Hoc in uokiminehxccontmcntur.

Pomponii Epiftolaad Auguft.num Mapheum*

C.Crifpi SaluftiibcUum catilinarium cum commente Lautentii uallcnfis»

Portii Latron’s Dedamatio contra.L, CatiKnam«

^^^^ C.Crifpi Saluftii bdlum lugurfinum cum commentariis predariffimi fratris loanis chryfoHomi S oldi Brixiani*

C.Cdfpi Saludii uariæ rationes ex

-S'. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;librisciufdcmhiftoriarumcxccptîe

'1^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C.Cnfpt Saludnuitaj

5' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^omx perPomponium emendatat

Brixiælt;^ per loannem Britanni ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum diligcntiflime rcuila*

AVGVSBNO MAFEO RERVM RO.THESAVRO POMPÖNIVS LAETVS

M. Valerius probus unicæ uetuftatis amator cum antaaduertiffet uctercs ncghgi:amp; gloria fraudai: coW öa imalta cxemplana cmendarccdtftinguerc.-SJ anetare curauit in cotg fe plurimum exercendo exiguam eft aßecutus-Ego tanti uiri cxemplonmpar heet dodlrlna:amp; ingemj dotibusid ipfum alt oa ^'^g^ te faccre cona tus ium-Eademej uia ingreffus amp;nbsp;tanta undicg afpentate confafus uix tuto pc dem fig^ fplua egredi potui.Nani cum omnia uolumina corrupta fint:quæ ad noftra uenere xtatemmemoqu! » . tut atnngcre audet.Probatus ille dicendi cha rader.-quia iam multis lacculis materia defuit;ói ditcndi ex tatio Forenfis m quandam epididici generis efEgiem uel potius umbram abut non amphus(utcreelin’^ rcditura intenit: Vndefit ut magiftrum eloquentiæ ftilum ignoremus: quoitadeprauati funt codices^ plunbusannisiutnon cxfcntentiainuenias nifi fuenntnimium aman tes fuùôi ex fâlfa Icicnfiæ P^ , ' » nemolefti:qui le intelligcre profiter! uelintæa de caufa h quid hoc rudi fæculo elaboraui:qd minime leg tibus fatiffaciatmon me fed tempora ledores accuientun quibus non emendator mododed ne interpret dem bonus in minimis prifcorû fententus uulgo inuenin potdhquanqnihil ea rc difficilius eft.Qu’Sen ^^ mû mentis inopsfe omnia tenere confirmetudeoû glolulas m vn giiium legerisïub titulo dem præftesmec^ temerarius fummetg audaxmccj earn expoiinonem ung tentaui.lUe quifguis eft qui t epigr arama pofuitifentiet quid profilent me tanto mcndacio prouocafledemper dus opimonisfin*^ minime ignorasiparum his fore Iaudis:qui m ahorum didis lêntentias aucupan tur. Eft- emm periculola terprctatio mh cognitio return præceffcnt.non tarnen inticior dîe qui pofluntded ipfede me confcius mcæ imoecillitatis rem arduam amp;nbsp;nullius honoris non aggredior. Eft amp;nbsp;pernitiofa quorudam tes amp;nbsp;macula: ut plus in fronte oftendant g in receflu ualeant. Præterca multos précipitât inanis S* Ipes amp;nbsp;libres impnmrndi facultas multisfæculis in termina pauloante reuocata;Deprauanturin coi^l damtcdiCf s;iuf ioeç potius cuius mortale s aindiffimi funt g emendatiom conlulitur.adeocj in ea pamp çatur:ut quod exiftimabatur omnibus efle coramodo id præapue ad lingux romans laduram miu heaturdiligentia excogitatura efle uideator.Ex.N«abhincannos tris:cum libres Saluftndc Catiliné:amp;de bel!oiugurthino:6i concionesquafdam eiufdemlibromm qui defiderantur ^f®’^'‘c^, rcmtcontradisantiquisexemplaribusiniienimusmultaefre addita.-multa prspoftere commutât^ ^^ plit 111e plufg reguircbat hiliona nomerolemt ea obferuationc uelut carminis lege fericm “^^°°’^'^ ritas tut rr tur.Sed quis de futuns uitiis aut uirtutibus teftari poteft.Maiores noftri propter 1*0® ^ rum magnitudmem nungexiflimarunt imperium ita ruiturum:ut ex toto lingua uitiaretur.faUimu te nifi putemus states omnis uelut hominem conienefcere.Emendauimus nihil addendoideiraximuxn p3uca tide uemftatis admonente.Plæncç peticrunt a me amp;nbsp;prope quoridiams conuiciis efflag»®®’?**’^ gnaui fe mperÂcotra mcos mores quibu'dam fum uifusnimis aufterus:peruicit tandem lurecontuDcm Iitatisuniuscoinmumtas.Itacç Antonio morettobrixiano bonarum litterarum ftudioloCnam is«^ flitit^permifi ut impreflbnbus filial traderet amp;nbsp;fub cer ta conditionc pepigimus:ut mtereflèt ^I gni^-ijo ret-Homo ncgociofus amp;nbsp;ofFictofus ita faciendum rccœpit.Scio Augufline pro tua h imanita^ ^j^^^^^j^ nehocteprobaturum Nam cumfoleasdiiigentiam prsfertimin litterislaudare ^oofihum» ‘ nbsp;nbsp;nbsp;^

mecmifumenim uclunusetuisdomefticis qui pro tuaingenitate libcralitateôiofîicioerga un iaeukaubus sque ac mets utor facile ab omni oßenfiuncula uindicabis, Vale kliciflinrc.

LAVRENTH VALLENSISIN.CCRISPI SALVSTIICATILINARIVM COMMENTARIL

MNIS HOMINESipatrina gente Crifpus Saluftius romae natus poft rempu.ciuilidifeor dia coneuflam quum nulla illins adminiftrâdæ ratio bonis (upereffet: am plius fe ad fenben di ociij contnlit.In guogenerc quintilianiiudicioiqui cum Thucididi in hiftoria emmentif-fimo oppofuit pracapuam inter eos:q res romanas litterarû mor umentis tradidere eft lau dem adeptus-Eteni quo thucydides eft Herodoto maior:cui lécundæ tribuuntur partes eo

certe hic nofter Liuio præftantionguem Hero doto ille coparat Accedit amp;nbsp;martiaiis urbanif/ fimi poctac carmen .Hic erit ut perhibent do^z dorum corda uirorum. Primus romana Cri/ fpus in hiftoria:quo haud dubie apparet dodo mm hominu ludido Crifpûcæteris romano^i rcrum feriptoribus prælatum. Qyod fi tanto/ ramuiromm teftimonio primum in hiftoria locum obtinet:fumma nos opCjUiti decet ut p/ elara eins monumenta fi qua adhuc reftant: no tantum ipfi ftudio côdifeamus fed fi fieri etiam poffrtgplHrimis noftra fndüftria omni fint ex parteconfpicuaiatqjidipfum hoe enjxiuspræ ftandurti:g) poft tatam noftratium htterarum ia(ftunm:quantam gotthicis temponbus fafla fuincconftanpauciffima quidam ueftigia(nc fragmentadicam)acillafpfa pene euanefcen-' tiaex locupIetjflimaCrifpi ornapftimaqg hiz ftoria ad hæc tempora perumereÄquod inp quinsferataliquiS:fucrunt hæc pgymnafmata quædâ(ut grxco aerbo)caftin ime illius miner w.quæ nobisreliqua cum temporis turn hominum fecit iniuria-Nam cp plemflimam Crifpus fcripferit hi onam:qux non res remanas folumï fed extemarum etia m gentium fit complexa abunde con ftat: nerum.

u ^^'’’“^^tionequafi ingenii experientiamdaturuseam uideri poteftaufpicatus. ggt;amp; ipm operis Pnium hand dubie dem0ftrat.cui ad ftili cofumationc crcdibile eft lugurthæ bellû fubiecifte.Sed quanti ilia tus^?quot;”* 9“æ prorfus interiere ex bis guæ hodie extat facilis c conieflura. q ppc cü nulla poftit uir/ tn hiftoriaelucere.quünó in hacuel illa méditation facile recognofcasded quo eius funt uirtutes altiores ™nulqjuu:goproxime eo maiore nobis ftudio:utdixi eft nitédum .ncillæ noftra uel inertia uel negligétia Mms; in obfcuro (int.Etenim g cognitu fint diffïcilcs.uel ex eo pot inteHigiiq, no pauci ut uideo in ^oemii oteaUucinati dat ilk mtfo quod nefanu Catilinae fcelus (cripturus :inde ponflimu fit exorfus;ut dixerif ani aco*^ ^°^’ ^’ngeniü uiribus præftareiuelut nihil magis ab eo quod diflurus erat alienum dia potuifle:fed

^^niagis erudite q uerbis explicaripolTit.Redditur us nacg fuicolilii r5nc q, a rep.digreflus ^0 hiftoriam fenbenda c5tulifret.'nulia potuit honcftior ca demoftran g eo fe cofilio id feciffe óftcnderct fitat^ ^^^^1 corporis uterctur quæ potiiïima in homine eflet.nee ita multo poft non magis fe rati5c q neceE Pta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*'?”®^' c^Peret adduci oportuifte dcraonftratquoniam ambitioe maiifcp ambus ciuitate corru^ nia h^ “‘derctur innocétiae locus huie qui ad earn capienda arcederet reliflus-uerum quia pr^clara inge funt *’'p ?j5®®f“’®*lo’fuorumlt;5 fada illuftrando:aut foris rempublica adminiftrando patnæ uideri pof bend' ff - ‘^®P^’‘’»h‘um adminiftrarioneomnit^redeuiuendi ratione mutataxmeritounumhoeferi nie rlé°quot;t2^ ^^°^ religuu eratiqa amp;nbsp;potuit Si debuit nó minori ingenio q pietate patrix auibufqi fuis opti Prx^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mentis pftitit Crifpusi Praeftare datiuo amp;accufatiuo iungifut praeftoiilli: Si præfto illume teamp;n K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cacterisanimantibus:fcilicetbrutisanimalibus. Summaope.fumma poflibilita N5oö”^ '^'^^'^•'^^cn opis fignificat poflibilitatem. Virg.æneidos libre primo.Grates pfoluere dignas ü3gt; Oh ‘^rioftrsc didond eft poftïbil tatisj Veluti pecora quæ filentio uitam tranfeun t. Prona:procli îût futi • æ”*^ uentriquia animaha fuos appctitusfequütur:6i tantum prüfens tempus confiderant: nó ^crisanZ^ • k P’^^^citum uident. Finxihformauit. Sed omnis noftra: quonia igiturnos diffimües cæ dariefr *”’*^^^“^ debéus.uideamusquibus in rebus occupati effe debeamus. Duae autem res funt: qbus No ƒ P®. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“®1 uiribus ingenii uel uiribus corp6ris:fed uideamus utrum magis praepSderetj ^fquot; M*”—f^ • quot;’^”^ Sitapofita. In animo 6icorporc:idcft uiribus animiamp; corporis contine tuiniii^J^S “*^*®’®*’^™^^‘^cmimperatcorpusautem feruit. AIterum:imperium animi. Alte dininon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.Diis:Nammemorialintclligcntiaamp;prouidentiadiuinaeuirtutesfût:« belluæ.rt u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* • ’^ ^”^' Communecumbeluis:Namquemadmodtafentiunt: Si appetunt

‘^entad a quot;°”””^ ^ fentire amp;nbsp;appetcre poflbnt:fed homines amp;nbsp;meminenât Si mtclîigunt Si cæteris ^ui ôjbêlîni«?’™’” a ®protinus negamr-Ergo conftat animûquidem cum düs effec5munem.corpus uero habere. Quomihi rediusiEcce iplc fuâ pomt fentenriam. Quo mibi redius. s poiiumus magna nobis gloriam coparare aut corpons uiribus aut ingemuCne dubio debemus

CONlVftATIO

^ gloriam mnin uiribus animi potius g corpis.8f uidefmihi redius. Opibusiauxilüs. Ingeniflolicctui nbus. Oma fruimur.non line ratione dixit qua fruimur:guia etiam fi uita qua utiraur longa fittn uitaqui fruimur é nreuisiga utiraur rebus ufu.fruimur ucro frudu:fed in frudu dfcitur efle cd abgd egregium fid/ mus.ergoïlie uita fiuifgui uiuendo frudum ex uita capit.illc ucro uita utitur qui uiuit. nee aliguid pulchru £acit:italt;{ uita qua fruimur brcuis efle folen FruimuriCum aliguid dignü uirtute efficimus ex guo fmäu • capimusbenegeftæ reu Efficere longam:fi

aliguid egregium facimus fufcipiamusiut apud opibus gloriam querere. Et quoniam uita pofterosmcmórianoftriporrigatur. Nam •p6jq„^uim„r brcuis efttmemoriam ndtn gmaximelongam efheere, Nam diuitiarum S^ formas gloria Buxaat^fragilis eft: Virtus da ' ra æternaque habetur, S cd chu magnum inter mortalèseertamen fuit: ut ne corporis an uit' tute animi tes militaris magis procéderez Na amp;nbsp;prius qincipias confulto:amp; ubi confulueris mature opus eftfafto, Ita utrunque per feinquot; digens alterius auxilio eget. Igitur initio reges Nam in terris nomen imperii id primum fuît: diuerfipars ingenium: alii corpus exercebant. Etiam turn uita hominum fine cupiditate agi tabatur.Sua cuique fatis placeban t. Pofteaue ro^in Afia Cyruszin Gracia Laccdææoî^*^* amp;nbsp;Athenienfes eoepere urbesjatque nation/ nes fubigerezlibidinem dominadi caufani bel li habere: maximam gloriam in maximo impe

dodixeratmagnamcótentionem inter homi nesfuiße. Vtrum res itulitaris raagis augea tur uiribus corporis an uirtute animi.ôd conclude utrûcg per.fc imperfedum eßcialtcrum alterajss“®^ digere.Nunc dicit quid ex ca re fecutum tuen t. Nam dicit homines certafle uiribus corporis:^ uirtuteam mi gloria comparare.ideo in primis téponbus alii corpus:alii ingenium exercebat. Igitunguia dubiwWt plus ne ualerct res militaris uiribus corporis q ingenii uirtute^ Igitur: a luperiori referatur. lâ in ^^*^'^*^’ guamobre dicis reges. Cum iam in terris.amp; eft parcnthe(isideJt interpolitio. Primu nomcimp^d'’^* primo oésgui imptrabant:regesappellabantur.Sedpoftea appellat! funtprincipes.fatr3p3c-cóiules.iw^ ratores amp;nbsp;tribunu Impcrindominatiönis. Primüfuitiquia reges oésappeliabantur. Diuerfcpo*^ prolcpfis:reges diuerfi eft totum.pars Si alii funt partes to Diucrfi:id eft uaria opinions E^ turo^ quolt;5 tempore quo reges appcllabantunomnes qui impcritabant:ideft illis etiam teraponbus nôdû 1»»“® animos hominum inuaferat.-ut cupiditatem regnandi fatiare non poflent. Cupiditateifcilicet regnandi* uel rerd aliéna rum. Agitabatuncxercebatunducebatur. Sua cuitj fatis placebant.i.fuis quiiq? cotetu cratmee aliéna appetebat. Pofteaneroqiprimoquidécünufqgentesbella gererentcertabant homing Utrum ingenium plus ualeret g uires C0rporis:fed poftg bella florere cœperun t in Gracia Óf in afia. tu uer expertü.amp;expenctia magiftracognitum c uiresanimi præftarc corporis uiribus. Vero:pro fed. pere iubigcrc.eft alia proJcpfis. Goeperc.-lcilicet homines eprus in afia amp;c. Subigerc.-uincere óf expugna rej Nationes:gen_tcs. Libidinem dominandi caufam belli habere:ut g, nulla alia caufa belli nifi $ regna recupiebant;gaetiafinulteinterceflaflêntiniuriæ.Libidodominandihominesad beljumincitabat. w™ dinemxupiditatcm. Maxima gloriam in maximo im perio;uidelicet fi guis maximû imperium haberet: hune apud oés gloriofifTimûeéSf darum. Tumderaü.-tumdenicß. Pericuio:bcllù Negoensud eltre/ mm gerendarum. Compertum cftiinuentum Sf exploratum eft. Quod fi rcgum:fi inguit ea modelti eflent regesatejimperatores in pace qua funt in bello;resinftioreseflent:óf propterea fiimioresiledcuin m hello continentes parci inedte fitis frigorisateg caloris;amp;: omnis deni^ laboris patict flimi fint, eoltq tranquillis iam rebus in pace uiuere cœperune moliiores ac eflceminatiOi es prodigi:ac impauentiuiroi t™ ciuntur.hinceftgjmutatismoribus régna etiam mutantur.Hinceft illud Valeriiliorofcptimo.Valerius h pii. Appiu Claudiurn crebro folitum drcere accatpimus. Negotium populo Ro.meüusgocium commito

CATIUNAE

«55ignoraretgiucundus tranquillitatisflatuseflebfed gj animaduerteretprae potétia imperia agitatiôe return ad uirtutem capeflandam exercitarimimia quicte in defidiam refolui:6d fane negociu nomine hor// rendu ciuitatis noflre mores in (bo ftatu côti nuit blanda: appellationis quies plurimis uieüs refperfit. Vir tus anirai imperia regum.i.uirtus animuqua reges Sd imperatores habent bello. Valerent ualida fid firma effent. Aeguabiliusnuftius. Conftantius:firmius:fid ualidius ftabiliusifid unum fequitur ex reliquis:nam quia iuftiora effent humana ideo effent firmio ra. Humana:hominum. Haberentferege rentun Nctg cerneresudeftnôn uideresj

Aliudahofernndeft non uideres modoin hune locum modoin ilium tranfferri imperiû.

Neeg mutari ateg mifceri: non uideres muta tionem ateg coniunöionem omnium rerum fieri. Milceri: confundi; Nam imperium: quamobrem non mutarétur imperia quia Kc.

His artibus non moderatis artibus:ut funt la bor:cótincnti3 acquitas amp;.'c. Qyibus artibus: quia honeftis modeftifcg artibus paratur impe/ num. Artibus:moribus.Nam artes in plurali numero pre monbus fepe ponuntur. Initio. ideft in principjo. Partum:adeptum eft aegui ficum. Verum ubi pro labore. tantam uœa/ bulorum proprietatem bic Saluftiusponit:ut nullus fcriptor alius melius póere uideatur: nee poflit.Facile bic cognofcitur quid fît defidia qd libido to. Laborem hoe loco opponit defv dixicrgo labor amp;nbsp;defidia fibi contraria funt.

Procontinentia 0^ acquitate libido atqifu/z perbia: hoc loco ponit libidincm continentiæ amp;nbsp;æquitatem. Superbiaiergo proeul dubio cognofcitur quid fît hbidoiquid continentia:qd æquitasiôi quid fuperbia. Pro labore belli.

Defidia:pacis. Prolaboremetusatcg peri eulorum. Superbiælicentiæ eft. Licentia in pace générât fuperbiam principibus ut qui leg facial pro lib! (line quod uoluerit. Pro laborc defîdia poftq in locum labçns defîdia:in locum continentiac libidoinccf ferunt. Inuafere: inceffcre ingruere. Fortuna fimuldortuna regnandi. Nam qui pro bonis monbus amp;nbsp;bbore regnum ceperant;poftea defides àâi regnum amittunt:0i tec eft cauls mutationis. Itacg imperil '^’’'••amittit imperium Siadalium mehörem feipfum tranffertur imperium: Virtuti omnia parent: ideft *^'hutiornnia fubieda funt. Quæhominesarant amp;cætera:ideftuirtus dominatur terræidorainaturôi inari. Quæ homines arant ædificant.ideft terra. Namgant maria nihil aliuduoluitdicerenifiuirtutem omnibus rebus dominari. Sed multi mortales : fopcrius uidiftis quomodo Saluftius dicebat imperium fîmpera minus bono ad quofcg optimos trâfferriiôt ob cam rem plerumcg mutari regnamec in eodem fta lu permanere:amp; quia bonis artibus comparatum fit regnum:idco eifdem maere perpctuum:fi uero muta iæfuerintiimperium facileamitti. Nuncdicit:quanuisomnia uirtuti fubieda fintitamen multos homi / nts effe qui contempta uirtute fe ocio amp;nbsp;uoluptati dederunt to. Sed aduerfatiua eft.-aduerfatur hoc modo quæcgdixi omnia uirtuti fubiedafînt fed to. Multi mortalcs:multi homines. Dediti uentri atig fom/ hoiideft qui omnes fuas curas in cibo amp;nbsp;fomno pofucrunt.Nam hi uentri dediti dicuntur efle qui fuos om/ Jiesappetitusfequunturueledendiuelbibendi uelalterius uoluptatis comparandæ. Indodi fine aliqua bona arte.lnculti:ideft fine exercitio non exercitati. Indodtnad animum:inculti ad corpus tranft'erre po/ t«:quia neeanimum nee corpus aliquo exercuerunt. Peregrinantcs:ficut homines incogniti.Nam quern admodum peregrini ignoti 'untuta amp;nbsp;hi qui uentri indulgent fid fomno incogniti efficiuntur. Nam peregri names dicuntur qui in alienis ciuitatibus uerfantur:8i quia in alienis ideo ignoti;amp;quia ignoti ideo obfeuri. Etita homines qui tantum uoluptatibus dediti funbin obfeuritate perpetua manent.-fid obfeuram ignotam 5uitam confeguuntunficuti peregrinantium nomen ignotum fid'obfeurum eft: Contra naturam: quia luperius dixit animi imperio:corporis leruitio magis utimur:ergo ifti mutata natura rerum non commi t/ tantutanimuscorporiimperitebfed ipficorpori obediunt. nbsp;nbsp;Corpusuoluptati:non ammo feruiunt-

Anima fuit oncri:quia animam quafi feruam habuere:ideft feccrunt animam corpori feruire. Iuxta:fi/ militer. Vitam mortem:ideft tanti precii uitam eorum æftimo quanti mortcm:fed mortem nullius præ/ oiæltimo:ergo nee uitam alicuius prarcii facio. Qqoniam de utraqj; fid reddit caufam : idcft tarn uiui q mortui in perpetuofilentio permanent. Verum enim ucro:profed.Eft enim coniundioexpletiuaifid or natuscaufa ponitunualet autem tantum quantum fed.Quafi dicat : hum I modi homines omittamus qui uoluptatibusdediti funt.Sed ad hosueniamus:qui egrcgium aliquod gerunt.Hi demum piobddi fût quos a iii

CONIVRATIO

aut corpore aut animo egregium quid faccre ddeefab Praeclari facinoris:quantum ad corpus-ideft aiieu' tus egregii fadti quod corpore geratur. Bonæ artis:fcientiæ amp;nbsp;eruditionis:unum ad res geftas:altcrura ad eruditionis faentiam referas. Sed in magna copia return Kc-Sed cum muite ûnt res:quibus hommes ff bi laudem poftunt comparare:autui corporis:aut uirtute animi fibi gloriam quaercre debent. Suntideftno nulliguiualentuiribuscorporis:alii animi uirtote.Ergo qui ualentanimi uiribus egregium gerant fadnus qui ucrouinbusanimi præftanthi feientiæ in-

dulgcant:3t(5 oprimis artibus fe dedant: copia præclari facinoris :aut artis bonæ famam quS muTtitudmc. Bcnetâcerercipubiicaececcequâ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

turn ad res geftas.Benedicere quantum ad bo/

Etiam bene dicerc haud abfurdum cft : uel pagt; ce uel bello darum fieri licet:;amp; qui feceret^ qui fafta aborum fcnpfcre: multi laudantur. At mihi quidem tametfi haud quaquam pat gloria fcquatur fcriptorem öi audorem : ta^/ men in primis arduum uidetur resgeftas fcri\ berc,Primum ^fafta diftis exxquanda funt. Dehinc quia plcnq dclidaquæ reprehended' ris:maliuolentia amp;nbsp;inuidia dida putant. Vbidt magna uirtuteat^ gloria bonorum memorcs: quae hbi quifq faciüa faftu putaf:æquo animo accipit.Supra ea uduti fifta p falfis ducit. Scd ego adoicfcentulus initio ficuti plxnq mortal' lium a ftudio ad Rcmpub,dcïatuslum:ibi:5 multa aduerfa fucre. Nam pro pudore:pro abftinentiasprouirtutetaudaciadaigitioïauari' tia uigebant. Qua: tametfi animus alpemaba turtinfolcns malarum artium; tamenintertan tauitia imbecilla aetas ambitione corruptatCquot; nebatur, Ac me cum ab reiiquis malis moribus moquidem dixit apudmortales contcntioncm fuiffe utrumres militaris magisprrecederet tririboscor/ pons an uirtute animi.Deinde cum bcJIa geri cœpiffent cognitum efie uircs ingcnio præftare-Poftea uero doobus modis homines daros fieri pofleandclicetiueJ in bene gerenda rcpub!ica:uel in bene dicendoiqus gefta funt.Deinde oftendit diflicile effe bene dicere;eo q feriptores aut inuidia amp;nbsp;mahuolentia damnanfo JentMut falfitate. Nunc ergo redit ad feipfum diccns:qq difticilimum fit rcs geftas fcribcrciftatui tarnen be ne diccndorcipuWicæ prodefleamp;eodarum fier» Adoleicentibusïadmodumadolefcensiadhuctcnerx ætatis: Initioadeftin principio, A ftudio litterarum:quiaufqad quartumdecimum annum Kttetö opcram dabant:5e rairanda eft induftria romanorum adolefcentium:qui antegad decimumguintuman// num peruenirentomniabonarum artium ftudia percurrebant: tantum ftudii acdiligcntiæ adhibebant. Pleriq^dcilicetadolefccntcsiuntdelati. ibuiciiicct in republica- Multafuerunt:aduerfa. Pro pudo re amp;c.Ecceqdiligenteruocabulorum proprietatem feruat Saluftius:ut legentibus multum prodeueul'/ dcatur.-fi propnetatesurrborum infpiccreuo'ncnnt.nam lingula fingulis opponenda lunt.Nam audacia opponitur pudoridargitio opponitur abftinentiæ: auantia opponitur uirtuti.ód non finecaula auaritiaop/ pofita eft uirtuti.Nam qui anarus cft: nullam unguarn uirtutem confeguitur. Auaritia pro uirtute:uirtuS eft generale nomen ad omnesuirtutes:ergo prouirtuteiidcftliberalitate. nbsp;nbsp;VigebanrAoïf'bant:Kennt inuigore, Qyæ.-mtia; Afpernabatur: remotus Ôt alienus erat. nbsp;nbsp;Infolens malarum artium: inte'

tusnon folens;Si eft conftruöio qua utimur:ficutdicimusamans uirtuns:amp;infolens malarumartium. Ta men inter tanta uitia:excufatfe Saluftius hoemodo duobus modis. Primo cum tanta cftcnt malaiqui/' busoccupata SCcorrupta Refpublica cflct.-nccmeguogg poteram fcruare.Prætercaiuuenilisætaserat imbecilla:ut facile corrumpi poftet malis artibus. Nam muenes procliuiorcs funt in uitiaq uiriaut fenes. Tarnen guamseftet infolensmalarum artium tanta uitiaguibus occupata eratciuitas.Corruptaambitio/ neiquia ego quoq mihiquatrebam honores guemadmodum exten. Mccuro.duic partes lunr. Reliqs malis

CATILINAE

Biffentiremtnihilominus honoris cupido ea// dem: quæ cæteros fama atque inuidia uexabat Ighur ubianimus ex mukis miferiis atque pc/ riculis requicuit: amp;nbsp;mihi rdiquam cetatern a re/ publica procul habendam decreunnon fuitcô fibum fecordia atque defidia bonum ocium cô tercre.Nc(^ uero agrum eolend o;aut uenando feruilibusofficiisintétum ætatem agere. Sed ^quoicœptoftudiomcambino mala detinue *^t:codc regreflusîftatui res geftas populi Ko *ï’anicarptim:utquælt;^mcmoria digna uidc// bantur perferibereteo magis: quod mihiafpc ïoetu partibus Kcipublicæ animus liber crat. ^gitur de Catilina: coniuratione ;qucriûime po f^topaucis abfoluam. Nâ idfacinus inprimis fgo raemorabile exiffimo feeleris nouitate atq Periculi. Decuius hominis monbuspaucapii ^s explananda funttqinitiûnarrandifaciam»

Vcius Catilina nobili generefu it:magna uianimi: amp;nbsp;corporis: ! fedingeniomaloiprauoque.Hu ie ab adolcfcentia bdla inteftina:

Spe Ôi metu:appofitiue. Partibus reipu.ucl in ptibus reipub.f. Spe amp;nbsp;metu-nâ (pc ÔC metu contineturomnisrefpub.uelquia nechuic ncc 1111 fadioni fauebam. Igitui iquando idem ex POnit caufas quibus addudus me a rep.ad ftudium littcrarû contuli incipiam Gatilinæ feditiones pferifaere. Abfoluam paucis hiftoriarn Catilinæpcrficiampaucisuerbis.ôdattentioncmcaptatab auditoribusiqa dicit breuiter hiftoriarn Citilinæ effe peradurum-Ôi etiam quia dicit fe de re magna Si ingenti effe didurû: exponit etiam quibus de rébus didurus fit. Nouitateimagnitudincmam nouus dicitur magnus.inde noui tasideftmagnitudo. Pauca explananda:paucapriusexplanandafuntquæ pertinent ad uitam eius. Inv t’.um narrandiipriulq incipiam narrare hiftoriarn eius. Explananda.dcclaranda.

Vcius Catilina. Vidimus in fine proemii quomodo nos docuit Saluftius quidnam hoe op e fen/ pturus cfletuidelicct Catilinx feditionem quæ imprimis memoratu digna eft:eo qj nouü foit pe 1 ricuIum.óC tam ingens fuît feelus q nunq a natura ftierit.Sed anteq de ipladcditióe tradare incipi at dicit qui mores an tea fucrunt.amp; quiætate foa in urbe uigcantut ondat quo genercÄ q opor/ funitate Catilina addudus tanta ré aggredi non dubitauerit. amp;nbsp;primo de genere mita amp;nbsp;moribus Catilinae narrat ut ondbt quibus de caufis ad uiurpationé reipublicæ aîura intéderitdeinde digreffionem £acit:8C de ’ntiquisurbis Ro.moribusdifTerit. Nobiii,generc:patriciogenere:quia patriciusfuitcatilinaiuidelicetde gw Cornelia. Vi corpisßC aï.Fuit magna fortitudine amp;animi Kcorpons.nam uiis tam animiqcoipis dicitun Ingenio malo.amp;: quia animo amp;nbsp;corpore plurimü pollebat catilina.idcö malo aio fuit. nbsp;Ma

fo'nattiraliter.'quia a natura malus erat. Prauoiaccidentalitenquia pterq q malus erat naturalitcr etia con '‘letudine puertcrat ingeniu. Ab adolefcentia:3b ineuntc state. Intcftina:domeftica bella. Difcordia nuilBdifferentia c inter bellû domefticum 8i difcordia ciuilem.nam bcllu ciuile ptinct ad uniuerfa ciuitatéj videlicet cuumuerfaciuitas inter fedifcors é. Difcordia ucro adpriuatos ptinet.itacgcü uniuerla ciuitasdif crepat n difcordia fed bellû ciuile appellaf .bic aut Catilia amp;nbsp;bcilo dóeftico amp;nbsp;difcordia ciuih plurimü gaude 3t Cædes:occiûôcs q ex beUo fequunf.Rapïxiuidfogi q bêis expoliât. Ciuilis difccr.difcordia cium. ;

CONIVRATIO

Ibhin his fiipradiâû. Exercuit;non folum grata fncre:uerum etiam inilh's omne ætatem fuam duxit. ■ lncdiæ.i.tàniis.amp; dicitur ab in amp;nbsp;edo.quafi non edia.co gj non edat.amp;qui non comedit line dubio fame fufcipit. Algol isdrigoris. Vigiliæ:qa in fomnis nodes agebat. lnediæ:qafinecibo diu permanebat nee multum detnmenti patiebatur cb lUud. AIgoriS;ga fngus etiam facile tolerabat. Vigiliæ:quu(cn nirais fomno dabatded parum admodumi Supra q cuiq crcdibile eft;multo plus q qfquam credef pellet:

inclt;Jiae.algoris:uigiliæ;fupragcuig crcdibile c.

Animus audaxilubdolusjuariusicuiuliibct rd

Emulator ac diffimulatonalicniappetensifuif' fufusiardcns in cupiditatibus: fans eloquentie fapientiæ parummaftus animus; immoderata incrcdibilianimisakafemper cupieban Hune poftdominationc.L.Syllae libido maxima in' uafcratreipublicæcapiundætneque id quibus modis aflequereturtdumfibi regnum pararet quieq penfi habebat. Agitabatur magis mag» que indies animus ferox inopia rei familians èi confcicntiafcelcrum, Q^uæutrai^his arribus auxeratquas fupra mcmoraui.lncitabantpræ terca corrupti ciuitatis mores;quos peflim^ ac diucria inter fc mala:luxuria atque auarina uc^

ualde lapiens erat.SC hoe addiditquia nüquam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...

line lapientia eloguentia profuinlæpius autem obfuit quod etiam Cicero in arte ueteri prolixins onena' • V aftus immoderatus.amp;: plus eft q fi dixiftet magnus aut ingens. Nam uaftum dicitur quod nulb me ƒ/ ra terminan poflit.-ideft line modo termmatura. Immoderata: quæ modum non haberent. Incc“*^ lia:quæ nulla ratione confequi peffet. nbsp;nbsp;Nimisafta quæ ciuilem modum tranfgrederentur-no» 9“®^ ' bant dignitatem principis romanried potius dignitatem tyranniquiurbi Romanæproarbitr»”®^ re non poffet: uel talem qualem lupra méoraui. ycrgilius Mecentius bic eft:id eft talis. Hunocatiiin ^ Dominacioncm.L.Syllæ;qui motis partibus rcipublicæ aduerfariis perpetuam piflaturam aMu o ^^ qui magiftratus quail regnum erat.nam quemadmodum rex imperabat fubditisiK omnia pro “°®^jere cit:ita didator omnia pro arbitrio exequebatur.nam cum uocabulû régis in urbe Romana mid^ . ^ .j^ uellent:ad didaturæ nomen confugcruntnam eius magiftratus i egia poteftas erat.Primus bic W • ^^^^^ qui poftea Sylla telix eft appellatus.ód demum pediculan morbo confumptus.Secundus autem i»“» ^^^^ ^ qui multis uulncnbus tandem a lènatoi ibus eft interfeflus. Libido: cupiditas. amp;nbsp;dicitur a lib^“ pjp 11 eófuetudo inolcuit:ut libido in malam partem accipiatur. Nam Saluftius libidincm accipit m bon nbsp;nbsp;nbsp;.j tem. Capiundæ: pro capiendæ: ideft occupandæ.tertiæconiugationis uerba poftunt habere P^ .^j^^^ futuri temporis tam in undus q m endus ut legendus uel lcgundus.capiundusuel C3piendus.fed ca eft ne id liccnter in omnibus participiis fheiamus.quia uitiofum effet m uerbis quartæ comug^tio ^^^^ facere.quia non dici poteft audiundus audiunda audiundum amp;nbsp;caetera. Id:fcilicet capere remp»»^^jjij^j. Pararet: equitaret. Nihil penfi.-nihil con(iderati;nihi! confiderationis:tranflatio fumpfaapen ^^^^^ qui diligenter inipiciunt in quam partem uel aurum uel argentum inclinct.non ponderabat ipc 9 ^^j„ rempublicam caperetdummodo cupiditatem fuam explcre poffet. Agitabatur:rationes aate_ fp numeræ:quibus Catilina addudus rem banc tantamcapeffereuolebat.amp;quia magnificus erat E ^^. multa fcelera perpetraucrat. Indics:quotidie. Ferox:fcilicct naturaindomitus animus Catiim ^^^ tabaturiincitabatur.impellebatur. Inopia rei.nam cum magnificus éét ÔC inopia premeretur. ^ ^u(. bus non poterat tuen magnificcntiâialienis neceffe erat conferuaret.amp; ob hanc caufam ad ’'^'P“ ,f,t. h^c pationem in tendebat animum. Confeientia fcclensiquia fibi confcius crat fcelerumiquæ co autem paulopoft uidere liceblthoceodem libro. Nam inter cætera fua fcelera hoc potiffi«^ ^pp^,

Quæ utraque.fcilicet inopiam amp;nbsp;fcelera. Auxerat:cumulaucrat. hbs artibus: uidclice ^.^j^j^ tcndo:fu3 profundendo:cupidit3tibus imminendo. Præterca: præter q q ferocitas animi i ^p^j-yptio pcrpetrataincitabuntillum:hocctiam accidcbatfcilicetqamp;cætcra. Corrupti moresan I^^j^giana ne morum facilis uidebatur acceffus ad ulurpationcm reipublicæ:quos morcs:id eft artes, j (-onferuat. ntiatappolitiuemala. Diuerfainter fc:benedicit.Nam luxuria opes profundit-auantia P.^^^^p^^-ypon Luxuria uitiofa eft (bperfluitate nimia.ainntia uitiofa eft nimia parcitatc.ergo P^*p^Yn5 potent com ter fe.fed taméqui luxunæ inferuire uolucrit ncceffe eft ut amp;nbsp;auariis fit:qa niliauarus tuen parare

CATÎLINAE

pirare dnntias:quibus ad paträdatn Îuxuriam utatur. Res ipfa hortarûfîcut spud Ciceroncm eft.Tria fût g* ne ra narrahonum de quitus orator fumit rationem fuæ caufae.Primum oratoriom quooratoresutûtur uincrnd) caufa.Secundum digrefibnura.Tertiuna pœtJCum.Scd digrenbnofecûdogcncre narrahonisuri tur Saïilrius quod intcrcurnt nonnunq aut fideixaut cnminationis:aut laudanomsiautaJicuius apparanox niS caufa.Nam digreditur SaJuRius ab hiftoi ia:guâ fupcrius cceperat fédinoncm icilicet Catilinæ: amp;nbsp;ad mo res ciuitatis narrandos peruenifFit autem hæc digreflio Iaudanonis:uituperaüonis;amp; appara bonis caufa laudationis ut maiores amp;nbsp;pnfeos il los laudibus exornet gui rempublicâ non con/ feruarunt modo monfaus op timis: uerura etiâ conferuatam auxerût: Vitupcratioms caufa: ut homines ætatisfuæ uituperetgui non uirtuti bus:fed mails monbusdediti funt:ôi rempubli cam a naaioribus ftabilitamac firmatam labi: amp;nbsp;ad mteritum peruenire patiantur: apparitio nis caufa fitut fe pi sparet ad id quod diâurus cR.Nam decorruptiôcciuitatis Si ab initio ur/ bis Roms narrare incipit: quomodo populus Romade domi milirisqg habuerit Si in prarfen tl habeat: ut hiscognitis ucnfimilc hat in tanta morû corruptionc animum ad Rempublicam capiendam intendiRe Catilinam. Res ipfa ui delicetjquia de corruptionc morû me nrionem ftcerabproptcrea uidetur non incongruü effe fi perftnnxeritea quarante Catilinac feditio// ncmfucruntinurberomana. Infhtuta magt;x ior domi militiæ«^ ideR mftitutiones quæ do/ miraihtiætgamaioribuscôferuatæfunt. Do mum pace. MiJitiac: m bcllo. Habuerunt: comparaucrunt. Reliqucrunt:fcilicct portez ris iuisimroutatapaulatim.f.labcntc diiciplina prsmii. Pulchenima.i.honertifTiraaipulchec amp;nbsp;honeftusfibiinuicem ccdunt.ErgopuIcher/ nmudert honcftifliraa. FJagitiofirtima.ideft uitiofirtim3;óaingula fingulis oppobit pu'cher nma.Fiagiuoiirtima pefl.ma optima:

;’^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rbem romamihic eorum opinionem feguitur qui dicuntab Aencacóditam fuifle urbem Ro. Plutarchusinuita Romuli multas eftertlententiasinamiUxcrunL nonnulh Aencam fuifTecon u nbsp;nbsp;nbsp;ditorem^in cuand^r Arcadem:alii muÜerem arcadicam quæ fucrat fccuta Euandrum in italia cui nomen eratRomin:0^ a nominefiiourbnmpoiuiire nomen nunc ut Romaappellaretun Aliidicuntnon Aenea netg’uandrum neeg mulierem arcadicamifed Romulum Öi Remû con oiaiiTe mania urbisRo.cuiusfententiae ri.LiuiusteftiseJbh.cuero eorum lequituropinion-mqui dicunt Aencam profugum a del eta troiauna cum troianis Roma condidifle. Condidcrc.^condiderunt.aediz iicauciu.it. Habuere.-tenuere hahitauere:amp; fspe pnmitiuus pro dcriuatiuo amp;: econuerfo:na dicimus ha Dito hancdomu ideft habeo; Accepi:3udiui.intellexi. Protugi procul fugati a domo fua. incertis fez oibus-quiacerta loca nÓ babebannin quibus fe firmare poRentidonec mocniacondiderunt.fcd hue atepd/ weerrabâb Aborigenesifcilicettenucre urbem. Cum his.f.troianisaborigènes populididi funtlatini prifcrquiitaliamabinitio tcnuereiamp;difli funtabofigencs:quiadiuaberraiüt antcgcertasfedcs haberent. . .b’nelcgibusiquia ipfi Iicenter uiuebant:nccullalexeratx]uaeuet3retquin pro arbitrio iacercntgiiaeuox «uiflent. Sme impcnoidC dicitur df mocratia quia nemo regebat eos liberum ateg lolutfi deciarat quod di ^t fine legibus. Sme imperiormonarchia libeium tqa fine k gibusifolutum guia line imperio. Hi poftq ac.0i Htroiani Si aborigènes antiqui italia: populi:cum in una moenia urbis romse conuenifTentrcrcdi nö potefl: q facile creuerint. Difpari generctguia hi guidcm troiani.-hi uero latini. Diflimi Innam quia ge ^^j, ''P'^^ fr^trlinguaquoqidiffimiliS fuit.Nam ficutiuidemusalmd idioma habent teucriialiudgisci: alp ua latini. Alio more.-alio ritu.amp; humano Sidiuinomam mos utrunegcomplcditur amp;nbsp;diuinum amp;nbsp;huraa/ ®’™\ ^iïO'fdibilcinenioratu.idcrtcredinonpotcftfinianoraretur. Coaluerint.i.fimul creuerintNa ^®5^’'®^^lt;^^refignificat. nbsp;nbsp;CiuibusiSiquia populus ille in maxiraambrcuiperuenitmultitudinem.

Monbusiói guia multitude populi creuerat:morcs etiâ impofiti funt ciuibus. Agris : nam cü uicifknt i ??’?P^i’'®s^nitimosagrorum fines fuorûprotenderût. Satispollens:fatispotens. Pieraeg mor taliu habene in quo maior parshumanagi repe inu'diofepofl:dctur.SC ideogadiuitis mgentes poflidebiz tura Ro.inmdia répétéortaertcotra cos.^ Ex opuicta ex dirutus 6d opibus re^.Igifgi inuidiâopulétia pcpit romanis, Tc ta re pro tetabâtromâos. Pauci cxamicisiutfuerûtalbâilempcôiûâierâr romars,

CONIVR-ATIO

Cxtcriiprxter paucosamicos. Domf militiaetg intcti.i.bello 8d pace diligcntcs-Fcftinare^f^fbiu ad ea que fibi 6d reipu utilia eent fe ad oü pro impeno augendo. Hortantpro hortabâtun fenderej Armisiarmorumuirtutej Poftubi propoftqunaparscompofitaeft poftubi. P*’®P‘j^-nt procul pepulerant. Virtuteftortitudincanimi Ódcorporis. Sociisatc^3mic]S:poftcaubifcdetena£ amicosateg fociosdefendebant. Parabantaraicitias.i.magis fuo bcncticio qalienofibi tradito anno parabantlibiprifciromai- Habebant:româi. , Impel turn regiu dominationem cui rex unus perat. Legitiraüimperium.i.imperium fccü dum leges eóftitutü.Ni qui perat fûmæ rerum rexappellabatur. Deledi.i.feniorcs : qui per ætatem militare no poterant: Ingeniû fapia. t.qui ingenio poilebant. Sapîa:ætate amp;ƒxpe/ nentia rc^. Hi ucl ætatcmunc dicit qûo apz pcllabantur fenatores; Si itadicerenturqui cô? hiio pcrantamp;: reipu.augende Ôiquibusingenp uni hrmûnngcninm aût ualidum erat: Aeta te;quia fencs erât queniadmodu folent effe pa/ très. VeJfimihtudmecuræga ipfi reipu-uti/ htatem curabatqucraadmedu patres curât uti litatcmfiliorum- Portubi: poftq.- Initio:ab initio idcd apntnordio urbis^ Conferuandæ libcrtatis caufaduerât reges ut libercas côferua retunquia pepulerât. holtes qui romanis liber tatem eripere aolebât K fuo imperio (ubigere t Augendæ rei: quia peratunus furax rerum: qui omnia fuo ordine regeret amp;nbsp;liquid mali cô miffum fuiffet rex uindicarct:amp;: hoc pacto oin B es eines una eran t cocordes: quapropter reb pu.ro.uehemcnter augebatur. In fuperbiam ôC donainationem.-guia non fecundum leges Si fecundû inftimta maioge reges nouiflimi popu lum ro.traâabant;Scd proarbitnoÄ uolunta te fua omnibus dominari;ocfq? opprimere feu rede feu perperâ ftudebanh Binos irapera* tores.i.duosconfules.i.confulatu regnura régi um conftituere romani priores. Annua ini' periad.quætantûmodo anno uno permane/ i entmâ côfules uno tm anno permanebant in imperio.Eo mô.f.tantûmodo annua effe impe ria. Infolefccre:in fupbiam Si in infolentiam poffe recidere:eoq) imperium breue erat. Ea tempeftate co tge in hbertatem uindicata eft ci uitas. Quifi5.fguif(^,p uinbusfuis. Extol i lercimagnificare le. In promptu:in parato amp;nbsp;maniteftomam nô timebant ne uirtus fua de/ fpicere poflet regibus ficut prius cum reges ur

bem habebant-Nam regibus:ratio eft cur quiE lt;guirtuté(uâapire ftudebat:qa bôi magis funt fulpcûi q uiles amp;nbsp;ignauimâ regû tpe ét fiqs ingeniû maximû habuiffet onderc n audebatme fc iiifpeflu hcc ret regibuSi Sufpcdioresimagis fuJpedi.Ç^â mali:q uiles Ôd ignobiles:nec dicas q improbi 8d praui: lea q uiles ôdignauiiôi ita bôi prudétes Ôdpclari uin. His.f.regibus. Incredibile memoratu.i.credi nô poteltB memoraretur- Adcptaiparta eft ulusadcptainpafliuafigniticatione. 'Inceneratdnuaferat r^Y nos poftq ipfi in libertatem preuenerdt. Simulac belli patiens:qa affuefada erat bellis gerendis. Per la borem ulu militiam.i.laborando amp;nbsp;militando militiam gerereiSd iaborem pati affueti erant quia per labo/ rem ôd continuum ufum fichant belli peritiores. Viu confuetudine.Magis in decoris armis.i.magiscupi ditatem iuam ponebant in his quæ ad rem militate pertinenuq in his quæ ad uoluptaté feu lu^attincre ui demus. Deconsjornatis infigmbus. Militanbusibellatoribusbelloaccommodatis. Scortismere tricibus. Conuiuüs ; fuperfiuitatibus ciborum. Igitur : narrare cœpit Saluftius mores populi Ro/ Ôd inftituta eius.-quibusad tantam magnitudinem imperii facile fe prouexerat: quodetiam hiCtacit.i^mt quia fummo labore fc exercucrant in bello:amp;fuas omnes copiditates pofucrunt in uirtute. 1 alibusmifis qui cotinentia ôd labore fe exercuerât. Nô lo.ukafp.aut arduus:editus;ôd eleuatusiquia qq locus edi^cct

CATILINAE

Ufbinufustnuirtutcfiiafiipabanb Nonarmatoshoftis for.ôiquiainbeHo diufe exerfcuerahidcoarmà/ los hoftes non metuebant Romani. Omnia domuerat.f. locos amp;nbsp;homines uirtut^iba domucrât romai Certamcn:contentio. Inter ipfosiicilicet româos quiftç properabab Ferire no expewabat alii alios-ut hoftes inuadercfcfcd unufqftj primus eé uolebat ut earn laudem adipifei poflet. Murum aicedere pro/ perabat .unulquilqs in oppognadis urbibuspnmus eé uolebat qui murû afeederet Ôi murale coronam âne/ ° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;queretiir. Nam corona muralisdabaturhisig

Vteomniadomuerat. Sed gloriæmaxtaü

certameninter ipioscrat. oictjqiul^holtcm rumafeenderet. Tâdiu ea.f.uincendo hoftes lt;nbsp;ferircimurum afeendere; circunfpiciî dumta/ Siexpugnadourbes- Dimtnsboasmagna^j bo/ ^^^hoftibusuincendisamp;urbibus expugnandis Ictacinustaccrctpropcrare^ea diuitias.ea no nbsp;nbsp;j^^^ no^jiitatem-fuaf«® omnes diuitias^w-

namiamamimagnamquctiobiutatem puta/ nebant. Laudisauidi.auariquidem eratglo/ bant, taudis amdtt pecuniae liberales étant, rise pecuniæautemmumjcentijimi. Uudis Glonam mgentem: diuitias honeftas uolebat. SJtÏïmS amSs^rofundere^nw

fti^copiasPopulusKomanuspatuamanu ludcnuquasutbcs natura muni as pugnaao cæpent;nicareslon2iusnos abinceptotrahcz — ret. S cd profeéto fortuna in ornai rc domina/ P^^J^^toS^Sderint Kg fuganerît tut,Ea res euftas ex libidine magis qexuero ce j^pç ^j^gj inexpugnabiles tandem uicerunt. Irbrof AkCrtiratÂ. A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;res 2cftæ ifn nbsp;nbsp;nbsp;Maximas hoftiumcopias paruamaus ut Lu

cut ego exiftimo fatis amplæ magnificætç fuc/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;____________________________ te* V erum aliquante minores qtama fetutur. ^^ ^^^^ fugauitnn quo plio Tigranifta filiusipfi Sdlt;ï«prouen«teil»failjo^«n^^ “ÄgSÄÄtefe/ gema per tertarum orbem Athcmcmium la/ jy^’^oua ^ hifpaniaiqux qq natura loei amp;nbsp;a fta pro maximis cclebrantur. Ita eorum;qui tejraÓtamariniunitaeetitamenpo^lusRo/ Ofatttnittust^bdx^mntweaua JSSpSnSSSr'S“ amp;Ä bispotuere cxtollcrcprxdaraingenia. pedpo ^^^^prsediflain mediumadduccre. Abincc Pulo Komano nüquanr ca copia fuitiquia pru pto:a propofito uidelicet a defcnptioc feditio/

• detitiffimusquifcpmaximcncgoGiofuserat,ln ^j^^^‘^”æ£\gibo^cS geniumneo fine corpore cxerccbattoptimus Jont dorniatc^militiacegregiatacinora qalius quifque facereqdiceteiamp;fuaabaUisbene fa/ ‘norbet^

• j. dabmdaruqipfeabarumnarrare malcbat.lgi Su^ffermStarnentucrut fenptotest^

• 1 nbsp;nbsp;tut domumilitixqbói mores colcbant.Cócor ga memorise traderent. Cæteriaûtpopuliaut *’.ra»xlaimmMua«iacmdusbo5 ’*X^1'^SXS”XS«^^

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mal Sedfortunain omni re.i.resomnes hiv

«lt;f i«P«io {«»^‘' ^resoés.^ortunarg^ominumpro^^^^^^ utfiobrcuræfuerintieasclarioresredderepomt.fiueropclaræobl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.^^^^^ ^;^quot;;as4gnöbilesredditexlihidincpröfuauoiuntateKar^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rebusualetóChic proban po/ 1 autemobfcurauitnonucntate. Athemenfmmrcsïcuforiunainom nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pronenereinati lunt I left. Feruntur: proferuntur.id eft extoUuntor a fenptoribus. ibi 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ danficantur tanqoa

1 progemtifunt. Per terrarumorbem.id eft inuninerfo terrarum orbeil uftranto^^^

1 «axitnaamp;erint. Itaqjeorum;quieafecercobhanccaufam.t^«^betin^p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Famlicilieet

• 1 nbsp;nbsp;nbsp;uirtuteraeorumfuisfcriptisilluftrarepotucruntfcriptorcs. Tanta-umsera g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ wsgeftasathenis- Ncgociofus-maximefcdcderantncgociisiautmihtadaautr^

• 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;genium néo fine corpe.nemo fc dederat ftudiis litterarû fine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ iffi/fnoius cxno^uit Salu r5 bat. Etfuaabaliiswlebatdefealiosdicercpohusqfealiorögeftanarrare. Igffuguseg^^ nescurresgeftæathenienfiûmaiorestheref^^qre-Sednoitacuenit Roma^ htaslcriptorumfucratNaquifcg Romanus dcditus erat negoens ôdua ab ah P . âiihtiseS geftasrespdicarc malebât. IgifTqa cesnegociisÂgerédisrebusdeditierst.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beUo. Côcor.maxi^juaritia.nâunûfcqturexreliquoinâqanoerataumuocrat ^ ntianafcîdifcordiâ/ liBaequûcç.i,iusexbonoôiæquo,miusexôonoôCæquocoftard?:qdoibifâcoH

CONIVRATIO

Non legibus mag is g^quia fine legibus g ipß naturalitcr boni crant 5fæqoi- lurgfa uerboram funb

Difcordias:diflcnfiones Si inimidtias* Simultates inodia* Cum ciuibus certamen eratmt prælb/ rent uirtute ali aJiis. nbsp;nbsp;SuppIfciis.Nota g» fuppheid fupplicatio dicitur:eo g prifeis téponbus ex dinatom

pecuniadüs faenheia exhibebanf.nam gafolucrcpccuniam ex maleficiocômifTo fuppliciuracrat reoicô fuetudo inolcuit ut fuppliciû fupplicatio dicatutnam apud an tiguos omnis pœna peeuniaria:Riit noutu fccundum dcliâi gtitatem: In fupplicüs: in fa cnficiis:nô dubitabât hecatombe facere.i.facri

ficiu in quo return boues madaban6 Paret moderati.-nâ inde Et parfîmoiat His duabus artibus audaaa.audacia qgt; in piculis fe exponc re no dubitabât. Vbi beUo pax euenerati.pa ds^. Aeqtatc:ga aequo iurc oés uirebann Qtiarû:rcrum uidelicet qaipfi Si in belle an daces Ä domi æg eén t. Hre documcta:exé/ pla.f.quæfequun6 Vindicatudaepe uindida fada e côtra eos. C5tra impium pugna ficut Lucius mâilius torqtus q fihu fuû :eo et in iuffu eins cotra horte pugnaucrat: amp;nbsp;etiâ uidona ex ex horte reportauerauprimu uirgis cedi: dein? de fccuri pereuti iuffit.Idé papynus curfor fecif let in magf m eqtum niii populus rogaffet ut fi bi donaref. Cótra impiumxótra iuflum im^ peratorisi Quifignarcliguerantxja paucos admodu huiufmodi iuuencslt; In pace probagt; uit audacia Romaos fe duaqj repuan bello con feruaiTe nuc probat in pace iure æquitatis id fngt; ifîe côfccutos. Bnficio magis g metu.i.magis bnficiofociisfuisqpmédoimperio fuos fubdi tos regnabât. -Româi.ilt;parebât fubditi papa loRo.magisfpSteqmetu# Agitabant rege^ bant Ignofccre magis g per fezÜgs defeciffet a populo Ro.fimulac poenituiflet co parcebat ets populus Ro* Vbipropoftg* Refpub.i* poftg ofa impio fuo fubegit Romans populus: neccumaJiquagctefibibellura fnperfuit fortu na omnia mifcuit ita ut arma in feipfos couerte runt Feræ:fæuæ uidelicet barbarse :ut fithae ut Thracéfcs:ut parthi. Aemala imperii Ro: quae femp e aufa cd romais de impio cotedere-

A ftirpeinteriit:fundituscouerfa eft: Cun

da maria^Jortq guicqnid mariquiegd terrarc gnabat populi Ro.impcrio fubiedum erat Mifcerepturbarej Laborcs ferendo militas

Pericula:cxponerefe omnibus extremis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;, r

Dubias incer tas. At eg afperas:difEcilesj0i fingulas res fmgulis oppofuitafpa cotra laborcs, na guoa a perum é cd labore confegmur. Dubias cÔtra pericula.Nam quicun«^ res dubias agit in maxjmo penO“® uerfaf. Optâdæ ahis n5 optandat populo Romaorted orbi terrard principi:fed aliis gentibus:qux krur bant Imperio fuotnam cd populus romanus princcps oium cet raulto magts impcrare debebat diuitia portidcntibusgipfediuitiaspofridereuellet Oneracjmifcriæ.ga propterhaeempnidemfui ùn^nili' mul peruencreco gjdiuîtiisnon redeufi funtnam gpoflidctdiuitiasportidcf abhis:nifihi'c ipüs modéra^ teutat''.illccrgoquiutif’diuitiisdiuesefl:gueroabutit pauperé. Igiturprimo:fopiusondit Saluftusquo modo paulatim mutati funt mores ciuitatis.amp; g antca bello excitati fucrant poftg oia fuo impio fubfgcreüi uitiis 6i exteris uoluptatibus aium fud dederdt.ga ex reputguide pecunia poftca regnum cupere cœ^rant: quaobrem omnes auari atej ambitiofi redditi funt Igitur qui diuitias fcilicet optareroeperunt Et om/ ni pccuniae:dcinde impern.-unum fegtur ex altcro.na qui magnam pecunia pofTidetthic fibi îmoderata ra' peria guaerit. Ea uidelicet pecunia Si imperii cupido oïum malorum :quia deinde oïum malorum origo nata eft.Nam auariiia.i.hn qui ex auariria K imperii cupiditate mala oïa eent fecuta.ga fides:probitas ä ex terat bonte artes repente ex urbe abierunt. Auaritiamcre dicit auaritiam fubucrtiffe has oés uirtutcs: ga au3rüs.i.auens.t.deiïderas auru à auro dedituszquicuntj adt auarltix deditus fuerit pfidus K improbusdie cöiücuit Probitateuntegritaté. Subucrtit:cuertit Edocuiriauaritia» Sapbiamxótr3nde:quiaexiu pbia nafcitur phdia. Crudclitaté:g probitaté.nam qui probos eft:humanus c:Si qui impress ruer item' delis efSciC Ncgligendos«t iurewrado falûtate fumpto ci pecuniae* Habere oi'a ucnaiiartaecrc omnia

CONIVRATIO

âicuntun VoIupta.i.plenauoluptatis.Stunû fequiturcxaltero.Na'examœnitate fequitur liucrant.molliores St efioeminatiores reddiderât. Amarc.fimulieres. Potarc uinûxû âtea femp æ fuiffent St côtinentes.nûc amœnis lociscorrupti St mulieres amarc.ôt uinum fupflua nimis luxuriofeluw re cœperût. Signa;tabulas pidhs.antea femp a uoluptatibus aliéi fiierantmec de gétibus uidis aligd aD lcrant:lcd fe tm eorû dnos dici.St aurû poftidctibus dominari uo!cbant.nunc uero ea hbi placcre Capet“ quæ antea ncglexerât. Signa.ftatuas.nâ fignû ftatuam didmus. Tabulas pidas.i.tabulæ in quibus artificiofe quædâ depidæ eranuguibus majores noftriplurimû deleßabanf. Tabu^ laspidas. imagîestabulis pciofisdepidasaure as ucl argentcas. Vafa celataa.fabricata.nam cclarc tabneare dicimus miran pro mirabâtur id eft laudabant.nam quæ miramur ea laudâus Rapere pro rapiebantnon folû mirabâtur: fed mirata rapiebant Delubra:templa deo / rum: Polluerc:pro pollcbant milites romani Sacra prophana.bfacra amp;nbsp;non facra. Igitur hi mi.guando quidem tanta aium cupiditas iceffe rat:ut Ôi priuata Si publica raperét facra; Si nô facra uiolarent. Nihil reliqui fecere.fnihil re Iiqucrunt.amp;efthoneftiffimnsdicendi modus: nihil reliquifccifti.i.nihil mihi reliqftb Quip peifcelerc^Si probat euidenti ratione hoc ita fe cifle romanos milites^ Fatigant animos.f. ut uiï fapientes fe abibnef poflint a rébus illicitis feciunt res fecundæ; Nedû lUb id eft no illi ob temperarent uifloriæ.id eft nÔ uterétur uido/ ria in q ofa pro uolûtate fieri folét. Corruptis monbusiuitiatis moribus. Hebefcere:uirtus 6i unü fequiturex altero.Na cum diuitiæ in ho nore hénturaiirtus negligetur. Et eas gloria: potentiæ.hoc cpoftgguidiuitiis abundant, hi glorioli ateg potentes erant. Probro:dcdcco re. Jnnocétia prorm.quiinnoccns erat:hicab oibus odio habebatur.qui uero nocétes erant i maximo honore ab omnibus habebâtur.g uc/ roinnocétesfuiirent;hi ab omnibus odio ha/ bebanturati^maliuolcntia. Igiturexdiuitiis ergo quia ocio Si ignauiæ fe dedere: Si diuitias poftidef cœperunt ingétes: id cfFedû eft ex di uitiis:poftea luxur oiiiequerenfiupbiaSi auari tia. Jgifluxuria Sic.ideftdiuitiæcâ fuerant; ut iuucnes luxuriofi auari at^ lupei bi efticerétur:

Auantiamacu bona tua profuderis expient dæcupiditatiscaufa'necefteé.'utdiuitiascôgre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ,

gare ftudcas.Só ita nafcifauaritia. Supbia.na qdiuites fûtoïafibi licere arbitranf. Rape,p rafad^fc fiö? iapuerât:fuapuipcdcbât.declaratgjdixitpuipcdereqc5i'umebâtalicaî CSiumerejjcôiumebât. Alicen pere.-qa rapiebât. Pudoré amp;nbsp;pudicitiâ.inter pudoré St pudicitiâ hoc îtereft.-qa pudicitia é ipa uirtus- pudot éefîcétus pudicitiæ. Promiftoriaicofuia^mifft. Nihil péfi.nihilcôriderati5ishcbât. Qyicgmônecro® derations nec côiideranoné hébândûmô iüâ comoditatc pheeren t.Præterca nec pudoré nec pudicitia diui

Pcrcpciû.i-utife.nâ preciû laboris é utilitas.utile erit inguit.qa cognofei pote/ na magnifaciebah o ntqtadift'erétia rct inter maioresnfosqhâcrépub/nobiscGEpcrût.Sthoîesnfææt3tisignauifli' mosi Domos:1 urbe. Et uillas:in agris.Intcr uillâSt domû hoc intereft.qa domus in urbeàcit uilla aût in agrisappellaù Vifere tépla deorû.tépla deorum folét fumptuofionbus ædificiis coftiwi qdo mus priuatorû.St tamé ad eâ libidine puenerût holes ætatis naftræ ut nûc fibi ædes ædificét ;qux font raul to fumptuoliores q deorù tépla pictate quæ dus imortalibus hétur:qa oninis hô pietaté debet deo îmortalt id é corde St ride deop^ tépla hôeftabât. Domos (ù.glo.domos nô magnificabât ædificiis fed oiriute.res.n. magnas domi militiætç gerebât: gbus domos St familias fuas decorabât. Dccorabanhoeftabant. N^ri dis quicq;cû natióes St populos fubegiflent.nihil eis faciebât nifi q poftea imurias Facere nô poffent. Et in uriæ iicentiâ:ne iniuriâ facerepo£rent.auferebât.n.arma equos naucs ôtc.quæ Hbertaté faciûtl'iuriæ. yon tra-wtrano. ignauifrimiiuilifl'imihomines.f.militesii’Hâi. Adimere;padimcbât. Fortiffimiuiri.f.ma lores noftri

CATILIN^E

ioresnodri. Proindehac quafu^tan^. Dcmœdeniqj.hocétanqillifacicdoiniuriâuidercnfeéimpcra' tores.aliter priuati hoies. Na quid ea méoré uere inq noftræ ætaus holes domos fuas fumptuofiores ha huiffe q maiores noftri tépla deorü:qa mótes euertere fit maria profternere nó dubitarut qq priuati effent Ói nó reges. A priuatisqpluribus.f.homi nibus fubuerfos. Maria cófter-ficut ét Lucubdicifteciffe neapo/ h ubi pdia fua hébat.df-n-feciffe ædificia ingétia amp;nbsp;amœnitate oibus pftâtia:quæ ufcg in mediu mare porrilt; gebanf-ita ut ubi maria fuerâtubi ftratui^rat , fold ueluti in terra cótinéti iabricauet. _

bus diuitiæ Ôic.i.qui hoîes uident illuliue aiuiti

^ as.ille deridet diuitias :qui profûdit cas i rebus

neftchabcrclicebatzabutipturpitudinéppcra

bant, 8 cd libido ftupri.ganex'.exteriq cultus Abutnuittofeutt-uidelicctin rebus (uperSuis: nö minor meefferatiuin mulicbriapati: mulic/

(erat. Viros patt muUebria.tangit ré obfcee/

retricesfiebant. Inpropatulo.inaperto. Ex quicere;proexequirebant. Vel libido meet/ 1 grande conhaucrariquo ftaoitium aut facinus jerat ôte.dicito etiâ in cseteris infinitts ut uolu/ ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6 -^narricid«» ctis:eamuclce.i.comcdendi:unufequi€exrelv

Ï 1 nbsp;nbsp;nbsp;4- * quozquialuxuriafemperaboslautoshaberca

faftlS ludick pitjutfediu fubftentare poffint. 8icuhqiesluz atCH lingua p xunæ dediti fuerintxt uitto gule laborat. Ter ra:utfuntaues8ifiluearesferæqbusWentue iciluxunoU hoîes; Mari.utduierfi generispi tees exquirerent:quibus ingluuié uetris fatiaret n • J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;««iPban€in5exbeaabâf.ôtficdecæteris: Lafiitudinèquino

Dormirctp dormicbat. Nec opirr.pro opicbant .i .no expec nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. rr Antecape:pro âte capie

'^orabâttâtûutlaffarcnf.fedopusintermittebatanteqlaffitud œ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;upraméorata. Incedebâtnn

'^îwà.ôccupabâtâticipabât. Luxu.i.luxuria6tfupfluitatereru. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^ Perfutius»

tttabatfacinora faciéda. Opes fa.i.opes fuæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^y^cSr5ne iufte.f.ôi iniufte côtra fas netas.

• nbsp;nbsp;nbsp;?^^Tquot;^^rTquot;-h^quot;^^'^-’''^quot;^°''^‘n.?TSâtSagni Flagttiofotû.i.oîumuitio9irc

Itipatorû:fatellitû. Satellites dicunfftipati Ganeo-.îlupanari.nâ l ÏÏ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aleaôCtaxiUis. Mâu-.prodigaliterptun.

1 WpauloatedicimusganeudixerutlocuabdituKc. ™^“5°-^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,3.ÏDlédouétréfoupro libidine

q nbsp;nbsp;ûtndo.uei intetfecerat aUqué propter quod codenatus fuiffet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. «S *-; P- , nbsp;nbsp;nbsp;jx^enü æs.g.q.pc

1 Sluoluptate, Pene mebrouirili.Ôinotâtobteoena^uoluptate.Peni _ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;necuniasmutuoaeexpi.

1 nbsp;^^’^»mutuoaccepat.amp;épukraamp;hôeftalocutio.gradeæsjænucoflauifignte

1 ’ttldetüobligatus.i.debitus.SicnatutaUsIocutioqueadmoduWefta. q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^auulRoapagarlacô \ ^^«Soqmultâpecuniâhébatmutuogrâdeæscôflauerat. (^0.1^ Re^^^^^

' nbsp;nbsp;ûanazon del to mal Ear.Differétia éiter flagitiûÔt €acinus.quia flagitiu 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J . 'ür.nâ^iuriûfacereétfhgitiûnôâtfacinutfacinusülecômitteretqhqi^^^ riiæ'.qfipntesîterfecert.Sacrilegiqtépladitipuerât.Couiàiiu.qcodenatüu r ^kôanfcrâtppqdtîebâtcôdénari. Quosho.maätetticiedohoiestutesitelligatit ri . b^ P

CONIVR-ATIO

fadendo* Periariotreferas ad lingu£ Sanguine:referas ad manû.FIagitiûtn nS facinus comiferat ßagi/ gitiû.i.rc aliquâ rephcnfiôedignâ perpetrauerat. Aegeftas:ga rcs familiäres libi defererant: uel nung etiâ poflederât. Itaegî tâ.adjjpofjtûluûredît Salu. Aiuscôfcius.falicuiusfcclens.nâgfibimgétis fàcioriscé fous c nûg rcgcicitdoec (edus (celenaddiderit. Proximii^ping. Vacuus a culpa.t.innocés. IncideraM fu aliquoin aicihâeius uencrat. Qyotidiâou.quotidiana côfuetudine. Cateruasxoraitiuas. StipatoruW feruorû. lllecebris;uoluptatibus: qs catcrua liz bi afferebatîut ifra patcbit.Panmagnitudiefce kru.SimiIis maiot ibus.ergo par ad magnitudi néifimilisad maioresptinet. Par qntare effici/ ebatunfimilisqualitate. Sed maxime adoleJu periusdeclarauit Salu.quomô Cauhnæ domû î'rcquentabâtfcdcrati hommes cuiufcum^ fia/ gitu côlcii fuiflent. A ut etiâ.-led nue dicittamiz liaritates adolefccntjû maxime placuiffe Cati/

Jinæ.eo cp cord ai tenen ac inhabiles capi pof/ fent:fcd maxime appetebat quidé oïum fcelera toruammosded maxime adolefcétnioru. Eo^ animncur adoJcfcctid magis g al^oß^ aios appe teret.declarat jpic:ga taciic erat hanc ætate de/ cipii MolJes:tencn;fluxi.i.labilesamp; incóftan tes. Haud difi.facile. Ni Ôdqûo caperentur animi adolefcétü dedarat. Præberc.i. pbebat

Vt cuiufeg adolefcétcs cupiditatibus ardent: 8ialii alia flagitia cupiut eo g, ungt;ufcuiu(gg Iibiz dine eis fatifiaciebat Catilina.Nam ßCc. Scor ta.-meretrices. Mercarnpro mercabatur. Ca nesateg cquos:fiqui erant uenatu gaudentcs.

Vt cuiufeg ftu.ficut cuiufeg uolütas. Flagrat:ar debat* Neeg fumptui. i.nö parcebat pecuniis ut obfegueretur libidinibus adolefcentu. Si ue modefti:non habebat moderatióis rónem: dduoluptatibus corum fatiffaccret. Dumo/ do. Obnoxiostfubiedos St obligatos, ßi re / de dixit obnoxios.quia obnoxius proprie dici tunllcqui obnoxam.i.obculpam obligatusc: Siifti adolefcetesobaliquam eulpam Catilinae obligati erant. Scio:ingt Saluftius. Frequen tabatiibatfarpe. Parum ho.pudi.i. obfcœnis Uitns deditos fuifie. Sed ex aliis rebus ma/ gis:cx alia ate ada Catilinæ uita holes id fufpiz cabantungg res ipfa alicui nota effet. Sed ex aliis rebus:ex aliis Catilinæ uitiisnd.f.iuuentu/ tern obfeoenæ uoluptati dedita fuiffe. Coper tum;mani(eftû.lâ primû oftendit: cû credebât hommes ex aliis Catilinæ uitus ipmCatilinam tmpudicos habuiffe adolefcétcs. Fcceratcom nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. i.^

miferat. Nobili:nob'11 loco nata eu qua comiferat ffuprû. Virgine ue.i.cû uirgine aeftali«’-o’''^’’L„i V eilæ tépin Ro.nobiliffimû fumô: uirgines huic dcæ côfecratæiætemû igné in teplo coferuabat »ui tatéppetuâcû unaexhis inceftû Catilina c6mifit. Alla huiufraôi:refpexitad obfcœnitaté deqan lusôf fas:g)CÛ mulieribus Ruprû autinceftûcômiftrat:hoc fortaffe tolerâdû fuinfed gicû nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj^ deleflareChoc detenus é. lusicôti a ius hûanû. Fas:cötra ius dinû.nâ ius hofum tas deorû df.lus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. prûcômittédo cûuirgfe nobiliamp;ét adolcJcctibus delcflâdo.tàs aûtdeorû iusofFenderat:glt;ûiJ^'i^quot; J ne ftuprûcômiferat.Cuiusaurelia Oreftilé. Præter formâ:forma qdé boa erat.fed ipfaaurelia c»ibu iseratreferta. Bonus.f.hô. Qyod.-pgaea aurelia oreftilis. llluCatilmæ. Prinignû.f.fil uignus eiuserat foturus. Procer.cre.hétur^,ccrto. Necatoiuenéoîterfeffo.^ Vacuâæxpedita. ^^..j^j fceleratis nuptiis:ipfius aureliæ. Quæ.ffilii cædes. Faciori ma.S/ ipfe âteq tm facinus iudicaret a^ iusfcelusaggrederef. Impurus;uitiofus. Infeftusûuifus. Necguigi.f.uigilâdo.getibus:gefcédo. \ q, efeere. Ita:hocmo. Côfcîa.f.patrati fcelcns. Excitâipexcitatâcôrnotâ. Vexabanptiirbafaat. ^Çi • ^. tilinæ. Exanguis:pallidus:nâ cû e nultu fanguis effugcntipallor facié occupât. Fœdi.-cruéti.dangui

Citus:uclox feeffus Catilinæ. In facie.-naturali. In uultmaccidétali.facies é forma naturalis qua: ^^^^^^^ ter mutari pÔt:uultus gpro uoluptatc animi mutafôC dicifa uolédo.eo gj habitu uultus ‘”^‘^^fqjin fj

CATILINAE

Nam n mens aut aius aliqcrid lætû concepit aut lætitiâ uultus onditi^G aius dmucrit Quitus quo® metum ft gniûcabiu Infacie:pc5turbatiôenaturalisformæ. Vuultu:p8ipturbati5euolHUtisaî. Vecordiaan lama inerat coprehedere poterat hitudine métis K uultus. Sed iuuétuté. Supius oSdlt qûo iuuenû maxîc bmiliantates appetebat Catilina-eo ^ ætas ilia facilime ad oîa facinora impcllebat .nue dicit quo fcelerari/ orcs reddebat Catilina. Nâ iHexcrat.i.traxerat in fui beniuolctiâ 8i aîcitiâ. Multis modis:çuiufcg ftudiu p bebat.exætate meretricespbedo aliis cquos K nelt;MdBi«fttS«i«ia«î«pîwamp;F»ai' ^ÄldÄSSÄ-Ä ximusnUcxerattmultis mois mala taciora edO' ä^e-pro cômodabat ex illis iuuéibus falfos te* Ccbat.Ex illis teftestfionatoreftsfalfos cômoda ftes» Falfos fignatores:Falfos figillatores tefta .«fidé:fortu«:pÂhtaPoft^^^^ SSSSSg^gSfflSSS mâ ata pudoré attriuerat maiora alia impabat: fepté.nec appetebâtur teftaméta :nifiûâo dies Siâpc^ndimp5sminusfup|^b^ P»ÔÂÂÂS

minus ifontcs licuti fontes circuucire» luguiar fcilicct nCjp odü torpcfccrét rnius aut aius gra tuito potins malus atcj cruddis crat.

ftonæ uctetis moot es ciuilcbcUû exoptabant» ^^^ Sicutfontcs'.ficutnocctcsîflcut eosquifibi oporimedxrciou côfiUûcoepit. In italia nullus nocactâfchoccatnicw Ûcotijimfcos# Mmus vppnmeaxtapuxonuu f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, fuppete.i.minusaccidcbat offerebatur. Cir/ cxcrcitus crat.Cn.Popcius in extras terril bel ^rj^^^^^^ pæ circûuenîebat.i.decipiebat;8£ oS U gerebatdpîi côfulatû petendi magna Ipesdc fendebab lug^larctpro iugulabat ipfe Catilia-MtusnMliucitétusuut3=tti^tesoé4 ^W^-^Âf-MSi

tirât Kalé Aunii.L.Gxlar c,C.F igulo.Côff.pri Is talibu ' r alicnuniji mo fingulos appeUarethortari aliosi alios ter« b Ss ciuitaSs erât obnoxiæ aliéo æ re.id/ opesfuas’.impatärep.magnapmia côiuratiôis gj^ojsfinitimæciuitatesfœneratoribus ingé/ àocerejVbilansexploratafuntîquæuoluitin «m^umâto^^^^^ ünû oés conuocat gbus magna ne«ffitudoK ^SÂÏ^a»Ifotatcamp;oWigate. plurimu audaeix ictat co côucnctclenatorii or nbsp;nbsp;^^ j-ofifus largius fuo ufuuqm P'S^vVS^IS

liUS.L.F.Lôginus.M.Ccth3CgnsP. Scruius 'Ej^oditasadearéinextréis tems.i.in idiaco Syllx Seruiifilius.L.Varoûtciuf.Q^Annnxs traTigrané Kmitridaté. lpi.f.Catilinæ niM J,Ponias.M,F.t«a,LW-““-?-,V ^„J—SÂ^Â^ ßeftia.Q ,Curius. Prætereaex cqucnri ordt rioftrosnômetuemus-.tunc ueropiculu nc.M.Ful.Nobilior,L.Statilius.V.Gabiniz/ maximumnobisiaan Tâ^ us,P,P,Capito.C.Cornclius adhoc multicx ^^i^^^^eöt”^ O^portûatualde accomodata

1 toloniisôimunicipüstqui domißimditiaeno/ aaidqdCatilinaexoptababCak.ianua4.cic

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iûucciplédx femp p méfe fe^ué^^ S®^onm

\ nbsp;nbsp;nbsp;Îdlicct cxlftcntibusbis côfulatû gerentibus» Appellare-.pro appeUaba^j*^^*JS^id faccre poffumi 1 nbsp;nbsp;nbsp;tpondi(ïentcallide:Kdi*ita(ïentutrÛtantamrea^redidebercnt. Suasopesanu nbsp;nbsp;4^^^ ^^.^^^^

T nbsp;nbsp;nbsp;*nultoshabeouitosmihiobnoxios.ptoptcreamultiexciuitatibusfinmtms^n^^^^ noftrasfequun€‘.poftremoomnesfyllanimüitesqmadpauperfâteredatmun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^ \ nbsp;nbsp;nbsp;huiufmodidicebatqbuseosadhancrcmadhortarctur.. ^»«P=^^^„^^™Jquot;SemRomamomnibusrebus

\ nbsp;nbsp;nbsp;^fenatusnegligensfitieogjornnesresociofefintmutbe. M^^^g^ctiSdubitaueritis* Ma

\ nbsp;nbsp;nbsp;6timperiam omis terrarum contequeminvRunamecumatmacotratepu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fttfliwimûaudaâxa

\ nbsp;teumOindKnniwiM^ R«nmt«5Mpt‘««*»‘*«“’’«^ ttitew««»^

CONIVRATIO

duo foléthoies ad unâ ré comitandâ adhortari.ôf oé fcelus mimû faciût ut uidea6 Eo:ad eu locû îubicon filiûhûitcatilinaderep.occupâda. Proptereaxôucnercad hcc.i.cSuencre eoloniisSi municipiis. Interco lama amp;nbsp;municipiû hoc itereft.qa colonia df cû de nobili emtate ad ignobilc mittunf ciucs ut fi de Venetns mittcrenf dues ad hitâdâ uicétiâ.colôiaûenctoa:diceref'Vicétia.Sed municipiû é fi ex^bac ciuitateuicctis mitterenf eines ad hitâdû uenetias.ôi eflicerent eines uenctia^z.amp; uterenf ca dignitate q ntunt nobiies amp;nbsp;pa tncii pricipes Venc.hæc ciui.appellarctmuni cipiûuenctoÿ4. Paulooc.paulo iecretius: gjlu pra méoraui. Magis Ipes dna.îterguos credi tn c tuifle Publiu Crafludiuitc.qa dnatio cû ad bâc ré hortabat .n aut i q rei familiaritas cû dp ues efletialiq neceflitudo.i.aliq neceflâtas:ficut necenaria^ rc^ fuarû cogebatillos guos lupra méorauius. CaEtcß^;(upIusondIt:qûoeosoés allocutus c Cati.pcipuc eop^iquoru magis erat andacia nô mior erat iopia.dixit et fuiflc non^ nullos q potins dnatois Ipe g ulla neceflïtate co adi ad bâc cÔiurationé ie côtulifl'e.Nûcât dicit cos maxie Catilix fui fie q nobiliHimi crant molliter ateg magnifice uixerât qquærebâtali enasopcs.cufuæ nô fibi iuppeterét. Plerâque lu.ps raaior luuenû. Sed maxie no.oés ingt lu uencsfauebât catiliæamp;pcipue nobiies qbusK rcdditcâm; In ocio uel mol.amp;: 15 cupiebât ali gué regé q fuis cupiditatibus cocederet. Incer ta,p cer.g nô licebat übi^ luajibidie wuereicu' piebât nouitaté fieriiut ipû dn» rr^z cû catilia et ticcrenf. Bcllû gpa.dilcordiâmalebât qcôcor diâ. Nô ignaßi.t.c5fciücôfilii.côfcius qdé erat: lcd occulte nô aliq neceflïtate coaélusiicd dna/ tioncdclidcrâs, IpfiiCraiTo.^ Duftabatûindia uel i pôto aduerfus mitridaté- Voluifle :fuere qui crederét ipm Cralïû illius pô.iuidia duflus Crafluscupiebatpotétiâcatiliae tffïci magna: utlupioraligseét iciuitatePôpeio. Opes:eu-jufeû^ potétiâ fimul credebât illû côfilum :amp;.'c.

Pricipê tore;gjcredcbât fuis diuitus iter cô furatores pricipatûobtieiedimô côiuratiocô lecuta fuillet efli dû. ValuitTenfi côiuratio^ cefliflet. Antca.âtehâccôiurationé. In gbus cati.fue.nôdû tuerai côiuraf us priceps: fed loci us. Deqxôiuiatiôe. Defignati.i.crcati c5(u/ Ics.illi gdccôlules erât.Lucius Tul. amp;.M. Lepi. fed hi.l.P.Ant.amp;.P.Spllacreatierât:ut iuccede rentilliscûfemagratuabdicaflent. Ambitus: lex âbitüserat ut qcôtulatû ucl magratû quem piâ uel largitôibuscorrupto populo côfecuti ef icntapli punirent. Lcgibus:eiusâbitus. Pecu

niarûiqajjuinciâ pecunia cxpoliaflct.ilJedicc/ batur reus pccuniaru q puincu: cu magiftratu gercret pecüia (poliafle diceref. Prohitus pc, có.nanco reus magfatus cadidatus petere poterat.-dû lis amp;nbsp;ludiciû pedcret. Legitios di/xomitioç6iintci Jcgi ti'os dies q ex lege henf. Profitcn.rdare fuu nomé co q» reus erat.amp; reus qcült;5 petere magratu nequi bat. Eodé :tp? quo.P.Ant.amp; P.Sylla danati lut abitus amp;: Catilia pecuiaru repetudaru aceuCatusé. Nobilis patntiæ gétis.iteJIige fadiofus uulgo cl ptifiano df que ad rép.f.Pifoné. Inopia amp;c.qa fibi fua difplicebant ló aliéa appetebat. Mali mo.qa femp eófueuerat flagitiis amp;: facioribus fe dederc.óC ió c5fuctudine walaad répu.occupada icitabaf. Hocpif3e:catilia g repetuda^ n ^^fuerstaccofatus.Ant.gdanamsfaerat abitus: hoc faciebat ut iiurias iuas uidicarét. Circiter.i.circa i capitolio.cü féatus cos couccaflef cófules. Correp» rapticaptis.Fafci.ifignibuscófulü. Pifoné:quédixiaegeftateamp;audacia parana céad faciora. Ea re co.cxpio rata.i.q? ftruxiiTét côlulûcædé.Côfiliû cæ.decæde côfulû eo g,icapitolin n ucidet recognita. Ta peCra g?i terfcdli fuiHét cófules amp;nbsp;ps magna iéatus. Pro cu.an curiâ.Signo dato;quo ocs cocurrerct ad cædél’atrati^ eômifliT.SociiS:côiuratoribus.Poft cô.ex q urbs côdita fucrat.Dircit:dilTo!uit cofiliû-Ea res f.g ncâienerat

CATIUNAE

Pofte a Pifo.uidimus funins qûo res fieri nô pobiit co qgt;canllna propane fignu ante curia dare coiurato/ ribus cû armati hoies nondû couenifTentutac» ut côfiliû ilfud diffolutû fuiffet Pifo q eius coiuratSis pi leeps erat qftor minus Si i hifpan la pro ptore. Poftea.poftqdiflolutu écôûliûcóiuratiois.qa i tpeno cóucncrat armati cü catiima fignü dedit.Pifo.cius cóiuratiójs pricepst Citerioré hif.duplex é hifpania.f.hifpania cnra hibejiflumu qeitenor appellat .amp; hifpania ultra hibew q ulterior appel laf .bic at pifo i citcriore hit minus éptoptorexueg qftor ectiurbc.Proptorc:Io miffusadnitcte.M,Craflb:quicüïfcftüinimi optons. Adnitcteuthicfibi^mcii^ Quodjgt;qa. Inteftuxotrariua aducriuLn. Pó.cuius opes nimiû plufq adlet crefcere uidc bat. Neeg taméspro quis craffus nixus fuiffet ut ï quinoa mitteref .pifo tn fenatus nó cotra uolutaté lua cócefferat dnuitusxótra uolûtatc

(uâ. Fœ.pniriolû amp;nbsp;crudelé-Procul a repus re/ motûa rep.pôpeiùaquo aliqd pnittofumetue bat reip.potcna. ndej pópcii ultra opes ciuitas exercuineuidebafütatBrimebaf nepiculû ali qd reip.îferret.ln co:pifonc.Etiâ turn iâ tû ufcg co tpe. Erat formi.tîebaf Ôd lâ fibi aduerfariû pan uolebât. Quos duflabat quos ipfe duxït i exercitu luo. Iter faciésragmé exerdtus du cés in hifpaniâ occifus é- Süt.f.aliqui :q dicût eâm cædis tuiffc ^ nimis crudclitcr pifo îpabat hif-ôi PP earn crudclitaté cia interfeciffes EiuSt pifonis. lniufta:u).traiuftitiâ. Sugbia-i.arro gâtia. Crudclia.plcna crudelitatis. Barba/ Atilinaubi cos quos paulodtc mémo ros:hifpa-os.alii dicût nota tóffe crudeleimpi/ - - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;um piloi s cam qchantate popen: q milites ilh

raUl coucniffc uidetttametu eu lingue çgnaoti ^ quondâ fub pôpeio militauerât uolû lismultafæpcègcratitûîtc fore crc/ tate ipius pópen pifoné interfccerût. V eteres: desuniueriosappdlatccohoruriwabditam »fS“äeSÄ ptem ædiû feccffit; atcçtbioîpusatbitnsçcul Bviscâ popeu faâûfuiffe. Nunqhifpâos:hifp3 amotis orationébuiufmôi habuit.Ni uirtus fi ni ât nùq hoc lacmus cômilerât: ut iropatores

tu na rcs ccodiffettSpcs magna dommatiois ni ^ pifoné mteriieerét. ^ua imp.antea ppef-manibus fruffra fuiffetmeen ego p ignauiâiaut ergo arguit auàoritate p6peii eû fuiffe ut pifô Uanaigcwaiccrtanccrtis captare.Sedqa mm ^^j^^^^^^-^ mdidum. Superion coniura tisSi magnistépeftatibusuos cognoui tortes tione:cuiusprincepseratpifo. Tametfr.i.quiss fidofe» mihitco aius aufus é maximû ôipukher nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^ quosmfenatorii ordinis

timufacinusinopcdimul quiauobis cademeç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-^^ fingulos fæpe alloquutus fue/

inihibôamalacsintdlcxiiNâidcmucUcidcnol nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rata Intefore.î.inutihtate reifere.

IcicasrcsdcmùfirmaamidtiactScdego quæ Vniiierfosappe.alloquitimulomnes. Co 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hortan.f.uniuerlos. Inabditaptc.i.infecreta

ptem ne fuauerba pcipi poffentmifi ab iftis qfimul cû eo côueberât. Ibi in ea pte eoçt (ecreta. Arbitns.1. oibusexpullisptercosqfccûconfcnferât.Arbitri proprie dicûturqaUenærciqmuteftes mterfub Niu ueftra uirtus-ln hac oratione captat ben luolentiâ ab auditonbus: loadat.n.^s a lortitudinc atqj ndclitate captat.n.beniuolentiâareipa:fedpî(inuationé'.Nâcumréfceleratâaggreffuruslitdicit le faemus ficher timû atœ hôeftiffimü feduji eé. Nih ueftræ.Cepit beniuolentiâ ab auditonbus quo^z uittute K hdc bu datfidesôCfortitudoaî. Expeâatafa.foretiatis probata. NequaqfruftranecBegofiuosignauos Kuai âge nu holes eé cognofeeremus-ego nô reliqueré cer ta pro îcertis:ignauia uulgo^dr utlta de aîo. Vana ige niaüeuiaiôiicôftâtia. Sed qa lûultis magnis;ecce remp rexdicit.n.côiuratione qtmetare coepit tacius ma? ximûatqjpulcherrimüeê. Tépeftatibus;piculis:tépeftashoclocofignificatpiculû. Forustideleiqjc-forti tudic ôi tidclitatc ^ftâteseùiô maximû ad qtitaté:pulcherrimû ad qhtaté reterés;uult.n.n folu magnât fed ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;étfôeftQcchoc facinasqdicoepittut ifeqntibis oftédit fimul qa alias cônes affertCatilia cur bis iuuéibus

i côfiüisfueritdicitn.pterea uobiscôfifusfumtqanibilmihiutile cnetçpmtiofû^ nô ucbisquot^fit. Si? L mulqauifustantû ôttâhoneftü facinasaggredi.Nâidéuelletpterea tide maxima ucbisadbibunqaqj uo V bisutilcat(ççnitioÇûcftnibilqaoc^8Cobeamré(eqai€:ut iduelitisqâegotfedqàidcuelle atcg nolle tir/ i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ma elf amteitta rclinqiut utüobis bdé m iximâ adhioeâ.qbus eadem lût bona atqj mata q mtó effc uidc us.

CONIVRATIO

Agitaui c5ccpf. Accendifiadea quæ nobis fingulis aperun Vindicemustaflerimus nos metipfos. Na pôftq:amp; incipit oftendere guxnâ fit co^ futura conditio;nifi fe hberaucrit a portentia paucoi^ : K arguit a iufticia iuftum eft ot nos cû cæteris iufto lure efle uelimus:quia nobis fua fuperbia fupiores funt. Pauco^t-f* ciuiûromano^j losipoteftatc. Ditioncidominationé. Côceffinrcdadacftillis paucis.f. Regesqui multas prouincias habent tctrarchæ dicuntur qui guattuor prouinciis praefunt.ideft gui quattuor^uincuji habet imperiû. Eflciprocrant: PopuInfeili cet ciuitatc. Nationes fcilicet prouinciaijz ut

ratio italicamatio germanica :natio afiatica:

Penderepropendebantj Cæteri omnes Icilicet ftrenui amp;cj Fuimus uulg.reputati fui/ mus qïi uulgus ignobile. Obnoxiû fubiedi.

His:paucis potentibusj Formidini.-tcrro/ ri.Si reipu.fi refpu.fuû ius fuâcg poteftaté obtp neretrtubiedi his furaus quibus terrorem incu teremus. Potentia:quia fi donare uoluerint honores :aut fauorem: id iph pro fuo arbitrio faciunh Diuitrac.opes* Copiæ:quia donant honoresatcg diuitias.-quæ funt reipu.munera q bufeunqj ipli uoluerint. Pericula:fcilicet beb/ Jorum:quiacû bella populo Ro.inferûtur nos arma ^ reipu.defenfione capimus in qbus fæ/ pe trucidamur. Repulfas.f.dignitatû uel ma/ giftratuû.-quiafiuel côfulatûuclædilitaté peti/ Hius:repulfa nobis parata c* ludicia : condéna tiones:qa ambitus alu régi repetunda^ pœnas dederûn Aegeftaté quia ad extremü nos redi gunt ludicia nobis iferendoSi dignitates nobis negado. Quæ-f.piculaaudicia rcpulfas Siæge fiatem* Qyoufe^.ad guod tempus patiemini: qfi dicat ultcrius pati nuIIo mô debctis. Non ne emori:argumctû facit :arguit.n.ab honefto fi dua^ conditions fcilicet uel ftrenue mori:uel uituperofe uiuere potius eft rtrenue mori q ilia quæignauiamafit-rût: multo magis expergifei dcbcmus:eo gj mhil taie timendû nobis é: nam nobis uidoria parata dh Præftat.-melius eft.

Inhoncftâ:turpemamp; uituperofam. Alienæ fuperbiæihis qui potétiorcs funt amp;nbsp;jjpterea fu perbiflimi* Perdcdecusipuiperationc. Ve rû.n.uero fupenus uidiftisqûo argumentabaf etiâfimonendûfit potius eflepuirtutcm uitâ amittereqdifFerreutperdedecus porto amit taârujcueroargumentûfuûcorroborat dices

non mô uobis nô eft moriendû ueß^ etiâ mdoria nobis parata c in mâibus ^z. Ve^.n.fupius argutnétum üjpfit ab honefto;argumét3ba6n.a lufticïa q eft pars honcftnnûc argumetaf a tutoj-altera pte delibw^bo/ ms quæ tuta df:hæc aût diuidif m uim amp;dolû DoJo uti fe dicit catiIina côtra mcautos.-uf contra inferiores* V f^.n.uerorted pfefloÄ eft côplediue polîtûiratiftîmû eft apud oes idoneosigs fi qs in cpiftola ufus fus rit uema reprehélionis^fecfto carcrenôdcbct;Sed eft uerbûhiftoriographoiji.Prohdcû atep hoiuiwtli® nobis moriendû efle potius p uirtutem g mon per dedecusded no eft mone ndûquia uidloria lâ nobis para eft- Prohdeumamp;c.cxclamâtiseft. Proh deûatcghominûfidem.f.teftor.i.teflcfacio. Vigetuobis^^ muenes eftis. A nimus ualet uobis;qa excitati eftis i rebus gerendis m terficicdo hoîcs facra atq? fana fpolian do. Contra lUis.ecce prouidentia ponit iJIis.f.aduerfariis noftris. Annis atcç diuitiis. Nâ quia fenes funt K diuitcs côfequif imbellcs efle att^ imbccillos:nûc bæc duo folent hoi'es effœminare atcp moliores tedderci Annis: qa fenes fût. Diuitusiqua^ copia nimiâ habet qbus hoies folû negligétiores fûtdncœpto.-p inci perc.Reges ncgociûipfû. Expedict:pücietfine nfo Iaborc.Et.n.qs:Rurfus ad lufticia reditxûtuti partes mterpoluerît amp;nbsp;hôncfteict a forntudic argumentû facitidicit cnim ftrenuû hoicm ifta nullo mô pofte pati.

Cui uirilc ingeniû:qui naturaïc habent intelledm Supare.abûdare- Protundût q's ipfi ^digaJiter cofiv munt» Extruendo marnin xdificandis ædificiis in ipfo man.-qa fieu t fuperius didû eft m ipfo mari æditrt cia côdita fût. Montibuscoocquadistexplanandismôtibus;ut ibiædificia fàciât amœnitate plena. M neceflariasad uidû noftrû amp;ucftitû.Na hæcduo neceflanafunthof uicrtus.f.Kueftitus. Et nobisquis pût toilerarexonnuare. Côtinuc:iugiten Aedificareiduasautplurcsdomoscûunatâtûaegeât. Larcfa.Iarc

propne

CATILINAE

propric deus focj.appel!3tur:fed bic pro loco acapitur-uidehcct pro foculo ubi famiba flat. Tabulas pj/z Ûas:tabuiæ proprie dicuuturpidure in tabulisartificiofeformatac:quibusmaiorcs plurimum delcöaban/’ tun Signa (latins ucl marmorcas uel eburneas uel argenteas ucl aureas. Torcumatamafa torno fada ut font paters puJehemmæ cathcdræ:amp; aha huiufmodi. Vetera dirimunt.non cotenti maiorum aedifiens ea foloæquantalii ædificant. Vexantfreguenter uehunt:nam uexo frcquétatiuum efl de ucho: idem eft pro lacera. Virgilius:Dulychias uexafle rates. tabuias:figna torcumata emunt : uctera diru z Summa libidinc:fnmma luxuria amp;nbsp;foperflui unt:noualt;d,f,cant:Poftrcmoomn.busmo, gSaJÄSÄÄSS^SS peres fumus. Spcs multo afperior : quia effi/ ciemur pauperioresiad extremum enira per- z uenturi fumus. Qyin: pro ggt; non capefcite ré publicam:guonfamin medio pofita eft nullo defendente. Omnia præmia : Iibcrtatem: di uitias decus gloriam. Res tempus pericula 5i cætera cócludit per enumcrationem:quia bre/ uitcr enumerarisquæ fuperiusdiffufe dixerat uel quod intendit cócludit. Res mifera.T em pus opportunum. Pericula:guia fpes nobis af penor cft:ne in difenmina perueniamusmaio ra. Aegeftas: quia fumma neceflitas nobis eft

M3gnifiica:qux dixi. Vobifcom: quia co dem furorc|incitati cftis ad rempublieam cccu pandam: quo ego fum. Animus fcilicet ue/ fter. Poftquam accæpere. Vifum eft lupc/z rius quomodo adhortatus eft Catilina coniura tores ad rempublieam occupandam.Nunc au/ tem dicit quomodo fe habucrunt qui Catilmæ orationem audiucrant. Accæpere :intellc/z xcre ca quæ fupra dida font a Catilina. Omz ncsconiuratorcs. Qyibus abundemalaiqai abundant omnibus malis:ói inopia rei farm lia ris ftridi erant:amp; grande æs debebant: ne quo modo (olucrct ullafpes foppetebat. Super/z fluc:abunde plufg fatis. Scd neeg resudeft qui inopes crantnon fibi erant opes. Mala fpes:ni hil h3bebant:amp; nihil fpcrabant quod detenus eft. Magna merces: uidcbatur tamamp;fi loco mercedisponebantociumamp; quictem rcipu-z blicæ perturbare. Quietem Rempublieam: tranquillum 8^ociofumftatum ciuitatis. Ple. riep coniuratores. Quæ conditio belli foret : fi uitloreseuaferimus quænamnoftra eritcon/ ditio. Quæ præmia.quid præmii cofecutori fumusiex hoc quod in rempublieam arma ca- / pimus. Quod ubique : quibus nos periculis exponimusfpeùquibus autemuiribus fretitâ/

turn facinus aggrcdimun Turn Catilina.

Polliceri : ad id quod dixerat plærique coniuratorcs:quæ conditio belli foret: quæ præmia. Nouas ta/ ^bstadmirandas tabulas quæ poflidcbantura diuitibus:ficut apud autores comprehend! potcft:erant preciofe huiufmodi tabulae : in quibus artificiofe pingebantur imagines ære uel argento Ôt auro redimi // *» Profcriptionem locupletum: publicationem bonorum hominum diuitum : nam profcribere no/z nienciuis romnuus nomen cfus in tabula feriptum in publicum extollere:utquifque legere peflenôtqui/ tongue iegiflet iushabeb it in corpus etiam in bonailliusquiin tabula profcriptus erat. Profcriptio/ / nftnlocupietum:publicationem bonorum quæ poflidebantur a diu:tibus.' Magiftratus.primus K fum// mus tnagiftratus in urbe Roma eratconfulatus.fecundus magiftratus erat prætura: tertius ædilitas: quarz tribunatus plebis;quintus quæftura:fed cenfura erat inter maiores magiftraftus enumeranda. Sacerz dotiandeftfacerdotum beneficia amp;honoresnn quibus facerdotes honorati primo afliciebahtur. Alia omnia Sicætera.utputa aliénas ftuprareuxorcs:uirginesquas priusdilexcrant uiôlare. Fert:cupib Præ ’'Ijilt’dgtiodubique opisautfpeihaberct. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pifonemin citeriore Hifpahia.Superiusdixit

nunc Pifonem interfedumtlêd anteguam interficerctur hæc omnia fada funt» Adhuc:præterea dicebat.

CONIVRATIO

Forefoturum effe. Speraret Catilina hominé famili3rem:höminé ftbifamiliaritate coniumSu' 0 nibus necefletudinibusiomnibus neceffitatibus. Circûucntû obfefium. Neceflitudinibus:quia rem ' miliarem inopcmdomihabebanrnultü prætereaæsalienum debet qmulta nefandacommifitnagitiam mis cft apud omncs:qui omnes neceflitudines impulerat ipfum obfequi mihi ad quid fua opa uti uoluero-

Agendi.fcilicct ciuilis belli. Increpat bonos omnes:Nam mali femper infenfi lunt bonis.Vnumguero? foorumsnominatim appellabat omnes fuos no mine Lucii uarguntei paratus fis ut hæc ola fa/ ciasquæ mihi polbcitus es : amp;nbsp;tu publi. Antoni cum tu ilium mter fccifii animitui documenta maxima dcdifti. EgeHatis^nde in quanta ege ftatepoamp;tusfisfimelcqui uoluerisab hacege/ ftateexpediamtecgditiflimum breui faciam.

Cupiditatis fiiaedcis te amorem uirginis illius depenre alio modo confequi nó potes:nifi mc/ cum una reipublicacftatu perturbemus exteris foeiisadiuuantibus. Penculi:fistealieno ære altnflü'eflcimultas preterea cædes Si nefanda ftupra córnififfciSi mfi hæc coniuratio Fiat: pe/ nascriminis tuiefledaturumirelfquatur ergo ut próptus fisatqj paratus ad hac rem aggredié dam efTe non dubites. Atej ignominiæ non opus eft ut timcas famam bond amittere; adeo ent esinFamis:utiamconftetapud omnes infa mid tuam effe nÓ mediocrem. Multos uido/ riæ fyllans-uobis notum eft uiri fortiftimi qua turn pccuniæ confecuti faentis: tue cum uobis data fint bona eorum :quos bello uiciftis :ducc fylla.Ita fi hoc tempore uiri fuentis bono^ om nium uos dominos Facia- Ea fcilicct uidoria.

Alacres idert poftg uidet lætos Si promptes effe ad id agendum quod promiferant. Peti/ tionem fuam.Fcilicctconfulatusutfuffragiaue/ ftra fint mihi parata. Dimifit.'licentiauit: miE fionem dedit his qui conuenerant. Fuere ea

tcmpeftate:Nunc ponit quandam opinionem ut cü fupiorem habuifte orationé inter omnes qui aderant:lbi pateram uino plena fanguine p mixtocatilina:ut quemadmodu Fœdus uidima rum fanguine fanciri folemta ipfi fide aftnnge/ rentur fanguine humano fancita. Ea tempe/ ftatc.eotpequohæegefta funt. Orationem.- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..

quam fuperius uidiftis. Addiceret.aftringeret inde addidiaftridfi Populatorcs.Fautorcs SiconfcioS'U leeieris. In pateris pcrmixtü.InFundit patens uinû fanguine huanopmixtum. deinde circuntulit®®quot;^ execrando:ut ita fuus languis haunret fi non feciflent quæ proraiferant.qucmadmodü fanguine illumn^ minis haufiflent.Inde dicitur Catilina aperuifle Sic. Póft execrationem 8ic.poftmaledidioné qua exec lt;nbsp;tl funt multa mala in feipfosuertere fi nóeffedi effentfideliter eaquæpromiferât. In lólennibus wcnsiq folennia lacra folent Fieri cû Fœdus fancitur fanguine uidimæ. A peruiflc.manifeftaffej Atc^ co te Feciffe.Superius uidiftisquomodo humanü fanguinem iurciurando cum fe addicercntconiuratoresna ferunt:nunc dicit caulam cur execrationem illam inter fe fecerint.uidclicet ut huius fceleris roïcna!nanis u delioreseffent. Atque.dicitur. Eoideftadco. Didarefrequenterdicere execrationemillam- 50° ideft ut tanti facinoris ideftcóiurationis ucl cp fanguinem humanum haufiffent. Nonnulli.hanc habet opi monemq) fanguinem humanum pateris inlüfum hauferint:aliiautemfalfam effedicût:Ôihi erant quiuoie bant odium minui Ciceronis.quod pofteain ipfa ortum eft eo g? ciues Ro.interfici luffiffec contra feges.^

Atrocitate.crudclitate eorum qui mtcrfcdi fuerant.Nam fi hæc fcelera commiferant: minuetotur odiu Ciceronisgj eosintcrficiiufferat» Inuidiamin odium. Atrocitatefcelcrumgjdicerct mcruifle nuiur/ modi fceleratos ciues tale Si detenus fupplicium pendere eo q? tam atrurn fcelus comiferant: utpita huma« num fanguinem haurire.Nobis ea rcs.Nunc dicit Saluftius opinionem fua. Pro magnitudine.f.femtu rei magnitudmé. Parum compert3:parü explorata.Nam cum tanta eftet reimagnitudo profedo “let noz bis maifeda quaproptereóprehendi pot mendacem Si falfum effefn coniuratióe Catilinæ. Hand obloiz rummon ignobile. Coopcrtus oppreffus. Flagitiis.i.fceleribus na flagitium df uitium nagitione.i.repz henfioe dignü:fcu in uerbis fuerit feu in fadis fed ï fadis femp facinus dicif. Probri uitupii. Am^erant

CATILINAE

’P^erat. Accenditsincitauib Mandandumiadtradendom. M.Ciceroniquia folus ex omnibus ci ^'DUs romanis uidebatur idoneusiqui de pernitiotis ciuibus rempublicam eripere poftet guam Marcus Tu

1 quot;®:,8ieft maxima Cicæronis laus, qui unus ex omnibus uiftisfuen tadRcmpublicam rccoperandamidoz

1 quot;tus, Plæraquenobilitasmaior pars nobilium- Extuabat: ardebatôi fimolabatur odio:quia quodam l ^l'opopulutïiaculariamp;fordidari uidebatur. Cûcôfulatum newshomo:Nouushomo dicitur qui paulo 1 ^Wç ab infimo gradu ad fummum officium afeenderitmt tribunatus Si conlulatus ut Cicero tuit. nbsp;nbsp;Nam

1 pm nonnulli fabn ferrarü fuiffe filiam;fuit autem quod confiât ex municipio arpinati : unde diflus cft 1 pinas Ciceroifcd cum patre fimu’ peruenit in utbem Romam;6i ibi faflus eft ciuis;amp; cum i pfe prudety I ^^ftniul amp;eloquentiareteruffimuseademprinceps romanus euafit.ergo nouus erat. Scd ubi periculü: I '^ ^idem ante credebant confulatum macubri ft Cicero cum adeptus effetléd ubi periculum coniurazz ', '''’’’isaduenit-.oblitifuntinuidiæatquefuperbiæ. Poft fuere:pofthabita funt. Igitun fuperius oftendit 1 l?’'®?‘^o plxrique nobiles antea exiftimauerant pollui confulatum:(ï noui hommes quamuis egregii eu 1 ^ptituiftent;poftquam periculum omnes metuebant libcntcr Si prompte confulatum Marco Ciceroni 1 pdaueranticui côllegam adiunxerunt Caium Antonium : quod nunc dicit. nbsp;nbsp;Igituncrgo quando qui ƒ

1 p lara ob inuidiamhommesnobilesnolebant nóuoshominesconfulatum adipifci: Si intelligebant pc pum quod inftaretiomnes curabant patrocinium ciuitatis habere. nbsp;nbsp;Igitur : quia poftpofuerant inui

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuperbiam^ nbsp;nbsp;Habitis comitiis.ideft Congregationibus populi faflis ad creandos confulest

' AT*“’^^®’®itiama conSi itum-.co quodfimul net populusad magiftratum altqucm creandum: uel ndperagendum.8êin campo martioconueniebant:^ fignibcat comitium populi congregationemmel \ ^'^'^'cnisma^ifiratuumlocum 8i tempus ipfarumelcflionnm. Popularesfiatitorcs; Primonn 1 vmctpio. ConcuUeratimctuterrucrat. Neqjtamenxaeteriatmetuebantded Catilina tpagisincitabaf

CATILINAE

i ampolUcituSiSi cü co.L.Varguntcius fenator ^^

\ nbsp;nbsp;tóftituere ca noéte pauloft cum armatis nomi/ iur ationem ad exitum pducerc C^ilinamt (o/

, wbusIitutifaluututtimtioiteadCiccroncm-. ted e^X/ÄiVsSecH«

confuléui94 tantx dignitaris effe toUendum de

medio. Dubitattonibusi^dubitabStco^uléinterBcere^^^^^^

1 EqucsiqaequefttisorJniscwiserat. O^pctampollicrtus-.fefufcepm ün nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.^ ^^

1 conlulc. EanoaetquahxcaaafuerütaCatüinacumcomuratorib^pauiop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;introire-intta

1 aeintépeftahabitufueratcôüliû. SalutatüiquiauiÜUndigratia. Cotodete trucidare. Introireuntra

CONIVRATIO

teris oîa quæ pauerat.C.Mâlius; Cœpiffe:prius fecerat côuentus pnitioforû hoîum-nûc uero oes armis inftruxerat: ut iâ exercitû haberét.Ka.Noueb.ante fextû diem principii nouébris. Portéta amp;nbsp;prodigiaidiP ferentia eft inter porten tu amp;nbsp;prodigiû.Nam portentû diciturqfi porro tendens cft illud qa rem tutura 11 gnificatifed prodigua dicitur qïi pcul ad agendû: quod ré præfenté demôftrat: fit ftarim expiandu eft. Co ueduS:côgregationes hoîum fieri.f.capuæ in urbecâpana.lgitur quâdo guidé tôt fii tâta intenta reipu. gerebâtur:amp; côiuratiôes nô fold Romaeffed in oi ^uincia parabâtur.Martius rex:poft exactos reges iteitu

CATILINAE

amp; odtofum rcgiu nomen crat.Si nullij regiu nomen in urbe remaferat.fed Numae gua^Ja facra idituta erat quæ a regi bus tmmo cclebrarenf.ergo ne uiderenfea numia tedi fi ab aliquo g rex no eét fibi facrificia fie/ tent Ko.coftituerét faeerdotiû cui q perant reges appellarenf .8^ facra eelebrarét ea quæ folebât fieri a regt bus anteg expdlerenf .Igifreges crât noie no at ptate.K hie Martius huic facerdotio perat cu Fefulis minus eet regio decorc. Creticus cognome é.amp; hic é pulcra^plepfis.amp; diöus é creticus ab euétu.eo g. creté deup cerat. Ea loca:uidelicct i Jucaos fit in brutios.

Nam utereg.ôt quia poftet diccre aliquiscur mittebant priuatos hoies in hæc loca.Nône cô ueniétius erat mittere priorefimpatorcsfdicit g» impatores deuidis Ôt debeHatis^uîciis fui î / pediebanffalfisaccufatonbus ne triûpharétali quorû quis côtra ius amp;nbsp;lasoîa uenalia béant:g obré ad hæc loca mifTi nô funt. Vtricg.i.utcr/ lt;g impator.0: plurale ponit pro fingulari per fi guram fpnthefim. Impatores.f.Cn.Pompe.g indiâdebellauerat:deuicerat amp;cupidi fuarû re rum deferebant repub, Erat ad urbé.iû urbe, Calûnia:falfa aceufatiôe.inde calûniatorcs.

