnonexftio cerebro illam excogi-' ^fed à Paulo didicit ac defumfit.
ƒ cclefia non gignit nouam ' “lt;5rinam.-ledtaquamdilci-; * reuerenter audit b vocem Ji'J'am,amp;retinet natiuam fi-Wationé c verborû amp;nbsp;phra-
a Hefiodusferipfit Theogo-niam de multitudineDeorum, de SaturnoJoue amp;c.T alé Theo logiam nos non importamus in £ccleham.
P'mdidis Propheticis amp;nbsp;A-’ wis aliénas fignificatio-
b Proponitg vobis imaginé Mariæ (broris Marths,de qua di cit Dominus apud Lucam, Maria elegitoptimâpartem, id eft, verbû Dei, vocem diuina.Mar-^‘jntereaeratfolicita de rebus corpori neceflariis,deviftu. Maria ^’ledebat tâquamdifcipula ad pedes Chrifti,amp;audiebat vocem /quot;»■nide maximis rebus.HscMariaeft imago vers Ecclefi«,qux '’Huamdifcipulafedet ad pedes Chrifti.Audi(inquitpfalm.) filia, ^*'de,amp; inclinaauremtuam,amp;concupi(cetrex decorem tuum.
udiunc intcingcnaaav iiiDicbtdiiidtci ’quot;fum.de quitus aliquid commemoratur.
Ordiarigiturdoftrinam de iuftificatione à Crammaticade-^róonevocabulorumiuftitixjfidei amp;nbsp;gratis.
,gt;enini amilTa verborû pro-
jgt;'ate,qux '‘sconfing
return notx finit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Signis mutatis mutantur res
i res necefle eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fignats. Anftoteles, Qu êadmo-dum(inquit) ignarus Arithme-'‘’ifacilèdecipiturincomputando'.ita ignorâtes vim verborum, quot;fant derebus ipfis.
Eftautem triplexvfus vocabuliiuftitix. Primum fspevlur-i.
■‘^urnomeniuftitix pro iuftitiavniuerfàli, qu« eft obedientia ^“xtaomnes leges,vt cum Ari-
i^s nominaturiuftus, intelli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Grçcè irt ^zxnT^^.Paulus re-
Pou vir nullius criminis reus, quirit in Epifeopo, non vt fit
00
-ocr page 306-290 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lYSTITlAB tk GRATIAE.
ßdobediens omnibus legibus wi*/z!*fT«T®quot;,idclbünspsccato, in externa difciplina. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quodedinipoldbilejedhocpo
llulat, vt lit ayi^zxAxT®^,id eft, nullius (celeris vel crirninisreLis, 110 debet cfleadulcer,fiir,latro,(èditiofus,periuru$,fi efttalium criminum expers,potcftadmitti ad minifteriü.A-i'lt;tjK«fT«T®' fignihear eum qui eft linepeccaco,tails nemo eft,nififolus Dominus, deque dicitur, Non fecitpeccatum,non eft inuentus dolus in ore eins jeu de ceteris omnibus verum eft,quodait Iohannes,Si dicimus, nos non haberepeccatum.fumus mendaces,Ädecipimusnos ipfos.-fto poflumus ede per Dei gratiam âvégt;xÀHToz,id eft,inccgri viKAde-nfque puri, vt ait Horatius.
ir’
«J.
2. Deindeßgnificatiuftitiam particularem,qus Hiumcinqiæf^’ buit,vt mercator eft iullus,qui non defraudatemptores. Hslunt ftgnificationes Legi conuenientes,quibus etiam Prophet«» «' poftoli vtunturjConcionatesdeiuftitiaoperum.vtpfaLiipi^®quot;'quot; ftitiavniuerfaliloquitunFeciiudicium amp;iufticiam.Et lohan- [ ioAa».^.]Qui facit iuftitiam,iuftuseft. De iuftitia verb particule''* i in plak/ dicitur: ludicame, Domine, fecfidumiuftitiam meanij hoc eft,ïècundum hanccauflam iuftam,in qua Saul me faJso^'^* ininatur,quód fini fffditiofiis,amp; Yelim eum ex regno excuis‘’'d“ fis tcftis,me nonhaberehanciniuftitiam.
3-
Tertius vfuspropriuseftEuangelijjVtcumdicimus:Latroit‘
cruceeft iuftusfide;icleft,acceptusDcc,fèuplacensDeo,amp;^^' ijl
gi diuin^ non prxftamusper-feétam obediendam, Ideo in
Ad quod prsedicame”^“®
^Lw^fvfiiiku, ^xeiken- pertinet vocabululnftif tareconciliatiopropterMedia- vfurpaturàphilofoph*®- P
Euangelio proponitur gratui-
torem, quæ nominatur impu-tatioiuüinx.
Ipeciempcrtinetfadprima.q''* ill eft habitus. Qualls eft habitU* jj, luftitiavelvniuerßlis, vclparticularis fecundum philoibpnos.t habitus voluntatis,ficut dicuntlurilconlulti, de particulariid* Itj tia,qu0dfitconftans amp;nbsp;perpétua voluntas,id eft,oe?«‘'?n’'/f,pf®' , pofitum conftans amp;nbsp;firnium,tribuens fuura cuique, velGeometn' I t fa proportionedvelAfithmetica. Sed in quopr^disamentoeft’quot;' H''
INARRATIO VOCAB»
agi
^itUiJequa concionatur Euangelium? In prædicamento Relation Qua:roaniuftitialatronis incruce tantum Gt relatio rationis? ’’rslatiorealis.Qnodeftfundamentum?Obedientia Chrilli Me-’'‘'oris,qui pendebat tunc àlaterelatronis,eft fundamentum bu-'^siuftitix relatiux. Quodautem res itafe habeat,docet Paulusin-^ntiPer rede mtionem, quareft in Chrifto.
Quinquamigiturin vgt;ra contritione finit plures motus : ta-J^nvocabulumiuftificari phrafi Euangelica baud dubie figni-?«iaipereremifsionem,reconciliationem ac imputationem ?®gt;rix,vtLucx»8 de publicano fcribicur; Defcendit iuftificatus '?'lomumfuam,ideft,abfblutusareatu,6cfidc cofecutus remiC-‘’quot;«ni peccatorum, recocilia-
J’oemcum Deo,imputano- Dkataliquis , Tu fingis ba* ‘'’''iufticix,amp; acceptationem interpretationes, funt hxc coa-'’'‘Vitatnstemani. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftaamp;contort a. Non. Confidera precationemmifenbominispu ’^'gt;ni,magnipeccatoris, vtomnes fumus magni, fed alij in aliis Mibus. Quid dicitille mifer? Domine, fispropitius mihi pecca-J’'gt;Quidefte(repropitium?n0nnefignificatremitterepeccata,ab-Ste aUquem à pœna amp;nbsp;culpa ? Hune verb Chriftus poftea dicit l'ltendiffeiuftificatumjhoceftjdonatumamp;reconciliatücumDeo.
,Sgt;cRom.5dicitur,ïuftificati fidepacem habemus, ideft.con-^ü remifsionem peccatorum gratis, amp;nbsp;reconciliati Deo per pWiatorem.amp;accepti Deoimputata nobis iuftitix,{èntimus pa ''’n8tl2titiamacquiefcenteminDeo,amp; duce Chrifto, accedi-^sadDeum petentes amp;nbsp;expédiantes ab eo bona. Quod enim i ‘•'iiprchendaturremifsio peccatorum in vocabulo iuftificatio-; *quot;gt;iexdifl:oPauliRom.4. ma-
/ ï^tHueft, vbi exprefsè inquit: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc fatis fit breuiter dixilTe
i ''cut8cDauiddicitbeatitudi- deprimovocabulo,ideft,deiu-I ’'erneffehominis,cuiDeusim ftitia amp;nbsp;iuftificatione. Studiofi
• Pquot;tit iuftitiam fine operibus, philofophi»moralisf«peaudi-^ ^Citi quorum tecla fiint pee- ueruntdiftinftionemlegalisiu-, titj_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftitia: amp;Euangelicæ.Quare non
, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vtar repetitionibus amp;nbsp;declara-
''onibusnon neceflariisamp; intempeftiuis.fedCpero remfatisinteUi. , {'•hiqueaccedoadfequensvocabulurafidei. oo a
-ocr page 308-292 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' I V S T I T I AE amp;nbsp;G R A T I AH,
Qiiód autem fides in iermone Prophetico amp;nbsp;Aportolicofigni-.ficetfiduciam Mediatoris acmifèricordiæ promiflx propter Me , diatorem,teftimonia5qux{êquuntur, fans declarant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pl
Rom,4;Ideoexfide gratis, vt fit firma promifsio.Hïc diferte Paulusconfertfidem amp;promi(sionem,vttefieturfidemnontan \ ii tiim efle notitiam alTentientem hiftoriis,lêd multö magis fiducie , 'gt;,
acquiefcentem in promifsione diuina. Omnes autem promit fiones in Chrifto funt Amen, id eftjncludunt Chriftum Me-diatorem, fine quo nihil Deus nobiftumagit.
2 Cor. I.
Quididicerunt Dialeflicain, intelligunt,qualis lie connexio intercorrelatiua. Nam vnoho-rumpofito,ponitur a!terum,y« nodeftrufto, deftruitur alterü, imó ne quidem intelligi poteft vnum fine a!tero,vt pater eft filij pater,filius eft patrisfilius. Non po tes mihi dare Patrem fine filio,nec filium fine pâtre.Vnohoruni cel-Iante,ceflatamp;extinguituralterum;ita habent ft correlatiuè.funt ÀfTÎçfixiecfides amp;nbsp;promißio.Promißio non eft nobis firma:Nobis dico,ideft,re(pelt;ftunoftri,nifiapprehendatiirfide. Contra fides c inanis imaginatio.óc fomnium in3ne,nifi nitatur promifsiontA®quot; lutianchoraamp;petra firmiftima.D.Lutherus foiebat dicerede ac connexione:Qualiseftcopulâtiomaris amp;fceminæin matniuy”'” }egitimo,quod eft fœdus indiflbiubile amp;nbsp;perpetuumialiseft tou®'
mb kennen nic^t^ef^etben werben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,•
Ephefj.Perquem habemus accelTum amp;: libertatem loquen ' cum DeGinfiducia,quseflper nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, fidem ipfius. In hoc diéto pri- Quomodo differunt «0”' mum nominaturaccelTus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ©- amp;nbsp;®cjlt;rei^®7»? Mag”*”“
eft Principis, quando voratut in hiftorns tï®ü«’olt;r©quot;,quiomnibus probet facilemadi2a°‘- » cuius fores, vtitadicam,omnibus patent.Alexander fuit tal« ƒ -ceps,qui fèmperalteram aurem referuabar reo. czf:^^;®/quot; *^^“‘ dum etymologiam vocabuli eft adduftioftu deduftio.Tu pote ad aliquem venire fblus fine comité amp;nbsp;duce. Id nominatur ®ü^’' ^©quot;.fèd ■î!re?o-Æ7«gt;« non fit fine duce amp;nbsp;comité. Dicit igitur PaU‘ lus,nosprimùmbeneficio Chrifti habere aditum amp;nbsp;acceflunup® Chrifto prxeuntetanquamduce. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^
“1
,M
'o
SNARPATIO V O C A B. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;29}
Nam mens perterrefada agnitione peccati fugit Deum. Huic ; *“8* opponitur vocabulu ac-®flu5,amp;ne fittrepidus accei-
’ JS) adduntur plures circum-* 'hntis.
Nullum eft mains ornamen-tum orationis , quàm fi crefeat pergradus.Rhetoresvocantin-
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crementum Av^mriv. Eft autem
*^WKvelinlïngulisverbis,velinintegrisfèntentiis.Hocloco a-P^tlPaulumeft «v^xa-zj-inponderibusverborum: primusgradus scceHuSjlecundusTfiippxa-iätjideftjlibertas loquendi, tertius amp;nbsp;*”■11115 eil fiducia non dubi tans dedementia amp;nbsp;exauditione.
, Accedein fiduciajideftjftatuens te dementer recipi, non acce-
’'gt;vtvenit latro in confpedü quot;j^idslaturiientétiam defup-WdaPIiis eft deinde ‘■^etp^a-lA,
TAffturtA, libettas lingux vel fermonis. Apud Plautum venu-
fiè dicit quidam feruulus,HeriiS ''’'■IS iufsit me habere liberamlinguam, óeferuam operam,ideft, '“^it me habere çrappfl-z'cti',libercatemIoquendi,admonendi.Sed quot;quot;■■c alia régula traditur in aulis;Herus meus iufsitme habere fèr-'•■olinguam, amp;nbsp;liberam operam.
1’auperverecundus etiain bene fentiens de amico diuite,tam
Wre illi fijam neeeßitatem
’’Haudet: ita nos multo timi-'“sperimusjimo fugîtantes ’’npetimiis.Iubetigiturvtin-iM amp;nbsp;liberè te aperias totu, MspecereaOeo neceflaria.
pfalm. 62: EfFundire corda veftraô populi,coramDomino, id eftjcffundite omnes veflras cogitationes,omnes affeftus, ge mitus,fufpiria,preces,vota.
Mremoadditcauftam talis acceflus, amp;nbsp;réfutât obiedionem ''’'iigiiitatis.Etfifiimusindigni,tarnen fic accedirausnon freti J’ftraiuftitiajlèd freti promit
quot;®”t) pretio, amp;: interceisione Sumamus exemplum huius ”*ijDei. regulsePaulinas,quia omnia,vt I , firpefolemusdicere.iudicantho '^'nesautregnlis,autexemplis.Danielcap.3precaturpro tota Ec-J'*'a,non tantùm pro Tua periona ( quialemper dehemus comple-’■Ecdeliam,qvoïies à Deo petimus bona nobis neceflaria. Quo-quot;•odo eniin poteft membrum obliuifcieius corporis,cuiiis eft
00 3
-ocr page 310-Z9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVSTITIAB amp;nbsp;GRATIAS»
membrum.amp;ciii infèrtnm eft?) amp;nbsp;inter alia inqnit: Pro/lcrnirnnï coram te noftras preces,non in iuftifïcationibiis noftris, fed in mi* ferationibustuismiiltis,exaudinos,exaudi nos propter Dominû, id eft,propter promifltim Meftiam. In hocexemplo videtis,qii.ifi-duciaaecedat Daniel ad Deiitn,non fretus propria dignitate, aut propriis viribus,led fiducia vniiis amp;nbsp;Iblitis Mediatoris, qui tunc e-rat venturus.niincvenitamp;exhibituseft .Primumin ea precatio* ne eft cofeftio peccati amp;nbsp;indignitatis.Peccaiiimus (inquit)no$cum patribusnoftris;, iniquiegimus, difteßimus à viis tuis amp;c, Qub Deuspoftulatanobii confeßionem nodrx miferix. Deindeadiiit .^^ aliam confeßionem, qua tribuit Deo laudemmifericordixpromiC I lipropterventurum Jiberatorem, propterquem petit fe exaudiri, I recipi amp;ßluariin Eceledadi cum Eccleiia.quia.vtanteadidumell, 1% membrum non debet expetere propriam falutem line falute cor-poris,hoeed,Eccleiix,
Abacuc.2; hillus üdelua viuet: Nemo aurem iadus Sc beatu} ed Cola nomia. Neceffe ed igi-turddem, de qua Abacuc am-pUdimum prxconium facit, intelUgi non deColanotitia:Ced
Tdeme n tote h une aphoriCmó '^1 peopoiitum,quem locoSymbo- h( ii v fur pat D. Paulus Apollolus. K Sxpe enim repetit hune apba-rifmum,vtRoni.t-Galq.àt^b^ f
mu/tômagisde Macii viäri-cepiuomm 8i dubiuüonum.
fxpe. lamdddes dgnifearetfo- Pit
' lam notitiam fpeculatiuam, profeäö non reóiè diceret Propbeta, » Indusddefuaviuit.Nemoenim viuit,autpotedviaerefolanotitia. \ Neminem iudum auf beatum facit Cola Cpeculatio, fob^'gt;^ S Ergonecedeedvoceddeietiamcomprebendipraternotitiam, d- ^ duciamrequiefcentemin ipravita,quxedFilius Dei. Quotiesau- 1 /, ditis taliadifiadeddeamp; deeffeiiibusSdei, dtisDialedici, amp;nbsp;verfe- »'
elicorrelatiuèintelligenda.Fidefumasiudi, ided,propter Fihuni k! ^ediatoremcrucidxumpro aobisamp; refufcitatum. ita etiarnhxc Kif vox Prophetx:Fideiulius vjuit,edcorrelaciua,id ell, ampleditut V' ^ oQ:ulatur,vtaitpral.2,Dominum,in quoedluxdc vita. loban.i: I ' In ipfo vira erat, amp;nbsp;vita erat lux hominum. Sicut initio creationif 5,5 omniafunt viuificataperFHium,qux habent vitam: ita credentes ^ nanibustemporiousmundivfqueaddnem yiuidcatifunt, viuili- À '
caututi L
-ocr page 311-BNARRATIO VOCAB. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;295
Jöntiir.amp;deinceps vimficabuntur perAÓ^üvFiliLimDei.qui di-quot;■lohan.H: Ego ftnn via, veritas amp;nbsp;vita, Item: Ego vino,amp; vos vi-**tis.EtIohan.(S: Sicut ego viiio propter Patrem : ita manducans ^’amcamem .amp;bibens meum :anguinem,viuet propter me.Ergo '^Coratiode fide iiiftificanteamp; viuificante intelligatur correlati-'j'Nonvniimusbeneficio fidei,tanqiiam opensaut virtutis accé-^innoftriscordibus,(èdviuimijsmeritoamp; efficacia Filij Dei :pri-’’“niChrifiusmeritiiseftcibivitamfuaobedientia, deinde efficit ^tevitam fuadiuinapotentia.
. Rom.5; luftificati fidepacem habemus. Hxc paxfeu tranquil-*'’sürtaafide eftin cordenon
’'i'fugieiite Deuin,(cd adDeti Mente,amp; petente atque ex-^i^nteabeobona.
Doftor Pomeranus,pix memoria:, in concionibus amp;leélio-nibusfolebat vtihacfimilitudi-
ne,quam debetis meminiffe, amp;nbsp;'i’eft popu!aris,poteft ab omnibus intelligi,etiam à vulgo. Sicut '^ïnint annulus aureus amp;nbsp;gemma infèrta annulo: ita differu n t fi-pamp;Chnftus. Sicut igiturannulus magni fit amp;nbsp;xftimatur nó pro-pexiguam maffulam auri,fedpropter Adamantem , aut aliam pioramgemmam.quamhabetinclufam amp;fibiinfertam:itaquo-F’iiicitiu-de fide,quódiuftificet,aut viuificet,aut pacem nobis at-pHæcintelliganturpropriè amp;nbsp;principaliterde Chrifto, qui elt Mum vnicum,aut certè prxcipuum fidei : amp;nbsp;fciamus, hos effe-pnbuifidei.nonvtcauflàe principal! amp;nbsp;propriæ , fed vt inftru-'Mofeuorgano. Nam non alio medio,non alioorgano,non alio .Mmentopofluraus apprehendere Chriftum,nififide.
Mremo amp;nbsp;hxcargumentaoftendunt, fidem eflê fiduciam ^tordis .• qui a necelTe eft
Mni fidem Ecclcfix à noti- Quot modis differunt fides quot;^litmonum, dequalacobus Pauli amp;nbsp;fides Diaboli?tribus mo ^'^uit .• Datmones creduntamp; dis.Primümcaulfaefficiëte,dein Memifcunt. *^® obiedis, tenió effedibus.Pri , mftmdicodilferrcefficiétecauP ^luiafidesin PauloaccenditurperSpiritum fanftum,fednotitia '’'itmonibus eft opus rationis fine Spiritu (infto. Deinde difFerüt MPauliamp;fidesdxmonuroobieftis : quia notitia in dxmonibus i^tümintueturhiftoriamjquam fentfle verara. Seit emm Dia-
-ocr page 312-29Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I V s T I T 1 AE ÔC G R ATI AÏ.
bolus Chriftum natiim efleexVlrgine,pa(riim,refufcicatum,abiifle in cælum,amp; federe ad dextramP-atris , amp;nbsp;paiilopoftreditiirumad iudicandtim vinos amp;mortuos. Hæc omma feit efle verifsiraa. led non intueturaddic3mpromifsionem,quamfcitadfe nonpertine-re,qni3inSymboIoNicenodicitur, Qui propter nos homines,amp; propternoftramfalutem de/cendit è cælis. Et in epiftola adHebr. cap.a:Non angelos aflumfit.fedfemen Abrahæ,vtteftaretiirbeneli-cium redemtionis non ad Diabolos pertinere, fedad folos homines. Sed noftrafides,Paiili, Abralix amp;nbsp;omnium fwftoriim,non tan tùmconfiderathiltoriam,cuius notitiaeft neceflaria, fed omnium maximeeftdefixain promißionemtraditamin EuagelioJic Deus dilexit mundum amp;c.
Tertium difcrimen fumitur ab effeftibus. Effeflus notitia'in Diabolisfuntfugaamp; fremitus aduerfus Deum,tefte lacobo:Damones crediintamp;contremifcunt. NoIitedubitare,quinDiabolus fent!atimpendere,amp;quafiinforibuseire poftreraumiudicium. I-deo tanquam impofiturus colophonem,amp; additurus extremum ä-ftum fuæ fabula:, nunc rabiosèfeuitamp;graflatur in tyrannis.inli' naticis hominibus,in faills fratribus,in hypocritis, amp;nbsp;feritlites ex litibus,belJa ex bellis,feditiones ex feditionibus,vt ante la:tißimäm nobisxstTÄffe?^ expleataliquo modo nocendi cupiditatemamp; ^i7p(^£«f4xa)tiai/ inianabilem, iieut tedatur Apocalypfis Iohannis cap.u: Defcendit (inquit) Diabolus ad vos, qui habitatis in terra, Habens iram magnam,feiens quöd non habeat multum tempor'®.
a Icilicet inftrumeutaluer-Principaliter h^edmuntur e ChriâoiIpfecontriu't^^P“”'^''quot; pentis,non folùmin fuo corpore, lèdetiam innobis,teftePau-lo;Conculcabit Satanara fubpe dibus noftris.
Item.'Quiaverafides luda-turcum tentationibus.amp;eû vi âoria, quæ avincit mundum, vt i lohan.y feribirurj Sola ante notitia no ell b vidrixmortis.
b Die teftimonium de hac fententia,quód yincamus Diabo-lum amp;mundum,amp;omnesres aduerlas perFilium Dei, )Cor.iç Deo fit gratia, qui dat nobis viftoriaper Dominum noftrumlefuni Chriftum. Hancautemfideapprehendimusftampleftiniiir,amp;re-tinemus.Ideoetiamquanquamminùspropriè ftinftrumentalitet tribuiturhase viftoriafidei, enm fit propria Filij Dei. Vincimus e-nira non propriis viribus,fed perFilium Dei, Akerum iUuftre teHi-tnonium
-ocr page 313-BNARRATIO VO CA B.
297
*iotiîum,extat Rom.S: Verùm fuperamus omnia per eum, qui di-I'xit nos. Quis dilexit te? non tantum Pater,fed etiam Filius, vt tc-^tur Paulus Gal.i:Qui dilexit me, amp;nbsp;tradidit lernet ipfum pro me.
Prxterea fiducia mifericordiz excutiturlapfibus contra con-'itientiam, manen te notitia in parte cognolcente.
Spero ex hac recitacione teftimoniorum amp;nbsp;argumentorum ^ï'niniobfcurumefre.quidfidesfignificet. Eft igiturfides aflen-iJnomniverbo Dei nobis tradito.atque ita promifsioni gratis, ^tftfiduciaacquielces in Deo propter Filiu, accedens ad Deum, 'inuocans cum ,amp; damans,
'SbaPater,quxrentiturincre EftiUuftris defcriptio fumta *ntibus,amp;in veris pauoribus abeffedibus : fed nuncdeclara-Wot confolationera amp;nbsp;Isti- bo vnam tantum particulam: ’'**». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quare dicitur,omni verbo Dei
NOBIS tradito 1 Multa legun-^dnfacrisliteris,qujeadnos nee debent,nee poffunt applicari,vt i-rahtpromilTa eft terra Cbanaan. Hæc promilsio nihil ad nos l^tinet. Satis eft igitur biftoriam Ccire, quod Abrahæ olim fit pro-*quot;lbcerta fedesadlordanem.lllapromilsioiamceflat,deletapoli-5,’'^'*AngelusdicitadMariam Luc.):Concipiesamp; paries Filium. ^cnihiladnos.Ego nonfum mater Chrifti, tu etiam non es ma-i^'Cliriftijfine allegoria. Nam quod Chriftus dicit,Qui audit voca ’'fa,is eft frater meus,amp;mater mea:idintelligiturallegoricè,pro-l^eloquendojrola Maria eft mater Chrifti. Ex hac enim affumfit ’'aHam naturae humans, non aliunde: fedfunt alia verba Dei, qux ‘^'’osomnesdcfingulosfineexceptione pertinent. Quare finguli Went fibi verbum Dei,quod ad omnesamp;totum mundumper-‘''«,(jualeeftilludlohan j:Omnis,quicreditinFiliura,habet vi-’’''laternam.Qui non credit,iam ludicatus eft,amp; ira Deiraanet fu-l^feum. Deinde meminentisdidumSalomonis Prouerb.30: O-‘'quot;'everbumDeipurgatumeftclypeus credenti. Cur dicit,omne ’'rbumDeipurgatumlQuarenonfimpliciter dicit,Omne verbu 'beieftclypeuslQuia vult verbum Dei intelligi fine corruptela amp;nbsp;5®e carnahbus imaginationibus . iuxta mentem «Sc voluntatem “d,noniuxtanoftramimaginationem. Exemplum inApocalypfi *nbitiir,Agnusoecifuseftab origine mundi.ln hunc locum incitas aliquis,dieit,Profedó ego lego expreffa verba, quibus nemo
-ocr page 314-«98
irSTITIAB amp;nbsp;G II A T T AB.
piuspoteftcontradicere.Difertèamp;exprefsè dicit Johannes m Ap« calypfi: Agnus, id eft, Chriftus occifus ftu maftatus eft aborigine mundi,hoceft, poftconditum genus humanum, amp;nbsp;poft conditam Ecclefiam. Quidhæc verbafibi voluntfAnChriftusmillieseftcru-cifixus amp;occifus?Non.fedhxceftnatiuaftntentia:Etficertiimfuif tempusdeftinatumpafsioniamp; madationi buiusagni,amp; effufioni fanguinis ipfius,tarnen meritum buius maftationis amp;nbsp;paßiomse» omnium temporum amp;ætatum,pertinet ad omnes credentesvni-uerfaliter,amp;nonminùsprodeftprimrsparëtib'lisinparadifo,qii2ni mihi aut tibi,baß ^cifi verbum Dei purgatum.
«i «j 11
Antequam de vocabulo Gratiae dicere incipiam, quodfiet)'’ priuspaucadiftatafuerint de difcrimine inter fidem.amp;ipeni, Adi' le(ftioncm,reuocaboiunioribusinmemoriam ftcundamrégula® traditaminprxdicamento relationis. Omne vocabulû relatiuu® verfatur inter duo extrema,quorum alterum eft fundamentum.ä* terum terminus, Hancregulamideorepeto,quiaiuftihcatio,hde^ «amp; gratia non hint vocabulaabfoluta, fed relatiua. Quarendu® d igiturin lingulis vtrumqueextremum,fundamétumamp; term®®» vt ipfa relatio rediùs intelligatur. Fundamentum i uftificationisno ftra:coramDeoeftobedientiaamp; meritum Filij Dei,iuxt.ididuW Rom.$rSicutpervniusinobedientiam multi conftituti fuut pee«' tores:itapervnius obedientiam multi iuftificabuntur. Terminus iuftificationis eftperlbna agens pcenitentiam, amp;nbsp;credens in Filiu® Dei.Ipfa vero relatio,qua: propriè nominator iuftißeatio, eftapPquot;* catio obedientix amp;nbsp;meriti Chrifti ad perfbnam aeentem pffniten-
tiam amp;nbsp;credentem: qua: applicatio nihil eft aliud, nifi renjiß®P^' eatorum,amp; imputatioiuftitiaï,amp; reeonciliatio cum D^°’ P“quot;™* mentum fidei eft in mentenotitiaamp;aflenfus, in voluntateeltndui cia. Terminus fidei eft obieftum, fcilicet,omne verbum Dei nobis traditum amp;nbsp;reftè intelledum fine carnalibus imaginatiomhus,^ fine corruptelis,amp; in hoc promilsio gratiae, quae vebitgemmainli-gnis eminet inter dida caeleftia. Relatio, quæ vocatur tides,eftappü-catio notiti«,affenfionis amp;nbsp;fiducix ad verbum Dei, atquein ptimis ad promißionem gratiae. Nam fides,vtpaulè poftdicetur,eft vin® apprebenfiua,quxapprehenditobielt;ftummonftratü.Fundamentn gratix ( vt veniamus ad id, quod nunc nobis propoft tu eft ad dech-randum) eftmilericordiain Deo,qu«noneftaccidens, vtinnobiSi amp;deft ipfa Dei eflentia,ficutinquitinfuaCanomcaIohanqes,Dfi‘S eft
11
'h'
i» ci
s NARRATIO VOCAS
29{gt;
' j^Aantis.Nontantumhocdicit.Deus diligit nos.fedeftipfadile-’ ®0|feuipfacharitas. Terminusgratiæellperfbnaplacens Deo,feu ' *'^ïptaDeo.Jp(areIatiovocabuhGratix eft acceptatio, qua Deus ^opterChriftum nos gratis recipit, amp;nbsp;facit hxredes vit» xcerna:. y^utenivocabulum Gratia: reftiùs intelligatur, difcernenda eft “tendi gratia pbrafis Latina à phrafi Hebraica. In Latina lingua J^cduo vocabulahabentfecorrelatiuè,fauoramp; gratia. Fauor bgni 'ïtaftiuèbeneuolentiam.quaalios homines compleftimur.Gra-''ävcrölignificat Latinisacçeptationem,vtlicloquar,pafsiuam:vt ‘■quot;n dicimus,Mecenas eft in magnagratiaAugufti,ideft,placet Au Ho,acceptuseftAugufto.Ethxcquidemeft cofuetudo fermonis ^gt;ni,vtnoueruntomne$,quiverfantur in fcriptis Ciceronis, amp;nbsp;'quot;’liis bonis autoribus Latinis.SedHebrxipropter anguftiam fui 'fnionisynovocabuloGratis compledunturfauorem amp;nbsp;gratia. *^are vocabulura gratis Hebrsis fignificat aftiue amp;nbsp;paftiuè.
DifFerunt autem fides amp;nbsp;lt;pes: quia fidcs amp;nbsp;notitiam fignificatj ®^deindefiduciam accipiétem
P'lfens beneficium, fcilicctre- Cognats virtutes funt Edes ®''fsionem peccatorum. Spes amp;lpes, nee tarnen funt confun-«•temeft expeeftatiufutursli- d««!«. Fedprudenterdifeeme-’îradonis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ds.Fiduciaeftaaus,vtinIcho-
lis loquimur,non modo fidei, J'îietiajnfpei.reddifFerunt fides amp;nbsp;fpes. Quia fides accipit prsfens '^neficium,quod nunc offertur, videlicet remifsionempeccatorü, *lt;Chriftusinquit adparalyticum,Matth.9:Confide fili.remittun-''ittibipeccatatua, amp;nbsp;admulierculam peccatricem, Luc.7:Fides '•jfaluani te fecit,vade in pace,amp; paulö antè dixerat ad Phariiçura ^^riüus in eadem concione, Remifta ftint ei peccata multa dcc.Vi-’''sigitur fidem accipere prsftns beneficium, Credo remißionem , f^tcatorummihidari, non tantum aliis.óc nuncdari,inhocmo-, quot;’'to.inhacipfjhora. Spes autem expeftatfuturam liberationem, y®linhac vita,iuxta confilium Dei,vel poft hanc vitara ;ficdicimus 'oSymbolo, Expeélo refurreftionem mortuorum amp;nbsp;vitara ventu-^feculi.Sunt verba Symboli Niceni.
Differuntetiam fides amp;diledio3 quia fides audit Deum pro-1 'y»tteiKem:diledio auditDeum prxeipientem. Fides verfatur ’ «rca opera Dei.dileófio verfatur circa opera noftra. Fides accipit PP a
-ocr page 316-JOO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 V s T I T 1 AS Ôc GRATIAE,
beneEda Cbridicbanrasredditmutuam beneuolét!3m,amp;pTi^i ^^
' üataIiciiiaofEda,velut antd'ca- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, h f^pro modofacultatum.Redtè iiiTai/vTap;)^éi'T«r)C^7arèi'if‘ L igitur veteres dixeriinc,Edem Ttvr,proprxiènticopia-ene virtutem apprehenEuam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K^
EdegregiusapboriEnus. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,, Qj Condderatediligenter Exedifcrimina. Quare Paulus non didt ^^^ indtisEpidoUs, Nos Turnus {peiudi,aut Turnus iudidiledioneiRe* i^^ ipondeo:Non Turnus iudiTpe:qniaTpes non accipit prxTens benei“ L dum,Tedexpedlat futuroseuentus.Oportet autem nos inprpdntis iudiEcari,E volumusfaluari,Tuperinduemur,inquitPaulus, inoa h nudireperiemur,hoced,nemopodhanctitamerithxrestneeater I nx,niEEtiudiEcatusinbacvita,niEhabeatremilsionempeccato* /, ' rum in hac vita Deindequare non iudiEcamurdiledione Dei, aut proximi? (Non iam diTputo deperfedione aut imperfedione)iiuii nbsp;nbsp;‘t/ diledio non edvirtusaccipiensaliquidiDeo,fèdedvirtusreddent iij aliquidDeo,Aliudedaccipere,aliuddare. SolaEdesaccipit benei“ nbsp;nbsp;if da Chridi,Tolaed virtusapprebenEua amp;nbsp;quidem in praTentia. Ti“ nbsp;nbsp;;
nem,lnfèminetuo benedicenturomnesgentes.Huiepromifnon' credit, hanc Ede ampleéiituc, in hac acqnieCcit. Ideo Cetiptum ei Cener.tlt;;:Credidit Abraham Deorcilicetpromictenti,amp;repiiW^^ ,, edei adiuditiam. Quidagitdileéiio? Diledio audit Deumpt^ei-jpientem,Ccilicet,Diliges Dominum Deum tu urn ex toto corde, amp;nbsp;proximum licutteiprum-Hanc vocem audit dileéiio. Fides veto audit aliamvocem,ConEde Eli,remittunturtibipeccata tua.Aliud eEautempromilsio,aiiudprxceptum. Habet igiturfe ides cotre* latiuèadpromidionem : dileHioverè refpicit ad mandatum Pei»
2. Deinde difcern üturEdes amp;nbsp;diledlio.Fides verFatur circa open Dei, i vtin Symbolodicimus, Credo in Deum Patrem omnipotentem I ereatorem exUamp;terrx.Audis vnumopus,creationem amp;nbsp;fuienti-tionem omnium return,cjux ed adiio Dei generalis, vt folemus lo* F’ ejttiinrcholis.DeindediciSiCredoinlerum ChriAumnatum exM» r' gt;^i^yirgine,pa{rum,crucißxiim amp;c.Hxc non Cunt operano[ir3,aut vniiiscreaturæj/êd/ùnt opera FiJi/Dei^redemtoris noßri amp;/â/M-toris. Terciô dicis, Credo in Spiritum ünftum, ßnd^pj Ecclelia, retnifsionem peccatorum amp;c.H«cnon flint opera tua, aut raea,fed funtoperaDei, ÿc nulla prorfus fitmentio operishumani,noftri.
- aut
-ocr page 317-Ï K A R R ä‘T r o V o e A R. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;301
I*''tangelorum,autvllius creaturxin toto Symbolo.tanttim opera ^siordine commemorantur,primo loco creatio,fecundo redem-’quot;gt;,tertiofanftihcatio. Circa hxc opera verfatur fides, credit Demn ^'tonditorem amp;conferuatorem omni urn return creatarum,cre-’tChriftum efle redemtoréamp; (àluatorem, credit Spiritum fan-J'jiiieffe fanftificatorem. Hxc flint opera Dei,led quid agit interea Jlsftio?Dileciioeftoccupatanoftrisoperibus,noftris officiis, ftu-^Deoaliqiiidgratifacere. Tertio fidesaccipit bénéficia Chrifti, J. “''irtus.vtitadicam.mendica.Diledioeft liberalispro modo fa-'quot;Itätum. Hindequitur hoc «rópij^fzd.'Reftè igitur veteres dixe-''quot;’tjFidemeirevirtutemapprehenfiuam.
J i'lomen gratis fignificatgratuitam milèricordiam leu remît ''”’empeccatorum,amp;acceptationemdonatam propter Filium, ^quatarnen coniunfta eft donatio Spiritus Ian6ti,accenden-’quot;’ouamlucemamp;: nouas virtutes in corde hominis, cui remit-'“’tiirpeccata.'
.^«quisautemconfundatgratuitarnacceptationem amp;nbsp;nouas ''ï'itesinnobisacccnfas.vtitur Paulus diiabusappellationibus, J'lgt;ushïc duo beneficia difcernitjRom.^.'Multöniagis gratia ''8cdoniimpergratiam,perlefum Chriftum in multos exu-''^’'t.Semperigiturinhacdoólrinaconfidereturinitiöjamp;quid 7’lgt;ulafignificent,iuftitia3fi-
’’■^gratia,amp;prudéterdifcer Sicargumentor:Rom.1 dicit ’‘'furdida propria Legis, amp;nbsp;Paulus ; Non auditores,fedfa-'’’pfopriaEuangelij.
Sicargumentor:Rom.1 dicit
étores Legis iiiftificantur. Ergo
opehbiis fiimus iufti.
,J'rpond€oadantecedens.Diftum Pauli eft diäum Legis, quod ,^difcerni àconcione propria Euangelij. Nam in fequentibus .^’^usPaulus alia phrafivtitur,non feCumpugnans,fedloquenS ^^'‘'îtnateria.Iuftificâmur,inquit,gratis,gratiaipfius per redem-'’'’''gt;i3tc.Nonpugnantinterreh*creftè diftributa: verba enim '^’'iigendafuntfecundumfubiedammateriam. Incapite 1 ad Ro ,’'xtatconcio Legis, qua accufat Paulus ludacos gloriantes de j^'iamp;deobferuatiorteLegis.HoSarguens,inquit, Nonaudito-, ‘'’onhypocrite,qui fimulSt Curios,amp; bacchanalia viuunt, non ^'*ticiiiesfinevirtute,fedfaftores Legis iuftificantur. Cùm ante ^0 fttisfaciat Legi, ac ne quidem pofsit fatisfacere propriis
-ocr page 318-502 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVSTïTIAE amp;nbsp;'GRATIAHt
viribus de propria dignitate; Deusaliamnobisiuftitiam conftitBili dequaPaulus dicit Rom^: Nüc fine Lege iuftitiaDei patefada eüi de qiiatefiimoniumperhibent Lexamp; Prophet«. DiJigenterigituf eonfiderandum eft,vbiScripturaloquatiir Jegaliter.amp;vbiEuan-gelicè.Sicutin Ethica nonpugnantinterfe fummumius amp;nbsp;«gui-tas, (èd diffêruntgradibus propter certas circumftantias: itaLexÄ Euangelium non pugnant inter ß,ied Lex verfitur circa aliaobie-
111
'll
öa,amp;Eu3ngeJiiim eti3mhabetfti3obielt;fta,circaquxverütur.Cre do, vos finelogioredecIaratione/atisiaminteJligere,quid (ixctru ? vocabuJafigniScent,primniniufiitia,deindehdes,terti0gratiaSfcl ’ dicatfortaJieah'quis.-Tii videris vÜtautom^I^, qua nihil eft inf- ^^ ptius-viderisenimconfundereamp;mi/cerevocabuJagrauxamp;iuiii’ i’ll ficationis. Supràeniradixiftqiulîiiîcationemeireremifiionemp« P catorumamp;acceptarionemad vitam«ternam,niinceandenic3nti-lenam repetisin de/criptionegratix. Re/pondeo;Neceflêeftcopu- K Jaricau/îamcS:e/Fcifhum. Non enimpotes feparare cau/Tam y âuni,e£ianifîpQte» verbisdiftinguere.Non potes inteUigere fi'«® £inepatre,necpatremfînefilio;itacùmgratiafitcau/raomni«m'’« ^*i neficioruni,qux£cc/e(îa:donanturpropter Cbriftum, nefefiflf P fieri vtrobiquementioneni eoriindem beneficioriim, àm^ecli- p rationevocabu!iiuftitia;,lt;S:indecJaratione vocabuligraus/eddif- ƒ cernuntur bsBcduo,tanqu3m caufiâ amp;nbsp;effeâus.GratiseUcMtl'ire- 1 tniCsionifpeccatorum ôc.in{liRcationis,(îciitdicitur Ephefi Gn- j tiaß/uatieHis,idquenon ex vobis,Det doniimcli,ne qaisglone- ƒ tiir-Efiêdusautem gratixeHipfa iuâidcatio feu remiCsio peccitO' tû,redbxciuolocodircernemusplunbusverbis,incapicedec^lt;^l^’ fis tu(iiGcationis,ibiordinerecicabimus causas. Auditifs etiamin- . friinpropàoiScpeculiari capite doUrinam valde neceffavamde 1 dircrimineremtCsionispeccatoriim fieu iiifiificationisamp;regsaera- 1 / tionis. Quanqnam enimhomofimiil amp;nbsp;Cemeisademmomentoia-fiiScaturamp;regeneracur,ide[i,accipit fide fimul vciumque bcneü le ciam,remirsionempeccacocuia, amp;nbsp;Spintuaifianéium, tarnen ne-ceffeeüdifeerm coniblationem, de qua mens prxcipuè anghuriii If pauoribus,ànouitateSpiritus, qaxiequituripfamiuditicaciontiä w feuretnifiionem, non quidem fuccelsione temporis, fed ordisi 1 naturx,ficuteße£ius fiquiturcaufTam. Quadotu es in mediaao’- ‘i te,óciam vocarisadvitxexitum, fieri non po ted, quin reatiasadr ri quospauoresamp;aliquascoaüernatioaes, degradthuslamnoni»- id juer, p
-ocr page 319-IN AR R. V OC. IVSTITIAB amp;nbsp;GR A TI AB« ‘JOJ
''wipfe,iuxta regulam,Qi
’smoramp;lastitiaeflentialis
, 1gt;ior,qiiiinalijsfuntaligt;.Ineodéetiam homin’e iarn maioresjan« , 'quot;inores. In tali igitur cafii quid quxrit tua mens, quid maxime ap P«it?tertèpra2cipuèhocvnuraexpetit,vthabeat Deum propitiu, '’'ifencordem.remittentem peccata,tegentem omnes noftras for-^W,originales amp;nbsp;aftuales. Huic pauori amp;nbsp;confternationi opponit l®xEiiangelij congruentem confolationem, inquiens : Confide fi-Vemittunturtibipeccata.Item,Veniteadme omnes amp;c. Item, Sic Jtusdilexitmundumamp;c.Hoceftprascipuum amp;nbsp;principale bonü, ’îquomaximè fumus foliciti amp;nbsp;in vita, amp;nbsp;in morte, quatenits agi-i quot;quot;ispœnitentiamjquandoresferio agitur,nonfimulatè.SedDeuS
■ ’quot;w fit non folùm bonus,fed etiam beneficus, femper adiungit re-1 'quot;fisionipeccatorumalterumbeneficium, tanquam appendicem : !^oïis,vel audarium, amp;nbsp;êTi»-A5/fza,(cilicet donum Spiritus fan-Jii^ui Spiritus non eftotiofus in nobis,fed talia agit amp;nbsp;efficit.qua-laliscaufTa.talis effeftus. Iplèautécunt
amp; xternainterPatrem amp;nbsp;Filium,vt piè Mimus amp;nbsp;docemus,accendit tales motus in nobis, amorem Dei ^pfoximi,amp; Ixtitiam acquielcentem in Deo,qualis eft ipfe, ita ta-'’'nvtcreatorlemperdifcernatur àcreatis motibus.
1' /
j li »
7 i' K
6
5^^ N primo capitefuimus Gr3maticiamp; Dialeftici, I^s nuncaCcedimusadraethodumPaulinam.Pau-lusin epiftola ad Rora. quse eft methodus vni-uerße Scripturx, amp;nbsp;clauis,qua aperiuntur fores ^ vniuerfxScripturx,orditur fuam dodrinam à w concione pœnitentix. In primo capite accufat —Ethnicos polluteshorribili ido!omaniaamp;libi-'‘'»ibus,amp;aliisi'celeribus.lnfecundocapiteaccufat ludxos hypo-'fitas,quioftentabantfoliaficifinefruftibus,erant arguti eines fi-J'virtute.Tertio coniungitludxós amp;nbsp;gentes,amp; edit fulmen aduer '®5totamhoniinumnatüram, vtfittotusmundus reus, amp;nbsp;orane
-ocr page 320-JO-f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C o N c I o
OS obftruatur.ïnqiuenscap.jiOmnespeccauerunt amp;nbsp;carent gloria Deiamp;c. Pofthancconcionem fequitur dulcifsima VM «ange in finecapitis 3 ; luftificati gratis pergratiam iphus fitionéconfirmatcap.4 pofteain cap.$ amplificathancdo rina abefFeélu.Eademmethodonosquoque, Deoiuuante,in ac 0 Ürinavtemurnonenimlicetnobisdifcedere àmethodoPau in»»
nifi velimusomniaperuertere.
*«t
lt;11;
gt;111
«ft
«ft
' Nonfruftranectemerè Filius Dei iubet Apoftolos docerem fiionominepœnitentiam amp;nbsp;remißionem peccatorum,ßd magno côfiJiocoiungitpracdicationempœnitêtiï cum propria t«; angelijpromißione. Qtianquam enim remißiopeccatorum no daturpropterdignicatem pœnitentiæ, ieddaturcredentibusgra-
tisgt;vc beneficium fitcemim, ta men res arque euentusortédit
Diilcianonmeminitiq“'quot;®
remißionem peccatorum non
inagnifieri,nec
agnitionepeccaciamp;irx Dei.
xiMi. guftauit amara. Et Cicero m-dulcefcere fine q“« «‘^ ^»quot;^ ^ ’”^^’
ne.Bona valetudogratioreltn,
qui ex morbo conualuerimt» quàm aliis, qui nunquam^g''*’ corpore fuerunt. Et idem Cicero in quadamPhilipp.inqinC)^'^®'^* tatemefficitiiicundioremièruitutis recordatio.Ita fereshabetm ipiritualibus.Quinunquam/ènfitpauoresmortis amp;pericula infer-ni,quomodo is poteft cum Dauide ejcclamare, Deprofüdis clama-ui ad te, Domine,fiiniquitatesoblèruaueris, Dominejquiafiiftine-bit?apudteeftpropitiatio. Sedilli, qui Paitemprimis labrisgufta-riinthçcexercitiapcenitentia;,norunt quàm grataamp;neceflàriaht confolatio Euangelq.
Vtenim hi, qui nullos corporis crucia tus (èntiût,a medi-cam arrem non magni faciiinr, itahominesviuentes fine vHo lcnfiidoloris,ncque mirantur, neque requirunt beneficium Euangelij proprium ,quodeft remißio peccatorum. Idco Pau lus didurus de articule iuüifi-
a Matth.p;Pro«erbium Salti atoris noftri: N on opus habent hi,qui validi funt, medico, fed qui male habent. Quamfenten-tiam Ouidiuscomplexus efta-liudagens,non relpiciensad di-dumChridi:
Firma valentper/e,!iullimijj W chavnaquarunt, ationis,
«lil
T OE N I T E
fitionisjOrditurà concionepœ *'gt;teiitix.in qua non modo gen ''s pollutas horribili b idolo-I l’Unia amp;nbsp;tetra confufione libi-1 ’‘inum,fed etiam ludæos vinen '^finetimoreDei,amp;finefide, Wat amp;nbsp;condemnat. Non e-J’m grata runtremedia,m.fi do *’tespriùs(èntiantur.
T I AE.
30J
ild medicton dubius confugit dgerepem.
Machaon fuit chirurgus a-pud Græcos in bello Troiano.
b Quarevocaturcultusido-lorum à Græcisidolomania, ici eft, furor idolatricus, potéfne probare ex capite t Rom. quod
cultus idolorum lit amentia de ^'TribilisfurorlPaulusinquit.ReliftoveroDeocolueruntferpen-'^belhasvenenatas.iumenta.quadrupedes.vt Aegyptij coluerût ^Pinibouem,deinde crocodylos,ferpentes,de nelcio quas allas be-''‘'a5venenatas:annon hiceftmanifeftus furor,habere in numero '‘prumheftiasvenenatas,quarum confpeótum hommes fanifu-f^tiquid eft furiolius,quàm petere à talibus venenatis beftiis auxi-l“'gt;i,faluteni,opem,cüm auditonomineillarü beftiarum ,omnes ^icohorrefcant? Hscamp;aliaconfiderentadolefcentesin ledione '‘P'tisprimiadRomanosûmôtotamepiftolam fiepe amp;nbsp;attenté 1e-!'®t:Scitisenim Paulum à FilioDeiappeUari vas feu organum e-^^ii[B:quaappellationehoc fignificatur,nullum ex Apoftolis do-I^iara de Chriftotradidiffe dexteriùs,amp; feliciùs,amp; clariùs.quàm ’’ledodorem.qui ex Saulo faftus eft Paulus, amp;nbsp;exlupo, ouicula, J'^paftor gregis Domini vigilantifsimus. Quare amp;nbsp;fermoné Pau-71'gentercon(îderemus,amp; imitemur, quantum poffumus, me-Mum,qua vtitur in fuis fcriptis. N ihil enim dici fapientiut de bis ''’t«nispoteft,nihilordinemagis concinno explicari,quàm quo 'liinevfuseftPaulus.
Hacmethodonosetiamvtemur,amp;ante explicationem arti-Y'uftificationis paucadepeccato,de iraDei, amp;de triftiftimis ^mitatibus,quas Deus cenerihumano velut ligna reatus cir-
1' ^lt;Jit,dicemus,vtharumre-
.J'Oconfidcrarionenosipfißc Dicemusinhoccapitedetri-? id veram pœnitentiam, amp;nbsp;^us rebus ; primb de peccato, ^gnitionem mifericordi® deinde de ira Dei. Ifta emm duo habentfecorrelatiuè.Nam pec-^^' catum eft dignum ira Dei, me-retur iram Dei,de Deus iuftè i-qq
^ôtsmur.
5)
J06
rafcitur peccato:tertió breuiterdicemusde mole calamitatum generis luimaHi,quam Deus ipfe nobis imponit, amp;nbsp;hac farcina non leuinospremie,vt tanquam lignisreatus admoniti, cogitetnusde caufsis tantarura calamitatum amp;nbsp;malorum.
PrincipioGtis confiât,totum genus humanum propagatum ab Adam,amififle imaginent
Dei,hoceft,vtPaulus interpre- Ephef4,amp; Coloflj. tatur,veram conditoris agni-
tioneni,veram iuftitiamamp; landitatem, amp;nbsp;iam in hacmißra amp;nbsp;imbecilli natura inimicitiam elle aduerrusDeum,qiiiaLegi Dei nee fubiicitur, nee fubiici poteft. Circumfertenim in mente tri-ftem caliginem amp;nbsp;dubitationesdeDeOjamp;in voluntate fecurita-tem negligentem Deum, amp;dif fidentiam fugitantem Deum, Sæpevobisbocdixi,amp;iterum amp;incordeinclinationes,vnde dico, Quoties vultisdefcnbere multi errantes impetus contra vel imaginem Dei in homine, Legern Dei oriunrur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vel peccatum originis.eunduni efle ordine per potentias animx prxcipuas Imago Dei antelapRim in hominis mente quidfim? Vera agnitio conditoris, qux eft fumma fapientia. In voluntate pn-morum paren turn fuit conti erfio ad Deum; id eft, vniuerDlis obe-dientia iiixta Legern Dei. In corde fuit Harmonia affeftuuni con-gruens cum voluntateDei,amp;ha;cquidem fuit imago Dei antela-pfuminhomine. Nunc verb peccatum originis,quod in nos po«*-ros Adxpropagaturcarnaligeneratione, eftprimumin mente£ƒ* Kgo,quxparittriftes dubitationes de Deo, de prouidentia amp;ah'S , rebus diuinis,deinde in voluntate eft auerfio à Deo, ideft,feciirit ƒ 1 negligensDeumin rebusfècundis,amp;diffidentiafugiensDeu'”gt;*‘ 1 ralcens Deoinrebusaduerfis.Sumusenim omnes in lèci’”“^ ™*'‘ I tuna tumidi,in ad tier là verb timidi,vtait Seneca vtensMpwfu^ | r/ajpoftea in corde eft contumaciaafleduum contraLegemDeu I Hxc omnia compleditur Paulus inquiens Roni. 8, ffimfutnit 11 »■apx(S-amp;c. neeftibiiei poteft,Icilicet integra obedientia,nonlo- |j quiturdedilciplina,loquiturdeinterioreobedientia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1
Haneprauitate amp;maliciahumanac'naturxagnolcamiis amp;de- ^ plorcmus,lïcuteapatres,Prophetx amp;Apoftoli aftiduis lachiyniis 1 ^^
-ocr page 323-P OE N Ï T B N T I AS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jOy
j^Wriintcamp;fciamus, homines non fâtisfacere Legi Dei.nec *iplinaiuftoselTecoram Deo. Nota eftMoyfi concioin cap. 8 ^WeCFigmentum cordis humani malum ellàpueritia.Eadem ‘'ifîntentia difti leremix capu/^Peruerfum eft humanum cor in ’''’gt;nibus,amp; miferum amp;nbsp;inlcrutabile.Et Dauid in pfal.51 digitum ’^hancradicem(êufontépeccatiintendens,prelsis amp;nbsp;flebilibus Misinquit:Ecceininiquitatibusconceptusfum, amp;nbsp;in pecca-^sconcepit me mater mea. Omitto Pauli querelas de horrenda ’5ptauationc nature humanx,quæextantin cap./ad Rom.Qux '^nitafint/atcamur.nos nihil aliud effe.nifi malTas immundas '^ortueditas,rcasamp;multipliciterpollutas arque auerfàs à Deo, willam pfalmivoccm non fo-'niiiorejCedetiamin pedto-^lgt;abeamus:Tibi tantum fum î’ecatum, amp;nbsp;malum coram te ''ti.vt tuiuftificeris infermo-'quot;lius,amp; vincas cùm iudicaris.
Confiderate attentius hune verCumgrauißinaü. Dauid pol-lucusadulcerioamp; homicidio,lt;5c dçformatus ingentibus pœnis amp;nbsp;fcandalis,ficadDeum clamac, Tibi ô Deus,tantùm fum pecca-
M non dicit.tatum fum peccator,fed quod eft fignificantius, Ti-’lum peccatum, res rea,immunda,polluta.Quare autem edo con-P'isionemhancfSequunturcauftjE finales: vt tu iuftificeris in fer-quot;'onibus tuis,amp; vincas, cùm iudicaris. Qui fun t ft r mones Dei, in WusDaiiidtribuit Deo laudemiuftitix,feuæqualitatis?Refpon-^'o:Diia:fiïntconciones præcipuxin tota Scriptura facra, vna eft '’Bciopcenitentiae, altera promifsio Euangelij. Vtraque autem eft 'liiierfalis.iuxtahxcdifta,Onmes peccauerunt, amp;carent gloria '^ti.Veniteadmeomnesquilaboratis ócc.Quare (inquitDauid) e-l’ingenuè amp;nbsp;apertè confiteor coram te, me elfe miferrimumpec-'*toretn,vt tibitribuatur laus iuftitix amp;nbsp;xqualitatis, non Iblùm in 'oncione pœnitentiæ, quaarguunturamp;aceufanturomniumho-'’’'numpeccata,fcd,etiaminpromißione Euangelij.quxamp;ipfaeft ’niuerfdis,amp; adomnes accipientes amp;nbsp;credences pertinet. Sicut i-Jiturfateor.me tufte aceufari in concionepœnitentiæ,amp;tibitribuo '’uderaiuftitixamp;.-vqualitatis: ita etiam me includo invniuerfalé Ptomifsionem.amp;ftatuo earn ad me quoque pertinere, vt ita fis iu-^us,amp;iuftificeris in vtraquere, amp;nbsp;concione. Sedquareaddit: vt fis ®undus,cùmiudicaris? (eftenimhoc vocabulumpafsiuum)quia ‘'ypocrits.PhariCeiamp;alij.omnes (inquam) hypocrite inde vlque
SS »
-ocr page 324-308
à Cain,nott ttibuuntDeo laudeiuhicix inpœnis, in cafamitatibiiJ/ ^ nondicuntcumDaniele,TibiDomine,in(litia,nobisauteconfitlio Jƒ’ faciei.nonfJicuntcumDaiiidep/aJ.np,veI ctim Mauricio Impera- j 'f tote,lahus es Domine, âcredum indiciumtuumTedfremuntad' 14
uerrusDeum,amp; opponuntOeo Hinm difeiphna amp;nbsp;ht a mérita: lient | Îi facit apnd Tbucydidemlih.2,inpoüremaoratione,^iciasduüAt
tiens, qui circumuencus ab hoûihus Sicniis, allegat fua mérita in rempub. amp;nbsp;in iin^iilos eiues,amp;iubet exercitum bene Cperare pro-peer Tuas virtutes defnam difciplinam: pollea vero enm abiieeretuf in carcerem,Ôcibi inter(îceretnr,borribiUter frémit adaerfas Den, tanquam tyrannnm amp;iniuftiini iudicem,non dircernentembonU à maUs. HocigiturpCalmus vult, cùm iudicansjd eli,cùmiudica( tebypocritx,Nicias,Cato,Ërutusâcaîij,
Ethenim hypocritx fomniant (è indos effe ymbra extemo“
rum operum} Sc in pœnis fre-mûtâduerüis Deum, quxGin-iuRè puniat prxflantes difci-pUnam, Sc viuen tes Une fcelere-tarnen nos in Eccleda Deo pu-nienti laudemiufiitix tribua-mus, ScDanielisconfefsionem toto pediore recitemus: Tibi, “
Rrutus iiaquit, 0 lupiter, qui nbsp;nbsp;l^i
eiicaufTa tantorum malorund nbsp;nbsp;t
curquxris,miferhomo, 3tt non es interfeéioramp; euculusingn-tus,qui deuorafli benedeteme-ritum lulium CxCaiem !
'4
Domine,iullitia,nobis autem confufio faciei noflrx-Qiiamenint eertum efl,dies circa brumam breuifsimoseire^tamcertumelU' niueribs Sc ffngulos homines
in peccato non ibium concipi De eonceptione noûca im-ScnaUi, ièdetiam viuereScino müdaaiidinidisexpraIyi:Ec‘‘ ri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in iniquitatihusconceptiisfini,
amp; in peccatis concept nae mater mea. Quails autem conceptio, tabs etiamnatiaitas,qni3 vitium conceptionisnon corrigiturin natiuitate, fcntdiciturdecodioni-bus: Vitiumprions coâiionis non corrigiturin poßeriorihns. De i yitaamp; morte omnium hominumhxcdidtateneantur.tlohan rSi dicimus,nosnonhaberepeccatum, fumus mendaces, amp;nbsp;falUmut ^ nos iplbs,de veritas non eß in nobis,de quocidie precamur, Remitte J nobisdébita nodra dec. Et Salomon inquit in Ecclefcap.p: Non eß .ç judusinterra,quiquanquâfaciatbene,nonetiampeccet.De morte U ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verb ri
' P CE N Î T E N T I AÉ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^^
j ''*todicitPaulas R-om S: Corpus mortiheatur propter pcccatum, I Spiritus autem viait propteriiittitîcationem,ifl eft,omnes homines funtmorti obnoxij propter peccatum adhuc hörens in natural H'iodnondiim eft prorfusdelettim.Quare ab initio noftriortus vC-^ueadfinein vitæ,nobis eftopus remilsione peccatorum. Quid eft '''tJChriftiana,nifi perpétuaremiftio peccatorum ? Ideo quotidie ®d)is opus eft recitatione huius articuli in Symbolo: Credo remif-'’‘Onem peccatorum.
Deindeproculremoueamus ab Ecclefia Stoicas imaginatio-^''ïjquxDeoaisra^Hav tribuunt,amp;fomniant, Deum nee ira, nee
Vstiamoiieri.amp;firmifsimè ha ’'Villus, tantarnefleinDeo i* 'hmagnitudinêaduerfiis pec-l’‘tiiin,vt«ternus Pater non po quot;^«itplacari,nifi deprecatione ''’murteFilij ynigeniti.
a Non eft talis ira in Deo, qualis in nobis eft, fcilicetinorr dinata,plenaconfufionis amp;de-formitatis . In xterna vita vi-debimus,quomodo Deus irafta
tur,amp;quomodomi(ereatur:ali-*'videt,quàm nos,aliter audit quàm nos. Nonenim habet oculos injures corporeas,ita etiam aliter iraftitur lt;ScmiIêretur,quàm nos, ^^'tommotione deformi, amp;nbsp;indigna tali m aieftate.
^ Omniumteftimoniorumirx Deifummum amp;maximum eft ’»tsFilijDei.
Haneveramamp;ingentemiram in Filium deriuatam , quam ''‘Ilacreaturafuftinere poteft,conhderemus, amp;nbsp;illius agnitione ^'èexpaueftamus.Dehac ira Paulus inquit Ro. cReueiatur ira ^decçlojaduerftisomnéim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
■lt;titéamp; iniuftitiam hominu. Non ft mus Stoici,fedtribua-inus Deo affedus, amorë, iram jquot;'ncordiam,amp; reliquos,quos ei tribuit exprefsè multis in locis ^JScriptura,necdelabamurinftultasopiniones,quxdifputant, ’''«affeftus effe indignosnatura Dei.Sicut aliter,vtantea dixi-J^’iDeus videt amp;nbsp;audit,quàm nosata etiam fuo modopro naturae ’'»»ieftatisfi.ixdignitateirafcitttr,amp;diligit,amp;miferetur, fine fi-’'’''latione amp;nbsp;fine deformitate,non tribuamus Deo fimulationem, ï'**eftmendacium. Quando Paulus dicit, Reuelatur ira Dei «Scc. ’“ninteHigasaliam rem,quàm quæ fignificatur hocvocabulo irx: Slindodicit demifericordiaamp; diledioneDeiJntelligas illa, qu*
Hq 3
-ocr page 326-510 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CONCIO POENITBNTIAB* fignificanturhis verbis,amp; non concipias alias imaginationeï.
Poftremócommonefaciantnosdehorribilimagnitudinepelt; can amp;nbsp;irx Dei,pœnæ triftißimx,quxpublice amp;priuarimin gene rehumanograflantur.
Nam omnes calamitateshumanx finit quau vox Legis, de ira Deines admonens,amp;omnesadpœnitentiamiiiuitans,vt Moles pfàl.po inquit: Quiadeficimus in ira tua amp;nbsp;in a furore tuo tut- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a Furor fignificat æftum amp;nbsp;bamuripofuiftibiniquitates no liras in confpedlu tuo, occulta noftra in lumine vultus tui. Qiioniam omnes dies noftri prae ira tua c déclinant.
ardorem ira: diuinx.irara non fimulatam,fed ardentem.
b Iniquitates, fcilicet aftna-Ies,aftualia peccata:occulta,id eft.peccatu originis,quod ignorât ratio line verbo Dei.
C Pralmuspeftvtilifsimaamp; laluberrima commonefaftiodebre uitateamp;mileriavitæhumanæ,dequa nimis verè dicitur: Vitafu-gaxhominummagnorumplenamalorum.Monftratetiamcaiilfjf mortis bominum, amp;nbsp;omnium ealamitatum, fcilicet peccatum amp;nbsp;iuftam iram Dei aduerfuspeccatum,fed addit confolationemdemi lèricordiaDeimitigantepœnasin bac vita, amp;nbsp;rémittente panas s-ternas. Taies indgnes pfalmos debetis non tantum legere,fed etiam ad verbum edifcere,vtiplaverbafuppeditent vobis necelTariamdo ârinam amp;nbsp;falutarêmconfblationem. Verè poteftdici,homines vis vilain partefàcræScriptur«taraacquiefcere,quàmin carminibus Dauidis: amp;quanquam valde probo diligentiam amp;nbsp;dexteritatem eorum,quivel Græcis,velLatinisverfîbus,autrithmisGernianicit vertuntpfalmos,taraeniplà limplicitas Hebraici fermomseft o-mniura efficaeißima adconfolandura.
Cnmautem haevocearguente peccata, menspetter. J refada eft, rurfiis vera confblatione eriga-tur,dequamoxdicemus,
Sumnu j
-ocr page 327-3n
Summa docftrinæ de iuftificatio-nepeccatoris coram Deo.
C A P. I I I.