Mos:côfuetudo. Oîa honefta in hoîe:qui p fas 8t nefas uolebant confequi largitiôcs, Sed prætoresfuntmifti. Hifcg permiflum impera tores femp exerciti bus recedebantab urbero, fed ga ncceflitas pcncnli feftinationé optabats coceftum é ut exercitü: qucadmodu tépus ateg bellû fibi exigere uidcret. Pro tempore:pro qualitate temporis. Pro piculo fecundumexi gentia bellû Indicaflêtimanifeftaftet. Sefter tia:feftertiü genus é ponderfs quo utebanfRo raani. Seftertiü dicifquafi femis tertiü.dupon/ dius.n.amp; femis antiquum é feftertium: dupodi usueroa duobus póderibns didu eft. Podus é aüt unü afTipondnï aut eft unius libræ pondus: fegtor ergo ut feftertiü fit duarü Iibrarum cü di midia. Gladiatoriæ fami.i.qui gladiis dimica/ bantinludis. Diflribucrenf.i.oésillius fami bæ quæ gladiaturæ opa m dabant mitterenfex urbemunicipia.nâhuiufmôi hofes folèt facile ad guæ£5 facinora impcllf tó propter ægeftaté tu g? pa rui uitâ fuâ faccre folét. Pro opibus eu lufcjipro facultate uniufciiiufq; fccundô céfum Minorcs.f.gueftores Ôtædiles bis nodumis ufgiIiis.Quæ:guasres.fJ3fci'uiâamp;: læticiâ. Im mutatus;quia ftatus ciuitatis eft permotus. Ex fua:declarat guomodo fit mutata ciuitas. Repctedubito. Inuaûhinccffît aggrefTa c.Diu uturna guies:lôgû ocium. Feftinarcip feftina bant romani.i.cclcbrât. Trepidarc: pro trepi dabant: tepidatioe plena ciuitas erat. Cuigs quia nefciebâ an i'Ic e(Tet in coiuratiôibus gerere bcllœguia nefeiebât guo côfilio gererefnS a bello cefîabât Haberc pacé.nâ guis bellû nô gererent-tamé uidebât copias hoftiles aduerfus remp.paratas.guapropter paeem non habebant. Suo'mctu:fccundû naturalem metu. Nâ qui timidior erat maiora pericula inflate credebat. Mulieresiquænaturalitertimidiores funtguiri. Magnitudincreipu.adeâmagnitudinéimpe num Roma.afeéderatut multægenresfibi belluminferre auderet. Timorinfolitus;qto magis infolitus erattimontâto magis mulieres timebât. Inceflerati.guas muliercs timorinuaferat. Affli(ftare.i.crucia bant. Supplicesiipfæ mulicrcs.qdc fupplicâtisfignû. Miferemp miferebanTôtdiffert inter mifcror aris a mifereor reris.^ mjferor aris femp côftruitur cûaeeufatiuo ut hoc loco.ôt alibi eâm miferatus acerbams wifereor ât côftruifeûgtô uel dtô. Kogitare.f.deos pcibus ut uellét patriâ feruare. Pauere:pro pauebât. ideft tirnebâtSt^prie dixitnam pauere é fubito cafu trepidarc. Omiffistzeuma eft, Sibi patnæq^ diffi/ aduerfus coniurationéƒua. Lege plautiand eft lege Plautiüqui legcm tulit aduerfus coniuratores ut ipfi re Iponderét figs cóiuratóisaccufatus fuiffet oibus quæ fibi obiieerenf. Lucio plau.fcilicet tribuno'plæbis.

c u

CONIVR-ATIO

Poftremoidenicg detinebafne refpSderetur lege plautfa his critrubus quæ fibi obneiebant. fed tandécoi dus in fenatü uéit: Diflimuladi.diffimulare é tegere qd é:ficut catilïa q tegere uolebat côiuratæné qua P'i rauerat. Sicatiur.q’riforet^uocatuscóuitioqd' fibiMar.Ci.ïiufteobieciflet. Tû:cû in fenatü ueiflètcati Ima. Eius pntia:timés ne fua uitia atqjflagitia patribus cófcriptis icognita eént.óC ipGcatilïa^ polka pterf turopormnitasutipm Ciceronégrauiscófuleret. Luculétâ:lplédidâ Si magnified. Perutiléiqmultüfitart reipu.quae in maxio difcrimie uerlabafco tpe.

l^dpofteaiprimoqdem ea rccitauit cora , fenatonbosifed pöftea ea fcripta edidit ;ut oés legere poffent. Scdubiiftemoseratiutcu de aliqua re cÓfulédum eét unus iterrogaref:amp; ita (11e primus fniam fua diceret.deindc diefta fen/ tentia fedebat.poftea fecundus idé faciebat: SC oésilli per ordiné refpódebant eimde fedebat: ita Ciceroporata oratióe fedit. lIle.M.T.Ci. Ad oïa dixi q uenerat paratus.ut oia diffimula ret quæ fibi obiieerenf. Voce fup.i.oratione plena comiferatiois: Temere:inconfulte fine câ. Vitâinfti.bÔisinftitutionibusuitâ fuâ^ue xiffe ut de ipfo bona oîa fperarc poffent. Pa tricio nobiii.cuius ipfius catilmæ opus eße per utile fibi fore rép.prodi- Inglinusiperegnnus. Nâ inqirilinus ciuis dicitur qui de percgrina d / uiute)n aha urbé afcitus faerit ficut de arpino mumcipioiurbé ro.afdtusfuerat. M.T.Ci.ad hoc g» dixerat ciué effe pegrinû Cicerone: fed mihi magis placet ut Icgaf hó nouus. Adde/ rct:his iupradidis. Malediftaan cicerone. _ tObftreperexóclamabat.CCatilina Parricida: qui patna perdere uellet: Furibudusdurore plcnuslt; Agor:agi tor. Incendiu meâ.i.uos ruere faciâ-ôi ita odiü Si fcitationé :qna de rae fufcepiftis deponere cogâ eft tranflatio fum pta ab ædibus.nâ cd ædes acceuia fuerit G fuC// rit cotinuo incendiu extinguitur. Ibi:domi lue

Voluêsxogitas: Conlüli.Cfatfto que iter ' ficere parauerat. Munita:defenlam. Vigiliis cuftodiis nodurnis. Optimü fadutoptimum eftconfiliu. Exercitü.-Manin. Legionts:mifp tes.na legio continet fcx milu fexcétos amp;nbsp;fexa^ gintafex milites. Scriberétur:a romais caufa fupplédi fuos exercitus. Antecape :præuenire poccupaie. Vfunutilitatimultacófilia cómu/ nicare uolebat Malio.6lt;: pöftea decernere qua róne potifliraü gererét bellu. Node intempe fta:î media node-nox intépefta dicifmedia no dis ps quo tempore nihil geritur eo. tépore oc cifo.idco‘fine tépore effe uidef. quapropter in tempefta fine tempore dida eft. Manliana.-id eftmanlii.naamanliofit malianus liana num po(reffiuü.Sed ateg reccderct ex urbe cethego Létulo cóiurationis huius confeus^ Cactens: quorucaeteris g audaciores erant. Mandat, cómittit. Opes:uircs. Conffrmét:corrobo rent. Miturct;,pperct.feftinct.accedat. Cæ dem.f.fenatorum. Incendia.f. urbis. Alla faci.fcilicetrapinaiadulteria.ftupra.prolcriptionesciuiû. GerûtunfcilicetaCatilinaKetiamaconfuI« Ex fuo numero:cx hoibus fui exercitus. Martiû regcm:qui imperator erat in agro piceno. Rege facrojt facerdotes qui facnficuli regesappeUabantur. Deos:hoïes:haec é epiftola quamIcgatis mißt Manliusad Martin facroru regem:fed tuc erat impator. Per deos teftor: p deos SC hofes furamus. Neeg quo ahismt po^aliorû faluté impugnaremus:fed ut nos iniuria eripemus. Noftra.i.noftrn qui to. Mifcrizcalaitofi.

Egentcs:rebus oibus neceffarus carentes. Patriamota conftruöiondqa diccre foléus exps huius retSa^ luftius

CATILINAE

lufhns hoc loco aperte dixit expies patria fortûis amp;c. Earns ^ fortunaïqa infames habitifumus amp;nbsp;rebus nfis expoliati.Cuiq noftrû:n heuit ut eâm nf am diccremus apud iudicesd’atrirnonio aroinojamiflis rebus nfis.Nam patrimomû df ca pecuniaq a pâtre filiis tradifmn a patre patrimoniû eft appellatu. Sæpe maio resi^bat exéplis fe id petere a patribus qd fupiori tpe plæbi coceflu fuerat. Mifertixcee mixreot cu »nm uo. Decretisdéatus cóiultismadecretu St cófultüleatusidéfût.Opitulati fût fubuenetut. Hoc nouiuime nfa memoria hoc faÔû eft qd ille dxit.Na pro pter bella ciulia Marii Syllæ plebs Ro.adeo pc cüia exhaufta eratÄ ære alieno grauata ut toe neratoribus fatiffacere nS pofleUgit fcnators

blico pfoluerentur foenatOribusj Nouiffime pauloante. Ex eSmuni ære:cx ærario folutu.f. fœneratoribus. Omnibus bonis:cx uolutate oîumbonoKargentû quodfoiuinô poterata priuatishoibus. Sæpe ipfa:facit argumcntult

CONIVRATIO

CONIVRATIO

PrimophoquodgcflucintercatilindK Anto.côfulc. Aequ3m3u:æquomartc._ Cladcsipnicies. C lamitas:mifcria.' Cui:pro ut nô. Defcffis.f.uißonbus detnmentis belli laflis. Erâguibus:!âguidis uuirieri bus acceptis î bcllo. Extorqueret:uiauferret. Qui plus poÔet.fignificat aût magnû Pôpeiû ûoccralli^ quop4opesmaxiæerâtîurbeRo. Extracôiurationé:gcôiuratiôiscofeiinôerât. Ingbus.f.gcôiuratioi ignari ad catilinâ proficifcerenF. Qué«f.fuluiû Retraclû ex iti.domû reduélû. Necari:fuffocari fine uno indicio:eo a ad côiuratores patriæ le conferre uoIuifTet. Hifdé tpibus:nônulli extra côiurati nem profcdli funt îcaftra ad Catilinâ. Sicut ea

xitiojiicéti iut.ln his erat r uluius Icnatorisnu us que retraélü ex itiere parens necari dé tpibus Ro.Létulus ficut catilîa ptxecpe^^^ quoîcûlt;j moribus aut fortua nobis rebusid^ neos crcdebat:aut p fe:aut per alios folicitaban Nclt;j folü ciues;fcd cuiufcûlt;ÿ moi genus honii nu qdmö bcllo ufui foret.lgidP.Vmbréo ctf da negociü dat uti legatos allobrogü regrat ^^ fipoffit ïpellat ad focietaté belli: exilbmaspubu ce priuatîç aere aliéo oppreffos tpraetcrca $ “J turagés gaUica bcllicofa eét;facile cos ad talées filiüadduci poffe, Vmbrenus ^ î gaHiancgo^’ tus cratplærif(jprîcipibus cimtatunotus erat atqeos nouerat. Iraq fine mora ubipri^ûJ^quot;' gatosîforocôfpexiüpcûdlatus pauca deftatu ciuitatis amp;nbsp;qfi doles ciuscafürcqrcrcccpitqu« exitû tâtis malis fparét. Poflq illos uidetq^^^^ de auaritia magiftratuûtacculârc (captai qd in co auxiliinhil eét:miferüs fuis remédié morte expectare. At ego inqt uobis mô:fi uiri effe uul tis rône oftédâ.q tâta ifta mala effugiads. Hxc ubi dixit allo broges in maxima fpé adduâium brcnûorarc:utnii mifcrcretmihil tâafperujni hil ta difficile eé:qd nô cupidiffime faûuri cent dû ca tes ciuitatc ære alieno libcrarct.IUc eos m domû.D.Bruti pduxit:qd foroppinquerat ne q aliéa côfilü pp Séproniâ.Nâ tu brutus ab ro. abcrat.praeterca gabiniû arcefft quo maior au toritas fuo fermôi ineét:eo pnte côiurationem apit:noîat focios Recréa multos cuiufq gnis in noxios:quo legatis aîufamplior eét.Deidc cos poUicitos opam fuâ dômû mittit, S cd allobro^ ges diu î kerto habucre qdnâ côfilücapcrét.In altéra pte eratæsalicnûiftudium belli; magna merces î fpe uifforiæ. At î altéra maiores opes

CATILINAE

CONÏVRATIO

CONIVRATIO

CONIVR-ATIO

CONIVRATIO

CATILINAE

funtstandé laccdxmonü fuperaucrût atheniéfes quibus deuiflis triginta ptores crearût :q rcipu.adminiftr a tionemhaberentqpofteain totidétyranosuerfi funt. Traflarent-f-trigintauiri. Oibus muifum qodio totius ciuitatis erat pfequêdus. Indénatü.mn diâarâzanteqcaufæ didio darcf.SCüle indénatus dicebatur.

Eadcilicet re g, pcffimi eines 04 inuifi oés tollerenC Paulatimdenfim. Liantiaad eft qui firmato im/ perio lam fibi oia keere inteUexerunt. luxta bonos 64 malos.i.fine difcrimine bonos 84 malos interficie/ bant. Iuxta:xqualiter. Libidinofc:pro Iroidi ne 84 uoluntate iua.nam libido uoluntasdicif.

Ciuitasilacedsemoniorum. nbsp;nbsp;Op pre (Ta fer

uitutehoc eftfubiedla 84obnoxia bis triginta prætoribus. Stultae lætitiæ.quia ftulte lactata fuerat perpeffa eft panas. Noftra memoria nunc probat exemplis domefticis quod fupius propofuit.nota é ditcordia po.ro.quæ tuit ïter Syllam 84 Marium qui fauore prædidorum ci uiuna fadus eft conful 84 Syllam cü fuis cophei/ bus ex urbe pepulit.84 huius Marii partes fouc bat. Damalippus qdé romaufciuispditus:fed poftq Sylla recupatis uiribus in urbé rediit hue Damafippum :84 alios feditiofos ciucs interfici iQnit.04 hxc oia populus ro.laudabat :fed 84e.

Qyisnon faflum 84c.qua(i dicat: laudabant omnes. Noftra memoriatnoftra actatciquod memimffe poffumusSialios huiufmói feditio fosqui fecuti fuerant Marii partes. Sceleftoss fceleratosóCfadiofosquiconfpirauerat i rem/

Magnæ cladis initiumam afeditiofis 84 perdi/ tis ciuibus ad bonos 84 reipu.amantiffimos uel ftudiofos Sylla traftulit. Dabat opera.f.Sylla.

Vtis ro.ciuiS'.qpodederatiaut domum aut uiUamiaut uas aut ueftimétû. In nuero profcri ptorû.proferipti ciuescrant h :quicum nomi/ na eorum in foro expofita effent interfici po// terât a quocuep. nii:qbus mors damafippi 84c. ___________________________,i.qmorte damafippi tetati fuerat eadé morte J««^c^«l«««iiu««ct^inmMmfe e«^gXlSÄsäS.SÄamp; »liquid fallum pro ucro ercdi ubi hoc excmplo - ^c^ j-^y - j^^ites funt locupletati. Repleuit bet Gnatus decretum rnCnlorladium eduxerit: rpnlerec ulus d fatiarc. At^ego-.baecnonin

21icnainftituta:fimodoprobaerätimitatctur ^o^^y ____________

Atmaati^tclamilitariaa Samnitibus tinfignia cruesnecaretcótralegéetrafi feditioli fucrïtp ttiasiftratuum ab T ufeis pleraca fumplerunt» decretü fenatus tquia decreto fenatus ^oc fibi Poftréo quodubieçapudfoeios authoftestdo “™^^|^Xmp5cïc posent ^Ïo dur qui ktüuidebatur eufummoftudiodomi excque a^imperium peruencrit, Quis moderabttr iuis eubernabit uim*. 84 poteftate eiuscœfulis hoisperditt. Maiores noftrü pergit Cxfar faam orationem cxpedirc.ubi probate intendit non effe nouurn confilii^ M^Vor« no^ri qu^bac r épub.

' nbsp;nbsp;inuliUtafupplrciafuman€denoxiist84pbatc5fuetudinemaroru.dicit.n.Kc.Maror nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

'8te«we.^NoïCÓiiIü^tpropt«ealt;hoc«^ ftaba^uo minus nohac fupbia att^ arrogana induftr funt maiores nn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ hmnitibus-eodcm

gt; bauÄ. Quominus.i.utn5. ^roba^ptia. Atmaatt^tehipbatiUudexeg. genere armoiy utebanf româi quo famnites. Plserac^inlignia a tnfcis,uideli nbsp;nbsp;,.. r r„--,- hoftes id

. timcfefafces.^Vbi.i.inquocunq5loco. idoneutap^adconferuationemreipubto^^^^

'aMtutûtàbuiffcnt.ülicontinuofumcbantstimododijnuraimitationeuuuïnnMnrt. btudi . g

CONIVÎIATIO

CONIVRATIO

eft pulchra cóplexio aut timetraut fi no timet uanu eft eófihu fuûîuidelicct ^ per moniefpia difiribnanf.ti n3 timet nobis multo magis timedu cft:amp; hic latéter muit eu huiuscóiuratióis confciu effe* Eo magisitato ma gis. Refertjad rem ptinet. JMthi ateg.n.i.timcre mei ca Si caueftri. Statue.fniam tu lentis. Pro.c.certum hoc fitted exploratu uobis- Deceraudicare Si fentetia afferre* lili.f.catuSi cóplicibus fuis. Infirmionini/ becillior. Langucicerritorpefcerc ad uindiflameo^^qui cap blunt. Oéscatilina cum luis militibus guos In exercitu hét. Féroces ade. urbé ferocius inua

CATILINAE

batur hofti« qnxdiis îmortaJibus îmolarcnf.inde cofuctudo inoleuit ut fupplioû pceps ffgtificareb Vigi landopeurâdorcs. Agédo tradâdo. Cedunticueniût. SecordiæattgignauiaE.fecordiaeaiamp;iB^iæcor poristetradideris. Sût.l.diu In hoftexotra bofté. Egregiusadole(clt;s.cgrfgiiaîiuuenis^ Iramoderatx: fortinidinis.qaptermodûfortisfuit. Morte.i.capitalipœnaaffedusé. CsEtcraui.ideftpttnw_lceii»m oircliquitamodeftiflixniactpantesfuerît. Caeterazrehq. Diftathuiczut.f.ppreliquâ anteacta uitamnoc fcelusréîtti debet. Dhszuidclicet ne peieraret pdeos. Hoîbus.uidelicet ne hoies iniuriisani ! ccret. Iterûzfecundo. Nâqdegoac fidicerets eoK flagitia fatis nota fût nobis. Qyieuq? peu aliqd côlideratiSis hucrût. Mehercu-peccato locus eétzut peccari poffet fine exercitio rcipu. ut dimiffis côiuratoribus cxpimmi qta pniocs uobis îftaret. In faucibus ita.uidelicet i alpibus

In finuigremio. Videlicet parari ne eg co-

coniuratores in urbe (unt :qui cófilia noftra pa lam taciant Catilinæ. Quare ergo.-ecce nunc fniam fuâcôcludit. Nefario:fceleraton5dice^ do contra deoiü iura. Fadojquianefas perM/ netadeos.óicótradeos facit qpatrix noce re

otiïTifaiHxfuxCdiisauthoibufun^ullispc “™*“«^_______________

i^t. Ignofcite adolefcctix cethegi: niii iteru la j-onfeffi ina fpóte.na conuincimur argumentis tiliotCcparioloquariqbusfiquicqunqpcmi j^gjjjHçxpomafercf.nâlcxamp;itutduraq ruifletino cacóiilia dercpu«nabuiiient.r Olirc cótrarcpu.qcqpatrauiflentcapite punirent: li 'oo.P.C.Gmchaculepcaatolocuseffetfadc “«^^«S*SMv.

Fiterer uos ipfare corrigi: quonia mea ucroa j^^^^ ^^.ca.viii.de feueritate pntü 1 liberos, ^ôtemnitisifed undies circûucntifumus.Catili Brutus quotg gloria par romulozqaillc urbena ;

_ X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luns nnationc

^ egokaceko cüneftrioeSfifo^o^ “Ä?rSÄa“«o?ÄÄ tuciuiûrefpjmaxîapicolauenentlHicç idicio çjtqmdfecetintfenatoresporatacato ofone, Volturcii Si kgatorù allobroffû couich :côfcffi nbsp;nbsp;AffedtUperora» of one. O«^ «jîint;cædé:incédia:aliafœdaatlt;5 crud^afaci/ \^JJ^^“^^dmamp;Tdigreffionem faci’tin 1 tioraïciuespatrialt;jparauiffc;dc coicflisucuu qyooftenditquænam restuerit^aparuulou

1 detniifcftisrerücapitaliumoremaiorüfuppli norefpu-ro-adimpenutotiuso^^^

1 ( • tiUin fumedu.Poftqcato aficdit oes colulares P^ /^ydienti a maionbus.a Knatonbus. Do 'téftfenatus magna ps fniam eins laudanttuir mi in pace. Mariatcgter.bellotetreftriatque tuté ai ad cxlü ferunt. Alii alios in crêpâtes timi ^uali. Atundet^J^jer

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f Ouxrcs.tbcllo pacceggdts« raru3ni«p3ru3

üosuocat.Catodarusatlt;^magnusnetarncna ^^ Magisle.ho.duabusIcgioninusLuculli tas dccrctu fit ficuti iUe céfucrat. S 3 mihi mui/ contra mithridatem amp;nbsp;Tigranem pugnauin q lalcQétimuitaftaudiétiquæ populusro.domi in exercitu quinquagintaroiliahominum ha/ buifTc dicuniur.unde Ci.m oratiöne p Ärchö «tuit!xtjmartatlt;$tcrraprxdara laciora iccit: pQet3cumlucuUuniilaudarctutpopuliro.exet tondibuit attendeec qux res maxie tâta nego citus nó cü magna manu innnmerabiles arma ihau eu magnis Icgioibus noliiu contediuctco ^.^ ç^mp ro.elopuentia.Galli ufdé romanis bel/ Ruoucrâpuis copus bella gefta eu opulcntis rc has rebus fuperiores ex mer unt. Fmffe ate ro, eUsaàhoefxoe fottûx uiolétii tokiauiffc ideft(upioiesMrtoniais.Keftidoneusd« 1S • C U- M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dimodus.pcttuseftanteioanemuinute.i.pc/

weudiagexcosîgionaMn godlos anteromaos

CONîVRATIO

CONIVRATIO

tüta cruticomcatus abude müicipiaatqcoiôiæ patebunfimetu cefferimusteadé iHaaductfaii' ent.ne^ locus.nec^ aicus quifq tegen quem at manontexerint. Præterea milites non eadem bis amp;nbsp;illis necefficudo impendet:nofpt^ P^’ j) libertate:pro uita certaus.Illisfupctuacancu eft pro potentia paucorum pugnare quo auda

Po tui ft is nó null 1 Romæ amiÖls bonis alieas opes fpcftarc: qa ilia fœdaat^intolemd^ uidcbâtunhæcfeqdccreuiftis îChxc relinquc rc uultis audacia opus é: Néo nifi uiftor f pace beilu rautauit,Nâî fuga falutcfpcrare cum ar/ ma qbus corpus tegit ab hofte auerteris^ea uc ro demétia ê:fp i plio hifé maximûpiculûqma xime timct.audacia pro muro hétur: cum uos

CATILINAE

bmnc5mittipoCfcf.maxïo clamor ecu infeftis bgnisutti® cócuTtunf.pda omittütïgladiis res

CONIVRATIO

agitur.ueterâi priftîæ uirtutis méofes affîtet Î flarcuUi baud timidi rcfiftuntîmaxima ui «r// tatur. Interea Catilina cum expeditisinpuquot; ma acie uerfarj laborantibus fuccurrere. inUgt;' gros pro fauciis accerferetomnia prouiderc ; multum pugnarc: fæpc hoftem ferire: ftrenui militis amp;nbsp;boni imperatoris officia finiul exe// quebatur, Petreias ubiuidet Catilinam con^ tra:ac ratus erat magna ui contenderetcohorte prattoriam in medios hoff es induciueofg’per/ turbatos;at^ alios alibi refftentes inteffici^* , Deinde utruncp exlateribus caeteros aggf^/ tur. Manlius amp;nbsp;Fefulanus imprimis pugna/ tes cadunc. Poffquam fufas copias,fetj erim paucisreliffum uidet: Catilina memor gtoj^' ris:atque priffinæ fuæ dignitatis in conffr^^’®' mos hoftes incurrit;ibiquepugnans confod^' tur, Sed confefto praelio tune ueroccrao^^* quanta audadajquâtaue uis animifuller » ^^ erdtu Catilinae: Nam fere quem quif^P^K“^ do locum uiuus experat; eü amiffa anima wr/ pore tegebat. Pauefauté^quos medioscobors prxtoriosdifeceratipaulo diucrfius iacebant: f :d órnnes ramen aducrfs uulncnbus eonei^«^

ran f. Catilina ucro longe a fuis interhoftiuM caJauera repertus cft. Paululum ctiamlpif^^ ferocianigueanimi quahabucrat uiuusIuuP tu retinens.Poftreo ex omnicop^‘®^^ ^^^ liomcçî fùga quicquam ciuis îgenuusjcaptus eft: ica cunéli fus hoflium^ uitat iuxta peper/ ocrant; Ne^ tamen exercituspopuü Komani tetamaut incruentam uidonam aHeptusenî nam ftrenuiffimus quife^taut oceiJeratm ptS lio;autgrauicer uulncratus difeeflerat. Muin autem qui de caftris:uifendi aut rpohanaigra/ ria proceflerât, uoluétes hoftilia cadaueratamP cum aliùpars hofpitemiautcognatumrcpetic bant» Fuere item q ui inimicos üios cognolcc réfuta uaric per omn cm exercitum ktiaaimce rordudusiat^ gaudia agita ban tuf»

INIVGVRTINVM

loanncschryfoftotnus Bartholmco Soldo fratri falutcm.Dcdiopcram mi frater: Üt Saluftiidc hello lugurthino interpretationem inchoarcm:ut habcres quod amp;nbsp;utili// Ur legeres:amp;f commode doccres.Cum opus abfolucro: curabo iJlud ad te tranfmitterc Tuintcrcada opcram ut memoria teneas quae praecepea dederim tibicum a te difeede/ tem.ScoIafticos affiduo Audio atquc laborc profequere.eofj omni diligentia cuftodi: plurafcribcrcmmificelcritas nunenprohiberet. Vale. Ex monaftcrio fandti Leonardi quinto calen.Ianuarii.M.cccclxx.extra V eronam«

loannes chryfoAomus Bartholomco Soldo fratrifalutc. Mitto ad te expofi^ione w Salti Aium de bdJo lugurthino ficuti cram pollicitus:opus fummo laborc confcâ:ü* Q uainrcidcomaiorcAamelaborfufccptus.’^non folum fententiae rcflt;jipfae mihi lUcrunt cxplicandae.Scd ordo quoç uerborum multis in lods cA demon Aratus:ut Si lu ipfe melius intelligcrcs:amp; alios facilius doceres.Tu A SaluAium amp;nbsp;interpretationem attj expofiiioncm noAram diligenter intuitus fucris:adifum Îtelligentiae tlbi multas ad Us apertum cue cognoAcs.Tc rogo ut des opcram:ne tantus labor fru Ara a me fufee^ ptus.nc uc ex indu Aria mea ignauia tibi parta effe uidcatur. ^fi te hoc opcrc noAro dclcftatum efle intcllcxero:ad alia maiora aggrcdienda Audium meum cxcitabis. Q_uâ lum.n.tibiprodeAefcisicgo etiam quantum poffim intclligo«Ncmo cnim cA qui tc mi biin hac luce cariorfinuclcui plus ingeniummeumdefudare cupiam. Sed facte di// gnumpraeAcs:in quern taliaa fratre officia confcrantur«Cum epiAolam Icgcris Brixi/ am teconferes ad fanftum Saluatorem:amp;fratrem Stephaninum conucnies:cui opus tibi affignandum tradidi.Curabifj ut textumcorreftiffimum habcas:at^ ita legere: amp;nbsp;mco laborc proficcre incipias.Vale,amp;pafinum tuum cura diligenter, Vxorem caeteroC que meos nomine meo faluta. Datum Patauii.xv.calen.Iulias.M.cccclxx.

BELLVM

Commentaria Ioannis ChryfoGomi S oldi Brixiani in bellum logaithmuw*

Saluftius ciuis Romanus fenatorii ordini ; fuit.Hic primo fe ad rcmpublicam CJDquot; tuhu Js in ca aliquandiu uerfatus cft;pofl.ea cum ei in fenatuut tradit Acron a céfonbus obicvlum effeuq! hbertinarum fedator effet;tum illc non fe niatronarum: fedÜbcrtin^ rumlcétacorem effe teftatus cfl::atlt;yidco fcnaturepulfus eft:quod amp;nbsp;in principe nbsp;nbsp;*

Catilinarii:0^ in præfenti cxordio excufat.Dicit enim aliam fuiffe caufam: quamobt«^ feab adminifttationcrcipublica:rcmoucrct:^uidclicetuirtutihonos non darcturac ambino omnia uirtutis premia poffidcret» S cd reuera con flat Saluftium infamia dt-' ca foeminas laboraffe.Nam ut idem Acro refert in Fauflinæ Syllæ filiæ:ô^ Müôis uxo' ris adulceriodeprehenfusabipfoTitoAnio Miloncflagclüscæfus cR Igitur S«“quot; us ob eiufmodi flagitia a fenatu rcmotus:cum inteUigeret fibi ob tantam ignomwöM aditum ad honores penitus interclufum;omifla cura reipublicæ fc ad hiftoriam Kobe/ damcontulit. In qua rcitaclaruit:u£ omnibus qui hiftoriam fcripferunt;omnium ®® cio arrteponatur.Et quemadmodum apud græcos Thucidides Herodotum: cxterol^î qui hiftoriam fcripferuntmobilitatc amp;nbsp;artincio dicendi fuperauinSicapud latinofSaiu ‘ftms.Liuiumtcæterofcjhiftoricosfacilcuicit.Vnde Q_uintilianus Thucididi Sa!bi™ ' comparat:Liuium Herodoto.Porro tam in Thucydide ^i Saluftio mira breuitas^î^^' dam amp;nbsp;affeftata rcrum ubertas commédatur. Nam utertsitareturn frequentia d'fort eft;ut uerberum propc numerum fententiarum numéro confequatur: Genus autedf cendi preflum amp;nbsp;nitidum. amp;nbsp;omnino rebus magis q uer bis rcdundans. Ïn hoc auf opC' re bellum quod Romani cum lugurtha rege Numidiæ gefferunt conferibit. S^d ante ' præmittit exordium in quo C3ufam:utdiximus:oftedic:quaobrem fcab adminiftf3fio ne rdpublicae ad hiftoriam feribendam conrulitme forte ignauiæ daretunfi ud tedioh-borisjuel metu periculipotius q iufto iudicio animirempnb.reliquifte uiderctun Di^ cnim fic.C VM multa fint ftudia amp;nbsp;exercitia animi:quibus fumma laus amp;nbsp;darifado co^ parari poffit.VcIuticonfilio rcmpublicamregcrc:darcopcram litterisiStaliahu/ufmo/ di:Hoc tempore mihinon placuitpcradminiftrationcuireipub.Iaudem Ó^gfomcoW'' parare:quia uidebam hoc tempore imperia amp;: honores amp;nbsp;magiftratus daohoibosindF gnis:S^non uirtutepræditisdedambitionecorruptis. Etproptereaaliudnndium at^ aliud exercitium animi quærendum efTeputauinn quo laudem amp;nbsp;gloriamcopararepcf fem;Scd ex omnibus ftudiis quae cxercentur animo atepingenio uriliffimum uifumé hiftoriamfcriberc:S^memoriaemand3reresgcnas.Etideoadhoeftudiuni3tlt;pexcrcitl urn me contulijomifla cura rcipublicae.Sed uideamus quomodopaulatim ueniatadeX ponendam hanc caufamutq hunc fenfum cxplicandum.

IVGVRTINVM

ALSO Q^V’ER.ITVR.lniuQemqtntxhomines congueruntur de natura fua.'dicentes g» natn ra fua.lmnccilla fit amp;uiribus intirma:amp; breui tempore durct:amp; g» fortuna potius g coniiho re gatur.Sed male taaunfquificconqueruntur.Nam ego contranum cxißimo. Nihil emm eße puto maiusaut prxftabihus natura hominis.homocnimcundisanimantibuspracftat amp;nbsp;excel iit.Nam homo capax eft rationis:amp;.c.omnia animantia practcr hominem: carent ratióe.Eft au

tem ratio afpedos animi qoipcr fcipfumuC// rum non per corpos:intuetur. Et ratio eft : per qoamuerum:a falfo dilcernitun Et hac ratione carent extera animantia pratter hominem.

Falfo:ordo eft.genus humanum falfo guærï tor.i.conqueritur de natura fuaig imbccilla fei licet ipfa natura:ata xui breuis regatur potius forte g uirtute. f^lfo.i. falle. Eft aduerbium ideft iniufte. Genus humanum.i. homines.

Qgod imbedlla:ideft uiribus infirma. Ecce raulas guare hom nes conguerunf de natura fua.Tres luntcaufx.primam caufam efte dicub quia natura hominis infirma fit uiribus. Nam mulca font ammafia fortiora homimbus g turn ad oires:ut bos:lco: Óimuita _ii3.Secunda cao/ fam effe dicüt:quia natura hominis: breuis æta tis eft.Nam xtas hominis breu s admodum és pauci enim funt qui centefimum annum attin gant multi inter ipfaintantiæ primordia inte/ rcuntidenitj cômunis hominum natura: uix ie xagcfiraum annû attingit. Tertia caula guarc

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;congueruntur de natura lüa cft:guia dicunt ho wmemmagisregiSigubernaria fortunaga confilio:pröptereaquia dicunt hominem multis cafibus for ™næeflelubieâum:qui non poflunthumana ratione necgconfilioeuitan.Scd has omnes rationes infe// r'usconfutatiamp;easfoifasefle oftendit. Aeui ideftætatis;tpis. Foi te hoc eft fortuna.Sé eft cafusablanui nominatiuus eft tórs.Terentius:Quod fers feret fera. Qua uirtutc.i.cÔfilio amp;nbsp;ludicio ai Nam contra re ^Undo.Ordoeft.Nam reputando cótra netj inuemesaiiud maius neg? pftabil.us.f.ipfa natura hominis, etinagis Icilicet.inuenies induftna hominu deefle naturæ g uim aut tempus. Nam cótra:uere dico q ge/ quot;Ushominum faUoconqueritunquia econtrario exiftimando: nihii muenitur pflabilius humana natura, tt redditcaufam:quare dixu:^ genus humanu falfo congueritur.Et confutat eas rationes:,ppter quas ho Jftnes coqueruntur de natura lua.Dicit.n.fi diligenter inipicere uolumus:non uires aut tempus deeft natu •*’‘^ftrta:quiafijhominesuel entexercereanimusingenium:fatisuiribusfortes amp;ualidi gt;euidcrcntur:amp; ubi breuis uitac effe uidentur.Exercendo uirtutem animi Sd ingenii: imortalcs efficeren f:quia memoria eorurn nung periret li pracclarum ahqd monumentü ingenn lui reliquerent. Et certc trumeftqddicit.Ecceguis^juftmsipfefecundünaturam humana bieui tempore durauerit. tarnen ga Præclarum ingenii lui monumentü reliquit:memoria eius eterna manebit.Ethoc eft qddicit: Nam pro Contra reputando. .contraexiftimando.præftabilius.i.excellentius. Induftnâ.i.exercitattonéaî d '^n^e ”’ ^^^^™ refetf ad id qd dixit imbecilla:aut tempostad id gd dixit aeui breuis. bed dux. Or Offt-Kdanimus eft duxattj imperator uitac mortalium:qui.l.aius eft abunde pollens po tés amp;nbsp;daros ne S^get fortuna. Vbi.i.quâdogranatur.f.illeaiosad gloria uia uirtutis. Sed dux Ac fi diceret.lta guidera minesconguerunf dénaturafua:dicentesillamefleinfirmâ:amp; breuisactatis:amp;fortûæefle fubiedamj Oegooftenda illos falfu exiftimare:amp; inioftc congueii.ct hicincipit;cófutare opinioné cope: g exiftimat fcL®l“^™‘“f’$nawra hominis fit infirmât^ breuis ætatis g, fortuna potius qconfilio regaf. Dicit.n. j^ noniocompofituseftcxaiaSi corpore. Anima a deo eft,corpus a terra. Animus fioeaia dominari de ^'f™’*’^*^ igitur homo animü teneat corpon imperaoterntnecg permittat illó uinci amp;nbsp;peftun// te? ^corporis:fed illu ad uirtutes exerceat:fine dubio glatis uiribus potens erit:nclt;g a fortua 7 * '^ ’^^^^-^ c'^quot;æ®^ ^^s CCS geret:qua9^ memoria acterna erft;ut,cu iplc homo mortuus fucrit f tedP - eiosuiua t.Et ita oftedit quêadmodó hom poflit ætatem fuâ quae natura breuis eft: memoria Nä 9- **2^faßora q longiffimäfacere.amp;d dux.i.redor:quia animus regit corpus. Impcrator.i-dominus. hiur Ai'^^?’” • ^Δ*^ ^* ^cmit.unde ipfe Saluftius in Catili nario.ai imperio corpis feruitio magis uti adgln ^l'^^^^^^^^^^^^^^^belluis cörauneeft. Mortaliû.i.hoîum.Qai.cûinquitaîus tendit Cühbn?^ P^*^ ®‘® uirtutis:amp;tis potens eft:amp; uiribus ualetmecg fortuna indiget:cótra opinioné eo^cqui di/ kiiHp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*^o’”ims.i.homofitimbecillis:amp;a,fortunaregaf. Adgloriagloriaeftfrequenslamacum

fifm' ..^*^“'®*^-P“’™ “''*“^ Graftat.i.tendituadit 6igraftari uenit ab eogd eftgradiortSigrafta Marcello duó fignificat.aliqn graftari eft fopra modó feuire:aliquando fignficat ambt» nocloco. Potcns.i.ualens.f.uirtute;potcns.Cuiribus. Clatusmobilis. Neej fortuna eget:

COM.IO.CHÎLYSOSTOMI BR.ÏXIANI

quia animus prouidet fibi ca que funt neceffaria ad gloriam comparandam fine adminiculo K prælî ^^^ tunæ, Quippe.i.qua quæ.f.fortun3:uere dico qgt; animus non indiget fortuna.quia animus p le W» Si acquirit probitate SC mduftriamiôC alias bonas artes qbus tendit ad gloriâ guas res Fortuna nec nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j,

ncc tollere poteft. Bonas artes. 1.bonos mores SC uirtutes.nam artes in numéro plurali mores iignin ^ Sin captus.ordo eft:Scd infirmitas naturæ aceufatur.ôC quitj aurores tranfferût fuâ eulpam ad ncg

Vbi.i.quando.-uel poftq uires. tépus ÔC inge

nium defluxere per fecordiâ. Si animus captus prauis cupiditatibus eft peffundatus ad inertiâ

ÔC uoluptaté corporis u(us paulfper pernicio/ fa libidine. Sin captus.ita guidé animus fatis eft potes ÔCclarus megue Fortuna indigetguâ-do per uirtutem exercetur ad gloriam: impe.? rium retinens fupra corpus.Sed eft ecôtrario 4 Si animus uincatnr a uoluptatibus coi^is igna/ uiæ 8C libidini deditus. Cum homo ad fine ui/ tæ fuæ peruenerit;ætate confumpta in luxu Si jnertia:8C nihil præclarum ÔC memoria dignû in tota fua uitagefferit.continuo naturam cul/ pat humanamicum reuera nô naturam:fedui/ tiaculparedebeat. Captus: irretitus. Pra/ uis:peruerfis. Peffundatus cft.i.calcatus.

Adinertiam:pigritiam:ut nihil agereuelit me moria amp;nbsp;laude dignum. Voluptatcm corpo ris:ueluti ad iuxunam amp;nbsp;gulam.hiis enim uiti/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ifgligf”

is uigor animi eneruatur. Perniciofa :mala Ôi damnofa. Vbi per fecordia m.id eft îgnauiani ^A^tium tiam. Secordia proprie eft negligentia animi.inertia eft negligentia corporis.fecordia diflaqua» nbsp;nbsp;^^ a corde, Denuxcreidcft tranlicre. Natureinhrmitasaceufaturadcftculpatunguiadicunt quot;i ^me/ firmam effe amp;nbsp;imbecillam ut pati non poflît tôt laborcs.Nam cum uident in uita iua nihil pt^'*^»« pâti mona dignum geflifledicunt hoc eueniffe propter imbecillitatem.humanæ nature ;qux tôt non poteft. Atcçitaculpantnaturamxum potuifleipfosculparedeberent-qui fe totos uolüptâti““' j poris dederunt luxuriæ ateg ignauiæ icruierunt- Suarn guieg eulpam aurores ad négocia ^‘'‘^'’ trant/ eft aut cuIpam in na turam tran(ferunt:aut in aliguod aliud negociumxmn potius in fe ipfos calp^'^ y^ j „e ferre deberent- Culpam:fcilicet q nihil in in uita fua prxclarum amp;nbsp;memoria dignum gefl^r'quot;^y,n im / gociand eft ad res quæ in humana uita contingunt.Multaenim contingere poffunt homini^'^^l Jujj cpl pediunt:ne præclarum aliquid gercre poffit;ut xgntudo.iopia.Sed reuera feipfos poiius g ^'quot;3“ juptatibus pare deberent.quia animum uirtutibus cxcolcre noluerunnfed ilium prauis cupiditatibusiae “°j^reg^' corrumpi pcrmiferunt. Quod fi hominibus.Ordo eft:homines netg regerentur magis^^^”.*^naruin rent cafusÄ procédèrent eo magnitudinis ubi pro mortalibus fièrent æterni gloria:fi ^^ ^^gncplofa. return effet ipfis hominibus.quanto ftudio pctunt aliéna ac nihil prohutura ÓC multum e*^ ^ omo^° P®^ Docet quomodo poffint hommes facere ne regantur a fortunadcd ipfi regant fortunaifl'^ nbsp;nbsp;.^^ often' fint ex mortalibus immortales fieri non na tu ra: (cd æterni täte glonæ.Et ita perftat in proP^'J* Ijpcstato dat falfo hominesconqueri ggt; naturahumana fit brcuis.amp;ggt;a fortuna regatur. Dicit eninali»0 nbsp;nbsp;nbsp;^^fj, ftudio bonis artibus amp;nbsp;uirtutibus operam darent:quanto ftudio caduca ÔC nihil, protutura ^“^^.«pput pro öo non magis regerentur a Fortuna g ipfi infortunati regerent:ói ad ea magnitudinem P^*^“^”’ uidd'rtt mortalibus gloria immortales Fierent. Bonarum return. Omnino tria lunt genera b®”®*^ fi,jtitudolt; bonaanimi:bona corporis.bona fortunæ.Bonaammi funtuirtutes.uidclicet.-iuftitia.prudeotia.^ oblerus temperantia.Iuftitiaautem diuiditur in has partes.f.religionem.pietatrm.gratiam.uindication ‘jjjjgnili tiam ÖÓ ueritatem.Prudentiæ partes funt memoria.intelligentia.prouidentia. Partesforbtud’O ^. centi3.fidcntia.patientia.perfeuerantia. Temperantiacpartes.continentia.cIacmentia-nJO“^'“ ‘ßonacor uirtutesiearumcg partes bona animi dicuntur quæ ftabilia funtmee a poffidentepoffunt du«^* dilabun poris:fun t incolumitas.fanitas.uelocitas.uires.pulchritudo.0C hacc inftabilia funt.óC ^‘^^“/^r”z^t;fedj) ar/ tur.Bona uero Fortunae funt diuitiae.honorcs.dignitates. Et hacc quog? bonanequag ftabi 1’ ^ ggenif có' bitrio fortunae feruntur. Licet chriftiana religio fortunam tollat:amp; cunda nutu diuino ^^L^eJio qu^t' firmet.Dicit ergo Saluftius:Si hofes bona animi tanto ftudio ateg(ollicitudinequxterent^q t^r3 j^jj^na: runt bona corporisateg fortunae quæ funtcaduca ÓCinftabiliatprofcdo non magis r^^^I auïlont q ipfi regerent fortuna.6Cex mortalibusgloria æterni fierent. Bonarum:fcilicet bonatu ^^^j pirtutes quas fupra pofuimus. Aliena.i.extraneaa nobis ideft bona fortunæ.ficuti funt nbsp;nbsp;j-Äobfont* esterna dicuntur:quia funt extra nos. Ac nihil profiitura.’quæ nihil prodeffepoffunt.imo.P_ .’(jagte

Periculofa:quis nefcit diuitias multas faepe periculo 8C exitio fuiffe. Petunt;appetunt.quæ Ajj^anB gerentur magis acafibus.Caufa quare homincs putant naturam humanamcaiibus fortunae ^^^^^^ hæc c:ga feguunf ea bona guæ reuera fortüæ fubießa funt:Ûcuti funt diuitiæiquæ eu ab cis au

IVGVRTINVM

•whiram hutnanam fortune effe fubieflam.Sed feguantur bona animnfequantur uirtutesfquæ ab eis aufer H non poffunt-ói tune intdligentad qd eft ucrutmuiddicct naturam humanam cafibus fottunac non effe fu biedam. Et eo magnitudinis procederen tideft ad ei magnitudinem peruenirent- nbsp;nbsp;Gloria arterni-ubt iunt tnortales.eHicerentur imortalesmon quia non naorercntur:fed quia poft mortem faâa eorum uiuc z tent. Nam ati:Oordo ita res cunflx amp;nbsp;oia ftudia noftra feguütur;alia natura animralia naturam corpoz ris :uti pro ficut genus hûanû côpofitû é ex aia fiCcorpe. Nautiioftéditquomodo fieri pofz fit id quod dixit.f.ut hommes ex mortalibus: gloria imortales amp;nbsp;æterni fieri poifint. Oixit enim.Sicat homo copofitus eft ex aia Si corpo re.anima auté immortalis exorpus uero mor* talc:fic etia omnes res: Si omnia qux facimus: alia funtmortaliaialia uero immortalia. Morz talia funt ea quæ pertinent ad corpus: ficuti eft pulchritudosfiuitix.Nam ifta pertinét ad corz

ea quæ pertinent ad animum:fiue ad animam: ficuti funt ea quæ exercentur conblio prudent tia ÔC ihgcnio.óC hoc breuiter dicit;boDa animi immortalia funt:ficut ipfa anima:bona corpoz risKfortunefunt mortalia:ficuticorpus. bier go ex mortalibus immortales cffici cupimua fequamur bona animuK omittamus ac contez namus bona corporis Öi fortunæ:quia illa funt xterna SC imortalia:hæcucro mortalia Kcor ruptibilia. Studiacg omnia.i.omnia exercitia: omniaquæ facimus K exercemus. Ma ie/ quunturnaturamcorporisificuttfuntboacop _ a. c^-i..‘^^^,igt;v funt' mortalia oicorruptiz

• 1 nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;uiawijz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bilia ficuti corpus:aliafcquuntur naturam aniz

• ^i:amp;hæc funtbona animitquæ funt imortalia :ficut ipfa aia. ^S'^^^FÏÏgreStHilcnmd^^^

*jquüf natura corporis:amp;quæ funt illa quæ fequuwr naturam animi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bonorum corporismel fortuz ‘1'uitiæ.prætereauiscorporis:Kcæterahuiuimodiquæponuturinnum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-. Adhoc.i.prseterca. Mcquüturnaturamcorporis:quiafuntmortaliarficuticorpus:öibrcuitp p... nbsp;nbsp;’ fequunfnaturaaûôiî bilabunfxaduntatpereûtficuticorpus. Atingenii-.Nûcoftenditquac1-3^coperâphiæ.resgeftas

• 1 nbsp;nbsp;nbsp;Mortalia funt ficuti aia. ingenii egregia f^inoraa^bralaöaingeniidimn

Mandate mcoriæ.câs foréfes oratoria facultate tradlareÄ eas fenptts ac « nbsp;nbsp;nbsp;. . poftremo corpo Mrèpubli.hæc amp;nbsp;huiufmodi öclara’ingcnii ac uittutis opera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j -a crût eft initium:ac ft dicez tistordo eft.poftremo fic eft finis bonorum corons amp;nbsp;benontmitoitunæaa ^^^^^ ^^^^^ finemquia Liquid opuseft multa dicerezbona corporis Ôi fortunæ ficuti habent p . ^ ^.gj ^^ ^^^ aliquando ^u/ ««ceffe é ut oé quod orifaliquando moria€.6i oe quod crefcit ahquanao nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ^^^^ fimtliter. Aetemum 1 Mtur.Sed alia eft rS animizqa animus æternus eft.« proptcrea opera em» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^ ^.^^^_ ^^.^ animalicct feimus quod eft fine principio K finexficutieftdeus-.quincc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n;acaortaoccidunt:idcftoïa:qu3c 1 ^tm non habeatztamen habet principium:quia adeocreataeft. nbsp;nbsp;nbsp;^.-r-media uero produira fignificat 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nataaliquando moriütur.Et occido mediacorrepta fignificat mo nbsp;nbsp;♦ (.fgfcunt. Animus incorruptus 1 Mtetficiozpnmumacadozfecundumacxdocompofitumeft. Auc 4 nbsp;nbsp;j^j-^orhumaigeneris:quiaani I M eft incormptibilis amp;nbsp;imorta'is. Acternuszid eft qui finem P°” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ xncidos:Tros tyriafeg mihi nul Moamp;uirtute eius eufta gubernantur. Agitzideft regitzVirgiliusin p nbsp;nbsp;babere fignificat mteUigetcait ait Mifcrimine agetur:id eft regetur. Habetzid eft tenet Óiintelligit: nbsp;nbsp;^b^nune aio quod habemus inteUiz OonatusinTerentiumzQuodenimtenemuscorpo^habemuszqu j^ -y^^concluditdices:Curn hæc 6'tnus. Necbfehétzipfe animus non inteUigitur. Qgo.i.pr^pte q corporis habent: animo aute 'fifititreprehendcndi funt magnopere illùqui m uitalua tanturnoQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ multa ftudia: in quibus fi amm ^'^'ngemum incultum K inexercitatum relinquunt:cü multæ fin nbsp;nbsp;pQffent.óihoc eft quod dicit. Pra* , nbsp;^'agenium exercere uellcnt.fummam laudem K gloriam compar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ignauiam ætatem agunt: td eft witaszid eft peruerfitas. Corporis gaudiis.i.uoluptatibus. Per lux . enim eft melius aut maius mge Muuntluxuriaóêignauia. extetumzideftfedj Ampliuszideftmai •^ij^j^mjo comparator. Incultuzid/ •^’f^in naturahomimsiquia per exercitationemingeniifummaqux^rüa.ideftnegligcntiai Torpelccrej ^ft'gaauiainexercitarioe-.qanon exerccndoingcniótotpefcit. .^ j. ^ ad id quod lupradiximuszuideliz Marcefeerezeorrûpî. Sinótzpmittöt* Cu pferti tâ molwczpaulan oei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adh'ftotu ienbeda cotulenti

'retint ondat rónera confilii luizquarc omina cura K admimfttatioc t

PONIVRATIO

Tarn multæ ua nælt;g funt artes aûmulta.n.funt ftudia ac multæ artes in qbus amm 6^ cet ad gloria compandâ.ueluti dare opam philofophiæ in admîftratioe rcipu.iierfari .caufas roreks

ijiUorincoicooctc^oæ ocssneb jivHic^i^cio cxcrvcnc-cx ^ouölumdCidL*luuwcwiii^^v^nnnint ma. Paraf.i.eóparafSi acqritur. Verû ex hisartibusiupra generaliter docuit queadmodûhoiesF ad fummâ gloria peruenire fi uidelicct cotemnere uelint bona corpis Si for uâæ:amp; ample Ai bóa ai uw urtutesôdfi nôpatiantur animu amp;nbsp;ingenium fuum ocio Si ignauia torpefccre. præiernm eu muka lint fiudia ac multæ artesan quibus illud ualeât exercere. Nûc Ipcciahterad caufam fuâ defcenditutoftend^t anqna arte potiffimum Ingenium fuum exercere uoIuent.Dïcit enim: cij adminiftratio reipubhcæ una illarum amu fit m qbus fi animns SZ ingeniu exerceant lum ma gloria comparan poteft.Non placuit mihi hoe tempore i hac arte ingenium meum exer' cere.Si propterca me ad a ham ar tem atque ad aliud ftudium contulnuidchcet ad hiftora icri / bendam-quoniam inter cetera ftudia hoc ma xime unliflimûeft.memoriæ mandate res ge nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. uj ftas-Siita honefto noie fadum luu excufat.Nam cum propter flagitia fua turpiter a fenatu repalws®»® ftratione reipublicæ relinqucre coafhis fit dicit fe n5coaflum:fed iponte amp;nbsp;certo iudicio rempubliow / Jiqfleiquia uidehcet honores amp;nbsp;magiftratusdarentur non uirtutepræditis:fedambitione eorruphS-Ä decaularelidaRcpublicafeadhiftoriamicribcndamcontulifle. Verumexhis artibus. Mukk^u . fimt artes ai ex quibus fumma gloria coparaturded ex his artibus admiftratio Reipublicæ hoc tepok |^ nóuideturcécupicnda. Verumndeftfed, Magiftratus-officia publicautptura.ædifitas.tnbunaW\^,^ peria:ut erantconfules St proconfules.-ac etiam prætores.Nam erant prætores urbani amp;nbsp;grætorô P ^ ciarum. Hac tempeftate.i.hoc tempore. Qjjonum necguirtuti honos datur.reddit cam quak^û^^^ ftratio reipublicæ hoc tépore fibi non placeat.Dicit emm hoe tempore nemoperuirtutemadho'’'^ mf pirat.id eftnemo per uirtutem honores aflequi poteft.Et quia occurrebat lUud.Si non potes'o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* tuté honores adipifci.-adipifcare per fraudem St ambitionc ficut multi faciunt.Sed hoe quo® oftchdit no, îaeiendû.Dieft.nulli qui per latrocima amp;nbsp;uim Si fraude St ambitioné honores Ôt magiftratus magno periculo uerfantunualde enim penculofum eft uelle per uim patria regere ód rem pubica re ctiam fi dclida amp;nbsp;peccata corrigas.quia fi poftea return conditio muteturu'minent tibi hxemda ab« quorum delida cortcxifti.uidelicct cædcs.cxiliû.direptio bonorum tuorum.ôi aha huiufinodi ®^' ^Ly^ dehefta amp;nbsp;peccata non corngas dementia fumma eft uelle regere amp;nbsp;nihil profictre. C^omam neç ® honos datur.aut per uirtutem peruéitur ad honores Si magifl:ratris.aut per fraudem ÔC uim Ötambitio Sed hoc tempore per uirtutem non perueitunper fraude uero St ambitioné peruéitur quidc' ^^^‘'‘’^nos gno perlculo.Si hæc écaufa quare hoc tépore admîftratio reipublicæ mihi nô placet. Nc'î“quot;^^'mraxen datur.i.quia hoîbusuirtutepditis hoc téporenon dantur honores St magiftratus.ficutc5fuWt“^'P -‘j^j fura amp;ædilitas. Tribunatus.imperia.imperiû diciturpphe ptura Stcôfulatusquâdo aliqhis*”^’^pro/ titur cum officio publico St exercitu.ficuti quando Cælar miffus eft in galliascu quattuor kgiomD p confuhhicdicebaturcécum impio. VirtutKidefthoîuirtutepræditoStornato. NecgiIliq^'°“^P^‘^^ dem lus fuit utiqj tutnaut eo magis honefti fiint.i.neqj illi qui afiequûtur magiftratus St honores P^*'“ ^ * fraude St ambitioné funt tuti:quia in magno periculo uerlanf .St quomodo uerfantur in magno P^^‘ 35, Ipfefubditcam:quia penculofum ualde eft per uim patriam regere ucllc:ctiam fi poftis: St delida cor g / ficut mftum cft.Sed quare periculofum eft per uim patriam regere.quafi poftea ftatus return ®““ nbsp;nbsp;nbsp;^^ ,

oia mala imminent tibi ab his quorum dcbdla correxifti.St qui nolebant te regere.-Républica uidehe • des.exiliu.direptio bonorü tuona.St alia mala hisfimilia. Et hoc eft quod dicit. f’er fr3udé.i.per am * nem.per uim ambire eft blandiciis drcuuenire.Qui ergo per ambitioné magiftratus 'obtinere uoIcW^ pulum largitione pecuniarû St muneru corrûpebant.aliquandoconuiuia populo exhibe bât; St co ino rem populi fibi côciliabât. lus fuitnd eft poteftas publica fuit.id eft 1II1 qui magiftratu aftecuti (tintper dem. Vt^ï tuti nó funt tuti:qa in magno periculo uerfanf.St ftatim cam ipfc fubiügit. Aut eo.id dtp pter id:uidelicetquia affecuti fint magiftratu. Magis honeftifunt;id eft propter eumtnagifimtum:q per fraudé aftecuti funtmon funt magis honorati:quia magiftratus fic acquifitus non tam iIH$ nonon dedecorituel quidcm melius eft:non funt magis honefti.i.non funt magis boni.non funt honor homini uirtutem aut bonitatem addit. Nam quidem regere. Qyare dixi qp üK non funt tuu^ honoresaflequuntur per fraudem St uim. Quia penculofum eft peruim patriam rcgere’uelle. ttnM • quod dicit. Regere ui parentes.hoc quod dicit de parentibus: ideo dicit ut oftendat tam turpe elk F uim patriam regere udle.q etiam eft'et turpe:fi quis per uim parentes-patriameg fuarn regere uellet. dit ergo Saluftms turpe efte amp;nbsp;periculofum patriam Si parentes regere uelle per mm^ Nam quidemr gere patna Si parétes-Ordo eft.Na regere ui parentes aut patriS tamé eft ïportunuiqq poftis id.Si^iadv

IN IVGVEVTINVM

öa corrigas;pfertim cum oes mutationes rc^ portcdant cxdem:fugâ:8i alia hoftiliaj Quaqua id poffis.f. facere.aciidiceret:etiâfipoflispuimpatriâregere:ô£eiusdeliaacorrigere:taménô debes-.qa Si turpeeft amp;nbsp;periculofum. Inaportunû.i.incômodum K piculofumdmportunu quaft fine portu. Mare autem qd ca^ retportuualdeincômodumeft Ôipiculofum; Omnesre5imutationes:qafimuteturftatusrc^^tqut tui erâtiniraiciûreDu.oDtincât poftea principatunminent tibihæc mala:cædes;exilium:K alia huiufmoi mala.

Fugamideftexiliu. Ahacghoftiliaialiama/

amp;poffis:Kdcliaacorrigasttamenin,pottunu SSSTÂÏÂÂSÂ

eft: quum prxfertim omnes rcrum mutatiocs ß.^^ autem niti. Vide quid dicat. Velle regere «demfugan.al,a,hoM,aporu„tet=^^^^^ PJ™X\XÄ“ru™“ä ftvaautnitunec^aliudfe fangandotnih odium ^on^ffethaeceft fumma ftulticia.Ethoceft Querere extremæ demétiae eftmifi forte quem quoddicit. Fruftra autem niti. Ordo autem iahoncfta£lt;perniciofalib.dotenct:potentix ^SSÄÄSSS Vaucorü:dccus atqlibertatem gtatmean lua. 3ico-.nifi forte quem inhonefta K pemiciofa k

i nbsp;nbsp;Cxterum cxaliis negoeiis quaeïgenio exetcen/ bido tenet gratificari

tünnpnmismagnouluielt memona rcrum ^jq ixontendereutperuimregaspatriam-.K Scftarumicuius deuirtute qa multi dixcre pu/ „,^,^l proficere: nik acquirere odium : eft fum/ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 ««.rJofnlmtiatnaS ma {fulticia:ni(i forte aliquis fit iqiiicupiatgra/

to prætcreundumfimul ne per miolcntiam q ^„J^“e4dcte magiaratum fuü K honorem ac

\ txiftimctmcmctftudiummcülaudado exto kbertatem potentiæ pauco^. Odium quæ-tülarcpu,æt»tcmagcrclt;tanto t q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fatenetîdicoqeftextremædcmetiæ aliquem

, ûtneo nomen inertie imponant; Cer te quiz nbsp;nbsp;^ .^ ftuftratniii ülum que inhonefta.i.tur pis 24

\ UmaxTOidufttiauidcturialutare pkbera!

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;net- Potentiæ paucorum ueluti potctiæ Cæ

j nbsp;nbsp;fans amp;nbsp;Pompen qui répu.proarbitrioluoucrfabat.S^uftmsjnimflom^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;redderent Pompeiouel

Multi ergo ambitiok eranf.qui omnia pericula fu ^^ Decus-.honorem. Gratificari ; gratiam

• 1 nbsp;nbsp;Cæfari-.quoniam decus K libertaté fua i^l*?^^* nntmtim oaucorum nifilibettatem iuam Si decus po/ bcere. Quideftgratificarikbertatemfua K decus P^^ P^tentiapauco^d periculis exponeremt fe tentixpaucorumgratiscócedereiSikbertateacdecusfuumpro^ten ^^j^^^ ^^^^^^^

l e«g„losfaÄ. lt;:i««w««doeft.O^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te^Nunedi®

' ntgocns qux exercentur ingenio.Supra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i/ animo exercétunmaxime utile fibi uifum fit:

quemadmodü ex oibus akis artibus amp;nbsp;ftud«s:c^æ 'SSndüs K artibus.Multae enim funt artes animi qui-toteriamconferibete. Ex aliis negoens^eftexali^W^^^^

busgloria côpatatur:(icutifupradiximuS‘.dareoperamp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^j^^^^^j^.j^j.^-çjj^gjg,pu.qu3emihi hoc

hsttdäare forenfesbiftoriam coferibiereÄ raulta‘aha.« P S .^^^t ppterea me ad bant fenbeda con

, nbsp;nbsp;tempore no placehex oibusaliis artibus:naaxitne utms ui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;. ^æi^us entbæc res magnæ utiktati eft

1 nbsp;nbsp;tuli. In primis-.præcipue-.max'ie. Magno “f^''^'* _ ^ nbsp;nbsp;nbsp;^ ■ (Y^jj^s hoc intereft-.qa annales dicuntut eo^i

• 1 nbsp;nbsp;mihi. Memoria reçigeftarû.ideftbiftori^tnter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qæ^neitemporumquæueluidimusueluider

\ temporum quæ ætas noftra non nouit.biftoria eft ^ Ucenter confondit auftoritas: ut Virgilius.Et \, PQ^mmusdiaaa-rTOTOviSopotft.ideftauidendoft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ Cuiusdeoirtute.Noloinquitlauda

‘ i uacet annales noftrorumaudirelaborû.Annales p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„g uidcar per fupetbiamlaudareftudium

i nbsp;nbsp;tehiftoriamiquia multi feriptores earn 'andauerun . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multi dixerunt de uirtute cuius.ideft lUius t

1 nbsp;nbsp;üm.Ethoceftquoddicit.Ordoeft.putocffepereundum.q4 “g„et8cftudiûmeumj?et infolentta. Præ/ ', nbsp;nbsp;ftoriæzfimul ideft amp;nbsp;ne quis exiftimet;me extollcr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^ hiftoriætuidelicet qutilis fits nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ^ nbsp;nbsp;tetcûdum-.idéft tranfeundû feikeet effeme dicam _ q arroeans uidetur qui fada fualaudat. ^ ‘^ ^, ' Perinfolentiam:arrogantiam8êfnpctbia^amarroga«^^^

f^rio’eft.Atep ego credo fore.f.aliquosqui;impon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n5nallos:quiuocabunt ôtappeUabutim

^teui agerc setatemprocul a repu. CredoÇinqüiÙ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adhiftoriam fetibendam contait. A^etexta

* nbsp;nbsp;^ 'gnauumiqa fubtraxi me ab adminiftratione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ g^ tara rcipublicæ. Ubori

t^quot;t peu! a republica.ideftuiuere procul ab nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inertem uocabuntf Ambittoh'.quiblandts faluta

bendihiftoriam- Certe quibus.Scis qui étant tlkq nbsp;nbsp;^^^^^^j^^y^.ut qui per utrtute ad honores aÿi

tionihus fplendidifqîcôuiuns aurem populärem nbsp;nbsp;‘i accédant. Cette.Ordo cft.Ccrte.fubaudi iV

tare non poffunf.ad eos populo cortupto per ambit nbsp;.^^ (alutarc plebem-.ôt quam tem gvatamconuv

Himponent nomen incrti3cquibusuideturmaxini_ nbsp;nbsp;nbsp;^^^^.^^5.m^osiautoreshabcantin petition

Uiis. Salutare.Vulgo dicitucuifttare. Plæbemplæb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

BELLVM

hiagiftrafqû; Trèsordines erant Romar. Ordo'fenatonus.ordo eqacftris.ordo plebcius-Senâtuspro nunciâs regebatOrdo equeftns uedigalia Rcipu.admîftrabat.plcbs bclla gerebat.Ex his tribus orogt; ^ populusRoxonftabat. Etconuiuiis:pcrconuiuia.Solebantenimqad honoresinhiabant.amp;pa^°L, tiores erant ingentia conuima populo exhibere;ut hac’liberalitate (ibi huorc populi condliarét. yU®“ per omnes efiufo fumptu fccifle Cæfarem legimus. Grattam quærercigratiam fii fauorem acquirer •

Qui fl reput iuerint. Ordoeft: profefto illi

exiftimabuntmemutauifle ludidû animi ma amp;côuiuiisoratiamauærcre:O wur^’^®“^

rinnôiîquibus ego temporihus magiftr^ws adeptus lim;amp;' quales uiri idem affe^jui n^jUi’ uerintjamp; quæ genera hominum portai jena' turn peruenerit:profeâ:0 exiftimabût me ma gis merito q ignauia indicium animiinû®®^ uiffetmaiuf^ commodum ex ocio meelij ex a orum negociis reipublicæ uenturum.Nâfep^

contulifTcdi confiderare uoluerint iquibus ego temporibusfumadcptusmagiftratum.amp; qua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . g^

les uiri non potuerintaffequi ilium magiftratum.ôificonfiderabuntgue genera hoium peruencrinti natum.Nam hoc tempore ucnerunt in fenatum hoies (ordidi QC ignobiks gui maieftatem Senatu^’8quot;% Iitate lua polIuunt.Et propterea ego pati non potui aerfari in adminiftrationc reipublicæ cum uidere naturn eledura non ex nobilibus ôdapientibus ac præftantibusuiris-.fedexomni tece hominuwcow 'J xtumateg pollutum-Et ideo mutaui confilium amp;nbsp;ludiciû animi menut nollcm diutius uerfari *^®^jn one reipublicæ fed potlus hiftoriam confcribere.-præfcrtim guum ego lam pertünßiis eflena houpii republica cura magiftratum eftem aftecutus gnem (ummi amp;nbsp;præftantes uiri aflegui no pot“^’®^“'ji^ eftquoddicit. Quifircputauerint-ideftconliderauerint. Quibusego tcmponbusiuidelicetcu a^ luuenis effem. Magiftratum adeptus fum:hoc ideo dicit.guia polfetdicere aliquis o SaluftùTuideo”£ in adminiftrationc reipublicæ uerfariiguia nonlperas tepoftealiqucra magiftratum conicqui- Relpoae bæc non eft caufaiguia cum effem iuuenis cum magiftratum lum confecutus-quern fummi amp;nbsp;exceUetesuin aflequi nonpotuerunt.Nuncinhacætateiam maturamultoraagismepoffeaffcqui magiftraws lt;f*’^'^ licet. Quales uiruuidelicet præftantes SC excellentes. Idemdcilicet quod ego fum aflecutusîugt;‘i‘^''?r”^ lem magiftratum.Cicero ininuediua contra Saluftiumobiicitci gjquæftorôC prætorpreume«'” ^. ® expil.Kierit.ergo Saluftius hune magiftratum eft affccutus:quia prætor pronindam Africain ’^® a^5^ giftratum Saluftius lit affecutus non Icgimusifed intelligcre poftumus aligucm ex mîoribos jçpc Vtquæfturam.ædilitatem:uclfortaffccti3mpræturamiScdinhocnihiltemereafrirm3rous. Q^^?jg,5 rahominû.uideliccthoicsiordidiamp;ignobilesquinonerantdigni ut in Senatu admittercntur. y®æ mcnto.i.iufta de caufa. Ignauiâ.ideft propter ignauiæguia laboré fubterjugeré adminiftr3”‘’’^g^^j æmo ludiciû ai mei mutauiffe.utexiftimarc melius effe hiftoriâ conlcnbcrc gadmiftrare ref^- nbsp;nbsp;nbsp;J5forû g ' dû.i.maioré utilitaté. Ex ocio mco. Duplex eft ociûihoneftû ociu turpc ociû. Ociû hondru ^. (ubtrahuntfeairebusgerendisiamp;inaliquohonefto ftudioplunmum occupantunSicuti multi pn F temporibus fuisfccifle legunturquinequaguam fead Rempubl camconterebantifedfetotosaac ^^

piandatu rerumnaturam tradcbant.’Sicut Plato fccifle Icgitur:qui Rcmpublicam

turn tempus in philofophiaj confumpfit.Ocium turpe dicitur eorûqui laboré prorfus fugiûr= »æ’S , dcdûtinec ingeniû.nec corpus exercétes. Ex ocio meo.f.fcribendi hiftoriâ. Quâ exalio^”^S®^? ’ „^^ admiftrant.Ociü proprie eft illo^c qui ingeniû in aliquo ftudio contéplatiôis exercétut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ijo

tæ faciunt.Negociû eft 111054qui in rebus gerédis occupant :ut funt illi g in admiftiatiôe foro cas agunt:g bclla gcrût.ôC cætera huiu(môi faciût. Ex negocio.i.ex occupatiôe SC laboré admi reipub. Rcipublicæ.i.in répub. Nâ fæpe ego audiui.Rcddit rôné quare utihus fit hiftona feri miniftrare rcmpublicam.amp; hoc dicit. Hiftona eft imago quædam amp;nbsp;figura: atque pleura carum ^^ geftarumiquam uiri gloriæ cupidi intuentes acccndumur:amp; delideno quodam uchementi wmmiM nbsp;nbsp;•

ut ca tafla unitentun quæ in ipfa imagine hiftoriæ dcpida intuentur. Sicenim inguit: Audiw^ / turn Maximum ÔCPublium Scipionem Africanij:ôialiosclarosuirosfolitosdicereauideatqîue ,^^^ fibiacccndianimum guum imagines maiorum iuorum intuerentunguiainipfa ’^§'”n ^^ tantam ha' maiorum in corum animoccrncrenngue imitari atg^ infegui cupiebant-gj fi imago uel piciura bet uim ac uirtutem.ut animos intucntium uehementer accendat:guia in ip(a imagine quodamm nantfadailliusicuiusefTigiem intuentur:guanto magis hoc facit hiftoria.-guæmulto exprefliusguamftatua uelpiduranonfolumegregiegcftaamp;faflarled etiam dida Si conlilia oc ani clarorum ateg excellentiumuirorumanteoculosponat.Nâ(æpe cgoaudiui.Vcrcdicoitjmaiuscom _ dû uenturû eft in républicâ ex ocio mco feribendi hiftoriâ g ex aliorum ncgoc/o:quia animi n^inua duntur per hiftoriam.Nam ^um legunt in hiftoriâ exceUentium turorum tada: accenduntur a innam an:roi

INIVGVRTINVM

animée omm:ut fmitentur ca faâa qnæ îegunt.Sic cnim audiui Quintu Maximum amp;.P.Scipioncm folere œccre:g) co^ammi magnopere accenderentf xum exccllcntium uiro^e imagines intuerentunga tune in

ïllorum imitarentur.qjfi per imaginem uel pifluram tantopere accenduntur animi:quanto niagisacccndentur per hiftoriam:quaeeftimago multoexpreffioratlt;g politior.Nam imagouel piflurata ... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tummodocxprimitcörporiseffigiem.Sedhi/

audiui Cgo.Q_»Maximutn.P»Scipioncm Præ ßoria expnmit cffigiem animi:confilii mentis tereaduitatis noftræ prxclaros uiros folitos: «habims.Vt Cicero proarchia.poeta. Ancu « 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftatuas Si imagines no animorum fimalachra

Ita dicere quurn imagines maiorum intucren/ fed corporum ftudiofe multi fummi homines tnr uchementiffîme fibi animum ad uirtutem • reliquerunt:confiliorum relinquere Si uirtutd noftrarumeffigiem nonnc multo malle debe musfummis ingeniis expreffamategpolitam.

Namfæpe.Ordoeft. Nam ego fæpe audiui Quintum Maximum: amp;nbsp;Publium Scipionera Si practerea præclaros uiros noftrac ciuitatis fo litos dicere ita:uidclicct:animum uehementini me accendi fibi ad uirtutc.-cum intuerétur ima gines maiorum. Etetiam dicere fcilicet ideft certemon illam ceram netg illam figuram ha// bere tâtam uim in fe fe.-fcd earn flâmâ crefeere in ptflore uiris cgregiis memoria rerum gefta rum neeg illam flammam.f.pnus fedanguir// tus eorum adequauerit famam atqg gloriam eo rum. Audiui fcilicet a maioribus natu. Qyid 'Hhoc ^ audiui/hoc quod fequitur.Quin.Maximu.hic eft qui Hannibalem iuueniliter exultante patien/ m füa uicibeuiusnó dimicare uincere fuit.De hoe Ennius unus qui nobiscunflando reftituit rem. P.Sci P’Oöem.hiceft qui Hanibalem praclio fudit ateg fugauit:^ Carthaginem tributariam po.Ro.fccit. Prætc ’■fa.i.præterhol Prseclaros uiros;ut Catonem fenem.Paulum Emi!ium:amp;: alios. Maiorum ideft anti/ quorum. Imagines uel ftatuas:uel pifluras. Ceram:ideftftatuamcerearaj Neegfiguramudeftpiflura Tantam:uim in fefe haberequiaanimi non accendebantur propter ftatuam illam uel pifluram:fed pro Pt^rmemoriamrerumgeftarumabeocuius imaginem intuebantun nbsp;Memoria:propter meraorim«

cam flammamùdeft earn cupiditatemallud defiderium. Sedariadeft c5primi:óó extingu^ceflare quie Itercj Scdarufciiicet illamHammam: ideft illam cupiditatem non prias conquiefcere amp;cefrarc:quirtus atequarct famam amp;nbsp;gloriam.ideft priufq uirtus pertingeret 8i perueniret ad æqualem gloriam. Atquiï ita quod maiores noftri uirtute conabantur maiorum fuorum gloriam adaequare.Sed econtrario homles ^'‘“’t.Nam non famam neeggloriamaut probitatem uel induftriam maibrum fuo / ^*”?^P^’^*^’tntias adacquarecontendunt. Atqui:ideftfedcerte. Contra: ideft eft contrariu. ^rdo^ Atqui contra:idcft econtrano.quis omnium eft exiftens his moribus qui non contendat cum fuis j^aioribus diuitiis amp;nbsp;fumptibus:non autem fcilicet probitate neeg induftria.hoc dicit:homines noftri tem# ^riscontendunt cum fuis maioribus cum diuitiisamp; fumptibus non cum probitate amp;nbsp;induftria : quiaco/ nanturfuperaremaioresfuosindiuitiisamp;fumpt busnon auteminuirtutibus. Quiseftomniumtquafi «gt;cat:ncmo eft:qui non faciat hoe. His moribus:ideft talibus moribus quales fcilicet funt mores noftri ftnporis. Diuitiis amp;nbsp;fumptibus:per höc duo uitia notatcontraria.auaritiamï amp;nbsp;prodigalitatem. Auari/ *”?ccumuland^s diuitiis. prodigalitatem in expendédis. Sumptibus:ideft expenfis: Probitate: id rü^*^*^* C^f^^t^^t'^ffteertet. Etiam homines.Carpit mores fui temporis:^ fupra quod luxu/ notauibnunc carpit ambitionem dicens. A ntea quod noui homines erant:qui nullis ma / mm luorum imaginibus adiuti propria uirtute honores afrequebâtur:nunc autem per latrocinia amp;nbsp;am/ ç.'°^^^^®^anequuntur:quaficlaritudo in magiftratibus fit:ac non potius tales fint magiftratusqualis eft nun ™’^® ^'^* ^°5 admimftrant. Et hoe eft quod dicit: Homines noui. Homines noui dicuntur qui Cifp ’’^’®F“™ fuorum nobilitate aut gloria fed propria uirtute ad honores accedunt: ficuti fuit Marius K ej-ak °T’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^“’ ““quot;^ glorta aut fama rerum geftarum claruiflent:fadi funt confulcs. alter fepti

bii«? æuiel.Hi nobilitatem non 3cceperunt:fed uirtute fibi pcpcmnt.Ergó noui homines dicutur igno inine°^’^^*^^quot;^*^i uirtute fibi nobilitatem amp;nbsp;gloriam acquirunt. Etiam homines noul.Ordo eft. Etiam ho anteiw^^*^’ nitutur ad imperia amp;nbsp;ad honores furtim ÖC per latrocinia potius q bonis 3rtibus:qui foliti crat perahi’*^^ noblitatem per uirtutem. Antcuenire nobilitatem:cum effent ignobilcs:uirtute nobiles fu// teueni .^ ’quot; petendis honoribus.Nunc autem non uirtute fed per ambitionem ad honores accédât. A n hnï(*rf^*’^^’“P^r?^* Purtim:8C per Iatrocinia:ideft per ambitionem:quiapopulü largitione pecu conÈlah^^*”^”^’ P^‘v.j””artibas:idcft bonis moribus K uirtutibus. Ad imperia :uidelicet ad « « prxturam.Nam ra duo magiftratus proprie dicuntur impcri..:quia bis fates concedunfCon

CÖMJO.CHRISOSTOMI BRYXIANI

pfit. Liberiustquia licenter carpfi mores ciui tatis.AItios:ideft longius. ProcciTi: progrefTus fum. Nunc ad ineoeptum redeo:ideft nunc reuertor ad,id quod inccperamiuidelicetut feribatfl po.ro.An.n.bclló Catilinae fcripfcrat:fcd digrefTuseratab inceptointerponés hocexordiu. Fiu^^Lj

ELLVM.Exordio præmifto rem ipfam aggreditur.Dicit fe fcripturum ede bellum lus romanos geflit cum iugurtha rege numidarum.Numidia eft pars africæ in q regnafif

b nbsp;nbsp;nbsp;niffa rex focius amp;nbsp;aicus populi romani.hic maftinifta tres habuit filios. Micipfam. M^na^^K

amp; Gu'uffam.Sed mortuo Manaftabale Si Gulufla:Micipfa folus regnum obtinuit:g Adbw’^J ^K Hfempfalcm fiIios ex fefc genuitlugurtham autem filium fratris fuimanaftabalisci^i’^^'• “. filium queMaftinifla auuspriuatum reifquerat;quia ex concubinanatuserat.Sed iugurtha bus multum ualcbatingenio maxime excellcnstmaior natu Aderbale amp;nbsp;hiempfale. Miapfa igi^f j^j, ne poft mo;té fuam iugurtha paruis libcris adherbale amp;nbsp;hiempfale exiftcntibus regnum fibiül“'‘f^ tuit eum obieöare pericul’S:ói co modo tentare fi quo modo iugurtha perire poflet.Cü i^'“’‘' manos’Numanriam ciuit3temHifpaniac:duce Scipione obfideret. Midpfa auxilia pedi^'J ^tennftd ad id bellum populo Romano mifit:quibus iugurth tm præfecit:fperans ilium in eo belle pö^’ '”^^ 5 Jonge aliter cuenit.Nam uirtus lugurthæin eo bello plurimü enituit;ac multa præclara nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï'Ljuu

Scipio iugurtham in contione laudatü:ac donis militaribus infigne donatum.-finito bello öpia » ® nbsp;nbsp;g^^^

mantia ad micipfam remifit cum Iitteris:in quibusuirtutem iugurtha: miris laudibus cxtollcbat^^ âum eft ut micipfa mutato confilio at^ animo:quem antea interire cupiebat:hunc maxime incow ^^ ucllet.Miapfa igitur iugurtham fibi in nliu adoptatói paulopoft moriens dbrtunas fuas omn« ac r S ipfum ei cum liberis eSmune reliquit: Mortuo micipfa cum tres rcguli:Adherbal Hiempf3l ’H? -1.^^^ gnum inter fe diuidcre conftituiflent:Loco amp;nbsp;tempore ad id faciendum conftituto:Iugurtba nbsp;nbsp;mp' ^^^

tu minorem per infidias inrcrfccit. Quo cxtindoicum ad occupadum uniuerfum regnum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rc//

contra Adherbalem exercitum paratiamp; prœlio fail o ilium uidfum fudit fugauitij. Adherbal *”^1^1 ex/ gno fpoliatus Roma uenitjexpofitac^ nefanda crudelitate iugurthæ in fe fratremeç fuum Hiempjj, tinöum a Senatu petitauxilium contra iHum.Senatusdecretum fft:ut mittantur decern nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;frient:

inter Adherbalem amp;nbsp;iugurtham diuiderent. Diuifo itaeg regno cum Icgati romani ex Annea dii ^^^^^^^^ rurfus iugurtha aniraum intendit ad occupandum regnum adherbalis.l gitur exercitucompae3f° ƒ æ, eins fnuadit. Adherbal neceflitatecoa(ftusamp; ipfe copias parat:amp; iugurthæ obuiam profidfow^ lio cômiflb iugurtha adhcrbalis exercitum fudit.atqi ipfum adherbale cum paucis equitibus in nbsp;nbsp;^^^^ ^

dum fugcrecópelht.lugurtha oppiduobfidet.interea Adherbal per Iitteras Senatum môet^ pcamplius tunæ fuæ fint pofitæ:regno fpoliatum a iugurtha effe. fame ac ferro ad extrema effe deducts, n obfidionem pofte fuftinerc.ingurtham décréta fcnatus paruifaccre petere ut fibi auxilium mitta in Senatu recitatis fuerunt qui cenferentftatim adherbal ifubueniendumefteiSf exercitum m ar nbsp;nbsp;^^^^

iugurtha efle mittendum.Sed refiftétibus amicis iugurthæ quos fibi pccuniis parauerat. n^* *1'” Legati ad. iugurtha mittutur qui uerbis Senatus cum ab meoepto defiftere cogèrent. 1 ugurtha ic^,

INIVGVRTINVM

lii?nr?h-2 .£ƒ? difeeffcre.Quo fado;il!i qui câ AderbaIc ttra oppidû obfidebâtur pfoadent chut oppidû nwiaMîtnn.7f ^'^^i^*^^° couitâpetat.Deditionc igf fada:iugurtha ftatim côtraFidem data Aderbalé ex/ rnfiil ni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^“ Romæ nunciata effenhgrauiter a fenatu fût habita.Igif.L. Calphumius Beftia

Semble nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;orra fugurtham mittif:a quo confol pecunia corruptus:turpiter cû eo feedus fecit: q rem

P puluit® romaus grauiter tuIit.Poft Calphurniû Albinus côful mittif côtra iugurthâ;a quo diu lu dificatiôibns tradusxû ei rex fpem deditionis faceret:tandé re infeda quia tempus comitiopc inftabat Româ rediit: Aulo fratre foo pro præ

tore rcliôto:quiexercitui5i^uinaæ præefletj

Hic feu belli côficiendi cupidustfeu uta rege pe cuniam acciperet:mé(e lanuario afpera hyeme exercitüextabernaculisin expeditioné uocat-lugurtha cognita imperitia eius uelut pamdus ad eum fupplices legatos mittit.Ipfe exercitü p

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loca faltuofa uelut fugicnsducit.AuIus hoc ma gisinfequitur. vbi lugurtha uidet fe traxiffe romanos in locû fibi cómödü ad pu^nandû:prælium cómittit: in quo romanos fondit ac fugatPoftero die cum AuI us Si lugurtha in colloquiu uemflentdoedus inter cos •h tactum eftmt oés romani incolumes fob iugum mittercntur:amp;l poft ut decem diebus extra Numidia de/ tfaerenhQuat cum Rorax nunciata eflent.-dolor ac timor cés inuaftt.Poft Auli fœdus:3i romani exerci^ nis lugamiMetclIo cSfoli prouincia Numidia per forum ucnit.Hoc optimi impatoris artibus ufos cum ex ftcitiJuiciofuperiorüducum licentia folutüaccepiffct:ad norma ueteris difciplinæ reduxit.Atcg ita iugur/ ‘natn aggreftus aliquotgrauibus prælüs opes eius attriuit. Poftremo.C.Manus poft Metellu confol créa/ «scu ei Numidia prouincia décréta efletfogurtha bello pfequens tandem illü ad extrema côpulit:^ perp » Qitionem fibi traditum in triumphum duxit.Hoc eft totius operis argumentu. Primum-quia magnum.» afperum Sc difficile- Varia«® uiflonatquia aliquando romani uicere:aliquâdo font uifli:ut iupra monftraui •nus-Ergo mng uidoria:quia aliquando uicerut romannaliquado lugurtha. Supbix nobilitatis obuiatü eft.amp;pecertaminaerant6tfeditionesintcrpatres.i.interfenatü Óiplebem:quiafenatus magna ex parte tunctaproarbitrio fuo gerebat-in hoc ergo bello plebs maxime nobilitati 6i patribus reftitit:ficuti infra ui nebitur.Nam magna pars nobilitatls'iugurthae fauebat contra honeftatemiqa ab eo pecunia acceperatiqd Websmolefte ferebat.Sedquomô plebs reftiterit nobilitati uidebif îfra.Nam.C.Mariû nouum homfoem ® ignobilena cótra fadione nobilitatis creauit.Et hïc primum fadiones in urbe roma pullulare ceperüt:qa tiuitas quodâmodo in duasptes diuifa eftmna fadio SC una pars crat nobiîiû:altcra pars plæbis.Nec hx par «s pnusdeftiterûtqtotaciuitasattçuniuerfa Italia uaftata eftÄ cede acfanguineciuiûrepleta eft. Con/ «tntioxertamen.l.partiu. Dinina ÖC humana cunda pmifcuit.Hoc ideo dicit:quia ex his partibus bcllu ci üilefoter MariüßcSyllanaortüefhdum plebs Mariu: nobilitas Syllamfibiduccmaftuminquo bello oia in tadiuina 8C humana uiolatafuntmec.n.Ieges hûanæ aut diuinæ in eo bello ualuerûnfed prout libido uido/ tiseratita heb«. Pcrmifcuit:pturb3uit. Eoej uecordiæproccffit.i.adeâinfaniâpuenit. Studiis ciuilibus.

«dionibus. Bellum atœuaftitas Italiæ fine faceret:non priusinquit partiûÔC fadionü certa menccliaœt q bello Si uaftitate finiref Italiæ.Nam tota Italia bello ciuili Marn K Syllæ iplicata eft- Qum ^^•’’Ï^côtentiopmifeuitcuda diuina amp;nbsp;humana.ôC proceflit.f.eacotentio eo ucrcordiæ: lit bellu ateg uaftitas Italiæ faceret fine ftudiis ci uilibus.i.fadionibus Si partibus ciuiû: quia no prius ceffauc rut partes Si fadioncs ciuitatis g finirenf bello Si uaftitate ac clade totius Italiæ. Sed priufq:Ordo. Sed ego répéta paucapriufqexpédia inftiûhuiufeemSirei. Quo.i.utoiafintmagisilluftriaad cognofeendumSi »nt magis fo apto. Sed prius. Ante(inquit)q incipiâ narrare bellû lugurthæ:pauca quæ antea gefta font ex ponamt oia clarius intelligâtur Si tacilius. Priufq expediâ initiû huiufecmodi rei.i.priufq exponam Si expli f^II* fogurthini. Pauca repetâ:pauca ante gefta narrabo Si exponâ. Nam repctcre:hoc loco nô t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;antedidâ replicar.-fed re.m antea geftam narrare.Quia bellum punicû fecûdum geftû eft an/ e benum lugurthinû. Illuftrioraxlariora. Bello punico fecundo.Ter romani cû carthaginenlibus bel /

punicû bellum confccit.Q_.LudatiusconfoI.Secundû Scipio Affricanus maior uido nanmbale;amp; carthagine tributaria fada populi roman i.Terciû Scipio Affricanus minor:deleta prorfos Si a^r ç^- • ^”®' ßcHo punico (ecûdo.Ordoeft.Mafliniffarcxnumidarû eft receptusin amiciciam rubiio Scîpione:cui poftea fuitcognomé Affricanusex uirtute:dicog» eft receptus in amiciciam bello pu ico lecundoiquo Hannibal dux Carthaginéfium maxime attriuerat opes Italiæ poft magnitudinem noîs oinani.ßc teceratfibdafTinifta multa pclara facinora rei militaris:ob quæ populus rmanus dedit dono re/ Biquaicuncgurbes amp;agros cæperat manu.uidiscarthaginenfibus Si capto Siphacenmpenû cuius magnu lift? r rt*™* ’” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bello punico fecundo.Primo punico bello finito.Qu.Ludacio Si.M.Mani//

paxearthaginenfibus annis.xl.data eft uiginti tribus annispoftfneeptum eft fecundum bel./ IK n ’'■‘^®’^uigelimofeptimoannofinitum.Hocautem ordincgeftumeft.Hannibal hamilcaris fili// hJi^^ mortem pat ris dux carthaginenfforn creatus quinto menfe poftqua a Carthagine difcefferat in nin/.ï'?^?’^”** cimi.lxxx.millibus peditum.x.millibus equitum.Confules.P. Cornelius Si.T.Sempro / ter fc prouincias pactiti font.Comelio HifpaniatSempronio Sicilia cû Affrica forte euenit. Copias f Hi

COM.IO,CHR.YSOSTOMI BR.IXIANI

(ta inter fe diuiferunt.Scmpronio datæ funt Icgioncs dus que oflo milia militum

Ie Icgioncsquatcma milia militum h3bcbant.P0ft.ccc.equ1tcs.8d hic numerus ex romais crat. ^1 7^^^ populi ro.data funt fexdeeim milia peditü.cquites mille odingenti.naucs longe .cJxxcIoccs.«iXom reftribusmaritimifq^copiis in Siciliam profedus eft Semproniusubi fcliciter contra carthagincnie cauit.rii.nauibus captisicaeteris in fuga uerfis.Cornclio minores copie date funt.Legioncs due eu lu equitatu8dquattucrdecimmilibuspeditûcq/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, i i

tibus mille ducentis ex fociis. Cornelius.igitur fccundo: quo dux carthaginenflum hannib SÄ^StoXd« P°ft magnitudinemnominis RomaniI* p!ium,cômilTumeft;haud grande :fedatrox:in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oudTv

quo fuperiores romani fuerunt.cc.cxhoftibuscecideruntin eo plioex Romanis.clxi Secunauw^P_^ ,^, cinum flumen baud longe a Placentia plium ab Hannibale Ôi. Scipione comifTum eft cum omniewse p ' in quo hânibal fupior fuitgrauiter confule uulneratoqué e periculoliberauituirtus pubefcétis om ni^ ftca cognomen Africani fuit.Et cu.P.Cornelius Scipio uiribus amp;nbsp;numero copiaru hannibali par '’Pquot; nbsp;nbsp;j

luflu Senatus Sépronius relida Sicilia fe Scipioni cóiunxit;8e apud Trebia caftra locauit-ubi cum co”“ . ^ potins temeritate Sempronn renitente Scipione plium cum hannibale eflet commifTumungenu 0^ fugaticg funt romani.Dcinde cum alpcs hannibal tranfinefapud lacu tranfimenum Flaminio confute ( exercitu remanum plio faditin quopliocæfa funt romanorum.xy.milia decern milia fparfajugj'P g^j,, hetruriam diucrfis itineribus roma petiere:Tranflato deinde in Apulia bello apud cannas cofulibus ^^^ lio Pauloac Terentio Varrone hannibal pliocommiffo temeritate Terentii inuitocollegaac reniK*’ creitum romanü fufum ad internitionem occidit.ln hoe plio romanorum.xl.milia peditum ‘^z ) tes duo milia ducentiÄ tanta propcciuiû fociorumij parscæfi tradûtur.ln hisPaulus Emiliuseôlul e ^j hac dade ita res romana afflida eft;ut de fumma rei û prope defperatum fit.Cü Mago frater *'^quot;. ^fflé dus huius uidoriæ carthaginé minus de rebus a fratre geftis in italia apud fenatû loqueretundicitor illum fupra ducenta m!lia:fupra quinquaginta milia hoftiû caepifTe. Ad fidemdeinde tante fel'^^ «men lufTit in ueftibulo curiæ annules aureos:qui ut quidâ tradunt très modii cû dimidio foerunt. Vehor fama eft modiû non cxceftiflc.Hac uidoria multe Ciuitates ad cû defeceruntanter quas Capua eiuii t^ JentifTima.V’ario deindeeuentu cumMarcelloapudNoIâpugnauit.Sed tandcmarceUuseuW ^l^^mit' exiffet infidiis iuterceptus occidif .Dû in italia hæc ab hannibale gerunf.P,Cornelius Scipio in Aifl“ . titunibi Siphacé regem maffeffulorûquicûcarthaginéfibus fœdus hébat:adamicitiâ Romanon”^” pj MaiTefluIigens affmis mauris cft:in regionc hifpaniÆ maxime qua fita noua carthago cftifpertans:^^ doin hifpaniâ tranfit: Vbifeditio militarisortacomprimif'.Dcindecôpofitisrebushifpaniscîr“®'^™l,(, Maninina qui cû carthaginenfibus erat ad Scipioné uenitcûq? allogtur.gratias agit ci de fratrie ^’^upe? fo.Ex eo tempore affirmai earn fe quæfifle oecafionem quâ oblatam deorum beneficio no onu'^’^f* ^^^ rc fe illi:populoq] romano operam nauare:ita ut nco unus magis cnixe adiuuerit ré romanam-Lsw ^^ Scipio uidit:audiuitcg:cura caput rerum in oî hoftium eqtatu mafliniflam fcirct:fidc data: are^pf*^ , ^ ^^j^j talt;5amicitia maflinina digrediâpcrmiftuqi Scipionis populatur agrosuicinos:ne fine caufa cx erat incontinentem tranliiïe uideretur:ficcg Gadis rcdiit.Dcinde cû Romam Scipio rednft^^''^fj,fi3icafz extra urbem res a fc in hifpann geftasnarrafTetiquotoppida ex hoftibusui cacpiftehquotif'’^^^ .çfi..p.L fct:fenaiu miffourbem ingrefFus eft.fbtimcp fummo omnium confenfuanteannosconful err®^ .^ ^f^^ cinio Crafïo pontifice maximo;ftatimque ingcnti elafle atc^ exercitu in Siciliam traiecitipr^’^' ° o: in Si cam Lelio:ad quem predas ex agro inermi agentem maftiniflâ cum paucis equitibus uenit :qurntur cilia Scipioenndetun Cnm igitur hæc per Lclium Scipioni nunciata efTentiSf in alterutnannum ei p ^^^ gatum effet impcrium:cum exercitu in Aftricam traiecit. Ac primo Vticam ciuitatcm obfider^ P^^^iiatn thaginenfes Hafdrubalcm ex Hifpanfa accerfunt:ut patriæ prope circûfeffe opem ferat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tn

Haidrubalis filiam uxorem 3cceperat:orat ut Carthagini ut uniucrfæ affncæ fubueniat .HafdruW gmta milia peditum:tria milia cquitum confeciffet Siphaci feconiunxit:quf cxercitura nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sex/

lia pedi turn cum multocquitatu comparauer3t:quorum aduentu Scipio ab obfidione Vnex difc« ' ',.^^ todecimo anno belli punici:Scroilio Cepione amp;nbsp;Scruihogeminio confulibus: Scipioni P''‘’‘'^p^^'^pi-ßtu pcrium:donccin Africa debcllatum foret. Scipio igitur caftra Siphacis Ói Hafdrubalis linftrudo f ^.j nodurno tempore aggreffus incendit.Cæfa funt aut flammis confumpta quadraginta milllt;3 ^°'’”quot;^/j2n3 pta fupraquinque milliaundecimfenatoresnobiles Carthaginenfium centum odoagint3qu3ttuo^^fg^^ militaria capta. Carthaginenfes tanta cladeaccepta.rum quidagendum effetconfulerent: dec^^^.^ ercitum reparandum: Siphacemqueorandum nebelloabfifteret. Igitur nouo exercitu comp” ramros it ad triginta millia armatorum: amp;ipionfm ab Vticæ oppugnatione depellunt: commiffoque ’n _ P^^ magnos:fïcuocant:proelio poeni Numidæque funduntur Romauis. Ibi Siphax grauiter equonu dum obequitat fi aciem nutantem uftere pofïet:effufus in terram opprimitur:ac uiuus rapitn^ de Carthaginenfes coadi funt Hannibalera ex Italia reuocarci Cum igitur Hannibal in Aftrica ieciffctiaccontra Scipionem caftra löcaffetiduccs primo in colloquium uencrunt:fifortede pace ^ da inuicem conuenirent:cum de pace nihil agere potuiffent.uterque exercitum ad proeüum inftruit. utrinqj ad pugnam figno concurritunfumma ui utrineg pugnatum eft:tandem poem iiadnntu^car g

IN IVGVRTINVM

magnos apud Vticam affricæ ciuitatem ut lux pramonftrauimus. Régi donc dedit.S.Maffiniffc;refertLiuias;Scipionem; parta baleducccarthaginemùueamp;Siphacerege^ccptro Si corona at^ » amcouid urbium Si agri bello ac/ tiadf •. ac prüfen te exercitu regemappeU^e : poftea Senats ^deSuûÜs. Honefta îhonô// quiûuerant inaffrica Romanis Maffmiffc dono^tum eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quando uita Maffiniffe finita

nfica. Impcriumuitæqueeiusidetnhnÿuitquia fi«^™^™^^ Æodortusexconcubina^Maf td.Deinde i uidclicet poftmortem MaffiniffC' Is.lcilicet r*°l^® leeitime;fed exconcu// finiffaauus iugurthæ ; ipfum iugurtham priuatum rehquit -.quia ’'O^f Ptiamhlt;x tempore fit. Pri / bina.Nam quifunt illegitime natinon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^«iemedtotudete^q^ adui

üatum;uidclicctfine regnonon dcdit et partemabquamregm. toa _ ueftmim Èodem Ûum amp;nbsp;ueftitum ; traéiauit iugurtham ficuti filios propres ‘Ff'*“'® „ru- Adoleuit • idêft creuit. cultu-.ideftuiauetueftim. Habuif.idefttr^auit.

Pollens; ideft potens. Decora lacie; ideft pulchra: taaesdicitu P 4 .PP g, deliciis. nitutifccundum Donatum in Terentium. Validus-.ideftpoten • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ’ , Numidarum •.qma

Incrtix ; ideft ignauiæ corporis. Vti mos eft gentis üliig; ficut u_ j-. Currendo ; Venan / Numidæubiad adolôfcentiamucnerunf. exercent corpus; ^'^'*’“ * nbsp;nbsp;.^u nbsp;nbsp;'-{uetudohiftorico//

^0-Nam perhxcexercitiauirescorporisroborantut. Equitarc-.p q i-rniari-nroiaculaba/i lütneft-.utinf.nittïm posant frequenter pro prxteritoimperfeôomdicatim. lacu .p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z

to. Cumxqualibus;ideft(ocüs;ÔCcoæms;ideftquieiufdemxtau^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obérât

omnesanteiretideftCuperaret. Gloria;ideftfama;8tlaude.

Weodicit;quiafermcfcmpetuirtuticomeseftinuidia;fcdmiu2urthaalitcreraùNamquis ™““^“

• ^petatttitaméncmociinuidebaf.fedonanibuscaruseratiôCabomnibusaraabatür. Adn. c.i.prxietea

COM.IO,CHItYSOSTOMI BRÏXIANI

PIxraqg tépora idefl multa tempora.hoc eft multum téporis. Agere:pro agebatfd eH confumeb^t Fenre:pro feriebat^ hoe mrtuté Öi exercitationé iugurtha: oftédit qui nó dedit fe luxuria: Öi ignan» fed uirtutiSt excrcitationi corporis. Facere pro facie bat. Loqui pro loquebafinS oftétabat uirtuté flauer bis:fed cu multa faceret nihil de feipfo dicebat. Qyibus rebus Micipfa-ordo eft:Micipfa tamépinowsne heméter eonegociouoluebat multa cu fuoaio:poliqintelligit hoiem adolcfcenté magis acmagis cretof exada fuaaetate:amp; paruis liberis.f.exntibus té

6tfi ille Micipfa fuerat lætus in initio, quibus.i. illis rebus exiftimas uirtute iugurthac tore glo/ næ fuo regno :a principio M cipfa gaudebat : 3« iugurthe uirtus indies crefcebat credés Si exi ftimans iugurtham futurum glorie regno fuo: fed poftea time re coepit cum uideret illum ni/ miu crefcere. Timebat.n.nc fi ipfe morirct uel ét adhuc ipfo uiuéte iugurtha regnü occuparet qa filii fui Adherbal K hiempfal adhuc pui erat amp;nbsp;ipfeeratfencx. Quibus rcbus:uidelicet qa iugurtha ita fe dederat ad exercédas uires cor pons. Fore.i.futuru cc. Gloriac.i.ad gloria

Exaóla.i.finita.ga ia micipfa ad extrema fe-^ neduté uenerat. Paruis liberis.i.filiis luis : Ad berbale amp;nbsp;hiempfale^ Eonegocio.i.ea re ui/ delicet.qa crefcebat nimid uirtus Si potétia iu/ gurthe. Voluebat.i.agitabat.cófiderabat. Terrcbateum.Micipfa ló timebat: qauidebat natura hoium cé procliué Si cupida ad impiu. Na naturaliter holes magis cupidt impaf q fer uire.Etpptcrea tiebat ne fi m jriref :lugurtha capta occalióe filios fuos interficeret: ßC regnd ufurparet:ficuti etiâ fecit. Terrebat.i. pauefa ciebat. Mortalid.i.hoium. Auida.i.cupida. Et pccps.i.pron3^cliuis amp;nbsp;iclinata.qa naturali ter hó nitifexplere cupiditaté af fui. Oportu nitasa.occafio.f.terrebat. SueaEtatis.qa fenex erat. L!beroß^.I.flliop^ qa adhuc pui erant. Quacetia mediocres uiros fpepdæ trafuerfos agit opportunitasanqt facit: ut hi qui a natura ból funt fpe a'icu us córnodi data mali SC puer fi efficianCna fepe hoc euéire folet ut hó qui a natura bonus eft:oblata fibioccafióe ad aliqd' facinus ppetrâdû ducaûqd non feciffetncc ex cogitaflet nifi occalio fibi oblata eflet.amp; hoc é quoddicit. Quae.fcilicctópportunitas. E/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mo tiaramediocres.nonfoluramalosfedetiâmodérâtes8imofteflosj Speprædc.ideft fpeluthotcoram di. Tranfucrfos agit.i.peruertit Si peruerfos facit ut ex bonis malos faciat. Ad hoc.id Studia.i.fauor amp;nbsp;beniuolentia.quia Numide ocs miro quoda amore lugurtha'diligebant P*®?*? „„mj eius.öi ei fauebant. In iugurtha ideft erga amp;nbsp;in fauoré iugurthe. Ex quibus.f.ftudiis propter nuci nbsp;nbsp;nbsp;, darü in iugurtha Micipfa timebat ne fi iugurtha dolo uel ui interfccifletifeditioné populi c5tr3 le ue cócitaret.Ordo é:ex qbus anxius erat.f. Micipfa ncqua fedirioaut bellü oriref fi mterfeciflet tale uiru Talé uiru.f.iugurthâ ac fi diceret tâgratu oibus. Ne qua feditio.i.ne aliq difcordia .K fedino^prie ^z pull difcordia.neej.n.rede dicereffeditio ïter duos.amp; df feditio qü feorfü itio- Anxius ef^t-i-tieWt- ^^ ideft talibus. Circuuentus.i.circüdatus amp;: pflus.f.Micipfa. Acceptu popularibus.i.tâ g''^‘“.P°^]’anset lans diciffecudu Donatii in Teré.q a populo amatus é-ói hoe loco hanc fignificationé non het^o^ ^^^ dicifciuis.popularis humilis,popu!aris utlis.amp;:hæ fignificatióes hoc loco cóueniüt:ut popular!

minibus populi. Mau pröptus.i.ftrcnuus amp;nbsp;fortis mau. Obiedare.i.obiieere Ói exponerc. ƒ , nbsp;nbsp;nbsp;^ ^ qué aperte interficere nó audebat exponédo illu piculis faceret interire. Fortuna tétareXexpint ^* 11 aliquo mS iugurtha perire poftet. Numâtino.Numâtia cuitas é hifpaiae qua Scipio africanus mm obfeftam tande cœpit attjdeleuit. Ad hoc bellu Micipfa auxilia peditu amp;nbsp;equitü mifit populo roman j amicus erat amp;nbsp;focius populi româi.his igitur peditibus amp;nbsp;eqtibus quos mittebat in hifpaniâ midp la nbsp;nbsp;r pofuit iugurtha fperans iliü in eo bcllo pofte intcnre.-ucl dû uirtute fua oftentareuult:uel pp latuuia nbsp;nbsp;nbsp;*

Sxuitiaicrudelitatc. Occafurû.i.penturûmoriturum. Pracfecit.ppofuit R« longe aliter ac rat eucnit.ideft res multo aliter cuenit g putabat. Longe.i.ualdcj Aeproq* R3tuserat.i.putauc ,

IN IVGVRTINVM

quia ualcnt uiribus:temerarii fintÄ fe imi^uz

tesafperasp lugurthaagcrciiamicis habere: thagis magifffl cuindics awpkdiïQ^uippe cu ‘usnccjcófiliü netjineoeptu ullu fruftra cratt

i Wacccdcbatmunificctiaaïïingeniifolcrtia* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—

Q^uibusrcbuslugurtha multos ex romanis pierücgtimét:5ipropterca dixit ré effe i^ifficil/

• 1 nbsp;nbsp;nbsp;CbifimibarïamiciliacóiunXcratEatépcftatCÏ limæuthæcduoinunoinueniâturiqa côtraria \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vi funt Drouidentis amp;nbsp;tcmcrit3sfó£ duo cotrarift « 1 «xerdtunrofucreq plurcsnouitatq» nobilcs: „^nJ^ffuntftarefimulinuno fubieöo.una.n.

• 1 ^bus diuidx bono atep honefto potior es erat, g^ ea^é res nó pót effe alba fimul ói nigra. Igit 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quia iugurtha erat ftrenuus plio amp;nbsp;bonus conli | 110. Agcrc:proagebat:CermeoiadifficiliaKafpcraScipio per iugurtham faciebat. .A^^cä« pro ample ÄÄÄSSÄÄä teffioeftadditioÔiincrementû.- Munificentia.iaibfralitas:qaiugurthaliberalis^taf-

Eft autem induftria proprie uis quædam ingenii exercitata : cui contraria eft ignauia: idelt torpor ingenii

wnao Ingenium nun excrectuntea lorpoi v wuftuv»«*. xlt;u.vu» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;....!«.. -™ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nohiles «'is(ibi*fecetat amicos. Eatempeftate-.ideft co tempore. Nouiat^ nobilesudeft ignobiles « nooiies. Botemporeinquitmultifucrunt:tamnobilcsqignobiles:quiiugurttetnincitabant;diccntcstore.utipie totius numidiæ occuparet imperiumdi Micipfa patruus dus interiiffet. Et dicebant lugunham hoc tac^e ïITcqui poffeiquia in co magna uirtus erat-Si romae omnia ucndcbantunuidelicet prou-.nciæ^egna. a imz Vetia-Qui autem ita iugurtham incitabanterât homines faaiofi:auari:potcntes:8ihoceft qddicit. Lom/ tfutes^eftualde multi: Quibusdiuitiaebonohoneftoqipotiorcscranmdeftquibusdiuitiæcarioresmt ^honeftas 8: iuftida.Nam eiufmodi homin es propter diuitias iufticia 8i honeftate cÿata-.unumquodcb fa «ons perpetraffent. Bono K honcfto.i.utili « honefto.Nihil autem utile effe poteft qd lufticia uacat : fez tundum ftoicos K hoc Cicero traflatÄppterea diximus bonumdufficiam intclliguaut certe bono K ho/ *i«fto dixitutili K honefto fecundum Ciceronem qui in arte ucteri honeftatis duas partes effe dicif.hoclta km (implicem;8£honeftatemiunöa:honeffas fimplexdicitur quxappetimr ppter Ie: honeftas luntta dr

i 'Ïiïippeuf partfmppfc:partimproptcraliud.i.ptoptcrutilitatem:honcftasfimplcxcftuittus»hftau ui

1 kshabitus animbnaturx modo rationi confentaneus.hxc diuidif in iufticiam:prudentiam:ÓC Temperan tiamiiulhcia eft habitus animitcomuni utilitate conferuata (uam cuiegtribuens dignitatem •. prudenna eit knittibonarumSimalajiKutratucbfcientiaifortitudoeftconliderauperculorumfufceptiojK laborum ^muttUtatis ratione perpeffio: Temperantia eft rationis in libidinem atq^ in alios non rectos impetus

I ^nimi-.htma ÔC moderata dominatio-.he uirtutes in eas partes diuiduntur quas fupra nomiumus : quæ ad i f’mplicem pertinent honeftatem.honeftas autem iunöa eft quæ in fe honeftatishabet amp;nbsp;utintatis coudera 1 tionem-Suntemm malta quæ no scum dignitate:tumquoque fruöufuodiucuntutgloria:dignitas. Am'/ 1 pGtudoiamicitia gloria eft frequés de aliquo fama cd laude.Dignitas-.é alicuiushóefta-.ói honorebi uerecu 1 ^^ digna auöoiitas: Amplitudo é potétiæ aut maieftatisaut aliquajt copias magna abûdâtia. .Atnicitia c

GOMJO.CHRYSOSTOMI BMXÏANI

tjoluntis erga aligné rerum bonarûillius ipfius câgué diligitcû pari cius uolûtate. Bonüergo Saluftiusapj' pellat banc honeftaus ptem qua hét cû honeftate comunda côfidcrationé utilitatis.honcftû autem appel |at fuperioré iHam fimphcé parte honcftatis.Seddiuitiæ quas illi gui iugurtham accédebant bonoK hone^ ftocariorcs hébantmcgj (uperiorem illâmeqj hanc poftreroâ parte hôcftatis attingût. Potioresaxanore

Fadiofi:Fadbo df malorû hofum confpfratio. Domi potentes ;uidelicet Romæ. Apud fociosfociiP pull romani dicebantur qui erant cum po.Ro. confœderati.-ficutf erant latini: ficuti fuit Maf iinifla 5d Micipfa.Nâ quoticns po.Ro bellum gerebanfocü auxilia mittebant: amp;uiciflim fi fo eus bellum ab aliquo populo illatum effet. pogt; pu-Ro.eis auxilia mittebat: SC eos tuebatur. Clari:hoc eft lama infignes. Qua honerti.û q uirtute præditi.Clarus auté Si nobilis in bo/ nam Si in raalâ partem accipif. PoUicitâdo.i. ^mittendo. Accédebât.i.incitab3nt.f.dicêtes

Occidifret.i.mortuus effet Si interiret. nbsp;nbsp;In

jpi'oïSidicebantin ipio effe uirtutem. Rome oîa nenalia.i.romæ oîa ucndi:Si oîa effe uendi bilia fi dici poffet.Ecce occaliôes ad obtinendû impenû numidiæ. In te o iugurtha eft uirtus Si romæ oîa uendûtur.hoc aût ideo dicuut: qa iugurtha diccre potuiffet. Senatus populufque ro.non patieturfociosfuosuidelicetfilios Mi cipfæ regno fpoliarc.refpondét ad hoc. Tu oîa pecuniisobtinebis.Qyod et pofteafecit.uena lia dicunfquæ ad uendédû exponunf: a ueneo uenis.i.uendor. Sed poftqnumantia.acfidice ret:ita qdem hoîes corrupt! iugurtha incitabât Sed Scipioimpator aliter ipmadmonuit:guû deleta numâtia ipfum Si donatû Si laudatû do mum réifit.Ordo tftded.P.Scipioadducitin p tonû iugurtha donatû attg laudatû magnifiée pro concione.-poftq ipfe Scipio decre uit dimit tereauxilia.Si ipfe decreuit reuerti domû :dele ta numâtia. Deleta.i.excifa deftruda. Di/ mittere:uulgodicîtur licentiate. Auxilia:^/ pnedicunfcopias quæafoens mittunfin auxP Imm belli. Ipfe.f.Scipio. Reuerti domum.f. Româ. Donatû.f.donismilitaribus. Argue hudatum:guia miris laudibus S:ipio in concio ne uirtutem lugurtæhSi fada glius laudauit. Pro contiôe.i.in contione. Contio eft multitu

do populi nel exercitus conuocata. Praetorium dicitur tabernaculû imperatoris. Ibiœ feilicet in pton^ Coleret.i.leruaret:cuftodiret. Neu:ideft Si ne. Largiri:uel pecumam uel munus. lnfuefceret;conluc^ feeret. Periculofe.a paucis emi: quod multorum effet. Scipio feiebat Si ipfe :q, Ro.per pecuniair, dî «^ ' bant.Sed tamé monebat iugurtha ne pecunus fibi regnû parareucllet:quia cû pcriculo emitur a pauc^sqa eft cômune oium. Periculofc:(ubadi diccbatNam oîa pendent ab eo’quod dixit uionuinSi moerc nap^quot; tuit nifi dicendo. Periculole a paucis emi.Si dicebat Scipio:gi fi qs uclit emere a paucis hoîbus id qd”en æc oîbus:ualde periculole hoc facit.guia oés non patiunfquod pauci ucndant ea guae funteSia tam fibiqquot;^^^ ca uendunt. Si permanere uelletdubauditunSi dicebat.Scipio:inquit:dicebat ad iugurthæoIugurtha: feueraueris in uirtutibus Si gloriâ.Si regnû habcbis.Sed fi âte tps p largitionê pecuniarû impenû tiw P2t3' re uolueris pecunia tua Si tu ipfe peribis. Suis artibus.fuis moribus Si uirtutibus. Vltro.i.ét fi no quæ/ fieris. Venturû.f.effe. Propantius.i.fcftinâtius. Pergeret.i.tenderct:iretcafurû.i.ruiturû- Siclocutus.Lu bec inqt Scipio dixiffet iugurtha dimifit:8i ci litteras dédit guas Micipfac redderet. Earû.f.litteraru. lugur thae:hæcluitfnîalitterarû ScipioisadMicipfam. Longe.i.ualde. Sûmaope.i.fummaui. En:proECce. Virû.f.iugurthâ. Dignû;quia non dégénérât a moribus tuis Si aui fui Maflîniffæ. Igitur rexjCûiinqt rex per litteras’Scipiöis intellexiffet id gefatea per famâ cognouerat:mutauit aîum fuû.ut iugurtha maxie inco lumem ecuellet:gué pauloante interire cupiebat.Ordo é.lgitur rex.f.Micipfa:permotus.tum uirtute lugur thac: turn gratia mri: flexit animum fuum. Si eft aggreffus uinccre iugurtham beneficils. Et ftatim euWi adopt^uit .Si inftituit haeredem pariter cum fihis teftamento. iVbi:ideft poftguam iple rex cognouit.

IN IVGVRTINVM

fx litteris ipatoris ca cé itatqux accepat fama. Fama:p famS. Acccpat.i.andiuerat:ïtellexerat. Tum.i.par torn. Gratiauin.f.Scipionis:óiiiirtasiugurthemouiteü:84gratiaScipionis.qadcd fcripferat. FJexit.i.mii buit. Aggreffuseft.i.conatus eft;84 cepit. Eü adoptauit.i.filiu fecitSecundu Aulum geliü.cum extraneï fumunf in lord iibero^z:aut per ptórem tit:aut per popuIu.Quod per ptorem fit adoptatio dicitur.qd per populu:arrogatio.Ergo adoptar eft extraneum in locü liberorum fumere. Inftituit. ordinauit. Sed ipfe. fcilicetMicipfa.Cum Micipfa ad extremû diz em uitae uéiffet coram amicis 04 cognatis 84 ti/ liis,ppriis Aderbalcó4 hiempfaie/itacüiugur^ thalocutusé. Morbo:xgritudinc. Actatc.f.

feneflutej Confe(3us:cófumptus : maceratus Ade(re.i.ïminere:ordo eft Sed ipfe poft pau/x cos anos cófeöus morbo ateg actate df habuiG fe huiufcemói uerba cü iugurtha corâ amicis:84 cognatis:84itécora Adherbale 64 hiéfaletiliis fuis:cü intelligit finé uitæ adeffe fibi. Huiufcex modi ucrba.i.talia uerba.Eft at huiufeemodi in declinabile 64 generis omnisdicut illiufmodis

Aruum ego. In exordio huiusora tionis captat beniuolentiam Mici/ pfa a pfona fua:cum oftendit qualis fuerit in lugurtham. Sine fpe;fine opibus:qui3 Maffmiffa auus ut fu/ pra dixi lugurtham prïuatü reliquit:quia natus crat ex concubina. Si genuiffem:quado Mi/ cipfa iugurta paruü accepit in domu lui non/ / dû blios genuerat;84 ideo dicit : quando te puü quia femp me card habuiftiÄ no fetellifti opu nione mea.Et nöc captat beniuolentia a pfona auditorisa-apfona lugurthx: cüquoloquitur: 613 eius.Namutalia:eccecâmreddit:quare lu/ eurtha nô fcfellit opinioné luâ-.quia femp eum mtrificecoluitutpatré:84eius ho non nô defu it nâ Iugurtha magno bonori Miciplæfuit:tu aliis in rebus:tum pcipue in bello Numantino.

In hifpania nomé familiæ noftræ renouatu cft.Sicuti fupra môftrauimuSîMaftiniffa amici tiâcum Scipione côtraxit.Cum Scipioiple ex

i esTssasèasssrass^ ’«*gt;Poftrcmouiciftiinrtdiai^gk)ria.-qacftdifficilli^intcrmo^

gt; Â'E^?2quot;S1‘^L™F“KV“S^^^^^ ‘^Glona.i.uirtutc. Nûepoftâ

; ‘«»I«»ç«àS,pafen.toKaj|(»«gt;»«lt;ÿslt;gt;«^

' nbsp;nbsp;nbsp;Per hanc dcxterâîintelligimus Micipfâhæc dicentem dextera lugurthx apphendiffe. Hos dUbcos.u

• nbsp;jemonftratiue dixit oftendens Adherbalem K hiempfalem:q aderant. Genere ^ngninis :

^imMicipfa amp;pateriugurthxfrcseranti Benefidomeo.qatc ado^imSh^ JSifeiS Co ft«tt eorum es. Malisîmagis uelis- Non exercitus:!niæ generales Dulchernmæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

gtte.Uôparareacquirere, Auro.i.pccuniisa Parate.i.acquirere. Oftciowfficium dicitui^ito^tqS

; «honeftate facere debet pariuntunuel parantur.tacquirunf. C^'S auuMicipfa^r

COC Mere jfjtçnçjjt.^ fj regnuna incolume {eruare uolunfeconcordes fint.Et propofitio eft tahs. ^^

' 2f‘*“*’'columeferuareuultis:uos oporteteffe concordes:Kamoreconiunaostratiopropoüuonis e^ i ^amamicimagisqexercitusautpecuniæpræfidioregnifunt. Nemoa^inannaciot eftqfe^«fralt; 1 W« v Er go uos qui tiatres eftis oppor te tefie concordes’04 amorecomunótos. f'dunindeft udelem*

COM.IO.CHR.YSOSTOMI BRIXIANI

Imbccfllumnd eft infirmum» Boni eritis;id eft concordes amp;nbsp;unanimes. Maximæsfc.ilicetres/ Cxtc rum:ante hos fcilicet Adherbalem amp;nbsp;hiemfalem. Ante hos.i.magis q hos fcilicet decet. Oecetanquitut tu magis ghupronidcas ne inter uos difcordia oriatur:quia tu amp;^ætate amp;nbsp;iapientia antecedis cos- Naniin omni certamine-redditcaufam Ôi rationcm quarc lugurtham magis g adherbalem Si hiemfalem prouidegt; re deccat ne difcordia inter eos oriaf :qa fi inter uos difcordia Ô^ côtentio oriretur omnes tibi bâc culpâad/ feriberent amp;nbsp;attribuerentiquia tu es potentior S: propter actatem Ôi propter fapictiamÄ^p/ ptcruiresiquiainomm certamine amp;fn omni chflenf ioneille qui plus poteft dicitur facere in iuriamSieflecaufa totiusdifcordiacipari ratio ne fi inter uos difcordia orirefioés exiftiabüt o iugurtha cam difcordia: a te proficifci:qa tu plus potcs.Et propterca magis te q illos proui dere decet ;ne inter uos difcordia K certamen onaf. Ne aliter quid eueniatf-difeordia aliq; Naminomnicertamine;in omni contétio ne Si difcordia. Opulcntionid eft ditior po^ tentfor. Vosautemioadherbal. Nunc Mi cipfa conuertit fermonem ad filios: Adherba/ lera Si hiemfalem. Col ite:amatc Si honorai te. Hunc talem uirum:fcilicet iugurtham: ac fi diceret tâta uirtute 8lt; gloria pditum; Niti/ mini:conamini:Si date opam ne melior fit fili usiugurthaquemadoptauiquos quos genui.

Melioreslibcros.notandum liberos nume/ ro pluralidici etiamde uno. Meliores hbe/ ros fumpfiffe.fcilicet iugurtham- C^am ge nuifte.fcilicet uos. Ad eanugurthalQuâuis: inquit iugurtha intelligeret Micipfam fida lo/ cutum fuiftetSi aliud habuifte i animo: aliud di xiftettamen benigne refpondit: ficuti tempus poftulabat. Et ipfe fcilicet iugurtha. Agita bat.i.uerfabat:cogitabatin animo fuo.non.n. refpSdit ficuti cogitabatin animo:fed ficuti té/ pus poftulabat. Poftquam:mortuo inqt re/ ge:cü exequias magnifice cel eb raffen t: in und reguli conuenerunt: ut de omnibus rebus ïter fe différèrent Si difputarent. llli:fcilicet Mici pfemortuo. Morcregfo:fccundum regiaco iuetndinem.Magna enim ambitione Si pom/ pa exequiae regum celebrabantur. Iufta.id eft exequias funcbrcs.Et tantummodo pluralinu mero declinatur. Reguli:fcilicet iugurtha ad herbal Si hiempfal. Difceptarent: difenterct Si difputarent. Sed hiempfabcum in unum re guli conuenifTent ut de omnibus rebus inter fe colloquerentuninterfcdendum Hiempfal ita confedit ut fratrem adherbalem inter tres me nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« j^pg dium con ftituerct:quauis retate iugurtha prior efletnon enim ferre potcrat ut iugurtha honore elle rior qui genere erat inferionnam ex concubina natus erat ut didum eft ante: Adherbalem aue» ♦ ^^ iuxta Adherbalem fedit. Deinde tarnen ut ætati concederet.id eft ut locum daret iugurtha qui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ lorcrat- Vixideftcumlaboredifficulter. Ibicummulta.OftenditinhocprimocoIloquioiquou fe reges habuerunt caufam difcordiarum Si certaminfs eé.Nam cd iugurtha dixiflet omnia °P°''^r'^^.Ajtéi di quæ Micipfa ftatucrat Sidecrcuerat quintgannis ante mortem fuam.quia propter æ^^^^”’ ^^quot;.t^ma nonfatis animo ualebat-Hiempfal refponpir id fibi placcre. Nam in eoquinquenniojiiccbat Micipfa fiIujadoptatum.Quod didnex aïoSimemoriaiugurtha: nondeceflit:poftg uit iugurtha quo pado hiempfalem in terficeret. nbsp;nbsp;Confulta.id eft ftatuta: Decret3:quicquid dec

Micipfa per quinq, annos ante mortem. Rcfcindi.i.irritari;ut effent irrita quaceun^ decreuiflet o-lerenunullamuimhaberent. Nam fcilicetdicebari Confedunreonfumptum-ideft'nonfatisintelleduualuiffe. Nam ipfum fcilicet dicebat.* nbsp;nbsp;Altenusiideftintcnus. i^ü®®’

INIVGVRTINVM

rosamp;ocspccun]3S:amp;a(rignarc unfcuicj par// tem fua impn: ut unufquiRg fciret qd fuu effet.

Primo cóuentu.i.quando pnmu couenerut, Adutralt;5rem.f.ad diuidendu imperium Si addiuidendos thefauros. Matunusa-priusec Jerius. Diftribuendam.i.dïuidendam. AliuS ahaiahus in alium îoeû. ConceffereJauerej profedi funt. Sed hiempfal.f.cónceffit Ä pfe fluseft. Oppidü.i.in duitatem tirmidü. ror te eius.Nunc dicit quo cófilio iugurtha ufus fue ribat per infidias hiépfalem captu interFiCcret. Dicit.n.iugurtha miniftrü quendâ habebat ca/ rum admodü amp;nbsp;gratu fibiqui famihanter ute/ baturdomo hiempfalis. Namdomu habebat propria in ca ciuitatenn quâhiempfalfe cStu/ Ierat.lugurthaigiturhi5c miniftrü ad fe uocat: multa amp;nbsp;magna premia ei proraittibfi fecerit hoe qdei proponit. Tandem illu inducit:ut ad ca Ciuitatem uadat in qua erat hiemp(al:amp; cla/ ues portas aduiterinas K falfas faciat: amp;nbsp;certo ac ftamtotpe portas apiabSdugurthse milites îtroducat.Minifter ille oîa ficuti dixerat iugur/ tha breui tpe facitsS: per noflem iugurthæ mi lites introducit.Attg itahiempfal q audito tu/ multu in tuguriü cuiufda ancille confugerat: ca pitur óf obtnjcatuncaputcß eins ad iugurtham defcrtur. Eiusdomo.f.hiemfalis. Lidor.i. minifter.Nam lidores dicuntur miniftri g ma giftratu uel regem peedunb Q ni erat proxi mus iugurthæ:exmuftis lifloribusiftede quo loquif proximus erat iugurthæiquiamagis^z pc iugurtham incedebat. Vtebaf :quia hic li/ flor familiariter uerfabatur in domo hiempfa lis. Acceptus:ideft gratus. Ei.Ciugurthæ.

Quem ille.Ordo eft:quem miniftrum cafu oblatum ille onerat pmiffis:8f impellit uti crat tanq uifens domû fuam:ôf paret claues adulte/ rinas:quam ueræ.f-claues referebanf ad hiern pfalem. Ille.i.iugurtha. Onerat promiflis» quiamufta8f magna'præmia promittit- Im/ Ptllit.i.inducib vircns.i.uifitans- Clauesadulterinas.i.falfas. Nam ueræ.f.claucsiacfi dicerettueras ^aMs habere non potuiffet:quia cum elaufæ effent porte ciuitatis claues reportabanturad hiempfalem-^temm ubi res poftulauerati.qnomnia parafa effent. Seipfumucnturum.f.dicebat. Magna ma -/ nu-i-multitudine. Numida.f.minifterille. Breui.f.tpej Doflusanftruflus. Introducibuel in ciuitaté Qiÿ»C«iilitcs. In ædes.i.in domum- Irrupere.i.ui introires Diuér ^^liosaliania. Quærerc:proquærebant. Occurfantes:obuiamfados. Interficeretprointer ^lebanb Scrutari:profcrutabantur;i.inquirebanb Abdita-i-fecrcta. Claofa:quæclaufaerant fran/ 0 4 *j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* P®® mifeebant : ideft turbabant. Tugurioitugurium eft domus uilis amp;nbsp;abieflata te//

Stnaodictunn .Q^oideftinguodtugurium. Référant: reportant., Tantifacinorisidefttantifee/

COM.IO.CHRŸSOSTOMI BRIXIANI

kris facinus in bond SC in mala parte aceipi pot.Na amp;nbsp;bond ÔC maid facinus dicimus,. Diuulgaf j-fpatgif Adherbalé.ordo.mctus inuadft adherbalc.-ÓC oés qui fuerât fub impio Miapfe. ,Numrfe;tota pwicri mamidardin duas ptesdiuifa.una psadherb31c.altera iugurtha fcquebaf.fed pures tarne feguuntadherDa lég mei fores era tbellofeguunf iugur tha. Copiasiexercitd. C^ifenatddocercPguifenatut exponerct.

Profiigit in prouinciâ.Româi partes terrard guas bello fubiugabat prouinaas appeUabant ad qsuel pto resucl^onfules cd officio mitte bat qui cas re gerct.Multa ergo oppida in affrica po.Ro.h3^ bebat quasp magiffratus admiffrabat. Hæc er go ioca que po.Ro.hebat dicebaf prouincia.in hanc prouinda rexadherbal uidus3 iugurtha ofugit.deindc Roma uenit. Contcndit.i.ua ditproficifcitur. Tdciugurthaicd iugurtha hf empfalem occidiflet-ÔÇ adherbalc occidiflet SC adherbalc regno fpoliaffct.-fcclus fud i aio per^ tradasrierecoepitpopuld ro.nec aiigua fpem hébat aduerfus raciusnifi in auaritia nobilid rom J crû, fie m pecunia fua.Ordo é. Tue iugur tha reputa's facinus fuû eu aïo fuo, Timere.-p nracbat populû ro.negj habere p hébat fpem ufqaduerfus ira dus: mil in auaritia nobilitatis amp;nbsp;m iua pecuia: poftq potiebaf 01 numidia in ocio patratiscôfiliis. Patratis côiihïs.i.pfeôhs c5filns.i.cû pfcciffet id quod facere decreuerat uidelicet cû hiempfalé interfecinetöC alte^ fra trem aderbalé regno expuliflet, amp;nbsp;torn regma tiumidieufurpaflet.-ficuti facere cogitauerati

In ocio;in qete óe pace:guia nemo ei impedi tnetu afferebat. Reputasxófideras ptradans, Populum romanum timere.Timebatenim Populum Romanum ?quia feiebat ilium non eépaflurufocios fuos ta indigne Si crudcliter luiße uexatos a iugurtha. Vfq.i.in aligna re. Ni(i in auaritia nobilitatis:guia fperabat nobi-ks (enatores Romae auaros a fe poffe pecunia corrüpi.ne patcrenf aliguid dccerm contra fe jn fenatu:quod ét fedt. in auaritia nobilitatis. ld eft nobniu ciuiu romanonj. Et pecunia fua quia fperabat nobilesRo.ciues pofie corrupe re. Quibuspcepit.i.guibus. NecundenTid eftnenaorcnfincdubitct. Scdubiromanile gati.olfcndit qua ta mutatio aiorum Ro: fada Jit.poftq legati iugurthe Roma miffreiues mu neribus amp;nbsp;pecunia corrupenn. DiCit.n.iugur tham fada iargitoc in gratia oi'um ueniflequé antea ocs odio hebebat. Scd ubi. Ordo é.Scd t.int3 cómutatioincenit ut iugurtha ueniret in gratia 3i fauorem nobilitatis ex maxima inui/ dia.Vbi:pro pollgua legati roma uenenöc mi fere magna munera hofpitibus SC ainsaudori tas;guorura pollcbat in Senata ca tcmpdlate nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-L '^ofinguïos dteo miiere magna muera ex peepto fgis. Qyorû ps indudi fpdalii ïdudi pmio niteban^’^ . ^ ^j^ j^g ex Séatu ne colulercfgrauius 1 eu.Hofpitibus.uei q lufcepant legatos hofpttiis.ucl q align nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maxima' fpitioaiugurtbai',puîcianumidiæ. Ea tépe.co tpe. Pollebati.potéscrat. InccHiwnuafit' ƒ ^ Quoru' inuidia.i.odio.Ecce cómutatio:qua primo maxie oderât.-ei poftea fauebat-edeg furnrne dih^^ * nroimfc' .f.nobiliû.Nâ nobilitas collediuu nomen eft: Pars fpe;quidam indudi fpe qmm legati facieW nbsp;nbsp;nbsp;^^^^j -bant.n.in futuru magna munera. Alii prxmioialii indudiprernio gui ia munera nel pecuiasacc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ Ambicdo.i.bladiciis circuuciedo amp;nbsp;bladiédoiqa gcorrupti erat alios featores figillatf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;we^ie'. rogates nc 1'iugurttógraueaüqd dccernerét. in cu.faugurthâ. CSfuIeref.i.dcccrneret« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

terminaref. igif legati:poftq legati uifi funt mueribus amp;nbsp;peediis fatis fibi^picios rcddidiffe fenator ? ‘ cofidere poffent.-dies ftatuif d quo amp;nbsp;rex 5i adherbal SC ipfi legati i fenatd udrét. L^utu.f.in lenaw-cxpimus-Kaudiuirausantcllcximusj VtrifeglSCrcgiSCkgatis. Senatos ejatunotaenatuseosaua

IN1VGVR.TINVM

Oratio Adherbelis régis Numidte in fenatu Romae habita:

Atres cSfcriptï.Romulus qui primus romse regnauit:centö fenatores clegihquos a'fimilitudïc curae patres appellauitpoftea céw a lii ut refcrt Liuius additi {ut:qui qa fimul cü primis in icm tu(cciptilunfifimulocspatrescófcripti(untappellati:quafi fimulfcripti:Pattesaute ideo icti

AtCCS.C.Micifoa Dater tneus mori lofeneselcdifanfcundeK fenatores didituel n«cs.^.[V*icnpapater mon ytdjcj^s^iuftjyjjftmnitudinecuræzquiauclut p ensmihiprxccpitutircgni Numv/ patres filiosfaosKfamilia:ficillirempu.cüraz dixtantutnodo neurationem exifti rent K admmiftrarcnt.Qui abhispatribus de »^«»Äc«««i».««nB«ria SSÂÂÎSSSSS^ paies uosce,ropulotlt;o, fimul cnitcrcrdomi - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-.■...—u.

tnilitixlt;5 lt;1 tnaximo ufui cScN os mihi cognac lorum amp;affiniü loco duccre. Si cafcciffemin Ueftra atnicitiacxcrcitü;diuitias:raunimcta rc^

gmmchabltUK.Q us6ccptapatrisqüuagt// diuiditurm tutuKhoneftu.Tutacit.quoa heit inftantia ut cofequcntispiculiuitationeq/ wrem.lugurthaho Oium: quos terra iultUKC ,.J^^^ róne.hóeftüdiuidif in read K laudabile.

Weratiflimus CÔtemptO ueftro impioiMaUl/ Reâü eft qd cu uirtute K officio fit id diuid^C in prudentiâ:iuftitiâ:fortitudiné: K modeftia.

»lt;cmcncpotcnietaftirpcfoauatlt;çamicum j^H^^.g.^ oratione ab his partibus maxime ar

VopUiR^ojCgnO fortui!^ oïbus cxpullt» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gumenta€:K a lufticia p(crtira.Namut aitCigt;

° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cero.îuftitiæptibusutcmur.fiaut inocétiûaut

f • ^yiiMusoDortcreXioftendemusbenemerentibusgratiarcferricouenireifi dem5ftralt; lgt;iMsii5faquot;mta«riilt;««gt;»«««=®ï«‘^*’t^’'''*‘^4®^?‘^*^'^^^^ gt;?«i».ÂSatgugt;tSa«t5?°-«oçôçÿ^^^^^^^^

enu? ”'? u *°’Î'” - ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SCaUrfona aducrfariorii5.A perfonafua beniuolentiam

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exDonitklicit.n.fe expuKum regno Si oibus tortunis fpoliatû: firaul ac funoUci uüf-A pcrlona aduerfariorü beniuolcntia captat

\ heit auditorescü oftendit hoc de quo agitur ad ipfos qui adiût pertinere.Di^.n.le ex toto regno ^Ifu.cu tis adminiftratio tantötnodo non%a fueritded ius rcgnüpfius populi ro.fit.Hæc incxorAo amp;ih l^w^x t^tdió eft oratio:per qua nobisbeniuolü:attentü K docilem reddimus auditore. Patres cofcripti.AU q . iurScnatores.Ordopatetamp;fcnfosnicitm.patermcusmoriensprxcepitmihi.utexiftimaread^ honpm rpcmi Numidixeffe mea-Xedrcgnumipm effe populi ro. Procuratione.i.adminiltra

«ftcdithoc-dcquoloquiCadeosotinere^ Enitcrertconarcr. Simul.v8ipcepitutdaremopera.utellem i «S^äÄZ vS2SSU v««-wc«B.w^rftaw3«œ SÄ ^ûf^ffinesaenusmaternu. Ducerem.i.exiftimare- Sieafeciffemipcndetafupiori.l-lcc.n.rclpicit lUud «^StS^fed pciperendpotuiunifi dicendo^ StemSenuremito aeftriamiciciadicafeciffem. Sieafeciffem.i.üitaexiftimaffemdicuti mihip/

' '’^Wsuetbisfibibeniuolentuc5ciliataudito9t-^mÏnuUare:nifiinamKmapöpulirod^^^

Qg2cüpceptaNuncaduerfariüinodiüadducittcumfuperbiaciusKcru^toeoftedittqui^ 6l^leao^iopopuUroderegnocrudeliterex^ulit. Agitarc^cruare.Èxhxfibibeniuolent^^^^^ Wbomtaudatoffetamfa^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Conteptoimpioucftro.Exhocindigiaationefcn^^^^^ 8irthâcôcitat4 Maffimffxmenepoté:per(onamaffiniffxnoiatartificiofe:quiahicóiamicitiainffitoito ^Ïgt;üloro.ó:eadarauixitofficio{iffimecoluitj Expulit-.uieieciti Atc^egoiexordiopmiffoitralitadn^

\ nbsp;nbsp;Wonedn quabreuiter exponit.quiducUt.Petit.n.auxiliü afenatucotraiugurtha-Licet Siillapotuerit effie

quot;MratioMn auarem geftambteuiter aperuit: uiddicet quemadmodum regno expulfusüt alugurtha. At Si«?,o.P.C uide quid dicat.Vtinam( inquitSita mihi eueniffef.utfiaUquando in meisneceffitatibus opuset ^lauxüiumoctcrc a uobis id faccre anderem magis propter bénéficia meaerga populum roq proper ^tucficiamaiorum mcorum. Ac ft diceret doleo.qjcum a me nuUübeneficium acceperitis t cogor a uoms hetieficiumpctcre.Namfi aliquado uobis aliqd beneficium pftitiffemdufta cauiacucttcutinmcisnecem* latiteego quo ce a uobis beneficium amp;nbsp;auxüium peterem^Nunc autem nullum meum ergapos benefit/ ^wdedtaniummodo beneficiamaioji mcorum audaciampftant ad petendumauobis auxiliû. SedueUem

' Wuspt meaerga uosbcneficla ^bénéficia vnaioymeoçzbâcpftarentaudaciâ.Ethocéqd dicit.Ordoé.

COMJO.CHRISOSTOMI BRYXIANI

reges: per narrationé expofita câ.tranfitad côfîrmat.onem.Na tota fpes umeendi ration nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S

firmatione Si côlütatione polira eß.Eft aut cSfirmatio per qua argumentâdo noilræ caol^ nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;t ofo y

ntatem amp;nbsp;firmamentu adiûgit oratio.Oésaût argumentatiôcs fumunf autex his qu^^ttnbuM^^''? P V nis-.aut ex hisquæ fût attributa negociis.pfonis attributa fûLnemcn.natura.uiaus.forti3aihîtus-ane«io-di3.c0filia.fada.cafus.ofones.Hoc loco arguit a fadis.Dicit enî gd fecerît maiores'fuip popp'® f®’. ptibusiuftitiæ|arguit:ut ateadixius.Naiuftûcbeneraerctibusgfam rcfcrre.amp;ii'hocargumcto^maycp ut mcinerît,beneficioK aui fui maflîniflæ amp;: patnsmicipfæ.Dicit ergo. Caeteri reges î ueftrâaîcitia uen ncceflitate coadh.cû ftbi magis q uobis^deße quærerct.Sed Maßinißa auus meus uobifcû eo tpe quo uobisle maxîeee utile inteUigebat hdei magisq fortûæ rône. Cæteri reges. Fanuljanonr • delicet maflinifla. Bellecarthaginéfi.f.bellopunico fecûdo.hoc fupra môfirauimns. Inftitugt;f'F®P* ',jig hauit. Fides eius magis q fortuna.ga tune maßinißa paup crat.Vnde Liuius refert eû ad rotnaos tran tâtùmÔcûducétiseqtibus.Ergo fides cius magisqfortûa eratpetcnda;qa potêtia eiuscratpuatut^fJ^j-fpoliatuserat acarthaginéfibus:8C cû his poßea foedus feccrat. Petenda-uexpetendatdefidcrada.

Dgcnié:ad famifiâ referf.fed familia nome collect luû Ôi î nûcrofing.plures fignificat.ûdenûcjdicif'j9 r tiiios.f.me nepoteimaßinißk nolite pati frußra petere;auxiliû a uobis. St nihil aliud:nûc utifiods mi dâmifencordiâacc5mod3tis:plures locos Cice.tradatqbus mifericordia capta6quorû.'pnmuscpq“ busi bois fuerimus.6C nûc qbus î malfs fimus oftédîus.Hoc loco utifadherbal.Diat.n.Si mbilw* , qd uos moueret adpfiâdû auxiliûifortûa mca|uos moucre deberehqa pauloâte erâ rex pûtes 8^quot;^^ excrcitu’fortunifqjoibus.nuncinopscalâitatibusamp;:mifenis plenus omnibus rébus fpoliatus^licna R niendicarecôpellor.Hic locus diligenter tradatus fine dubiomultum ualet ad animosfledendosaa ni ricordiam. Si nihil aliud.Ordo eß.tame erat maießatis populi româi prohibere iniuriâ:nelt;5 pati regn cuiufq crefeere per fcelus;Si non aliud caufæ haberé ad impetrandum prætcr miferandam fortunam,qn pro quia ergoipauloante rex potens generetfama atqg copiis.nunc deformatus erumnis amp;nbsp;inops opes aliénas. Ac fi dicerct:Si nullam caufam focictatis SCamicitiæ haberem cum populoRomano. la maießatis populi romani eflet miferabili fortunacmeae fubuenireamp;non partait aliquisufurpet regnu tenus per fcelùsilkati fccit lugurtha^ Gtnere.fanguinis nobil tate. Nunc deformatas.i..^wrpatu

IN IVGVÏLTINVM

Erûnis.i.p prunas.erunae pprie dicunf labores oneroGidiöc ab erunulis q fecûdû plautu funt furcilix q/ bus rebgatas faremas uiatores gerebât fecundû feftû Pompeiû. Aliénas opcs:altena pfidiaiuel opes faculta tes. Tamé raaicftatis crat populi ro. A rguit hoc loco a ptibus fortitudmisiquae res magnas Si cclfas requît a amp;aptibusiufticixqux qdfuûeftciuicg reddit. Per fceluscrefcere:ficuti erefcit regnu lugurthæpicclusq hiéplalé dolo tnterfecmà adherbalé regno expulit. Vcrû ego his. Vidc qd dicat:8i quo hoccu lupiore len fu c5iungit.Si nÔ haberé aliâ cambrer mileran

«peftotameeratrnaeaatispopujroprohibe gg^^S^ffibShSS. tcinmriamc^paticuiuf^regnupkelus crelcc ai,ascâs:uidêlicetamicitiâamp; focietaté antigua rc;ucrum ego his finibus ciettus iü quos maio quia.p0.r0.pp focietaté K amicitiâ donauit ma t.basmdspo.to.dcditiundcpateramp;auusme- Ä^'SSf^’KSÄ expulerût Siphaeê Ôi carthaginéfes. Ôi hoc eft oddicit. Ve^.i.fed. His fmibus.i.eo regno.

Po.ro.dedit:hoc éfupradixitiqauidtis earths

quot;inenfibus K capto Sxphacc:populusro.dono

Maffiniffa amp;nbsp;patentMicipfaÄ ex hoe often/

po.ro. Veftra bnfjciamihi crepta funtunon poffi uti ueftro bnficio:Qa td gd uos icdiftis alt guado matoribus meis mihi abftulit iugurtha. Vos in meainiuriadefpeai.dûiugurtha mihi

«Un*P4Hibe*te«xAto«^ SSÄSÄSÄÄ

Ot.ketipaceagitabamusiqppc qöus nuilUS no ^^Qgnificationc dolonsautalicuius indigna/

1 ftis crat;nifi lUe forte quemuos iuffifittis.Ec// noms phoîsauturbistaut .loei: aut rei Cumfpa \ cc at ex iptouifo iugurtha îtolcrâda audaciaifec ^^^’JJ^mSfeSoS Scaptaf :amp; odiü à. 1 IctqatafupbiafcUcffcccsfratrcmcoattjco// ttindignatioinaduer ariücócitaftgd fitquoz dcfp,nauofuoittrfeaoptimü «an“m dus «““.n*gna«amp;c^u^^^^^ fenens fin pr«dafecit.P oft ubl tn endem dons nbsp;nbsp;^^^ . ^ bnfecerimusiquos adiutores fore pu ' incnequiuitcapcmihilminus q uîaut bcUum tauenmus. Huccineihucinquinopater mici/ ttpeftautéinïpcriouefttoïlicutuidctisextor- Pd^fiBe^e^^

lk«iftiii^.Cuhp«die«tó«ft^ SeS?h“'SjSU«pS.rS patté meu q diligenter eolcrent ueftta amicv/ Hoftes alatere.f.carthaginenfes.Nam^ cat

1 óam cos multülabors fufdpcicxtcrû ex oibus thaginéfes ÔC numidix Ï affrica fût. à fatered.

j rt.prxftitk uti in oibus bellis adcCfetuobiS «os ^^^ intolleradaaudacia:iugorthainlt;^iüaddu Uti per otium tuti firaus in manu ueftra cft «P* cinfugbia eins arrogate K ci udeliuté exponés amp;P’^^®‘l®?^“®ster«t^qwtiWtiu^ ^ftSFJûîqùohc'^^^^^

eins rapuit. Poft ubr.ordo.poft ülc lugurtha

*Boi_8tcoontummjtenisiu.fj3teémtutiusabiuisqinmeoregno. Eifdem ü®b^*^^ ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. u«fi. Nihilnamusiganihil eratqdminustnneréqbeUüaiugurtha. l’'*^^?“ * p^oh^intouofonei

^aSitutondatinnuUarcfpéhabetcuduiffexautpQdiaregnifmcoUooffer^naraicu^^^^

^terü-i.fedexiftimabam eosmulcülaborcnafulcipeiqueftranatcneretamicitixledluperocselletvi 5®slt; Q9odinamp;mili3nrafoit.ArgaitapnbusiufticiXMidcUcetagfa.Nampartesiu(teœ(ut«hg»o:piCz/ ^^ätatiamindicatioiobfer uantia-.Si nentasÆft autem gra in q amiciua^ Si oncio^ altcrius meoria.^ ay ‘'f‘us tctnancradi uolótas contineCDicit ergo familia nf a fp nobis auxilio tot in oibus belhs.iuftu eft igp '“ïl‘Sïatiótmcoiesbnficio54eireuultis;utóCuosmihiucftcüintantancccffitatcpftetisauxüiU.g(^od

COM.1O.CHR.ISOSTOMI BRYXIANI

în Famiha.Ordo c.noftra familia pftitit.f.hoc ut adeét uobis in oîbus bellis qdin nfa familia fuit.i.q«î M lia noAra potuit uobis auxilio fuit in oîbus bellis. Nos.ordo é:in ufa mâu uti nos fumus tuti p ocnj.acfiai ceretParû eftqd'peto.Nâfine bellouos facerepoteftis:ut tutusfim in regno. Paternos duosfratres reli/ quit.Ré póitan oculos:ita ut magisgeri qnarrari uideaf. Alterco^.f.hicpfal.altejius;iugurthæ« Propin quus.f.fugurtha. Oppreifit-Q^id aga.'aut quo potiffîmû infœlix accéda ƒ Colór é qui appellat Subieamp;o-Éft auté Subieflio cû îterrogâus aut quærimus qd cotra nos dici poffit. Deinde fubiicimus id gefoportet dici aut nó oportet: aut nobis adiu méto futu^ fit:aut aduerfariis obfutuß^. Dicit ergo Quid agafaut quo potiffîmû îfœlix acce dâfac fi diceret:a quo pfidiû peta/ A meisjAt hiextinfli funt.An ab affinibusppinqsaicisf At hi alius alia clade a iugurtha fût oppreffî.

An ab ahis regibus Si natioibus ƒ At oés ifefti 6i hmici fût mihi pp focictaté Si aîcitiâ :q mihi é cû po.ro. Cû igifSi familiæ nfæ Sippîquorû aîcorû Si affiniû Si regû Si nationû: acgétiû oi'um præfidia mihi fublata fint: relinquitur ut ad uoscofugiâ Si a uobis pfidiû petâ.P.Cô.Si a po.ro.in cuiusaicitia Si focietate famifia nfa re ^ni fui prefidia femp uoluit cécoIlocata.Si hoc eqd dicit.Vtifât colore q dicifeomoratio quae fit:cû î loco firmiflimo mâefdiutius:Si codé fe plus rcdif.ficutfacit Adherbal q p tota ofonê hoe traflat:8i ad hac fniam fæpius rccurrit: ut dicat maiores fuos fpé oem coferuadi regni fui î fide ac focietate po.ro.pofita eé uoluifle: nee ad pfidiû regni fui alia^z gctiu aut regû focieta* tes aut fœdera quaefiuiffc. Pauci.Mira crude iitaté iugurthæ oftédit q fupplicia morte grani ora ïuéit. In tenebris.i. in carcerc. Sed fi oïa ordo é.O.P.C.tü ego Ïploraréuasqbus decet ills amp;nbsp;nurias oés eé curæ,p magnitudîe impii fi qd aduerfi accidiffet ex ïprouiio fi oïa maerent ïcolumia:q aut aifi:aut fed funt aduerfa necefla riis:Supra dixit præfidia generisaîcorû affmiû Ôi^pinquo^zeéfublatamecabeis pone pfidiû petere.qa eorû ps extindi fût:ps in career clau fi. Nûc dicit:Si pr Si frater.Si aîci Sippinq: Si oés (upra diSi u uerét Si incolumes eént:tamé liqd mihi aduerfi accidiffet ad uos cófugiflcm: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . pof^s

a uobis auxiliû îploraré.nûc uero cû co^mihi præfidia fublatafint:^ exul patria in tantac^Iamjt®'P |,-fim.ad quos altos c3fugiâ,'-'nifi ad uoi^quafi dicat.-néo mihi relidus é a quo præfidiû petâ nifi a «9ypof qsobiiecrepotuiffet.Sût Si alienatiôcsatcj alii,regesaqbus potes auxiliûptere.RndetAdbîrbat ^^^g ium;qa oés mihi amp;nbsp;familiæ nfæ funt aduerfi^pter forietaté amp;nbsp;aîcitiâ ueftrâ.Sed fi etiâ poffem an an M bis auxiliû petere:nô faceréqa maffîniffa auus nos ita docuit ateg infiruxinne cum aliquo poP^pj-j ^j âé uel gétefocietaté amp;: aîcitiam haberemus nificû populoromano.î eomagna nobisÔiamplapr^'j^ j£^3/ dum regnû nofirum futura diccbat.Et hoc eftgood dicit. Quæ aut amifrhoc pertinet ad

trem extindum. Aut que neceffariis aduerfa Gék funt:hoc pertinet ad affines propingaos »a^^ ^^^^ Na neceffarii dicuntur non lolü f3nguine:fed amp;nbsp;familiaritate atqj amicitia nobis coniunÖ!- ^“^ [liane funt non folü quantüad cos qui necati funt fed etiâguantû ad eos qui carcere afflifli funt. ^YSotor inco rent.id eft falua ateg integra.K qtü ad uitâ amp;nbsp;quâtû ad fortunas St quantü ad digmtaté.Naw J'^jgjjncÆiv omis de cuius falute ac dignitate nihil diminutum clt. Pro magnitudine imperii: Arguit a^ j^ arguit ' lus partes funt magnfficentia.fidenria.patiétia.perfeuerantia.Nunc ab capte quæ dr «*’§*’* .^^0at® adz Eft aût magnificentia reru magnarû di excelfarû cû aï ampla quadâ Si fpledida propofitioe a0®^. miniftratio.Dicit ergo pro magnitudine imperii ueftri uos decet dare operâ ut unufgfiç '^æ --«neatqu^ rias illatas üindicetis atcg puniatis.^ A quoq.i.aliquo ad aliqué locü. Quo inqt ire poffem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no admodü maiores mei hoftes fuerût illius loei pp uos ƒ Nâ quicuncj fuerût hoftes oft Fenint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ pe ftrac propter focietaté. Poftréo:ac fi diceret.Etiâ fi haberé preter uos unde præfidiûpetere po p^^jjaj tere qa auus nofter maffiniffa ita nos docuit nc cû aliquo populo focictaté bremus nifi cu po.ro. nbsp;nbsp;^^

incolumi impio ro.nos quoqg futures ïcolumes.Et ecStra ruéte Si cadéte impie ro.nos et nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“j^g

IN lYG VRTINVM

Acdiisuolentibusdcfi diccret:bcnignitatedeo5i.Et arguitapoflîbiE.Namgui petit: tapetere debehq fepræ^repoffita quo petit? Virtute.f.ueftra.Dusuolentibus.i.benignitatedeo^. Magni.fnoîc.-acfa/z 5*®* ®P*’’rut*«ûml*rw4.potentes:ô£diuites:acfîdiccretd?ateoperâ»itintcUigâ Mafliniflä uera nobis pdixiHcdcuobis.Dixit.n.incoIûi hoc impie nos guoej futuros îcolumes.Nûc ueftru imperiû incolume eft? Si magnuatij amplû.Curatc igif :ut cgô ^ptcr ueftra focietaté incolumis fim.Et ita côcludit arguméta fuæ confirmationisi Omnia feennda.üprofpera.

Socioji confœderatoÿijguos nûc uulgo coP Iigatos uocant. Iniuriasrficuti eft iniuna : qua mihi iugurtha intukb Tantum illud uercor. Nûc tranfit ad côfiitationéxôfutatio eft.-p qua aduerfario^r argumenta,diffoluimus. Quolda (jnquit)intclligo priuata amicitia fauerjugur^ thæ:Ôi ambire unûqué^ ueftru ne ipfo ablen/ te aliquid contra ipm Hatuatis-Et diccf: me fin gere uerba Ôd fimulare fuga cû in regno mane/' re potucrim.-qd falfum eft. Ne quos.i.aliquoamp; Tranfuerfos agata.peruertatÄ a redo dedu cat Maxima ope.i.maxima ui. Nitiu.coaa ri. Ambirc:blandiciiscircûuenire. Abfen^ te.f.iugurtha. Fingere me uerba:fubauditur: Si audio illos dicerc:me fingere uerba. Qyod utinam per impcationem uertit in iugurtham hocgddefedicuntaduerfarii funamici iugur/ thae:amici iugurthx dicunt me fingere. Sed uti nam inquit aliquando uidea iugurtham fcelera tu ita fingenté Si fimulantem quéadmodû ego fingo:utlic pœnas méritas luat fcelcrû iùorû: quæ in pattern mtû amp;nbsp;fratré 6i mcipium aufus eftppetrare.Quodutinâ.i.Sed utinam. ordoc ^.i.fed utinâ uideam iliû fimulanté hæc eadem itlum dico:impio facinore cuius fum proieâus in bas miferias.Et aliquando oriatur cura rcrû humanarum:autapud uos:aut apuddeos im/ mortalcs:ut ille qui nunc eft ferox ateg præcla* rus fuis facinoribus: excruciatus omnibus ma? listeddat graues poenas impietatis in parétem noftrumÄ pœnas necis fratrismei Si pœnas miferia^i mcaji. Sceleribus fuis fèrox:ideft in

domitus amp;nbsp;îmanis propter leelera (ua. Præ// clarusnobilisperhironiarndidû. Impietatis î parcntera:qaia a quo adoptatus crat in fllium:eius filios impie periecutus eft. lam iam animo meq carilTi «ne frater.Hic incipit conclufio quæ tripliater tradaturaut per enumerationc.-aut per indignationé .• aut p conquæftioné;hic côcludit per conquæftioné:eft ât conquaeftio oratio auditogi miiericordiam captans. In mccôquæftione expluribus locis mifcricordiâcaptat ex prio loco:cû oftendit ex rcgno ad tantas nuferias ecdeduflû.*ex loco fextoxum often ditpter fpem in tantas calamitates incidifleiex quarto decimo: cû humi « Si fupphei oratione obfecrat auditorcs ut fui miferantunSi fibi opem ferant. Iam iamxolor eft qui df c5 duplicatio;quæfitcumratiôeamplificati5is:aut cômiferationiseiuldc unius:aut plurium uerbogi iteratio nt:Nunc unius uerbi iteratio eft:ôi orationé ad fratre extindum uertit:ut nece indigna fratris cômemorar Uai omniû magisad miiericordiam cômoueanf. Animo meocariftime.-afteflû luum erga fratré often dit. Immaturo-i.iuuenîs Etunde.i.aquo.f.aiugurthapropinguotuo:ô£ fratre adoptiuo. Vndeminîe decuitcaptat mifericordiam ex eo loco.pcr que cû indignationé c5guærimur:gj male trademur ab his a 3 ®®wiaitncconucniat proçinguis:amicis:quibusbenetècimus.Minime decuit.l'.eripi:ordoeft;ô frater ca rufime aîo meo.lâ iam tamé puto efle lætandû magis cafum tuû g do!cndû;gq uita fit erepta tibi rmaturoj ^•ferepta fit ab co unde.i.a quo minie decuit.f.eripi. Cafum tuû.i.propter morte tuâ. Nô.n.reddit cam: magis letandu fît ex morte eius g doIendum.Melius fuit mon g uiuere ficuti ego uiuo.fcilicct in cxiiio: drûnis:hæcoiamalacûuitafimulamififti- Fugara:declaratquidfi tuga.i.cxilium. Promût: atnigimt. Erumnasndeft miferiasÄ labores. Animasideftuita. Præcipitatusndeft deiedus. Rcrum umanarumfpedaculum præbeo.Sine dubio ingentiartificio banc conclufionem tradat.pauloante^in.z 9uitjrexerara:nunc in tanta mala dcdudus fum: ut return humanarum fpeßaculum Ôi exemplum um: nm^ ^ *”^ afpiciunt:difcunt ex me g mutabilis fit return humanarum natura:quia corn pauloante rex fuc immune autem tara inops Öi infœlix:doceo rerû huraanarura naturam mftabilem efle ateg uolubilem*

COM.IO.CHR.YSOSTOMI BRIXIANI

IN IVGVRTINVM

Cenfcbantlodicabant. Sed ex omnibus maxime EmiliusScaurus.f.cenfcbahSupcrocs Emilius fcau/ tus cenfebat Adherbali eff^fubuenie ndnm:6i iugurtham efle puniendô qui feaurus quäuis auarus amp;nbsp;diui// cupidüs efletîtamen no permifit fe a legatis pecunia corrumpi:quia uidebat ca Jargitionc tam aperte K imt^détcr fieri:ut inuidiam in cos qui corrupt! cflent:accendere poflet.Mores aut fcauri defcribit : hac de caufatga tutu diuitiaj^ Si potentiac copidus efletsnu^ uidc tur;^ amp;nbsp;ipfe nó tuent a legatis largitiÓe corru ptusded Saluftius cam oftendinguare non perz miferit fe corrupt: amp;nbsp;dicit: Scaurus gdem era» potétie cupidus amp;nbsp;diuitiarum:fed fua uitia calli

de 6^ astute öceukabat. Nolcbat emm utocs uitiafuaîteUigerent.Etideo.*cum uidcret earn largitioncm qua legati lugurthæ faciebant efle nimjsapertan]amp; impudenternntaut iuidtam accendere pôflet:amp;^ continuit (eipfum:^ nihii pfcuniarum a legatis lugurthx accipe uoluit: amp;nbsp;propterea Iibere contra iugurtham in fena/ tu loeutus elLEt hoc eft gâ dicit j Homo noz

bibs ex gente patricia. Impigcnin laboribus exercitatus. Fadiofus:quia fadiones ama z

ban AuidusxupiduSj Callide:aftuteraaliz ciofe. Is poftg:Ördo eft: is ueritus.flt;id quod fokt fieri in tali re:uidelicet ne polluta licentia

accenderet nimiam inuidiam. Continuit Jnlmutn 3 conueta libidine: poftguam ük uidet famofam Si impudentem largitionem regis, Rcgis.f.

^^rthxiqqain faciebant Jegatieius- Famof3m.wnfamem amp;nbsp;turpem. Impudentem :guianimis apen « ^ iwpudenter earn largitionem faciebant legati. Ventusiid eft timens.guod in lali re fieri folet.Sicn. Rentre foiet^jjpfyfi^odi largitióes odium K inuidiam pananfcquiacorrumpunt ucrumanimi iudiaum.

homo uelpecunüsuelmunerealiguouel gratia corroptuseftmon dicit id quod fentit: Si plœ/ ^ïnon fentit id quod fentire debet. Ne polluta liccntia.-'deft ne turpisSi inhonefta largitio. Accen ta 1 h;A^'^ct. Animum a confucta libidine contmuinquia nihil a legatis accipere uoluit. A confiiez * Jdinenam fupra dixit eum fuiffe cupidum diuitiai urn. Vicit tamen:guauis pauci fenatores amp;nbsp;maxi/ ^^^^ ^ fenatu auöoritas.-cen(erent iugurtham efle pun!endum;amp; Adherbali fuo f^utores iugurthac uicenint:fcilicet ne quid contra ipfum decerncretur:uidelicct ne pro terfcee A P^quot;*''^tur.Nam ucrebatur Si regno amp;nbsp;uita ipoliari.’qiiemadmodum ipfe hiempfaJem in/ iJia:8£lt;wi ^^ ^^herbakm regno priuauerat:pars ill3:uidelicct fautores iugorthæ qui corrupt! erant peeuz eft qu« p^æP®”^haut pccuniam amp;nbsp;gratiam ueritati. Quæ uero pracewm aufgratiam antefcrebabid* Irilauten^“^ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Veratuertuti. Decretum fit.Dicit quid decreucz

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fenatus ut eligercntur decern legati ex romanis:qai diuiderent regnu totumiqd Miciz *ttefrinv^^A ^^ ^^herbalem 6i iugurtham. Qyi coniul.-Caio graccho amp;^M.Fuiuio Flacco interfcdisj Itanisico nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uobibtatisin pixbem cxercuerat.Dicit quamobrcm.L.Opimius princeps illius lega conZ;7JK?quot;‘P°ilt;:nsin fenatuxjuia hiC-L-Opimius accerrime pro dignitate Si parnbus fenatus Caius ^°^^-'§racchu.-*i tribunum plæbis dimicaueraticum eflet conful. Res autemita geftaeft. PoDur^^^ ■ ^ Ii''huniispiæbis:plures leges ad minuendam nobiiitatis potentiamÄ ad concibandam fibi 4cSt !. P’^'^ohartulihVeluti de coloniis deducendis: de oeftibus publice militibus dandis.-fmc ftipenz äetote ”^'°quot;® ‘^^ ™®oribusdccem 8i feptem annls ad,militiam no cogendisitulit Si de fuflragus fozz ’^taihm I^r ’^°^ ^ ciuesconftituensÆulit Si frumentariâ legcidc annona paupibus afligndda-Tubt de iu •riordto • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ foliantea fenatores iudicarent:ob eameg ré a plxbe timerenf:trccentos ex eqz

I nbsp;nbsp;i^hK *ï^“*ccsadiccit:parê fenatorilxis nume^ ftatnens.hxc lex potentia fenatus magna ex parte pciz j nbsp;nbsp;diflenCa”^’* taf”^^ laborato Si arena fuma diligentia muniuit-Ob hacc eu fe fumegratu populo reddi hö cpl^^'^ • nbsp;nbsp;nbsp;amicum fuü ad confulatu gratia Si fauore fuo ^ucxit.ipfe tribonus plxbis fecundo créa ’^ob id ^” ’“hete fine ullaipfius petitionciSed cum fenatu fibi infeftü animaduerterebFaniu uero eófaz tanias Ta *^***P”'***® potentem:ga fibi amicus erat rurfus aliis legibus jimulgatis aios plxbis fukitanit.Coz ^P’iöias nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^ '^’puam mittendasiSi latmos in cómunioné ciuitatis uocandos decernens-Sed cum.L. amp;3cchof”- ®?quot;’“Multas ex legibus3.C.graccholatis:abrogaredecerneret:(eratenimcijinimicus!g» ®olItamp;^’t?*”’ÏÏP“^“’®o‘*“tuspferenterepulGconfulatusaotea acceperatjGracchus multitudine iMonei^ «”^ '■efiftere ftatuibamicis dus Si maxie fuldo 9acco uiro cófubrt familiari fuo Si in frat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;colleg»clt;rfiortante eü at» incitante.Quo die Opimius de abrogandis legibus Gracchia/ f® '’Oftiine^^”™? luccab utrifig Capitolium occupaf .Ibi dû conful facra fecifletiminifter gdam antibz ®ff 3 ^«100^^quot;.^®*^?^* 3 circa Fuluiü erantdixiticeditc bonis ciuibus mali ciuesiquo dido min i ’^‘^Icitcdij li'* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n r ^^ f^Catus gracchusgdé indoluit.At.L.Opimius c5ful qd dataoccafióe:

‘ooshortatus eitlnjber ea die cerumen diremitipoftero die conful fenatu’lummo manein

COM.IO.CHIIYSOSTOMI BRIXIANI

curfarn uocat:ibi dum de repu.agerctur corpus antilli cum planélu fecus curiam defertur: fimulatc con id fe mirari:fenatus cgrcdif .K ad indignàrioné concitatus decrcuit ut Opimius côful uideat ne gd rCF“ triméti capiat illc ftatim iubct ut Scatus arma capiat ateg équités romai fingu'i binos feruos cûarmis po^ dieadducât.AtfuIuiuscontrafeparare.amp; plèbe colligerecœpit.lgifpofterodic Fuluius cû armatis hoi™ môté auentinû occupat:hûc fecutus é Gracchus tnftis.nec armatusded uelut in forû iturus togatuspuodun taxât gladio accidus ubi gracchus cû fua multi-tudine fe fuluio coiunxit:coi côfenfn miferunt

juniore filjû Euluii cûcaduceoad ft nature 5/ fuléqdecôcordiaageret.c5ful opimius rndit: 11 de côcordia agere uelicne de auctino defeéde rent.Ôi fe iudicio Senatuspraitterenbacueniâ poHularent-Quod eu adolefcés graccho amp;nbsp;pfi rettuiiffet Ferunt Caiû gracchû uoluifle ad Sc/ natû defeédere.Sed cæteris nô probâtibus ite^ rû rciflus c adolefcés cû mandatis fimilibus. At Üpimiuspugnâdt cupiduspueroieuftodiam tradito côtra graced amp;nbsp;fuluid cû multitudîe ar/ matogi ac fagittanorû cretcnfiu^fedus aduer larios plio comifTo pturbatÄ m fugam uertit. Fuluius î guoddâ balneû Fc côiecitac paulopoft dephefuscu majore Filio occidif.gracchus Fugi ens cû i téplû dianae fe côtulifTet amp;nbsp;fibi ipfe uî i' ferre uellet;aLicinio amp;nbsp;Poponio fideliffimis famtlianbusphitus edtaeg t lugâ cohortatum: cû aducrfani meta pote ligneû illû lâ aflegueré tuRtiamos ÔC Pôpo.aïci le obüciétcs nÔ prius qué^trafire pmiferût g ipfi pugnâtes occift fût Cû Caio graccho (eruus unus aufogerat philo crates.accû uniuerficertatîeû hortarenf: néo tarnen auxiliûpftaret-ncc petétiequû gfgeon ccderet:ôi iâ aducrfani adeffentde in (âcrû dea rû nemus pronpuitubitg a philocrate feruo oc ‘mutualci minus ircquetaca mtïhil na cidif;qpri’odominü;dcinde feipmpemit. Ca- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

puteiusabfcifumöC aScptumuleoquodarelatü.ftateradeïde îpofitûlibrarûxSCfepté.ac dim««®® traxitdetraiäo cerebro Si pro eo plûbo infufo a Septumuleo ut æguû pôdus auri de publico ut iùm acciperetln co certamine cæfa funtcirciter tria milia hoium ex plæbe.Corpora Caii gtac^ ^cer-amp; ali05^ oium in tpberim proieda funt.bonaq; eorum publicata.edidû eft mulieribus ne Ä^^tobilitatc rime uidonJ nobilitatis in plæbéexercuerat.Na'ut fupraapparet Opimiuscôful uiaorc^ 1° çîTvbenra tria millia hoium ex plæbe occidit ÔC gdcrudeliflimû Fuit occifos fcpultura fpoliauit cad3uert°“^L .310,38 ^icdis. Eû iugurtha:Opimius priceps legatiôiscûad lugunhâuêiflcufplédide fufeepwsefta^J V to pecûia corruptus cômodû régis famæ amp;nbsp;Fidei fuæ âtepofuit:ob guâ ré cû româ rediiffet^u 10® nbsp;nbsp;nbsp;^ re i iudicio dânatus eut tradit Plutar.in uitagracchorû. AccuratifFimcidiligétinime. Pcrf2’^^ . Fâmæ:fidei:guia pecunia corruptus opimius plurisFacicbat cômodû regis q famâ fuâ SC fidéJMa« m ^^ ne regni melioré parte iugurthaeaflignauit. Eademuia.i.cadem rônc.l.largitiôe pecuniarû- ƒ lorcmptemicgatoii.: pecunia corrupit.pauci tarnen ex ipfis corrupt nôpotuerût. Indiuifioc:^ . g, partem regni per legatos iugurthæ fuiHé aiTignatâ.pulchriorem uero adherbali. Quac pat«““ jj^erf iciiicecpars. Mauritaniæin qua habitant mauri. Illam.-altcram.ordoeftîAdherbalpoifcaiti’ia partem. Potioré fpecie.i.pulchriorem q utiliorem. Spede-i-pulchritudine. Qyam f®’’*’“®’^ orio é portuofionqa hæc pars plures portus hébat. Resndefl^pofitü. Poftulareiexigerc. Sed j^'^uentata: led ego haud facile narraui cópertü de his-f.Iocis amp;nbsp;natiÔibus:quæ loca Si nationes funt minu^ tr q nbsp;j^ aut àfpentate:aut folitudinc ob caloré.De fitu africae totius uidetur effe dicenduïed quoniam w nbsp;nbsp;nbsp;gj| j lunt é^natioes ad quashofes accedere nópofTunt propter afperi ta tem Ói. folitudinc ipfo^^t?co^y Qbca eis locis,ppter folis calorem.ideo de his locis non dicam-quia de his uera nô habemuscognition^ lócahabi lorcmma africa in meridie pofita eft:6i circa earn calor folis uehementer exaeduatiadeo ut t^H ■ jgj j^ ƒ„ tari nô poffint propter fobs caloremde gbus locis fe facile dicerejnon poffe affirmât. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i-mininun’«* litudine minus freguentata.cóceptio generis eft.nam neutrûgenus concipit mafculinum »i nbsp;nbsp;nbsp;^^^^ ^f ut hoc locoiCum dixilTetdoca amp;nbsp;nationesantulit frequentata.K neutro refpSdit. Didt OTimƒ . .j.^|^ fe freguentata Öd eelebrata propter locorum nimiam afperitatem Sd folitudinem qua: eft in ci propter nimium folis calorem;Et ideo ad ea loca rariftime homines accedunt. ód nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- fcri^ti»

Öa Ód uera cognitio haberi non poteft. Sd cû ucra non poflit haben cognitio de his dicit *ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^jj

IN IVGVRTINVM

_ Compcrtonixognitum. Cetera q pauciflimis abfoluæidcft religua loca uidchcet quæfunt frequentata 01 ae guibuspoteft haben certa notiaa:paucis uerbis expona« Qua pauciffimis.i.ualde paucis uerbis Ab M r?ƒ ^e wponâ.Nâabfoluere eft perficere ita ut nihil defit* Abfoluâ.i.dicam amp;nbsp;exponâ.

* nbsp;nbsp;nbsp;N Dl VlSlONE. Dicit cóem effe opinioné feripto^ ^ orbis terrarum in tres ptes diulfus fitd.-Afi am :Europâ amp;nbsp;Aphricam* FuerÄ tarnen q dicerent orbem terrarû tantu in duas partes elfe dim. fum.f.in afiam amp;nbsp;curopâ.Et huiufmôi A fricam

fompertum narraucrim.Caetera g pauciffimis in parte europe pofuerut.Plœnq^ : ideft maior îbfoliwm» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;parsferiptorum. Pofuere.i.fcripfere Nâpo/

Kij- T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;• . ncrefignifiicatfcribcrehoratiusfcriptor hono

IN diuiuone or bis terra: plæri^ m par lam fi forte reponis Achillera.luucnalis: iemp j tetertiaaphricâpofucrc.Pauatantü ego auditor, tantâminimitj ne reponâ.i.rcfcn — 1 r - t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_.- . . . bam.pcriuisfcisponerelucü. Pauci tantûfu/

baudipofuerc. Sed aphricam in europa effe fubaudi polucre. Ea fines. Oeicribit aphri/ camißt ei dat termines ab oriente St ab ocei'f

dente. Ea.f.aphrica. Fretum noftri marisa. aqua noftri mans.Nam fretij licet naare fignifi cct:proprie tame, dial aqua mans mobilisab im^rum feruore nommatu. Et oceani.-occa nus eft mare magma qd uniuerfam terram am bit. Ab ortn felis decliucm latitudincm.f.haz bet. Ab oriente (inquit)aphrica habet fines la titudinem guandam dccliuem.i. pendentem.

Q^cm locum cathabathmon incole appek lantihabitatorcs eu locum lingua punica appel lant cathabathmon. Mare (æu'j.f.cû.i.ad na uigandum difficile:0i pcnculolum. Ager fer tills frugum per omnia fubaudif eft.Ter ra in/* quit fecunda eft di frudifcra. Bonus pecorit ager aphrics bonus eft amp;: utilis pecori: quia pa fcua habet latiffimaipccorisautem appellatiSe omnia afalia grandiora intelliguntunut funt ar menta amp;nbsp;greges; Arbori infecundus fterilis cftarboribus.Na ibi arbores nÔ nafcunf.-ratio

•Jj-j^^^ P rt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vJCIJUa nVlUin lrf’UUgt;ll Wa p^ltilNM pVlUlU UÀv bas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ^^^”“®.^®^^*^*bere.In aphrica(ingt)hoîes corpora habent fanait raro morbis infirmitad terri! p,°”^p^^^^®”’3ioriexpartehomincsufcgadfenciftutemniuunb Velox:qtumadcurfus celerita

feneA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pattern: Senedus diffoluit:dicit homines ibi pro maiori parte non mori nifi •ƒƒ. ‘^^‘‘’terimit. Ferro:uidelicetinpugnadimicando:autinaliquopriuato certamine.

^^^ leonibus ucl aliis feris.Nam morbusiuere dico quia pro maiore parte homines in/z VirsPn^^ æncttute uel ferro aut bcftiis:quia ex morbo raro möriuntur. Superat : occidit : interimit. Plurf»^^^° æ”^*/-*^™ f^rro incautom fuperati.interficit. Ad hoc:ideft præterea* Maletki generis toli^e^*’”^ *^•i-luntîut Ieones:8: ferpentesi Sed qui mortalcs :defcripfimus aphricam amp;nbsp;fines eius «i cum tr *^^ r^ bominum.Nunc dicemus qui homines primo habitauerint aphricam.Deinde q adiû •erpretam^f^ ft æ commifeuerintEt hoc quod dicamdicet diflentiat a fama multo^.tamen ita nobis in/ fount O ft e^'^^^P^^^æ'^tiriberunt hjemLlisrKita etiamresfe habet ûcuti habitatores aphricæ ^ acceiî^^ cft.Sed tarnen ego quæ pauciflimis dicam.-qui mortales habuerint aphricam initio: amp;nbsp;qui po bantupfr iquomodo fint permixti inter fe. Vti eft nobis interpretatum ex libris punicis: qui dice/ film «J^îL- nbsp;nbsp;’■^1^^ hgt;ttnpfalis»6£ ut cultures eius terrac putant rem fe fe habere: qq eft diuerfum ab ea bonii^r2.ft ctpierofrj. Mortales:homines. Aphricam habuerint.i.habitauerint- Quicg-S^qui bbus,, ^“Ca iuperuencrint:0: additi fint amp;nbsp;adiundu Inter fe permixti.-udelfcet poftcriores cum prio/

J 5® ^^‘’’^quacplxrofcj obtinet diuerfum eft.i.qq hoc quod dicam diffcntiata fama 901 re^h-^”^ Jj-^^^*^* ^^'^ ’’°*’ **^ f® ^® habere* DiuerfumKÜfTerens. Tarnen uti ex libris punicis ^Oqi^r ™ j '“’^^^^hir nobis interpretatum eft: Saluftioslibros lingua punica conferiptos habe/ ^tan.-py n’^^’iî*^'* hiempfalis fuerant:Eos cum non intelligeret pp dioerfitatem lingue fibi feci tin ter 1 nbsp;nbsp;EristE^OHS 11^5accepitquiprimihoiesfuerintquiaphricam habitauerint. Cultures.i.habitatorcs

Ke fp fp i,,kæ‘‘•?P9^®3^f«™o coji qui nue habitant apluica.-conuenit cd his quae accept ex libris punicis« nabere.i.re lU eftc.-ßi uentaté ita efle.Oetej: fides eius rei penes aurores erinfed hoc({qt)credeG

COM.IO.CHRYSOSTOMI BRIXIANI

runt. Et caufamoftenditquare fibialiter do- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ooterafaut

mos aedificare non potuerunt. quia nee in africa materies lignorum cratnec ab hifpanis ri”^^^ ^rentmon' cômurare.Nâ inter aphricam ôC hifpaniam medium eft mare.ôC pterea eu lingua hifpani« ig“®^ Aphtiex lans comode negociatióes exercere poterant. Materies:uidelicet ligna.Nam fupra dixit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potcraf

eHe infœcundam arbori propter ninilG caloris xftum. Copia.id eft facultas.öC déclarât qp3re n emereab hilpanis aut cómutare;quia mare amp;nbsp;ignara lingua prohibebant. Maremag^^-’^^fisperfisj quod eft inter aphrica cC hifpania. Ignara id eft ignota incognita.fcilicet ligua hifpana ignou iP ^jjg' uel ignara lingua:lcilicet lua id eft ignorans. Cômercia.id eft negociationes. Hiifcüicet per e- c 4 nbsp;nbsp;nbsp;.

pc tentantes agros:dicit quare hi perfæ çù getulis adiûdi numide fint appcllati.hi ab initio quaUwte ^ -tentantes fæpius utterrara fertilem SC fecundâinucnirentmulta loca diuiferunt.ôia diuidendoi^ numidasappellauerunt:a græco uocabulo. Nam w e irwoo fignifîcat diuido. Partiuerant-antigui p ^• partior diccbanf.ut hoe loco partiuerant dixit.Nos autem tantum partior dicimus. tentantes eft qualitatem agrorum probantcs.an fecunda effet in cis terra an non.cx hoc eueniebat ut mui nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^^

derent:quia agros quos fteriles Si infecundos probabant:eos deferebant amp;nbsp;relmquebant: ä^gjg ^qj^q bant. Cæterumadhuc ædifieia numidarum:Dicit ergo Saluftius q, ufquead fua tempora «“ rum agreftium fine rudium Numidarum gentium in modum fiue ad inftar carinarum erant 1. jj a pnneipio alueos nauium inuerfos pro tuguriis habuere. Mapalia iUi uocant j Ex hoc ergo, coiligitur quid fignificent mapalia.Nam mapalia funt domus hominum agreftium in agns.

eft flexis SC incuruatis. Nauium carinæ.Canna eft p ars nauis inferior. Mœdi autem «arm ddcuIos lybics. Ita guidem perfæ coniunxerunt fc getuIis.Sed moedi Si armeni adiunxerunt fe ad lyo e ^y

Acceffpre lybiesadeft ceffete ad lybies.i.perucneruntad Ivbies.amp;l fe eis cóiunxcrunt. i-wie^w ^^

IN1VGVR.T1NVM

: tnarc affricu româ uerfus habitabat.Getuli oero inmeridic magis uerfi no peul a fobs ardoribus habitabat^ Mare ppiusaffrtcu.i.magis propc affneu. Agitabât.i.habitabât Ôi uiuebât. Sub foie magisan plagâ au ftralem magis defeendétes. Qui mature oppida habucre. Medi Ôi arraeni celenter urbes habuerüuquia p mare affricumin hifpaniâ nauigare:K mercaturâ exercere poterant. Qui.f.Medi K armeni: nec quég mouere debet:^ relatiuû:hoc ab antecedente tarn longe diftet:quia hæc oîa g parentheum interpofita fun uidehcet. Nam hilybies mire propius aftricu agiubâtGetulifubfole magis baud procul ab ardonbus. Maturea-celenter. Oppida;ur/ bes. Freto.i.mari. Diuifi ab hifpania: quia ntdiaumeft.Marediuidit Affricamab hiipa^ nia. Mutare res inter fe inftituerât. hac de câ

quiaabhitpanis materiéaedificandi emere no poterantmec res c5mutare:q3 mare phibebat quod mediuerat.Nunc aûtdicit MedosSi Ar memos celenter urbes æditica(re:opportûita/ te maris p quod in hifpania nauigabât interne/ niente.Ergo mare perfis erat impedimento:K médis attç armemis adiumento ad nauignadû inhifpaniâ.Hoccertemirûuidctur : fed maria etawdwrf ,„,«nmaremagnûpcrfasabhifpanisdiuidebat.ôCperoceanûnauigare nonpoterant: Sau^ArSeSm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lnftituerant.uncœperant.

*neai autem amp;nbsp;Arnaenu com nbsp;nbsp;ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rômutationé rerum. Nomen eorum paulatim lyoïes

Mutare resùdeft mercatura ex q P , »kipcnnnnli Daulatimcorrûpuere nomen medo^:p corrûpere:fubauditurinft.tuerat.Cœperantinqut^

■Wismaurosuocantes: Lybies«tefet0MMenn«MKh^2^^Jj^ArraenWprrfett Me tu.Dicitquémadmodûhæ genres in AffncacreucnntÄimpc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hifpaniâ nauigare poterant: K

dosquidematttAtmeniosdixitcelenterurbesædificaffeqma nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P|^^j^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^

mercaturâ cxercere.Nuncdicitquomo ernennt Pcrf^qui.Nuratói nbsp;nbsp;nbsp;PP g^^^^-j- Adoleuit

tespetfarutn.i.imperiu Virg.üi.æneidos.Poftq res Ato nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,|exercendocito Ùrbescôdide/

;i.creuit.Acfi diceret. taqmdem Medi amp;nbsp;Armenu quot;’'^‘S’^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ exercendoded bella

tunhôi opulent! tadi funuSed Si Perfæ breuiter imperiu fuum ’“*““ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, „ q f„o fubegerût : atm ita

^erendo.NamPerÊcquiNumidaefuntdiôlitinitimos populos bc nbsp;nbsp;nbsp;P „p^a Darentibusdigreni poife/

• 1 nbsp;nbsp;nbsp;Ôona belli magnifaûi funt. Ac poftea Numidx note WJ” Fj p j^ - póften didi lunt Numidx : cum ’bccalocaqptOMmcçanhaginem.numidaappe^.D^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p^pe carthagi// gt;tiultum numéro amp;nbsp;multitudinc crcuiffent:a parentibus f’^dde nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ^Q^^.ae ß diceret:hi perfæ priuss «lé poffederuntquæ loca poftea diéta funt numidia. Ac P?^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noffederunt ea loca: quæ prope car* poftea numidx appellat! noie-.digreffi a parentibus ppmult^di nbsp;nbsp;nbsp;^ j^ginc.i.ualde prope carthaginé:

1 thaginemappellaf numidia. Digre(ri.i.cumdifcelfiftent. P^^^^^getcndafibiinuiccauxiho.«

1 De.ndeutncB.DicithinumidæquiS!ndua^teseffentdiuiamp;:tamwalb^^^^^^^^ itapopulosuicinosimpiofuofubiugabat. 9^‘”'^^pæ.., quot;fdi-.quiaubiopus eratfibi inuicem

• 1 nbsp;nbsp;nbsp;fiihiqiiifedesnouasôClocapropecarthagmeottupaucmnri ^JJ * ® jJjdfo, Nomen.i.famam. Magif/ «nmftbiaddidcremagisqmediôiatmeniiquiadnoftrummarcp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj.^inusiyntbellicofiq Getulù huuerant-Et hæc fuit rat!o:quia lybies quibus admtxti fimt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a^^^^ mare.f.mare affncum;hoc terra

1 nbsp;nbsp;quibusfeadmifeueruntPerfæquipofteanumidæluntditti. au ...-_ojjyfj,eft.Àcfidicerct.Visuide i nbsp;nbsp;pore dicitur mare leo. Demc^affricæ pars inferior plætarç a nu ... , jj^j^^depnfuntqmedi ÔCarme 1 nbsp;nbsp;«equomodouerurne ft quod dico;uidelicet qnumidæmaiorem ^.-.„tenoti parte affricæ pofitælûtî »» qui poftea didi (unt,Mauri.Ecce maiori ex parte getes o««quot;csq nbsp;nbsp;p inferionuidelcet parsilla quæ aMumidisbeUouiaæ funttöCingentemnomcncftceffeteuiaomm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptomaiori pacte. ViSi Ws in plagam aufttalera delcendensmeridiem tefpiat Plxtacß.ideit promaion p ^

COM JO.CHRISOSTOMI BRIXIAN»

omnes m genté nomengj impantiü conceflerc.Gonfuetudo fuit apud antiques ut uifli A°®^^^ra^ gui uiciffentamde gentes amp;nbsp;populi gui tuerat a numidis uidi bcllo nomenppriü amiferût.ôt oes .^.^j luntappellati.Et hoc eft quod dicit. Imperantiû.f.numidarû. Conceflere.i.penicnerc. P°?p^l^,f4cdi hue Bli^ dixit güo getuli iX lybies primi populi fuerint g africa hitauerintdcinde quéadmodu Per» • amp;nbsp;arméi his adiudi impend m atnea auxerit mutato noïe ut pis numids uocarenftMedi 6i arme ff

larentur Mauri. Nunc dieu guéadmodum de phœnicc rcgiôe maltun afheä tranfiennt im pent CDpiditate duöiÄ rerû nouarum auidng multasin africa urbes cSdidf tut. Abt multi/ tudinis minuends gratia uarias cas oftédit gre de phœnice m africa multi ucnerint. Gfa.i. caufa multi defcendebant ut multitudmem do mi minuercnt:guia regio, tata multitudiné có/ mode capere nó poterat Sd pafcere. Pars im/ peril cupidine lohcita plsbc-Multi impenü af/ fcdabatcu eént potentest plebé minutamgi turba amp;nbsp;inopé induccba't :ut fecu ^fcilcei étur ad nouu ïm^nam gusrendu. Solicitata uer/ bisódpollicitanóibusindnöa. Hippona adri mctum.Leptim.Hecluntnoïa ciuitatum. Jn ora:in regióe maritima.-uidclicet cnca marc.-

Hac-furbes. Ongibus luis prsudio. Aliq haru ciuitam plidio fuerût phœnicibus ;unde origine ducebat.alis fuerût honori Ôtornamé

to. Na de carthaginetdixi gnéadmodû Hip/ poni:Adrimetü amp;nbsp;Leptis origine ducat a phœ nicibusiguia de carthagine nolo dicere:ga me/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

bus eli de ipla tacere g parum diccre.Na' amp;,ipfa Carthago a phœnicibus origine ducit. Sed quia.^ apliflima ciuitas erat amp;: caput tonus aphrice:maluit tacef dc ipfa g tâtûmôdicere a quibuscódiiarct-”*“^ totâcxplicaret hiftoriâ. A phœnicibus,aut hoemó origine ducit.Dido cû Fratré fuû Pigmalionéiq®’^*.“™ eius Sicheu interfecerat lugeret collega ingêti multitudiné de Tyro gus ps é phœnicis regióö^’’” d uci t.unde cu ab Hiarba rege pclleref callide petiit ut ei uedert t tatu terre gul pollet coi w bonis tencre: guod cûiUepmiiiffctxonûin tcnuiflimas corriges fcdutetcditoccupauitcg ftadia.xxiii.quxma «wi^?”* cóüciüt. Attj ita urbé códidit:gus pn'o B/rfa appel la ta é a corio bouis:nam byrfi figniheat booiscon“,f^ ftea Tpros dida éipoftréo carthago uocata ab carta oppido:unde fint Dido.Hcc ciuitas poft« magnitudmem uemut uigmtiqttoor milliana in circuitu pateret.tuc cu capta amp;: eucrfa é a XiP'o^ no:qui ob ca uidona afneanus poftea didus é. Alio.i.ad aliud:uidelicet ad hiftoriâ pofita J pcrlequcndam. Monetnd eft hortatur. Igitur.ergo fuccinde amp;nbsp;breuiter dicamus dcabisr^ï“?“^ 2 ce:gaando guidera de carthagine nuncdiccrenolumus:quoniaralongam explicate oport^*’^” nunc facerenonpolTuraus.-guiaadaliudtendimus^ Igitundefcribitciuitatcsguefuntcitrafio^sApnricx que orientera relpiciunt.Nam antea diat afneara ab oriente habere fines Cathaba thinon: qui locus diui/ dit Aphneam ab Aegypto- Ad Cathabathmomid eft apud.uidelicet citra Cathabathmon- Na ultra nue locura aphnea non procedit Prima Cyrene elf prima ciuitas que inuenitur apud Cathabath^u en y rcncihsc duitas cyrene dicitur a regma Cyrenetgue earn condidit;amp; de fuo nomme earn cit Seruius. Colonia: Terconmomma ciuitatum funn Due (yrtesapfc Saluftius infenus delaw« nas Syrtes.Sunt autem loca in mari pcriculofa:quia funt arenofa. interg^ cas Leptis.Hec ciuitasintcrduasiyr tes eft pofitamon cp in mari fint tun da tailed extra marc poftta inter duas Syrtes. Deinde philenum afw fcilicet lunnQuare hic locus diäus fît Philenum ars hiftoria eft confidcranda.nam cum carthaginento « Cyrenenfes detinibusdiu inter le bcllo decertaftenritandem dcfatigati ita inter feconuencrütut ccrtoaic Icgati utriulgjciuitatisdomodifcederentiSCguo in locoobuii inter fc finftentiis locuscómunisutfBi.lt;5,ciui tatls finis haberetur.lgitur a Carthagineduo Fratres railfi funt gui philencsuocabantur:hiceleriter iter luz urn peregerunt.Cyrenenfes tardius lucrunt.Hi igitur domi pœnasintucntes:guia rardiusiuerafccriminaz banturcarthaginenfes:dicentcs coselTeante tempuscóftitutum domodifcelTine.S^.propiereaccieriusuez nilfcile non pafluros ut uidti domü abeant.Igitur cum Carthaginenfes afiam aliguam conditioneel squara pctcrentiCyrcnenles hanc eis obtulerunt.-ut guo in loco fines populo fuo peterent. ibi uiw obruwentun nbsp;nbsp;J

fc guoque tandem condi tionem fubire paratos.PhiIcni probata conditione:fe uitameg fuamRci^b ææço donaucruntiatcg ubi fines patris efleuolebanhibi uluilepulti lunt:ob earn rem Carthagmenles Phileis ira tribus aras conlecrauerunt in eoloco ubi ului obruti ac fepulti funt. Philenum arssll locus ubi finis nut imperii carthaginenfium uerlus Aegyptum. Qurm locumiOrdo eft;guem fcilicet locum ipß Carthy ginenfeshabuerefinem IcificctimpcriiuerfusAegyptum. 'Poftalic punics:orbesfcilicetfuntpoftioca» auitatcsguas lupradelcnplitduntalie puniesurbes.i.urbescarthaginenfium« esteraloca;appetmagnU ruide

INIVGVRTINVM

ftiide namidaw impcriu. Super numidia.i.dtra numidi5.Ordo eft-Nos accepimus g^f^Ios uagos agita partim in tugurnsialios incultius. Supra Numidiâ-ultra numidiâ(inquit habitât getuli P^^“^*” “». alù ét incultius uagantcs.Et ultra Getulos habitat æthiopes-Poft æthiopes loca fût deferta c fobs- Accepimus.i.audiuimus:intellcximus.Tuguria fût uilia ædihcia in agris paleis teaa: amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, , /

lncultius.i.afperius:qa multi ex getulis fub diuo hoe eft fub aere degut fine tedo. ^fj® J®-*’“ p.^io tare. Poft cos æthiopes ee.i.3(xepimus.utnio pes funtqui ob fobs ealore cui funtuicmitcar// nemnigFatnhabcnt.diétilt;PTTOTOua.e»pu^a eftardere.Naa:thogrxce:latinef.gnftoi ar//

deo.Kai Touolt;»a’-ideft a uultu. Deinde: fubaudiaccepimus ene loca exuftafohsjardor

gS o do^gitur populusRo.admini

^ . “______.ftrJ.« nlpraojODDidaex puni

P.ït.pcr magiftratus adminiftrabat.gctulo^ magna ps amp;nbsp;numidise ufc^ad flume mulucha

çnobis nclt;5 pace necj beUo dte cognitus crat

btis diftü e. Pol^ at diuifo regno legati ab Af manus p magimaiu» frkadgt;f«fferSlugurthacótraaU.moré_prx «^gj^^g^^ mufetkris adeptu kfe uidct certa ce ratu qd ^^^^^^ „daflo-f

1 examiàsadnumâtiâacccpcratîoia Kocuena/ nbsp;-------r—«_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ u k . Ïacédimulamp;ffloçi^offidtationibusaccënfus:

1 ïJUOSpauloâtemûcribuscxplcuctatintcgnu P Scipioneémiliano:qui Affticanus eftdiäns 1 adhctbalisalutnintéditipfcacctbcfticofusAt (Pi»X«^c««^«Wj«^;J^S£ \ nbsp;isquépctebatq^etuslbellisiplacidoîgcniotop “^|ç2«c«i»âa‘ Per magiftratus. uideheet

1 portunusdniuric metués map's q metucdusi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cÔfules;uel ptoresuel procofules. Præter j igtcxiçuifociôsfincscumagnanaâ^iuafc ;^2ïgS«^^’,îîe.?uîS multos mottalis eu pecor e at^ alla pda capit» » ^ amp;nbsp;.^ j^^n^ amicitiâ aut locietatem eu Doouloro.habucraLEtideo pter nomen eius: r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r^îXaideinccpsideftpcæteraiincæterisrez/ intatterisrébuscrat populoromanoptorfus*quot;^^’;®‘.ancrât Si quiignoratur. Incolis:habitato/ bus. Ignarustideft ignotus;incognitus.lgnarus dicitur ^^^1 ig adâeferibédam Affricâ:dicit fe nûc nbus.Âdneceffitudiné.i.adneccnitatem.Saluft'usdiggreffioncf^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftqdiuilo-.nunc redit ad adpropofitû redire:quando quidé de Aphn^^’ISS?;««widiuiferûtregnû Numidiæ inter ipm amp;nbsp;Ad i nbsp;nbsp;ptopofiiûîut oft end at qd Fccerit iugurthaipoftqlcgati roman nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuis apud Numantiâ : uidelicet : oîa \ berbalé.Órdo eft lugurtha ratus efle certu-Cidquod acc ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;muneribus expleuerat.lntédit animü i 1 nbsp;nbsp;effeuenaltaromæîôi accenius polliciati5ibi«illo^;quospa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidcret fe efle adeptu pmia fceleris 1 regnû Adherbalisipoftqlcgati difceflere Aff«5«^5g®?/amp; .x^ffric?difceffiffent.ftatim iugurtha cogiuf cótratimoréanimi.CüCinquit^ legatiromaniaiuu r g ____^.,i..apn'pnpa/auódaudiucratabamicis cœpitiquoregnû Adherbalisinuaderepoffcf.qua d^ g Cótra timoré animipmia fceleris adeptu fascaapudnumantóeffcttoidelicet^ioiaeratae^arom. . nbsp;^.^quodtimebatinaiofuo.Nam lugur

1 nbsp;nbsp;(deuidet.i.poftquidct fe effe cólecutu jnïpun'^tc 'Cci ri ° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adherbalem regno expulerau

' thafemptimueratinefenatusfcelusfuupuniretqaniemp«^^ _. ^thximodccrcinf.utdimidiüregninu Prxmia fceleris.i.impunitatéxquiafenatusnonpuniun ic quot;^^ß^jaweft. Óiaro. ucnalia efte.i.oia ftidix héret. Apud numantia acccpatUodmewi^’X q p .mpunitatc lui fceleris emerat a fenatori ) nbsp;nbsp;««wtp pecunia uédi’-qd lugurtha nuc expms erat-Nam p cw^^^, ^ ^^^^^^ pauloâte ab co accepant: p

I out romæ. Pollicitatioibus.i.proraiffionibus'.qa legati qu pet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(enatu. in regnû-.ut regnû Ader-/ »'Jetât ci fuûauxiliûæi forte aaideretutde '^^^'’^'^quot;^^JLjJ^ebâtiugnrthâutregnûaderbalis made \ ^imte Intêdtedirigit. Ipfc «»Jte««ccto»ge«»«2J^(^;rf|^ Peubatün/ *^àIpeâ-iugrtha. Acer.tfortis. BeUicofust^ q .' yj^niurix-i-adiniuriamcommodustuidc/ toS^ ^S“V”®“ff\-P“'‘°-‘-^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MainamanundeftmuL,

«ceicui commode Hifernpoffetmiurui tmesaos-wcnuiu«» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

COMJOiCHRISOSTOMIBRIXIANr

tltudo. Manatmultitudine. Vindicaturu.i.ultura.AtiIIe.f.adherbal. Armis.i.beHoi PS^j^ ad côquerendû. Côtumcliofadcâ.quiaiugurthacâm bclüguaerebat. Legatisadherbaliscôtunit , fpondit ut adhcrbal amp;: iniuriis fimul amp;nbsp;côtumeliis côcitatus bellû contra eu lufcipet.Sed amp;^^^ , a^, tius pati uolebat q bellû fumere côtra iugurthâ:guoniâ bello pauloâtc ab eo uidus lue rat.

portaucrât. Prius,i.potius. Decreuifcf.adhcrbal. Sccuscefferat.i.maIceuenerat.Nâutfupr3uuuni a iugurtba prœlio uidus éadhcrbal. Nceg eo: id eft ppter id:qa adhcrbal de iniuriis ûbi a 111/ gui thi illatis uindidâ h taciebanfèd tolerabat: no th pp id lugurthæ cupiditas minuebaf.

IVIâu.i.inultitndine. C5parato.i.cótradocolz Icdo. Petcre-i.inaadere. Quapgebatifubau ditur^eapte. Vaftare;puaftabat. Agere.-pro agibat.i.pellebat uel ducebat. Augere:^ auge bat. Vbi.i.poftq Eoproceftum.i.ad idefiep uentû. Copias.i.exercitum. Dieiextremû.

id elt extrea pars diei. PJeruneg nodjs.1. ma gna pars ncdlis. Proce/TitZpertranliit. Ob icuroIu.fciJjcetcxinentc. Signo datoaudclb cet cu buema tuba. Inuadunt.uaggrediuntur

Et m multitudo togatoi am.Nih.-ingtxiucs lugurthinos natUtes a mœnibus urbis rcppulif fent eo die fanitum eflet beHum iquod kœptû crat-nam urbécirthaîtroiflent: ^regeadher bale cœpiffentded cues prohibuerunt. Et ni hibpronifi. Togatorû.i.oppidanorû amp;ciuió: qui n erat armati ut null tes. fed togati ut ciucs effe (olcnt.i.toga mdutu Patratu.i. perfedum Ói finitum. Igitur.-quando guidé m oppiaüad herbal ingreffus eft.fogatus uidulcg. Üppidü ciuitatéCirta. Circüfedit.i.obfeuit. Vineis Vinea eft genus machmae in modum uitis ab una parte tedum lub qaa milites tcdi pugnat. Vndc fecundum Fekü Pompeium:fub uitcm plian dicutur milites qui lubuinea militanpu gnant.Sub uineaiaceredicuntur milites cü cé tunonibus aftantibusfudesiacef cogunf. hoe genus machina: m ui biü expugnatione mœni bus admouen lolitum erat. TurnbuIcjrTur res funt æditicia alta atep munita extra mœnia nia ab bofte obfidéte eóftruda: de qbus cômo de amp;C tute pugnaf. Maxîe fcfti.Iugurtha fdh'a bat;ut li poftet urbé expugnaret âteq legati ad het balis Româ peruenirent-nam adhcrbal lez gates Româ milerat ante bellû incœptum; ut deheet cum lugurtha fubita mcuriiôc pdabunz dus fines eiusinuatit-Deindemultislocis mcê fis ualbtocg agro amp;nbsp;præda abada in regnû fuz . iim reuerfusé.’utfuprauilum é.Velcerte tune militlegBtosxûintcllcxitiugurihi iam côpa? rato exercitu npdatona mâu ut âtea regnû/u um inuadere. Antccape.i.âtcuenirc. puenire uidelicetut prius urbé capetg legati Romam perucnirét. Accepit.i.3udiuit.intelJexit4.In af fficam leganf-i.lcgati mittunf. Senatus popu Jitp ro.uerbisnûciét.i.expte Scatus amp;nbsp;po. Ro. nuciét.l.hoc qd feqf uidelicet fe uelle amp;; céfef.i. deccrnef:f.hüC uidelicttutabcllo deiiftant. Ita Ôé céfereàta ét d'gnû fe.fifenatu populoquc roniäoaUilcg Icilicet rcgibus: Maturâtes.i.fc/

IN IVGVRTINVM

binantes. Eo magis.i.ideo magis fedinâtes uenidt in Affriedquia dû in Affricaire parant iâ Romæ audic batur qûo plio cômiflb uiclus Adherbal in urbé Cirthâ profugilfetSi ibi a iugurtha obfidcref. Sed is ru* dor elemes crat.i.hacc fama mitis eratega nô ualde afpera nûciabâtur:nec ea rcs ualde diuulgabaf* Quo^i Wlicetlegatoiji. Accepta oratiôe.i.auditofermôe. Refpôdiniugurthacûaudiuiffet legatos fibi uerbislez hatus impantcsiut a belle defiHcrcncaliide refpôdit:fe nihil carius habere audoritate féatus.i.fe nihil carius habere q ut faciat id qd fenatus decernit. /lb adolefcétia.Hæc oia iunt clara. Et fubauditur p oia refpondit:uel dicebat. Enixu.i.conatum. dedi fcmp operam ab adolefcentia mea : ut me unufgf^ optimus laudarct. Ob uirtutem apud Numantia placui Scipioi optimo impatori ob candemuirtuté M cipiameinfiliû adoptauit. Probaretur.i.laudaretur. Artes.i.uirtutesj

Non penuria libero^.i.no ga filios nó habe ret micipfa me in regnû adoptauit:fed propter uirtuté.Nam filios duos habebat. Cæterum: Scd dicebat eo.i.ideoanimû fuü minus tollera re iniuriâ:ggt; pro qa feciffet plura bene atq^ ftre nue. Apud legatos lugurtha cam fuâ mendacio defendit.Diciî.n.Ego hoc bellû nó Ipotc fulcc/ pi:fed coadus.Nam cû adherbal mihi tenderet mifidiasÂme dolo iterficere conarefxoaflus fum me defender à: iniuria repellerc. Nam cû muka fortjtcrfecerim:n5poflum iniuriastol krare.fed hoc totû falfû eftqdiugurtha dicit.

Strenuc.i.fortiter. Miuus.i.non- Dolis.fi per dolos:dolus a Icdcndo diûus efti Quod ubi côpenffet.Et dicebat le obuiam üffe fceleri dus. V bi pro poftg côpcnlTct qÛ.i.illud. uideli cet qd infidiaref libi. Côperlflet.i.inueniflet.

Obuiâ iiiïe.i.reftitifle. Populû romand. Po pulus romanus(inqut)non benefacieffi me^ hibet iniuria mihi illatam repcllere:quod iure gentlûcoccdit unicuieg.Nam ius gentiû Si Jus naturale eft;utunicuitguim ui repellerc liceat.

Ab iure gentiû fe fe prohibuerit: uidelicet fi ^hibuerit quo minus uim ui repellat : qd apud oés gentes licet.Nam ius gentiû dici f qd apud oésgentesferuaf. Ita:hoc modo:uideiicetcû

iugurtha ita refpôdilTet. Vtricg.f.legatinuguc tha.' Diggrcdiuntur.i.ab inuicem difcedunn hgurtha ubi eosdugurtha poûq legatos ro.ex affrica difceififfe cognouit:cum uideret fe Cirtham armis caperenon poffe.-quia per naturam loci munitiflima eranualloôtfoffa mœniaicircûdat. Turres altas ex/ iruit:amp;eas præfidiis firrnat hoc eft fccit:ne quis ex urbe egredi poffetiôthe cômeatus introferri poffent-Ratuseft.fiopinatus eft. Expugnare.ùuincere. Vallo;u311i dicuntur fuites foflarum genere mafeuli* no.Nam munitio ipfa ual!um dic.tjr neutro genere. Nam uallum eft munitio ex fuftibus fafla .i. ex palis, vnde qui obfident urbes ualio Si fofla folent eas cingercme oppida ni fubita eruptione exercitum inuade? te polnnt:amp; ne cômeatus ex aligna parte introducipoflintmeue multitudopoflitexireiatcg ita ad famem ^^^^^É^‘’^kir:ut ea neceffitatededitionemfacerecompellatur. Præfidiis: præfidium dicaturapræ iidendo.Eft autem præfidium elefla militû multitudoad euftodiâ alicuius ucl urbis uel arcis uel caftelli uel altenuscuiuîpiaralocimunitipofita. Firmat.i.munit. Dies nodelcg.i.per die môt per node. Tempta* re:pro temptabat:more fuo. Defenforibus.promittebat ingentia premia his qui urbem defendebantefi catofibitradereuellent. Modo.i.aliquando. lntentus:idefl folicitus. Adherbal.Ordo eft. Adherbal oclegit duos maxime impigrosex his qui profugerantfecumunaCirtham:8t confirmât eos multa polliz ‘^endo amp;nbsp;miferando cafum fuum;uti nodu pergerent ad mare per munkiones hoftium: deh ne pergerent

Pæ poftquâ cognofeitomnes fuas fortunas fitas fcilicet efîein extremo.ôt hofteminfcftumi plient nullam fpem'auxilii.f.efie:ôt bellum trahi non pofte penuria return neceflariarum. Senfis patch ^tMbnquit)JVdherbaluiditfe ad extrema elfedcdudummec habere fpem aliquamauxiliùôt obfidionem iutius ferf nô pofte.propter inopiam rerum neceftariarum:duos uiros romam mifitcû litteris ad fenatû oestortunas fuas.i.ftatum luum. Sit3S4.poütas effe. Hoftem infeftum.i.hofté in exitium fuû paratum Si peneuerantem. Penuria.i.inopia. Rerum necefTariarÛjga neceffaria ad uidqm ;am deficere inceperant.

h in

COM JO.CHKYSOSTOMI BRÏXÎANI

Leganf.i.legati mittunf. Maiores nam.i.fenes n5 ficuti pauloâte adolefeétcs. Amplis ufi hononte-' fdeft perfundi magnis hononbus:ut c5fulatu:ficuti Scaurus g Si côful fuerat Si princeps fenatus. In quisJ-jn gbus. Hii.f-legati triduo naué alcédere pro afcéderunt:ga res erat in ïuidia.ói ga a Numidis obketati fcilicet tucrât. Res erat i fuidia.i.ï odio.Nâ multi molefte ferebât gjïugurtha tâ leeleratus eét in adherba/ lern ßi tâ fupbus ut legatis noparuiffet. A numidis:gui uenerâtadfenatu cum litteris adherbalis- Oble Çf3ti:rogati. Triduo.i.tribus diebus. Vticâ

eftciuitasafricæ:guâromani tenebât. Appui fi.i.aduc(3i. Litteras ad lugurtha mittut. cuius rei litteras raittunt.f.ut ij edernme accéda t ad prouinciara. Quaociflime.i.gcelernmc:hoc eft ualde amp;nbsp;raaxïe celen ter. Acccdat.i.ueniat.

Ad puincia: ficuti fupra dixi ea parsafricae qua tenebât romani uocabafprouicia a porro fituincendodifla. Illcubiaccæpibordo®:ille fcilicet iugurtha prio comotufmetu at«^ libidi ne agitabatur diuerfus. Vbi.pro poftcj accepit hoies daros uéifTe contra fuu incœptû.quorû fcilicet hoiumaudoritatem audiuerat poliere romæ.Cûinqt iugurtha audiuiffet holes fum mæ aucioritatis uéifle ad fe timere eoepitSed tamé cu hoe tiore erat rada libido pficicdi qd' icmcl incoeperatuidelicet ut urbé cirthâ cxpu gnaretSiadherbalé capereb Cu ergo metus amp;nbsp;libido iugurtha agitarent;uicit tandé libido. Ategita circüdito exerdtucirthâ irrüpereco natus c:(cd n'hil perficere potuit. Pollere.i.ua lere. Contra incœptum.i.côtraconatû fuu: uidelicet ut cogcret eü defiftef ab ïcoepto:8i a 4)pofito fuo. Metu ateg libi.lpfe dcclarabSt quid tîcrct.ôi quid cupetaiebat fenatu .nifi pa ruiflet legatis q uolebât eu ab oppugnatiôe cir thæ defiftere.cupiebat ât ipfc urbé capcre pri ufq ad legatos uéiret. Aduerfusuan diuerfas ptes. Agitabaf’.i.cômoucbaf. Porro.i. dein de. Cupidine.i-cupiditatc. Ad inceptû fce lusiuidelicet ut Cirthâ urbé expugnaretSi Ad herbalé caperet ateg necaret. Rapiebaf :fere batur:duceba6 Vicittaméîauidoingéio pra uum côfiliû:ga dcliberauit prius expugnare ur bem fiullo mô pofTet.deindead legatos uéire Irrumpe.i.p uî ingredù Nitif;conaf per op pugnationé ingredi. Maxîe fperâs: fperabat iugurtha pofte urbé aut ui aut dolis cape: fi ho ftes diuiderenf inter fe: nee in uno loco fimul oés pugnarent:fed fcparati urbé diuerfisinlo cisdefenderent:amp;hoceftquoddicit maxime fperansdeduóla manu hoftium aut ui autdolis fefe cafum uidorix inuéturum. Deduda uifa multitupinehoftiü gurbédefendebât:uidelieet ne in uno loco fimul oés pugnarent-Nâ deduce «g cat diuido- Aut ui aut dolis.i.aut per uim aut per dolos.ga quâdo fimul oés in uno loco P^S*?’*! oîiod inperanf difficilius dccipiunf .Scd fi multitude dinifa eft f'acilius amp;nbsp;ui uincunf amp;nbsp;dolis ‘*®?P’*® m*^-* ubi fecus^cedit.ordo é:ille iugurtha uéit in ,puinciâ cu paucis egtibusme âplius morâdo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uti rü quephirimümetueb3t:ubipropoftg quodideftillud fccuspcedit.ncLppótefficcrcid qd' ’^-fnabatpof potirefadherbalis priufqcóuéift legatos:.Séfus patet. Secus^cedit.i.alitereuéibfg Put3b3t-quot;^ quot;. ƒ j fe urbé cape âteg legatos côuéiret.fed no potuit. Intéderat.i.côgitauerat.lK conatus fuerat. ;uec nbsp;nbsp;nbsp;g

fitillud qd I'tcderat.uolebat.n.priufg legatoscôuéiretcapeadherbalé. Côuéiret.i.alloqref: A, ' -tiretur,i.adherbalé capet:8Cen in ptâté fuâredigeret. Amplius.i.diutius. M-Scaupe prîcipcl^ûoi • Inccderetz.exagicaretarritareti In^uiciâ.dixiâÉcaqd fit43uîcia:uéitin^uinciâ uidelicet rotnaorum gatos^ At tâetli.ordo é.ac.i.8i tn legati fruftra dlfceftef côiûpta multa ofoneitâctfi^ guis graues minæ. ciabanfeiuerbis 5citus:q;pquia nôdefifteretaboppugnatiôe.guis legatiexpte fenatusgrauitermina . iugurthæiga nô defifteret oppugnare adherbalc.tn nihil feccrûtifed fruftra^S^rhaK tute quo^ mœnia dtfefabanficSafi fefe fore îuiolatos p magnitudiné po.ro.fcâ dcditioc fuadet Adnet

INIVGVR-TINVM

Vti tradat fe 6i oppidiJ iagarthæ;8ê fuadenttut dico fecerut hoe poftq ca funt audita ^”'*^ f^JS

ttta abeo.Etdicebâudc caetcris tore curæienatui.QuiurbéCirtâdefendebât magna ex P , „rKA«? Igif hixû œderétlcgatos truftra difccffiffemec ipé auxilü adherbali effe relidaduadent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^lamartamê gu:thætradaf.h«:pai9:o;utuitâ Übirelinquat-Adherbalquscrederctjugurthäfidenoelici «i^-VmlilnInalM todtbätatebalixogetc«« ^«««^^«J^JgJ^amp;iÏ^anw

ptcfmagmtuainé;Po.R.inuiola:oslefefores nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ÄZ

A JI. _ .1. nbsp;nbsp;_J-------1 r. a,1------rl,^ q S^rabatitaliaxüdeditttofierctfenv/

hü mah paffuroseffe:led a lugurihaquia erantitahciiub.mpioKo.com tutu Tantù ab eo uita pacifcaCttolueJ uitâ petat, De cæteris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;®

adhcibal.Siuitâ(eruauer^.lanseft.Cætcrafe natuscurabit. Atille:ordoeft:Ata.{cdillc / c it deditionc ita uti italici cenfucrat:quia pote/ ftas cogendi erat penes eofde fi ülc aduerlaretï pubères Numidas;atlt;ç negodatores pmikue ^^^ÄbSl^d^fidä^S«dubi/ tid quiffS armatus obuius fucrat : intcriecit. nbsp;nbsp;nbsp;^^^ uidelicet illü non feruatu9i idqd promit^

^2od;,nqllt;osnxeogntóés«r.ifena« «-^^îS agitarieoepk ndé miniftni reg« iterpeUando a« ^^^^^ Tamctfioia potioratide iugurthæ re Une prakt rdû hnviis trabende t^s atroatate tif x^uis putabat oia elk mehora q bdem w/ ■ S? J- F JfmiasTri.Pl.der,gn» gutstesudebatadhnballessMpausteete 1 »äileracbaf.aeni.C.fvlemius » .r nbsp;nbsp;nbsp;s nbsp;nbsp;nbsp;^afef«leiiu8imhseconiitteKss»«Mbat

\^ tut aeer amp;nbsp;ifeftus potentie nobuitatis r ♦ ^j - ^^^^^ gQg feruaturü bdem. Penes coidca.