AE p E audiuiftisdiftummemorabile Epipha-^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nij.qui inquit contra Apoftolicos, Verbum Dei '”‘^’S®* Ipeculatione amp;nbsp;fenfu. De (peculation» Dominus amp;nbsp;faluator nofter inquit apud lohan-c^PA: Scrutamini Scripturas: amp;nbsp;pral. i bea-tos efl’eprædicat, qui nodes amp;nbsp;dies meditantur in Lege Domini. Nam fineledione Scriptlira: fa-'J’nemo fperet fe pofle agnofcere voluntatem Dei de noftra falute. “'fenfu vero,id eft,de experientiafpiritualidicit idem faluator lo-^quot;.7:51 qiiis vult facere voluntatem Patris,cognofcat de dodrina: V'ïdicat.differunt philolbphia amp;dodrina Euangelij. Nam phi-^i()pliiafola(peciilationeamp; contemplatione contenta eft: acquó I•’'ftlueeftingeniofioramp;fagacior,eôpluradi^citi^philofophia,^ed ^rinaEuangelij non tantùm requirit fpeculationem mentis 0-■’fï,amp; ebrix voluptatibusjfedetiidefiderat fenfum, id eil, pauo-'’öcconfolationesjnquibusfentiturvisamp;efhcaciaEufigeiij.HüC '‘**ÜEpiphanijideonuncrepeto,quiain 3 capiteproponeturfum-''’ïrticulideiultificatione, ad quem intelligendum non fatis eft '^quot;reGramniaticam diligentiam, fed opus eft in confideratione '^'usarticulivera pœnitentia amp;verainuocatione,inqua fentiun-^'inortificatioamp;viuificatio,hoceft,pauores amp;nbsp;confolationes. Si !’'*enimfecuroanimo,amp;otiofo, amp;nbsp;ebrio audithas concioncs,i* nihil,aut parum effeprofedurü, fed tamé omnibus prodeft '''Usdodrinae repetitie,vt li nunc nonfentiantea,de quibus dixi-’quot;'lt;,tarnen olim in epitaü certaminum pofsint recordari amp;nbsp;memi-'I^'hancdodrinani.
» Ojumadmodum prxcepta de re militari nonintelligunturab '®;')uihoftem nunquam viderunt: itaconfolatio Euangelij pro-f^ïnemini dulcefcit, nifi verfato inferiis paucribus.amp;iada-’^udibiis amp;nbsp;procellistentaticnrm. Noneftenim otiofï£;fè-''‘tïnientis,demagnitudincpcccan,deiraDei/efideaccipiétc
-ocr page 328-JU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SVMMADOCTRINAB
remißionepeccatorum,cogitanonemfülcipere,fedli2cpropru amp;arcanaftpientiacftEccIe(ïxDeijneclt;iifcitur,niiïiiiverocerta-inine,veralu(ftaamp;inuocationeDei. Quare totadpdrinadeiu-ftificatione referenda eft ad experiennam terrorumin contricio-ne, amp;con(ólationum Hdei. Namexpertimortificationemamp;vi-uificationem , vt Dauid,Eze-chiasjPaulus, aliterinteUigunc Difficiliseftjamp;noncuiuisex-diftü,Fideiullificamur,quam pofta Theologia Paulina. Ec-hypocritx,indevfquea Cain. ' fins Sophifta,amp; alij in Papatu exccratur hanepropofitioneffl, qiiavtimurinnoftrisEccIefiislt;amp;fcliolis,Solafideiiiftific3miir.Q;i? autem ratio eos impel! it, vt ita iiidicent amp;nbsp;pronuncient ? Quia tantum funtotiolifpeculatores, (fenondifcernunt Euangeliumaphi-Iofophia,nechabentvlliim fenfum, ideft.vUam experiential)!Epi' ritualem mortificationisamp; viuificationis-Quiauteniverfatifuntin certaminibus conlcientix.in veris pauoribus amp;nbsp;doloribus, amp;nbsp;Een' fèruntaliquandoconfolationes efficacesamp; falutares,hirefliüsamp; dexterius poflunt ludicare de hoe myßeno ignoto omnibus crea-turisfinepatefaftione Euangelij. Ideo dixi requiri in Theologia, prxfertim m hocarticulo,non tantum EpcculationenijEedoniniuni maximèlènfum,feu experientiam.
Summa autem dodirinx de îuHificati’onehçceft.Homoagno^ fcenspeccatumamp;iram Dei,Sioppreflus maledidlione Legist ^^ confugiataddi(ciplinam,quxeft miferaamp;immundahypo^quot;''‘‘ nee aliunde remedia dolorum petat, iëd audiat proniiß*®'?^’^ Euangelij propriamde Filio Dei Domino noftro leftChnlto, qui conftitutus eft mediator,propitiator,redemtor,iuftift^°''^ Éiluator,amp; ftatuatnon tantùm aliis,(cdetiamhbi remitti pecca-ta gratis propter hunemediatorem Deum amp;nbsp;hominem,p«®' ftricordiam, nonproptercontritionem aut dileftionem noltrai imó nee propter adiones Dei in nobis, quibus anteferenda el obedientiamediarorisjamp;intereeßio. Hac fide ciimerigitur homo conuerfiis,certum eft ei donariremißionempeccatoruiibK' conciliationem amp;nbsp;imputatio-
nem iuftitiæ propter Chrifti DiligenterexpéditehancptP obedientiam amp;nbsp;meritum. pofitioné, in qua fingub ver a non
-ocr page 329-DE IVSTiriC* PECCATORïs, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SU
ïonfineconGliopofitafiintHîcdico.Hornoagnofcensiram Dei,amp; opprefTus maledidione Legis: verè enim fulmen cft hoc diâû Deut. V:Mïlediftiisomnis,quinonferuatomnia,quæfunt feriptain li-» troLegis,Attexitehuicaxiomati minorem amp;conclufionem, Ego mifernonferuauiomnia.qux funtferipta in libro Legis. Ergo o-ftimiconfequentiaamp;optimoiure fum damnatus amp;nbsp;maledidus, 'Ügnusætema pcenaJnqiiamabieftifuntdiaboli.Quidtuoppones ^uicfulminifcertè nihil aliud, nid mediatorem. Hic faftus eft,vt faulus ait, maledift um.vt nos redimeret à malediâione Legis, vt 1 tînediftionempromilTam Abrahaeconfequeremur. Ideoquando iaudisvocabulummaledidtionis Legis,non cogites de réparua, lèd ^soranium maxima, maximéqiieterribili. Qiiorfumeftigiturcon fugiendum inhocconcurfu pauorum amp;nbsp;trepidationum? Non confiât homo ad difciplinam,quæ e ft foil um fiel, quo texer unt fuam ■»iditatem primi parentes.Difciplina eft hmi lis fepulchro foris pul-'i'rèpifto,intusautemplenocadaueruniamp;: fordi’4m,amp; Iqualoris. Coram indice politico potes allegare tuam difeiplinam , fed caue quot;aeamopponasiudicioDei. Nec aliunde petatremedia dolorum, •lonàphilofophiajnon à Lege,non ab vlla creatura ,fed audiatho-’’'opromlfsionem Euangelij propriam.quxeftilla? Confide fili,re-'’gt;ittunturtibipeccatatua,Matth.9,amp;ftatuatnon tantùmaliisamp;c. Sequitur àm'a-ierif amp;exclufiua,non propter contritionem aut di-l'dionemamp;c. Quarehæcverbafuntpofita inpropofîtione princi-Pali?Ad refutandam o-vFiJtJ'sx.^.fiue Ofiandri,fîueMaluend?, Suealiorumquorumcunque,quinonrelt;ftèrcntiunt de hocarticu-(o-Verumeft miuftificatione peccatoi is efFundi Spiritum fanflura '»cor credentis,qui cùm fit Spiritus gratiæamp;precum,non eft otio-b.fedef(icitcongruentiavoluntati Dei,accenditin nobis tales mo ' 'Us,quails eft ipie,neque tarnen propter banc nouitatem fpiritualé, lt;nbsp;quot;eepropterhasadUones Dei in nobis fum us coram Deo iufti,fed fu-, ■ïiüsamp;raaneinus in bac vitaiufti propter vnicam obedientiam,vel 1 quodidem eft, propter vnicum merit umFilij Dei,quodlongèante-, fstendüeftomnibüsaliis rebus,fiuefintinnobis,fiuefintextranos.
quot; EtfienimcumliacconfolationeFiliusDei ipfècorda erigitamp; v'iuificat,ac Spiritum landt urn inhunc,qui fide luftentatur,elfnii ^it,8ciamdomiciliuin actemplum Dei eft homo renatus,ramen ’ intefevenda eft obedientia Filij Dei his ipfis diuinis adionibus, ” - , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rr
-ocr page 330-3 »4
s V M M A D 0 C T R I N A E
^retincndaconfblatio propter MediatoremDenmamp; hominem tibicredenti imputan iuftitiam. Hanc fummam Paulus Rom.:, /Tgnificantiftimisverbisexponitjinquiés.Iuftificamut gratis gratia ipiïus per redemtioné.qu«
eftin Chrifto lefu^quem propo Confiderate qnsfo pondera RiitDeus propitiate rem in fan amp;nbsp;emphafes verborumNone-guineeius per fidem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nim verba Scripturse numeran-da funt,fed ponderanda. NuUu enim verbum in Scriptura otiosè polïtum eft, vt ait Bafilius enar-rans )caputGenefIuftificamur,ideft, accipimusremirsionempeCquot; catorum,reconciliamur Deo,«amp; reputamuriufti coram Deo:qno-inodo?gratis,id eft,fine noftro merito,fine vHo noftroopereiim» antecedat,fiiiefè(|uatur,fiueconcurratgratia ipfius. Hïc noraina-tur caufraefficiens,amp; fons tanti beneficij. Gratia, inquit Paulus E-phef2,faluatieftis,Dei donum eft,nonexoperibus, nequieglone-tur.Etpfal.Deprofundiïjijodicitur : Apudte propitiatio cft,idefti remifsiopeccatorü,vttimearis,nequisglorietur. Deindefequitur caufta impiilfiua,quæmouet Deum ,vt nos iuftificet amp;nbsp;faluetper redemtionem,quxeft in Chrifto lefuamp;c. Ha:c verba pertinent a caulTamimpulfiuara.Eft autem meritum caiifiaimpiilfina:iiaina^ cauflam impulfiuam pertinent Lex, meritum, afFedus amp;nbsp;obiedu. Sed cur additur in fineclaufula Per fidem ?vt monftreturinflrunie-tum,feu organum,fen medium,qnoapprehendimus gratiain Dei) amp;nbsp;redemtionem per Chriftumfaftam,«Scrotum beneficium iu«‘^' cationis,feu remifsionispeccatorum , quia fine fide non pre f nobis promifsioE u angclij.Ideo ex fide gratis, vt fit firma prow* *'*
Vt autem hæc tota dodnna fiatiUuftrior, reckabo exc^pkin Adx,quodfèmpcrfïtinconfpe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, , «ftu.quiaeodemmodofiuntco Semper debent coiungie«-uerfio amp;confblatio in ceteris. nbsp;nbsp;nbsp;pla amp;nbsp;régulât. Adamnon tantum
eft primus parens generis hunia ni,redeciam eft typus «Sc imago pœnitentiat «Sc iuftificationis omniu hominum,quiadDeum conuertuntur. Non fingas, te aliter tore iuftum,autraluum,quàm quo modo iuftificatuslt;S: faluatus eft A-dam primus parens nofter, Credimus enim nos faluari, Iicut dpa-tres faluatifuntpergratiam DomininoftrilefuChriftiFidepurio« canturcorda^vtinquitPetrus Ad.jjjamp;Baptiftainquitdohan.i.O-
-ocr page 331-DE IVSTIPIC« PECCATORIS» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;515 d'j”'*n^^’®“^^“^'”® eiusacceperunt gratiam pro gratia: id eft, ea-om '’''^*®’*‘^®™”’odus,eademratioiiiftificationisamp; faluationis e.'quot;,'“”’’’°™*’’'’™!^principio vfqueadfinem.ideoPaululallegat ®P ^oiAbrahæ,idqucapplicat adtotamEccIefiamGal.3.Rom.4. Cum Adam effet lapfiis,innumerabiles cahff« dolorum amp;nbsp;parfum concurrebant. Primumenim non fine ingenti confter-*0onefuam nuditatem,amp;triftifsima vulnera afpiciebat.Dein-'^mneepromifsionem gratixaudiuiffet, necvllum exemplû 1 'conciliationis vidiffet,quid aliud cogitate poterat,quàm fè rui-eiïe in xtemum exitiü, ff^fèrdmcfimira Dei déclara- VerèdicitAuguftinusinmul '^^fletinreie(ftioneamp; triftilsi- tisferiptis, Miracula afsiduitate ' ’’’'spanisDiabolorum? vilefcunt.Nosnonitamiramur beneficium iuftificationis amp;re-''’'rsionispeccatorum.ficut Adam,quia nos non tantiim habemus f'SnIas,ideft,promi(siones Euangelij, fed etiam habemus multa '’‘^’nplaannotatainfacrisliteris, amp;nbsp;quotidiana, Dei beneficio in J''Sulisfamiliis,iuftificationisamp; reconciliationiscum Deo,fedA-’’innihil homm habuit poft lapfum, nee audiuerat vnquam vo-^® Euangelij de gratuita cum Deo reconciliatione, nee viderat vl ’TO sxamplum gratis,imonorat. Diabolos abieftos effeinstemas
Augebatetiam dolorem hxc cogitatio, qubd intelligebat to-'’TOgenushumanumfuaculpa incidiffe in stemamiram Dei, I^domnium maxime expauit, *'cufanteDeo j amp;nbsp;fonanteiplo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nullus homo vnquam fenfit ’iHifsimam aceufarionem: ita tantam contritionem.quantam ftimiimexiftitcontritioincor fenfit Adam ante promulgatio-deAds, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nemEuangelij. IdeoD. Luthe-
rus inquit in Genefi, Non fue-f‘intmaioresmartyres,quàmAdamamp;Eua. Nihilfunt Stephanus 'S« Laurentius, fi conferantur ad primos parentes, quia illi exiguo tempore, abquot horulisfenferuntcruciatus. Primiverö parentes TOtos annos ferè mille, paucis detraftis,fuerunt martyres,amp; quoti-•iisrecruduerunt vulnera primorum parentum. Quando enim vi-deruntAbelemnecatum, amp;akerumfratrem excommunicatum à Ö5o,inquantoputatis dolore cos fuiffe?
rr a
-ocr page 332-31^
CONFIRMATIO DOCTR.
Deinde fbnantepromißionerecjpitiir Adam, amp;nbsp;accent imr in eo fides,qua agnofcit, fè recipi per mifericordiam, propter lemen promiJrum,amp; fèntit lêiam viuificari,amp;exdoloribiis iiife-rorum liberari. Hxc hiftoria üpe cogitetur, non foJum quia to-tam dodrinam ilklfirat.fèdetiam vt nos ipios de ptcniteniia amp;nbsp;de vera conlblatione commonefaciac.
Confirmatio doélrinæ de iuftificatione.
C A P. 1 V.
E T H o D VS Paulina, vtaliquoties Jixid” Epiftola ad Romanos verè aureahxceft ; 1’*’’' ^ mfimPaulusconcionaturdepœnitentia in9''^ concione acculatnon modo Êtlinicos poU^toS manifefta idolomania amp;nbsp;turpitudine,rt’'l etura V^ ludæos , qui dilciplinam externain vteunque præftabant,lt;amp; profitebanturdoftnnamPropl’e
ticam. Deinde Paulus récitât fummam dodrinx de iuftinMOone peccatorum coram Deo;Fide,inquit gratis iuftificamur.TertiO'®' coaddit confirmationem principalis propolîtionis in cap 4 fi'”“* methodi veftigianos vtcunquefequimur primiimeninipröP”'”’' musdeclarationera vocabulorum inflitix, fidei amp;nbsp;gratisideinde conciunculampœnitentiæ addidimus: poftea à nobisrecitata eft fummaarticulideiuftificatione. Nuncigitur in quarto capitein-ftituemus confirmationem verxlèntentix, eâmquehaiinemus ex fontibusHrael,vtplal.68Ioquitur,BenedicâDominoDeo,clefon-ti bus Ilrael.Fontes autemllrael nihil aliud funt,quàm IcriptaPro-phetica amp;nbsp;Apoftolica. Vtenim vêtus Teftamentum eft fons noui, fie nouum eft lux veteris. His autem teftimonüs PropheticisA A-poftolicis adiungemus confefsionem amp;conlènfum Catholics Ec-clelîæ, boceft,eorumquiretinentfundamentum fine corruptelis. Quanquamenirafides noftralblo yerboDei nui amp;nbsp;poten «Hch«, tarnen
-ocr page 333-Bl 1V8TIP1 CATIONS.-
'317
t’mcn magna confirmatio fidei eft, inquiéta vera antiquitate, amp;: '^'tarerietemporum Eccleiîx,colligereteftimoniaeôrum , qui quot;I'damcntumretinuerunt. Talesfuntin EcclefiaGrxca.Balilius, r'}tyfoftomus,Theodoretus:in Latina, Ambrolius, Auguftinus, pieronymus,Bernardus, amp;quidam alij,quorum teftimoniaamp;di-;^iliiolocoaudletis.
1 Cumfinguli in vera pœnitentia amp;nbsp;inuocanone experiamur, pirn difficile fit datuere,non propter Legem,nee propter opera |’'“ftra.fed propter Mediatorem crucifixum pro nobis, amp;nbsp;refufei-p^Umjiiosconrequiremifsionem peccatorum,amp;reputari iuftos, pfft.acceptosDeOjamp;donari Spiritu fanfto, amp;nbsp;fieri hçredesvitx F''rnx,neceffeeftadnosipCos confirmandos,repeti conienfum 17phetarum,Chrifti amp;nbsp;Apofiolorum,5lt;,huicadiungi teftimo-rquot;iniEcclefiapCatholicx,ideft,eorum qui retinent fundamen-’'’'TO.amp;intelligutexercitia poe-
i’^tttuamp;inuocanonis.amp;di- Non tantum ad refutandos prunt acquielccndum elle aduerfarios,Papifta8,amp;aUo8;fed V^tinFilioDei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;muko magis ad nos ipfos eru-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diendos amp;nbsp;confirmandos con-
lMubltationes,nece(reeftnosbabereinpromtu firma amp;nbsp;iUuftria p’TOoniadebocarticule, fcilicet de fide iuftificante coram Deo. tondîtesfacilis amp;nbsp;expedita, vt multifomniant,firmiter ftatuere, Wfimns iufticoram Deo,amp; accept! ad vitam xternam propter '’''tumMediatoremDeumóchominem,fedomnespïj experiun-i^dnpœnitentia,ininuocatione,in omnibus vitxpericulis,quam r’^aresfitjamp;quamdifficilis menti amp;cordihocperfuadere,vtno l'®lgt;itet de gratia Dei, fed ftatuat earn exuberate, vt P aulus loqui-p’fupradeliftum.
I Otdiarautema MoyCe tanquam duce chori Prophetic!, qui pnrfq récitât primam promifsionem ; Semen mulieris conte-^ttputferpentis. Hxc promifsio affirmât fore, vtyenturum fe-'’J’^mulierisdeleatpeccatum Sc mortem ,amp; reftituatiuftidam ^fitam «tetnam. Sic enim Iohannes in epiftoia primam pro-Msionemenarransinqu!t,FiliusDei apparuit,vt deftruat ope-phiaboh.Eadem promifsio repedta eft ad Abraham;in femine pbenedicentur omnes genres. Hane bènediftionem Paulus I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« 5
-ocr page 334-CONFIRM ATtO DOCTR.
JIS
CaI.3,SiEphefi(interpretatur,nonde iinperiis muiidi.quxlü' dxi (omniantes expedant, Gd deremißionepeccatorum, do- Nuüa eft melior ratio intet' natione Spiritus fanóli, amp;: de pretandiScripturxdift3,(iu n» hxredi täte vitx «tem«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;collatiolocorum veterisamp;no“
Teftamenti.MoyfesciicitGene' 3:Semen rauHeris amp;c.H«c verba enarrat Iohannes inCanonicaft^» inquiens cap.j: Filius Deiapparuit,fcilicetin carne, vt deftmat®' peraDiaboli; Quæ funtautem opera Diaboli? peccatum amp;nbsp;mof’' Deinderepetiturprimapromiftiodeventuro liberatore ad Abraham,bis verbis,Inlemine tuo amp;c. Qualis autem benedidiopro-miftafit propter Chriftum,docet nos Paulus Ephefi inquiens.Be-nediftus Deus,Pater Domininoftrilefu Chrifti,quibenedixitnoS omnibenedidionefpiritualiincaeleftibusamp;c.Totumcaputiad£-phef eft enarratio promiftionis repetitæ ad Abrahani.Simibsenar-ratioextatGal.j, vbi ficinquit Paulus, Chriftus fate pro nobis malediólum,redeinitnos àmalediétione Legis, vt benedidionew Abrahæpromiflaraconfequeremur. Qui enim ex fidefunt,bene-dicuntur cum fideli Abraham amp;c. Hic textus manifeftè réfutât fomnia Iudaeorum,qui expeétant politicum imperium Mefsii, amp;nbsp;docet Ecclefiam ,quç beneficia fint petenda amp;nbsp;expedanda ab hoc Domino, videlicetliberatio amaledióiione Legis,ah ira Dei,amor te aeterna,àpeccato damnante, amp;reftitutio gratis Dei,iuftitisdvi-txaeternse.
Xf
’Üt
SicDauideftlocuplesteftis articuli de iuHificatione, vtpßlm. t. Beati omnes,qui confidunt ioeo.Etplal-6:Saluummefac fcilicetFilioMediatore. propter milèricordiam tuam.
Quoties autem in plalmis fit mentio mi(êricordi«,correlatiuèin-
teUigendaeft fides, qua ftatui-mus nos recipi per mifèricor-
Eftregula3ialeftiea,fedaKo
diam propter Chriftum pro- modataadTheologiam.Pohw miflam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vnocorrelatiuo,ponituralterü: imoalterumfine alteto non po-teftintelligi.Quarecumaudisinpfalmis amp;totaScripturamentio-nem milèricordi«, mox veniattibi in mentem fides qu« habet fe fc.
il
vnocorrelatiuo,ponituralteru:
COfrelatiuè adiUam gratiam.
Nam
'’t
5Ï9'
tot irSTIPICATIONB
Nafn fine Meaiatore Chri-WiDeuseft ignis confumens, ’îOeuter.^fcribitur.
Iohan.14; Nemo venit ad Pa-trem nilïperme.Egorumvia,ve ritas amp;nbsp;vita. Nemini patetadi-tus ad «terniim Patrem ,fine du quot;amp;MediatoreFilio: quia Deus habitat in luce, vt ait Paulus,inac-^sibili, fcilicet fine Mediatore. Nihil agit Deus nobifcum fine Me-'^torepergratiam.
Poft Dauidem Elaias Pro- Öux amp;nbsp;pra:ceptor omnium *^«adoftrinam de Mefsia amp;nbsp;nbsp;Prophetarum eftMofes. Duoo-
* gratia fplendidifsimè illu- nbsp;nbsp;P«™’ amp;nbsp;prxftantifsimi difcipuli Snuit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funtDauidamp;Efaias. Quarevo-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bis hunc præceptorem Molen, ^^otduosdifcipuloscommendo.itavtnon pofsim ardétiusquic-vobis commendare, nee tantum ad eos loquor, qui ex pro-paliquandoerunt Theologi.fed adomnes pios fine exception«.
'^tcap.53difertèinquit,Ser- Quare Chriftus appellatur ^meus iuftus notitia fui iu- feruus ? Quia alTumfit formam ^tabit multos ; quia peccata ferui,ideft,naturamhumanam, ^nifuftinuit. ‘^ ’quot; ^®‘' f^^rma ferui praftitit
Deo fummam obedientiam vf-^'ädmortem,mortemautem crucis,Philipp.i. Deinde vocatur ^rruus,iuftus,non tantùm ideo, quia ipfe elt iuftus, fed quia iu-r’irni.ideftjobedientiamfuamaliisapplicatperfidem.
*^otitufui)ideftfiduciafui. EftHebraifmus. Sedcur valethacC ^'tiacoramDeo? Refpondet Propheta, Quiapeccataeorum ipfe ’’'nuit,ideft,vtIohaDnesBaptifta inquit,Ipfe eftagnus tollen« 'quot;atamundi,
J^^'ïfiiccersitÏeremiaSjquicap.23 amp;35 eadem verba debene-^'sMefsi«repetit,inquiens • Suleitabo germen Dauidi, amp;nbsp;re-. •’^’tReXjamp;.hoceftnomen, quod vocabuntcum lehouaiufti-’ ^''oftra.Hsec verba Paulusenarranst Cor.tinquit: Chriftus fa-. ^tft nobis à Deo fapientia, , ?“öa,fjnäificatioamp;redern- Diligéteramp;attentèconfidere - Rriigloriatur,inDomi- turhocdiflûPaiili.amp;expendâ-e ^g'orietur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur pondera verborum. Quare
vocatur Chriftus fapiétia? Quia ^ ’SuÜt ex finu Patris Euangelium, quod eft myfteriura, vi rit
-ocr page 336-520 nbsp;nbsp;nbsp;CONFÏKMATIO DOCTR.
PauluS,abfconditiim àfècubs, id eft-, ignotum omnibus creaturil finefingularipatefadione. Norninaturigicurfapientiapropterpa-tefaftionem Euangelij,deqiia dicitur;NemonoiiitPati’em,niliFi* j Iius,amp;cui Filins votueritreuelare.Deinde nominaturidemOomi-nusiiiftitia noftra,qnia applicat nobis fuam obedientiam, amp;nbsp;fuuni meritum per fidem,fiimus propter Chrifti obedientiam iufti âhî-redesvitææternae. Tertio, vocaturidem Dominus fanflificatio» ' quia dat nobis de fuoSpiritUjVt Iohannes lolt;]iiitur,donatnobisSpgt; ritiimfanélum.Spiritum gratis amp;nbsp;precum, Spiritumnon tiffliib' tatis,fed fortitudinis.dileéiionis amp;nbsp;modeftiæ. Poftremô appellatut redemtio,non tantùm idea,quia redemit nos incruce efFulîonefan guinis.ièdetiamquia liberabit Ecclelîam in fine mundiabomm- j busmilèriis.Deliacliberatione inquit Chriftus Lucaen;*^”^'’^*’ 1 videbitis hxc,lcilicetfignapoftremidiei,attollite capita veftra,qim ( appropinquat redemtio veUra. Bonares eft, inquit Augulbn*”» nbsp;nbsp;। quies Ôi pax,fed non quæratur in bac vita,fed in altera vita. Inmun- nbsp;nbsp;j
dopreflurambabebitiSjinquit Chriftus,in me verb pacem.
|
leremiam audiuitDaniel,qui cap.p. de Mefsiahis verbis con- cionatur.-beptiiaguitahebdomat tiium,amp; fiiper vrbe fandtuarij tui figneturpeccatum,amp;fiatpropi tiatiopro iniquirate, amp;addu-catur iuftitia iempiterna, amp;nbsp;compleaturvifio amp;prophetia, amp;vngatur landusfanctorum. Etineodemcapite,confugiensad mifericordiam pe^Jeex- audiri propter Dominum, id eft, Inter a minores Prophetas, ^ ^^y^^o’’^ Efaix fuit Oleas, quicap.ijMeftiamfic facit lo-quentem ; Demanu mortisli-berabo eos, amp;nbsp;de morte redi-mam eos : O c mors, ero mors tua,amp;peftis tua, ô inferne. ^ovm fimtElaias, Micheas amp;nbsp;Oleas. Vnde hoc Icimus?extitoli$ ^ Prophetarum.NominantenimhiProphetseofdemreges,fubqei'i busdocuerunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c QJi’l |
, VC finiatur prxuaricatiO) amp;ob- Olim vngebanturregesamp;fa-cerdotes balfamo. Quar«/‘™ Chriftus lit facerdosEcdeb«, amp;nbsp;RexxtemuSjdiciturvnß'' a QuotfuntmaioresPropbe-tæ ? Quatuor. EfaiaSiIcremias, Ezechiel amp;nbsp;Daniel, ^lotfunt minores ? Duodecim. AbOfeai J ^ vfqueadMalachiam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( b Cogitate,qui Prophew»' : ^ mulvixerint.amp;cdociierint.fi)' ■ |
®B IVSTIFICATIONB
321
c Qu!sinterpretaturmihihocvaticiniuni,dic3taiiquis?Re(p5-ieoPaulusnoftereft interpres optimus huius vaticinij » Cor.i5,v-lificinquit.Mors.vbieftaculeus tuus?Inferne,vbieftviftoriatua? Aculeusquidem mortis eftpeccatum,peccati verdpotétia eft Lex. beoautem fit gratia, quideditnobis viftoriam,fcilicet aduerfus Le j gern,peccatum,mortem amp;nbsp;infernum, per lefum Chriftum. Audis ' cxPaulo,quis fitilleloquensapudOfeamtap.13:0 mors eromors *uaamp;c. Nihil poteU dici ad confolandas mentes dulcius amp;nbsp;effi-cacius.
belcap.2dercribensbeneficiahuius Domini,inquit, Omni» ^uiinuocaueritnomen Domini,ialuus erit. Non autempoteft 'era inuocatio fieri fine agni-
'ione amp;nbsp;fiducia Mediatoris. Vbiextat hre confèquentia, ^uiaqi’icquid noneftexfide, quam nos extruimus ex difto
] peccatum eft. Rom. 14. loelis ? Apud Paulum Kom. w.
Quomodoinuocabunt,nificre-1 ^ant? quomodo credent, nifi audiant ? quomodo audient, nemine pndicantelFides ergo ex auditu,auditus per verbum.
5t
Abacuccap.afummam Euangelij breui aphorifmo complc-
*'Jseft,quem Paulus Rom.i,ÓC
^al.5 citât amp;nbsp;illuftrat, luftus fi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propria, non aliéna,
’^efuaviuet.
i Haftenusoftendidoftrinam de iuftificatione non çfle noua, . llt;dàProphetis,quorum voci Deus illuftria teftimonia addidit,
Jfopagatam amp;nbsp;literis manda-'ïm elTe.Nunc, fi placet,Chrifti ^ Apoftolorum diefta audia-
'’carumconcionum.
Sicanimi confirmandi funt, amp;nbsp;imbuendi veris lententiis, vt eos etiam cótemnerepolsimus, qui nos fie (èntientes dérident.
11
'iculofaciendumeft.Nonfblümenimaduerrarij amp;hoftes Ecclefix Üei,fedetiam Diabolus amp;nbsp;noftra conlcientiaacerrimè répugnât ve
»tati doftrinx de iuftificatione gratuita peccatoris coram Deo. y;...............»...,vtveteresdixerunt,ad bellum gerendum. Au-
^iuiftishaftenusteftimonia Propheticadehocarticulo. Nune au-
J/ »tau doftrinx de y 1 Quare nihil fatis eft
1$
ff
JZ3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CONFIRMATIOBOCTR.
Sicautem inquit Chnfluslohan.j.- Sic Deusdilexitmundum, vc Filium fuum vnigenitum daret, vt omnis, qui credit in eum, non pereat j fed habeat vitam xternam : quaff dicat : Filins Dei miffuseftjVtreconciliatipropteriprurn, amp;liberati abiraDei,amp; isternispœnis,rurfiisdonemuriuftitiaamp;vita sterna. Hsctanra bénéficia vult accipi Filius Dei fide.
Ad.4,:Non eft aliud nomen fiib cslo datum hominibus,in quo oporteat faluos ficrijamp;non eft in aliquo alio ialus.
Alt;ft.io:HuicomnesProphersteftimoniumperhibentjremif fionem peccatorum accipere per nomen eiusomnes, quicredimt in eum.
Act tj: Inhocommsjqui
itjiuftincAtur«
Iohannes fcriptor Euangeli; cap.2o, fummam Euangelijfui recitSs,inquit;Hscfcriptafunt, vtcredatis, quod lefus fît Chri-ftus, Filius Dei, amp;nbsp;vt credenteS
Aft. JJ: Credimus, nos ßl-uarijficut amp;nbsp;patres noftri làlua-tifimtpergratiam Dominino ftri lefu Chrifti. Fidepurifican-tur corda.
habeatisvitam per nomen eius. In hoc diélorecitaturfiimniato-tiusdodrins Euangelicx,qiixcompleélitur tres articulas,(lut’'’’* primus eft de perfona Chrifti,quod fit FiliusDei,amp; Virginis Manæ, hoceftjDeusamp;homoinvtiaperfôna. Alter articulus eft de oftcio feu beneficioChrifti.Nam Filius Dei eftChriftus,ideft,vnftiis31gt;î' | ternoPatre,vt fit Eccléfiæ perpetuus Sacerdos amp;Rex:Sacerdosqe'' 1 dem docens Ecclefiam, amp;nbsp;pro ea orans amp;nbsp;facrifîcans, amp;nbsp;hocAuffl facrificium EccIefia:applicans:Rexverô,gubernans Eedd’'quot;”’ “ nbsp;nbsp;1 liberanseam àpoteftatehoftiü, amp;defendens,amp;danseidona'T£r- 1 tins articulus prscipuus indodrina Euangelij,eft de applications 1 beneficiorum Chrifti ad nos, quæ non aliterfit,ac nequidemnep 1 poteft aliter,quàm perfidem. Videtis igiturhxc tria lohanneffl elle 1 complexiim, cùm inquit, Hxclcriptafuntamp;c. Ad hanefumraam 1 dodrinxEiiangeIijpertinentetiaminfigniadi(fta,qu?repetiuiinuS I ex Aftis Apoftol. Hunclibrumdebetisamare,amp;roagnifacere:quia l non tantùni continetregulas amp;nbsp;axiomata de modo iuftifîcationis. J ledetiamproponitexemplailluftriahuiusdoflrinx. DiAumPetri I indomoComelij Aft. io, nihil aliud eft, quàm decretum Syno« 1 Prophéties.Deinde eiufdem Pétri diftumAd.iJjeft decretüSynodi 1
ÂfO- I
-ocr page 339-DIlVSTlnCATJONl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»4J ^poftoncæ.HuncconftnfumProphetarum omnium Ä; Apoftolo-rumameferamus omnibus decretisConciliorum.
Etfî autem confirmationemhuius articuli,qux extat in cap. 4, ®^Rom.alij aliterdiftribuunt: tarnen nos quinque argumenta ^ftuicer recitabimus, vt nos de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scio alios aliter diftribuere ^oftrinaconfirmét. Sein quo- argum^tacapitis 4 ad Rom. fed ^'lt;iiana inuocatione amp;nbsp;confo- non labefaftatur ftatus Ecclefix Etionefideniexfulcitent. propter difsimilesdifpofitione»,
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modoremredèteneamus,
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I Argumentum.
I Abraham nonfuitiuftus propter operacotamDeo,{èd fide. i Ergo nee ceteri funtiufti propter opera,led fide.
Valetconfequentia: quiavnusamp;idem modus eft iuftificatio* quot;isdcfaluationisomnium ele-
dorum. Antecedens probatur *xdifto : Credidit Abraham 0eo,5cimpuutum eftei ad iu-bitum.
MagnoconfilioPaulus hoc di âura repetit ex fcripto primo amp;nbsp;antiquifsimoEcdefix. Nullü.n. in toto mundo extat fcriptum antiquius , quàm primus liber
1 nbsp;nbsp;nbsp;MoRSjquiinfcribiturGenefis.Voluitigitur Paulus ipfa antiquita-leamp;veiuftate.quxcertèapud fanos plurimum habet momentiamp; pendens ,confirmare leftorem, ne dubitet de hac dodrina, fed ftatuateam antiquifsimam amp;nbsp;verifsimam effejuxta diftum Ter-
1 tuUiani Priraumquodque verifsimum, adulterinum quodcuque
1 pofterius.Delude propcnlt nobis exemplum Abrahæ, quia Abra-
1 bam eft pater omnium credentium,amp; efttypustotiusEcclefix.No \ wsoamp;ngis,nonfomnies,nonfperes,tealiteringre(rutum effeinvi I tamsternain.qukmficutingreffuseftAbraham.Quanquamehim
i Mirabam habuit multas heroicas virtutes, qualesnemo hominu babuitmuftis feculiSjtamen propter has non placuitDeo, non fuit Hceptus Deo ad vitam xternam ,fed ideo placuit, amp;. ideo reputatus tftluftuSiqulacrediditDeopromlttenti nonmodo terra Canaan, fedventucumbberatoremtotius generis humant, de quo dlcitur:
' lnVemlnewobenedicenturomnesgentes,fednonpoteft exhauri-1 nconftliumPauli,quovfuseftincitationehuiusdifti, amp;nbsp;exempli 1 Ab tabs.
-ocr page 340-12
confirma Y lo ROCTR.
11. nbsp;nbsp;nbsp;luftificatioeftimputatioiunitix.qnaDeuspermifericof-diam nosrecipit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Non fumus igitur iufti no- .. val«confeqiiennaacontra-ftrisoperibusautmeritis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n.s:pugnant inter fe contradi.
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;done mitericordia amp;nbsp;nollra o
pera. Neque vnquam poteft mens noftraacquiefeerein fiducia no-ftrorum operum:fblamifericordia Deieft licutpetra immota,qiiaï non poteftlabefadari,autlocodimoueri. Noftra opera quidfunt, nifi arenaE,quas ventus Ipargit.'
'0
III. nbsp;nbsp;nbsp;luftificatio eft remißio peccatorum, qua Deus tegitamp; non imputât peccata. Non igitur fumus iufti noftris operibus.
Antecedenscófirmaturexplal.jz.-Beati,quorum remifts funt
iniquitates, amp;nbsp;quorum teda funt peccata. Beatus vir, cui no imputât Dominus peccatum.
Videtis,quanti faciat Paulm Moyßn prsECeptorem, ddifci-pulumnatiuü Dauidem. Ciim enim citalTet ex Genefi teftimonium de Abraham, mox repetit ex pfal.pinfigneteftimoniumde iuftificatione.qusprofeftonihila-liiideft,quàm continua remißio peccatorum : ideoquotidiepeti-mus,Remittenobisdebitanoftra. Etin Symbolodicimus, Crerfo remißionem peccatorum. Ideo etiam accedimus ad abfolutionc, «amp; ad Cœnam Domini,vtaudiamus banc vocem, Confide fili,re-mittunturtibipeccata Dicataliquis: Tarnen multi pßlmi etiâeos predicant beatos,qui riment Dominum,aut qui funtbenefici ergi pauperes. Relpondeo:Ha;c non inter ß pugnant rede diftribuf^* Placet Deo beneficentiaergapauperesjado prins fundament, hoc eft,agnitoMediatore,amp; propter earn accepta remißione peccito-rum dreconciliatione.
I V. Abraham fuit iuftus antecircumcifionem.
Ergo noneü iuftuscircum* ciïïone.
Sicutnos poft Ch rift um nâ-tum amp;nbsp;re/ufeitatum magno in honore amp;nbsp;pretio habenius ,amp; meritô,baptifmum amp;nbsp;Ccenani
Domini, tanquam Sacramenta ^ChrlftoinftitutaJta ludxiante Chriftum natum, maximifece-runtCircumcifionem,quateratfigilIum fœderis,quod Deuscon-ftituerat cum Abraham,* omnibus eiuspofteris,vtfcnbjturlucu. JentèGenef J7;EgofumDeu5 tuus, * feministuipoftte.Hoc ent
-ocr page 341-D S IVSTIF1CATION1Î. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JJç
j'^'fus mourn inter me amp;nbsp;te. Er paulopoft: Et hoc erit fignum feede-'quot;’mtermsamp;te.SicutigiturCircumcilio per lefe noniuftificauit rl'rahara:itanosnoniuftificantSacramenta,fed fides Sacramen-Rum Nonideo esiuftus,fanftus amp;nbsp;hæres vitae aeternae, quia acce-^îdCœnamDomini,ledneceffeeft, teexercerefidemin perce-s'oneCœnæDomini,vtvfus fit lalutaris. Abraham annos 24 ante ?liitiitionemCircumcifionisfuitiuftus proniitiatuscoram Deo, ’‘’Hoftenditfupputatiotemporum. Eft enim Abraham vocatus ''VrChaldæorum interram Chanaan,annoaEtatisfuæ7lt;;:Circun-’'overôeltinftituta99annoaetatisAbrahæ.Ergoreftiftimèratio-’'«urPaulus,nonfuiireiuftumpropterCircumcifionem,quiaitn ’fsibileelijCauflam eUepofteriorem, tanto praelèrtim interuallo, i’^ffeftu.
'^^ Oportet promißionem gratis, lèu reconciliationis eflê ^4in.
^omifsio pendens ex condone Legis fit incerta: quia '’'■tam aefficit.
^fgo promifsio gratis non '’detex códitione Legis, led dis datur, amp;nbsp;fide accipitur.
a aceufatnos, denuntiat nobis pœnaspræfentes dextemas.
Sicinquit Paulus Rom.4:Si ex Lege, id eft, ex operibus fu-mushæredes.fcilicet vitae æter-ns,quidlequitur?otiofieft pro-Wegratiaefeu Euagelij, amp;nbsp;inanis eft fides.Difertèdicit.Otiofa ''''irsio:nondicitin3nis,quiahoce(retblalphemü amp;nbsp;cotumelio-dgt;duerfiisDeum,fi diceret,verba Dei eireinania:fedreétè dicit.
’tiofa:cjuia quem habet vfum,quam vtilitatem, quem fruftum '''affertEuangelium.lialiundependetnoftra ßlus amp;iuftifica-Ûeindefidesnoftra eiTetprorfusinanis: non enim differret à ^i'ioiHius pifeatoris apud Theocritum, qui dim fomniaffet fe ^saureum pifcem, non voluit amphùs pifcari, fed tandem fa-’'oaftuseftredireadfiiumartificium- Quae eft autem ratio hu-Wfquentix,quam Paulus texit, Si ex Lege hxreditas, inanis *ii«ÏQuia,inquit,Lexiramoperatur, Lexeft fpeculum mon-‘''liram Dei amp;nbsp;pœnas,amp; quando reftè intelligitur, etiam in no-quot;icitatiram.id eft,freraitum amp;indignationem aduerfusDeum. '’inquit Paulus,Ex fide gratis, vt fit firma promißio, firma,fci-'refpeftu noftri.
Idiungantur autem his teftimonüs amp;nbsp;argumentis dida pi#
-ocr page 342-320 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CONFIRMATIO DOCTR.
vetuftâtis,quæeandcm dodri- Sicutnunc tibi reâèdoeenti nam confirmant,aut certède- vel intemplo,velinfcholame-clarant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r^ö alTentimur propter Deum
amp; verbü Dei, non propter tii.ini perfbnam: ita non debemus contemnere teftimonia veteris Eccle-lixjCongruentia cinn verbodiuinitus tradito. Non volumus ante-ferre patres,aut Synodorum décréta verbo Dei, fed tantumeapro-bamuSjquxfuntWÄAoj/a fidei.
Bafilius in concionedehiimiIitate;Hçceftperfeâaamp; intégré gloriatioinDeo,quandonequidem proprer iuftitiam faam ali-quiselFcrtur,fèdagnofcitfèindigere veraiuftitia.fideaiitein foil in Chriftü iuftificari, ficut amp;nbsp;Paulus gloriatur, fedefpicere fuam iuftitiam, quxrere aufem fide perChriftum iuftitiam,qux ex Ante annos lo, aut aofum-ßgojf^, mump.nondumverfabatunn
* manibuseruditorumliberBah-lij.QuarenemopoteratquxrereinBafilioteftimoniadehocartitu-lo: nunc verb, Dei beneficio,habemus non foliimBafiliuni„f6‘l®f’* luftinura Märtyrern, Athanalium.Nazianzenum,Cliryroftomutn, Theodoretum,amp; multosalios in fualingualoquentes,proci«obe-neficio debemus Deo agere gratias immortales. Credo nomen Gre goh) Pontani,Dodons amp;CancelIarijSaxonici,nniltisveftrnm eile notum,prærertini adultioribus.Hic vir, qui excellebat amore re-
ligionis,amp;verè Deum inuocabat,cùm femel audiumetcitari ftumàDominoPhilippo,piæ memorise,maximakritw^” eft, amp;nbsp;Deo gratias egit pro tam i lluftr i d perfpicuo tedimomo, prx-fertimciimaudiret,Bafilium vtiparticulaexcIußuaSoUHuamPa piftæexecrantur,amp;iursitfibi monftrahipfum locüBaßlipamp;Q“^* quam optimus vir non erat Grxcè dodus, tarnen audiebat Philip-pum fingula verbainterpretantem optimafide,daudicisiplis Gr« cis verbis,tantum non exiJi uit gaudio.Quodideo dito, ne miratu-laafsiduitate vilefcant.Si nunc hic vobisvidentur communia,nota,vfitataamp;trita,cogitate anteannospaucosnon fuifle tarn ««'' liariternota.Vtautemiuuentusmagis amet hoc didum,retiun® ipfa verba GrxcaBafilij. ALT« yjd«« TêAffcó;^aAÓxA«p®-aav;i^ii«f^ ä^, .^tw, orei/.HTii7n S'ineuo/rCiff rif i'^a.lfUTM t^ «ävS’.äAA« tyva /HtSii ^^' pj T* lijtOTo»' ^mcuoa'inir Àh^^tf, 'S-i?^ ÿ{/.iy^ th or mroy it^iXMet/iiyoh ’^ Wj^
'A
|’•''5lt;W«^'»■e^wX®' tTI 70 KttTK.ipillVKa'tU Tvijotl,? i'tX.iUOÓ'vtluUy ^gt;t7»V'2 i'li-^inilujzK,^ Qiv SiKiuD^Cvluj i'j’} 7^'stiçei. Alludicad locum Pauli I^’'’PP'3'Græci Theologi ita fuerunt verfati in facris literis, vt non quot;titnoftro more capita, (èd perpétuaorationecótexant diftaSeci te.Hoc igttur diàû Bafilij, perpétua memoria eSferuari debet, ï'Utategoricè amp;nbsp;diCertè affirma^,nos folafide iuftificari,amp; propo-’'tnobis exemplu Pauli,qui ad Philip,ca.5 inquit,vt inueniarineo, 'quot;nhabensmeamiuftitiam.quxeft ex operibus, fed earn ,quæ eft MdemChriftiamp;c.Quare cùmtantus Apoftolusfuam iuftitiatn Ädattanquam a-Kv^axstjVtipfe loquitur,multo iuftiùs eft,nos ptnuare amp;nbsp;abiieere noftros laceros panniculos, propter quos in -
' pûumaliqui fibi placent,nontantùm coramhominibus,fed etiâ
i pamOeo.
, 1 tbryfoftomushomiUa 3 in priorem ad Timoth. Quid eft tam
. ^^edibile,qu'am hoftes amp;nbsp;peccatores non iuftificatos per L e-^.aut per opera, fubito perfidem folam conlèqui fumma bo-quot;^fed copiosè in epiftola ad Romanos de hoe capite difleritur,amp; :gt;pfoinloco,vbidicitur,Certusfermo,amp;dignus,quemomnes 'pieftantur, quód lefus Chriftus venir in hune mundum, vt ^quot;os faceret peccatores.
Grxcaverba Cbryfoftomibaec funt:
'lihToa^K«[y,4vov,el ol ï^.^porct oi ct^zA^TwXoijei 01 op viy.figt; y» S'iKtuu-i “'’‘.t,jz« i‘S'itfyav,v70t ï^Ailt;fv«( ^ta.7ri7ic»f yiv»t 'iyi^.av 7av ttçv-! i5»ïTió^iS«x3%oZX«.^BV igM/TH fscyf fayaivf Tipi tbtmv hAKÏyi7cu ' p^dXftW.oroWkiiä jg evTetuS^A. Ticof Çwa-jv ó xó^t^ , jg -rio-Hf 'amp;ïlt;ï'o^ï!f * p^jOU Xeiçof iiX'amp;iV Hf Tov xóff’pioy ajzapTaiÄBf o-aî’ou.
, I Wemenatransepiftoiam ad Romanos, fxpe repetit hanefen-( pum,quódfide confeqnamurremifsionem peccatorum pro. , ptCbrihum.non propter opera.Et cap.4 difertè dicit,fide non z Hmdiligi Deura, fed vicifsim credentes fentire, quód aDeo di-f r5intur,quanquam muitis modis rei fint. Verba Chtyfoftomi j 'quot;'tGlotiaturcredens,non tantùm ideo, quód fine fimulatione / ^“ümdiligat, fed muito magis, quodipfeDeo charus, amp;nbsp;maxi-)/i^ibeodemhonoribus affetbusfit.Quemadmodum enim ere-^psexhoneftadeDeo opinione verum amorem erga Deum 4
-ocr page 344-CONFIRMATIO DOCTR
jll nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CONFIRMATIO DOCTR. _ .^^-; conci‘pit:ficDeusvici(simcredentemdiligit,quanqiiâm mdfc k pliciterreum.quem nonmodoàpœna lü eratjsd^tiam w i .
cat.RcÂèigiturcredensgloriatur,{êDeoiucundifsinnini ƒƒ• (ij
rifsimumeHê.
AudiamusiamGrxcaverba. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. '^; \
0'mçoci^oT7Toy@ioi/ilt;fi'ÂiiiTi/xôi'lt;ii/j,yiilt;rii»f,etf^ 077^'’''’^“^^! t||j ojjn7jij.nf à.TT'hha.va't i^ Àyô,7r»f. amif j8 AUTos avriv tiyHTHfii {^'^^ ^^ {t^ wsp* MM ^AVTAâiif, tSto jS Àyi'^Hf S^éïyfiet, ira ty à ©toc äuthk «fP*** ffj^loirvTtvSi/Kgt;royTa,,vy^l KOhiff^iaf ÀTAgt;}^i^a,f /J.tiyif}‘lt;-^‘‘‘^ ‘^^^j*?!'. p ^««•Â/zti»®-.«^« Tohuy K.AU^a.âajt âf [jLiyAKtif narti^ia^if'i^y^'^Ü^',^,., L
Audiuimusduos Græcosteftes dearticuloiuftificationis-Ad-*
ditißimum Theodoretum.
Theodoretusenarranscaputjad Roman.Solafide^lbtaptc-
demtionis pretium Dominus Chriltus corpus fuum obtint' «gt; Dominus Chriftus amp;nbsp;Deus eft.
Si nullas vdlitatespef^P' ^ mus ex bis teßimonüs^’®®'' hxc vtiliras non conw®®®quot; eft, quod coties repetitor r^ culcaturparticulaexcluƒ*’.
amp;propitiatorinmj,amp;Pontifex, amp;agnus,amp;in(uofanguine no ftram falutem procurauit, fola à nobis fidem exigens.
gitur videamuraliquidnouidocere,bonü eft,vos habe« quot;’P .^^ nbsp;^
tuhorum veteram Theologorum Græcoruni teftimoj”^’^ !^ genio,eruditioneamp;eloquentiaomnibus alüsTheolog’sP°‘' * ftolos antecellunt. Veniamusnunc ad Latinam EwlehaWi*“ « doctores prxcipui funt Ambrotius, Auguftinus, Hierony®»^ Bernhardus.Exbisigiturquatuor,allegabimuspaucaamp;kui^ ** j j monia,quænon minoris debetis xftimare, quàmauruæj arg®- h turn,amp;gemmas pretiofas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)
Ambrofiusepift./iadlrenxum.-ExoperibusLegis nemoigt; ftificatur.-quia per Legem pee- Hseefuntbauftaex fondb^t quot;nbsp;catum cognofcitur, fed çulpa dodrin« Pauline , qui îdâ L lionrclaxatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom jrPerLegemagnitiôF'^p
-ocr page 345-ÛB ÏVSTIFICATIOKE»
5^9
. -»vn^vivk/iii./.x A^cgçui ^c^vALum uLiupramuuuiupeccanspev-
. ''«'gt;m,ideft,Lexnondelet,nontolUtpeccatum,fedtantùmoften-
, Ktinquam fpeculum.
^| VeniensigiturDominusIefusjpecçatum omnibus, quod ne-ropoterateuitare.donauit, amp;
S «tographum noftrum fui fan Alludit bis verbis ad infigne
* feiseffufionedeleuit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÄmemorabilediftumPauli,ad
p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Coloff. t ; Chridus deleuit chi-
j ’^apbum noftrum,quoderatfcriptum indecretis,ideft,in Lege, f) ^Ûiffixltcruciamp;c.Sicutenim quondam in tropbæisfcribebantur ^ p'HïiVtintrophæoThemiftoclispingebaturpugna Salaminia: |j WürmatPaulus noftra peccata fanguine Cbrifti deleta effe, amp;nbsp;$ P''grapbum,quodcontranoseratft.riptum,affixum effe cruci, 1 nOeitaè medio fublatum. Ad boe trophxüChrifti,ideft,adcru-J '*'5(èmperrefpiciamusininuocatione,invita,amp;in morte.Hoc û ' ^'f'muSjfentiemus veram amp;efficaccmconfolationem.
iMoceft,quodinquit,Superabundauit peccatum per Legern, Sl.yuperabüdauitautem gratia per lefum Chriftum. Sicut
0 ^nesinquit;Ecce agnus Dei,quitollit peccata mundi. Ideo rt No glorietur in operibus,quia nemo faftis fuis iuftificatur,fed piuliuseft,donatumhabet,
f Nper Chriftum iuftificatus Animaduertitis ipb, me non ,) ^bdes ergoeft,qus libérât monente,hoc diaurn Ambro-^ ^hnguinéChrifti,quiabea- fijeffeanalogüfidei.quiaeftco-) ^ïk, cuipeccatum remitti- rona quidam contexta ex fra-. teveniadonatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;grantifsimis flofcubs diftorum
0 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paub. Quare magnifacite boe
0 l^omuTO Ambrofij,quodnonexhumana ratione,fed ex fon-.^ pslfraelhauftumeft.
/*ft kemenarranscap-j adRom.luftiheatifunt gratis; quia nihil
gt; lentes,nequevicemreddentesfolahdeiuftihcatifunt.
; ' kemenarransicap.priotisadCor.Hocconftituturrieft.aDeo, « 'ddcreditivrChriftumjfaluusfitfmeoperejfolaftde gratis ac-* Venstemifsionempeccatorum.
L Hieronymus dialogo i contraPelagianos :Tunc iufti fumus, ^^ndo nos peccatores effe facemur, amp;nbsp;iuftitia noftra non ex
tt
■.gt;1
-ocr page 346-330' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C/O N F X * M A T T o D © C T »f
Auguftinus pfal.jcQui Hint bead ƒ non in quibus noinuene-titDeuspeccatum. Nam in o-mnibusinuenic.-Omnesenim nbsp;nbsp;nbsp;ideft,omnesfiintpe«atore»
peccauerunt, amp;nbsp;egent gloria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc eft, carent non tantimi
Dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;approbatione diiiina .fedetijm
illisipfis bonis, quae funtresgio riofe. Nonhabent (apientiam amp;nbsp;iiiftitiam, quam Deus approbat, amp;nbsp;quampronuntiateftcremglofioiam.
^1
«1
«1
4
Siergoinomnibuspeccatainiieniuntur,remanet,vtnonnnt bead,nifi quorum remifla finit
PfaLja eft vnus ex pmipun in totolibro pfal.Continetenirn illuftre teftimonium deremif-fionepeccatorum,feiideiuftin-cationeamp;c.HuncpralmuraPaii Et Auguftinus eundeni optima
peccata. Hoc ergo Apoftolus fie commendauit: CrediditAbraham Deo, amp;nbsp;imputa turn eftei adiuftidam.
lus citât amp;nbsp;illuftrat cap.4 ad Rom
commentario enarrauit,in quohæc verba leguntur, quæ nunef« citauimus.
Idem pfàl.^7;Fides opera prxcedir,quia fine bonorum opt™'’^ mentis perfidem iuftificaturimpius, ficut dicit Apoftolus .’Cre-denriineum,quiiuftificatimpium,reputaturfides eius adium-dam.vtdeindeipia fides perdileÆonéincipiatoperari.Eaquip-pe fbJa bona opera dicendafiint,quæfiuntper diiedionem ^^^' Hæcautem necefie eft, vt ante-
Nemétote hoc te/Mfflo”’™ i(
cedar fides,vtindeifta,non ab iftisincipiatilla.-quoniam nul- adrefutados ebmores Paputa
lus opcratur per diJedionem Dei, nifi priùs credat in Deum.
rum,qui fèmperhabentinore nomen bonorum operuni,quO' ties nos de fide aliquid dicimus, ipfideoperibusdeclamitant. Sicigiturinquit Auguftinus:Necefie
torum,antecedatomniabona opera. Ergo nullaopera funt bom, nifiquxfiuntpraelucentefide.iuxta regulamPauli Rom. i4:QuiC' quid non eft ex fide amp;C. EtHebr. irlmpoftibileeft Deo placere lire 1 , fide. Poftquamautem fide accepta eft remißio peccatorum, feqrgt;' I turdiledioDei«amp;proximi,non perfelt;ftaamp;abfoJuta,fidvtcunqe^l ' lnchoata,quæperficietur in altera vita.Bene declarauitAuguftioe* |,
-ocr page 347-f« ♦ fl fl fl
!» f f
lt;t P ? fl fl
DEIVSTIFICATIONB, 531 J^'im.quod fepenobisinculcant amp;obiiciutPapifta:cap.çad Gai. '“«perdileâionem eft efficax. Concedo,inquit Auguftinus, hoc wni,fedita,.vt reftè intelligatur. Non fidem efficit dileftio,fed '.fitios eft fons amp;nbsp;caufla diledionis,fides eft quafi arbor, dile-‘’‘oeftfruftusarboris.
Wemlib.ip de Cinit. Dei, cap.27;Ipfa quoque noftra iuftitia» ’luamuisverafitpropterveri boni finem,ad quern refertur, tarn« '’fltieft in hac vita, vt potiùs peccatoru remifsione conftet, quant Wedione virtutum. Teftis oratio totius ciuitatis Dei,
ideft^Ecclefix.
Dux funt ciuitates.vna eft ci-uitasDei.cælitûmque refpubl. hoc eft, vera Dei Ecdefta, cuiut
^« peregrinatur in terris. Per ’'»niaqiiippe membra fuacla J’^st adDeum: Dimitte nobis '^Wtanoftra.
I Z •e )'
5i flt; Ji 11’ fl'
nosomnesciues efle oportet, ft
Wo volumusfierihæredesvitææternx.Nam extra Ecclefianul-^sftfalus fperanda. Altera ciuitas efthiemundus, id eft, mukitudo RmnumnonconuerfaadDeum.Vtautembxcimpia mukitudo ^fCeuerans in déliais contra conlcientiam.videtur fibieffe beata ‘“hac vita: itaveraEcclefiaagnofcitfe verfantem in terris peregri-‘'îri.feuperegrèabeffeàpatria : ficut canimus in optimo carmine psnnanico de Spiritu lanao:D?cnnwir^eimfa^r£nau^biefcin wenb.Haecvita nihil aliudeft,quam trifte exilium. Vera autem pa-ttiaamp; ToX(Tlt;ifzst noftrum eft in cxlo,vt ait PaulusPhil.3. Hxc di-lt;o,vtiuuentus inteUigattitulum optiraorum librorum, quosferi-K’tAugudinus deciukate Dei.Vnufquilqueeftautciuisin Repub, Dei,amciuis in Repub.Diaboli. Si es ciuis Dei, es hîcperegrinus, amp;nbsp;‘xpeftasmeliorempatriam: fi autem mundo te totum tradidifti, ; fiaensquidem ad tempus voluptatihus: fed paulô poft abiieieris in ijHera atque regionem damnatorum.
Bernhardus in lèrm.ja in Cantica: Qiiifquis pro peccatis com-pmiâusefuritamp;fititiuftitiam, QuidvocatD. Bernhardus «crédit m te, quiiuftificasim. compundionem ? côtritionem, pium, ispetfolamfidemiufti- agnitionem peccati «Sc iræ Dei, ncatus pacem habebit apud^ verumdoloremamp;pauoremor-P®om. . tumexaceufationeLegis. Nam iuramentumdiuinumapud Ezechielem 33 eft copulatiuiiin,quia
tt a
-ocr page 348-3ji C o N F i n M A T l 0g 15 o C T R. D B I V S T I f. coniungitconiieräoiienipeccaroris amp;nbsp;vitam. Nolo,inqnit Deus' mortem peccatorisamp;c.EtChriftus Lacx vk.Prxdicatein nomine meopfEnitentiam,id eft,conuerfionem amp;remifsionetnpeccatoriilt; Quarenon viilcChriftusfciungià remißione peccatorum prafen-
1* S '»t
tem comieriionem.
Vtitur verbis Cbrifti Wth
'n Efuritjamp;fiticj
$. Eum locum enarrans Aqjm ftiniisjnquit,Hypocrite Pharifxi.non fidunt/ed ruftatjuftiti^. vtillePhariïiusLuc.iS.Sedmelioreft ,inquit AuguftinUsdBJ^** faftishumilisconfeüio.quèminbonis fuperbagloriatio. ,^
Idemin » conc-deaninintiat. NecelïeeftprimiimomftHHntre dere,quödremiftionem peccatorum habere nou pofwsjuüii^f indulgentiam Dei.fèdadde,vc credas amp;hoc,quódperipftjmj«c cataT i B i donantur.Hoceftteftimonium,quodperhibeESpïfi-tusfaudlus in corde tuo, dices, ' lt;(« j-
Dimifla funt tibi peccata tua.
lidem.
Duplex eft fides ea diniÄoHh quxvocanir2i’-ïr(!AuMjUir;ït'li»ê« gratis iuftificari hominem per neralis, aha fpecialis-fGertèi^!*’ eftnotitiahiftohaeamp;proinifsio-nis gratis fine application« ad xiosipfos.Hancfidemhabentdsmones, amp;nbsp;omnes hypocriti,qdi noruntdoftrinam,amp; intelligunt earn vtciinque,red nontransferft earn ad vfum,non fibi applicant,nullum Prüft um ex eacaphinticÄ* lia fides,amp; quidem vera amp;nbsp;fola fides propriè nominanda, eft Ipefia-lis,de quaPaukisinquit ,Iuftificati fide,pacem habemusamp;c. HM enimfides,qusiuftificatamp;faliiat,non eft tantum notifiahiftori?. autpromifsioniSjfed eft fiducjaapplicansnobisbeneficiaChrjfli,amp; ftatuens, canon tantnm ad aliospertinere,fed etiamadnosipfoS|amp; quidem fingulos. Dehacfide fpecialiloquitur Bernhardi diftu^ Oro autem sternum Pattern Domini noliri lefii Chnfti»^,.|l Spirituiandoruohancsternamamp;immotam verita-'' temdciuftificatione innoftrispeäonbusob-
' hgnet;obßgnatamqueconferuet,
A M B -H»
De
-ocr page 349-^ De cauflîs iuftificationis.
• lOjni-^-TijUOi^i-i.
CAP. V.
, 391xiqtniiquot;KJltJ33Q ^‘
^^* V L T i non admonitide caufsisiiiflificationis, P“f®”*^æ^‘”^^^^®noncoiigriiere.fedqiiodam-modopugnare^quandodicimus,Pcrinifericor-diam Dei fumus iußi, propterobedientiaChri-^ Rifumus iufli.Item,Fidefunius iufti/umusiufti remifsione peccatorum.HacetH prima fpecie vi K^ dentureflediuerfa,amp;repugnareinter fe, tarnen teipfafuauifsimèinterie congruunt, quia in his propofitionibus, ^uasrecitauialiâs.aliarumcaulTarumfitmétio. Cum dice,Sumus iuftipermifericordia Dei, nomino cauflam efficientem principale \ ’»f;a)»A'.ii'lugt;:cui'ndico,noseireiuftospropterobedientiam Chri-fti,digitiitnintendoadcauiramimpulfiuam,fiuead meritum,quia ®eritumeftcaufla impuldua. Sidico,Fide fumus iufli, facio men-'*onemcau(ræinftrumentalis,quia nullum eft aliudinftrumetum, ^uopofsimusacciperegratiamamp;beneficiaChriftijnififides.Quan-'l(gt;dico,nosefleiuftosremiftionepeccatorum,velimputatione,no '’’‘noformalem caulTam,quia formale iuftitix eft ipfaremilsiopec-1 '«orum,velimputatioiuftitiæ. Namcuiremittuntur peccata,illi ”nputatHriuftitia,amp; econtra.
EtfitotadkiinitaseftcaulTaefficiens iuftificationis ,vt Rom.8 ycitur. Deus eft,qui iuftihcat.amp;zCor.j . Deus erat inChrifto,mu ’umfibireconciliansjamp;nonimputans nobis peccatanoftra.-ta-impulfiua eft obedientia
^«diatoris,iuxtadilt;ftum:Per Scio,aliquos difputarededif,. ^'”US obedienriam multi iu- crimineobediétiæaaiuæamp; paC. ’'ficantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flux Chrifti.Aéliuam obedien-j^ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiara intelligunt de impletione
■ WequaChriftusinqult,Non venifoluere Legem, fed imple-^^ Pafsiuam intelligunt ipfampaßionem feueffufionem fangui-'®gt;amp; non volunt,nos iuftos effe per aftiuam.ledpafsiuam obedié-?**àft'^'* °P^® ®^ ^^^ fubtili diftin(ftione,Paulus dicit fimpliciter ’'6diftinftione,Per vniusobedientiâfurausiufti.Ergocompleâi-. f totam obedientiaChrifti à principio natiuitatis, vfque ad refur-
-ocr page 350-h4
DÏ CAVSSIS
reélionem.QuicqindigitiirChriftustotosannos33,Â:circiter,ànâ* tiuitatevfquead refurreftionem fecit amp;nbsp;paßus elijioctotumvö-catur obedientiaChriftimatuseft propter nos, circumcifusoftauo die propter nos,baptifatus eft propter nos,docuit amp;nbsp;edidit miracur lapropter nos,impleuit Legern propter nos, denique pafluseftamp; refurrexit propter nos. Qiiorfuniigiturattinetitafiibtiliterdiftia-gueregradusobedientiæ? Simplicißimum eft credere amp;nbsp;ftatuere» quod proptertotamobedientiamChrifti, fine fitaftiua, fiuepafsi-ua,fimusiufti coramDeo.Quanquauienimpaßioamp; crucifixio,amp; effufiofanguinis eftprxcipuiisgradusilliusobedientjï.tamenre-liquigradusnequaquamfuntcontemnendi, aut extenuandi.Propter eandemcauiramnatuseft,amp;circuncifus,amp;b3ptiratus, propter quam eft paflus amp;nbsp;crucifixus. Sicetiam loquitur Paulus Philipp -Faftus eft Patri obediens vfque ad mortem, mortem autem cruds; nonexcludit reliquam obedientiamabopereredemtionis,etfifl-tetur,paßionemeflefummumgradumobedienti3r.