Ro-edoeuiffet dag«« P« paucos fatofos

'«giffentairfifiutbéttdiainen'-N'aUtefiat.DxrtqusbttKmj^

'^''iit-primo ipm Adhctbalc interfecit.dcmd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nnbetesa.aduitos:puberes dicutur q ad ea xtatem

t^nturbc.itahcosferuauit.qa timebat roman . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ jgj-mdeheet qui habitabât cirtâ. Nam Cirta eft

'ifnerüt ut iâ prima barbs lanuginé cmittant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mcole Cirtaedcd aduenæ Ô£ pegrinuqui tarnen

Juttas Numidaji. Negodatorestqui non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oanter fine difamp;rentiatquia fie peregrines licutiincolas

^ipftutbcmdefenfauerant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nrmatuslibirclbtetatincxpugnatiôeurbis.^ Quoi

‘*^^^ Vtiq^tç3’^‘«»^sobuiusfuerat:ficutiq^^^^ a ^^j^jgij^etquocirtä perdeditione accepif Voftq.Cum Çinquit)romæ cognitu c^^’^? æ cetera mStem hoîum ppetraffctilenatus tradare cœpit fe:amp; cotra tldem adhcrbalem regem quot;5“^^ ^ atauid^ecctnercC ebborabanwps K §««3^ ^üd de jpl'o faciendum effet.F autores ’“S^V ^ meur thx mittieabât. Quod poftqordo cftaidc üli mini - feme qtum poterantitrahebâtK »trocitatcf Juendo tps Ixpe gtatiaanterdó lurgns-poftq qd.uUud ^b régis leniebat atröcitaté fadi interpeUado SS AÄ.i.Äv.d;fcuu. Mmiftn^ü^^^ï^ 'ftcognitu tomaeiK poftqrescœpit agiwrnn u^jg ^^ ^^ „edia altetiusorationem ud actiogt; ’'Jph erat pecunia. IntcrpcUando.s!fSÏ2tt?t^t«e*pr«^

’'tmintcrrupere. Sxpe gratia: quia nonunq accernere ucllent. lnterduiurgns.ixotentionibus. quia |^bat:utanioreamp;gratiaf«inihilcontraiugjrttod ^j^f^cj^toganhxdebndebj^apenreete

1 «tüot« régis régis aliquando non pnoatimi ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,. Trahendo.i.proióganQo ^iatado. Atro 1 Ventes bis quiaUquid cotra lugurtto «ï«^*^ „a^c eft:qd diuturmtate tps leue amp;nbsp;moiie non tiat. Ac 1 tiutemafptatem;inuidia:nihil.n.taaiperuKta. g^. -ç^_ôibusxtanucratuisgratiæ:pecunia: rlt;gis WKotdo e ft-profedo cis iuidia foret dilapfai prol nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accr-ói infeftus potcntix nobilitatis: edocurf

Idpopulum rotnanumudagi’.ut fceluscodonare nbsp;nbsp;^ nobiidatis homm tribune^ magna erat poteftas»

bs«iterantaddrfe.,Iso,,.%tebgt;sc5«a wmeo “taKnoMabste^^^^^

ïltoiut fitotusfcnatiwaliquid decerneretiiolus tri P Dartefenaws fit nobihtatis ita effe corruz ^oCaius Mémiustn^nuspisbis deiignatus uid^nm i r nbsp;nbsp;? r^ci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^j^^^^

plt;gt;s«(alus,ugutttei.»N.s..ütd.nqueKteWta“^^^^ ‘“quot;spsrpiucospotetstfs8iai«cosiagu.tt»tdtt«».t^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SicKitusnaffctUmittenltottasa

Quo (sMeaut (enatBSpopulubststtisnatstodeccnsattut tono nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nundü.n.,nieras ssiig ftras»

^ttehocaqadide. Ttstesiusp xbss siefignaro.i.e eteK^t« ^^^^^^ poKSissxnobslsusssJ. Wtansümodoctcasusetattnbunœptebis. ft« _••. j |^ j (fj-otäiälestiiusiuspuinct» regt

COM.IO.CHR-YSOSTOMI BRIXIANl

Iugurthe fee ins condonaretur.i.ut iugurthe fcclus nó puniretur.na fcelus djeifc^onari qn fpunito r^tn^ tur. Oisïuidiaplatadisconfultatióibusdilapfa foret.Vndquodeg fcelus gn reces é atroxódindignu»pu nitione dignü uideüfcd fi in lógü punitiodifferf atcgptrahif;p diuturnitaté tpis atrocitas fcelcris »mraa minuitur.Fautores igif amp;nbsp;aici iugurthe:quotiés in fenatu de ipfo agitabaf dabât opera ut nihil decerneraa fed in aliud ateg in aliud tps differrefÄ ita tps dcliberatiôis prolôgâdo fenfimatrocitatc faâi iugurtnxoti

lugurthæ fcelus côdonarcturçfeéto ois inui/ dia in prolatandis côfultationibus dilapû force Tanta uis gratis atlt;j pecuniae régis crac 15 ubi fenatus dclidi confcientia populum timetîlege S empronia prouinciæ futuris ConfNu^idia atlt;j Italia decrctæfuntîConf.declarati.P» pio Nafîca.L.Calphurnius BeftiaCalphurnio Numidia S cipioni Italia obuenicDcindccxct citus qui in Affricâ portaref fcribituriftp^^'^ aliaep quæ beUo ufui forent decernuntur. At »ƒ gurcha côtra fpem nuncio acceptor quippe^^^ cui uenû ire Romæ in aio hæferac filium co duos familiäres ad fenatum legatos i^f* Hiflt;j uti illis qnos hicmpfalc îterfeeto mif^'^^'' præcepit omnis mortalcs uti pecuniaagg*^^' antur: Q_ui poflq Ko» aductabacféatusat’^’'. ftia côfultus c:placcret ne legatofiuguft^^^^^’ pi mœnibus;Hilt;jdecrcucrc;ni rcgn«r“î”? deditu uciffenuti diebus î pximis dec«^ , . . cederctiCôful nuidis ex Scipiôe Dedo®“®“^ iubecita infedis rebus illi domum «tfe^®““**

dit africam ab italia. Stipendium: ftipédium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y^jj^

dicitur merces SC pracmium militarc. Vfui:ideff utihtatû Decernuntur:deliberantor:lfet^^” ^j mo^t gurtha:itaquidem Senatus decreuerat:ut confui cum cxercitu contra iughrtham in aphnWir^** ^j^,| lhacum hoc intellexiffet:filium fuum Si duos familiäres legatos mifit ad Senatum.ordo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cui tit filiura Si duos familiäres cum eo legatos ad Senatum:nuncio accæpto contra fpem :quiPP^.P„ accepif/ bæferat in animo:omnia uenum ire Romæ. Contra fpem nuncio accæpto:id eft cum '’^”^'^vnm hébai fet contra/pcmiquia non fperabat iugurtha g, fenatus contra fe exercitum mitteret: quia h^ nbsp;nbsp;haberet in animo:gj omnia Romæ effent uenaliaiid eft oîa Romæ uenderentur. Cum ergo iuguft^ ” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ in animo ggt; omnia Romæ uenderent:fperat fe pecuntis poffe redimere impunitatem lui ^'’^ ^L^ituscoii hcrbalem primo regno fpoliaueranpoftea interfecerat.^d ubi uidit Senatum dccreuiff'^=^^^'‘ .„g, gj trafemitteretur:ftatim legatos ad eummifib Cuihæferat in^animoiideftcm Fixum eratiu au .1^ quid erât fixum:hoc quod fequitur:uidelicet omnia uenum ire.ideft oîa uendi Romx;ufuum « . • hoc eft uendi. Hifque :ordo eft. Et præcepit h is fcilicet legatis:ut 1 pi aggrediantur omnes moi cunia uti pro ficut precepit illis:fcilicet legatisquos miferat fcilicet romanis interfeiSo hiempôle-. totam fuam fpem habebat in pecunia fua:ôt in auaritia romanorum nobiliû.Dicit ergo iugurtha U do hicmpfalé interfecit:Icgatis quos Româ milit precepit:uticorrûperent pecunia Quofcuntgciucs n ^ poffent.Iicetiamprecepit hislegatisquosnuncmifib Omnesmortalcsaggrediantur pecunia :rac homines pecunia corrumpere temptenb Qui.ordo eft:Senatus eft confultus a Beftia cówle :nc:ia placeret legatos iugurthæ recipi maenibus:poftguam qui:id eft illi aduentabant Romam iBeftia coin audiuifTet legatos iugurthe Româ appropinquare:Senatum conuocauit:amp; eum rogauit an placeret.316^ ti iugurthe inter urbé rcciperdntur;Senatus dccreuit:ggt; nó reciperentur inter urbeiwniu uciucntu1 iugurthe K ipfum iugurtha tr,.derent Ä dederét populo romio.q» fi non ueniffent propter hoc ipa dierû ab italia recédèrent. Aduentabant;ïdeftappropinquabantJ Confultusad eft rogatus. A L.Calphurnius Beftiaconful'erat:utantea dixit. Mœnibusad eft inter mania: Necjilcnicet ^na

Ipfumifcilicet iugurtham. Deditum.dcdere eft traderc. Ex Senatus deercto nunciari wetJ. lui lubet: ut lcgatis nuncieturquemadmodum dccreuiffet Senatus. infeóhsdd eft non périrais^

INIVGVKTINVM

InterinaBum legati iugurthac in affrica redeut.calphurnius beftia c5ful exercitu ßparatoiebgit holes no biles Ôi potétf s quos feed ducat in affnea fit in numidiâ:8e ideo nobiles Ót potétes elegit.ut fi qd.minus lau dabile teciffeneo^audtontate regerer. Parato.i.pparato. Legit.i.elegit. Faóhofos.i.potentes:faöiofidi/ eüturqtnuitoshabetiuiftudioIOiStcomplicesiitMadhcrétes. Quo^audloritatcquac deliqffet munita tore fpabat.Sic.n.foleteuenire:ut fi qs lociuhabeat.naagnü aliquêamp; potétem uerüiét fi male facial : tarnen tollerefiôi reifte faiftû putetur p^ autftorittem potétis illius uiri qué habuit lociu. Munita.i. tcifta. Supra memorauimus: Na fupra mores fcauri defcripfit. Memorauimus.i.dximus. Ni uero dico g? calphurnius beftia hoics po tétes elegit quos leed duccret:ut fi qs peccaflets eo^ autftoritate fe defenderet. Quia iplc coful hébat quidé multas uirtutesded hébat uitiu aua titiæ:quo uitio oés uirtutes îpediebâturôi ideo facile peccare poterat:acpropterca fe potenti bus uiris muniuerat. Artes:i.uirtutes. Præpe diebati.ipediebat. Panes labo^.f.crat.Acri.iJ uehemcti. Belli baud ignarus.i.pitus belli. Fir miniraus.i.fortiffimus. SedlcgioesDicit quo exercitus in affrica träfueäus fit. Igitur.f.poffc q exercitus in affrica traduftus eft. Comeati^ busicomeatus dicutur ea q ad uiólü funt neccf* fana.uu’gouiôtualianûcappellâtur. Sedubi iu gurthautaquidecalphumius beftia côlulcum exercitu numida ingreffus multos hoies amp;nbsp;alp quot urbes cœpit.Sed lugurtha ubi hoc intelle xit legatos ad cofulc mduq Hlû pecunia corrûquot; perét ôiafpitaté acdifficuliatc belli ei monftra renttquo fado ftati aïus ad auaritw pronus mu tatusc.Ordo é:fcdaïusxger auantia facile eft cóucrfus;ubi propoftqiugurtha coepit téptarc

Temptaren.exp ri. Aminiftrabat.f.confulj Aïus.f.cóCulis. Aeger.i.iiuraus. Auar.tia.i. pp auantia. Cxtr çixôful accepit iibi iociü. M. Scauy.ut oîaexcôlilioôi auöoritate eius faceret. Qui tametfi;ordo é:qui.f.fcaurus:ta/ meneft abftraflusabonoót honefto adpuu

cerime ipugnaueratregéa principle plxrifcg ex faöi5e eiuscorruptis.Quauislt;mqt) Seau/ rusa princpio regé impugnaffet: etcumulti txfaai5ceiuscorruptieffenttipretamencorrumpin5^tuiffet:tamennüciplcquo(5magn^^^^^^ hixfimulcdconlule-corruptus é:8t aiufticiaatcBhoneftateadprauitatededuftuse. A principio.mdelicet qn adherbal rex romam uemt « de iugurtha i fenatu cóquaeftus e Tuc.nlcauruscontra lugurthain fenata feiam dixitteóqjoeheméter ipugnauit. Ptenf^ex fatftióe eius corrupt« Tue multi « fadtoe fcaurii corm çtifùerûtare^wgurthiuelalegatisifedfcaurusipfe corrupinopotu t. Abono.hreftoamp;iufto. Adpra üû.i,ad prauitaté Ôt buftitiâ. Abftratftus.i.deduiftus. Sed lugurthadugurtlw a principle (olurao qrebat hoc qûobellâprotrahetef.neccopiâpugnâdihoftibusfaceret:qaleiferioreeffeintelligebat;utfiplioui(ftuscfz Ithrcenu amitterchErgo a principio Î hoc tâtû elaborabaf.ut belld ptrahereuK pugna fubterfugeret.^d Poftea qfeauK peediacorrupitata illd negocii pticipé fecit fpare cocpit fe pace eu roman here p^c:na co luloîafaciebitcxcôfilio fcauri fdmæ auftoritausuiridcauroigif pccdiacorruptocurexdepacefparecœ/ 1 Pifletiftatuit ad cÔfulé ire:8c pfens cû eo Ôt Scauro tradare de oibus q ad pace ptinebat. Tatumodo belli 1 tnotâredimebat.i.folûmô belld ptrahebat ôt prolôgabaf.pugnâ fubtetfugics. Præciod.pecuia. Hartley i P^ negocii feauK accepat.i.poftea 5 fcau w peedia corrupaf.ôt negocii pticipé fecerat. Recuperadx pacis» 1 lattiiferatiiellofibi a romanis illato. De oibus paiftiôibus.i.paâisqadp^e ptinebat. Agere tractate eu 1 tis.f.c5 c5fule calphurnio beftia ôt feauro focio ôt pticipé oium côfilicçicôluus.^ Cætcçi iterea:uide qd di 1 tatscôful peediacorraptus a iugurtha.pacé ci fe datu^ eé pmiferatifi iter fe côueiret.fed ut cqmode o P^ce i baftar îuicé poftétmeceffe entiut âbo î eolloqd ucircttigif cÔful ut iugpttha ad fe i caftra ueiret.fextu quo 1 ^5 üü nnùt î urbé uaccâ ubi état iugur.câ fidei-.y5 ut tide iugutte daref.q fine piculo ad côfulé i caftra uciru

COM.IO.CHRYSOSTOMI ßltlXlANI

(gsm iugurtha non ueniffet ad confuletn nifi data ci fides eet a confuîe per qua tutus ad cum iret.Hang'f de cuafa conful'Sextum quæftorem iu urbem Vaccam mifit uidelicet ut tidem lugurthe darct.fed tarot liwoB uit fe alia de ci conful mittere quæftoré.Finxit enim fc mit tere quæftorem ut trumentû acciperet -9*^ iugurthæimpaueratqui ad feuenerant.hocauté ideofimulauit negsintelligcre poffetconfiliufuró^^ 9 deprehédere poffet illü a iugurtha pecuia effe corruptu. Fidei caufa:uidelicet ut iugurthe fidédaret amp;,pwit teret illum tutu amp;nbsp;inuiolatum fore:ü adeonfu/

em in caftra ueniret. Quaeïlonguxftores di cebantur q præerant pecuniae publicæ fiueur banidiue proui'ciales effent a quacrendis pecu' nüsnominatb Cuwsrei fpecieseratacceptio frumentj conful palam ofledit omnibus fe mit tere gueftorem ut frumentum acciperetguod antea legatis lugurthe imperauerat coram oi bus:icd tamé illü mifit ca hdei.uolebat.n. conlï hum fuu oibus paucis exceptis effe occultum. Cuius rei:uidelicet q,queftor miffus eét in ur/ bem Vaccam. Speaes.i.color .apparebat enï g» gueftor minus effet propter frumentum ac/ cipiendum.cum reuera miffus effet propter fi/ dem iugurthae preftandam. Qgod calphup mus palam legatis imperaucrat:quoniam dedi tionismoraïduciacagebanf.lugurtha per lega tos fuos cófuli calphurnio mÓftrauit fe dcditio nem effe fadurü.Sed interea donee dcditioné

fheereta cófulepetebatinduciasiguascóful có/

ccffit fub hac conditione ut certam qu mtitaté nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_^

frumenti iugurtha daret.8C hoc eft quod dicit:Tamen hec oïa compofita crant amp;nbsp;fiöa a conü'^,^ ad pto ut confilium fuu oibus oceukaret. Lcgatis.f.iugurthe.Nam lupra dixit iugurtham mifiHc lié ja confulem. Qgoniam deditióis mora Quamobrem conful legatis iugurthe frumentum imi*‘^ Àned re hoc fecit.Quia cum Icgati inducias peterent a confulcdonee iugurtha deditionem faccreCiH«pc fit fub hac conditione ut iugurtha certam frumentiquantitatemdarctaliter eas nequaöcon«df°^^‘ |lt;^ ditioms morand eft propter moram dcditionis.donec iugurtha fe confuli dedcret mducif ag«^*a)orö rex.quando gdem data eft ei fidesper queftorem. Conftituerat.i.decreuerat. In caftradaheet ^ref» ordo eft igif.Rex uenit in caftra.ac ille locutus pauca pref ente confilio de inuidia fui fadfiat^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;face deditionc tranfegit reliqua cum Beftia amp;nbsp;Scauro fccreto. Vide quo confilio ufus fit conluhut

re de confilio oïum id quod faciebat.Cum rex ueniffet in caftra:ftatim confilium nobilium ^^ gj^toeô uocauit ut toto prefente confilio iugurtha petcret quoduolebat.igitur iugurtha prefentecoquot; g^fl,/iilali/ filio pauca quedam de inuidia fui fafli locutus eft.Deinde rogauit ut in deditionem acciperewf-.^^g feguen

tl die conful itcru conuocato confilio fnïas ofum quæfiuit:nunqd eis uideretur iugurtha ï‘^^‘^j/tione ac pa piendus-Itat^ toto probante Staffentiente confilio iugurtha in deditionem accipitur.bac^^g„t];qaæ oïa do hoe ut.xxx.elephantos traderet amp;nbsp;pecus.amp; multos equos amp;: paruü quoddam ponda^ff^^picad3i effet quæftori tradita (unt. Prefenti confilio.Nam in exercitu cum deditio aliqua facienda f^'. „es K Q i*^ ^^^'‘ conuocabantur a d uce exercitus capit a.amp; priceps exercitus ueluti quæftor.legati.cenWƒ-^nfilw cotu« citu aliqua prsediti crant dignitate.uel qui aliquando magiftratum aliquem geffiffent.Ö‘^^. jjdt perfecit' taciebat quod faciendum erat fi res poftulabat ut fcntentias eorum exquireret. Trao/S’5 . ßj^yiabatfe Quafi per legemfatyram.Dicendoquafioftenditconfulemhcc omnia fimulaffc.Na*^^”. ^ modopb' nihil laccre uelle nifi de confenfu confilii:cum lex fatyria eft que uno rogatu plura contm^^'^ jj^ff^gas ta/ j eet utlugurthe fœdus fenaturun deditionem iugurtha recipiatur.EIephantos tradatonm^^ ^^^ Diciter men parua Si pauca ad confilium referret.magna autem amp;nbsp;multa fecreto cum Scauro P^^^%j.e teilet qu^ go tune confulem conuocato confilio fententiasoïum exquifiuiffeiquafi legem Satyramv^r nbsp;nbsp;. granduin lubebat dux Si imperator exercitus :fcn tentias exquireret totius confilu.cum graue nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;haws dedi effet.præfertim cum ipfa deditio facienda uel fufripienda effet.hoc autem ideo fccit ut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum oi' tionis improbaretura Senatufficuti improbatum eft:culpam a fe in confilium reiieereb» c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Calphur bus effecómunem oftendcreti Quæftori traduntur:guia quæftor pecuniam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jniusprofefl**^ nius.Dicit quid fecerit conful compofito bello.amp; pace data iugurthe.Roma:inquit ^^P 3-jos. Rog3r2 eft ut Comitia haberefin quibus magiftratus futuri declararenturlt; nbsp;nbsp;Ad magiftraws rog ^^^ £^j.j .po legem uel rogare magiftratum cft;cum quis populum rogat.6C a populo petit nt earn 35 ipfoP®'' pu lus accipiat amp;nbsp;fcifcat ac fanc it. Sic « rogare magiftratum eft quum quis populum roga • _ nbsp;nbsp;„^ pulo petit ut hune uel illum magiftratum creet.-fiue conful fine prætor lgt;d^9“^quot;°£* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f,2,i^timfuplt;

giftratus fitcreandus.Quo fadocum candidati.hoc eft illi gui petebantnj^giftratrnpopi« o^j^^j^^

IN 1VGVR.TINVM

pHcaffcnt:ut fibi faucrét;tribus in fufFragiü mittebatur:8i ita magiftratusdeclarabatur.Erat at pöpalus ro ? niausin tribus trigintaquinejdiuifus.Cum populusad ferédafuffragiac5uocabatur:comitia dicebanf. In Numidiaæx parte iugurthæ. A gitabaf.i-agebaf :amp; erat. Poftq res.Ordo eft:grauis ïuidia apud plxbem.C crat-.poftq Kama diuulgauit romæ res geftas in affnca:ód qao mó forér aâæ.f.ille res.Et poftqccepit agitari de fado cófulis p oés locos amp;nbsp;p oés cSuentuSiCum^inquit)rom3e diuulgatü eft id qd fecerat cóful cü lugur thain Affricaiuebemctcr populo difplicuit 6£ tOgidos pficifcitur: in Numidia amp;nbsp;in exereku fenatuidneertus trat fenams côfir maret ne an r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A infirmaretStrefcinderetfoedus quodcofulic/

fiOitropaxagitabatunPoix^aut sin Anri// jçfatcumiugurtha.Nampotentia Scauriqfo/

Wgeftas quo aftx forêt fama diuulgauit: R-O/ ciuscôtulis fuerat in ca re obftabat:ne fenatus

«iumsandMfttumconfulis fubuerterent pa /

turn conftabat, Ac maxime cos potcntia Scau tt^isauftor SifociusBeftix ferebatur aucro bono^ impediebat» Ac.C.M emmius de cuius libertate ingcniitói odio potetix nobilitatis fu/ pndiximUSaModubitationemsKmo^^ ^^^^^ Fetebatut.,.d,cebaf. Ac.C.Mémius. I natus in conlionibus populum ad wnaican nbsp;nbsp;nbsp;^^^ quidem fenatus dubitabat qd de foedere có

Kortari’moncrcDODulum ro.nc rempublieam fuhscumiugurtba fado ftatucretan probaret ba multa facinora nobilicatis oltcndcrc, pror// ret ateg puniret. Et odio nobilitatis potentie, fus intentn^ nmninO plxbis animumaccendc/ Nam lupradixit hunc Mémium infeftû Siini» ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;micumfüiffepotentiæfenatusSi'nobiliü. In/ batifcdquoniamcatcmpcftatcKomXMcm ™ d^bitationem8imorâ{enatus.Dumfena/ -

1 ftin facundia dar a poUenfq fuit : dcccrc cxuti/ / ^^^ dubitat Si differt quid de fado confulis fta/ mauiunamcxtammultisorationcciuspfcri// tuât: ContionibusiContiofignificatmulritu/ laui uu«n uiuiw ^ nbsp;nbsp;_ ^ -^- 3- „^a Hinem populi conuocata ad audicndum Óifi/

1 bcrctAcpotifLimucamdicatquaico^iicport .gçjjjQjatjonemquxhabefadipam multi/ tedituBd^ixbuiufeemodi uerbis differuit. tudinéiEtfignificat locum ubiconuocatur-.nûc Vltamcdchortanturauobis Q ui/ fignificatorationcm. Aduindicandumxpu/

m rites : mfi ftudium rcipubbcx om// ^‘quot;quot; j^onebat. Sedquoniam-.Ordoeft-.fed nia fuperct : opes faftionis i ueftra exiftimauidecercïperfcribcreunam fcili//

9»niameatempefbteEKSdiamemm«^tctara nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ nbsp;nbsp;? ^^^^ .Mulmm.n .indicendo pore. Facundiamemmii.i.eloquentia. Cbra.i-noWisS^ wfp^puL Eam.f.orationem. Inc5 ualebatMemmius. Dicere.i.conuenirf.multitudinem^^puliconuocatam. Poft redi z tionc.Ecce contio hoc loco non or ationern fignincat.led nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j.„jj_ tumBeftixtp^qBeftjconfulrediitex A^.^^^^JJft^JJmreipubli .omnia fupcrct.Inhacorationc

® “^'S’Säano intédit-ut libertaté fuam tucaf Si earn a nobilitate op/ Memnahoefiaderep^ow^nom^^

m F**»«op«»«ur:?tfefl«mconW^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^

t n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infos oui audiunb Multamedehortäturauobis-Quiri/ baimmoftcndit^diufuuminrempu.8iineosiplosq^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ndcdxucftrxlibcrtatis.Sed amor meus UsiMulta(inquitgt;qux medehortanfatc^deterrentaftudm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defendendæ ueftrxlibertatis cotra brempu.oïautncit:3ifacitutillacotemna^xmedet«renu^^ oobiUutem. M«î“’^ƒ*®’*»«^ »rt’Ïi^ SïïftaSK^ eftciuitas fabinorm ntK,i.oRomani.(^^‘tcs: autem didi ^ÏÏ^Piæ'®^V nereuftum eft. Nifi ftudiumreipu.i.amor Siuoló ^ftqinter Romulu Si Taciturn,regem Sabinen fedt^s^rwnum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ tosmeaptona inrcmpu.fupcrct.t.uincat. Opesfaaionis.hxclun q narsaduerfaxontra ouarn ue./ mopesfaaionis.i.potentia parnstuidefcetpotentu nobdiutis. qu nbsp;nbsp;nbsp;P onnrimentS^eftram

ftraradefenfionemfufcipio. VeftrapaticntiJuAcftdicetctnobilitaspoienseKaaoppriracndaueitram

COMJOiCHMSOSTOMlBîtlXIANr

Ïfl»ertatc.8£ nos patientes cto ad tantana iniuriam tokranda. lus nnüüiqnia plebs labores fufbnet nbsp;nbsp;^^ nobilitas honores ponidets Ac maxie g» tnnocétic plus piculi g honoris eft. Ecce^bat quomo itf eftgau ból Öi innocétes plus periçuli hent g honoris.Hoc at dicit plebs bóa amp;nbsp;innoccs pcricula guw labores fuftietikd'nobilitas honores hctiguia magiftratus amp;nbsp;impia amp;nbsp;prouiciae per nobibtategub« nbsp;nbsp;.

Plebs nero ad bdU geréda detrudiüSi ad labores ac picula fubeunda deftinaf- Nam üla guide pi§C‘ dixigi potétia nobilitatis amp;nbsp;ueftra patientia Sd Éaspulludehortaturmea defenfionc ucftreli bertausiguia font amp;nbsp;aha quæ me dehortantur: fed piget dicere ca.Et que funt iflaihis aïus.xv. fupioribns.multi cxplcbe interfefli funt a no-bilitatejmulti ét ueftri defenfores perier :quos in ipfo periculo deferuiftis-K poftea ïterfedos fnnïtosrellgftis. Cu crgoheciin méoriâ ueni untidehortâtur me a iluaio ueftre dcfenfióis: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

quiauideouosdcfercreóiparuifaccreueftros obnoxümimiäs exurgitis:aten etiam nücnt^^ defenfores. Namillaidixigrilla medrhortâ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« tur quæ fupra pofui:quia illa quæ fequunf fine laboreamp;tcdio dicere non poffurn. Ordo eft. Nâ pro quia me piget dicere illa.f.que feguunt uidelicetgproquatumfueriris ludibrio fupcr bie pauco^.0i piget dicere g pro guantu fœde multi ueftri defenfores pericrint inulti.6iut,p ficut animus fit corruptus uobis ab ignauia: SC fccordia.-qui nee nuc quidem obnoxii inimicis exurgitis » atgue etiam' nunc ttmetis eos: qui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;., ^j^ bus decet effe terrori. Commémorât Saluftius iniurias :gu3s plebs ’accepit a nobilitates utipaw F” magis contra nobilitatem RomansurbisaccendatiSd non patiatur diuitiis oppnmi fuam hb^*'?*^^ Qua ludibrio fueritis fupbie pauco^z piget me dicefgucadmodu fupbia nobilitatis uos ludibrio nbsp;nbsp;nbsp;itet reraueritiac pro arbitrio fuo tradauerit iam guindeeï ann:s:exquo Tyberiusgracchusuefter de^**’j q feflus eft. Qyam fœde.i.cruentej Multi ueftri defenfores perierint.f.Tyberiusgracchus prïlt;d^ ^ n Gracchus frater ems Si.M.Fuluius.QuomS pcricrmr.C,Gracchus amp;nbsp;Fuluius fupra diximus. I^ nu paulopoft dfeéus. Vt uobis aius plebé Iicenter arguit ignauie:ut ca accédât ad capeffendam lib«*^^’- ^3 ,noxn inimicis.i.obligati mimic s:quia tiens eos g uos timcre deberen t.Si ideo quia tictis ucftroS’”'.quot;’Cfs '*guibus timedi cto.,ppterca nó exurgitis contra cos qui tot uobis iniurias intukrunt .amp; ueftres^y^quot;jgeft occiderunt. Timetis eos gbus terrori decet efTe.i.timens eos a quibus uos edis timendi. Sed ^5^ ^ f^j fed tamé aius meus fubegit me obuia ire pottntiæ fadonis:gg heefint talia. Qyanuis mgaft®®^ .^.^’ gna fint que me dehortâtur a uobis 0 Quiritesificuti font hec que fupra moftraui. tn aius m«’$^^^^mk erga répu.uincithec oia.Si cogit merefiftcre potetie nobilitatis. Hec talia finnuidelicettn^g”^ fe^aomo Obuiaire.i.rcfifterclt; Eaflioispotétie.i.potéticptisaducrfe.f.nobilitatiSi Subegit.i.eoegif- 7^anfaeiä Io ingt expiri Iibcrtatc mea c5tra nobihrate. Vermordo eft:ucrû.i.fed é fîtû i ura mau 0 QS'” * ' g {gqyj Id ffuftraian facia ob re.i.o Qu iura ptâte poitû é:an expiar Iibcrtatc meâ fruftra an ubllt;^'S^.,atf,neutj uoIucritis.SC ueftrû auxiliû mihi 6ftaf utiliter experiar libertaté meâ.Si ât me deferueritisfr“, ■ Çfjeft.i. litatelibertatémcâexpehar. On ré.f.utilitcr. Fruftra.i.fineutilitate. inufa mâu.i.iuf^Pj?^^^-feninfi pofitû é. Neg? uôs hortor.ordo c.necç ego hortor uos ut uos arrnati eatis côtra miIiti'asqd-’-Ç^^^^^^^ j-æ maiores fæpe fecere.i.nô hortor uos ut ui amp;nbsp;armis refiftatis iiuriis qs nobilitas uobis ik^f ’'“’^seiiiari po pe maiores noftri.nâ exadis iâ regibus plebs armata bis féecHit a pfibus i moté auétinu- ”^''-^(v olebem diï tuit dôec ei Séatus pôftulatacôcederct.Câ ât prix fccefliois hec fuit. Magna iter P^es.i-^^îl®’’^jqPj' nfoluif cordia erat^pter nexos ob aes alienû.nexidicchantgtâtifp feruiebât creditoribus fuisdôec deui P ^^^ fent,Ncxi dicebanfglpropter débita uiéh creditoribus fuis tradebanf.Frcmcbât K murmurabat P.j^jj^j^ mines fe forispimpioôf libertatedimfcareidomiât a ciuibuscaptos ßioppffos tenerù t“^?îf?rtcxcrci îpace iter hqftesg iterdues libertaté fuâeé.lgifAppio Claudio amp;nbsp;Seruiliocôfulibusicûuolfciik p^j^gg tu ad nrbéuéire nûciarenâalius aliû hortabafne oio noia darét.amp;: ne fe ad militiâ feribi'P^’^ujat Tû âcipiti repculfi in tâto pcriculô Seruilium cÔfulé monétut républicâterroribuscircumuenta exp ,^^^.^ côful milTo Séatuin côcionéprodit.Docctcureeé pfibus utplebicôful3f'ôC,puidea6Intcririta ^jg^ 1 Deindeedidum,ppôit ne gsuinflum neue elaufum teneat quo minus nomen dare pofTit.ôf « 5 nbsp;^^^

donee in caftriscfTenbonaipfapoflidderetj Moxueroaderantnexi nomina profitentes- Apples go Si expedite bcllo plebs aderat: promiffa confulis SiSenatus: nobilitatique fidem expeSat» PE pebi femper grauis atque infeftus ut fidem collcgæ uanam ficerctaus de creditis pecuniis dicebat.q xi 'foerant creditoribus tradebantur.P/ebs promiffis clufa amp;.' deceptaicum a tribuspopuiis •'T’^'^. 7 Ij/ ^ Sabinis bellum inftaretmuüa ratiœ compeUfpotuihut ad raÆtiam noia darei-^octusnocturni^

INIVGVR.TINVM

Ies:cb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J-r'f^ Mortanhunc adjbcllü gerendü proficifccrcf.Senatus hac dc re cSfuItos: fcrepat c5fu/ fere fimile cd -Ac** t° ^^^9’^®^i’*'.Sed cofules nihil j^ficcrétlande Didator creatur g ediflû propofuit confeflis /V Ji nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j ^ plcbe dante noïa Icgiones dccé cófcripte funt-Mox tribus bellis pfpere placeabrèb» **’•^^^ ° n^-^^ *olfcisrEquisÄ Sa bims cd dictator a dfena tu ret tuli (Tet .-quidde Ncxis fieri

•o reiecta eft.Tum diöator iratus.Non placeo(ingt)c5cordiac aucdor.Optabitis mediuffidius Q u • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^pc dicni ut mei fimilcs romana plebs patro/ p“CCpcgOUOShortorqjfxpeUefirima/ noshabeat.ItacuriaegrefTusdiflaturafeabdi/ Kgt;rafaae;uticonttainiuriasa«natieatis:np S«gt;fcTMBpitMttiw^^B^ie^ hl ui ner fpppA.rx«» n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n r nbsp;nbsp;nbsp;dimifluseflcnrurfus coöusoccuJti amp;nbsp;collega uione opus eft t neceue eft fuo fecreta eSuentuftj nodurni fierét cd magno pi . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;culo ciuitatis.Itaq5fimulatab Equisbellij reno Datu cHc:^ fub hac fpecie iubent ut cofules legiones amp;nbsp;cxercitd educant. Plebs guia in cófuiis uerba iuraue *^‘“Jeg®e amp;nbsp;iuraméto folueref.ConfuIcs interficere parabat.Scd cd intellexiflet fe propter hoc nÔ exol 1? rcl’g’ooc-bæinio quodâ aurore feceflit in monté (acrd:ut guida rcferdt:ut alü diedt in monté auentind* “3llo fodai^ cômunitis caftris qeti rem nullâ niffneceflâriâ ad uiflum fumentes:aliguot di es leie tenucruntPauor ingens urbé inuafitdtacg patres Menenid Agrippam facundum uirum miferdt ad pebem reconciliandâiqui in côtione huiufeemodi uerba fecit.Temporc quo in noie non ut nunc oîa con/ fntieoantdedfingulismêbrisfudcuii^confilidfuusfermocratnndignatæ funt religuac ptesgfuo labore «U uentn pararentur. Venter adt in medio quietus nihil faceret;nifi ^ uoluptatibus dans frueretur. Con/ wauerdt igitunne manus ad uos cibd ferretme os acciperet datd ne dentes côficeretÿ.Hac ira dum uen/ P domare uolunt:ipfa quoqj mébra pariter cum toto corpore:ad extrema tabem corruptionet^ uenerdtj JÎ’ncapparuituentrisquoœnoncneociofumofFiciâ: quicimbdacceptdin oéspartes corporis redderets «nguiné hune quo uiuimuscôparandocibo mature cöfcäo.Meneniusigif cum docuiflet iramplebisin partes effelimilé ire membros in uentrcffexit animos oium.Coeptdeg eft agi de Concordias Coceflum eg Pæbi eft:ut fuos magiftratus haberet facrofandtos:qui ei aduerfus confules auxibu ferrentme ue cuig ex pa 2'bus eum magiftratd capere liccret.Ita tribuni plebis tune primd duo creati füt.C.Licinius.8lt;.L. Albinus: At^jita plebs reconciliata eft:K feditio fedata.Caufa alterius feceffionis hace fuit. Appius Claudius decern wcaptus erat amore infano uirgine flliac cuiufdam uirginii plebei hois Icilio uiro tribunicio defpófate.Ec a earn aliter habere no poflet ad explendâ libidinem fuâ.M.Claudio clienti fuo negocium dédit : ut illa in ruituténaheret:$diccrct earn ex ferua fua natam:eicg auxilid fuum pollicitus eft.Com crgo.M.ClaudiuS ■ *’^3quot;^eunté rapuifleticaqj ferua fuam affererettre ad tribunal Appüdcduóla:eam.M. Claudio Ppius adiudicauit.Virginius pater cd indignitaté rei ferre no poflet:fimulato cd filia amp;nbsp;eius nutrice collo guioiucluti ab ea rei ueritaté exquirere uellet:antequelut ferua abducerefsftrido ferro: hoc tef inquit) mo «iiainlibertatéuindico:peàus deinde puellactranftiginrefpcöanfcjad Tribunal Appn:hocte(inquit)Ap p caput«g tuufanguinc eöfecro. Ad hoc facinus clamore fublato Appius cSprshendi uirginid lubet.IIle q / N e^'inf ’p ”r“”*’l^t.fcilius fponfus corpus exan Juc pucllæ fublatd populo oftentat.Scclus A ppin c^ MM .v æ^.*”.æ^æP3trisncceffitaté dcploratka plebs in urbelcilii clamore: K indignitaté fceleris A quot;W nbsp;nbsp;nbsp;“^ ’” '■^^^3 pfeóhis:ubi ordines ducebannon minoré ibi q in urbe tumultu concitat.Sce/ hP ^^4 r i ^^æ§^ft3 erant exponit-Supinas deinde tendens manus:c5militoncsappellans orabata quoa iceius Appii cffet:fuücredercnt.Vitam filiæ fibi fuacariorcm:fuifle:fi libere ac pudice uiucre po/ ^uieticumuelut ferua ad ftuprd duci uideret:morte mclius adimi ratum g côtumclia liberos uiucre:in fpe/ w A^ ir^ lapfum efïe.lilis quoa forores:fi liafcg amp;nbsp;uxores effc.Libidiné A ppü cum filia fua nequag \amp;\{A^ ^*^’”’° “óciferanti fucclamat multitudo;fc nee dolori illiusinec libertati fuæ defuturos.Ita reh » a ° ^^^^^ j^^ concitata fado agmine:eunt ad urbem;8^ monté Auentind occupant.ut quiftg occur/ tis (i Ki ^^P^^’^^'^^m hbertatem tribunofcg plebis creandos adhortantes-Nam pauloante creatis decemui Itntiy *4^”* tnbuniciapoteftas:amp;'prouocatiöadpopuldduomunimentalibertatis.Aliauox nullauio/ tb fecpiTï- ^ eft.Sed non multo poft plebs urbana cum libens Si uxonbus fafld exercitus fecuta:ipfa quo/ Horst • ’*ï *’’®*®*” Auentinum urbe uelut in folitudinc relióta.Patres noua re pterriti.L. Valerium 8i.M. hem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æg3tos mittunt:qui de recóciliationc cum plebe agerent.Icilius pro multitudine rcfpondit:ple/ fepcbhf tr'^^ *1 • P°^^^3s tribunicia Si prouocatio reftituaf.Et fibi decemuiri tradâtur: ne ue coi fraudi ef ri ttlt;m ^ ”” ’^ ®“*® plebem.Legati poftulata plebis ad fenatd deferuntSenatus cófultum fibdecemui amp;nbsp;hp r °^^°? ^^“^P^^^ fe magiftratu abdicarent.Qy.Furius pontifex maximus tribunos plebis crearet» eft fe3udi.i.poene effet feceffio militu plebifcg.lta plebs rccóciliata cft. Nihil ui nihil feceflioneopus t«fec”' °M^^'o^fe^lfgt;óc:uide!icctutfecedatisamp;recedatisapatribusquédamodumbisnoftrimaio tacit»^**ft ^* ■ n ff^ . ™.*’*ceflc ut ipfimet cat præcipites fuo more. Vide gd dicat.Mémius refpodet An ^*quot;®”*-P®“^ S*”™ dfeere aliguis.O Mcmi:tu dicis g» no eft opus ui aut feccfïïóe.Quare hoe didsf bilitas ^ P3trcs comittunt fcelcra digna ^ceeffione.'’ Mémius refpondet.Ita cómittunt.NecefTc eft.n.ut no ErmJl^ïr* faciant licuti facere confucuerunt.K fcelus fceleri addanhut ueftram opprimât libertatem totius nr« — ^?«^^ *^21 ^^^j/^^^'^ »5ui neeg armis nca fcceffioncîfed iudicio. Si iufticia. Et hie c fenfus tites:ptfn?°”u ^^™”' ^^'“5,^^^=o^feorehuncfenfumcü fuperiorcconiungi.Didt enimfiC/OQuE «‘•cgouoshortotutueftralibertatcmdcfcndatisiKrefiftatisiniuriïspattünonuinctBarmisnecBtof

COMJOXSHRISOSTOMIBRIXIANT

ßone guéadmodum merctur. Nâ quanta pe rtinet ad ipfos patres neceffe eft ut faciat g^^^^^^^^^fo^j runt:óï ea c5mittant que mereant ut refiftatis eis ui amp;: armis Si feceffióe.Sed nó hortor ut fic reiu» .^ ^^ i‘niurus.Quid ergo faciendu eft/ Vindicadu ingt^n eos céfeo nó mau neeg uiificoti mercntur:fea *“. -^çj iuftitia.Iiatj queftioibus Si tormétisamp;indicie ipfius iugurthe:Veritas indagada amp;nbsp;ingreda eftde ^ ^^ p quod cSiul ta ignominiofum foedus eu iu^urtha fecit m iuffu Séatus popuiitgwmai.Na in eo ^®^“^ leftas Senatus popuücjromaniuiolataeftTEt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

ideo hoc crime puniédû céfeo non ni neeg ar^ metipfi more pcipitcs eit Occifo Tito utacen misfediudicioamp;iullitia- Précipités eanuire nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sdoppn

précipitera eft temere Ót incofultc in aliquod malum rucre.Eft inguit neceffe ut patres Ótƒ ob«^^-^ menda ueftram’libertaté précipites ruant:ficuti confueuerunt JEt ita capta opportuniste nuria^'l^ œcidc in piebé romand cômemorat.Et prîo oftcdit guéadmodû Tiberiu gracchû defenforé pleins in^rt®5es runtPoftea.C.Gracchû amp;nbsp;Fuluiû qui iura libertatis plebis româæ tuebanf! Occifo:ordo c:mag‘’*^yjç^ habité funt in piebé romandoccifo Tiberio Graccho gué nobilesaicbant parare regnû.Poftg W ^q/ runt Tybertû gracchum tangua regnum affiflantcimultos ex plebe romana tormétis cruciaue^quot;^^ ^^ ti per torturam Si funé ab eis ueritaté elicere uellent.Tiberius aut gracchus ita interfeflus ést^ W ^^.^^ fa-Romani agrosguos hoftibus uicinisbello uiflosadimebant parti uendere:partim in publics

Sc cgenis ac paupenbus cimbus pro modica péfione utedum trader folebant.Sed cu diuites fc^PuL plus gen fiócs augere:amp; hoe mo ex agris paupes excIudere.Laca é lex guæ uetabat gueng ciuc romanu h r ^^ g guinguagins iugera agri.hec lex auxilio fuit paupibus ciuibus aliquot anos cotra diuites-SedJuru ^^^j^ cupletes contépta lege agros occupare cœpiflent.ôi ob câ cam pauperes dues irritati ad militia d^ g recufarétiôt fîlios ectocare nollentTibehus gracchus tribunes plebis creatus hanc eâm fuCcip^^r^'^Gf/ ribus fubuéire c5ftituit.Itacg plèbe fiagitâte legem promulgat mitiftime fcriptam:quæ iubebat tes accepte precio quod pro pcnfioneerogauerant agros publiées dimitterét.amp;eos paupibusdui “ derent-Facho nobilium K locuplctû aduerfus hanc legem le opponit:quo minus ferat:ôi a poP“. Sed cum per fe locupletes infirmi efl'cnt.M.Odauiu tribunû plebis collegam amp;nbsp;familiaré Tybetn^^^jnja ut legi intercedat:hoc é audoritatem fuam interponat ne lex feratur..Eft auté tribunorum pl^^’^jiccflio in prohibédo poteftas.nam unoprohibétealii etiam fi plures fint nihil eßieere poffint.Ob hancin^ j^^t nem iratus Tyberius priore lege reieflaïquæ erat bumamter feripta aliam plebi magis gratam F*^^to uidelicet ut agri gui contra leges erant polTelTi dimitteréturmulla métionc precii fada.Et cdiôop^3|j [tu oés urbanos magiftratus quicq agere prohibuit priufq de lege agraria ad populum ferret Acrad^l ® or nie preffitiSC p quæftores quiequam depromnaut importari uetuit.LocupIetes cundi ueftes mutatgt;^'^ a^^ju fti forum circuibant Poftg dies comitiorû aduéit.M.Odauius interceffione perfeuerabTiberi“5 tau’’ fupplidter rogat ut ab intcrcefTióe defiftat.Quod cü negaret Odauius Tibenus ad ré n légitime ”^^jorur nam'eóuerfuSiM.Oflauiü tribunatu priuare ateg amouere cogitauit.Itacg poftero die eSuocato F^Vpopik fus.M.Odauiumuerbishortaf’iutabinterceflionedefiftat: Quod cum impetrarenó poflet:w'‘f^^(;uni lum de abrogatione Oefaun. Ac ftatim tribus in fufiragium mifit.Erant tribus trigïtaquintg •‘^’^ Q^fij z decern amp;nbsp;feptem Odauium abrogaflcnt:3i una tantum reftarct ad rem pcrficiendamiTybcr®^® j^;7pe urn conuerlus rogat ut ab interceffione defiftat:ne ue tantam notam fibi inferri patiatnr. nbsp;nbsp;, Lrtflóit®

dante populo eum reucréter amplexus deprecabatur.Ferunt his precibus Odauium oculos nbsp;nbsp;j^um ut

plefle;8i aligtocum (ilentio ftetiffe. Sedubiad locupletesamp;nobilesrcfpcxit;qui aderantrog^^^j^foga/ perfeucraret in interceflioneigenerofe Tyberio refpondit:ut faceret quod uellet.Itacg poP‘’^?^ fvlorupls to magiftratu Odauii;amp; miffe a Tyberio apparitorc:qui iUum de tribunal detraheret-cócur^^^ Jiuiden/

' tibus Si a plebe fadus rixacg orta eft.Odauius per tumultum aufugit Jtague lex agrariaibo^^^jajdius fo// dis agris lata fft. Tres uiri qui agros diuiderent creati funtTiberius ipfe Icgis audor.ApP^f^iftum effet cer.C.Gracchus frater. Poft héc cum Attali régis teftaméntum a pergamenis Romaic ‘^^^uibus romex in quo populus Romanus fcriptus fnerat:ftatim Tiberius tulit ad populum.ut Regis f*^nihil ad Senaw nis quibus agri dabantur:pro cultura aflignaretur. De oppidis autem quæ Attali fw^^^tta Senaat” fed ad populum pertinere dicebat.Hxc res maxime Senatum oßendit. Poftremo ap^^^-bos teinp°t3 contentione magis g iuftitia amp;nbsp;æquitate multitudinem excitare conatus eft alüs legibus : qui nbsp;nbsp;^.^ ^^j^^j

militiédetrahebatiöCiudicibus tue fenatoribus parem numc^cxcqueftri ordine rtatuebat- j-^torin ut ad populum ferret in Capitolium pergit;ubi multitudo connenerat.Intcr héc Flamus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^ pp^g,

eminentem locum afcendens:guoniam uox eius præ clamore amp;nbsp;ftrepitu raultitudinis ^’^v ^jamt ei dl rat:manu fignificauit uellc fecum Tyberio loquiduffug; Tiberii per multitudinem receptasmu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ejj^j

uitesdenece eiusagitareieaqgdecaufaferuosachberoscumarmishabere. Hecpoftquana3’“. j^^jj^jf^jj Tyberium fteterannaudiueran nfubito togas accingun t: haftlliacg de roanibus miniftreruw A ^ pj nem reprimuntirapientesleadrefiftendumparant. Sedilliqui.inconcione longiusiaberant’ . rationem admirantes:quum interrogarent quid fibi uellet ea rcs.Tiberius manu tangens caP“ nbsp;nbsp;^q^q^j

pericuium imminere fignificabat. Hoc lignum inimici maligne interpret3ntes:guafi fflMem regni dcpofceret:rem Senatui nunciauit. Qua de re cum omnes pcrculfi effent xipio Nau Sceuolam confulem cohortaturutlibertati RomanæReipublicèfuccurrat. I^^’^S“^ . ^--.„njiijj fahfe audorem belli inteftini amp;nbsp;ciuilis difcordiae foresee gueng romanum due« une radrao m^

INIVGVRTINVM

probens Nafica.Quâdo(inquit} conful cioitatem prodihgui leges faluas effe cnpfut:me feqaâtur.Hæc di7

mm fadaicumipfe Tiberius curfu euadereproperarettoga perquedam retentuscccidit.Surgcnti nero-P. Saturninus collega eius pede Subfellii caput percuHit.Hic prima plagam îtulitfecundâ uero.L.ruffus:d qua étgloriari folitus éex aliiscirciter trigmta ma quem regnum parare hommes aicbât:m plæ- / Äaö funt fuftibus ô^ lapidibus oés .nemo terro

fccmKonunâgraues habitæfüt quæftioncs: poft.C.Cracchi amp;.M.Fulun cædemnté uedri ordims multi mortaksin carccrenccati funt: Vtriufcçcladis nonlcx:uerû libido eo^ fînem keit: fed fane fucrit regni reparatie plæbifua iura tcflituercrquicquidfincfanguincciuiû ul ofei nequit iure faftum fitJuperioribus annis

tione mâucaput fuom tangens faluté fuam po pulo comcndaretmobiles ita interpretati funtillud fignûiutdicerentTiberium corona regni petere a poz puto. Inplebcmromanâmagnaequæftioneshabitæfunt.i.m3gnæinqfitiones fat5æfunt.contra plcbem romanâ mortuo Tibero.Multi.n.ex plebe fune torti funfarmulti in exilium pulfi:amp; multi funt mterfeefu ôtante cliximusiQirrftioncs dicûtur inquifitionesenminû.-quse fiùt per indices: adhibitis tormétis: unde quxftione.’; ét tormeta dicütur:p guæ ueritas exguirif. Habitæ.i.exercitatæ. Poft CaiiGiacchi;amp;:.M.Ful Uil cedem.de bis ante dicimusiguéadmodü funt intcrfefli.Ordo eft.lte m multi ueftri ordinis fût necati in carcere poft necem.C.Gracchi S^.M-Fuhni. Multi ueftri ordinis.i.multi ex plcbe.Na tres ordines erat.Se natus-Equefter ordo-Siplebs. Vtriuf^ cladis.f.K Tiberii amp;nbsp;Caii Gracehi.Ordo eft.Non lex fed libido eo ’'üfrcitfinéutriuffflciadis.CIades figmheat exitiü amp;nbsp;pmciem.Dicit ergomobilcs fecerut finem utriufcjcla dis.nonqndebucmt:fedquâdouolucrût.Non.n.lcgibusparuerût:fedIibidiné 8iuoluntaté fuam expleue rut.Multos.n.ex plebc cotra leges fine iudfcio necauerub Sed fane Rient regni reparatio:plcbi iura fua re ftituere.Tiberius Gracchus dumplebiiura fua reftituit:nobilitati uifuseftguaererefibi rcgnü.Dicitergoj Concedamusueçi effe id qddicuntaducrlarinuidelicct Tiberiü Gracchum regnü fibi quaerere uoluiffeigd Jamé falfum eft.Nam tiberius Gracchus no fibi regnü quæftuinfed plebi iura fua rcftituere:8i libcrtaté eius deiendere uoluit.Et eft color qui dicitur pmiffio liue cóceffio que fit quado id maxime negamusjgdcon / cedercuidemurdicutinunc.Nam uultMemmiusnegare g^Tibenus Gracchus regnü affeâaueritôi quæ/ fiucnt.Et tarnen uideturc5cedere:dicés. Sed fane fuerit regni reparatioiplebi iura fua reftituere. Ideft con/ cedamus uerum effe quod dicunt nobiles Tiberium Gracchum regnum libi parare uoluiffetcum plcbi lU' '®K®*Qcnttamp;detendereiura pl .-bis uoccus:acgrere regnum. Sic.n.hiccolor rhctoricus qui dicitur p/ millio iiue conceiuo fit:guâdo nos oftendimus in dicendo aliquid concéderez tarnen femper aligua uer/ ba interponimus:per qua aperte fignificamusnosid negate quod concedere uidéur.Sic V1r.in.i4.aene1.fe quere Italiam:ucntis pete regna per undas. Regni reparatio.Ordo eft. Sed reftituere iura fua plebi:fue// rit reparatio regni:Z iure fit fatftum quiequid non potui ulcifci fine fanguine ciuium. Totum hocdicit per concefTioneman qua id maxime negatur.qd uidetur concedi. Regni reparatio.i.reforrmtic; renouatio reftitutioregni.Sanciddicitur reparariquoddeletumZpcrditumeft; Vnde expulfisiam multo tempo/ Kante regibus regnum cxtinöum erat romæ:nunc ergo refledicitur reparatioregnitideftreftitutio re// wrmatio- Plcbi iura fua reftituere:ficuti fecit TiberiusGracchus:qui Icgem agrariam tulit contra faäio/ nem locupietum Z nobdimmut pauperibus ciuibus agri reftitucrétur:qui cis adempti fucrant per locuplc W nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^^^^ ^*^^* ^^P^^uifum eft. Qyiequid fine fanguine ciuiumulcifci nequit iure faftum fit. Hoc ideodicitiquia poftet aliquisdicere.0 Memmi.Tudicis nobilitatem iniuriam plcbi intulifteiquia Grac/ mos mierfecitSed oude quid dicas.Nam multi exiftimant Gracchos fure interfedos Fuifleitand ciues fe/ £®^ ^”^.®°®® quidifcordiam inter patresZ plcbem feminarent.Refpondet Memmius.Sit ita.C5 KdoGracchos iure interfcaosfuifte.Sed alia fcclera nobilitatis Z patrum ateg aliasfniurias oftendam:g

^05 ueftram libcrtatem opprimere uoluifte:Z ex quibus intclligctis cos tang dömfnos:uos ^óqieruosefte.Poteftisbocferrefcerte nondebetis. Qyiequfd fine fanguine ciuiüulcifci nequitiure fa ^m fit.Hoc diciniropter Gracchos;Z cos qui cum ipfis interfedi funt. Ac fi diceret. Conccdo Grrachos K interfeftos eu^g fi in aliguo peccauerant:eos poterant aliter punire Z non interficcre- Vlcifci.i.uï/ ƒ j 1 ^^ P°**^“*’a eft ulcifci- Nequitd.nó poteft.Ac fi diccreuconcedo iure interfeélos efte: quis^'''^ ^ ’^™“ deliquerant:id puniri poterat fine fanguine.Et ita p hsec uerba negat iure interfedos effe: X r ®’’‘^f *?“^ uideatun Superioribus annis,Memmius tranfit ad alia crimina patrom fiue nobilitatis:qa n,ir. , “^”®®”*®P**’^®*’'’®9aidiurcoccificffcnhVndc Scipio Emilianusqui erat affims Graccho/ Grac ‘®æ^™$®™™“*®rctn habebat;cumapudNumantiamïbcllumgcrens:audiuiffet Tiberium cnuintctfcdlufuifleunterrogatuftj effet qd fibi uiderctur de morteeius,Refpoditullu fibi uideri iure

i ni

addidcrunt. Itatp: guia paruin putabant fee/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^ji/

kra fuprafcripta ipune perpetrafle.ordo eft.itaeg leges Si maieftas ura Si oia diuina Si Humana ®’®^o ta hofiibui;necg eos pudet qui fecef ca:aut pœnitet:lcd incedût magnifici perpra ueftra oftetantf/ Lgdj. lia Si confulatus'parsioftétantes triüphos luos;perinde quafind eft tang fi habeât ea honori: S^n^P ^^py^ fvlcmius oftendit nobilitaté uniuerfam pro arbitrio foo tranare rempiiblicâ;Si leges Si maieftat^ Qjiédit li romani;Si diuina ateg buana oia uiolarc.atcg ea hoftibus tradere:quemadmodum fupra Salu®“^^ poz Nam maior pars Senatus ac nobilium pecunia a lugurthacorrupt! contra leges Si præter, n!aie^\^j.(.jju pull romani iugurtham ipunitum dimiferunt:qui.hiempfalem interfecerat ;Si adherbalem regnoe- p^ Cum ergo Senatus talia facitJeges amp;nbsp;maieftatem populi Si diuina Si Humana omnia hofobus *^(Jxx»' dctmerecundiæ eft. Poenitet:doloris eft. Male faciuntmec eos male fadi pudet aut poenit^*!;^g^sina dunt in,publicum dignitates Si honores fuos palam omnibus often tantcs:quiaaliquando oei P^^pfpedu ximi foerunt:uel conful3tumgeflerunt:uel ex hoftibus enumpharunt. Per ora ueftraad ^^'quot;J/naximu ueftro. Sacerdotiamel pontificatumnicl aliguod aliudfacerdotium:Nam Romani ponb^^S^sexla/ creabant qui omnibus facerdotibus præerat Perinde quafi honori habeant non praai^jjatias at^ cerdotiis8i,exmagiftratibus Siextriumphisnon tam honorem fibiacquiruntqpraedam^jjjßbidiuiti pecunias.Nam qui triumphant:6iquimagiftratusRomanæ reipublicæadminiftrabanr’’’“gpfæd(e:Sû as Si pecunias accumulabant.Et propterea tiiumphi Si magiftratus non tam jllisbonorf^^jJlijvtha'.util cuti confulatus Beftiæ confuli non tam fuit honori q prædæ-Nam multas pecunias 3C^^E‘unnorem Ü lum in deditionem accipcret. Beftia igitur canfulatum habuit non tam honorfid eft3“ quot;nbsp;.j-i^fta inipeZ dæ: quia in eoconfulatu plusprædæ Sipecuniarumacquilîuitqhonorisj Seruiærc p2gt;^“l . punienda rianon perferunt.Poftquamuitia Si fcelera nobilitatis oftendit:hortatur plebemad eafc^ j^tidomi Si ne uelint pati libertatem fuam opprimi. Dicit enim:Seruiqui pecunia empti font non P°“^ j^poteftisj nos iniuftos Si crudeles.Vos autem Quirites totius orbis terrarum domini Si redores:quo’«^^^ domi pati ignominiolam feruitutemf Serai ære paratùid eft ipfa pecunia empti. Ininfta imper«- ^^^^ ^^. nos iniuftos Si crudeles:non pcrferunt:id eft non foUincnt. Vos Quirites in imperio *?®^..ggf, Aequo non eftis ferui:fed domini.Et eft color q dicifcontentioiqui fit cû ex contrariis rebus oratio co j.,Qjjçn^j animo feruitutem toleratis:id eft uos{pati potelHs ut uobis döminentur nobiks-j Atqni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aJueda/z

eos non debere pati ieruitutem:prælèrtim ab hoibus fccleratis. Sceleratiflimnin odium addu .^ .^^^ nos fceleratos cos Si flagitiofos appellans. Cruentis manibus:ac fi dicerenhomicida^ *^ * g .^j^ genti. nbsp;nbsp;Quibus fides:dccus:pietas: honefta atque inhonefta,omnia quefturi fût: ideft g*ri uen

Si decus Si pietatcm:Si honefta Si inhonefta: Nam pecunia talibus charior eft q «des:öi cicew. tostficuti fupra dixit de lcgatis:qui in Numidiam prouinciammifli mehorcm partem regm 1^

IN1VGVR.T1NVM

®carantNambi peruniam fide can'orem habacrc.DeindedidLPaucis Rdesq pecunia carior fuit. De cusidefthonorcmiBiiiliadccusiuumquxftuthabuittquia honorem fuum per pecuniam oendidit.Nam propter pecuniam focdus cum lugurtha tecit:quod fibi magno dedecori fuit. Honefta: ut Iquis propter pecuniampudcitiam luamamitierct. Quæftui.i.adqu3eftum:qu3eftusdicitur turpelucrum. Parseo/ rumiordo eft.Pars eorum habent pro munimento.Tnbunos plæbis occidifTezaln icilicet habent pro mu/ nimentoquaeftionesiniuftas feciffe. pie neg ha bent pro munimento feciffe caedem in uos; id eft quidam putant ie effe tutos ; quia tnbunos plaebisocciderunt. Alli aero putant fe eftetiiz tosquia quæftionestided inquifitiones inio/ ftas amp;nbsp;iniquas exercucrunt:aiii putant fe effe tutos:quia multos ex plæbe intcrfeccrunt. At/ lt;5 hoc modo unde maxime timcre deberent ƒ Inde maxime tutos fe effe putant. Occidiffc ;i.interfeciffc. Tribunes pla;bis:fcilicct Tibe rium 8i Caium Gracchos. Quæftiones: id/

numcrozprodefcnlionc- Itacjidefthoc mo

MuncuaftarctunS^ bénéficia ueftra penes op/ limos naudaciffimos foret: niaiorcs ueftri pa landi luris Si maieftatis conftituendx gratia p

IfcceCGonetn armati «bis Auentinum mon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_______________

um occupaucrcuos Pi® bbertate quam ab il/ metum a feeler fuo ad ignauiam ueftram; quia lisaccfco^nefumnuopenitemini^t, ^ÄÄÄÄ CO uencmetius quod maius dedccus dt parta ^pam qui ti mere non deberetis:quia nihil rna

ftulerunt metum a feekre fuo ad ueftram igna uiam;quosomncscocgitinc quitor;uidelicct:eademcuperetcadem odiffc;eadcm metucte. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amicitia eft:hoc loco dicitea-/

bona.ficuti in Catilinariodicit idemuelleamp;idemnollezca^m m ^^^^^^^^^^^^^^^^^ q^^j^^j^^j. dem cupcr?:cadem odiffeteadem metucrennter bonos ^^mic 1 • nbsp;nbsp;Tandem rem metuunt7ïrn unum

, ^0 mail homines eandem rem cupiuf. Ôi eandem rern odio h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;♦ * j. g^j^itia. Cocgit.1. congrega//

^ coniungitur.'’uocantur fadhoifi bonihomines laciunt hoc id nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gj^gj-etur ficuti nunc-GuaftatunKbene

trit, f^od fi tantam-.ordo eft.q pro led.Sed profefto quot;‘^ |t .t^retis tantam cm a libcrtatis;q pro q Ificiaueftra forent penes optimosmon penes 3ydaciffimos;l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^|j.(..^-j|Qjj.ß-g Cupidos dorai//

tumillifuntaccen'^i addominationem.Aduerianosin odiu1 nbsp;nbsp;_ yeftratnnon'caratis.Namfi Wntopo

nandimobilesdominari uobis cupiunt:o quit^szöC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ pcofeäo ne® refp.uaftaretur ficuti ua/

re curamucftrclibertatis habetetis;qtoperc ilicupiunt d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-., jaciffimoszqa ii maiorem curam ueftrx

nituf.Khonores ac magiftratus penes optimos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. g^ ^^p improbis ac fceleratis. Beneficia

libertatis haberetisbonores amp;nbsp;magiftratus darctis oP nbsp;nbsp;. pCc.ü eft:dare honores 8i magiftratus quibuf

uefttandeft honores amp;nbsp;magiftratus.Nam popuh rom nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g^jj parandi iuris K maieftatis conftruen

euneg uoluerit. Penes optimos;idcft apud°P^’^°,*„a«.-^ nararcntzói conftituerent:bis fecefieruta pa/ de gratia.Maiorcs ueftriÇinquit) ut iuffus fibi ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ parandi lucis gratia-ideft cau.a acquirendi lun

tribus armati in montera Auentinû:ficuti fupra ®f“^. ‘ . 5 magiftratushaberet facrofanflos-.^i ca dc fügt;:ut plæbs iusfuûhabcretîcx quoconceffum c^ft p • eft.Etcü poftea creatisdecé uiris;plxb A bndercnt.ltacg tribuni plæbis creati funtficut fup« ... occife.Et tribuni placht reftituti fut-^osamififfetkcrufeceffitinmontéperoccafionem^gmix^^^^^

, nbsp;nbsp;^tis.i,ucnerationis.Nam maieftatis cft per qua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ni^hiszuencrari Si tim^i ^® Pf^^c: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ^^1 V'Plæbis:plæbs conténebatunfed poftq creati funt tr nbsp;nbsp;nbsp;P ^^.j^jeft acquifiuKfe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^?“^ ^^ Weftlunjisuiribos. M lius dedccus cft parta.i-acquifi * Qmjigffcenfes.Aliqsraihifortaffc dicerets imitiere raquae femel fut acquifitæqoïno nunq 3cqnib^_ -'^^^i(y, fupra:5'non cft opus uu net^ armis 0 Mémi-T^ortaris nos ut tucamur noftram hberta nbsp;nbsp;' r nbsp;nbsp;jç^-Ego cenfeo cos effe pumendost quihoz »ihocf^«rgoanfcstaeffefeciend««m'Mew»^gJftU,|ri0t0^^

COM.IO.OR-YSOSTOMI BR-IXIANI

Quid igiturcenfes^mducit aliquem ita fe intcrrogctem.iO Mcmf; Quid igitur cenfesfid e qd facicJumf Vindicadumihac funtuerba Memii refp5détis:ego cenleo uindrandum in cos qui P®®/ rempub.hofti nonmanuneqjunguod émagisindignûuosileciffe.qillisaccidifletuerû.i.fcdguæftoi’' ' fdlicetuindicandûccfeo:ôd indicio ipfiusiugurthæ quiprofcdoeritobediés neft is luflisdi iHecdein *

Vindicâdûîeos.i.eoseépunicdos. Hofti.f.iugurthie. Prodidere remp.Quórefpu.prodftaéiuginin

quialœdusftagitioliftimûcûeotàclumeftîin

luffuSenatuspopulicgromâù Nonmanu;id quidigiturcenfcs-umdicandujincosqiuniP eftper m3nü.i.per uim.Ódhoc iequcntia decia j^predidcre Rempu.non min neoui:q«»d rant. Quodmagisudenquires nota uobis r. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

c5uenit g illis. Na illi q tantu fcelus cómiferüt: magis uobis lecilic q illis accidiUc indig«“i’ mererentur quacunq^ ratione puntruetiam ui: ycrum quæftionibus ôd indicio ipfiusM^^' fedhocuobisnonconuenit.Nauosdecetno ,__________.-..nr.r nmris

centcs punirenon uiautarmis: led ludicio Si luftitia^ Quod.i.quæ res.i.punire eos ui.

Ç^æftiôibui.i.mqliriôibus.'uc quaerantur dili gencer:«Si mdigetur :qut fucrint audores amp;nbsp;co paces hums fœderiscqd eu lugurtha iadum e.

Indiciondeft perindicium:utiugurtha idicet

Kdetegatuentatem. Qui/dugurtha. De ditusrdedere eft tradere. Juftisa-preceptis no ftnsobedienseritiquiaueritatem dicere coge musiugurtham. Smeacotemnitxfi (mquit) lugurtha Ronaauenerinexlpfo uentate agno feemus. Sedfiuenirenolueritdignunaeft line dubioan ea pace qua: cum ipio iada eft fraude amp;nbsp;dolum fuinc;qui3 ex ipfa pace hæc mala fût '

lecuta.Na ipfc,p luis fcelenbus punitus no eft: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ pauci româi peripfam pacédiuites fadi funt.inremp.damna amp;nbsp;dedecora peruencrunb Sin cac^^^jnj ordo eftded fcilicet-ixerte exiftimafaitis qualis fit ilia pax ex qua impunitas fceleru perue nit ad lUS“!^ iu gne diuitie peruenerunt ad paucos potentes;damna atcg dedecora peruenerunt in rempub. Si il*^^ ne gurtha contcmnit ea. Sin.i.led fi conténit ea.i.fi contémt St ncgligit.amp; non uult ueire Romam-'ÿCja» uerum dicere cogatur. Scilicet exiftimabitis.i.certe putabitis.hoc c certe putare debetis quabs 17 ’L n ex qua tot mala iecuta funtExiftimare enim certe poteltis g, fit in qua pax. Impunitas fcelcruo’^^reB uemteft enim zeuma ab in fer ion. Impunitas fcclerû.qa in côditiôibus pacis illius;fcelera eius ’f*quot;» jpub» guuntur. Ad paucosmeluti ad confulé ôd Scaurû. Dana ateg dedecor3.Dânum.n.hoc peruéit in qanumidiaprouïcia Ïcoditióibus pacis iugurthæconceflaéiquæ in ptatéSiius populi Romain^'j l^^^j lui bello perlecutus eét lugurtha. Dedecora:qa totac tata Icelera lugurthæ ïpunita fuut reböa^'ö^/^n-^dl luit ét populo romaota ignominiofam pacéamp; foeduscüiugurtbafacereaqua pacenumidiao ^Ï/fecu que a tea iuris fuit populi ro.licetadmi'ftratiopmifTa eétfâiliæ MafinilTæpp aicitiâ. Nifi forto^grép* lupiore côiûgif .ôi félus pédet a lupiori.Dico g fuma ope conari debetis^'ufa libertatc. Si p»®’^ «dipoftg hoftipdidcretniù forte adhuc uobis placetfcruire nobilibus:qucadmodü feciftis his fugioribu^^L^nsfa“^ intertedi fuerint Tybenus amp;.C.Gracchus defenfores uh.amp; hoc c qd' dicit. Niiî forte dico3'quot;^(quadorc hoc qd* dixi:nifi nôdû ét fatietas dnatiois eo^ teneat uos mu illa tpa magis placer g hecuid^^ï p^nes pau gna Si prouincie Ôd leges Ôd iura:ôd ludicia Si bella.paces.poftremo omnia diuina Ôd humane ^I^gt impe cosdcilicet penes Senatum ôdnobiles.ôdquando uos hoc eft populus Romanus inuiâi ab^^’^.^,oblies p3/ ratores omnium gentium;fatis habebatis retinere animâm in inuidiam.ôd adducit SenafU^i.‘prices fuif tncios guos dicit luperioribus annis poft mortem Tybrrii Si Caii Gracchorum dominoS^P Roma® fe:ôd totam Romanam Rcmpublicam ôd in eorum poteftate ôd arbitrio fuiffe. Populun’ ^^ 1 „p-j terraru pauperem ôd fumma cum ægeftate uix uiuere potuifle.qui uidor omnium gentium totum °'^pL-(.ÿgétes fuoiubegerat impcrio.Et reuera ait: Nam plebs:hoccft populus ôd multitudo mlutabelb ^®^^5inobiles ac populos infînitos imperio Romano fubigebat.ôd femper in paupertate crat. SenatuS ^^^^ ß-j^bat. honoresôd magiftratus ôdadminiftrationem proumeiarum Ôdtotius RomanæReipublies po“ ^angrac Dominationis eorum.fcilicet Nobilium ôd Senatus. Illa tem poradcilicet poft morte Tybew ^jj^o {c chorum.Nam poft mortem eorum per aliquot annos tota Refpu blica Romana in poteftate natus fuit:tota plebe pcrculfa- Qqa harc:fcilicet temporaun quibus plebs in fuum fibi c^pft “ nbsp;nbsp;g^ ßj^j Rcgna:quia regna quæbello fubigebantur imperio populi romani per Senatum adminiftraba nbsp;nbsp;•

iter promnciæ. Scicndum eft autem g Romani fi regnum aliquod :uel mfulamaliquam; u P j-onfulf^ Icuius prouinciae : uel totam prouinciara aliguam bellofubigebanneandemifiuc ealdem “^.^^.^ii» uel per, proconfules:uel per prætores adminiftrabant.Er prouincia uocabatur. LeS’^’“*’nS_ybIicac®® atque paces, poftremo utro diuina Ôdhumana omnia hiis omnibus rebus tota Romana _P ry^gj, feruatunôd cotmetura Penes p3ucos.i.apud paucos.i.in poteftate paucoru.uidelicet lenacus

tNIVCVRTINVM

voj autem hoe eft populos romanus-Ex hoc magi's saget inuidiamtac ft diceret.Tota refpuzrat fn potefta te pjucorüm:amp; populus romanus qui totum orbem terrarum luo fubegit impenotuix habebat unde ui/ ueretac ti dicerct res indigna c amp;nbsp;nó toleranda. Nam feruitutemmere dicoigi fatis habebat:s fi uiuerc po teracis-quia icruitutem non recufauiflet aliquis ueftrum:modo uidhim inuenire potuiflctiadeo pauperes Si miteneratis. Atigcgotordoclbati^ ego tarnen paterersquo amnio uos ignolcerefccler3ti(rimishomb* cafun m pnlcinn;tamet6 pro guis ego exifti/ moeflefligitiofiflimum: accepiffct mninam tmpune.Ç^âms(ingait)turpe eti putem:non punire miuriamaccfptâaamen ego æquoani moferrem uosparcere fccleratis hominibusj quia lût cuies:niii talis mifencordia mains ma* lum amp;nbsp;maiorem perniciem generaret. FJagi/ tiofiffimum.i.turpifrimû. Imonamiqa relpuj hofti prodita eft. Hominibusfccleratis:q rem pu.holb prodidcrunt- In pemicicm.i.extnnm amp;nbsp;ruina reipu. Cafura-buentura. Namamp;ib Jis(quannjm importunitatis habent) parum é impune malefeciffeinifi deinde faciendi ficen* na enpief .amp; nobis stern a fóllicitudo remane bitxumintelljgctisaut fermendneifcam per manus liberrutem retinenda : ordo eft- Nam amp;nbsp;ilhs eft paru melefecifle impunc(quantü ira portunitatis habent) niii iieenna faciendi dem de enpictur: amp;nbsp;sterna follici tudo remanebit nobis cd intelligetis:aut feruiendum effe.-aut ft bertatem effe retmendâ per manusireddit eau famquarcmifeiicordiam pern cicm uentura fit.Qmobrem dixi ® mifencordia m pniciem amp;nbsp;ruinam uentura eft/quia-Et illi tantû impor turn funt ut nócontent! impunitatc pno^ fee Ierum:ali3 maiora fcclera (mt corn fruri: mfi oi no eis male faciendi licentia tol laf. Et nos per* pertuofolliciti erimus:quando intcUigemusef I’e neceflegjuelferuiamusiuel libertärem per uim retineamus. Quantuimportunitatishae bet: p parétheum diâû edxü admiratiSe'Si indignahoe* Na amp;nbsp;illis.f.boïbus fceleraris. Parum eft. parum uidetureisnoc.g» maie fcceruntiSi punittnó funt:amp;quia hoe parum uidetunfcclcra fcelenbusaddentmifi nuncpunianturiSd cis omninomalefaciendi licentia tollatur. Impune.i.fine pœna. Seruiendum efte.i.iu gum leruitutis effe fumendû: queraadmodû feruiunt populi rcgibus Si tprannis fubiedi. Per manusad/z til per uim. Nam fidenueredicöigifi nunc non pumrens fccleratos homines:aut libcrtatem amittemusj au tea per uim retinere opportebit.quia non eft fpesiqj inter uos amp;nbsp;pres fides:aut cócordia uel pax eé poffit « hsc eft ranotga illi uolunt effe dominnói uos nó uultis effe ferui fed hben.rurfus illi uolüt facere uobis m •unasiamp;uosnonuukis toilerarc. Nam fideifidcsdiciturquädo fitidqddicif.Nunccrgodcitfides inter uos amp;nbsp;p tres effe nó poteritquia fi ilIi uobis aliquid promittentinô feruabunt.Nam uos tang feruos tradia re amp;nbsp;habere cupictdduolent. Illi.f.patresamp;nobiles. Vos.f.uu!tis. Facere illi.f.uc lût: Soens noftrisfo/ ^os noftros tang hoftes tradat qus res indigna eft populo ro.Si nullo modo tolleranda: Soeiis noftrislt; IJuHupra g uocabantur focii popuIi romani. Poteft ne effe pax quafi dicat non. C^are ego Memmius poftg oftendn qus mala uentura fint in répu.nifi fadum cófulis amp;nbsp;focio^i cius puniacxócludit orationem: exhortons popuiû R. o.ad pumendû feelus confulis:quia fœdus cû iugurtha fecerat ignominiofum: fine ulla ®udoritate lenatus populicg romani. Non peculatus:per eóparationem äuget attrocitaté cnminis.Dicit. u.hocnon eftcrimen pecuiatustautcrimen repctundapt:fcdeftcrimen Isfc maieftatistquo nullü maius in* uenitur.Nam enmen Isfe maieftatis eft:quando quis totam rcmpu.offendit:ficuti probatur fcciffe confuL PeiuIatuSipecularus dicitur furtum pecunis publics. Non pecularus srarii fadus-i.furtiïpecunis puz 'gt;elt;e non eft fadumtsranum loens ubi pecunis publics reponuntur. Neeg per uim focus crepts lût pc* ^uniæ.Si qyis focios cxpoliaffet:amp; aceufatus füiffettis reus repetüdarum dicebatur: Sicuti fuit uerres: qui cij Prætoi totam Siciham rapims amp;nbsp;furns uexaffct:a ficulis quercls romam debts funt-atej ita Cicerone eau

Siculorum fulcipiéte.ucnes repetundarum reusfadus.damnatus eft.is aut- m qui repetundarum ac z ^‘'ituseénatcj damnatus furtis omnium quos expoliauerat in prscium redadissx bonis fuisuenditis au wione^eam furnmam reftituebat. Quae icillcctexpoliaresrarium;uclfocios. Tarnen có'uetudinc.i.pz pletcófuctudinemqafspc hscduocriminaperpecranf.f.pcculatiis ÖCrépétéJagt;i. Habenf-weputanf

COMJO.OKYSOSTOMI BRIXIANl

HoJliacerrimoïacfidiccrcbEccccriméquod puniédu cft.Na crimen éIefarmaiefl'Stis:quia maiejlasto tins populi offenfa é. Auâontas fenatus.-proditû imperium ueftrœquia fœdus eu lugurtha fieri nó potuz it fine côfenfu Senatus populicg romât. Domi militixqj.i.amp; rome Ôi in exercitu relpu.uendita Riit:qu«öe Rome amp;nbsp;in excrcitu eines romani nobiles corrupti rempu.ptodiderub Quæ nifi que(ita:niü in^tingU ficio fada fucrit de bis crimïbus:óe nifi nocétes puniti fuerint nihil aliud reftat nifi ut nos iemiâus fiâs ung regibus-qa illi proprie reges dicunf quipoffût faccrequicquid uolunt impune. ordo é. Quid erit reliquü^nifi ut uiuamus obedientes illisqui fecere ea nifi que.i;illaeruntquaefita.amp; nifi erit uindicatum in noxios. In noxios.i.contra no/

centes.i.nifi nocentes puniti fuerint. Quid erit reliquü:id eft quid reftabit. Illis;qui ea fe cerunfmdelicetnobilibus. Obedicntes:ac fi diceret. Quidreftatmifiutin feruitutem re/ dafti obediamus illis quafi regibus. Nam ipu ne.uere dico gj nihil aliud reftat nifi ut feruiaus illisquafi regibus.quiailliproprieuocanf re^ ges quia faciunt qrquid uolut fpune. Si ergo il/ Ii qui rempub. prodidcrut puniti n0fuerït:n5/ ne funt tang reges. Nullum.n.pcccatu grauius XÓmittere potuerunt. Nam ipiine :hic c color ?|uidiciturdifïiniitio.nam pro cóinodofuodifz init qd fit rex. Quid eft rex/Rex eft qu poteft facereqcqduultipune. Malitis:ideft magis uelitis. Perperamud eft peruerfe di malc.Rc fle:id eft bene. Sed ne:id eft fed hortor. Igno feedo malis:dü malis ciuibus pcitisj Perditum eatisud eft pdatis. Ad hoc.i.preterea. Preftats ideftmeliuseftjut Virg. Preftat Trinacrn mez tas Luftrare pachini. In rcpub.Mcliuseftobli/ uifci bencficioru q nuriarmfed fecus é in re bus priuatis.Nampriuatumhoïem magis dccet in lurias obliuifcïq bénéficia. Qua maleficii.i.i iurie.Etnotandummaleficium iiuriam fignifi care. Bonus:reddit róné quare melius eft ob liuifci bcneficiuq liuria. qa ille qui in repub. be nefacitfino remiaeratunnegligctior tmtûmô fit ad bene merédû in pofterü. Sed ille q male facit ïrcpub.flnópuniturfceleratior fit; nbsp;nbsp;Se nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ,. . gnior:id eft negligétior 6i tardior ad promcrédum ï pofterü. Vbi negügas.i.quado conténasp meritum eius Si uirtutem afficerc. Improhor.f.fit iel eft fccleratior amp;nbsp;peior. Ad heci-preter«-^quot;^ ^^^ ró cft:quare melius eft obliuifci bencficiüq nunam obliuifci:id é punire i'nocétcs q nó nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tue ïdi ritos:qa fi nocétes puniutunnon funt q faciant ïiuri£Et fi iiuriæ nó funt:nunq idigebis auxil^’ nbsp;nbsp;nbsp;c^ digemus auxilio quando opus eft:ut refiftaus eisq nobis uuria faciunt. Haud Ixpead eft non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ pro cgcbisad eft indigebis.

Ace at® alia.Dicit Mémium oratoe fua perfuafifTe populo id quod uolebafni^^’^^'' ' ^^ ™'^^gt; tur.L.Caifius pretor ad' lugurtham: amp;nbsp;eum interpofita fide publica Romain aMUC^'^^‘: ut ip h nbsp;nbsp;iugurtha mdicarct amp;nbsp;panderet.-qui fuiflcnt illi ciues Romani :qui ab ipfo pecuniatn ^^^^P^^j'-r^

L. Caflius hie fuit uir fummae feuert tatis. Nam multa eius extant feuentatis exemple :nic eti bunus plcbis plures leges tulit ad minuendam nobilitatis potentiam. Huius extant 1^“ p_ fragiis ferendis non uoce:fed per tabellam. Praetor erat. Decern pretores Romae creabantur :qui « pulodicerent. Similiter decern tribni plebis:quorum magna erat audlorras. Nam ad deteniionc p pul 1 creati era^b Interpofita fide publica:id eft data fide publica ut iugurtha fecurus ueniret Roo» mol atus effet. Scaurtóireliguorumdelidapatefiercntquoscaptacpecunix arceffebantideonoieoa lugurtha Romamucniret:uteiusindicio facilius crimen Scaurtödrcliquorum patefieret: qui diceban pecuniam accepiffe ab iplo iugurtha. Qyos captæ pecuniæ arceffebant. id eft quos pecuniae acce pts _ eufabant. Accerfo amp;nbsp;arceffo fignificat euoco.ucl aduoco.arceffo ucro fignificat aceufo. Si autem kger^ ccrfebantfiueaccerfibant.i.aduocab3nt.amp;Jeft fcnfusiquos pecunieacceptce roma aduocibat:utad wdi ucnirct.Dicius aut accerfi o tertiae cóiugatióis amp;nbsp;accerfio quartse.K fignificat aduoco amp;nbsp;appeilo. Du rome gerunf. Dicit nu nc quid feccrint lUi qui in Numidia relidi fuerant a confute ut exercitui prxelteo «

COM.IO.CHRYSOSTOMI BRIXIANI

Poftubifdcntiûcœpitproduao iugurtha uff ba fecit Rom« numidiæç faciora eius möï^^ rattfcelera in pâtre fratref^ ondic amp;nbsp;quibus lU uantibus qbus miftris ca c^eritîggîtcBigatpo pulus Ro.tamefe utile maifefte magisexiUo habere.fi uerü aperiatinfide amp;nbsp;dxmetiapoP“ li ro.magnâfpc illi fitâ Sin reticeat nô falutiw dis fore fefe Si fuas opes corrupturuj.Ddnif ubi Memiusdicédi fine fccit: amp;nbsp;lugurthaiuf fus eft relpôdcrc.C. Bebiufquem pecunia ruptû fupra diximus:rcgc tacere iubct:ac ta«*' fi multitudo quæ in eôtione aderat uehemét^ accenfa ter rebat eu clamore nultuq: fiept i^quot;' peturattf aliis omnibus qux ira fieri amat*^ ■ rame Bebiiimpudentia. Ita populus lo^^^®® hîtus excontione difccffit.Iugurthæ^^^’,^^ amp;nbsp;exteris quos ilia quæHio exagitabaf*^^^

se aliorû ciuiuiq côplices K focii eius fuerât ad fœdus tam ignominiofum cum lugurtha facié dum Mémius oratione fua a populo impetrauerat ut inquifitio fieret de criminc confulis «fociot^*“^ melius uentasinueniripoffet per indiciu iugurthæobtinuerat:ut camus ptorad iugurtham cum data fide publica Romam adduceretiugurtha Româucnerat.Rcs iâ in co erat: ut ueritas oe«TJ5,'ï^ Et ecce unius Bebu tribuni plebis ïpndétia:hec oi'a tanta diligétia Si ftudio eóparata fubuertit.Nacu w us expofuiflet fcelera iugurthaeiiuftïiTetcg ilium ueritaté dicere qui eines Româi focii eius fuiA«'’^-Stes altera parte iuifit illü tacerc.At ita nrhilaflum eft.contiotg illicoeft foluta. Neigulla rcs aha Ro^J^Jj -armauit t bella ciuiliamifi feditiocs tribunitiaecg ocelIx.Atqi primo quidé ciuili fanguine Rlt;’«*”Snin ar/ fcditióe Gracchorum qui dû îmoderate nimis hbertatem plxbis amp;nbsp;iura tuen conanf :tot3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cara raa compellunt.Hinc fecutum eft bellum ciuile Caii Marti Ó^.L.SylIx:cui.P.Sulpitius tribunus^'^ maxiepraeftititrogationefua perquâ.CMano bellûMitridaticum demandarifecerat-ad^u^ '^ji-' Ia deftinatus erat;hoc bello tota italia fanguine ciuili repicta. Poftréo.C.Cæfans amp;nbsp;Cnn P^Çp „ „3^ 3 luóluofum bellum cxarfit:Caii Curionis maxime tribuni pixbis K-M. Antomi fcelererö”“Jfta ^-^^ principio Caii Caefaris feroces animi ateg impetus leniri ac reprimi pofte uidcbantur:ngt;'' . . ‘ Curionis K Antonil in incoeptouchementiusaccendiftetin qnod bellum non totan’'^®'''^ jpntiaBefaà tg italia:fed totus orbis terrarum confpirauit. Terrebat eum.fBebium.ordoeft: tat*quot;*“ , «zfeneim uicit:tametfi multitudo quac erat in contione uchementeraccenfa terrebateumclamoremuw ot p ,, petu at(g aliis modis omnibus qux ira amat fierté Quauis multitudo populi uerbisiuultuƒ “Ï® terreret:tamen ab incœpto moueri non potuit. Vultu:fcilicct iracundo. lmpetu:quia n5nongi ^^ ^^ in eum minantesjnifi defifteret ab incœpto. Quæ.i.qua resinam ad oia fuperiora morcmultûiîpetû.-ât ad oés alios modos. Ira amat ficrt:quia hó iratus ita ferme faccreconfueuK nbsp;nbsp;nbsp;^^^ duriortbus amp;nbsp;minis nonunq utatur.ita populus ludibno hitus.i.populus ludificatus. Exagitaba.

Qyaeftio.i.inquifttio. Augefcunt.i.crefcunt. Ea tempeftate:hucuf(ç defcruinguéeuentunin ^ conatus Mcmii:qui inquifitionem faccre uolebat de crimine confulis. Nuc tranfit ad aham rem na Dicit enira eo tempore Romæ fuifte quenda de numidia prouicia nomine Maftîoam filium tuille fe nepotem Mafiniffe:Cui Spurius Albinus conful perfuafit ut a Senatu petcret return numidiac^ n quidem ipfe erat de fanguine MafTiniffxió^ iugurtha eo tempore in magno odio eilet ac metu: ftate.i.eo tempore quo iugurtha erat romac. Erat romæ quids numida.i.quidam de numidia prwn numidia proumcia. GuluITe filiusigulufla fuit filius maftiniftkiut fupra mfum cft.nic ergo cu effet filnisgo

INIVGVRTINVM

tolTencposcratMafflnifff. Deditacirca.hiccxAffricaRomamuenerabqtnndoAdhcrbaloMieSonedite ^“^ ^“i* o5ualens Cirw urbern lugurthx tradidpratïjód ipfe a iugurtha interfedus crat. Dedita Grtha.n traditaCirthacjuitate in minus lugurthæ. nbsp;nbsp;Profugus-.profiigusdicitur quiproeul a fedibusfuis U3gatun5 * Huic üpurius.Ordo c.Spurius albinus qui poft Beftia gerebat confulatu cum Minutio ruffo.'pfuadet hoic et petit a fenatu regnu Numidix;quoniâ lit ex ftirpe MaffinifTe: Et quoniâ inuidia cum mem urgeat iogur tha ob federal Poft ßeftia:poft beftiam eófu?

JemcreatBS eftconful Spuriusalbinus. Qum to:quia quinquies conful fuerat. Ex ftirpe.i.cx progcnic.Stirpsmafculinogencrc truncum ar bons uel radicem fignificat.Stirps ucro femini no genere:progeniemSt profapiam fignificab Duacratióeserantpquas Aibinosconful fua/ debatMafliua:ut regnü Numidia:a fenatu pc teret.Prima ratio crat;q 1 Mafliua ex fanguine Maflinifle Si ex progenie cratSecunda ratios ga iugurtha eo tépore crat mfummis anguftiis propter fcelcra eius* Inuidia cum metu.ü inui dia amp;nbsp;metu» Vrgeat.i. prcmebat. Auidus Oftendit camquare Albinus cóful hoefuade/ bat Maftmeigauidel cet auidus erat belli géré/ di.Cu ergo Albino cófuli décréta effet prouim cia Numidiaciuidcbatbellu geri o portere con tra iugurtha fi Senatus regnü Numidix Maflï/ ux concefliffenquia iugurtha regnü Numidia: fine hello MalTiuac tradere noluiffct. Ategita futu^ erahut c5ful exercitu fuo Mafliua in rez gnum induccrehqd fine hello fieri no potcratj

Auidusxonful auidus gcrundi belli malcbat oîamoucri:gfcncfccre, Cóful inquit cupiebat oîa potius turbari qquicfccre:ut fic cam habe/ ret belli gerédt Mouerc.i.turbari.f.in prouin cia Numidiae. Qua fenefcere.i.quiefcereitor/ pefcercj Malebat.i.magisuolcbat. Ipfi.fi Albf nocofuln Minutiaaltcri cófuli. Q^xpoftg Ordo eftjugurtha impat Bomilcari proximo ac maxima ndofihi:utparet infidiatores Maf flux maxime occulte:dico parct præcio : ficuti multa cofeceratded interficiat Numida guouif modo fi id parum procedatÄ hoc facit : poftq Maffiua eoepit agitare quae.i.ilIaióFpoftg non t. , j. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eftfatispfidiiiogurthæinamicisigiproqaeon

^tntia mpcdiebatalinm eomm:K mala fama fit timor impediebat alium. Cum(inguit) Mafliua trada-f ^cœpinetcam fenatu ut fibiregnum Numidia: concederctur: iugurtha defperato amicorumPræfidioj ^‘nôolmicarepropinquoôeamiciflimofuotraaarccœpifquomodo Maffiuâ interficerctutaeg ipfï^Bo/ De • *f V^f*^^V*^^ homines pecunia préparer qui per infidias Maffiuam interficiant occulte: Si fi occulte ^fr«a^k°^^quot;^^poffctalioquocuncgmodoipfam interfidab Qua:poftqMafliuaagitare cœ// b^ .quot;^M^ffiuatradare cœpit:utfibi Senatus regnom Numidia daret. AliumconfdentiaÎimpedie/ foeh^^ 9™ pe^iam ab ip(o acccperant:non audebant iugurtham in bac caufa defenderc propter con/ ilift quot;^*” i^ f* ^^ fciebant fe pecuniam accepifle- Alium mala fama St timor: unum pendet ex tfth^^f” *naiaBihmam habebant qui a iugurtha pecuniam acceperantiK ideó timebant. Proximond noh^T*^^Iupff^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Præcio.i.pecunia. Paretj.praepareb Sin id parumproccdat.i.fcdfiid ito FM ^^^ ^^dehect ut occulte intcrficeretun Qyonis mod o:acfi dicer et aperte* Numi^ tab«^ • ^^Tfr xS?®$’^^witeri Exequitnr.i,perficib Talisnegocii artificcs.f.pcr homines qui teiiiA^®'*^™^ j -«onjicidia perpetrate confiieocrant* Explorat.i.inueftigat. Pauloinconfultius-ü «feit»”*^^’’”” giio mat paulo incautius eum aggreflum fuiffeicum dicat:5 tlium ïterfeceritidco hoe effe^?'^ -rr^*ïï '^^'^^^^^•t^men ipfe quota c5prehcnfus eft.Indició profitetuni.pollicetur fe indicatuw *’“' B(gt;i»fi*^^° fTFi? °^’^ht. Atej ita confeflus eft fe a Bomilcare mifliim ad intcrficiendum eudgi «fides^^*^ • t ^“’'^^•Bomilcarfitreusmagisexaequo8tbonoqexiure gentiSdos gentiumeft fe ton», „k r'^ï^ kp *^’^}fe’''*6fgo ius gentium poftulabat Sd exfgebat:ut iugurtha cum comitibus fu* ^ttUTinn« h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P“®®^‘»tamjtatus omnino K inuiolatus efTenSi fi romac interi m dcliquifle inueni/

tune pumreturaedm locum remitter etur ubi fides publica ei data eratfin numidia. Deinde ab

COMJOCHRISOSTOMIBRIXIANI!

^iicium lumcrvU •u3uiDuj lUD pc-riLijii-/ idtiiiuLicQi pro ru^u uomuLdrjó rciic.risnpiutxi ijv»* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p£t* rclici ti

iubtraxitÄ eum i numidiam remifit.Hoe autéideo fccitga (i de Bomilcare (upplïciu (ui^P^n nbsp;nbsp;1

muiflent parère St obedire regnfi eos fecum ducerc uoluiHet: quéadmodum duxerat^^^^^’.^n'^. . fupr3 carem.^ ln priori aólióetuidelicetquadoa Mémio in ludiciü uocatus eft.ói in concionéj”^°ductus;u H^^ uifum é. Aflio dicitur ciuilis côtrouerfiæagitatio fine difceptatioîque collar ex aceufadSe Si quot;^“quot; J j^^jg ex pentione Ói reeufatióe nel negatione.^ Regno magis q uadibus conlulcs.i.magis attendens coi nem regniquades-namcariusfibi regnijeratquadcs. Na fideBomilcare luppliciuaimptuclio:’ 6^^ periculo erat hac de ca;qa reliqui poftmodu regi nó obtéperaffenneafum Bomi leans atrendentes- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F

ie-f.iugurtha. Eodéloco.i.adeundélocum.f.ï numidiam. lufTusa Senatu. Senatusiufleratutiu^ italiadifceecret. Fertur.i.dicitun Eo.i.ad cam urbem.f Romana. Vrbéucnalcm.f.Ronia.Euna g fuseflctiugurtha:rcfpiciens RomamdixitO Romaurbs uenaliscito periresdiinueniresquiteemeret.

Vcnalemndeftuendibilem# Mature.ideftcito. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Nter m Albinus. Nunc narrare mcipit qd fecerit Albinus cóful poftq iugurtha roma egrelnis m “ midia rcdiit.Dicit ergo Albinûcôfulé cü iugurtha belin renouaife-ateg ex na ha inanrica' Óicómes amp;nbsp;ftipédiü:6i cetera q militibus funt neceffaria.portaffe. Cómeatü.qnc nult;- uulgo u^tualia u0C3

Renouato bello.f.contra iugurtha. Stipcdiûipræmium militare. AJu^^utluu armameftes. vfuU'3

INIVGVKTINVM

ofiimiadatilftatê. Maturat.i.accelcrat:feftinat. Ipfe.fiAlbinus c5ful. Profc(5useft.f.in Affrica.NamNa/ tnidia in qua bellü gerebaf pats eft affric3c:ot didu eft.Ordo eft. Ac ipfe ftatim eft profedus uh prout c5H/ ceret bdlu aut armis aut deditione aut quouifmodo ante comitiaiqd tépus haud longe ^crat.Uicit Albinu citoin Affrica effe profedü:quia bdlu renouatu cü iugurtha cito finite cupicbat:ut pollet ad Roma rwir adcomitia que no loge abcrât.Comitia tria fignifîcatxomitiadicif tepusipminquo populusconuocat ad

^^^j:j^^^^,gt;,a^^4^-,^ riiHfnrptnonnlnçinPfO

ffetec(lutiantecomitia:qâcps haud Ion.. SSSffigÄÄÄ gcabcrat;armis autdcditionc;autquouis mo/ do bellum conficcrec. At côtraIugurtha trahe/ tcomnia: Si alias caufas moræ facere:polliccri

dcditionctruac deinde metutn fimularc: cederc inftanti: S^ poft paulo ne fui diffidcrcnt inftar: ita belli modo:modo pacis mora confulcmlu/ àificarc:ac fucre qui turn Mbinum haud igna/ Uim confibi régis exiftimarent. Netj ex tanta propcrantia;tam facile tradum bellum fccor// iatnagisqdolo etederent. Sedpoftq dilapfo ïttnporc comitiorudies aduentabat. Albinus »ulo träte c in caftris pro prxtore réliao R.omâ *iifccSit,Eatcmpcftatc fCorrus fcditióibustri/ tunitiis atrocitet Kefpu.agitabatur.r, Lucuiz

giscôtinuarcmaciftratum nitebantur. Q^UX filiumrégis ne^negligentiamagisq J/V « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ lumtraxifte. Tantapropcrantia.i.t

^ffenfiototius anicomitiaimprdicbat.Ea mo

^ in fpem addudus Âulus: quem pro præto//

1 fein caftris telidum fupra diximustaut confié

ftixcapiundæjmilitcstncnfclanuario extaber -----------------

UculisîcxpcditioncmeuocatîMagniÿitine^ ^SSSSS^SSSS^M«

Hbusnycmcalpapucnitadoppidumputhui: g^tâ facile poftea ilia feftinatio ceflauit. Sed

Wet:albinusc5ful fratremfuü Aulumin caftris rdiquitin loco ptoris Si ‘P’fJ^®™’ tiirintereffct. Dilapfotctnporc.i.clapfotpc. Aducntabata.appropiriquabab ^oc eft cum officio ßtoris.Practor aut fex Sfees habcbat.Conful nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-? pJuk^s LucJlus K Wt')tefpub!ica uexabaf per feditionem tribuno^ plebis. Sedirionibost^fcord ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. feouen

i Lucius annius tribuni plcbis nitebantor c5tinuare magiftratu collegis “ ^, .,,„^ trihunis olez ; Wannoreficcrentur tribuni-collcgac aüt forum nolebat K refiftebanb Coll g . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imnpdipbâturj ^ MagiftratumXtribunatü. Quxdiffenfio'.perhanediffenfionem commatotiusannumpediebat^: ; ygt;igt;m«lÆ^c««i%Kgt;K«m. El'quot;“«-Orfoeft.Autequemfup^ in caftris pro ptor^ddudus in fpem ea mora-ijpropter earn morara:cu^at milites ex tabcmaculis m ex/ i ftdittonem menfe ianuarioiaut caufa conficiendi bellum;aut caufa capiudx pecuniae a rege ‘'jrore exe ’ ^•i*^pterterrorcmexctcitus.Auliisfratcralbinic5fulisrelidusutpcffetcxercitui.cuuidcrctfibn mpm j^d ad belld gercndumiquia {acceftor creari n5 poteratspropter mora “*”7°9« Jl'“ ® “^.^“ïSPut co Lantunexercitu in expeditioncm eduxibfeu fperans bdlu finite poflesanteq fucceffor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;addudust idiote iugurthara induccrct ut fibi pccunias dareti Ea morad-proptcr earn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.juj I ^'^''Kquidfperabatpropter earnmoriSperabatfepofte bdlufiniteanteqfucceflor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;credebafe * quot;'fntnsfuiïquiannüruamexplcucrat. Conficiendi.i.finiendii Terrorcexcrcitus:Nam Aubs crede^ fe Poffeterrere iugurthâ:fi excrcitum in pradium cduceretiatcpco nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maonis itlnpri.

^•datet. Extabernaculis.i.extentoriis; In expeditionem.i.in helium. Euocat.i.cduc t. M S • Jj bisquia fingulis dicbus magna itinera conficicbata Hyeme afpeca: utpote menfe lanuano. C^jodl op/ piiumïordo eft. Tarnen Aulusagcre pro agebat uineasï Si iacere proiaceb«aggcrcm:amp; praepara// ^liia qcue forcntu(uiinccpto.óihoc facicbat:aut gratia fimulandi: quo :ideft ut addetet tormidmcm

COMJOiCHRïSOSTOMIBïtIXIANr

régi aut cæcus cupidine potiûdi oppidi ob tefauros:qq quod.iallud oppidu neeg potcrat capiinceg obfiden Si fæuitia tepons Si opportunitate loci.nâ pro qa planicies limofa teccrat paludê hyemaiibus ^g cireü murü’fitü in extreo pcipiti mótis.Senfus é. Aulus aggreffuse oppugnare hoe oppidu bulthui: lütt *® pugnabile effet Si propter natura locrSipptcr fécuitiâ tpis:fed hoc fecitut uel regé terrrrctzuciqacupifDa cape hocoppidûpptertefauros rcgisqibi trat. Sæuitiatpiszgaerathyemsafperai SaeuitiaadeftalP^“ täte. Opportunitate: quia oppidû erat î mô te altiffimo muro munitû.ôi circa muni aquæ pluuialespaludé fecerant î planicie limofa. Na orcum.'declarat quare dicit opportum täte loei oppidu capi non poffe^ Situmad eft pofitum Pracruptiad c editi Si alti. Na pruptus dicif ï altu eIeuatus.Virg.i.aenei. Infegturcumulo p ruptusaguæmons. Liraofa.i. cenofa Silimo amp;nbsp;ceno ac luto plena. Hiemalibus aqs.i.cum aquisquehiemepluüti Gratia.i.caula.- For midincj.pauoré. Adderet.i.iniiceret:infer/z ret. Öppidi potiüdi.i.capiendi oppidi. Vi neas:machiu3mtntü bellicum. Agere.-p age bat.i.admôebat. Aggerem iaccre.Qutdfitia cere aggerédarius demoftrat ifcnus ubi Lc di cit.Deide iubet uineas agere;fuperqg eas agge/ rem iacere:Sifupaggerem impofitis turribus opusadmiflros tutari. Sic ergo faciebant.Vi neas ad mures agcbant amp;nbsp;appellebat. deide fu per uineas iaeæban t.Sd fundebant terra.i.agge ré Só fup aggeré turfs faciebat.amp; i his turribus pugnatores locabant.Quid fit uinea:qd fit ag^ ger dedarafïferius. lncœpto:ad ieoeptum ui*' dehcctadobfidionéamp; oppugnationé oppidu

Vfui:3dufumamp;utilitaté. vanit3te.i.amen tia Si ftultitia. LegatU.AuÜ.Nam Aulus licet a fratrepro plof icaftrisrdiflusfitztamé erat Icgatus.Legatusdicebafq uni legioni præerat. Legio aûtquattuormilia militum contmebatj Licet pofteais nuerus audus fit. Subdole.id é fraudulentcr Si dolofe. Augcre:pro augebat. Et dedarat quo cius amentia augebatma iugur tha fingebat fe tïere. Et pptcrea ad eu legatos mittebat:ip(e cum exercitu fe fugef fimu!abat JMiflitarc:pro minjtabat i.frfqucntcr mitte bat. Ipfe.f.iugurtha. Vitabundus.i.uitatifimi Jis.nam nóuitabahfed uitare fimulabat. Sal tuofa.i.nemorofa. Taamites.i.peruias oceul

tas. Dudare.'pro du^abat. Spe pafliôis.id é

per fpem padionis.Iugurthacallidushâc fpem

Aulodedit;utdiceretfecû illopaflû Sifoedus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. commiffa

faccre uelle.-fèd uolebat ut Aulus fequereffe î regfôes occultas ut deliéla Si errata Qia in ^^ nbsp;nbsp;nbsp;„„aUne Sul effent magis occulta. Pcpulit:ideftinduxit. Rcliflo Sulthule:idertomilîâobfidione ^^^^^ u fniicetdi thulis. Abditasiid eft remotas Si occultas.- Cedentem.ideftretrocedentemôiftig’e*’^^’^’ ^^rrbatur cebat. Caliidos.i.aftutos. Excrcitum.f.AulÎJ Tcntabati.folicitabat. Centuriones.ccnturiô ^^ qui uni centurie perat. Centurio centum hoicsccntincbat:8icenturiæfuntpeditû.Tit’‘”’æ}l^f rumpere Turma trigîta équités cÔtinebat.Si eft prolepfis. TranfRjgerét:ab excrcitu romanoad fe.

pro corrumpebatiuti parti tranffugerent.-Si uti alii defererent locû dato figno.Difciplîa io«“^‘?. ^^^^ ^^ les in pugna locum femclcaptûin luffuimperatorisnon defereret- Signodato.f.pugnxper ^ ft3corru bacaniturcû milites in pugnamuadunb Locum.f.pugnæ. Quæpoftg ex fentétia inftraiw.^ Nam ut pit pecunia centuriSes Si duces turmarû guemadmodu uolebat. intempefta node.i.media ^cK« i dicit Seruius.Nox itempefta dicif nox media:hoc é nimiû obfcuriffima:qa caret ternpore:quod l^un cretium p fe nullû é.nifi ex aétibus îtelligaf .Mediû aüt noôis tps caret aflu.Ergo îtépefta nox lacæo a.

é fine afluip qué dignofcif tps.Intcpefta nox.i.fine tépeftate hoc é fine tpc.Nâ tépeftas figunicat ^^P^: uero fine tpe ideo dicif:qa eft fine aflu quo tps dignofeif. Multitudie.i.cû multinidie. Circuuenit. .1 g tha:id eft circundat. Perculfuid eft perterriti. Periculû anccps.f.erat.i.duplcxma periculu eratuue m

INIVGVRTINVM

flue fugerét:amp; hoc fcquêtia déclarât. Cohors una ligurû.Ligures Sd traces auxilia mîferâ t ad hoc bellû po/ pulo romanOiErgo ex liguribus una cohors:ói ex tracibus duæ turme eguitü cum paucis militibus grega / tüs adiugurthä tranffugerut. Gregariis militibus:milites gregarii didi funtguafi exgrege hoe eft ex mul/ titudine;amp;; funt milites uiliores. Et centuno.ordoeft.Et céturio primipili tertte legionis dedit locum in/ troeundi hoftibus p munitioné q acceperat uti defenderet.Centurio primi uexilli tertte legionis corrup// tus:locü hoftibus dedit;ut in caftra romana in/

troiréipmunitionégaccepat uti defenderet Genturio primi uexilli tertiae legionis corrupt tus locû hoftibus dédit: ut in caftra ronaana in troirent p munitioné q defendenda accepatJn exercitu muite legioes erant.In legione multæ centuriæ.Primipilus dicebatur qui no fold agz te perabueru etiâ guattuor céturias hoc eftq/ dringétos milites î prima acie gubernabat.Di/ df aut centurio primipili 8i céturio primipito hoc eftcéturio primi uexilli uidelicet agteqé primü fignü ac ucxillü:unaq(^ legio habet und centurioné primipiliî Eac^.i.pereâ partem.

Noftris.ûromanis.uide q facile uifli funt roz/ mani.Có numidæ hoftes caftra romana irm / piftentfubito romai alii fugictesalii arma obü actes in collé guédâ montis proximu afeende rut- Pterieg: ac ft diceret:romani collé occupa uerût alft fugiendo.-aln no fugiendo;fed pugna do paulatim cedentes. Nox ateg pda caftro^i: hoc dicit:duæ res fuerunt:q hoftes impediue// .runt ne funditus romanos delerct.f.nox Si pda caftroru.Nam nox obfeura prohibebat: ne ho ftes romanos infeguerentur.Et dum hoftes oc cupatifunt in diripiendiscaftris romanorum: interea in locum tutu romani fugerutln legio ne decemcohortes lunt.Sed prima cohors re/ liguas amp;nbsp;numero militü Si dignitate praecedit: hcc.n.fufcipit aguilâ:guod primü Kpeipuum fi gnüeftinexercitu-hec habet imagines impa/ to54 .habet milites mille cetum guineg: cguites Cixxxii.religuac eiufdé numeri funt : fingute.n. habent pedites qngentos guinguaginta guinz ^.eguites.lxFi.prima cohors caput eft tonus 1e gionis:ab hac cü pugnadum eft:prima acies in cipitordinari. Quominus.i.utnó. Viflo// ria uterentunVidoria uti eft hofté funditus de

lere:ita ut reliquiae fradi exercitus in unü colli gi non poflïnt:uireflt;5 refumere.Nâ fxpe jeuenire folet:ut acies praelio fute ata fugateun tutu aliquem loz/ cum fe recipiantiK breui tempore in priftinum robur reparâtun Tametfi;Ordo cft.Iugurtha tarnen di/ cebat fe memorem rerum humanaße effe miffurû omnes incolumes fub iugum : tametfi tenet ipfum cum exercitu claufu fame éi ferro.Cum Aulus amp;nbsp;iugurtha in colloguiü uenüTenniugurtha fic dixit. O Aule fcio reshumanas fftabiles elfe ut quis hodie uidor firn tarnen eras uineï poflïm.Et propterea:quis te cum e xer/ ??. *?® ®^ f^rto claufum obfidcam:tamé fi roecu fœdus facere uis:non reeufabo.Et oés milites romanos lubiugumittam:at(5 ita Incolumes abire permittaAulus conditioné ignominiofam metumortis non re/ ^fauit .Italt;5 ois exereftus fub iugûmiffuseft.Sicaût milites fub iugum mittebatunuttradit Liuius-Haftac duæ terræ affixac i altu crigebatursTertia e trafuerfo ducebaf :att5 ita milites fub ire cogebantur.Quæ res tos uidos fignificabat. Practerea:hoc etiam iugurtha in códitionibus fœderis uolebat:ut Romani decern ^55^ fpaciö e Numidia difcederét. Qiiæ qq.ordo eft:tamé pax couenit.f.ita ficuti libucrat regnquia nuta/ ™^^^ mortis.qq quæ:ideft ilia era t grauia amp;nbsp;plena flagitii. Mortis metuma in colle qué occupauerât a iugurtha obfidebätunnecinde difeederepoterâbquin in,Numidias inciderent. Conuenit.i.com / ^gt;ta eft. Metus atlt;5 meronromani^cinesiSJ timebat amp;nbsp;doIcbat.Et dedarat utrücgj Pro gloria impii.nâ '”°^'’ romai in ta turpi fœdere maculata Si uiolata effe uidebaf. Dedecore potius: uidelicet permit Eirp c *^ '*S^'*® ^“^ iugum mitteretur.Nam cuen tü pugnæ potius experiri debuitiq tanta ignominiâ fu r / J^Mtu defoedcre confülebat:utrü fenatus fœdus probaret:an refcinderet Si irntaret. Supplement tce.i.fcribebat milites quos in fuppementura mitteret corum guf amifli erant in praelio. Auxilia k iü

COMJOiCHRISOSTOMlBRIXIANr

Milite q a focus adiuméto mi ttebanbauxilia uocabanf. Accerfcre.pro acccrfcbat.i.aduocat. Sio^*^ fu.i.fenatus dccrcuit aulu non potuide foedus facef cü lugurtha hne fuo prscepto:amp; fine pccptopep^‘^ mam.Ecee dccrcto fenatus refcmdiffoedus fadü cü lugurtha. Impeditus a tnbunis-Ecce quata ritas tribüo^ plebiSiCoful copias parauerat quas feed m affrica duceret:amp; tribuni cü ne hoc teeretpt0gt;’ bucrón Na ois cxcrdtus.Dicit quare coful m aphnea pi ofcdus;qi totus exercitusj hiemabat i prouinMl crat dedudus ex Numidia. Vt conueneranid

eft ficuti p^ü foerat inter Aulum ÖC lugurtha fic.n.inuicéc5ufnerantut romai fpatio decern dieru ex numidia difcederét. In prouiciam.i-m earn parte afTricae qua tenebât romannquæ more româo dicebaturpuiciamt fupra dixius.

Poftqeo ucnit:ordo é.AlbinusconfuL Ex copia return ftatuit. Mosdicédiapud Saluftiu eft ex copia return c5filiû capit.cx copia teruna confilium trahitex copia reru ftatuit.i.ex opor tunitate Koccafioequâ habebat:hoc côfilium capitiSC hocdecerninuidclicet nihil fibiagédû eé-ftatuii nihil fibi agendum.f.effexognitis mi litibus:quos Aulocorruperatlicentiaatque la? fciuia foluto impio prêter fugâ;qqaius arde/ batpfcqiuiugurthâ.’ôT meden fraternæ iuidiæ pofiquenit Albinuscofulcuinalfricâ ueniffet cupiebatpérfequi lugurthâiutcladcmuitio fra tris accep ta fi poffet aliquo mô releuaret. Sed poUquâ cognouit totum exercitû licentia amp;nbsp;la fciuia corruptû nihil tentare uoluit. Mederi fraternæ inuidiae.i.îuidiâ fraternâ rcleuare;nâ Aulusab omnibus odio habebatur. Prêter fu gâ.i.poft fugam. Soluto impio.i.cum impio trado SC encruato:qa Auluspcrmittebatmili/ tes facere quicqduolcbât. Licétiaiga milites heenter facicbantquicquid uolcbant mcgleda militari difeiplia. Intérim Rome.tranfit ad ail am rcm.Dicit eniCaiû Manliû tribunû plebis rogationéad populü promulgaflc: ut inqfiuo fieret de his quorû confilio lugurtha Séatus de creta neglexiflet.Stquiab eo pecunias accept

fent in legatioibus uel in inipils:amp;q elephâtas ac perfugas tradidiflet.ót qui de pace uel de bel nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;póitgiix

Jo padiones cd co fcciffent. Rogationé ad popu’û promufgat.i.pctitioné uel legem populo PÏ^^puIu pctitio cótiucbat ea quæ feguunf .Is qui populü uocat amp;nbsp;petit ab eo ut aliqd iubeat aut uctetdic'quot; ^^^^ij ,(3 ferrcdiue ad populü proraulgarcdiue populü rogare.ExépIi gratia-Caius Manlius populum S^^mpfit. Cü jterrogat:uultis:iubetjs ne C^irites uti quærafî eos quorû cólilio iugunha Scnatus dteref jj^uadcbanl hanc rem ad populü promulgafTet.i.cü hanc rem populo propofuiffeng cam rem probab^'’,jjU^adebat. populo Romano ut rogationé fuffragiis ue auxiliisconfirmaret.Quiautem improbabamb ^^^j^^tebaf Cü resin utraneg pattern difputataeffet amp;_difcuffa:popuiusqex trigintaguintg tribusco% gj,s.Lex fiuc m fuffragiü.Cum decé fit odo tnbus.i.plufq dimidia pars populi rogationé probaffent/‘’^ yjo propone'* rogatio piata dicebaf .Promulgate aute dicitur quafi prouulgarc.i.ad uulgum ferre:boc ^ P^v5 ßi Adherba re. Aut in,lcgatióibus:ex hoe legati notabanf qui mifli funt ut regnü numidiæ inter ioSl?., „ ^oc conful lé diuiderent;quorü pars maiora lugurtha pecunia accæpit.*ut fupra uifum é. Aut ’UiP^^’^'P u^estranffil Beftia notabat. Elephantes perfugas:hoc uifum é fupcrius.nam q in caftris relidi 1“.*”;’^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Huic gas uendiderunt. Padioncs fcciffcnt.per hoe Beftia conful amp;nbsp;Aulus frater Albimcolulis not sollte ipc/ rog3tiói.ordoeft.Partim hoies confcii fibi.-alü metuentes penculaex fuidia partium paraban nbsp;nbsp;j^tquin

dimen ta huic rogatiói per,hoies latini nois amp;nbsp;per focios italicos.quonia aperte refiftere non p ^^^^banf faterenfilla amp;nbsp;alia talia placcre fibi.hocdicitalJi qerantidelido:bancrogationé Manlü ipcu’ ,^^^ - j^f per hoies latio^amp; ita!icos;q erant ciues romai.Sed tamé nihil facere potuerunt.Na rogatio 1*. yj^jjant fa- A lü ex iuidia partiü pcncula metuétcs.MuIti nobiles erat g tiebant ^pter iuidia B^*quot;“rogationé periculu fibi iminere fi plebs in hac rogatioe uidoriam obtinuiffet.nam fadio nobibu P^quot;^ - gote reß/ uires amatebat-Ecotra fadio plebis uires amp;nbsp;aios augebanficuti ipfe Salu.ifra oftédit.^ ^rat qnliiüdcli^ ftere no poterant.i5occulte refiftebathuic ragati5i peralios:qa per feapte refiftere nqçw dü Ltcrenf. UiaSi alia t3.1.acccpiffe pecüias a fgc.ói ipm fgé iuuiffe Si caetera rccdic ^^^ gpg5^tut

INIVCVRTINVM

cStinebanfi Holes latini noîs.i.per holes Iatinos:gbus efuitas Ro.data erati q dues romani fadf erant

nobilitatisicuiilla mala parabanf :q cura rcipu.tanta libido erat in ptibus:fenfus patet. Incredibile mémo/ ratu.i.diâu incrcdibilc:qufa fi diceref non crederef.Suffragid proprie dicif uotum Si uoldtas umufemufeg: q primo uotc:dcinde p.L.Caflïd lega lege p tabellâ oftendebat .1 ta ut uoluntas aiiufcg pandaf pfona oceuh taref. Rogationéiufferit.i.rogationc fuffragi isapprobauerit.Nâcam rogationéfe accepta/ re:Si approbarc fuffragns ondit.Nam plæbs di cebatur luffifle id qd fufffagiis approbabat. Igi tur cæteris metu perculfis. Cd(inquit) estera nobilitasperterrita effet oblegé Manln Seau, inter cæteros nobilcs potens;parté huius tenz

ronsô; pcriculi immincntis cxcufîit.Nam cum trcsmquifitioncscôtinercnf in Icgeifccit amp;nbsp;ob tinuibut ipfc unus effet ex h s qui îquifitioncm fjciebât.Âtcgitacûdeipfo inquifitio facienda effet q pecunia acceperat a iugurtha p potentia fuâ fecerabut ipfe de aliis inquifitioné facereb

Igitur cæteris metu perculfis.i.cætcris nobili bus metu perterntis- Inter læticiâ plæbis:nâ plæbs letabatunquia uidebat foie ut multi no biles dânarenf. Trcsquæffionestpnmi quæ/ ftio erat de his:quo^ confilio iugurtha fenatus décréta contépierat.K qui pecuniam ab eo ac/ cepcrant.Sccundaeratdehisqui elephâtos Ôi tranffugas ucndiderât.Tertia de bis qui padlio nés de pace aut hello cum hoftibus Feciffcnt.

In eonumero.i.numeroqu3c(ito^: obtinuc rat ut ex tribus quæfitoribus unus eétmâ opus erat:ut finguli quæütores fingulis inquifitioni/ bus prceffent.Nam quæfitores dicûtur qui de crimîbus fufpeßis inqlitiôem faciuh Srd que ft;ôe cxercitata:ordo eft:ea tépeftate fie iïolcn/ tia cœperat plæbem ex fecddis rebus:ut pro fü cut ipfa infolentil fæpe cœperat nobilitatemj excrcitataquæftioneafpere Siuiolenter ex ru/ *’10« 8iex libidine pIæbis.Poftqlt;inquit)inquifitio exercitata eil ficuti plæbs cupiebat-ipfa p’æbs fuperbire jocpitexhocquéadmodumfæpenobilitasfupbirecÔfueuerat. AfpcSiuiolentertqamultinobilesdânati

•Weriugurtha amp;ladherbalem; ^ Ex rumore 8lt; ex libidineplæbis.i.quéadmodûdicebat Sicupiebat plæbs^ Ex rumorc.i.fecundû rumoré Si famâp'acbisiquia inquifitio fada eft:de his hoîbusde quibus plæbs dice wteffe faciendâ. Ex lecûdis.i.profpensrebustga inqfitionesfichâtquéadmodû ipfa platos uoleban Cægt; rnos Saluxapta opportunitatcjdicit unde ptes Si fadiones romæ origine habuerint. Partiû populaz 8i fenatus fadionû.Tota ciuitas in duas ptes Si duas fadiones diuifa erat.-una pars fiue fadio erat fena/ ws^ nobiliû. Altéra pars erat plæbis.Scd fadio fenatus magis unita erat Si côiundasfadio pie bis magis dif P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^bi tota plæbs in unûconfpirabatppmultitudine fuperior crat:prcfertim fi duces fadiones po/

e aliquem inuenifletîut Caiû MariumtSi Caiû Cæfarem.' Ocio.i.propter pacem. Nam diuturna pax ra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beließe uires Si animos encruaucrat Si in fuperbiâ erexcrat. Prim'ii.præcipua Si meJio .iMam noies exiftimant diuitias effe cæteris rebus meliores- Nam ante Carthaginem.Oftendit noeud romanisdelere Carthaginc-quia donee Carthago i impio fuitfemperin bcllo romanos tenuitoccupa/ a a ut nee lafeiuire nec fuperbire poffent.Sed dcleta Si extinda Carthaginc.-cû impend romand creuif/ affluently diutumitas pacis ateg oeü peperiflét:lafciuire aicœperunt Si in fop tfh. J J^**B’t^dominandi libidopablatim inceffit AntcCarthagincdeletam.Cumin fenatu agita/ cen^k'^ 4 ændaeffet Carthago.Sententias dixerdt. M.Cato CenforinustSi Publius Scipio Naffica Cato bat c u®'^.”^“ *®f Carthagmemiut metu ppetuo belli roma libcrarcf:e cótra.P.Scipio Naffica CenIc ruDeX^quot;^^'’^ ^°” ^^'’ É'^I^'ada.ne metu belli fublato ignauia torpefcerent ai Si uircs ocio ac lafnuia roe tii3amp; f *quot; Y P®^^^ ^‘^“ eff;ut Sa’.hic docet. Sed ubi ordo eft.Sed lafciuia ateg fupbia inccffcreidico lafci/ Patet ’i^ p ^PPo^^’ue eaquæfecundærcsamantiubi pro poftq iliaformidodifceffitmentibus. Senfus admódii ’'2*?ï’**?*^*^’*'*^8’’’®-i«poftq Carthago delcta eff Si metus belli fublatus:fupradiximus quem/ Wnatus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B’® ^^”*^*’“® minor Carthaginem captam funditus delcuerint exquo Aflficanus cogno

“• Eaqui fecundæ res amant. Nam ex affluentia rcrura lafciuia Si fupetbia geocratur.

COM.IO.CHR. YSOSTOMl BR-IXIANI

Încenered.inuafcrc.intrauere inuedæ 8d îtrodude funt Ita;ordo.ita oeiû quod optabantin adu^ fÇ bus fitacerbius Si afoiuspoftq adepti funt f.illud ociû.OptabatpacéguandoibelIo erant^Et pqftgaaepU funt pacé eo afoior fuit bello. Cœpere.^lepfis é.Nobilitas ingtcœpitcôuertere dignitaté in dnationfHi/ quia non fatisn3bcbat:q,admîftrationéreipubli.amp; prouîciarum poffidebatfedprorfus dominariuolcMts ex altéra parte plebs libertatem fuam in libidiné côuertef cœpit;qa non folum fenatui 6i nobilitati/ubiecb eé uolebat:fed leges fercbat St iubebat:que no bilitatis potentiam extinguerentficuti fuit lex

fupenor de quæftionibus exercendistqua lege tota nobilitas perculfa eft. Abftrafla.i.diftra dlatdiuifa funt. Refpub: bond comune Si bo num publicû.Dû unufqfcg rem fuâ curat: refpu bhca negleda é:8; dilacerata eft.Du unufquifcg bonum priuatûcurat:bonû publicum contera nit. Nobilitas magis fafliSe pollebat.i.faflio nobilitatis potentior erat:quia rftagiferant uni ti ar coiundli.plebsuerodiiperfa erat Soluta id eftdifiundtaiqa paupcsciuesquærebâtquot tidie quorao uiOT fibipararent:non quomo di uitibus dinobilitati refînèrent .'Et ideo poten lia plebis minor erat.-qa non erant uniti amp;nbsp;een lundi ficuti nobilcs. Imperatores.i.duces ex ercitud. Parentes:aut parui liben'mihtLKpbat quod fuperius dixit;uidelicetquomodo nobili tas dignitaté iudominationem uertere cœpit. Ecce totius reipubl.admïftratiouem tenebant ar tamé poftea patres amp;nbsp;liberospauperü ciuid g fóris bella gerebant de agris fuis pellebant :fi forte eis uic ni erât. Sedibus:uidelicet de agris boe etiam fupradocuimus fadumeiïeiguâdo Tiberius gracchus legem agrariam tulit. Nam diuitcs gj potentes augebant penfióes:8i ita de agris publias pauperes eines excludebant Ita cüpotcntia.ordoé:itaau3riti3 cum potétiain uadere pro inuadebat:amp;: polluebat Ói. uaftabat omnia fine modo amp;nbsp;line modeftiaÄ nihil pen fi habere pro habebat.amp;r nihil fandi quoad pci pitauit femetipfum. Nobiles romani potentes erant ódauariiSTpropterea per fasacnefasofa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^rât^^ aggrediebaturiatjj omnia uioIabantNam quia potentes erant;omnia aggrediebantutguia ^“^^lïcati uolebant:amp;r oia per pecuniam faciebant Pollucrdpro poUuebantihoc ett uiolabant oi'a P.^’'ƒ‘’iusimpn/ fenatores romani pecunia corrupt! lufbtiam amp;: fidem uiolaueruntuugurtham pro tantis ^^^J^^ymamelio nitum rclinquentes.amp;: quemadmodum legati perauaritiara fidem uiolauerunt;qui accept ^efenut ad rempartem regnriugurthæ alTignauerunt. Nihil penfi'habere.i.nihil confiderabant. illicita:uel idóuoddixit:inuadere:quia temercKfineuIlaconfiderationeeaaggrcdiebanturquacud^^ ^ßQ f^n fuisuiribus maiora. Neqj fandi hfe.i.6i nihil fandi hebat.-hoe refertur ad id qddixitpoHy^ jjj.jyjij^ijjjg dum habere eft of a fanda uiolare.nam id dicitur fandum quod uiolari nefas eft:ut hd^^J^ ni nihil fandi ligiosbec oïa amp;his fimilia fanda dicuntunquia ea pollui óf uiolari non licetSed oobile^*^‘’^v,pj.y{3„(e£ji habebant:quia oia uiolabant quae uiolari non beetnam fidem amp;luibtiam pro pf cunMi’*° nbsp;nbsp;1 ' ^ gv pon xi- Nihil penfi:id eftnihil penfum habebantiquia nihil quod facerent peniabant.id eft **°2-muadebât po derabant:8t examinab3nt:fed temere amp;: inconfulte quiequid appetebantaggrediebanWi-**“ .^jpj tentiæfueconfifi. Precipitauit;id effeuertitamp;idciccit.nam potentiaRomanorum tâtoper Jjfnsçnej; magnitudine ruerct.Nam arma ab hoftibus in feipfos uerteruntdonec bellis ciuilibus Roma w ^^^^ fa effet Nam ubi primum:poftquara(inquit)ex nobilibus aliqui reperti funt qui iuft’^ain po pQfgpjjj teraneren tSi ueram gloriam quærerent:tunc primû bellum fit drcordia ciuilis oriri cœpit:nu r _ crat nobilium:qui ca faciebant que fupradixit:uidelicetgui totius reipublicacadrainiftrationero lebantSd infuper inopem plæbemferuituteopprcfTamtenebantuera gloria eratdareopera u P g pro republica femper bclla gerebatmon opprimeretur a nobilitatc.fcd libertatem fuam ’”“'°, . nbsp;nbsp;nbsp;« ret- Poftguam igitur inuenti.funt aliqui ex nobilibus:qui fpreta iniufta potentia banc ucramo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9 rerentmt uidclicct conarentur plæbem in libertatem rcftituerc:fubito exinde benum œile orturaihabe coepit.-quia dum nobilitas’dominari cupit:plebs autéidominationcm pati nô ““*bncceu nbsp;nbsp;1 q a ma

Ni ubiaardo ena ciuitas cœpit moueri;6i difféfio ciuilis cœpit oriri qb pmixtio tcrrae-uoi pr ro ^^Piiw

INIVGVRTINVM

reperd funtdciJicpt aliqui ex nobilitatergm anteponerent ueram gloriam fnuflae potentiae.Mirum uidetur hoc qd ditit ;nifi diligennus confideretur. Nam mirum uidetungj bellum ciuile fit:quia ex nobilihus inuenz ti funt: qui ueram gloriam inuftæ potentiæ antcponerent:îmo ex hoc uidetur potins concordia nutnn poz i tuifie.Scd um expofui hanc fententiam.quæ cxemplo Gracchope clarius intclligitur. Nam Gracchiucro dû ueram gloriam guacrunt: plæbi libertatcm Si lura fua reflitucndodiicordiam ciuilem in ui be concitarunt.

Quafi pertnixtio terræadeft quafi puluis:fic ciuitasturban cœpît;amp;fu{cit3ri runhs difoor/. dia: quemadmodum poluis turban amp;nbsp;fufcitari (olet turbine ucnti comtnotus. Nam ppßq: probat exemple Graccho^hocuerum efie gd dixit;uidelicet ciuilem dilcordiam exorin cœ/. pifle:duminuenti funt exncbilibusquiuerami glonam fmuftae potentiæ antepcncrentficuti ; Gracchi feciffe probâtunordo eft.Nam nobili tasnoxiaatcppcrculla^o: ideft idpojcrat'obu!/ am aftionibus Gracchord modo ideft aliquan ■ do perfocios ac nomen latïnumdterdum per

équités romanos:quos fpes focictatis dimoucz rat a plxbc.Pofig Tiberius Ôi Caius Gracchus: maioresquorum addiderant multum reipub: bello punico atq? aliis.f.bellis:cacperepro eet' perunt uendicare plæbcm in hbert tern ; Si paz tefaccre feel era paucorum. Quorum m sioz

Ks punico bello ata aliis multum Reipublf.addiderunt Gracchi mnira pracebra facinora bello gefferont Si in bello punico 6dgt;naliis.NamfemproniusGracchusconful Si colIega.P-Cornclu Scipfonispatns Scipioz nis AfFricani maions ad infidia miffus contra Carthaginenfes bcllo naualli fœliciter dimicuit feptem na^z uibusc3ptis;cætcris in fusam uerfis idem apud Placentiam contra Hambalem fœliciter pugnauit: pulfo ho ftem caftris.Tiberius autem Gracchus Hanonem ducem Pœnorum cum exercitu fudit apud lueeriam : ex quo prælio minus duo miHiahominum cumipfo duce fugeruntltem.P.Semproniusconfulin agrocro/ ioncnii rum Hatmibaleconffixit:fu(ó fugatoegexercituquattuor milia hoftium occidit: paulominus tre / 'lentiscocpit.undccim figna militaria capta funt. Ex his patet quomodo maiores Tiberii amp;nbsp;Caii Gracchoz *'üö multum reipu.addidcrunt.Dcnicj Tiberius gracchus pater corum bis conful fuitac bis triumphauit. i Vindicare.i.trahcrc;EccequomodoTibenus0f.C.Gracchusueram gloriaramiuftae potentiæantepo/z nebant.qui3iplgt;noncupicb3ntdominarifici]nc.rteri Nob lies: fed ipfam plsebcm feruitute opprefTam in priftinam libertatem reuocare cupit bant:amp; dum hoefaciunt : difeordia 6i bellum ciuile oriri cœpir, telera patefacerc; nam oftendebant quemadmodum Nobiles omnia ad fetraherenttærarium cx/z pilatent:pauperis de agrisfuis pellerent régna Ôf prou ncias uenderent:8t caeterafcclerahisGmilia per petrarent. Eo: ideft ideo propter id. Pcrculfa :ideft perterrita. Nam nobilitas timebat : quia feiebat if efteinhis delictis quæ gracchi patcfaciebât. Modo per fociosac nomen latinum : populi latinorum ioaiuetuftiflimi erant populi romani: qui tandem in communion cm dnitatis romanac accepti funt: hoc fit ducs romani fafti funt: itautamp; ip(i haberent fuffragia. Dicit ergo Nobilitatem K fenatum reftitiffe tóionibus Gracchorum per latinos : quia latini adherebant fenatui potiufq plæbi : aliquando fenatus re/ iiftebatadionibusgracchorum per équités romanos:quia fimiliterequeftcr ordoadhærebat potiusfc z natui q pl3cbi:licetfaepeafenatu alienatusfit:amp;fe cum plæbe coniunxcrit:ordo iUcsNam inter fena / tumamp;plæbem médius erat:,ordocquefter:diuitiis maximepræpotens. nbsp;nbsp;Quosfpes focictatisa plæ/ be dimouerat fenatus: ut ordinem equeftrem alienaret a plæbe. K cum fibi concilfaret. Atep coniunzz geret: dabat ei fpem focictatis :amp; propter hanc fpem cquefterordoa plæbe difcefferat : amp;nbsp;fenatui adhe rebab Spes focictatis: Öf quia équités fperabant fe focios tore fenatus in adminiftratione totfus rcipnz bli.Nam fenatus totam rempubli.in fua poteftate habebat:ut fupra uifum eftj Gracchorum aflionibus: quibusadionibus libertatem 8f iurafuaplæbireftituere conabantur:ut fuprauifumeft. Eadem ingredi entem:idcfteadcm molicntemamp;conantcmquæipfcTibcriusconatusfucratiuidelicet ferenté legesagra has. Triurnuirum'coloniisdeducendis. Quandoagn publici ex hoftibuscapti pauperibus cioibus roma nisdiuidendi erant:tresuiri rcabantura populo: qui cos agros diuiderent. Et hi triumuiri diceban tur: quemadmodum quandoTibenus Gracchus legcmtulit agrariam: tresuirfeledtifuntad agrosdiuidenz dosuidelicet. lpfe Tiberius Appius Claudius focer dus Caius Gracchus frater dus. Vnurquifquefo/z ’'um^triumuirum dicebatur.Nunc ergo dicit.C.Gracchumtriumuirum deducendis coloniis cum Ful/ uioFIacco interfedum fuifte : quia.C-Gracchus amp;nbsp;Fuluius Flaccus triumuiri erant: ad deducendas Coloni asTarentum ategCapuam:Sf adagrosdiuidendos.Nâ.C.GracchosTribonusplæb Siegern tulcrat:utco-Ionie mitterentur Tarentum atque Capuam:CoIonia dicebatur multitudo ciuium romanórum mifla ad

• nbsp;nbsp;nbsp;4 *^*®™’*“ ^^3 3gri publici per triumuiros ei diuidebantur K afTignabantur:ergo deducere Coloz

niaseftdeciuitateromana ciuestollcreióCin aliam ciuitatem ducere in qua eis agn publici diuidunturK

COMJO.ORYSOSTOMI BRIXIANl

(ffgnanf.Qaetnadmodum autem.C.Gracebus Si Fuluius Flaccus îterfefli finta nobilitatc fupra dirmuA Et fane gracchis.Saluftius iudiciû fuum de morte gracchorum oftendit.Dicit cnim cos îmoderam a™®u habuiffeidumiurafüapIebircftitucreconantur.Nam licet a principiograccbicgregio animo dudifmf^u^ plcbis lura Si libertatem contra nobilitatem tuerentuntamen poftea ad iniuftitiam defeenderuntdû uince re Si obtincre conantur quod femel intcnderantiquéadmodum Tyberius gracchus fecit q fine exépJo a» 010 Collegae fuo magifiratü abrogent, hoe.n. nimis fupbû Si intolerâdû uifû é oibus. Cupi

dmeuidonxad eftcupidïtate umcendi :uideli eet dym cupiunt uïccre Si obtinere id quod fe mei excogitaucrant. Sed bono:ordo eft.Sed eft fatius uinci bono.f.morc q uincere nu nam malo mûre.hæc é apoftolica lententia atej diz uina.Dicitn.quauis Gracchi imodcratu aïu na haberentitamé melius erat ut nobilitas cos um cere permitteret;q ut co^intcrficeretÄ exem plum malia introduceret Sed bonoifententia generalis guidem elbied ad propolïtü accomo datai Satiusad cft melius# Malomorehdeft malo exctriplo nobilitas uicit miunam Grac/ chorumifcd malo exemplo uicit:quia eos iterz f'ecit.amp; in ipfa uifloru mmiam crudclitaté exz crcuit.Etideo melius effet uinci q fic uincere. Igitur.ordo elEigitur nobilitas ufa cft uidtoriai ex lua libidineextinxit multosmortales ferro aut fuga. Ea uidoriaJqua gracchos uicit Si i terfecit. Ex libidie lua.itcr uoluntatcm Si in bidinem hoc itereftfccundu Cicerone in quar to Tuicul.inarû:Volûtas cft gux quid cd rone defiderat. Quæ aut róne aduerfa icitata cft: ca libido c:uel cupiditas effrenata .Ergo defideriz urn 1 bono uolütas dicif. Defideriü ï malo libi do uocaf. Multos mortales ferro aut fuga cxtinxit.idcftmuItositcrfecitiSi multos exilio mulclauit. Plus timorisq potentie fibi addi dit. Ex cauidoria nobilitas fecitmt plus time ret in pofterumnon’utpluspoffct. Quæres: uidehcetîmoderate uti uidoria: ut î ipia crude litatem exerccrcilicuti nobilitas fecit. Maz gnasciuitatespenundeditud efteuertit Si dele uit.Sic Athenæflorétiffimaciuitas euerfa eft.

Maturius:ideftcitius:Siuellem loqui de pii bus ciuitatis:prout res poftulattam magna res

cft utcitius tépus defuturum fit q res. Redeo

id elt reuerton Fadta digrcffione.poftq deferi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oftquâ Rozz'

pilt mores Si partes ciuitatismunc reuertitur ad id quod omiferat ut oftendat quid fatSufH ^^‘Pjqerlusad é mani tufi lunt a lugurtha.Si poftquam Aulus uiflus toedus cum lugurtha fecit. Quangua’” ® jj^^-Q^j,ypt3 contrarius Si inimicusdicet aduerfus effet plebi propter fadionemitamen famam ’ntcg''^'”(r .„j^ jparef habebat. Fama tarnen acquabilnquia nihil de fciploprauum Si iniquum dicefaatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.kantor, fus clhid eft ubi magiftratum iniuit. Confules Si alii magiftratus aliquot menfibus ante ded^r Deinde calendis lanuariis magiftratum inibantad eft magiftratum Romanae Reipublicxad^æ’ erator cipicbant. Et quanquarnaduerfopopulipartibus:fama tarnenæquabili inuiolataSi''^^°T'r ^-,nu;olaz do eft pendens a luperiori. Numidia eucnerat mctello acri uiroiSi tarnen erat fama requ^bi nbsp;nbsp;j| j^jgi tadcilicet ipfe metcllusiquanquam erat contrarius Si aduerfus populis partibus. Qpanqnam nbsp;nbsp;nbsp;^^^ ^^^^ mimicus partium ipfius popuintamé erat æquabih faraa.quia metellus æqnaliter Si ßmilitcr pro -apud populumdicuti apud Senatum.quanuis effet inimicus populi propter partes. Et nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oartiuw dem laus eft metelli;^ uita cius Si mores i ta probabantur ab inimicis ficoti ab amicis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aïu

populiiid eft inimicus partium populi. Alia omnia comunia fibi cum collega ratusad «» cum pu ^^^ omnia præter bellum tam ad coliegam q ad fe pertinere. Metellus cnim putabat alia o^^a e muniafibi cumcollcga:hoc eft alia omnia praeter bellum tam ad collcgamq ad fcpfd’quot;^^^-'™ 'encrât' tabat præcipuc ad fe pertinerc:quia illa prouincia fibi per fortem cuenerat-in qua iijud oeiium gere Et ló metellus cura rc^ aliaru oium ad répu.fpeädtiiiCoUegac lbo rellqucsad oeUP pcipu ^^^^

INIVGVKTINVM

Prsefidia undicg âceerferetpro accerfebat.Auxilia undicg a foeüs petebat- Ad haectided præterea. Pa/ ttanda ideft perReienda. Audoritate lenatus:quia fenatus decrcuerat:ut latini ad hoe bellum auxilia mitte tent. Et rcges:qui erant focii populi romanuficuti tuit:Éumcnes: Ariobarzancs rex amp;nbsp;multi alii. Vultro infuper.' Aduerfus diuitias inuidum animum regebat.Ciues bene de Metello (perabant ob hanc cau^m potiffimuniiqaiciebant illum pecuniisa iugurthacorrumpi non ponequemadmodu fuperioresduces K le gati corrupti fuerant.Na metellus a diuitiis uin cinonpoterat. Exercitusinersiuitiadefcribit exercitus corrupti# A Suprio Albino pro// confulc: Albinus elapfo anno non conful fed proconful erat.Confulis autem 8: proconiulis idem erat imperium.Nam uteregduodeeim ta fces.i.duodecim liöorcs habebat. nbsp;nbsp;Lingua q raanu promptior:magispromptus erat ad du cendum qad faciendum* Prædator ; excrci/ tus româus prædas ex foeiis agebatiK ipfe erat praedahoftium.Sine imperio K modeftia ha/ bitus:idcft redus fine auflontatc amp;nbsp;modeftiaï 8:hoc pcrtinetad Aulum fratrem Albini con fulis. Itazideft hoc modo:quia exercitus tan/ ta in fe uitia habebat. imperator) nouo.f. Me tello : ordo eft ita plus follicitudinis accedebat

bone fpci ex copia militum.Nouus imperator magis timebat propter malos mores Si pp ui/ tia exercitusqfperabat ppter multitudinem.

Statuit tarnen Metellus. QyamuisÇinquit) tempus æftatis indaretbello opportunum: amp;nbsp;ciueseuentum belli expeöarentttamen Metel

centia Si lafciuia corruptumiad normam ucte/

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a n - L v risdifdplinæreuocaffet. Statuit tamemordo præda hoftiurntfine impcrio amp;nbsp;modcltia habi eft^tamen Metellus ftatuit non prius attmge / re helium-eoegiffet milites laborare difcipli/ na maiorum«« tempusaeftiuorum iminue rat mora comitiorum; 84 qq putabat animos

tiorum mora: ideft ppter mora conaitiorum: dedarat quare tempus xftatis imincbat: s: ad/

tus fuo tépóre creari non potuerant-.quia comi tia impediebantur propter feditionem Tribu norum PubliiLuculióC Lucii Anninquicom/ tinuare magiftratum uolebant-.ficuti fupra di/ xit-Et ob hanc caufarn Metellus tardius contul creatus in prouinci i m uenerat xftate iam in/ / ftantc. Expeöatione cuentus:quia ciues iten tiexpedabanteuentum belli* Priulq milites maio^ difciplina laborare coegiffet.i.bellum i tboare noluitpriufq milites inftruxiffet fecundum difciplinam maiorum.Nam jafciuia 8i bcentia corrupn wnfuetudinemdiidplinxmilitarisuitioimpcratorumamiferant:ficutiipfe ^ta.dedarat. Namalbinus. Uonfolum aulus albini frater.fed etiam atbinusiple exercitum licenter habuit:8i lafciuia iwti pmifit:ordo eft.Nâ albinus pculfus dade Auli fratris amp;nbsp;cxercitus:habebat milites m ca^ns totraw pæ ■m^eii tgeOas ador auf pWi tóf gerat molare locœ^tom tps æftiuojtfuinn mpo •^*5(«uo« ^aSegiediapolocia. AprouinciaXexeapean-ncæquatenrbantronB^^ l«to,otrmragt;reæftat;sq„„R,iti„impeno:otdeta proron^

^'ttebat nifi neceffitas cogeret.Sed tarnen milites fub norma militaris difciphnæ no temebatna neqj up ’'« faciebât more militants: licenter lixæ militibus pmixti die ncchicç uagabantur.agros naftabanprædas cunaercatoribus permutabat-frumenni publiée datum uendebânôê ex militibus mercatores quodamodo 'Riciebâtur:quitia metellus ante-bellum attingeret primo quolt;^tpefumma diligentia corngere curauit.

ÇOM.IO.OKYSOSTOMl BR.TXIANÎ

Vigiliæ.i.cunodes exercitus:aigiliæ nodumac font excubiæ diurne. More militaris'd eft fecuduwore Wilitaré-nâ milites îter fe uigilias partiri folét. Vti cuieg libcbat.ordo efounufgltg aberat a fignis:uti pro »' eut libebat cuicg-Mos militans difciplîe cll;ne miles dilcedat a figno.id eft a uexillo fuo. LixæiIixsiOT? turilli g militibus aguam ad caftra uel ad tétoria ferre folebat.Nâ ueteres lixam aquam dixerunt: unde ®/ xum dicitur gcguid aqua molitur uel decoqtur.Nune ergo dicit.Millri militia cia ipfis militibus permùti Iv center die nodueg uagabantur. Palantessd é

fparfi amp;nbsp;uagantes. Mancipiorumad eft fer^ porum.Mancipiô licitur feruus:^, mâu capiaf

Vinoaduc(3itioa.uîolt;3uod adueäum eratj pdas cutn uino comutabat. Sed î ea diÆcul/ täte. DicuMetcUûicorrigcdis ategemendan diS uitiis exeratus fapienté fit moderatum fuif (c.qppe gui non milites puniendo: led cos a ta libus uitiis prohibcndo breui tempore exerce turn conbrmauiti nbsp;nbsp;In ea diHicultate:ut nitia purgaret exerdtus. Inter ambitionem iæui tiamgue moderatum. Ambitiodiciturblandl dis guedam lenitas affedata. Seaitia dicitur in puniendocrudelitas. Nuncdicit Metellumî ter ambitionem ÔC ücuitiam medium fe geflif te un delidis cmendandis nec crudelitatem: ne nimiam rurfus lenitatcm oftenderet. Nâig edido MetclIus primo iuflît ne aliguis panem aut cibum codum in câlins uéderet:ôi ne lixæ feguerétur exercitam.ôi ne milites iuméu ha berent aut in caftris.*aut inagmie.Et hoc fecit ut milites corpus ad laboré exercerét. Adiu menta ignauie.i.fomenta Ôtadmicula ignauic Ignauia diciturguâdo corpus a labore lubdu citur ateg fubtrahitur. SuilulifTeifubaudi :com perio. Ne gfg i câlins pané.Ecce guomodo luftulitadiumenta ignauic. Nam hec tunt guæ ignauiam générant âC Fouentigidelicet uédere panem in caftris.ôi habere feruosK iumenta.

Ne lix» exercitura feguerenô ut milites nô pcrlixas amp;nbsp;miftros :fed per feipfos neceflaria Iibi pararét. Miles grcgarius.i.milcs ex grege nam legatos tribunes prefedos cohortum ce tunones amp;nbsp;duces turmarura non prohibebat: gum feruos dd lumenta haberentSed uolebat:

ut milites Iimplicesgalas non perant: neefer

uos nec iumenta haberent:ut amp;nbsp;in caftris fibi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ödende

jplis per le miftrarent.amp;: cum cadra mouerentur.-cibum per fe amp;nbsp;arma portarent-ficuti Ag men tur. Nec i caftris ne ue in agmine.hoc eft .nee in excrcitu cum ftat.nce in exercitu cum ’^^o flans pio proprie dicitur ordinata roultitudo:ficuti multitude exercitus incedentis. Negg enim uno ’” ' juflit ne mi prie agmen dicitur-unde cum exercitus per ordinem incedit Agmen dicitur. Metdfi’^^gjcitus incede les gregarius ieruum aut lumentum haberet-negj cum exercitus ftarct in caftris.nc^cum ^'g, exercitus lo rebut 04 m caftris non per feruos:fed per feipfum Iibi miniftraret.S: cum caftra mou«^”“’^ Q-jafet: «gt;9“® cum mutaret i ipfo incelTu atque i itinere:non per iumentaded per feipfum cibum 34 af^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;portât. ita corpus labori affuctacerct 64 indurarct.Iumentu df a iuuandó.iumenta enim funt qtiX ‘’‘Triplin 3 m Cseteris arte ftatnifle modumdubaudi comperio. Cetcris-fcilicet rebus: que ad IB^*^ üdel^‘‘°“ pertinent. Præterca 84 diligenciam 64 prudentiam imperatoris oftendit.Hæc enî McK«“ ’^nneribus. ex neceffitatc:fed ut milites ad normam 64 inftituta difciplinc militaris informaret* ^^^quot; ‘’^„ijsignotas. quia exercirum inducebatmon per uias publicas 64 reftasifcd ex tranluerfo per loca infucta^ ^^ ^jçÇ^ Mouere. pro mouebat. Ac:proq-itauallo64foflâ ipfacaftra munibat .ficuti fiinimici 64 ^j.^jjpnj:ue fent. Vigilias.id eft euftodes exercitus. Nullum periculum inftabat.64 tarnen ita tenebat c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^ luti fi hoftes adeffent. item in agmtne.in hoc autem loco aperte oftenditur quid fit ®S’’’®”’^n,r.DiCit exercitus de loco ad locum mouetur 64 per debitum ordinem meedens 64 ambulans agmen ui ^^jj jpinz ergo nunc Saiuftius.Cum caftra metellus mouebat intercundum aliquando inter primw. q^^ g^^j ter medios.aliquando ueroinultimiserat diligenter aduertcns ne aliquis ex

milites conlcru 64 denfi fub fignis incederét.64 ut cibum atqj arma portarent. Adeue. pro.« ^r^

INIVGVRTINVM

erat. Infinitiui ponutur hfe pro practerito impfedlo indicaitiun Interea.Dixit quid fccerît Mettellus impa tor poftq uenit in caftra.Nunc dicit quid fccerît iugurtha poftq audiuit per nucios ca quat Metcllus agcbat mcaftris. Simul.j.amp;. lnnocétia.i.jntegntate:guja Metcllus pccuniis corrupi uon potcrat. Sed Metello. Metclluscumad feueniflént legatj jugurthacutdederétregnftjugurthac Sdoiaque debebantéptauit cum jpfis legatiamp;ut iugurtham uel uiuft uel mortuft fibi traderct.Et hoc cft ipfis tradauinquia fciebat genté numi ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;darft effe infida:^ ingenio mobilé:atœ apta ^ ditioni. Sin id parum pcederet.i,fi id ad effe? dum uenire nó poffet. Cætera.-Secreto cum legatis tradauit de pditione iugurthaeded apte coram olbus dixit quid uellet ut iugurthæ nun? ciarent. Intentou.paratoatcg infefto.i-aduer? fo. C5tra belli faciem.i.cótrafpcc!em bclli:q3 in Numidia nó apparebat g, helium gereretur^ Mapalibus.i.domibus paftoralibus.Nam ut fupra dixit ædi ficia agreftium m appalia diceba tur. Illa deditionis figna.Signa deditionis erat; 9 cultures amp;nbsp;pecora effent in agris amp;nbsp;g? iugurx tha pfedos obuiarn mctello miliffet:q diccrét

ret.Sed mctel lus ere debat hæefigna dcditióis fieri magisad oftentationemgad uentatem^ Credebat.n.iugurthä fimularc : ut infidns locu inueniret. Et inlidiisloefttemptaret. Et mctel lus credebat lugurtha temptare locum infidiis.

Itac^:quia timebat infidias Metcllus. Expe/ ditis.i.cft cohortibus leuis armaturæ.Nam co / hortes expedite dicebantur cohortes leuis ar maturae q grauibusarmis no erant impedite: ut clipeo êi galeatfcd expedite amp;! leues ad cur' fum:tela miffilia gerebât. Cohortibusacobor te ficuti amp;nbsp;in legióe numerus militum uanatus eft.AulusGeliusdicitin legione füilTe.lx.centu rias:triginta manipulos:decé cohortes.Ex quo colligit in legióeunafex millia militum fuifle^ Na centuria centft holes :manipulus ducentos cohors fexcétos cótinebat.Sed ut tradit Feftns Pópcius Primus Caius Marius fcx milliü amp;nbsp;du cento rft millift lcgionê.inftituit:cft antea quat/ tuor milliftfuiftenutapte Liuiusdocet. Fftdp torft.Funditoresdicftturqui funda pugnabat: Nam glandes plftbeas fftda iaeiebât in hoftem. Virg.Parsmaxïaglandcs liuctisfpargit plftbi. Eft afttglandis plumbft in modieft informatft. Funda auté a fundendo dióla.i.ab emittendo.

Deleifta manu.i.eleüa multitudine. In po? ftremo.i.m poftrema pte exercitus.Vide quan taeratprudctiaSipitiaac diligétia impatoris: cft agmé incederet:nó negjigebat difciplina mi .itarem:licctnu!lftpericulüinftaret:red ipfe in? terprimos erateftarmatis cohortibus.Manft legatum in poftrema pte locauerat: deinde a Ia tenbustribunilegionum pfcóli rohortiumeft equitibus curabantne équités hoftium a latere peditesromanos inuaderent.Nam apud anti? quos major pars excrcitus ex peditibus confta locah* - , bat.Etpcdjtesqdem î medio eqtes a laterecol tes V^ r^ *” *^*^ ^ ■ ” ^^’P^’Adcs dicebatur cu exerdtus pugnabat.Agmen cu incedebat. Permixtrucli liuin v -’%®’'^™*® ^^rétanïüdé funt.Sut at milites leuisarmatursetarmisgrauibus no impedit igprœ* Oelai ”° ®“’**^iaculis-Velites difli atroTOu pSaAA^uh-a iaculadoiqa tela mifTilia in bofte iacul mû

Wladout tradit FcftusPÔpeiusæo 31 uelati,i.ueftiti amp;nbsp;ierracs léguèrent exercitû:fiue uelites diäi expe

COM.IO;CHB.ISOSTOMIBR.IXIANr

diti militesquafi uolitantes;utidem Feftusait.Rorarii milites appdlabanf quiategcogreflaeeratan pr nó multis laculisphó'initiabtradij g^ ante maxias pluuias cælû rorare incipiatunde quia ante P^5^^°^ ” hl leué pugnacomittétcsitcla in modó roris fparhebätrorrau lût appellati.Ferétarii leuis carmaw^^Jy quid opus rét auxilio ferrét:cx curlu leuibus armis grauibus non impediti.Saluftius in Catilin3no:^gt;:3 uctu é unde a ferctanis pliü cómitti poflét.Metellus igif uelitcs egtibus auxiliariis permifcuit circa laten pc ditu ut hoffiü cquitatu arcerét. Equités aut au Xiliani et at nó româuled qui a fociisôd ab alieni gems i auxiliü ad id bellû miffi étant Nam in iugurtha:Quâobré mctellus tanta dihgétia ag men inftrueoat. Quia iiugurtha tantus dolus

cratói tanta pentia Jocorü amp;nbsp;militiæ ut etiam ablcns Sé pacem ac deditionc offcrés timédus effet. In iccrtö habercf’.i.dubium effet an ef Iet perniciolior abfens:an præfens:an gérés pa cem.-an gerés bcllü. Et^pterca^uis ingurtha nunc abeffet:^ pacéaddeditione Metello of ferret: tame propter dolos eius ac perfidiâ: öd propter pentiam militiæ nó minus timebaf a Metello q fipræfensfuiffct.-ôd bellum gefliffet Oppidu uacca noi'c.l.ciuitas quæ uocabaf Vac ca. Ford rerü uenaliu totius regni maxime ce lebratû.Forû diciflocus ncgociatióis fic diöus gj illuctèrunf ea: guac uendunf. Vacca igitur ciuïtas erat forum rerü uenalium totius regni: ga tota prouicia Num.disc illic coninebat ad cinédu ßd ucndédu guæ opuserât. Incolere.i. habitare.in hacciuitate multi mercatores'itali d hitabat. Huic.Ordoeft.Có’ul ïpoluit pfr dm huiclcilicetoppidotent3ndigratia:gd ani mi hrent.Poncre praefidiu eft imponere mili tes ad cuftodia amp;nbsp;tuteia ne ciues deficiât ad ho Hé öd utciuitas tutior fit ab hoffe. Ten tad i gra tia.MetclIus impofuitprxfidium huic ciuitati Vaccætut temptarct:an iugurtha ucra an tida deditioné feciffct.Nam h hfla fuiffet deditio: dues non paffi effent :ut mctellus iponerct pfi dium. Belloufui lorét.i.q opus cent ad bellü Nam u'us ëfignificai opus é. V irg.viii; Nuc ui nbus ufus. Pratterea impluit. Metellus impa uit.f.ciues uaccéfes eóportare frumetu Ód aha q torentufui bello. Ratus:dicitguareMevcllus huicciuitatipcipuepfidiü ïpofujt:qa uidebat pp frequetia Ód acceffum mercatoru q illue affi duecóueniebant:foreutfuus iuuareturexere» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;.

tus:8dei neceffana non deeflent. Forent.f.frequéha 5d cômeatû negocioru. Vti gatos-Nam fupra dixit Mctellu cum legat s lugurthæ tradauiffc de proditióe. Promiff^ rc:expcdabat id guod^miferât legatKuidehcet ut (ibi traderct iugurtha uel uiuum uel liio**““* ordo é.!ugurtha coadus neceffitudi'e reru ftatuitcertare armis. Vbi.i.poftqcópofuitd'’^^?’^^^ ' ?®-y éhsiac poft^aiaduertit fe téptan fuis artibus.Quippe.i.guiacui nuciabaf pax uerbistfedbeM erat mû in re.ôd poftg urbsmaxima éalienata.-ôdager écognitushoftibus.ôd poftq aï populariü temptatie wni Cü)inquit)iuhurtha uideret meteHü aliud dicere:ód aliud facere:promitterc pace Ôd gerere bellum/^“ “ ret le amififfe maxima urbé.r.Vacrâ:ftatuit cû Metello bello côtéderc. Copofuituxoparauit. Nacompo nere é cópararCiVirg.i Buc. Sic puis cóponcre magna folcbâ.Dida cum fadiscopofuit. Na' iugurtha copa rando dida metellicum fadis:cogn©uit tada cius cóucire cd didis.Na aliud dicebabaliud faciebatp mitte bat pacem.-öd bellum inferebat. Ac fe fuisartibus temptari animaduertit. Iugurtha cognouit Meteljum mi his artibuscontra fe:quibus ipfe iugurtha uti folcbat contra alios: uidelicet dolis ßd traudibus. Aru bus. fcilicct doiis Ód traudibus. Quippc.Ecce déclarai dolos Metellügui pacé ïugurthæj? nutte re uidebat amp;bcllo illuminfequebatur. Ethieproprie diciturdolusguandoaliuddiCiTSdaliudfit. Ahenataiid^ amiffa.Nâ metellus'ea in lua ptaté rcdegcratumpofito praffdio: nbsp;Animi fxgt;pulanü.i.aï hoium uolganu od

inhmotû.NâpopuIanscqu a populo amatusetpopulans nuis c:popul3nshüiüs:porul4ris mlis. Teut» ideft

INIVGVftTINVM

ius montisxolJisnafccns longiffimus di tranf/ uerfo ducebatur plcnus oleaftro amp;nbsp;myrtetis at tg aliisarboribuszqua: nafenntur in terra arida amp;nbsp;arenofa^ Veftitus.i.plenus.Vpftire.n.figni/ ficat ImpIere.Virg.in georgicis.Iuuat hilmara baccho côfercre:at(^ olea magnum. V eftire ta burnum.i.implere. Oleafrer.Olcafter arbor agreftis oliuæ. Aemyrtetis.Mirtetum cfllo/ eus plenus arboribus myrtetis.Myrtus eft ar/ boruenericonfecrata. Media aût planicics. Inter montem Si Humen planicics erat deferta propter penuriam aguæ:ptcr locaquæ fpt Hu^ mini uicinamam ca lœa habitâtur Ôi pecore at œcultonbusfunt plena. Ea.f.Ioca propingua numini. Igitur in eo coller Loeû dcfcripfiti in quo iugurtha in infidiis latens exercitu Metek 11 de monte defeenden tem aggreffus eft; Por^ reiftum.i.in lôgitudinem extenfum. Exténua^ ta.i.rarefada.-quia nonconferti necden(i:fed rari confederât iugurthini milites. Elephan/ tiSiAntiqui in plio elephantis utebantunamp;f ma xime Affri.Suntn.belluæraire magnitudinis.

Quæ agerct.i.quæ agere deberet. Tur-z masTTurmæ proprie funt equitum. Nam tur^ ma triginta eguitescoiinetidicda guafiter una eo g, terdeni équités ex tribus tribubus ticienz fiu ramniumLucerûficbant.Nam Iingulæ tri bus fingulas decorias equitum mittebant.unde amp;nbsp;decuriôes didti qui decern equi tibus.i.Fiii.de curiae perant Manipulos. Manipulus ut anz tea dixi ducentos milites côtinebat.i.duas ccnz turias-Namantignishiemos fuit cûadhuc re/ gcs romæ regnarent:ut mâipulos mifeuerât ex romanis Si latinisata una centuria romanoßi amp;nbsp;una latinog^unum manipulû coficerent^: amp;nbsp;unû feqrenf iignû;ManipuIus aûtdiôhiseftga dû romani adhuc paupes cflcntmanipulos fœ ni pticis alligabât:amp; eospro fignis fequebâtur* ut Lucanus ptica fulpenfos portabat longa ma nipulos: Obteftatunrogat. Priftinæ.Prifti/ nusdiciturantiquusjeuius deriuatio dubia eft: etiâ apud pitos. Cû hiscertamen fore: ôi dice bat. Quos antea uitftos fubiugûmifcnnt.hoc fupra uifum eft.Nâ iugurtha româos uidtos fub iugura mifit. Ducem illisnÔanimum mutatû: fubauditurdicebafrper oia. Non animû; quia qùis nouûacceperint ducéstamen priftinû aniz

zgt; -’-‘^••*2;*^^«'’«iônauunia.unwuuiAw n oviiuirapcratuic.upivuiucri# uotum lupcnuicm.i. tprouiium.Eccequomodoomniaprouifa funt a iugurtha fuis militibusprouidit uthaberent locum fuz

montis.amp;f prouiditut periti cum imperitis:nec pauciores cum pluribus nec rudes cum roin?^^ *oribuscertarent. Nec pauciores cum pluribus:quia iugurthini non crant pauciores numéro g terem^^^ rudes.i.ignari:quia iugurthini milites pentia belli nô cedebant romanis; Magnum confe fifîno nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pminde.f.ideoiôt dicebabt;ut ideo effent parati amp;nbsp;intend inuadere romanos ï dato

TOresh * '^™ ^æ™ îidgurtha fuosad prælium exhortans diccbat.'0milites: hic diesautemomnes la* 6nTu^ æ*®”*®^^ uictorias : aut erit initium magnarum calamitatum: Omnes laborcs Si uiftoriascon / •«turunaïuidelicctnc laborcs fruftra fulccperimus Si antea fruftra uiccrimus. Confirmaturura

COMJOiCHRISOSTOMlBMXIANI

fcihcet riuiccnmijs. Mjxi mi rû crünarum.i.mifcnarü5lt;: calami ta tü. InihuforeXfiaidi erimus. Adhoc id eft pterea.ordo éaugurtha côtuonefacef pro cómonefacicbat.fui bnfidiXillû uti p ücut cvmlerat guéç pecunia aut honore ob facinus miJitare.6i oftétabat eu ipm aliisdugurtha fua bnficu comcorabat eis gaos aut pecunia aut honore exaltauerat ob egregia facinora coijz. A tq^ hoc faciebat no ut exprobraret tobnfi/ ciailcd ut illi magis ad uirtuté Si ad ^currédd accédèrent ;cü menafffen t lugurtha egregiu eé uirtutis reran/ neratoré. Extulerat.i.exaltauerat. Commo

nefaccre benefien fui.Oicimus ergoïcómonez facio le buius rei. Etcum ipm aliis oftentare. Oftédebateüqué exaltauerat aliisiamp;ipfi fpeta lis remueratiois ad uirtuté prouocarenf. Pro cuiufcg mgenio.i.fecundü ingeniü amp;nbsp;natura eu lufcg-Nâ alii fpe præmii aut honoris lalu minis alii precibus mouentur. Excitareipro excita bat-haccendebaticommouebatuncitabat. Or doeft.Proftremo iugurtha excitare^ excita-bat ahu alio mo pro ingenio cuiufcg.tpollicen do:minitando;obteftado: cum proquando in terim mctellus ignarushoftium digrediés mo tecofpicfturcu exercitu.Du iugurtha fuos hor tatur ad plium.Ecce Metellus cil exeteitu appa rere îcœpit:qui nefeiebat iugurtha cû exercitu fuoin colle occultatû in infidiis. Prîo dubius ordo cft.Prïometellus dubius. qdnam ïiolita facies oftenderet.deinde ïftituit agmé pauliip cognitis infidiisibrcui fpatio cætcra per paren thefirqdida funt.Et longü facit hyperbaton. Et hoe dicit mctellus: cude hoftibus nihil 01'0 fufpicaretur.prio dubitauit quidnâ effet id :qd' uidebat i colle.Nó.n.aperte uidcre potcrat qd efTetifed pofteacd aperte cognouiffet infidias: ftatfm cxercitum inftruxit ad pugnam. Pri/

mo dubius quidnâinfolita facies oftenderet.i, primo dubitans qdnam inufitata fpecies card rerum quas uidebat i colle iignificaret.Nam ui debat i colle equos amp;nbsp;hoies: ied non ita aper te uidebat ut poffet intelligere quid cflet.Et de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, claratquare dubitabat quid eflet:quia equi amp;nbsp;holes Numid e ita inter arbores amp;nbsp;uirgulta conftit«^^''^^”. rurfus perlééle uideri posent. Nam inter:ordo eft .Nam amp;nbsp;equi amp;nbsp;Numidæ conlederant in‘'f neqïpleneerantoccuitatihumilitatearborum.amp;tamen crantinccrtiquidnameftct obfcaratiipj^jjg gnia militaria.tum:id eft partimnaturaloci.tumud eft partimdolo. Humilitate arborü;gu'3 ®Ïitgdoi erant altæ:fed humiles. Et tarnen qua'uis non eftent perfede occultati.tarnen cognofci non P^jSoftrat« effent. Turn natura loci propter arbores. Turn doloiquia ita fe locauerant:ut non eredK f j^jneeditt amp;nbsp;iter arbores,iaccrent. Agmen îftituit.i.exercitumïftruxinquidicitur agmen dum «“^nrfoeft.lbi ficuti nunc. Ibi.-dicit quomÔ mctellus exercitum ad pugnam in ftruxit.nam ordines mut^i«^ orjibus ^^ pro tunc.Metellus iftruxit acié triplicibus fiabfidiisn' dextro latere quod erat proximu ho®^^ Cuexer mutatis.Et difptit funditores St fagittarios St inter manipuIos.-St locat oém eqtatum in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ventes fiue citus i acics ad pugnâ iftruebaf.hic fet e ordo feruabaf.In prima acie leuis armatura po” nbsp;nbsp;l'in feed Rorarii fiue Ferentam.item funditores St fagittarii.hi leuibus certaminibus pugnanU”“^®”^^ '0 jn tec da acie principia fiue principes locabantunfic didhiquia a principio gladus pugnabant:ut ^’^ *, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fa, tiaacie fubfidia ftatuebantunqui militesfubfidiadicebantunquia fubfidium ferebant P””°?“vLctcll0iti tigatis.Sed hie ordo pro loco St tempore mutabatunuci cx;totouel ex parte. Nuncuero “æ‘\^ ^^ie lo ea parte quæ hoftibus erat uicina fubfidia tripheia collocafTe.Funditorefcg St fagittarios qui in nbsp;nbsp;nbsp;j^^em: can confucuerant inter manipulos diuififTe. Pro tempore:quia non crat tempus ut malta dicer ■ Exercitus ad pugnam inftrudus dicitur acics. Tranfuerfis principiis. Vide quid dicabMetelluS ® . ^^^ defcédebat.iugurtha autem i colle confederat:qui ex tranfüerfo montis nafccbatur.Metellus igitu nbsp;nbsp;nbsp;^^^ te defcendensacicminftrudam dirigebatnon contra collcm St contra iugurtham:fed per tranwe nbsp;nbsp;nbsp;^

fus flumemquod diftabat a monte uiginti milibus pafTuum. Pnncipiis.Dixi iam ante g, principw ^^ ^, milites qui in fecunda acie locantur. Sedubi: ordo eft.Mctellusuentus ne exercitus conneeretur: pore dm St inopia a quo pmifit ad flu.Rutilü legatücum expeditis cohortibus St parte eqtu:ut ante p locum caftrisexiftimans hoftes effe remoraturos fuü itercrebro impetu Sttranfoc«»prœliis:«ƒ _ hireslaffitudiné Stfitim militu:guonia diffidcrétarmix-ubitp poftgaiaduertithöftcsqetos.f.cnc^ CB

INIVGVftTINVM

tuM-cofuroeretur. Expeditis cohortibus duf guae fint cohortes expedite. Ad flumen qd fupra dixitdiftare a móte per uiginti miliarias Impetu.i.incurfu- Et tranfuerfis præJüs.i.p liis ex tranfucrfo Si a latere nó a fronte faöis. Nam Metellus agmen inftrudü dirigebat nó contra collé nee contra iugurthâ:fed uerfus flu menata ut frons agminis refpiceret flumc:La/ tens uero dextru refpiceret collem atej iugur / tha:ut neceffe effet iugurtha fi conaretur inua/ dere romanos:eosa latere amp;nbsp;exjranfuerfo.-nó a fronte neeg ex aduerfo inuadere: Laffitudi/ riem fiteg militü temperatures# Metellus uidez bat iugurtha nó andere armis contendere : fed querere ut fatigaret romanos:öe inapediret ne ad flumen irent. Deinde Metellus pmifit Ru* tiliu legatu ad flumen:deinde ipfc fecutus eft cü toto exercitu. Pro re ateg loco;ficuti res Si lo/ eus poHuIabat# Sicutimóte.i.eoordine quod monte defeenderat. Mariü poft principia ha* bereprohabebat:ideft tenebat. Mariumpoft principia.i.pofKccüdam aciem. Siniftræalæ. Ala propnæ dicitur equitu ordo:eo gj pedites tegant alarum uice.Virg.in.iiii.Dum trépidât alæ faltufcg indagme cinguntSed hoc loco ala finiftraaccipit prelatere finiftro. Principes fadi erant.Metellus ordincs ita mutauerat : ut milites qui in finiftro latere erant;dü incederct principia effent. Principes.i.principia)iam’ fac pe dixi qd fint principia. At iugurtha.Iuguiv tha poftquiditMetellüreliguiflc monté: di ia cum toto exercitu tranfiffe luos primos miliv

tes;qui erat in colle:ftatim cü duobus millibus peditûmonté occupauinatcghocfecitne ro/z mani illuc refugerenrifi forte iugurtha ipfos in uadcns:fugere copuliflet. Primos fuos/.milP tes. Prætergreflum.i.tranfiflet. Quafi.ferelt; Etnotanda nouafignificatioapud Saluftium. Nam quafi propric fignificat:ficut.fed hoc loco' fignifleat fere: Cedentibus.i.retrocedcntibus: 8t fe reci/ Pientibus# Receptui:id eft ad receptum.Iugurtha montem occupauit: ne Romani illuc redire poflent:fi forte in pugnam cedere Si fe recipere cogerentur. Munimento:ideft ad munimentum:ut romai in m5z tcmunitideeopeUi non poffent- Forte.f.mons.Ordo eft.lugurtha occupât mótem præfidio quafiduü P®^**®» fcilicet ab ea parte qua defeenderat Metellus:ne ille mós foret receptui aduerfariis fedé tibus:«poft foret munimentoubipro poftq uidet extremum agmen metelliefle prætergreflum fuos. Numidx.i.rnilitesiugurthini de numidia. Ordines.i.acies.hic defcribit prælium inter iugurtham Si rtetellum.mfinitiuos ponit more fuo pro præteritis imperfeflis indicatiuorum. Qtiorum.f.romanogz. romanisillisquierantfortioresobuiam hoftibus facientesK refiftentes:ipfi tantummodo uulnera/ Wntunnecuulnerarc poterant hoftem:quia rationem prælu nó intelligebant:nam decepti erât.Ordo eft: ^omm ipfiqui fucrunt obuiam hoftibus firraioribus aniraisludificati incerto plio.-modo.i. tätüraodo ^'”*quot;^^1”^*^ ^f''^ copia cotra faciendi aut conferendi manum. Fuerunt obuii.i. refifterunt. bodihcan.i.deccpti.qa non credebât fe inuadi poffe nifi a latere dextro:nüc aüt fit a ter go amp;nbsp;ab utroeg la* ^P^pwebatur^ bofte. Ipfi mó fauciabatur.i.ipfi ro.tantümodo uulncrabâtunnec uulnerare poterant. . cminus.i.de loge. Ante iâdoflnördo eft.Eqtes iâan dcâoab iugurtha recipiebât fe noconfertim necg Oft^” a^^’?^'Pæbatfeqmaxîediujrfi:uidelicetaliusaIio;ubi.i.quâdoturbaromanopicœpatnequi.f.cos. ‘^nducaquarc romani tantûmô uulnerabâtur:ôi nô poterât uul nerare hofté:qa,iugurtha noua pugads

COM.lO.CHR.YSOSTOMIBR.IXIANi;

rotte fnuencratma fuos équités docuprahut cü bofte inuafiftentiamp;illecos'inreqmcaepiffet non in juniflwft rccipentatep colligcrét:fed fepati loca diuerla peteréexatq^ ita bofte eJuderét. Nóc0ferti.i.n cateruatiƒec fimul. Se recipiebat.i.fe retrabebat. Alius alio.i.aliusad aliü iocü.f.recipiebatfe.i.retrahebat. Itanuero prioresjordo é.lta illi eqtes iugurthiniEircüuéiebat dififöos.*.romanos a tergo:aut a lateribus. fijlli n^ uerat deterrere hoftes priores nüero aplequédo.Attédeqd dfcat.plerütg.n.difficile é itelligef quo Idw* gués CÛ fopiore cohereat: ne uagus amp;nbsp;diflbluta erraf uideaf. na bic féfus é-Eqtes lugurthini li

romäospfeguctesfe réprimer no poterât.qa illi plures crät nûero:fugiebât ueJ p plâicié câ/ porû.-uel f collc.Siïngicbât p câposa'uadebant romaos a tergo'aut a latenbusdiflipatos.Si,tu gieban t m collé.-eq eo^ facile collé alcédebant ga erât aflueti.româi uero i collé nô facile afeé dere poterât ÔCpp afpitaté: amp;nbsp;ga nô erât affue ti. Nuero priores hoftes.f.ro. A pfequédo-nâ pauloâte dixi-:ubi romao^^ turba imeq cœ perat- Hoftes numéro pnores.i.romaos plu res fuperioresnuero* Üiiicdos.i.diffipatos:, pâ fupra dixit lugurthinos côturbaffe ordincs romao^. Circüueniebât.i.inuadcbannaggre dicbanf-iugurthini cqtesli româis perfequeti bus rcfiflerenô pote rat.fugirbât per campos amp;nbsp;quos a tergo aut a lateribus dilTipatos îueni ebanteos aggrediebanf. Sin opportunior-ordo é-Sed equi numida^i cófueti facile euade rep cuadebantca.i.p eapté inter uirgulta. Si coilis fucratopportunior fugæ.i.ad lugâqcâ/ pi.f.fuerat afpitas amp;nbsp;infolétia loei retinebat no ftros-i romaos. Sm opportunior.i.fi erat ma giscómodü fugere ïcollc:q lugerep plan mé täpoßi. Euadere.i.afcédebat.Euadcre.i.a(cen dere. Virgi.Euadoad lümi taftigia cul mis.Vn Euadere ét é per obftana tratirc. Infolétia lo erqa ro.no fuerât aflucti i eo colle. Totius ne gocn.i.plii.i.totühocpliij uariufuit amp;nbsp;incertu Dilpû.ftâromâi q lugurthini.na nee ro. nee iugurthini ordics feruabat. Pars.^Iepfisé.Si hic ut folet ifinitiuos ponit,p prsetentis iperté Öis idicatiuo^. Cedcre:cedere aliquado é fe/ rireSi occidere.aliqdo é locum uictori da remt hoc loco.nâcederefignificatcedebat.i. retro cedebat Si retbahebat fe. Neeg figna:qa difce debat a Iignis- Nec^ ordies qa difeedebât ex ordine. Vbi quécg;ordo éabi qfcg refidebat ubi piculûcœpat quæcg. Arma:tela:equi:ut hoftes dues pmixti .f.crât.oftédit oia fuiife cö fu(a. Fors.i.fortua. Euétus belli iieerto erat qanéo fciebatuthuiciffeutian ro.an iugurthi ni. Ordinesreftituft:qerât perturbatiamp;di nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PipUiadmili fipati. Superioribuslocis:uidclicetmcolle. Nedeficerét.ï.neceflarenta pngna. ^‘‘^*u- 'b hetifca tes erat hæc.O milites nolite a pugna deficere:0i nolite pati ut hoftes uincâtÆgiétibuS aobis no tta .^ ftra nee loeft aliqué munitft ad qué fugere poffiti' .S ilus ueftra i armis pofita'é. Fugiétes.f-rowaï.or ^ metellus hortabaf ne romai fugiétes patcrenf hoftes uiceremel ncromai'patcrent hoftesWere g .fromaos. Neej illis:ót dicebat nÓ eé caftra illis.l.militibus SC ro.Caftra é locus ubi fftt tetona q locu

amp; fofta fp mfti ri folet. Vllft munimétft.i.locft aliqué munitft. Oïa:uidelicct fpé falutis 8i uictorix-ita gd metellus fuos i unft colligcbatÄ iHos ad plift hortabaf .Sed ex altera pte iugurtba quocç op i peraiorisartibus'utcbafcircuibathortabaffuosplift fnouabat. lp(iparcs.l.crat.ipfi

icia militari pares erât:fed uinbuserât ipares. Ni metelio:declarat qfto erât iparesopibus.i.uirbul.M _ lusrneliorcs milites bébat:fed iugurtba melioré locft amp;magisoportunft.Denicçron)âi.iogurthalocu nitû hcbattuideliceFcollé ubi tutus crat.Româi locft nullft munitft hébât quo fugerét.M«ellus igitcu ui ret fe nô hfe locft quo milites fui tuti cofugeratnuffit ut roæâi p collé aduerfft afeederenK hofte^iuaue ,

ÇOMJO.CHKYSOSTOMIBRIXIANE

congregabat jugurtha erant affueti magis ad agros coiendos;ôi ad curanda pecora g aa Delia gerenda.

COM.1O.CHR. YSOSTOMl BRIXIANl

Excaftris.fciliGetromanorum. Su b u en ire t.-fei licet hisguosinuaferâtnnmidac. Intcrim:poftqnarr u (ca quaegefta funt a Metello in Numidia dicit quéadmodum Ro.magnum gaudiû ortû fitrpollq cogn^* gneadmodum metellus Si fe 8dexercitü regeret:amp;guéadmodum in loco iniquo Si aduerfo uißona llTct;amp; ag^ hoftium in ptatem lui rcdegillet:amp; lugurtham ex Auli uidoria exultante fpem falutis inW dine ÔC, fuga habere coegiflet. Cognitis meteili rebus:uidelicet his rebus cognitis guæ fequunf. ercitum gercrewd eft regeret Si gubemarct.

In aduerfo Io:o:id,eft i loco iniquo dd iibi ad pugnandü incómodo atgj cÔtrario.'Nâ lugur tha locu mcliorc di magis comodum habebat uidclicct collcm montis:cum effet in plano.

Hoftium agro pqtiretur:pcr oïa fubauditunut id eftguemadnaodu uel guahtenut Öt fènfüsnn gensgaudium é ortum Ko. poftg eftcognitü qucadmodü metellus Ód fc K exercitu gereret: Öiquéadmodü uidonahaberct in locoadner ió.ó: quéadmodû potiretur agro hoftiü:amp;: gué admodum coegiflet lugurtha habere fpein la lutisinfolitudineód fuga^ Auli fccordia.i.igna ma aulnquem proelio uicerat:ut (upra uifum é.

Spem falutis in (bhtudine dd fuga:guia iugur tha aliter fe faluare no potmlTebnifi m folitudi nes fugiffet- Suppliciadecernere-Senatus de creuit ut fupplicatióes dus ïmortalibus herent ob fœlicitergefta meteili. Supplicia antig fup plicationes dixerüt hac de ca. Maiores ob pau pertatem:aut ex collatiSe faeuheabât.Auteer tedeboniseorumgui damnati crant: Vn lüp pliciadicebanf lupplicatióes:gn3E erant de bo ms eorum qui iupplicia paffi fuerât. hic etiam facruna Si uenerabile 6i execradum intclligius quia iacræ res de bois execrandorum fiebant. Suppllcationes autem lunt:quas nuncuulgo^ ccHiones appellant- Dccernere.i.decernebat Ethicmorelüoinfinitiuosponit pro prætcri ts imperfedis indicatiuorü. McminiHc poft gloriam inuidiam fegut. Meminerat metellus ita euenire folerejut poft gloria feguatur ïuidia

Quo.idéquanto. Anxius.i.follicitus.Quâ to mugisclarus erat:tâto magis cauebat holte: ne fortealiqd oftenderetÄ poft uifloriâ per î folentiam ateg imprudétiam aliquam cladem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^eque acciperet.Nara poft gloriam feguitur inuidia figuid offenfum eft.Et ideo anxius eratidi caod’®^ occidit poft infidiasiugurthe.lnfidias dicitperguasiugurtha romanos'palantcsaggreffus partem ^^Line ordi partem cæpit.nemlnem eorum intaäum abirepermifinutpauloantemonitrauit: EHulo-'^b. Præfh nefparfo. Frumento;fcilicetadufumhoîum. Pabuloiadulumequorum. V’bi.ideftg‘^^^^dpartcm diuraud eft eu ft o dia m. Agitabant.-id eft agebant. Exercitus:cxercitum in duas partes di^ *.~ uaftabat: ipfe Metellus: partem Marius ducebat. Scd )gne:regionem umuerfam igne popiil3tioni””^^ multa fi fed magis ignc. Fuga:fcilicet numidarum. Diuifi agebant:id eft habitabant:liue erant- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^j^at gnificanagereenim iignificatcflciutatteftatur VirgiliusiGctulisageremfifyrtibusexuI- qê , Vergitos dicere:ut inguit Terentius in Adelphis. Sed eft ne ipie de quo agebam. Agere fignificat P^”^^™* Agc^ ro in quarto-Paftor agens telis.Agerefugare. Virgilius ingeorgicis.Etmcmbnsagitatrauenena.

tare.VirgiliusiIpfe tibiaddufla circum caputegithabena. Agere:intendere:i(iguirere:inueftig3t-^ ^^^ gilius in Buccolicis:id guod ago amp;nbsp;ta.li.me.ipfe uoluto. Agere;urgere:impellere.Tullius in V^tte*”* »^ eum præcipitem poene cluium Romanorum.Agerc perhcerc.Virgilius.Hica(3ispropere exegu» ^^^g cepta fybillac. Aöum:id eft appulfum. Vii gilius:Siue errore uiædeu tempeftatibus adi- Actum: i xura-VirgiliusiSeduinbusenfisadadustranfegit coftas. Adum-coadum tecritum. ^L, Lg adi coeleftibusoffa piabunt. Aflum:id eftadmotum.Virgilius.Accélérâtada pariter teftudme nbsp;nbsp;, * A

re.ut ait FeftusPópeius eft ante fepellere.Agere iurgari:ut dicimus:Agit cû eoturn .Aliguado repea ut gras agoïmó uerbis indicare:ut cam ago. Agere etia fcaenici dicunf cd geftu K uultu alieas ploas imi In q figmficatióe Tullius î eplftola qda ad Celui diciuEgicg oés lilos adolclcétcs-i-g^“” K uultu imitatus

TNÎVGVRTINVM

gurthini paulifpcr fnlbnncrnntimpctnm Ma ^ 'S«4icntis •, fed poftea cum Marins maiorc ni eos præmeret i in fagam conuetfi tint 1 paucis amiflis-

COM.IO.CHR. YSOSTÖMIBRIXIANI

ld oppidu zamac urbis fitum dcfcribit. In campo.i.in plano:non in monte. Qyâ natura: ga ntfJ^ tc:necflumine:necaligu3 re naturali munitum é opdidu illud:fed opere. Circüuéit.ixircundat.

gno ïcipit oppuguare zama. Infenli: irati.ifenfus proprie é plus q inimicus. Glande:uidelicet funding ' dis eft plûbû in modicû formatû:quod funda iacitur. Modo murû fuffodere. Aliquando murum lunw bant.aliquâdo leaks murûafeédere conabanfiSicupiebâtpræliari manibus. Sudes: fudes dicebani tuii acuti S^iprsuftiquibusutebanfin bello.Virgi.

Sudibus puftis. PiLi:piIumpprie telû romanij

Sed nec illos qdem.ita quidem uulncrabanf g iuxta pugnabant Si murosafccdere conaban tur;fed amp;nbsp;q procul manebât ab oppidanis uuk nerabantur ïacuiis:auc tormentisuut manibus miffisj Sed ne cillos qdem gui procul manie rat timor animi fans munierat .Qui timidi fût a prœlio procul mancnt.ôi ita eo tîore funt tu ti amp;nbsp;munjti:quia timor facit ne fe pcriculo ex/z ponant. Sed inexpugnatjôezamæg^pter ti morcm procul a mœnibus ftabant: non tamé eo tîore fatis erât muniti fii tedi: fed iaculis uul nerabanftormens uel mâibus milTis. Tormé tiSioîs machina:gua aliquid ui emittitur diceba tur tormétû:ficut nûc uulgo bahftæ amp;nbsp;Bôban da: uocanfded baliûa apud autiguos aliud erat bôbarda nec noie nec re cratapud antiquos. Pari periculo:Boni atgj ignaui erât pari pencu lo:federant impari farna boni.i.ftrénuiinmult; ris pugnabant îfignigloria amp;nbsp;farna. ignaui pro cul a mœnibus ftabant cû dedecore. ÔC tarnen utricj uulnerabantur.ergo piculûerat parried farna amp;nbsp;gloria erat difpar. Dû apud zamam. Metcllus nô longe a zama caftra locauerat;6i ua moris eft:fofta uallocj munierat.Deîde ipfe cûexercitu ex caftris egreflus cft ad oppugnan/ dam zamâ reliais î litibus in præfidio g caftra cuftodirét.Prefidiûaûtfemp extra caftra tcne batur.Sed milites g î præfidio erant remifli fu erantî caftra cûeotpe nihil mali a iugurtha ti merétîmîere.Etdûecceromâi nihiI timétriu gurtha ex îprouifo adeft:portas caftro^ irrum pit.Atgj ita româigui î caftris erâtîopîato me tu pcrculfi alii fugiût:alii arma capiût.multi uul nerâtur.-muiti occidunC Porta.(.caftrorumj Nam caftra ita muniuntur :ut portas habeant: quæ claudantur amp;nbsp;aperiantur. Noftri.f.Ro manii Pro moribus:progualit3te morû.nam gui ftrcnui erannarma capiebant Ôi. pugnabât: qui uero ignaui fugicbant. Cæterû. Dicit ex oîbus inuentos füiTe tantûmodoquadraginta: gui uere romani fuerunt:.hi côlieâi iunam lo cura pauloaltiorem occupauerunt.necîde pel li potuerunt. Locum cœperc paulo editioré g alii:id cft locum occupauerunt paulo altiorc: g erant alla loca.ijel occupauerunt locum altio rem g alii.f.occupauerunt Quiuerunt.i. po tuerunb Remittcreiremittebant tela î hofte quæ in fe ab ipfo hofte mittebantun Pauci in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, .jpU

pluribus minus fruftrari pro fruftrabant. Cum pauci ïn plurcs tela remitterentmon tela fruftranon remittebantNamguum hoftts numero plurcs effent uehementius aliguem aneq tur amp;nbsp;telo cos acriter conficiebant. Sin:id eft fed fi propius magis propc:ac fi diceret. Itaquidern pug bant eminus: fed fi hoftes cominus acceffiffenntunc Romani multo magis eorumuirtutem oftenae Rem gereret:fcikcet apud zamam. Metellus cum maxime intentus effet oppugnatioi urbis :lenii

fctumultum hoftilem.non enim caftra longeabcrant. Turaultü.i.ftrepitum» Atcrgo:uideiicet^

INIVGVKTINVM

Accaepiti.audiuib Deinde côuerfocquo;cxpftis:geftûmetelli fe ad clamorc eSuertetis-MeteHas equû toucrtit:5i uidit romanos ad fe fugiétes. Igif :uide qüo impator piculo prouidit. Statim cû eqtatu.C.Mari üm ad caftra mifit:amp; lachrimas rogauit lUü ne pmitterct aliquaignommia 8i c5tumelia;in exercitu lauiéïo tc:amp;nehoftcsmultosabirepmitterct. Acftatim.C.Mariü.f.miftt. Cohortibus focioijz.i.cücohortibus quasfoci/populiromanimilerat. Peramicitiaiqeiateicümario; ille.f. Marins, ßreui.f.tpe. Atiugur^ tha.Dicitquid fecerit iugurtha q caftra romaz noßtirrupat: poftq Mariuscü equitatufuper/ uenit:iugurthaexcaftris aggredi uolebat :fed muninr'ntisi'pediebatur tarnen multis a midis euafttiôd fe in loca tuta rccepit. Munimétoca ftroßz.f.uaHo amp;nbsp;foffa. Saperuallum.Eccequo uallo cadra erât munita. In anguflns.f.port3gt; naimulti dû per locumâguftû erûpereconanf fibi inuicem nocebât. Officerent.i^nocerenb InFedlo negocioiguia urbera expugnare non potuit. Igi tur qa prima die urbem expugnare no potueratiucl qa iugurtha caftra inuaferat de duào pfïdio dum nô timetur-MetelIus cum fe quenti die ite^i ad oppugnandâ urbem teuere teretur ; oém equitatû in pfidio difpofuit ante caftra. Pro caftris.i.an caftra. Agitan.i.cftcj Tnbusdifpartitîutdiligentercuftodirentca/ ftra. Qui in proximoærdo eft.illi qui erât lo/ catian proximo paulifpcrternti pturbabâtur. Qui i proximo Iocati.i.pofiri.i.iHi q étant ma gis uicini iugurthæ.i.illi quos primos iugurtha muadens inuenit. Perturbâtur.i.diflipantur^ Dicitautcm iugurtha inuafiftemon eos qui cû metello crant in oppagnatiôe urbis:(cd equi/ tatûqui in pfidio caftrorum relicftus erat.Et iu/ gurtha noua arteateg rationc inftruflus uene/ rat.Nam cum equitibus pedites mifeuerat : ita ut in côfl dlu ipfo noua ratio dimicandi roma/ nos ucheméter perturbaretattjeôfunderetj

Nelt;5 diutius Numidæ refifterc quiuiftentù nonpotuiftent diutius refifterc. Qijibus,f. peditibus. Freti.i.confifi. Ordo eft pendens a fuperiori. Quibus.f.peditibus illi freti: non fe qui profequebantur;dcinde cedere pro cede/^ bant:ficuti folet fieri in equeftri plioifed coeur rere pro concurrebant equis aduerfisÄ impli cabant acperturbabâtacicm.In equeftri plioj folct hie modus eftt pugnandi: ut équités hoz ftem inuadât?ôi poft impreffonem non terga ucrtât:fcd retro paulatim cedant nifi in primo côcurfu hoftem funderét.Sed iugurtha; in hoc equeftri plioaliam rônem pugnandi feruauit. Nam cû pedites cqtibus admixtos haberet: in hoftem concurrit equis aduerfis:ncc retrocez debat:fed fe cû peditibus in acies romanas ma retrocedcbât:Si fe retrahebant. Ita.i.hoc mo ,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;do. Expeditispeditibus.i.cû peditibus expe?

«ihs.txpediti pedites amp;nbsp;cohortes expedite fere equitatum fequuntur. Sunt enim leues ad curfumarz

*®pcdiW. Hoftes:fcilicetromanos. Pcienaeuidosdarc.Numidaccumexpeditispedi IMS fuis : poena? roman o s uicerint. Eodem tempore: fcilicetquo iugurtha præfidium romanorum in y u .1. '^'*^®^*^^*“^h^*w«ïtifnmecertabatur:ubilegatiaottribuni præerant. Niti ; pro niteba/ tur;fcilicet unufquifque. Oppidani:ideftciues qui in oppido crant. A»ere:pro agebant. Op* ideft contrapugn-.bant. Auidus:unufquifque magis auide feriebat quafe ipfum tegebau Clamor .Defcnbit ea qua in praclio amp;nbsp;pogna acetrima euenire folent. nbsp;Permixtus ; fcilicet crati

m

COM.1O,CHR.YSOSTOMIBR.IXIAN[,

armorum ad cælum fern.tcla utrjiqj uûhre* ScdiHi qui moenia defenfa banc ubi ucftdpan | lulum modo pugnam rcmifcrantuaienaprœ Hum equeftre profpedabant eos uti quætf f^f lugurchæ crantilxtos modo;pauidofmodoa/ nimaduerreresaeficuti audiri a fuis; aut edW poffen t:adinonere alinhortari alinaut manufi gnificarc; aut nid corporibus;amp; hue ^ iHucq' fiuitabundi;autiacicntcs tela agitare, Q^uolt;^ ubi Mariocognituj eft.Namisineapartecu^ rabat confulto lenius agere:ac diffidenliaw f® fimularc:pati Numidas fine tumuku pto^^} régis uifcre.Ita illis ftudio fuorum aftdüus rc pente magna ui murum aggrediturtamp;iai^^'^ lis aggreffî milites prope fumma coeperäKtW” oppidani concurruutdapidestignem alia p''^ƒ rea tæiaingerunnnoftri primo refiftef.'^^®^^^ ubi uns ac altéra: fcalae imminutæ funnqu’^®' perfteterant afflifti funuCæteri quoqüO“'®quot;' dopofucrcpauciintegri,Nam magna ps con^ fedi uulneribus abeut* Deinde utrinçpt®^^ finitîrexcrcitû inpuicia duxitproximä numi diæ:prius ipoitis pfidiisi iJlis urbibustquaead le defecerat. Quod ubi:ordo é. Marius con fijlto lenius agerep agebafeac Gmulare ,p fimu labat diffidétiârei;amp;: patippatiebaf numidas oifef phu régis fine tumultu.ubi pro poflq:qd' id eftillud e cognitu mario qcurabat in ea par te* Qÿod ubi cognitu eft:uideiicet poftqua man us cognouit oppidanos fta intétos effe in ^Hûeqftréô: oculis ôiaîot Diffidctiam rei fi mularea.fimulabat fc d»ffidere:amp; dcfperaf pof nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

feurbem capu Numid^.f.qnicrant-inoppido. Studiofuoruaftriiffis.f.duaff’edhifuoruintctteqftt^^ umnuenf. Studio fuorü.i*afre(ftu fuojtJ Prope fûma.i.fermefûmitatémuricoepantj Deide-'ordoode inde illi g fuperftiterat fût afflidiaibiji poftg ubi atq, alters fcalæ funt eSminutar. Vnæ fcalæiunus nat» raliter caret plurali.Tû fi côiûginircû noîbus;quæ tâtû nûeri pluralis fût plurale hét. Dicinius.n.unaslitte rasa teaccæpi:ideftunâepiftolâ:ficutihoclocounæfcalac:nam fcalae tantûnumeripluralis. Mctellusioc doeft.Metellusdifceditab Zamatßiimpofuitpfidia in hisurbibus.-quæ defecerant ad fe:amp; quaecrâtiatis munite loco 3utraocnibus:poftquidetinceptûfniftra.f.efrc.amp; poliq nidetoppidunopofte capnnetj'iu gurthâ niti nifiex infrfiisiant faccre pugnam fuo:^ poftquidetæftté iâexadâcITcj Niti:id eft eStédef^ gnare.'^ Suo.i.ûbicÔmodo:poftq uiditiugurtha nef nifi ex infidiis pugnaf.ucl nifiin foco Ûbi comodo. Ne tj i 4 tépusifcilicet hyemis. Sed quoniam.Ordo ê.Sed Metellus para t tenderc infidias régi g aîcos-f.regis«

COM.lO.CHKYSOSTOMIBRlXÏANf,

Deniq.Ordo c:deniq,iugurtha de integro fumitbclluimultis 63 magnisprarfidüsperditisinecgoic^fS fumpt s muftis diebus pdubitationé.cû proqn mô.i.aliquâdo diiceretoîa potiora beHo tcdio repiadueriaz rû.3d qn inter dû ipfe reputaret fecû q pro qtum effet grauis cafus ex regno in feruitiû-lugurtha diu dubitj lut an bcllu i enouaret an nô.Nâaliquâdo putabat oîa effe meliora q bcllû.quâdocogîtabat ié tones effeui öum,Sed rurfusquando cogitabat q graue eft ex rege feruû fientmutabataium. Igif cum multos ditsihac dubitationecôfumpfiftet.- tadé bellû renouare

decrruit. Potiora.i.meliora. Duccrct.i.puta ret Cafusndeft ruina. Mulhsmagnilcgpræ' fidnspditis ncquicq. Nâ pccuniam amp;nbsp;aimæôd rquos romanis tradiderat. Ne quicq.i.truftra Et romæ.didt Senatü eo tépore decreuiHe nu midiam Metello in fequenté annum. Sea hoc poftca populus irritauit fadto côfulc.C.Mario amp;nbsp;ci décréta numidia.Nâ maior eft auSontas popuIiqïcnatus.Séatus de prouiens confultus id érogatus.Senatus côlüles create non pote/ rat.Sed côfiilibus creatis prouincias decernere poteratiamp;fimto ânoeis impend prorogate: amp;nbsp;tue nôconfulesifed procôfules dicebantur.

Pende tfmpus.i.eodfmtcmpore.CMarius faepe in aîo fuoconfulatum côcipiebat. Scd qa homo erat nouus amp;nbsp;ignobilisgenere.non au/ débat peteretantûmigiftratû.Scd cum Vticæ facrifîcaret: Arufpexdixit magna amp;nbsp;mirabilia Caio Mario portendi.horfatulq; eft illû:ut ex/ periretur anafteq poftet id quod aîo concupie rat.Quodeû Marius intellexiftcnanimad co (ulatum intédit.necceftâuit donee fadus é con fui. Peridcmtépus.ordoeft.Ain pexperidé tepusdixerat.C.ManoVticæ forte (uppLeâti dus per hoftias magna atqj mirabiIia poi tédi. Arufpicts dicebâturqui per qualitaté hoftp^ dcorûuoluntatcm explora bant iamp;extisearüî fpeflis futura pnofeebat. VirgMn.iiiî.ænei.Pe corucp reclufis pedonbus inhias fpirantia con fuIitexta.Duoautcm hoftiarum genera crant:

Vnumin quo per exta uolûtasdeorû difquire batur. Alterüin quo fola anima facrabatur. Vn

dearufpices has uocabat hoftias animales.Por^

ro per hoftias arulpices ita aufpicia captabant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcidiffet*

utfi hoftia ab ara effijgiftetraut pereufta mugitumdediftehaotinalia parte corporis q opo’’i^^^^^jiiocinó tridia portenderet.Et huiu'modi aufpicia piacularia appcllabatur. Si autem cor in extis:ao/1^^inlaat ui re non fuiftetipeftifera aufpicia dicebatunquia triftia fimiliter portédebant.Siautem lt;'*i^'^jnctqi:ficu gentia fuiftcntdoclicia endebat.Ex ta auté Uida font q ea düs proferéturquas m ixime c^i^'’^HanfJuc ho ti itra corpus cor amp;nbsp;iecur p cartcris ptibus maxie emmét. Pe r hoftias.ßcftia: quæ dus ftiæ dicebâtnr aut uiâîæ.hoflia’ dicebanf quæ factificabanfab hisq centra hofté ’bant-V^y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«-ficabantur ab bis qui ex hoffe uidoriâ repottarét. Magna Ôf mirabilia portéd'.i.dcnijcû''‘quot;g1' Îa-oif di. Proinde-i.ideo fubaudi dicebat aru(pex:ut ideo Manus fretus dns ageret ea quæ ladaw* aæ. q p fime expire f fortunâ. Fretusdiis.i.cófifusdiis:q per exta oftedebat uoluntaté lua.Naqm P^^^? - nbsp;nbsp;nbsp;.

dii fc uelle ut Marius magnus amp;nbsp;mirabilis euaderet:ficuti ctiafit- Expiretur.i.tctaret. Où ra.f.dicebat amfpex. At illum.Dicit quid concupien t antca minus. nbsp;nbsp;Præter uctuft3t£m fatniii*«

ad capiédum cófiilcndum mario deeratmifi uetuftas famiIiæ.Ne^ enim nobiliscx antiq tanania ro crat.Licet ciuis efTet:fed eratex arpinoiquæ é ciuitas Câpaniæ. Induftria.induftriajipric dicit ' uisingenik Militiæmagna fciétia.-qa iem penn beUouerfa tus era t. Animusbe li ingen»bclliaau liter pofitu c:ficut amp;nbsp;domi.i.ï bello magnu aium habebat.î pace moderate ac teperatum. Aîusigcs. -era m in a. D mûi.in Dice. Libidinis St diuitiarû uitftoraiel animus uitftor.-ue Teerte manus. Scd is manus inqt Arpini natus Steducatus:cû primu per ætaté potuit î militia fecxercuit:nôî litteris. Sed isnatus. c ceqûouetuftasfamiliæmariodeerat. Stipédiisrftipédiûpropricdf çmiûmilitare 3ftjpeMda^Stipcn mû fignatû dixerût âtiq a ftipcdo.i.côponédo.na q maioré nûerû pcc^f3ß^ acapiebat n marcha poebauf îaliq cella ftipabat.i.côpSebarquomîus loci occuparet. No græca facûdia.i.eloqntia.ri icadeloqntia graccâ excrcuit. Tribuatû mi.petit ut cét tribunusmilitilciaftaôi hôres dabaepp populu icoitiis, facie

INIVGVRTINVM

tibus facile notus per omnes tribus dedaratu r Deinde ab co magiftratu alium poft alum fibi j P^pcntdcmpij in poteftatibus co modo agita ^ac:ut amphore honoreq getebaedignus ha/ ocrctur.Tanicn is ad id locorum calis uir cófu/ uturn petere nô audebat. Ni poftea ambicióe pr^ceps datus eft: amp;nbsp;iâ turn alios magiftratus plæbs cófulatü nobilitas inter ft per manus tra debat.Nouus nemo ta praedarusme^ ta cgrc/ giusfadis erat; quin is indignus iHo honore amp;nbsp;quafi polJutus haberetur.lgitur ubi Marius A •^nipicis difta codé quo cupido animi hortaba/ ^ür intendere uidet:ab Metello confulatû peté ™gratia miffioné rogat; Cuiqq uirtus: gloria 3tlt;jaliaoptada bonis fuperabautitamé incrat côtemptor animus ói fupbia cömunc nobilita hsmaJmujj^jj primü eomotus infolita re:mi/

*’n dus confiliü: amp;nbsp;quali per amicitiam monc/ ^^*nc tam praua inciperetmeufuper fortunam ®niinugercrct;non of a omnibus cupienda cf/ ^debere iili res fuas fatis placere,Poftrcmo ca

omnia gux fufficerent ad capiendu confulatû præter uetuftaté familiætdicitguidfecerit ma/ nus poftq Arufpexdixitei magna amp;nbsp;mirabi/ lia portédi.Marius(inguit)a mctello miffionc poRulauit.ut roma proficilceret ad petendum con{ulatü:poftqexarufpice intellexit: ealibip ^Jihportendiquæcupiebatinaîoarufpicis.Arufpexabara Sdafpiciendodiduseft:quia in ans hoftiaplt;ex hinlpiciebatóófuturapdicebatarufpices. Eodem.i.ad eandé rem. Intenderc.i.ptinere. MiflionemuuI go Jicentiam appellat. Cui.f.metello quis metellus uirtute amp;nbsp;gloria clarus effentamen fuperbuserat: ficutj terme oés nobiiesefle folenttßi ideo molefte tulit gj marius miffioné peteret:ut roma proficilceretgratia ^tcndi confulatû. Alia optada bonis.i.aliæ res quæ optantur a bonis uiris. Contentor animus.i.defpe tor. Animus erat in metelJo qui ali osdefpiciebat amp;nbsp;conténebat.Quod erat propter fuperbiâ.Nam qui ali osdefpicit:lu]^rbuseft. Superbia côc nobilitatis malû.Nam oés nobiles ferme folent effe fuperbi. Ita.i. hoc modœuidelicet ga erat fuperbus. Infolita re:uidelicet.quia nouus homo änderet petere confulatû qui ! «ntummonobilibus dan foie bat. Eius.f.marii. Confilium gidecreuifretpetereconlulatum:cû effet no/ «ushomo. Tam parua.Paruû Kredum côtraria funt.lgitur metello uidebatur effe paruum:$ marius pe/

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•'’’■ **VUUi IH.JlllU««JU^ua. xv/t tuurt rtUlVMU gCI. ti tk*l«lJV UllllUU lüdlVlCiU UaL/uiu U ^ ttavui oeoueniret. Super fortunam.i.fuper ftatü. Non oîa omnibus cupiendaeffedubaudif dicebat. lure:ui/ x^etgui erat nouus homo. Per négocia publica:uidelicet fi nô impedircf per negocium ad rempu.per/ ^^^^''^’^*'^^^9^æpcteret:uidclicet miffioné le eiconceffurû. Ac poftea cum marius a metello jP’®®jff*onem peteret:ut româ iret ad pctendûconlulatum.Metellus refpôdit.,Om3ri:ne feftlnes nûc tu ^^. nbsp;nbsp;‘^^ caufaïquia fatisidoneo tpe confulatû petes cû filio meo.Filius aût metelli erat ætatis anno/ i»u®f^”®*’ ^’‘^ttis co!ulatum petere poterat;nifi effet faite annogi uigintiquineg. Marius igitur molefte teipoium tnetelli:gui uolcbat mariû uftg in quinquémum differre petitionccofulatus* Fertundicitur.

m iii

COMJO-CHR-YSOSTOMIBRIXIANr;

Mature petiturûddicebat mature.i.propereôdcito- Tû propriciddicif fieri mature guodfaotpe^t./ 5 neeg citius cmcij fcriusiled médita quiddâ temperatü-Nâ Si in trugibus amp;nbsp;in pomis ea matura die^^“ guæne(gcrudaamp;imitialijt:ne(gcaducaâCdecoâa:led tpefnoadultamaturacg. ls.f.filius; Contubern Çatns.Contuberniij dicif tabernaculu m guo milites hi tan t;uel focietas. Quæ res-firefponfura MeW^ 'lï.i.parti. Cupidineiproptep honorem^ Peflimis confultoribus.Appofitio é-Cupido Si ira duo pefliW* confultores funtNam qui tacit id quod confu litólt;^fuadetiraamp;cupido:peftime facit. Naira amp;nbsp;cupido pefiime cóiulunn Graffaru^grafla batur.Graffarwit lupra diximus fecunuü No/

mum Marcellülignificatfupra modü læuire.

amp; fignificatambuIarc.Oicit ergo Manus ibat cücupidincamp;ira:hoceftgerebatle cupide amp;nbsp;iracüdeiquiataciebatidquod cupido honoris amp;nbsp;ira côtra metellü fuadebat. Nó cnim hoc lo co graffan ad iet ftum pc dû pertinet: led ad te noré uitæaicgadhiiümorûtlicuti dicimusde co qui aliquid pi udéter amp;nbsp;(uo tpe facit:ille ma turc amp;nbsp;prudéter abulat. Neeg tado ullo.necg dido abftinerc quod mó ambitiofum foret. Quicguid dicebat Öiquicgd tacicbat:erat abi t olum.Ambitiofusdicifhonoris cupidus:uer ba 64 taóa ambiticfa funt quæ dicütur amp;: fiüt ad honoré aucupandü. Milites:ecce tadtum ambitiofum.Marius ut fauoré militum libi có ciliaret:cos réifliusqcófueucratatcgindulgéti us traciabat. In hibemis. Hiberna dicunf lo ca amp;nbsp;mafiones ubi hicmant milites. Laxiore impcrio.i.mollion regimme. Habcre.i.tene bat. A pud ncgociatorcs:Eccc diStu ambitio fum. Criminofc:cÓtraMetcllum magnificc pro fe amp;nbsp;m laudé fui ipfus. Log:^ logueba/ tur. In catenistin uinculis. £cce quo magnifi ce loquebaf de fe. Ab impcratore.Ecce qüo Crimiabaf Metellü.Diccbat.n. Marius Metel Ju dedi ta opa^trahere bcllü: qd' cito fi uelietp ficcre pollet. Cófulto.i.dcdita opera. Tra^

hi.f.bellü.i.prologari. Quod hS inams.i. glo nac cupidus. Et regiae duperbiaenó diccbat me telJum prolongare beHumiga ut rex luperbus

gaudebatefle'diuti'usin imperia Quae 013: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j'Mftcl

ea quae diccbat manus de mctcllo mercatonbus fans uera dicebanfduabus de caufisiuidcKcrt9^ -ofimee lus diutius i belJo geredo é occupatus;res eius dóefticae ucheméter affli^æ amp;nbsp;diminutsc fünfe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut ci catores cupieba't ut cito bellu hmref.Et iS facile credebat metellü protrahere bellij: quia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;certum to finiref. Aio autcupiéti mlfatisfcllinaf. Eo:ideo. Firmiora.i.magis certa amp;:uera. fignibcatificuti ecÓtra:certus firmü figniticat.Saluftius.Apud lateracertos locaucrat.i.finfe^^' turnitatebellirestatriliarescorrupat.Mercatores romaiaui era't Vticaeexhocitclligfl’^i”’-^^^ ^Xlli/ rieéinimpio:3tlt;Bió protrahere belld.ga uidebat eü resdoefticas amp;fâiliarescôtcnerc'n’^‘^.’quot;’-^'°^aul co pcét.Et aio cupicti ml fatis téftiaf.Sma generalis é huic loco aceSmodata. Aio capiét^ aligdoia tar détur.Nâ aiiisg aligdcupit nung Gbi uidetaftegidgd'cupit. Etaio cupicti: mercatoresromai cito bdllu finiref.fit 10 facile crediderût id qd* dicebat marius:uidelicct metellüdedita opa ^tr3here ga aio cupiéti nihil fatis fcniaf.i.aiocupiéti aligd oia tarda uidcnfdicuti aio mcrcato^cupié« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.^ finircf.Mctclius lüd'diutius^trahere uidebaf.Et 10 id gt? dice bat manus:uidclicct metellü cofuito, dita opajatrahere bellmfacilc mercatores ueru eé crediderut-Manusat hæc de hello eStra meteiiuo amp;,

1 petitiôc côfulatus iuuarct. Erat pterea 1 cxcrcùû.-aliâ re narra t:q manu magis i (pc rófuJatus naftabahs filius maninina tres hun fiIiosmanaftabaléguluflaSC micypfa.Gauda fihus

amp; nepos mafli-hijc gauda micrpla menés fècûdû teils rcligt hærcdc:Nâ pries hatredes re ligt b^osaa baléamp;hic.amp; iogur.tiliü adoptiuuigfi morircnfifecûdûrcligthreredéGauda find*^’^'“} ”’^quot;?quot;?\ rij bis có.i.ïfirmitatibus maccratus amp;nbsp;afflidus. Cui metc lus Gauda (xpe petiucrat a metclloiut fella tuJ fc regu iuxta fe pócret.6i ut cudodix ca fibi turmiegtü Ro.cóecderet.nietJlusgauda:utr^ negauc

INIVGVRTHINVM

honorem fcdis negauerabquia dicebatihonoré jJIû dari folercîtantûmodo fllistgoos popu.romanus reges appcIlauiffet.Turmâ equitû pro cudodia corporis negauerat:quia dicebat côtumehâ fieri equitibus roma/ nisifi ad euftodsa Satellitis Numidæ.r.gaudæ traderenâordo eft.Metelhis neg locrat utruneg: cuMaUi Gau* dæ petetiut Metellus ponerct luxta ie (eila fui more rcgû.Item petétrut Metellus côcederetTurmâ cqui tu lomano^caufa cuftodiæ. Sed mutaf in.U.feJIa crat m qua fedebat reges amp;nbsp;impatores. Gauda igif heet non effet rex tn quia ex ftirpe regia natus erata uolebat federe iuxta impatorc ro. more regui Honoré fubaudi negauerat. Honoré: uidc/ Iicet:utponcret fella iuxta fc. Modo.ktantum mo. Præfidiû:fubaudineg3uerat. Præfidiûs uidelicetturmâ equitum romanorum:quicoc puseiuseuftodirent. In cos.f.eqtes ro. SateJ liti Numidæ:fatcilites propric dicebatur mili/ tes mercede códudli.Mons aut eratiut hos im perator amp;nbsp;circa fe habcrctÄ primosmitteret ad oé difcrimé:unde quida Satellites diflos pu/ tanrqa fatis latus tuerenf impatoris. Satcllitü fgaudaecquia noerat rcx:fed regu mïftcr Ótcu/ flos. Hunc.fgauda. Aggreditur.i.addit:3cce dtt ad hune: Hortaf:ut pctat poenas côtume* liana impatoris.i.hortaf ut puniat amp;nbsp;ulcifcatur iniuriam acceptara ab impator Metcllo.'qui ei negaueratamp; honoré (e)!æ St turmâ equitum: PœnaspetatcôtumeI^a9^.i.exigat poenas imu/ na^.cxigere pœnamseft punire amp;nbsp;ulcifci. Ho mmem.fgaudam. Aîo parum ualidum.i.ferz me. Secunda oratioe.i. obfequenti fermonea quia Marius dicebat ea q grata erât gaudæ.'Ex toliiniaudat. Illum.f.gaudam : extollit dicens hsecuerba. Id.f.ut gauda habeatimpium Nu* midiæ. Adeo.i.rertc Mature.ccleriter. Jpfe f.Marius. Illum.f.gaudam. Negociatorcs. apud quoscriminatus crat MetclIum côfulto protraherebellû. Spcp3cis:qui oQendebatei to bellû finiri fi ipfe côful ad id bellum mittere tun Ad fuos neceffariostamicos amp;nbsp;propin/ quos.Neceffanos dicimus: q nobis ucl cogna/ tione uelbcniifolentiaconiudi funt.Afpere in Metellumdcbellofcrib3nt:g) uideheet dedita opa bellû protraherct qdcito finite poffetSio

i.hoc modoiuidelicetcu gauda amp;nbsp;cqtes romais St negociatores: amp;nbsp;3I11 multi feriberent roma pro Mario cotra Metcllu. Illi.f.Mario. Petc/ batur.i.quæieba6hocmodo multihôtes Ma/ rio confulatû quærebât. Simuherat et alia ress quac Manu ad petendnm confulatû: hortabaf gi entçe rq nobilitas pterrita cét p legé maniliâtplæbs nouos hoies ad honores cxtollebati SimohnStorz doeft:plæbsextollebatnouos homineseatépeitatc:nobilitatefufa perlegem Maniliâ. Nobilitatefufaî ideftpcrculfaSipçf.fçj.j.|(j.g^y,-fla hoceft fradis uiribusnobilitatis.Namnobilitas poUlcgem Maniham Hires amiferat.Muitf^ j^rnnati lût per earn lcgem;amp; oés perculfi.Eft aût tranflatio ab exercitu qui cû uin (itur:funditur amp;nbsp;frangif. Per legê manliam quâ Manilius tribunus plæbjs tulit:ut fupra uifû cil: lege s no / tnen accipiunt a latoribus. Cuncta procedere.i.omnia fœlicitereueniebât . d petendum confulatum. In/ Î^®:nunc Saluflius redit ad propoß^üut oHendatqd fecerit iugurtha poüq decreuit renouare bellum/ Nam qû diggreffionem récit ad ortendendû quibus caufis Ôt q ratione Marius ad confulatû proueôhis cils ®’do cil.lutcrim iugurtha parare pro parabat oîa cum magna cura podqincœpit bellû omiffa deditione, Orniffa deditione heutiuüû eft.-Iugurtha faceret deditionemipoftea poenituit cûiatqi ita dcditiôe omiffa Wlumrenouare decreuit. Cogere idefteongregabat. Guitates affcâare:pro affcflabat:ideft folliz Oter afficiebatiformidmc aut offentando premia. Dicimus ego te afficio formidinc:id// f'Eibi raetum 5t formidinem incutio.Dicit ergo St mem 8t praemiis tentabat Si follicitabat eas ciuitates 9U3eab fe ad Mctellum defeccrantut rurfus a Metello ad fe deficcrent SC redirent. Cômeicart.i.eœtbab

COM.IO.CHRYSOSTOMI BRIXIANI

Seruftia.i.feruos. In præfidiis:militcs q crat in cuftodia ciuitatu pecunia corrûperc tcntabat._ fgitar« Dicit quemodo uaccenfes defecerunt ad lugurtham interfedo præfidio romanorû.ordo cft.igf uaccéfes principes ciuitatis fatigati luppliciis rcgisinecg alienati antea uoluntate coniurant inter fe:uacccnfes dicoj quo metellus îpoluerarpræfidiû in initioiugurthapacificante. Quoad eft ad quem locum-Nâ hocrelati/ uum refert nô ad pfonâ;fed ad locû uaccéfiù. Fatigati regis fuppliciis.id eft.fupplicatiôibus St pcibus régis quia lugurtha faepe rogauerat uaccenfes: ut de ticerentadie. Ncq^ antea uoluntate alienati dicit caufam quare uaccenfes tam facile defece runt ad lugurtham duæ foerunt caufe- Etqa rex eos pi ecibus fatigabat: St quia Ipontc non defecerant ab ipfo iugurthaad Metellum:Sed JMctellusdolofe ibi præfidium impoiuerat :ut fupra uifum eft. Et idco Facile hdem mutaue. tant. Nam uulgusunplæruncglofetiDicog^ principes coniurauerunt.-quia uulgus St multi, tudo intima non coniurauit.-utpote raagis bel )um g pacem appc tens. N ouarum rerum; id eft belli. Qijietiôdocioiid eftpaci: Deinde compofitis iuter le rebus: uidelicet dato ordie quomodo Romanos qui erant in prælidio m terficerent. Cædem conftituunt: id eft inter ficcre Romanos decreuerunt. Conftituuut: fcilicet principes ciuitatis. Scdubi. Oicit Sa/ luftius quomodo Romanos interfocerunt.

Dicseratfeftuscefebratus per omnem Aphri cam:eo die pricipes ciuitatis Vaccæ romaos q erant in prælidio domos luas inuitantalius ce turionem:alius tribunum: alius præredumqn uitat:fiCeosomnesinterficiunt prater ipium prafedum. Deinde milites qui per urbem ua gabantur inermesaggrediuntur. PaJantesud eftuagantes. Quippc:ideftutpote. Sineim perioad eft fine regiminc. Ordo eft: poftea ag grediuntur milites palantes incrmes ac line im perio guippe in tali die.Ac fi diccret :non c mi rum ü ipii milites Romani uagabantur.ôC erât incrmes ac fine imperio:quia dies erat leltus.

Idem plæbs facit.-ücutprincipefciuitatis mi lites romanos per urbem uagâtes aggrediebâ tur:fic etiam plabs tàciebat. Pars :iciJicet plæ bis. Alu ftudiotalium rerum;pars plabis itei ligebat confilium coniurationis pnneipum.pf uero ignorabat. Ergo 8i qui inteiligebant con filium:âiquinon inteiligebant Romanos ag grediebantur. Studio talium rerum:non guia inteiligebant conlilium coniurationis:fed quia eiufmodi res noua cis placebant. Quis:pro quibus. Adaud eft ca qua ada erant ÔC trada ta a principibus ciuitatis. Confilium:feilicec coniurationis. Ad arcem: fic etiam hoc tem porefit:utprafidiainarcibus ciuitatum pond tur. Pralidium hoftium: fcilicet uaccenfiura

Romani enim extra urbem fugere non pote

rant.ód quia portæ ciuitatis erant elaufæ: amp;: ga uaccenfes præfidium in portis coHocauerât córa Romanos: filforte fugere tentarent. Ad hoc:id eft.præterea. Pro teflis ædificiorum:id eft ex domibus. et aliamc luti lignaucgulas. Neej cauernid eft uitan icilicet pofte pro poterat.Romani qui fugiebant per ciuitateni malum quod inferebatur a mulieribus fii pueris de tedis cuitarc non potcrantmec etiam poterat re lifterez Intirmiftimogencmfcilicet mulieribus Äpueris.fortc amp;nbsp;infirmum funt contraria. Pofle:pro poterat.

luxtaad eft iimilitet ÔC panter. Boni Ôt maliad eft fortes St ignaui.St hoc fcquentia declarant. In ea:Didt Turpihumpræfedumloium ex omnibus tugifteudquamobremeucnerit non fatis confiât.

rNIVGVRTHINVM

TurpistritanntegMfama.Poh'orfbiti.crior.TurpiliuscarioreiT) habuft turpem uitâqintcgramfamat». Na fugierdo faluréquTftuit. fed famäpdidit.Scd melius amp;nbsp;laudabilius fnilTet fortjtci mon intégra tama g turpiter uideream'na fama.Na famam amifinquia fufpicio Hut iHü imffe proditorem:unde ctia acrufatuss tüfepurgarenópotuilTewapitisdanatusen. Mifehcordiahofpinsiquicumadcôuiuiûinuitauerat. Im^ probus jnteftabiiilcg uidctur.Saluftius dicit hunc Turpilium improbudeteftabilccp füifTc ex hoc:quia fufpi tient mcnmmis purgarenon potuihficuti in/ fra d cit.Improbus dicitur malus amp;nbsp;monbus p uerfusantcftabilisdiciturqui ita laborat infa/z mia:utad teftimonium faciendunon rccipiafj unde fecundum Nonium Marcclluuntcftatus dicitur cuiusuerbis fidesnon adhibetur. Dicit ergo Saluftius hue Turpilium nó folum impro bum:fed etia inteftabilc fuiiïe:hoc eft ualde fee IcratumÄ ita criminibus cireüuentum: ut nee dignusefTeticuiusucrbisfides haberef. Vide turJ-fuifTc. Metellus'dicitqd fccerit Mctellus imperator poÓgcognouit uaccamurbé defe/ eine ad iugurtha interfeöo pfidio romanorü*

Ex confpeflu abiit.f.nc uidcri poflet a militi bus latuit donee mefticia Ai doler ucrlus eft in iram. Cumquahiemebatnaut fupradixit:tx creitum in hyberna deduxerat :quia erat tem/ pus hicmis.nam hiemare eft tempus hiemis m hybernis tranfigere. Numidascquites.natn Iicettomanus eftet: tarnen Nu midis équités fecum habebat. Expedites: ideft farcinis non impeditos:nlt; q^grauatos: led ad rem gerenda paratos:amp; mfti udos.na quado uniuerlus exer citusad locum aliqué dcducituntam peditesg équités on gum ha bent farcinis compofita fe/ cum portant: quæ poftea deponutcum caftra Jocantur.Sed cdaliquam rem breui tpe geren/ da ducunturirclicftis farcinis: expcditi profici/ fcuntur:ficuti nunc. Etiâabnuentcs.i.recufan/ tesmam quia fefti erant nolebant ultenus pro/ cedere.Tunc Mctellus docuit cos urbem uac/ cam nôamplius mille pafluûabefte :dicebatq5 illiscôuenirc:utfumerct uindidâ exhoftibuss pro ciuibus romanis interfeflis. Diccre.i.cô/ uenire. Prociuibus:qui interfedi fucrant in urbcuacca. Paenascaperent.i.exigercnt:pciegt; nas exigere eft punire amp;nbsp;ulcifci:amp; uindidam fa ecre. Prædâoftendit:quia Mctellus militibus promifit fi urbé capercnt:fe côceflurum:ut il lâ diripcrcnt. Numidas équités. Ecce qûo dece/ pti font uacccnles : nam quia uiderunt équité Numidasarbitrati fut iugurtham elfe. Et ideo omnesex urbe obuiâ procefTerunt. Equités pediteftj.f.romanoßi. Iraatcçpdæ fpesampli us q laftitudo pofTc:pro poteratRomai^ptec magnitudinéitinens lafli amp;nbsp;fefli erant.Sed tâta erat ira amp;nbsp;fpes pdæ ut laiTitudiné uincercntr Ita hoc mô(inquit)urbe a romanis capta;uac ‘adénatusuerberatufa pœnascapite foluif togMadiügurthideftatdtiterfeaofndio romanoßi. Pœnæ.-aut pdæ foinq urbs dire/

., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptaeft:amp;ciuesîterffâifunt. Prædæipropter

’quot;■frptfonem reçz o'um. TurpiIius.Dicit quem eoentum habuerit Turpilius pfcflusiqfolus ex urbe uac j-P^ugerat illaefusihicaccufatuscftapud Mctellû imperatoré:uelutiqui pfidium romanoßzhoftibuspdi/ J'W^cioes rei magna erat côieduraig» oppido undiq; claufo foins ex oibus intadus profugit:Mctcllus luf ^‘ æ defenderet.Sed cum defenfio eius non fatis probarctundanatus Ôi ueiberatus capitc panas foluita

COMJO.CHftYSOSTOMIBRIXIANI

Practerca erat Si alia rcsiquae Si Mario fauoré Si Metello inuidia coraparabat.Nâ tribuni plæbis m cocio pibus metellum criminabâiur:6i illum reum capitis effe dicebannecontra Manum mms laudibuseXioHe bant.Deni(5CiuesegeniSirufticaniatlt;5 opifices quinihil habebant undeuiuerentnili ex opere manuum oés ad Manu cÔueniebât.honôré illius carioré habentcs q fua neceflana. Seditiofi magiftratus: f nbuuos f)læbis maxîe in telligimus. Vulgû.Si hic uulgus Si hoc uulgus dicimus. Capitis arceßeie.i.capitis accula abant:dicebant illum dignum efte qui capitis dânaref. Vti opifices agrefteieg ocs;plæbis di citur multitudo ignobihs Sipopulus minutus utopifices Si ciues egei. Quogi res fideltj in maibus fitæ crâtres i mâibus eog^pouæerât g nihil hébât mû id qd'mâu qrebant:Si opere lucrabâtunfides in mambuseorû polira erat. qui id quod promittebant præHare non pote/ rannniii opere amp;nbsp;labore mannum.Eides dicif quando fit id quod dicitur;hoc eft quod^mit/ timus exhibemus. Fréguentarent manû;hoc eft frequentes ad Manum conuemrent. Ita hoc modo. Poft multas tempeftates.jd é poft multa tempora.Nam multa tempora na ladt a erantexguo nullus nouus homo conlulatum crat adeptus. Nouo hommiad eft mano ig nobili. Et poftea populus.-Manus omnia que uolebat affecutus eft.Nam dó conful tadtus eft. Et ei Numidia prouincia per populumeft de/ cretadicet fenatus earn antca metclio decreuif fenSed populi iuffum plus ualmtq Senatus de cretum. Ea rcs truftra fuit:quia id gefdecre/ uerat Senatus nihil ualuit. bodem tempore ordo eft.Eodem tempore lugurthaagebaf ua gus amp;nbsp;incertusxum pro quando: negg bel'lum poffet geri fine admimftns.ôd cum duceret pé riculolum expenri Hdemnouorum amicoru. in tanta perhdiaueterum:fcilicct amicorum« AmilTisamicis:plæro,'(^ quorum iple neca ueraticaeteri percufli formidme protugerant: pars ad Romanos.alh ad Regem Boghum. Regem Boghum: Bogus rex maurorum erat qui Numidiæ confines lunt. Amicorum no uorum tidem:iugurtha pcnculolum effe puta bat expenri nouos amicos. guia ueteres amp cos proditores erat expertusdd perhdos. Na Borailcar Si Nabdalfa ueteres eius amici in p/ niciem eius confpiraucrant. Duceret.id é exi ftimaret. Saepe iugurtha quail amens erat: co filiumi^captum ftatim mutahat. Ahquando £ugere:aliquandoarmis reliftere decernebat.

Dubitareihoc eft nee uirtutnnec tidei popu lanum confidebat. Ita hoc m odo quicguid facere tentabat: aduerfum Iibi euciebat. bed inter eas moras.Breuiter prœliû defcribitcô/ miflura inter metellum à lugurtham :in quo prœhouiâus eft lugurthai Romannromam: inquit multa figna mih'tana Si arma ceperunts fed paucoshoftes.ordo eft.Romani lunt pod

ti aliquanto numero fignorum Siarmorum:

fed lunt potiti numero paucorum hoftium.qufa Numide magis fugiun t q fe armis defendunt. Nam fcf me uumidas m omnibus prœliis:ordo eft.nam ferme magis pedes q arma funt in fugam conciliando wu tlinomnigenere proeliorum. Magispedesqarma:quiamagisfugiuntqfcarmisdéfenduntiquiafügie do magis q armis pugnando feiplos conlèruant. Ea fuga.dicitquomodo iugurtha uidus peruattas lolita dinesThalam puemtiguae eft ciuitas magna Si oDulétasubi iugurtha fuos theiauros habebat: atqj etia blios

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Impcnlius

. . INIVGVKTINVM

COM.IO.CHfLYSOSTOMI BILIXIANI

Cultus qui deo impcditur. Nihilo fcgnius.i.nihilo tardius. Pararerpro parabant. Idem noftri roman/ fimilitcr amp;ipfi bellum parab;it. Facere:^ fadebât. Idcm.i.candemrcm^ Sedrex.-dicitiugurthaeumh bens 5d malta pecunia nodu ex urbe fugiflejpoftq uidit Metelluommauincere poffe ét iplam naturam: quac ahis dnari 8i impare folct.Nihilmtedü metcllo-s.oia fieri poffea Metello. Quippe.i.ga. Negocii gra.i.câ alicuius rei, Celeritate:uidelicct nó morado diutius ï uno loco.-fcd eeleriter difcedcdo. Nam U lia confilia.’UideJicet confilia proditionis. Per

ociom-f-per OGcafioncm téporis. Opportun! tate.i.c5moditatc téporis .Et ideo eu non mo rarctur âplius uno die aut una node in uno lo co:nô dabaturopportunitas téporis alicui ad capiendum côfiUum proditiôis. At Metellus Ita quod iugurtha profugit ex oppido:fcd Me tellus illud obftdcreód oppugnarepraeerat. Intentos-Éparatos. Openbus: uidelicet mu nitione mœnibus êC fofta. Loco.i- natura lo^ ci. Circonueniti-circudat. Valio foftaeg. Qui obfidebât ciuitates uallo amp;nbsp;fofta eas circö dare folcbant.ne oppidani cruptione fada ca/ Ara circûpoûtainuaderét.Sdutcitius fame co adidum nemoegredi potclhdeditioné face/ rent. Vallum eft munitiocx fuftibus fada ap/ pofito aggerc terrxquod fofta cingitur. Dein de iubet duobus locis ex copia maxime idone is. Vincasagere.Vine3:utaitVegetmsma// china é quae leuioribus lignis colligatur:lata pe dibus odo:alta pedibus (eptem;longa pedibus fexdecim.huiustedum munitiôeduphei tabu iatis cratibuf(^ côtexitur.Latera quecg uimine fepiuntur ne l3xorum:telorumt^ impetu pene trentur.Extrinfecus autem ne immiiTo cócre/ man fmcendio crudis ac recentibus coriis ope riuntur.Ifta: cum plures fadæ fuerint lugutur In ordlnedub guibus fubfidentes tuti ad fubru enda muroru pénétrât fundaméta. Vinca ma ch.na bellica eratquaeppe moenia ducebaturt 6£ fab ea milites tedi meeniaoppugnabâtSu/ puineas terram accumulabât: Ói fuper tecram turres faciebant.ln turribus pugnatores loca/ bantur. Vinca autem dida eibeo qj in modû uinearum ex una parte tâtum tefta erat quae parsmurosoppugnandosrefpiciebat. Sie mi umeæ maxime in ortis aptanturme una ps de/ cliuisuitibuscontcgatur. Deinde lubet min/ tes fcihcet agere uineas:hcx; c appellareiadmo/ uere:adducere:fdlicet iuxta muroSi Daobus locis:cx copia maxime idoneis. In multis locis circa mœbiauincæ locari poterant. Sedex multislocis duo maxime erant idonea:in quibus uineae ponerentur ad oppugnaada moenia: Ex copia’^e fi diceret ex mul ris- Aggerem-agger autem ex terradignifcg cxtollitur contra murum de quo tela iadantur-Agger efl: ac cumulatio terrae, laceredundare. Et iuper aggerem irapofitis turribus opus adminiftros tutan. Et iubet adminiftrostutariopusimpofitis turribus fuper aggerem- Opus.uidelicetmunitionemipüin.

ftrosudeftpugnatores- Tutarwdeftdefenderc. AbutrifcgTcihcetaRoraanisKabOppidanis. Nf™ rcliquum'fienad eft nihil relinquebatur. Deniqucidicit Romanos poft dies guadraginta urbtro cœpiHe folummodo:praedam autem nullam inueniffcieo g» perfiigac earn igni corruperant. Romani oppido mo do potiti funt;hoc eft folummodo urbem coeperunt;quia praedam nullam capere potucrunt. Nampertu/ gas earn igni confumpferantNam poft^uiderunt urbem diutius defendinon pofte quicquidauriamp;argeti aliud ue preciofum erat in urbe portauerut domü regid. Ata ita uino amp;nbsp;cpulis onerati:amp; domu amp;nbsp;tes ipas aefeipfosigni corruperdt. Hidcilicet perfugae. PoftqmuruarietibusfeririiA nes machina bellica cliqua mûri feriebâtur;amp; ufegad ruina quatiebâtundidusanesquia murum pu^nat in modum arietü pugnâtiu-uel qsia fit in fûmo in modû capitis arietini. Et alia;ut funt ornaméta pciofa. Prima-i.præcipuaxara.