Agnofcamus igitur Filium Mediatorem, Deum amp;nbsp;homineni) conftitutum propitiatorem,propterqueiii recipimur.amp;fcianius, nos fimulrecipi ab «terno Patre,FiJio,amp;Spiritu Iântâo,amp;irapu-tari nobis iufticiam. Simulau-
PropnetaAbacuc,cap.ï,lt;J^^' de inquit,Iuftus fidefuaviuet. His verbis tribuit ddei, nonino do iuftitiam,fed etiara vitior» amp;nbsp;coniungitvtrumque;ficiitr«r-
temFiliusviuificatcredentem, amp;:effunditïncorSpiritum{aii-élum,quo Istitia acquielcens inDeo,diIeâ'io Dei, ôcverain-uocatio accenditur.
pße funt inter fè connexirgt;nec po(runt,aHtdebentdiftrahiautdiuelli,eti3mfi reâè difcemuntur. Homo fide iuftificatus,fimul viuificatur. QuomodofàFilio Dei) qui eft vita,vt lohan. r dicitur: In ipfo erat vita, amp;nbsp;vita erat lux ho-minum. SicutenimDeus per Filium increatione omnibusrebus viuétibusimpertiuit vitam,itainiuftificationepereundem Dominum nos viuificat, red licit ex inferis,lt;amp;vitam mortificatisreftituiu Filiusautem effundit vnà cum Patrein cor credentisSpiritiimfan-«ftum,quiamp; ipfe eftviuificator,iuxtadiftumPaulia Cor 5,Liter! occidit,Spiritusautem viuificat:Et lohan.eCaro non prodeft,Spi ritus eftqui viuificat amp;C. Vt igiturcontririóamp; verusdolorantece-dit iuftificationem,itaiuftificati«nem lèquiturordinenaturæviiii-ficatio lèu retraftio, vt ita dicam,ex doloribus infemijfeu reuotatie al)
't
gt;1
ÏVITIIICATIONIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3ÎÇ il)0rco,tReg.2.Namviuificatiocft,quandoFUiusDeix0^^gt;qui «ft vita,oftendit nobis Patrem, feu voluncatem amp;nbsp;mifericordiam Patris,à fimuleffunditincorcredentisSpintum fanftum,qui non «ftotiofus hofpes,fed facit congruentiafuo nominifanäifsimo.Ap Jellatur autem àPropheta Spiritus gratis amp;nbsp;precum;ergo accendit Veraniinuoca«onem,veram dileftionem Dei,amp; reliquos motus congruentes Legi Dei,iuxtadiaura,Dabo Legem meam in corda «oriim amp;c.
Formaleiuftificationis eft imputatio iuftitix, feu remifsionis peccatorutn,{èureconciliatio,feuacceptatioperfonx,teftePaulo Rom4, amp;aliftsfxpe.Intelligatur autem remifsio peccatorum de Corinuaremifsione,etiam poftquamrenatifumus,8cfciantrena-^'ifé'quoque afsiduè accipere
1 cotnifsionem peccatotu, amp;nbsp;ni- Sicut tota vitahominis Cbri Uturfides propitiators Deo Sf ftianinibilaliud eft,autcertè ni-^omine. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'1 aliud effe debet, quam iviPt-
KÏ-^na., feu continuatio pœni-I^fitis-.italuftlficatio perfons noftrx coram Deo in hacvita, nihil diaVtud,qiümperpetuafeuafsiduaremifsiopeccatorum.ldeopfal. 15ftcprecfttur;Deliftaquisintelligit?aboccultismeismïidaMneamp;c. 'luaftdicat,Multaearcan3efordesamp;peccatahxrent in omnibus etia ’«natis, propterqus mala opus eft credentibus amp;nbsp;renatisafsldua ’imifsione peccatoru. Sedquidopuseftteftimoniis,cfimprecatio Hwondiananos dehacfententiaadmoneat?fingulisenim moments precamur, Dimitte nobis débita noftraiipfo fafto oftendentes, i quot;osnonpoffevnomomento carerebocbeneficio,quod Augufti-| »usappeUatafylumEcclefix.
| hiftrumentum quo fit applicatio.eft fides.N am fide accipiun-\ toremifsiopeccatorum,impu
| toioiuftitix, donatio Spiritus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sic argumenter : Fides eft ef-
1 'ftufti,5lt;Yitx «ternx. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feftus amp;nbsp;donum Spiritus fanfti.
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ErgodonatioSpintus fanftlnó
WeipiturSde. Refpondeoperfimilitudinem.SicutortusSollsma-
, toinus amp;nbsp;dies dmulfunt tempore, etiamft verum eft, Solern effe cauffam dler.ltaGmulfunt fides amp;nbsp;donatio Spiritus fanfti, etiamfi , ftiffetuntSplrltusfanö:usamp;fides,ficuteauffaamp;effeftus. Hacfimi-. 1 btuàlneûmuscontenti,nccplusfaplarausgt;quàmoportet»
-ocr page 352-33^ DE CAVSSIS irSTIFICATIONU.
/ Finalem cau/Tam iuftifîcationis monürac ipCe ordo Articula-turn Symholi. Sunt enim hzctäi apita. in Symbole connexa, Credo remißionem peccatorum^camis reriirrediionem,8c vitam aEternam.-vrip/âfèriesoftendatjremi^ioiiem peccatorum crecé-tibusdonari adhuncdnem^videlicerproprer reib/citanonemad vitam amp;gioriam ièmpicernam.Nam finis noilrxddci, vePeau! aitjcft faillsanimamm. Animam vero intUftearam Sc Caluatam, corporis maflajCanquam cornes indiniduns fèquecurjamp;adfôcie-tatem eiufdem bearirndinis à Filio Dei redilcitabitur, Prxclaiè ergoBernhardus {èrm.6 de aduenru Domini: Si ChrUii membra Volumusinueniri,fècjuendum ednobisHne dubiocaputnodrû, Vf videlicet prima nobis reparandarnm Hrrolicirudo animarumt pro qaibus ipa iam venir, amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i quarum prins mederi /Induit Alias eld ordo crestionishu- ) corruptioni, corporis verocura manæ natarx, alias régénéra- ', ilUtemporimagis rereruemus, tionisjnereatione, Ytreribicue
amp; differamus in iiium diern, GeneCt.Primùmomniûeamp;for-
qiio reformandi corporis gra. matutncorpusexterra.Forma-^ia venturus eü. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“'^ ^«“s hominem exlimoter- ƒ
rx â!c. Deinde condita eH ani- F ma, JnCpirauitDominiisinfaciem rpiracnlum viex: amp;nbsp;hiceptidein 11 eRordocreationis-inregeneratione vero aliuseRordo. ChriHuse- ƒ » mm faluatomoRer venir in primo aduentuin carnernpropterfalu- nbsp;nbsp;11 tem,reu reparationem animamm. In aheco veroaduentii,qii“a f / expe£iamiis,veniétidem Dominus reparandi âc reformandicor- ; i porisnoRricau(ra.NamcorpusexrepuIcroceiiocabit,amp;riirrusaim i anima,quxeRrpiritusimmortalis,copulabit, vc torus borna frua- nbsp;nbsp;nbsp;f turvitaxternalinepeccato,amp;linemorte,amp;ceterismi{erns. lise pulcerrimèdgnificanturin dido Bernhardi. Quod ad Symbohim 1 ( attinet,rciantRudioG amp;omnes pij,tres poRremos articulas effe 6- 11 nestotiasSymboIi ARentimurrcliquisSymboliarticulis, vt coa- feqiiamarinhacvitaremi{sionempeccatorum,amp;babearoui
cercifsimamrpemvitxmeliorisrecuturx,adquamnos
fua diuina potentia amp;nbsp;ePGcaciareCulcitabitis,
qui verè appeUatur vita de reFurrediio.
b
-ocr page 353-4’^ OT TA0I,IT?VT til VAD sa dît •olroï^s lt;i';io - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* .357 - y ’ . li, , ,
«sïsnr De difcrimine iuftificatïonU’amp; mtjiViïi«-., 43ïo Biirioan^r, regeneratioms.
btmsnoiiKsii..-^.
tUUs’IlV.BtMlBlf- C' A ?.. V I.
»mtJtdâ 35 jrx:
C «3ifcrimineignorato,fequiturinfinita fon-
mul fiant liæcduo, iuftificatio amp;nbsp;regeneiatio, multiineamopinionemdifceflerunt, vt exifti-marentnosiuftosefleipfa regeneratione.ideft, noiiitatefpiritualiaccenfaaSpiritufanfto,quod
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;longèlècuseft.In vitaaterna erimus taayi iKoh firiepccCatOjfinemortejamp;erimusintegrèconformesLegiDei fine ^lâ prana conenpifeentia, fine omnibus defeftibus amp;nbsp;indinatio-“ibys pugnantibus cum Lege Dei. Nunc verb in hac vita fu-Wsj amp;nbsp;manemus iufti vlque ad mortem , non nouitate noftra, ftïbbediéntia amp;nbsp;merito Saluatoris noftri, vel quod idem eft,re-l®f^e peccatorum: amp;nbsp;cauffa omnis erroris in libro Interim, in J^tis01iandri,amp;in multis alii slbphifticislibris,eft ignoratio hu •fidiferiminis. Etfi autemhæc duo funt arftiftimo vinculo inter fftopulata amp;connexa,Iuftificatio amp;nbsp;regeneratio, tarnen debent plotter difeerni amp;nbsp;diftingui,ficut Paulus ipfe hsec diftinguit. Con ’fiigitquidéhæeduobeneficiaRom. $,inquiens; InCbrifto habe-■fllfegratiam amp;nbsp;donum per gratiam,ficutamp;Baptiftainquit. Gratia ^eritasperChriftumfaftaeft.SedidemPaulusdocet nos EpheC ^VM gratia fimusfaluati, non dono per gratiam:id eft. In hac vita ftmperhabemus Deum propicium amp;nbsp;placatum , remifsionem o-'^niumpeccatorum.non propter nouas qualitates feu virtutes in ■ftibisaccenrasamp;inchoatasperSpiritum fan(ftum,fed propter Me-
•listorem amp;nbsp;propiciatorem,quern conftituit Deus amp;nbsp;propofuit Ec-tlcfejinfuo fanguineperfidem.
luftificatiojVt fiepe dixi, donatur propter Mediatorem per fi-lt;Jciii,id eft,propter Fili urn Dei accipimus remifsionem peccato-^!ii,amp;reputamur iufti feu accepci Deo gratis.Nequeverb (bldm *nconuerfione,fedetiam poft conuerfionem in hac vita fide propter Filium Dei peribnaeftnuta: quia fempermanet Mediator,
W
-ocr page 354-«s
DE DISCRIMINE
|
velutvmbnculutn ampledens nos amp;nbsp;tegensnofins fordes^Sc propter ipRim noscertorecipit jeternus Pater. Hune honorent necefle eft Filio Dei tribui. vc confolariofitcertaamp;firma, amp;nbsp;vtDeum redè inuocare poßi-mus. mni loco vmbraciilumabæftu.Hîs verbis deftribitur officium Me- |
Duæ fiintgrauifsimæ candi, propter quas h«c fententia retb nendaeft firmiisimè : prima fu-mitur ab officio Mediatorifzve-rißimum eft enim didû Efaix, cap. 4: Creabit Dominus in 0- |
incendium irædiuinæ. Eft enim Deus line Mediatore nobifcum a-gens,niliilaliudquàm ignis confumens , amp;nbsp;malleus conterenspe-tras. Eft igitur nobis opus,ne abfumamur incendioiræ diüins,vm-braculo,hoceft, mediatore amp;nbsp;propitiatore tegente noftram infir-mitatem amp;nbsp;noftras Ibrdes. Alteraratiofumitur ànoftra infirmita« te.Etfienimfumus adDeumconuerfi,habemusinitiumfidei,amp;a' liarum virtutum,tarnen nondnm fumus intégré conformes Leg'» nondumfumusfinepeccato. Quare donee viuimusin hocfeculo,
cationis amp;nbsp;regenerationis pertinet amp;nbsp;ad gloriam Chrifti, amp;nbsp;ad no* ftram firmam amp;; certam confolationem.
Fitauternîuftificarionisappircatioperfidem,quafimulcordi regenerantur.-quia tune Filius Dei per Euangeliumviuificatcorda, amp;dat Spiritum (ànâumtitain mente amp;nbsp;corde inchoaturre-
generatio,accepto verbo,id eft, confblatione » quant dicit Fi-JiusDeiin cordcjamp;acccpro Spi ritu ffinfto, qui nouos motus accenditin corde.
Ne purent iuniore$nos nouas formas verborum excogitate in hoc articuler,aiidiantpla' mumjt.Inte, Domine, fperaui, amp;c. vbi fie dicitur, Die aniniï
m eæ. Sains tua ego fu m. Qualis eft hæc Apoftrophe, ad quam perfo-nam?potifiimùmdirigiturhxcprecarioad AÔj/orFiliumDebqui eftAÔ;/®-,non tantùmrelpeduPartis,lêd etiam relpeôunoftri. Vt enim Pater inprima creationeper huncFiliumAÔj-ordicitde» cretum,amp;ordincm omnium rcrum conHituit.ita in regenera-«ione/curecreationeper cundem ÂÎyor Pater aternus dicit con-fda-
-ocr page 355-IVSTIFIC. amp;nbsp;REGENERA T» 539 folationem in noftris cordibus,jd eft, alloquitur nos, vt Paterfuos fi!ios,confirmansnoscontradubicationemamp; trepidationena. Sains tuaegofum, noli metuere,ego fum proteftortuus amp;C. Hxccer-tofiuntincordibusamp;ftntiuntur,non modo invita, fed etiam in ttiediamorte.Necpoftunchaecpingiin pariete.ficutfigursegeome-tncæ/edopus eft,vt loquitur Epiphanius,fenfu, id eft, experientia Ifirituali.
Etfiauteminchoaturinnobis nouitas fpiritualis, tarnen ad-nuc mukx (órdes hxrent in conuerfb, nee Filius Dei poftea deh-tiiteflemediator.Ideoftatuendumeftjfidenos propteripfumpla tcre.nonpropternoftramdignitatem. Huepertinent hæedida; , Pfal. 14,3: Non iuftificabicur fcilicetpropria dignitate, aut meefpeautuo omnis viuens. virtute,aut fine mediatore.
1 loh. 1: Si dicimus, quód peccatum non habeamus, nos iplbs ^«cipimus.
gt; Co.4.:Nihil mihi eolci’ ium, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bona amp;nbsp;necélTariares efttran I Itdin hoe non iuftificatus lum. quiUitas conftientiæ; léd tarnen non iuftificat coram Deo.
Exod.34,.' Coram te innocés Multi Punt innocentes huma Boneftinnocens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noiudicio,fedcoram Deo,ne
mo eft innocens. Ideo Deus a-pud Prophetam inquit, Ego caftigabo te, vt, qux nunc videris tibi bnocens.deponas hanc imaginationem detua innocentia.
t Cor.i.-Qui gloriatur,in Domino glorietur. Semper igiturve-tJefthxcpropolitio.Nunquam remilsiopeccatorumamp;reconci-liatiodiuellendaeftaprxfènti conuerfione,qu2eft ipla regene-t3tio,amp;tamen perlbnainhae vita eft amp;nbsp;manet iufta propterobe-dientiam Mediatoris,qux !on- Apud Danïelem cap.9 dicitur gefupranoftrasvimitesincho- debenefieüs Chrifti:Adducetur Wascollocandaert, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuftitiafempiterna. Hincaliqui
fic argumentantur:
luftitia Chriftiana eft xterna.
Remifsio peccatorum non eft xter na.
Ergo remifsio peccatorumnon eft iuftificationoftra.
Refpondeo.Diftingue'tempora, Äconcordabis Scripturas. Da-tiielloquiturincap.ÿ,nontâcùmdeinchoatione, led etiam de con-
VV a
-ocr page 356-340
PB ÛISCR. IVSTIF. 3C RECBK.
fummacione regni Chrifti 61 beneficiorum Domini. Vt igitiiritf bac vita fiimus amp;nbsp;manemus iiifti remi/sione peccatornm, ficut Angiiftinus dicinluAitia in bacvita magis conftat remißionepec-catorum qnàmperfedione virtnttim. Jtapoft banc vitam,ceflant* minifterioEiiangebj amp;nbsp;Sacramentorum,ce/Tantefideamp;/pe,aboli-topeccato,amp;cieleta morte,erimusiufti,iïcutAngeJi,habentesinte-gramimpietionem Legis,vcdieitur lerem.^i ; Dabo Legern meani in corda ear urn. Necquiequam detrahitürautimminiiiturdeglo-ria Chrilli,quiaomnia beneficia in bac amp;fiitiira vita referunturac-cepta, nó nofiris virtutibus,meritis,operibus,/aboribus,a’rumnis, /edad/cribiinturb^'comniaex afie,in fb/idum, totaliter, vt vu/go, Joqiiimur.ipfi Media tori Deo amp;nbsp;bomini, nato, crucifixo, reCuUici-topronobis, amp;nbsp;propter nos. Hxc ebbaud dubiè Cimplexveritas, non q uxram us m fcirpo nodum,id e/ïpn limpbei veritate infinita# eaudlationes.
Cf/^jri. t Cer.t.
Dcdarâtioparticulxexcluûux Gratis.
C A P. VIL
^^ Emper înconCpedtudntbxquatüorcaultf, ^7 propterquas neceUe eüredneriexduliuam.
Prima cil, vt Chnlrovera gloria tribuitur.' Cloriaautem Cbrilîi bxceli, qu6dperfemerb pbim, purgatione faéiapeccaiorum nebrom,^ ronCedirin dextra maieliaris in excellis,conlli-'
ciitusb^ies vniuerfôritm, Sc dominus üipero-mnernprincipatum.potelhKm Sivimitem, arque dominium, Séfadhiscfinobis à Deo lâpié-tiaduditia, (àncUdcadq, amp;re-
demdoj vcquiglorhzur, in Do njinogtonetur.
Nato Chtiito,cantine Angeli, bunebymnum, Gloria in excel lis Deo, amp;nbsp;in terra pax, amp;nbsp;lawit hominibus. ExhochymnoAn-
fuJi
DïClA P ATIO
Ul'
’iihGfatis.velquodidemeftjfolafidejuftificamur. Nin cnim bxC '’tineaturfivmiisime,nonpoteft tribui Chriftovera gloria. Quae-*’tautemaliqui5,quæfitill3gloria,dequacanunt Angeli Refpon-^'».nonmeis,fed Pauli verbis: Chrifti gloria base eft ,quöd purga-’'”nefaftipeccatorumnoftrorumperf'emetiprum,ft:ilicetincruce Mito corpore pro nobis, amp;nbsp;effufofanguine ad promerendam re-tfsionempeccatorum,c5feditindextramaieftatis inexcelfis amp;Ci 'detisliancdefinitionemglorixCbrifti exfragrantifsimis flofeu-'i^lèntentiarum Pauli contextam effe.
Secunda cauffa.vtconftientixhabeant firmam conlblationé; frlïremffsiopeccatorum penderetex códitionenoftrx digni-'*tis,fieret incerta. De haccauffa Paulus inquit Rom.^ddeo exfi-* gratis, vefitfirmapromißio.
lertiacaufla.vtpoßitinuocatiofierifiduciaFilijDei, nonfi-Jwanoftrorum men tor urn,uixca dictum .• Qiucquid petieritis ^’trem in nomine meo,id eft, in agnitione amp;nbsp;fiducia mei, dabic lobis.
2.
3«
OjiartacaufEijVtfitconfpeftiusdilcrimenLegisamp;Euangelij; ’’m particulaGratis,vc fupradictum eft, prscipuedifeernit Eu-'’gdium à Lege,quxfuas habet promißiones, led nequaquam Wus.vt dicitur:Q}ii fecerithxc, viuet ineis. Has quatuor Mas needle eft omnibus familiarifsime notas effe, quia illu-’»nt promifsionem Euange-iamp;benefici.a Chrifti,amp; affc-
4'
pi’tpiisconfolationemjamp;ac-'Oduntveraminuocationem, ï^îaccedimusadDeum fidu-'‘‘FiiijMediatoris.
TriaTunt membra in carmine Angelico. Primura eft gloria Dei in excelns,feciidiimertpax in terra , tertium Ixtitia homi-nibus.Ad huncordinembymni
Angelici,congru unt très priores '‘quot;ITi primacaufla, propterquamretinendaeftparticula exclufi-î’Gratis.pertinetad gloriam Dei amp;Chrifti.Eftauiem gloria Chri- . ''*gnitiononmodôperfonæ,(èd etiam beneficiorum Chrifti,amp; ’Pptehenlio illorum bonorum, quae fit fide. Secunda refertur ad î*’’einconrcientiç,idert,adconfolationé,quævincit omnesdubi-’»iones pauoresamp;trepidatiohes. Tertiacauflaeftlætitiain inuo-« '’tiorgt;e;poftquamenimaccepimusr9mifsionem peccatorû gratis, î'opterChriftum,nontantùm(entimus confolationem inpefto-
»ARTICVLAE GRATIS, ribusnoftrisjfedetiamixtiaccedimus ad Deumpetentes amp;nbsp;expe stances ab eo bona. His tribus caulsis additur quarta, vt conlpicia turdilcrimen Legisamp;Euangelijrquiaparticula Gratis ,amp; exprefli mentioredemtorisprascipiièdifcernunt Legern ab Euangelio.Lex nihildicitexpreßedeMediatore : in Euangelio autem dt exprefli mentioMediatoris. Deinde Lex habetquidem promifsiones, fed conditionalesjuullas verb habet gratuitas,vtEuangelium.
Vtautem Paulus vtitur particula Gratis, itanosineandéfen, tent!amdicimus:Solafideiuftificamur,ideft,agnitione amp;fidu-cialolius FilijDei,ftatuente,quöd propter eum nobisdenturre, inilsiopeccatorum,amp;reconci- infcholis dicitur.correlatiuè iiatio,amp;h«reditas vitxxternx. inteHigendam efle hancpropo-fitioné;Fideiuftificafflur:Chn-flus apud lohannem cap.4 inquit ad Apoftolos, Vos tanquam mef-foresdemecitis aliénas frugesalienolaborefatasrquiaProphetï ante Chriftum nat um præpararunt terram ad accipiendum fernen Euangeli j,imö coîlegerunt Deo aeternam Ecclefiam, non foluni ex populoIlrael,led etiam ex vicinisgentibus: vt Daniel college «leliaminBabylone,Iofephin Aegypto,Elias in Syria,lonasinNi-nine. Idem poteft dici de nobis: nos iam, Dei benencio fruiniur ac Jucelimplici amp;perfpicuadoftrinæ, pro qua meritödebenius eo gratiasagere, lèdnoftripratceptores amp;nbsp;patres reuerenteraman 1, annos toros 4oamp;amplius, quanta certamina fuftinuerunt m t« colloquiis amp;conuentibiislmpcri),donee obtinueruntpalmam. tradideruntnobis, tanquam præclarum depofitum hoe gen» 0' flrinae,quodnuncDeibeneficio eft vfitatum amp;notuni:f‘^dcre ite mihi,anteannosgoaut4on5fuerütadeo peruiilgata,vtnucinn ■ Derausigituroperam,nepofteritasamittathancliniphc‘t^'®“’‘
Etli autem certißimum eft,dato Sniritu famfto, multas viKU^ tesftmul inchoari,iuxtadi«ftum.-Effundam hiper
• uid Spiritumgratix amp;precum .• tarnen propoftoovew®* ’ c^ ftde perlon a credens eft iufta: quia propter Mediatorem P*^^® j,, de,nonpropterpropriam dignitatem, lèu nouitatem. Q^^m ^^^ remparticulaGratisnonexcluditceterasvirrutes,neadlint, excJuditconditionem meriti,(èu dignitaris noftrx,hotel ,vtp puJanterdicerelólemus,etiamfi multx vittutesünw*u®f’ I
-ocr page 359-»BeiXKXTXO »AKT. GRATIS. 345 ^'nnonfuntcauffxvelmeritutn remifsionispeccatorum.feuiu IJ'^*®®’'*® ’ ^ accepcationis ygg feitje lioc tempore rpar-l Vitarnxtemam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pyrn effe in Ecdefia irstpiJ'o^oif,
y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quodbonaopera officiant falu-
’''Hociriipi^o^iireftexterminandumexagro amp;finibus Ecdefix: i^ireueraSpiritus fanftus multasvirtutes,multa bona operav-^^tum fiele in nobis accendit?amp; tarnen veraeftpropofitio.Sola fide ’'''usiuftijquiadileftio, fpes amp;nbsp;cetera! virtutes non accipiunt re-f''rsionempeccatorum,fedfola fides eft organum, feu inftrumen-P'Jquo accipimus amp;nbsp;nobis applicamus hoe tantum bonum amp;be pdum.Multiputantlegentes parabolamLuc. 18 dePharifxo amp;nbsp;plicano.Pharifxum damnatum effe propter bona opera. Abfit: l^nocintPhari(xohoneftadifciplina,(èdgloriatioPharifaica de ''lis operibus, feuirapia fiducia bonorum operum . Eft igitur ’''Tififogoïinihil aliud,quam puerilisfalladaacddentis, Bon» ^» per fe certè funt falutaria.funt bona,Deo placentia. Sed qua-i^ï^edithoc accidens,quod addit Pharifxus apud Lucam, vide« '*Ptnpiafiducia amp;gloriatio, tune per accidens contaminantur^ '5untmala.
Kefutado errorum,qui corrumpunty aut delent prxcipuum articulum in Symbolo, Credo rc-mifs. peccat.
CAP. vin.
L i v o eft corruptela,aliud deletio: ficut ali» res eftfomnus,aliamors;differuntgradibus6or ruptela amp;deletio.Turcï,Iudæi recentes, amp;qui condiderunt décrétaTridenrinx Synodi, de-lent in vniuerfum huncarticulum, Credo re-mifsionem peccatorum. Qui a Tridentini ifti^ indices affirmant,dubitandura effe de gratia,de
-ocr page 360-J4
REFVTArro
remißionepeccatofiim.SedaJi/ vereciindiores corrumpunthune articnlum, non aliter quam eauponcs corrumpunt vinum aut «- j remfiam infu/ïoneaqux. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i '
Origenes,amp;multieum fèqnuti/parïêruntfal/am interpréta- Ijç tionem in EedeG^m, tantum ceremoniis deerdd iuGiGa^ Origems fiutdUas Léonais ^. tionem,amp;finxerunt, homines m^rtyiris Aegyptij,cuius hiHo- f/ inGoseiTepropteropera mora- na prolixe recitaturabEufebiOi ^j ha. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lib.tfhift. Ecclef Fuitautem/na
gnaeriiditioamp;autoritasOrije- l nis.HicnonprociiI abfuit à temponbusApoGolorum:amp; timen, R quod valdemirandum eftamp;dolejjdum, hic tantus vir ccenocon- Iq taminauitfontesApoAolicxdoóinnx.Sicenimenamtpropoiitio- h nem Pauli Romj, amp;nbsp;alias : Fide mût Beam ur line openbus Leg's, h fciHcetceremonialibus,qaoditaintelUgitamp;declarat.Tresfuerunt L fpscies Legis Moihiex,prima amp;nbsp;ramma,moralis, qux edxteroaamp; . omaiiimtemporum,necpote{iabrogari,Reliquxduxfueruntpir ” timceremoniales,partim iitdiciales.Iamvero confiât,vnaaimpo lt;5 litiaabrogatascGelegestamceremoniales, qu^m iudicialesMoy- 1^ fis,qax non Funt naturales. HincextruxitCuum commentum,Pau /' lumdetrabereiiidiGcationem foreniibus amp;nbsp;ceremoniaUbus ope- p ribusMoyGs^Gednequaquam morahbus. Ed certè phuCibiliscor- p ruptela,qux podet bomini non admonito facerefucum,amp;multi 1 ^ fecutiCunt Origenem tCedEpiphaniusacerrimè refutauit errorem ■ ^ Origenicum, amp;anteceCsitEpiphanium Methodius, quieditisferi- ^ ptisluculentis,qux vtinam hodieextarent, refutauithas de dmilet , iii corruptelas in dodirina Origenis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ ij
SedAugiiliinusinlib.de Spirien Szlitera,crudité hanccomi- A pte!amrefutat:amp;atGrmatjPauhim vninerCabter loqd etiam de 1 ^ moraJibus,cüminqiiit,ExoperibusLegis nemo iuGiGcatut. nbsp;nbsp;I
Q^todautem Paulus de tota Lege, in primiGpiede moraiilo- I quatur.nectandim detrahatiuliincationem circumciGoni.auti- l ^ his cerenfonUs,Qdetiam morali obedientix, hxc dida euicea- / ƒ tiGimèoGendnnt:Rom.g: Per Legern agnitio peccati.Roman.p ƒ LexirameGidt. LIxcdidianeceGeeGinteHigi deDecalogo,qd J cG fpeculumprxcipuumpeccatiamp;irxDei. NuUaeaimparsLe- I^ üisatroctùs acculâtamp;:pcrterrefacichomines,quam voxDecalogi- L^
-ocr page 361-E R R 0 R V M amp;C.
541
Vcrumeft,ceremoniasenamnos admonere depeccato,vtCir-'umciholignificabat peccatum originis,amp; abieftionem huiuscor-'quot;ptænaturæjfedmuitô clariùs, amp;nbsp;fine vllo inuolucro Decalogus ’«uratpeccatum,quandofonathocfuli-nen ;Malediftus, qui non ^'ruat otnnia,quse fiant lcripta in libroLegis: fie facrificia Leuitica ^Snificabant,homines e(remiferospeccatores,amp; expeftandumef-«iliumredemtoremjamp;aliamviâimamtoUentem peccata mun-’'Ædhæ allegorix amp;nbsp;imagines non itaferiunt cor, vt vox Decalogi.
1 Heinde Rom./, exprefsè Paulus citât Legern moralem, vt te-P^tutfeloqui de Decalogo; Concupifeentiam neleiebam effepec |^him,nifiLexdiceret,Nonconcupifces. Et Gal.j repetit malc-pftionem additam violationi Legis moralis in cap. 27 Deuter, quot;“ftmigitur doccat,nos per Chriftum ab hac malediôione libe-'‘toseffe.nemini dubium aut obfeurum effe poteft, de qua Lege Wsimùm loquatur.Sed omilsis ceteris argumentis, hoc vnum ^'ïtntècogitemus, quod copiosè explicaturab Auguftino in li-PdlodeSpiritu6clitera;fi Uberatio à Lege tantum ad ceremo- . b’iVupertinet,non profuit patribus ante Moyfen.Necefle cft au-btnftatuerejquôdliberatio à Lege pertineat ad vniuerfam Ec-b^tfiamaprincipio mundi vfque adfinem.Quare abfurdifsimum '^dicere.quodChriftusliberauerit nos tantum à ceremoniali-''115. Sitigiturhoc nobis perfuafum,Paulum de tota Legeloqui, ?lt;neminem propter ceremonias, aut moralia opéra coram Dco '^iftumeffe.Nullacnim raaior contumelia aduerfus Filium Dei Îciautcogitari poteft, quam fingere, nonfolam ipfius obedien-im effe pretium Sinveritum temifsioms peccatorum,amp;.propL htionem pro peccato.
Sequitur altera corruptela , qux docendi caufTa folet appeUari ’'-niiï'ojJi; nam Thomas. Scotus amp;nbsp;fimiles fcholaftici Theologi, 'felpotius Sophiftx,finxerunthominem effe iuftum, non fola fide, Hfide,vt iph loquuntur,formata,fcilicet dileftione ; ac in fumma ^oedixerunt,hominem fide tantum prxparari.vtpofteapofsit effe 'uftusdileftione Deiamp;proximi.HuicSophiftica: corrupte!» fi mills 1'ftdeprauatio vet»fententi»,qu» extaimhbroInterim de iuftitia inhïtenu,Uu de nouhatefpirituali.Hxc enimomnia idem figni-
XX
-ocr page 362-J46 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;REFVTATIO
ficât.Acfivcrèvoliimusiudicare, in eodem luto erroris harfit 0- j fiander,cuiusgrandiloqiientia multis fiicum fecit. Reuera auteni j nihilaIiuddicitOliander,quàm hoc, quod homo fide accipiatre- ^ mifsionem peccatortim.nec tamen hac fide fit iuRu$,fedea iiiftitia, quamipfeappellatefientialem,quxinnobish3bitat,amp; nosimpe!- ’ lit, vt iufta faciamus. Hxc etfi grandi (bno orationis dicutur,amp; mul tis videntur efie plaufibilia, tamen in fundamento nihilnouidicit Jl Ofiander.ied tantum repetit veterem cantilenam noua verboruni nbsp;nbsp;jj
forma. Quod enim Sophidæ,Scotus,Thomas amp;alij,amp;liberInte- nbsp;nbsp;jj
rim dixerunt de effeftu.hocipfedicitdecaufia : illi norainant effe- nbsp;nbsp;nbsp;^
äum,lcilicet nouitatem Ipiritualem,feuiuftitiam inhärentem hue dileftionem ,qua putant formari fidem rudern alioqui amp;nbsp;infer- jj mem, Olianderpro effeftu nominat cauflam.ideft, ipfiimDeuni habitantem in nobis,amp; nos impellentem ad bona opera. Hxcideo dico,vtiuuentusintenigatdifcriminaamp; confbnantiasopinionum ^ falfarnm. Verbisdilsident,fed re ipla concinnunt hx corriiptelx. *1 Cùmanteannoscirciterij auti4edidiflet aliquafcripta Oliander, J multi non incelligentesIcopumcontrouerfiæ.diiputaruntcumO- lt;1 fiandrodeinhabitatione Dei in nobis,amp; putariitiniliareverticar- ,^ t| dinem negotij quodlongèlècuseft. Nee debemus,nec pofliimus 5 negare,quöd Deus habitet inlandis, iuxta didum, Veniefflus ad Ji eum,amp; manfionemapudeum faciemus. Item Chriftus habitatm ( nobis per fidem,Ephefj. EtdeSpiritufando notifsima funtdifta, nbsp;nbsp;(.
in quibus affirmatur,quód fimus templa dc domicilia Spiritus fan- nbsp;nbsp;(j
Ói,quotquot fumusrenati. Ergo non eftquxftiodeinhabitatione, ! an Deus,velChriftus, vel Spiritus fandus in nobis habitet, neque |^ etiam eft quxRiode efFedibus Dei, vel Chrifti, vel Spiritus landiin j ç nobishabitantis. Scimusenim,Deum niinquamelleotiofum,fed I effe aftum merum, id eft, lèmperaliquid agentem. Sed hoe eft ^ xp/ró/zêi/oi-jhoceftcaputcontrouerfix, Anpropterillam inhabita- ^ tionem amp;nbsp;efficaciam Dei in nobis,fimus amp;maneamus iufti inbac h vita.Dehacquxftionerelponfionemmox audietis.Mensnoftrain 0 magnis pauoribus amp;nbsp;doloribus non quxrit, quas habeat qualiutes h: dcaâionesDeiinteriores, fed hocpotilsimùm quxrit,quomod(» ^( Deumpropitiühaberepoßit,quomodocumDeoreconciIiaripof- *’ fit.Dehacreeft dimicatio amp;ludaprxcipuain tentationibiis, ficut J omnes expenuntur. Ergo non eft oblcuranda confolatio omnium x maxime neceftarude remifsione peccacoruni,hac grandiloquen- *h
-ocr page 363-E K R O R V M amp;C. 347 tuOfiandn.deinliabitatione Deioperantis in nobis, amp;nbsp;impellen-t»nos ad bona opera. Habet ilia oratio fuum locu m,nec eft 11 m pli-titerdamnanda/ednon trasferaturinalium locum intempeftma S^adam amp;nbsp;præpoftera beneuolentia.
Secundacorrupted articuli iuftificationis eft irvi'iJtJ'ojj« Papi-^'îrum, libriInterim,Ofiandri,amp; aliorum, qui fie interpretantur ptopofidonem Pauli: Fide iuftificamur,id eft,praparamur ad iu-'^jSeationem.vtfimus delude alia re iufti,leu accept! coram Deo, i videlicet nouitate feudilectione/euinhxreutciullitia effentiali.
1 ^im hi modi loquendi idem fignificant. Supra autem fatiscon-B'mauimushanc fentendam opponendam Synecdoch«, quod Vdepetfonaiufta fit coram Deo etiam poft regenerationem,amp; ’ Wodhscfides nitatur obedientia amp;nbsp;intercefsione Mediatoris, ''on noftra nouitate, feu inhsrente iuftitia,feu effentiali.Cnm ve-
'ohacconfolationecordaviuificatafuntjiamfiunt templaDei,amp; ■^entluftitiam,lcilicec ipfum Deum mouentem amp;fandifican-'tm corda, feu nouitatem, quam efficit Deus, amp;nbsp;qux eft frudus ' Spintus,eoquenominatur,amp;cftiuftitia, etiamfi aliud eft,pro-ptet quod perfona in iudicio Ödiuftareputatur, quia noui-
Confiderate qusfo exemplu. Dauidis,qui poft atroces lapfus, poft adulterium amp;bomicidium perpetratu.fuitin maxima con ftematione animi. Quid igitur petitinbis turbinibusac flufti-bus tentationum à Deo? Audi
fisnondumeft Integra, amp;tri-ftes reliquix peccati hxrent in omnibus in hac vita,vt infr'ain ^oco de bonis operibus copio-fmsdicetur.
iWraum.Miferere mei,Deus.'Nónne petitomnium primùm àDeo »dentifsimisvotis, amp;toto peftore remifsionem peccatorum grab's propter Mediatorem ? Sic enim incipit pfalmus ,Miferere mei, heu6,fecundum mifericordiamtuam,amp;fecundum multitudinera miferationumtuarum,deleiniquitatem meam.Etfequitur longa tonlefsio peccatorum, originalis amp;aftualium,amp;repetit aliis verbis omdempetitionem:Afperge me,Domine,hyffopoamp;c.Expendite in l'ïcprecationeponderaverborum;nondicit,Miferere meifecun-dummeam nouitatem, autinbærentem iuftitiam, autefTentialem ,'yftitiam,vtOfiander loquitur,fed confugit adportum mifericor-Imt,iaftatu5tempeftatibusdc ventis maximarum tentationü, ficus 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XX t
-ocr page 364-148 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RBPVTATIO
Ain pfal.() inquit: Saluum me fac per mifericortliam tuam : Itapri« mùmpetit Dauid beneficium fummum amp;nbsp;maxime neceffarium, fcilicetremißionem peccatorum: amp;nbsp;hæc eft iuftificatio noftri co-ram Deo. Poftea verb addit petitionem de gubematione Spiritus fanfti,(èuderegeneratione: Cormunducreain me,o Deiis,amp;Spi-ritum firmum innouain vifteribus meis amp;c. Hic ordopfalmi con-gruit ad didum Baptiftx;Gratia amp;; veritas per Chriftum fada funt. Ët ad diftum Pauli Rom.$: Per Chriftum habemus gratiam, à do* num per gratiam.Primo loco nominatgratiam,ideft,gratuitamre-conciliationem cum Deo,amp;remifsionem peccatorum: poftea ft* quitur veritas feu donurapergratiam,ideft, donatio Spiritus Audi,cuius fruftus funt, vt ait Paulus Gal.5,dite(ftio,manfuetiido,ca-ftitas,amp; reliqux virtutes. In hoe exemplo Dauidis,rem tanquamin Ipeculopropofitamcernimus,amp;videmus,quàmlongèàreipfa,at-que à veritate,amp;abexperientiaomniumfandorumdiftetnon modo Scoti,Thomx,amp;libri Interim imaginatio,fed ettam Oliandri grandiloquentia. RetineamusigiturPauhnam Theologiani, qua! non tantum eft verilsima,fed enam fimpheißimaamp; plandsima.
Poftremó hanc totam dodrinam propriam EedefixDebquî eft porrus amp;fummaconlblatiopiorû, audaeißime obruitSyno-dus Tridentina, qux iubec omnes homines mauere in dubita-cione.
Hicperniciofiiserrornon tantum corriiptelaeft,(êdetiam de-letio tonus capitis in Symbolo; Credo remißionempeccatonirn, necEcclefixdodrinani proponit,led Ethnicas,lèuPhari(aicas i-jnaginationesconfirmar.Namhumanx mentes ignarx Euange-lij,amp; Legem vteunque intuentes,merguntur in hanc dubitatio-nein,qiixtrifles fremitus aduerfus Deum amp;nbsp;deiperationem parit. Nos igitur huit impiodecreroamp;execrandoopponanws man datum Deixrernumamp;immorum, quodlèuerilsimè prxcipit,vc credamus Filio Dei,amp;promißionem diuinam, qux hanciphni obcaufani édita,amp;iureiurandoconfirmataeft, vteiairentiamur, necfludibiisdubitationumopprimamur. Notaeftenim voxiu-riliurandi; Viuoego.dicicDoiniuus, nolo mortem peccatoris. lëd vtconuertatur amp;nbsp;viuar- EtIohannesinquit, Qiii non credit Deo,acculât eum mendacij.Quiigiturperléueratindubitationet an
-ocr page 365-B R R o R V M amp;C. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;549
»flconuerrusadDeumplaceâtDeojisafficit Deum contumelia, »tguenseum mendadj.
Confiderate diligenter hxc, non tam ad refutadam SynodiTri-^«ntinæ audaciam amp;nbsp;ainentiam,quàm ad nos ipCos confolandos amp;nbsp;'onfirmandos contra varias amp;nbsp;mnltiplices dubitationes, qua ex ra t'oneamp;exLegeoriuntiir. Homo naturaliter circumfert in mente tdiginem trilUm amp;nbsp;lugendam. Hoc malum per accidens confir-nut Lex: ficutenim flamma augetur affuCo oleoata Homo igna-rusEuangelij,amp;nihilfciensnifl Legern , manet in dubitatione,lt;Sc i psrpetuódifputat.an Deus lnpropitius,an velit nos exaiidire amp;nbsp;re-i C'pere prxiertiminxrumnisamp;inmediamorte. Cótrabocmalutn 1 beusediditmadatum.quodfeuerifsimèprxcipit.vtomnesFilium 1 Öci.tanquamteftem amp;nuncium veracem audiant, iuxta didum, buncaudite: amp;nbsp;quibunenon audiunt,ego vltor exiftam,Deut. iS. Ddnde propofuit Deus promifsionem Euangelij vniuerfalcm amp;nbsp;5ntuitam;acverifsimum eft quod dicit Bernardus ; Mifericordia l^eiinmediopofitaeft,nec c^uiGjuam illius expers eft,nifi qui requit,répugnât,reliftit. T ertiö oppoCuit Deus noftrx dubitationi Óc l ’nfitmitatiiuramentum,de quo dicit Tertullianus; O beatos,quo-\ '«mcauffaDeusiuraf. econtrà ,ó miCcros, 11 nee iuranti Domino 1 tredant. Quidtriftius eft,quamafpernari Deum , nonmodopro-1 bittentemjedetiamiureiurando confirmantemfuapromiffa?
Hinc perfpicuum eft, quare decretum Synodi Tridentinx, lUodcófirmatèrrorerndedubitatione.odiodignïfsimumfit, Sc «ecrandum ab omnibus creaturis. Nos verb aftentiamurpro-’'iil’jioni,vtPaulusRom.4.docet, promifsionem oporterefide ac-
''pi,5chacfide vincamus du-^itarionem.cumquidem Spi-''tusfanótusideodonetur cre-itiitibus,vt confirm et mentes 1 contra fluctus dubitationum, ^ contra metum in periculis.
Audiamusanteacitatum pfal. 5t;Cor mundum créa inme, o Deusamp;c. Qu»d vocatDauidcof mundum ? Audite Petrum enar
rantem boe pfalmi diftum Aft. tyPide purihcanturcorda.Ergo petitcor mundum,id eft,fide purificaium,fidele, credens. Moxad-bt. EtSpintumfirmuminnoua in vlfceribus meis. Cur appellat Spiritumfanftuni,Spiritumfi.rmura ? ReGpondeo- Quia confirmât 1 tos contrabase duo mala,quorum alcerum eft dubitano de volun-
-ocr page 366-550 REFVTATIO ERRORVM amp;C. ^ate amp;nbsp;mifericordia Dei.alterum metus in periciiüs mortis, amp;nbsp;mille aliis.deindein (èquenti verfu dicit pfalmus,Et Spiritum fandurn tuum ne auferas à me.Cur nominal fanftum?quiafanftiiïcat,ideft, régénérât amp;nbsp;renouât meutern, voluntatem amp;nbsp;cor: amp;nbsp;accenditin fin gillis potentiis feu membris,vt loquitur Paulus,animx motus congruentes cum Lege Dei. Tertio eundem Spiritum appellatprinci-palem:(cimus,plerofque Principes non dégénérés, elTe heroica vir-tute,in quibiis eft longè maius robur cordis,amp; maior fortitudo,feu maiorcelfitudoanimi,quàmin aliisplebeiishominibus.Ideo petit heroicumSpiritum,celfum,magnanimum, defpicientem omnes pauores amp;nbsp;pericula, non aeftimantem vnius afsis Diabolum amp;nbsp;0-mniaeiusorgana.Talem Spiritumprincipalemfiue heroicumhä-buit Daniel inter leones, viri tres in mediisflämis, Paulus in omnibus fuis afflilt;Sionibus,denique omnes lanftiin cafu confefsionis,amp; inaditu mortis. Alij vertunt Spiritum fpontaneum,quiaPrinceps non coaftè aliquid facit,non metu, fedfpontefua. Idemeftig'Wf Spiritus ipontaneus amp;nbsp;principalis.
EXPLICATIO TEXTVS LO-
CORVM THE 0 LO GIG ORVM Phii. MelanthonIS
De iuftificatione.
O T i E s dixi de caufsis confilij.quofepst'U^' 5^21 til tls eofdem Locos, amp;nbsp;eafdem materias, vtvi-deaturelfe ineptum amp;nbsp;fiiperuacaneiim, pmra de eadem lententiadicere. Certèfi neceffariae repetitio in vllo articulo doftrin« Chrißtanae» in hoc Loco de iuftificatione,omnium maxim necelfaria eft. Nemo enim putet, fe exhaufi e boe caput doftrinx vna aliqua aut altera meditatione,fed tota vita
bisEpiphanijvtar)huius articuli.Nonfuntquotidienoua amp;inau-ditaproponenda auditoribus,fedhoclongèeftvtilius,amp;plusMn-
-ocr page 367-Ï X P 1 1 C A T l o T E X T V s J^t 4ucitadpiamamp; fpiri£ualemeriiditionem,iîexdennres fubindere-fetantur amp;nbsp;inculcentiir. In philofophiafatis eft femel at que herum lt;ioftnnampropofitame(re: quia philofophia extruitur exprinci-pus natura nous. SedinTheologiacùm plerxque res fint pofitæfu-pu amp;nbsp;extra captum humanæ mentis, vel ob banc vnam cauffam ’ttcelTaria eh crebra repetitio.
De gratia amp;nbsp;iuftificationc.
Hit Locm continet] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lutherus Genef.21 : Hic fum
mus fidei articulus eft, quem fi '«ItoUaSjVtludxi.veldepraues.ficutPapiftxjnequeEccleliacon-1 öfterepoteftjneque Deusrerinerepoteftfuamgloriam, quxeft 'Wfitmifèricorsjamp;quód propter Filium condonare peccata, ^faluare velit.ldem Gal; :Lo-
^5 iuftificationis diligenter Vino vendibili, vt dici folet ^'fcédusell. Ineoenim cópre- prouerbio,nibilopuscft.fufpen i^tnduntur omnesalijfidei no fabederaddeft, Res bons non V'tiarticuli, coque laluo, falui indigent longa commendatio-UntScteliqui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;”®’ ^^^^ tarnen vtiunioresexci-
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tentur ad diligentera amp;nbsp;feriam l^diiationemarticulideiufiificatione, voluibsediftamagniviri ''peiereexduobus commentanis.nequenecefleeh addere perfpi-^quot;is verbis vllam gloffam.autdeclarationem.
Proprium Cbriftibeneficium eft gratia.Ioban.V.Lex per Mofen , Uaeft,gratia amp;nbsp;veritas per Chriftura faha eft.
1 Confolaùonem^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luxtailludRora.çtluftificati l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fide,pacerabAberaus,ideft,fir-pimconfolationem,quxruperatomnemfenfumÔccogitationem, pabbiloquitur Paulus ad Philipp.4.
' Vetainuocatio} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loban.4dicitCbriftusadmu lierem Samaritanara in famiha-
’'toUoquio ; Veri adoratores adorabuntPatrerainSpiritu Ôtve-quot;Ute •. Deusenim eft Spiritus , amp;nbsp;requirit adoratores fpirnuales. ^odiftofummumamp;praecipuura Dei eultum elle veraraDeiin-''ocationemindicat.Hxc verb non poteftpræftarifine fideaccipié-l'^ïenufsionempeccatorum gratuitam.
-ocr page 368-35i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©tlVSTIUCATIOWl.
Prscipuè dilcernitj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quatuor funt, vt itadic.im fcholaftico more, efFedus arti-euliiuftificationis. Primus j quod monftrat agnum Dei tollentem peccat3mundi:(ècundiis,quódaffertpiismentibusneceflariam amp;nbsp;firmam, amp;nbsp;falutarera confolationem, quaspoteft amp;nbsp;debet opponi peccato amp;nbsp;morti. Tertius efFedus eft,quód accendit in nobis vetos cultus Deiamp; veraminuocationem. Quartiiseft.quóddifcernithif articulas Ecclefiam ab aliislèdis iiidicio Dei damnatis,vt à lèfta Mahometica,recentiIud3ica,Papiftic3,Ethnicaamp;mukisaliis,qux feCixprorfus ignorant veritatem de hoc articulo.
Ideoj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FonscertaminumdehocLo
co.
Hypocritx] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inde vfqueàCain,quifuitpri
mus Pharifeus amp;nbsp;Pelagianus, quiaobtulitlàcrificium Deo cum opinioneoperisoperati,ideft;pu tauitiprumopusperfeDeoplacere,etiamfi nulla effet fides,nulla diledio in corde.
Plàl. 143 ; Non iiiftificabitur» Dauidj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcilicet propria mundicie,fine Mediatore.
Aliolocoj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfalm.2.
Notitiaj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« Hebraifinus eff Latinis tantum fignificat adionem mentis, fêd Hebræis fignificat adionem mentisamp; volûtatis,cumquacopu-latifuntaffedusin corde: vtplàl.p,Peccatummeumagnofeo,fei-licet non tantum fpeculatiuè, ficut homines otiofidepeccatocogi-tât,(édita agnofcopeccatû, vtmfeumeorexpauefeat, amp;fentiatvim peccati. Genef4ftribitur,Adam cognouitvxorem:ibimanifeftuin eft,verbum Cognouit, non intelligi de otiofàlpeculatione.Noti-tia eius: id eff,âduciaeius, qux comitatur notitiam Chnfti.
h H h' D
LegesJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noua confilia, de quibus fu-
prà.
StatimpoßApoßolos'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non diu retinent homines
lueem veritatis, nifi diuinitiiS ftruetur.ldeoElaiasprecaturprodilcipuJis cap.8; Obfigna Legé tuaoi
-ocr page 369-«XTIICÂTIO TEXTV« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;355
’ûitnindifcipulismcis: quafi dicat, Video fecuturas effe magnas ''nebras poft meam mortem, ideo tu obfignato, Spiritu fando l in cordibus meorum au-
\ ®'totum amp;nbsp;difcipulorum na- Omnes doftores m Ecclefia, ^uim verbi fententiam,'nec fi- ^ *“ f«^o^® ^^^ fquot; “^ precatio-•^eamcorrumpi, aut extin- nisvudebent; Obfigna Legern ^^i Pharifaicis amp;nbsp;aliis furori- tuamind^cipulismeis.Venfa-me emm dicitur, hommes non diu retinere lucem veritatis, ni-
l ^ ^iuinitus feriietur,vt oftendunt plurima exempla. Poft mortem l ^epb, quanta mutatiofecuta eftin Aegypto? poft mortem Danie-l^iquxtenebraeopprefferuntOrientemifiepoft Apoftolos, Orige-V'samp;alijobfcuraruntveram doftrinam,amp;quafi cœnoiniefto, aut ^'imvenenoturbaruntfonteslfraeljideft, fimpUcem dofttinam ^fophetarum amp;nbsp;Apoftolorum.
Statim] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et tarnen Papift» audent af-
firmare,Ecclefiam non pofte er-JJte.De quo diftodicemus fuoloco. Verum eft diftum fynecdo-r^k«s:Sicut Ecclefia eft fanda x.rt.Taauvïx.i'o jJ^,id eft, aliqua me-1 'ifuntfanfta: alij multi funt in Ecclefiahypocritæamp;Epicuræinta r'defianon errat,id eft,aliqua membra retinentveramfentétiarn, '^«inaÜquibus membris manet lux verx doftrinx.
Mius] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Multis patribus non defuit
intelligentia return fpiritualiû,
*^» T»lt;iL(Z(tT7»i,fedpler’irque defuit facultas explicandi tpfz«ylt;i--W Jkïuif.Non omnibus datum eft,amp;redèfentire de dodrina, rWa,vt Ciceroloquitur, dicendo amp;nbsp;fcribendo rede exprime-V'?’Bafiliushabetvtrunquedonum,8c Auguftinus, fed multi alij ptotninodè amp;nbsp;inconcinnè loquuti funt.
1 f’Orngunt] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paplftxnuncfanguineisebu-libaccis,minióque rubentipin-^''truasftatuas,fuaidola,miflas,amp; inuocationem mortuoru amp;c. Sjod mercdmur] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scholaftici Theologi, Vel,vt
Verius dicam,Sopbiftx,Tho-.’'^.Scotus Scfimilesfinxeruntduplexmeritum, vnum cogrui, rittuiutondigniMwitumcongruiappelUntopusbonutnantc yy
-ocr page 370-?54-
DE ZVSTIFICAT 1.0 N 8.,
gratiamjquod valer ad impetrandam gratiam de congruo. Meii ritum verb condigninominat
opus, quad fèquitiir impetra-tam gratiam, quodquc mere-tur vitam actemam de condi-
Sicut res funt falfie amp;nbsp;mon* ftrofi,itaetiam oratio eft mon-Itroû.
gno. Hanemonftroftm amp;nbsp;fal-
üm didinAionem declarant excmplo Comelij, t\lt;d. (o. Dicunt enim Corneliu eleeinolynis amp;aliis bonis operibus meruiffegra nam dccongruo. Congruebat enim bonitaridiuinxcompenla-tio bonoru opcrum Comelij. Poftquam verb Cornelius à Petro baptizatuse(l,amp;Spiritumfànâ:u accepit,dicunt eins operafuifie meritoria viræxternx de condigno, dignus eft enim operarius mercedefiia.Hancfabulam de duobus generibus meritoruni o-lim magna autoritäre Sophi-
ftxin remplis amp;Ïcholis,amp;in o-mnibus Jibris repecebant, arque inculcabantj ficut de De-mocriroinquit Cicero,neminem maiore auroritate maio-resnugasdocuifle.
Nos aut ignoramusifta,nut ridemus,ficiit certè funtdigna qnæ rideantiir ; fid ante annos 5onemo audebatifta cóteninf-re,acfi quis leuitercontradbü-ïetMonachis, haud dubiècon-
ieftusfuiffèt inignem. Agamus Deo gratias,quód fumus vindicati ab iftis erroribus, qui funtbhi-
phemi contra Filium Dei.
Impletiottimlega'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quando Sophifta inan^'
gantur, quomodo aliqu^’P“ ' fîtimplereLegem,cùm Lexfîtfpiritiialis,nos verb carnales- Re-lt;póndentperdiftind:ionem fiftam amp;nbsp;commentitiam. DupkJt eft impletioLegis;alia fècundum fiibftantiam fach, alia (ècuii-dumintentionem prarcipientis. Etfîigicur,inquiunt,Nemo fa-tisfacitLegi,quoad intentionem prxcipientis, tarnen polsibiüs eft impletio Legis iècundum fadi fubftannam. Nemo enim
a’d impofsibile obligatur. In hac diftindrone quantum fît errons amp;nbsp;tenebrarum, omnes pijinteHigunt,
Mdèri homines,tSquamqd Pharifei,nonintellexerüt, qui-ta res fit Lex, amp;nbsp;cur Chriftusnt miflus ab te tern o Patre in hunt mundum/Chriftusinquit.Non yenifoluere, fedimplere Legé-Et
•Is
fr
BXPLICATIO TEXTVS 3gt;j
^tPaulusde Chrifto inquit:Finis,id eft, impletio Legis eft Chri-“us. Pellatur ergo ex agro, atque finibus Ecclefiz,hæc fal(i amp;nbsp;va-iJdiftindio de duplici impletione Legis.Si quis vult propter àr-’‘'«ni',quzeftvaldc neceflaria in omni genere dodrinarü,plura lagere de duplici merito, amp;nbsp;de duplici impletione Legis, legal com-■nentarium ReuerendiPatris D. Lutheri in Galatas, ibi inueniet *!*gamamp;cotnmetnorationem amp;refutationemhorum deliriorü.
Primum]
Poft exordium, quodhafte-
nusaudiuimus, Ïequunturtres ffopofitionesprincipales.Primaloquitur de difciplina, quid d«ea '•iexiftimandum,amp; quantum ei tribuendum fit: fecunda eft con-‘'opfenitentisitertiaeftlumraaarticulideiuftificatione-
|
Paulus] |
jTimoth.i: Lexpofitaeftad Cobercendos iniuftos. |
|
PxJa|[ogam] |
Galat. 3,manududionem ad Chriftum. |
VeUtam] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t Cor.3. Duplex eft Mofis fa
cies, vna velata, altera reteda. ''data,fignificat opinionem Pharifaicam : retefta, eft verus vfiis amp;nbsp;■ateUeftus Legis,de quo dicit Paulus, Lex iram efficit, per Legern ’gnitiopeccati.
Secundi] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Semperintuendumeftexem
plumprimorumparétum,quia illuftratomnes articulos dodrinae Chriftianæ,
Chridus fuit minifter Cir- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;populicircumcifi.
dinicifionis]
Inquiens] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lucxvlt.
Fit amp;nbsp;voce Euangelij] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prxcipuum difcrimen Euao
gelij Óc Legis facit particula Gratis,óc expreffa mentio redemtoris.Exhoc fundamento (equi-tur,Legern non arguere exprefsèamp; difertè hanc (peciem peccati, ijuseft.noncredere in FiliuraDei. Certè Lex non facit exprelTam dentionem redemtoris.
g^^jïtrwfLe^»] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deus arguit peccatum mi.
yy 2
-ocr page 372-|
nifterioLegis amp;nbsp;Euangelij. Nam Lex arguit to tam molem pee* cati.-Euangelium arguitcertam amp; concern turn Filij Dei. Deinde arguit Deus peccatum rnolc calamitatum.fèu ßgnisreatus, qux nobis circundat. |
Si non volumus vocem fo-nantem in minifterio audire: necefle eft, nos alias conciona-tores audire,qualis eHMofcusin Liuonia, amp;nbsp;Turca in Pannonia. |
Poftremo arguit Deus peccatum fènfu ir« fu«, vtEzechias rex inquitjE/ai» 38;Sicut leo contriuit omnia offa mea.
TertióJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sequitur tertia propofitio, quxdefcribit modumiuftifiw-tionis, éftcphïBcprincipalis'propofitio diligenter conlideranda,amp; memorie mandanda, vt non tantùm alios, led etiam nos ipfos cru-dire amp;nbsp;confirmare pofsimus de vera lèntentia. Multi enim, quidiu didicerunthahcdoftrinam,nonpoirunteaquxfentiunt,fatisconi modè exponere verbis.Quare fit yobis hxc forma verborü in textii quàm maxime commendata.
Cum mens] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in omnibus fcriptis facris amp;
prophanis pracipua diligentia quaerenda eft propofitio principalis,feu flatus negotij : itain hocar-ticulo conflituenda efl certa propofitio,quse nos docet deremifsiO' ne peccatorum,leu de modo iuflificationis. Nemo autempoteftdi-lèrtiùs amp;nbsp;rotundiùshanclèntentiam enuntiare, quàmPauIuSjqut Rom. g, vt meminiftis, fic inquit ; luflificamurgratis, gratia ipnus per redétionem,quaE efl in Chriflo Iefu,quem propofuit Deus pro-pitiatoreminfangiiinefuo perfidem. Hæc efl principalis propolt-lio,quam Paulus confirmât capite 4 teflimoniisMoyli amp;nbsp;Dauidis, amp;nbsp;aliis quibuldam argumentis. Expendantur autem ponderaver-borum,amp; fingula appendantur adlibram,lèu ad cakulosvocen-tur. luflificamur, ideft,habemusremilsionem peccatorum,repit-tamuriufli coram Deo,fumus reconciliati Deo,amp; accepti ad vitani »ternam.quomodo.?gratis,id efl,fine noflra dignitate,finenoftro merito,non propter vllam noftram virtutem, aut qualitatem, fine fitcontritiojfiuediledio, fiuealiaquæcunquevirtus.Nonenimliçe particuiaexcluditprxfentiam 31iarumvirtutum,lèdmeritum. Sequitur, Gratiaipfius: hxc tertia particula montrât nobis fontein huius
-ocr page 373-BXPLICATIO T8XTVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;57
Huiusbeneficijjfcilicetimnienram amp;nbsp;inenarrabilem mifericordia Öeijdequadiciturloban.j-.Sic Deus dilexit mundum amp;c.Et EpheC l iGratiafaluati eftis,nonexoperibus,nequisglorietur.amp; pfal. tjo: IQuiaapudteeftpropitiaiio-. Item, apud Dominum mifericordia, |amp;copiofaapudeumredemtio Sequiturquartaparticula , Perre-iemtionem ,qux eft in Chrifto.Cur fit mentio redemtionis? Vt fcia» quot;msnobisremitti peccata propter obedientiam amp;nbsp;meritum Filij bei. Etfienim gratuita eft remifsio peccatorum ,quöd attinet ad quot;oftraoperaóc mérita,tarnen non remittuntur peccata fine perfo-lWone pretij xquiualentis, quod Crxci vocant autjov feu amp;roxv-lwiv:eft quidém Deus mifericors, fed tarnen etiamiuftuseft. Ibjiareficutimmenfafuamifericordianon potuit videre aeternum pvniuerfaleminteritum generis humani:ita propter iuftitiafuam ’ Wulauitcompenfationemamp; par pretium,pro noftracontumacia I ^inobediétia. Hoc pretium cum nee angeli,nec homines,nee vUa ^'satura perfoluere poifet,Filius Deifaftus eft redemtor, perfolués l’onobishocpretium,amp;quidem,vt poftea inquit Paulus,infan-iï^ine fuo.Hunc dlcit propofitum effe. Cur vtitur verbo propofuit? iWemconfilio.quo fenex Simeon inquit Lucx x: Quia viderunt iMimeifalutaretuum.quodparaftiante faciem omnium popu-pum,lumen ad reuelationem gentium, amp;gloriam plebis tuxlf-ygt;dquafidicat,Quodlatet,ignotum eft,ignotinullacupido.Quare f i'eneficlum redemtoris effet ignotum generi humano , nemini Wumprodeffet,nemlnifalutem amp;nbsp;confo’ationem afferret. Pro-Wiitigitur Deus,amp;palàmreuelauit redemtoremgeneris huma-’'’,'npafsioniamp;refurreftione,amp;pofteainmifsione Spiritusfanfti, p'ncoHeftione Ecclefix,qux fitper Euagelium amp;nbsp;vfum Sacramé-prura,SedcurnominathuncMediatorempropitiatorem,feupro-Ifcatonu? AlluditPaulus ad typum de area fœderis, amp;nbsp;de propi-V«orlo.Exod.i$; Arcafœderistegebatur propitiatorio, quod erat bigt;ulaexfolidoauro conflata,Gnevllaadmixtioneligni.Hçctabu-pauteategebatarcam,amp;nominabaturpropitiatorium,quiaDeus P'omifer at,fe veile ibi propitium effe, amp;nbsp;ibi exaudire preces homi-' ^m. Erat autem illatabulaiypus Chrifti ,fient enim propitiato-'quot;imtegebatarcam,amp;quidemarcamfœderis,inquaerant dus ta .MsDecalogr.itaChriftuseft noftrum vmbraculum amp;nbsp;tegumen-fi'gt;in,defendensnosaduerfusxftumirx diuinæ,neabfumamur in-pûdioirxamp;poens.Poftremô additur claufula omnium maximè 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yy Î
-ocr page 374-358 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DEIVSTÏFICATIONB.
neceflaria de fide, vt nos doceat de applicatione gratiæ amp;nbsp;redemtio-nis: Perfidem inquit, quafi dicat, Niß tu fide appréhendas gratiam nbsp;nbsp;nbsp;•
Deiamp; meritumChrifti,fruftràtibipra;dicaturEuangelium.Qu3re vtfias particeps gratiæ Dei,amp; beneficiomm Chrifti,applicanturti-bi hæc beneficia fide,nondileftione, aut fpe, quia fpes non accipit præièns beneficium ,ièd expeftat futuram liberationeip ; dilectio non accipit beneficia Dei,(èd reddit aliquid pro modofacultatuni' Hxc ideotamprolixè c5memoraui,vt vobisinculcem verba Pauli, quibusnihilpoteftinhacmateriadicirotundius, difertius amp;nbsp;li- nbsp;nbsp;nbsp;jj
Tribunis] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liuiusli.9.decad.4:CatoMa- t,
jorCen(brius,ciun vrereturglo ria Scipionis,vtomnes natura fiimus fuperbi, amp;inuidi, alij magis,
alij minus,incitauitTribunosPetilios,vtaccularent,veIpotinsal-
latrarentScipionem,amp;obiicerent ei hoc crimen , quod non bona
fideretulifletipoliaCarthaginisinærarium Reip.ideft,acciiraicnt
cumpeculatus. Scipio nihil aliudrefpondit ad has C31umnias,nifi
hoc vnum:Hodiernus dies nos admonetde viftoriaaduerfusHan-
nibalem.quarequivolunt,afcendantmecumin Capitolium, vu-
Hebrxis] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Habetis exempla huius fi- 11
gnificationis Matth.ii.’^xver- k bistuis iuftificaberis, ideft,iuftus pronuntiaberis. EtRosn-^'^^j it dores Legis iuftificabuntur, id eft, iuftipronuntiabuntur. amp;nbsp;spud Elàiamçap.5: Væ,quiiuftificatisimpiura,id eft,iuftumpronuntia-tis,abfoluitis.
ExfW/gt;Z«] * . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11
VtRom.j.-Iuftificati langui- Paulus interpretatur'Rom.ï 'j-ne,ideft,reconciliati permpr- vocabulum iuftificationis per tem eiüs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vocabulum reconciliationis.
Quanquam] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæcduofimulfunt,necpof- ^
funtfeparari,grati3,amp;donüper y, gratiam,id cft,remißiopeccatorum, de donatio Spiritus fanftrke j tarnen
-ocr page 375-sxptrcATiOTEXTva nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;555
tarnen dint Jiftinguenda, Remißio peccatorû ordine naturae prior elidonationeSpiritusfanfti,eciamfi tempore fimiilcocurrunthxc duo benehcia.Orcus Solis eft ordine naturae prior quam dies, amp;nbsp;ta-menhaecduo ßmulfiunt, ortus Solis, amp;nbsp;initium diei.
Comirantur] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ordine naturae.
frimum quirit remißionent] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V t Dauid plat 51 orditur Eia
precationem àpetitionercmiù •ionispeccacorum,Milèrere mei,Deusamp;c. pofteapetit donum P5rgratiam,ideft,Spiritum fandum. Sic Luc 48 publicanus pre-Wtur: Domine,propitius efto mihi peccatori. Et Petrus Ad. 1 in-luit.Baptizeturvnulquifqucveftruminnominelefu Chrifti, in '«mifsionem peccatorum veftrorum,amp;accipietis donum Spiri-***’ fandi. Hxc omnia con-?iTiiintaddidum Pauli Rom. Primum amp;nbsp;præcipuû bene-I PerChrirtum habemusgra- ficium, de quo angitur noftra ''gt;•!)jideft,remißionem pee- confeientiainpauoribus,invi-'«oriim: amp;donum per gratia, taamp;morte.eftremifsio peccato-‘lt;Jeft,Spirituinfandum. rum.Quanquamigiturinpreca tione Dominica petitio de re-®'ifsione peccatorum ponitur quinto loco, tarnen eft prxcipiia pe-''tio in tota illa precatione.Quando incipis precari,cogita omnium Fgt;'imiimderemifsione,dequiquidemamp;; Patris appeUatiote mo-“euficarticulus,Credoremifsionem peccatorum:eft praecipuus in '“to Symbolo. Ad h unc articulum referuntur S acramenta, Baptif-'»us amp;nbsp;Ccena Ooraini.
Defide.
Heefunt inter fe contraria amp;nbsp;oppofita: luftificamur operibus,lt;Sc, I'iftificamur fide. Sicut Paulus clarè proponit hanc «m'5-jrn', Gah ‘■$iiuftificamuroperibus,Chriftusfruftràmortuuseft.
gt;leiiatorem fro nobis] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftus non tantum fuit
Mediatorinpaßione, led nunc luoque interpellât pro nobis,amp;meritumfinim nobis applicat, ^tRom.8 dicitur.- Qtiiledetaddextram Dei,amp;interpellatpro no ws.EtHebr.7;Sempcrviuens,vtinterpelIetpronobis.
-ocr page 376-360 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BE iVSTiriCATTOm.
Canifiusprinceps lefiiitarum, vel Efauitarum, fcripfit Iibelloî, in quibus affirmât, Chriftum tantum fuiflemediatorem tempore pafsionis: amp;hocideofcribit, vtpofsitornare inuocationem mor* tuorum.Si enim Chriftus iam non eft mediator, vt fingit Canifius, fequitur, quxrendos efle alios mediatores amp;nbsp;interceflbres, id eft, fandos. Nos verô confirmati teftimonüs Scripturx, agnofcamus Dominum noftrum non tantum fuifle mediatoré exiguo illo tempore paßionis, led fuifle mediatorem à principio generis humani poft Iapfum,amp; deinceps manfurum vfque ad finem mundi. Sicpfal. ftodicitur: lurauit Dominus,amp;nonpœnitebiteum:tu es facerdos in sternum,(ecundumordinem Melchifedecb. Eftautemfacerdo-tis officium non tantum docere populum, fed etiam pro popu!o o-rare,ficutfecitleremias, amp;omnesfanfti dodoresin Ecclefia.Tefti-monia verö Paulifunt Rom. 8;Qui fedet ad dextram Dei, amp;nbsp;inter* pellatpro nobis:id eft, applicat nobis fuum meritum. EtHebr.7: Semper viuens,vt interpeller pro nobis. Alijfacerdotesmoriuntur ftatutotempore,fed hiefacerdosTemper viuit, vt pofsitfemperinterpellate pro Ecclefia,hoc eft,applicare ei fuum faerificium amp;nbsp;mentum.
Chriftus eftinuocandusvtroque modo, primiim, vtdatorbo-norumvnàcumPatreamp;Spiritu fàndo,deinde vt Mediator Dei amp;nbsp;hominum,ficut Paulus eum appellat t Timoth.2.
Correlat] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EftphrafisDiaIeftica.Corfe-
■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;latiuafuntpateramp;filius,domi-
nusamp;feruus.Vno nominato,intelligitur alterum. Quamdiudu-rat relatio,alterum fine altero effenonpoteft. Amorhaberftcor-relatiuè ad rem amatam. Siquis puellam amat, pueUaeltobie-dumamoris. Sic in rebus lpiritualibus:Fideiobieduraeft Chriftus mediator,propitiator,redemtor, Adhunchabetfe fides corre* latiuè. Omniavocabula affeduum funt relatiua lècundum dwi, quia habent refpedum adfuaobieda,qux funt cauflae vets afte-duum.
üeenoruntpauores^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Siracides: Qui non eft ten-
tatus, qualialeit'Sicdodrini de remifsione peccatorum non inteHigitur fine exercitiis pœni-tencixjinnocationis, amp;patientix.
-ocr page 377-BXPLICATIO TEXTV | nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;361
telle Petro,fignificat afflidionem vel tentationem. Sicut ergo auru Vel argentum igne probatur: ita fldes.inuocatio.patientia exercen-turrebusaduerlïs.ApudSenecam inquit Hercules; Tolle imperia dura,quidvirtuserit?Et alibi ait Seneca;Tamen per iplas lucet ae-rumnas decus. Vircutes non confpiciiintur in rranquilbtate externa corporisamp;facultatum:fedexcruntfuame£ficaciamin concurfu calamitatum.
InfeoCijmn/fo] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;Finis totius Symboliamp; hi-
ftorix de Chrifto eft articulus. Credoremifsionem peccatorum: polka fequitur refurreftio ad vitam xternamadeo Petrus in-
lt;iuit i Petra : Finis fidei nolhx Daoperara , vt Spiritus tuus «ftfalusanimarum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;viuat propter iuûitiam: corpus
quan qua mortificatur propter Peccatum,tarnen refurget fuo tempore. Qui te finxit ex luto terrx, isnullo negotiopoterit te refingereexterra.
Attu^
Varium amp;nbsp;mutabile fempet vulgus.
Cicero pro domo fua.Tnimperita multitudine eft varieras amp;nbsp;inconftantiajamp;crebra tanqua tempeftatum.fic fententiarum -Nullius hominisbeneuolen-tommutatio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiaconfidédum eft, quiaomniu.
hominum,fummorum,medio-cr'ium,amp;itifimorumvoluntatesrunt mutabiles. Quidam venitad
■ Principem FridericumjSaxonix Eleftorem, amp;nbsp;citauit claufulam
1 pValmii46 ,inquiens,fcriptumeft,Noliteconfidere in Principi-
1 bus. Ibi Dux fapiens, amp;nbsp;non imperitus leftionis pfalmorü:Tu,in-
1 quit, nonimegrècitasverbapfa'mi,lequiturenim,Infiliis bomi-
1 num, in quibusnSeft falus,quad dicav.Pfalmus non tantum loqul-
1 tur de aularum amp;Principumgt;fed de omniumbominumbeneuo-’ lentia, qux eft incertifsima.
Si doftrinade articulo iuftificationis manliffetintegra amp;nbsp;inuio-btafuperioribus aliquot feculisin Pap atu,nibil iam opus effetbac Grammatica diligentia,qua deelarantur vocabula fidei, gratix, amp;nbsp;Iuftificationis. Tam enim effent notxeorumfignificationcs,quim •nabisnotifuntnoftridigiti,'fedEccleffainter barbatos oblita eft
ZZ
-ocr page 378-36i-
DE I V S T I ip I C'A T I O N 8.
fuifermonis.Quarenuncquidemvaldeneceflaria elthxc aiugc» tiaGrammatica,quxdeclaratnatiüamvim amp;nbsp;fignificationemcuquot; iufquevocabuli.Curautemin appellationefidei,diuerfarum Im-guarumphrafis,tamprolixeinlibelloD,Philippiconferaturamp;de-claretur,occafiohxc eft: Sophiftx,Eccius amp;nbsp;fimiles in Papatu,oppu gnantes noftramdoftrinamdeiuftificatione,quxruntelufionescS Grammatica,lt;Slt;dicunt,necinHebraica,necinGrxca,vocabulum fidei vfurpariprofiducia,fedcontendunt, haevocetantùm ßgnih' cari notitiam hiftorix.
In Philippicis] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Philippus fuit pater Alexao-
dri Magni. Is ccepit opprimer' libertatem Grxeix: quare Demofthenes amans libertatis, hortatoy fuit fuis ciuibus,vt bellum gererent cum Philippoamp;Macedonm“’' Hinc eft nomen Philippica. Cicero eodem nomine appellauitfWS
inueftiuasin Antonium. oAXstJ
Apud Grxeos duplex eft fæ cietas : vna defenfiua, altera o ' fenfiua. Defenßuavocatur «yu/z/zajj^/a.ofFenfïua èitiJLd-^m. HscyO' cabula üpe occurrunt in hiftoriis. Rem vero ita inteHigite Aut cijfaciuntfœdus interfetantiimdefenfioniscauffaaduerfusconi' munem hnftem;talefœduseffedebebat inter Principes Europa:^® traTurcas.hxcnominatur(ru/z/x«i;i^(Ä,Alij vcroconfaderatiK'®/ ci j fimt obligati ad inferendum bellum fine excep none,fiueaini'
- cis,fiuehoftibus.Hxceft^/aa;)^i*.
’ Pififtrato] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tvranno AtticoPil’*^‘'j'quot;^‘^
Solon fueruntcollegï'^ Pififtratus effet amansImperij,oppreßitpatriam tyrannise. H cefsitSoIon.amp;peruagatuseftmagnam pattern orbis terri.®®^®' gereturlpeAare leruientem patriam. Cvlmautem initioPi”* rat agitanti tytannica Confilia refifteret,amp; interrogaretur, quäipe tr -tusidfaceret,relp0dit,Senefta. Fithuius apophthegmatis mendo apud Ciceronemin Catone : Pififtrato quaerenti, qua tandem lp® fretusfibitamaudaAerobfifteret,relpondiffe Solon di(jitur,Sene-
Aute.
Definitiofidei}
Fides in Ècclefiatriacomplt' Altur, notKiam,aflenfum,amp; n* duciiHP
-ocr page 379-EXPLICATIO TEXTVS nbsp;nbsp;nbsp;S^Ï
•ïuciam.Notitiaeftinitiumfidei,iuxtaperuulgatumdilt;Siim,quod feftèhuctransferturamp;accommodatur,Quodlatet,ignotum eft,i-I gnotinunacupido.Item.Omnisaffeftiiscomitaturnotitiam,quae I inonftratobieftum.amp;haïcnotitiaeft cauffa, fine qua non. Sicut e-■linivifionon poteft fieri,nifi in medio illunainato, fiue aere, fiue a-4^2; nam in tenebris nihil cernitur: ita fine prxcedenti notitiamó-ftranteobieftum,nullus exiftit in corde aflteftus. Tu non amas ho-minemignotum.Non amas aliquamin vrbeConftantinopoli,qua ’'onvidifti.necdeeaaiidiuifti vnquara. Ergo notitia eft primum (^quafifundamentumamp;initiumfidei. Akerum eft aflenfus,quo ’nipleftimurtotamhiftoriamdeChrifto ,imö omne verbum Dei generaliter loquendo,amp;inhoc verbo velut gemmam ipfam pro-mifsionem de Chnfto.Nonenimfatis eft,nollehiftoria, nifi etiam ‘'ffentiarishiftorix amp;nbsp;verboDei.Hxc verö duo nondumfufficiunt, riliaccedattertium,videlicetfiducia,quK eftaffeóius in voluntate amp;corde, de quo dicit Auguftinus: Credens feit fè credere,id eft, lèn btconfolationem,pacem,tranquillitateminfuo corde. Et Paulus 1'nquit Rom.S: Spiritusfanftusperhibet teftimonium Spirituino-ftro,qubd Gmus fili j Dei,óc clamat in noftris cordibus, Abba Pater.
Deinde in definitione fidei non fruftra nee temerè dicitur, Vni-Ueefo verboDeinobis propofito,quia fides eft tota copulatiua , id «ft.ampleftituromnesarticulosfidei.NecelTeeftenimomnes arti-£ulosfideiitaretineri,vtnullum ignores,nee vlli contradicas,vt, Nonfatiseft,tecreder«quödChriftusfit natus ex Virgine,amp; pro nobispaffusamp;refufcitatus,nifietiam credas,eundem Dominum amp;redemtoreme(reEiliumDei,Patricoxternum amp;nbsp;coeffentialem, vtSymbolumNicenum loquitur. Si enim vnum articulum reii-C’as,nó prodeft tibi reliquum Sy mbolum. Quöd autem fides fit tota copulatiua,teftaturpfal.U9, qui eft régula rtudij Theologici.Sice-niminquit,Tuncnonconfundar,cüm refpexeroad omniaman-I datatua. Et Exod.i i fcriptü eft de agno maftato in P afchate.totum 1 agnumcomedetis.Hictypus fignificat totam doftrinam de Chri-
ftorecipiendam efle,non aliquam tantum partem. Dicam vobis a-liamquoquecauffam,curfidei tribuaturaffentiriomni verbo Dei nobis tradito, vtfcilicet moneamurin interpretatione verbi infti-tuédameffecollationem partium Scripturxlacrac,neque vm clau-fulscalumniosèitainhxrendum effe,vtnegligantur cetera ex qui-
1 bus petenda.eft neceffarip explicatio loei vel figurati ,vel obfçu-
ZZ Z
-ocr page 380-564; D B 'l V s T I F I C A T 1 o N E.
rioris. Fueruntquidamphanatici homines ,qui à Grxeis apellan« turw3^jai;r6/zopip«Talt;,qiiiaffinxeruntDcoformamhumanamcor-poralem,amp;interrogaticurita(èntirent, refponderunt,QiiiaScri-ptura fiepeteftatur,Deum habere oculos, aures,pedes,manusamp;c. Oeumambulare, federeamp;c. Ergo magno confenfu Scriptura nos conuincit,vt itafentiamus , amp;nbsp;piaculum magnum ell,difcederel proprietäre verborum. Hisrelpondet Theodoretusinquæftioni-bus Geneftos, Verte,inqnit,paginam Scripturx,amp; leges in altera fa de hxc verba lohan. 4. Dens eft Spiritus.Item, Deus eftvbique,nul-lo loco continetur,eftinfinitusamp;immenfus.Ergo non poteft ei af-fignari amp;nbsp;attribui forma corporis humann Quod enim cxlum, aut qux terra poflec capere brachia Domini, pedes Dei, caput Dei, it Deus efTet moles corporeafideo opuseftin ftudio Theologico col* latione Scripturarum.
Adeóqueamp;promilsioni]
Promiftio gratix,vel promii-fio de Chrifto eminet.in total Scriptura,tanquamgemmainfignis. Vt igitur magnifacimusan-nulum aureum propter gemmaminfertam, hc merito magnifad-mustotam Scripturam propterpromifsionemdeMediatore.Na« line hae,tota Scriptura non fufficit ad falutem. Ergo nó qusrarous infacris literis hiftorias tantùm,vel Legem, fed omniumraaxiffl^ promifsionem.
Euripides Helena: Sapiente TÄffl^»i(/»} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diffidenria nihil eft hominibus vnlius.
SwippoF^^’aT/nttrïKéririfihr^Mfl’z^zwTjfor CpuTotf.
Candor eft virtus vicina veritati. Verfatur autem inter duoextrema, inter ftultamcredulitatem, ócfiifpicacitatem,feucaltin)niagt; Vocatigitur Euripidesfapientemdilfidentiam,ipfum candorem, quineceftftultècredulus,neceft lulpicax. Stultacredulitas omnia approbatfineprobabiliratione:£contràfulpicacitas vbiquemetuit inlidias,vbinullxfuntinlidix.Ergo quipoteftdiffidentiamfiemo-derari,vtfugiatftultamcredulitatemamp;fulpiciones,velcakimnias, is eftlapienter diffi dens,id eft,eft reuera candidus, Cum difto Eu-ripiJiscongruit Salomonisfententia:Leuiseft,quiftultècredit.
Significant firmifsimas pro-bationes
-ocr page 381-E X P t l C A T I a T E X T V $ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J^:
^tioneï apud Rhetores.
! Qyxrendieft^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îuxtaregulam:Verba funtin telligenda de fubieda materia.
6f«i7xh çr/pf J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Moriturfides: pullulât feu flo ret perfidia.i. Fidelitas periit.
FrancofurtïadMœnum,in quodam pariere domus,piftaeftvir-?^incula,contexens coronam ex Teucrio. Et additus eft Germani-'■Js rythmiis,à multis celebràtus: 3e kntjer je lieber ilt;^ binak «n/©euntrew mb w«r^èiti|l worben Hein.Quód multi boni ''rihoctemporemagisamantfolitudinemôclatebras.quàmG^da-*'ia,qui tarnen natura non abhorrent ab hominum congrefsibus; '’iiflaeft,qiiia crefcit malitia hominurn, amp;nbsp;perfidia : contrà euane-^it tides io amicitia.
- ÏNver^iGwo] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EuripidesOrefte: Barbarus fadus es diuturna couertatio-
ne inter barbares. Vox Tyndari ad Menelaum.
Menelaustotum decennium commoratus eft in caftris ad Tro-* '’m.Deinde expugnata Troia, aliquot annos confumiïtin peregri-’3tione,priurquamdomum reuerteretur.Cumigituriamreduflet '’’patriam,Tyndariis focer ficcompellat redueem generum: Tu, quot;gt;(luit,MeneIae,non es Graecus,iicut antea,(edes barbarus fadus. Iilemaccidit Ecclefix inter Sophiftas, Thomam, Scotum, Occam 4alios. Ac nifi Deus repreflerit fadionem Flacianam,qux amat n» lUmgenusfermoniSjamp;deinduftria vitat phrales amp;nbsp;verba vfitatat Iiäud dubiè importabitin Ecclefiamveram barbariem, amp;nbsp;nouun» jenusdodrinae.
Hacexplicatio] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rn cap. 4 ad Rom.Paulus in-
ftituit confirmationem princi-fdispropofitionisde iuftificatione, quód videlicet fola fide firn us ''ifticoramDeoper Chriftum. Etfiautem vtitur multisargumen-'5quæalij aliter diftinguunt, tarnen hoc eft praecipuum,,amp; quad J tirniamentum amp;nbsp;fundamentum totius negotij:oportetpromifsio-quot;snigratis nobis,leu refpedu noftri eflecertani,ratam amp;firmam; Wfieretnobisincerta,irritaamp;inutili8,fi pendcret ex conditione kgis.vel quod idem eft,ex conditione noftrorum operum amp;me-’ttorum. Ergo promifsiogratis non eft conditionalis, fcilicetpen-
Z2 J
-ocr page 382-JÓ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE IVITJH CATION B.
dens ex n oft ra obedientia,feu portulans nortram obedientiamjan-quamcau(ramiuftificationis,fèdertgratuita,idert, gratis daturpro- ^c pter Mediatorem;fedhoc donum non potert apprehendialiter,nili nbsp;nbsp;*lt;
fide,qüianoneftahudinftrumentum,quo poßimus hoc bénéficié ampieAi,nifi fides. ’
CermJ
- TÄupo^opict eftjaftentirivetbo Dei amp;promißionijnecauelli propter contraria.q u« ratio oftendit.
Rom. J : luftificati fide,pace nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sicutprius argumentum fu-
habemus] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rn itur ex prædicamento relatio-
nis,à natura correlatiuorumd» Secundum fumitur ab erteAu,id ert,abexperientiafpirituali.
Paccm]
tranquillitatem cordis,con-fcientix, confolationein oppo'
Tembilius /ïgnum ira Dri] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mors Filij Dei eft fpeculu®
irx amp;nbsp;mi(èricordixDei:irsfl^*' dem,quiahocteftimonium fuperatomniaaliafignairxDeiA“' iufmodifiintdiIuuium,deletioSodomæ,inceritusPharaoniS)ex-cidium lerofólymxamp;c. Milèricordia verö, quia, vtGaL2 P^ulus inquit: Dilexitnos Chriftus,amp; tradiditlèipfumpro nobis. Et
Rom.8.-Quinonpepercit proprio Filio, led pro nobis omnibus tradiditillum,amp;cum eo o-mnia nobis donauit.
Sicutidem Sol liquefacit «* ram,amp;induratlutum; itapaß’® Chrirti alios terrefacit,aJ*lt;’5^‘’ï’ folatur. Impiis eft fign 5 i*quot;* ''’ amp;nbsp;cauflahorribilispa^°''’®’7' diciturapud Zachariah rö, amp;nbsp;omnibus credentibii5,e
• quot;it b, ’is
’o
'll ft is
tt f
fignum m iftricordiæ, amp;nbsp;quidem praecipu urn tertimonifi: ficut Ps“' lusinquit,Quidilexitme,amp; tradiditfeiplum promejtatuquoqi'’ dicasverafide.quamuislanguidaamp;imbecilli. Qui medilexitamp;f'
« 1 D it
!«/?«{]
quot;Omnisqui] Audet]
Symbolu PauliRom.i. CJ’ j.Hcbr.n.Abacuca.
Efa.iS.Rom.iJ.
Magna res eft accedere'ai*
Deui«'
EXTLICATIO lEXTVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;567
Üeum.maiorcoramDeohberèloqui,maxima eft llatuere, quod «audiaris.Apud Rhetoresnominatur hxc figura Incrementum.
Sedreclamat] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ideo tam prolixè 'difputatur
intextude vocabulofidei, quia lehocaCerrimaeftnobiscumPapiftis contentiodc difceptatio: an videlicetfignificetfiduciam mifericordix propter Mediatoré pro-»iiiræ,an verö tantù m fignificet notitiara hiftorix, qualis eftinho-flibus Dei diabolis,amp; in omnibus hypocritis-
Aftor.tj: Fide purificantur Debet vobis omnibus notit i Corda] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fîma effe hiftoria, quam Lucas
recitatAft.i$. Quidam Phanfxi ' ''olebantvideri eines amp;nbsp;membra Chriftianx Ecclelix. Hi conten-^d)3nt,Gircumcifionem,amp; aliaopera Legis ceremonialis neceffa-bjelTeadfalutem omnibus,nequehomines folafide iuftificari. Ea '«prxbuitoccafiónem cogendiSynodum Apoftolicain vrbe Hie-*o(blyina.In hac Synodo Petrus dixit fentétiam verifsimam amp;nbsp;gra-'‘ifsimam.Qiiid.inquit.tentatis Deum,imponentes iugum cerui-''busdifcipulorum,quod neque nos,neque parentes noftri portare Potuerunt? fed credimus, nos faluari per gratiam Domini noftri bfuCbrifti,ficut amp;nbsp;patres faluati funt : Fide purificantur corda. Q^æratautcmaliquis,vndefitfumtahxcphrafis,Fide purificantur ' Corda. Refpondeo. Apoftoli libenter vtuntur verbis amp;nbsp;phrafibus hophetarum. Dauid autem pfal.51 italoquitur, petens remifsioné peccatorum:Afperges me, Domine, hyffopo,amp;mundabor;lauabis me, amp;nbsp;fuper niuem dealbaborxor m u ndum créa in me,ó Deus amp;c. Quid vocatDauidcor mundum? nihil certè alind, nifi cor fide pu-nticatuni,non Epicureum,non Stoicum, non Academicum , non bemens aduerfus Deum,fedagnofcensiram Deiaduerfus peccata, ‘ amp;nbsp;confugiens ad mifericordiam propter Dominum promiflam. I Hacfidepurificantur,mundantur, dealbantur corda, hoceft,re-' mittuntur peccata,amp;tegunturreliquçfordes,ne incurrant inocules Dei.
Paralipomena]
Quoraodo appellantur libri
Xenophontis , quos fcripfit de rebus Grxcis poft Thucydidem? vocantur çrapaXHTÔ/zera., id eft, 1 reliquix eins hiftorix,quam inchoauit Thucydides. Thucydides 1 defcribitannos a» belli Peloponnefiaci. Durauit auté beUumiUud,
-ocr page 384-36s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE IVSTIFICAT IONE.
quodinterfe gefleriintGræcæciuitateSjannos z8. Quodigitureft prætermifliim amp;relidum à Thucydide, idpoftsa fuis libris perte-xuit Xenophon libris(epcem de rebus Graci e. Sicin facris literis.ft quideftprætermifTumamp;reliâum in quatuor libris Regum,id po-fteafirciruramp; explecurin duobus libris TWTizpitAHTo/asi'wMd ell reliquiarum. Sunt igiturparalipomena, appendices hbrorum Re-gum.
loftphat]
pius iS: felix rex. Innumeri-bilis multitudo Ammonitarum
amp; Moabitarum fecerunthoftilem impreßionem in terra Canaan. Huie multitudini hoftium nequaquam par erat exercitus lofaphat régis. QuaigiturreconfiditfanftusRex ? non humanis prsfidiiSi qux nulla erant,aut perexigua: fed Domino Deo,ciu non eftdiffici' lefaluare.velin multis,velin paucis. Quareciimhotareturfuosnn lites,vt effent forti animo, fie inter ceterainquit,Crédité (feih«* promiftionibusDei, qui perProphetas affirmât,nos fore vidof^® hoftium) amp;fecurieritis,ideft,tranquilli,non pauidi, nonconftef-nati. Eftpulcherrima oratio militaris.
Principale obieélum] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sicut vifus principale obie-
Âum eft lux, fine qua colores cerninonpoffunt: itafidei principale obiedum eft Deus propi-tius propter Mediatorem. Hoc fundamenro iado, alia bona, Fidei.quæeftoculuscreden-qux fiant in magna varietate, tiscordis,duofuntobieifta petiamp;expedaripoffunt. cipale.fummum àpr^np^ eft Deus clemens,prop'f'^5gt;æ'' fericors propter Chriftum Mediatoremipofteainfinitafuntobie-ftaminùsprincipalia,vtpanisquotidianus,amp; muleaalia.
Vtile efteonfiderarij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eft infignis régula interpre-tationis Scriptur«.
Sicargumentor ; In cap. 15 Genef nullafitexpreffamentiore-mißionispeccatorum amp;nbsp;reconciliationiscumDeo.
Ergo Paulus non redè accommodatdiftum,Credidit Abrabam Deo amp;c.adconfirmationem artieuh de iuftificationc. SicargU-mentancur Papifta:,amp;feriblicargumétancur: Quid poffumus,aut • debemus refpondere ad hanc obiedioncra valde fpeciofam, pop«'
-ocr page 385-EXPLICATIO TEXTVS;
309
^‘ora CSC pUQUbiiem,quæ muitis facit hicumf Relpondeo breuiten *^«itextus in eo loco nihil dicitexprefiède remilsione peccatorui ‘äWenintelligenduseftiuxta hanc regulam æternam amp;nbsp;immota, ! J^odvidelicetomnibusaliispromifiionibus fit inclula promifsio ’* remifsione peccatorum. Ideo enim alixpromißiones traditas “öt,vtnos cSmonefaciant de promifsione gratix, amp;nbsp;fint occafio-^«exercédx fidei de remilsione peccatorum. Hxc non poffunt ne-?in,nifi ab infanis amp;nbsp;furiofis.
Mw«/o] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 Merces phrafi Scripture fi-
gnïficat non tantùm premia, ^iletiamfiicceiriisamp;felicitatemin vocatione. Promittit igitur ysusAbrahxnon modódefen
' Jonemamp;premia in hac vita amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Abraham no tantumfuitdo-'*türa,lèd etiam Felices fucceC ftorEcclefi«,(ed etiam bellator, ®gt;* gubemationis Ecclefiafti- vtteftaturcap.i4Genei;amp; ceco-'æ.politicx,amp;œconomicx. nomus. Suftinuit igitur tripli-cem gubernationem, Ecclefia-‘''cam,politicam,(Scceconomicam.In hislaboribusommbuspro-'quot;ittit eiOeiisfucceflus. Sicutautemnullamaiormilèriaeft.quèm 'ifelicitas.fic magnum ornamentum virtutis «Sc pietatis eft, felici-'winrebusgerendis.
quot;‘saoVctirfr] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ cTos-ÄiT/rfignificatquiddani
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verèfubfiftens,non euanelccs:
'^8opropcrlóna vfiirpatur in articulo Trinitatis.Eadem vox mc ’icaphrafi fignificat feces in vrinafubfidentesamp; conlpicuas. A-Mphilolophosopponitur th «/y^aa-Bpd eft,lpeciei,vtnubes eft ‘’^0r«ia-/s-,arcus4/zi!)Ä9-zr.-Poftrem0apud Paulum amp;Polybium fi-^ificat fiduciam,vc Hcbr.3:Participes faddi fumus Chrifti,fi prin tipiumfiducievfque ad finem firmum retinuerimus. EtPoIy-, l^iuslib.d de Horatio Coclite: Non ficrobur,vtfiduciam ipfiusamp; ’iidaciamhoftesmetuebant.
Aliqui eruditiores] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui retinuerunt fundamentum, vtAuguftinus,Ambrofius, Sernhardus: amp;nbsp;apud Grxcos,Bafilius, Theodoretus, Chryfollo-®ms,amp;multi alij.
DeSpirituamp;literaJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.cp.Nullus liber in Augu.
aaa
-ocr page 386-370 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»E IVSTÏFICATIONB.
tyroni Thti^
ftinotameft vtilis, quàm liber de Spiritu amp;nbsp;litcra, logix.
Meliùs inteUigi vex Eaangelÿpg- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luxta didum Failli l Cor.
teß] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4: Regnum Dei non in iermo-né,led in virtute confiait: So monemvocat otioßm Ipeculationem amp;nbsp;dilputadonem deo'o-d:rina cxledi/virtutem appellat experientiam fpiritualem pauo-rum amp;nbsp;con folation urn in vera pœnitentia, in vera inuocationft in patientia^denique in media morte.
Quiliu/canqueverbii] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cicero: Rebus inteUeifMsji» ; verborum vCu faciles lîmiis.
■ Rcßcium] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcilicetmeritoamp;efamp;cacii'
Tu non Colas eras, fed hibli nbsp;nbsp;j
Vna] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tibi adiudum interpeUatoreffl, / intercedbremFiJiumDeij/icredis. i QubdobneiuntJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aliud eft di/putare de copUquot; ^ Iationevirtutum,ahuddecoa- 1 Colationenecettariainpauoribus conCcientix. Qyando expaueCcit j conCdentia coram iudicioDei,nonquarit, quas babsat virtuos, ! CedquxritfCaróiquomodo habeatpropitium beam.
SuntvocabulaabCohttaiqui-quot; Relatiua fecundum dicij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus adbxrét reCpeäus, vt ainoff Cpes,tides dcc.
P^i^H] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom. 9 : Ómnes bypocntie ),
Caa opinione amp;nbsp;imagination«
CalCa dcinaniCedlantur Legern iuliitix,valuntelTe dcvidenniHknó tantümcotärnhominibasTedeiiam corarh Deo. Sed quidaccidit ^; j eis ?Hoc quod Paulas dicit, Ad Legern iuditix nunqüamperue. fi niunt,qiiia noncedam viam quxranr,ducentem ad iuAitiam. E^ ; ( autemjvnica via Chritius, vtipCe inquir, Egofum via, veritas amp;nbsp;vica dcc. Siquisab hac viaaberrat, is fortunam inuocet, vtdiciCth let. Si vulcisreüèintelligeredidium Pauli, proponite vobisexemplum PharUxiapudLucam i8:NónneiIIe(è£tatuciußieiam Legis, inquiens, EsobisieiunoinCtbbathodcc. SednonperuenitUleiai-
-ocr page 387-f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s X P t I C A T I o T E X T y s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;371
Èrliomo ad Legern iuftitiæ;fed publicanus,qui dixit,Domine,pro-pitius edo mibi milero peccatori.
gH/cfw] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Veteres redè dixerunt: Fi
des e(t virtus apprehenfiua amp;nbsp;lt;tUÎetatiua,ideft, fides eft vnicum inftrumentum, quo fit appli-^«io promifsionis gratis amp;nbsp;beneficiorum Chrifti ad fingulos «edentes,amp;hxcip(à fides affert paccm amp;nbsp;tranquillitateni con-fcientix.
Omnium articulorumnetitia] Neceffe eft fundamentutn ita teneri ,vt nullus articulus fidei penitus ignoretur.aut ne contrarium afleueretur.
*'iamp;falusnoftra. Suntautem multae dubuationes in animis etiam ^^nftifsiinorumhominum.fedtamenillas dubitationes vincuntur ^«e,ne affeueretur contrarium.
Fin»]
i.Pctr.t- Finis fidei cft falu» animarum.
Corpus erit cornes anims in refurreftionc.
Dc vocabulo Gratiae.
Sine mof« ditti»«3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Philofophi dlfcernunt he-
toicam virtutem à communi difdplina,vt Cicero in 2 de natura deorum inquit: Nullus vnqua fiiitvirmagnusfineafflatu di-dno. Et Seneca; Nulla magna nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De beroica virtute difputat -
VutusfineDeo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Arittotelesiny Ethicorum,vbi
citatverfumHomeri, quepro-nuntiatPaterPriamus de filiofuo Heftore ,qui verè fuitvirheroi-tüs;Tu,inquit,mifilijvideris raihieffefilius,nonalicuius hominis, fedipfiusDei.Verèigiturheroicimotusfunt opera Dei rara amp;fin-Sularia,ficut gemma funtrarx, amp;nbsp;tarnen difcernatur beroica vir-tus in Alexandra,à motibus Spiritus fanéti in lofepb amp;nbsp;Daniele.
1 ,No«(tsvirfKf«4 Sfintu faniti^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Semper aduerlàntur ver#
aaa 2
-ocr page 388-Î7î
BB IVSTIPICATIOWH.
(èntentixdeiuftitiaficlei.duogenera hoftiumjPhanOciamp;Enthii fiartx. Pharifxi contendunt,difciplinam (nam efie meritum re-mißionispeccatorum,amp;iuäitixcoram Deo, fient Pelagiani, Pa-piftxamp;monachi docent:Enthufiaftx voluntcxcellere,amp;dicunt (eiuftos ede fiia noui täte amp;nbsp;afflatibus. Quanquam autem in corda credentium efFunditur Spiritus fanétus, qui inchoatin nobis nouitatem,(êu nouas virtures congruentes cum Decalogo, tarne in infinitfi anteferenda eft obe-dientia Mediatoris (anérifica-tioni,qux fit in nobis, iuxtadii dum Pauli Rom.5 .- Pervnius obedientiam iuftiftcamur. ri(aeimi(centesphilofophia doârinæEcclefiæ, nihil plurisfaciunti amp;nbsp;nihil magis mirantur ^tjUam difoplinam humans rationis HoUC contendunteflemeritumvitæxternæ amp;nbsp;remifsionis peccatoruni, amp;nbsp;propter hanc fomniant, (ecoramDeoiuftosefTe. Enthufiaftaf» reieéladi(cîplinarationis,dequaglorianturPhari(æi,voluntexcel-lere,amp;iaftitantafflatuS;(èuraptusdiuinos, Etfi autem verum efi» virtutes accéfas à Spiritu fandolongè antecellere difciplinx ratio-nis,tamen(empermanethxcpropofitioveraamp;iminota:Nonpro-pternoftras virtutes,line àratione,fine à Spiritu fanâoexcitatas.m hacvitafumùsiufti,(edpropteraliamcau(ram,quæeft obedientia vniusmediatoris,dequadicitur Rom.^ : Sicut pervnius Adxino-bedientiamomnesfunt fadipeccatoresritapervniusobedientiaoi multi iuftificantur.Ergoteneamushocaxioma Theologie*””' ? infinitum anteferenda eft obedientia Mediatoris fandihcat'O”’» qua: fit in nobis,omnibusvirtutibHSamp; motibus, qui innobisext-ftuntdiuinitus: quia“nouitas noneft Integra,fedeft contamina** multislbrdibuspeccatoiyamtnoneftintegraconformitas cumLege Dei.Ex parteprophetamus,inquit Paulus, sSt reliquaomniafunt ex parte,id eft,mutila de manca.
Confiderate genera hoftiuffl EccIefix.SemparEcclefiaa duo-bus exercitibijs acerrimèoppu-gnatur:in vnoexercitufimtPha rifa:i,in altero Enthufiafts.Pha-
Plurimùmrefert] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In quo prçdicamentoeft gra
tia ? In prædicamento Relatio-nis.FundamentumgratitEeftipûmifericordia in Deo,deqtiadici* ChnftusiSicDeusdilexitmundumamp;c.Etlohan i7.Sittuadileftilt;’
in eis,qua me diligis.Terminus eftperibna accepta,(eu placensDeo-
-ocr page 389-IXPtlCATIOTBXrV« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37J
; i^eft,quirecipituringratiam.Inter hæc duo extrema verfaturre» , latio.quxeft applicatio fundament! ad terminum, ideft, gratuit». Penbnœ accept at io per mifericordiam Dei propter ChriftumMe-diatorem.
Lex per Mojen]
i Lexaurirarnefficit,aut hy- QuadoLexreftèintelligitur, pocrifin. Opponitur ergo gra- amp;nbsp;reftè declarator,tune efficit i-i tiairxjamp;veritashypocrifi. ram ,ideft, agnitionem peccati (Scira:Dei,amp;horribiles pauores
gt;nconfcientiis,inquibusip(anecefsitascogitnosquxrere conlbla-tionem Eiiangelij,lèd quando non reftè intelligitur Lex, tune efficit hypocritastumentes perfuafione propriæ fapientiæ eSc iiiftitiæ, (pulesfucTuntPhanfæi. Quienim fomniant,nihil requiriàLege, tiilidifciplinamexternam,quam poteft ratio vteunqueefficere Óc
1 præftare.hifiunthypocritæamp;fuperbi. At per Chriftum nobisdo-iianturhscduo:primiimgratia,qusB opponitur irae Dei; deinde ve-htas,quse opponiturhypocrifi, amp;nbsp;omnibus vmbris euanefcétibus.
Tollit] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lex eft agnitio peccati,non deletion
Difciplina Ariftidis moritur MorientemJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cumAriftide. Nonviuificat eü, nó libérât eum à morte aterna.
Veritas] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quando veritas lignificatve-r3amp; xterna bona^tum accipi-ttfrmetalepticsis; namproprièlïgnificatautnotitiamveramjaut ^'«/fê5-/r,qux eft veritas.
ÜeceJfario comitatur] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cuicunq; datur vnum Eu-
angelij proprium beneficium, eicertumeftomniadari,vtRom.8fcribitur :QuiFilio vnigenito nonpepercit, fed pro nobiso-mnibus tradidit illum, amp;nbsp;cum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non poflunt bæc feparari,re-eoomnianobisdonauit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mifsiopeccatorum,donatio Spi
ritus fanfti, amp;vitæ æternx,fed poflunt diftemi,Siimus iufti remifsione peccatorum, non donatione Spiritus fanfti,quiapropter Mediatorem fumus iufti, non
aaa 3
-ocr page 390-374 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D® ITSTIFICATIONÏ.
propterSpiritum fanftiim. Totaquidem Trinitas iuftificat nol, tanquamcauflaefficiens.fedtantùm fumusiuftiperChriftummc' diatorerapronobispaflum«5£refufcitatuni, tanquam percauflara impullïuam.
vtGalat.ï'GratiafaIuati eftis, Fauorem] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft,mifericordia,fauore,be-
neuolentia Dei,dileftione Dei.
D»n«?»]
' Vti Cor.io.' Diuifiones funt gratiarum,ideft,donorum. I-demautcm Spiritus.
Principalis fignificatioinvo-cabulo gratix cft gratuita a«e-ptatio. Pofteaetiamtransfertuf eadem vox ad auxilium/eu ad dona Spiritus ranâi.
Non eftis Gib Lege] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vix eft dukior aphorifmusio
Paulo, quàmhic.EflêfubLege, eft accufari amp;nbsp;damnari à Lege,vt Paulus inquit Gal j. Qui funtfub Lege,ftintfubmaledifto,ideft,opprimuntur fulmine Legis. Eß® fubgratia,cft habereremifsionempeccatorû, amp;DeumpropitiuW, amp;nbsp;régi à Mediatore, velut vinbracu lo aduerfus æftum iras diuinx.
S iipcrahundauit gratia] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gratia eft vberior/eu poten« tiorpeccato dupliciter: prinnmi iraputatione,quiamaioreftpn mi(êricordia,vtaitAuguftinus, quàm omnium peccatoruninii/e-ria.Quantacunquefuntpeccata, «fe quotcunquefunt,tarnen credent! amp;nbsp;confugienti ad Mediatorem remittuntur,modónon 4dp® rct,non abiiciat gratiam Dei.Hxc nondicunturad conhrmanàaal fecuritatera,lèd ad confblandos eos, qui luftantur cura pauoribus confcientiæ.Deinde gratia eft vberior «Sc poteatior peccato ipfa ef-feftione,quia Spiritus fanftus in renatis perftuerantibus in gratia, vincit peccatum amp;nbsp;mortem, Sc. tandem omnino delebitur pecca-tum «Scmors ex noftranatura,quod fietinrefurreftione mortuoru.
Cauflam]
fcilicet impulfiuam.
Conditunem meritQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Particula Gratis excludit me-
ritanoftra,nonmeritumChri-fti,quiaoportuitiuftiti«Deifatisfieri,pcena in Mediatorem de-nuata. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Primt
-ocr page 391-IXrtïCATIO TEXTVS
Î75
himahdceßj
De hac cauß loquitur Pau'
lus t Cor,gt;:Quigloriaturjin Do mino glorietur. Eft autem gloria Chrifti, agnolccre quis fit,amp; quare a millus fit. Eli autem tnüTusjfiue aDeonobisdona-
a ideft,refpedu perfon« amp;nbsp;of-
tus.vtfitnoftrafapientia,iufti- ^‘
ficatio,fanólificarioamp;redemtio. Sapientia quidem.qina profère Euangelium exfinuPatris:iuftitia,quia iulli Rimuscoram Deo propterobedientiam amp;nbsp;meritum huius perfon®: finéfificatio, t)uiidatnobis de Spiritufuo.poftremóeft redemtio, quiaamp;fol-üitxuTfapronobisjVtlansfiereciuftitixDei, amp;nbsp;intégré noslibc-tabitin poftremamundidie.
Vtfit firma pronüßio'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quiafiremilsiopenderetex
conditione noftrx dignitatis, fierecincetta. Vtigitiirfitcerta.non nititur arena noftrorum o-perum, fedpetiafirmifsima, iplb merito amp;obedientia Media-totis. ,
Imiacaufia] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De hac caufTa Hebr. 4dici-
tur: Accedamus cum fiducia ad thronumgratix. Hunc locum enarrans Chryfoftomusjinquit: Nondubitantes.Nonenim po teftcumfiducia talis accedere. fcilicet dubitans. Hocobfer-uetur contra Papiftas,amp; Tridé-tinamdubitationem. Item ad exercendam inuocationem. Quo-
1 modoeftaccedendum ad Deum?Cum fiducia.Sic amp;nbsp;alibi loquitur PaulusEphefij. TJtppHtriaopponiturdubitationi. Vtigiturreélè pofsitprxftariverainuocatiojneceireeftretinereparticulam gratis.
Maledidus^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deut.27.Paulus citathoedi-Aum,amp;enarrat Gal.3.
Qui fecerit^ Leuit.tS.Citatur àPaulo Rom.
10,amp; GaLj.Si vultis reftè difcere Theologiam,a(ruefacite vos ad communifsima principia amp;nbsp;axio-mata,quibus vtitur Paulus in fins epiftolis:amp; illa axiomata tara fine Vobis notafamihariter,quàm tibi noti funt digiti in tua manu.
-ocr page 392-V^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BB IVSTIÏJCATIONB.
ExpodtiJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tranfitio. Haftenusdidtini
Il
eft, quid fignificet vocabulum Gratiæ,amp; propterquas cauflas vrgeat tan toperè Paulus in fuis Epi-Polis particulam exelulîuam Gratis. Deincepsin textudedaratur particulaexcluiiua,nequis adFalFam Fententiam earn detorqueat, vt üpe fieri löletjVtdextrètradita, accipiantur finiilrè. Habet a 11 té particulaexclufiua Gratis apud Paulum hanc Ïententiam. Exclu-ditmeritumnoftrum,nonmcritHmChrilti.quianeceflefuit iußi-
galas partes pcenitentiï:,qax Funt contritio,ddcs,amp; nouaobedien-tia,(èd excludit conditionem nodrx dignitatis,Feu nodrorum me-ritorura. Podbancdeelarationem valde necedariarn ad vitandos errores, repetitur in textuPauIinapropo(nio,quæ/ïinimambiiiu( artieuJi continet,quxtÿ extat Rom.^. deinde additur Paulina con-armatio.
f;
1' o
VideJidum cd]
Sic argumentorexéplicaulfi:
lohan.i/dicitChri/iusinfua precatione, cjiiamreciraiiit ante poftrenmmagonem, qua nu/b ar-dentiorvnquamau(iitae/i,necin cxlo,neeinzerra. Hxc ed vicix-tema, vt agnofcanZitefolum ede verum Deum,
Ergo à diuinizateexcluduntur Filius êcSpintusCanHus.
ReFpondeo. Particula excluEua so lvs in diüo ChriRi non opponiturceterispecldnisdiuinitatiSjCcilicetFUio amp;nbsp;Spiritui Fan-üo,Fed opponituromnibus idolis amp;nbsp;creaturis. NuUacreatuneU Deus,nullumidolum eüDeus,Fed verus DeusedPatervnlicumFi Iiolt;SiSpirituFanéio,óchxce{ldiuinitasmittcs:perFona verèmilFa, vtFitMediatorinterDeüamp;bomines,e[lDeus,amp;homoIeFusCliri-{lus.HocexempIum ideo repeto, vt videatis,multam momenti edi nbsp;;
inparticuli'sexciu(ïuis:quasd quisnonre£lèinteliigit,is diciturh 1 Dialeiiicisigaorare elenchum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/
Merita Chridieffeeauffamj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VosFxpeauditlsinFacriscoo
donibus banc FententianrNe- ,
ceueeltaatendem dciultmcationemprxcederecontntionem.qux / eddoloramp;pauor propter peccatumamp;iram Dei: deinde neceffe ed, nbsp;nbsp;,
Edemamp;iudidcationélêquibonaopera, velquodidemeli,nouint i quot;obedieatiam: Stamen nec coatritio prxcedens nos iudißeat, net j
noua
EXPtlCATlO TEXTVS 377 iiouâobedientiajquæfequuurjfed femper manet vera propofido: SolaHdeiuldHcamur.
Hxcftint] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiphonema. Poffunt intel-
ligi amp;nbsp;habent vfum in vita. So-P'dfticanonintelUguntur, amp;nonhabentvfum. Veritas eftfimplex. Intelligituramp;habetvfuniindoftrina amp;nbsp;confolatione.
Sola] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nemovosdecipiatvanisfer-
monibus. Qnitaliafacit, regnu. beinonpofsidebit,fcilicetadulteria,fcortationes amp;c. Sunt barba-
1 f'caamp;Diabolicsvoces,quódDeusnó curetbonaopera.aut quód 1 l’ona opera noceant faluti.T urpe eft,talia non folùm dici aut fcribi, ' Isietiamaudiriin EccleGa:tales vocesfuntexecrandaeab omnibus ^ treaturis.QuódenimDeuscuret opera,amp; quodbona opera non ®bfint,fatisteftatus eft Deusipfofado in diluuio, in quo feruauit ^oabcumfamiliafua, ofto homines, quierant iufti,vtaitScriptu-'i.amp; ambulabant cum Domino. Reliquam multitudinem generis ^umani Deus perdidit,amp; funditus deleuit aquis diluuij.
1 Nuncaddam] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Haftenusdeexclufiua.Nunc
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;additurpropoGtio amp;confirma-
1 nbsp;nbsp;nbsp;f'oPaulinaexcap.; amp;nbsp;4 adRom. Potior ratio eft habenda conGr-■^ationis.quàmrefutationis, quiarefutatio tantum deftruit, con-6rraatioxdiftcat.
Omnesbabentpeccatu, finit Omnespeccauerunt] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccatores,immundi amp;rei.lni-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiodicitdemorbo,pofteade remedio.
( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, lila fapientiaócluftitia,quam Gloria] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deus approbat, quam iudicat efferem gloriofam.
, ludiGcamur autem gratis^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in boe dido nominâtur tret cauff» iuftiGeationis. Prima eft tGiciens,gratiaDei;alteracauffa eft impulGua,redemtio per Cbri-fturafafta’.tertiacauflaeft inftrumentabs, apprebenGua,fcilicet G-des.Edlfcitebocdiftum ad verbum, quo adcófolationem noftrara
1 nbsp;nbsp;nbsp;Vtipoffumus,etiamin media morte.
1 lnfAnvMne'\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auguftinus :Totmsfiducis bbb
-ocr page 394-3/8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ûfi IVÎTIFICATION-B^
certitudoeftinpretiofô/ângui Quango audisnominarißrf'' neChrifti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;guinemChrißiJnfenigastotam obedientiam Chr)fti,ciiiuspr.'e-eipuapar« fuitredemtio fafta in cruce. Ira cùm Johannes inqiht: Sanguis Chriftiemundat nos ab omnipcccarojnteBigas obedien-tiain vel mentum Chrißi.
Deinde Pankisj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Conürmatio.
ExGeneß^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nihildubiumcil^JibrüCe-fleleos om n i um ftriptoni Pro* phecicomm eruditifsim um efle. Weo dixit Reuerendus mDLa therus : In Scriptura ranää ni-hiipuicrius eft Cendi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qu« eft ratio tanti encomij?
ReEpondeo-Prim^ caußa eil an-tiqiiitasIcrrpti.Nunaextathifloriaanciquiorin totomundopnEc-cleda,amp;extraEccleR2m,ciuim GeneGs.AlteraeauITa'ell.cpiiahicii' bered fans fanäHrsimus amp;nbsp;augadiEsimus doEirinx Prophetiexà Apodoliex. Nam ommaEcriptaProphetariim amp;nbsp;Apodolomm nn-tümfuntriuulidedudiex hocEonte,amp; Eunt quadcomment3ri3, ^ parapbraEes GeneEeos. Tertia cauda Eumitur à Eubieda mateda, quam Grad vocantü^nDici/airoi/jquiahielibernon rannim deCcri-bit creationem rerum, amp;nbsp;initia mundi, vtTimxus Platonis,^^ ‘ deEcribitipfum Deum,récitât caudaspeccati amp;nbsp;mortis, amp;nbsp;primant nbsp;nbsp;^
promißionem de Eernine, hoc cd, deMediatore contritvrocaput f Serpentis. Récitât etiaminitia Eccledx, amp;nbsp;indaurationempnlUa- ^ pram,0i propagationcgenerishumaaivEqueaddiluuiuin,amp;dein- f deonginemgentium variarum pod dilnuium. Deniqnecomple- f ditiirmiracnlaEernationisNoe,indihiuio,amp;a]iorum.demextm- ; i pia pœnarum,irx Deiamp;gratix Dei, amp;nbsp;m ulta aha. Quarcciim hich ta 6nt,dt vobis commendatusliber primus,in quo reuerendus pister LutheriisconEumdtEuamvenerädamcaniciem amp;nbsp;Eenedutem, , amp;nbsp;quad cygneam cantdettam cecinit in enarratione idius Uhd i Quodd amatis vUum commentarium Lutheri,amate commca- j
iarium ipdusin Genedii, ff lUumviram]
i
Patrem omnium credentiult; Rom,4. Ideo dicitur Lucx 16
LaxanmeßetranslatumindnumAbrahx, . y Deo] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feiUcetpromittenti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'lt;
-ocr page 395-EXPIICATIO TEXTVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;579
Sedhîcpduiî^uam] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Videtis,quanta fitimpuden-
tiaSatana:. Diabolus non tantum calumniatur miferos Paftores amp;nbsp;Doftores fcholafticos,amp; alias t’uiniles amp;nbsp;mireras perfonas/ed etiam ander blafpliemia deforma-f« Paulum,doftorem gentium,amp;vasilludeleftum,vt appellat eum ^cnptura.SedfinamusDiabolumfurereapudinferos.Nos agamus Üeo gratlas,qui dédit Ecclefix tantum doftorem, qui amp;nbsp;viuus do-lt;!«itEcclefiamannos36,amp;mortuusnobifcum loquiturper fcripta lipientifsimaamp;eruditilsiraa.
Nonvidereeos]
Cxco etiam Sol eft obleurus in meridie.
Soient^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sic multi contemnunt pbi-
lofophiam.quamnunquam gu-Öarunt primis labris. N azianzenus in oratione de Balilio dicit,ideo Quitos contemnerepbilofophiam.vtpoftint fuam infeitiamtege. f'amp;occultareinterbomines ftolidos. Ideoenim cuperent omnes ^iosfuiGmileseïre,ideft, alinos amp;imperitos.
Pond] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refutatio Synecdoches, feu
fideiformata:. Sicut Ariftoteles
quot;iiPhyCcomponit rem naturalem ex materia amp;nbsp;forma: amp;nbsp;dicit, ■quot;ateriam effe maffam rudern amp;infor mem, fed perfici amp;nbsp;ornari, amp;nbsp;^uafiperpolirikforma.ltadicuntSophiftx,Thomas,Scotus amp;nbsp;(i-•nileSjGdem effe informem,rudern, impolitam, fi non informetur ^ileftione. Quando autem accedit diledio ad fidem,tum dicunt,fi-^«m effeformatam.Ergo hxeduo vocabulaidem fignificant, fides formatage Synecdoche.
' AfEngimus3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Papift3:dicut,nosnimisfub-
tiliter inteUigere amp;nbsp;interpreta-nPaulum.amp;obiiciütnobisillud'M.enandridelegibus, Leges funt tesbonx,fedGqulseas afpiciat nimis acutè amp;nbsp;fubtiliter, fit Syco-phanta. Audite igitur refponfionem amp;nbsp;Apologiam in textu,oppo-»tndamhuic calumni».
?, j«T^v^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Controuerfix fcripti amp;nbsp;fen-
tentix düudicadx funt ex feti-pUsPropheticis amp;nbsp;Apofiolicis, dextrè amp;nbsp;fine Sophiftica i^er fc coUadsjÓcexhisdüuiJicanpoffunt'a pus, qui dodnnam c-çclç*
-ocr page 396-^^0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE I V S T I F l c A T J 0 N E.
ßxrcÄedidiceninfjquiquidem amp;nbsp;teftimonüs veteris EccJc/ÎJf, quæ nondum difeeflerat ab A-poftoJorum veftigiisjadiuuan- Ad diiiidicationem contro-tUf, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerRx de (cripto amp;feinétia,diio potiftimùmrequ)riintur,quo-
Vum priuseftcollatiodextra, Candida, non /ôphifticadiiSorum es-Jeftium,quxtraditafiintin(àcrisJiteris, Alterum eü inquifitio di-Jigens purxantiquitatis.qijæfiiitproximaApoftoIis, amp;nondifor fît à ve/ligiis Apoftolorum. Talis eîi a n tiquitas à morte Iohannis A-po/loli,v/que admortem Augiidini. Nam d/ud remplis habuit «
' diicipiiIosApolloJorum,amp;aJios/criptores,qiiiretinueruntfund3-inen£um,et(ihabiieruntaIiquasfiiasftipuJas.SedpoftmortemAii-gudini /édita e/lturba/criptoriim,qiiorumantoritas non eftroa-gnifacienda incontroner/iis. Sient ergo audimus docentes veiin remplis,veîinfchoJis,reiierenteramp; cum modeftia, (ireda amp;nbsp;yen docent itaego de tu debemusaudire venerandamantiquitatemre-ftèdoeentem.
Noninuebamas] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Multi rendim {uum infent
in Scriptures, c^uibus actidit, i ciuoieb Aridotele dicitur: Intus exUlens prohiber extraneum. Qiiemadmodumenimmorbusoculoruinimpedicvi/7onein:/u falcineti enteceptis opinionibus amp;: perCuedonibus infleäunt Scripturem ed iues imeginetiones. Non cd au rem regale,rt ait ßadlius, indeäendaad iepidem, led lapis epngruetednor-mam.
PrxeipuumJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;InquelihetdiCputationevra i
edergumentum prxcipini,^ao ƒ tote caufTenititur.Hocargumentum {iedbrmiim,necpocedcon- j ueJli,autIabefa0ieriprxdigusropbirmatum: non dubices de boni- * täte caiidx: cetera argumenta,ejux accédant,magis flint ornamen-ta,quam condrmationes ltain articula iudidcationisboc edprx-cipuum argumentum. Si ex Legehxreditas , inanisedddesnodri, amp;nbsp;otiofa promirsio,{èd necpromifsio ed otiofa, id ed, frudri tradi-ta à Deo,nec Udesnodra,quxnititurpromidione, ed inanis. Ergo nonpendetiudidcatio amp;nbsp;bxreditas vitxxternx ex nodradignité-ce,fed nitituralio fundamento.Maiorem Paulus probat. Quia Lex j . iramefScit,ided, Temperaccuratamp;damnat nos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/
Imo ƒ
-ocr page 397-IXPIICATIOTEXTVJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;51ÜI
Imôdileâio] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nulla poteftelTe diledio line
fide. Quomodo potes amare 15eum,quemiudicaSe(retuumhoftem,amp;iudicemfeuerum ? Deus diligendus eft, tanquam Pater.
Exoriri non poteß'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrylbftom üs EpheC d.Nul
la eft vtilitas diledionis finefi-de:imo ne quidem exiftere poteft diledio aliter,id eft, fine fide.
Sententia}iuiusdilt;ftieft;Quodnec placeat Deo,necpr:eftaridi-Isftio fine fide pofsit.
Gratis^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Particula Gratis toties à Pau
lo repetita,opponenda ell ten-tationideindignitate.Etflenim nos fumusindigni omnibus be neficiisDei,tarnen Mediator dignus eft,cuius merito iuftifice-muramp;faluemur.
Jacquisglonetur] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hxc particula fumta eft ex
pfalmOjDeprofundis.tjo : A-^udtepropitiatioeft,vttimearis,ideft,ideo reuelata eftpromiC fiogratie,vcarrogantiahypocritarLimrefutetur,quinonefuriunt 8lt;fitiunt, lt;edrudantiuftitiam,vtaitAuguftinus.
QuidamJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt Origenes, amp;nbsp;qui cum fe-
quuntur. Refutationis corru-))tela: Ongenicxduofuntfontes, prior hiceft : Quod Paulus lo-qiiaturdetotaLege,nontantùmdeceremoniis,indeæftimaripo-t'ft:quiadiftade vfuLegisprœcipuèquadrant amp;nbsp;cogruuntadDe-calogum, fine ad Legem moralem, vt verbi cauftTa, Lex eft agni-t'o peccati, Lexiramefficit, amp;nbsp;fimilia.Hæccertè principaliterm-telligendafuntde Decalogo,qui eft (peculumpeccati amp;nbsp;irxDe'i.Al terfons refutationis eft; Si Chriftustantùm nos liberauit à cere-nioniisMofi.IiberatioChrifti tantum prodeft iis,qui nati funtde tooptati in Ecclefiam poft Chriftum exhibitum,nec profuit patri-busante Mofen, vel ante Chriftum natum. Pertinet autem libera-tio Chrifti à Lege ad Ecclefiam omnium çtatura amp;nbsp;temporum:cre-■dimusenimnosfaluari,ficutamp;patresfaliiatifunt amp;c. Ergoconfi-tendumeft,ChriftumnontantùmIiberafle nos à ceremoniis Mo-fijfèdetiâàmalediftioneDecalogijCuiusfumma recitatur in did« bbb ^
-ocr page 398-îS2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DEIV^TTFICATIONB.
notißimo amp;celebratißimo: Maleâiâus omnis.qiiinonpermanet in om nibus,quæ fcripta funtin libro Legis.
Faterij
ConcîpereS.S.J
Hxc verba oppotrtinturftul-tifsimo fomnio Monachorum, de merito congrui amp;nbsp;condigni.
ideft. Coniungimusdonuni cumgratia.SicPauIus loquitiir Roni.$.
- Premißiogratia eß vniuerßilif ] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Promißio Euangelij vniuer ßlis opponenda eft tencationi de particularitate,(eu de prxdeftinatione. Etfi enim 11011 omnes accipiuntpromißionem,quodfitip(öruiTicuIpaj tarnen verend omnesamp; luigulospercinet promißio, qui earn ampleduntur, neeabiiciuntantepoftremiimvitxaAum,fiue in ipfomortis a gone,iuxtadilt;ftum. Beati mortui,qui in Domino monuntur.
Sicargumentor: Conclulit Deus omniafub peccato:
Ergo Deuseftautorpeccati.
Refpondeo. Eft fallaciafigiirxdiftionis,ConcluderefubpecM-to,fignificataccufare,amp;reuelare nobis peccatü rationi ignotuW, non tantùm praidicatione verbi,fed etiam pœnis publicis amp;nbsp;priua-tis,amp;fenfuiraï Dei,vtDauidpulfusinexilium à filioAbfalone, amp;nbsp;deformatusingentibusïcandaliSjamp;oppreiTus mole calamitatuni, concluditurfub peccato,quia gerit iara figna reatus, neepoteft negate (eeflepeccatorem.Sedquiseft finis huius conclufionisfubpec cato, vt vtar phrafi Scripturx ? vt Deus omnium mifereatur, id ®“« vt inquitProphetaEzechielcap.jjiNolo mortem peccatoris,ie4 Vt conuertatur amp;nbsp;viuat.
Huncaudite] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sic pfalm.z: OfculaminiFj-
lium.Beati omnes,qui confidut in eum.Et Mofes inquit Deutu 8: Prophetam fufeitabit tibi Dominus Deus de medio fratrum tuorum, hunc audits. QuodfiquiS hunc non audiet,egoipfè vitor exiftam, ero vindex inobedienti», amp;nbsp;incredulitatis.
Adiuuat] 11
Hoc verbo vtitur Scriptura fine metu cauiUationis, amp;nbsp;idem verbum
-ocr page 399-aXttlCATlO TEX.I'VS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;js^
Verbumvfurpatmillies Auguftinusin librode Spiritu amp;litera,amp; ilibi,vbiacerrimè réfutât Pelagianos hoftes gratiæ Dei.