DuciJtur.aeftimâtur:uel dicûtur- Domû regia-ubi iugurtha rex habitare foJebat. Üla-f^urum argetuu’ «alla

INIVGVKTINVM

Cf aha preciofa. Scd paritcr.Nunc ad ahJ rem narranda tranfit.Dicit.n.codem tpe uenifle legates ex ciui/ täte Leptiad MeteUumorates ut mitteret eo præfidiû|railitû:ôf præfedûteo ggt; Amilcar qda nobilis faSio fus feditioné m urbe cócitaretxótra gué nee leges nee magiftratus ualerct. Amilcaré:quéda (ubauditur: dicebant Na Leptitani:DecIaratquomó Lcptitani fociicrat populi' romani a principio belli itigurthini Leptitani miferant legatos primo ad Beftia cófulcm.deinde Roma q focietaté amp;nbsp;amicitia pereren t.;'I tacj a populo romano in focietatcamp; amicitiam rece pti:femper fideles fucrant. Nauiter.i.ftrenue promptc.Quid Leptitanis imperauerât ducef romäi.f.Beftia.Albinusßi Metellus prompte

feccrat. Eo.f.lcptim. Ugurum. Ligures (oen erant populi romani, ld oppidü.Dicit a qbus populis Leptis ciuitas condita (it. Sydonii po/ puli funt Phœnicis rcgionis.Cü inter ces ciui/ les difcordiae ortæ eéntprofedi funt nauibus inealoca:ubiciuitatem Lcptim condiderunt.

Situm.i.pofitü:fcilicet id oppidu leptis. Qui bus nomé ex re inditu eftad eft impofitum.Di cit quare uocatæ funt Sortes. Dicit.n.a traüii Syrtes effe uocatas.Nam oupalt;a .firao iignifi cat traho.Syrao:id eft traho.unde fyrtes. Qua re autem a tradu fint uocatæ fyrtes:ipfe declaz rat. Ex read eft ab effedu- Nam quia in bis lo cis undæ trahut limü 6i arenam amp;nbsp;laxa ingen/ ti3;proptereaatrahédo.i.a lyrao Syrtes lunt uocatæ. Duofuntfinus.-Sinusé maris recc/ ptaculu. Duolocainmari. In extrema Affri/ ca.i.in extrema parte Affricæ onentem uerfus Impares magnitudie:guia alter altero maior eft. Pares natura;quia uterq^ locus pericuio/ fus eft:proptereaquia utereg locus eu mare ué tisagitatur. Arenamamp;Iimumóifaxa ingétia trahit:ut proptcrea mare ibi fiatafperumS ad naulgandum admodum difficile ae periculofu

Quorum loco proxima terræ peralta funt. Horum finuum loca quæ funt terræ Ói littori uicina:funt ualdc profunda amp;nbsp;alta. Cætera ue ro loca quæ nó funtlittori Si terræ uicina: aha funt alta S^ profunda .alia autem uadofa.id eft n6 profunda nee 31ta:quia plena funt arena: Qi. limoamp; faxisiamp;ideofuntpcriculofa.Na ibina/ uesilliduntur Sifranguntur. Cætèra)uti fors tulit)alta»alia in tempeftate uadola:hoc eft cæ tera Ioca:guæ nó funt terræ uiciria.alia funt ab taialia uadofa ficutifors tcmpeftatis tulit.Nam quado tempeftas eft:amp; mare uentis agitaf :un dæ tatam arenam Slt; Iimum 6^ faxa trahunt: ut

ea loca effiefaturuadofa, amp;nbsp;innauigabilia. Alia intempeftateuadofa. Vadofusdiciflocusubi squa tam humilis é ut ibi uadi pofl'it pedibns. Et tempeftas hæc loca uadofa facit. Nam ubi mare: ordo c Nam fludus trahut limumK arenamÄ faxa ingentia:ubi:id eft quando mare cæ perit eé magnum: amp;. roe fæuire uentis. Vbi mare magnum amp;nbsp;fæuire uentis eoeperihid eft ubi quando incoeperit efle tempe Sæmre:id eft agitare. Trahunt:Ecce quomodo a trahendond eft a fyrao fyrtes funt appellatæ. Ita j“^d eft afpedus. Facies locorum cum uentis fimul mutatur:quia loca quæ ante tempeftatem alta erat ^Ptoiundazfuperuenicnte tempeftate efficiunturuadofatóC econtrario:quæ loca in tempeftate erant ua/ ®^‘fcedente tempeftate alta Si profunda redduntur. Cum uentisad eft cum tempeftate. Eius ciuita '^=^c ciuitas Leptitanorum primo fermonem amp;; linguam phoenicum habebat unde originem ducebat. P^’jeauero propter connubia numidarum.pnftino fer mon e reliâo .lingua amp;nbsp;fermóc Numidarum uti cœ P*'^;'ïges tarnen cultumgue Sidonicum retinuit. Lingua-id eftfermoj Conuerfa eft:id eft mutata eft: . LonnubioNumidarumiquiaLeptitaniuxoresNumidas accipiebant. Leges cultufque plæraque Sf// ’’■ca funt.Lcptitani linguam ^ Si fermonera mutauerunfed nó mutaucrut IcgcsSi cultum. Leges:quia

COM.IO.CHKYSOSTOMI BRLXIANI

uiuuntfecunduleges Sydonio^. CultustcultuspcrtinetadueftitiaSiadmoresuiuédi. Pteraig^pwaïo/ ri parte. Quæ.i.quas rcs.f.lcges Stcultu. ^^cul ab impio rcgis actaté agebât.i. ga uiuebât proeul a Re ge NumidarfrEx hoc appet Leptitanos fuillè fub impio régis Numidagc. Inter illos.f.Leptitanos.Dicit quare Leptitam proeul ab imperio regis Numida^ uiuunt.qa inter leptitanos Ôt Numidia loea funt defer ta; Vafti.i-deferti.Et^pterea ga inter Leptitanos ôt Numidiâ multa loca deferta ôt ingentes foütudines crantiraro rexad eos ibat.-atqj ita leges eo^ö«: mores priftinosnomutabat. Sedquoniam Capta opportumtate Saluftius pdigreŒonc defenbit locum gui appellatus c Aræ hlenum Etcâm narrat.-quare fieappellatus é. Quoniâ in has regiôes uenimus. Quoniâ inquit data occafionc pemegocium leptitanorœuenimus ad deferibédum Sortes quæ funt in extréa par te AfFricænô uidetur incôgruum defenbere etiam locum quidiciturFilenum Aræ:qui lo/ eus eft in eadem parte Affncæ. In has regio--nes uenimus: uidelicetdefcnbendo Syrtes, Duorû Carthaginenfium.^ Filenum .qui no/ men dederunt loco;ob egregium faflum eop^

Locus:quia locus q dicitur Filenu aræ:ideo narrare uolumus fafluipforu Filenu.Quatc peftated.quo tépore. Eoteporequo imperia Carthaginenfium magnum fuit in Affnea.Cy renenfes populi ipfi quoq^ magni impcno fue runt:adeo:cum carthaginêfibus bcllü gererét. Plaeraet^ Affncæ.magnae parti Aphneæ. A/ ger in medio arenofus fcilicet erat inter fines Carthaginefium ÔCCyrenéfium agercratple nus arenas V na fpecies.f.erat ipiius agri.

Qua: res:uidelicet:quianihil erat quod fines conadiuidereb Eos in maxima diutumocg bello habuit.i.tenuit: quia Carthaginenfes Ôt Cyrenéfesîter de finibus impii bellagefferunt

Poftgutnnig.Diu Carthaginenfes ôt Cirené nome Philcncs crat: maturauerc iter pergerc fes de finibus imperii ôt bello terreftri ôt bel- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• *

fo nauali inter fe dimicaucrant.AIiguando car thagincnfcs.aliquando cyrenenfes ulûi funt.

Igitur diutumo bello fatigatutimentcs ne utrofq^ populos feffostahus populus uel rcx beHo aggrederetun ita inter fe eSueneruntututereg populus de fuaciuitate certo die Keer ta hora legatos mittetet:« is locus ubi obuii inter fe fuiffent finis K terminus comunis utriuftp populi effet.Igitur carthaginenfes duos fratrcs miferunt qui uocabantur filcnes.Similiter Cyrenenfes duos miferunt.Sed carthagméies citius. Cyrenefes ucro tardius uenerunt.Tum cirenéfes cœperuntconqueri:6icriminari atej aceufare legatos cartbaginmii um q ante tempus 8t diem confritutum domo difeefliflentôt ob id citius ueniffent:fed id nuUo modo ipa-ratiuelle:ut ibi termines ponât ubiobuii interfefùerint:quiadeceptifint.Tumcarthaginen(^5 æS^^’ P®/ ftulauerunt ut aliam aliquam conditionem æquam proponerent.igitur cy renéfes hancconditionem pro/ pofuerunt:ut carthaginéfes paterentur fe uiuos fepeliri in eo loco ubi ucllcnt fines poni- sequel earn con ditionem (ùbituros efïc.Tum carthaginéfes probata côditionc ubi terminos Ôt fines pooi uolcbauibi inui fepulti funt.Carthaginenfesin eo loco filcnïsfratribusaras cofecrarunt-atej ita locus iHe Fi-ienum arx di/ dus eft. Poftq:ordo cft.ilii.f.carthaginenfes amp;nbsp;cyrenéfes ucriti ne mox alius aggredcreturiuiüos « wWO res defeffos faciunt fponfionem per induciam:uti legati proficifcerétur domo certo loco: fit is locus el « córnunis finis utriufeg populi:in quo loco fuiffent obuii inter fe:poftö legiones 8t itemclaffesfepe ‘U æ öt fugatx fcilicet funt.amp;pofiqalteriattnueratalteros aliqtu. Vtriufcg.fcxptecarthaginéfiumótexp c ire nefium.Nâinter ipfos uaria fuituiflona.Aliquâdo carthaginenfes.aliquâdocirenéfesuiófifunt« copias terreftres. Claffcs.-quâtum ad bellum nauale. Fu s.-fraflæ- Fugatæ:in fugaro conuerlac._ uerata.afflixcrat. Viflos.uidóres.f.ipfos carthaginéfes 8tcyrenéfes. Alius.f.populusuejrex. na acne e» tegro aggredidefeflu 8tafflidu. Perïducias:ïducias fecerdnSt p tépus fduciaru ita micecó^c^utpitutcr tg populus certo die fit certa hora legatos mitterétiSt f eo loco termfos ponerét:ubi obuii *^cr le miuen^ hoc paclo.illi g âte tps St dié St hora eóftituta domo difcefliffétialteros dccepiffét.Qyi ritiusater racieban termiosimpn populi fuipducebat. Per iducias.i.p tp s îduciarû-Induciæ dicif pax i paucosdics.iic dictx-giïdies ociü pbét:ut ait Donatus. Certo die:tota res pedebat i hoc ut certo die domo difcederet. Matuw

INIVGVR-TINVM

one iter peragcre.i.Feftinauerunt iter facere. Id fecordia ne an cafu accidcrit.gj cyrenenfes tardius lucrit hoc cuenirc potuit:ucl p neghgetw ueJ cafu aliquo. Sed Saluftius dicit fe nefeire qua de ca hoc cucnent-Ni Cafu aliquo forte hoc euenit. SecordiaXnegligentia. An cafu:uidelicet quia fortafle aliquid iter eorum iinpediuet it.Et Saluftius fubiungit caufamipcr quam iter Cyrenenfuj fortafte impeditum c: ne celerius ire potuehnt.Oicitn.tépeftaté pulueris Bate uento tanta fufcitari folere in illis locis ut oculos eutiu puluereim

pleatiatcj ita iter eorum impcdiat ac retarder. Hæc igitur res fortafle iter C/renenfin rctar dauit. Inillislocis.f.arenofis. Tempeftas:ita puluis arena fufeitatur .ÓC in altû tollitur Bante uento uttempeftatem faciat.-ficut in man fieri cólueuit. Haud fccus.i.nó alitcr;hoc eft fimili ter. At(p:proqualt;g. Retincrc.f.itcr facien tes. Nam ubi.Declarat quare in locis illis té xftas pulueris euenire folet: amp;nbsp;iter euntiu im jedire. Planicics eft immenfa arenofaarbori sus priuata amp;dcferta.Nam ibi nihil gignitur. giturcumuétusuchemétior Bare cœperitp totam hanc planicié arenam tollit in altû. At / tg ita oculi euntiu pulucre implétur:6d euntes amp;nbsp;ab itincre retardatur. Na ubi :ordo eft. Na ea.f.arena agitata magna ui folet implere ora amp;oculos.6iita folet morari iter:impedito^ fpedu. Vbi:pro poftq uentus coortus p loca xqualiaamp;nud igignentiumexcitau,t harena humo.i.a terra. Per loca æqualia.i.plana. Et ideouentusmaioré habetuim:qa non frangi tur:fedfuo impetuferG Etnudagignentiom guia ibi arbores no nafcuntur: quæ res facit ut etiam uentus a fuo impetu non frangaf. Nam fiarbores ibi eflcnt:impctum uentorum impedirent. Nuda gignentiumdd eft priuata rebus quæ aliquid gignat.Dicimus antem.Egofumnudusueftimentorumiamp;nudusueftimcntis. Arenam:fabulum. Exci tauit.i.fufcitauit:mouit. Magna uuhoc eft magno impetu uentu Agitata.i.cómota. Ora.i.uultum.fcili cetiter facientiü. Poftqcyrencnfés-Dicitguidfcccrintcyrcnenfes poftquiderunt fe tardiores fuific.Or do cft.cyrcnenfes criminari pro crimiabantur Carthaginenfes illos digrcffos effe domo ante tempus; Si. il !oscötutbare:rc denicg malle pro mallebant pati oïa q abire uiifti.poftq ilIi cyrenenfes uident fefe efte po fteriores aliquantoiamp;f metuunt poenas domi ob rem corruptam: Senfus patet Ob rem corruptamdomi Poenas metuunt;hoc eft-Lcgati cyrenenfium timehant ne punirentur a fuis ciuibus:quia permififlent fede öpia legatisCarthagincfïum:qui pcepto tempore citius ad locum intrat. Ob récorrupta-f.a carthaginé/ ficus per dolûiquiaâtetpscôftitutûdomu difceirerât:utipficyrenéfescredebât.Nâ Salu.hoc nó affirmât ut dixius tota res pédebat i hoe ut fides conftituti tpi s feruaref .Nam utra^ pars facile metiri aio pote/ Wt quo in loco legati obuii futuri eflcnt:amp; fi fidé ftatuti temporis feruarent:amp; diligentia ac feftinationem •Ueundo adhiberent. Crimiari;accufabantxulpabat hac de re:uidclicet illos digrcffos eé ate tépus domo: Willoscótnrbare ré.Digrcnbs.f.eé.i.difceflinc. Cóturbarem.ille,pprie dicif cóturbare aliqua ré qui ordi/ fttn rei non fcruat.Cirencnfesergodiccbant legatos carthaginenfium conturbare rem:quia ordiné cofti ‘uti temporis non feruauerantma ante tempus ftatutum Si ordinatu domo difceflerant. Conturbare ré fioceft quod ante dixitiob rem corruptam Ergo cóturbare read eftcorrumpe rcm:amp; rei ordinem puer/ ^crc. Mallc.i.malebat.magisuolebat. Sedcüpœni.carthaginéfcs poftquideruntcyrenéfes effe turba toshacderepetiuerunnutipficyrencnfesaliam aliquaconditionéæquam proponerend Turn cyrenéfes hanc conditionem Cartbaginenfibus propofuerut:dicétes:0 Carthaginenfes uel uos pa timini fepeliri ui/ ui in eoloco ubi uobis placet terminos amp;nbsp;fines poni:uel nos fub hac eadé conditione ibimus in locum ubi uolumus fines óf terminos poniÄ ibi uiui fcpeliemur.Carthaginenfcs probata conditioe uiui fepuiti funt i *0 loco;ubi fines imperii effe uolebant; Scd cum poenuordo eft.Cyrenenfes faciunt optionem Cartha Snenfiotn-Qt uel illi obruerentur uiuitlbi.ian eo loco:guo.i.in quo loco peterent fines populo fuo; uel fcili ^ct dicebant fefe procefluros in locum quem uelient fcilicet ipfi cyrenenfes;eadcm conditione: cü pro qua ^o^m peterent aliam conditionem tantumodo æquâ. Pœni.-id eft carthaginenfcs.Et dicuntur poemtq ”Pnoeni-Nam de phoenice regione in Aphricam profedi funtqui Carthaginem condideruntg»auté poe • ”us denuatiuum faciat punicus:non caret cxcmplo.Nam amp;nbsp;punio eadem ratione deriuatur a pœna.i A n / ^uienina.oe.diptongum plæruntjin.u.mutabant. Optionemcarthagincnfium fäciunt.-id eft cleäionc ^fthagmenfibus dant ut eligant unura ex duobus.Optio fignificat elcflio. Nam optare fignificat tilge re. p^S-iænei.Parsoptare locum tedlo.f.eligere. llli.f.Carthaginenfes; Viui obruercntur.i.fepcliiéiur. ‘*«lenicóditióc.i.cumcadcmcóditi5efcilicetutuiuifcpelfrétur. Querainlocumdcilicct ipfi Cyrenéfes«

n lit

COM.IO.CHR-YSOSTOMI BRIXIANI

Pfob ata.i.Iaudata. Domi.f.carthagini. Nunc ad incœptû rcdeo.i.ad propohtu. Saluftius d/grc^“one fecit addefcnbédasSyrtesôilocûqui dicifFilenûaræ.Nuncreditad propofitumutoftédatquidtecerrt lugurtha poftg Metellus Thalam ciuitatem magna cœpit* Ad incœptû redeou.ad propofitû reuerton Ad getulos.cum fupra defcriberet Africa dixit Getulos habitare ultra Numidia. Genus hominu teru-ü agrefte:^ inhumanu. Eo téporeignaru nois Romai.eo tépore Getuliromand nomé ignorabat. Eojts

proceffuros dimitterent‘PhiIeni conditioner bata:(eq^:uitani(^ (uam Ko.populo condona/ ucre:ita uiui obrud funt» Carthaginenfes in co loco Phiknis f ratribus aras cólecraucrc.alii ^ aliis honores domi inftituti.Nunc ad rem rc deo: lugurthapoft^amiffa Thala nihil fan's firmumcontraMeteKumputat per magnas folitudines cum paucisprofedus peruenitad Gctulos:gcnus hominum ferum nneukum® amp;nbsp;co tempore ignarum nois romankco^mui titudinemin unum cogit:acpaulatim confus facit ordincs habercsfigna fcquinmp^tium ob feruarc.Item alia militaria facerc»Praetercare/ gis Bocchi proximos magnis mücribus amp;nbsp;ma ioribuspromiflïsad ftudium fuipclkk»5“’S adiutonbus regem aggrcflusampcHituti ad^/ uerfus Romanos beïlum indpiatudca gratia faciiius pniufqifuittg? Bocchus î initio huiukc beilnlegatos R.omam mifcrat: fœdus amp;nbsp;amid tiampctitum.Q_uam rem opportumflimam in ceepto bcilo pauci impediuerant. Cxci auari tiaquis oïa hóefta atq inhoncfta uédere mox erat.£tiam atea Iugurtha: filia Bocchonupfe rat.Verû ea neceffitudo apud Nunudasanau/ rof^leuis ducitur finguli proopibus guifç qplurimas uxores;aliidcnas;al]iplu'^‘‘ habeat Sed reges co ampliusdcâaîus mulbtudme^ ftrahitunnullajp ofociaobtinenpanter oes uil cs funt. Igitur i locu ambobus pheitu exer/ citus coueiutnbi fide data amp;nbsp;accept lugurtha bocchi animu oratioc accedit: Romdos liuftos profunda auaricia;c5cfomnium hoftes ccican

Sipropinquitas. Leuisducitur:ideftparuiaclt;-

ftimatur. Pro opibusqmfc^iquia quantoquifcg maiorcs diuitias habehtantopluresavorcsducit. Itaani/ musraultitudinediftrahitunquiacumunulquii«^multas habeat uxores:amorcm amp;efFedumnon inuna prxcipueifed in omnes conuertit. Nullam pro focia obtinent:id eft nullam caram adraodum habet: fed omnes panter uilcs funt. Igi tunquandoquidem his de caufis facile induflus eft Bncchus:ut una cu iugur/ tha bdlû fufcipet cotra romaos. In locu abobus placidû exercitus cóueniunt. Exercitus iugurtha Ôi ßoc chi côueniût in Iccû;q abobus regibus placebat.In eo loco iugurtha ofone fua aium Bocchi accédit contra Ro.dicés.O Bocche:Romai fiufti funt:auari amp;nbsp;cóes hoftes oium.NuUa cam hént cur bellü aut tecü aut roe cü.aut CÛ aliis gctibus gerät nifi fold cupiditaté dnandi.Et^pterea oés gentes Si omma régna eis contraria funt

INIVGVRTINVM

Hem R omanis:PauIoante Carthaginenfcs.Ité regé Pcffen:fcilicet hoftes faiffe poftp poftea: fcihcct illum ita hoftem forc Romams:'uh p ficut guif^ uideatur opulentiftimus. Sefe lei licetiugortham« Nunc ego fumhoftis populi romaniegaiacontrame bellum gcrunt:nó ga eis aliguam iniuriam ftulerim: fed guia cupiüt auferremihi regnumNumidiae.Nam caula belli eft eorum libido dominandi« Pauloante Carthagincnfes.Nam pauloante Scipio Erni/ lianus côtra Carthaginenfes bellum .générais amp;nbsp;eos capta amp;nbsp;euerla Carthagine funditus de? leucrat. Item regem Perfen:Perlcs rex Mace doniæ fuit.Hunc Paulus Emilius conful præ/ lioapud Olympum montem cómiflbuicitxa ptumegcum liberis i Triumphum duxit. In eo prælio ut tradit Plutarchus uigui guinea millia hoftium cefa funt.Bïduo omnis Macedonia fe Emilio dedidit. His ateg aliis tailbus didisud eft cum hæc ateg alia talia dixidètiad Cyrtham urbem ire deliberatga ibi.Q_.Metcllus præ/ dam S^ captiuos amp;: impedimenta locauera^ Opcre præcium foreudeft rem utilem futuras fi urbem cæpiffetiopere præcium duo ligniip cat: aliguando utile fignificat.aiiguando locun dum. Aut fi dux iugurtha hoe confio ad ur/ bem Cyrtham profedus cft;guia cxiftimabat autIeurbemeffe capturum;auteerte coaduje effe ut Mete JIus luis ferret auxiliuro : atque ita prælio cum eo certaturum.Nara iugurtha hoe quærebat:ut ftatim unacum Bocchocum Ro manis prælio cettaret:ne Bocchus mutaret animum amp;nbsp;paeem cum Romanis faceret.

Callidus: ideft aftutus.f.iugurrtha. Id mo do : ideft tantummodo. Ne mora : ideft pet '’’'’ram- Aliud g bellum mallet. Nam fi moramad diminicandum fcciffet:fQrtaflc Bocchus pacem po/ ''usq bellum mutato animo cum Romanis habere quæfiuiflet. Ne aliud mallenfcilicet Bocchus. Mal/ æ'^magisueHet. Imperatorpoftg.DicitguidfecentMetellus poftgintellexitiugurthamôi Boghumre focietatem fecifTe-Didt cnim Metellum non omnibus locis ficuti confueuerat pugnandi copiam hofti ®’8 fecifle:fed in lociis tâtum fibi commodis cum hofte pugnare decreuifle: Imperator.Ordo eft: im/ pintor non temercfacit copiam pugnandicançomnibus locis:fcilicetnon facitcopiam pugnundiuti fæz peconfueuerat iâ uido iugurtha.Cætemm.i.fed operitur reges haud procul a Cyrtha*.ratus efle melius fa cere pugnam ex commodo cognitis Mauris :guoniam is nouus hoftis accefferat:poftguam ille.f.impera/ toncognouindefocietateregum. Temerc: inconfulteimprouide:lncaute. Ateg omnibus Iocis.i.ôin5 omnibuslocis:fed in locis'tantum fibi commodis.Cæterum:ecce guomodo non omnibus locis facit co v Piam pugnandi.Nam caftra pofuit apud Cyrtham ciu itatem guâ tenebat:ut tutior elTet.Rcges open tur.i. otpcôat. Cognitis Mauris prius Mauros nouos hoftes cognofeere uolebat Metellus:ôd poftea cum da/ ftturopportunitas cum hoftibus pugnare. Cognitis Mauris:guibusBocchus rex imperabat. Ex com ®}'gt;do.Commodû erat Metello pugnam facere:li prius hoftes nouos cognouiflet. Intérim Roma.Di/ 2* Metellum litteras accepiffe ex Roma guoni odo populus Numidiam prouinciam Mario decrcuiflet. an tea ipfumconlulemfaâumciïe audiaerat. Accepcrat.audiuerat.Intellcxerat. Supra:idcft ultra. ^°” ‘”® ^“^ honeftum perculfus eft.i.perteritus eftiplufg erat bonum K honeftum. Nam hac de *f«ncuit:amp;in malcdida prorupit- Retinerepro retinebat. Necç moderari:ideftnon temperabat lin amp;Jam : negue abftinebat a maledidis. Vir egregius Saluftius dicit hune in cæteris uii um egregium fuif fînifi quoi hanc perturbationem non fatis fortiter tulit. In aliis artibus : ideft m aJiisuirtutibui

COM.1O.CHR. YSOSTOMIBRIXIANI

Mollitenideft impatienter: Quam rem.Alii dicunt Mctellum hanc rem egretullifle:qa fuperiuserât àlii:quiaeiiniuriam fecerannalii quia ci uiflona iam prope parta ex manibuseripiebatur.Sed reucra(in quit Saluftius)hanc rem ferre non potuit propter inuidiam.Quam rcm:fcilicet g» molliter earn perturba tionem ferebat.Alü in fuperbiamuertebantideft alii fupcrbiæ attribuebant:amp;imputabât. Aln bonum ingenium contumelia accenfum efte:fcilicet dicebant. Contumelia.i.iniuria. Accenium incitatura in// ftigatum, Multi;fcilicetdicebant:g»molliter egritudinem paticbatur.lam parta:ideft pro// peacquiüta.Nam ferre iugurtham dcbeHauc/ ratiSd prope totum bellum confecerat. Noz bis:ideft mihi Saluftio. Magishonore Marin 6thacc ^priedicitur inuidia. Nam inuidia eft rebus profpens proximi dole reÂaduerfus læ tari. Igitur dicit Mctellum legatos mififte ad Boghum.-qui menèrent cum:ne fine caufa hoz ftiseftet populo Romano.- Eo dolore im/z peditus:quia hoc dolore impediebatur Metelz lus bellumgerere non poterat: K propterca Ic gatos mifit adBoghum quicum co de pace tra Aarenb Stukicia uidebatur. Stultum cratge? rere bellum cuius gloria ad Manum perumi* retpericulum autem ad fe pertmeret. Allez nam remadeft rem ad alium: fcilicct ad Mariz urn pertinentem. Tune amp;nbsp;dicebat: per om/ nia fubauditur dicebat. Omnebellum furni: ideft fuicipi. facile eft fufeipere bellum: fed dif« ficilc eft finire. Non in eiufdem poteftate ib Ie qui poteftatem habet incohadi bellum: non habetpoteftatem finiendi. |,Qi!3nq opibus fuisconftderet:tamen certa pro incertis muta re non debere. llle mutat certa; pro incertis q pro pace bellum fufcepit.Nam quae habcmus in pace funt certa. Scd incertum eft quo cuenz tu bellum finiatur. Et ideo qui fumit bellum exponit ea qux habet certa pro incertismefcit enim quid fit habiturum ex bello:cuius cuenzz tuslcmpcreftincertus. Neu florente res fu/ as:ideft ftatum fuum integrum amp;nbsp;pulchrum.

Verba facit:ideftrefpondit. Fortunarum: ideft ftatus. Eadcmcopia:rcilicet iungendac focietatiscum populo romano. Illi : fcilicct iugurthæ.Omnia(inquit)conuenicnt:fi ita iu gurthat iicuti mihi detur copia iungenda: fo/z cietatiscum populoromano. Conuenire eft concordemefle. Ille;fcilicet Boghus. Probaz

re ideft probabat. Tempus procederc ; ideft tempus progrediebatun Et ex Mctelliuolu täte bellum intaiSum trahi: Metellus uolebat:ut bcllum non attingeretur: Trahi:idektrahebaturhoceft prolongabatur. Nam Metellus cupiebat pacem facere cum Bogho. At Marius Saluftius hucu egdixit de rebus geftis a Metello imperatore in bcllo iugurthino. Nunc deinceps diflurus eft ^^ rebus Can Ma/ rii:qui côful faflus a plæbe Numidiam prooinciam extra fortem acciperct;iufti populi- Dicit igitur:quemz admodum Caius Marius apparatum belli fumma diligentia inftituerit.MiIitcs ex dccreto Senatusad fupz piemen turn Icgionum cófcnpfcnt. Auxilia a populis K regibus fociis accerfiuerit.Ex latio fortiflimum que lt;5 acciucrit.Deindc paratis omnibus cohortandi gratia: amp;nbsp;nobilitatem exagitandi : aduocata populi conz cione orationem habuerit.Poft ftipédio:commeatu ÔC armis oneratis nauibus Manlium legatumin Ab/ fricam miferit.lpfe paulo poft cum magno numero militum fecutusfit. At Marius:ita quidem Metellus cum Bogho de pace tradabat. Sed Marius 1 aftus conful a plæbe cupicntinim3(ut fupradiximus(^iam an/ teinfeftus nóbilitati uero pro fed turn multus atqueferox inftare pro inftabat:ÓC tedere protedebat modo : ideft aliquando fingulos : modo ; ideft aliquando uniucrfos : amp;nbsp;didarc pro didabat fefe caépiiic ex illisuidis fpolia:confulatum:uidelicet:præterea fcilicct didabat aha magnifica pro fe.8i dolentiail/ lis fcilicet nobilibus : poftqua populus iuftit ei Numidiam preuinciam : 8i hic eft ordo.Senlus autem fatis patet. Poftgua (inquit) Marius fadus eft conful amp;nbsp;Numidiam prouinciam accæpit iuilu populi da/

INIVGVRTINVM

h fibi opportunitate îedendi.Nobilcsî^bus femper fuerat adacrfosahquando fingulos: aliguando uni/ uerfo^cdebangl onabaturej fc pugnafle cum nobilibusriK eos uicifle:amp;;en illis mdis magnifi ca ipolia rc portanezuidelicet-eonfulatum. Poftquâei Numidiam proumetampopulos lufflt. Aduertendum eÀ: qa populus proprie dicitur luberciSenatus dicitur dccemerc. Infeftus nobilitati.i.aduprfuscontranus:ini/ ïiiiCiis. Turn pro tunc.Antca guidcm erat infcftusdcd tunc mul to magstquia fiCuItatcmÄopportuni/ tatem Icdcndi habebat. Multus.i.uehcmens. Diöare: frequenter dicebatamp; iadabat: amp;nbsp;quod dicebat fefe cacpiffe fpolia ex iJIis nobili/ busuiöistói quae fpolia.-confulatum.ln hoe eer tamine ciuihtm quo marius eum nobilitate eer tauit: uiflor extitit Marius; amp;nbsp;ex nobilibüs uiz dis fpolia reportauit magnifica:uidelicctcon.' fulatum.Marius.n.cum nobilitate cc rtauit; qa amp;nbsp;nobiles amp;nbsp;Marius ignobilis petebant fimul cÓfulatum.Sed in hoe certamine pctendi Ma/ rius extitit u donquia faduseft conful repul/ fis nobilibüs. Spolia caepiffe uerba funtglo/ riofo militi Sf gt;mperatori conucnicntia.E(hn. tranflmo fumpta a militibus :qui ex bofte ui/ do fpolia reportant. Namutdor uidum ar/ mis fpoliu: Si ea cum gloria reportât. Ma/ gnifica.i-gloriofaôi in laudem fuam redundi/ tia. Et illisdolentia.l. Nobilibüs. Interim: uidelfcetidum Marius ita nobiles didisfadif/ lt;g beeflit. Quæ hello opuserant prima ha/ here: ide ft in primisSi præcipue parabatea quæ ad helium pertinebant. Prima haberes pro habebatJideft premia curabat. Poftula/ re Icgionibus fupplcmenrum:hoc eft poftula/ bat a fenatu ut (ibi concederenut milites con// fenbere poftet ad evplicandas legionestquæ 15 gobello diminutae cranfiuftus numerus le// ?:ionum ante Caium Marium ex quatuor mil ibus militumconftabat: primus Caius Mari;

ÖS legfonem inftitaiffe dicitur fex millium amp;nbsp;ducentorum militum. Auxilia Caius Mariusex decreto Senatus populism rebus qui crantfocii populi ro.fcribebat:ut fibi mitterent auxilia peditum amp;nbsp;cquitums Prætereaiaccirc pro acciebatquenqi fortifTimumex latio:amp; accicbatplacrofcjcognitos militia: pau// toscognitos famambi queneg prarftantem in re militari uirum audicbat eum continuo ad fe uenire iubc* batihortabaturegut fecum ad id helium gerendum proficifceretur. Accire:ideft aduocabat^d fe uenire bbebat. Ambiendo;non imperando;(ed blandiendocogcbat cos fecum ad helium proficifci:qui ad mi/ Ii’hm de iure compelli non potcrant- Cogcre omnesemeritis ftipend is fecum proficifei- lllidicuntur: ’Writis ftipendiis:qui débita tempora mibtiæ compleuerunt:amp; hi contra uoluntatem fuam ad militiam ComprUi non pofÏiint.Tamcn hos Marius blandiendo cogebat fecum proficifci. Neque illi fcriatus:di/ dt fenatom nihil Marioaufum fuiffedenegare:qq ei effet aduerfus:Marius poftulauit fupplementum Ic/z gionibus.Senatusdecreuib Cætenim fupplementum ebamlætusdecrcuerat.Dicitfenatum non lolum fomnuitumded etiam laetum fupplementum dccrcuiffe:non quiadiligeret Marium:fed quia putabat Ma riumbeniuolcntiam populi amp;nbsp;fauorem effe amiffurum propter fupplemenhim:uidelicet. dum ad militia pixbeios homines nolcntes K refi Ventes cogeret. Ordoc.Cxterum.i.fed fenatus etiam lætus dccreuerat fuppkmentumiqufa Marius putabatur effe3miffurus;aut ufum belli:aut ftudia uulgi: plæbe non uolcnte militiam.Plæhs militiam rccufabat:amp; nifi cogeretur ad bellum gerendum ire noIebat.Senatus ergo lætus fiipplementum decreet;hoc intra fe putans.Marius neceffe eft:ut aut milites ex plæbe fenbat a 1 iuppie/ tnentum:aut non fenbat Si fcripferit milites in odium plæbis recidet.-dum eos nolentes ad militiam per üirn cogéré uult.Si non fcripferit.'’bellum gercre non potential ta nullam gloriam in fuo confulatu com Parabit.NetguoIente militiam:ideft plæbe no lente Si recufante militiâ:ut fupradixit. Senatus prouincias ^fgebatiequefter ordo ucdigalia adminiftrabat.Plæbs bclla gerebat.Sed plæbs feffacontinuoofu bcllo// fümnn quibus fuperiobus temporibusuerfata erat:nunc quietem petebanSi militiam reeufabat.Aut bel/ öufumamiffurus.Si milites nonfenberet. Belliufumadeft exercitationembelli:hoceftputabaturbel/ ‘öm non effe gefturus. Aut ftudia oulgi:ideftbeniuolentiampopuli :uidelicctfi milites fcriberet:6ino pôles cogcrct ad militiam- Sed ea rcs. Dicitifenatum frufti a hoe fperaffe: quia nemo reeufabat mi / ■tiani: fed omnes defiderabantire cum Mario ; unufquifque fperabat fe præda locupletcm fore:‘8i “•«orem domum rediturum effe. Aliahuiufeemodi : ideft aha fimilia. Animi: fcilicct plrbis:

COM.IO.CHR-ÏSOSTOMIBR-IXIANI,

Animi trahebantfanimiuolebant amp;nbsp;cogitabant. Oratione fua;qux inferius defenbiturj Arrexc/ rat.i.in fpem excitauerat. Nam podq ordo cd.Marins aduocauit concioncm populi fimul.i.K caufa hor^ tandùôi caufa exagitandi nobilitatcm utic5fueuerat;pQdquuItfriberemi!ites:decrctisomnibusquxpo^ dulauerat.^ Decretis.f.a Scnatmquia quiequid podulauit Marius:Senatus conceflit.

Cio ego Quin tes plæroftg non eifdem artibus imperium a uobis petere: amp;nbsp;podq adepti funt gcrercihæc oratio pofita ed inge/ f neredcmondratiuo.Edautemge

nus dcmonflratiuumrquod attri/ buitur m alicuius certe perfone lau dfmucl uituperationem:'hxc autem ratio amp;nbsp;laudcm Mam amp;nbsp;uitupcrationem continet no bilitans.Dicit.n.lf non maiorum fuorumima ginibus:aut fplcndorc-.fcd propria uirtute con tifum confulatutn petnfle.cadem^ uirtute illü adminiilraturuni:ne£g faflurumefle quemad niodum plaericg facere folentiqui durn a popuz lo pctunt i'pcria indudnos fe amp;nbsp;humiJes ac mo de dos præben t.-fed po/lq adept! funt id quod pctuntduperbi funtamp;,’ignaui. Scio: ordo cft. Ego fcio placrofq? nó eildem artibus petcre im perium a uobisiamp;gererefcilicet iHudimperiü poftq funt adepti:(cilicet illud imperium. Ac fi diceret: o Qiiriitcs ego fcio mul tos decipere uos:quia a lus artibus utuntundum a uobis pc/ tunt imperia.^ aliisartibus utuntur: dum ad/ minidrant ca imperia.Nam dum petunnutun tur humilitate modedia amp;nbsp;fe odendunt efle in dudrios.Sed podea dum adminidant ipfa jm/ peria qux funt a uobis confecuti:utuntur fup^/ bia:amp; ignauia.Et itadecipiunt uos: ego autem aliter faciendum ede cenfeoi Nam maiore cu/ ra amp;nbsp;indudria exidimo efle admimdranda im pena q petenda. Imperlumiconfulatus amp;nbsp;p/ tura ^prie dicuntur imperia : ficuti aperte hoc loco Saludiusodendit. Nampaulopod dicit.

Nam quanto pluris ed uniuerfa refpu. q con//

fulatus:aut prætura-Totum hoc referens ad id quod praedixerat.Scio ego Quintes Pl«rofgj non eifdem artibus imperium a uobis petere. Jn primö:ided in prima rc:uidelicctdum pctunt imperium, indu// dries ingenio Ôi ufu exercitatos. Supplices:idcdhumiles. Modicos: ided modedos. Modicosmo/ dedos moderatos. Effe fubaudifcioa fuperionbus. Dehinended podq adepti funt ófadm**”“^! “® peria. Per ignauiam:quæ ed contraria indudriæ. Et fuperbiamxontra id quod dixit fuppl*^^^' ^^^® tern agerended uiuere. Dehinc fubauditur fcio amp;nbsp;hos mores peruerfos mnuit efle in noblHbns. bed mi hi contra ea uidetur.-idcd.Sed mihi uidetur contrarium. Illi in petione magidratuum uirtutes odendunt. in adminidratione uero:uitia demondranricum adminidratio ipfa ad totam rempu.periinf^tipt propte tea mihi uideantnr maiorccura efleadmimdrandaimperia q petenda. Illam-f.rempu. Quanæc.l.co^ iùlatumôf præturam. Netjmefallit.hocediamp;fcio:^ intclligo quantum onus fudincamrum honore co fulatus.Coniulatus ed maximum uedrum beneficium:quod in me contulidis.Sed adminidratio ipfacorn (hiatus cd magnum ncgociumôf magnum onus:ordo edmeeg fallit me quantum negocii fudincam cum maximo uedro bcncficio. Bellum parare. Dcclarat difficultatemÔf onus adminidrationis confulatus. Ordo ed.o Quintes ed afperius opi mone parare bellum fimul Óf parcere xrarioióf cogéré ad militia .ros quos nolis oftcndereióf curare domi óf foris oïa:óf agere ea inter inuidos occurfantes:6f faifliofos.Sena^ tuspatet cd(inquit) difliciliusqquifqopinari polTetfacere id quod facioego uidehcet parare bellum: nolle facere (umptumicogere cos ad militiam quos non uellem ofFendere denieg tota rcmpu.adminidra/ re inter inuidosóf m micosdcilicet nobiles. Aerario parcere:quia nollem aeranu grauare. Cogère cos: fcilicct plxbeios. Quos nolisoflcnderetidcd quos nollem ledere:qamihi funt amici.Nam ego ab cista flus fum confuI.Et cd honeda locutio id quod primae perfonæ conuenit: ad fecundam tranfierre ait hoc loco quo nolis offt’nderc:ided quos nollem onendere. Domi forifcg:ided pace óf bello romae K in exer cituj Occurfantes obuiantes refidcntes:fcilicet nobiles: Afperiusopinione :ided difficiliusq quifqua opinari poflit. Ad hoe : ided præterea. Ac fi diccret aperte, Ed quidem mihi difficilegerere coniuiatum obeascaufas quas antedixi. Sededctiamalla caufa:quarc adminidrareóf gerere confulatumfit mini difficilius quam alns. Quia fi quid offen do ; aut fi quid non refle facio: nihil edquod mihi opituletur Óf nihil:

INIVGVRTINVM

1 ^ nihil habeoqd medefendatSed afif:uidelicet nobiles fi’ non redeconfulatum adminiftranntoHerantur propter ueterero nobtlitatcniôi propter præclara gefta maiorum fuorumÂppter opes ingentes amp;nbsp;dien tcIas.Ego nihil ho rum habeo ad defenfionem menlcd oportet ut me ipfum amp;nbsp;fada mea propriaujirtute de tcndanij Ad hoc. Oordo elbomnia hæc adfunt præfidio?uidc licet uetus nobilitas: ÔC fortia fada maioz/ tum.r.iuorum amp;nbsp;opes cognatorum amp;nbsp;affinium Si multac clicntelac;dico adfunt praefidiojft alii deligucre.

Si alii dcliqucr e.f.nobilcs:uidelicct fi in ad//

miniftranonc confulatus non itaferedege/* runt:fi étant in aliq te fi quid offéndun t Vcz tus nobilitas:gu]a orti fiant ex ueten profapia: Si nobih genere.Et ideo tolerantunfi quod do hnguunt. Maiorumfortiafadatquia maio/ reseoruro rempu.pracclare adminiftrarunt amp;nbsp;muka pratclara facinora geiïcrunt- Opes co gnatorum amp;nbsp;affinium:nemocosaudet impU' gnaretgua habent cognatos amp;nbsp;affines poten/ tes acdiukcs:3^ ita delida amp;nbsp;errata corum im' punira relinquuntur. Multac dicntelæ : non folum habent cognatos K affines potentes:fcd ctiant habent multos clientes:qui in omni pe/ riculo eisopitulentur:coftçdefendant;amp;: proz pterca timentur. Nec aligs eos im pugnace au# ‘Stichen tela dicitur multitodo dienttanxiientes autem dicuntur qui fub patrod nio alicuius pofiti funtdiz ûculi clientes Ciceronis fueruneguia Cicero caufarn Siculorum contra uerrem fufeepit at^ défendit. Cicero patronus fuit SicuIorum:SicuJi clicntes.Qui défendit aliguem in udicio dicitur patronus:qui de/z wnditur dicitur cliens.-Si ficuti clientes a patrono in iudicio defenduntur nta poftea clientes patronum in ®tnni pcriculo tutantur atqg deféndun tMarius autem ex hoc loco nobiles trahit in inuidiam. Nam ut ait Ciccroun inuidiam trahemusaduerfarios fi mm potentiamfadioncmdmitiasincontincntiam nobilitaz ♦ttnchcntelasholpitum fodaliutes:affinitatesaducrfariorum proferemus:hacc omnia fere a Mario poft# hfunb Mini ipcsomnes:omncsingtfpcsmihi poûtac fiant in me ipfo.Acfîdiccret.Ego non habeo unde •ptrem auxinum aliquod:fidclinguofi erromifi in me ipfo.Et quia non habeo unde fperare poffimauxJi ümfi delîgue rcm.uirtutc curabo:ut non delinguam:fcd rede confulatum adminiftrem.Et hoc eft quo diz Ot Mihi.ordo eft:omnes fpes fût fitæ mihi in memct:quas.f.fpes eft neceffe.f. mihi tutari mgenio amp;nbsp;un *ukiNam pro quia alu funt infirma.Ego habeo fpemait rede geram confolatum.Et hanc^ m uirtute amp;nbsp;j®geniotutabor:quia ingenioôfuirtutecuraboait redeadminiftremconfuJatumramp;nôofïendanuautdCz

» «nquaminaliquare.Namfinon rede gcreremconfolatum.-cgonon habeo ucterem nobilitatem:3ut ma. lorum mcorum fada qux me defendant amp;nbsp;tueantur.-ficuti habent n obiles.Nam alia: fcilicct nobilitas amp;nbsp;«JJîiorumpraxlarafacinoraamp;opescognatorumamp;clientelae. Infirmafunt:quianon habeo taira, non fum nobilistnec maiorcs mei pratclarum aliquid gencruntmec habeo clientclas: amp;nbsp;caetera quac ha/z •entnobiles. Infirma funt:inualida funtmihil ualcnbqoia non habeo. Et illudintelligo:ordo cft:oQ^i ’’*«îcgo inteiligo illudrlcilicet ora omnium effe conuerfa in me amp;nbsp;intelhgo acquosadeft iuftos Si bonos ta mihi:quippc pro quia mea benefada procedunt rcipu.amp; inteiligo nobilitatem guacrere locum muaz ’'^i:ego(^inquit)cognofco'omncsraeconfulera afpicere.Et bonos guidera uiros ac iuftos mihi faucre: JoWesautem quzrere quo pado mihi nôceant. Omnium orandeft uultura argue oculos. Aequosî *1««iuftos. Aequos bonofque plxbem fignificabeamij hac laude dcmulcet:quia ab ipfa potiffimura cô «dus erat. t^ipperideo mihi faucnt:qui3 uident me utilem effe reipu. Reipublæx procedunt: utilia funt: profunt. Quo mihi plxbem alloguitundiccns: o Quintes omnes intuentur me: Ôi exz pectantnjtm^çj^j.qyQnjoejo me geram in c5fulatu.uos benc de me fperatis:8d mihi fauetisiga creditis amp;nbsp;n M*^ *** *®*^'” rutUtum effe in conûilatu.*qualis fui anteq effem confuLNarn Icmper reipu.pfui. Sed nobilitasmihi aduerfaeft:ôi inimicaiôi quacritqûo mihinoceat.Etproptercaqtumpoterocurabo:utne dccipiaminiia^ i u, decipiantunSi rede amp;nbsp;cum uirtute confulatum geffcrô:uos non deciptemini: guia fa. ''taciam opinioni.ueftrx quamde me habe ns. Et illi decipienf«quia mihi nocere n5poterunt:fïcuti cupiz ntiquia non habebuntopportunitatem nOcenducum nihil habeantqd mihi opponerc poflint. Quo. t. P^opter^, Acrius:ideft uehementius. Ad nitendum:ideft conandum. Net^uoscapiaminùideftdeci-^**^^03borutuosnÔdecipiamini:quiacurabo:at6tiflâciamIpeiueftracâ6 opmioniguade me ha nrr *lli’fjiobiles. Fruftrati ûnt:idcft decipiantur.fallantur in opinione fua. Nam exiftmant fe poffe J ƒ' f® mihi;quia credunt me nô rede 8i ex dignitate atcgunlitate rcipu.gefturum effe côfuIatum.Scd eu j^°°=utdecipiantur in hacfua opinione:quiaita geram côfulatum:utomnium iudicio digne;amp; ex utilita hex!^*l^-g€ffiffc uidear:amp; mihi nihil opponere poffint:atque ita nec nocere: ficuti cupiunt. nbsp;nbsp;Ita ad

fo|-^“^^®”®^f Ï*nc gerere confulatum. NcqueingerendocÔfûIatu laboresaut periculamihi dif ■ '’iiidcbuntunquiaufguea pucntiainiaboribusôipericufislprorepublica ita uerfatus fumiut nunc es

COM.IO.CHR-YSOSTOMI BRIXIANl

mihi non uideantur grauia:ordo eft.Ego ita fui a puer itia ad hoc cetatis;ut habeam oés laborcs Si pericula côfueta. Ita fui a pucntia.i.ita a puentia uf^ ad hanc ætatem uixi:ut habeam in côfuetudine labores 6ipc ncula.Et ideo nunc ea no uidentur mihi difficilia. Quæ.ordo eft:0 quintes non eft confilium uti accepta mercede deferam ea quæ facicbam gratuito ante ueftra bénéficia.Si anteg eflem conful:femper pro repu, laborcsSi pericula fubire non dubitaui.-multo magis nunc poftg faélus fum conful illud facere dilpono.

Ante ueftra bcneficia:uidelicet anteg effem conful. Noneftconfilium.i.non decreui hoc.

illis difficile eft.Dico 3,mihi facile engere/ re côfulatumiqa ufc^ a puericia feraper in labo/ ribus exercitatus fum. Scd nobilibus eH diffici lc;ga ipfi labonbus Ôi periculis nô funt affueti. Et ideoin adminiftratione magiftratuû;non p ftant idqdpollicentur in petitione.Nam guan do petunt imperia amp;^ magiftratus oftendût fe îduftrios Si exercitatos: Si moratos Si graues. Sed quando affecuti funt ipfos magiftratus: Si eos adminifti âticito apparent id quod lun t:ui/ delicet:ignaui fuperbiSi Ïmoderati: ^ omnino indigniiEtho efl qddicic. lllis difficile elf .or do eft.Eft difficile iliis;tempareî poteftatibus: qui fîmulant fefe probos:p ambitionc.Nobiles gn petut magiftratus ûmulât fefe probos: cum tnimprobi iint.Sedhæcfimulatio diutâginô poteft.Nam guado adminiftrant ipfos magi/z ftratus:facerenon poffunt;quin appareatitid qd funt.Na cito oftendunt ignauiam fua Si fup biara. Difficile eftin poteftatibus téperare: difficile eft temperate ; quin oftendant mores

iuosimprobos. Perambitioné.i.per cupidita

tem honoris:nobik’s ambitioné corrupti futiSi ut afTeguantur honores fimulant fefe proboS.Mihi:0-™ cftibenefacere iam uertitur mihi in naturam ex contuecudineigui egi omnem ætatem in optimis artibuS» Dico g? nobiiibus eft difficile bene gerere magiftratusiga non affueti bonis moribus Si labonbus: 6iideo faccre non poßunt gum oftendant fuos improbös moresffed mihi non folum eft facile benefacere fed pe neetiam eft naturale propter confuetudinem:Et ex hoe cocludcrcuult mclius cßcmtfibi deraandauerint confulata q nobiiibusiquia ipfe magis idoneus eft ad gerendum cófulatu g nobiles. ßellü me gérerc.Nûc uenit ad caufammt oftendat p compationé fe effe magis idoneu ad gerendû confulatum g nobiles: qa ipie fernp in belio uerfatuseftiSi ideo rei militaris pitusmobiles aut ignari Si Iperitiiunde dicmo grites uos lui fins ut bellû gerâ cû iugurtha:6i benefeciftis.Sed fi aliguis nobilis côlul factus effenSi iuflu ueftro hoc benu gerere eu oporteret qd faccrct:cû ipfe 010 rei milita ris impitus eftèt.Sumeret aligné ex populo: gui eu do ceret.Non ne hoc tur pe effenergo melius Si reflius mihi coniulatû demandaftis. Reputate eu animis ue ftris num id mutari melius fit:cogitate(inqijit/n aîo ueftro an melius fibut id mutetis;uiddiçer:ut aeman detis hoc bellum alicui ex nobilibus:ac fi diceret nô eft melius:qa fi mitteretis aliguero ex nobihou nbsp;nbsp;ge/ rendum hocbellum:opporteretutipfefumeretex populo aliguem rei militaris pentumguieu re : guia nobiles ignari Si imperiti funt rei militaris. Si gué exilloglobo:ordo eft:f.ideftcerteilieign3ru om nium trepidet.-Si feftinenSi fumât aligné ex populo monitorem officii fuimt folet fieri in tanta re 11 imita/ tisquemihoc eft aligné hominê ex illoglobo nobilitatisadhocnegocium:aut ad taleßmegocium Oicoho minem ueteris prolapiæ ac multarum imaginnm Si nullius ftipendii.Iam hune fenfum expolui.tx lUo glu bo.i.cx i!Ia multitudine:Si demonftranue dixit.Nam in côtione ét nobiles aderât. Aut tale:ad aliud aigu fimile ncgocium.Hominé ueteris profapiæ-i.ueterisgeneriSiAntiguæ nobilitatisiptoEpiaaicitur proge nies.i.porro fparfis Siguafi iadis liberis:Nam fipare fignificatiacere Si difiicere. Multarum imaginum: idcft multog^ honoiy.Ântig fi rem aliq præclarâ p repu.geßißcnt decreto Senatus:ftatua donabaikunut poften ad imitandù exemplu eo^i prouocarent iiinde ga in domibus nobiliû plæruucg imagics Si multæ erât maioiic luop^ gui uel'm côfiilatu uel in ptura uel in alio magiftratu pcla^z aligd geflerâtunde lUe dicebaf homo multagz imaginmq multas imagines Si multos magiftratus familiæ fue Simaiojifuo^olre dere poterat-Et nullius ftipcndii:gui nunq ftipendiû fecerit:8i nung in belIo fuerit. Ae fi diceret: nobilitas faccre non poffehut ille effctidoncusimpator^duxig nung fuerit in belio. Vtintâtare folet neri. bic, emm fieri iolct:quâdo magnu aligd ncgociû nobis impofitû eftifcftinar e (olemus:ut pparemus nos: Si ea quæ funt ncceftaria:ad gerendû illud negocium. Ignarus:infcius Si imperitus. F^inetadefl feftmaret.

Sumat pro (umeret. Monitoremofficirqui eum doceretgûogereretfuum onicium. Atr^cgofcid perfeueratin hoc:ut oftendatnobiles idoncosnon efte.ad gerendum confulatû:ga in belio uerfati fut:oi propterca

INIVGVRTlNO

Prepterca imperih funt rei miIitaris.Dicit enim.Ego fcio multos ex nobilibus qui poftq fafli funt cófulcs ï * nbsp;nbsp;öpiut difccre èx libris græcis ea quæ ptincnt ad fcicntia fit difciplma militaré* Et ita faciut pofterius id qd*

jaciendu crat prius-Na oportebat cos difcere priufq eént cófulcs id quad pertinet ad cófulatü ger endum; * vrdoeftAtqj ego fcio.f.homines ex nobilibus quicœpciûtlegereaöamaiorüamp;militana peepta græco tu.poftqfaclijuntcófulcs.Senluspatet. Legereaflamaiorü.i.geftaantiquorüiutidgefputurn ignorabât ex Iitteris dilcerent. Græcoru militaha prac cepta.nâ fucruntgraeci dodores qui de re milt tari fcripferuntdicut etia apud latios CiceroSi

multi ahi. Præpoften holes funt. Homo præ pofterus dicitur qui pofterius facit ici gd' prius faciendum cratdicuti faciebât nobilcs qui poft qerStfadiconfuIcsdilcebantid quodi difccre debuerât antcg fièrent confulcs:uidelicet fcié/ tiamrcimilitans# Nâgercreq fieri tempo/ re poftenusirc at^ ufu prius cft:probat id :qd' dicit:uidelicet nobilcs elfe præpofteros holes Et uide quid dicat. Admimftrare confulatum quatum ad tépus cft pofterius q fic ri cSluIem ; quia nemo pot admimftrare cólulatum anteg hatconful.Èrgoqtumad tempus admiftrare confulatü pofterius eft q hen confulem:fed g/ turn ad Icientia Öi experientiam eft prius:gui4 antequa aliquis hat conful u(u d^ expientia di/ feit ca quxptinent ad admlftrâdû cólulatum; ut poftq tactus foent conful Iciat admimftrare iplum cólulatum. Nam gerere.O rdo eft.Na gerere eft pofterius tépore q fiemfed cft priuf reati^ulu. Nam gcreread eft admimftrare: fcOicetconfulatu. Quarn Reri.f.cófulem:Nam aliquis priusfitconful.deinde confulatu adrmniftrat. Eft Ptiiaqa heet fit confuhtamen confulatu rede admimftrare nó poterit nifl ufu amp;nbsp;experientia didicent adrai •»iftrare anteq effet conful. Comparate nunc Quirites.Ëx antedidfis hanc cóclufionc infcrt fc magis ido/ •'«tfneffeq nobilcs ad gerendumconfulatnm:quiaipfePentuscftreimilitaris. Nobiles aut impcriti óf fenariapfe anteq fadus iit conful ufu ÖC experientia in bello didicit quom5 gerere debcat confulatum. No 1 Wesauterapoftqtadifuht,confulesdiicuntexIitterisfeientiarei mililaris. Nunc uosexiftimate fadaan ' dlfla pluris tint.f.preciKid eft cogitate quxnam pluris seftimanda fint an dida nobiliü an fada mca: quia il/ Mifcuntlegedo eaqua:didafunta fcriptoribus.egoaut didicimilitâdoamp;tadendomon legendo. Conté nunfpaulatim diluit obicda. Obiiciüt mihi nouitateraiSf dicunt me cc indignüconfulatu: qa nouus fum ^'gnobilis’.8i ego obiicio illis ignauia eorum.Sed ignaoia magis ineptu amp;nbsp;indignü reddit aliqué ad confu/ '’t^qnouitasiqa nouus hóredepoterit gerefconlulatöftcdignauus nunq rede gerct. Fortuna:qa nouus ‘'Jtn^à ignobilis: quod pertinet ad fortuna.Nam ficuti tria funt genera bonorü:uidelicet bona ai: bona cor Pücis:bona fortûæ:Ita tria funt genera maloru econtrario.Sed nobilitas bon û eft fortunæ.Ecôtrario noui '^S^ignobihtas malu eft fortûæ. Illis.f.nobilibus. Probra.i.uitiaaï.Sedficutiin cóparatione bonorum ' nbsp;nbsp;^fliora fint bona animiq bona fortûæ.Ita in comparatiôe maloru peiora funt uitiaai:qmala fqrtunæ.

peius eft effe iniuftû:imprudenté:ignauû q effe pauperé nooü Óijgnobilem. Qyanq natura unam K ^oem oîum exiftimo.fed fortiffimü quetg generofiffimü.Dico q nobiles obiiciüt mihi ignobilitatem:quls 'go exiftio natura oés pares feciffe:necg alio magis nobis nobilemeffe:nifipuirtuté- Atcgunumquécgita ^agis nobilem effcifiCuti magis uirtute pditus fit.Marius hoe cócludere intendit fc ex oi pte nobilibus ate/ ponendu eé.Et fupra qdem^bamt fc magis idoneu cé q nobiles ad gerédü confulatü;quia rel militans peri °^‘''^ ®üt imperiti-ÿd guia nobiles dicebât ilium effe indignü confulatu:quia nó erat nobil is. Nuc

«'•ihiuuccoc aicituera nobilitatc inuirmtecolifterc.L,u autem uirtute óf Icia rei militans ipfe nobilibus an/ «cllat:nobihtatcét ipfis pracftare:quâdo guide uera nobilitas in uirtute confiftit. Natura unam-ga unins f^f^t.amp;f ideo funt pares qtum ad natura:fed difpares funt:prout qfeg uirtute magis é pditus. Scd for ^Htnüifortitudo una eft ex qt tu or uirtutibuscardinalibus:ficuti fupra móitrauimusj Scd fortimdinépofu/ ?P'æfierpro qï uirtute:qa hacuirtutcs.f.iuftitia:prudétia.fórtitudo.tépcrantia ita côiudæ fût: ut q und » YehéaLctreliqsoéshêat.ac fidicerebSed exiftio unûquenegraaxîe uirtute præditû eé nobiliflîmû. A IL®^®fdo é. Aed.Si gd crcditis refp5furös:nifi uoluiffe Überos q optimos.fi poffer quxri ex patribus: pmi aut Bcftiac:me an ilfos malucrint gigni ex fcJioc infert ad confirmâdû id g cf dixit.-uidclicet nobilita nirh ^’^ cofifter.Si(ingt)pf es A Ibini amp;nbsp;Beftiat iterrogari poffcnt:utrü magis uellét an me ignobilem:fcd Odh P'^ftü:anjpfos nobiles:fed ignauos:cx fe nafci fie dubio rnderét:uoluiffe:ut ex le nalccrcnf libcri q Pntni»ac fi di.rnderét uoluiffe ut potius ego uirtute prxditus q illi ignaui nafce renf ex ipfis. Ex patribus: o

COM.IO.CKR-YSOSTOMI BRÏXIANI

qui nobifes fuerüt:amp; mortui funt. Albini amp;nbsp;Beftiæjftos noiat.guia Iicct nobilcs effent: tarnen cófulcs in hoc belloiugurthinö malerégeffe^hfïcutifupraüifumefti q, fi me iuredefpiciundixiq^mihinudeigno bilitaté obüciunnqa uera nobihtas in uirtute cófiftit.Scd tarnen fi iufte conténunt me propter ignobilitaté.

béant etiam labores amp;nbsp;meos amp;nbsp;uirtutes ÓC pe. ricula:quia per hare ad hóe honoré peruéi.Scd nolót faccre fic-Na honores habere uolunt:la. bores 30té nolunthabere£t hoceft quod fub iungit. Veróhominescorrupti fuperbia.'Or do é-Vern pro fed,homines coiruptr fuperbia ita ætaté agont quafi cotemnat noftros hono? res:8i na petót hos.f.bonorcs quafi uixerit ho. nefte.Ecce quoddiximus. Nobiles in tgnauia uiuunbtanq'conténant ueftros honorcs:fed ta men pollca ita petót honores: quafi cos meru erint.Et hæc é fupcrbia:petere honores :quos non mercaris. Ne illi falfi funt.i.certe lili de/ cipiunf.Et qre decipinnf: qa res cótrariascupi unt.Nä uiuunt i igpauia amp;nbsp;petót ut fibi denf p mia uirtutis:uide]icethonorcs.Sed hocnócó uenit.nam uirtuti honor dandus é.nó ignauiæ »gnauia Si uirtus funt duæ res contrariæ. Igna uia équando hô labores fubterfugit :uoluptan tâtûmodo ftudens:amp; nihil lande dignum exer cens: At(j etiam.Cum ignaoi fint 010 ho/ noribus indigni.taméuteoshonores affequâ. tur:apud uos aut in fenatu loquétes maiores fa os extollût ôCcorû fortia fafta c5meraorât:pu tan tes ex hoc fe cé danores 8d nobiliores. Sed contranu eft.Nâ quant© uita maioj^ fuorum é prærlarior.nâto ignauia eorû flagibofior Sitar piorapparet. Maiorum gloria pofteris quafi lumen eft. Déclarât quomodo gloria maiorû eft quafi lumen pofteris;quia gloria maiorum oftendit quales fint pofteri:fiue boni: fiue mail quia fi poften refpondent maioribus fuis : bôi intclligunf’.finô refpondent mali eé probantquot;.

Hums rei mopiâ ego patior Quirites-i hac parte ego fum inops:ga ego nô poffura corne, morare fafla maiorû meoruifed poffum com memoraf fadamcapropriatquodmultopræ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 tr r-

ciarLUS eft.Et ita étin hac re oftenditfeeénobilibusantcponendû.gjfiillidignifunt côâil*‘^ftP?^^^ ™ maiorû præclara c5méorare.muko ille dignior cft:qui fada ,ppna dicere pot. Nûc uide-o™^ rites nûc uidete.q pro qtû lunt inig.f.nobiles illi non côcedunt id mihi ex mca uirtutc:gun^arrogant ibi eX aliénauirtute. vidct«(ingt)qiniq Siiniufti funt nobilcs.Na dicût fe cé dignos côfulatn ppter præclarata cinora ÔC gefta maiorû fuorû.t t nolût neq? patiunf ut ego dicâ me effe dignûconful^tujipter peæclara ta/ da mea.Sine dubio hæc é magna inigtas-Nâ aliquis multo dignior é côfulatu cxppris uirtute gcx alica. Ex aliena:uirtute uidclicet;ga dicût fe dignos efte côfulatu,pptcr præclara facinora maiorû fuorû. Arm roganhid eft affumuntiattribuunt.Et quid eft quod attribuunt fibifhoc uidelicct quia dicunt fe digits elle confulatu propter præclara facinora maiorum fuorum. Sci!icet:id eft certe: fubaudi non conceduntia mihii^uia ego imagines non habeo.i.quia'cgo non babeo imagines maiorum meorum. Apud antiques uiri execétes Si nobilcs imagics fuas pofteris relinguebant:ut cû casintucrentur méoriauirtutiseorum au æmulationem 3C imitationcm prouocarentur.Imagines igitur illæ erant infignia Simonumenta uirtutiS'

Quaro certe peperiffe melius é g accepta corrupiffe.Melius eft ut ego f ra initium nobil itatis mcæ:gut earn acceperim a maioribus Si acceptam corruperim ateg mfnuerim. Peperiffe.f-ex meipfo per propO' amuirtutem» Equidem.dicitquadccaufaimpulfusfinutbancorationcmhaberet. NonfpontefingO fed prouocatusa nobilibus hanc oroné habui.Na poftg me confulem feciftiS:6C uos me maledidisJaara/ renó definunt.Rcprehcdütuosiquia mihinouo homini côfulatu dcma,ndaftis:rcprehédütme'8C iïc quot;aut quia

INIVGVRTINVM

quia diront me cfTe indignû confulato prsefertim eûnoous firn amp;nbsp;ignobilismec imagines maioru héam.Di cunt præterea me cfTe ineuîtû fit lermone amp;nbsp;moribus his de caufis coaflus fum refpôdef aduerfarns-ôt ofté dere uos rede fccifîe qui me côfulé feciftisiamp; me non ce indignû confulatu. Scd in maximo.ordo é. Scd ftonpiacuitreticereneqsducerctmodeftiâinconfcicntjicûproquando lili lacerét maledidismeßt uos in oibus locil. In maxuno ueftro beneficio:qa me confulé feciftis.ac fi diccrct.Non eft iuftum ut uos non defendam cum mihi tantû benetiau feceritis.

fotfiiam refpondere uclint: abundc iUlis facun «Jam amp;nbsp;compofita oration cm forc.Sed in ma/ ^lt;tno ueftro bcncficio:quü 01 bus locis mc uof ^makdiftis laccrentmon placuit reticerc: ne// SUfS modeftiam in confeientiam dqeeret. Naj *hecquidé ex animifententia nulla oratio læde fc poteftjquippe ucra nceefle e beneprædiect: Faifarnuita morefepmeifuperat- Scd quonia ücftracófiliaaccufanturtquimihi fummü ho/ •^orc amp;nbsp;maximu negodum impofuiftis: et atep ^ animisreputatemum corum poenitedum fitNon poffum fidei caufa imagines: nelt;p triu phos:aut côfulatus maiorum mcoru oftende/ fcAtfi rcspoftulanthaftas: ucxillütphalcras: ilia militaria dona practcrea cicatrices ï aduerfo corporc.Hæ funt mes imagincsthace eft nobili tis non hacreditate rclida:utillaillis. Scd quæ ihcislaboribus 5t pcriculis quaefiui. Non funt tompofita mca uerba parum id facio ipfa fc uir lus fatis oftcndit:illis artificio opus é: ut turpia fiftaoratione tegantneep litteras græcas didi/ ci parum placebaceas difecre. quippe quæ ad

gociû:uidelicctgcrere bellû contra iugurtham Non poiTum fidei caufa.ideouos reprehen dunt.qa demandaftis mihi confulatû:qui fûho rao nouus K ignobilis qui non poffum oftéde rcimaginesflt triûphos 8i confulatus maioru Sedoftendâalia quæfaciuntdignû confulatu Namoftcndamfiopuseft:haftamSiucxilIum K tairas amp;nbsp;alia dona militaria St cicatrices in pedore aduerfo. Non polTum fidei C3ufa:ut faciam fidera fte elle nobilemiSt propterea dignum confulatu^ Si res poftulct:fi opus cét.poiTem inquit ortender mul radonatniiitana.qjibusobuirtutcm abimperatoribus donatusfum. Phaleras:ornaméta equorum.

tergoifcd in corpore aduerfo. Vt illa:falicct imagines St triumphi St côfulatus. Illisîcilicctnobihbus. Quacfiuind eft acquifiui. Nonfununobilcs mihi obiiciunt: 5 lermone inculz

^S® id paruifado. Compofitand eft ornata: Ipfa uirtus fe fatis oftcnditand clicet fine uerbis lins artifitioiid eft arte dicendi. Nobilcs qui turpiter uiuunt difeunt eloquétiamiut turpia fada lua ora quot;one tegant.Et ita id quod fibi obiieiebant aduerfani aniare retorquet in cos. Neeg litteras græcas didici lüii'^'^-^^^*^™ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;didici litteras graccas.fatcor me nódidicilTc litteras græcas:fed didici alia quæ lu?’*‘i§'’?**’^-’^?*“’/^’ “* ^’Q^^ ferire:præfidi3 ag tare.nó metuere nifi turpé fama St alia quæ fcquun

^maipræ litteræ non profuerunt d donbus earûad u rtutecomparandam. At iHa dodus fum multo multo magis utiha rcip.Et quæ funtilla/uiddicet hoftem fer ire. 8i estera. Hpeme amp;nbsp;æfta tuhr^''^ 1^ calorc. Iuxta:fimiliter. Humi rcquicfccrc:fuper terra dormirc. Eodem téporc.didici ;nqt 'inulinopiaÔClaborc.Saluftius omnesfcriptoresnincitcopiarerû.Nam fingulaucrba fingulas habet o ii

COM.IO.CHRISOSTOMIBR.IXIANI.

fententfas^Eccegnot guatafg; uirtatesac laudes g breuiter in Mario côme mor a uit. bofte ferif;p Mia agita remihil mctucrenifi turpé famâthyemé amp;nbsp;æftaté luxta patihutru reqefccre.eodé tpe inopiam Si laborem tolerare.MuItomeliusciftadidiafl’eqlitterasgrxcas. Hisigif præccptis militescohortabonnecg iHos arte cohuMe opulétet.ac fi diccrct.Nô facia ficuti faciût multi impatorcs:qui cû ipfi uerfenfin deliciiszmili/ tesfuos iabonbus Ôdpiculis exponut^Sd ita glonâ fibi câparant nÔ Jabore fuo;fcdlabore militum fuôji.^o non fada ftedèd hortabor milites ut me imité

tur:ut fadant ficuti ego facere conlueuiiuideli/ cet ut difcât pati mopia ÔC laboréifamcm amp;nbsp;fi/ tim.frigus Ôi calorcm.humi reguiefcere:amp; cæ/ tera quæ mifitibo côueniût.Et ita Marins ofté dît fe femp fadum cé imperatoré- Necj illos ardc coiam.i.non tradabo illos ftridr amp;nbsp;dure Kafperc.me âtdelicate: Ardeu.ftndeduriz ter.6£ é aduerbrû-unde Si uerbum artare é con ftnngerc. illos:ut me imitentur Si faciât dieu ti ego facio. Mc opulentcnbf. colât id eft deli cate Si molliter ut noJim adire labores militiac êi pericula.hic cft fenfus.Ego facia id qd' militi bus imp«rabo.nrqj milites dure Si Si alpe: me auté molliter Si delicate tradabo.fed cro exé^ plum coró ut ficiant quéadmodum ego facio

Hoc eft utiie.-hoc cft ciuile imperium, hoc é (inguit)propriu inmatoris una cum militibus labores Si pericula fubire:6i gloria libi nó allez no fed proprio labore pararctficuti dixi mecé fadurum. Nam^ cu tu te.ordo eft.Nanq^ pro quia.-hoc eft eé dominum non imperatorcco/

gere exercitu fupplicioxu tu agas te per molli tiem. Vercdicogjpropriijimpatons c una

cum militibus labores fubire:qa aliqué uelle in

delitiis uiuere Si cogéré milites ad labores.hoc pertinet ad dominummon ad imperatorem'K ducern. Cnm tu agas tend eftcum rogas te amp;nbsp;trades te. Cum tu te per molliciem agas.id eft cum tu labores fen lire non uelis. Cegere iuppiicioad eft ad fupp’icium.lioc eft ad labores. Hæc ateg alia. Ego fado gué/ admodum faciebant maiores ueftn.nobilitas autem me contemnit cos inutantem: lefeij amp;nbsp;Reinpublica eelebrauere honorauere öt ornauere. Qgis nobilitas fréta ipfa diflimilis majoribus .-nas illoró inatora aemulos contémmt.Nobilitas fréta maionbus fuis:fedab ipfis monbusdiftentics contemnitmeillosmaz lores imitante. Freta;confifa.Nâquia maiores fui uiri excellentes tucratxohdunt fe pofte inden dignos hononbus propter ipfos. Quiaeninatifuntex iplisputantfeefle fimiles illorumicum difrimilesfint.^fct ideo honores a uobis petunt.quafi eos ipfis debeatis.Sed ueheméter erranneum credunt fe eé fimilfs nu/ lorum fuürü.amp;I ob eâ ré fibi a uobis honores deberûnômifimiles funt maiorü luorum: ga maiores ^rum non reliqueruut cis uirtutem fuam.licet reliquerint Imaginesidtuitias Ä memoria fui. Et hoc*Ä^o ‘ ’ Diflimilis moribus.nobilit3S non imitafmores maiorü fuorum.óiidco eft diflimilis. ^f^tbant ma lorum xmblos córcnit.i.contemt meæmulûamp; imitatoré maiorü liloruiguia ego facio ßeub Q^^j^pj lores, Acrnulos.i.imitatores. Non ex mentomonqjmereanf honores. Sed quafi debitos- ^^ •* nos debere'ipfis honores quospetüt,ppter maiores fuosiquorü po rant fe cc fimiles cum fquot;^/“^ ‘ nbsp;nbsp;/, . terum hoies fupbiflimi proeul erranc.i.ualdeerranualdedecipiunc.Etquomodo errât.'9“*?P“. - , *“* les maiorü fuorûxû fint diflîmiles.ga non habent uirtutem maiorü iuoiû.Nam maiores nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘^ relique runt eis fuâ uirtuté.guis reliquerint diuitias imagines Öd meraona fui.Et hoe eft quod d«ch* Maiores cor oia quæ licebat illis religuere.i.maiores eorü rcliquerüt illis oiaqux relinquere poterât. Neeg poteran lt;nbsp;fcilicctrelinquereuirtuté. Eafola.f.uirtus, Neçdaturdono.nemoenirapôtdonareoirtuumIuaa c fed unufquift^ proprio labore amp;nbsp;induft ria uirtuté iibi acquintj Sordidüme ócmculus moribus aiunwiu rius rndet ad oia quae fibi obiiciebant aduerfani- Nobiles obiiciunt mihi g? fum incultis moribus. guia con uium fplendide ÖC eleganter parare nefcio.Id quod fibi uitio dabatjaduenarn ^m fuam laudem rétorque •

Sordidu me óf incultis moribus aiüt.dnt me habere mores fordidos SC ineukos SCjncópoiitos.

paru fcite.i.nonelegâter. Côuiuiüexorno.i.ftruoparo. Ne«^hiftrionéjllü:ne^P^^F?* licühéo.Marlus ondere uult ftudiü fuü nó fuifte in cóuiuiis folémbus pparadis occop-^^j-^ ‘^ *^op coquos g libi cóuiuia deheata parét.nec hüiffe hiftriócsig fibi in cómuiis catibus Öi geftibus loculatoms uoluptatéaftifteréd Nccghiftrionem ullü:nclt;g pluris prcciicoquü g uillicumhabeo.no^urisseftimo Itrioné autcoquüguillicü. Hiftrioné:hiftrióes dicebanfgincomoediisplonas introauctasgettuotu ƒ ce imitabanCfac diaugahi primü d hiftria uenerunut ait Feitus Pópeius.Sed hiftdQbC hoe 1 oc^accipit p

INIVGVRTINVM

(oculatorc.Soient in coiiuiuiis polcntu adhiberi plcruncg loculatores qui ioeis 5; cantibus courons deJeflat Quin.i.cur nÓ.Vide g eleganter'id quod fibi obixiebat in eorü uituperationé rctorquct.Nobiles reprac henduot tnc:quia nefcio fplédida parare conuiuiaFateor.nó.n.cÓoiuiis 8i mundiciis muliebribusdcdi ope ramTed ïlabonbus femper amp;nbsp;i armis uerfatus fum.Na iïc ego dgt;dici a patrc mco labores uiris c5ueniï;amp;ar **s laudé parari-Scd fi aduerfarios mcos cóuiuia deledancur nó femp in couiuiis uerfatur/Concede placet mihi. Dent opera turpibusamonbus amp;nbsp;conui uns 6i arbnetatibus Si uétri Si guIæ.Si reliquat mihi labores Si fudoré. pnluerccg caftrenlem: quia hare mihi magis placet q cSuiuia. Cocedo igfutaduerfarii mei femper faciât id quod di/ xi.Sed noluit.nô enim femper in eSuiuiis uer/

fari uoluit Si ebrietatibus.Sed quid faciutfcum diu diuep ï fe his flagitiis ingnaueruepoftea pre ma fortiu Si bonoró uiroru cripere uóluit: uü delicet honores.Si ego ferre non poflu. Qui. ordo eiLergoquin.ixuru5 femper faciant id: quodiuuatSiarilimantcanim,'' Iuuat:ideil de leflat. Ament.id eft turpibusamoribus uacét ac fi dicerefconcedo. Potcnt:id é ebrietatibus dent operam.Eft color qui dicitur Conceflio: Quibusifcilicet nobis. Illa:fcilicet (udor: Si puluiS. Verum non eft ita:hoc referfad id qd dixit. Quin ergo id femper faciant.Verum n eft ita:quia femper nolunt uerfari in his rebus: uidelicet in cóuiuiis:amoribus Si ebrietatibus-Ac ii diceret:Quandoquidem deledantur cö/ uiuiis Si amoribus:ego uellem ut femper in his re bus uerfaretunfed noluit.Nam cum diu diu^ ^ in his rebus uerfari funt:Si fe turpiter his fla gitiis inquinauerunt:poftea premia bonorurn uirorum cripere uolunt.Si hoc nó cóuenit. Na ubi.ordo eft.Nam pro quia:uiri turpifTimi eut ereptum prarmia bonorurn fcilicet uirorum: ubi pro poftquam illi fededecorauere flagitiis

Dedecoraueread eft inguinaueruntimacu// lauerunt. Praemia bonorurn: fcilicet honores Ita iniuftiflime.ordoeft.ita:id eft hoc modo hil ofticiunt lillis qui colucre eas:8i fut cladi ma xime Reipublicac innoxiæ- nbsp;Hoc modo (in guit)hacc duo uiria:luxuria Si ignauia nihil no/ cent illis qui ipfa uitia poflidenuSi nocent ïno centi rcipublicæ;guæ res iniuftiflima eft. Hoc *Wf m ideo dicitquia iniuftum eft ut Iuxuriofi:Si ignaufhonores habcât:qoi funt praemia bonorurn uiroru Feffimac artcs:id eft peffimauitia. Illis.qui coluere eas:id eftamaueruntca uitia. Nihilofficiunt:id eft •gt;inilnocent:quia guauisluxuriofi Si ignaui lïnt:tamcn honores cis demandantor. Innoxiæ:id eft innocen . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt-id eft nocenriquia Refpublica uaftatur:8i;magna detrimenta patitunquando ignaui Si Iuxu^

t ’’’’S’ftrahbus pofiti cam adminiftrantJ Cladi funt:id eft damno Si detrimento. Nunc quoniam il ® fft-Nunc ego loquar pauca de republica.guonia refpondi illis.-qtum mores mei pofcebant: non g jumnagihaiUorum-fcnfus patet. Primüomniumnd eft ante omnia. Bonumanimum habctc:Circa beb mm guqdgerif in Nuraidiaxü iugurtha nolite timerc:fcd bene fpcrare:guia omnia quæ ufeg ad hoc tépus ^Surthadeiendcrüt;remotafunt.Remotifunt.n.noftriimperatoresauarifuperbi6iimpcnri. Auantiam ®t*rbiam ó{ imperitiam:id eft auaros imperatorcs:fupcrbos Si imperitos.Nam auaritia noftrorum ducu hoctempus lugurtham feruauit incolumcm:quia iugurtha noftros impatores pecunia corrupit:fi/ tmpra uifum c. Locoru fciens;nam ad bcllu gerendu multü prodcft loca fcirc. Me hercule.i.ita me ad/ hercules: Auaritia aut temcritate ducu. Cladc Si infoclicitaté exercitus uitio impatorum afcribit u t ^f^cfibicófulatijcédernadatü.q poflitcladéuitiofupiorü impatorü accepta emedare. Attrita. Qy^obrciNuc hortatur cos maxime q funt ad militia idonci;ut una feed Reipublicac fub* ’Alliant. Vos.faunenes. Capcflitcrcropublicam:idcft RcmpublicamcapiteSifumitcdefendcndam.

COM.IO.CHR-ISOSTOMI BRIXI ANI.

Necquenqmemscapiat.i.nec aliquistitneahqaaljiimpatoresinfalicesfueriJt Sifupbi.Ego cm tail's nS proiSi fperodiis luuatibus me fœlice future. In agmine:cum exercitus incedit. In prcelioxum acies puz gnant. Confultor idem Si fócius.i.cro dux Si focius panter nobifcü in pcriculis. Me uoRg oi'bus. rebus iuxta gerad.me Si uos fimüiter traflabo Et ex hoe ondit fe nó cé (upbij;ficuti fuerunt alii duces. Erptedo dns luuantibus omnia roatura funti-tempefhua Si uicinaiac ft diceret fpero dfts multibus nos cito uiâoriâ bahituros ex horte Si pda Si lauden Aut jicul cflentjcontra id quod dixit Omnia matura fun idert proxima Si uicina. Ignauia: id ertper i / gnauiatn. Nrtp qin'fque pares: ideft nuHus pa ter optauit unqut filii cent eterni Si imortales fed ut bene Si hoefte inucrct. Et ideo etiam ft ex hello tndona aot pda reportare non poITu mus-tanaen propter hoertatem reioub. fubuci re debcmusi Plura dicerem.O Quintes aut timidi eftis:aut rtrenui. Si timidi ertis oerba mea nequaq uobis uirtutem addet. Si cftis rtre nui:abunde diirtum cft.Et idcofiue timidi ertis fine rtrenui:plura me dicere non oportet,

finis oratfonis Marii,

V iufeemodi oratione habita, Cum inquit hac oratione animos plat bis h crexiflet.rtatimnauesoncrauitrti/ pendiocommeatu Si arthis-Sicum bis Manilium iegatumin Africam mifit Proficifciiubet.f.m Affricam :inqaaert Numidia: Ipfe interea.Ordo eft:ipfeinterea fenbere pro fenbebat milites non more maio rum.neqg ex clartibus: fed fcilicet fetibebat: uti pro ficut libido eniufq^eratSi fcribebat plerof 95 capite céfos. No more raaiorû.i.non feeun dum ri tu ôieôfuetudinémaiorom.Nam ma/ lores femp fenbere eófnenerant milites ex daf fibusj Marius autéfcnpfitctia ex his qui non crât in clafTibus-Nam multos capite çéfosferi pfit Seruius Tullius g fextos a Romulo Romæ regnauit.prirauscenfum inrtituitiex quo belli: pacifq? munia Si onera non uiritim ut âte: fed prohîtu pecuniarum fièrent: Turn populum uniuerfum in clartés centuriafej ex céfudelcfi/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- r •, nu rP pfit atep diuifit.Ex his qui centum millium aeris aut maiorem cenfum haberent ofloginta ennfeert ^ “” y as quadragenasfeniorûaciuniorum.Prima clartis ocs appcllatideniores adurbiseuftodiamut prae oe fenttuniores ut foris bella gerérent.Secunda clartis intra centum ufcg ad qui neg amp;nbsp;feptuaginWi^“ ’“.• quot;*“ inrtituta eft.Ex his fenioribus iunionbufeg uigiti conferiptæ cenîuriæ.TertiaeclaflTis in gngiög^*^, ^’r Ï™ ccnfumenéuoIuit.Totidcraccnturiæ.QiiartæclafTis guinea Si uiginti millium. Totidem centunx tatte. Quinta clartis auda-Namcenturix triginta faflæfunt.Hæcdaffis ondecim milibusccnfeb^tiK.Hxclanes ficutinumeroitaarmisdiftindæerant.Namprimaclartisarmahabebat.-GaleamiClyf^*^quot;’*” cam.omnia ex ærc quae corporis tegmenta ertent. Tela tn hortcm.Hartam Si gladium-Secunda claffis leu turn pro clynco Si praeter Loricam omnia eadem habcbat.Tertia claffis eadem habebat praeter ocreae Quarta claffis arma mutatamihil praeter haftam Si uerutum datum-Quinta claffis fondas lapideftg mim/' lesgercbat.In hacaccenficçrnicfnes:tib»cinef(5in très een tunas dirtriSuti. Minor cenfus reliquam mal«/ tudinem habuit-Indeunacenturiafaflaîmunismilttia.itapedeftn' exereim ornato diftrihutocg.Equituni ex primoribus ciuitatis duodecim fcripftt centunas.Quando igitur helium gerere oportebat-ex hisqum^S elaflabus milites confcribcbantur.SeruicapirecenfiiSi qui exclartcscrant ad militiam non renpicbantur: utpote propter inopiam fufpedi. Capitecenfi dicebantunut tradit AulusGellius:quiaut nullo:3ut perqua_ paruoacre cenfebantur.hi procapfte tributa pendebant.a cenfione capitis nominatf. Idfaciumilcilicetd fe- Alii uero dicebant Marium fcripfirt'e milites capitecenfos:quia ex clartibus bonos milites non inuenic/ bat alii dicebant Murium fecirtc hoc per ambitionemmt eos honore afficiatja quibus ipfe honoratus era Si faflus conful. Quod ab eö genere:fcilicet hominum egeatm Si infirmoru- CcIebratus-i-honOratuS.

Adiutus.f-adcôfulatûcôparandûz Hotf-Mariouelcuicucg. OpportuniflimuS-i.coramodiffiraus«

JNIVGVB-TINO

Cui.f.egcntilTimoîpauperes maxime eomodi funt illis guiguærunt potentia.qa nihil timent:cû nihil ha béant qd nerdere ponint:amp;; ideo omnia aggrediuturtomniatg cis honefta amp;nbsp;redia uidcnturanodo præciû eisdef. Vticâaduehitunquæeftciuitas anricæ mari uicina. Quierat dccrctum:a Senatu plures milites icripfitMarins Sifecumduxit gdccreueratfenatus. A publie Rufilioleg3to.f.Metelli.P.Rutiliusexercitû Mariotradidit. NâMctellus.Qu3re.P.RutiIiusamp;nôMetellus exercitûMario tradidit:guia Mctellusdi rceflerafne Marium confulem uideret.Nam fi

MetdIus ferre nó potuit quado audiuit Mand cófulem effe faduraimulto minus tuJiflet: fi ed uidiflet. Sed confubdicit quid fecerit Marius poftq accepte exercitu amp;nbsp;expletis legionibus i Numidia uenit.Statim ingt exercitum duxit in agrum fertile 6i pr^dam plend.Et guiegd eæ/ pit militibus donauiri Cohortibus auxilianis: coh ortes auxiiiariæ dicuntur cohortes guæab alienigenispopulisinauxilid mittunf. Nouj milites:quos nuper conferipferatamp;qui nung Bella tradaueraf* Vidcre:uidebant eosqfu/ giebat uel capi uel occidi: amp;nbsp;ex hoe difcebat nö effe fugicndü. Noui uctcreftg coalucreadeft fimul in difciplina militari creuerdtamp; protece runt. Nam noui exéplo ueterum profeccrunt.

At reges-ffugurtha amp;nbsp;Bocchus g focietatem inierant. Diuerfuuidcfcet alius m aliumloz/ cum. Ita iugurthæ placuerat: confilium iugur thæ fuit-ut diaiderentur amp;nbsp;duos exercitus face rent.Nsm fperabat romanos eflufe amp;nbsp;fine or/ dine licenter nagaturos effcdi intelligerét ipfos reges diuifosin diuerfas près fugiffeiatcg ita op portunecredebateosinuadi poffe. Remo/ tometu:uidelicet:cum intelhgerent reges diui fos in diuerfas partes cdîiflc. Laxiusa.lolutius

Metcllusdicitqûo Metellus interca romam rediit: amp;contrafpemfuam ab oibus Ictisani/ mis exceptas eft-Nâ omnibus carus fuit: quia reuera optimus impator iueratÄ bellü fapien ter amp;nbsp;fœlicitcr générât. Dcccfl'crat.i.rccefTe

rat. Iuxt3.i.ftmilitcr. Sed Marius dicitqtam diligentiâ Marius habuit Aut contra.i.quid maîi. Nihil apud fe remiffu pati.i.nô patieba turaliguid cfleremifluraapudfe:fed femperî/ têtus erat ad omnia amp;nbsp;paratus remiflum amp;nbsp;in/ tentum funtcôtraria.intentum fignificat para/ tum-remiflum imparatum: negledum: Apud illostutum.f.rcges nihil apud reges tutu patie/ batunquiaeospfequebatur. Ex focus noftriî: uidelicet ex urbibus amp;nbsp;ex agris populorû Nu/ midiae:gui fe po.ro.dediderant iugurtha ficuti fupradidûeftîfcadGetulos contulerat: amp;nbsp;cos fibi focios fecerat:igitur cum iugurtha cum ge/ tulis foaos Po.ro.inuadebat;amp; ex agris eorum prædas agebat. Quæ poflg:ordo eft. Marius ftatuitefreumuenire fingulasutbcs guacerant guâ opportuniffime pro hoftibus uins aut lo/ jo:8d'erant aduerfus fe.-ratus ingurthamuta aut nudatum.f.iri praefidiis fi pa teretur ea:aut certaturum præ quot;O podg cognouit quatsideft ilia modo ideft tantummodo gloriofa.-nccg cognouit copiam patrandi belli« ^âriin intelligebat quidem efle gloriofum:quia fepe aggrediebatur iugurtham amp;nbsp;eum prælio fuperabat: tarnen uidebat hanc non efle uiam amp;nbsp;rationcm conficiendi amp;nbsp;fmiendi beJli.Ergô aliud confilium cæ/ P'ilitatuitcnira fingulas urbcs circunuenire:amp; obfidere guse uiris amp;nbsp;loco maxime opportuns erant hofti fibi incommodærexiffimans futurum efle:ut aut iugurtha præfidia amitteret:ideft ciuitas amp;nbsp;amiflis: uitatibus:bellum poftea fuftinere non poffet:3ut prælio totis uiribns deccrtaret:dum urbibus obfcflis a ‘'^arioauxilium ferre cupit. Quæ poftguâ gloriofa modo cogoguitadeft poUguâ^ Marins cognouit

COM.1O.CHR. YSOSTOMl BB-lXIANl

ea guæ facicbat efte tantfimodo glor iofa;amp; non efte talia;ut propter bare bellum cÔficcretunqa licet Ma* nus m innere lugurtham fepe prælio fuperarct.tamen ei (eue detrimentû inferebatguia tota açie' nondi* micabat. Ratu.s lugurtham aut præfidus undatum.f.iri hoc eft exiftimans fore:ut iugurtha praefidiis fpo// lïarctur:uidelicetamiftis ciuitatibus: â^ita bellum fuftincrc non poftet. Autpræliocertatumm.uidcli/ cet dû præfidiû ciuitatibus obfeftisafl'ert.Nambocchustdixi de iugurtha:guia Bocchusipfe pacépetebat: K fæpe nucios miferat ad Marium gui fuo no*

mine pcterent amicitia populi romani. Ne quidabfehoftilcK miferat nuciosut Marius a fe nihil hoftile timcreb Id fimulauerit ne. Ordoefttparu exploratucft:ne.i.an Bocchus fimulaueritnd quo pro utgrauior iprouifus acgt; cederehan.f.fecent id nobihtatc ingcniifoli / tus mutare pacemraut bellum.No eft fatiscer/ tom utru Bocchus fimulauerit an no. Si fimula tiit:hoc fccit:nt ex impronifo grauius Marium inuaderet.Si aut non (imulabat: fed in ucritate amicitiam populi ro.uoic bat;hoc facicbat pro? pter nobilitatem ingenii:utpote:gui pauloan / tefecum iugurthaconiunxerat:nunc fe cu ro/ mams hoftibus illius coniungcre uolebat. Sed confuhita guidera Bocchus nuncios miferat q pcterent amicitiam populi romani.Sed Mari/ us uti ftatueratcaftellaamp;ciiiitatesadibanôd ea alienabat ad hoftibus partira ui partim metu : partira pracmiaoftentando. Sed primo me/ diocria gcrcbat.Primo guidera Marios cas ur? bes capcre cœpit:guac mediocres crant: exiftp mansiugurthalaturum efte auxilium ipfisur/ bibusiamp;itain minus fuasuenturum-Sed poft quidit lugurtham appropinquate nolle ftatuit maiora aggredi.Ita^ Capfarn urbem ingetem ateg mumtara oppugnarc dccreuit. Cuiuscó ditor Hercules Libys memorabatur. Hercu/ les Libis dicebatur condidifle hanc urbem: plu rcs:Hercuics luerunt. Sed gui tot monftra fu. pe raffe dicitur. Hercules filiusiouisamp; Alcme/ næ fuit fecundumfabuIas.Non ergo hic Her/ culesiouisfilius:fcd Hercules Libys Capfarn condidit. Eius/.Capfacgt; Nam pratter oppp do propingua.f.loca declaratguomodo afperi täte locorum munitû erat oppidum illud:Præ/ ter loca guæ erâtuicina orbi:cætera omnia in/ cukaalperaiamp;deferta erâtfineagua plena fer/ pentibus uenenoffs.Ita utuix aliguisurbé adi/ re poftet. Quorumuiseratacnor inopiaci/ bi licutiuis omnium ferarumuis horum ferpé turn non minus cratinfefta guis ferarum: pro pter inopiam cibi. Ad hoc.i.prxtercaidixi 9 lerpentesigui ibi erantualde nocebant ppter inopiam abnfed amp;nbsp;molto raagis propter mo/ piam potusiquia naturalitcr omnes ferpentes infcfti funt:fi fiti patiâtur.In bis autem Iqcis pe nuria erat aquæ ergo ibi ferpentes propter fitim magis accendebantur. Bus pôtiundi.i.eius oppidi cagt;/ piendi Manushoc oppidum capcre maxime eupieban nbsp;nbsp;Turn propter ufum belli: quia Stfibi maxime

erat incommodumad bellum gerendumSi hoftibus maxime opport unum. Turn guia res afpera uidc/ bantur:ut fi hanc urbem caperettanto maior gloria ei cftct:quâto maior di/FicuItas extitiffets Et Me*/ tcllus:acfidiceretetiam de caufacopiebat hanc urbem capere:ne Metello uideretur inferior: gui urbem Thalam ingenti gloria espérât. Haud oppidum Thalam haud diftimilitcr fitum atgue munitum.Nam ficuti fupra uifum eft : Thala urbs inter ing entes folitudines pofita eft: ficuti etiam Capfa dequa none agi tur. Situm:ideftpofitum Nifi 5apudThalamdicit fitumCapfacÔiThate fimilem eftcmifiquodTha la magis abuadat agua. Nam apud Thalam plurcs fontes funt. Sed Capfa mtra mœniaunum flumen tantum

INIVGVRTINO

^Mturn habet ddncep»pfuuia utuntur Capfenfes. Capfenfes:ördo eft-Capfenfes atebantur modo.i.tan ^«odo um lugi aquasateg ea inter oppjdtim:cacteraadeft deinceps:utcbantur pJuuiaj luguideft connua fbttera fignihcat demcepsÄ eft aduerbiu. Virgi cætera parce puer be!Jo- Id ibug.Ordo eftad tollera JureofaciimsSi ibi Sim omni affnca:quxprocul a man agebat incukiusiqa Numidæ pteruncg uefeebâf •aac amp;nbsp;came fennaiSd ncig quxr ebant faJem netg alia imtameta gulac. No eft inquit mirum fi Capfenfes una aqua tantmmodo utebantur.-quia Numi/ dat: qui habitant in ^Capfa:amp;: in reJiqua affrica procul a markideo facile penuriam aquae to//

lerantiquia noncomedunt falcm: fed ut plurp mum laße uefeütur amp;nbsp;carne ferina: Gideons magnopereaquam defiderant. ld toleraturï uidehcet penuna aqux:nam refertur ad id qd dixibCapfenfes una aqua tantummodo uti ex quofignificateos fine dubio aquae penuriam pari. Cibus illi aduerfus famem à.’ (itimxibo utuntur Numidæ qui pôffit famem Ôd fitim ex pcllere: non gui poffit ad libidincm amp;nbsp;luxuriâ »rouocare. Igitur:guando quidem ita cupie batcapere Capfam. Igitur conful: ordo eft fgiturconful tamé fatis prouidenter exornat: fcilicet exercitum pro copia rei exploratis cm nibus dico facit hoc:fretus düs(credo)idcftut credo.N am pro quia non potcrat fans prouiz dereconfilio contra tantasdifficultatcs: quip/ pe pro quia etiam tentabatur inopia frumen/ tpquia Numidæ ftudent magis pabulo pecoris q aruoamp;qui3contulerant quodcuntg natum inerat in loca munita lulTu regis:autem : ideft amp;nbsp;guiaagererataridus amp;nbsp;uacuus frugum ea tempeftatemam pro quia erat extremum æfta ris. Cum Marius omnino ad oppugnandam Capfam per ingentes folitudinesamp;: loca defer ta atque afpera exercitum duccre ftatuiffetifa/ tiscongruumfecit apparatum: licet h’S diffi// cultaribuscircunuétus præmeretur.Nam mo/ pia frumenti laborabariSd ager erat aridus : Si frugibus uacuus:quia ia extremum cftatis erat.

Nam contra: déclarai quaredixitdiis fre/gt; tus:guia Marius confilio humano contra tan/ tas difficultatcs prouiderenon potuiffetifed fperansauxilium diumumfibinon defuturq:

««i»*lt;„p™»,«A«lt;lifa^ SÄmX»ÄN„Ä; tt corns utres uri fierct curabat limul amp;nbsp;inopia caufam inopie frumenti s quia Numidz non frumcnti lenire: amp;nbsp;ignaris,oibus bararc : arts tarn femmandis amis Rudet qpabulo pecoriss ««ufuiWnt. Deniçfextodiccum ad flu. quot;ÄSKÄ'* men pro rei copiaudeft fecundum facultatera quamhabebat. Pecus omne quod fuperioribus diebus praedae tuerai equitibusauxiharrs agendum di^/ ftribuitOponebatfccuinduccrcpracdamomnenaquamcaepcrant fuperiobus diebusJEtideo equitibus ïuxiliariishancprouincianjóihocnegociumdeditlutpecuscaptumagerentj Aulum Manlium. Aulum legatum (ecu non duxit Marius:fed cum reliquit ad euftodiâ ftipendii amp;nbsp;eSmeatum. ,Cum cohortibus ex peditis.ut tupradiximus,Cohortes expedite àcuntunquæ grauibus armis nó font impeditae: uidehcet quæ galcam:aut clipeum:aut ocreas non gerunbfed tacia tantumraodogeruntificuti erant milites qui feribebâ to ex quarta daHciqui haftam Si uerutum tantummodo gereban^ Dicitcj. Manus confilium (num eti 8inlegatouolmt effe occuituna. Eodem.i.ad cundemlocumifcilicetad oppidum laris. Pecus .Gagent/ dum.xManus laborem equalemom ubus effe uolebat.Et idea uoluit ut non folum équités auxiliani pecus peüerennfed hunc laborem inter onnes cqu31iterdiftribuit.-ut Ôi pedites amp;nbsp;équités pecus agerent inter cuadu ni Per centurias:centuriac lunt peditum- Turmruerocquitura. vtres:uti fièrent curqbat:.id portondam j faitcet aquam per loea deferta. Parare pro parabat. nbsp;nbsp;V fui forent : uidehcet ut irent.

COM.IO.CHB.YSOSTOMI BRIXIANI

ordo eibres trcpide:metus ingensimald imp^ uifum. Ad hoc.i.præterea pars ciuiü extra mœ nia in poteftatc hoftiij:hæc.f.omnia cogère uti oppidani facerent deditionem: poftg oppidäi cognouere guæ.i.illa. Senfus patet. Parsciui urn extra mœnia:illi qui erant intra urbé:amp;; ha bebât fuos extra mœnia captos a romanis fua debit deditionciutipfe fuosincolumes recipe rent. Cæterü oppidum incenfum.f.eff a Ma rio:fcd quæret aIiquis.Quô Marius banc urbé tam magna tâcg potenté contra fidé incenditf Nâ fi fe dediderantxerte in côditionibus obtù nucrât.-ut feruarenf incolumes-Quare ergo amp;nbsp;urbé incédit amp;nbsp;ciues occidit.Saluftius dicit.Ma num hoc tèciffe nô ,ppter auariciâiaut pp cru? delitatéifcd propter neceffîtaté bcllrquia ciui/ tas illa nimis amp;nbsp;iibi incômoda:amp; hoftibus com moda erat ad bellum gerendû: amp;nbsp;ga Numidæ mobiles a natura funtÄ infidimo feruantes id qd promittuntipubcres. Puber dicitur qui iam gignere pót.Is incipit effe ab annis quattuorde cim;fœminauiri potensad duodccimü. Alü omncs:qul erant infra ca ætatemj Id facinus admiflum.f.eftudeft comiflum: perpetratum.

Cótra ius bellünus belli eff: ut qui fe dedunt feruent incolumes fecundu fidé datâ.Nemo.n, fedederennifi falusamp;incolumitas promittere tur ei. Non auancia:quia cuperet præda fe amp;nbsp;exercitülocupletareinonfccitpp hoe. Neeg fcelcrc.i.crudelitate propter pubères oés inter fedos. Locus.f.Capfaj Aditu difficilis: quia romani difficile ad eü locü ibant. Cocreitum rcfrcnatij. Omnia no bene confulta in uirty te trahebatur.Vide quanta audoritatéMarius apud oés habebat. Si holles nó bene côfulebât amp;nbsp;nó bene pt ouidebatateg ob ei caufam uince ren tur a Mario:ocsdicebanthoceueniffcpro pter uirtuté Marii:nó quia holles male proup diflént.Êt ita;cü,hofles uincerétur propter fua malaconfiliaidiccbantur effeuidi propteruir tuté Marii. Militesdcit Manuoibus grata, fuiffe. Modello impio habiti.-quia Manus er ga milites humanus erat:nó infolens;aut crude lis. Habitûreflù Ad cælum ferre.i.ad c«lü Marium laudibus extollebant. Numidatiac fi diceret.Romani Mariüimperatorem fuum amabantiholles aut eum plufg hominem time bant-ac fi diccrct;hoftcs Marium tangdeum ti mebit. Portcdi.i.denüciari:móllrari: crede^ bat(inquit) Marium aut cfle deum: aut ipfum regi amp;gubcrnari cófiliodiuino :utquicquid fa ceretdiis audoribus faceret. Pauca repu-/ gnantibus Numidiscapit: pauca oppidacapit: m quibus Numidæ repugnarent. Et uidc quid dicat. Marius extinda prorfus di deleta

9

INIVGVRTINVM

Cap(a:pergit,ad oppugnandas amp;nbsp;capiendas alias urbes.In guibus pauce urbes fucrunt qua? Mario répugna te ci refiftere auderct: fed plures urbes dediderunt fe Mario repugnarc nó audentesme paterentur mife/ masquasCapfenfes pcrpeffi ftierantquas urbes tarnen Marius igni corrumpebat. PJura propter Cap / if nimm mdenas igni corrumpit. Ac fi dicerct.Marius plures ciuitates capit: amp;f eas incenditpropter hacop Portunitatem-quia oppidani non audebant repugnarc:fed tradebant fe Mano:timentes ne fi repugnarent paterenf mifenasquas Capfenfes perpeffi tue

•^’s potitustac plænfç exercitu incruéto : aliam fern ag^reditur nô cadé afperitate qua Capfen ^’Um,Lætcrû baud fecus difficilé.Namq haud ^ôgca flumine mulucha:quod lugurthæ Boc/ chiij regnum difiungebat : erat inter cæteram pbniciem mons faxeus mediocri caftcllo 1 fatis patens in imenfum editus;uho perangufto adi lt;0 rdiéto» Nam per omnia natura : uelut opere ^tÇconfultopræceps erat: quem locü Marius Jjbi régis thcfauri erant fuma ui capere inten/ dicfed cares forte q confilio mekus gefta. Na ia caftcllo uirorum atq armorum fatis magna Uis 0^ frumenti amp;nbsp;fons aquæ aggeribus turri// bufj S^ ^“s machiaatiöibus locus ïportunus. ker cafleUaorum anguftuad modum utrinq præcifæ uineas cum ingeti periculo fruftra agc banturmam cum hae paululü procefferât igni gt;Ut bpidibus corrupebanturt Milites neqpro opere cofiftcre pptcr iniquiratem locuncq in/ ter uineas fine periculo adminiftrarc ; optimus t^uifij cadere aut fauciari:cætcris metus augc// t^lt; At Marius multis diebus amp;nbsp;laboribus con// ^rtmptis anxius trahere cü animo fuo omitte// tu ne incœptû quoniâ fruftra erat: an fortunâ

Quitos dies nodtefcj æftuans agitarct : forte

’“”^®*”^^® machinam bcllfcam fub qua milites tedi pugnanr. Agebantur : pellebantur ante» MiJitcsmecj pro opc confirtere:ideft militesmccgan opus:ideft ante uineasconfiftebant. Neegpro ope re.i.ante opus: an te machinammidclicct ante uineas.Opusapud hiftoricos fignificat Si munitionem Si ma tninam bellicam. Propter iniquitatem locuquia una tantum uia crat:amp; ea admodum angufta : Si ideo ft dilutes ante uineas ftetiffent.-omncs intcrfeöi fuifïent. Netg inter uineas fin e periculo: qina uineac igni: ®üt hpidibus corrumpebantur. nbsp;nbsp;Adminiftrare pro 3dminiftrabant:ideft pugnabant. Cadere aut fau/ ^ritaut occidebatunaut uulnerabatur. nbsp;nbsp;Trahere cum animo fuo : ideft cogitabat an reling ucret oppu z

p’^tionem inceptam huiuscaftellü Quoniam fruftraerat (cilicet iliudinceptum:uidelicetenim fecartel/ uaicapere non poffe. An fortunam opcriretur:idcft expedaretur. Quac cum multos dies. Ordo eft. 5« quidam Ligur miles gregarius ex cohortibus auxiliariis egrelfus caftris aquarum animaduertit cocleas fptntes inter faxahaud procul a laterecaftelliguod erataduerfum pliantibus:cijproquado Manusæftu. ^sagitaretquæ.i.iHa multos dies St nodes.Marius ciâdeiperarecœpiffet poffe cape caftellû hoc confilio: cumquida milesgregariusde Liguria prouin/ 3 eilet egeeffus ex caftns ad aguam haunendamd'orte uidit cocleas repentes inter faxa montis. Ac primo

COM.IO.CHKYSOSTOMIBRIXIANI

□nam deinde alteram port multas coll/gere cœpit. Atqj ita conigêdo peruenit ad fûmitâtemmontfs uftg ad muroscaftellinSab eaptcubipugnabatunfedacotraria parte cafteUnubifohtudohoium erabNamom/ ncscaftelli occupât! erant m pugna ab altera parte caftellnln eo loco arbor ilex erat altiffimatluper qua Li gur miles afcendens m fumitatem muroß^ euafihtotacg'planicicm caftellf confiderauit.Rcuerfus ad Mand narrat quid feceribdocetcaftcllum ab ea parte capipoflc.Mariusdelcdos milites:6tcumhisquatuor Cen tunones Ligurern fcqui K ei parère iubet: Se/ quenti die dum caftellani omnes prelio intens

ti de occupât! funt a fronte contra Romanes: Ligur cura raiktibus Centunonibus fibi da/ tisincaftellija tergoperuenit.Attçita caftellû capitur. Quæcû agitarct.i.cû Mariuscogita/ ret an defereret oppugnationc an non. Aeftu ans.i.anxiusfollicitus. Qyidam liguri.i.quidâ de prouincia Liguria: Liguria eft prouinciain qua funt Mcdiolanenfes. Vercel len fes- Alexan dnni:ót tradus illius oræ citra montes. Ex co hortibus auxilianïs:hic oftenditur: qua: fint co hortes auxiliariæ.Nam cum bic effet nó roma nusîfed Ligur erat inter cohortes no legiona/ riasdedauxiliarias;cohortcs.n.auxiliariæ funt quæ ab foeiis populi romani mittuntur in auxi lium. Repcntcs:n5incedentesfed repentes. Repere propriceft animaliû:quæ'pcr terrâ to to corpore trahunf. Cocleasaxoculas. Vbi: ordo eft.Cupido facundi difficilia uertit aium moreingenn humani:poftq intcllexit folitudi/ nem ubi.i.in co loco;poftq Ligur in co loco fo litudincmhofumefleuidit motauitaium fuü: ut qui cocicas colligere incepcrattétaret fi for te cafttllumcapcre poftet. Vbi poftq folitudi nem intcllrxit.i.poftq uidit in eo loco nullos hominesefte poftq uiditcaftel'um ab ca parte hominibusdeftitutu. Moreingenii humanu i.ficuti folet facere ingeniu humanum. Solct.n. homines naturaliter fempdifFicilioratentare. Cupido difficilia faciündi aium uertit.i. cupidi tas faciendi rem difficile mutauit aium eius. Li gur primo rem facile faciebat: quia cocicascol bgebatifed cupido faciédi difficilia mutauit ani mum eius qa poftca cœpitcogitarc quo cartel lum capcret. Vertit.f.mutauit Vir.i. æneidos Q^æ te genitor fententia uertit. Paululum-modo prona.i.tantumodo paululu pendés ilcx ex monte nafccns paululum:pendebat deinde nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

reflexa tollebaturin altum ufegad fummitatem murorumcartelift Quo.i.in quaalutudinfW- Ljno cune Öa gignentium natura fert.Nam oîaquæ nafcuntur ex terra in altitudinem crefcuntdioc arbores nue her befintfiue quidaliud.Ordo ert:quo natura gignentiiafertcundlamatura quægignit:onin’3Krtin altum.