De libero arbitrio] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sophiftica nee inteUigi poC
funt, nee habentvfum invita. Sententiavçro de libero arbitrio fupra explicata, amp;nbsp;hiebreuitet Kpetita,nonmodó intcUigipoteft apiis auditoribus,fed etiant vlümhabetin docendo,inconfolando,amp;inexhortando. Con-temnentibus autem hane do-fttinam idem vlu venit, quod EtamfiFlacianitotummun-inprouerbiodicitur:Reprehen •^“™ complent fuis chartis,amp; duntvinum,amp;bibunttamen. fuisclamorlbus,calumniis,mé-
daciis,inlidiisamp;fallaciis, tarnen nonpoffuntip(ïcarereeaformadoélrinae,quam in aliistantoperè aceufantamp;reprebendunt. Quidenim dicentFrancifco Spirx,ho-tniniltalo,cuiiisbiftoriaplus quam Tragica recitatur à Sleidano? fuitilleinltaliaadiiocatusfeu procurator in foro , amp;nbsp;aliquandiu amplexus eft doftrin am Eu an geb j,amp; iuxtahanc Deuminuocauit. Ad extremum verb viäus fpe,autfraftusmetu,autblanditiis ami-t«jrumdtbilitatus,autquacunque tandem de cauffa, abiecit pro-fefsionem Euangelij,amp; obeam rem incidit in triftifsimam tenta-tionem de prædeftmatione feu de particularitate.lta enim dilputa-uitmifer homo:Multi vocati,paucielefti.Egonefcio,an firn in numéro eleftorum.Quare eft mihi defperandü defalute æterna. Quid quaefoadhuncErancifeum Spiram dieet Flacianus, mordicus re-linensfuaparadoxade trunco, de diabolo, de afino,amp; de furore in conuerfione?an inbebitFrancifcum Spiram magis furere amp;nbsp;fre-mereaduerfus Deum,amp;expeftare,donecvicogaturad credendû? Certèfi vultconfulerefaluti miferihominiSjVthuncexemplicauf-faproponamus,quod facile poteft ad alias perfonas,amp;alia négocia accommodari,hoc dieet FrancifcoSpirae -.Aeternumamp;immutabi-le.amp;fummummandatumeft,Hic eftFilius meus dileftus.bunc audite. DeindepromifsioEuangelij non tantùm eft gratuita, ex-i cludens omnem noftram dignitate m,amp; noftra mérita,fed etiam eft verèvniuerfalis,pertinensadomnes amp;nbsp;fingulos credentes, id eft, hon répugnantes Spiritui fanâo,non perfeuerantes in blafphemia aduerfusFiliumDei,fed gementes inenarrabilibus gemitibus,amp;
( petentesauxiliuinin haclufta. Tairbus verè adeft Bilius Dei, Óc
-ocr page 400-iS^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’S IVSTIFICATIONB.
dato Spiritufanftoexfufcitat, feu fufflaEfeintiHamfidei. Quare amp;nbsp;Äuguftinus ait,Sinon lentis te trahi,ora vt traharis,fiiion potes o-rare,gemefaItem,amp;expe(3:aconioJationem, nonanteferastuapec cata meritoFihj Dei, nonanteferas diabolos Deo. Gercétaliafunt commeniorandaapudFrancifcumSpirani,apudfures amp;)atrones, qui ducuntur ad fupplicia:imö etiam apudhoneßoshomines, qui in ledo moriuntur,quifæpecruciantur amp;nbsp;oppugnanturhis tenta-honibus. QuôdfiFlacianushoc modo non conlblatur Franeißu 5piram,autfurem,aut latronem.aut alium hominemluftantem cum hac tentatione,perdet amp;nbsp;ßfe,amp; illam mißram animam, cuipreeßoeß. Hæcnon dico in cuiufquam odium,yel contumeliam,aut ad vllius hominis gratiam;
fed quia fcio, amp;nbsp;expertus fum, rem ita ß habere.
$
FINIS LOCI DE IV-
‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;STIFICATIONE.
Locys
-ocr page 401-385
LOCVS DE BONIS
o P E R I B V s.
B Q^v i T v R Locus de bonis operibus,de qui ^“® omnibus hominibus notifsima Ht concio Pauli, qux docet,Deura curare opera, amp;nbsp;bona o-P^ranon officerefaluti, vtquidam indofti voci-^.^fe^M nbsp;nbsp;nbsp;^®’^®”^'”^ “^ Icribunt. Verba autem Pauli,perpe-tua memoria digna, extant in cap. 2 Epiftolx ad Titum: Apparuit gratia Dei falutaris omnibus, erudiensnos, vtabnegataimpietateamp; mundanis concupifeentiis viuamusinhocreculopiè,iuftè,amp;modeftè,expeftantes reuelatio-nemmagniDei, amp;nbsp;SaluatorisnoftrilefuChrifti, qui tradidit (e i-pfurn pronobis,vtredimeretnos abomniiniquitate, amp;nbsp;purifica-retfibipopulum pecubarem,feftatorem bonorum operum. Hæc Hint verba Pauli,quxdebent iuniores domidiligenter legere,amp; attenté conGderare,quiaproponunt tria argumenta plena ardentif-fimorum alfeftuum,qux nos hortantur ad noua obedientiam poft acceptamremifsionempeccatorum, fèuiuftificationem. Primum argumentum hanchabet (ententiam: Gratia Dei falutaris omnibus hominibus non eft transferenda ad lalciuiam amp;nbsp;petulantiam, VtinEpiftolaIudxdicitur,Non peccetis,vt inquitPaulus Rom.ó, vtgratiaabundet,Abfit. Secundum argumétum,quo Paulus hor-t.iturnosadbonaopera,congruitcumprxclarafententialobannis inCanon.cap.j;Quibabethanc(pem,fanftificatfe,ficut amp;ille fandus eft,_ Ego , inquit Oeus , fanfius Giro, Ergo amp;nbsp;vos fitis fan-di.Quanquam enim noftrafanfliKcatio amp;nbsp;luftitia eft imperfecta amp;nbsp;languida,tamen Dteus eam requirit , amp;nbsp;vult, nos bis initiis amp;nbsp;rudi-mentis pripatari ad cxleftem Ecclefiam amp;nbsp;Academiam. Tertium ' argumentum fumitur à fine redemtionis,amp;cum diftolohan^.con gruit,FiliusDeiapparuit,non vt confirmaret amp;nbsp;ftabiliret, fedvt deftrueret opera Diaboli,peccaturo jSt mortem.Hæc igitur fumma eftexhortationisPaulinae,» Non abutamur gratia Dei ad omnem petulantiamamp;lafciuiam,fedgrativtamur, amp;in timore Dei amp;re-uerentia,beneficiisChrifti amp;nbsp;Dei; 2 amp;nbsp;nos præparemus ad futuram vitam,inquareuelabiturgloriamagniDei,amp;faluatQris noftrilefii Chrifti. 3,Dcniquefemper meminerimus,huncefle finemredera-
cce
-ocr page 402-tionis noftrx,vt non tantiim imputâtione,fedctiam effeätone, amp;nbsp;reipralïmusiuftiamp; fanfli. Hac concione PanIiV amp;'his argumentis patheticis fi qui non mouentur, profedo fiint frigidiores glacie,lt;S£ illis rupibuS duriores,qiixtremtierurit,ciim Deusederet Decalo-gum. Poftquamautemhæcpræfatusfiim iuniorumcauffa, mon-ftrabodifpofitionem huiusLocifimplicifsimam-Totuniiiu^Lo cum de bonis operibus compleftemur capitibus fex:in quortimpri modocebimus,qua:operafaciendafint.Infecundo,quonlodop^lt;r fintfieriin tantanoflraimbecillitate, amp;intertot impedinaenta interna amp;nbsp;externa. In tertio capite dicemus, quomodo p’ateat nblia obedientia, cum quidem longißime abfit à perfeftione Legis.In quarto exponemus cauflas magnas amp;nbsp;graues,propterquas-pw^-ria eft noua obedientia, etiamli non eft caufla iuftificationis «uf-uationis. In quinto capite difeernemus peccata , quæ manentin faillis inhac vita,àlaplîbus contra fidem, amp;nbsp;contra bonam con* feientiam. In fexto amp;nbsp;poftremo Dialedicè.Ôc quantum fieri poteft, fine arabagibusibluemus argumenta aduerfa-norum,Papiftarum amp;nbsp;aliorum , qux obii-
ciunturcontra dodrinam (aluberri-mam de iuftitia fidei.
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE
-ocr page 403-3^7
D E PRIMA QVAESTIONE Quæ opera facienda fine.
c A p v T r.
T doélrinam de bonis operibas,(cu de non» obedientia ordine compledamur, diftribue-mus cam in quxftiones quinque:qu® opera facienda nnt,quomodo fieri poßint, quomodo placeant,enr facienda fint, quod fitdiferimen peccatorum,cùm needle fit fateri, quod in hac vita maneant peccata in rcnatis.
Koniibenterdiicedoab vfitatamethodo,ficutmultifaciunt,vel isani curiofitate,vel oftentatione.
«ïnfj
Vult Dens ,amp;fidemamp;ope- Vos iuniores Temper debetis ta gubernariea norma, quam pluris facere vnum aphorif-tradiditfua voce,iuxtahxc di- mum.feubreue didum Scriptu ^tj; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ræ,quàmomnescommentarios
amp; omnia voluminaveterumdc recentiumfcriptorumEcclefiafticorum. Quod ideo dico,requis commentariis,poftillis,annotationibus abducatur à fontibus If-rael. lllafcripta,vt inquit Lutherus in Genefin, maxime probanda funtin £cclefia,qux leftorem non proculabducunt à textu,fed po-tiùseumdeducuntadfontesEcclelîx, amp;nbsp;funt tantùmftatuæ Mercuriales,monftrantesviam,quà fit eundum,quid fit obferuandum. Reliquacoramendenturpiaemeditationileftorum.
Pfiil. tip : Lucerna pedibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cur verbum vocetur lucer-meis verbum tuum« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;na,{èulychnus,docet Petrus A-poftolusinfecundaepiftola,cap. J inquiens dulcißimd Habemus fermon é Propheticum, cui atten-dentes,benefacitis, tanquam luccrnx lucenti inlococaliginofo, ^onec exofutur lucifer in cordibys veftris. Comparât Apoftolus,
CCC £
-ocr page 404-amp; hoc loco Datlid verbum bei lychno lucentiin mediis lenebris. Vtenimnemoambulac tutö fine lychnoin denfis tenebris, amp;nbsp;in media nofte,prxfertim ignarus viæ amp;nbsp;locorum: Ita torus hicmun-dus fine verbo eft plenus caliginis amp;nbsp;tenebrarum,necquifqiianj per eumpoteftambularefinemultislapfibuspiignancibu$cumfide,amp; cum bona conicientia.Quare vt viatori nodu iter facienti perloca ignotanecefiariuseft vfuslychniardentis:ita nobisin hoc exigua amp;nbsp;breui vita; curriculo neceflaria eft verbi meditatio.primiim propter dodrinam de vcraagnitioneamp;inuocatione Dei, deinde propter confi}lationem,tertió proptergubernationem vitæ, omnium aftionum amp;confilioriim.Videtisigitur,quàm venuftèdixeritPfal-mus, amp;nbsp;hunc ftcutus D.Petrus, verbum Dei effè lucernam. Debent vosdehacreadmonerevcftrllychnîdomeftici^quiprçlucentvobis nodu,amp;iterin plateisnionftrant. Sic enim cogitetis: Ifte lychnus eft imago verbi diuini. Sicut hic lychnus régit pedes meos, ne im-pingam;ita verbum debet regere meaconfilia, meas a(Siones,amp; meaftudia.
Deut. 12: Quod prarcipio tibijhoc tantùm facito Domino, nee addas quiequammeeminuas.
Numer.ij: Recordentur omnium mandatorum Domini, nee lèquantur cogita tiones fuas, amp;
oculos meretricios. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ metaphora. Ocnli mere-
tricum fiant vagabüdi, nonpro-Ipiciuntre(ftaline3,fèdvagantur per omnes angulos: ita ratio Humana vag3tur,quxrens nouura genusdoftrina; amp;nbsp;nouos cultus,* nee vult alligari ad verbum Dek
Sed memores prxceptorum
Domini faciantea,fintque fan- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft,dicaxi,confecraü-*
di Deo fiio,
Elaix2 9.Fruftra coluntme nbsp;nbsp;nbsp;Hicvnicusaphorifmuseuer-
mandatishominum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tittotumPapatum.Eft machina
Demetrij, quæ vocatur éAst»* A/r,id cft,expugnatrix vrbium.Demetriushabuitmachinam bel Jicam,quafacilimèexpugnauitvrbes amp;arces. Talis tAêW/r, feu machinacontraPapatum vniuerfiim eft hoc didum Elàiæ,quod citât ChriftusMatth.tç.Euertit hoc diflum totum Monachatum, fi:uvitamMonafticam,quaeftdodfmahorainum,euertitcxliba-tum
-ocr page 405-* À C 1 K M D 'A s t W t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jS^ tornfacerdotum,qui eftdoftrinadænioniormn,vtPauliis ait» Timothy. Euertit Miflam idolatricam,quia eft commentumhuma-imm,non eft traditio Chrifti.
Ezech.2o;In prçccptis patrum veftrorum nolite afnbulare,nec idoliscorum polluamini. Ego
Dominus Deus veder .• in prx- Papiftx allegant diduna ex ceptis meis ambulate, amp;nbsp;iudi- Prouerbiis Salomonis cap. ü; ciameacudodite,amp;faciteca. Ne transféras tertninos , quos pofiierunt patres tui. Ergo(in-luiunt) non eftdifcedendum àtot feculorum confenfu. Reipon-ileœNetransferasterminoSjquos pofuerunt patres tui, fcilicet in Veradoftrinajfednecefle eft transferre terminos patrum, quido-fttinammutauerunt, atqueitadifcefferunt à veftigiis Propheta-tmnamp;Apoftolorum.Itaeniminquit Ezechielcap.2o:In meisprx-teptisambulate,non in prsceptis patrum veftrorum, fcilicet iniu-ftisamp;impiis, nee idolis polluamini. N ó igiturfequitur: Pater metis gt;udiuit MiflamiErgo amp;nbsp;ego audiarn miflam, quiafcriptum eft;Ho-®orapatremamp;matrem. Atnonmagishonorabisparentes, quam 'lui ante omnes eft,Cbriftum.
Hscdiólaperfpicuèreiiciuntomnes opiniones amp;nbsp;cultus fine V«boDeiexeogiratos,amp;deducunt nosad teftimonia vocis di-'*gt;0« de fide,amp; de operibus. Vt enim n ulli creaturs conceffum eft Mere nouam doftrinam de
Deo:itanecangelis,nechomi- Gal.i:Siquis aliud Euange-•'ibuslicetinftituere nouoscul burn propofuerit,anathema fit.
i'üsDer.
Du^funtpeftes in genere humano,pugnantescumprïmatabula Deealogi.Prior peftis nominator ab Epiphanio in refutatione Hie-1 'gt;dis,negantisrefurrelt;ftionem mortuorum.îô^taoa-oçirt., ideft,la-P'éttahumana, cotrariaverboDei.Altcrapeftiseft«’54Ao55«(raela, 'deft,cultusfineverboexcogitatus, vtvitaMonaftica eft èStxo-^piKTÄH«. Vtramque pedem damnat amp;reiicitPaulus Coloff.2, v-lgt;idifertè vtiturhac voce cómpofitsiUlt;A#amp;fit0-xdce,féngt;|l(rwe^U , i'/erbadjte ©ottesbinjl.
\ Sciamus igitur, notmam inchoatx obedientix oportere sde
ccc 5
-ocr page 406-^pQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q_V AE OPERA
prxceptâ Dei, quorum iumma m DecaJogo compreheiiG eHi quemfipienter inteUigi mxta dechrstionem à Chriïtoamp; A-
poüolis expidüm, oportet.
Qa^re dicoCipienter? Aliüdoii didum PaiiJi ColoflIj. Habket inter vos verbum Dei ibuadi
cumomni/apientia,hoceft,Iedio verbiDeiamp; inteJiigentianon/it puerilisautfananca,fèd Gt /apiens,id ed, coniunóla cumS-ntflf ôca,iâ’Mlt;ret,vtfxpedi£tumeAexEpipbiriio. -
ei
HxcautemnouaobedientÏA non eiltantiim externadiCcipli-na.Cedetiam in cordenoualux,veraDeiagnitiofides.timorDei, üducia,diledtio,{peStYerainuocatio,conttantia feu Urmitüsinve ra rententia,forcitudo,temperantia,caüitas Scalix virdites.Ytla-troconuerCusnon tannim externa bona opera habet,conkCsio-nem peccati Cui,SciuRi iudicij Dei,inuocationem Cbrihi, Sioh-iurgationem aduerfaripCed etiam interna, cuiurmodHantiagni-tio irxDeiaduerCuspeccata, ingens doloranimi deplorantkïua içeleraSçmultiplicem contumaciam, ßdesaedpiens rcmißi^iie peccatorum,8cvitx xtetnx bxteditatem propterMeisiamißdu-cia miCericordix amp;nbsp;prxlêntix Deiin iisxrumnis,quas iullinebat, dUedtioDei ScpropoGtum obediendi Deo, ipes liberationis,pa-tientia fubnciés animumDeo
te t(
inbactriüipcena. Pertinetau- incruciGxione, tem exemplum latronis in cru nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ■
Zf
ceconuerGamp;GdeTecepti,adomneshomines. Nam conuerdoSc faluatiohuiuslatronisimagoeli conuerGonis ScCaluationisGu-gulorum eleéiorum. Quare hune latronem nobis propo-namusin contritione,Gde,ab-
folutionCiCruce amp;nbsp;bonis operi. buSiamp;grato cordeprxflemus cos cultus, quos Deus ipiè in Verbo Caopoilulat, Sequidem eoordine prx{lemus,{ïcutpo-
Duolatrones pendentesab-teribus Chriili, hint imago co-
tiusgenerishumani, hoceli,re'‘ rx £ ccledx, amp;cœtus hypoedti' rum amp;nbsp;Epicureorum,veImul-titudinisnon conuerCxadDeu-Sicut enim duo latronespea-dent in furca propter fua fcele-ra:ita totum genus humanum ms propter peccata, teile Faute !
Rooi'
/gt;
a
A Jî s o 3K V ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t-'‘f
wm4;Corpus mortihcaturpropter peccatum: videcis emm mo-Hjion rmnus lânétos^quàm inipiogt;,. Deinde quod ad extemam diftiplniamattinet,noneÜ magnum dilçntnen internos amp;nbsp;Papi-iUs,m.ofilicetverumdicereamp;fateri,fape à Papiftis plura officia VirwtumprstûâtHr.quàm à nobis,qui gloriamur de doörina Cu-ïngeUjtquod jamen^auditu eft trifte amp;nbsp;borrédum. Sed vnares prx-cipuè diftinguit ÈccleSam à reliqua multicudine generis humani «onconuerfaad Deum ,quód Ecclefia agnofcit Deum ,amp; ïilium, «piera DeusmifitjVtfit viftimapro nobis,amp;Mediatornofter. Hüc bjiu^inuocat Ecclefia fiduciaMediatoris,amp;.obiurgat aduerfarios iiir^ptieptesàdéârina Euangelij. Eftigiturimago certaminisin-tsrnpjamp;P,4pifias,imointer Ecclefiam omnium temporum,amp;hx-teficospropofitainbiftoriaduorumlatronum, quorum alter con-Uertitur ad Deum,alter ludit in media morte,amp;maledicic Chrifto.
Vultautemprimum ardete incordenoftro fidem jnon otio-^mnotitiam/edfiduciam inuocantem ipfum,qux fentitur in *f3iftionibus.Cum hac fide coniunfta eft dilectio, amp;nbsp;accendu n-quot;italixvirtutes neceffarlx,iuxta prxcepta moralia,iuftitia, cafti-ds,vciitas amp;nbsp;alix. Poftremó accédant.ceremonix diuinitus or-
'i'natx.non vt mereantur re-®iifsionem peccatorum, non H^'M placeatDeo fine fide amp;nbsp;fi-^6 operibus moralibtis, fed vt fint figna promifsionum verè ttedenn.
tumhabesiG credis, babes,
Etiamfi millies accédas ad Sa cramentum, tarnen non iuftifi-cabitte vfusSacramenti.nifi in corde accenfafit fides amp;bonuin propofitum.Lutberusin Gene-fin inquit ; Quantum credis,tan non credis, nihil babes.
Deinde Vt fint fignaprofef- Duo fuut fines omnium Sa-fionisjqux difcemantEcclcfia cramentorum,Circumcifionis, ibEtÉnicis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Baptifmi,CœnxDomini; alter
eft publicus , alter eft priuatus.
Publieus eft dlftinftio Ecclefix ab alüs feftis impiis amp;nbsp;damnatls;vc Baptifmus difcernit Chriftianum à Turca,velludxorecentipu-blicè : Sic olim Circumcifio diftinguebat pofteritatem Abrabx à ceteris gentibus. Pjluatus finis Sacramentorum amp;nbsp;quidem principa-1 Ii8eftfignum,teftimonium,pignus, figiUum promifsionisgratix
Verèeredenti,ficutdicitur,Hocfaciteadmeirecordaüo»em.
-ocr page 408-|
39J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■lt;^VAB OPERA Hocc tota doélrina de ordine operum fæpe à Prophetis^Chri-Ho amp;nbsp;Apoftolis repetitaeft,vt Elaix iamp;vlt. lercmix 7. Ofèx4. |
PACIENBA SINT. Quidmihicum multitudine viftimarum veftrarum, fcilicet non iafto prins fundaméto,non prxlucente fide, neque inchoata obedientia morali ? Non prxcepi vobis de holo-cauftis. Mifericordiain volo, amp;noB facrificium. |
Zacharix7amp;8. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diligitv veritatem amp;pacem.
Matth.JJ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fruftrà me colunt mandatis bominum.
Roman.2. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Circumcifioprodeft,fi Legé obfèrues.SicprodefttibiBaptif-raus amp;nbsp;Cœna Donainijfi Legemobferues,fcilicet moralem,prxla-cente fide.
Nihil ed Circumcifio, nihil jCorinth.7. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prxputium,fed dileftro,obedié-ïiaamp;c. '
DE SECVNDA QVAESTIONE. Quomodo bona opera fieri pofiint/ ' '
C A P V T II.
V D i V I M V s hadeniis,quxopera.Deuspo-ftulet,amp;approbet,eavidelicfit,qil«;non.excogi' tanturinobis,led quxeongruunt cum Deca-logo lapieneer inteUefto. Non enim Deus tan-trim poftulat extemam difciplunam, qualéprï-ftiterunt Pharifiei amp;nbsp;hypocritæ omnium teitl-porum, led prxcipit cultus interiores amp;nbsp;exte-noref
-ocr page 409-lt;i^v o MODO BONA OPERA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JÇJ notesiuxta omniaprxcepta moralia : vultetiam Deus eo ordine prxftan opera,quem ipfefanxit. Ac fundamentum amp;nbsp;principium omnium operum lu fides,qux non eft otiofa notitia, fed fiducia in-uocans Deum,qux (entitur in affliftionibus. Deinde cum hac fiducia fit coniunftadileftio Dei amp;nbsp;proximi, poftremö accedat ad fidu-ciamamp;dileftionemvfus ceremoniarum,feu Sacramentorum,quas publicèquidemfuntfignadiftinaiua,priuatimverôfignaobfignâ-tiaamp;exhibentiahocquodin promifsione traditur. Nam Vt Eccle-fiam difcernut ab aliis gentibus amp;feftisimpiis : itafingulispiis funt f’gilla,vtPaulusloquitur, iuftitiaefidei. Nunc igitur ad fecundara quxftionemaccedimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
Etfihomines huius milèrxamp; languefadx naturx viribus ali-quo modo poffunt externa Le
gis opera facere, tarnen fine au- Duplex eft obedientia, quam xilio Spiritus lanéli non in- Deus poftulat in fua Lege,vna dioatur interior obedientia. eft externa, altera interna. Ex
terna vocatur difciplina,qux eft gubernatiolocomotiuascongruensad Decalogum. Hanc externa obedientiam homines etiam non renati vtcüque præftare poflunt, vtaliâs fiepe dictum eft. Sedinternamne quidem inchoare poffu-Wus fine auxilio Spiritusfanéti,vt Chriftus inquitIoh.4; Veri ado-ratores,ideft,pra2ftantesinterioremcultum,adorabunt Patremin Spiritu amp;nbsp;veritate.veritatem nominat verbum Dei,vt lohan. 17 di-citur:Pater,fanftificaeosinveritate,fermotuuseft veritas. Spiritu vocat tertiam perfonam diuinitatis, procedentem ab aeterno Pâtre amp;coa:ternoFilio,qu3e mittitur in cordacredentium,vtteftimoniû perhibeat Spirituinoftro ,quèdfimus Filij Dei,amp;impellatnos ad inuocationem,amp;opituleturinfirmitatinoftræ,Rom.S. Neque eft, quódquifquamabhorreat ab hac phrafi, in quafitmentio auxilij diuini,cumtota Scriptura, dc Paulus in primis Rom. 8 fine metu cauillationisFlacianae,vtaturverboadiuuandi.
DaturautemSpiritusfanlt;âus,cùm in conucrfione feupœni-tentiavocem Euangelij audimus amp;cogitamus, amp;nbsp;corda fide eri-guntur,amp; in eacofolationefu Galat. 3 extat memorabilis Hétanturagnitione milèricor- fententia,quxdocet,quomodo 5 dixDei,amp;incipiüt acquielce- accipiatur Spiritus fanftus ; vt le in Deo, 8c vt Paulus inquit, promifsionem Spiritus, id eft, ddd
-ocr page 410-J94 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.F-^jß a I f o s s I Î4 T.
c'amantj Abba Potter. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;promi/Tum Spiritû accipiamiiî
per fidem. Sed obiieiat aliquis, Nonne fides efl eftedusamp; opus Spiritus fànftifConcedo.Qiiomo-doigiturpoteflfide accipi Spiritus Gnftus? Re/jjondeo: Cauflaamp; eiTedus flint fimul naturajicu t Sol oriens amp;nbsp;dies flint fîmul, nee pn left difeerni ortus Solis ab initio diei, quod ad raoram amp;flicceflio-nemattinet;fiunt enim bæcambo,ortusSolis amp;diesin vnomo-mento, flcinconiierfioneamp;accenditurfides, amp;nbsp;datur fimul Spiritus landus.Non di(putemusbxcflibtilitis,quiahxc magis difciin-turinexperientia/pirituali,quimotioflsdió)utationibus.
I clt;jgt;-j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ideo Euangelium nominatur minifterium SpirituSjamp;poten-
Jie^. i. tiaDeiadßfiiremomnicredenn.EtinZachariadicitur’ E/ïuu-damflipcrdomum Dauid Spiritumgranse amp;nbsp;precum, videiket quo moueamiir,vtaflêntientes
VociEuangeli/, flatuamus nos Dulcißimumefl didum Za-eflein gratia jamp;inhacfideacce cbariæProphetæcap.ji.Spiritm dentes ad Deuminuocemus. Pandus vocatur à ProphetaSpiritus gratia;,quia efl teftisdegra tia Dei,fine,vtPaulus loquitur Rom S, teflimonium perbibetSpi-ritui noflro,quód fimusfilij Dei,amp;bxredes virææternx. Deindei-dem Spiritus nominatur Spiritusprecum, quiaimpeJfltnosadilï-j iiocationem,lt;S: vtPaulus inquit,clamatadDeum pro nobis genli-itibusineflabilibus.
Fieri ergo bona opera po/Tuntinrenatis externa amp;nbsp;interiora-quia iam cerri/simum eflj petentes iuuari àSpirirulàndojficnf /criptum efl; Quanto magis PaterveflerexJeflis dabit Spinnen finäumpetentibus? Agamus autem Deogratias toris pedori-bus;cjii6d in bacmagnaimbeciflirare nosflio Spirituadiuiiatje-gitcofdia inmultisrebus,qux PropónetibHacobumPa-numana prudentia regi non triarcham, vtintelligas,qiiomó ponunt,neéHt volantatem ad do Spiritus ranélusadiuuetinlit bona,reprimit temerariosim- mitatem nodram. lacob meta petus cordis, dat bonos exitus fraternae crudeUtatis prodcifci-in negotUs inextricabUibus, Sc turin exilium, de mandata Pa-Confirmât mentes Sc volunta- tris Pui amp;nbsp;matris Rebeccx. HoC teSfOeaOeo deficiat,ftcutPau- coaGliumhauddubièguberoa- i uil
-ocr page 411-lt;tVOMODO BOKA OPERA FIERI POSSINT. 39^ lus inquit Rom.8.Spiritus O- uit Spiritus fanftus. Videbatur pitulaturinfirmitatinoftrx. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim,fi fpeftes extern afaciem,
pugnare cum promißione dini-na:Semini tuodabohanc terram.Èxules certè vagantesfinecertis fedibus,nonpoßidentterramcertain,fie iudicatratio: fed contra hoc indicium rationisconfirmantur à Spiritufanfto pater Kaac amp;nbsp;Rebecca,ócfiliusIacob.Deindelacobferuitfocero fiio Labantotos annostoiamp;quanquaminprimisnuptiiseratdeceptus abimpofto-reamp;hypocrita Labara,quifiibftituit in locum Racnelis diu defide.-tatxamp;promiflXjLeam deformem virginem, tarnen lacobfeie re», ppniit,amp;non répudiât miferampuellam.ciimfummoiurepotuiC-feteam repudiate,proptererrorem de perfona. Tandem verö difee ditcumfuafamiliaabauarodc iniquo ibeeroLaban, rediturus iij pätriamadlfaacamp; Rebeccam,fed in itinere obuiamfit ei frater E-faii,veteris,vtopinabatur,iniuriaememor,amp;oppreflïirusfamiliam lacob.Hocpericulumerat humano confilio prorfus inextricabile. HabebatenimEfauinfiiocomitatu4oo armatos. lacob verö erat jnermispaftor,amp;ducebatfecum imbecillem turbam muliercula-xumamp;liberorum. Quidigiturfitin hac acie nouaculæ, in hoe ex-tremo periculo amp;nbsp;difcrimine ? Noftu cùm precaretur ardentifs imè lacob,amp; commonefaceret Deum de promißione,Filius Dei ludens inorbeterræmirandisoperibus,luftaturcum Iacob, amp;nbsp;poft luda promittiteidefenfionemaduerfusiratumfratrem, quamquidem experiturreipfa. Etfi enim frater hoftili animo eduxeratfuasco-pias,tamenponuntferociaPœnicordavolenteDeo,ideft,Deus i-tamoderaturimpetusEfau ,vtnon noceatfratri,fed eipromittat otnniafraternaofficiaamp;fraternambeneuolentiam. Omitto cete-tapericulaamp;liberationes lacob breuitatis caufla. In hancigitur i-Waginemintuentes,difcamus,quæbeneficiaSpiritusfanâ:usnobis miferisamp;infirmis hominibusprüftet,quodvidelicetnosad-iuuet,regatconfilia in muleis rebus,qua: humana prudentiaregi nonpoffunt,fleélat voluntatesadbonaamp;c.
ddd J
-ocr page 412-39^
DE TERTIA QVAESTIONE..
Quomodo placcat noua obe-dientia.
CAP, I 11.
^ Orativs inquît de Principum approba-tioneamp;beneuolentia,Principibus placuifTe vi-S risnovltimalauseft. EtPaufanias duxLaconi-eus apud Herodot.inquitli.3: Satis eft,memeis Spartanis placere fanftadicédo,amp;fanâ:afaciédo.-SitfanèmagnareSjamp;noncontemnédawJ'o*«, iJeJi, approbatiohominûprçfertimprincipum virorum,quorum indicium nemo fanu»negligit,aut contemnit, fèd i n infinitum m aior amp;nbsp;melior res eft €vJ'ax(a,(êu approbatie di-uina.Nonigiturfàtis eftfcire,qu2Eoperafaciendafint,amp; quomodo fieri poßint,nifi etiamhoefeias,quomodo placeant, cùmquidem non fatisfaciamus Legi Dei. De hacquseftionerefpondet Scriptura amp;nbsp;Paulus in primis.Propter eandem cauflam placet vtrunque,amp; perlbnaamp;obedientia.Sicutergoiußuses fola fide: ita obedientia tua placet, praelucente fidepropter Mediatorem: ficut Petrusinquit J Petr. a : Offerte hofliasfpirituales, acceptas, feu placentes Deeper Chriftum.
De hac tertia quxfHone,Euagrius Epifeopus Antiochenus bre uißimerefpondet, cùm inquit, bona opera placere«^^«^»(aa'iir Tifiah quod nos dicimus,prxlucente fide, ficut amp;nbsp;Paulus inquit [Ro»;././.}Omnequod nóeftexfide,peccatumeft. SicautemprÇ; Iuceatfides,vth3ec triacompledatur. Primùm ftatuamus recip* amp;placereperfonam propter Filium Dei mediatorem gratis,e-tiamfi in nobis rcliqua eft magna infirmitas amp;nbsp;multx forties. Se-cundóagnofcamus,nosnequaquamfatisfacereLegiDei, amp;3d-huccircumferre in nobis peccata,amp; hancnoftram infirmitatem veris gemitibus deploremus.
Tertio, Et tarnen fciamus,Deü Hieronymus in catafogo illu-poftulare, vr fit in nobis in- ftrium virorum , quiguberna-€110.1»
-ocr page 413-(^_V OMODO PLACEAT
397
«Boata obediétia, fides amp;nbsp;iufti-dabonxconftientixjamp;hxco- tilia monumenta,reribitdeEua pera ipfi placere in réconcilia- grio, fuiffe eiim Epifcopum Ec-tis propter Mediatoren!,fide. nbsp;nbsp;nbsp;defiæ Antiochenæ in Syria , amp;nbsp;tribuit ci ingenium acre amp;nbsp;artens,ac dicit fe fuiffe auditorem huius Euagrij: ex quo intelligi po-teft,eodem tempore vixiffeHieronymum amp;nbsp;Euagrium. Mortuus ïftautem Hieronymus anno Chrifti 410 ,decern annis poft mortuus eftAuguftinus,videlicetannoChrifti4jo. Hic Euagrius edi-dit multa prxclara fcripta, amp;nbsp;inter alia enarrauit prouerbia Salo-uionis.Etfi autemipfe non habeolibros Euagrij,nee legi, tamé hoc diftumcitatur à multis fide dignis:inprirais verb à prxceptore no-Bro piæmemorix,PhilippoMelanthone. Sic igitur dicit Euagrius: Bona opera placent Deó,®iyi)5/M(xêi'«fTWf 'B-Kê«f, prxlucente fide. Cauffa -®eït)^afx6i) eft cauffa antecedens,caufla interior, gubetna-ttixaliarum caulTarum:ita fides eft-niy»igt;»;x4i'n cauffa bonorum 0-peruin,prxlucetoperibus,gubernatopera. Quomodo autem deBet prxlucere fides noftrisoperibus? Triplieiter. Primùmquôd ad perConamnoftramattinetjftatuamusnos placere Deo gratis propter Chriftum.Deinde agnofcamusinfirmitates Óc fordes noftras, amp;Kasverogemitudeploremus,necfingamus,nos fatisfacere Legi Dei,Poftremo,quödadopusattinet, feu ad obedientiam,fciamus Bancquoqueamp; poftulari à Deo,amp; Deo placere, fi prxftetur fiducia Mediatoris,tegentis fordes amp;nbsp;infirmitates noftras-
runt Ecclefiam, amp;nbsp;ediderunt v-
Adhorumtrium membrorum explicationem pertinent hxc dilt;ftaPauli,Rom.8:Nulla nunc condemnatioefthis,quiinChri Ho ambulant, id eft, etfi renati
I non füllt fine peccato, tarnen Deus eos recipit, amp;nbsp;iuftos pro-nunti at propter Filium creden tes, deinde recipit amp;obedien-tiam eorum propter Filium.
Obferuate pondera verborft in dl ft o Pauli.Non dicit Paulus, Nullum peccatumeft in fanftis: fienim dicimus,vtaitlohanes, nos non habere peccatum,fu-mus mendaces;fed difertè dicit.
Nullacondemnatio,ideft,nullus reatus,nulla obligatio adiram,amp; 1 adpeenas xtern,is.Sed quçfo,de quibusloquiturlan de his quiin cat l neambiilantlnon,feddealiis,qui ambulantin Chrifto,hoceft,qui j Kuluant bonamrailitiam,retinentesfidemamp;bonam confeientia-ddd j
-ocr page 414-398
N o V A OBEDIBNTÏA?
RomZ.’ Non eftis fnb Lege, (cd fub gratia. Hocdidumperlpn cuèaffirmât,credentes libera-
tos ede ab ira Dei, amp;iam propter Chrillum acceptes elle,e-tiamfi hitrent in eis reliquix peccaci,quibus repugnant Spi-ritu.
Sicargiimentorexdiftó Pau li:Paukisdicit,NoneftisfubLe-ge.EtalibidicitiTimotlitilufto non ek Lexpolka; Ergo fandi Eintliberi amp;nbsp;immunes, amp;nbsp;folu*
tiabobedientia,qiiam Lexptf-ftulat,id eR,Deus non curat bona opera, amp;nbsp;bona operaofheiunt ia-luti,fecundummultorumvociferationesineptasamp; impias.Relpo* deo ad antecedens,ex collationediftorumPauli,quæelloptinui^« tio interpretandi Scripturam.Paulus dicit Gal.3 dilertè, nos ede liberos àmalcdiâione Legis: Ergo aliud eft liberatio abobedientUr aliudàmalediéiione Legis. Lexautgubemat ,autiudicat:guber«, natobedientiam:iudicat,accufatlt;S:condemnatcontumaciam.Re-
natiigitur nonfuntfubLege,fcilicetiudicante,maledicente,accu-fante,condcmnante,ideft,vtvno verbodicam ,funt liberiàraajç-diólioneLegis,abira Dei,àpa?nisæternis,fednonfuntliberiabob« lt;lientia,quam Lexpoftulat. Eft enimxterna voluntas Deiamp;ordo immotus,qui mutarinonpoteft,vtcreaturarationalisobediatcon ditori. 14
Hebr.t2:Teneamus gratiam, per quam fêruiamus,benepla-centes Deo cum reuerentia amp;nbsp;timorc.
Teneamus, idem eft quod K' tineamus firmiter. Sedquaredt cit,cum reuerentia amp;nbsp;timoré^ Alluditaddidumpfal.a: Semit® Domino intimore,amp; exultât«
eicum tremore. Sic amp;nbsp;Paulus PhiI.2 inquit: Operamini falutefflve-ftram cum timore amp;nbsp;tremore.Etli enim Deus eft Pater nofteraamé fimuleft Dominus,amp; eft index, amp;nbsp;eft ignis confumens, vt inquit MofesDeuter.4:Amemuscrgo Deum,vtPatrem, amp;nbsp;timearausvt Dominum,hoceft,leruiamus Deo cum reuerentia amp;nbsp;timore.
|
Philipp.a ; Deus eft, qui effi-cit i n vobis, amp;nbsp;vt velitis, amp;nbsp;vt perficiatis, vt ipfi aligna grata fiant. tiiam voluntatem,amp;adiuuateam,régit dcimpeUit, vt diligente? 1 difcü |
Propone tibi hoc diftum in tuisftudiis,Deusprimùmtevo-cat mandato parentum,aut a-micorum ad vitam ftholaftica, ad dilcendum. Deinde mouet |
O^VÖMÖDO Pi SC£ AÏ'aN ÔV À O B ê’Ï) Y^S X T t A. ?Ç9 Liftas doftrinam de Deo amp;nbsp;de aliis rebus bonis, amp;nbsp;omes harte dili-S^ntiam modeftia vitx. Hxc au tem ideo in te efficit, vt ipfi fiant ali-HUagrata,ideft,vtipfecelebretur, dcEedefiaDei in genere huma-*’ocon(èruetur;funtenim hi duo fines vltirai omnium noftrarum ädionum amp;ftudiorum:vnus celebratio Dei, alter conièruatio Ec-‘'l6fix,iuxtadiaum notiisimum i Cor.io:Omniafaciteadgloriam ^ci,amp;nefitisfcandaloEcclefiae.Etpfal.i22:Rogate, quae adpacera ‘UntEcclefix, paxmultadiligentibuseam.
'f’Romanj^: Quiinhis fèruit Contràfic argumenter: Ne-Chrifto,pIacetDeo,amp;probatus moplacetomnibus hominibus, «fthominibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quiamultifunt maleuoli, multi
»115 *520: , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuidi,multiobtredatores. Er-
joPaulus non reftèdicit,Qijiin hisferuit Deo, probatus efthomi-öibusiProphetxamp; Apoftoli,imó Chriftus ipfenon probatus fuito-mnibus hominibus. Relpondeo adhanc obiedionem, Habens fi-dem amp;nbsp;bonam conlcientiam,amp; fideliter feruiens Deo amp;nbsp;Ecclefix in fùavocatione,habebit non omnium,quod efiimpofsihileinbacvi *»ifedaliquorum reftè amp;nbsp;candidèiudicantium, approbationem. eiira Iohannes Baptifta viueret in deferto,remotus à ciuili Ibcieta-Hamp;confuetudine hominum,dixeruntludxi,hunc fummumdo-öorem Ecclefix,excepte Chrifto,agitari à Diabolo, fient vulgo dici folet:Omnisfolitanus,aut eft angelus,aut Diabolus. Chriftus verb ♦(XttfAf«:T^, qui deledabatur hominum conluetudine, etiam ante a(rumtamhumanamnaturam,cùm viueret valdefamiliariter inter homines, appellatus eftvini potor. Hxc ideo recito, nequi* su curetomnes fabellas vulgi,fed fit vnufquilqueintentus in •r lt;nbsp;€a,quæ funt agenda, amp;nbsp;ceteracommendet ti.ni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deo.Satiseft,nos habere Ecclelix
Jinptt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;paucorumhoneftorum
JV^utn* ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;approbationem.
4i*rt.-. ' lt;'.
-ocr page 416-400
DE CHARTA QVAESTIONE Curnecefïaria/îtnouaobedientia.
C A P V T I V.
E Q^v i T V R nunc ordine quarta quæftio d« cauris, propter quas ncceRîria eft noua obedié-^ tia.Sunt autem cauflie bonorum operum, feu no [ 11« obedientiæ, partira impulfiu«,partira finales. Impulfiuaeft Lex Dei, cauflæverofinalesfuniû-turextriplici ordinehorainis, quorum prirnds eftadDeum,alterad nos iplbs,tertiusad aliusbo raines.Suntenim facienda bona opera propter Deum, vtDeotri-buaturgloria,iuxta di(ftum,Sic Juceat lux veftra amp;c. Item, Ornait facheadglonaOei. Deindeeadeni opera funt præftanda propter nosipfôs,/îcutPetrusinquitinEpiftoJa.’Facice vocationemamp;eie' ftionemveliramcertamperbonaopera. Poftremöbabendaeftetiä ratioproximi,qui bonis exemplis eft inuitandus ad focietatetnEc-clelïx,autcertèretinendusin officio.
Contra Antinomoscon{lantifsimèretinendaellbxcvetAamp;i^‘ tentia:biouaobedientiaettneceEfaria. Effienim bonaoperanon merentur remißionem culpx
Sc pcenxxternx, nee Hint me- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dicam breuiter, (^uidfeadh
rita vitx xternx, tarnen huius Antinomi.
necelsitatis multx ffintcauffix. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Antinomi,ided,hollesLe§b
diuinx, amp;nbsp;bonorum operaaa, contenderuntinrulséamp;impiè,nuUum elfe vfum Legis in Ecclefia, fedMofenvnàcum füaLege(bcenimloquutirunt)relegandiimef-fè ad curiam,imo ad furcam, amp;nbsp;huiefuofurori, quimultisblaadi-tur,quiamant lècuritatem Ócprofanitatem dc licentiamomnium fcelerum,prxtexueruntdi£iumApolioliRom.6: Non eliisfnb Lege,redüfbgraüa.amp;illudtTimoth.vIullonon ed Lex pofta. Sant autem Cbridianiiudi ócliberi:Ergo nihilhabentcommercij cum Lege. DeindevlteriüsprogrelsijVt error edfcecundus,dixeruntim pudenter,hominem manere in gratia Dei,amp;retinereSpiritum fan-^um,etiamGpolluat lè adulterio,autaliopeccatocontra confeien-tiam,
-ocr page 417-CVRNECBSSARIA SIT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;401
tum,amp;inJiocperfeueret.Contra hos furores extant egregiæ difpu tationesinferiptis amp;nbsp;operibus Lutheri,quas multi pi j magno cum fruftulsgeruntjamp;deinceps legere debent.Sednosfeliftis ceteris fu roribus,tantùmdehacpropoïitione nunc dimicamus contra Antinomos,quód videlicet verifsima fitpropofitio amp;nbsp;fententia, quæ affirmât,Nouamobedientiam poft réconciliationem gratuitaeffe neceÛariam;amp;quanquamraultæamp; varias cauillationes excogitan-tur ad eludendam amp;nbsp;euertendamhanc propofitionem,tarnen veritas ftatunmota,(Se non ceditfpumis,vtVirgiliusinquit de rupeim-ra(Ka,quam circumlatrant vndae,amp; tandem ex ea iterum defluunt fpumxdicut dicit pfal.94;Quoniam adhuc reuertetur iuftitia ad iu-dicium,amp;fequenturillamomnes,quifuntrefto corde. Quorfum attinet,nos efleciuesargutos,finevirtute,tanquampraeficas?Anpu tasregnuniDeicÓüftereingarrulitateamp;rixis difputationum?non. Sic emm Paulus inquif. Regnum Dei non confiftit in fermone,fed invirtutexurergo non potius facimusbonaopera,amp;omittiraui pueriles rixas de voce necefsitatis?
Prima eft debitum,quod nonfignificat coaftionem feu violé-tiam, fed xtemum, amp;nbsp;immotu
ordinem, quo creatura ratio- Nolite arbitrariomnes Anti-nalis Deo ad obedientiam ob- nomos effe mortuos amp;nbsp;fepultos: ligata eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fedboc vobis fit perfuafiim ,mul
tosadbucinaulis,amp;pafsiminci uitatlbus tales verfari,qui quidem multos habent applaufores.Quç enim voxplaufibiliof eft apud populum,amp; apud gynxcea delicata, quàmha;cipf3,quxmultisnon eftignota? Summaars Chriftiano-tum eft nefcireLegem.Item,BonaoperaDeus non curat. Item, Bo-naoperaofamp;ciuntfaluti. Quales funtbifermones?Cyclopici, barbaric!,diabolici. Fugiamus ergo eos,amp;. oderimus, tanquam ipfum infernumamp;Diabolum.
Dehaccauffa PaulusinquitRom.8: Debitores fumus, ne (è-cundum carnem viuamus.
Secundacauffacftcuravitandiiaplüsjquibuscffundunturh^C fummabona, remifsio pecca-
torum, reconciUatio, Spiritus ideft,Vitatelapfuscontracó-fan(ftus,8cvkaxterna.Ad hanc feientiam, amp;nbsp;fugiteomnes cor-
ece
-ocr page 418-402
NOVA OBJSDIÉNTJA.
CAulTAm pertinent dicht Piuli, ruptelas doünnx, pugnantet Hebr.ta .• Seruiamus Deo cum cnm fandamento.
reueren tia 8i tim ore.
Cal.^;Qaitaliafaciunt,regniimDeïnonporsidebtint. ,^.
TertiacaaffacO:diligentia vitandipanas temporalesamp;: xter* nas, vtJobcap.pinquit: Vere-
bar onania opera mea, diens ReeitahoiunioribvshHïoTia qnód non parcis delinquenti. deMore,quxdeclarathocd!éiu.
Iob.Exod.4rcribitur, Modnlb uinitusvocatumeffe, amp;nbsp;maximismiracuUs indruéium ad guber-nationempopuliDei,amp;edu£iionemexAegypto. Sed bunc ipruni Prophetam Deus voluit interdcere,proptereaquodSlijipitus erit adhucincircumcili, acuidmater vxor Mods mox circumciditfet ditos, Dominus occidiffet Molen. Ed enim textusmanifedus amp;nbsp;tridis. QitarehxcdribunturlNon propter Mofen mortuum,dd propter nos qui viuimus ,amp;adbucmilitamus inhacvita. Si Deus nonpepercittanto viro,red voluit eum interdcere, nid prxditifdt dehitamobedientiam,curnos non vereamuromnia nodra opera, fcientes,quódDeusnonparcatdelinquentil
QuartacaufTaeURniscreationis. Sumus enim conditiadhac dnem,vt Deurn celebremusdo
dirina ^obedientia. Hue per- Prxparare,hoclocodgrii(icae tinee didtum Pauli Epher.2:1. diuerCasfundiionesreuvocatio-pRus opus Rimus,conditi in neSjamp;dirsimiliadona. Deusvo Cbrido ad bona opera , qux catDauidem adregnum, amp;or-Deus prxparauit, vt in eis am- riat eum doms conuenientibus bulemus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regixperfbnx, MoPen vocatad
gubemationem populi,ieremia addocendum, didngulos indruit donis neceffariis in vocatione, Quara ob eau dam? V tdnguli Tuo loco pro modo dix vocationis Se donorumruorumreruiantüeoäeEccleRx.
^“^”f^^ß^'^^s^^demtionis. Non enimideo ingentem iram D^HodinuitMediator,Ridans(anguinem, amp;moriens in cruce, ytconRrmerurpeceatum in hominibus, amp;nbsp;Rt licentia omnium lt;:elerum,(ed vrpeccatum amp;morsreipfadcJeantiirinhomine,amp; mchoetur «tema vita amp;nbsp;sterna luxjâpicntia amp;nbsp;iulHtia m homi-
ne,
-ocr page 419-CVR NECESSARIA SIT 1 .
nejSihomorurftisfiattemplum Dei.De hocfine redemtionis Za chariaspaterBaptiftx, Luc.iinquit.-Liberati de manu inimico-i'umnoftrorum,{èruiamusipfiin fanftitate amp;nbsp;iuftitia coram i-procunftisdiebusvitsnoftrx. Et Paulus Roman. 8-.De peccato
damnauit peccatum,Ytius Le-jg^rsimplcreturinnobis. EtPe-trustPct.2: Qui peccatanoftra pertulit in fuo corpore Riper li-gnum,vt peccatis mortui iufti-tixviuamus.
Finis redemtionisfeu libéra-tionisvniuerfaliter ac in genere eft mutatio dominij, vt Deus libérât Ifraelitas atyrannidePba-raonis amp;nbsp;Aegyptiorum, non vt deinceps fermant Aegyptiis, fed vtferuiant liberaton,boceft,ipGDeo. Sicredemtus à Turcica ca-ptiuitatedeinceps non redeat adTurcas,fed feruiat fuo redemtort amp;liberaiori. Hancimaginemtransferamus ad redemtionem per Chriftumfaéi:am,SiFiliusvosliberauerit,inquit Dominus loban, S,verèeritis liberi.Quseautem eftveralibertas’Omnis quifacitpec cauim,eftferiuispeccati:bæceftferuilgt;sbbertas. Libéra verb, amp;li-baraUbomine digna feruitus eft ,feruire Legi Dei, vel quod idem eft, iphOeo.Dc hacfententia prxclarè concionaturBaptifta: pater.Luc. iLiberatidemanuinimicorum noftrorum,ideft, Diaboli, mortis, peccati,inferniamp;c.SeruiamusDeocunlt;ftisdiebus vitxnoftrx iniu Ititiaamp;fanftitate,c|uamipfeapprobat6crequirit- Et Paulus Rom. 8fignificaniifsimèdixit; Damnauit Deus peccatum,fcilicet noftrü, perpeccatum,fcilicetboftiampropeccato,ideft,perraortemCbri-fttnonvtindulgeamus omnibusfiroribus, vtfumamus nobis in-fi iitambcentiam peccandi,fed vtins Legis impleamus in nobis, id cT:,vtreftituaturin nobis conformitas cum Lege Dei, feu obedien-t ij^uam Deuspoftulatin Lege , amp;nbsp;quam approbat amp;nbsp;teftatur fibi placere. Non emm venir Cbriftus,vtrolueret Legern, fed vt imp1e-rst.lmpletautem non tantum in fuaperfona.fed etiam in nobis, iaxiadiaumieremiæ: Dabo Legem meamincordaeorumamp;c. Et Petrus grauifsimèinquif.Nosliberati fumusperCbriftuminligno crucis,vtmortui peccatisiuftitiæ viuamus. IdeoFilius Deifudauit finguineminhorto,3cmortuuseftincruce,vt aboleatur peccatu, nontattim imputatione,perremifsionépeccatorum: fed etiam re ipfa,iuxtadiftum,Veri eritisllberi,fiTilius vos liberauerit. Item,
1 S«perinduemur,fi tarnen non nudireperiemur.
I Sextacauffaeftfimsfanftificationis. Cum enimfide accipitut
ces a
-ocr page 420-404- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KO V A îO » B D r B N T I A.,?
Spiritus ßnftus,fitviuificatio amp;nbsp;Ixtitia in Deo, amp;âccenduntut tales motus,qualis eft ipfe Spiritus fandus ldeo in » lohan.j dici-
tur: Om nis natus ex Deo, pec-catum non facit, quia fernen Dei in eo manet. Item, Omnis qui non facit iuftitiam.non eft ex Deo. tiam,easvidelicetquasabfumit,alias veró,quas nonconuertit in fuam fubftantiam, tantum fibiafsimilatqualitate, ideft,transfun-ditfimilemqualitateminillaobiefta.vtcalorem transfundit in for nacem,amp; in cibos,quos coquit.Itaignis Domini, Spiritus lanftus, flarn ma illa procédés ab aeterno Pâtre amp;nbsp;Filio coæterno, mittitur in noftracorda,vtnosFilioamp; fîbiafsimilet,non quidem fubftantia, quiafempermanetdifcriméinterCreatoremamp;creaturas,fedqua-litate,quiafimilenoneftidem:ideft, Sicut Spiritus fanftuseftfub-ftantialis amor in Deo inter Pattern amp;nbsp;Filium, amp;nbsp;fubftantialislæti-tia:itainnostransfulusefficit, velaccenditamorem ergaDeum amp;nbsp;Ecclefiam, amp;nbsp;Iztitiam acquiefcentem in Deo, de qua dicic pfal jj: Quoniam in eo,id eft,in Deo Ictabitur cor noftrum, amp;nbsp;in nomine eiusfamfto exultabimus.
Omnis aflionis finis eft afsi-milatio, fine fiat in fubftantia,'-fiuein qualitate. Vt ignis in fo co, vel fornace, quafdam partes conuertit in fuam fubftan-
Septima. Spesrefurredionis amp;vit««ternx,dcqualohannes in Canonicainquitcap.j: Omnis, qui habethanc fpemjfanófifi-cat fè,fïcut amp;nbsp;iJlc fandus eft.Et Paulus ad Titum cap.2: ViuamiU in hoe ftculo piè,iuftè amp;nbsp;modeftè, expedantes beata illam fpeni amp;reuelationem gloria: magni Dei,amp; Saluatoris noftri lefu Chri-fti, qui deditferner ipfum pro
nobis, vt redimeret nos ab o- Tres priores cauffe funtle-
mni iniquitate, amp;purificaret gales,fumtzexLegediuina,qii} fibi ipfi populum peculiarem, affirmS^noseffedebitores, de-bere obedientiam Deo, amp;nbsp;iubét
fèdatorem bonorum operum.
vitare lapfus, quibus amittun-turbona,amp;accerfunturmalafeupœnæ.Sequentes quatuorcaufli fumtæ funt ex Symbolo,quod cócionatur de creatione, deredem-tione,defanftificatione,amp;de fpelxtiftimzrefurredionis ad vitam «ternam. Si quem igiturhz cauflz non mouent,nec fleftunt ad obe dientiam Deo przftandam,i5 eft ex num era illorum, de quibus dh
-ocr page 421-CVR NICESSAKIA 81T 405 titlohanneS'.Omnis qui facit peccatum, ex Diabolo eft. Aliud eft peccare,velhabere peccatum,amp; aliud,facere peccatum. Peccare,eft tommunemaliimtotiusgenerisbumani,inEcclefia,amp; extra Ec-tleliamTed facere peccatü, eft oppugnare articulos fidei fophifma-tis,aiit fauciare confcientiam atrocibus deliftis, adulterio,homici-dio,periurio,vfuris amp;fimilibus.
Oftaua. Diligentia vitandifcandala. Eft enim mandatum diuinum,vtbonisexemplis inuitemusalios,amp;fugiamus fcaii-dala,vtfcriptumeft Match.5.Sicluceat lux veftra coram homini-busjVtvideantoperaveftrabona,8cglorificent Pattern veftrum, quiincxliseftEtMatth.tS; Vxhomini, per quemvenitfcanda-lum.t Cor.to.Omniafacite ad gloriam Dei,amp; ne fitis fcandalo Ec clefix. i Petr.2;Charirsimi,hor-
Primumfunt facienda bona opera propter Deû, deinde propter nos ipfos, feu propter no-ftram confcientiam-.tertio pro
tor vos, taquam aduenas amp;nbsp;pe-tegrinos,vtabftineatis acarna-libusdefideriisjamp;conuerfatio-nem inter genres habeatisbo-tianijVt bona opera veftra con-fiderantesjdefinant vobis ma-ledicere,amp; glorificent Deum. tontagione multos Ixdunt.V uit igitur Deus vitari praua dogmata, amp;nbsp;prauaexempla, qua:vno nomineappellantur fcandala,nepro-ximus fiatdeterior,ne abborreat ab Euangelio, ne concipiat maio-tes flammas odij aduerfus Ecclefiam.
pter proximum. Nam vita bu-mananon tantum regiturpræ-ceptis amp;nbsp;legibus,fed etiam exem
plis,qux valent plurimum in v-tramquepartem.Magnaviseft exemplorum bonorum amp;malorü. Sicut enira bona inuitant homines ad imitationem , fic mala fua
Nona. Vfus Sacramentorum. EtfienimSacramenta princi-paliter funt teftimonia feu pi-
gnora, quod Deus exhibeat no Sacraméta principaliter funt bispromiffabencficiainEuan- ßgiba obfignantia prómifsioné gelio: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Euangelij, vtde Circumcifione
dicitur Rom.4;Accepit Abrabi fignum Circumcifionis, ideft, Sacramentum Circumcifionis. Ad quid? Vthaberetfigillumobfignansiuftitiam fidei. Etfi enim Abra-bamanteaeratiuftus,iuxtadidum;CrediditAbrahamDeo,amp;im-putataefteüuftitia;tainenDeusvoluitconfirmare«5c obfignare fi-
eec 2
-ocr page 422-^“^^ i J^^'^^ o 5 E D r B N T IA. '
dem Abraha:,dato hoc ligno/eu lîgiüo. Ita,qu3ndotu atidispiihlt cèvelprîtiatim voceni ab(bl utioms,pofteavtaris Sacramento Cæ-næ Domini adhanefidem confirmandara Ätob/ignandant.
Taméiîmulnosdenouitate imôadeamobligant/untfti-vitxcômonefaciuntjVt de Ba pulationes bon» con/cientixet ptifmoRom.ddidtiir.SepuIti' gaDeiim,vt deßaptifmoPetnif iùnius vnàciim iJJoperßapti- loquitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;f
fînum in mortejVrquemadmo dum excirarus eit Chriftus exmorcuis pergIon’amPatris,iraamp; nôsin nouîtacevitaeambulenius. En Cor. lo de CœnaDomini /criptiim eÜ: Vnus panis.amp;v- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.« jïiî num corpus fiimus,quotquot Vnius rei po/Tunt eße multi cundempançmmanducamus. fines,ßd fubordinati, hocefl,«* hj principales,ah/minusprind-pales.itaSacramentorumfinisprincipaliseli, vt fintligilJaiuftitiï fidei. Minus principalis finis eft, vt fint commonefadiones de bonis operibusamp;nouitate vitas, vt Paulus loquitur.
Decima. Exemplii Dei Sc ChrUlijqux nobis non modo ad in-tuendum, verùm edam ad imi tandumpropofirafimt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftuseftdonum,amp;eftexê
plum.Donumeft,quiaeftagnuJ Dei tollens peccata mundi. eft vidima pronobis, mediator inter Deum amp;nbsp;homines: deinde eft exemplum, quia Deus vult nos imi* tanamp;üium,amp;Filij exemplum.
Lues d.Ettote miCericordes, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qua inreconriditmifericor-
Ecut SePater veiler mifencors dia Dei?induabusrebus,indan eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doamp;condonando.Date,inquiti
lt;S:dabiturvobis;remittite,d:re-mitteturvobis. AdhancCententiam alluditCypnanusin Certnone de Ccena Domini inquiensduleirsimé: Pietas inter data amp;nbsp;condor nata feie diuidens,agit gratias tam vberis beneScij largitori.Cogiti quotidieinterprecandum,quxbonarpintualïadceorporalia,prx-ientiaamp;xternaDeustibidederit-.deindedmul cogita ,amp;gratape-Üorecelebra bonitatem Dei de mi{ericordiam,qua remittunturti-bi omniatuapeccata,originale dcaéiuaiia,omnes defeilus,inclina-tionesamp; aHiones pugnantes cum Lege Dei, qux merenturxter-aam iram Dei, de panas xteraas. Inter hxc data de condonata,rt ‘
Cyprianuf
-ocr page 423-CVR-NêCÈSSARIA SIT NOVA 05 6DIBNT. 407 Cyprianusloquitiir.diuidatfetiiapietas confefsione amp;nbsp;gratiarum ïftione,amp; cekbratione autoris tam vberis benefici j.
Philipp. aJsaffediisficin vobis,qui fuit amp;nbsp;in Chrifto, qui turn eflet in forma Deijion ra-
püitxQualitatcm Dei amp;c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mementote obiter diaü Au-
guftini, quod extat in (èrmone
3tdetempore:MalomultasobIiinfciiniurias,quàm imaginent amp;nbsp;fiinilitudmemconditorisamittere.Veritate amp;nbsp;miiericordiaproxi-WeaccedimiisadfimilitudinemDei.Eftenim Deusveraxamp; mife-ncorsfeubeneficus.Malimus igitur multas iniiiriasobliui(ci,amp;ßn cire earum «^w/et^quàm amitterehancgîoriam,quanuJla ma-rorcogifari poteft, videlicet imaginem amp;nbsp;fimilitudinem Dei,de qua lt;hcitur;Eftotemifericordes,ficut amp;nbsp;Pater veftermifericors eft.
Hx caulTx necefsitatis bonorum operum (èmper in conlpe-dufintjiionfolumadrefutandos Antinomos,led multb magisadnosiplbs inflammandos amore iuftorum amp;honefto-
“.quot;ib^Ó!quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;runt officiorum.
-ocr page 424-408
DE QJINTA QVAESTIONE. Quod fit difcrimen peccatorum in renatis.
C A P V T V.
J'ANIFBSTVM eftjcaliginem amp;nbsp;magnosdu bitauonum fluftus in mentibus eflej manife-ftum eft amp;nbsp;milita magna incendia e/Te vitiofa-rum cupiditatum in renatis. MaiientIgimf ^ peccata in renatis in hac m orrai i vita, videlicet radix, de qua dicit Paulus;Scnfiiscamistó-micitia eftaduerJus Deum;amp;huius radicisfru dus, dubitationes amp;nbsp;vitioftaffedus, amp;nbsp;multa errata, quxperi-gnorantiamaccidunt,amp;magnx neglediones feu omifsiones/'t vfitatèloquimur.in omnibus. Seddoneereconciliatirepugnaot prauismotibus,amp;non ruunt contra con/cientiam, acretinent fundamentum, amp;nbsp;fidepropter
Mediatorem ftatuuntregi hxc nbsp;nbsp;nbsp;Volo vobis bancfentendam
jnala,manentingratia,amp;non dereliquiispeccati inrenadsde efFundunt Spiritum fandum, eJarare exemple Mods. Nemo funtque hxredes vivx xternx, veftrumeft,quinofateatuf^iO' fïcutinquitPauIus.'NuJianüc ^t’ fuifle hominem renatum» condemnatio eft bis, qui in nndtumjDeopIacentem/ufto-Chriftoambulant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dem verbi dimnitus tndiâ,amp;
organum, per quod Deus nu-randaoperaediditin Aegypto,amp;pofteainde/èrtoannoï40.fedta-men bic tantus vir,cùm diuinitus vocareturad edudionem popa-
b, amp;nbsp;videretcre/cere/èruitutem popuU,propter interpeUitioneai Pbaraonis,quxfâda erat mandatodiuino,cœpitabquâtulum fier* Iangiiidior,amp;pau/atim raergi in dubitationem amp;nbsp;impatiendam: ßcenim dicit Mo/ès adDeura, ciim non re/pondiflèt euentuspri-mocoaGUo: Quare, Domine,memiGGiyamp;qiiiren5liber3liihunc populum? Tantum abett,vt Pharao dimitt3tpopulum,vt etiamda rioribus oaeribus eumpremat. QuidigiturprodeGaut mihi voci-tit
-ocr page 425-Q^V OD SIT DIS CRIMEN 5ÇC. 4®9 tio tua,aut populo protnifsio tua? Hanc enim fententiam habent verbaMofis-Noneftleuepeccatum,crédité mihi,fie cum Deo ex-poftulare. Sed tarnenhictantus virnon confirmauit ignauiamamp; contumaciamin fua vocatione,fed obediuit Deo fiducia auxilij di-uini,ficutexprefsèfcribitur pfal.ios: Mofes amp;nbsp;Aaron non repugna-runtfermonibus Dei.
Qui verb fejentes ruunt contra conlcientiam, autqui non re-
tinent fundamentum,amp; impia dogmata ampleduntur, amp;nbsp;per-tinaciter ftabiliunt, tales effundunt amp;nbsp;contriftant Spiritum fan-
öt,um,Sinificonuertantur,ruuntinxternumexitium,ficutPau-
JUftinquiuSilècudum carnem .^yî}Açtis,moriemini. Seddehoe .difc^imine Cupra inLoco de pee cato fatis didum cft.ldeo nunc
DlftumPauliiTlmoth.rMi lita bonam militiam, retinens fidem amp;nbsp;bonam confeientiam:
fumbrenior, SdadCequensca-.putaccedo.
oftendit duos effe gradus pecca-ti regnantis in fancis, quorum prior eftlabefaftatio amp;conuul-fiofUndamenti, feu error de fundamento, aut error pugnanscum fondamento. Altergraduseftlapfus contraconfeientiam.Nonfa-' tiseft,tevitarelapfuscontraeonfcientiam,vtadulteria,homicidia, amp;fimilia-.fedoportetteetiamfummacuraamp;folicitudine fugere amp;nbsp;' reformidare córruptelas verae doftrinas.feu fundament! ,ideft,ar-tipulorumfidei,itanerecipiasvUumdogma ignotumverxEccle-fiac,amp;contrariumverboDei.Multifunt honeftihomines hoe tem poreinPapatu,amp;inter nos, qui non poffunt aceufari ciuiliterpro-ptervllumcrimen autdcliftum,fedilli ipfi honefti amp;nbsp;modefti homines peccantmortaliter,quiaapplauduntdoftrinx pugnati cum verboDeireitèmtellefto amp;nbsp;enarrato. Quàm latèpateat hoc malum,cogitate hnguliapud vos domi.Ideo fæpedixi,ftudiumTheo-logiæ non tantùmpertinere ad cos, qui futur! funt miniftri Eccle-fis,fed ad omnes amp;nbsp;fingulos homines ,vtpofsint ipfi indicate de dogmatibus,amp;difcernereveradogmata à prauisamp; adulteri-nis,ne c!rcumferanturomn!ventodoftrinae,per
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nequitiam amp;nbsp;calliditatem vetera-
ji , nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toriamhominum.
Ephef 4.
-ocr page 426-Relponfio ad argumenta, quæ contra doâirinani de iuftitia fidei opponuntut.
C A P. V I.
XPLicA TA doftrinadeiuftificatione,amp;de bonis operibus, «Sc confirmata vera fententia,a-liquid dicendum eftde argumentis Sophiftaru, fine fint Papiftas,fine alij, quitanquam hoftileS exercitus Êcclefiam amp;nbsp;eius doftrinam acerri-mè oppugnant. Etfi enim veritas eft immota, nee poteftconuelli amp;labefaftari vllis fophifma-tnmpraeftigiis,tamenprodeftiunioruni animos eommonefieri de infidiis,quasftruwntveraïdoftrina: Sopbifta; amp;hypocritas omnium temporum.
Primuni.
Iuftitia iignificatobedientiam iuxtaomniaprxcepta.
Fides non eft opus omnium prxceptorum.
Ergo non iuftificaraurfide.
Su mitur hoc argumentum ex quinto libro Ethicorum Ariûo-telis,vbi difputat Ariftoteles de iuftitia vniuerfali,quam ait effeobe dientiamergaomnes leges. Acfcitis,vocabulum vniuerfalis iufti-tiae comprehendere omnes virtutes iuxta vcrficulum Theognidis, quem citât Ariftoteles: Iuftitia infeft virtutes continet omnes.
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RefponfiOi
Nego conlèquentiam. Quiainhoc Syllogifino quatuor fußt termini.NamiurtitiaaliudinMaiore,aliudinconcIufionelïgni' ficat. Supra autem indeclaratione vocabuli iuftitia: diäume», quidinterfitinteriuftitiamLegisjamp;iuftitiam.dequaconciona-tur Euangelium. Vt igitur ridiculum eft,phyficè inteUigere dicta Math«-
-ocr page 427-R B s T 0-N J Ï 0 A D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;411
Mathematica.ficineptumeftmifcere Legern amp;nbsp;Euangelmm.
Maior eft verißima de iuftitia Legis, id eft, de conformitate cum Lege. De angeiis valet hoc argument urn,Iuftitia eft obedietiaiux-taomniaprxeepta Dei. Angeli obediunt omnibus prxeeptis Dei. Ergo funtiufti conformitate cum Lege. Sed nobis alia iuftitia opus eft line Lege patefafta,dequatamen Lex amp;nbsp;Prophet» teftiheantur Rom.j,quianonhabemus integram conforMitatemcum Lege, ac nequidem habere poffumus in hacvita, tefte Paulo , Senfus car-pis amp;c.Videtisigiturefleambiguitatem in vocabulo iuftiti». Maior loquitur de Lege,conclulio de Euangelio.
‘’r ''od - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundum.
,«ogt; ^.”’P°^'^j^®®ft^l®notitiaiuftum fieri.
'j, Fidcs tantum eftnotitia.
if Ergo impoßibile eft fola notitia iuftum fieri.
^^'w». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refponfio.
Neganda eft Minor. Nam fidcs, de qua Paulus loquitur, ne-puaquam fignificattamm notitiam hiftorix,{èd eft aflenfus, quo omni verboDeinobis tradito, ac promiftioni reconciliationis iffentimur, amp;nbsp;eft fiducia ac-
quieftens in Mediatore, damans Abba Pater. De hac fide Ipqui Paulum manifeftißimü eft,quia inquit, luftificati fide, , pacéhabemus. EtEphefj-'Per quern audemus accedere confi-denter per fidem eius.
minis,advoluntatemamp;cor. Poi
Secundum argumétum fol-uitur per inficiationem Mino-ris.Maioreftverifsima:Nulla e-nim notitia fola iuftos amp;nbsp;beatos facit. Eft quidem notitia perfe-ftiomentis, amp;nbsp;eximium'ac fin-gulare ornamentum , led non pertinet ad ceteras facultates ho iftaliquis effe bonus Mathemati
cus, amp;nbsp;tarnen interea non effe bonus vir: poteft aliquis effe doAißi-mus philofophus fine virtute.fed M i n or in hoc argumento eft fim-plicifsimèfalfa. Supràenim muftis teftimoniis amp;nbsp;argumentis pro-bauimus,quodfides non fittantùm notitia hiftoria: de Chrifto, fed «tiamaffenfus,quo ampleftimur omne verbum Dei nobis tradi-tum,amp; fiduciaacquiefcensinMediatore,amp;clamans, Abba Pater. Omifsis autem ceteris argumentis, fimus content! loco ab effedi-fff »
-ocr page 428-412 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A R -G V M I N JT A Camp; O. ”
bus.De fide inquit Paulus Rom. $:Iuftificati fide, pacem Iiabemu», id eft,tranquiJJitatem conlcientix,leu firm.im confoJationem.Non aucem affert notitia biftorije finefiducia Mediators pacem con-fcientiis.Ec EphefijPaulusdeeffedibusfideiinquit.Per quernau-demus confidenteraccedereper fidem eius. Diaboli habent notitii hifiorixdeCbrifto,fednon audent adDeum accedere,imo fugiuc Deum^oderuntDeull'jOptantDeumnihiJefie.
Tcrtium.
Qui non diJigitjmanet in morte.i lohan.j.
Ergo impoßibile eft dici iuftum/oia fide.
Re/pondeo ad antecedens. Aliud eft caufia iuftificationis,3-liudeftneceftâriumjVteftèâus/èquensiuftificationem.NeceÆ-riaeftdileÄioin renatisjVeef-
fecftusnecefiarióièq liens.vein JohannesinEpiftola Canon.
viuente dicimus,neceftâriô/pi cap.j, muftis argumétis nos hor
rationem eftê, quæ tarnen non taturad præftandam dileâioné
hisduobus vtitur,quorum vnn lùmitur ab exemple Cbrifti,afterum abeffedudileftionis.Deexé-pIoCbriftiinquit.SicutChri/îuspofijitanimamfuampronobis.i-ta amp;nbsp;nos debem us animas nodrasponcrepro fratribus. Sed nouent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
vbifunt?Quis nodrum libenter fratris eau fia exiguum laborem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(
autmolediam fudinet.^ quishben ter facit exiguosfumtusalioruni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(
cauffa! Tantum abed,vtquisnodrum vitamfuam in dderiméad-ducatpro a/terius incolumitate.Deindedicitin eodem capite.'Nol feimus,quôdfimustranslati ex morte in vitam,quia diligimusfra-tres.Di/èrtèdicit,Scimusnos eße translates, vt di/cernat causant abeifeûu,Chri{lusefivnicacauffaamp;rola,hberans nos amortex-terna^dereddensnobis vitamxternam, vtJoban. idicitur.In ipCo vit3erat,amp;vita eratlux hominum. Et quotiesrepetit Chridusia Euangelio bocCuum didtum:Egorum vira, Ego rerufehabo eos ad ƒ vitamxternam,Egorumre{urre£iioamp;vitaamp;c. Sedintereatamen 1 verum e(l,amp;:manetverum,quoddiie£iioproximi(ittignvmcoin- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c
monefaciensnosdehocbenedcioChri[ii,amp;dircernés verèpiosab nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t
bypocritis.Ideofèuerirsimèdicituràlobanne, Qui nondiligitfra- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h
igt;^^tn^manetinmorte,ide{l,e{lmortuus hypocrita. Sumaturauté de ci a-
-ocr page 429-R sVp O N S Î O A, Df nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41J
deelaratioHuiusrefponfionisàfpirationejqux certè neceffariaeft hoininiamp;ceteris animalibus. Cauffavitxnoftrx noneft fpiraiio, fed anima. Vnde autem fcimus dormientes viuere? non ex adioni-busfenfiium.nóexlocalimotu corporis,(èdexfpiratione. Itaqua-^uamdileftiononeftcauffaiuftifieationis,tarnen eftfignum amp;nbsp;et feftusneceflariófèquensiuftificationemjamp;difcernésvitamamor-te,pietatemabhypocrin. Hxcdicütur cumfiirUmagloriaFilijDei, amp;nbsp;tarnen retinetur veritas contra hypocritas.
Qinrtum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;)
Fidefumusiufti.
Fides eft opus.
Ergo propter opera fiimus iufti.
RefpondeoadMaioremi Hxc propofitio; Fide fumus iufti, correlatiuèintelligédaeft,videlicet mifericordia propter Filiuin Dei fumus iufti, fed hancopor-
tetfide apprehend!, audita vo- nbsp;nbsp;nbsp;Quemadmodum nobilis,aut
ceEuangelij.quia certèaliquid Princeps abquis magmfacit fuu eiTeoportet,quo fiat applicatio annulum , quem gcjatindigi-mifeticordix. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘® ’ quot;°quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^’«»'»quot;^ ?“quot;
exiguam , fed propter pretium Semmx,quæ inferta eft annulo: ita fides iuftificat nos, no quatenus eftopus,autvirtus in nobis, fed quia apprebendit gemmam Chri-ftum,apprehenditeius bénéficia,amp;hxc nobis applicat.
Quinturn.
Gratia fumus iufti.
Gratia eft diledioinfufacordi.
Ergo dileftione infufa,fumus iufti.
Hocarguraentumfumiturabimagine,feufimilitudine natura-lium adionum. Sicutignis eft calore calidus, amp;nbsp;aqua efthumore iiumida: ita fin gunt Monachi, noseffe iuftos infufa dileiftione,ac-tenfa à Spiritu fanfto. Aqua eft Calida infufione calons, quia ignis transfuditcaloremin aquam.SicigiturimaginanturMonachi,no8 iuftos effenoftrisqualitatibus,qux in nobis hxrent.
AdMinoremrefpondendumeft. Gratia non tathm fignificat
-ocr page 430-414. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ARGVME NT A amp;C.
Bobos motus à Spiritu Cindo accenfos in credcntibuj,ßd princi-palitcr intelligatur de gratuita imputatione feu acceptanone.
Quanquam enim Legi non-diimfatisfacimiis,ramé amp;nos Vocabiilafuntinprxciicamê-placemus , amp;nbsp;placet inchoata tisfècnndumproprianiamp; prin-obedienna per gratiam,idert, cipalemfignificationem: fievo-propterMediatorem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cabulum gratia: eft ir prædica-
mento Relationis, amp;nbsp;hgnincat proprièamp; principalitergratuitam acceptationem,quarecipimurà Deo per mifericordiam gratis,propter Mediatorem.Hæc eft principalis amp;nbsp;propria fignificatio vocabuli gratia:, vt fiipràoftendiron? fuoloco multisverbis. Altera fignificatiominùs principalis,quaS? gnificatdonum,vtiCor. iidicitur:Dinifiones funt gratiariim,!“ eft,donorura.Etfiigitur fatemur,noslèmpercunigratia,ideft,re-conciliationeaccipere donum Spiritus fanfti, lt;amp;nbsp;muka alia dona, qujEComitanturhuncSpiritum,tamenmaneatin caufti,quodniU tarinopoteftjvidelicet nosexplenitudineChriftiacciperegratiaifl pro gratia,id eft,diliginospropterdilelt;ftum.Ephefii.Iohan.h jJ,^
Sextum.
Impolsibile eft noffe voluntatem Dei erganos.
Credere quod fimus in gratia, eft aliquid affirmaredevo-luntate Dei erga nos.
Ergo impolsibile quiddam affirmare videmur, cum dieu mus credendum elle,quod fimus in gratia.
MaiorconftantifsimènegandaeftdevoluntateDeireuelatain Lege amp;nbsp;Euangelio. Vt enim ex Lege timem us Deum, fie fide có-fugimusadmilèricordiam patefadam in Euangelio. Eftenim Filius verax nuntius amp;teftis vo
|
luntatis diuinx de noftra lalu-te Quarecùm promifsiogratig editaper Filium fit vniuerlalis, offertur omnibus,amp; nemoil-lius expers eft.nifi quirenuir, Vt Bernardus lèrm.i depurifi-catione prxclarè dixit. |
VerbaBemardifuntiMiferi-cordia Dei in commun! pofita eft, amp;nbsp;offertur omnibus, amp;nbsp;nemo illius expers eft,nifiquire-nuit. Eftdiftumplenumconfo-lationis, Chriftus eft agnus ma-ftatus inPafchatejVtaitf’aiilu! iCor, |
R E s P o N s 1 o A D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;415
iCor.s. Miniftriapponenteshuncagnum,flintApoftolià eorura difcipuli,lt;Sc omnes qui funguntur munere docendi: patinx, in quitus apponiturhiccibus,amp;offercur omnibus cóuiuis,funt vox Eu -angelij amp;Sacramenta.Baptifmus amp;nbsp;Cœna Domini. Siquisigitur non manducat hune agnum, is fibi imputet damnationem, uon Clirifto,non Deo,non minifterio.
Quodad argumentum attinetjfpeciofa eft Maior, ficonfulas indicium rationis,fed fimpliciter eft neganda de volu ntate Dei reue-lata. Non enim iam fcrutamur arcana confilia Dei. Deus propoftiit nobis duas régulas,vnam in Lege,alteram in Euangelio. Prior re-gulalegaliseft,qua Deus acculât amp;nbsp;damnat omnes homines propter peccata,iuxtadiftum,Malediftusomnis amp;c. Ab hacregula nemo excipitur,vt Paulus inquit: Omnespeccauerunt.amp;carentglo-riaDei.Item,vtomneos obturetur,amp;totusmundus ht reus Deo, Rom j. Altera régula limilis balfamo laluberrimo,quod lanat vul nera line dolore,eft vox Euangelij, Venite ad me omnes, qui labo-rati8,amp;oneratieftis,amp; egoreficiam vos.Sicutigiturex Legedebes timere Deum.agnolcere iuftum indicium amp;nbsp;iram Dei aduerfus tua peccata,amp;verèexpauefcere hacagnitione:ita ex Euangelio conci-pias fiduciam milèricordix promilfe propter Mediatorem,ficut induit Epiftola ad Hebrxos,cap.4; Habentes talem Pontificem,acce-damus cum fiducia ad thronum gratis, vt conlèquaraur mifericor-diam tempore oportuno.
Septimum.
Quotieshomines docendifuntde rebus bonis, magis expetitur dialefticabreuitasamp;proprietas, quàm ornatus ambitiofus amp;nbsp;in-tempeftiuus. Ideo in folutioneargumentorum, qus obiiciuutur tontra veram doftrinam de iuftificationc coram Deo, luraus con-tentinudispropofitionibus.
Nemo placet,nifi Habens nouas virtutes ortas aSpiritu lande. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' :
Nemopoteftaffirmare,lchabeteillasvirtutes:quia poffunt efle virtutes fimiles ortxaratione.
Ergo nemo poteft affirm are leplacete Deo.
NegoMinorem. Etfienim non ftimus iuftinouis virtutibus.
-ocr page 432-ARGVMENTA’^ amp;C.
led propter Mediatorem, tarnen verißima finit didladerenatiJ. 2 Cort-Deus vnxit amp;obfignapitnosjamp;dédit arrhabonemSpiritus in corda nofira. Roman. 8. Spiritus datteftimoniumlpintu* nofiro,quöd fimusfilijDei. »
lohan.j: In hodcimus, quonia SicutDeum non vides, amp;ta-manetinnobdsde Spiritu, qué men agnofcis eiim ex operibus dedit nobis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ordinariis amp;nbsp;extraordinariisu-
taagnoicimus Spiritum fanflu in nobis habit.intem ex fruftibus Spiritus, qui recenfentiir Gal?-Animamtuamhabicantemintuo corpore noncernis tuis ocidiSi • «Sctarnen ex aftionibus vtcunque ratiocinamur,qualis fit aninU fubfl:antia,qualis natura. Itamulta funt figna prsfentix Spiritus fanftiinnobis.PrimumfignunKSt quidem certißimum.tSt mir*'' mè fallens,eft amortotiusdodrinæàDeotraditæ.iuxtadidumlo-
han.J4:Siquisdiligitme,fermonemmeumferuabit,lt;S:Paterfflei‘S diligeteuna,lt;Scveniemusadeum, lt;amp;man(ionem apud eumfäcie-mus.Hîcaffirmat Chriftus, nos elle templa «S: domicilia Spiritus fanfti,imó totius diuinitatis,fi fimus «St maneamus ftudiofi amp;nbsp;ami' - tesdoiftrinæEuangelij. Alterum fignum eft fèria amp;nbsp;ardenspreca* tio,non tantum pro nobis, fedetiam pro vniiierfa Ecclefiaamp;R’' publica. De hoc figno diciturZachar.ti: Effundani fuper doniufU DauidSpiritumgratiacamp;precuni.Hie enim Spiritus impeHit»®' ftra corda ad inuocationem. SiigituramasEuangelium finefiniu-latione,non tux vtilitatis caufla,led propter gIoriamDei,lt;Si propter falucemanimx tux : deinde fi Deum verè amp;reâè inuocasioagni-tioneamp;fiduciaFilij,non dubiumeft, tehabere Spiritum fanduni, «Scverèpotes affirmare,te elle membrum Filij Dei,amp;organuniSpi' ritusßnfti.Adhxedüofignaaccedittertium,quodetiamnon fib iit, videlicet amorEccléfiæamp;concordiæpiæin Ecclefi’a.^^amanwr Dei amp;Ecclefi« debet vincereomnes alios affedus amp;nbsp;dolores. Multi haberent hoc temporeiuftißimas cauffas, imoetiamnecelTaruS expoftulandicum aduerlariisfiiis, amp;nbsp;accufandi eos atroeißime, Ät refutandieosacerrimèjlèd quod non indulgentcupiditatibusvin-diâæ,quod non turbantEcdefiam,quod non excitant plus malo-rum lt;amp;fcandali,hoc nonfitaliaraobcauiram,quam quiapluritfi-ciuntDeum lt;ScEccIefîam,amp;pofteritatem,quàmfuospriuatos âne-dûs amp;nbsp;dolores. Ex his Sc fimilibus fignis, potes certiftimè conclu-4ere,te efle organü SS.lt;Sc templû Dei. Legite frudus reliquosGal. P
Oftauuffl'
-ocr page 433-* E S P o N S Ilt;O A P Odauum.
4^7
Virtutes non funt confundendx. Fiduciaeft aftus fpei.
Ergo noncftadus fidei.
Refpondeo. Magna eftcognatio fidei amp;nbsp;fpei, fed tarnen diffe-tuncquia fides accipit prxfens beneficium,fcilicet remifsioné
Miles quando conducltur ad peccatorum; fpes verb expeófat militareslabores.feii quado nomen ipfius aflcribitur militiae.
futuram liberationem.
accipit aliquid pecuniae in præ-fentia.poftacceptum iUudpeculium, venit in locum deftinatura deleftui.Itain militia Chriftianafides accipitprsCensbonum,fcili-cetremißionempeccatorum ;expeftatautem fpes futuramlibera-tionem/introduftionem interram Chanaam, id eft, in vitara xter-nam.
Nonum.
Mala opera damnant.
Ergo bona opera faluant.
Refpondeo.Contraria fifint pariter Integra, habentcontra-rios effecfus. poteftboc efficere.Frigus conftringit,li eft forte, id v erb non poteft prxftare.fi eft debile.
Exemplum de calore amp;nbsp;fri-gore. Calor quando eft fortis, refoluit maffam plumbeara vel argenteam:fed fieftdebilis,non
Etfiautem mala opera fiint intégré mala.tameniuftitiarena-torumtaliseftinhac vita,vt po tiusremifsione peccatorü con- Quare nos omnes amp;nbsp;Gnguli bet,quam perfeélionevirtutû, quotidie inter aliasprecesamp;vo-VtAuguftinusinciuitlib.ij» de ta,banc etiam precationem re-Ci.Dei.cap.27. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;citamus : Dimitte nobis débita
noftra? nónnehacipfa cófefsio-neconteftamur,noseffeadbucmiferos peccatores,non habere nos perfeftionemvirtutum,proculnos diftareaLegisideaamp;perfeftic-ne?Numcretaliquisfuabona opera ab auroravfque adcrepufcu-lijm,Ó4inueniet,quantumbonifecerit.
ëSS
-ocr page 434-418
ARGVMENTA amp;C.
Decina um.
Peccatum eft odium Deî.
Ergo iuftitia eft diledio Dei.
Concedo totum argumentum fine ambiguitate inteJleftum. Sed aliud eftJoqui deiuftitiaperfonaï coram Deo, aliud deiufti-tia operum feu virtutum. Hoc diftrimine de iuftitia perfbnx Difcernamiisinterperfonam amp;nbsp;operum conftderato, mui- amp;opus,aliudeftperfbna,aliu(i turn Jucisacceditvniueramp;huic opus. De iuftitia perfonæ dicit dolt;ftrinie. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PauIus;CrediditAbrahamDeo,
amp; imputatom eft ei adiuftitiä.
De iuftitia operum dicit Iohannes in Canon. Qui facit iuftiuanii iuftuseft.
Yndccimum.
luftitiaeftinvoluntate.
Fidesnoneftin voiuntate.
Ergo non iuftiftcamurftde.
NegandaeftMinor;quia ftdesnon tantum eftnotitiaamp;afTeii* fus in mente, (èd eti^m fiducia in voiuntateamp;corde. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc argumentum narâtat ex dirputatione philofophica, qux extat in lib.e Ethic. Ariliotelis, dehabitibus inteUeéius. Fides ab Ariüotelenon numeraturinterhabitus vohintatisfedinterhabitus inteileüus. Ffam fides tjux efi notitia biüorixde Alexandra Magno,autdelulio Cxrare,verèeü tantum notitiainmente.Pau-lusautemloquitucdefide.quxnon tantvtKefiluxinmente.fede-tiammotusSpiritusranäHn corded voiuntate. Sic enim definit ßdem Hebr.tnFideseüeAe^^t^, ideü,certa notîtixreriimnon apparenttum, amp;eademßdes eß Herévairrr, id eßtßduciaierum fperandamm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Duodecimam.
Jacob. 2 : Vides, quod ex open b lis iudißcatur homo, S^non ex ßde fbhim. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Magnant habet Fpeciem bst
obiedio-
-ocr page 435-RESPONSIO AD
419
obieiftto.Eftenimtextusmanifeftu3. Quid ig'turagemus,an reii-ciemustotam Epiftolam?Non. Suntmultabonaptxceptaóc vtiles fent.entixinEpiftolalacöbi. Affingemufne lacobo corruptelas ,id eft,mifcebinius aqua vino,dcutfaciuntcaupones’Non.Quid ergo? Conferernuïtexcus^pfosinterife. Proponiturincap. fecundo la-cobiexemplum Abxabx,quem Scripture alias laudat propter fidé, vtquandodiciturGenef.i5;Credidit Abraham Deo,amp;imputatum efteiadiuftitiam:alias laudat Scripturaopera Abrahx,vtGenef. 2.i:Nunccognorco,quad timeas Deuna, quianon pepercifti filio tuo vnigenito. Hæcnon pugnantreftè diftributagt;amp;reftèinter fe coUata. Quando laudatur tides Abrahæ, laudaturfons amp;nbsp;radix, quandolaudanturopera Abrahx.laudanturriuulideduftiex fon- , tefideiamp;fruftus abhacradicepullulantes. Nihildecerpiturdelau de arborisbon3C,eiiamlifruftusornentur fuislaudibus amp;nbsp;prxco-niis.Imófruclus non poffuntlaudari,nili arbor fitbona,quia nemo colligit de tribulis ficus,aut de fpinisvuas. Non reiiciamusEpifto-lam,quodaliquifaciunt,dequorumcontilio ego nunc non difpu-to.lacobus tam fuit Apoftolus.quam Petrus 6c Paulus, 6c livni de-trahlturautorita8,etiam ceteris dcrogatur tides.
Oehoeargumentorefpondet Auguftinus enarrans pCalm.52. lacobus in epiftola fua con-itraeos, qui nolebantbene o- NopugnatlacobuscumPau perari, de fola fide prxfumen- lo ,quia habent diuerfas inten-»tes,ipfius Abrahx opera corn- «ones.Paulusdifferit deiuftitia mendauit,cuiusPaulusfidem: fidei,cÓrolaturaftliaasconfcien amp;n5funtfibi aducrli ApoUoli. t’as gt;nbsp;lt;1«* fentiuntiramDei,6c metuuntxternam abiectionem inter Diabolos. Hos alloquiiur tanquam medicus,inquiens ,Eide iuftiheamurfineoperibus. lacobusalioshabetauditores,quiglo-rianturdefide;dicunt,fe effe iuftos 6c fanftos,6cbeatos,6c tarnen intereaaccipiuntvfuram penèimmanem ,quales multi reperiun-tur in hacipfa vrbe, qui de loachimico vno,perfeptimanam exi-guntoftonümosMifnicos-Hiannonfunt détériorés multbquàm Brutus, quireprehenditur à Cicerone,quodin Cypro exegerit v-ftirasquatercétefimas,ideft,de centum florenis,quadraginta o ft o.
l Sedmetuant tales nebulonesexitumfimilemBruti.
pleit autem Abrahx opus omnibus notum ; Abraham filium
ggg *
-ocr page 436-1-20 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A R G.A, M E N T A amp;.C.
lt;uuiH immolandum Deo obtulit. Magnum opus,(èd ex fide, hü-do fuperxdificationem operis,led video fidei fundamétum, budo frucflum boni operis,lèd in fide agnofco radicem.Si enimhoc prxterfidem redam faceret Abraham,nihil illi prodeflet,qualc-ciin(^ïieilkidopuse(ret. Rurfum fifie teneret fidem Abraham, vt cum ei Deus imperaret offerre fibi immolandum filium fuum,di-ceret apud lernet ipfiim,Non fa cio, amp;nbsp;tarnen credo, quia me e-tiam concemnentem iufla fiia liberacDeus,fides fine operibus mortua eirec,amp; tarlquam radix fine frudullcriüs, atque arida remaneret.
Meliorem enarrationem amp;nbsp;conciliationem lacobi amp;nbsp;Pauli nonlegiin vllo fcriptore vetere autrecenti. Vtraque propofitio veraeft.Fidesline operibus iu-ftificat:amp;altera,Fides fine operibus eft mortua. Fides iullifi-
cat fine operibus,quiafumus iufti coram Deo propter Mediatoren! criicifixumamp;refufcitatum pro nobis, quem fidelbla, amp;nbsp;non aliter apprehendimus,non Ipe, aut diledione. Altera propofitio etiaffl eft vera,quae extat in Epiftola lacobi.Fides fine operibus eft res mor tua,ideft,hypocrifis. Situ gloriaris defide, tanquam de radice,amp; nu llosoftédlsfruftus congru entes illi radici,profeftöamp;te,amp;alio9 decipis,fucumfacishominibus, amp;tibiipfiaccerfis maxima mala, feilicetpœnamomnium hypocritarum carentium vefte nuptiale
1
1 1 t lt;nbsp;a t
1 t
fi Î J i ii
DeGimumtcrtium*
j Cor.ij- Si habeam omnem fidem, diledionem autem non t habeam, nihil fum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1
Ergo non Iblafideiuftificamur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ï
Negoconlèquentiam; quia eft fallacia à non cauna,vtcauira. Etfienimneceflarioadeft dile-dio in cóuerfione, tarnen non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quæfitæ funt olim varias reeft caufta iuftificationis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpófiones ad diftum Pauli. Nam
alijdixerunt,PauIum loquino
de fideiuftificante, fed de fide.qnæ eft donum faciendi miracula.A-lij vfifuntdialedicarelponfione.amp;diftinxeruntpropofitionemhy porheticâàCategorica;Categorica,inqüiunt,aireuerataliquid,Hy nbsp;nbsp;nbsp;j
potbeticaverb nihil alTeuerat, nifi pofitaconditione. Valeantlia: relponfiones,quantumpoffunt:nos concedamus aduerfariis banc
-ocr page 437-KISPONSIOAD ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^1
I6ntentiam,qu® eft verifsima,quod videlicet neceffaria fit in omnibus renatisamp;conuerfisdileftio. Eftenim fides per dileftionem ef-ficax Gal.5, amp;nbsp;fine operibus eft res mortu a,vt dicit Iacobus;fed hinc non fequitur, dileftionem effe cauftam noftrae iuftificationis. Ratio «ft,quiapropter nullam virtutem, fine fit fides,fiuefpes, fine dile-ftiofumusiufti coram Deo,fed tantum propter Mediatoré. Quod autemdicimus,hominemfideiuftificari,idintelligiturcorrelatiuè: qulafideseftcauffainftrumentalis ,quæ apprebendit Mediatorem amp;eiusbeneficia.0mittite ceterasrefponfiones,quxfuntmagis in-tcicatx.
Dccimum quartum.
Matth,p: Sivisin vitam ingredi, ferua mandata.
Ergo noftra obedientia meretur vitam sternam.
Refpondeo; Cum PauluS dicat,Perfidem Lex ftabilitur,neceC.
fteft'concionibus Legis addi
Euangelium, quoddocetpro- Lexamp; Euangeliumdifferut, pter Filium nos recipi, amp;nbsp;fide ficut fummum ius amp;nbsp;xqiiitas, inchoarinouamobedientiara, feu^Hx.H*.Vt igitur in ciuili-•uxtaomniapreceptamoralia. b^® negotiis propter probabi-
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;les rationes mitigatur feueritas rummiiurisdtaEuangelium eft dulcilsima^Hx,Hei,lèumitiga-tioLegis,Lexobligatnos veladobedientiamintegram.vel adpœ-natnaeternanr.fedEuangelium mitigatbancregulam,amp; docet,per-fonam gratisrecipi àDeopropterMediatorem fide,deinde affirmât placereincboatamobediétiampropter eundem Mediatorem. Hoc modo Lex ftabilitur,enarratur,mitigatur perfidem,feu per Mediatorem,qui non venitfoluere Legem,fedimplere.
Decimum quintum»
Remittite,amp;remitteturYobis.
Ergo noftra condonatio meretirr remifsionem.
Refpondeo. Hoc diétum amp;nbsp;firoiliafunt condones pœnitenquot; tist jinquibus prior parsprxcipit conuerfionem,altera eft pro. mifsio,quant Euangelium déclarât, ficut Paulus inquit. Ideo ex
ess 3
-ocr page 438-4-21 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ARGVMENTA amp;C.
fide gracis,vt fit firma promifsio. Si enim exnoftra condonatio-nependeret,quçfèmpereftim- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, perfeéla,fieretincertaremifiio. Hocdiftum.Remittite.àre-mitteturvobis,eftconïiopœni« tentix,qux habetduas partes: prior praicipitcóuerfionem ad Deu, Definite malè facere,amp;difcite bene facere,inqintEamp;ias in eandem fententiam. Altera pars eft promifiio,qiiæ eft inteliigenda iuxta declarationeniEuangelij. Non euim ex fingulis verbis,fed ex per-petuitateaftimanda funt kripta vniuerfa. Affirmât autem Euan-gelium, gratisdari remifsionem peccatorum, nullo noftro opere amp;nbsp;merito. Si enim penderet remiftio peccatorum ex noftra lt;tjMi/Ms-/a,leucondonatione, qux iemper ell imniunda amp;coiita-minata aliquo nxuo, profefto fieret incertißima. Vt igitiir fit certa amp;firma,amp;rata,nitituraliofiindamcntofirmiore,videlicetmedia-tore Cbrifto,non arenanoftrorumoperum.Nemonoftrumefttaffl placabilis,tamfacilisadreconciliandum,quinmaneatincordeali-quacicatrixamp;na:uus,fiue,vtveteresdixertint,aliqiiisrancor. lam fipenderetexnoftracondonationequxuisnonfimulata,ftdtamen imperfedaremißiopeccatorum,quis noftrum haberetremißiO' nem peccatorum?
Decimum fextum.
Maxima virtus iuftificat.
Dileélio eft maxima virtus.
Ergo diledio prxcipuè iuftificat.
Relpondeo: Maiorveraeffet,fi iufti elTemus ïmpletioneLe-gis,lèd quiaLege non fiimus iufti,amp;in promißioneoftenditura-Iiaiuftitia,fcilicet quódpropter Filium Deiiuftifimus,ideono-minaturfides, qux apprehen-
Tantum duo funt generaiu-ftitix coram Deo ; vnum genus eft legale, alterum eft Euangeli' cum. Loquorautemde iuHiW perfonx: Angeli funt iufti legale ter,id eft,dileftione Dei,amp; Eed«
dit Mediatorem, fiue hxevir-’ tus fit maior, fiue'minor dile-étione. Non enim fijmus iufti p ropter noftras qualitatcs,lèd
fix angelics amp;nbsp;humanx,femper vident faciemPatris,amp;faciuntV0‘ luncatemDei,tribuuntDeogloriam:precancur hominibus pacem
-ocr page 439-KESPONSIO AD
4-Î
iklxtitiam.haec eft Angelorum fententia. Talem inftitiamhabuit Adamantelapfum,quxvocaturiuftitiaoriginalis,ideft,conformi-tasintégra cum Lege Dei,fedquiahomo lapfus eft, amp;nbsp;nonretinuit originalem,id eft,legalem iuftitiamâdeo fine Lege patefafta eft alia iuftitia,id eft,promifsioEuangelij,de quateftificantur Lex amp;nbsp;Prophets. Rom.3;Hæcautemiuftitiaeftimputatioiuftitix,feuremif-fionis peccatorum ,feu reconciliationis cum Deo propter Mediato-rem,iuxtadiftum,Credidit Abraham Deoamp;c.Hocdifcrimen fem petmemineritis. Poft hanc vitam erimus ïo-«,7y4Xo/,amp; habebi-muslegalem iuftitiam , ideft,conformitatem cumLege,iuxtadi-ftum;Dabo Legern meam in corda eorum. Inbacauté vitafumus amp;manemusiufti,fola fi.de,non dileftione,aut ceteris virtutlbus.
Deinde quod attinet ad diftum Pauli, Dileftioeft maxima vir-tus.Concedo: quiaceffantefide amp;fpe, durât dileftio, quando pms homomoritür,tuncdefinitfacerefuumofficiü fides amp;fpes. Quod enim aliquis videt, non credit,necfperat. Fides eft rerum inuifibi-lium,fpesrcrumfuturarum.Siquisigiturinprxfentiafruiturbea-titudine,iuxtadiftum,Beati mortui,quiin Domino moriuntur: huienonopus eft pde,autfpe. Dileftio autem, quxhîctantùm in-thoatur,amp;perficieturinalteravita.vbifiet ingens fiamma/qualis , eftin Angelis.ldeodicitPaulus, Dileftio eft maxima virtus,ideft, maxime durabilis,durât in omnixternitate,ceffantibus fideamp;fpe. tides amp;nbsp;fpes funt virtutes huius vitx:dileftio eft virtus feruiés huic amp;nbsp;sterns vitx.
Dccimumfeptimura.
Remittuntur ei peccata multa,quia dilexit multum.
Ergo propter diledionem fitremifsio.
Refpondeobreuifsimè. Dileftio nee inchoaripoteft, nee pU-
|
igitur in hoe dido vfitata (ynec doche, Remittuntur eimulta, quia eonuerfa eft. Etfi autem mnltxfunt partes couerfionis, «ontritio,fidcs,diledio,fpesjbo num propofitum, tarnen feien-dum eftjdariremifsionein,non |
Dicataliquis;Cur tu facis fy-necdochenin Loco deboniso-peribus , amp;nbsp;non facis fynecdo-chenin Loco defideïSlenimv-trobique faceres fynecdochen, turalocorumpugnantium pri- |
ARGVMENTA ^C.
propterdignitatemharum vir- ma Specie efletfaciHs cocitiaM. tutum , fed propter Mediate- Reipondeo: Ratio fynecao-jej^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;chesin Jocis de operibus habet duas cauflas , vel duos fontes. Prior eft,quia dileftio non poteft inchoari fine fide, id eft, fineagni-tioneamp;fiduciaMediatoris,quaaccipiturremiftio peccatoruni, Sc reconciliatiocumDeo. Quis enim noftrum poteftdiligere Deuin iratum,quieft ignis confumens? Tuncautem incipimus diligere Deurn, quandolentimus eumefle pJacatum,propitiun],mifericor-dem,amp;propter Chriftum velJe remitterepeccata, amp;nbsp;dare vitam 2' ternam gratis,turn,inquam,exiftit aliqua in nobis diJeftio. Deintle alterfons efthuius fyaecdoches, quiaetiamfi ponereturhxcfalfi hypothefisperimpoftibile,quod finefideineboetur diJeftio, tam^ nonplaceret Deo,quiahoftiumdonanonfunt dona,neefunc vti-Jia,vt ait Sophocles in Aiace. Quod au tern non placest noftraobe-dientia fine fide, teftaturPpiftola Hebr. n rlmpoftibiJe eft finefiJe Deoplacere,/cilicetperlbn3mamp; opus. £t Rom.gt;4: Quicquidnon eftexfide, peccatumeft. Hæc duo axiomata cogunt nos voJentes nolentesfacere fynecdochen inlocis, qui concionantiir de operb bus,vthocloco,Remittunturei peccata niulta,quia dilexitmub tum,ideft,quiaconuerlaeftadDeum. Conuerfioautemnoneftfi’ nefide. Etquanquammulræfuntpartes conuerfionis.tamennalli tribuituriuftiffcatio,nififidei,amp;fidei,non tanquam'virtuti,fed»ï quam inftrumentoapprehenfiuo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ,
Dccimum odauum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;}
Vitâxterna. nomimtur merces.
Ergo eü débita, pro operibus.
Refpodeo breuirsimè.Sicutpatrimoniü enmercesofficionim (Hij, etiamGaccipitur propter
aliam cautTam : Hc vita xterna AuguAinus Gc rerpondet, Si compenfat benefaóta, etiamü nonmalè:VitaxternaeAdonu, propteraliuddatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;vitaxtemasAmerces Eddo^
num milericordix dh!inx,elt merces iuAitix diuinx,quaG dicat,Cùm Deus AtmiCericors, gratis nobis donat remiAionem peccatorum, amp;Gmu! vuainxternat», iiixtadiSium Roman. ó;Deidonum eA per ChriAum Ygt;fu xterna-Audba
-ocr page 441-RBSPONSIO AD ARGVMBNTA amp;C. 4^$
Eademverovita æternavocaturmerces,refpeftu iuftitiæ diuinx, quæcoronatfua donain nobis.Conuenitenim iuftitiæ Dei aliquid ptsemiolidare proobedientiafiliaU,etiamfi non debetur ex obli-gatione ciuili, fed ftmus contenu hac refponfone de patrimo-nio.Tuesbxrestuipatriseomomento,quoafpicisbanc lucem,fine fis vnicusbæres, fine cum aliis fratribus amp;fororibus. Ergo,da-turtibihsreditas propter generationem, deinde eadem hxreditas tompenfattuoslabores.moleftias amp;ærumnas,quasfuftines infa-miliapaternajncurationereifamiliaris: itavitaxterna eft donum per Chriftum, amp;nbsp;fimuleft ir erces.
EXPLICATIO TEXTVS LO-CORVM THEOLOGICORVM Phil. Melanthonis
De bonis opcribus.
\ P o SITA fummadoftrinx de bonis ope-1 nbus,nuncpercurremusvtilifsimas amp;dulcifsi-maspagellas Prxceptoris. Nihilenim in ftudiis ^ magis prodeftad comparandam veram erudi-^q tionem.quamearundemreturn quotidianare-petitio.Sicutenim dieta optima eft, in qua non eft magnavarietas cibi amp;nbsp;potus,fed quo fimpli-
cioreftdieta,eofalubrioreftcorporibushumanis : ita ftudiofi,qui veram eruditionem amp;nbsp;pietatem expetunt, non faftidiant vlitata, nee copiant quotidie aliquid noui audire, fed ament neceflariam doftrinam vbicunque proponitur,amp; nunquam ab ea, fatietate aut faftidio abalienentur.
Poftquam expofita^
Poftquam eft diftnmde fonte , dicendum etiam eft de riuu-lis,traditadoftrinaderadice,neceffe eft dici de fruftibus.Eides eft fons amp;nbsp;radix bonorum operum. Bona opera funt riuuli «Sc fruftus fidei,habentfeiftacorrelatiue,ficutcauffaamp;efFeftus.
hhh
-ocr page 442-4-0 nbsp;nbsp;- • a -X /'„L I C A T I o T £ X T v J
edienuanoßraj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Perfpicuaafléueratioamp;caW'
. nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;goricapropofitioopponendafn
^^^’’^^''^^'^'^’‘^^‘■''^^^onaoperanonefre neceflaria, ft*^ politae/Tein arbitrioamp;eleftionehominis.
ChriHusj
Mare. » : Agite pœnitentiam. amp;nbsp;Luc. vit. iubecin luo nomin® remißioncmpeccatoruni.
prædicarihaecduo,pœnitentiam amp;
Debitum eft ordo immuM-Del/irarefj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßjjjj ^ ^j. creatura Deo obtem-
peret.
Debitum non ftgnificatcoaftionem, vtaliqui /ycopbanne/fe terpretantur, led ordinem diuinitus fancitum, quocreatursrif tionalis debetelTefubiefta amp;conformis creatori.£ft enim condiM adimaginemDei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;
Qui facitj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Concilia hos duos locos Jo*
ban. j diciturSi dicimus, nosnS haberepecc3tum,mendacesfumus.Et gt;nbsp;lohan.j.Qui facitpeeatül ex Diaboloeü. Refpondeo. Aliudefthaberepeccatum, iUadüaquot;-fepcccatum.liaberepeccatum eü circumferre reUquiaspeccsiio-riginalis,amp;tarnen his repHgnareSpiritu. Facerepeccatiiin,eftan»-plein errorem pugnantem cum fundamento, amp;nbsp;ruerecontra coit-fetentiam. 'VidetisigituripCamlohannemdifcernerepeccatnmiS-gnans,ciuodtpfenominatfacerepeccatum,à commuai iatirmiti-te omnium hominum,etiamrenatorum.
Adhocapparuit:] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^oddicitur dgaratè iaCt^
neü cap.5, Semen mulieriscon-teret caput ferpentis, hoedicitur propriis verbist Johanne. Qvf funt opera Diaboh ? peccatum demors. Qux funtoperafilij D^d luRitiaamp;vita.
VtnouaJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Proba hanc fententia Ront'
]: Per Adem HabUimus Legeni, ideR^PodquamSde fumas iuHidcati, inchoatur in nobis confort mitas cum Lege,obedicatia Legi débita.
PraparaUlt]
Pr^^parauit.id ed^diuerfas v^ cationes ordinauit, amp;fiagul^ adiuuaC'
-ocr page 443-C E B-O-WI S O^P EU I Ï V S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^'7
adiuuat Significatigiturprxparatiohoclocovoc.itionen-i Slt;au-xilium.
ƒ Nihileft fufcipiendumfine vocations diuina, vt Iohannes Ba-póftainquit cap.jlohan. Nemo potefi fibiquidquam funiere,nifl fiteidatumdefuperjdeftjfine vocatione. Et ad Hebr.roscap. 5 di-'titurdeAarone€ratreMofis,Neniovfurpetfibi honorem facerdo-itsCuinmi,finevocatione,fient nee Aaron nifi vocatus ,feruiuit Deoin naunere facerdotali. Deinde fine auxilio Dei nulla indufirta humanaamp;nullavirtuseft felix aut falutaris, vtdicitur inpral.ii7; Nifi Dominus xdlficaueritdomumamp;c. Ergo Paulus vocabulo prç-parationiscompleftjturvtrumque J dieetIcgirimam vocationem amp;nbsp;auxiliumdiumum Deus te préparât,vt fis ad tempus fcbolafth Cus,verferisin ftudiis doftrinae;huic vocation! debts obedire, non defies effeignauus,autcontumax- Deinde fi esfidebs intua vocatione,amp; inuocas Deum,hauddubiè experieris auxibum diuinum, tspræfentiamDei,felicitatetn in tuis ftudiis. Quod autem dico de liholaftica conditione ,qux eft valde humilis amp;nbsp;(prêta ,id accom mo dèuiradfummasfunétiones.adgubernationem Ecdefiæamp;Rcipu-blwæ.Deus vocat Dauidem ad gubemationem, leremiam vocat ad inunusPropheticum;amp;vtrumque adiuuat Deus fuo loco.
'^''^11^3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pfalm fiS eft panegyricum
■.““■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;carmen de Chrifto , Confirma
hocD€u8amp;c.Eobanus,FacDêusinnobis,quodfacisefferatum. «uimxiai nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ r 1
Conjirma]
Cum accenderis doftrinam Cumdederi8,vtvelimus;da 8lt; lucem tuam in nobis,adiu- etiara vt perficiamus. ha hxefalutari a initia,amp;docht
namlatius propagate, idque fa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;profer fines tui regni.
das propter tem^um, id eft,vt
fcructur amp;nbsp;crefcat, amp;nbsp;non funditusintereatEcclefia.
^j,|[ereniia3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;leremiasdocuit anno8 4oan
te excidiü HierofolymSjtS fub lofiapiorege.fubquohabuit aliqua halcyonia.Poft mortem lofiae I docuitiiannosfubfiliisIofixjlehojakimamp;Zedechia.Histotls an-nis ii nihil aliudfuitfahftus virleremias,nifi mattyr.Nuncin car-\ tértmeonieftuseft,nuncexrraétus,moxalils iniuriis affeftus eft, 1 ^^r“'^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hhh a
-ocr page 444-4:8 E x r L i tf A11 o’ T B x T v s
tandem poft excidium Hierofölymxcontrafuam voluntatem ab* dufluseft aludxisfeditiofisinAegyptnmjamp;ibiinterfeauseft.vel à Iudæis,vel,vtaIijfcribunt,àtyrannoAprie. Pauluspoftconuer-fionemdocuicannistrigintafex.Hoc toto tempore habuit Paulus refponfum mortis in fè, femper fuitviétima parata ad excipiendos iftus Tyrannoriim:acfæpe fuit propior morti, quàm tune.cum efl^ interfeélus,fed tarnen Deus voluit huncfuumminiftruraabfolue-recurriculum. Mundusnoneftdignustalibusviris. ,
Q^x opera fint facienda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ïlbisb
TeJ?/fnonia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rnai'p
Ezech.2o:ïn prxceptis meis amp;c.
Efai!B29 :Fruftracoluntmemandatis amp;c.
Ïnteriorem] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matth. 5 : Niß abundauerif?
veftraiuftitia fupraiuftitiaPha*) rlfiorum. Pharilæipræftabantexternam difciplinam amp;nbsp;hypocrit finexternorumoperum,fineinuocationeDei,amp; finefide.Pijver^ vtBaptifta,Paulusamp;c.cumdirciplinaconiunguntinterioremobe-dientiam.qux confiftit in timoreDei, in humilitate. pacientia,fide amp;c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'xfluj
AxiomaTheologicum« ’'^®* Fides eft mater , dileftio dl foboles.
Fides parit diledionem]
AmbrofFides bons volûta-tisamp;iurt« acHonis genitrix ert.
AduerlarijJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Antithefis valde prodeft ad docendum. Ferro viarn aperit» qui per contraria curntjVtloquunturlurifconfulti. nbsp;nbsp;' ^4'
Dolendum] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pathos, exclamatio patheti-
ca. Oratio non debet carerefuiS^ geftibus.alioqui eft plan è plumbea, nihil habet gratis, nihil orna* tus,nihil quod deleftet auditorem.
|
Per Chriftum] Item] |
Eph.j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’1- Gal. 2, vbi fic legitis in fine. E* |
DB BONIS OPERIBVS. 4X9 gononviuo.fed viuitin meChriftus. Hæcfant verba de pondéré: Quod enim viuo,in fideFilijDei viuo , quifeipfum tradidit pro me amp;c.Hanc concionem noninteUexit nee Cicero,nee Demofthe-nes,imö multi in EcclefianonintcUigunt.
i^Hocdiftiim deferibit perpetuam copulatione capitis amp;nbsp;mem-brorumjeam videlicet.qua caputChriftus per fidem nobis com-tounicat fuum meritü amp;fuam efficaciamjamp;fuxmaflxinferit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id e(l,bumana: naturae.
amp; in nobis habitat. Certum eft
enim, communicari nobis Chriftum.amp;omniaipfiusbona, perfi-demfolam. Nam de applicatione meriti Chrifti diciturRom.31 quem contlituitDeus propitiatorium perfidem in ipfins fan ginne. De inhabitatione verb amp;
effeftisChrifti in nobis,hxc di-daloquuntur.Eph. j: Vthabi-tet Chriftus per fidem in cordi-hus veftris. Rom. 5 : luftificati fide pacem habemus. Aft. 15. Fide purificantur corda. Gal. 2:
Duo funt inftrumenta bene-ficiorum diuinorum in Eccle-fia:vnum,quodatur:alteru,quo accipitur.lnftrumétum feu or-ganumrefpeftudatis,ideft,Dei, eft Verbum, quia per Verbum Deus nobis omnia largitur. Cum nomino verbumpfimul Comple£iorSacramenta,quae funt pars minifterij,amp;vtloquitur Au guftinus,vifibile verbum.Sicut enim verbum accipitur auribus:i-taSacramentaincurrûtinoculos.Idemefteflfeftus verbi amp;nbsp;Sacra-menti,eademefficacialt;Sc eadembona vtrifqueexhibentur. Ake-rum inftrumentum refpeftu accipientis,eft folafides. Si enim vis accipere bénéficia Chrifti, audi Paulum Rom. 3 •. Quem conftituit Deus propitiatorem in fanguine fuo per fidem.Deinde fi vis habere Chriftum in te raanentem amp;nbsp;habitantem, audi quid dicatPaulus Eph.3:Vt Chriftus habiter in cordibus veftris per fidem. Et Hebr.3: Siretinetisfidem,participeseftisChrifti, amp;perconfequens bonorum Chrifti. Poftremo fiexpetis efficaciam Chriftiregnantis in te, audi Paulum Rom.3 fie concionantem:Iuftificati fide, pacera habemus. Paxillafentitur,noneftotiofa,fedfuperat omnem fenfum amp;nbsp;cogitationem,de qua dicit (anftifsimus fenex Simeon,N une dimit tisferuumtuum,Domine,inpace:fedomniummaximè illuftreeft diftumGal.i-.Fideviuo. Maneatigiturhoc quod in sternum non
hhh 3
-ocr page 446-430 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EXPLICATIO TEX TV S
poteft mutari,quod fît vnum tantitm lnftrumentum,perqiiodd^' turamp;exhibentur beneficia Dei,(cilicet verbum, fiue audiatur, fine incurratinoculos:deinde quodvnumtantùm fitindrumenruni, quo accipiuntur amp;nbsp;applicantur nobis beneficia Chrifti, id eft, fides. Siquis pu tat, fe alia inftrumenta monftrare pofte relpeftu dantis amp;nbsp;3'ccipientis,isfortunaminuocet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'fj^
DaiudJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exemplorempropofitamde
clarat.Quia fit mentio Dauidir prxliantis,recitabovobishiftoriolam,quam firpe audiuiaD Po-mer3no,pi3:memori.T,PaftoreEccIefias VVitebergenfis.Is fepere^ petebateaminconcionibnsftiis. Fuit aliquando bellum diutnr-num amp;nbsp;acre inter agnatos Principes Luneburgenfesamp;Brunfuice^quot; fes; accopia: Luneburgenfiumerant longé minores hoftium exef-citu.Erat autem in caftris Luneburgenfibus vir heroicus, verafids tSc verainuocationeDeumcolens. Is vndecies vicit bofteS, magi* precatione,quàmarmis. Quoties enim erat congrediendumcurt hoftibus.defilüt ex fuo equo,amp; breiii atque ardenti orationeDeuJJ^ corapellauit;pofteaitcriimconfcendensequum, ftiblata in cxltnn^ Vocedixit,34gt;fgt;^ffjamp;fHn£flt;Jü^t,ideft,Dixi Deo-SicDauldquotiej^ prasIi3tuseftcumhoftibus,precatuSeftaDeoauxilium amp;nbsp;vióiofjjj
, DiibitatJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Collatio Ciceronis amp;nbsp;Irf®*
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miæelegans amp;nbsp;Rhetorica fi 2irJ
PlatoJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lege libros Ciceronis deN^ D.amp;delegibus. niwfid^’^^ Du bi tat lèj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C icero epiftola adOâaUiuni) Fruftrè Deos appello, quorum «uresatque animus ànobisabhorrer. ^^^
Exaiidiri] ' ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lerem.v.-Nonfistumihitót”
mldini,lpes mea,in die affli^JO* nis. .ßm crfc^rccfr bu mic^ ni4)t/Iagfönflßcr^e^«n/w«ßftgt;4’^ fan «u/fen bleiben.
Ierem.20] FertqneJ
70J
DominusbeHatorfortis. ^,^ Vox Epicurea. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ;iS
Icilicet exilij Babylonici/*^*^’ . quibuscxtatprædiâi‘’^*'f^^j^ |
i
1
-ocr page 447-o B E o N I s 0 P R R l 5 V S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45t
Chriftus] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iohan.4. Axioma inEcdefia«
’• Adorabunt^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non inraiffaPapiftica.
,«« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S/»irifa]
A Spiritus opponitur externo nbsp;nbsp;nbsp;ideft.Battologix.qux orat fi-
operi,amp; fignificat fpiritualetn neintelleftii,aifeftu,óc cumco-inotum accenfum à Spiritu fan tradiftionc.
^o.Vcritasfignificatveram no ritiain Dei, vtlohann.17 dicitur, Pater, fanétifica cos in veritate, fenno tuus eft veritas.
-unuib mu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B4tiwMto»3
katîonaliscultuseft.quiprç- Vt inteUigatis mentem Pau-ftaturin agnitione amp;nbsp;fiducia li ,proponara vobis duoexem-mediatoris,amp; refertur ad ,cclc- pla. Reginx Atticx(qux nomi-brationem Dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natur Praxithea) tantafuit ani-
^( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mi magnitudo , vt quanquani
t^tmuller,amp;baberet tantum vnicam filiara hxredemregni,tarnen non dubitaret earn exlùberepatrix,vt fieret viftima piofalu-leciuiura.Ethnicihomines, vtEuripides amp;nbsp;Lycurgus in orationc «ôfraLeocratem.valdemirâturbocopus.Etcertèdifficilehocfuit, quisnegatifedhocopusquanquammagnumperfe, amp;nbsp;non omnibus imitabile, non eft cultus Dei, non eft Ào^otîj aarf/ia. i,quia noneftaDeomandatumhocopus,eftè'amp;tÂi)^pM!rx.Ha. 2,quianul-laeftfidesinreginaAttica,nullaagnitioamp; fiduciaMediatoris. 3,00 refertur hoc opus ad celebrandum Deu m. Econtra Abrah am ira-naolaturus(uumFilium.prxftatxu^iató/.ATprlctv,quia mandata \ beihabet,amp;facitinfide,amp;referttotam obedientiam adcclebra-j ùonemDei. Credoetiamiunioresintelligercexhis,quid fit ratic» ' nalis cultus.
, ou
1 54«’' DE SECVNDA QV AESTION E.
Sequitur altéra quxftio de pofsibilitate, quomodo pofsint fieri honaopera,cùmamp;.forjs amp;nbsp;intus multafint impediméta. Deexter-
1 nlsimpedimentisinquit Paulus Eph^.P-edimite tempus, quiad.ts mahfunt.ideft.roagna eft moles negotiorum amp;nbsp;periculorum. Vi-
l gilandumeftfen9per,raultæinfidis funtbonis. Deinterioribuslt;5c 1 îüftru ?
-ocr page 448-T ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1 V * ' nbsp;nbsp;* - nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;T «* Q »
432 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KXPLICATIO TEXTVS domefticis impedimentis Paulus inquitRom.7:Video aliamLegern in membris âçc, Cum igitur tot impedimenta concurrant, quæcurfum bonorum operumlanguefaciuntamp; retardant,qu^r^ amp;,folet,amp;debeta piis,quomodo prsftari poßit noua obediently Dehacquaeûione refpondebittextus:quanquam difeiplinam rho non renatus vtcunque fuis viribus amp;nbsp;fua diligentia ^rynaquot; poteft,tarnen interiorem amp;nbsp;fpiritualem' obedientiam ne quioeW inchoare poteft fine prxfentia Fili j Dei, amp;nbsp;fine auxilio Spiritus fay; fti. Nam Filius Dei de fe inquit apud lohannem cap. i^: Sine me m-Eil poteftis facere,fcilicet Deo placens,amp; animæ veftræfalutare.Pe SpiritufanftocanittotaEcclella, Sine tuo numinc,nihileft id»^
Lex eft] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 Timothu, fcilicetvt sQS,^ herceatmetupcenarum. ,.
Item]
Eph. 4. Mementotc hoc 31'
ftum, cuius fimile nulkirtf estât jnfacrisliteris. Eftgrauifsimum diftum, Nolite contriftare.Spirt; turn fangum. - v-
bus pioru m.In his cum eft gaudium (pirituale,aut mœftitiatlnn^ l.rtatur, aut doler Spiritus (àn- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, éhis. Verat igitur perturbari Primum abboc diftofertio-corda piorum, amp;nbsp;in his habi- «eatur Stoica imaginatio,g tantem Spiritum fandum, qui hngit in Deo eirea:rct5riÆgt;.W vnagemitamp;doler. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft.fingitDeuni nee gratta,««
ira,nee ceteris affeftibiis moue-ri.Etfiautemabiurdumvidetur,DeotribuereafFeftus,quifuntper turbationesanimi,amp;déformanteos,in quibus funt:ramencimt Scriptura vniuerfa, perfpicua afleueratione confirmer in Deoeffe affedus.amorem ergaFilium,amp; Ecclefiam,iram aduerfus pecesa, laetitiam propternoftramfalutem, triftitiam pr opter n oft rum in-teritum,nonfimusfapientiores ipfo Deo, óevt maxime non inteb ligamusquomodohiaffeftus fint in Deo; tarnen intereacredamus, rem ita fe habere, vt Scriptura affirmât, donee introducamur insternum tabernaculum exhocfragili dorsicilio, vbi coram cerne-xnusDeum,amp;videbimus,quomodo diligat nos,quomod.oirafca-|ur peccatis. Deinde remota imaginatione Stoica, confidéfenras exempluni
-ocr page 449-DE ?0NÎS OTEKllV«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;455
exemplum D4uidis,qftod valde illuftrathoc diftum Pauli. David rèxamp;Prophetainpôgulo Dei,fine vlla dubitatione habuit guber^ natorem fuœ mentis, voluntatis amp;nbsp;cordis Spiritum fanftum.Non enimpotuiiïetpfalmosplenosdoârinaîamp;confolationis ederefin» Spîritüfanfto;fedpoftea raplens alterius coniugem,amp;interficiens maritum.hoc fcelere,quod certè maximum eft, contriftauit Oauid Spiritum fanftum.primùm in fuo peétore,deinde in cordibus fan-ftorumplurimorum,quiofFenfi hacipfatrifti fpecie tantiviri, aut defeceruntàDeo,autîeuiterfen(èruntdedoâ:rina Prophetica: de-nique moles rcandaloruraamp;pœnarum,quæfecuta eftlapfum Danius , multipliciter contriftauit Spiritum fimäum. Sic igitur viua-nïus,ficdircamus,ficdoce3mus,ne velinnoftro peftore.velinalio-rum cordibus contriftemus Spiritum fangum. Plura de hoc difto ipfi cogitate: non cnim omnia poffunt verbis exponi.
Contetnnit] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fecura, Wannetrolge^r.
uf^S^’-l'^'Pcrterrefa^a-Ï®rera. »7 cap, , . • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f” 'defcribens prauitaté cordishu-
»nani,inquit,Prauumeftcorhominis,aerumnofumdcinfi:rutabile, quiaautinfecuritatecontemnitamp;negligitDaum.aut perterrefa-Aumfuglt.amp;oditDeum. Vtenimefttumidumin rebus fecundis, fitefttimidum in rebus aduerfis.
Simul] Simulfiunt iuftificatio amp;nbsp;re-
K. generatio, luftificatio fit per amp;nbsp;propter Mediatoremiuxtadiftû Rom.5:Pervnius obedienti a Sec. Regeneratiofitper Spiritumfaoftum ,ficut inSymbolo dicimus, Credoin.Spiriturafanftum,fanftamEcclefiam amp;c. Qwis fanftifi-c^tEccleüam,vtfitfanfta? Spiritus fanétus. Et huius quidem do-natio femper cum remiCsionepeccatorum coniunftaeft.
DomumDauid] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuper Ecclefiàm.
Recipi] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Huius interpretationis au
thor amp;teftis eft locupletifsimus Paulus Rom.8inquiens,Hic Spiritus dat teftiraonium,quödfimus filijOeiamp;c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I -
Fidem amp;inuocationem] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quotuplex eft vfus Scripture?
n ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; Triplexeft vfus Scripturae fa-w«, 1 i'i^c(,3-lt;5(.Auof,do(ftrinalls, yt fic dicam ,qui continet locos
Hl
1
-ocr page 450-434 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t VR^L Vfgt;:k1A DîT-S ^T.^yqS 'dodtinx. Alter yfiis eft srafMfty^zzJrjid eft, confoIatonus.TeP' tiusvfus eft parxneticuSiideft.Jiortatorius. Oehoe triplici v/h admonet nos Paulus Rom-j^ .-qu^cunque feriptafunt(fcihcetinscris literis) ad noftram doftrinam feripta fiant. Hie eft primus^t fus,vt per patientiam amp;nbsp;confolationeai Scripturarü fpem b^!^ mus.Poftdoiftrinamnorainaturconfolatio, qua: eft/ïnisdo^rio^ vItimus.Cùm autem facit mentionem patiëntie amp;nbsp;Ipei, fignifif^t tertiumfinem,quiefthortatorius. Hortaturenimhomines inaf-fliftionibus.vtpatienterferant onus àOeo impofitum.amp;fperent meliora.velmitigationem.velliberationeininhac vel futura yita-
InternumJ Domelticum impcdi^^^l^ eftpeccatumoriginis.
DiaboIiJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Externa impediment ^q
. Parenteskidu] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PoftPenfumirçOeinullusdo lor maior eft, quàmquipntur ex fcelere aut calamitate(bbolis.Sumite exempla huius fentend^ exhiftorialacobi amp;nbsp;Dauidis.lacobamifibfiliolq{èph,totos^^^ i3 vixitinluftuamp;moerore,necadmifit conlblationem. Daüjfl verb poft interfedium Abfalonemdegenerem filium, has IngübreS querelas vfu rpat:Fili mi Abfalon, quis mihi det, vt ego pro te mO' riar?Qux voces non intelliguntur.nifî ab iis,qui verlanturinfim'-libusdoloribus,quospariuntautftelera, aut calamitatesliberorU' Vnfer :^^erz^ottfanbie^ltem m'(^t^è{)erflr«jfcn/amp;enn^^gt;’t)gt; trienen vn0erAtene^inber0ibt» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
SaulJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pater, amp;ronathas filins fimul
in acie pereunt. Alter, vidd*^ lonathâs abhofteinterfcdus.Saulverôperitvt aù-rô^/j^f,parricide prop rij corporis.
HeélorJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;interfeftüs eft ab Achille, vt
feribitur in vltimo Iliados Horn eri. Priamus interfeftüs eft à Pyrrho filio Achillis,capta ƒ roia,vt narrat Virgilius a Aeneid.Eft triftisdelcriptio : Imbellis ftnèxcon* fugit ad aram,hinc eft abftraftus à Pyrrho, amp;nbsp;volutatus infangnin* £lij,poftea interfeftüs eft.
Achilles] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;interfeftüs eft à Pariée, «^
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adaram fupplex pr^cwaSer^t/
-ocr page 451-‘’n quot;B r tf d if 13 'ö i* » K im^vi sj 451 ^Kfluptidi. lt;3um bellum Troianum duraflet annoS decern , Vr« traque pars Fuit defatigata diuturnitate belli. Inita ed igitur base ratio pacificationis,vt Achilles duceret fili am Priami, amp;nbsp;intei-ea ef-léhtinduciJi,donee in vrbe Troiaeelebrarétur nuptix. Quare cùm Achilles perfuaCuH Priamo veniffet in vrbem Troianam,amp;; iam ad Mm Vh à eiim fpOnfa fupplex procumberet, Paris ex mhdus inter-feiitemn. «
it» ,•gt; ;;\ .^ H ,j ,j
3n:gt;Ajaix3
jj ,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Notus eft ex Sophocle, amp;nbsp;ex
pit f 11 re re propter arma Achdlii adiudicata VlyIsi : pottea Furens n-mSiectm confeiuit.
Pompeius]
«^Cxfaris]
s«H8în:
‘Î^P^oîdt reliquis cotiiuratis
i^*Si^cis3 r x.?n:
^quot;Quanquam] uioisdif»quot;
InterFedps eftin Aegypto ab aulicis regis Aegyptij ^abAchUla, 4 reliquis conhliariis.
Huius interitus eft notilsi-mus. InterFeAuseftin Senatu à ,acceptis 13 vulneribus, Idibus Martij.
Grauilsima commoneFadio, Ideo Chriftus inquit, Vigila-te.Semperdebet hzevox Chri' ftifonare in noftris auribus.
^^*CiCn3^^’^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertio: Serpes mordebit iStC.
Dauid inteUexit hoc didum. lumÜE :' Suntignita tela,vt loquitur Paulus Eph.if.
^Ru^cns] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iPet-s-
Vt lupiu e/uriem VditriiJlifniilante dolore
.,Fernetnorlt;(amp;fallus,per tu^er4^fltt}ni)ia,ripM,
?v si- ^onfctuesrandemplenodeprehendattuili,^
„,j‘^. lrruitinnugt;neruingrajfaior amp;i.c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;
»ni Legiteverfusin paraphrafi luculenta orationis Dominiez Domini Stigelij,pixmemorix.Nihillegi(plendidiusin ylio poemate, quodhae «täte eft editum.
'’‘ f^Breui] , , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Johan.Hilthenius. Klona-
•4:,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hi a
-ocr page 452-4^5lt;Î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B X PvLJl CsAïTîlOO ÎT S X T V»?
chus FrancifcanusinoppiHoThbritigiff lftnsco,snte annosfoo vixit.Isenârrationem DanielisfcriptainreliquitJnquahxc vet-baleguntur; Anno Chrifti idoo in Europa vniuerfàregnabic ho-mofa:uißimus,amp;anno)^o^regnäturi funt Gogamp;Magog-
^ Cogkate.quanturaadljuç,reflet de numéro annorùnl.quihac prædidioneconcinentur.Non fuit Propheta Iohannes Hikheniu», Îèd tarnen aliquarum prædiâionum illius veritatem comprobauit cuentus.Prædixitenimannoiyxî foreinclinationemregni Ponti-ficij.Huicprædiftionirefponditeuentus.qpiareuerenduspaterLii therus,pix raemonas Oppugnanit anno i/induJgentias Pap«, amp;nbsp;motafuntcertaminado0irina;,quxadhucdurant,amp; durabuni vP queadfinemmundi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,„
. ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. quodnam ? i præ/îdium e^^
OftenfumJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præfèntia FihjDeiinEccIefîa,amp;
in fingulis membris viuis. ’
lohannesj • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tlohan.3. Adamamp;^uafiw-
runt maximi martyfeS,amp;longé maicreS,quàm Laurentius^ Stephanus,quia non vnahora,aii{v-no die, autVno anno funt excruciati,fed aliquot fee u lis. Quo ties re-cordati funtprimi lapfusnon mirum fuiflêt, fi meeflitia exanima-tieflènt. Nam primus lapfusefl ianuaomnium Icelerumamp;pecca-torum, amp;omniumprenarum, quæ vagantur in genere hiirnahd« Huius lapfus conlcientiam fuflinerenon potuilTent, nih fuiflèpt.^^ reftifide,amp;FiJiusDeiviuilïcafletcordaiplbriim. ^ ^^jjj
lacobj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gen.4 S: Angelus,id •ftjFi|’gt;'*
, Dei,qui eft Angelus magni con-flij. Quare vocatur Fillus Del Angelus? an qtiod dt creatura angelica.^ Non diciturangelusrelpeftulubftantix, led ration edfheij Angeli officium eftaliqutdnuntiareleupatefacere. VocaturigiturFi-lius Dei,qui eflfubftantialis imago PatrlS, angelus,quiaipfteftnu-tiusarcaniconlilijamp;decretideßhitenoftra amp;nbsp;redemtionR-Pater.l) non vocatur Angelusrquia Patereftperfona mittens, Pater son mittitur,Iedmittit;Filiuseftperft)namiflaadEcclefiam,adpatefa-Öionem Euange]ij,amp; ad opusredemtionis. Spiritus ßnftus etiam eftperlbnamilTaadlanftificationem. Eft igiturindiuinitatePgter perfonamittens^non mifla.ideonon dicitur Angelus. Filiusamp;Spi--ritu»
-ocr page 453-B-EWjï O î» t S gt;Xgt;IP E R-'l B-V*Sgt; 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^?r
thuifanêluï funt perfonx mi{fs,(ed cum quoda difcrimifie btheij* EGliam] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-clq' d -^.EcCevirgoconcipietamp;c.
‘‘Opituktor] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paulus Rom.S dien: Si Deus
' pro nobis,quis contra nos? Si Fi liusDeieftnofterEmanuel,nobifcumDeus,quiscontranos ? Nee Yerôtantùm adcftnobis,vtpatronus amp;aduocatus,fedetiambabi-tatin nobis per fidem,quç eft longé arftiorcopulatioieft nobifcum, amp;nbsp;eft in nobis.
' Diabolum] Auguftinus prxclare dicit: Ä jliqfcK n« ebriftus adoraturanobis;orat pibnob«:iSt oratinnobis.AdoraturvtDeus,amp;dator omniumbo-norumvnàcumPatreamp; Spiritufanfto. 2,oratpronobistanquam Mediatorinter Deuna amp;nbsp;homines, vtHebr.4fcribitur,amp;Rom. 8. 3„orat in nobistanquam caput in fuismembris. Hxc eft arctiC»-ma copulatio,qua nulla arftior cogitari poteft.
Î^ÊxculiatT^' »yitiO! quot;^
Eft in excubiis , 'Q?«lt;^tmev# |lev,quando nosdormiraus,i-pfe vigilat.
*5 i 'lt; t.; -Sequitur fecundum prxhoium, quod en au-•4(0«?»*« nbsp;nbsp;nbsp;' xilium Spiritus fanfti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d
' Ïóh ^^ nbsp;nbsp;, ','^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non relinqua vos orpbanos,
quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quati dicat, Vos eftis orphani, feupuphli inhoc mundo,fine certodefenforeamp;prxfidio,fedconfi dite,ego cro If^wksf yefter,id eft,tutor amp;nbsp;curator,ego habebo ra-tiQnemveftri,prqüidebovobis,nedeficiatis, qevUapars boni vo-bisdefit. VerèEccleliaeftorpbanainmundo. .r
Talia} -. ■•o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ‘'
Pattern! '
-iHïUif
Vt dator bonorum.
vt Mediator.Chriftus eft inuo-Candus vtroquemodo. i,vtda-
torfeu authorQmniumbonornm,ideft,vtDeus.Deindeinuocan-
dus vt mediator ,interce(ror,deprecator pro nobis. Hæ« cSiungun* turinhocdifto,Egofaciam,'amp;rogabo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' i
Quot modisdifferuntverainuocatioamp;falfa?
^‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Duobusmodis.
i ‘ * Agnitione éffentix.i agnitione voluntatis Dei. Defalfainuoca«.
\ tionedicitChriftusIohann.4;Vosnefcitis, quidadoretis.Tatiseft ^V''' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. iii ï
-ocr page 454-4if Exii’ïfc^V^ô fï/rV^
precatio Hecubxapud Euripidem in Troiadibus: Inuoco teinpi-ter,nueeshoccælum,fiuen]en?incælo.
DeverainuocationeidemDominusinquitjVeriadoMtoretaHo rabunt Pacrem in Spiritu amp;nbsp;in vpricate.
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^’fcilicet Domini noftri le/ï
Patrcmj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrifti,vnàcumFilioiScSpirirt
famSo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
MediatoremJ
Agnitio voluntatis: Nemo v« nit ad Patrem, nifiper mejóh.p j Cor.io: Omnesbibebantd* petrarpetra au tem erat ChriH«^
Paulus]
Ipirituali comitante eo»
Scriptum] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfal.ó8,amp; Epb.4.’’; •.■iy’V
Inakum] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Incælum.
Homerus] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jib.illiad. -'-”^
Quxfitum] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à Thetide matre AdnlJU'^j}
DE TERTIA QJquot; AE S T IO N E, mtupcao^
QMmodoplaceantl/üna o/gt;era,^uanquam imper/eäit,^^^’^^ mant4amp;muril4.
Dehacquxftione audietis dulcißimas refpondortes, inqulè^ partim taxatur arrogantia hypocritarum,partim proponitUr 'e4t^‘ iblatio neceflariapiis amp;nbsp;perterrefaftismentibus.Namhypöériwi*-mnium temporum inde vique à Cain inflati funt admiracionflifi fapientia: amp;nbsp;iuftitiat. Pij verb agnoftuntfuam infirraitatem amp;■/«-des,amp;propterhaslt;erió expaue/cunt. Quare reiponfiones iri tw^
ImpcditamJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Obferuate epitheta vsJd^ gnificantia.
Impeditam] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;forisamp;intus. Innobisquiii ipfis Turnus imperfedi, fed Vi
„r Chrißo.rtCoIo/Tadieitur.ftimuscon/hmmati. ^
Paulus] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom.y:VoÏo,ideR,appmho,
Hebraic» phrafi. Ïl Mentes] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Duogenerafimt auditoniffl
m EcileRtialif iuditoMtraDtPh.»riixi,ahf verb funt yvrè pyi^^
-ocr page 455-.D^^M.q K I ^ ^ J a RJ B ^Z. ^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^52
.■Ï?Bighitttej nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VanifsiraaaprögantiaÄ. per-,
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiufiOjCuirHiUaresfubéft.
af^RegCKçj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Plautus inquit, tignificans,
^Hîr? qualisfithominuin vita, Resfe-«U^a8decetfuperbia,fcilicetdefafto,nondeiure. Aliæenim fen-tentiasfuntpraeceptademoribusjalix funt diitadeeuentibu* ^a 0t^etftlfo5u/weme8t»ol0e|)et/bcvitl|lol5.
y-j Rebus geftis] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Daniel 4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
•1 Conftitucum] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eft memorabilis biftoria a-
»LiakdadUwi' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pud Plutarchum in vita SyUx.
Tirnnth^ysfiliusfummiviriinRepublica Attica Cononis, multas resprxclarè amp;nbsp;féliciter gefsitjÄ propter fucceffus amp;nbsp;viftoriam a-deo fibiplacuit,vtdiceret fertiel in concione:Hxc egofeci,non for-tuna.PoftIiancvocem,vtaitPlutarchus ,nihilvnqua féliciter gef-fit,fedàfortunadeftitutus,(emperfuitinfelix. Hxc eftiuftapœnà fuperbixï Slc Nabuchodonoforhoclocoinquit,HxceftillaBaby-Ion,quam9gpfeci.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
Nerftetj^^x^j^m, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Plato in 4, de Legibus: Supers bus à Deo deferiturrdefettus au tem perturbât omnia,amp; paulo póft pœnam iuftam fuperbis per-^luens, fibi ipfi, amp;nbsp;familix, amp;
Vniqçrf« Reipub. pcftem per- Sicut propria pœna hbidinû ’^lemqueaccerGt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft excitas,furoramp;améiia.Rom.
J * ' nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»amp;Eph,4,itapropriapœnafu-
^?™i eft,^u0d fuperbi«l Deodeferuntur. Quid eft autem à Deo lt;!êlertus,nifimancipium miferrimumSatanx, vasirx Dei ,pefti8 generis humani, Alaftor, piaculum, cuius vmbraetiam bonis nocet. Accommodate exemplum Saulis ad hoc didum, tanquam ad “figul'am.SaulardensxmulaiioneaduerfusDauidem,quemnorat ^^ffe diuinitus eleftum amp;nbsp;vocatum ad regnum,interficit facerdotes, qiij prxbuerant hofpitium amp;nbsp;viftum Dauidi vaganti in deferto, pofteaconfuluitmagicammulierculamde fortunabelli. Tandem reinfelicitergeftain hello, amifitfilium prxftantem virtute lona-thantamicumDauidiSjamp;ipfedefperatione Fra£lus,necemfihi con-feiuit. Denique,ipfomortuo, Deusiufsit è medio toUivniuerfam pofteritatem Saulis,exceptapofteritatelonathx, qux propter pie-tatempatns conf^uau eftyfyie ad saiftiuj^ Babylonicum. Vi-4lJjfiQ
-ocr page 456-440 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IXPLICATIO.TIXTVJ
detis,qnôd verècongruant verbaPlatonis ad Saulem. Saulfiiper-bus à Deo defèritur,defèrtus autem SauI peniirbat omnia, nihiJge rit féliciter, amp;pauló poftjuftam pcenam,fibiipfi,familix,quot;ideft, po-lïeris,amp; vniueramp; Reipub.peftem perniciémque accerfit. l egitepo Rremumcaputt libri Regü.deinfelicipugna Saulis cum Palxiiinis hoftibuspopuli Dei.NulIumeftpeccatûqiiodita clamobrepatho-mini non intelleftum amp;nbsp;animadiierfi,ni,vt fuperbia.Qiiare talibu» diftisamp; exemplisreprimamus nos,extinguamusflaminamfuper-bia;,amp;oremus Deum,vtipfenos adiuuet.
HonefiosJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Egregia defcriptio hypocri-
tarum.Sic Flacianidicunt, Ve* ritasruit,ruit,ruit, Dicamvobishiftoriam recentem. Hociplbanno antemenfem,autcirciter,qiiidamhypocrita in fuacocionehaC Thralbnica oratione vfuseft. Agite, mei auditores, Deogratias, quod vosfoli retinuiftispuramdoftrinam deiuftificatione, de vfu Sacrainentoruni.amp;aliisarticulisin Ecclefia. Namceten omnesto to orbe terrarum, in tota Germania fuperioriamp; inferior!, deniquf inomnibusregnis Europa, nullo excepto,fiint fanatici homines, fchvvermeri,non redèlèntiuntdearticuiisfidei. Cogitate,quan-tahseefitarrogantia.
Ælchines contra Ctefiphon- nbsp;nbsp;nbsp;Jn orationeeadem inquit,C^
temrComprehendite hunc py- uete ab illis oratoribus, qui few ratam , latrocinium prxtextu perinorehabentnomen Reipu. Rcip.exercentem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘’cilb, qui Temper clamant. Ve
ritas, Veritas, Ecclefi3,Ecclelîa, gloria,gIoriaDei,bi^/einbtbierC(^tenlt;B'efcIItn.
VtrinqueJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eftaphorilmus Hippocratis,
Difheilis eftmedicatio.quando duobus contrariis morbis obuiameundumeft. Plato valde laudat in pis Dialogis hunc aphorifmum,amp; fipe eo vtitur, ProponamUS exemplum,Eftaliquishabens frigidum ventriculura, amp;calidum epar. Quid igitur aget medicus .^ lî remedium adhibet ventriculo, officit epati;fi relpicit ad epar,lsEdit ventriculum. Quare talis medi-catioeft valdedifheilis, lt;amp;requint magnum artificem. Sic femper Ecclefiaverlàturinter duo extrema, remigat inter duos Icopulot Cyanæos,amp;fèmper experitur contrarias hyperbolas.
Diff-
-ocr page 457-örfOÄtJ Ô TÏ «. FB v r.« lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4$Ï ‘
Difiidentki] * i sic populus iCrsel peccahit, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;expetensnouam gubemationis formam,)Sarüuel.S. PoftmortemMoyfiamp;Iolùæfuit ariftocratia ippqpuloDeivlquead Saulem,quxlt;iurauitannos3oo,amp; ampliüs. Hic veten forma ariftocratica reiefta amp;nbsp;repudiata qux tarnen fue * ratfclix amp;nbsp;falutaris,populu8expetit nouum datum Reipublicx.vi-ddicetregiumftatum. Etfiautemhoneftafpecieshuic Cofilioprx-texebatur,talnenduopeccata concurrebantin hac deliberatione, quorum akerumeft audacia»alterum diffidentia.Audaciaeft,quöd finemandato Dei,aliquidnoui volebant condituere. Diffidentia, qiljajionyolebantacquiefcereinfoloDeo, fèd volebant,moreamp; inftaXiiutoreliquarum gentium,habere vifibile caput de ducem cer-tura tempore pacis amp;nbsp;belli, munitumprxlïdus,ficut er ant reges a» liacuca gentium fep tl demuniti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
' lofias] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fanftusrex.
Lcue^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- pral49;Deliftaquis inteUigk.
^?Pt^*^’'2*^**^^' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Noneftxo^ourt,v(£t,{ed®e5tgt;-
VW^rej - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^i*To;ztt;^ia.,id eit, non verbom»
fèd return pugna. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Veigieur^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Reprehenfio arrogant!» hy-
• ^ pocritatuni-Tediraonia flint valdeinfignia. ^*^'* nbsp;nbsp;11-= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propria mundicieamp;dignita-judifiçabrtur^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te. Nam iudificamur aliénadi-
.a' jp- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gnitate,meritoamp; obedientia.
SidicHHto] , Tertullóeprxfcriptionibus i Cor. $ dicitur de Chrido, aduerfus hxreticos: Soli Filio Eura qui non nouit peccatum. Dei fetuabatur fine delicto per- Et Efa.5 }:Qui peccatum non fe-m^rerç. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cit,nec dolus inuentus in ore e-
Augud.traft. in loh. 84: Di- iu8.Hic ergo folus eft iva^capTu-
CCR fe fine peccato effe,iuftum ■’'lt;amp;'• nonpoteftexhibereifedfingere. Vnus eft enimfolus, qui amp;nbsp;car-Rem hominishabcrc,6c peccatum potuit non habere.
Alienis}
àcontumacibus dicitur inHe brxogt;ideft, àpeccatis regnatib.
in cótnunibus infirraitatib.
Wtk
-ocr page 458-4- i
BXPtlCATlO TEXTVS
MUiu] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fondera VerborumPauK.
^“^^U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Metapbora fumta à naturi
fermenti : ficut fermenttimiii-flat maflam farinae, fiepeccat um originale fermentât totam natU« ram humanam.» Cor.y.
Moyfesj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exoda^.
. Coftilernatm']
/eiheetpropterIcditiofosda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cùm populo vagant! perde*
mores vuigi, amp;nbsp;propter fignifi- /èrtumdee/Tet aqua velpotus,A cationem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multi contabelcerent fiti, tanta
fuit impatientia populi, vt non Iblum maledicerent Mofi m!niftro,lèd etiam ipfi Deo: fic enim in-qunint;NunquidDeuSeftinnobis?quafidicant.'Fortafiè Moylèt eftimpoftor, Agyrta,amp;Euxybatesaliquis,quinobis fumos vendi-dic,amp; inani/pe eduxit ex regno /lorentißimo,quod omnium re-rum copiaaffluit.Nuncexperimur,quàm vanusfueritMoy/ês,nec tantum ip/è,/èdetiamDeus,cuiusiu/rueduAi fuimus. Quanta« autemmœftitiam talesdamores bla/pbemia/Terant bonis menti* bus,vnu/qüi/queapud/ècogitet. Nemo efttam durus AferreuS, quin mouesturtantisclamoribus. Sed accedit ad hos tribunitioï damores alia arcana cau/îâ. Cogicabat enim Moy/ès,vt Propheta Dei, de fignificatione.Petra,vt Icitis.e/i Chrifius,leftePaulo.Mo/èt percutions petram fito biculo, figniÉcat amp;nbsp;Legern ip/àm, amp;popii-lumLegis.Lex moraîis feritCbnûutnincruce,amp;i[3percutit,vteX latere efBuantßmuir2nguisäcaqua:deindepopulus Legis eRminiquot; Üerhuius crudelitatis.qua ChriRus interScitur. Hxc arcana pro-ipiciena ^oyreSjCüaRernaïurjóe ita langueüt, vt bis percutiat petram quadam trepidatioae amp;nbsp;dubitatione:propterquodpeccatuin, quod multisvideturleue,non permiRteum Deusoccupareterrats promiRam.CedminiRroamp;rucceRbri loCux negotium dedit intro* ducendipopulum in terram Canaan-
luberec] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iRegz4.
OmniaJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Luc.t7*
Ref»/fffgt;/oéif] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Augufl-rraéi. pS in lohann-
Propter humanos, quibus in temver(àmur,affeâ:us,qiiantumlibctprofecerimL!sinapprehé-Rent
-ocr page 459-DB BONIS OPBKIBVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;441
fioneiuftit'iXjfciarnuSjnos fine peccato no effe, quodfubindeab-luit[/ci/(«lC/)n/?itó'lintcrpellandopro nobis.cùm oramus Patre. qui in cxliseft,Yt débita noftradimittat nobis. Idcnilib.21 de C. D.cap.27 :Per hanc precationem nobis voluit Saluator oftendcre, quatumlibetiuftèinhuiusvitxcaligineac infirmitate viuamuSj non nobis deeffepeccata, pro quibus dimittendis debeamuso-tate.
zl^no/rif]
Monachi talia dida fic elu- fculpunt tales imagines fan-dunt: fandi reprxfentant non ftorum, in quibus nihil fit pec-fuam, fed alienam perfonam, cati.labis.maculx, quxeftfalfif-çùm fibi peccatum tribuunt. nbsp;nbsp;nbsp;fimaimaginatio.fedquid oppo-
nemushuic ftultxelufioni?
Sed huic dultx cauiUationiopponatur infigne diüum Augu-ftiniinli. deEcclefiafticis dog-matibusjCap.jz.Sandilctib amp;nbsp;in fua perfona orant,
non funthiftriones repr^fen-tantes alienam perfonam.
Mementote etiam diftumLu tberifxperepetitum ex enarra-tione pfalmi Miferere mei amp;ç.In peccatis concipimur,nafcimur,
Dimitte nobis débita noftra. Anathema fit contra fentiens, amp;nbsp;fiftionem hac in parte fancis tribuens.
viuimus amp;nbsp;morimur,De primo !amp; fecundo membrohabetis teftimonium pfalmi.Ecce in iniquita-tibus conceptus fum amp;c.ItemilludPauli Eph.i: Eramus pmnes na tutafilijirx.Ergoconcipirauramp;nafcimurin peccato originis, De tertiomembro,quod viuamusin peccatis,docetnos Paulus Rom. 7:Vldeo alum Legem in membrismeis. EtChriftusipfedicit, Di-mittenobis débitanoftra. Non enim opus effet hacpetitione, fieC. femus fine peccato. Dc quarto membro dieit Paulus Rom.S: Corpus mortincatur,idefi,morbis obnoxium eft, fepelitur,putrefcit propter peccatura.Spiritus autem viuit propter iuftitiam.
Ezoch.3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Efaix 38.10b.15.
MifericordiaJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non ira.
Male dilutam3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Metapbora fumta à cauponi-
bus.Monachi mifcét aquam vi-potanquanacaupones.Caupovnde dicltur’Acupa.JEin^nff.Inde kkk a
-ocr page 460-44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EXPLÏCATIO TEXTV'S
Caupo amp;nbsp;cauponari, ^^^^(^{uwx.WafJervnberbcfJ ÏVci» o^ee ^iergieffen/iiHamp;^etrSncfverfdft^in»
Alias] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom.ii.
Poftquam] , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundaparshuiusquxftio-
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nis.Sicutenimhypocrit^exfcal ïno.vtdicitur,nauemfabricant, amp;nbsp;immodicè amplificart difripü nam,feu vmbramexternorumoperum,vtfacitPhatifieus Liic.iS: fic pij verè timentes Deum , quorum vita nihil eft aliud, qnatn iv^tKi^Het pœnitenriæ, vehementer anguntur.amp;lôJicici funtpro-pterfuaslbrdestamp;infirmitates.quasadhucin carne circumferunt. ÿaftenus igiturremedium oppofitum eftprimomorbo,fcilicetaf rogantiathypocritarum. Nuncaudiamusmedicationemadhibé-dam alterimorbo,ideft,pufilJanimitati. Quo enim quifqueeftfaa-ftior,eö magis agnoïcit amp;nbsp;déplorât reliquias peccati.
Sf4fuat]
* Augu/l.plàI.42; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Taliateftimoniadebetisma-
gnifacere propter cólènfum Catholics EccîeGx, ne videamur Engere nouum genus dodrinar,i-gnotum veteri EccleGx,
Daoperarn,vtlîsiulïus, amp;quantumcumquefueris, confrere tepeccatorem efk,Sc Cpen in Domino, non in te. Quid enim eH in te, quid eflde te,iUe GtCsini-
tis in te, qui accepit ruinera alluditaddiâûE/àis5j.Vul-propterte!. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neribuseiusnos/ànatifumuîgt;
1 Hxc verba clarè affirmant, Legite pßlm.42, qui deCcri-renatumnon effe iuftum pro- bitluftamcarnis amp;nbsp;Spiritus,f-pter opéra, fed Rdc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ue quad idem eft, vicifsimdine tentationum amp;nbsp;conrolationiim:' QnaretriGises,aDiniamea,quarec5tiirbasme?lperain Deum amp;C-Huncverrumeaarran$Augu{i.vtiturdi£io'dlo,quodrecttmimus.
CaUginem]
Petrus] Spirituales]
Acceptas]
prauitatem.ATei^/ai/, yiïioCoi affedus-
iPet.z. r ■■
non madate pecudes, Geut olim Gebat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
placentes Deo. nee
-ocr page 461-DE EONIS OPBKISVS»
4 5
Necenim^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vtalij agreftes dicum, Deue non curat,non poftulatbona 0-pera-Eft voxindignaChriftiano.Certè curat,quia prxcipitferió.A punit contraria.
Impeditam} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omnismagnaamp;paruagubet
natio eft plena ingentium peri-«ulorum,amp; habet plurima impedimenta domi amp;nbsp;foris. De hac fen tentiaextant querelx apud omnes fapientes Ethnicos ,vt Demo-fthenes dixit, Si mihi dux vise propofita: efTent; vnaducens ad fum-mos honores inRepublica: altera ad mortem,mallem ingredieam, qux eft compendiaria dux ad mortem,quàm alteram,cuifuntpro-pofitifummihonores in Republica. Extathocdiftuapud Plutar-chumin vitaDemofthenis. Omltto ceteradifta.nevidearlongmg àpropolîtodigredi.Vnum adhucaddam, quod extat apud Lucia-num,Priuatorumhominumvita eft optima. Bene qui latuit,bene vixit. Econtra, qui verfatur in luce Reipublicx, vndique ab lt;j^ mnibusventisinuidix amp;calumniarum impetitur: propofitus eft omnium tells,amp; incertus ad omnes caCus fubitorum periculorum. Nondicohxc ,vtquenquam deterream à gubernatione. Sienim Deus te vocat adgubernationem vel Ecclefix, vel politix, obtempéra vocantiDeo,fiduciaauxilijdiuini,nonproprix induftrix. Si autem Deus tenon vocat,age Deogratias pro tuatranquillitate.
Pauli} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom. 8. Nondicitnullûpec-
catû,feddicit,nullacondemna-tio,id eft, nullus reatU8,nullaobligatio ad pœnam.
Coloff} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i,Cófummatieftls,ideft,per-fefti. Si Deus ageret nobifcum fummoiure,necperfonan»,necopera reciperet,fed agit nobifcum xquifsimè.Difpenfat enim defux Legis rigore amp;nbsp;afperitate,amp; reel-pit vtrumque.perlbnamÔC obediennam. HxccltlTfHKHajXter-na eelebratione digna.
• Effe lub Lege} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft damnaria Lege.
Mortuuseft} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ Hoediftum Rom.8comple-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftitur duo:quorum alterum eft
meritum,altcrumapplicatiomeriti. Chriftuspro nobis mortuus éftArelurrexit.Hxcverbapectinét ad meritum.Meritum autera kkk 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
-ocr page 462-44^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÏXPllCATIO TEXTVS
Chrifti eft tota obedientia,quam prxfti tit poft afTumtionemnoftr# naturz vfque adrefurredionem deinde quod inquit Paulus,Eft sd dexteramPatris,perindeeftacfidieeret, applicatnobis ftia méritai nihil enimprodeftfacrificiumlineapplicatione.
LcgemJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aureus aphorifinui, qui oh*
feruetur canquam axiomaThe* ©ïogicum:necinchoaripoteft, nee placetobedientia fine fide.
i^^^^^j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auguft.ftrni.« de verbis A-
Lex eft agnicio peccati, nos deletio.
Legifitisfâcere.
Deledatur Auguftinus para* nomafiie.
poftoIi.Qui Legern dedit, ipfö deditamp;gratiam,/cd Lege perfcruum mißt: [idefyer Miefen] cum gratiaiplèdefi;édit,vtquiaLex oftenditpeccata,non toUievo-lences Legern fuis viribus exc-qui, nee valentesj cogantur ad , gratiam^quæ etiamimpoßibi-htaris morbum,amp;inobedien-risaufterrreatum.
Obleruate hatcproptervocabulumgrariæ.quodnon tanttiml*-gnificatdonumSpiritusündi.fed figniheat principalitergratuita reconciliationem,lèu acceptationem.quaperfbna Deo placet. Con iungitigitur Auguftinus vtrumque.-auxilium amp;nbsp;acceptationégra-tuic3m,qu«tollitreatuniinobediétiæ;Sinegratianonpoftuntprç-ftari opera,qux Deo placeant. Deinde amp;nbsp;hoc przftat gratia, quód tollitreatuminobedienriaejideft, quöd nonimputatur nobismir perfedio obadientix.
Simu/atra]
Cic.i OfUcNon viuitur cum peifeétis hominibijs,relt;ï cumtis, in q uibus prcchrènghur^G ün t
Sm uheti virtu ris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vmbrx fugaces amp;nbsp;euanefcen‘
tes. Conßderate exempla Cum-m or urn virorum, extra amp;nbsp;in EccJefia.Qualis/uit vir Alexander ante captamBabylonemflèdquimfugaxfimulacrum virtutis fuitl PutteaptamBabylonemctspic furere, äcinterfecitamicosamp;coß-liarios.InEcclefiaquanta virtus/uitDauidis ? quanta Salomonisl ^^»ntaSacerdotieAaronis^amp;tamennotiruntlapfus horum virch rum.Noa eüaeceffehiAoriasrecitari,cum (intomnib^notifsimaf-Diäum]
-ocr page 463-DB BONIS O P B lt;nbsp;I * V S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;447
Didum] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matth.s.
P/f««3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hscvita eft nauigatioperi-culofa. Vita xterna eft portas ’ t^uietis amp;nbsp;tranquillitatisjVt pfalm.ijó dicltur .Reuertcre, anima mei,in requiem amp;C. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bonares eft quies.vt vulgó di citur, Fed non quærenda in hac vitaQuieniminHacvitaqu»ritquieteinamp; tranquiUitatem, longé errat. Nihil eft enimhæc vita, nid mare turbulentum ,quod nun-quameftplacidum,fedduriter exercet navigantes. Portas autem tiobispropofituseftvitaæteraa. Àdhuncportum,paFsisvelis,amp;fe-«undisventis,Deo adiutore,peruehamur. Interea dicit Dominas Iohan.ï6;lnmundopre(ruramhabebitis,in me pacem.ltem Paulus diciFiTimoth-j: Oinnés qui plè voluntviuere,perfecutionempa-tientur.EtiniHoipfo pfal.quem citaui .dicitur: Credidi,propterea quod locutus fum;ego autem humiliatus fum valde.V bicunque eft fedesAbieftconfefsio , confefsionem tanquam indiuiduus cornes fequiturcrux.Hxcideodico,ne purent adolefcentes fe forein per-petuootio.Siquidnunchabesotij,ageDeogratias,amp;vtereillore-ftèjfedpaulatimprxparabittcDeusadcrucem. Omniafunt plena perlculorum publicorum amp;nbsp;priuatorumt fi quis aliter fentit, efte-brius.Noftroordinifcholaftico commendataeft cuftodia duarum return maximarum,amp; pukherrimarum,videlicet,dodrina amp;nbsp;difei plina.Ergofonemusnoftrum nomen coram Domino amp;homini-bus,amp;perficiamus,vtftatu8 congruat cum appeUatione. Videtur
* quidemfpreta,humilis amp;nbsp;abiefta conditio fcbolaftica, Fed reuera nuUimeliùç merenturdegenerehumano,quàmiUi, qui erudiunt populum amp;nbsp;iuuentutem.
Curnonvfurpamuspropofitionem,BonaoperaFunt neceffaria adfalutem-.cùm Paulus dicat,confeFsio fitadFalutem?
BreuiseftreFponfio. Contra AntinomosveriFsimaeft.amp;immu-tabiliter verapropofitio. Bona opéra Funt neceffaria, Fed non addi-mus ad Falutem.vitandx ambiguitatis gratia,ne quis putct,nostri» bueremeritumvitxxternæ,operibus.
Superindui^
Die vnde Fumtx Funt bat phra Fes ? Omnes Chriftiani tant Fa-
cerdotes.reftePetro iPet.i. 'ViigiturquondamFummiFacerdotes primitminduebantur tunicaftriftaFeulinea, deinde yeftiebantur
-ocr page 464-44-S BXPtieATiO TEXTVJ
tunicatalarijpofteaaccedebat fummum ornanientunt,proprïuiiJ fumniiPontiHcis,quod vocaturabHebrxis Ephod:itaoportet nos jnhacvitainduere ftriftamtunicam amp;talareni.invita aiitemxter-na ornabimurEphodjideftJntegranauitatefine peccato, amp;nbsp;fine morte. Et vtfummilàcerdotis corpus nudum non qrnab.itur E-phod,amp; ration alibied oportebat lacerdotêpriùsindutum efierelw« quis veftibus,id eft, tunica ftriéta amp;nbsp;talari: ita nemo fperetjfe hxre-dem forevitææternjEamp;cælcftis.nifipriùshîc induatur conuerfio-neót lan(ftificatione,ideft,tiifi accepta remißionepeccatoru fimul accipiatprimitias Spiritus. Vide aSExodi. Hinc ego credo fumtas eflehashguras.inan5ci)c|)tfcinci»bief(eibcrrff’bjeb{offe|)4iJt/ Oportetprins cutemtegiindufio.SichocIocoinquit Paulus, Super-induemur,fi tarnen non nudireperiemur.
Clara»! ab/olutionemj
j Auguft.p/al.^SrQuis deCpe- n Eft breue lt;fe infigne diftiiw-ret,/ïin crueeJatroieruatus eft? Sed nemo différât in fcramconi miflapiaculamortem. Hxedi-cunturcontradelperationem,non adconfirmandum fecuritatern. Scimus,inquitProlper,eonuerfis veniam nonefte negandam,ftlt;l nulJi noftrum eft vJtima nota dies. Dies mortis eft incertus amp;igno-tus. Ergo hodiefiaudiueritis vocem eius, non indurabitis cot ve-Rrum-Tollecertum, amp;relinque incertum.
Aiiguff.pßJ.dg.ALatroneA« jpolloli] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poftoJiviAilunc,qui tunecre-
didir.quandoiJJi defecerunt.
MortuoriimJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quàm ffimus nos duriiNot
aó mouemurcrucifixioneChri Ai,cùm tota terra tremuerit.
Jnußrataj
Cerfum cß:, yStuto ordinemturx, EcUplès Solis tmtiimin coniundione iuminsrium de- iatiouUunio, rt. QuareciimbxcEcIipüsfi-
étiEctemporeoppoGtionisSolisSi Lunx:qahpopulus ludai-eus celebrabatPiifcba in medio nbsp;nbsp;nbsp;Exod. 12.
menre LunarbmanifeHum eïl, nbsp;nbsp;nbsp;Aprili.
h»acEclipünSolis,prorlus contra natursordinem fantam eße.
Miranda
-ocr page 465-DE BONIS OPERIBVS
449
- ' Mirandalux] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aîiorum medicus vuk efTe
Chrirtus, cùm iple icateat vke-ribus,ciirhbiipd nonfert opem ? Quomodoaliquisfànare poteft alios.cùmipfeùt confeftusmorbis?Sic cogitât ratio, fed non ita cogitatlatro.
Longe aliatn] Plal.p;Abditaamp; occulta fa-
ideft.myfteria.
pientix tux-manifeftafti mihi: ideædoftrinamdeira amp;nbsp;gratia,de peccato, de Lege,de cru-ce amp;inuocationc.
Maior eft Ecclefiæ fapientia, quàm vniuerfi mundi fapientia.
Multipij']
Multiplexamp;inexhaufta eftcrucis fapientia Sanabilesenim aut emendat, aut purgat, aut
probat,autilluftrat gloria Dei. Habens mfignediaum apud
HebræosiOmnis atfliftio eftm præfentiainfuauis.fedpoftea.exercitatis per earn affertfruftumpa cificumiuftitiæ.Crux débilitât quidem corpus, Redcar ni noftrx, ideft,natureinfirraæ admodum ingrata, fed fpiritui nihil magis prodeft.
Infimitatem] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matth.n; Beatus qui no fue-
ritin me fcandalizatus,(cilicet genere do£trinx,quodpcofiteor,infirma fpecie Chrifti amp;nbsp;Eccle-fixanterefurredionem, deni-que mole calamitatum , qux Quare non omnes homines funtcomitesconfclsionis. amplcftuntur Chriftum? Qux obitant? Tria. Scandala non qüidemdata,fed accepta,ideft,Pharifalca. Primum oriturexgene-re doftrinæ. Nam Euangelium eft fupra amp;nbsp;extra omnem rationem pofitum,nonblanditurrationihumanx,teftel’aulo i Corit: Nos prxdicamus Euangelium gentibus ftultitiam, ludæis feandalum. Secundo offenduntur mundus amp;nbsp;ratio,infirma amp;nbsp;abiefta fpecie Chrifti. Q^alis enim fuit Chriftus in cruce? Kefpondeo: pfal.21 ’■ E-gofum vermis, amp;nbsp;non homo, opprobrium populi. EtEfa. s3 ' Non erat ei formaddeo abhorruimus eum. T alls eft etiam forma Eccle-fixante refurreftionera. Ecclefia eft cœtus egenus amp;nbsp;pauper , fed ^erans in Doraino.Eft pufillus grex ouiiim,qui perpetuo turbatur .111
-ocr page 466-450 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sxPLJCArio ijïXTvi
di(sidiisdogmatiim,amp;iï’uitia tyrannorum. Poßremö o/Fendi tuf niundusamp;ratiomoJecrucis,quieeßindiuiduuscomesc0feßionislt; Sub/annatorisJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Impijlatronis. Neroerttalil
Iatro,amp; omnes alÿ impi/,quiiu-dun t in media morte.LegitediligenterhaspageUas delatrone,qux funt optima in libello.
P^x] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Axioma,ex quopoteftismul-
taiudicare. Sic argumentor.
Nemopoteftomnibiishominibusplacere.
Ergo PauIusfruftràdicit.Probatuseftbominibus.
Re/pódeo.Loq ui tur Paulus j£ätTÄ(rymlt;fa;;^Zu),veJ/ynecdochicägt;s, Pcilicet aJiquibus redè iudicantibus. Qui habet fidem Ôc bonam con/cientiam,/èmperhabet aliquonim hominum approbationera.
DE QJ^ARTA QJ^AESTIONE.
In quarta quxRione qusritur de bonis operibus, propter quas cau/îasprædanda fint bona opera. Dehacquæâionere/pondeturin textil, très e/îêcau/3as,cur/âcienda fint bona opera, quarumpriina eüneceßitas,eäquemultiplex:altera, dignitas,non quidemre/pe-ftuper/bnasnofirXj/èdipfiusvocationis. Tertia caußaelipromif-Goprxmiorumpr^rentium amp;xternorum,corporalium amp;/piritua-lium.Primaautem cau{ra,vtlt;iixi, aliquot gradus compleftitur.Ne-ceßitas enim alia edmandati,alia retentionisEdei,alia vitandipce-nas. In Dialeâiicisrégula memorabiUs traditurde neceffario. Co-gnita necefsitatein fpeculabilibus amp;praiiicisomnis dubitatiotol-lendaeü. Ciimaudis,neceßariaeireboDaopera,noa dubites,quin Gntfacienda.
Occupatio valde neceßaria cotracalumniatores,quiomnia reaè diaadeprauaatSceuertunt. NeceOaria ett cauffxamp;effeam copulatio.
Debitorcs] ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom.S.
Coadion e] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Differ51 coaffio amp;nbsp;debitum’
Ciceroait^ VemnatAt debet nos certioresfacere,quo paâo li habeatprouincia. Debet,verü- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sic Angeli debent obedien-tarnen non cogitât, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiam Deo,led non coguatur, no
vi
-ocr page 467-DB BONIS OBBRIBVS. ' nbsp;4$I
viextorquetureisobedientia. Islebiusfolebatdicere ,bÄ6 lUUßifl verfalgen,alludens adyocabulum necefsitatis.
Mandatum meum]
Magna vised in pronomine.
Chriftusvocat mandatum de dileétionegt; fuum;quia nemo
prxftat diledionem, nifi amp;nbsp;in-teUigens Euangelium , amp;nbsp;aU-quo modo has fingulares in Chriftovirtutes imitans, fcili-cet,humilitatem amp;nbsp;patiétiam.
Sicargumentor:
Mandatum de dileftione Dei amp;nbsp;proximijeft traditum à Moy-fein Exodo, Deuteronomio, amp;nbsp;reliquis librisMoyfi,
Ergo nee eftnouum mandatum, nee eftCbrifti. Dicit autem Cbriftuslohan.ij,poftquamlauiffetpedes difcipulorum : Mandatum nouum do vobisamp;c. Et lob 15: Hoc eft mandatum meum , vt diligatis vós inuicem. Cur vocat Chriftus nouum mandatum .traditum aMoyfe,amp; fxperepetitum per Prophetas ? Refpondeo. V0-catnouum.nonpropternotitiam.fedpropterobedientiam.Nemi-niignotum eftopus dileftionis,fed quotufquifque prxftat? i. vocat fuum,qui a tre^funt fontes concordiæ inEccleHa. Primus fons eft veraintelligentiaEuangelij, feu veraagnitio Chrifti. Secundus fonseftbumilitas feumodeftia.Tertiuspatientia. Econtrariotres funt fontes difsidij in Ecclefta. 1 eftignoratioveraedoftrinx. z. Superbia feu ambitio. j. lmpatientia,feu quodidem eft.cupiditas vin diftx.Dehis rebus poffetprolixa oratioinftitni,ft tempus concede-retur,fedquiabxcnon funtnoua,necinaudita,nuncfum breuior.
Theff.4.3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Edifcite hunc textum , tan-
quam regulam vit».
5anól:ificatio3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ideft.caftitas.Sicaliasfxpe a-
pudPaulumvfurpaturhxcvox, vt,fequiminifanftificationem,id eft,caftitatem,ad Hebræos. Item I Timoth.i: Mulierfaluabitur per generationemfiliorum,fiman-ferit infidel fanftificatione,ideft,caftitate.
Negotns3
Necefsitas tednend«’]
In contraftibus f/n tmovik-TH^nonrecedete klegidmax-qualitate.
Alter gradus necefsitatis. Sic
argumentor: ?.Pet.tdicitur;Vittutefeuefficacia Dei euftodimini ad falutem.
-ocr page 468-452
EXPLICATlO TEXTVS
Ergo bona opera nihil profunt ad retinendam fidem.
Refpondeo. EfficaciaDeieftcaufla vera amp;nbsp;pohtiua recentionis fideiJnterea tarnen amp;nbsp;hocverum eft, quódqnipeccatcontra coii-fcientiam,facitnaufragiumamp;iadiirafidei, vt /cribitur» Timoth. j.Certißimum eftenini,ïauciatacon/cientiafidemextingui.
DecipiatJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SermonibnsAntinomoruni.
QuifacitJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aliudehfacere,aliiid habere
peccatum. Facere peccatum, eft rccipereerrorem contrafnndamentum,amp;ruere contra con^cien-tiam.Haberepeccatum, eft circumferre reliquias peccati origina-Jis.Quód antem hæc ht ièntétia Iohannis, teftatur ipiè cofttextus amp;nbsp;ordoverboruni,quiavtiturexemplisDiaboli(amp; Cain.
SiquisfuorumJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quam multi funt homines
in toto terrarum orbe, etiain in cœtu veræEcclefîæ,quicontumaciterfaciunt contra hanc régula. Quam multi au tignaniapeccant,antprofulîoneimmodica,qui no lolùmexhauriuntfiias facilitates, ßdetiam adiguntmilèramfa mi-ham, vxorem amp;nbsp;liberos ad famem. Interdumetiam adturpitudi-nem,qiiiapaupertas multos cogit,vtaliquidimpièfaciant,licutdi-citur Paupertas eft meretrix.
ScriprumJ
ItemJ
OmnequodJ
Vitandij
Propter iniquitateml
Eß.vltimo.
Implicatio cotradidionis eft aflentiri duabus propofitioni-buscontradidoriis. •
Rom.i4.Axioma Theologicm Tertiusgradus neceftitatis. pfal.jp.mHebraico numero.
Ita Rom.S dicitur, Corpus mor
tificaturpropterpeccatum. Rom.i’Pervnumhominem intrauit peccatum.Rom.d.Stipédiumpeccatimors, i Cor.v;Aculeusmor-tispeccatum.
HociudiciumJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aCor.y. Eftlongadefcriptio
iud-cij extremi.
CauilJanoJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Horatius dicit, Odertmt pec-
care boni.virtiitisamore.Econ-tra,0dcruntpeccareniah^fonnidwepopn», £rgo,inquhintftlio-laftid
-ocr page 469-DS BONIS OPB^IBVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45î'
laftic'vTl^eologi.fophillx; Nihil valencbonaopera, c^ux fiant ou tu pcenarû.Sedfaeiliseftrefpôlto: Vniusrei poffunteffe plures cauflae.
Futuras^
Quiddicit Deus ad Abraham Gen. 18 ante deleiiohem Sodomx amp;Gomorrhx,Quomodopo(rumferuurameuni cxlare ? Non enundubiumeft ^quin Abraham fit propolitums pofteris fuis hoc exemplum iudicij dinini aduerfus horrendam contumaciam,Ôc Diabolicos furores Sodomx. Hlncdifcite,confiderandaefle exépla pœnarum,vt excitetur in nobis timorDei.
Coucupifeenda^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft caufla peccati, peccatum
amp;pœnapeccati. Dehacfenten-tiaprolixedifputat Auguftînuslib. 5 contra Iulianum,fed nos fi- -mus contentihacbreuitate.i.Concuplfcétiaeft caufla peccati, quia concupifcentiaimpellithominesadpeccandum,Iacob.i. Deinde eademconcupifeentiaefl peccatum , quia pugnat cum prxcepto,, Nonconcupifees. Tertioefl poenapeccati.quiapoftlapfumprimo-rum parentumhomines nontantùrafunt morti obnoxij, amp;nbsp;fub-ieaitvrannidiDiaboli,fedetiamcircumferuntinmente,volunta-teamp;icorde.amp;reliquis viribusÄTa^ietrjConcra Legem Dei,quxno-minatur concupifcentia. Quxritefimile exemplum huiusfenten-tiæ,quôdpeccata peccatispuniantur,R.om.i.
Diftradio] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apud Eurip. in Troadibus:
Malè affeéta Repub.lan guefit religio vo9'«a-tifp(^Mp*r,i'i)9-ê! jgTÀTSilt;^4â)r,icleft, Religio amp;nbsp;resdiuina. f^ando fault Mars impiusin regione aliqua,nulls funt fcholæ,nul licongreflusmtemplo,nulladomefticadi(ciplina.SicpbP: mortem^ Salomonis nonmodoregnumeftdiftraftum.fedh^c diftraftioetia peperitbella amp;nbsp;mutationem religionis.N am prim us rex decern tri-buum leroboam, vtretineretfubditos in officio, duos vitulos au-reoscollocauit,alterum in Dan,alterum in Berfabe,ne videlicet po pulus amore religionis afeenderetHierofoly ma,amp; rurfus deficeret.
Aliénas^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 Cicero 1 officiorum (huma-‘ nifsima eft vox opponenda C ai-nicis) Habenda eft ratio non noftri folùm, fed etiam aliorum. V n a chorda non efficit concentum fed pluribus chordis opus eft ad effi-ciendamharmoniam.Sicfingulidebemus etiam ad alios refpicere, V.idsrequidaliis profit, autnoceat.
111 J
-ocr page 470-454 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SXPLICATIO TEXTV »
Dei] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pfalm.90: Quis nouif, id eft,
quis confiderat potentiara irae tux,aiKquis metiiitiramtuanlf Longam telam] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iliadem malorum- Vnde or-
tumeftprouerbium hoc?llium fuitarx Troiana.BelIum Troianiimdurauitannosdecem. Quan-tseautemclades fintacceptæ vtrinqiieàGratcis amp;Troianis,teltatur poema Homericum, quodinicribiturIlias. Tandem verovrbs eft capta à Græcis amp;igni confùmta,ac fiinditus dirutaamp; proftrata ante oculos.Hinc eft prouerbiumJliasmalonini.
Dignitas]
Icilicet vocationis.nonper-Ibnxnoftrx.
Affici] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nulla maior laus poteft tribui bonis operibus.quam cimi nominantur Iacrificia,id eft,opus quotudicatDeusfehonoreaflia-pfaI.S2.Eg0 dixi, dijeftis,id Magiftratus] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft,organaoperum diuinorum, cuftodespacis amp;nbsp;difciplinat.
Maxima] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j Petr.2: Vocati eftis,vtannü
tietis virtutem eius, qui vos ex tenebris in admiradumlumen vocauit.£tineodem textu dicitur, Vos eftisgens lànfta,regiumfàcerdotium.
Deprxmüs] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæceft tertia caufta. Homi-
? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nesmaximèmouenturrelpeftu vtilitatis,j£st^otniem«nbtni(^t6fternvmbf0n^.
Corporalia] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Profper difcipulus Augufü-
ni,in epiftoJa ad GalJicosEpi-fcopos; Tan ta eft erga homines bonitas Dei, vt noftra veJitefle merita,quç ftmtipfius dona, amp;nbsp;prohis,quxJargituseftjXterna Qiix poteft cogitari maiot praerniafttdonaturus. Inean- fif^etvQfaTia.? demfententiam inquit Augu-ftinus, fed breimis: Deus coro- Q«idhabem«squodnonae-natinnobisfuadona. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cep.mus,amp; tarnenipfi don.co-
ronat Deus pr.xmiis ! itaquw poSumus Deo offeree, zut reddere, quod non fît ipfîus.^amp; tarnen Deut
-ocr page 471-OK B « N « K OPKRlBVS.
4 5$
Deus approbat ea,quæ non Hunt de nortro/ed de Dei bonis. Quan-do esliberalis ergapauperes.non esbberalisdetuo.fedes liberalis de bonis Dei,quia non babereshæcbona.niù Deus dediffet.
Pietas habet^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eu m exceptio ne crucis.Neco
gites, Ego fum Chriftianus : Ergo nibil mibi mali accidet lmb omnes ,qui piè volunt viuere in hoc mundo.perrecutionempatientur.Ettamenveraeftpropolitio;Pri-mùmquærite regnum Dei,amp; ceteraadiieientur vobis, fcilicet cum cruce.
Sine multis donis no poffunt Donis] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conferuariecetus in genere hu-
mano.
Hofpitium]
Nauim3
SicutcurauitChriftonafcen-tiprxCepe,amp;exulanti viaticum, quod Magi attulerütexOriéte.
Sicut nauis vehens Paulum feruabatur,ficEcclefiafonans,amp;
retinensincorruptamPaulidoftrinamCeruatur. Hiftoria extat in Aüis cap a7.Cùm veniffet Paulus ad infulam Melite (hodie dicitur Malta,amp; fuperiori anno acerrimè eft oppugnata àTurcis, amp;nbsp;tarnen diumitusdefenfa amp;nbsp;conferuata)fecitnaufragium; fed non priùs eft difsipatanauis,quàmomneseffenttranfgrefsi in infulam Meliten.
mirando confilio Dei.
Mirabiliter}
|
Propria Eedefix gloria eft perpétua conferuatio corporis, etiamfi in aliqua membra fx-uiatur. quasreliquias:ficutferuauitpopulumlfraelinBabylone, interre-gesimpios,quia promifsio nonfallit. Ego ero vobifcum vfque ad confummationemfeculi. Exercetut fides tripUdter} |
Nunquam tota Eedefiapo-tuitdelerl: etlamfi, quod Deus auertat,occuparet totam Euro-pamTurca,tarnen in mediore-gni Turcici feruaret Deus ali- Memineritis in omni vit abac regulamdeinuocatione;Omni-lesaccipiensremifsionem pecca- torum. Ethemminoratione Dominica , quinto locoponitur pc- |
45Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EXPLICATIO TEXTVÎ
titio remißionispeccatorura,tarnen ordinenaturæprima eft.
semper fides]
Fontes h ui ns Vtilißim^ re- Qui loquitur inEccIelîa.in-gulç fùnt.Iohan.p,Peccarores quit Petrus , loquatur oracula Deus non exaudit. Match. 6, Dei,ideft,nongignatnouumge Primùm quxrire regnum Dei. ”“® doftrinæ, nec fua fomnu proponat, ßd omnes fras aflè-uerationes de articulis fidei,confirmer teftimoniis Scripture non malèdetortiSjfedredèintefieâis. Quare nevideamurhancregtila fingere ex noftrocerebro, digitumintendimusadfontes.Siquise^ nim quæritfontes h mus régula; Ôlt;. fundamenta, is legatcap.p loh. Â6Matth. Sic enirn inquit Chrülusloh.p; Peccatores Deusnon exaudit. Quomodo autem intelligendum fithotdiaum,fæpeau-diuiftis.Suntenimduplicespeccatores;aJq conuerfi adDeiim:nhj nomgentespceiiitentiam,auertiàOeo. Deconuerfis valet diftum iuramentoßneitumapud EzechieJem: Vino ego, nolo mortépec-catoriSjßd vteonuertaturiS: viuat. De ahis non agennbus pœni-tentiam, verifsimaeft afleueratio , Peccatores Deus non exaudit. AJeerumdidum extatMatth.(J;Qua;riteprimùm Äc-RegnumDei, amp;iuftifiaeins,nihil aliudfun t,quàm beneficia Chrifti propria, Vt verbi caufia, Remißiopeccatorü,donatio Spiritus fanfti,ha;redi-fas vitæxternæ.Reliquabonacorporinecefiâria, amp;nbsp;ad hanc vitani pertinentia,funtappendices,amp; vc Grxci diciinr,lt;Tzlt;ra7/lt;«T«, ac-cefloria.-^jnejOfjnbe. JdeoChridus hac forma verborum vtitur, ceteraadheientur vobis amp;c.
Seneca: Fortuna exa manu ipargitfua munera,Si AriRopha-nesdngit, Plutum eße c^cum, vciigniticetcaruinter homines 'rr,vT^,diuitix.
Ppargi opes-
In Ethicis fxpediximusde^caufsis,propter quas traditx funt ^ Deo promifsiones bonorum corporalium. Inter alias hxcquoque vna e(i,vtrefuteturEpicurea imaginatio,qux tribuit caCui amp;nbsp;for-tunxbona corporis. Non tantùm Etbnici extraEccleiiam,Cedetiï multi in eoetu vidhili Eccletix, hanc babentimaginationeitt,quoii bona corpori neeeßaria, autcafu offerantur, autnohra induRris cornparentur.ContrabancimaginationemScriptura inquit, Do-minui
-ocr page 473-DB BONIS OPHRIBVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;457
minus paftor meus amp;c.Pfal. 13, Óc Deut.30 inquit Moyfes: Dominus eft vita tua,amp;longitudo dierum tuorum. Omittoreliquateftimo-nia,quænonfuntignota.Vtigitur in primo exercitio fides accipit reniiistonempeccatorumtitainfecundoexerciuo pugnatcum E-picureis opinionibus , amp;nbsp;ftatuit bona corporis effe opera amp;nbsp;dona prouidentiæ diuinx.
Defuo} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Defuo demenfo.
Anrithefis] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eft collatio contrariorum, in
qu a omnia fiunt illuftriora,iux-taperuulgatumdiftum,quodvfurpaturàIurecôfultis:Ferroviam apertt,qui per contrariacurrit. Noneft melior ratio amplificandi, quàm antithefis.
Pauperum] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SuprainLoco depaupertate
diftum eft de vfu facultatü. Primo vtendum eft facultatibus ad conferuationem doftrin» in templis amp;fcholis, vel quodidem eft, ad conferuationé minifterij: deinde aliqua pars eft conferenda ad conferuationem Reipublicæ. Tertia pars eft conferenda ad alendam noftram familiam fine luxu. Poftremapars eft conferenda ad alendos pauperes verè egentes.
Occafio^ . .. ;,., I Potuiffet Deus hominem co
, . ƒ ‘dere, ficut angelos,ne eis opus effet cibo,potu,veftitu,remediisamp;c:fed voluithominem effenatu-ramrationalem,veftitaiM corpore; cui in haevitaopus effet variis adminiculis,qua: vno nomine appeUan'turpanis quotidianus , vt videheethomohaberet pccafione exercendx fidéi amp;nbsp;inuocationis.
Quomodo3 nbsp;e nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EgreghimEpipbonemaLuc.
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l6:Fidelisinparuo,etiaminma
gnlsfidelis eft. Bonacorporis funtparua,ficomparentur cumbo-nis xternis. Quideftenimfragmenpanis,ficonferaturadvitamx-ternam? Deinde eadembonacorporisfuntaliena,nonpropria ho-minis'.quiaautdeferütnos in hac vita,Irus amp;nbsp;eft fubitö, quimodo Crrefuseratiautdeferunturànobis in morte, præterea funt communia nobis cumpecudtbus.Tertióhaec ipfabona corporaliafunt falfajid eft,non permanentia,nondurabilia,{ed fugacia «Sceuane-fcentia,ficutquotidianaexperientiateftatur. Econtrabona æterna funtmagna,funt propria Ecclelis,amp;funtverabona, De his igitur inquit Dominus,Quiin paruofidelis, etiara in magno erit fideliç:
mmm
-ocr page 474-458 /iKFLlCAriO TSXTV#
econtrà qui in parue non eft fidelis. necin reliquij ent fidelis. Sic in textulibellinoftri dicitur; SitunonexpeftasàOeofragmen panis. quomodopoterisàDeoexpeftare tuam ßlutem ? Confulat vnuf-quifque cor fuum,lt;amp; videat,quantamhabeatfidem.Certè nobiso-mnibusopus eft haeprecatione, qua vtunturApoftoIl, Domine, au* ge nobis fidem.
SimusfolicitideRepublica] Vbi præcipitur tibi fo^icîtu-dodevniue^faEccIefiaamp; Repu-blica? pfal.l 21' Rogate.qu« ad pacem funt lerufalem, pax multa di-ligentibuseam.Et ineodempfalmo.Propterdomum Domini Dei noftri,id eft,propter Ecclefiamquæram tibi bona. Haefententix’ commonefaciuntnosdefblicitudinepia pro Ecclefia amp;nbsp;Republilt;f ca.Semper enim faliis totius corporis debet nobis efle earior.quàni falusvniuspartis:idquoddocet nosipfa numeratio. Certè vnain domumperire meliuseft,quàm totamciuitatem. Si igitur es verè pius,non tantum babebisrationem tuæperfbnæ amp;famiJia:,fedpu blici quoque ftatus Ecclebæ amp;nbsp;Reipublicæ, im ö etiam pofteritatis.' amp;nbsp;curabis, vt ad earn tranßnittaturpuritas doârinæ.
Viduxj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nouaamplificatio ab exem
ple viduæ Sareptanæ,quodpro-poniturinhiftoria Regum. Tempore ElixPropbetx,quodincidit in mediam xtatem mundi,id eft, cùm iam exadi eftenc anni 3000 ab exordio mundi, Palæftina laborauic lame inufîtata totum trien-nium, amp;nbsp;fex menlès. Fugiens igitur Propbeta Elias ex fua patria, ve nit in oppidum,lèu pagum Sareptam. Nomen eft à Zaraph,quod fî-gnificatconffare,lèuIiquefaceremetalÎ3, ©C^nrcfçlluttCrt.lbifiiit vidua,quæ habebatparum commeatuum : bxc paftit Prophetam. Et qu anqiiam videt fibi dsvuico filio i n prælèntia detrahi,quod cô-municabatProphetæ: tarnen tantafuitfides buius muliercuJx, vt non dubitaret,Deum forenutritiûPropbetæ,amp;familixfuz. Sicut autemfuprà vobiscommendauiexemplumlatronis emendati, amp;nbsp;vos borcatusfum,vtaut carmine, autoratione folutaexemplum hoc amplificaretis.ita idem vobisnuncpræcipiodeexemplovidux Sareptanar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
Elias docuitannos4o,pofteatrâslatuseftincxlum,ficut Enoch. Tria habem us illuftria exempla de vita æterna. i eft propofitum an-tediluuiumintransfatione£noch,Gen.$, Non enimmortuus eft Enoch,ficutireliquipatres,lèdà Deo translatus eft exhac vitam alianv
-ocr page 475-DH BONIS OPBRIBVS. 459 aliatn. Alterumexeniplûe(lElias,quiinmediaxtatemündi,cur-niigneojdeft.abAngelisefttranslatus in cælum. Tertium exemplum eftipfe Dominus amp;nbsp;Saluator nofter lefus Chriftus, qui tertio die poft mortem reuixit,amp; 40 die poft refurredionem agens trium-phum de Diabolis, afcenditin altum, amp;nbsp;captiuam duxit captiuita-tem.amp;iamfedens addextram Patris,ddtdonahominibus.
Hofpitium]
Quatagloriaefthuiusvidu», quód excepithofpitio Elia Pro-pbetam,amp;quoddomusiHiusfuitfchola amp;nbsp;Ecclefia Dei; verè fuit iplius domus Bethel,id eft,domus Dei, ^inCBottee^anß.
RefuCcitatur^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refufeitatio mortuorum eft
miraculumproprium Ecclefix, quodnullareligio allegarcpoteft,amp;quodDiabolus,etiamfi ferum pat,fuisprxftigiisnonpoteft imitari. Neque verö minus eft mira-£ulum,quàm prima creatiorerumexnibilo. Nos vero in Ecclefia habemus mulca exempla eocum qui funt refufcitati à Prophetis, Chrifto amp;nbsp;Apoftoli*.
Debito} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PhrafisLiuiana.
lacobj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Gen.p. Sityobisfamiliarif-
• fimè notable oratio,Minor fum dînais miferationibustuis,Domine ; indignus fum gratia priuati-uaamp; pofitiua,vtvetereslocutifunt.Gratixpriuatiux fignificantli-berationemàmalis. Gratia pofitiuafignificat donationem bono-rum.Singulisdiebus age Deo gr atlas; primum pro gratiis priuati-uis, deinde propofitiuis,ideft,ageDeogratias,quódliberauerittek poteftate Dlaboli,ab ira Dei,à morte æterna, à peccato dominante, abinfidiisDiaboliamp;mundi,àmultis periculis animx,corporis,fa-mxamp;fortunarum.Quodnonescxcus,nonfurdus ,non claudus, nonglbbofus,nonmonftrofo corpore,non fatuus,nonfuriofus, quodadbucomnesfenfusexterniamp;intemi faciuntfuura officiü, quod vales mente,memoria,iudicio;bxcomniafunt magna dona, amp;nbsp;gratis prluatiux.Gratix pofitiuxfuntinnumerabiles.Quisenim poteftnumerare omnia dona Dei,amp;benefiçiaqux imperlitnoftris animis,corporibus,amp;noftris rebusomnibus, Ergoomnia hxc co-pleftentes dicamus cum lacobo: Minor fum cunAisbeneficiis tuis: i.lndignus fum, omnibus gratiis, fine lint priuatiux, fine pofitiux.
Paulus] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a Cor.«;.
mmm 2.
-ocr page 476-4*50 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BXPLICATIO TEXTVS
Viuens] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’Kii Axioma TheoIogicü.pCi 4,.
-I DelidaJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfal.ip.
Nitij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eft tantum vnica anchota.