Cuius ramis.Ordo ert.Ligur nixus ramis cuius.i.illius arboris:modo.i.aliquando nixus eminentibus fa/ xis perfcribit planicicm caftelli: Ligur innitens aliquando ramis arboris:aliquando innitens faxis eminen/ tibus afcendit in fummitatem murorumtateg fta totam planicicm caftelli oculis perluftrans notauit. wr/ fcnbit.i.intento animo ac fenfibus notât. Exploratis omnibus:curn Ligur omnia diligenter eöfideranets reuerfus eft per eundem locum per quem afcenderat. Marium additi-accedit ad Marium. Afla edo/ cet.cxponit quid fcccrit.Marius cum Ligure. Marius cum audiuiflet id qd' Ligur dicebaticum co quofdam mifit quiuiderent nunqd fieri poftet id qd Ligur promittebat:qui cum iuifrent;amp; rcuerfi enentnunciaue/ runt diuerfa.Nam alii diceban t efle rem facilem:utab ea parte caftcllum capcretur:31n djeebant tem elle difficilem:proutingenium cuiufeg erat. Eius promifta cognit um.f.ad cognofcendum nuquid fieri pofte ld quod promittebat. Mifi t.fquofdam. C^orum.Ordocftnlfinunciarc pro nunciabant itaremdi“’/ cilcm aut facilcm:uti pro ficut crat i ngeniü cuiuft^ quo^e.i.illorum: Confulis aïusxMariasfinquiQpautolö fperare eoepit. Itacg ex copia tubiefnu óf cornicinum.In diuifione claffium amp;nbsp;Centuria^ fupradiximusa cenfos Tubicincs amp;nbsp;cornicincs in qnintaclafle in tres Centurias fuifte diftributos.Tubfcines q Tubacof/ meines q cornu canût.Tubicincs igitur Ôi cornicines:quia ex claffibus fenbebanf eu honore in ordmes re/ digebantüt

ÏNIVGVRTINO

^gcbantur.fgiturexhifMariusquincguelociffimösdcIegit.ói cum bis quattuór een turion esÄ hos cés li/ Buré fcqui.K ei parère iuffit. Quattuorccturióes.Ccturio dicebafgui praterat uni céturiæ. Ceturia cét ó noies côtinebat. Et ei negocio proximo diem conftituit.Mariosdecreuitut fegoéti die Ligor centurióibuf «ïliisyncgmilitibos tentatug ergat fi poflet capere caftellu. Ex praccepto:fecundó præceptum Marti, '^ierum.-dtcit Ligurern dueem itineris monuifle centuriócs ut arma mutarent:di capot ac pedes nudarct ut Si melius uiderent detedo capite Si tacihus niterenfpfaxa alccdctcs pedibus nudis. A du cc.i.a ligure duce itineris. Arma omatumeg mutauerât-Nam fcuta Numidica ex corns tea

pontiff oî b us ad locum pergit* Cxterum üli qui centuriis præerant cdodi ab duce arma or/ Ustutn^mucauerant capite at(| pedibus nudis Utiprolpedus nixufqueper faxa facilius foret« Super terga gladii amp;nbsp;fcutaïucrum ea numidica tt coriis ponderis gratia; fimul amp;nbsp;eftenfa: quo IcuiusRrcperent. Igitur prægredicnsligus;fa/ XaiS^fiqux uecuRace radices eminebanedaque is uincicbacquibus alleuati milites facilius afeé dérenninterdum timidos infolcntia itineris Ic/ bare manu ubi paulo afperior afeenfus erat fin gulos prx fe incrmes mittere. Deniq ipfc cum tllorum armis fcquiiquæ dubia nixu uideban// turpotiffimum tcntarc:acfaepius cadem afeen/ liens Sgt;i deRendensî deinde Ratim digrediens: caeteris audadam addere. Igitur diujmultum// que fatigati tandem incaildlum perueniunt: defertumab ea parce, qficut aliis diebus om// nesaduerfuj hoRcs aderât^Manufubi ex nun dis:ca qua: Ligus egerat cognouit. Q_uâq tota die intentos preelio fuos habuerat:tû ucro co/ hortatus cR;amp; ipfc extra uineas egreflus tcRu/ dineaâa fucccdcre:amp; fimul hoRcm tormentis fagittariifq ^ funditoribus eminus terrere.Âc Numid« faepe antcauineis romanorumfub// uerfisntem incéfis nô caRcIli meembus fclc tu/

pro fed-Tû Marius cohortatus milites: Si ipfc egreflus extra uineas fuccedef pro fuccedebat ada tcftudine:3i fimul terref pro terrebat emi nus bofte tormétis Si fagittariis Si fuditoribus ubi pro poftq cognouit ex nucus ea guac ligur egerat:gg habucrat numidos intentos preeiio toto die# Extra uineas egrelTusiut alios magis ad pugnam accenderenextra uineas egreftus eft: ut omnes ïquato periculo non lub uineis tedufed fca teftudie moenibus pugnado luccedcrét. Teftudte ada.i. fada teftudie.Teftudo c feutorû cónexiocuruata in teftudinis modû.Nâ milites feutati ita fe inuicé eónedót atgj c5dcfant.-ut néo per eos irrumpe poffit.lta at fe fcutati eónedunut curuatura quanda facial in modû tenu/ dinis-Et hoc c genus pugnæ acernmu. Virg.in.ix. Accélérât ada panter teftudme uoKci. Succederc: pro fijccedebat.f.mocnibus. Tormctis.qcqd machina innixû mi tof form entû dicif. Eminus:dc lôge;quia co Wnosgladiis pugnare non poterant.Funditores Si fagittanos teftudo tegebat:ôi ita eminus pugnabant. «d pro muro4.antc raurû.uiddicct extra raurû. lugurthx feruitium.i.icruitutera. O româi: profedo

INIVGVRTINO

^3ftguinercpleuit.SyIIa Caium Mariumurbe pepuIit.Deinde Cinnamqumquicscônfu’emrqui contraflo ^■’-'ercitu Caio Mario fauebatmflum occidit.Itcm.C.Carbonem amp;nbsp;Marium iuniorem crudeliter necanit. Poftremo parta ex omnibus uiéloria crudeliffimus omniû totam urbem ciuili fanguine repleuit. Nunq *uper'indullriamfortunafuit.idcftnunqfortunauicitinduftriam. Multicg dubiraucre fortior an fœli/ rior effetOedarat id quod dixit.cp nunqnam fortuna indaftriam fuperauit. Fortior ad induftriam re// fertur. Fœlicior iad fortunara. Mam poz

ftea.-uidelicetpoftciuilem uiflonam. .Ncfcio( inquit)utrum me magis pudeat an pigcat dice re id quod fecit Sylla poftquam adeptus eft up doriarn Pudebuerccundiæ eft. Pigetdabonf Igitur poftqmores.L.Syilæ defcripfit reuertp tur ad propolitü ut oftendat quid fecerit poft/ quam incaftra Caü Mam cum equitatu uenit

Rudis id eft imperitus. Ignarus belli.id eft infcius. Solertiflimus-ideftlagaciflimus. .Ad hocii.practerea. Multis rogantibus.Et fpon-te fitrogatus beneficiapræftabat.inuitus auté accipiebat. Et fi aliquando bénéficia accipiebat cito ca reddebat.-Sed pecuniam mutuo acce/ ptam tardins rcddebat. Sed ca.fcihcet bene/ ticia accepta. Properantius-ideftcitius. Qua ces mutuü.id eft quara pecuniam mutuo acce/ ptam. Ipfe a nullo raperc.pro rapiebat .roga tus aliquando beneficia accipiebat. (ed fponte a nullo benficiarecipiebat. Vide ergo quomo do fegerebat.L.SylIain dandis: accipiendiiqj beneficus; In dandiïq^bcnebcnsó: amp;nbsp;fponte: Si rogatus bnficia Iibcntiftime praeftabat .in ac cipiendisueronunquam fponte beneficia acci piebatquia nunquam pctebat. Oblata uero beneficia rogatus accipiebat.fcd inuituf hoc fa ciebat.6t ea beneficia fubito rcddebat. Ipfe a nullo rapcre.hoc eft per fe S^ fponte fua a nul/ lo accipiebat ben eficia. Magis id laborarc.-u tiilliqplunmi deberent.id eft dabat operam ut multos fibi benefieüs obligaret. Vt illi.fi SylIx. Quaplunmideberent.i.obligati eént.' loca atej fena cu humillimis agerc.Eccc quot modis am mos militu (ibi conciliabat. Cum ip fe fummus amp;nbsp;patritiae gentis uir effet Ói quæ/ ftor.tamen non afpemabaf humiles. hoc é bfu mili genere natos.fed cd omnibus iocabaf. Sd ferio loquebaf.ioca Si feria contraria fût.Seria dieuntuera Ôi non iocolaquafi fine rifu. In 0/ peribus-in agmineati^ ad uigilias raultus adef fe:pro aderat.hæc oia boniSi ftrenui militis of ficia funt uerfan multû in agmine in operibus Ôiad uigiIias. In opcnbus.Dixi opus fignifi care uel machinam bellicam uel tnunitiôcs ca/ ftroru. Inagmine.agmen exercitus incedés uocaf ut fæpe diâû cft.Non mîor aût uirtus é ,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in agmine q in acie uerfarn Plæruncg enîacci

'‘ituthoftescxinfidiisatcgeximprouifoagraeninuadant. Qyod praua ambitio folct fiiiccttaccr. Nâ ^bitiofi Ôd laudis cupidi putant feipfbs laudareffi alios uituperent amp;: aliis detrahant.Êt Sylla hoc non facie bat Plærof^anteucnire.-id eft multos fuperabat. Tempus adeffc.fcilicet dicebat. Cudari. id eft trade ’^^' Dubium belli ateg pacis rationes'trahere. quia Bocchus nefciebat quid faccret :an bellum fufcipcrct ‘^öntra Romanos.an pacem cum ipfis faccret. Rationes trahere belli atq; pacis.i.cogitarc de bello ateg pa »tiätca.nafupra dixit iugurthadomscorrupiffeamicosregisiutipfum regem ad belli focictaté ipd •7--^’’^egfis fuis finibus.uidelicet fi nihil dé regno fuo amififfet in códitióibus pacis. Bellu compolitü Weicócordiapaciscedadü. lUcflus.i.tradus. Vix decima parte relidaiqa dctotoitegrodie uix dcci'a

COM.IO.CKKYSOSTOMI BKIXIANI

adcrat;amp; uiftisfibi munimento forc:amp; fi uiciD fent nullo impedimcntotc^Iocorum feientes erant.Contra Romanis utruntjeafum in tenc bris difficilem forc:igitur fimul conful ex mub tis de hoftium aduentu cognouit:amp; ipfi hoftef aderant:amp;priuf^excrcitus:autinftrui:autfar/ cinas coUigere.Deni^ antequafignümautim/ periumulJuaccipercquiuic.Eqtes Mauri atej Getuli non ade neqi ullo more procliiifed cater uatim uti quo ftp fors conglobauerat inoftroS c0currunt»Q_ui omnefttepidi improuifo mc/ tu.attamé uirtutis mcoresiaut arma capicbant aut capiétesalios abhoftibus defenfabduPars cquos afcendcre;obuiam ire hoftibus; pugna; lacrocinio magis q præbo fimilis fieri;fic fignis fine ordinibus équités peditefqpermixti cede/ re a!ios:alios obtrûcare:multos cotta aduerfos acerrime pugnaces ab tergo dreuueire: nequc uirtus neep arma fatis tegere:^ hoftes numero plures amp;nbsp;unditpdreufuficrant’DeniejRoma ni ucteres:nouilt;p amp;nbsp;ob ca fcientes bcllnfiquos locus aut cafus coniunxeratïorbem facef. At^ ita ab omnibus ptibus fimul £e tear amp;nbsp;inftru/^ fti hoftium uim fuftentabant. Nequc in co tam afpero negocioMarius territustaut magis q antca demiffo animo fuitfed cum turmafua qcx fortiflimis magis q ex familianft'imispata uerat. uagari paftimiac modo fuis laborâtibus fuccurrere: modo hoftes ubi confertiffimi ob ftitcrantinuaderc;manu confulcrc mibubus; quoniam impcrare cóturbatis onwi^^J “® P® tcrat.Iamtf diesconfumptus etanquu tarnen barbari nihili remitterc:atlt;j uti reges praecepe rant noftem pro ferati acriusinftare.Tuj Ma dus ex copia rcrû confilia trahit;at(j uti fuis re* ceptui locus cêt: colles duos propinquos ’inter fe occupât« Q_uorumî un o caftris parum am plo:fons aquæ magnus crat:altcr ufui oppor/ tunior:qa magna parte cditus ói praecepspau-ca munimenta gcrcbat.CaEtcrumapud aquaj Sgllamcurncquitibus noólcm agitare iubet. Ipfe difperfos milites paulatim non minus ho ftibus conturbatis in unum contrahit.Deinde cunólos plcno gradu in coUem fubducit. Ita,

INIVGVRTINO

Prælio dctcrrctur.idcd a plfo reoucnföia prælio abRincrét.quù no audebât pugnarc contra cos :g loçû ^upenorc occupaucrât. Effufuid eft fpatfi. Et ipfi duces feroces:fcilicet eraUandomiti duces feroces erâb quia non fogiebanfed tanq uiâoresfegerebâtobfefliscollibusjnquibuserât româi. Autpro uidonbus, 3gcrf P agebâta.gerebât fe pro uidonbusiguia rang uictorcs romanos obfeflbs in collibus tenebâr. Ne fi gna guidé uti per uigilias loi chant eau er e pro cauebât. Noluit ut tubæ canerét ea node ficut fieri folet qui do euftodes exercitus dant ligna# Deidc ubi

reges loci diffîcultatc coadi prælio deterrentur nelt;j tarnen fuos longius abire finût.Sed utro/ ^ colle multitudinc circundato efïufi confedef Ucindecrebris ignibusfadis plerunqj noctis barbari more fuolætari:cxultarc;ftrepere pedi bus;uocibus:amp;l ipfi reges feroces:^ nô fugerc atç pro uidonbus fefe ageretfed ea Cunda ro/^ naanis ex tenebris amp;nbsp;editioribus Jocis facilia ui/ ^u magnotp hortamento crat.Plurimum uero Darius imperitia hoftiumeonfirmatus g ma minium filcntium haberiiubetmee figna quidc wti per uigilias folebant cancre. Deinde ubi lux ^ductabattdefeflâs iam hoftibus tac pauloantc lonmo captis:de improuifo ucctigales: item co hortiumiturmarumdcgionuj tubicincs fimul omnes tubacancrcióC milites clamorem tollere aut portis erumpere-Mauri atq Getuli ignoto at(j hórribili foniturepente excitimee^ fugerc nc^ arma capereme^ omnino faccre aut pro/? üiderequiequapoteranthta cunftos ftrepitu: damorc nullo fubucnientemoftris inftantibuf tumultu;tcrrorc;fortitudinc quafi uecordia ac teperat: deniq oés fufi: fugatiqi arma amp;nbsp;figna »Militaria plæralt;j capta;plurefque in co prælio q omnibus fuperionbus interempti funt^na^ fó r^o amp;nbsp;metu infolito impedita fuga. Deïde Ma/ fiusuticcepcratin hiberna proficifcitur pro// ptctcómcatum in oppidismaritimisagcrede/ ‘^ccuit:nelt;j tarnen uidoria fecorsaut infolcns ^^’^usifedparitcnacfi in confpedu hoftium qiiadrato agminc incedereSylla cum equitatu 3pud dcxtimos‘in finiftra parte, A, Manlius: cumfunditoribus amp;nbsp;fagittariis, Præterea co// hortes Liguru; curabauPrimos amp;nbsp;extréos cü expeditis manipulis tribunos Iocaucrat,Perfu gæ region urn fcictiffimi hoftium iter explora/ ^ïntdimul conful quafi nullo impofito omnia ptouidcrctapud omnes adeffe: laudarc fords: ^ increpare ucrentis.Ipfe arnutus: intentufej

COMJO.CHRYSOSTOMI BRIXIANI

Expediti manipuli dicuntur ficuti expedite cohortes. Sunt cnira milites leuis armaturae no grauibusarmis impcditi:ut clppeo.galea Iorica:fed expediti Icues ad curtam tela miffilia geren tes. Minime carunon cari quia femper proditorcs Si perfugæ tafpedi tant. Simul contabquafî nullo impofitoomnia prouidere.Ma nus tanta diligentia Si cura utebatur unomma ita prouideret tanquam fi nul tam alium impotasfîet :cumta men Si Syllam quæftôrem Si Aulum legatum Si tnbuhos locaffet qui totum exercitum curarent. Adeffc proaderat. Laudàre.fcilfcetbonos« Increpa re fcilicet ignauos. Mcrentes:Si ad laudem:

amp; uituperationem pertinet. Ipfcddlicct ma nus. Intentusadeftparatus. Item fimiliter intentas animo. Armams corpore:cü Mari us imperator armatus amp;nbsp;paratus effet coge/ bat militesut fimïliter ipfi quolt;g armati Sd pa/ rati effent« Neeg fecus ategiter faceret ca ft ra munire:Ex his uerbis uidetur marins hoc tern/ pore cum exercituin innere non fuiffeffed iâ confediffeS: caftra pofuiffe:cum tarnen fupra dixerit ilium in hiberna proficifeétem quadra/ toagmineinccffiffe:Et finedubiohoc tempo/ re in hiberna proficifeebatur. A teg in itinere

erat.Seduide quid dicat Marius quanta proui/

dentia St diligentia utebatunut cum exercitus

incederet St iter faceret.tanta diligentia uteba gt;

tur cum caftra loeabat.Nam ficuti cautc incedebat quadrate agmine St quxftore ac legato: neeno tribums difpofitis qui uniuerfo exercitui praeeffent:fic cum caftra loeabanea ipia caftra foffa ac uallo muniebat. E/ quites ante caftra difponebat qui ad cuftodiam exercitus excubarent. Vigilias'fiernStuallunieuftodiriiu/ befaat. Caftra munircftcilicet uallo St foffa.Cum exercitus confidencaftrafubito uallo St foffa mumunt.

Excubitum in porta.Ordo eft.Manus mittere pro mittebat cohortes ex legionibus excubitum in por/ ta:ôt mittebat équités auxiliarios pro caftris.Caftra proprie dicitur locus ubi exercitus ftan In legione de cem cohortes funt.Ergo ex legionibus cohortes eximebat quæ in porta caftrorum excubarent St uigilaret àd cuftodiam exèreitus.Sed extra caftra équités locabat qui præûdio ecnt;ne caftra muadrent ab holübuS.

Excubitu i-adexcubandumStuigilandum. In portaXeaftrorum. Pro caftris:id eft ante caftra. ta munimentisiid eft in munitionibus. Vigiliasiple circuire:non tam diffidentia futuri quæ imperauiffetq ùti militibus exacquatus:cum imperator labor u ölend bus eflet.Marius(inquit)aigilias caftrorum circuibac hon quia dubitaret milites non effe faduros id quod iraperabat:fed ut milites uolentes non coaâi laborcs fnbirent:cum ipfumimperatorem uiderent laboribus St periculis fe exponentem. Non tam diffidentia foturiquod imperauiffet.Silegiturquodimperauiffet:claruscft fenfus-Dicit enim Marius circuibat uigiÜ as:non tam quia diffideret id effe futurum quod imperaffet: q uti labor exæquatus militibus cum impera/ tore effet uolcntibus.Sed fi Icgitur;qucm imperauifletidurior eft expofitioffed tarnen idem eff lenlas.Sic.n. intelligendum eft:non tam diffidentia ftituri-.fcilicet eorum que imperauiffet. Ét lane;M3ddS .-iHoig fall cet tempore.laudat Marium:dicens ilium pudore magis q poena excrcitum gubernaffe:quum exemple lui ipfiusmilitibus oftenderetquid eosfacere ue!let.Nammilitespudebatnon faccre idqucdimi**'®’’®^’P^ faciebat. Pudore magis q'malo.i.q pana:quia Marius exemplo magis q uerbo docebat mixtes qu’d ta// cerent.Etita bene agendo potius q feuere imperando refrenabat excrcitum ne licentius Si ioloous uiueret fed laboribus Si uigiliis corpus ad patientiam indurarent. Per ambitionem:per appetimm Sicupiditate honoris Si laudis.Nam fine dubio magnara laudem meretur imperator qui fe laboribus Ä penculis expo/ fiendo excrcitum magisexemplodocetq uerbo. Agebantadeftdicebant. Duriciamadcftwboris pati éntiam. Et aliaiquæcæteri miferias uocant:ficuti pati famem:inopiamftngus Sicalorenk v oluptati.« ad uoIuptatem.Marius pro uoluptate habebat:fcilicet pati Iaborcs:famcm.inopiam:frigus3i calorem:quae alii putant effe miferias. Nifi tantum Reipublicæ:pariter ac fæuiffimo imperio beneatque decore gefta funi.Ordo Si fenfus pendet a luperiori.Multienim dicebant imperatorem labores fubire Si dunffima fu/ ftinere propter ambitionem:fed ego nefcioutrum hoe fecerit propter ambitionem: nifi quod hoe fólum fcio:illum ita utilem fuiffe romanæ rcipublicae mitem fcilicet Si manfuetura:fed laboris patientiffiniuta ta præbendo q fi crudclem Si feuiffimum fe præbuiffet in imperfo. Locus ifte uidetur obfeurus: nifi dilige ter fenfus confideretur. Vuit oftendere Marium in imperio mitem fuiffe.Si laboris patientiffimum .Et ta/ men reipublicæ profuiffe dum mitis eft Si patiens laborum:q fi fasuiflimus Si crudeliffimus tuiffet. Sf inapc riofus:fieuti (oient effe duces.Nam duces folent ipfi delicate Si molliter uiuere.Siimperiofc cogéré milites ad labôresSi pencula.Sed ipfe Marius aliter faciebatNam Marius femper primusçratqu labores Ôipc/ ricula fubibat:atque ita factendomon quidem fuperbe Si crudeliter imperando:milites pudore cogebat: ut facerent quod ipfe faciebat.Et dum hoc lacitnta rempublicam utiUter adminiftrat q fi feuiffimus in impé/ no fuiffet.5ed forte diceret aliquisan fortaffe qui crudeles Si fæuiffirai tant in impio:utiles tant reipublicæ

INIVGVRTINVM

' ' nbsp;nbsp;Sablbus hoc ideo dicibquia ferme hoc euenire folct:ut duces nifi feueri funt Si impcriofucontemnantur a jUilitibus.Quando autem dux conténitur:res benegeri non poteft.Sed hoe cuenit in ducibus:qui opere ni nil ualcnc.N Jm dux qui netj imperio netj operealiquid ualct:iure contenitur. Sed Manus quis mitis imz periocflct:tamcn non conténcbatur:quia opcre multum uafcbat:6i omnes ad cmulationem exempio o/ ^uabai^ut tantum reipu.prodeflet bene agendoq feuere Si duriter imperando. Nifi tantum.i.nifi foiu: ac fi diceret.Nefcio utrum Marias i llud fecerit

prr ambition ern:nifi ^ hoe foJum fcio;uideli/ eet cji gefta fût fcilicet ca quæ gcfTit Manustbc ne amp;nbsp;decorc.i.utiliteramp;dcccnter reipu.pari// terac fcuiHiraoimpcno.i.tantuinutiliter g fi feuiHimo imperio Marius.ea gefliflet. Igitur quarto dcnicg.Saluftiusparuper digreffus erat apropofïtoxiumdiIïgcntiamMarn amp;nbsp;more? dus defcnbit:qbus utebator in bello.Nunc rez dit ad propofitum-Nam diccre inceperat quo modo Marius uißis hoûibus in byberna pro ficifccbatur.Tcndebat autem ad urbem Cyr/ tham.Igitur cu non longe ab urbe Cyrtha Ma riusabeflct:fpcculatores hoftium cito fe often dant^Exqua re Marius ïtcllexit heftes adeffe. Nam fpeculatores fenipcranteexcrcitura mit tunturtad explorandam regionem Sünfidias.

Speculatores.f.hoftiü. Qyarc.quia fpeeu/ latores nifi erant ex hoc cognitu é:hoftes adef/ fe qa femper fpeculatores pccdunt exercitumlt;

Sedquiadiuerfi redeuntcs.Manusipe quo cp pmiferat fpeculatorestqui regionem expiez rarent: qui cum exdiucrfis partibus redirents tarnen omnes rem eandem nunciabant: uidc/ iieet hoftes adefTe.Ex quo Marius dubius amp;nbsp;m certus quo inftrueret aciemi nullum ordincm cômutauit.fed cxercitum quadripartitum reli/ quit: amp;nbsp;ita hoftes expcdauit. Diuerfi: deda/ rat quomodo diuerfi redibâtuidelicet abus ab alia parte. Redeuntes:qui miffi fuerant ad fpc eulandura. nbsp;nbsp;nbsp;omnes idem fignificabânfcili/

cet hoftes adenetfed forte mirum uidetur:qûo exdiperfîspartibusredcûtcs omnes idemnû/ ciabât:hoc ideo eueniebat:quia iugurtha copi/ as fuas in quatuor partes diuiferat:ut a quatuor partibus romanos inuaderenqd etiâ fedt : fed ab omni parte Marius prouiderat.Oppentur: ideft expeiftat. Ita iugurthæ fpes fruftrata.i.clu fa Kdeccpta;quia nonpotuit aftequi id quod fperabat.Nam iugurthacopias fuas in quatuor diuiferatifperans aliqaos inuafufos effe romanos a tergo:fed iugurtha deceptus eftinfuafpè :quia Marius cxercitum quadratum amp;nbsp;quadripartitum habcbat:attg prouidcrat abomni parte:ne hoftes inua/ öcrepoffent. Itauidehcetiquia mariusnon mutauitordincnrfedqaadratumdimifitexercitum:neabol lapteipctijs fieri pofTetJ AIiquos:a tcrgo hoftibus uéturos.i.aliquos a tergoiuafuros efle romanos. Inte ^ayba-lncipit pugna Splla cd æquitatu dexteram pattern curabatj Turmatimi.per turmas eófertim» vonfertis:dcnfjSi Emiffis.f.ab hoftibus. Inpriorepugna:qoatgpauloantedefcripfit. Poftremam ’'otaanorü acié inuadut.Ecce qüo ex diuerfis ptibus hoftes inuadut romanostprima St ultima acié romano ^tribanicurabantj Agebat.i.eraU Ibilatinc(nâapudNuraantiâloqdidicerat)exclamat}noftros fru pugnarc.Quidam Numida ut romaisterrorcadderret:8ifuisaudaciapberet:cóuerfus3d pedites.ex/ 3^uit romanos fruftra pugnare:quia ducem amififlent:qocm ipfe manu fua interficcrat- Et haec dicens ^lt;iiunifanguinemanantemoftendit.Ordo é.Numida ibi pro tune exclamat latine: noftros pugnare fru 3:11^ proquia didicerat Ioqui:fdlicet latine apud Nuiaantiam:S£ per parenthefim hxediöa funt: quia ^tuiffetaliquis dicere.fi eratNumida quomodo latine loquebatur.Dicit illum didicifte loqui latine apud ^aantii in cxercitu'Roraanœqndo Micifpfa rcx Numidiae auxilia peditum amp;nbsp;cquitü mifit ad bcllü Nu/ quot;HUtiQaiqujbus iugurtharo prxfeciu A pud Numantiamxiuitatc hifpanix;qua Scipio Emilianus dcleuit.

COM.IO^CHRYSOSTOMIBRIXIANl

Sanguine'oblitumudefl: fedatum, Quam fide nuncn:quia non fatiscredebant Numidæ fit licet non iatis crederentuf: tarnen propter atrocitatem rei a pugna terrebâtur, Pereuh fos;territos, lam paululum a fuga aberant. Ita territi erâtromani:ut ferme fugcrentmifi Sylz la fuperuenienscum equitibus Maures inuafif fetxamp;cosin fugarn uertiffetdam paululum ab/ erantadeft nÓ proeul crant a fuga : quia ferme in eo erant ut fugerent. Bocchus qui perat Marius erat. Auertiturudeftin fugarn, uerti tur. Turn fpcflaculum. Atrocitatem pugne defenbit. Sequiihocfpeflaculum uifum eft: liidelicct:romanos fequi.i.infequi.hoftcs fugié tes. Fugcre.f. barbar os uiclos. Equiuiriaf flidi.fdunt, Niti modo.i.tantummodo cona bantur:fcilicet fugere:fcd ftatim cadebanhquia uulneratierant. Poftremoommaqua uifus erat:conftrata telis:ideft omnia loca quæ uide^ ri poterat telis cooperta eranSd cadaueribus Si armis. Poftea loei: poftq pugnam defcripfit. jn qua uid funt barbarndicit Marin Cyrtha p ucninc:quo intenderat. Poftea locnideft po ftea.Nam loei S/llabicaadieflo eft:ficuti; mini me gentium. Initio profeflus intéderat: ideft ad qua urbem a principio difcedens ire difpo fucrat. Eodem poft quintum diem quam ite rum barbari male pugnaucrât:legati a Boccho ueniunt. Quem iterum barbari male pugna Uerant:ideft die quinto poftq barbari fecundo male pugnauerant. Nam hæc fuit fecundapu gna in qua Bocchus cumiugurtha fccundo ui/ (Sus eft a Romanis. Iterû:ideft fccundo Boe chus bis Ui flus decreuitfacere pacem cura Ro manis:ói ob earn rem poft fecundam pugnam inquauiflusfuerat:legatosad Marium mißt: qui ab eo peterent:utduosad fefidiftimosre/ miteretMarius Syllam quæftorcm:8i Aulum jegatum ftatim ad regem mißt. Veile: fclicet dicebat. Diflercre :Ioqui traflarc. Acciti: uocati a rege: Quaq acciti ibant:tamen' pla cuit ante regem uerba facere hoe ideo dicitqa magisconuenireuidebatunut regem audirét gutapudregem loquerentunqut eos acciue/ ratltacg Sylladicit Syllam coram rege locutü: quia elogucntia preftabat;licet Manlius ætate (upcrior,eilet. Commaculares.i.fcelere inqui nares. Neccftitudinem.i.neceflitatfm.Nam fi te coniungis cum iugurtha:nobis necefte eftj ut amp;nbsp;te amp;nbsp;ipfum iugurtham perfeguamur. Si p^eem fcceris:tu nobis tolles hane neceffitaté.

Ad hoc.i.prxterea. Ac fi diceret.Tu quidem 0 rex refle facis:qui amicitiam populi roraai, quacris;Sed amp;nbsp;populus romanos ufega princi/ pio quando erat pauper femper melius effe pu tauit:acqrere amicos g feruos. Amici funtqui fponte ie cum populo romanoconiungunt:ÓC eins focietatem habere conantunferui funt g refiftctcs bello fubigunturÄ fubafli obediunt imperio populi Romani.

INIVGVKTINVM

Tibi ucrowi iuadet aliguid effe f3Ciundü:aut ab honeilo:3ut ab utiliarguit.Nunc arguftab utilï.Dftftn. Nihil utilius Boccho contingere poffe amicitia populi romam.Primü ggt; procul abfumus in quo oftenfæ eft minimû:o Bocebeamieitia populi romani nihil tibi poteft nocererquia procul abfumus: Ac fi.i.ficuti ftp/ pe adeffemus. Deinde gj parentes abunde habcmusirefle facis;o Bocche :quia amicitiarn populi roma / ni guæris.Melius eft.n.acguirere amicos g feruoszficuti etiam fempcr populus romanus fecit.-quia multos feruos amp;nbsp;imperio noftro obediétesac fubitos habemusifcdamicorumnecg nobis neegcuig ung fatis fuit.Et iddeo melius eft aegrere ami/ cos:quorum inopiam patimur : g feruos quo/ rum abundantiam habemus. Parentesndeft obcdcitcs :amp;; fubditosdicuti lunt qui bello fubi/ guntunparentcnimimperio uiâorisriX fubi/ gentis eos. Sed quoniam :o Bocche feftina Öt ftcuti ceepifti quærerc amicitia noftram: guan do quidem fortua qux ex magm parte res hu manas régit uoluit;utmexperieris nos 8i. ho/ ftes amp;nbsp;amicos: ordo cft. O Bocche: nunc fe ftina ateg perge uti cœpifti quoniam licet per illamguoniam fortua regit plaeracg return hu manarum:cui icihcetcomplacuit teexperiri uim amp;nbsp;gratiam noftram. Pteraeg return hu/ manarum.i.magnam partem return humana/ rum Fortuna regit. Vim:quia tu es expertus bello quantum poflit populus romanus: Et gratiam.i.amicitiamifortnnauoluitut tu cxpe rlrens romanos 8i hoftes amp;nbsp;amicos.Antehac: tu es expertus romanos hoftesmunc expenre romanos amicicosiSi guia ita Fortuna uult:per feuera ficati cœpiftnut Romanos amicos habe as. Multa oppotuna habeas guo facilius er/ rata officiis fuperes: magnam opportüitatera habes per quamdelifluui tuum officiis uincas. Nam dcliquifti amp;nbsp;erraftiin hoc:quia cStra po. pulum romanum helium fimuI cum iugurtha fuicepifti.Sed hoc peccatum uincere potcs be/ neficioiuidelicet fitccóniunxeriscum populo Ro.amp; cum eo focietatem amp;nbsp;amicitiarn inieris. Officiis.i.beneficiis. Nungpopulum Ro. beneficiis uidumrquia femper plus reddit g ac cœpit.Nam g, bello ualeat tute fcis. Dixi g? po pulus romanus nung uiôus eft beneficiis: quia non eft neceffe utcficam'ggt;econtrarioiniuriis etiam uinci non poteft.Nara tu hoc fcis: nam tu es exptus g iniurias bello ulcifcitur. Et ideo nô cft neceffe ut dicam:qu)a tu fcis expertus cs.-quantû bello ualeat ad iniurias uindicandas: .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uclis ergo potiasexpin ut amicus gratia popu rotnani qy^yf j^Qljfj m'meius. Tuteiidefttuipfe: Adea Bocchus:dicitquid refponderit Boc / Pro dcliflo fuo cxcufando delOum fuum. Arma cæpifTc.i.bellum contra populum romanum fu icepiffc.SQfj-gpj helium contra papulü ro.nó ut ei iniuriam inferrem:Ied ut regnum meu defenderem. Na Pati non potui Marium uaftare earn partem Numidiæ:quæ iure belli mea erat. nbsp;nbsp;Iure belli Jfaiftam fuam.

^peSjdixit iugiirtham tertia partem regni Numidiæ Boccho promififfe:ft una fecum bellum fufeiperet có ftaromanos.Et ideodicit parte Numidiæ iure bel'ifaâam fui. Præterea:fcilicetdiccebat feeffe rcpulfû amicitia miffisantea româ legatis.Ego antea mifi româ legatosgui peterent amicitiâ populi româi.Sed amicitia repulfus fû.Sed omitto uetera.Nunc rurfus legatos româ mittam fi'Marius uult. Cæterü.fdice ’fteeSmittere uctera. quot;nbsp;Ac tu fi p Mariû liceret.i.fi Marius uellet. Deindecopia fafla.f.a Mario Marius th a ^^^ ^‘^^^bus legatos romam mitteret:fed Bocchus mutauit fententiam pfuafus ab amicisquos iuguc adonis corruperat:poftg intellexit Syilam amp;nbsp;Manlium legatös efte miffosad Bocchum.ut cum aliéna/ ^ populo romanoconciliarent. Animus Barbari flexuseft.i.aîus Bocchi mutatuseftj Metuens id quod parabaturtuideheet metuens ne Bocchus diffungeretur a fe:6i cöiungeretur Roraais*

COM.IO.CHR-YSOSTOMI BKIXIANI

Marius interea:dicit quid fecerit Marius poftquaexercitum in hybcrniscollocauit No geuit.Scd acceptis expeditis cohortibus ex par tecquitatusin fohtudinem quanda profeflus eft ad obfidedd qda turrim regiann q iugurtha pRigas hoirs impofuera t qui ea cuftodirét.Scd Manus hanc turrimcapere non potuit. Có/ pgt;ofito.i.collocato. In iola Joca.ian loca defer ta. Perfugas homines præfidium impofuc/ rat.Djxi fepequid fit præfjdiûefl.n.multicudo milituadcnfliodiaalicuiusloci pofita. Turn rurfus.dicitBocchum rurfus decreuiflct mitte re legatos ad Marium deinde romaqui de pa/ cetradarent. SinedecoreRdeft fine ornatu-

Qiiem cô(ul. Marius cum proficifeeretur ad obfidédû.Turrim Spllam pro protore relique rancui plena poteftas eratfuper exercitumSi foper tota prouinciâ. Eosilledicit Sylla lega tbs Bocchi Iiberaliter tractaaifle. Habuiti.tra flauit. Quarc barbari: fama erat uulgata cp romanierant auari.Sed legati barbari tarn libe ralitera Sylla tradatncrediderunt falfam cefa ma quae de romanis eratiuidelicet gj effent ana ri# Dona omnia in benignitate habebantur Siquis donum alicui faciebatmo putabatur fa/ cere hoc per largitioneraaiidelicetiut illd cor/ ruperetded per liberalitatc:uidelicct:quia puta ret ilium dignum cHe co munerelt; Mandata ea quae fibi Bocchus mandauerabuulgo nuedi cunturcommiffiones. Sylla omnia poUicito rum Sylla omnia cis effet pollicitus. Ibidem: fcilicet apud Syllam erat autem uice Sylla.

Mariusiordo cfl.Man'us iubet amp;nbsp;illos amp;nbsp;Syl lam ucnire ab utica poftquauenitCyrtham in feflo negocio quo intendcrat:8i poftq eftfä/z flus certior de aduentu Iegatorum;fcn(us pa// ret. Infeflo negocio:quia turrim regiam ca/ pere non potuit. Item.L.Belligerum pr^ctoz remtomnesfenatorii ordinis:fcilicet uenire iu bet ad fc Cyrtham.Dixi antea: qjcofuetudo fu it:utc5ful conuocaret principes exercitusamp; ui rosordinis Seatorii cum aliquid graue ategarz duumdeliberadumerat:ueluti fideditiofufei/ pienda effetiuel pax cum hofte facienda: uel ta lealiquid. Quibuscumudcftcum quibus Ma riusuocatisadfe Syllam quællorc: S.'.L.Belli-gero praetore:amp; omnibus uirisordinis fenato rii:qui erant in exercitu cum his fimul legatos Bocchi audiuit;amp;: cognouit ca q pctebatBoe/ chus;8lt;f de confilto corum permifitatguecon/ cefTmut legati Romam ad fenatum proficifee/ rentur. Ex quinej^ legatis tres Romam pro-/ fefli funt:duo ad Bocchum redicrunt. Man data Bocchi : ideft petitionem Bocchi. Ro maecb. Dicit quid fecerint legati Bocchi port qua Romamuencrunt. Confeffifunt regem erraffe celere iugurthae induflum. Etitacul pam dclifli a rege remouentes in iugurtham i 03 figniftcatto notanda eft.Alibi deprecari eft 31 guia licct dcliflum confitcrcntur:tamcn culpam

INIVGVRT/NO

^tnjqux Huxx femper m aducrfa mutantur. Cacteru Mautiimpetratis omnibus rebus tres ^ornam profcfti:cum Cn-oftauo Rufonc: q quseftor ftipendium in affricâ portauerat.Duo 3d regem redeüt» Exhis bocchuscum caetera: ïummaxime bcnignitatcm;ôcftudium SyHac ^’bens accepit.Romxtj legatis ciuspoft^ crraf regem amp;nbsp;Ïugurthaefcclcrclapfum dcplorati ^untamicitiam amp;nbsp;fadus petentibus hoc moz/ dorefpondetur. Senatus ôC popu.ro.bcncficii ^ iniurix memor effe folet, Cxterum boccho

4^oniam pankctjdclifti gratianl facit:fœdus

O nibiTQ atcgaliis armisaduerfustælahoftiü.qjealeuia «amicitiadabunturcum meruent. Q^uibus gj^^-^jierfttWmnA4rm.lt; uph Jr.hn.,« rebus cognitis bocchus per lit ter as a Mariö pc buiemti Syllam ad fc mitterct. Cuius arbitratu denegoeiis comunibus confuleretur.ls mrffus euna prxfidio cquitu atej peditü :funditorum Wneato^i.prxccrca iere fagittarii;amp; cohorspe ligna cû uelitanbus armis icineris Operandi ca: Hctj keus his at«j aliis armis aducrfum txh hö ftium quod ca leuia funt muniti erantded in iti here quinto deniç die Volux filius bocchi re- / pente in campispatentibus cum mille non am plius equidbus fefe oftendit qui tcmcrcamp; effu fc cuntesiSyUac alnfqj oibus amp;nbsp;numerum am/ pliorcm uero: amp;nbsp;hoftilc metu efficicbat. 1 gitur fc qui(lt;j expedirejarma atlt;p tacla tentarennten/ der e: timor aliqü3tus:fedfpcs amplior: quippe 'wftoribus amp;nbsp;adüerfum cos quos fæpc ùiccrât: ftcrim équités cxploratum præmiffircuti erat ’juietâ nunciant. Volux adueniens quæftorcm ’ppcllatîdilt;itlt;$ fc a pâtre boccho obuiam illi fi / ^ni fit præfidro miflum.Deinde per cû amp;nbsp;pro/ îtitnâdicm fincmctuconiunéli cunt.Pofl;ubi caftralocataiamp;dici ucfpercrat:rcpentc Mauz

^^’^^ ’®^^*^fo uultu pauensad Syllam occurrit: us amp;mori;q turpitcr fugef amp;uitâferuare:qui dicrtçfîbiafpcculatoribuscognitumthaudp-' ta forfitâ paulo poft morbo iteribit. Sicerta ««IIugurthamabettc5imuluti„oaudamfe^“'“^^^^^

profugeret rogat atcj horratur.Illc ànimo

ferocinegatfetotiensfufum Numidam per// titnefcerciuirtuti fuorum fatis credcre ctiam fi

c«ta pedis adeffet manfurupotius^ proditis ^isquos ducebat turpi fuga incerteac forfi^z

COM.1O.CHB.YSOSOMIBR1XIANI

Cacterum ab co.monitus S^Ha parère noluit uoluci fuadenti:ut fugcrent-qa turpc erat fugere:fed pann't ei fuadenti ut nodu proficifcerctur;qa hoe confilium utile crat. Prima uigilia.i-pnma hora nodis. lanng nodumoitinere Sylla cum uolucefimul tota node iter fecit.Etin ortu foliscaftra locauit.Tum équités uó lucis q præibant:nunciant iugurtham ante cum caftra pofuifle circiter duorura millium interuallo hoc au* dito romanicrediderunt fe perditoseiTe a uoIuce.Et fuerunt qui dicerent:uolucem tanq proditorem iter*

Cæterum ab eodem monitus uti noftu profiel fccretuhcófilium approbattaeftatij milites cot natos eftein caftrisugnef^ ^creberrimos ben» Deinde prima uigilia filenno cgr edi iubet lam/ (^ noétorno itincre feffis omnibus SyUa pari/' ter cum ortu folis caftra metabaturxum equi / tes Mauri nunciant Iugurtham circiter duum milium interuallo ante cos cófediftc.quodpcft gauditumcft:tum ueroïgens metusnolfcros inuadincredere feproditosa Voluceamp;infidiis circunucntos^Acfucrc quidiccrent manu uim dicandummeij apud illum tantum feelus mul/ tumrclinqucndum.Ac SyHaquaqeadem exi' ftimabantamen ab iniuria mauru prohibctdu ós horcatunuci fortem aïum gerei entdæpc an tea paucis ftrenuis aduerfus multitudinc bene pugnatmquanto fibi in prælio minus pepereif fent taco tuciores forc:ncc quenqdccere quem maus armaucrat;ab inermibus pedibus auxiH' urn petcre: in maximo metu nudum amp;:cætum corpus ad hoftcuertere. Deide Volucem quo/ niam hoftilia faccretJouem maximü obtcfta// tus:ut fcelerisatqpfidije bocchi teftis adeftet: caftris abire iubet, lik lachiymansorare neca crederct: nihil dolo fadum ac magis cailiditate lugurthae cui uidclicet fpcculanti itcr fuum co/

Äum.f.dfeebat ;at magis calliditate iugurthæ.f, faöum efle dicebat.Cut lugurtha iterobfidcret Nam hac de eaqfa SpUa fe a uoluce proditu efte crediditiquia lugurtha copiis fois iter obfedc/ rat qua tranfituruserat.Sed hoe dolo uolucis fadura non erapfed potiusaftucia iugurthac: qui per fpeculatprcs iteruolucis exploraucrab Cæterum quoniam uoIux dicebat ad Sylla: o 5/1 la lugurtha magnam multitudincm nó ha bet.Et tota fpé fuam habet in patrc mco.lgitur me prefente nihil palam facereaudebit. Bond igitur eftmt per media caftra eius tranfeamus S/IIa uolucis confilid probauft:K ita per media caftra lugw/ that mcolumcs trafierut.Ex quo cognitû cft.ln uoluce dolu non fuiffe. Illum.(.iugurtham. Cüipfius n-’ Iius.f.uolux filiusBocchi: Teftisadeffet.ÉprefcnscfTet.NamquafronteiugurthaSyllainuadcret prclcntc uoluce filio Bocchi:in quo Bocchoiugurtha fpefua tota habebat. Nihil palaaufuru.f.diccbat. dicebas. Sefe uel pmi(Tis:ego uel ante mittâ cotes meos:ucl ctiâ hic rclinquâ amp;nbsp;tecû.o Splla folus ti alibo yt intclligas in me dolû nÔ effet Ea tes ^bata-heft a Sylla. Vti in tali ncgocio.i.tâg in tail re q de îprouilo fulcipiebat

IN IVGVRTINO

ualdc familianter uiuebat. Agebat-iierat ÔC babitabat. PræmifTusôrator.i. legatos. Sub doledpeculatum Bocchi côfiliaicrat. luerat ad percipiendumaftuteSi callideconftlia Bocchi Timebat enim iugurtha id quod cucnmuideli/ cet timebat nc Bocchus fe cü Roman's coniun geretopfo iugurtha de ferto; Praterea Dabar Maflagradæ films ex gente Maffiniflæ: cætc/ turn materno genere impar.Nam mater eius ex concubina nata cratiob ingenia Mauro rha rus acceptufe. Erat(inquit)cü Boccho Dabar ex gete MafTiniffe carus Si acceptus ipfi Boe./ cho.Hüc Dabaré Bocchus mifit ad Splla qui ei nüciarct fefe paratu efie facere gequid populos romanus ufllctj PrætereaDabar.f.crat. Cæ/ teruramaternogenereimpanguiseflet ex gen te Maflihiffe.tamé propter genus maternu nó crat par cæter is qui erant ex gentc Maffmiffe« Nam mater Dabaris ex concubina nata erat.

Obingeniajquiaingenium Dabaris place/ batBocchoî Mauro.fBoccho. Que Boc/ chus fidum efle Romanis.Bocchus poßg itelle xitSyllaadueniffetmifit Dabarem ad cum: ga cognoucrat cum effe fidum Romanis. Sefe: oia cum illo integra habere:hoc ideo dicitunut oftendatfenihifegiffefeutradafTe cum Afpaz re legato iugurthæ:fcd omnia Integra in aduez tu Syllæ referuafTe.Integrum dicitur de quo ni/ hil’taûûaut diminntû.Dicit ergo fe nihil quod ad pacem aut ad bellû pertineret tradaffe cü Ie

gato lugurthæded oi'a Spllæ integra 'refcruafTe , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ncu.i.amp;ne. Neoiugurthaelegatüpcrtime/

rctet quo rescomunis licentius gcrereturJugdftha callidiffimus fuit.Nâ poftqu5 intellexit Sylla a Boccho accitu tuiffe.prior mifit A fparem legatü ad Bwchmatq; hoc fccit nc Becchus amp;nbsp;Sylla aliquid cótra fe tradia Ï^®*^®®®*firJ®S®*“üïum:quifempcoIIoM«sBocchi 8t Sylla:intcrcnet:ne ahqd cótra fe tradlarct. q» « Docchus legatum iugurthae a colloquiis in gons de rebus coibus agebaf apte prohibere uoluinetuUico iu/ gurtha fea Boccho proditij efie intcllexifletiuflü enim erat ut legatos iugurthae colloquiis Bocchi amp;nbsp;Syllx **?^uqibus de rebus agebaf :guæ comuncs erant Boccho cü iugortha.Nam'Bocchus 8t iugurtha fo/ J.**^*’*gt;bello« Resc5munis:uidelicet ad fe St ad romaos pertincns. Gcrcrcf:tradare6 Na ab infi/ ans læuis aliter fe cauere neguifTeafidias iugurthae aliter euitare nó potui.infidias iugurthæ appcllat:ga mi/ ('n’y®’*cofiliaBocchipciperetÄcolloquiisBocchiSiSpllaeinterefTet Sedcgocóperio.i.mani 4 ç ^^^ftu héo.Bocchus ondebatSt prædicabat fe pacis cócordi5 quærerc inter romaos Si iugurthaiatcg p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“^^^ pacecu ipfo tradbret.Sed rcuera(ingt)SaIufhus»EgocÓperio Boccho romanos Si iu

83rtha in fpe pacis tcnuiffe.nó quia reuera pacem quæreret inter iposded ut altcrutros,pduceret atep ita im Pciiu luu augerct ficuti fecit.Na tadem iugurtha prodidit romais. Punica fide.i.ob punica fidem: uidelicer ci'^ ff fÏ “5’ iugurtha rqmais;ucl Sylla iugurthac.N5 fides punica c aliudpmittere Si aliud pftare. Na puni •’•jnrugcio mobiles fût Si infidi:raro uel nunci pmifTa feruâtes. Punica fide.i.mobili Sifluxafide qualis L '“^afroru:^ Qua ob ea qua: pdicabat:qa uerbis oftédebat fe quærerc pace îter româos Si iugurtlw. Li i^®*'’^®lt;l«»rfû nos:mctû fuafifTep nobis fubaudi côpcrio.Côperio illû uoluiffe tradere Syllâ iugurthæ; fed ■octuifTe.Libido ergo côtra romaos fuadebatiga Bocchus cupiebat tradere Syllâ iugurthæ« Metus pro ro luafitiga dû Bocchus româos metninno Syllâ lugurthx.fcd iugurtham Syllæ tradidit Igitur pauca ' A ■ ■^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g

' IN IVGVRTINO

fcpraSyllam liberaliflimûfuifle in legts Bocchûqd' fccit legatis.Boccho fecit. CxteruinJ- trâlît aham g tem ut oftendat quarc benûfufecpit.amp;fadûfuûexcufat. Paunsuerbis. Accfpe:audi. Fines mecs mu/ Jucha flumen diuidebat regnû Bocchi a regno Numidiæ.Sed Bocchus reuera fines fuos egrcdiens générât bcllûcontra romanos in numidia-Quomô ergo dicit fines fuos tutatû cßc:cum non fines fuosNumidiâ de fcendere uolucrit.Hoc ideo dicit-guia ficu ti etiâ fupra dixit parte Numidiæ lurc belli faûâ efîe pucabat. Sed

Româihoc ferf nolebânuidelicet ut Bocchus

fatusfumJdomitto: quoniâ ita uobis placet» Genre uti uultis cum iugurthâ bellum.ego Au tncn'mulucham: quod inter meamp; Micipfam fuit nô cgrediar.neqi id iugurthâ intrarefinam Præterea fi quid me uobil^ dignum petiueris haud rcpulfus abibis- Ad ea SyUa pro fc breui/ Çeramp;modicC'de pacade^ cômunibus rebus multis dineruit.Denilt;jregipatcfecit:qlt;æ polli ccaturfenarû amp;nbsp;po.Ro.quoniâartnis amplius ualuiflentnôin gratia ha biturü: faciendum ali quid quod illorum magis q fua rctulifîc uidere turn’d adep in prôptu effe îquoniam iugurthâ; copia haberet quem fi romanis tradidiffet fore Willi plurimû debercturtamicitiâ.fœdus. Nu/ tnidiæ parte quâ nuncpeteret tune ultra adué^ tnram.Rex primo agitarecognationcm affini tatéipeæterca foedus interuenifle Ad hoc mc/ tuerc ne fluxa fidc ufus popularium aîos auerz Icrcc.quis Ôi iugurthâ earns amp;nbsp;româi îuifi crât. Deniqfæpiusfatigatus lenitur amp;cx uolunta/ rc^yUæ omniafefafturum promittit. Cæte^ turn ad fimulandum paeem cuius Numidia de feÛus bcllo auidiffimus crat:quæ utilia uifa cô/ flituunu Itacompofito dolo digrediunturiAt rex poftero die Afparcm iugurthâ: legatum ap pdht, DicitepfibipDabaremex Sylla cognitü poffe côditionibus bellum côponi. Q^uâobré regis fui fententiâexquireretaUc lætusî cadra gratos fialiquod beneficium acceperint a Boccho:8iitafupcraturos efle Bocchum officio :quemadmodü fuperauenjnt armis amp;nbsp;be!Io:ut plus reddant q acceperint Quo illorum magis q fua rettuliffet: id é quoi ftiagispcrtincat adillosqad ipfum Syllam.Suaablatiuicafuscffiquiarefertfempercum genitiuoconftrui tunnifi inquiricg pronoïbus;inquibus locogenitiai ponitar'ablatiuus.fcilicet'mea tua fua noftra amp;ucftra.

Rex primu negareipro negabat-Rex primo refpondit fe nolle traderc iugurtham romanis;quia affini/ titem K foedus cum ipfo habebat. Affinitaté:quia ficut fupra dixit:filia iugurthae Bocebo nopferat, In ^eniffe.f.dfeebat- Ad hoe metucre.f.dicebat- Bocchus ita refponebt-O Syllaimultæ caufac funts.qu^c •ne detcrrét dehortâtur ne iugurthâ romanis tradâ.Primû quia affinitaté habeo cum iugurtha:df îde fœ dus K focictas eft mibi cum ipfo Poftremo timeo ne fi romanis tradidero iugurthâ: auertâ amp;nbsp;aliéné a me 3ios populoriî g K iugurthâ dilfgût:8f româos odio hent. Fluxa fi.u.i.mobili amp;nbsp;îftabili fide ufus.f. tradédo iugurthâ cû quo fœdus 8^ fenetate hébatôd Populariû aios.a.i.aîos populoß^ a fc aüéauerit Digrediun/ tUMdiucrfalocadilcedüt-ßBocchusöCSyUa,- PerDabarc:interpte. Bellûponi.i.deponi: Qyâobtena qü

COM.IO.CHR.YSOSTOMI BKIXIANI

O Alpar ego intelhgo a Dibare placcre Syllæ ut bellu coponatur Si pax fiat.Vade ad lugiirtha regent tuijz Etuidcquid ei placcat.Deinde hue rcdeas.' Cunfla edoflus.f.iugurtha. Sæpe antetcd impatqribusro minis pace conuentâ fruftra fuiffe-Sicuti pax fafla cum Cilphurnio Beftia confule.Etcum Aulo fratre AI bino confults.Na Senatus utraneg pacé improbauit Si refcidmficuti uilum cfupra. Pacéconuétam.i.pacé cómpofita. Cæcerum.fdicebat Afpar legatus iugurthæ.-ut Bocchus daret opera ut ueniref ab oibus una in colloquiu quafi de pace:atcg ibi traderet Syl lamifiuellet cffeconfultu ambobus.öi pacem

effe ratam. lugurtha per Afparem legitum Cu umcum Bocchotraclabanutfibitraderet Syk JamÄ econtra.Sylla cum Boccho tra(5abat:ut libi tradcret iugurtham. Bocchusidemutriep pmifit.Nam Si Syllae promifitfeingurtha tra dïturum effe ci.amp; lugurthæ uellegatoems pro mifit le Sylla ci ttadituru elTe.Et ut ufeg ad uiti/ mam nodéquaedié praecedebatcolloquii.Boc chus dubiusftetitutrum faceret.Sed tadem iu gurthara romanis tradidit. Ambobus:uidcli eet Boccho amp;nbsp;ipfi iugurthxj Confultum:pro uifum. Cum talemuirum. O Bocche fi mihi Sillam tradfderis:tüc fenatus populufcg romaz nus foedus nobifcum facict.Non.n.relinquet i poteftatehoftium uirum ta nobilcracaptu n5 propter ignauiam fuam: fed propter rerapub.

Tune Fore.fdicebab Non rclidu irc in po teftate hoftiü.i.non effe relifluru. Diu uolz uensaxogitan». Catterum dolo an in re cun flatus paru compenmus.Bocchosanteqpmit/ teret fe traditurum effe Silla iugurthæ :diu Iccü cogitamt.Nunc Saluftius dicrt. Non fatis certü habeo :Bocchus dolofe ne ÔC fifle :an in uerita te diu fecumcogitauerit quid face ret. fortafle enim fingebatfe cogitate quid faceret: cum ta mêiam dchberaiïet.fortpctiam m ueritate co gitabat amp;nbsp;non fingcbat.Sed uoluntates regum ualde mobiles funt. Facile enim mutaf Ä non nung ipfæ fibi contrariae funt. An in rej.in ucritatc. Cüflatus.f.fuerit.i.moratus in cogi tatione deliberationis:guiadixit diu uoluens tandé promifit, Poflea tépóre.Ecce Bocchus apudfeSiSyllam Silegatü iugurthæ habet. Vtneg Idem promifit.Syllæ promifit fe tradi / turum ei iugurtham. Legato iugurthæ,pmi(it fe Syllam iugurthæ traditurum.m hacpmifTio ne éi Svlla Si legatus iugurthæ gaudent Si exui tét.Bucchusfeparatim aliquâdô Syllamialiqua do Iegatum iugurthæ appellat cos benigne tra flat.Diem Si locum Conflituit :in quo ipfe boe chus Si SyllaSi iugin-tha fimul eSueniat: Side pacccolloquatur Si traflent. Bocchus Sylla mó:mó legatû'iugurthæappellarc:id ebocchuf aliquando Syllam:aliquando iugurthæ Icgatu appellabat. Benigne habereud eftliberaliter traflabab Pleni efle:pro crat.f.SylIa Silegatus iugurtham

Sed node ca.Ordo eft.Sed ca node proxima guæ fuit ante diem decretum colloqo.Bocchus dr ipfe«/ cû agitauiHc raultû:adhîtis aîcisiac ftatim remotis mutata uoluntate.Si illc uarius oultu colore motu coijpis pariter ateg animo dicifpatefeciffe occulta mutatiSe corporis Si oris ipto ita taccte.Vide gd fccit Bocchus ca node guæ præccdebat dieman guo collôguiû futurû erat.Bocchus incertus Si dubius gd facerenuocauit ad fe amicos fuos ut fuû côfîlium cû cis cômunicarct.deinde ftatî mutata uoluntate eosabire iuflit. AtegiW

folus diu feed cogitauit:ré uaria méte ptradanstatep ipfam animi uarietaté uario colore uultus ac uario wo tu corpis oftédés;ut ipfo tacéte cordis eius archana corpis amp;nbsp;oris mutadóe panderenf. Tandem uocatoad fcSylIaprouolumateciusinfidiasiugurthxtetendit. Numidiae.ideftiugurthac. Diesaduéitjguocol loquiuin

INIVGVRTINO

loquimeratdecretumi Quæftorc noilroXSvUa. In tumuJum uifu facillimum infidiantibüs qui infidiis trant facile hune tumufum uidere pocerant. Éodeman hunc tumulum iugurtha cum paucis fuis amicis uc ; nbsp;nbsp;nitinermistguiafic eratconftitutum ut omnes fine armis in colloquium uenirent. Cacteriobtnjcatifciligt; KtfuntOmnesquicrantcumiugurthainterfedi funtpræceriugurtham.NamipfeuindusSyllactraditus tft'amp;abeoad Manum dcdudus.At£g ita finis bcllo iugurthino impofitus cft. Vindus: ligatus. Per idé tempus.hoe ad bellum iogurthinum nó perti net:fcd cam oftendit guare fccundoMarius co ful fadus cft. Male pugnatura:hoc .n.dicit: quia Qu.Seruilius Cepio conful.ficM.Man Iius proconful a Gallis cimbris uidi prælio ca? ftrifij binis exuti funt militum milia odingen^ ta occifa.Calonum 6^ lixarum quadraginta mi lia.Bona.Qu.Cepionis:cuius temeritatc da-/ des accepta eft.-publicata (ijtzimperium^ ei ab rogatumeft. IHiqj fiduteg demum ad nfam memoriam romani fic habuerc. Alia oia uir tuti fuæ prona effexu Gallis pro falute ;non p gloria certare. Galli femper beUicoliffimi fue / runt:5t fat pc romanos bello fuperarunt.Deni cg aliquando urbem iplam Romam ^oepcrót: pratter CapitoIium.Vnde nunc Saluftius dicit Et 1111 Romani qui co tempore fuerunt quo ui di funt duces noftri a Gallis.amp; etiam gui lecutt funt ufegad tempora noftra: hanc opinionem habuerunt:Romanos cæteras genres bello fu -perare fii fubigere poffepcer iplos Gallos. Na cum ipfis gallis Romaos certare pro falute ma gis q pro gloria:id eft certare cum Gallis nóut eos iubigant.fed neab ipfis fubigantur. Illc,p falute pugnat:qui pugnat ut fe defendat ne altc rius imperio lubiiuatur. illc uero pro glo// riapugnat gui pugnat :utalium foo fubiiciat impcrio.Ergo pugnare pro lalutcieft pugna / re ex ncceffitate pro Iibertate fu3:,nc alteriuï

Pugnare pro gloria cft pugnare non pro necef

- . fitatededutaliosfuoimpioiubiiciatamp;itaglo' tam fuam augeat. Illiqucud eftRomannqui illotempore fuerunt:quowdifuntP.Scipio amp;nbsp;Man/z liusduces noftria Gallis. Etufegad noftram mconamnd eft Romani qui poftea fecuti font uftgad tem/ poranoftra. Sc habucre.id cft liccxiftimauere.fic putaucrunt. Alia omnia uirtuti lux prona effe: id c ata omnia uirtute iua uinci po(Te.Nam illud dicitur pronum uirtuti mcae:guod uirtute mea domaf fit uinz otur; Alia omnia uirtuti fuse prona.i.facilia Ói. procliuia uirtutiromanae. Ac fi diceret.Romaniexiftimaz uerunt hocmidelicet alias effe oés genres pratter Galios:uirtute fua uinci amp;nbsp;doraari poffe:fcd Gallosgenté rffe cum qua dimieandum fit:non ut earn fubig3nt:fed nc ab ipfa fubigantur. Ex ea tempcftate:ex co tem pore omnes/pes 6i ópcs'cinitatis in Mario pofitæ funt.

Leftor memento fcriptum^ffe in iugurthino.Deinde poftepo’dic per Saritiam legem fenten tüs exquiz fitisin deditjonem accipitur ubi mendum tollendum eft fit legendum perSatyra legem: non per Santia. Na lex Satyra é andtore Diomede granaat ico quae uno rogatu mn!ta.f.amp;naria ,comprehcdit:ut uultis: lux betifneutcu iugnrtha bellum cöponatur:elephantostradat omnes-.tranffugas reddat uniuerfos.

Finis;

COM.IO.CHK YSOSTOMIBRIXIANI PORTI! L ATRONIS DECLAM ATIO CONTRA LVCIVM SER VlVM

CATILINAM. “

Iquid præcibus spud decs immortals fandhiffimiindices uobifeum alp quando ualuiGemnsdam dudum Sgt;ipotiremur Repu.noftra florcntiffi inarb^ dues noftros haberemus turn Hud lofos return gerendarum: tu S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;patriae fimul ac uirtutis amantiffimos.Idç tempons eximia l^etiuafruc-/

temuncum rationes omnesdicendinoftrasinlaudem fummorulU atç optunoru cimucoiumedas effe uideremus.Nihikn.ftatuimus aio dign^ US neç auftoruate maioru;ncc opinione popular! q in co genere uerfari forenfis excrep tauonis:qux Caere laudes egrcgias (ummorum hominum poffet atqaiosinHimare no IdraeduicatisadimicandumiUcrumeadicendi uoloptas ohmlapicnuflimouiro«M»Ca loni plane conugentaiecnon amp;nbsp;Galbæ. Scipioni: CracchisrPorcinaei Craffo acque An tomo fummis atque omatiffimis oratonbusiquorum tempora lingulari praelUcia uiY tutis ac Audio pcneincredibili pulcherrimarum artium Horueruntuiobikum uero fen tentia noAra bcneagcretunfimodo tantum abeffemus ab ilia mode Aia temporum at/ q hominummcc in atrociHimos Reipublicae fludtnsjac miicrandam tempor urn cala// initatem.M.fiquidcm Caroni aut Scipioni coaetanco iuo monumentis immottalibus huius utbis amp;nbsp;line dubio danfiimis lumimbus tempou luo^.Dc legibus dicendu crat deinftituus maiorum de gloria mill campe tfxpe de laudibus acuidtonis« Nobis ueto:q deuenimusiahauccrucurentamteiTiporum conditionemdublataeft omnis gratia di'/ cendnacque intecceptus locus cmnisiauc lueund flimi fermonisraut concihandx beni ' uolentiae popularis.Nam fi quando uox noftra fine a foro fiuc a curia defidcratundicen^ dumeA perpecuo nobis aut de tetercimis huius patrie calamitacibustautde nepha ms oppreAionibusciuium: aut deperdirae iuuentutis nunc impudicicia Aagitiofa nunc ignauia lingulari. Q^uarepcAium quanta indies redundatio cAiuos cAis tcAimomo ludiccs: (Quorum aurescalucruntaffiduitarcpœnæ quotcidianaicopiaqueincrcdibi// liciuilium controuerfiarum, Diximusequidcm paucis antediebusme probe memL/ niAepoteAisdc.L, Glabrionis immanitate: atque audacia furiofi^imi hominis amp;nbsp;fine dubio crudehffimi: Cuius in Senatu fica pridic deptehenfacAjeum quasM»Pnpiri// um lucem omnis pacriciae dignitatis extinguere mcliebatur. Nunc uero dicendum lt;nbsp;A dc.L. Catilina: Icelcratiffima mente: atque inufitata nequitia: quam nuf^^ *® omni/ umciuiumpcrniciem;Aragcmquc redundaturamxdiiimmortales inauvt^rem Iccleris turn benignitatcfua: turn confuiariuigiliarctorierunt.Q^uado igitur indices ddigen// terattendite:remque cognofeite barbaram çrude{icatç; peticulp uero cCcalamitate rei// publies perniciofiflimatn. Lucius fiquidem Catilina non ignobili genete praeditusi ne^ infima uirtuteifi dotes cgregias:tumfortuna;:tum corporis ad dignitatem urbis: non ad pemiciem conferre AatuiAet:rempublicam nuper ex atrociûîmis bcllorum dui hum uulncnbus paulilper refpirantem nouis infidiis opprimerc conatus eAiquid ex// horruiAis iudiçesmon modo opprimerc conatus eAded crudehffimc uexareinon uexa retancumdedinauditoquodamgenere feritatis extinguere. Manum ad id comparât diuçrfam quidem gen ere; fed magnitudine fcclcrisiuitae^ fimilitudine poene candemt quam manum exacerbatam continuo pënuria rei familiaris: amp;nbsp;ob iddelidcrio prat// dxmirabiliter AagrantemiHecebrx fibifacibime conciliauerunc. Confilia nefanj fa /

INIVGVRTINO

•cinorisinampîiffimîduis.MXccædomo decoquebantur« Ad cam gruges conflue^/ bantperditorum adolclccntiumiquorum hic familiaritatem eximiam confecutus fuc/ catîconciliatamtpartimafluctudineftupriîparrim gcncrcquodam nephariae largirio^z nis. Adhibiri fuut 5^ cundi barbarorum hominum nobilïtati non folum magnicudine Jumma ærisaiicni:ucrumetiam confuctudine ac fludio turpiflimarum rcrum» Nee ail« muhebres ab co cœtu religiofo nodurno prorfus abfuifle iudicatac funt : nulla dc// m^portenta urbismullaefinitimarum religionum pertes repcrtæfunt:quænon deno/ tatæ folcrtjffme per hune per magnitudinem inopiæ facillimc condtatæ retentae deuo^ huerunt in aream ipfam nephariae coniurationis. Katio confiliorum fuit ut faturnalp bus proxime futuris uniuerfi cum armis ad ipfius Lecae domum prærto forent: ibique dato figno collaberentur omncs:partim ad diripiendam inflamandamej urbem partim 2d trucidandum fenaturntpartim ad cos conficicndos:qui præfidiu m urbi ferre uo!uif ^cauCatilinâ interim omnes amp;duccmamp;inwcratorcmappcllarcnt.Audirtis indices fa bseuidenterzut arbitrer confiliumfcelcratimmi hominis Catilinae:rei(^ indigniffîmæ tniferabilemacdctertabilcm crudelitatem. Nunç audienda caufa crt agnofeendaeque faces : quibus iUe rtagrauit ad cupiditatem huiufmodi fccicrati facinoris obeundam* Q_uas fi plane comprobatas uobis ut arbitrer planet^ illurtratas euidentibus fignis at^/ tulerotnihil crit impedimento qui hoftem reipublicæ crudelirtimum attj infertiffimum fummisfuppliciisfummiscruciatibus mufâandum acmaftandum effe iubeatis: Tria iudicesdententia mea;fcclcrata:crudclia flagiofarinaudita : quæ mentem Catilinæ fern pcrimmodcratam:fcmpcr rebus nouis rtudentem adexitium patriae commoucrunt diceada funt.Primum ratio quaedam trirtis fimukatis:qua dudus crt uniuerfum fena/ tum ex memoriarcpulfæ confulacus capitaliccr fuirtefemper infeâaâum; Secundo Cables quidam temerarix ambitionis ficiens immodiex gloriæ : prorfufa inrt ammata perpétua quadam ôe fingularicupiditatedominandijPoftrcmo coetus infames Curpiffi motum hominum non modo fatigatidiutumomalo domcrticae ncccûitatis:ucrum ttiam imbuti flagitiis ac confuctudine fcclcrum fcmpitcrnaicomitc: amp;nbsp;génitrice peffi/^ inarum cupiditatum:quod genus homin um Carilinam fuum cria dormientem e fo m/ Uo facillimc excicarc uoluiflet : his ortenfis breuiter faneque confutatis quac pro defend l'one Hagitiorumfuorum nortri aduerfarii dicenda effe putauerunt finem adeffeuo// disintelhgctis.BeHomitridatico indices lógiffimoquidem omnium amp;nbsp;fine dubio port P^nicum pcriculofiffimo:cum diutius in fenatu dc eligcdo impcratorc dubitatum fuif/ ^ctplaneijomncsambigcrcntiquilhamfagaciffimoregi fagaciffimus nortcr impcra// ïot opponcretunCatilinam inter omnes competitores incredibili quadam ambitionis ’^2gnitudincdcflagrantcm:omnes fenatorixfcntenriærciecerunt. Eotclo pereuflus ädeo Catilina fuit utportca nullam omiferic neq^perturbandae curiae : neque infeftandi fenatus occafioncm. Videbant nan^ cupiditatem fuam illo fuperftite nunquam in «uni locum prouenturam fore dc quo illam pridem uniuerfae omnium uoccs cücienda ^c putauiffcnt:uolebat item animo fummas uit« neceffitatestquibus exuere fc porte 2tbitrabafur:fi qua rationcpraeclarismagirtratibus afpirartètjNuncillasucro magisac **'agisinrtauratasquottidie intebigebatquandoquidem infpicerent omnes uit« fu« rationes ca fententia iugulatas protfus extitifle* Ac quiequid increpuiflet ulterius me/ ‘^endamerte confularcmuigiliam:mctucndumcrte indicium fenatori« audoritatis: baue Ueto fpetiena ita exanguem ita conftemata confuctudo erexit uit« pranißiƒ/

COM.IO.CHKYSOSTOMIBRIXIANI

fnæ ad omnc faci»us:nclt;j odi fui padens nccj aheni. Q_ualis cius uita fucrit:amp; fi præda ^c confdenda publica tencatur;huic tarnen üîuftrandæ feu patefadendse telles indubf Jati uided poßunt hi qui fâcrarium illudlibidinum colèreatlt;j obferuare confucucrunt quænug3ediiinimortalcs:quæportentafcclerum;quilibidinumgurgitis:quæ fentmae Hagitiolorum.VerumisrumorfparfuselidemoribusCatilina:caq gentium opinio pecuagata;quatcnus exiftimem uoccs ipfaspublicas non hoîum cûc:fedoraculipotius uncupandas,Famam uero populärem a maioribus noRris fæpe numéro accapimus: nclt;j temere unq nafeiturâ effemeq temere occafuram:d edecus illud egregium corpo^z ris non ad dignitatem nominis acglorix ficuti par erat homini nobiliRima familia nato: fed uti latro perditiRimus ad omncgenus Hagitii conferendum fuifle femper arbitra// tus cR. Vires ad Ruporem hoîum prædaræ atcÿ inufitatæ:perpctua uoluptatum item* perâtia lunt labefadtatac: flos pueritia: uenuRjRimæ ad intuentiû iucunditatemî cui nô (ibidini putauit Hagitiolæ iuuétutis«aut qui turpitudinis notam non (ubeundam ultro at$ accerfendam elfecogitauit*Lux ilia uero præclari att^ excellentis îgenii: quâ omnes diuinamfemper Ôifingularcmatç inufitatapenitusefle arbitrabantur: nonncîterfoc diRîmas uoluptatu fordes rcRinda eR:omitco pcRis huius impuriffimas uoces:mollf/ tiem fænicam:obtuitus impùdicos:blanditias muliebres: amp;nbsp;omnem deniq copiam nô mediocrium uitiorum fub ilia frôds crudita limul:arq! infigni pulchritudine delitefeen/ temJPræterco métem illius plufq gladiatoriam:fitim incrcdibilem cruoris humanùmi/ rum inconRantiæ genus:uultum nunc demiRummune alacrcm:nunc anhelantcm fçt lus:nunc gratia merctritia florcfcentem:fummum pecuniæ defiderium: fummâ fimul prodigalitatcmxontéptum incrcdibilem oîum bonorum* Itcmq cximiacum fuminis atqî ornatiflimis ciuibus familiaritatem* Nihil cnim fuit iRo monRro uerfipellius : aut mutabilius hominû memoriadta ut tes diuerfflîmæ fæpenumero uidcantur in codem ingenio tanq in fentina quadam teterrima fimul redundatæ. Q_uis igitur dubitandum efleputauent hominem praeditum huiufee inRicution c uitæ remotiRimum abomni genere humanitatisipcrfacilc fefe teterrimo cuiq:atq îmaniRimo facinori fuifle accom modaturum:fontcm aperuimus indicés omnium Catilina: morum atq onmis confue tudinis:undc illi demanauifle uis ita præclara confiliorum facillime intclligcnda cR.Nuc uidédum cRfpem atrociffimi federis unde illi fubminiRratam fuifle iudicemus. Cum hic itatp fecum repeteret memoria miferandam ignominiam comitiorum: turpcflt;î an// guRiasafflidærei fa miliaris ;fimulq intucretur udfibiuiucndumac moriendum fore cumturpitudincfumma:uelfenatum ni ’lum e(Te opporterc;de rationetoHédiillius pri mum cogitate cœpit. Namillo dclctofinc dubio intdligcbat uiam latiflîmam libidini// bus fuis continuo pater etuertit itaq oculos ad innumerabilcm copiam iuuentutis : qua dies ac noftes Ripabatur in cxcrcenda confuctudine fuarum cupiditatum:cum putauit manum ipfam hominum tanq haRam ualidiffimam furoris fui facillime fibi accommo daripoflc:quamcontorqucrctin omnium noRrumruinam atq intcremptionemïUt quam cognoucrat cducatam uitat prauifïima: inRitutis:imbutam fæpenumero fangui/ ne mifcrorumciuium:ardentcm incredibili defiderio prædæ:fibi uero mira familiarita/ te conciliatam » Genus cR hominum uchementer exercitatum : ferro atque inopia duabus rebus ad omne facinus paratiflimum; Q_uod genus ego ciuitatinoRræ ma// xime debilitatæ ciuilibus bellis:atq afflifta: magnitudine calamitatum magnopere pet/ timefcendum effe iudico«Nihil cnim illis praeter fpem atq animant fortuna refer uauiK

CONTR.AX.CAT1L1NAM

alteram ad diffcrcndani uitje ncccffitatcmtaltcram ad liuorem fuum magnificcaccom/ naodatam» Nihil lüisconcetnptibdiusjquosfîquidcm rudicamcnta uitæ tradufta in hac tcnuiffima re depofita nunc in gladiatorus muncribus:nunc alia facinoris atrocitate par/ tim ad omne fcelus:partim ad omnem paticntiam crudicrüt, Vcrum hæ pcftcs:fcntcn/ th mca:quo fucrit abiediores :co magis extimefcendas cfle reontanq perpétue feditio tiutn ciulium ac rerum nouandatu auidiflHmas:ßue quia uoluptatcm capiant ex moero/ tefocix alamitatisdiue quia ciuitatu uerfutiam : mutabilitatem rerum fuarü portendi Sluoddmodo arbicrantunhi funt quidem quos in foro quottidie:in oculis ciuiu calami/ ftratos:ac ueftibus coUucentes paüi obuolitare cemimus: fortunas oium popularium atlt;5 ocium ciuitatis luminibusconfignances:qui non modo arredi permanét ad oppor tunitatem cuiulpiam praefenusreomodnueruntetiamgeRiuntad opinionem fpcratac ütilitatis.Si feras quidem omnis generis quo magis attenuatæ fuerint penuria edendi: eo magis précipites atq effrenatas rucrc in pernitié uidemus« Q_uid hanc defperato// tum collu uiem ieiuna ac fitientem facultatü noRraru quo impecu quaue Rrage ruiturâ effe crcditis:aut dcb acchaturam fifc carceribus emiferint:cü ills ratione careant atij in// telligenciahiueronon abfintpenitusabifpafacultate intdligendh GrauiHÏmiquidem funt morfus irritacé neceffitatis. Dii immortaics quxdades ab iila feritate hominum: quac genera flagitioforum emanauiRentsfi noAurnus iRc impcratonquafi quafda rabi dißimas beluas in urbis penates imittcrcpotuiflct*Horrct animus iudiccs:ea cogitatio ne complcfti quémderipcrtuljÜemus;fi fopor oculosconfularcsdctinuiHet. Reftin/ ffucndacftita^flammanobisfcclerataamp; atroxdumadhucuelata cincribusac fopita: facultas reftinguendi leuiffime data eR;nc cum omnia comprehenderit quod dii peni/ tusauertantmos fruftra poRmodufuribundam atç exultante reRinguere cupiamus: Nclt;j redorem nauis audiendü prorfus cxiRimo in ipfo moer ore calamitofac tempcRa// tis qua illi fugcre facillime licuiüec cofurgentem primo lîbwç ac rebus fuis naufragium minitatcm,Nelt;j item gubematorem urbis iri ipfo excidio amp;nbsp;calamitatc ciuitatis : quam ïmpendentem prius ipfe confilio fuo:fualt;^ prudentia fubRinere quodammodo ac pro/ pulfare potuifTet.Seræ funt hominum lamencationes:prorfuflt;^ uitupcrandx:qu3S oc tapatas in his lugendis cernimus:qué uitio fuo defidiae^ contigcrunt. Calicratidi La/ tedajmoniorum ducicum omatiflimamcui praccrat claffcmïfunditus amififTctpro// ptet immodcratam glorié cupiditatcmmihil ad cam rcRituendam nouiffima confilüra tio fuffragata cR. Q_uam ita feruare potcrat fi modo in Ratione continuiRerTcrentio Varronifempitemum dedecus:atq^ immortale monumentum crunt Ragiöfé turpitu dinis ddeté ac ad cannas temcritatc fua pulchcrrimé Romanorum legioncs: qué fer/ uarc pcriculofiffimo tempore rèipublicé fine dubio fuiffcnt:amp; robur eximium miferri mé urbis:ge perpetuum dccusconfularisprudcntiédifciplinécç militaris. Redeitatp maiorcsnoRrifummislaudibus efferendi funt: qui Spu.McliumïGracchostqui Man lium Capitolinum:qui Drul'um:qui Saturninum fortiffimos homines: amp;nbsp;rcipublicé fepénumero non mediocriter opitulatos» Q_uod deueniffent affedaté tyrannidis fu ^pitionem morte muldandos effeputaucruntznee Spu.Melio fauor ampliffïmus ciup t3tis, NecGracchisauifuiScipionisclariRïmiuirimemoriatnecManl.o eeleberrima gloria capitoliilibcrtati: Nec Drufo fandifTimi fui penates : nee fatum ino ius facro // haft« dignitaris auxiliata cR* Q^uid ita quia neeem paucorum aut unius hominis *’’’*3*?®t public« maiores noftri femper anteponendam dïc putau crunt» Q_uod

PORTO LATRONIS DECbAMATIO.

genus crudelicatis eximiummô funt arbitrati ducs eos pedmere fummifç afligerc fup pli en s: quorum in rempublicam perfæpedariffima benefidorum genera exutißen^^, minimejquid ita«quia nullü fatis dignum fupplidi genus in cos confumi pofTe opmaba tur ; qui patriae fuæ liber tatem opprimere ftacuiÛent : nee i'Ios dues effe ludicauerunt: quos abiedûcrationcm patriae caricatis intuerctur« Atcôtra cos qui talcs intetemifienq non modo did atqi appcllari dues ut effent Hatuebant :fcd affidendos fore imniortah/-' bus donisiac fempitcrnæ hominu memoriae confecrandos.Q_uid enim poteftind^ni us didq uitam a patria fufeeptâ ad illius pernitiem calamitatemqi côferre ^ quid bng’ ^^^ Icratiusq cope poenas ac crudcliffimam feruitutem excogitate: quoshifdem manibus ac réélis conftitutos caedemleges atç eadem uiuedi ratio cotinuiffet • quid dênilt;j peteft intolerabiliusexiftimariqinferredelubris dcorumimortaliumac facukatibus noftris illincfceleratasfaces-hincacerbiffimasexpilationcs»hæcquicufaueruntiudices;autquj tentauerunt nunq ego alienos ab hoftibus aut diffimiles feritati beftiarum exifbmabo| uidimus de fpe perficiendi nepharii facinoriismidendum efl de loco:quam lacebram có modiffimam amp;nbsp;tutiffimamcgregiusartifcxdelcgitcumcontegcndæ cofpirationi fuæ; turn armis omnibus dus artifîciieomprehendendisme forfan temere domum nobiliß fimiduis attjopuïentiffïmi.M.Lccaedelecham effc iudicetis. Primum homo deledus eft huiufmodi nephanis cupiditatibus aff inis;quo participe femper ufus fuerafïcófiliolt; rum fuorum adiutore;teterrimarum libidinum fociormaximorum piculorum'lt;ctii fpe/ dato frequenter in diffidllimis rebus fumma huiulmodi atrociffimi mali tuto comité/ ti poffe fadHimc fibi pollicebatur. Prêter ca domum übi deiigendam effeiudicabat fobquot; tudineloGorumdefcrtam:amp;abomnifrequentia populari remotiflimam quae.fuoccS coniurationis tutiffime contincre poffer,Contulit igitur fefe in ipfam Marçi LecæHoquot; mumremotamab omnicelcbritatçconftipatam multitudinearbufcularum amp;nbsp;ahorn ni fufpitioneprodendi facinoris non me3tocdtcrabhorrentem,Q_uos uero terende// rit ibi coniurationis laqueos aut quas cathenas fcclerumconflauerit nobis ac facultati// bus noffris,Saturnalium dies patefadura/ucraunifi primum benignitatedeorum im mortaliumidcindeuigilantiaconfularincphariaçficaede manibuslatronumexccdiffcnt nullas amplius tendiculas pertimefcamus abcxccrabili monftro;nullas inhdias ab ho// fte tetcrrimo:tenet fera nee fi uirieftisrdcclinatura eft telum ipfum facrofandæ ueftrac auftoritatis;Neuc Catilina nefdas uigilantiffimos confules habere rempu» ff^ quocun (juencrisquocunrpabicris diligentia nofttacircunfpedum tenernquid externa node condunculis tuis agitatum finliccc mecum recognokasicu ad.M.Læcâ ueniffes unum ex fideliffimis commiJitonibus tuis ad multam nodemlecp in interiorem una cu il'o cu biculi pattern recepiffes tanq in facrarium memorabile cupiditatum ueftrac répété de Læca feifeitari cœpifh nd quis ex coniuratis aducniffet;cum fubito Lentulus ac Cethx/ gus teterrima capita malefidorum oïum furibundi at^alacres irrupötüumoxij ingref fi uodferare coepcrüt:quid agis Catilina cur uoluptates noftras diucius remoraris-præ^ fto funt faturnaba nobis ociofis atej ofcitantibusiqucm und dicm fæpenumero ndeupa re folitus es cuerforem fuperbiffimi ordinis fugatorem erumnard noftrorum : lucé ac principemuniuerfænoftræ dignitatis.Nd in gerendisnegodis ignoras fcquendas effc tempos opportunitatcs:amp; in occafione return defidiam ac tarditatcm omnem diligen tiffime fugiendâ.MutabiHffimæ funt deo^ uoluntatcs amp;nbsp;fortuna cd abire permifcris: fruftra poftmodum difcedentem ac fugientem fisimploraturus.Ta’ia conquerentem

PONTRA.L.CATIL1NAM

tu paucis prö re fubfeeutus: Aquilam argenam proferri continuo iuiïiHi pr ædaram au fpieem acgubcmatriccmfurons tui futuram.Teftor noftem ipfam impiarum molino nutntuarunaconfciamac tcftcmmihilcxhis me fugiffequæ clamdcftini ueRri cona^/ tusagicaucrûnperpaucalatisarngificfucrit nefolitudineinipfa lanbulorum tuorum turn nota uulgi plane deuitauifieszfefdl iffe te crederes diligentiam panter atty induHri atnconfularcmiLinquotclorum innumerabilcmcopiam quam in hifdem funalibus antrisconftipandamatqucoccultandamfore curauiRi« Mitto litterasmanu tuaferv ptasdiuerfis mancipiisrcddcndas;quxfurorituofuccurrcrc atque opitulari ucilcnt. Traufe o rem illam bmiUimam prodigio:eum mane ido iam coafto fenatu: redundati// bufque fubfeUnsdenus in fenatum praeter confuctudinem ueniffes:^ nulli non oculi te fenatorem ftadm confgnarunt ingredientem demiÜb uultu paUore terribili : lummi/^ bus errautibus ac facie praefcren te nefcio quid inußeatx crudclitatis:praeterea faturna// bbus proximefuturis rem adorin'placuit quo die ciuitas omnisferiata publico edido conferre fefe in montem auentmumrac ruflicari quodammodo fclita eftteum tu manu furoris tui diligenter armatam atlt;j inftrudam primumad esdemfenatus acconfu / Ium:dcindcad occupandamcapitoliiarccm fucras immiflurus;atquchis perfedis da^/ turusoperamcumdireptionipublicxtum infamandisædibus atque his trucidandist qui rempublicam defendere uoluiffcnt. Videtis indicés lueem clanflimam rationum: quam ego profedo cenfeo nullis inuolucris tenebrarum fuarum obruituros efTe : nee* M .Leeam pracclaram fedem atcy officinam teterrimae coniurationis;ncc ipfum detefta/ bile caput at^ obfeoenum artifieem Catilinam. Cunç bate omnia conftent- animad^x Uettendum eft pariter uno makficii genere Catilinam non modo dcos ac patriam: uc/x turn etiam morcsjlegcs confuctudinem urbis atque inftituta maiorum uiolafte. Prkx mum duodeeim tabulis cautumefte cognofeimus. ne quis inurbeeoetus nodurnos agit ant: dein de lege gabinia promulgatum effe qui conciones ullas candeftinas in urbc conftauiftet:more maiorum capital! fupplido muldaretur: De te itacy Catilina fcdcita/x tor : cum coccus iftos commilitonum tuorum contra praccepta duodeeim tabularum : contra leges noftras;contrafcnatus ac plxbisaudoritatemnodu cogendos efteputax uiftiideinde quarto ft quando in lueem fepulcrales iftac conciunculæ tux prodiiflent ;qd refponfurusfuiffesfenatui« quid eonfulibus-aut quid uiris optimis:atlt;y amantiftimis patriae Q^uidleges igitur noftras uiolas Catilina - quid fenatus audoritati contra// dicislt; Aequum eftinftituta maiorum atque edida grauiftimi fandiffimique ordinis quiaperftringere uefania tua non es ueritus:ea reftituas ac farcias fupplicii tui memora bilianimaduerfione.Mdlius Torquatus :filium fuum fumma amp;ftngulariuirtuteadox kkentena:^ is in hoftem contra mandatum patrium dimieaffet : uidorem pcrcuti fc// curiiufljt, Nostc tcndcntemcontra mandata fenatus:Contra uniuerfx rcipublicac maieftatem Catilinamperfcremus, Maiorcs olim noftri fapientiftimi homines amp;nbsp;fi x *edubio grauiftimi non leges c gracia per legatos fuos accerfendaskfte putauerunt: quibus bane imperii magnitudinem perpetuo ftabilirent : ut tu homo recens feuerirax killarum cum barbatulis tuis abutcreris. Non ita uifum Carthaginenfibus aeccepi x *^us in Hannone fuo morti condemnande fortiffimo ac triumphal! uiro:^ is edido knatus minus ob temperauiffe pu tarctur. Non ita placuit Athenienftbus urb! fi/r nedubiododiffimas atque eruditiflimae cum c Sicilia bcllocy grauiffimo reuocandum effe Alcibiade m ftat wer un tfum um amp;nbsp;ftngularemimperatoccmiquem iuberent expia

CQMJO.CHîtYSOSOMIBRIXIANI

re fupplicio fuo lcgcs uiolatæ rdigionis. Non ira deni^ maioribus n offris ludicatu cft cohombusexolctorumtuorumfenténamea longe anteponendis cum.L. Sulpîûum confulanfamiliafütnocj ingenio uirum proprer cxiguam notamlibidmofæ fufpidonis cenferes remouendum efenatu:multo{lt;j dies in uincubs habendum elle putauerunt« Vos uero indices Catilinam non modo leges noftras atlt;j auelontatem fenatus cruddi ter labefadantemzuerum etiam nuiuerfos eines ad permciem ferro fiammalt;j denocan tcmimpuncpèrferetis.Iacet homoproftratus enentn maximarum molitronum utg conatusfuosconfeientia ueftrapatefaüosat^illuRraros cérnaune^ contedos fuiHe fcufupcrftitiôecrucntifàcramentirfeutenebnsnodurnis: feufolitudine locorum p^f maxima amp;fingnhri.Contunditcigitur:cótunditc iudiees genus iRudinaudidfuroriS. Comprimitehominem geftientemeffrenatatcmeritate.’flagranteminufitatis cupidó'' tatibus:furentem incredibili fuperbiarfpe nouandarum rerum mirabiliter inHamatu« Q_uin etiam rem ipfam publicam non modo cuentu crudeliffîmæ calamitatis : uerum etiam metn ac fufpicionc liberate. Diximus equidem fufficienter de fenatoria bmuka te LudiCatilinaccapitcac fonte fcelcratæconiurationisneiîjomncs complex! fumusî que aluifle furorem iHû ac primum excitauiffe iudicauimus. Nunc uidendum ft ^^ ’^^ tione ambitionis teterrima atqi exitiabili: quadeflagrauiffeperpetuo Catilinafupcrio^/ ridinifione demonftrauimus. Cupiditates equidem plurimas in illo mößro calamite / fas ac nepharias omnes:perfæpe indicés ammaduern ; libidinem unam pninefiffimam in primis confpiccrc uifus fum»tcmcfatiæ cuiufdam acq mconfideratæ ambitionis qua duce properaffe ncc ullo ftudio unq conlofcendarum opum ncc ullo dcfiderio d^gnita-'^ turn abfhnuiffe repucatus cft.Putabat enim fe frudra nobiLGimo genere natû ; fruHr2 uirtntes eximias corporis:atq animi côfeçutum fuiffemi omnia diuma atq humana tru culentiffimo genere cupiditatisinquinauiffet.Q_ucfqccrnebatexcclicrc Romæpr«'quot;' Hâtiaquadamdignitatis beatiflimos eoseû'e amp;linedubiodns æquparandos forcarbi trabatur.Id genus uefanæ cogitationis hoîem fua parte natura praecipitem atq inconfi deratum côpulit inabominandas ac nefarias uitæ cupiditates.Hq nuper comims côfula ribus:quandoquidemfuffragiacuriaet,ppter impendentem metumPatthid belli ddi// gcntcrenucleatafuntî quas non adiit 5cnatorum uoccs:aut quos cinium conlcflus partim pecunia partim obfecrationibusnôobeundosfupplicitcr accontandnados effe iudicauit nulli tarnen ad dignitatem gradus;neq infanienn neq anhelanti bon® candf/ dato patucrunt.Eadem ratio feeler a tæ libidinis illum ad maiore uim fcelerum pauloa^/ tcconcitaucrat.Pironcm meminifhs egregia uirtutc adolcfccntem nib 02 idem cupidi// tatibus obtemperare confucuiflètjcalamitofam fibiac multis in urbc feditionem exer taffe cuius infigni familiaritate atq amigt;Catib.ufum fuiffe nemo eft qui nefciatlnec mo do coniunxiffefe temerarioinuenimerum etiam illum dé fucceffu rerum fuarum non mediocriter trepidantem in audacia fimul ac fententia confirmaffe:cum fc lUi uigilantif fimum focium ac fatcilité feditio fiffimü regédæ gubernandæq coniurationis foré pol liceretur.Q_uod fiuotis fcclcrato^hominü fucceffus afpiraffentiquantaftragcciuin creditiszant quado diluuio facultatu urbanatum ruituram fuiffe deteffabilem herum atq execrandam impie ta tem «uerum hi Cclitcs:quo^ aufpieüs princeps acpatcns:hu ius urbis» Romulus pulchcrrimi imperii: Romani fundamenta iccit triffiffmamda^' dem ac conatus perditos necè adolefcentis intereoeperunt. Pifone mortuo conquie^^ uiffeCatiinam dicemus: autineoeptitemerarii poenituiffe’Nonpeenitnit modo:ncc

FORTH LATRONIS DECLAM ATIO

tcquicfcïtidumfuiflearbitratus cft‘ScJrurfusaliofuróriacccffit:riori confucuerat ä/ nimus perpetuis cupiditatu flagitiis cxercitatus prima deftitutionc fortunæ réfrigérez/ fcere:ac conftemari fed uix fepulca méoria pifonianae coniurationis.L.adeptus eft S idi/ cinum potentiffimum quidem hominem:actunc fnrentem fingulari Audio return no/ uandarum» Verumeafax incendiitrurfumbcnignitatcdeorumimmortalium fum/z Waque uirtute confulum reAinfta eft, Non obdormifcit ramen Catilina hüs de// ftitutus cuentu uigiliarum fuarum:fed rurfus faeuit imanior. Ói quam Rempublicam Aruitionon potuerat obruere:deArangulandapenitus actollcndacogitauit:fccleratus b oemurbequa totiens infidiis appetiuiflet.Sceleratifrimusucroinpatriamtcuiusex tant in illu fumma amp;nbsp;commemoranda monumenta benefidorum» Reminifcere quæ fo Cati!ina;reminifeere ferrum illud fceleftum atque iHas n epharias faces :quas iftis fan ftiffimis penatibus atque ifti pulcherrimac patri^é minitaris:non ad oppugnandam ur// bé:nequc ad cam concremandam tibi datas fuiflcTcd potius ad falutem ciuiü dignitaté itnperiidibertatifque noftrx defenfionem» Ferdeos immortalesoroteCatiIina;fipa tria tecum his uocibus utcrctur:quid effes illi quæfo refpófurus^ Ego te paruulum Ca tilina quum imprimis ornatiflimogeneregentis nafci uoluiffemideinde fummis doti// bus cxorn3ffem;tumcorporis:tum animiduabus:tam rebus inAituendum putaui fer toac flamma quibus effet parata tibi facultas:tum amplificandi imperii mei: tu defenz/ dendæ public« libcrtatis,Q_uid earn uim armorumuifcera noAra torques^ Aut quid conuertis in exitiumciuium mcorum inAitutâ diligentia meatmeifquerationibus cru/ ditam dimicandi facultatcm^ Maiores contta fui fummis a me benefieiis atque hono tibus auAi pro magnitudine fufeeptarura dignitatum pulchcrrimas in urbc fæpenuz mero leges pro præAantia beneficiorû clariffimas ex hoAibus uidori« referre cónfucz Uerunt, nbsp;nbsp;Tu mihi ludus acetbiffmos paras pro fumma copia beneficiorû mcorum

tueaedes'duiûîTudomorum inccndia:tu uexationes uïrginum:tuuaAitatcm urbist lu genus atrociffimæ feruitutis* O crudcliffimum hominum genus: amp;nbsp;ab omni peni tus humanitatc derclidum»T u Audio Hagras eius urbis euertendaerquam nee Cart ha/ ginenfiü aAutiflimi doléncc Numantinorû eximiæ uires.Ncc græcorü crudita amp;nbsp;prac/z clara ingenia labefadare obfcurarelt;jpotuerunt. nbsp;nbsp;nbsp;uod fi citentur hi populi rurfum

diuinitus. atque iAx urbes redeantin A atü uctuAiAimæ dignitatis* certe non ipfo fee/ t c tuo quiequa in me crudelius.nec quiequa maius extimefeendû molituras fuiffeprac dicabunt. Scd ad te rcdeo:Tépcrarem ego memet mihbeurfum^ iAu uiolcnt« oratio nis forfan reuocandum eße iudicarc:tû ab odio tuo:tû ab ipû dieedi acerbitate fi que in te fenfum patriæ chatitatis afpiccre.aut ulló te pudo poffe arbiträrer fcelcrata iAâ men/ tcmtclinqucrc.ScdidgcnuscAcupiditatü tuarû ut reßinguendarü forfan rationem aliqua confequi poffis lanandarü nulla:nec te prius amiffurn peruerfitate iAâ animi pu to q uitam amiferis, Velle reuiuifccres Ahala Seruilknon expedaremus fententiaiu// dicum:ncquc abuti maicAate fcnatus atque audoritatc populi Româi: fi magnitudine tanti Aagitii fanguine tuo Aatim cxpiauiffcs‘Na de fcnatus uoluntatc nihil ambigimus modo non impedirctur legibustrcpcntc profedo fucras poenas impictatis tus dignif / finias laturus. Vtina dcorü imortaliü munere iudices:mcntc at^ animu huius introfpi ceremus.Nequa uobis fierct uobis punicndi dubitatio:qui tantu fcclcrü ingcio confia/ uiffct.Yideretism«meoté anhelantc triAiffmû genus minarum mentem dcbacchantc

. PORTEi LATRONIS DECLAMATION

inaudita feritate tfurentcm i acredibib' uefania;ficicnté cruoris urbani prædæ auidiffima uobis atque oïbus ferro fl amaque minitâte Catilinam uobis demonftrammusïiudicef irritatumperfxpe rcpuliis ïomitialibus:nullas uoeû aut futfragiorü corruptd^s fuiffe prstcrgrcöutn:d6ndc nullis rationibusinfraduaeperterritum,de pcrfeuerantialcelc rumfuorü exti'dffeiquibus aïaduertcre fane poteftis quanta femper ïmanitate labora/ ucrit ambitionis.fupereft nouiüima pars diuifionis:grex ipfe fodaliü Catilinæ truculé/ tus atque amensxuius in manu non exiguarationem fuiffediximus excitandæconiu^ rationis. Lentulus fiquidë amp;nbsp;Cethegus terribilia portenta noftrae ciuitatis: furiæque ucl certiâimæ populi Romani muita de magnitudme fua in ipfis contionibus:niuka de dignitate imperii fui futuri paidprædicare confueuerunt:tanqua fi deorum ÏmortaHu3 concilio interfuiffent. Primü Lentulus in libris SibyUinis nefcio quid perfpexiffefc p^ dicabat:^ uiriacutiffimi atque pcritiffimi.L. Cornélius ac Cn.Pilo cuRodes publicaru ccrimoniarü nequaq profpicerepotuerunt. Lueem nanc^ait nefcio qua de domo Cor/ nclia quondam prodituram fore;quæ gloria nois fui romanum imperium fimul Öi có plexura fit 5i iUudraturateoque genere uaticinii dignitatem fuam portendi fataliter pu/ tauit,planelt;j opinatur fati lui rationé in ipfa latcbra fibyllinæ diuinationis tanqnam in lt;quo troianodclitefcentem. Ego uero SibyUam fine dubio fapientißimä mulicre3 fu/ iflc iudicomifamtj idoncam diis imortalibusjcui fmgularé quandam uim diuinandi có/ cederent: Vcrumillam deliram penitus ac prorfus caccam fuiffeaffirmarem ;fiquam fpemdignitatis in haccrudeliffima peftetepofuiffet, liquid tarnen ceciniffe uila eft quo ad Comcliam gentem pertincre uidetetunuï omne illius diuinatióis in uno.L«S yl la confumptüfuiffciudicemusïcuiuspauloantcFLcfpublica fenfit amp;nbsp;crudeliflimam ff mul amp;nbsp;ampliffima poteftatem» Nee ego deos îmortales huic imperio tam infeftos ef fcrcorlncque a falutc populi Romani tam abhorrentes: ut homini demenciffimo t^quot; gnum concedcrent huius lanétiffimæ atç optimæ duitatistSyUam profefto crudditas uicit. At ipfe maximarum laudem uirtutuS^ rei militaris fummi ac fingularem gloriatn confecutuscH.Lentulum uero nulls uidoris noftrsciuitatnnullumßudium armo// rumtnullaprsllantiauirtutisaucingenncomendauit* Q_usueronontabernspoti// us;aut quinongreges infamiü hominu.’Sibyllinum iftum principej conedebrarunt: Nam uitam eins cômemorarc non eft neeeße ucrfatam fuper in obeundis libidini bust acfocictate turpißimorum hominû nobilitatam:nihil in cofänguinis anitenihd indu// ftrisRo.nihil fplendoris domcftici:nihil auits fragilitatis. Fingitc uobis indicés: fin/ gite dignitatem huius hominis turn florentem amplißimo magißratu.tü omnibus po puli Ro^muneribus exomatam. Q^uantü qusfo fanguinis ciuilis in foro in curia rc dundaturuefl'e ercditis^Aut quanta uim libidinis atque impudidtis per 01 urn ciuium eubiculademandaturam^ profedo dignitate fretus ca quspriuatus concupiuißct fine dubio confequeretur:Fcrrercturamcns in omnia:nec uliius rationis confiliorunnauc pudorismecullaRudia humanitatisrefrenarent prscipitem atque incitatum curfum Metufts crudditatis. Cethegus inferior nobilitate atque ingenio uehementia furoris longe immanior parum a Lcn tuli fomn 0 difcedcre uifus eft, V crû mianiam leuiffims opinionis modeftiore loquendi ratione con tegcre uclle uideretur. Genus eft idé tarnen furoristea^em^ ratio concelcbrats diuinationis.Tales hi fcelerum artifices« amboque concitati ad cuertenda Rempublicamparti a uefana fpe uaticinii cómemorati tparuma nepharia

PORTIILATKONIS DECLAMATION

ficpharia fcelerum afiiduitatc CatiKnam offendcrunt nouis rebus flucleiite;:cuius prx Iidio confiho^ cupiditates fuas ita iuuari pofle facillimc credideruntrfi uiro fociorum co piofiHimo fcfc coniuxiffenLEft«n^m jllo monftrojficutipaulo ate tetigimus :uis eximia f3cetiarutn:amp; to quædâ adumbrata uirtutû:fadiis ad coprehendendum oium hominu ^^nuliaritatcs.Hunc jgitur Catilinaj adedti Cechegus amp;nbsp;Lentulus amp;: ipfi Icnociniis fuis ’nfignesadoégenusbcniuolcntiæfubcundüdcflagrarccœperunt admira b di quadam ^upiditatefcudiripiendæurbis:fcupoticndædominationis,Hæfuntiudiccs huius nc// pharii facinoris abhominandæ faccs.hi funt crudelcs igniculnquibus exarfifle Catilinæ féroce animû facillimc credendum eft.Talibus initiis confociati principes nephandæcô iürationis:manuni exiguâ defperatorum hominü atç obfcœnæ muentutis pedetentij ^o^getuntîcoaââ quid uedent cdocucrunt:cdoâ:am paricupiditate feeleris inflâmauez Juntjinflâmatamdcni^pcpulcruntîut inoîumnoftrûfacultatcs acuitam facillimc cô/ ’piratent» Furiasiftasaudiftis indicés comodiffimasac parafas non modo ad uiuos cô^ rriouendos in oc facinus:ucrum etiâ ad mortuos ex ipfo hcrebo mediifq buftis excitan ^os.Repertifunt turn atrociffimi federis patroni quilt;jîmanitatcm deteftandæ rei tant tontegerc uerbis;tum cxcufarc conati funt‘L.Hortcnfius uir eximia cantate reip.funv fnif^ ornamentis præditus amp;nbsp;feienciæ amp;nbsp;moderationis ncquaq omnia credenda effe dp citaubeti^ grauilTimis hoîbus facilicatem iudiciorum diligenter effe continendam« Prp mum affirmât Catilinam in perpétua euftodia S enatusextitiffe-deni^nung ferme dp fceffiûe a latere Publü Cepionis nobiliffimi ciuis:atq integerrimi uirhita ut lepide dicat diffeparationieoruj ncqucfolcm orientemunquam ncque occidcntcintcrueniffcjcrc--do equidem fapientiffîmû hominem Hortenfium:ut eft innocentia fingularnfummaqj Uirtute cunéta ipfa quæ grauiffime fimul atlt;j omariffime complexus eft ita uera cffeifi// cuti dixérit extimare;fed longe graditur a fententia mca. Q^ uæro igitur de te. L. Hort en G:re^ obteftor at^ oblecro per ipfum lus uctuftiffimæ noflræ familiaritatisifiX« Catili nam confiât dies omncsomniumciuiumconfcicntiafiuc in foro: fine in turmis agerc: nunc ftipatum cateruis exolctorum fuorum: nunc gladiatotiis agminibus per ora uuL gi palam obliuitare:fi manifedum eft nodes omnes aut in lufttis fcortorum: aut in am tris,M.Læcæ induccre uiti tuo iudicio non abhorrentis a rcipubli.caritatcrquid eft j if/ lum obuerfatum dicas in perpétua euftodia atquc oculis fenatorum-nifi forte euftodp am fenatoriam uocas uel exiguam móram in ipfius curi« conciliis obcundis;Q^uod uc co pertinct ad ipfius Cepionis familiaritatcmaflïduambcniuolentiamque fingularcm nihil eft quodinfimubtioninoftraederogandum effe iudicetis«Diximus enim fuperius mgcnii Cati linæ uiros atej occultiffimos effe rcccflus;nec qui cogn ofci feu pcrluftrari fa cillimepoffent» Vigcnt enim in illa cladc res diuerfiffïme panter continentia amp;nbsp;libido» Nihil iUo perfæpc affixius ad tollcnda bonorrum confortia:nihil follcrtius ad illis infidi/ andum: ni hil illius munificentia infignius: nihil auidius rapacitate :nihil acutius confia/ liomihil tcmcritatccontcmptibilius: quaecum ita fint Cepionem admirabimur in tan// lisuiarumambagibus errauiffe- Mc g fatcor indices uetuftiffima quadam Tamilian// tateCatilinæ coniundurntperfaepe delirauiffc mirisperplexionibus illius:nequc ung certi quiequa in illo ingenio comprchcndcre potuiffe. Nihil igitur crit miri:fi uirum inte gerrimum Cepionem uerfutiflimi hominis doli atquc inconftantiffimi mores fefeUe// tont,Non crit itaij nnj prudentias tuaerneej grauitatis. Hortenfi candidiffimam opem r ii

PORTllLATRONIS DECLAMATIO.

humanitatis ruæ:fummâ(j dicendi copia fontibus ipfis pdlicernaut quam bediani irre ticant iudicio tenemus diffolutam atej exultante Reipubiieæ imictere.Q^uod te nun^ cômiffurum fuiffcarbitrarennifiquimcmoresiidctc Catilina: fine dubio fcfcllerunt. Satis oRentatas uobis putamus indices turn rationes penculi noRrinum huius imma niRimifederis atrocitatê:Nam fi odio fenatus pro maximo Catilinam arfiffe demóRra uimus:fi rónes uitæ fuæ ucteres ac nouas in exerdtatione teterrimarum libidinu coilo^ catasjfi fpem perficiendi (céleris homini profequentiRimo inimicitiarü: fi denilt;^ loco^ ac temporis opportunitates extitjRe.præterea li rabiem quanda ambinonis in ülofuif fc diximustfi nullam poteRaté referendarum libidinuiaut ullum pœnitentiæ locum.po Rremo (i copiam innumcrabilé defperata: iuuentutis cum ilio coniunââ fuiRe peatfeci mus: £c ea (imul oRendimus fuopote ingenio:furenté incredibili andacia:fummaq cu^^ pidicate prodendæ ac uexandæ urbis inHamatam. Q_ uid erit iudices ^ dübitetis de libe rand,a patriaide«^ ulcifcendi crudeliRimi federis imanitate* Nouiftis emm facinus inau/ ditum oïum hoium memóriaRacinus atrox:fupcr bum nepharium:perniciofu3:remo-' tiRimu ab omni humanitateilegeiconfuetudineicuius acerbitatem (i minus animo bc' ne pcrfpcxiRis.quac(b mecu diligenter attcndite fcelus illud iudiccs:cuerfioncm nepha --riam moliebatur ampliflimae noRræ dignitatis:intcritum crudeliffimu fenatorii ordi^^ nis cxdem comunem oïum bonormhuius federis libido reporta crat in did^®^’® ®”’ nium ciuiü facultatibus:atque opprimenda urbis liber tatcihuic (celen parabatur teter rimæconiugum ac libcrorum noRrorum uexationes.in hoe federe ucrlabantur deni^ faces yaferédæ penatibus noRris:cxpilationcs ædiu.Rupra uirginum ucftaliüïluólus ac meerórmifcrabilis uniuerfa: ciuitatis:Q_ua:fiuobis:ut lunt:indignaatcj incolcrabilia uidcncunnon iniquum erit aurores horum maloru mulitarc teterrimis fuppliciisï d*' demqueoïum cruddiRimam cuifccribusR.eipublicxpropul(are.Tcnetis exéphma' lorum atq^ oïum gentium auâ:orit4tem:quifemper(ummas Ôi fingularcs panas in co generc hoium confumendas cflcputaucruntiqui rationes habuiRent aut prodédx pa tnae aut opprimenda: publicælibercacis« Nihiligitur cricimpcdimento quin audaciaj cruddiffimi hominis Catilinacruddiffimo gcncrefuppliciorum cxpertisiôi ultionccx illorumcruciatibusac pœnis capiat Rcfpublicaiquorum crat confiagracura manibus: ndifandiffi mi imperii Romani cuRodcs ac uindices dii immortalcs nepharii uotis ob RitiRent« Crédite iudices hodierno die confurrexiRe uniuerfam urbem confp^^^^^^*^ ex iudicio ueRro plancqucanimaducrfuram quid in poRcrum de falutc fua: deque fa// cultatibusfuisfpcrandum(it. Crédite item uim uniuerfam flagitiofa iuuentutis aut hodierno Catilina fupplicio fimul conf eiendam fore:aut illius liberationc te^m atque exultantcm non multo poRin omnium noRmmperniciem una cum ilio cclcrr imc co/ furreftura.Agitur fiquidé hodiema ueRra fententia de falutc huius pulchcrrima atque optimaciuitatis de Rabilitatc imperiiRomani.dclegum incolumitatc. de libertate üui um.de pudicitia liberorum ac coniugum ueRrarum, Huius enim peRisidem (cclus crat ut non craffacurum per capita paucorum:fed tanquam atrociRima uis ueneniperom/ nccorpus urbis dcmanaturam:quod fcelus aut quam pcRcm fi uindicandum effect/ (cbitisiutrconSC Refpublicadefidcrat:putatcprofcótodcos ïmortalcs: Ót in primisCa pitolinum loucm (empiternuj cuRodem ac uindieem huius imperii pro libcratis co^ templis ac canmoausgracias nobis ampliRîmas effe reddituros» Putatc paritet idem faduram

OKATIOLEPIDICON-CRISPISALVSTII

fafturam èffe curiam pro defenfa confulum uitatferuataque fenatoriiordinis dignitatc Putatc matronas urbis ac liberos noftros obfcruata pudicitia fuppliccs ac congratulan tes unfucrfos ad genua ueftra fefe obuerfaturos forc.Putate uirgines ueftalcs acqs ipfaj maieftaté ampliuimi numinis ob liberatione fuam:fumma uobis iætitia congratulatuz taniiPutate deniqi dues oes ob retenti uitam ac libertaté fui pénates publicos pro cô/ feruatis fods atlt;j ans parictes urbis:pro teterrimo genere uaftitatis propulfato ferme î credibiligaudio cxuItaturos.Putatc tande hodierno iudicio paratû effe uobis aut îmor talcdcdccus:aut memonâ noîs fcmpiternâ.Multa funt cqdé in hacuita turpiter ac cala/ *nitofe negleéla reftitutioné tarnen quodâmodo patiantunhuius ucro uindicandi feele ris fi praefenté facultatê neglcxeritis;fruft ra poftea rccuperandæ copia quæritis:aut ho/ die uobis propullâda eft c uifeeribus reipublicæ peftifera uis calamitatis: aut ipfi patriæ fine dubio concidendu: Vt^ cligcndü fit uos uidcritis.Q_ui cftis indicés humanitate ta tamefecordia dicdiut eorümtâ acfpintüdiutiusinrcpublica cômemorari patiamini^q Uitæfaluti(^ciuiû crudelicerinfidiati func:præponite uobisanteoculos:ac meditatione crebra reuoluite diem ÜSû nephariu3:quo falus omniû ciuiü:quo faculeates noftræ;quo tes ipfa publica peritura fucrat« Q^uando fcilicet alpexiffemus beftias iftas emiffas car/ tribus perurbe omnc:pcr domos naîtras furiabter exukantcs:ipfum^ imprimis mi/ ferandi facinorisdueêae principem Catilinâconfirmatum hoc iudicio fpeplenûdætitia geftienté:nunchosadcædcnoltraam:nuncillosadrapinam atlt;j inflâmationê ædium deuocanteconiugese complexibusnoftrisadlibidinemuiétorumraptæ fuiflennlibc/ ri ad ftupra de gremiis pntû cxtorti preciofa fupplcx afportata teda conflagraflent igni bus:corpora cæfa paffirn iacuiflcnt:omnia demej gemitu fletu redundaffent: Hæc fuif/ fet imago miferrimac urbis:quam urbem a maioribus noftris florentiffimâ accæpimus amp;nbsp;fi prohibueritis elarâ at(J excellente polteris noftris tradituri fumus:per humanitate deniqg ueftrâ uos obteftor atç obfecro iudicesrper amoré huius pulcherrimæ atlt;j inui/ Aiftimæ urbis:pcr omnia quae uobis iucundiffima funt in uita;prouidetc iterum atquc kerum ne liberatiquondam tôt ampliffimis bcllorû periculis:tot îminentibus malis crc pten une per ignauiam noftram ac defidia perielitemur, Eripite uitam' ciuium a milecan da crudclitate.Prohibctc pénates ueftros a nephariis ignibus.Scruatc pudicitiâ neceffi tudiuum noftracum a teterrimis uexationibusdiberate templa deorum a triftibus rapi tiis.lubtrahitc fortunas publias ab indigna dircptionc.protcgitc magifteatus noftros inaudita feritateidefcndite denicj uniuerfam urbem ab hoc inufitato prorfus amp;nbsp;tri// ftiffinjo genere calamitatis«

ORATIO LEPIDICON. AD POP VLVM«

EX UBRIS HISTORlARVM.C.eRISPISALTSTlK

LemenciaS^probicasueftra Q_uir«quibus per cætëras gentis maximi amp;nbsp;c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dari cftis plurimum timoris mihi faciunt aduerfus tyrannidem «L. S vllx:

Nedum aut ipfi nephanda non seftimatis ca param credendo de aliis circu/ ueniamini:pr�rtim quum iUi fpcs omnis in federe atç perfidia fit: neque r iii

ORATIO LEPIDI CONCAD POP VLVM,

fc aliter tutu pucet q fi peïor at^ inteHabilior metu ueftro fucrit quo captiuus libertarif curimiferiacximatiautfiprouideritisin tutadispericulismagis q ulcilccdo tencamini. Satellites quidé cius holes maximi nois non minus optimis maioru exemplis nequeo non fatis mirari qui dominationis in uos feruitiü fuu mercede dant:^ utrunq per iniuquot; riam maluntq optimeiureliberi agere.Prxclaiabrutoruatq æmulo^ amp;nbsp;Luétatioruj ^les-genitiad ca qux maiores uirtute pepere fubuertenda.Nâ quid a Pyrrho Hamba^ le Philippe^ Si Antiocho defenfume aliudqlibcrtas:ôi fuæcuiçf fedesneucuinifile^/ gibus parcremus;quæ cunfta fæuufifte Romulus quafi ab externis rapta teneuno tôt cxcrcit uû dademecj côf. Si alioçz principû;quos fortuna belli confumpferat fatiatus.Sj tü cruddior quû plæroftj fccundae res in mifcrationcm ex ira ucrtunt;quin folus oium poft memoria hominûfupplicia in poft futures compofuit.quis pus iniuriaquita cec ta efTenprauifiimetjpfcelcris îmanitatemadhuc tutus fuit:du uos metugrauiotis fcr/gt; uitii a repetenda libertate terremini. Agendü atq obuiâ eundum eft. Q_uir.ne fpolia uc ftra penes ilium fint. Non proiatandû nc^ nous paranda auxiliamiC forte fperatis tae-' dium ia aut pudorc tyrannidis Syllx cHc cu per fcelus occupa ta periculofius dimiffu^ Atillceoproceffitutnihilgloriofum nifitutuïSioia retinendae dominationis honefta æftimet, ka^ illa quief Si ociu cu libertate quæ multi probi potius q laboré cum honori bus capeffebant nulla funt;hac tepeftate feruiendum aut imperitandu. habendus mc^ tus é aut faciendus Q^uir.Na qd ultra« Q_ uxue huana fupant aut diuina jpolluta funt p.R.pauIoâtegétiû moderatonexutus impio;gloria;iurcxogitadi inops defpeftufque ne fetuilia quidé aliméta rcliqua hét.Sociorü Si latii magna uisïciuitatc pröpe multis Si «gregüs.faétis a uobis data per unû prohibentur Si plxbis innoxiæ patrias fedes occupa ucre pauci fatcllites mercede rcelerùdcges.iudicia.æranü.prouinciæ reges penes unum Deni^necis ciuiü Si uitæ licentiakimul hûanas hoftias uidiftis Si fcpulchra infecta fan guine ciuili.Eft ne iuris rcliqui aliud q folucre iniurdiaut mori per uirtute« Q^uonia3 q dem unû oîbus fine natura uclfcrro fxptis ftatuit.Nelt;p quifq extrema ncceffitatcj ni hdaufus nifi muliebri ingeio expédiât.Vc^ ego feditiofus uti SyHa ait:q premia tnrba rûquæro:ôi bellûcupicns.-quiiurapacisrepeto.Cquianon aliter falui ratify tutiin im^ perioericis«nifiVeâ:iuspiccns:Sifcriba Cornélius aliéna bene parta prodegerinttni/î approbaucritis ocs proferiptione innoxiorû ob diuitias:cruciatus uirorû illuftrium:ua ftat â urbem fuga Si cædibus bona ciuiü miferorû quafi cimbricâ prædâ uenü aut dono data. At obieftat mihi poffeflîoncs ex bonis proferiptoru:^ qdem fcclcrû iHius «cl ma ximû eft.Nô me ne^ quenq oîum fatis tutû fuiffe fi reifte facer emus:at(J üf^ 4^“ f ormi dinc mercatus fum precio foluto:iurc dominis tarnen reftituto.Neq paticonfilmm eft ullam ex ciuibus prædam effe.Satis illa fucrint quæ rabic contraifta tolerauimus. Ma// nus côferentis inter fe romanos cxercitusiSiarma ab externis in nofmet uerfa: fcclcrû amp;nbsp;contumeliarum omnium finis fit: quorum adco SyHam non pocnitcuutSifaifta in gloria numeret: Si fi liceat auidius fecerit.Neque iam quid exiftimetis de iilodedqua tumaudeatis uercor, Nealius alium principcm expédiantes ante capiamini nonopp bus cius qua: quidc; futiles Si corruptæ funt: fedueftra fccordia quam raptum iri facet: Si quam audeattamuideri fœliccm. Nam prêter fatcllites commaculatos qui eadem ynlt,aut qs non oîa mutata prêter uidforiâ.f.milites quorû fanguinc TatulxScyrtoç pdîimis

ORATIO PHILIPPI IN SENATV.

peffimis feruo^ diaitix parts funt:an quibus prslatus in magiRratibus iapiendis fuR diusancillaturpjszhonorumoiuni dehoncRamentü. Itac^ maxima mihi fiducie parie uiRor exerdtusxuiper totuulnera élabores nihilprstcttyrannuqusfitumcR: nifi force tribuniciâ ptâcemxuerfum profeRi funt per arma conditâ a maioribus fuis uti^ iura ô^ iudicia (ibimet extorquèrent egregiagt;f»mercede eu rdigati in paludes amp;nbsp;filuas in tontumdiâ atcj inuidiâ fuâ premia penes paucos in t eiligere nt. Q^ uarcigitur tanto ag/ tnineat^ ais inccditquia fecundates mire funtuitiis obtentui : quibus labefaRatis formidacus cRtacontcneturnifi forte fpcconcordiæamp;pacis:quæ feeleriamp; parricidio fuonoiaindidiuNeq^ aliter r.p.amp;belli fine ait nifimaneatexpuHaagris plebes: præda ci Uilis accrbiRimanus ludiciücj oïuni reru penes fe quod.P.R:fuiC qus R uobis pax ^ co pofita inteiliguntur maxima turbamenca reipu.actj exicia:probate:annuitelegibus int pofitis: Accipite oeiü cü feruitio amp;i traditc cxcplü poReris ad R.P.fuimet faguinis merz cede dreunueniendâ:mihi quanq per hoe fummü imperiu fatisqusfitû erat Nomint maio^ dignitatiatlt;j edâ prædio tarnen non fuit confiliü priuatas opes faccre : potiorqi Uifa dt pcriculofa libcrtas quicto feruitio» Q^uæ fi probatis:adcR Q^uir«^ bene iuuâz tibusdiis,M«Aemilium Conf.duecmôi auRorefequiminiadrceipiendâ libertatem«

ORATIO PHILIPPI IN SENATV.