Non nitimur duabus anthori?, id eft,Mediators amp;nbsp;meritis noftris.ApudPindarum extat veniiftum diéiumrlllanauis tuto vehitur.qua: nititur duabus anchcris. Koe didum non transferaturad articulum iiiftificationis,quia nos iroa debemus niti,niii vnicaanchora,id eft, Mediatore.
Donum Dei, vita lt;eterna^
Pro/per.fèntentia 28 .Beati- ideft,eftmerces,amp;eftdanür tudoftiidorum,amp;de munere Hxc non pugnant reftè d;ftri-granxeft,amp;deretributioneiii- buta: Vita sterna eft donum, /Ütj^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quia daturgratis per mifebcor-
diarn, non daturpropter noftra opera amp;nbsp;mérita. Deindeeadé Citaxterna eft merces,vt inquit Chri-ftus, Merces veftraeritcopiofa, quià Deus coronat fuadonain no-bis. if r féçtein tvcn^lein v^fein eigenegabc. Deus dat nobif Spi-ritum /aniftum, vt accendat inchootam obediétiam, congruentem cumprimaamp;iècundatabuJa. Hoedonum coronatpoftea pramiis corporabbus amp;nbsp;ipiritualibus, amp;nbsp;tandem vita xterna. Ideoprxclarè dixit Macarius in quadam concione; Siquishominum (quod iui-poftibiJeeftJ/bJus/uftinuifletomneslaborestS: omnia pericula,amp; omnescruciatusinanimaamp; corpore,àprincipio mundi v/quaad finem, tarnen nihil eflênt bi laboresamp;xrumnx, collatiad vitamx--temam, beut Paulus inquit Rom.S ; Non funt dignx paßiones gloria reuelanda in nobis. Deus dat vitamxternam per mifèricordiâ. Hocreipe^u diciturdonum vitaxterna, amp;nbsp;exeJuditmerirumno-ftrum.deindeeadem vitaxterna eft merces,quiaDeusproliiaiu/iif tia etiara jflia dona in nobis vult coronare.
Q^V I N T A Q^V AE S T I O.
Aaron fummus/acerdos in populo Dei, amp;nbsp;quidem primin,vfr inagnuSifrateramp;coftega Moy/),borribiJiterpeccatcontracó/cien-tiam,duminfteditreligionemad Eftendum tumultum popub,amp; permittit eis Eibricationem aurei vituli Hic lapfns Aaronis tantu» fuit,amp;tamatrox, vtdicac MoyCes ipCe Denc. ? : AduerCus Aaronem valde fuitiratus Dominus,de voluiieum conterere,idell, deleteX abneere^CedegorogaaiproÉO, Hocexemphim te(ïatur,etiatn fan-äot
-ocr page 477-tlE iE Ö N l s OP ERI« VS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^1.
Äossmittere granaOei.admifsislapfibuscontra confcientia.Ncqj j » rymneslapE conwçrtuniur: multi manentin impistateivcrUlfcßd) ttinerbraujf.illelapfuseft,amp;conuerfus: Ergo egolapfus conuer-tar.ficutargumentanturEpicurei.Duocontradiftorianonpoffunt limulelTe amp;c. Suntautemh«cextremè pugnantia, veile Deumof-fendere.amp; veile à. Deo petere (S', expeftare dona.Multi exercer quo-tidie vfur3S,ali j fe polluunt adulteriis iSc fcortatione.alijinhdiantur aliorum vitx,famx,fortunis. Alijfuntcalumniatores.fufurrones. Denique mille modis homines peccant contra confcientiam, Stamen tales veniunt in templum amp;nbsp;fcholas,(Sc præ fe ferunt pietatem, amp;,li Deo placet,funtfandiviri. Sed longè aliterde talibus iudicat Scriptura.
Si cor noftrum nos conde- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hxceftpræcipua régula vita:,
mnac] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vtpoftfidemhabeamus bonam
confcientiam.Neepoteft effebo naconfeientia fine fide, nee fides fine bona confeientia. Supt duo connéxainfeparabilia,ficutmaS(Scfcemina.
Confeientia bona] '1 Fidesfida] •,
id eft.fide purificato. Aft.15. id eft ,bono propofito. eft hvpoevifis. Non omnis fides eft ve a ficut Paulus dicit.Ei des non eft omnium.
Militiam houeftamy
arduam.
R»0ne«J fideni}
Congruant autem fides Sc Quare hoc dico? Sicut fides tonfeientiacumverboDei. no eft omnium quia multi funt hypocritx,quifals0iaftitant fi-dem,quamnonhabent;ficbona confcientianon eft omnium ,qui g’oriantur de bona confciétia. Sicut oportet fidemtuam congrue-te cum verbo Dei(fi enim credis pugnantiacum verbo Dei.falfaeft tuafidesyuaoportetregi tuam confcientiam verbo Dei, vt polsis gloriari in media morte contra Diabolum,te verbo Del impulfuiu effe,vthocvelllludfacereg. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^gt;
'' Con/cienfiitwy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sexfunt cauffçpropterqnat
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;* integntasconfiientix retmen-daeftu mandatum Dei. 2 vtretineaiur fides. 3 facultas inuoca-•tionis. ^Spesauxilij amp;nbsp;pioiedwius diuina:. 5 tranquillitascos-
nimm 3
-ocr page 478-401 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IXMICATIO TIXTVJ dis. Ómitigatioamp;liberatioin calamitatibus.
Vbi prxcipiturvthabeas bonamconreientiam ? iTïin. 1: Milita bonam militiam (Scc. Secunda caufla extat eodé in locoPauli;Quitn confeientiam quidam repellentes.naufragium fideifecerunt.Fidei fit naufraga, quando confeientia (auciatur, quia non patitur ludo* fama,fides,oculus. Tertia caufla extat i lohanj: Si cornoftrum ro eondemnatnos.habemusfiduciamadDeum.Ergofiquismalato-fcientiaprædituseft,nôpoteftDeuminiiocare. Dicataliquis,Atqui ficomittenda mihi prorius eritinuocatio, quia ego habeo malam confcientiam,rummifer peccator. Reipondeo. Intellige, quid fit bonaamp;malacon(cientia:Bona eonfeientiaeftpropofitumobedië-diDeo:malaeftpropofituraoffendendiDeum ,defuturo. Sidols» de peccato per Chriftum,fide petis remifsionem peccatorum, amp;nbsp;h* bes bonum propofitum,quöd velis obedire,iam habes bonam co-fcientiam. Si autera cogitas, Gras volo hunc decipere, eras volo ifti a:grçfacere,ibieercèlaborasmalaconfcientia: atque ibi oratiotua magis irritât iram Dei,ficut dicitur;Oratio impij eft peccatü.Quar-tacaufla extat Prouerb. 4: Sperat in morte iuftus, in media morte habetbonam(pein. QuintacauflacongruitaddiftumProuerb.ió-Bonumcor,ideft,bonacon(cientiaeftperpetuum conuiuium. Ad fextam cauflam referantur exempla plurima, vtcùmDauidhabe-ret bonam confeientiam contra Saulem,non eft interfeftus ab bofte,qui totum decennium meditabatur omniain eius pernicien).
Caro ph rafiPaulina fignificat naturam non regeneratam,feu naturam fine gracia.
non erunt hxredes vits ater næ. Namaeternabeatitudo pro-priè voçaturregnumDei.
Talia]
Vocat manifefta opera]
Luçe naturae poflumusdifeef nerebonaàmalis, iuftaabiniu-ftis, honeftaab inhoneftis. Nominat ergo Paulus manifefta,qua nonfuntobfcura,necignotarationi. Mœçhifuntadulteri.
Sificundumcarnem vixeritu'] Hic loens eft fedes maten«, videlicet dodrinæ de difcrim’*
nepeccatiregivantîsamp;nonregnantis.Suntautem adiones car-ni»,dubitationes amp;vitiofi aftedus atem peccata ignoranti« amp;nbsp;omilsion'ë
-ocr page 479-WK BORIS O P t R l B V S.
4dj
omifsionîs non affeûatx.Mortificarehas aftionesjcflrcpngnare his malis,nec eis indulgere contra confeientiam. Spiritus hoc loco fignificateffeftus Spiritus fan£li,timorem jfidem ,inuocatio-nem,paticntiam,amp;alios motusfpirituales. Poftrcmb,viucrceft manere in gratia,amp; in poflefsione vita «tern«.
Fiducia fui3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;çiÂctvTi'a.Nemo eft,quern n®
aliqua in re pofsis cernere fuffe-num,id eft,Gbi placcntem, çiÀavTot’. Et Ouidius inquit;
Duntfibi quifque placet,creduU turbafurnus.
SecundumPlatonem çixauTi Aeft cauffa omnium malorum in vita, iBincnijcben^efelletfeiniSolheiccol/bniiiibiftbicTOcltbcr Vïavrenvol.
Æmulatio3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft pugnare deanteçeUentia,
@idgt; vmb bic S^ftvrenFappen reiften, Deferibiturhoç vitiumin verfii Ennij:
Omnibui curavirüfVter ejfetinduferator.
Maria^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(brore Moyfi. Numeroru. tt
biftoria eft memorabilis. Sicut Ouidius i'Metamorph. excIamat.Fratrumquoque gratia rara eft, llain Ecclefiaetiaminter fratreseft «mulatio quxdam, vt Aaron vriturgloria MoyR. Siç fratres lofephi pugnant «mulatione çum fratre.EtfratresDauidinuidentfratrivo^ationemadregnum.
Spiritui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non tantùm ratione amp;nbsp;phi-
lofopbica moderatione. Exempla: Sçipioabftinuitabalterius(ponfa, quadam philofophiça mo-deratione.'Videtenim, quantum déçus fit in gubernatóre çaftitas, amp;nbsp;quantum probrum amp;nbsp;deformitas fit confufio libidinum. Ita Scipio ratione fefe reprimit amp;nbsp;extinguit flammaslibidinum.Iofepb ve rbabftinetàçoniugefut domini, non tantum rationem fequens, fed Spiritumfanäum gubernatorem,iuxta diftum Roman.S;Qui SpirituDeiducuntur,hifunt filij Dei.Eftigiturmaior virtus, cafti-t nbsp;nbsp;nbsp;tas in Iofepbo,quimin Scipione, quia Scipionis çaftitas eftmode-
ranorationisfeumoderatiophilofophica.caftitasinlofephoeftlux amp;motus Spiritus fanfti.
. ... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Verè mortificatio carnis eft
acre certamen.ldeo dicit Paulus
-ocr page 480-4^4 EXPLICATIO TI!3ttVS
ad Corinth.b%«:7-;a(^« corpus meum, id eft,duritertundo.Suggii’ latiolïgnificatduramreprefsionemaffeftiiumjXmulationiSjCupi’ ditatis,vindiélae,amp;fimiliumincendiorumanin)i.
Spiritus] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliasfignificat cauffiim, alias
efFeftum. Quado lignificat cauf-fara,tum fignificattertiamperfonam Trinitatisiquandoelfeftuni, turn vfurpaturpro Ipiritualibus motibus.
Qui nonfimQ
Non omnes lapfi teftituun- $^0 ifï b^fb 3» fallen/ Abc? tur.fedmultiexaliispeccatisin ni4gt;tt)(ilba«jf5ii(ïc^n» aliaruunt.Ideo fimusdiligen- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
tioresinvitandislapfibus. , Faclè efFunditur frumentu. fed difheuker colbgitur amp;nbsp;cor-raditur.ApudAriftotelem extatinfignediétiiminrPby.Vnoabfur-dodato,muka fequuntur.Hoc ille dicit de opinionibus. Nos trans-? feramus didum generale ad peccata:Vno peccatopofito, feqiiun-turplura. Nullumpeccatü eft fbluin. Diabolus texitlongain telanilt;
Cor firniumj
Vera fortitudo, qnalisfuitin martyribus, profeüó eft fingu-laris motus Spiritus fanfti. Non eft opus bumanarum virium.
mentis,voluntatis amp;nbsp;cordis, .i.partiscognofcétis amp;appetétis.
^urfïhc^, heroico, feu Ipon-taneo*
fcilicet contra dubitationes, amp;contrametumin periculis.
Regentem aftiones omnesj
Principali]
o .
Quare Spiritus fpontaneus vocatur principalis ? Qnia Principes àneminepofliintcogi, prxfertim potentiores. Quidquid iaciunt, hoclpontefaciunt,noncoafti.Ideoidem vocabulü apud Hebrxos fignificat (pontaneum «Sc principale,ficut metalepfes funt vhtats a-
pud Hebrseos. lonathasj
Videtis, quomodo exemplis optimis «Sc ledilsimis vtatur D.
Philippusin illuftranda dodrina neceftaria. Suprà audiftis exe#-plumlatronis emendati,amp;Sareptanæ. Nuncauditis exemplum lo-^èphi.IonathsBjDauidis.Si quistalia non rnagnUacitjeumfroftßu neceUe
-ocr page 481-tos BONIS ÖPfiK,IBVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;465
neceffe eftjiominem effe valde ftupidum.Ionathas exceUuk ea vir-tute,quxyocaturhumilitas, quiacefsitDauidi,non de tribus ca-pellis,fedderegno,amp;quidem de regnopopuli Dei, quod eratme-.lius,quàmo(naiaregaatotius mundi.
^on regnet^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auguft. traft. 41 in lohann.
nonait,nQnfit,iêdnon regnet. Quim diu viuis,peccatum neceffe eft effe in membris tuis,laltein iUiregnumauferatur j non fiat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;quodiübet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hieronymus defcripfit vita«
quorundani patrum,id eft, Mo-nachorum,quivixeruntinfolitudine,quçrenteslatebras,quacun-quedecauffa. Inter alia récitât exemplum cuiufdam,qui venit ad ienem,amp;grauiterconquellus eftdeluda carnis amp;nbsp;Spiritus, id eft, demultis errantibus flam mis. Huie refponditfapiensienex.vir fan ibis: Tu non potes prohibere,quo minùs auiculæ libero cælo frué» tes fupracaputtuum voûtent,fed hoc potes impedire, ne in tuo ca-pite.autintuavefte nidificent. Iianonpoflumus omnino eiieere peccatumex natura noftra, donee viuimus in haccarne, amp;nbsp;donee morsauferat omnes reliquias peccati;fed regnum debes amp;nbsp;potes adimerepcccato,Spiritufanftoadiutore. ^ - ,
loCephintuens] Occafiones]
Exemplum lofephi. lt;gt;nbsp;r Vitare occaGones peccandi, eft vitare ipfa peccata.
^Dc argumentis aduerfariorum.
QuanquamiamfïepefunteademargumentapropoGtaamp; expli-eatxtamen non licet nobis ab inftituto difeedere. Qu are bonicon-fulitehancrepetitionem,qua,vt videtis,non neftimus moram de induftria,fedtantasfacimusprogrefsiones,quantas omnino facere poffumus.Sit autera vobis etiam hoc nomine gratior repetitio,quia folutionesiS argumentorumin textu fuppeditabunt vobis exempla eius doärins,qux traditur in poftrema parte Dialeftiex, de ra-tione foluendivitiofa argumenta. Videbitis enim in his exeraplis vCuraprsceptorumDialefticx-.fedfuntaljxplures cauffæ, propter, quasrepetitiohxenoneritinfuauis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nohfw»»]
Neteffe eft fundamenturn ita teneri , he penitus ignoremr
-ocr page 482-406 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^X^tlCATlO T8XTVJ
vlliisarticulusfideijautnccontrariumafleueretur.
Meminiftisinfigne diftum Paulii Cor.j ;Fundamentuffl 8 lU non poteft poni prêter id quod pofitum eft. Ex hoc difto Pau i fumimusphrafih vfitatam.quotiesloquimurdefundainento,« gnificamus hac appellatione omnes articulos fidei, quorum cogm-tio neceflaria eft.Deus poteft difpenfare de fua Lege,propter Me la* torem,ad quern credentes in vera conuerdone confugere debent, lednequaquam deftioEuangelio vultdiQ»en(are,quodeft dulcilsi-ma 6'sr/dK«aLegis.Quare neceflaria eft notitia omniumamp;fingu-lorum articulorum fidei. Ac fi vnus ex Symbolo articulus Jgnora-tur,non poteft hoc fieri fine iaftura amp;nbsp;periculoialutis: Ex quo po' teftis intelUgere, quàm neceflaria fit Theologia non tantummini-ftris in Eecleflä, led omnibus hominibus: quia oportet nos inerte mom'undidiereddere rationem villicationisnoftrx,ideft, non ta-tùm óperUm ,fed etiam fidei. Quare vnufquifque confulat Inaffl conlcientiam,amp; videat,quou(queprogreirusfit, quid teneat,quM ignoret,quidafleueret, quid neger. Vtrumque enim àDeodamna tumeftjamp;aflêftataignorantiaarticulorûfideijamp;contrariaafleue-ratiö.Suntquidem in Tandis dubitationes de vnaamp; altera parte do drinx Chriftianx: léd abfit à landis pertinax alTeueratio contraria verboDei.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■
Qu« tarhen fatemur] Addimus]
Fidem]
Sineiuftacaufla]
LiberalKsima conceftio.
Corredio.
qux ed anima bonorum o*
perum.
Canes propriè dicuntur ra-biofi. Rabies eft canum. Vocat
autem Paulus malos dodores ca«es. Philipp, j.-
Petrus] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad.i. Eft decretum Synodi
Prophetiex.
Hicconfin/tu^
Duo flint npiTHpiAUi hac eau laivnum eft confenflis teftimo-niorufn Prophetïconim amp;nbsp;Apoftolicorum .• Alterum expenenti» vniuerlàlisomniumpiorum, nbsp;nbsp;nbsp;'
Adhxcduoxp/T){(i/iirelpicite,tanquam nautxad maiorem amp;nbsp;minoreravrIàm.MaiorvrIàeft,vtitadicam,conlènfus fcriptornm Profhe-
-ocr page 483-DE BONIS OPERIBVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;467
Pfopheticorvmamp;Apoftolicorum-Minor eft experientia^fpintu^Hs EççleùædeconfettfuProphetanimamp; Apoftolorum. Moyfes Gen. 15 eft primus teftis de hoc çonfenfu : Credidit Abraham Deo, de im-putatumelle!adiuftitiam.Hoctetliïnonium çitat amp;nbsp;illuftrat Pau-. lus Rom.4,dd Gab;. Alter teftis de hac fententiaeft Dauid pfalm.31: Beati quorum remiflae fiant iniquitates. Hoc teftimonlo vtitur P au lusRom.4. TertiusteftiseftEfaiascap.53;Seruusmeusiuftus no-titia fui iuftificabit multos. Difertè affirmât,nos iuftificari fide. Quartusteftis eft Ieremiascap.t3;Vocabitur nomen emsluftus.id eft,hicfolusiudificatnos çorara Deo,non vlla alla res tanquacauflk impulfiua. Quintus teftis eft Daniel cap. 9, in precatione fua arden-ti(sima,Exaudi nos, propter Dominum amp;ç. Sextus teftis eft Aba-cuccap.iinquiens,Iuftusfidefuaviult. Curnhis defimilibus dictis ProphetarucongruuntconçionesChrifti apudEuangeliftas.Deinde Afta Apoftolorum , quæ continent doftrinam Apoftolorum. PofteaEpiftolxPauli,ïohannis,Pétri amp;nbsp;aliorum.Ç^odad alterum xfiTwpMF xttinet,id eft, ad experientiam fpiritualem, omnes pij in contritione,ideft,in vêtis paUoribus de doloribus^fentiunt, de con-uincuntur,vtfateanturremitafthabere,videlicet, quod innullo obieftopofsimus acquiefcere.nifiinfoloMediatore crucifixo amp;nbsp;re-■fufcitato.Hocteftimoniumexpetientix nequaquam eft afpernan-dum,praefertim cum congruat cum verbo Dei prius tradito.
Virtutem] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qualitatem.
Enthufiafmo. Nullus ma-
Afflatu3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* gR'^s vir fine Enthufiafmo , id eft,fine afflatudiuino.
Sepelire Chriftum^ ƒ Non habemus Chriftum fe-pultum, fed viuum de regnan-tem;ficutdicit Angelus: Non eft Me, quern quxritis in fepulchro, firrexit.
Scopum}
Metaphor a 5i fagittariis fum-j ta.quifuateladiriguntadfcopu.
in- 11 Argumentum. . jur' h EftfaUaciaaequiuocatiortis. Aliter in Maiore,aliterin conclufio-ne vfurpatur vocabulumduftitix.Ariftoteles 5 Ethicorum citât ver-fumTheogni'dis,luftitia thfefe virtuteméohtinetomnem ,id eft, eft copulatio de chorus omnium virtutum.
nnn 2
-ocr page 484-408 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BiPtiCATÎO TEXTVS
Fontes} * nbsp;nbsp;nbsp;- ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fons errons eft conFuGó Le-
' ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gisamp;Euangelij.
rl L ,
In hoc argumento minor eft neganda fimpliciter. Nequaquam fides eft tantum notitia.Maior eft axiomaveriftimum.
In intellelt;ftu] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Erudita expUcatio. Fides có-
pleftitur tria: notitiam , aflen-fum amp;nbsp;fiduciam.Notitia amp;aflenfus funt in mente, id eft,funt aftio-nes mentis à Spiritu fan do acceniat.Fiducia eft in voluntate amp;nbsp;corde,in parte appetente.In homine ftint duas prxcipux potentix animat rationalis. vna intelligens,alteraappetens. In intelligente parte fides eft notitia articulorum fidei,amp; aflenfus. Deindein parteap-petente,id eftjn volütateamp;cordecftfiducia accéfa à Spiritu fanflo-
Promilsionemj
ideo ex fide gratis, Vt firma fit promifsio.
Ouvrit} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folia fici qu*rït.Noftra fideS
eft talis,vtquotidie nobis fitdi-cendiim cum Apoftolis,Domine, auge nobis fidem:amp; cum iHo Maf ci p: Credo,Domine,fed opem fer meat incredulitati.
Wee]
Auguftin.Iib.tdc Trini täte: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non dicimur iufti fide, quia
In Scriptura piè amp;nbsp;prudenter fides fit talis qualitas in nobis: confideretur quid, fècundum fed quia apprehendit Mediate-quid, amp;nbsp;propter quid dicatur. nbsp;nbsp;^*™ gt;nbsp;de beneficia eius nobisap-
plicat. Ergo rationeapplicatio-nisfideiuflificamur,nonrefpeAuqualitatis:fed quia non eftaliud crganon,quopofsimasChriftum apprebenderè amp;nbsp;applicare, nifi. fides,non debemus Ibmniare,non cogitare,non imaginari aliud or gapum amp;nbsp;inftrumentum in hacyita, quo poßimus apprehend^« Chriftum amp;nbsp;eius beneficia,nifi fidem.EpiftoIaadHebrseos j inquit.' Faftieftis participes Chrifti,firetinueritSsiditium fideivfqueadfi-nem. Annulus magnifie, non propter exiguam auri maflulató,«“ proptergemmam infertam: fiefides noniuftificat, quatenus eft quot;7 pus. virtus,vel qualitas, fèdrationegemmx, id eft,refpeduCbfgt;ft‘ ï*^ediatori#.
Corr«7
DB BONIS OPBRIBVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;469
iCorrelatiuc] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fides iuftificat non in prædi-r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;camentoqualitatis.fedinprædi camento relationis.id eft.correlatiuè iuftificat, non vt qualitas.
Dxmones3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vitanda eft fallacia plurium
propofitionum, id eft, confufio rerutndiuerfarura.Traftatfuamcauffamlacobuscontrahypocri-tas. Paulus con(blaturpauidas confi:ientias,quxfuntperterrefaftx voce Legis, óc metuunt xternam abieftionem. Has erigit, confirmât,amp;fanat.Ideo dicit,Fideiuftificamurfine operibusamp;c.lacobu8 réfutât perfuafiones bypocritarum ,qui fingunt fe iuftos effe fola profefsione,amp; notitiaarticulorutn fidei.
NoneJfefimilern]
Quatuor modis differt fides Diaboli, 8c fides iuftificans.i, caufsisefficientibus. ï,fubieótis. ^.obiedis. 4.,effeétibus. Nam fides in Diabolo excitatur cogitatione mentis fine Spiritu fando. Fides iuftificans eft lux amp;motus Spiritus fandi. Deinde fides Diaboli tantum eft notitia in intelledu.Fides iuftificans eft fidu-ciainvoluntate. Tertio,fides Diaboli tantum intuctur hiftoria. FidesiuftificansintueturpromifsionemEuangclij.Poftremb fidei Diabolic« effedus funt horribilis pauor amp;nbsp;fuga Dei. Fidei iu-
ftificantis effedus funt iuftitia, amp;pax,Rom.t4..ItemfidesDia-bolieft generalis j credens alüs temitti:Fides iuftificans eftfpe cialis, credens tibi ipfi remitti.
Meminiftis diftum Bernhardi ex concione de annuntiatio-ne:Non fatis eft credere, quöd nonpofsis babere remifsionem peccatorum, nifi per mifericor-
diamDei,fedadde ócboc,Vt credastibi etiam remitti peccata. Hoc eft teftimonium,quoddlcit Spiritus fanftusin corde tuo,dicens, Remiffafunttibipeccata. Eftegregiumamp; aureum diaum,exquo apparet,Bernbarduminmediis tenebris tarnen babuiffe banc lu-cem ,qu ó d fola fide ,npn operibus iuftificemur.
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;111.
’ SünteUigisjfidem nonopor Sicargumentor. ttre elle folam^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fides fine operibus iuftificat.
Fides fine operibuseftres mortua: Ergores mortua iuftificat.
-ocr page 486-470 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SXPLICATIO TBXTVS
Refpondeo: EftfaUacia compofitionis amp;diiiifionis. Sineopen-bus,non eftreferendum adfidem.fèdad verbum iuftificat.Iuftificl' murfine operibus,fed fides nunquam eftfineoperibus. t
Solam']
Sola voluntas vult,amp;tamen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Particulafbla referturad prj
non eft fine intelledu. Sic fides dicatum, non ad fubieftü,quan-fôla iuftificat.etiàmfi nunquâ dodico. Sola fide iuftificamiir. eftfinebonis operibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non excludit opera, ne adfint,
led mérita exckidit, 450tc bn^ ni4gt;t färben guten Werefen/fte werben btr nic^t p^aben t^un/^uteind^abet für bó fen Werefen.
McritumeflecauflamJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcilicetimpulfiuam,nameflï-
ciens interior eft milèricordia* Deus autem iiiftificat propter meritum Chrifti.
Nonpoteftacccndidileólio, Axioma Theologicum.NuI-nifi agnica remißione pecca- lusdebitoramatcreditorem,fi torum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nóeftfoJuédo.Sicreslèbabetin
IpirituaJibus.Nosomnesfumus debitores.quiadebemuspræftareintegramobedientiamDeo.Hâc finonprseftamuSjfiimusdamnati. Nifi igitur Deus gratis permife-ricordiam remittat nobis débita,nuJJapoftet in nobis exifteredile-dio.HocproIixèexplicatip/èFilius Dei, Lucx^ in colloquia cunt PhariCxo,
I L
Hoeverumeftin dodrinade promißione Eüsngelij ,amp;.deV-fu Sacramentoramlegitimo,
I I
Oportet aliquodefiêinftru-mentum, quoapprehédamus AlediatoremJ
Eftfallaciaæquiuocationis,’in vocabulo Gntix. ERvobisnota biRoriainUgniSjCuiusallegoriam traüatChriRiis lohann.]defer- f/ pentexneoereüoin defercoà Moyfe. dun populuscontumaxten taffet Dominum, mißt Deus in populum vagantem perdefertum, ferpentesigneos,quieuomebantvirus ardens, fed iuRitDeusengi ferpentemxneum adhunednem ,vt dqiiisixfus à ferpente,eum afptceretjConualefceref.d quit nolebatarpicere,ismoeiebatur.Tâta eraf
-ocr page 487-OB BBNIS OPBRIBV^.
47t
«rat vis illiiis veneni. Sic inquit Dominus nofter,Niùarpexericis Mediatoremfide.amp;tantùm afpexeritis veftra vulnera amp;nbsp;virtutes, nunquam eritis falui. Auguft. T urbabor,fed non perturbabor,quia Tuloerum Domini recordabor.
VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Breuis eft refponfio adhoc argumentum per diftindionem. Ve-ra eft Maior de voluntate Dei non reuelata expreffo verbo.Multa e-nim funt conftlia Dei arcana, quae Deus in bac vita non patefecit Ec clefts, ficutinquit ad Moy fen Exod.3 j : Gloriam meam in hac vita viderenonpoteris,videbisautempoftea cùm tranftero. Qua condone fignificatDeus,noncerniomniaconftliaingubernatione Ec clefts ante confummationem. Quando autem Deus eritomniain omnibus,tuncetiam ilia arcana nobifcum communicabit. Nunc contentifimus verbo reuelato,amp; difcamus, quantum nobis eft di-uinitustraditum,necfcrutemurimperueftigabilia,dequibus Paulus Rom.u dicit, O alcitudodiuitiarum.
Sicargumentor ex 9 cap. Ecdeftafts concionatoris Salomonis: Nefcitbomo, vtrum gratia vel odlo dignus fit. Ergo bomo debet dubitare de gratia. Suntvarisrefponfiones,fedfumamusrefpon-fionemextextuipfo.Negoconfequentiam.quiaeftfallaciadiuifio-ms.NamintegrumdiftumficbabecNefeitbomo, vtrum gratia vel odio dignus fit ex omnibus,qus coram ipfo fiunt. Hsc eftveraver-fioHebraicitextus.InterdumLatinustextus omifitaliquid, vtin dlftoGen.p-.Quifuderitbumanum fanguinem. fundetur fanguis eius.Ibiomifitparticulam,Perborainem, id eft ,per magiftratum. Ita bscloco accidit. Vera autem interpretatio eft, de qua dixi, Ex omnibus,qus coramipfofiunt,id eft,ex euentibusbonis amp;nbsp;mails: quafidicat,Homo non debet indicate ex fortuna fecunda vel ad-uerfa, an fitin gratia Dei, vel Deo inuifus: fed ex verbo debet, tan-quamex certifsimo amp;nbsp;minime fallend jtpiTupiwftatuere: vtrum Deo placeat,andifpliceat. Achabimpius rex decern tribuum,eft fortunatnsamp;fœlix,eftopulentus,babet multas glorlofasviftorias, fed non propterea placet Deo,quia eft cnltor idoloru. Econtra Da-uid,quanquam pulfus in exilium afilio Abfalone,tame placet Deo, quia agit pœnitentiam,amp; credit fe gratis recipi propter Eilium Me-diatorem.
Certumeftautem^ ' Sunt nobis rev.elad articnil
-ocr page 488-472
EXPITCATIO TEXTVS
neceflariJadno(lramGIuteni.DehisdicitiirIohan.i$;Omni3quJ!-cunqueaudiuià Patremeo, patefeci vobis. Omnia, ftiheet necer ßriaad ülutem.fednon loquitur deomnibusarcanisconiïli!s,qu5 non neceifeed nos dire.Quis effet vfus£uangelij,fi effet perpétua manendumin dubitatione.
Voinon eftfidesj
Nonas qualitatesj
Ne^itnda]
iuxtadilt;Sura Rom. »5; Quo-. modoinuocabunt.nilicredaut?
VII.
Habitus eft prima Ïpecies qualitatis.
Signaprx/èntix Spiritus fan lt;fri fiintinuocatio Chrinij non fugitans, ftd Jibenter ad eum accedensgt;amp; in eo acquie/cens, amp;nbsp;a-iportotius dodriniçEuangelq,amp;ftudium di/cendi, amp;nbsp;conftan-tiainconfeßione. Ac poteft vniufeuiufque confeienria iudicare de propria inuocatione, amp;de ftudioEuangelij,deindeamp;aJij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mufta iunt figna, qua;longw cernereroburanimi in confeß effet enumerare,quibus difcer-Ilonepoffunr, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niturvera pietas ab hypocrifi;
lèd btee tria minimè fallunt.df Jiabenttefliraonia in facris literis. left vera.ièriaamp;ardensinuoca-rio Dei in agnitione Mediatoris- De boe iigno Zacbar.izdicitur, EffundamSpiritura gratia;amp;precura. In hoedido coniunguntuf gratia amp;nbsp;inuocatio,quia aJterum non potefteffe ffne altera: ff es ac-ceptusDeo,inuocasDeum.econtrà,fîinuocas,præfijpponiturgr3-ria.NonenirapotesDeum inuoeare,nifftibifitpropitius. £tPau-lus Rom.Sdicitdehocfigno,AccepimusSpiritü non fèruitutisamp;e. Alterum Ggn ueffamor totius dodrinx Euangelij, dlt; ftudi û dißen» diaeproßeiendi. DeboeßgnodicitFiJius Dei apud Iohannem;5i quisdifigitme,ffrmonêmeum ffruabit dc. Expfora igiturcuum cor,amp;teiprumexamina,quomodoHs affedusin inuocatione, (ft quaJehabeasfludiumdißendidodrinam diuinifuscraditam.Ter-tium lignumeftcooffantiainconfeßione verxfententixpuxtadi-óium Rom.io:Corcie creditur adiuffitiam,ore fit confefsio ad falUf tem.Si crediderisin corde,di ConfelTus fueris ore, faluus er is.
Sicornolirutn] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coaCcicntia noffra■
quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F^temurJ
-ocr page 489-®B SONIS OPBRIBVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47}
V I 1 1.
Sicutcalor abigne non po-Fdfemwr^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teftieparari.fic fides nunquam
efi fine mulris bonis operibus.
Differed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hxcfunt h^ita-ng,KiKA amp;nbsp;me-
tbodica.Nullum eftin nobisap prebenfiuum organumaliud,quitnfides. Noncernimus Deumo-culis.necbracbüs eum ampleéiimur,autvllo alio organo. Hxc eft vnica manus, qua apprehenditur Mediator, amp;nbsp;eius beneficia.
Cauillationum3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Modus eft pulcberrima vir-
tus,præcipuè indifputando.D® cendo in fcbolisà templis placidé, non facile corrumpitur aut a-mittitur veritas, quiabomo tbc eft apud fe;meditatur, quid velit di cere,nonirapediturvllo affeftutfedin difputando facillimè amit-titur veritas,iuxtavulgäre verbum; Altercando amittitur veritas. ldeovidetis,quid interfitinterfcriptaveterumamp;recentiumTheo logorum,quando verfantur in difputationibus.äc quando funt ex-tradifputationes.EgopoffemvobismagnumTheologumÇquino-btsomnibuseftnotusamp;ebarus)nominate, amp;nbsp;exemplis plurimis o lendere contraria eius difta in eadem cauffa amp;nbsp;m ateri a. Aliter lo» quutuseft, cum arderetcalore difputandi,aliter veró,amp; quidem pkiniùsôc melius extrailium caloremdifputandi-.ideo modus fito-mnium return,praefertim verb difputationum. Quo minus eft dif-putationum,eb minus eft caulllationuminEcclelia.
|
I X. | ||||||
| ||||||
|
tionesdeprouidentia,anDeu8curet genus bumanum amp;nbsp;Ecclefia. Itemdubitationesdecertitudine amp;nbsp;veritate dodrinx Cbriftianae, an fitinanis fabula, an verbum Dei.imbfxpe mentes dubitant,an fitDeus,ciunnon cernaiur oculis,nec braebiis comprebendatur. 000 |
|
474 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BXPLICATIp TEXTVS Hæcamp;fimiliatelaignicajfuntfpeâraDiaboli. Paulus] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eph.tf. li-ofimAUent^ Artabanus in Polymniajd eft,lib 7 Herod.In hoc tarn bre-ui amp;nbsp;exiguo vitx curriculo m ul tafingulis hominibus accidur, vt fiepius mori magis,quam vi-ucrecupiant. Colaphisj MiferJ |
patruus «St confiliarius fuin-musXerxis. Mors non eft fummum malum. *i£0 fan cinetn viel be^^^ 0ncn/baß erheber tobt »pire fetn. a Cor. 12.Colaphi fignificatfin gulares terrores,qui verbis de» fcribinó poftunt Sc^tveimUf« Rom./.’IuxtavoIuntatemcSc confilium Dei optât mortem» |
X.
Adrupem]
Num.2o .-Num de petrahac Voxdubitantis.
poterimus vobis aquam ehee-
re?Pr^hod: Irritauerunteum ad aquas con tradi Aionis, amp;nbsp;vertus eftMoy/ès,proptereos,quia
exacerbauerunt Spiritum eius, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cogitate, quantos vir fuerit
SiinconGdentelocutuseA lil- ^oy^- Vocatuseli^Deo itn-biisüiis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mediatéexrubo ardenti (qui ra
men non fui tcondimtus^maxi-- mismiraciilisamp;tellimoniis: deinde tama in eo fuit animi magni-tudo,vtnondubitaretin Aegyptoanteedudionem popuh,decem magnaprodigiavelmiracuia, contra naturxordinem edere^fpe-Üante Tyranno,amp; tota aula Aegyptia, imo tota muhitudine Ae-gyptiorum.Poileaeduxit populumper mare rubrum, amp;nbsp;tannin: baculo,quemmanutenebat,diuilitHuüusaquarum,lt;ju^vtrinque fleteruntimmotxin{larmontium,iSc podearedieruntadingeniS, opprefferunt amp;nbsp;fuifocaruntexercitum Pharaonis. Podbxc amp;nbsp;muf taaliamiraculaedita,inquibusremperfiieratmagno amp;nbsp;excelfo a-DimoMoyres,auacincipittrepidare,äifrägipropemodumanimo, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuüas
-ocr page 491-DEBONISOPERI'BVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47$
îuffuspercuterepetram eodembaculo, quo antea diuiferataquas maris rubri. Hic inter dubitationes amp;nbsp;trepidationes exclamât: Numdepetrahacpoterimusvobisaquamelicere? amp;c, Hanchifto-fiamrepetens pfal.ioö,inquit: Irritauetunteuni, fcilicet magnum amp;nbsp;heroicum ilium virum Moyfen,amp;t darum miraculis.
ft.ejpondendum'\
Inconiugatisarnbiguisnon luftitia amp;nbsp;iuftus funt coniu-valercoofequentia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gata.quiaalterum eftconcretü,
alterura abftraftum, fed non fe-quitur,Dileftioeftiuftitia.Ergofumusluftidileftione:quia antecedens loquitur de idea,qux non eft innobis, Confequens loquitur denoftraperfona.
InterpcUantem]
ideft.appUeatemnobis fuum facriHcium.
biguitate inteUeda. Loquun-tur autem Paulus amp;nbsp;lacobus, no deeadem re,fed de diuerfis. Quare non inter fe pugnant.
Suntdiuerfi fcopiPauliamp;Ia-cobi. Paulus agit cum confcien-tiis eonfternatis : alter agit cum bypocritis.
Fin^efcanr^
1 HypocrifisindevfqfaCain, Tales funtin Euangeliolo-fingic homines fola profefsio- bannis pertinacesIudxi.Nosfe-neiuftoselfe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*®®” ^brabxfumus,nonEtbni-
ci. Cbriftus refpondet : Vos ex patre Diabolo eftis. Abraham eft pater credétium.Ita fernper clama-bantludxi.Circumcilio, Lex, Abraham: Papiftxhodie clamât, Ec-cletia,Eccle(ia: Flaciani, Veritas: Lutberani,Veritas.
De y na parte]
fcilicet de noua obedientia.
XIII.
Perueninnus ad argumentum 13, quod affumitur ex priori ad 'Corinth.i3,vbi Paulus inftituitcoUationemdonorum Spiritus fan hi amp;nbsp;charitatem ergaDeum amp;nbsp;proximum longé anteponit ceteris dunij^ornameutis Spiritusfanfti, SwenirainquitPaulus.Silin-000 2
-ocr page 492-47Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BXPLICATIO TEXTVS
guisloquaramp;c.ltemzfihabueroomnemfidem,amp; caream dileâ'io* ne, nihil fum. Quo dido non detrahitur iuftißeatio foil fidei,(èdhoC tantùm ßgnificatur,nonpofle fierifeparationemfidei àdiledione, Vttellaturdidum Gal.$:Fidesper diledionem efficax. Quia vero nullum argumentum (peciolius opponiturcontraexclufiuam,Sola fide iuftificamur. ideoquxfitæ funt initio repurgationisdodrina varia refponfiones: Quidam enim Dialedicè hoe modorefponde-runt ringens difcrimeneft catégorie® propofitionis amp;nbsp;hypotheti-cx.Namcategoriaafleuerataliquid , hypothetica vero nihilponit, nilipofitaconditione.Hacrefponfioetliingeniofaeft, tarnen non-dumfatisfacit aduerfariis percinacibus. Alij verb fie refpondent: Fides hoc loco non fignificat fiduciam Mediatoris, quaaccipitur remifsiopeccatorum, (èd vfurpaturpro dono faciendimiracula, quod dhypocritisinterdumdiuinitusconceditur. SicutMagi Ae-gyptij feceruntquaedam miracula,vtfcribiturin Exodo, quanqua omniaMoyfis fada non potuerint imitari. Valeat hacrefponlio, quantum poteltrfed nequehoemodo fatisfit ledori, vel auditori, quia videturambiguitatem verborum pdrere,vbi etiam propriafi-gnificatio retineripoterat.Eftigituroptimaamp;redifsimarefponfio ea,quamhabemusin textu,inquodii:itur,concurrereoporterefi-dem amp;nbsp;diledionem.leu coniungi oportere diledionem cum fiele, lèd inde non lequi,nos lultos efle partim fide,partim diledione. Et ratioelt,quiaccnfcientia non poteftnitiduabus anthoris, fed habet tantiim vnamfacram anchoram, videlicet Chriftum,vttefta-turpromißio,lnlemine,non in feminibus,quafiinmultis. Eftfal-lacia çonfequentis,quia plus eft in conlèquenti,quàm in antecedent!.
Accédât] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Axiomanotum amp;nbsp;tritum.In
rebus aduerfis maximè cerni-
tur,qualis fit natura diledionis erga Deum amp;nbsp;proximum.
Ettamen] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aurea copulatiua: Oportet
diledionem adefle: amp;nbsp;tarnen per fbnahabetreconciliationempropterFilium. Vtriulque partis hu-iuscopulatiu® fundamenta extant in Scripturae De priore dicitur Gal.5;N!hiI valet in Chrifto Circumcifio, nihil præputium,fed fides per diledionem efficax. Alterius partis in hac copulatiua con-firmatio,eft Rom.j.
-ocr page 493-gt; B 8 o N t 5 © P Î R I 1 V 8, X 1111.
477
Siv«]
|
Ambrofius Roman. 2 : Qui füllt t'adores Legis? Qui cre-dunt in Chriftum, quia Chri-ftus eft finis Legis. |
Lex eft pidagogus ad Chriftum. Muftafolentdifputaride impletione Legis, fed tadem eft decurrendum adhanc refpon-fionem Ambrofijillli funt fafto- |
resLegis,quicreduntin Chriftum. Contrà dicat aliquis : Lex non tannim fidemjed opera poftnlat. Refpondeo:Fides non eft fine o-peribus:amp; qui Chriftum habet, habet id quod Lex poftulat,amp;pro-mittit,ideft,habet Legemimpletam, habet obedientiam,quxetfi imperfefta eft perfe,tatnen placet Deo,quafieffetabfolutifsima.
’ Interim] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex vno errore multi alij fe-
quuntur. Quando tu femel ab-errasàvia.qublongiris procedis,eôlongiùsaberras. Ignoratio diC-criminis Legis amp;Euangelij eft fons omnium errorum , aut certè prxcipuorumindoftrinaPontlficia.
Stabilitur]
Quomodo? quiaprimo per-(bna recipitur gratis propter Me diatorem.deindeplacetobedientiaquanauis imperfeda, quia um nonfumus fub Lege,fedfub gratia.
Inferti]
Fideinferiraur Chrifto, non allo organo.
Omnibus] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aurea régula interpretatio-
nis Scripturæ, quam confirmât hæcdiftaPauURom.io.Finis Legis eft Chriftus. Rom. j: Lexfide ftabilitur.Lex non prodeft fine fide.
Nudi] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deuteron, vltlmo extat infi-
gnis hiftoriade Moyfe,quód videlicet non potueritintroducere populumifraeliticum in terrani promiffam,amp;quöditafitfepultus , vteius fepulchrum ignoretur inhunediem DominusenimipfefepeliuitMoyfen. Quidfignifi-cathachiftoria? Mofes, per quem Lex dataeft, fignificai Legern. Dominus,qui fepeliuit Moyfen .eft Films Dei, per quem omnia fa. ftafuntinEcclefia. Vt igiiur Moyfes non potuit introducere po 000 J '
-ocr page 494-478 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EXPIICATIO TEX TV J
puliiin in terram promiflam: fed lofiia tranfiuit per fordanenlgt; amp;nbsp;occupauit terram Canaan,amp; AnguJis tribubns ratam partemaf-fignauit: Ita non Lex,non opera noflra, fed (blus lofua leius Chri-Itus traducit nospermißrias huius vitxxrumnofasin vitamater-nam. Deinde libérât nos à MoCe , ideft , à Legis maledidione amp;nbsp;damnatione.Nemo(epelitMoy(en,nifi ipfe Dominus,quifaduseft pro nobis malediftum. Gal.3,vtbenediftionem Abrahx promût fam fide confequeremur. Qui enirn ex fide funt, hi font filij A-brahæ.
Chriftus] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matth.ç.
Sexrebus] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Propone tibi exempla con
traria , in quibus, tanquam in fpeculo cernitur difcrimen iuftitiae piorum,amp; hypocritarum. Saul efthypocrita,Dauideftvirpius,amp; verèrenatus. Quibusigiturre-busantecellitDauidSauli ?primó,pccnitenti3. Quia Sauleftfecq-rus fine agnitione fuorum peccatorum , amp;nbsp;fine vero timorc Dei. Deinde,fide.quiaSauInemicamaut fcintillamfidei circumfert in fuocorde.Tertiö,nouitate Spiritus,de quadicitùrpûl.51: Cor mû-dumcreainme,Deus. Quarto,verainuocatione, Ad Dominoffl clamaui, amp;nbsp;exaudiuit me. Quinto,fuccelsibus in vocatione,reu fœlicitatererumgerendarum,S3uIeft infœlix. Econtrà Dauid eft fœlix bellatoramp; gubernator. Poflremb difFerunt repreßione Dia-boli. Saul vincitur à l)iabolo,amp; impelliturad delperationem. Con-trà Dauiddeformatus ingentibusfcandalispeccatorü amp;nbsp;xrumna-rum,tarnen non defperat,non frangitur animo,non fuccumbit,fed tanquam generofiisequus erigitur,fuperatDiabolum,amp;reducituf diuinitusinregnum. W(gt;bif|45ct»4’Ic*.£lf{gt;e»/blt;l fc^Ic^tbcr ^Âgt; 0elamp;rem.
VitAAtem^^
Vitaxtema eft conforraitas Sicut inquit Auguftinus: In Cum Loge Dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vitaxterna, fine fine videbimus
Deum , amp;nbsp;fine faftidio amabi-mus,amp;fine defatigationelaudabimus. Haecerunt opera vita: .Tter-nx:primo agnofeemus eum, fiçuteft, refte lohan.j. Nunecemi-musDeum per Verbum,tunc à Facie ad faciem,id eft,coram cerne-mus Deum. Deinde amabimuseum,finefaftidio,peccato,amp; /ordi-bus.TertiblaHdabiinuïDeura finedeFatigatione,fempercaneinut, Ie
-ocr page 495-DE BONIS OPERIBVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;479
Te Deum laudamusHæc cru nt opérai aftion es vit» aeternx.hoC etitaeternuinfabbaihuin,dequoPaulus dick: Deus ent omnia in omnibus.
DaboLegem^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Loquitur ibileremiasdecó-
fummatione iukitix,qualisenc in vita sterna. Tunc cefTabit minifterium.nijllx erunt fcholx.nul-ii congreffus in templis,fed vnufquifque erit doftus à Deo.
X V,
Remittite] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Luc. 7.
Coccinum] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In ilice nafeitur hoc granum
tinftorium,
Noftram codemnationem^ nbsp;nbsp;nbsp;Profper in Epigramm.
Der peccatori ventam pecc/ttor,amp;^qu^t Coneihet Dominum condition fibi.
Cuius iudicium de no^ro examine pendet.
Q^odferimus,metimfu: quad damusjaccipimus.
- Ineandem fententiam dixit Seneca:Datveniam facilèaliis,cui veniaopuseft. Nosomnesfumus miferipeccatores.Curigiturv-nusaliquis eifert fefe fupra reliquos peccatores,quafi ipfe fit angelus? deinde indiges tu aliorumremifsione,amp;Dei in primis.Curigi-' turtu es tam durus, vt non remittas aliquid de fumrao iure ? Et quanquam femper manet memoria, amp;nbsp;cicatrix iniurix in noftra mente.tamen placent Deo conatus fandorum. qui reprimunt 0-dia propter mandatum Dei,propterconrcientiam,amp;propter pu-blicamtranquiUitatem. Namfi vnufquifque perfequi vellet iniu-jias, quid futurum effet? nullus eQet finis, nee modus contentio-num,rixarum,calumniarum,odiorum.
4. ©er iff ein ßofprebiget Daniells^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^emefen/ber ^«»börfen ben grofleniperrenfagen.
Non flagitat^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lex tantum obligat eos, qui-
bus lata eft. Lex hums Acade-tnlxnonpertinetadftudiofosVYitebergenGs Academix: amp;. vicif-
-ocr page 496-483 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«XFIICATÏO T E X T VS
firn leges Witebergéfès non obligant Audiofos huius Academic Circumcifio veró.amp;alixceremoniae Leuicicae tantum prxcept^e-rantl(raelitis,ideofolos Ifraelitas obligabant. MultiEthnicifue-riintconuer(iadDeum,ftantepolitiaMo(aica,fineCifcuincifione, facrificiis Leiiiticis,quiailIïEleges tantùm advnum populum per-tinebant,Don ad omnes homines,ficut lex moralis.
NeevtorJ
Mortej
Mbltæ vix ducunt ad vnam metam:amp;tamenaliavia eftm»-hor amp;nbsp;compendiofior,quam alia.
InlibroThobix.
XVI.
Fallacia plurium propofitionum eft,quando alius loquitur de carpis.aliusdealliis.Sicutprouerbiodicitur, Interrogatus de alliis. relpondesde cxpis. Itaaliud eftloquidereconciliatione,abudde collations virtutum.
Summamj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vulgèdicitur:Bonumeft vi-
num,liquishabet vinum. Ita bonaeftdileftio.beatusautem qui habet earn : ^m i^naul^atflt man4)cr/«berni«^tinamp;crt^at.
Quietansj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Veteres dixerunt, Fides ed
virtus apprehenfiua amp;nbsp;quieta-ti ua,id eft,pacans cor.afferens ei quietem amp;nbsp;tranqirillitatem.In do» cendointerdum eit vtendum verbo minùs vfitato.
G/örwj
Gloria eft ex animo tribue- nbsp;nbsp;nbsp;In quopratdicamentoeftgla
re Deo Jaudem üpienrix, po- ria ? In Relatione. Fundamen-tenti2juftitix,milêricordix. turn verte glorie eft virtus in Deo amp;nbsp;creaturis rationalibus. Terminuseft agniriotSt celebratio virtutis. Inter hare duo extrema eftgloria,videlicetapplicationotiti« amp;nbsp;virtutis. Epicurus non tribuit Deo gloriam,quianegat eße Deum. SaulfateturDeumefli iuftum,lèdnegateiremilèricordem.Ideonontribuit integram glo riara Deo. Dauid fatetur, Deumefle, amp;nbsp;efie iuftum amp;nbsp;milêricor-deffl.
-ocr page 497-DB BONIS OPBRIBVS2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48t
dem,iuxtaEuangeIium,hictnbuitDeointegrara'gloriam.
Pax eft tranquiUitas cordis luxtadiftum Rora.$;Iuftifi-crtaafidc,fpe,amp;bonaconfcié- can fide , pacern habemus cum tia] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deo:amp;Simeoninqnit,Nüncdi-
mittis feruum tuum in pace, quia viderunt oculimei falutare tuum, id eft,Chriftum promit, fum Saluatorcm.
LxntiaeftobedtreDeoinft- Gaudete , inquit Paulus, amp;nbsp;cundisamp;aducrfis rebus. fempér gaudete. Idvero eftnon tantùminflorente Fortuna, fed «tiâin aduerfis rebus Deo obedire. Pfal.nó ; Euntes ibant portantes fernen.amp;fundenteslachrymas. leremias obediuit Deo, non tantum in lecundis rcbus,fed etiam in aduerfis, fedinterdum non fine Uebrymis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Hxcéftdiledio^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iloban.j.
AppUcat] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mediatorem, amp;omnia elus beneficia, meritum amp;nbsp;efficace.
XVII.
Hoc argumentum fumtnm eft ex bidon a de mullere peccatrice apudLvcamcap.7. CiimenimquidamPharifxusinuitaflet adfc ÏXaluitorena,interuenitmttUerpeccatrix,amp;amaris laebrymis de-plorauit preterita delifta ,amp;capillis fuis terfit pedes Cbrifti. Is ad' Pliarifxum prim um inquit, Remittuntur ei peccatamulta. quia di-lexitmuUùm. Pofteaconuerfus ad mulierem , vtitur hac forma verborurntFidcstuafaluamtefecit. lam quaeritur,quomodo b«c niembtrintcrfecougruant,cùmpriusmembrumvideaturtribuc-reremifslonempeccatorum dileftioni, pofterius verdmembrum nfiirtnet, fide nos iuftificari amp;nbsp;faluari. Non eftdifficilis conciba-tio,confideratahac diftinftione.Duplexeftabfolutio,publica amp;nbsp;pri uata.Publica ficcoram Ecçlefia,feu coram aliishomlnibus: priuata finncuiufqueconfcientia. In publica abfolutione requiruntur 0-pera.tarquatnfruftus conuerfionis.Eides enimnon poteftcemi oculisbominum-Ideooportetcorambominibus allegari fignain-cutrenti? m oculos.Sicut fiet in poftrema mundi die; Efuriui,amp; de-diibseibum Ólt;c. IblCbnftus non aUegatfidem, fed opera,quia0-perafum teftimonia incurrentia in oculos, amp;nbsp;difcernunt pios ab
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PPP
-ocr page 498-4^2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BXPLICAriO TEXT T»
by pocritis. Fides autem quæ eft Jux in corde, Joli Deof nota eft,lt;Itn eft Jcrutatorcordium amp;nbsp;renum.IdeoGhhftus inquit, Remittuntur ei peceâta multa.fcilicet coram Ecclefia,quia officiis dileftionis de-clarauit, fuam coauerfionem non efl*e fimulatam.ln priuata abfolu tioneallegaturfides,quæeftconfblatioconjcientiarum, vtPaulus inquit, Fideiuftificati ,pacem habemus« Et mox addit Dominus, Vadeinpace.quafidicat,Nunclaabespacatamamp; tranquillameon-* fcientiam,quæ tranquiUitas oritur àfide amp;c.
Fides tua] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sieargumentor.Fideseft do
num Dei.Ergo non eft noftra fi-lt;îes,VeI,Ergo nos non credimus,fèd Spiritus fandus.Sicargumen* tanturFlaciani.Eô v(quefuntprogrefti,vtdicantnosnon çredere/ fèd Spiritumfanâum in nobis credere. Annon funt Jiæc portenta amp;nbsp;prodigia ? quid tandem fèquetur in Ecclefia, fi recipian tur talia nionftra?Hocigitiir quxritur,AnreftèChriftusdicat: Hides tua te fàIuamfecit.EtProphetaAbacuc, luftiis fidefuaviiiet. Pugnântno htecinterfe,Fideseftnoftra,amp;,fides eft Dei donum ? Non, nos fu-xnus,quiaflentiraurverbo,nort Deus,aut Spiritus fandus.Sicenim dicimusin Symbolo: Credo in Deum.Non dicimus, Spiritus fandus creditin Deum,autFiIium Défaut Spiritumfandum. Sic loin idicitur:Quotquotreceperunteumamp;c.Nos recipimus ChriftUm, non Spiritus fandus : amp;nbsp;tarnen vera eftpropofitio, quod non aP fèntiamur noftris viribus Euangelio, fed efficacia Dei trahentis, ducentis,mouentisnos.
|
tides tu/i] Bernhard, de gratia amp;nbsp;libero arbi trio .’Fides tam abfque confènfii eße non poteft acci-pientis , quam abfque gratia dantis. Nazianzenus; Omnis virtus à Deo eft. Datur autem vocatis amp;nbsp;annuentibus. Am-brofitis Jib. 2 de vocatione gen-tiumcap.p. *'V Flacianidicunt,Quidnoscir-ramus Patres .^Ego habeoSerf-ptiiram. Refpondeo: Non eftlis deScriptura, fèdeftcontrouerfiadefèntentiaScripture. Hoc qua- |
Neraopoteftcredere, nifidi-cat Amen. enarransiJIud Mattb. )p.Non omnespofTuntcapere. ritUr, an FJadus redè inteJbgat Scripturam, an verö detorqueat |
USBONÎS OPBKIBVS. ' ., 485 «amànatîuafententiaaiiperegnnam.quain ipre fingit.InKaccon-trouerfiadefcriptoamp; fententiaaudiendaeft EccleGaamp;riioifteriû, amp;nbsp;fi homines cum hominibus funt conferertdi, certè pluris facio Auguftinum,Ambrofium,Nazianzenum,Be^^nbardum,c[uàm 0-mnes Flacianos in vnum congregatos, de in vnam maffam con-' flatos.
Virtus nolétium nullaeft.nec poteft afferijVelfidem, vel Ipem, vel charitatem eisineffe, quorû
âb hisbonis confenfas alienus Summa hxceft: Paulus diele ^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iCor.n,Defpondivos vniChri
fto. 'Verboderpondendifignifi-cat,quomodofiatconuer(io. Sicuieniminfponfalibus requiritur ,inutuus confenfusfponfi 6e fponf»,fine quo nullum conftituitue (toniugium.Quia non copulatie carnalis.redconfenfusfacitrnatri-moniumJdeolofeph fuit maritusW arise,etlamfinunquam cognovit earn. Sicetiamin fpirituallbus nuptiis,quas célébrât Chriftu9 CumfuaEcclefia,requiritur cófenftiS.Nequeboc dicitur,qubdpro-priis viribuscredamusifedefheaciaeft Dei, 6e tarnen bancoportet fequinoftrum confenfum 6c nutum.fiqutverecundèloquiturNa-zianzenus.Haecfuntvera,6c babemteftem omnium piorum expe-rientiam.
ActOtahiftoria^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sequitur duleis allegoria de
duobuseoetibus, quorum alius eftbypocrltarum,aliusEcclefiae.Fratres Cain 6c Abelfunt typito-tius generisbumani : licut enimCainefferebat fefupra Abele prompter prærogatiuamxtatis 6c prlmogenituræ,amp; putabat,feideo effa acceptumDeo,quóde(retprimogenitus filius Adx, 6c quód offer-ret Deofumtuofas 6c magnificas boftias;ïta omnium temporum bypocrltx gloriantur de fuccefsione órdinaria, 6e de aliis prae-rogatiuis,amp;demultitudinefuorumoperum. Abelveróeftimago VerxEcclefix: 6c ficut Abel interficitur à Cain crudelibypocrita, fic omnes operarij perfequuntur membra verx Ecclefiae.
0f(ularipedes~\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pedes j vfitata metaphora
Scripturx fignificant minifte-riumEuangelij.vtEfaix 52;Qttamfpeciofi pedes euangdUantiu pacem- MulierddeftjEcdefiafouetamp;tuetur miniftrosEuange-U j,amp;miniberium ac ftudU doftrinxcxlebis.
PPP 1
-ocr page 500-484 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BXPLICAT^O TBXTVS
Vilrarx funt Synecdoche] Quare faciendaeft Synecdoche m locis de bonis operibus, amp;noninlocis de fide? Refpondeo.Loei de fide nullam ad.nittunt Synecdochen,quiaPaulus vrget particulam Gratis,amp; Sin? open-bus, amp;nbsp;vrget pondera verborum in promißione Abrahs: vel, vt br» uiterdicain,quiafides nonpoteftnitiduabus anchoris. Leu verb de bonis operibus, qualis eft bic: Remittuntur ei peccata multa, quiadilexitamp;cxequirunt Synecdochen.Primö,quiaoperafinefi-denonpIacent.iuxcaba;cdida.Quicquidnoneftexfide,percatuni eft. Et Hebr.u,Impofsibileeft fine fide Deoplàcere. Altera raiio eft, quia non poteft inchoari noua obedientia iuxta Legern fine fide, Quia Lexftabihturperhdé.EtjLegisfiniseftChriftus. Romjamp;io,
Particulaexclufiua Gratis no CratisJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;concedit, nee patitur Zynecdo-
chen.
XVIII.
. Paulus Rom.S inquit,Non funt dignæ affiidiones huius vitr es .gloria,quaeeft manifeftanda in nobis.Hunc locum enarrans Manus, prxclarelcripfit.’Si vnusaliquis in generebumanopolTet fufti-nereomnes affliftionesab Adam vfquead finem mundinamenhic cumulus afftiftionum nihil effet ad futuram gloriam, qux reuela-biturinfiliisDei.Sed nobis omnia breuiaamp; Fugacia videnturlon-gißima.
Aliamcauflâmj ^.,,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Propter procreationem car-
jri,i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nalem, quia esnatns exfemint
tuorum parentum.Ergobeneficiogenerationis datur tibi lixredi-tas.Meritum decongruo vocatur à Monachis prxparatio adiufti-ficationem per bona opera, vt Cornelius, ficut ipfi fingunt,Feeit bona opera,dedit eleemoß'nasante conuerfionem: ita enim ipfilo-quuntur. Poftea verb opera,qux fequuntur conuerfioneadDeuni, voeantMonachi mérita de condigno. Eft igiturmeritumdecon-gruo, opus antecedens conuerfionem.Meritum de condignoeft 0-pus fequens conuerfionem,ftcundum Papiftas. Extruuntautem hxefbmaia prxeipub ex parabola Mattb. 20 devinca.Interpretan-tureniradeuariumde vita xcerna,quodlonge ftcus eft. Denarius .nonfignificat vicamxternanlifedaliaprxniianoftrofura laboruni
-ocr page 501-DB SONIS -O P E R I B V S. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4?5
(Jcxrumnarücnrporalia amp;nbsp;fpiritualia.DcmirtuS'ibiiraflt;:)t«r:lïi.tiii - datniercedern.certèDeusneniini beatorutn irafcitur in vitaxter-na-Suntigiturfabula;Papift.irum,amp; Anftotelesin i deanimaic-quitlntus exiflens prohibéeextranea.Quando aüquis laborat mor boociilorum.etiani ea,quxantepedesfun£, non vidée,fiefJema-tus alienis opiniombus non poteftcemere veritatem.
Ortaeßex']
Quidam Monachus mo- Non eft fabula, fed vera hiflo riens Argentin«anteannos cir ria.Audiuieam ex fide dignis ho citerjoexclamauit, Redde mi- minibus,qui vixerunt Argenti-hi Ô Deus,quod debes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;”* gt;nbsp;^ nouerunt perfonas, qui reprehenderuntMonachumta-liadicentem.Namcumaftar,en£ej, amp;interrogarent,cur italoque-retur: Anpoflulas debitumfdicebant.Ibi refponditillemifer.Quid mihinarratis de veftro Euangelio? Ego tot annos vixi inMona-chatiqnoncomedi carnes,non fuiindutusv’eftibus vfitatis, afflixi corpus meum noftes amp;nbsp;dies variis exercitiis, cur igitur Deus non daretmihiplusquàm vobis,qui viuitis inotio, luxu amp;nbsp;voluptad-bus?
Sufficit^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HoceftdifToluerenodü Gor-
dium vno idu. Cùm veniflet A-lexander adtemplumin Afia,inquoeratnodus quidamitanexus, vt à nemine folui poflet: Alexander eum gladio dilfecuit.lta diélum ilkidvnicHmBernhardidiirecatnodumiHum decongruo amp;nbsp;con-digno.Sufficit adnieritumfcire,quódnonfitmeritum.
ll/adrerèj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inftanria opponens aliud
fortius.
I^^’o/ifJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epilogus.
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Co^ifd]
Exempla magis illuftrantdo Dauid illuftrc exemplum ;flrinam,ideoairuefacite vos,v-Juftificationis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bicunquedocetis,vt régulas pro pofitis exemplis lUuflretis.
Jrrefr.i^.ibihQ
Cicero pro Quintio.Eft qu«- nbsp;nbsp;nbsp;Ad talem veritatem vos at
PPP 3
-ocr page 502-|
486 BXgt;ï.lC. TBXTV dam ita perfpicua verkas , vt earn infir mare nulla res pofsit. |
s DB BONIS OB. fiiefacite.vt pofsitis dare contra in fui tus Diaboli in vita A morte,inrebus fecundisamp; aduerfis, inter hofies amp;nbsp;arnicos. |
Nulla]
Non potes Deum inuocare, nifi reftè intelligas articulumde luftificatione.SiautempiuseS, non fines abire vnum diem fine «n-uocatione Dei. Sit hic finis hiiius bene loogt car-. minis de Iiiftificatione,amp; bo» nis operibus.
FINIS S EC VNDAE PARTIS LQ- nbsp;nbsp;;;
CORVM THEOLOGICORV^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J
VlCT0RINlSTRIGfiJ.il*