Aximmcucllcm.P.C.rcp.quietâeflczautin pcrfculis aproptiffimo quO^ m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ç defendiidenitj praua incepta côfultoribus noxc dïejfed contra feditioni

bus oîa turbata fut:amp; ab his quos phiberc magis decepta.PoRremo quae peffimi S^ RultiRimi deer euere ca a bonis amp;nbsp;fapicntibus facienda funt. Nd bcEu atij arma quaq uobis inuifa: tarnen quia Icpido placent fumenda funt: Nifi forte cui paccprsRarc:amp; bdlu pati confilium cR.Proh dii boniqhanc urbe omilfa cur a adz hue reguis.M. Aemilius oîum flagitioforû poRremus: qui peior an ignauior fit dclibcz rari non potcRexercitu opprimendælibcrtatis habct:amp; fecontempto metuendu effe cinVosmuflantes amp;nbsp;retraRantesuerbis amp;uatum carmini bus pacemoptatis magifq defenditis«Nc(^ intdligitis mollicia decretoru uobis dignitatem:illi metu dctrahi:atlt;^ id iurequoniâexrapinisconfulatûobfeditioncprouinciâcüexerctu adeptus cR. Q^uid ille ob benefaRa cocpiflct:cuius fccleribus tanta premia tribuiRis-At.f.cis qad poRrc/z mû uf^ legatos pacem concordia di alia huiufeemodi decreueruc gratia habeo pepenf gt;nbsp;fcimo deipeRari amp;nbsp;ind igni R.P.habiti prædæ loco cRimatur. Q_uippc metu pace re/z patentes quo habitu amderäuEquide a principio cü actruna c5iurarc:pfcriptos accerfiz ridargitionibus.R.P.Iacerariuidebâimaturandü putabam amp;nbsp;Catulicôfilia eu paucis fe cutus fumiCactc^ illi qui gentis aemiliae bencfaRi cxtollcbac:’amp; ignofcendo.P.R.mazz gnitudinem auxiRc;Nufq ctiam tu Lepidu progreffum aiebant cü priuataarma oppri mcndae libertatis coepiffeufibiquifp opes auc patrocinia quacrendo confiliü publicum corruperunt. Attamen crat Lcpidus latro cü C Jonibus amp;nbsp;paucis Sicariis:quorum nc/ modiurnamcrccdcuitammucauerit.NunccR proconfulcumimpcrio non emptofed dato a uobis cülegatis adhuc iure parcntibus:amp; ad cum concurrere homines omnium ®rdinucorrupcilïimi flagrates inopia amp;nbsp;cupidinibus federum cófcientiaexagitati: quf ^Us quits in feditionibusünpaccturbacfunnhitumultumcx tumultu:bellumex bef

ORATIO PHILIPPI IN SENATV

Ioferunt‘SaturninioIimpofi:lulpicii;dein Marii DamafippicjmuncLcpidi Satclîitcslt; praetcrea Etruria atcj oes reliquiae belli arreélærHifpaniæarmis follicitæ:Mithridates in latere ucérigaliû noftro9^rquibus adhuc fuftentamur dié bello circunlpicit: quin pracgt;^ ter idoneu ducem nihil abeft ad fubuertendü imperiu. Q_uod uos oro atej obfccro.P» C.utanimaduertatisnepatiamini heentiâ fcelerü quafirabiem adintegros procedere: Na ubi malos praemiafcquütur:haud facile quifggratuitö bonus eft:an expedatis cu cxercitu rurfus admoto ferro at^ flama urbé inuadat: quod multo proprius eft ab co quo agitat datu q ex pace Si concordia ad arma ciuilia:quæ ille aduerfû diuina Si huma na omnia cœpit.Non pro faa aut quorû fimulat iniuria:S cd legü ac libertatis fubuerte-' dæ;angitur enî adaccraturanimi cupidine:amp; noxarûmetu cxpcrsconlilii:inquies j h3CC atep ilia temptans metuit ociû;odic bellum:Luxu atque licentia carendû uidet;atlt;ÿ inte// rim abutitur uedra fccordia:Ncquc mihi fatis confilii eft metû an ignauiâ:an dementia earn appeUem : quiuidemini intenta mala quafi fuimen optare fe quifque ne attingat. Scdprohibctcncconariquidcm:amp;quæfoconlidcratcq conuerfarcrü natura fitamgt; tea malum publicû occulte : auxilia palam indruebantur: 0^ eo boni malos facile anteP^ bant. Nuncpax Si concordia didurbantur paid ïdefenduntur occulte quibus iilaphquot; oentdn armis funt uos in metu. Q_uid expedatis nifi forte pudct aut piget rede face^ ' re i an Lcpidi mandata animos mouent. Q_ui placcre ait fua cuicj reddu óc aliéna tc/^ nct:Bclli iura refciendi cumipfc armis cogauciuitate confirmariiqui adempta negat co cordiae gratia tribunitidpotedatem reditui ex qua; om nes difcordix accent« pcfTimx omniü atque impudentidtmx tibi ne egcdas ciuiü amp;nbsp;Indus curæ funt : cui nihil ed do/^ mi nifi armis partum aut per iniuria, Altenï confulatu petis quafi primü rcddiderisïbel loconcordid quxris quo parta didurbaturmodri proditonidis inuidus ; hodis omnid bonorum ut te neque hominmneque deorü pudcat:quos perfidia aut periuro uiohdi« qui quando talis esrmaneas in fcntcntia:amp; retineas arma.Tc hortor neu prolatandis fc ditióibus inquies ipfc nos in folitudine attincas: neq te prouincix nelt;j leges nequedii penates ciuem patiuntur.Pergc qua cœptas ut q maturidime mérita inuenias. Vos aU' tégt;P.C.quoufquccundando.Rcpu.intutdpaticmini amp;nbsp;uerbisarma tentabins^ dele// ftusaduerfum uos habiti:pecunix publics Si priuatim extorts: prxfidia deduda atç impofita:ex libidine leges impcrantur.Cu interim uos legates amp;nbsp;décréta paratis:amp; qud to mcherculc auidius paccm petirctis tanto bellum acrius erit:cü intclligct fc metu ma-* gis qsquo Si bono fudcntatü:Nam quiturbas Si esdem ciuiü odifTe ait:amp; ob id arma to Lepido uos inermes retinet: qus uidis tolcranda funt:cacd faccre poflitis patiamp/ ni pocius cenfet:ita illi a uobis paccm uobis ab illo bcllü fuadent* hsc fi placent : fi tanta torpedo animos opprsdittutoblitifcelerum Cinns cuius in urbem reditu decus atq ordinesomnesintcrierunt. Nihilominusuos at^coniuges amp;nbsp;liberos Lepido permif furi fitis:quid opus dccretis-quid auxilio CatulKquin is 06 alii boni.R,P.{rudra curant. Agite ut libet:Paratc uobis Cethegitatq alia proditorü patrocinia:qui rapinas Si ineen dia indaurare cupiunt:amp; rurfus aduerfu deos penatis manus armare.Sm libertas Si uc ra magis placent;deccrnite digna nomini:amp; augete ingeniu uiris fortibusiaded nouus excrcitus:amp;ad hoccolonisucterummilitum:nobilitas omnis: duces opt inii fortuna meliores fcquiturJam illa qus fecordia noftra collcda funt dilabcntur.Q_uarc ita cem

ORATIO.QCOTTAE CONSVLIS AD POPLVVM.

Wquoniamlcpidusexercitumpnuatoconfilioparatumcum pcffimis amp;hoftibus rei publi.contrahirordinfs auftontatem ad urbem ducit uti Ap. Cladius interrex cd O^* Catuloproconfu.ói astens quibus imperium cR urbiprxfidio fint: operam^ dent ne ^uid.Refp.detrimcnti capiat.

ORATIO.C.COTTAE CONSVLIS AD POPVLVM.

Vit it es multa mihi pericula domi:militiæ : multa aduerfa fucre : quorum q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alia toleraukpartim repuli deorum auxilüs Si uirtute mea: in quæ his omni

nibusnun^ animus negociodefuie: neejdeeretis labor :maiæ fecundæ/ ^que restopes non ingemum mihi mutabant: At contra in his miferiis cun me cum fortuna deferucrc-Praeterca fenedus per fe grauis curam duplicat : cui mi-/ 'Cfo afta iam aetatc ne mortem quidem honcRam fperare licet, Nam fi parricida ueRri ^Um:amp;bisgcnitushic deospenatismeos patriamcj amp;fummum imperium uiliaha z fccotquismihiuiuocrudatusfatis cRtautquxpanamortuo* Cum omnia memorata apud inferos fupplicia federe mco uici:apnma adoldcentia in orc ueRro priuatus amp;nbsp;magiRratibus aegi qui lingua-qui confilio mco:qui pecunia uolucrc ufi funt :nclt;j ego'eal bdam facundiammeque ingenium ad malefaciendum exercui auidiRimus priuatæ gra-tiXt maxim as inimicitias pro,R.cpu»fufcæpi:qui uidrus cum ilia firn uI cum egens aliens opis plura mala expedaremiVos Q_uir,rurfus mihi patriam dcos pcnatis cum ingenti dignitatedediRisproquibusbcncficiisuixfatis gratusuidear fifingulis animam qua nequeo conceflerimtNam uita amp;nbsp;mors iure naturae funt: ut fine dedecore cum ciuibus fama fortunis integer agas:id done datut arque accipicur«Cô(ulcs nos feciRis Q^ui titesidomi bdlique impeditiSima rcpu.Namij impcratores hifpanix Hipendium: mi-litcs;arma:frumcntum;pofcunt;ce id res cogit quoniam defedione fociorum amp;nbsp;S erto rii pet montis fuga:ncquc manu certare pofiunt:neque utilia pararc:cxcrcitus in afia cf üciaque ob nimias opes Mithridacis aluntur.Maccdonia plena hoRium cR:ncc minus italiae maritima amp;nbsp;prouinciarum quum interim uedigalia parua amp;nbsp;bellis incerta uix par tem fumptuum fuRinent:ita dafie qux comm eatus tuebatur. minore q antea nauiga-tnus:hsc fi dolo aut fecordia noRra contrada funtragite uti libet amp;i ira fuppliciû fumite ^n fortuna cómunisafperioreR quare indigna uobis nobif^ôt rep.incipitis:at^ ego ruiusstatimors propioreR:non deprecorfi quidcauobis incommodi dcmitur:nclt;^ tnox ingenuo corpori honcRius g pro ueRra falute finem uits fecerim: adfum. En.C. Cora Confifado quod fiepe maiores afperis bellis fcccrauoueo dedoque me pro repu, quam deinde cui mandctiscireufpicitc.Namtalcm honorem bonus nemo uolet quü fortune amp;nbsp;maris fit belli ab aliis afti ratio reddenda aut turpiter moriendum fit:tantum modo in animis habetote non me ob feelus aut auariciam csfum:fed uolctem pro ma/ ximisbcncficüs animam donodediffe per uos Q^uiritesô^gloriam maiorum tolerate aduerfazfit confulitc rcipublics: multa cura fum imperio ineR : multi ingentes labores quos ne quiegabn uitis: amp;: pacis opulcntiamquxritis:quum omnesprouinciSi regna: *natia terræç afpera aut feffa bellis fint.

ORATIO MARCLTR,PU AD PLEBEM:

I Q_uir.parum cxiftimaretis gd inter ius a maioribus felidü uöbis:2thoc

s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a 5/11 a parat urn kruitiü intcrcffcnmultis mihi différends {uit:docendûç

quas ob iniurias amp;nbsp;quotiens a patribus armata plebs fccefliffet: utilt;j üin dices parauiffet omnis iuris fui:TR.PL,nûc hottari modo rcliquû eft Si ire primû ult;a;qua capefeendâarbitrer libcrtaté;neqi me prætcrit quotas opes nobilita^^ tis folus impotens inani fpceie magiftratus pcllerc dominatione incipiat quâtoej tutius faftio noxiorûagat;qfoliinoccnccs:fedpraetcrfpcm boni cxuobis:quæmctûuicitjfta tuiteertaminis aduerfa pro libertatc potiora effe forti uiro qui oîno non certauiffeîqua/ g omnes alii creati pro iure ueRro uim cunfta amp;nbsp;imperia lua gratia aut fpc aut promus in uosconucrterejmcliufcjhabcntmcrccdcdelinqucreiqgratisrcdcfaccrc« Ita^ omz ncs concefferc iam in paucoru dominatione: qui per militarc nomen: ærariû: exercitus regia prouincias occupauerc:^ arcem habent ex fpoliis ueftris:quû interim more pc// conçues multitude fingulis habendes fruendofç præbetis exutioibus qux maiores rcliqucrc:nifi quia uefmetipfi per fuffragia:ut praefides olim nunc dominos dcilinatis* ItaÇ concefferc illuc oés amp;moxfiuefl:ra receperitisaduos plæric^:raris eni animus eft ad ca quæplacentdefendcnda.’cætcra ualidio^ funt» An dubiu habctis num off nere gd uobis uno aio pergentibus poffit-quos laguidos fccordcfcj pertimuer; nifi forte «C*C3 to ex faaione media Conf.aliter q metu iura quaedam:TR.Pl reftituit:amp; qq*^* ^®®j usprimusdcpoteftatcTr.Ioquiaulusmufantibusuobis circunucntus crat tarnen pn us illi inuidia metuere q uos iniuria: pertefum cfl.quod ego nequeo fatis mirari f^uin na fpem fruflra fuiffe inteIlcxi(hs;Syna mortuo:qui fcclcfturn impofucrat feruitiu: fi// nem malicredebatis:ortus cft longefæuior Catulus:tumultusinterceffit Bruto amp;nbsp;Ac/ milio Mamcrco Cóf.Dein.C*Curioad exitiü uflt;jinfontis tribunidominatus eft:Lucu Ius fuperiore ano quatis ais icrit in.L. Q^uintum uidiftis:quantac deniq? nunc mihi tur bx côcitantur:quæ profcéto incaffum agerentur fi prius q uos feruiédi fine iUi domina/ tionisfadurierantPræfertimeü his ciuilibusarmis diâaaiia:5edcertatum utrint^dc dominatione in uobis fit:Ita^ caetera ex licencia aut odio aut auaritia in tps arfere : pct// inanfit una res modo quae utrinç quaefita eft:amp; crepta in poftcrum uis tribunitia : t«lu a maioribus libertatiparatmquod ego uos monco quæfoej ut animaduertatis : neu no/ mina rcru ad ignauia mutantes ociü pro feruitio appelletis;quo iam ipfo ff ui ^ fi uera amp;nbsp;honefta flagitium fupcraucrint non eft conditio:fuilÏct fi omnino quiefectis : uunc ani mum aduertite amp;nbsp;nifi uixcritis quonia omnis iniuria grauitate tutior é arftius habebuU Q_uidccnfesigituraliqs ucftrüfubicccrit primû oiumomittendu moremhuc quem agitis impigrac linguae:animi ignaui:non ultra concionis Iocum:mcmorcs Iibcrtatis : de inde noues ad uirilia illa uecem quo tribunes plebei mode patricium tnagiftratü'Libc/ ra ab auftoribus patrieüs fuffragia maiores ueftri paraucre. quiuis Q^uiridn uobis fit amp;nbsp;quxiuffa nunc pro alüstoleratis pro uobis agere autnonagerecerte poffjtisdouem autaliumquemdcumconfultorem expcaatis:magna illaconfulû imperia amp;nbsp;patrum décréta uos exequendo rata efficitis Q_uir.ultrocj licentia in uos audum atej adiutum propera tis; n eqi ego uos ultum iniurias hortor magis uti requiem cupiatis neqp difcot// dias ut illi criminatur fed ca^t fine uolcns iuregentiu res repeto: amp;nbsp;fi ptinaciter reunebut non

EPISTOLA CN.POMP.AD SENATVM.

non arma nci^ feceffioncm tantumodo fed nee amplius fanguinêm ueilrum præbca// tis cenfcbo:gcrant'habcantç fuo modo impcria:quxrat triumphos.Mithridatcm;Scr torium amp;nbsp;reliquias exulum pcrfcquantur cum imaginibus fuis : abfit pcriculum amp;nbsp;Ia// borquibusnulla pars fruduseftmifi forte repentinaifta frumentaria legcmuniauc// ftra pcnfantur:qua tarnen quin iis modis libertatem omnium «ftimauere qui pröfefto non amplius poffunt alimentis careremanque utilis exiguitate mors prohibetur ; S e// nefeunt uires:fic nequc abfolui cura familiari tam parua re poHit.at amp;nbsp;ignaui quique tc/ nuiffimafpefruftrantunquæ tarnen quanuisampla quoniamfcruitii precium often// tatentur cuius torpediniseratdccipiamp; ueftrarum return ultroiniuria gratiam debe/ re, Nant^alio modo nequc ualcnt in uniuerfos ncqueconabuntur. Cauendusdolus eft: Itaqucfimul comparantdelinimenta amp;differuntuosin aduentumCn; Pompeii quem ipfum ubi pertimuere fublatum in ceruices fuas mox dempto metu lacérant : ne que cos pudet uindiccs uti fc fcrunt libcrtatis tot uiros fine uno aut remittere iniuriam nonaudercautiusnon pofte defcndcrc: mihi quidemfatis fpeftatum eft Pompcium tantægloriæ adolefcentem malle principem uolentibus uobis effegillis dominatio// nis focium : auftoremque in primis fore tribuntix potcftatis :Vcrum Q^uinantca finguli dues in pluribus non in uno cundi prxfidia habebatismeque mortalium quifg dare aut eripere talia unus poterat:Itaquc uerbocum fans diftu eft:neque eni ignoran/ tia res ciaudit ; uerum occupauitmefdo qua uos torpedo î qua non gloria mouemini nc qucflagitioî cunftaqpræfenti ignauia mutauiftis abunde libertatem ratiqui a tergis abftinentur amp;nbsp;hue ire licet atque illue muncra ditium dominorum:atq hace eadem non ■ luntagrcftibus fedceduntur inter potentium inimicitias donoçdantut in prouincias magiftratibusnta pugnatur amp;nbsp;uincitur paucis plcbs:quocunquc accidit prouifta eft: amp;nbsp;indiesmagisenc.SiquidemmaioreCuradominationemillirecinuerintguos repetiuc/ tins libertatem.

EPISTOLA CN.P0MP.ÂD SENATVM.

4

laduerfusuos patriamq» S^deospenatestotlabores amp;nbsp;pcricula fufeepif/ s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcm:quotiens a prima adoldccntia duAu meo fcclcftiftimi hoftcs fufiï Si

uobis falus quæfita eft:nihil amplius in ablcntcm me ftauifletis q adhuc agitis.P.C. quëm contra xtatem proieftum ad bellum fxuiftimum cu exercitu optime metito quantum eft in uobis fame miferrima omniü morte confed/z ftis:hacia fpcPopuli Ro.liberos fuos ad bellum mifidhxc funt prxmia pro uulnc/z ribus^ Se totiens ob rcmpubli.fufo fanguinedeftus feribendo mittendo^ legatos om^z nis opes amp;nbsp;fpcs priuatas meas confumpfi : quum interim a uobis per triennium uix an nuus fumptus datus eft : per deos immortalis utrum cenfetis me uieem xrarii prxftaz re an exercitum fine frumento Si ftipendio'habere poffel Equidem fatcor me ad hoe bcllu maioreftudio q^onfilio pfcétmquippequi nomine modoipeeii auobis accepto dicbus.xl.cxcrcitu paraui;hoftifquc in ceruicibus ia Italix agentis ab alpibus in Hifpa / nia(ümoui:pcr cas iter aliud.'atquc Annibal nobis opportunius pacefeci : rcccpiGaîliâî PyrcncûLacetaniândigctîs:SeprimûîpctüScrtoriiuiâ:orisnouis militibus amp;nbsp;multo paucioribus fuftinui:hyemêi^ï cafttis iter fxuiffimos hoftcs nó p oppida ncqcx abitio

EPISTOL A MITHRIDATIS

nemeaægi: Q_uid deinde prælia aut cxpeditioncshybcrnas:oppidaexcifaaut reeepta • ènuraereni'quandores plusualctq uerba: caftra hoftium apud Sucronem capta:SC prælmm apud flumen Durium : amp;nbsp;Dux hoftium.C.Hcrennius cum urbe Valentiz:ÓC cxercitudelctilatisdarauobis funuproque hiis O grati patres ægeftatem ÓC famem redditisdtaque m co amp;nbsp;hoftium cxerdtui par conditio eft* Nanque ftipendium neu// tridatunuidoruterqucin Italiamucnirepoteft« Q^uodegouosmoneo: quæfoijut. animaduertatis neu cogatis neceftitatibus priuatim mihi confulcre.Hifpaniam citerio rem qus non ab hoftibus tenetur: nos aut Sertoriusadinternitionem uaftauimus prêter maritimas ciuitatcs ultro nobis fumptui oncrilt;j: Gallia lupenor anno Meteb licxercitumftipendiofrumentoejaluit:amp;nuncmahsfrudibusiplauixagitat. Egon5 rem familiärem modo uerum etiam fidcm confumplnreliqui uos cftis qui nifi iubueni tis inuito Si prædicente me exercitus hinc ÔC cum eo omne bellum Hilpaniæ in Italian! tranfgredientur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

EPISTOLA MITHRIDATIS. nbsp;Rex Mithridates Regi Arlaci.S-

Mncs qui fccundis rebus fuis ad belli focietatem orantur confiderare dc/ « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bentjliccat nc tum pacem agere: deinde quod quaeritur fatis nepi““’» tW'' tum:gloriofum an indecorum fintibi perpétua pace frui lieeretmifi hoftes oppor tu ni amp;nbsp;fceleftiffimi'Cgrcgia fama fi Romaos opprefferis futura eft: , ncqi petere audeam focietatem amp;nbsp;fruftra mala mea cum bonis tuis mifceri fperem: atij caquxtemoraripoffeuidctur.ltain.Tiranéreccntisbelli amp;mea res parum profpere: ft ucra exiftimare uoles maxime hortabuntumllc enim obnoxiusrqualem tu uoks focie tatem açcipict:mihifortûa multis rebus ereptis ufum dedit bene fuadendbóe qd floten tibus optabile cft:ego non ualidiflumus præbco exemplum quo redhus tua componas» Nantj Romanis cum nationibus populis regibus cundis una amp;nbsp;ca uetus caufa bellang di eft. Cupido prof un da imperil amp;diuitiarum:qua primo cum rege MacedonumPhb lippo bèllumfumpfcrc:dumaCarthagincnfibusprcmcbantur amicitia firn niantes ei fubueniéntém Anthiochumconceffione Afiaeper dolü aucrtcrc:ac móx a Philippe An thiocus omnicis aurü agro èi dccem milibus talento^ Ipoliatus eft.Perfen deinde Php lippi.F.poft multa amp;nbsp;uariacertamina apud Samothracas deos acceptum infidem calli/ di amp;nbsp;repertores pcrfidiæ:quia padlo uita dederant in fomniis occidcre eti. En cuius amb citiarn g'oriofe oftentant initio prodiderejAnchioco pacis mercedem pofthabitü eufto di agri captiuifumptibus amp;nbsp;contumcliis ex r cgc miferrimü feruoru cffccereîfimulatoç impio teftamènto filiü eius Ariftonicum quia patrium regnum petiuerar hoftiu more pertriüphumduxere: Afiaabipfis obfcflacft:poftrcmo bithyniâ Nicomedemortuo diripucre:cüfilïusNufaqucmregiam appellaueratgcnitus hauddubie effet. Na quid egomcappcllemiqucmdlfiunélumundi^regnis amp;nbsp;tctrarchiis abimperio coruiquia famacratdiuitemnetjferuiturum cffe.perNicomcdc belle laceffucrunt fcclcris eoru haud ignarum amp;nbsp;ca quæ accidere teftatnm.antca Cretenfes foli omniü liberi ca tepefta te SC rex Ptolomcusiatq ego ultus iniurias Nicomcdcm;Bithynia expuli: Afiamquc fpolium regis Anthiochi recepi. Et graeciae dempfi graué feruitium : ineoeptam ca po// ftremus feruoru Archelaus exercituprodito impediuit: Illiquc quosignauiaautpraui

Calliditas

ADCAES AREM SENEM DE REP,

calWitas: ut meis labonbus tuti effent armis abffinuit: acerbiffimas poenas foluunt Ptolomæus precio dici beUü prolatans Creteufes impngnarj femel iam ne^ fine nif ex/ cfdio habituri.Equidé cum mihi ob ipforu inter ea mala dilata proelia magis q pacem da tamintclligerc abnuctc.Tigtane qui meadidafcro probat te remote prooul omnibus aliisobnoxiisxurfustamé bellûcœpi.M.çCotamRomanûduccapud Calcedona ter ra fuditmaricxuidaffcpukhcrrimaapudCizicü magnocuexereitu inobfidio morari frumentum dcfuitmullo circu adnitente;fïmul hiems mari prohibebat ita fine ui hofti/ ütn'rcgrediconatusin patrium regnum naufragitsapudparum ói heradeam’milftum optimos cum daffibus amifi :reff ituto deinde apud Caberam cxcrcitu: amp;nbsp;uariis ïter me atlt;çLucullumprodiisinopiarurfusambosinccfiît. lllifubcrat regnum Ariobarzanis bellointaftum.Egouaftiscircü omnibus locisin Armcniamconceffiffecutique roma/ ninon me:fed more fuo omnia régna fubucrtcndi:quia multitudincm arâis locis pro/ bibuerc:imprudentiamTigranis pro uiftona offentant-Nune quæfo confidera nobis oppreffîsutrufirmiorem tcadrefiftcnduian fine belli futurum putes^Scioequideti / bi magnas opes uirorum j armorum amp;nbsp;auri efferê^ care a nobis adfocietatem ab iliis ad prædam peteris.Cæterû confilium eft Tigra nis regno integro meis militibus pro// sul ab domo paruo laborc per noftra corpora bellum conficere.quomodo ne^ uincere nc^ uincifine tuo pcriculo poffumus«an ignoras romanos poftq ad occidentem perge tibus finem oecanus facinarma huceonuertiffe^ne^ quieqaprineipio nifi partum ba// bcrcïdomumxoniugestagrosnmpcriumjconucnasïolim fine patria:fine parétibusjpc/ ftc conditos orb/s terrarum quibus non Humana ulla nc^ diuina obftant: quin focios amicos procul iuxtacj fitos inopes potentifç trahant excindan tque:omnia ^ói maxime regna boftilia ducantmam quæ pauci libcrtaté:par s magna iuftos dominos uolunc:nof fufpedi fumus sumuli amp;nbsp;in tpe uidices affuturuTu ucroeui Sc’eucra maxia urbiuj re gnumq? prxfidis indytis diuitiis cft quid ab ilIis nifi dolum in prüfens amp;nbsp;poftea bellum expeftas.Romani arma in omnes habent acerrima in cos:quibus uiftis fpolia maxima funt audendö amp;nbsp;fallcndo.amp; bclla ex bellis ferendo magni fafti:per bunemorem extin/ guent omniajaut occidcnt:quod difficile eftdi tu Mefopotamiamos Armenia circum// grcdimur,cxcrcitus fin efrumento: fine auxiliis:fortuna autemnoftris uitiis adhucin// columem«telt;5 illa fama fcquetur auxilio profedum magnis rëgibus latrones gentium lt;^ppreffiffe;quoduti facias moneo:hortorque neu malis pernicie noftra tuum prola// Ure qfodetate ui^ori fieri»

AD C AES AREM SENEM DE REP»

Opulus romanus antea tenebat regna atqp imperia fortunam dono daredté alia qux per mortalis auide cupiùtur;qa amp;nbsp;apud indignes fæpc erant :qua fi p li bidiné datameej cuiq incorrupta pmaferantded res docuit id uepz eé:qd p nbsp;nbsp;nbsp;in carmibus Appius ait fabrû cc quenç fortunxtatc^ in te maxîe q târû ali/

os ^greffus es ut ƒ us defeffi fint hoîes laudâdo fafta tua q tu laude digna fa c^cndocætc5^utfab^icata ficuirturc parta q magna induftria haberi decct.Nc in curia deformetur aut corruâcinfirmata,Nco»n,alteriimpcriu uolensconcedit: amp;nbsp;quâuis no uns at^ cUmés fit q plus pot»tarnen quia malo effe licet formidatur. Id conuenit: quia

AD CAESAREM SENEM DE REP.

jnalo effe licet formidatunld conueninquia plæriç rerum potentes peruerfeconfulüt: amp;nbsp;eo fe munitiores putantjquo ilii quibus impentant nequiores fuerejat contra id eni^ ti deectxum ipfe bonus atq ftrcnuus ficuti q optimis imperitesmaj peffimus quifque alperrime ledtorem patitunfed tibi hoegrauius eft q ante te omnibus armis parta cö/' poncrcjbellum aliorum pace molliusgefliftijad hoc uictoriæpracda3 pctunt:uidi eines funtJnterhasdiHicultates euadendumeft tibiatqin poherum firmanda refpu.nöar mis modo neqj aduerfum hollisifed quod multo mnkoqj aiperius eft bonis pacis arti// bus;Etgo om nes magna mediocris fapientia res hue uocac:quæ qudq optima poteft;u tidicanc aemihi fi uidetur qualicuneg modo uidtoriam compofueris.'lta alia omnia futu ra:fediam quo melius faeihufq conlbtuas paucis quæ me animus monet accipe. beUnj tibi fuit imperator cum homine claro magnis opibus auido potentiae maiore fortuna: q fapientiaiquem fecuti funt pauci per fuam iniuriam tibi mimici. Item quos affinitas aut alia neceflîtudo traxit. Nam pai ciceps dominationis neq fuit quifquam. ncqfipaü potuiffet orbis terrarum belio coneuffus foret.Cxcera multitudo uulgi more magis q ludicio poftalius aliüquafi prudentiorem fecuti: per idem tempus maledidis iniquo^ occupandae rcipublicx in fpem addudi hominesiquibus omnia probro ac luxuria pok luta erant:non currere in caftta tuajamp; aperte quietis mortem rapinasjpoftremo omnia quæcorrupte animo iubebat minitari;ex quis magna pars ubi ne«jcreditumcondona reiNcij te ciuibus ficuti hoftibus uti uident dcfluxerc:pauci reftitere quibus maius oei ym in cahris q Romae futurum erautanta uis'ereditorû impcndebat:led ob eafdé cau/ fasummane diclu ediquanti Si q multi mortalcs poRea ad Pompeium difceRcrunt; co ç per omne tempus belli quafi lacro at^ infpoliaco fano debitores ufi.lgitut quoniam uidoi i de bcilo atq pace agitandum eh hoc uti ciuilitcr deponas iUa quäiuftifftma S^ ^* uturna fiüdeç teiploprimü quia eompofiturus es quod optimu factu eft exiRima« tq dem ego cunóta imperia cruddia magis acerba qua dmturna arbitror.Ncq quenquam in multis metuendum cffe:quin ad cum ex multis formido recidaucam und bellû æter/ num amp;nbsp;anceps gcrerejquoniam ncq aduerfus ne^ ab tergo aut laten bus tutus fis fern perinpericulo aut metuagites. Contra qui bcnignitatc amp;nbsp;clæmentiaimperiuj téperauc reais I«taamp; Candida omnia uda etiamhoRes æquiorcsquâaliiciucs:an quiniehns df^ ftis cor ruptorem uidorix tux nimifque muidos bona uoluntatc prædicent: foto ^ ca quæ externis nationibus natura nobis hoRibus nofqi maioref^ noRri fopetMl^W'' rc;ea ciuibus danda arbitror.Nc^ barbarohtucædc cædem amp;nbsp;fanguinc fanguiné cx// piandum. An dia quæ pauloantc hoe bellum in Cn.Pompcium uidoriamq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;n/

crcpabantur:obiiuio inrerfecit Domitium:Carboncm:Brutum;aIiositcm non arma/ tos ncque in proelio bdliiurcfedpoRca fupplices perfummum fcelus interfedos plæ^ bem Romanam in uilla publica pecoris modo confciRam.Hcu quam illa occulta dui-quot;-umfunera 0^ repen tin æcædes in parentumaut liberorum finum: fugamulicrunn puerorum:uaRatio domuum: Ante parta; a te uiftoriam immania atque cruddia crat Ad quæ te iidem iUi hortantuf:amp; feiheet id certatum effe utriufq ueRrum arbitrio in^-' îuriæfiercntmeqpreceptajtfcd captamatcrcmpublicam.amp;cacaufa exerdtus Ripediis confeftis optimos amp;nbsp;ueterrimos oium aduerfum fratres parentifq alii liberos atmis c5 tenderejut ex alienis malis deterrimi mortalcs uentri atque profundæ libidini fumptus quærcrcnt:atque effent opprobria uidoriæ quorum Ragitiis commacularetur bono^

ADCAESAREMSENEMDEREP,

Iaus:nc^»h,tc pf^tcrireputo qualis quifç corn more aut modeftia ctiam turn dubia ui ftoria fefe geffentrquoq modo in belli adminiftratione feorta aut conuiuia exercuérint öónulliquofuma:tas neperoeiüquidem talisuoluptas fine dedecore attigeriùDc beb ló fatis diftum^De pace firmanda:quonii tuq amp;nbsp;omnes tui agitatis;Primü id quæfo côz fidera qualis fît de quo eonfuleas ita bonis malifq dimotis patenti uia ad uerum perges. Ego fie exifbmotquonia orta omnia intereunt:qua tempeftate urbi Romanae fatU exci dii aduentarit:ciuis cum ciuibus manus confcrturos;ita defeffos amp;nbsp;exaguis regi aut na/ tioni prædæ futures aliter non orbis terrarum neq cunâæ genres conglobatæ mouere âut contundere queunt hoc impcriû*Firmanda igitur funt uel concordiæ bona:ô^ dif / cordiæ mala expellenda:rd ita eueniet fi fumptuû amp;nbsp;rapinarum licentiâ dempferis nô ad ueteraindituta reuocans:quæiampridécorruptis moribusludibriofunt. Sedfifuam cuitj rem familiare finem fumptuû ftatucrisjquoniâ is inceûit mos ut holes adolcfcen tulifuaatq aliéna ton fumcre:nihillibidini attains rogantibus denegare pulcherrimû putentteam uirtute amp;nbsp;magnitudinem aî pndorcm atqj modeftiaj pro fecordia æfbmat Ergo aîus fcrox praua uia ingreffus ubi confueta non fuppetunt fcrtur accenfus in fo/ dos’ modo:môdô in ciuis mouet compofitarS^ tes nouas ueteribus acquirinquarc wb/ Endus fochcrator in pofterum uti fuas quifq res curemus: Ea ucra atqs fimplex uia ’eft magidratûpopulo non creditorigererc amp;nbsp;magnitudinéanimiin addendo nô dement do rcipublicæ offendere.artjego kio g afpera hæc tes in principio futura fit:praefcrtim iis qui f^ in uidoriaficentiusliberiul^ garâius futures crcdebant:quorâ fi faluti poti/ üs g libidini confules:illofq:nofq amp;nbsp;focios in pace firma conflituesdi in cade ftudia ar/ tefqj iuuenfutis erunt ne ifta egregia tua fama fimul cu urbe Romabreui concidet. Po ftremo fapientes pacis caufabellugerunt:laborem fpe ociifuffenrant gt;Nifiillam firma efficistuinei an uiciffe quid rettulit-quare capeffe per dcos rempub, amp;nbsp;omnia afpera uti foies pcrfüadc«Nan^ aut tu mederi potestaut omittendac cura omnibus: Neç quifg te ad cruddis poenas aut acerba iudicia inuocat:qbus ciuitas uaftatur magis g corrigituc . nbsp;nbsp;fed ut prauas artis malaftj libidines ab iuuentute prohibcas,ea uero dæmentia crit co/

fuluiflciNc immerito eines pattiacxpcllcrcnturretinuiffc:ab flultitia Scfalf s uolupta/ tibus:paccm;concordiamftabiliuiffe:nonfi flagitiis obfecutusdcliétaïperpëffus præ / fens gaudium cum mox future male concefferim ac mihi animus. Q_uibus rebus alii tinaent maxmie frétas cd negoeiimagnitudine: amp;nbsp;quiatibi terrx amp;nbsp;maria fimul om^/ niacomponenda funtiquipperes paruas tantum ingenium attingcre nequit: magnæ curæ magna merces eft. Igitur prouidcas oportet utiplæbes largitionibus amp;nbsp;publico frumcntocorruptahabeat négocia fua:quibus ab male publico detineatur iuuentus: probitati Se indudris non fumptibus nc^ diuitiis ft udcat:id ita cuéiet: fi pecuniæ: quæ maxima omnium pernicics efbufum atquc dedccus dempferis.Nam fæpcego cum ad moneo reputant quibus quifque rebus clari uiri magnitudineinueniffene qnae res po/ pulos nationefuc magnis auftoribus auxiffent ac deinde quibus caufis ampliffima rc// gna amp;nbsp;imperia corruifientieadem femper bona atq mala rcperiebam:omncflt;j uiâores diuiti3scontempfiffc:óeuiftoscupiui0c:nc^alitcr qüifqcxtollercfêfcamp;diuinamorta lis attingcre potefttnifi omiffis pecuniae amp;nbsp;corporis gaudiis animo indulgcns no äffen/ tando n eque concupica præbendo peruerfam gratiam gratificans:fed in labere patien/ tia bonify pracceptis amp;nbsp;faftis fortibus exercitando.Namdomumaut uiUamextruere

. AD CA ESAREMORATIO DE REP VBLlCA cam fignis aulcis aljifcj operibus cxomarctó^ oïa potius g femet uifendu efficcreidcnó diuitias decori habcre;fed ipfum illis Hagitio eé porto eis ^bus bis die uentrem onera, e nullam noélé fine feorcoqmefceremos é ubi alum quem dominaridccebat ferunio op/ preHeremequaquâ eo poflea hebeti atlt;^ claudo pro exercitio uti uolunCiNd impruden/ ria plæratj ÓT Ie précipitant. Veru hæc amp;nbsp;oïa maia panter euj honore pecunix defineht Sine^magillratusnec^aliauulgocupiendauenaliaerunt: ad hoe prouidendum é ubi quonam modo Italia at^ prouinciæ tutiores linnid quod fadtu haud obfcurum é.Nam iidem oïa uaftant fuas deferendo domos: amp;: per iniuriam aliénas occupado.ké ne uti ad/ hue militia iniuila aut inxqualis fit:cum alu triginta:pars nuliü Qipendium faciei: è^ hu mentum id quod antea præmiû ignauiæ fuit:p municipia Ô^ colonias iliis dare conueni/ retihipendiis meritis domos reucrterint.qua»reipublicæneccûaria tibiqgionofa ratus f um q pauciffimis abfolui.Non pcius uidctur pauca nunc de faélo meo difîercre.Plæri/ (j mortalès ad iudicandu fatis ingenii haben t aut fimulantmet um enim ad reprehéden/ da aliéna fafta aut diéta ardet oî bus animus:uix fatis aperturn os aut lingua prompta ui/ detur:quéedidtapcctorecuolac:quibusniefubiectumhaud pœnitet: magis reticuiffe pigcretinâ fine hac feu mciiorc alia uia perges a me qdépro uinli parte diétû amp;nbsp;adiutum îucrit reliquû c optarc utq? tibi placuennt ca du immortalcs approbet bnqeuéirc fînât»

AD.CCAESAREM ORATIO DE REPVBLICA»

Cio ego q difficile atlt;j afperum fadufit confiiiû date régi aut imperstori: po/ ftremo cuiq mortali:cuius opes in excelfo funt.Q_uippe cû Ôi illis confuiio// s rum copié adiintznecj de future quifquam fatis callidusdatifqi pi udens lit.

Q^uinetiam fæpc praua magis q bona confina profpere euemunt: quia pl^quot; talque res fortuna ex libidine fua agitat. Sed mihi fludium fuit adolefcétulo fempublicâcapeflereiatqsinca cognofccndamultâ magnâçcuramhabuûnôiïaut ms giflratû modo caperem:quem multi malis artibus adepti erant. S ed ctiâ ut rcmpublicâ domimilitiæ^quâtûq3armisuirisopulentiapoffietcognitumhabuert5.ha^mihimul ta cum animo agitant! confilium fuit famam modeftiamc^ mcam poft tua dignitatê ha bcri:amp; cuius rei iubet periculû faceredum quid tibi ex eo glorias accidcrit,ldlt;J iion terne re ex fortuna tua dccrcui: Scd quia in te praeter téteras ar tem unamcgregie mitabi/ lem coperi femper tibi maiorc in aduerfis q in fecundis rebus animü effe: 13 per exteros mortalis illa res ciarior eft:^ amp;nbsp;^us defcffi iunt hoïcs laudando atç admirando munifi/ centia tuam:q tu faciundo quæ gloria digua effent.Equidem mihi dccretum cfl:nihil ta cxaltorcpcriripofîc:quodnoncogitantitibiin promptuficNcquc ego quxuifa funt de republica tibi fcriplï:quia mihi confilium atlt;jingenium meum amplius aequo proba retur.Sedfnter^labores militix inter proeliaiuiéforias imperium flatuiadmonendutn te de negoeiis urbanis;Nancp tibi fi id mó in pedore confilii e ut te ab inimicorum impe tu uindiccs quoquo mócontra aduerfum confulé beneficia populi retineas indigna oir tute tua cogitasffin in te i le animus effiqui iam a ptincipio nobilitatis fadionem diftur/ bauit placbem ro.exgrauiferuitutcin libercatem reftituit in practura inimicorum ^’^’^’ inermis difiecit:domi militiaxp tanta èi tarn prxclara facinora fecitjut ne inimici quidem queeri quiequam audcantznifi de magnitudinc tua:quin accipe tu caqüs dicam de fum/ ma Republica: quæ profedoauttuuerainuenies:aut certe haudproculauero» Scd “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quoniam

ADCAESAKEM ORATIO DE REP VBLICA.

quoniam Cn.P ompcius aut animi prauitat«aut quia nihil maluit quod tibi obech Ita iapfus c;ut hoftibus tela in manus iaccrct»Q_uibus illc rebus rempu.conturbauit eifdé tibireftitucnduméprimûoîumfummâptâtcmmoderandi: de ucftfgalibus fumpti / bus iudiciis fenatoribus paucis tradiditplx.Ro«cuiuis anteafummapeteRas crat: neej lis quidem legibus in feruitute reliquit iudicia:tamctfi beut antea tribus ordinibus tra// dita lunttamen idem illi fadiofi regunt:dant:adimunt:quæ iubet innocentes circûueni unt-Iuos ad honore cxtollunt.Non facinusmon probrum aut flagitiü obftat:quomi// nus magiftratus capiant;quod comodum é trahunt:rapiunt*Poftremo tanquam urbe capta Iibidine:ac licctia fua pro legibus utuntur:ac me quidem mediocris dolor angcret: fi uirtutc paratam uidtoria more fuo per feruitiü exerecrent.Sed holes inertiffimi quo/ turn in omnis uis uirtufqi lingua fita é:fortc at^ altcrius fecordia dominationem ablata infolentes agitant.Nam quæ fèditio aut diffenfio ciuilis tot tam illuRris familias ab Rir/ pc cucrtit:aut quorü un qua uidtoriaaius tam præceps tamtjîmoderatus fuit. L.S ylla: cuioia in uidtonalege bellilicuerunt:tam amp;ßfuppliciohoftium partisfuas muniriïtel/ Igebartamen paucis interfcAis cæteros bcneficio q metu retincre maluit. At hercule Catonc.L.Domitio.‘cæterifq?eiufdemfadhonisquadraginta fenatores multi præterca cd Ipc bon a adolefccntcs ficuti hoRix madtati funt.Cum interca importuniffima gene rahoiumtotmiferoruciuiumfanguine fatiari ncquiuere,Nonorbilibcri:non par êtes cxaél:aa:tatc.Nongcmitusuirorum:luéi:usmulicrum îmanemcorum animu in flex if: quin acetbius indies male faciundo ac dicundo dignitate alios:alios ciuitatem cuerfum irent.Nam quid ego de tc died cuius contumcliam holes ignauiffimi uitafua comuta// re nolunt:fcilicetncç illis tantæuoluptati eft Tametfiin fperantibus accidit dominatio: quanto mocrore tuadignitas:qui optatius habcnt ex tua calamitatcpericulum liberta// tis facere q per tc.p.r.imperiû maximu ex magno fterequo magis ribi etiam atc^ ctii ani mo profpiciendu eft quonâmodo re ftabilias;cômuniccflt;ç:mihi quidé quæ mens'fup// petit eloqui non dubitabo.Cæterum tui crit ingenii probarc quæ ucra atqi'utilia fadtu putes.In duas partes ego ciuitaté diuifam arbitronficut a maioribus accepi in patrcs:amp; plæbem antea in patribus fumma audtoritas crat:uix multo maxima in plæbc.Itaq fæ// plus in ciuitaté fecedio fuiLSemperqi nobilitatis opes diminutæ funt:amp; fus populi am/ plificatum:fedplæbes co libere agitabat:quia uullius potentia fuper leges eratmeque di uitiis aut fupcrbia:fcd bona fama:fadtifqj fortibus.Nobihs ignobilem antcibat humili/ mus quiftp in armis aut militia nullius honeRæ rei egens fatis fibi fatif^ patriæ erat. S3 übi cos paulatim cxpulfos agris inertiaatc^ inopia;inccrtas domos habere fubcgit:’coe// ptre aliénas opes pctcrc:libertatc fuam cd rcpub.ucnalcm habere:ita paulatim populuf qui dominus eratcundtis gcntibus imperitabat dilaplus eR : amp;pro communi imperio priuatim fibi quifq? feruitutem peperit. Hæcigitur multitudo primum malis moribus imbuta:dcindc in artis uitafq: uarias difpalata nullo modo inter fc congruensparu mi// hi quidem idoneauideturadcapeRendam rempu.Cæterum additis nouis ciuibusma gna me fpcs tenet forte ut omnes cxpcrgifcanturadlibettatc:quippc cd illis libertatis reunendættd his feruitutis amittendæ cura orictur:hos ego cenfeo permixtos cd uetc/ ribus:nouosincoIoniisiconRituas.Ita Sires militât is opulentioqerit;amp; plæbsbôisnc/ goeiis ipedita mald publied faccre definet.S ed nó infcius ne^ iptudés £15 :quo mea res agctur jquæ fæuitia:quæuc tépeRas holuj nobilid futuræ fint^quum indignabdtur oia f iii

AD.C. CAESAREMORATIO DEREPVBLlCA

funditus mifccriantiquisciuibus hanc feruitutem imponi:regnumdenfq3ex libéra er uitate futuru u bi unius muere multitude ingens in ciuitaté peruenerit. Equidé ego fic apud aium meü ftatuo malu facinus in fc amp;nbsp;mit tere qui incômodo reipublicæ gratia fi bi co cilié tmbi bonu publicü etia priuatü ufui énd ucro d ubitare aggredi fecordix atque ignauiae duco.M.Lubio drufo femper côfiliû fuit in, tribunatu fumma ope niti pro no^ bilitatc:nequllamréin principioageFcintenditmifiilliaudorcs fuerant holes fachofn quibus dolus atej militia fide cariora erant ubi inteliexerût per unû hoiem maximû be neficium multis mortalibus dari;uidclicet amp;nbsp;fibi quifijconfciusmalo atlt;jinfidoaïoeé dc.M.Lubiodrufoiuxtaaefe cxiflimauerunt.Itaqjmetunepertantagratiam folusrc rum potiretur:contra ca nixifua ipfius confilia difturbaucrunnquo tibi impator maio^ re cura fideç amici amp;nbsp;multa præfidia paranda lunt:hoflé aduèrfum deprimere ilrénuo hol haud difficile é:occulta pericula neq facere nc^ uitare bonis in promptu effjgitur ubi eosin ciuitaté adduxcris:quoniâquidércnouataplæbscrit:in ca re maxime animu cxercitato:utcolantur boni mores concordia inter ucteres amp;nbsp;nouos coalcfcat:fed muL^ to maximû bonum patriae:ciuibus tibi liberisipoftréo humanae genti pcpcrcris fi ffudi urn pecunia autfuftulerisiaut quo ad res referct minueris.'aliter neqi priuata rcsincij publica:nc^ domi netçmilitiæ regi poteftma ubi cupido diuitiarü inuafitineq difciplina nc^ artes bonxmec^ingenium ullu fatis pollct:quin aius magis aut minus mature po/ ftremo tarnen fuccûbat;fæpe ia audiui qui reges quas ciuitates amp;nbsp;nationcs per opulcn/ tiam magna imperia amiferint:quæ per uirtutéinopcscocpcrât.idco haud mirandûé. Nâ ubi bonus détérioré diuitiis magis clarû magif^ acceptû uidet: primo æffuat'.multo ij in pcélorc uoluitî Sed ubi gloria honore magis indies: uirtutem opuJentia uincit aius aduoluptaté aucro dcfîcit:quippcgloria:induftriaaJiturubi câdempferisnpfapfeuir/ tus amara atç afpera é.Poftremo ubi diuitiæ elaræ habentunibi oîa bona uilig funt. Fi des:probitas;pudor:pudicitia:nâaduirtutem una ardua uia é: Ad pecunia qua cuiqlu/ bct nititur fit malis amp;nbsp;bonis rebus ca créâtur^Ergo imprimis aufforitaté pecuniae demi to:nelt;jdc capitemetj de honore ex copiisquifq magis aut minus iudicaucrit ;fi ut nciç praetor netjconful ex opulentia uerûcx dignitatccrectur:fcd de magiflratu facile popu li iudiciû fit. indicés a paucis probari regnû efl,ex pecunia legi inhoncftu:quare oés pri / mæ elaffis indicate placet ded nûcro plu res q iudicant:nclt;ç Rhodios;nclt;j alias ciuitates ' unq fuorû iudiciorû poenituittubi promifeuedines amp;nbsp;paupcr:ut cuiq fors tulit de ma// ximis rébus iuxra ac de minimis difceptat:fed magiftratibus crcandis haud mihi quidé abfurdc placet lex quâ.C.Gracchus in tribunatu promulgaucrat:ut ex confufis qu neç elaffibus forte centurix uoearenturita cocquâtur dignitate pecunia nirtute antcircali/ PS aliûproperabit.ncc ego magna remédia contra diuitias ffatuomâ per inde oés res lau dantur atq appemtur:ut carü rcrü ufus é:malitia prxmiis excrcetur;ubi ca déplerismc mo 01 urn gratuito malus é.Cxterü auaritia bcilua fcra:immanis intolcranda é:quo in// tédit:oppidaïagros:fana atej domofuafiatidina cü hüanis pcrmifccuneçcxcrcitusineç nioenia obftanquominus ui fua pcnctrct:fama:pudicitia;I(beris:patria: at«^ parentibus cunöosmortalis fpoIiat.Verüfipccunixdecusadcmcris:magna illa uisauaritix facile bonis moribus uinecturrattç hæc itafefehabere tametfi omnes æqui atqueiniqui mc/ morent tarnen tibi cum faclionc nob ilitatis aut mediocriter certandum effeuius fi do/ . lum caucrisialia omnia inprodiuicrunt;Nam üfiuirtute fatis ualerent ;magis aemuli , bonorumquot;

AD.G.CAESAREM ORATIO DEREPV.

bönorum q inuidi cflcnt:quia defidia amp;nbsp;inertia ftupor cos atq torpedo inuafit : Hreput: obtreftantjalicnam famam bonam fuu dedccus ædimantSed quid ego plura quafi de ignotis memorem.M • Bibuli fortitudo atq animi uis in confulatu crupir;hcbcs lingua: magis malus q callidus ingenio.Q^uid die audcatcuiconfulatus maximu impcriti maxi tnodedccorifuit. An«L.Dom!tii magna uiscRcuius nullümébruma flagitioaut facf^ nore uaeatJmgua uana:manus cruenta^pedes fugaces:quae honefte nominari nequeut •hboneftiflâma. unius tamen‘M.Catonis ingcmiim ucrfutüdoquaxxallidum baud có tcmno:parantur hare dilciplina græcorû.Sed uirtus:uigilantia:Iabor apud graces nuL^ lafunt:quippc qui domilibcrtatcmfuam per inertiam amilcruntxcnfcs ne eorum pra ceptis imperium haberi pofle.Rdiqui de fadione funt inertiffimi nobiles: in quibus fix cw inftituto prater bonum nomen nihil eft additamenti.L. Poftumius» M, Fauonius ^ibi uidentur quafi magna nauis fuperuacua onêra effembi falui peruenire uifi fût. Si quid aduerfi cohorts eft de illis potiffimû iadura ficquia praciiminimi funt-tunc quo/ uiam fie ut mihi uidcor de plabc renouanda corrigendaq fatis diffcrui. De fcnatu qua ti biagenda uidentur dicam.poftq mihiatas ingeniumq adoleuit:haud ferme armis arq «quis corpus cxercui;fcd animû in litteris cogitaui: quodnam firmius crat in laboribus babunatq ego in ca uita multa legendo atq audicndo ita côperi omnia régna item ciuita tes amp;nbsp;nationcs ufque eo profperum imperium habuiffe;dum apud eos ucra confilia ua lucrûnubicunque gratia timor uo!uptas ea corrupere.Poft paulo îminuta opes : dein / de ademptu imperiûîpoftremo feruitus impofita eft.Equidem ego fie apud animû me/ um ftatuo cuicûq in fua ciuitatc amplior illuftriorque locus q aliis cft:ci magna cura ef fe reipublicæ. Nam exteris falua urbe tantumodo libertas tuta cft:qui per uirtutem fi// bi diuitias :dccus honorem pepcrfrunt‘Vbi pauluminclinatarcfpublica agitari coepit multiplicitcr animus curis atque laboribus fatigaturaut gloriamaut libertatéaut rem familiare defenfat-omnibus locis adcft;feftinat quanto in fecundis rebus florentior fu/ it:tanto in aduerfis afperius magifque anxic agitat. Igitur ubi plxbs fenatui : fic ubicor pus animo obcdit:ciufquc confultaexequitur patrisconfilio ualcrc dccet ; populo fup/ uacanea eft calliditasJtaquc maiorcs noftri cum bellis afperrimis premerentur cquis:ui ris:pccunia amiffa nunqua dcfeffi funt armatide imperio certare : non inopia serarii: nó uis hoftiümö aducrfa rcs ingentem eorum animum fubcgit:Q^ uin quæ uirtutc cèpe/ tant fimul cum anima retincrent: Atque ea magis fortibus confiliis qua bonis prælns patratafunt.Q_uippc apudillosuna refpubli.crat Eiomncsconfulcbant:faftio con// trahoftis parabatur.Corpus atque ingenium patrio non fuæ quifq potentiae exercita/ bat:at hoe tempore contra ca hommes nobiles : quorum animos fecordia atque igna// uiainuafit;ignarilaborishoftiummilinxdomifaftionc inftrudipcr fuperbiam cun// ftis gentibus modcrantur-Itaque patres quorum confilio antca dubia refpu. ftabilfeba turoppreffi ex aliéna libidine hue atque illuefluftuantes agitantur interdum alia dein// ' de alia dccernunt uti corû qui dominantur fimultas arrogantia fcrtur.lta bond malûq publicûaeftimant qfiaut libertas æquaoîum:autfcntcntia obfeurior effet maioribus opibus rcfpu.amp; minus potens nobilitas effet. Sed quoniam cœquari gratia oîum diffi/ eile eft quippc quum illis maiorum uirtus partam reliquerit gloria: dignitatëm : cliente las caetera multitudo pUraqinfeiafit: Sententia cotuma metu libéra ita occulta fibi

AD.C.CESAKEM ORATIO DEREPVBLICA.

quifqj altcrius potentiacarior eritJibertas luxta bonis 0^ mail's Ercnuis atijignauis opta bill's eft. V crû earn plærilt;j metu dcferütiftultiffimi mortaks ^ in cerf amine dubiû quor fü accidata'd per inertiam in fe quafi uidi rccipiuncJgitur duabus rebus confirman pof fc fenatum puto fi numéro auftus per tabeliâ fniaj fcret.Tabella obtentui crinquo ma-' gis animo libero facerc audeatan mukitudine amp;præffdii plus amp;ufus ampliorefI‘Nani fere his tempeftatibus alii iudiciis publicis:alii priuatis fuis atqs amicorum negociis imquot;' plicati baud fane reip.confiliisadfuerunt Nclt;j cos magis occupatio qfuperba imperia diflinucre:Homines nobilcscum paucis fenatoriis quos additamenta fadionis habent quæcumj libuit probariircprchcndcrc rdecernere: ca uti libido culit feccre. Verum ubi numéro fenatorum audo per tabellam fententiæ diccntumlli fuperbiâ fuam dimittent: ubi iis obedkndü crit:quibus antca crudeliffimc imperitabant.Forfitan imperator per Icdis litteris décernes que numeru fena coru méfieriplaceat quoquo modo in multaô^ ua ria officia difiribuaturjudicia quoniam primæ claffis mittenda putem:quæ deferiptio; qui numerus in quoqi genere futurus fit.Ea mihi oîa generatim deferibere haud diffi^^ pic fadu fuit.fed prius laborandum uifum eft de fumma confiliindej tibi prôbandû uc/ rumelïe.fi hoc innere uti dccreucris cetera in promptucrunt, Volo ego confiliumeû prudens maximet^ ufui cffc.Nâ ubicûç tibi rcs profpere cedct;ibi mihi bona fama eue/ nit.Sed mci la magis cupido exercetrut quocucp modo g primum refp.adiuuetur libers tatem gloria clariorcm habco. Atcç ego te oroîhortor^ ne dariffimus Imperator Galk/ cagcntcfubada.P.R.fummu atq? inuidum imperiû tabefccre uctuftatc î ac per fuma fccordiam dilabipatiaristprofedo fi id accidatme^ tibi noxmeqj dies curam animi Icda/^ ucrit:quin in fomniis exercitus furibundus:atlt;j ca mens alienata mente ferarisîNamÇ mihi pro uero confiât oîum mortaliû uitarndiuino numinc inuifcruncij bonu neqma lum facinus cuiufqpro nihilôhabcri.Scd ex natura diuerfapræmia bonos malofçfe^quot; qui,Intcrca forte catardiusprocedunt-fuus cuilt;jaîuscxconfcîa fpem pracbenquodfi tecum patria atqi patentes poffent loqui.f.hæc tibi diceren t:O Cæfar:Nos tegenuimus fortiffimi uiri in optima urbe decus præfidiu^ nobis:hoftibus tcrrorem:quae muleis la boribus amp;nbsp;periculis cocpcramus:ea tibi nafeenti cû aîa fimul tradidimuslpatriâ maxima in terris domû familiamlt;j in patria dariff mam.præterea bonas artis:honcftas diuitias: pofiremo oîa honcRamenta pacis: amp;nbsp;præmia belli pro iis ampliffimis beneficiis non fla gitiû a te nclt;J malum facinus petimus: fed uti libcrtatem cuerfam rcflituas: qua te pa// trata:profedo per gentis ois fama uirtutis tuæ uolitabit:Nam^ hac tempeflate tametfi domi militi«^ præclara facinora ægifti:tamcn gloria tua eu multis uiris fortibus æqua? lis eft^Si ucro urbem ampliffimo noîc amp;nbsp;maximo imperio propc iâ ab occafu reftituc/ risquis te darior quis maior in terris fucridquippe fimorbo iam aut fato huit imperio fccus aeddatteuidubium eft quin per orbem terrarum uaftitas: bclla cædes oriantur, Q uod fi tibi bona lubido fucrit patrie parentibus gratifîcandipoftcroqi tépore Re.P. reftituta fuper ois mortalcs gloria agnita tuaqi unius’mors uita clarior crit» Nam uiuos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a interdum fortua fæpcinuidiafatigatcVbi aîanaturæ ceffitdemptis obtredatoribusiplt; fa fe uirtus magis magifep extollitunquæ mihi utiliffma fadu uifa funnquæç tibi ufui fore credidig pauciffîmis potui perfcripfi;cætcrum deos immortalis obteftor: ut quo/z cunœ modo ages ea rcs tibi ReiiJ.P.profpere cueniat.

‘ ' FINIS.

C.Crifpi

•1

INVECnVA.C.S AL VSTII IN CICERONEM* ^OCRISPISALVSTIIVITA*

RifpusSaluftiusgenusex Amiterno Sabinorumducit.C.Salufbo pa ^ C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tregenitustexliberaUbus artibus inquibus cducatus trat pratter erudition

nein nihil accepitomnibus uoluptatibus tutpiffime indullïttpatcmam do mum uendidinutcrimine adulteni fe redimeret.ex quxftura amp;nbsp;tribunatu nullam laudem cH aHecutus:fauente,C.Cæfarc pretor aphricam for ritus prouinciâ ex pilaui£:amp; exhaufintantucj idé pecuniaru reportauit ut amoeniflimos hortos fub Q_up rinale extrapomeriü ad coUinam porta titulo fuinoïsemptolocohabueritiati^ adorna uerit non uulgares illius fxculi Ó^ pcfleriorü ætatibus delitias at^ feceffunamftj ad exa// Aamactatemlibidinisauidus ó^potcns:inamicitia uarius Ô^inconftans:5æpius tarnen Iiuido dente momorditihabitus eft ore iprobo: Si animo inucrecundo: man es Pompeii niagni exiftimans hx uia fe Catfari gratioré foredacerare aufus eftmnde in 5 aluftiu Læ neus Pópeii libertus fcripfinmoref^ eius figillatim paucis uocabulis exprcflitiNcbulo// nélurconé:popinoric:amp; laftaurü appellas:uox peftreaindicat fuifte hominem uaiidæ li hidinis.ScripfitStilonon abhorrence auetcribus«extatconiuratio Catilina: 6^ bellû lu gurthinü:0^quaedâcondoneselibris bcllorûduilium: Ytfccrctamimicifidclius intclli/ geret Tcrentiâ a Cicerôc repudiatâ duxit uxoré: amp;nbsp;qua: tertio nupfit M effalae Coruino.

INVECT1VA.Ç.SALVST1I IN CICERONEM*

Rauiter amp;miquo animo malejidatua patcrcr.M.Tuîlifitc fef/ rem iudicio magis q morbo animi petulantia ifta uti. S ed quum in g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te neç modum nc^ modeftia ullam animaduerto rndebo tibi : ut

ft quam makdicendo uoluptacem coepifti:eam male audiendo amit tas:ubi quxrar^quos implorem,P.C,diripi rempu^acque audacifti mo cuitj effe perfidie locum:an apud Populum Ro. qui ita corru/ pcuseftlargitionibus utfefeac fortunasfuas uenales habcar^ An apud uos.P«C»quorum audontas turpiflimo cuiç ludibrio clV V bi.M.Tuileges iudp cia Po,Ro.dcfendit atlt;j in ordine ita modcratur quafi unus rcliquus ex familia uiri da v riffimi Scipionis Afx non reptitius accitus acpauloantc infitus huk urbiciuis.an uc// ro^MtTullifaita tua ac dida obfcura fundan non ita a pucritia uixifti ut nihil AagitiOz/ fum corpori tuo putares quod altcri collibuiffet;an.f iftam immodciratam tua cloquen tiamapud«M‘Pifoncmnonpudicitiæiafturaprædidicifti’Itaç minime mirandum eft ç earn flagitiofeuenditas quam turpiffimcparafti. Verum: ut opiner : fplcndor do/ mefticus tibianimos attollituxor facrilega:acperiuriisnobilitata'filiamatripellcxxti/ biiucundior atque obfequentior q parenti par cft:domum iplamtuam ui amp;nbsp;rapi// nisfuneftam tibixtuis comparaftiuidelicct utnos commonefaciasqconuerfa Ref/ publi.fit:quumin ca dome habitarcs homo flagitiofilfimcquæ.P.Crafti uiri datiffi// mi fuit,atquequum hxc ita find Cicero fedicit inconftlio deorum immortalium furf fennde miflumhukurbiciuibufque cuftodemabfque carnificis nomine. Q_uiciuita/ tis incommoda in gloriam fuam ponit;quafi uero non illius coiurationis cauG f uerit co È^!^.H^!^HH^*^^icctfwRcfp.difiedacotpc quotccuftodcmhabcbat-Scdiut opiner:

,M,T.C.RESPONSIO CONTR A. Ci S ALVSTIVM.

jlla te magis cxtoHunt qua: poft cönfulatu eu uxore de rcp.confuluifti quù legis Plantis iudicia domi facicbatis:exconiuratis alios pecuniæ condénabas. Cû tibi abus Tufcu|a^lt; nam abus pôpeianâ uillâ ædibcabattalius domü emcbat:q uero nihil poterat hic erat ca^ lûn iæ proximus:hic aut domû tua oppugnatu ucncrat:aut infidias fenatui fecerat;deni' que de eo tibi côpertû crat:quafi tibi falfa obiicio redde rationc quantûpatrimonii acce péris»Q_uid tibilitibus açcrcucrit:qua ex pecunia domû paraueris:Tufculanû amp;nbsp;pom^ peianu infinito fumptu exaedifîcaucris • Aut fi reticeas cui dubiû potcft effe qui opulen/ tiâ iftamcxfanguinc amp;mifcriis ciuiuparafti«uerû:utopinor:homonouuis arpinasex» MiCraffî familia illius uirtutem imitatur.Côntenit fimultatehominum nobibû.P.R» curam habetmeqj terrore neq gratia mouetur Jllud uero amicitia tantû ac uirtus eft ani mi-îmo uero homolcuiffimusifupplex inimidsiamiciscontumeliofustmodo ha^ mo doillarümpartiû:fidusnemini:lcuiftimus(enator mcrccarius patronus:cuiusnullaps corporis a turpitudme uacatdingua uana;manusrapaciff]mæ:gulaîmenfa;pcdes fuga/ ccs:quæ honefte nominari non poffunt inhoneftiffima; Atq is cûeiufmodi fit tamcau det o fortunatâ natâ mcconfulc Româ.Tc fortunatâ confulc Cicero «imo uero infocii/ cem amp;nbsp;miferâ qux crudeliftimâ proferiptione ciuium ppefla eft;quû tu perturbata rep, inetu pculfos omnes bonos parère crudelitati tuscogebas:quû oîa indicia ocs leges jn tua libidine eràrit:quum tufublatalegeportia ercpta libertatcoîumnoftrumuita: ne- / eifej poteftatem ad te unum tcuocaueraslatqpa^ quidem uel paru eft quod îpunc fcci/ ftî ucrûctiam comemorando exprobras»ncq licet obliuifci ius feruitutis fuæ egeris oro te Cicero fcceris quid libetdatis eft ppeffos efterne et aures noftras odio tuo onerabiS' etiâ moleftiffimis uerbis infeftaberexedant arma togæ concédât laurea linguae. Q^uafi uero togatus amp;nbsp;nonarmatus ea quæ gloriaris confeceris:Syllâq3 diaatorem præter no^ men imperii quicq in tcrfuerit:fcd quid ego plu ra de tua infolentiacomemorem- quem mincrua ocs artes edocuitduppirer optimus maximus in concilium dco^ admifit: Ita ^ liaexulcmhumèris fuisrcportauit:orotcRomulcarpinas:quicgrcgiatua uirtute ocs paulos;fabios;fcipionesfuperafti;qué tandem locuinhacciuitate obtincs-qua: tibi pat tcs.r.p.placct «quem amicü que inimicû habes^cui in ciuitatc fecifti infidias: quo iure de exilio tuo durachio rediftiku fcqucbaris quos tyrannos appellabas corum pofentiaefa/ ucsiqui tibi ante optiatcs uidebantur eofdem dementes ac furiofos uocas. V atinii cam agis:dcfextiomalc eftimas.Bibulüpetulantiffimis uerbis lædisJaudasCæfattmqucm maxime odiftiiamp; ei maxims obfcqucris;aliud ftans:aliud fedens fentis de repu.his ma/ ledicis.illos odiftideuiffime tran ffuga neq in hac ne^ in illa parte fidem habes.

,M.T,C.RESPONSIOCONTRA.C,SALVSTIYM.

A demum magna uoluptas eft CrifiSaluftisqualej ac parem uerbis wta # . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agere ncq quieq tam obfesnum diccre cui non ab initio puerilism omnige

nerefacinorisætas tua repfondeat ut omnis oratio moribus confonet.nc/ que enim qui ita uiuit ut tu aliter ac tu loqui p5t:ncq^qui tâ illoto fermone utitur uitahoneftor eft.Q^uo me ucrta.P.C.undcinicium fuma-maius.n.nihil dicen/ di onus iponitur quo notior eft uterqs noftrutqd' fi aut de mea uita at^ aftibus nris hu/ ic cóuitiatori rcfpondcroilnuidia gloria confcquctur:aut fi huius fafta:morcs;omncm quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;statem

M.T.OKE^PONSIOCONTRA.C.SALVSTIVM,

Statem nuda uero:in idem uitiu ineidi procacitatis quod huic obiicio id uos fi Forte oFz fendimini iuftmshuicq mihifuccéfcredebctisquiinitiüintroduxiKegodabo operam ut amp;nbsp;pro me minimo cu faftidio refpondea amp;nbsp;in hunc minime mctitus eße uidcanScio •ne«P»C»inrefpondendononhaberemagna expedationc^nullu uos fciatis nouum crimen in Salußiü audituros : fed oia uetera recognituros* Q_uibus amp;nbsp;meac amp;nbsp;ueftrae iam amp;nbsp;ipfius aures calent:uerü eo magis odiffe deberis hole; qui ne incipiens quidé pee care minimis rebus pofuit rudimentu fed ita ingreßus eß ut ncç ab alio uind poflit ne/ queipfe fe oio reliqua ætate præterire: itaç nihil aliud Hudec nifi ut luculentuscü quo Uis uoiutari»Longe ucro fallitur opinione:non eni procacitatc lingua: uitac fordes cluü/ tur.'fed eß quidam calunia qua unufquifç noßrü teßante aio fuo fert de eo quod fal/ fum crimen obiedat:^ fi uita ißius memoria uicerit aliâ.P.C.non ex oratiôe fed ex mo * cibus fuis fpedare debetis id dabo opera q maxime potero breue ut facia nclt;^ noßra uo bisinutilisaltercatioerit.P.C.pIxruq.n.rcfp.priuatis credit inimicitiis ubinemo ciuis qualis fit uir potcß latere. Primü igitur quoniâ oîum majores Cri.Salußms ad unû exe plu amp;nbsp;régula quæric uclim mihi reipondeat nunquid hi quos protulit Scipiones amp;nbsp;me ccUi ante fuerune autopinionisaut gloria: q cos rcsfua: geßc^uita înocentiflime ada cômendauit ^ fi hoc fuit illis initium noîs Si dignitatis «cur non æque de nobis exißime Cur cuius di res geßx illuftres funt 0^ uica inregerrime afta-quafi uero tu fis ab illis uiris Salußi ortus:^ h eßesmonullos iam tua: turpitudinis pigeretego meis maioribus uir/ Cute me prxluxi ut fi prius noti non fuerint:a me accipiant initiu memoria: fua: tu tuis ui ta qua turpiter egißi:magnas cHudißi tenebras ut et fi fucrint egregii ciues certe uenc/ eint in obliuioné;quarc noli mihi atiquos uiros obiedarc fatius cß.n.me meis rebus gc ßis Hörer q maiord opione niti diita uiuere utfim poßeris meis nobilitatis initid di uir Cutis cxcmplüjnelt;$ mc cd his conferre deect.P.C.qui iam dcccffcrunn oilt;j odio carent amp;inuidiaiUclcü hisquimccuunam repu.uerfätifdt^fgdfifuerimautin honoribuspc/ tendis nimis ambitiofus non hancdico populäre ambitionc cuius me principe confite/ orîfcdiliâpemitiofâ contra leges cuius primos ordincs Salußiusduxitautin gerundis magißratibus autinuindicandismaleficiis tamfæuêrusautin rep«ta uigilans quanta proïetiptioné uocas credo ^ non oés tui fimiles incolumes in hac urbe uixiflent at qui/ Co meliore loco refp-ßaret fi tu par ac fimiüs fceleßorum ciuid una cd illis annumeratus effestan ego tune falfo fcripfi:Ccdant arma togae:qui togatus armatos Si pace beUd op preflizaniUud ment itusfumfortunatâmcconfuleRomâ qui tantû inteßind belldac domeßied urbis incendid extinxi neq tui piget te hô leuiffime cd ca culpas quae in hißo riis mihi gloriæ ducis-an turpius eß’fenbente mentiri q illd palâ hoc ordine dicentclt;nâ quod in ætatem increpuißi tantd me abeße puto abipudicitia qtd tu a pudicitia«Sed qd cgodecepluraquærar«quid.n.mentiriturpe duces qui aufus mihi fis eloquentiam ut uïtiumobiieerekuius femper nocens eguißi patrocinio:an ulld exißimas poffe fierici/ uem egregid qui non his ar tibus di difeiplinis fit eruditus-an ulla alia putas rudimenta amp;nbsp;incunabilia uirtutis quibus ai ad gloria: cupiditatem aluntur^S cd minime mird eß» P.C,fi qui defidia: ac luxuriæ plenus fit hxc ut noua ac inufitata miraturmam q? ißa in/ uHeatarabie petulantcrinuxorcmamp; infiliammeam inuafißit quæ facilius mulie// tesfcauiris abßinucruntqtuuirauirisfatis dodeacpetite feeißi : non enimmefpc/ taßi mutuarn tibi gratianj rdaturum utuieißim euoscompeUerem : unus enim fatis

.M.T.C.RESPONSIO CONTR A.C. S ALVSTIVM*

es matcriae habensmcij quicg turpius cft demi tux g cuimultu te ucro opinio fallit qui mihi putafti parare inuidiam ex mea re famiÜarrqux multo mihi min o reft g habere di gnus fumutq utinam ne tanta quidem cflet quanta eft ut potius amici mei uiuerent g cgoteftamcntiseorulocuplctiorcflcm. Ego fugax CrnSaluftüfurorc tribuni plcbis ccffiïutilius duxi guis fortunam unus experirig uniuerfopopu.Ro'ciuiiis eflem diflen fioniscaufa.Qjaipofteagillcfuumanimüin repub.debacchatus eftetomnia^ quX'/ cun^ cómoucratïpacc amp;nbsp;ocio refederunt hoe ordine reuocante atlt;j ipfa repub, man« ^^ trahente me rcucrti;qui mihi dies ficumomni rcliqua uira conferatur animo quidem mco foperetxu uniuerfi uos populul^ RoTrequens aduetu meo gratulatus tan tu me fugaeem mercenariipatronum hi æftimaucrunt neeg herde mirû eft:fi ego femper iu/ ftas oïum amicitias exiftimaui.Non enim uni priuarim anciUatus fum nelt;j me addixi. Scd quantum quiflt;j rcipu.ftuduit tantu mihi fuie aut amicus aut aduerfarius. Ego ni^ bil plus uoluiualercgpacèm:multipriuatorûaudaciasmctuerunt:cgo nihil timui nifi Ieges:multiarma fua timeri uolucrut ego nung uolui quieg pofte mihiprx uobis : mul ti ex uobis potentia freti uobis fuis uiribus abufi funtJcac^ non eft mirû finullius amici tia ufus fum qui non perpétue f cipub«amicus fuitmetj me poenitet fi aut petenti Vati/ nioreopatroriniüpollicitusfum:autSexti mfolcntiamrcpreflj:aut Bibuli padentiam culpaui aut uirtupbus Csfaris faui;qux fi tu mihi ut uitia obiicis : tem erras tua repro hendetunnon mea uitia culpabuntur.PIura diccrem fi apud alios mihi efiét diftcrendu, P.Cmon apud uos quos habui oïum aöionum mearum monitorcs:fed ubi return tc/ ftimonia adfunt quid opus eft uerbis-nunc ad tc ut reuertar Saluftiparrem^tuü præ/ ter earn qui fi nung in uita fua peccauit tarnen maiorcm iniuriam rcipu« facete non po^^ tuit g (j te tctalemfilium genuit:nclt;f tu fi qua in pucritiapcecafti exeguatne parctem tuumuidearaceufare^ co tempore fumam tui poteftatem habuitfed quaïem adelen/ feentiam cgcris:hac enim demonftrata facile intdligetur g petulantf pueritia g impudi eus amp;procax adel eue risrpoftca g immenfxgulximpudiciftimi corporis quæftus fuffi cere non potuit amp;nbsp;ætas tua ad ca patienda quæ akeri facere eolUbuiftet cxoleueratïcupp ditatibusinfinitiseftcrcbarisutquxipfccorpori tuoturpianonduxiffes in alüsexpcri refis ita non eft facile reputate«P,C«utrum inhoneftioribuscorporis partibus rem quæ fierit an amiferitldomum paterna uiuo patre turpiffimeuenalcm habuit oendidit : nee cuig dubium eftepoteft quin mori eoegerit cum: quo nondü mortuo pro hætede gef / ferit omnia nee pudet a me quxrere quis inïPiCrafti dom o habiter cum ipfe ref pende/ re nequcat quis in ipfius habitet paterna domo?? At hercule lapfusjactatis tyrocinio po / ftca fc cotrexit non ita eft :fcd habuit in fodalicium facrilegi Nigidiani bis iudids ad fub/ fclliaattaftus extrema fortuna ftetit amp;itadcecfljt ut non hieinnocens eftTe fed indices peicraffe exiftimarctur. Primum honorem in quaeftura adcptus fccutus eft hune lo// cum amp;nbsp;hunc ordinem defpeftum cuius aditus fibi quoque fordidiftimo hominum paruit, itaque timens ne facinora cius clandeftina clara uobis eflènt: quum omni / fcus matrum familiarum uiris obprobrio eftet confeflus eft uobis audientibus adulte/ riummegue erubuit ora ueftra:uixeris ut libct Salufti egeris quæ uolucris fatis eft «nu te tuorum fcelerum effe confciummoli nobis langorcm amp;nbsp;foporem nimium exprobra/ re fumus diligentes intuendapudicitia uxorumnoftratum fed ita èxperrefti nonfu/ mus ut atccauerepoffimusiaudacia tua uincitftudianoftra. Et quod hunc moucre poffit

.M«T.C.KESPpNSIOIN.C.SALVSTIVM.

poffit faftama aut diétum turpe qucm non puduerit paid uobis audientibus adultcnq confitcni^ fi nihil pro mc tibi refpondcre uoluiffem fed i lud cenforium eloquium Ap^ piiClaudii amp;.L^pifonis palam uniuerßs recitarem: non ne tibiuiderer æternas iniieere maculas quas rcliqua uita tua cluerc non poffet-ncq poft deledum fenatus te unquaj uidimus nifi forte in ca te caftra coniccifti quo omnis fentina reipu,confluxerat:atlt;j idé Saluftius qui in pace nee fenator quidem maferat pofteaq refpu.armis oppreßa eft: Ói ’dem uiftor qui cxulcs rcduxitin fenatum poft quxfturam reduftus cft:qucm hono// ïemitageffit ut nihil ucnalc non in eo habucritcuius aliquis emptor fucrit:Italt;j egit ut nihil non æquum atq ucrum duxerit quod iph faccre eollibuiftct.neq aliter uexauit ac dcbuitfiquisprædæloco acccpiftctmagiftratum:paftaquæftura poftcaq magna pi / gnora eis dederat cum quibus fimilitudinc uitat fcc5iunxerat:unus iam exiilo grege ui/ dcbatur.Eius,n.ptis exemplar erat Saluftius:quod tantum in unamuoraginem coctus omnium uiciorum excefferat quicquid impudicorum cillonum:parricidarum:facrilcgo mmtdebitorum fuit in urbc:municipiis:coloniis Italia tota ficut in fretis fubfederat no/ minisperditi ac notatiftimi nulla in parte cafti nifi licentia uitiorum ac cupiditate rerum nöuarumatlt;f pofteaqpraetoreftfadtus:modeftc fegeftinSi abftinenternon itapro// *nnciam uaftauit ut nihil ncq paffi fint netj expeftauerint grauius foeii noftri in bello q ttpèrti funt in pacc:hoc aphricam in terrore obtinente: V ndc tatum hic cxhaufit,P.C» quantum uoluit.ne caufam diccreufeftertia duo dccics cum cefore pacifcitur:^ fi quid^ piarn corum falfum eft hic palam rcfellc unde qui non modo ne patemam quidem do^ mum redimere potucris:rcpenté tanq fomnio beatus hortos praeciofiffimos:uillam Ti burtii.OCaefaris Rcliquas pofleffiones paraucris:nc(j piguit quaercre ut cgo.P.CraÖl domum emiflem:quum tu ueteris uillae dominus fis cuius pauloante fuerit Caefanmo do inqpatrimonio non comefo fed deuorato quibus rationibus repente fadbus es tam affluens amp;nbsp;tam beatus^Nam quis te faccret haeredem-quem nc amicum quidem fatis honeftum quifqfibiducitnififimilis ac par tui«at hercule egregiafafta maiorumtuo// mmït^ extollunf^quorum fiue tu fimilis es hue illi tu nihil ad tuum feelus ac nequitiam addipoteft, Vcrum:utopinor:honores tui tcfaciuntinfolcntemTu.Cri» Saluftitoti/ dem te putas effebis fenatorem amp;nbsp;bis quaeftorem fictif bis confularisamp; bis trium// phalis.carere debet omni uitio qui in alterum dicere paratus eft:demü malediciç qui nô poteft ucruni ab alio audire.Sed tu oîum menfaru affecla: oîum cubiculorum in ætatc pdlcx amp;nbsp;idem poftea adulter oîs ordinis turpitudo amp;nbsp;fimul belli memoria» Q^uid enim hoc grauius pati potuimus q $ te incolumc in hoe ordine uidemus.define bonos petu/ lantiffimacófcélarilingua.defincmorboprocacitatis ifto-defme unüquemtj moribus tuis ædimarcihis moribus amicum tibi efficere non potes:uidcris ucllè inimicum habe te.Finemdicendi facia.P»C.fæpe enim uidi grauius offendere animos auditorum cos qui aliéna flagitia aperte dixcreq cos quicómifcrc.Mihi quidc ratio habenda cftnon quatfaluftius metito debeat audite fed ut ea dicam fi qua ego honefte effari poffum.

t

ORATIO L VCIIC ATILIN AE RESPONSIV A 1N.MXC’.

Mnishomincsquimmaximisprindpatibusuitamagunt:autqlt;îc rc/ bus publicis;aut priuatis confukât.dccct in primis aiaducrtcre ; ne cinq o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uoluptati temerc aflenciantme uc liberum ingenium furorelaut iracun

(lia pelTundent. S ed uigilantius enitendum eft: ut durer inuidis als;ut omniû rationes æquecircûfpiciât.Nec in alterutram pattern dedinétdo nec in luce clariores in apertü dcduâ:æ:amp; fatis peroratæ uideat” Difficile cd cnim cômotis aïs: amp;nbsp;côcitatis ingen iis ue^ cuiq pfuadere.Tanta fit plærugiuisiac fre quctiaoratiôis»hæcfifuiflctuobifcü.P»C.aîaducrfio:dûppcramdcmcis moribus cô/ fui noder tâta acetbitate loqucbaûcû pniciofà: amp;infolcnti facudia in caput meû uedros côdtabat animos:modulabat orationé.confiderépfeffo:ut illius çcacitas hodierwa die i noccntianoffradelcrctur. S eduideoiam fugged iôeconfuLspcôtora ueffra rébus leu' dere;uixmeâperpetiorationcm:Crcdereiam illius auftoritathmeæ pudicitiæ diffidere QJuâobre facileuercor ne fera fit nodræ falutis defenfio. Nâ paucorû inuidia plerunç înocentes iure aut iniuria fuppeditâtur, Q^uæ res ^fcä o neq côdantiæ uirorû illudriü ncqromanæ difciplinætneç fenatoriæ dignitaris officia uidctur.Q^ uarc p deos îmorta les uos.P.C,atlt;j humanitate uedrd appello ut in tâtis rebus:nô facile iudiciu excipiatis: dcmulfos ac deuidos animos faeûdia Ciccronis priftinac îtegritati redituite: Ôi ita redp tuitc:ut aliquâdo Ro,patricii:atq Catilinæ ucrba îtclligatis:Si quid in patriâ peccauf qri tcs:ne^gratiâ ncq mifericordiâ îpIoro:Erigitc tû ab haclucc animâ‘Trucidatc hoccor/ pus: amp;nbsp;mébra hæc îpudetia diuclIite«N5 eo tendit oratio nodratut Catilîæ midreamini Sumac enîmifericordiâinparricidamfubitüfuppliciûanimaducrtcre.Scdhâcuerbis elemenriâ podulo.P.C.ne omnino innocenriâ deferatis:ncdû libertatédefeditis pauco^ turn iniquitate plxrofq înoxios pditum caris» Oftendâ uobis at^ clucidabo: acetbas in confilionodromccum inimicitias non falutereipui fuiffeexagitandi imperii caufanon manu ten ends Iibertatis defiderio cunda.Nam quantæprimum in fuperioribus annis îmoderatæ in me ilium difeordiæ agitaucrintî qualify at^ qcrebris podea inuieem con tumeliis uerfati fuimus non rcferarn:uobis cnim omnibus nota funt quirites. Scd ca malo diccre:quæ proximis comitiis podq confui defignatus ed impudenter amp;nbsp;réméré: qux tandem cuomit:fc nihilo magis q excidio Catilinæ cônfulatum petere. Tedes hic , duo uiri cIariflimi.M*An.conful:amp;.C.Cæfar:quorum auftoritatc terminatie iHa co te porc uelutiparum confulta reprobata ed.Item nunc.P.G.taIibus animis Îp^tâ tribui/ te qui curiofius priuatas inimicitias q totius reipub» falutem perfequatur. Non cupit Cicero confulatum;ut opem referat miferis:ut potentiam improborum arccatiut ciup tatem dcfcndat:ut reipu.confulat.Sed ut maxime Catilina delete amp;nbsp;cireuferibere pofft Hæc fût officia uiri côfularis:amp; gloriofi amp;nbsp;fadiffîmi ciuis îditutôes.Taies homines î dan dis magidratibus nobilitari âtepôite:qbus tâtus amp;nbsp;uadus ed anîus extinguendi nobilû tatem. Nam quod mihi huius uiri interminatü cd diligcrius in uos omnes eouerteret», Crédite mihi.P.C,Crédite rata ed inter tam diffimilcs animos bcniuolcntiæ caritatifij coafenfiOïHJc ex municipioarpinati nouns hofpes huicurbi infitus:eam uelut inge/ nitam

ORATIOLVCnCATILINAERESPONSIVAlN.M.T.Q nitam rabiem atcj inuidia animo uolutat:q nouus cxteris duibusmon tan tü mores fed lieten' confuetudine natura comparauit.Pridie ibi in p edtione confulatuspatria expro baCa cRaliquando nouitas generis obiefta æquo animo tan ta coocumeliâ tolcrafle; tue impatientiflimu hominem exiftimat is Incitabatur eo tempore truculcnto fpiritu laecf fitum ingeniüzamp;uelun'uiperaferpensinflamatoacueneficopedore feroxeius amp;cru/ dclis animus agitabatunHic quife pattern patrie nominat: quidiceré foLtuseR hanc rempu.fuo fplendorc dccoratara:qui uirorum oium illuftrium:ac præflâtiffimorûifa/z milias non modo acquaffeiaut aliquando fuis moribusmerum tarnen oium maioru uir tutem fuperaRercum obieâari fibi nouicatem uideret:quoputatis eum ingenio pferre potuiffe. Infremebat tune dentibustatej in uos omnes rabido ridu conceptam latenter iram acucbat:qua ne^ knita adeptione confulatus in poRerum putetis^ Cu non ueRra gratia:fed fuis maximis uirtutibus conRqui tanta dignitatem debere arbitrètur. Nunc italt;j priores illos impetus exequitur»Nunchisartibus perturbare ciuitatem inRituit* Nunc fe his cófiliis ulcifci ê^ nobilitatem eo deduccremt nug fibi nouicas obiiciatur. Falt; eiet hoc.P«C.fadet nih ucRer prudentiRimus animus aliquando noRræ oium faJutf:amp; uniuerfac reipu.confulatJam hoeprimum initio ab hoc principe fccleruiab hoeflagitio rum artificcitaciutasnoRra diraaepcRilcntilabe confperfa cRlt; Itapnitiofum fernen diRunditinpatriamtucfialiquadoconfitu radicibus paulumaltius coaluerit dekbitur quidem hæc rcfpu.pulcherrimum hac aRirpeconcidet imperium* Nihil enim efl tam periculofum ciuitatibusgeum deleâi dues inter fe diûîdent.Inimica nan^eR rerum maximarum difcordia.Ea res fortes diRipat:5^ dcmolicurgt;Ea quidem hanc nunc infer/ uit noRre ciuitati.Hanc inter nos calamitatem ingeffîtiquæ fi no mutarx prouideatur: uideo iam fummam fortunæ coniunRam hanc rempu. Video iam arma in manibus ue Rris:altcrum altcriobfiRcrc:hunc profcribi altcrum ucro truddari.Vtinam enim reru malarum innocens Catilina finis efletmri cR initium.Nullum foret mihi graue pro rcgt; pu.pcriculum fubirejpatrix equidem profcribnpatrix abdicari:cmori patcrer Scd non temper cunRis mortalibus idem animus eRtErit alter impatientior : qui ulcifci malit^ împroborumperpetiiniurias*TuncneceR*eeR:utciuilibelIo res agitentur periditabit tune patria:amp;in ancipites cafus:eertum(^ urbis excidium concidet repente : 5i uentura tune ingente Uticia cffcrentur:amp; optatis fefe rebus potiri gloriabitur.Cumhanc uidc/ bit armis fplenderc patriam: amp;nbsp;iRam admotis ignibus urbem Iuccrc*T une laudabit fua conHliaid^ cxtollct inuiftum animum: Si pro fuis contumdiis fatis fe maiorcfqi fuos ub tumiriexiRimabit. Namprædicare aliquandofolitusoriginèmfcgeneris habuiffe ex tuUi hoRilii familia uolfcorum regis quidem Po. Ro.inimiciflïma:quse fola prorfus no/ ta cR occafio ut uniuerfum fit fibi nomen Po.Ro.odio femperqi exhorreat hanc rem// publica enius ditione obfcurata cR maiorum fuorum familia:amp; fubaRum cius: ac de// molitum imperium quaeres quantae curac habentur humanisingcniis:uosipficxi// Rimate.Hoc ego tantum de Cicerone exiflimarepoflum: ut praefidcilla maiorum fuo rum inuidia ; ueteres iliac inimiciti« impadentis animi fuum femper ingenium agitent nung impetu aut rabic quiefcant. Tanta cR illius animi immodcrata euertendi huius imperii libido uidclicct placato enim orbe terrarum tot profligatis rcgibusitotpopu/ lisjtotgcntibus : tot cxteris nationibusfuabaâ:isîtcrrasundique;amp; maria imperio no/ ftro parère 0uUum fuperiorem hoRem PopuIi.Romanicui non noRra uirtus ion /

OR ATIO LVCIICATILINAE RESPONSIVA IN.M.T.Q

gc probata fit. Defluit itaç illi fpes omnis extrinfecus huius imperii demoliendi.Tutc nobis omnia quicfcunt:omncs ultro obtemperant.Cum ucrofelemaiorcfijfuos uin/ dicatum iri malitmccpoHit un qua ab ilia opinione durus S^ crudclis animus quefeere. Adhasconfugitperturbationeszquibuspriuatis inimicitiis tmecum primo poftremo in uniuerfam rep.conferreputat.Accufat itaqj amicu fibi Catilina:amp; plærofçalios ciuf dem confeios coniurationis uelic rempunuader exuertere patriam urbe deformaretdo' mibus teplis:aris incedia pararc;ftupra : uirginestfencs : plæbem ; ac patricios iugulare: nufqiræ;aut ferro parccrcidonccpulchernmaifta oium impatrix a ftirpe intcreat: Sed perdcosîmortalcsnefcioquorfumtendatuanahæchominû cxiftimatio. Vtquifquis tnortalinmcredataliqucmefrctßmperditütauttam prorfusignarûrationis: Cui non quandam intclligat infitam patriae piccatem:qu3e femper quadam tacita ac uxhemen'^ tidima ui naturae humanis pedboribus infunditur. Q^uis itacp romanus animus tanta reipublicaecalatnita^cm afterrccupiat* Q_uis enim tarn acerrimus populi romani ho// dis ilk etiam carthaginenfium dux Hannibal maiora nobis aut paria excogitate potuif fet-Ego nc rempu.inuadcre uclim:qui amp;nbsp;pro repu»ingcntia pcricula fufeepi^Ego ne fc/ natuuurbemdcformarciotampliffimis beneficiis noftrae familiædceoratamauderé-Ego nc roman orutcmpla inccndere:quae tot fignaitot tabulas maioru noftroru often/ dunt- Ego ne togatos patricios aut fcnator es iugularc qui inter dignitates mode hono/ repraefeôbus fum-Egonecandidatus rcliquisfceleribus deturpareciuitaté quiplæfûcj nc quis dcturparet fuma ope propulfaui- Q_uæ fpesgt; Q_uis aius-quæ occafio me ad ta le facinus impelIunt^Nû caufa forte quam pauloantc Cicero difteruie libido dominan// di.Nonnequicte dignitatem oium adeptusfum!? Nonne in fpc mihi agendi tales reli// quiae parantunqualescuiqimortalium fas eft optarc.Ncqjcnim patriciatus: nelt;jfena/ toria dignitas defuit.Ne^ m pofterum confulatustaut didlatura deeffe potcrut. Q^uæ tantæ ßi talcs funtjut non modo in haepræftanuftima urbc:Sed in omni orbe terrarut omnium gentium : omnium nationum imperia amp;nbsp;principatus antecellat.Q_uid igitur opus crat ut difficile in bclloquaereretur: quad mihi in pace ultro parabatur: An for// teinuidiame concitauit: quod parit er Ciccrodocebattgrandaeæs alienum. Anguftia rcifamiliaris:amp; ïmoderatapotiendarum rcrüaudacia.Sedde temerario aut uefanoho/ mine hoc exiftimandum effettut plæriftj quipropotiundis opibus inconfulte tantam parare poftet Populi Romani feditionem : non prxfertim in uiro patricio : 2^ confula / ruin tam opulcntiftima ciuitate cuihonefts funt opes quiddubitas fibi unqdeeftepof/ fc^Tot ultro fefe fibi qucftus offcrunt amp;nbsp;ex publico ærario prouentus:q? ß qu^ paulu// lum labefaélarc malucrinneque omnino parère honcftati incredibile cft quäuis facile in immenfis opibus afflucre poff L V t r cliqua pratter cam : ut mihi in apertum exem/ plum es Cicero : qui pridic pene hanc urbem congreffus omnium rcruni cgens. Cum te ad magiftratumcontuliftntantam conglutinafti repente diuitiarum molem;ut om// nes huius urbis colonie uix emptoribus tuis fperaffe uideantur* Temcre igitur mi// hiobiicisauaritiampaupertatemdnftansonusærisalieni. Q^uarcunftatutiore uia fc// darcpotuiftcm:quam rempub. inquietare: incerta pro certis capcre paruocommodo ingentia pcricula fubirc.Sed nca quibus arguor priuatarum inimicitiarum caufa tan// turn facinus iniciaffem.Nemo cft in hac repu.quem inimicum habeam. Hic Cicc.tan// f^’^tnihi moleftus cft: quod eius Hagitia quæ in occultum habet nunquam reticcre

OKATIO LVCIICATILINAERESPONSIVA IN.MXO potuncuiusineptiasfitandéame propulfarc maluiflem fine difcrimine publico multi mihi ad ukionem aditus patcbant»Nó ctat opus ad pernicié rcipu^cófugercme^ metuf mihimeç pericula obftabanneum fi ex hoïum uitaddcrctur;non mó ad uindicandum fednee adlugcdüfunusquifgfupcrcfler. Sedd’ïprohibcantnchuncaïuna illius terne titate dehoneftéïNulIam.n.ilkiftribus uiris in abifdis hoibus ulpo landein afferre pot Illam tarnen fi cafu maluiffem.Non eft putandu quirites co tempere fulcepcrij oppon tunitatis minimu fibi:mihi ucro plurimu adeffe potcratPorro fi quibus armaromj co püs domü mèam circufcpfi:fodos induxi;permifi uigiles;neqj horum.n» quieq inficior» Feci patres, Cm on ut cuiq faccre iniuriam:fcd ut prohibere confulis impetu; Verebar: ingeniu noueram.Scieba inimicitias.intellcxcra hanc ab illo infirudam coniurationem Formidabamitaq^ne illius facundiafubito momento animiuefiriindignaréturramp;'cö tra quæfiionem mcâ liccntia ucftra defignatis pcriculis de me fuppliciu fumeretun A t fi femel in cius dcfignatus manus concidiÜcm fruftra meæ in poftcru locus defenfiôipa// rabatur, Vitam igitur mcâ fumma opc in hunc diem prbduxi, Et in tanta rerjam pertur batiOne nuneperfuafu tuo nc me ocs reum faccrent pene tranfiit.Nuckibi minus opus erat Cicc-præter fpem in fenatu ueni.Et quantü mihi fatis uidcbatur;minora quædc fee Icracluddauirex auditu quorukiin obfcuromaluiflcfqipfistamenormibusfcclcribuf üiam dediûe^Nihil tuorû facinorü cxpaui.Non tune oratio tua:no ultro coniefti motus territauerunt« Q^uis enim terror in tanta fenatoru frequentiann tanto fplcndidoru ciui urn coctuinfonté cuiufqaïum turbarc pót;Habeo igitur dié qué maxic cupiui:qué ue/ ro mime cxiftimabas* Habeo fenatu qui innocentiâ mcâ intcliigat apud qué flagitia tua in apetto habcantunOptimo igitur pcriculo meis pcriculis profpexiïfiquando armato rucopia furore tuum propulfaui.Si quado intrepidus in rcpu,pftiti:fuga dum mihi 01 obteotu pfuadcbas:inftafc mihi cotrafuit aÏus«Scd o dii ïmortaks ubina fumusi quis potente caluma nó uidet * Q_uid aliud nifi ut fugeré tota tua oratio pertimuit« S cd fi:ut ais:oïa mea tibi fafta illuftracunfi lucc clariora funt mcacófilia.Q_uid nunc mihi fuga; pctfuadcs^hic fum nullis meis præfidiis circuuen tus. Adert fenatus q tibi fieri uim^hp bebit.Ortendc hxc facinoraxlucida feditionétaffer fuppliciü. Nu dccet in tacis piculis ï mifericordia uideruCunélatio qdé ois obeffe pôt.Nullû ucropraefidiüafFerrëni hés ^n cipiu cöiuratióis.Si impatoré hortin tenes:qd rcoraris^ qd eiieere cupis-Vtilius é.n.ut Ia cccarcatcxcrcituSïficntilicoadbenüfcgniorcs.Scduidcouti^fïcrifoIcsin mediisma/ lis, Tibi maopt ca tiorc aïus frigcfcit.Cafü.n,quc mihi aut rcip*parabas Î te coferri uidef Res pter opionë tua nuc agitur tui capitis picuIo’Dubitas nuede fortunis tuis non obic fturu me tibinn fenatu ucirc exiftiabas.Ideo cu ueni ilico trepidus fadus es. Putas mi * nitando uGc mihi terroré incutcre ignoras q liber q uaftus fit înocés aïus. Vis ut fugia Ciccro:uti($ nó fugiatfed pfirta acrius pctulantia tua oppugnado.Ncccffe é ut oïuj co filiorü tuorû flagitia refellâ.Vcniât in hunc locû tertes quorû tibi tanta copia fupeffe di/ cis:ut nihiltibi mcorû opcrûteftu aut occuku fit;Q uos produces* Q^uin.curiu homb nem qdé fanæ opîonisnntegræ uitæ.atucro q fuis flagitiis celebcrrimc hunc ordiné de/ Uaflauit*Proptereapbari genere abdicatusé-At Fuluiâ produces cius conforté libidïs: quæ nullius unq cædis côfeia fuit.NulIius ftupri aut incefti alûna cocubitustaut ucro ica uixiùutuclut quoddamfcelctis cxcmplum:omncs merctrieu actes egrcgiæfolaipfa fu

ORATIO LVCIICATILINAE RESPONS IV AIHMXO

pcramt.Hi funt holes clariffimnquibus nunc^inquictudo ciuitatis fufpefta eft: quoriij aduerfum me teftimonia parantunSed per deos imortalcs tu teü Cicero moribus tu is oftendistfurore tuo paulü non impudentius abutcre.Non erat ex apertis coniuratio/ nibuspetenda fides popu’i R-o.fi me dcicre cupiebas^Eos ebgere debuifinquorum ob' feurior uita amp;nbsp;paruper oceukiora larrocinia fuiffent^M ulti mortales cadé pecunia utilv^ us ambitionituacobtéperaffent.lllorü au tem malediftanéo bonus öuis timere debet. Facile rcfclli poffunt:utpotecum fortuna eorum amp;nbsp;fides fada fatis uuigata fit qui nuhi fe faucre debeant aduerfart mallem elfeiniuriosme uita meam eorum familiaritas xque in contemptu deduceret.Nunciraq patres con.omnia uobisfaóla confulisó^ cogitata i luflrantur «Nunc ctiauobis innocentia mea patere poteRQ^uae res illuinpulerit ad ca tilin3eintcritu:adpcrturbandârcmpublicâuidctis.Mccûpriuatisinimicit»s agitatur* Obieftu uero nouitatis uniuerfam odit nouitatem more maiorum fuorum. Naj hanc patriam abhorret.Ea proprer feditiones parat* Sent difeordiasjnunqua ad pernicie no/ firam impatiens ciusaiusquicfcit.Facicimprimisreuparicidiimeropatriciuj Senator rem cuius tot res gcftæ:totimpcria:tot magiftratusrtot maioru mcorum bénéficia am pliffjmofplédorcrcipublicælucefcunt. Obiieitægeftatequæin ampliffimaciuitate mû noribus eciâ magiftratibus nunq obeffe potuit.übieftat inimicitias:quæ mihi ad prut banda rempub.non utiq fatis efle uiderétur.Telles quos producit uidctis:q tales iunt ut omniu fcclcrarorum exuperent ingenia. Q_uæ tentata poftqua fibi prêterfpern eue tibusnon refpondentmeepin fenatum fperantimore inicofuppreflus eft. Fugam mibi impcratquando fideliquificfaducndicanduncphas nulla magnitude fuppheii fatis ec pofrcc,S« ergo patres cominnocentiam mea uidetis.Si illius ammiferodtatem inteliigü tis.SipericuIarcipubIicæ ingenitsueftris aperta funt.Expergilcimini igitur aliquando amp;nbsp;imperii romani uit« miferemini, Habetis hüte colubruj in uifcenbus uf is:habetis in hoc ordine inclufam rcipub,calamitaté:quae uigilat ad pernicie po.ro. Vos ilium in fum mo honore pofnifhs.Caucte nequando per liccntia ca pars peflis totum corpus ambi' aT:cC ueluti contagio quædâ in uobis adolcfcat.Expiate odusïamp;T encruate hanc fententi' am feeler um* A bducate hune hominem eonfulatu:nc daram amp;nbsp;ampliffimâ dignitatem foeda illius flagitia deturpent.Eripite huncab hac republicamcquando eum ad excidiuj noftrae ciuitatis anhclanïcm hsecfanftiffimaintramoeniafcconfpidat. S’^^tafunt uo/ bis huius urbis monumentadi periucundi liberorum confpectus. Si grata efi ueftraru uirginum pudicitiadi tcmpla potentatusdacerdotiæ fodetatesadomus.opes.familiae.cli/ cntclæJortunæ omnium:^ uniuerfæ patriae commoda uobis accepta funt.Iam iam ab hac rcpublica lernen hoc maiorum omnium cradicatc;hunc a confpedu duinm cripitet quiuos amp;nbsp;omnia bona ucftraextingucrccogitat:quidaritudincm imperii Romani in fimultatibus atquc difeordiis perturbare inftituit.S uccurrite his pcriculis: obuiate hu^ k caIamitati:Tunc omnis fufpitio fedabitur.Tune dolus die a cohortibus confeftim dif fipabitur.In hoc uno hole omnis fpcs corufita cft.Q^uism.aliu huic maximo'impcrio huic capiti orbi s terrarû paucoru fccleratoru alos crigere aut concitare potuit • Q_ uis cf uis in hac repub, 15 atroxfadnus excogitate-Hie hie tantunouus Cicero arpinas cxtul lioru familia druic da noftro capitiinfidias.Catilinæ coniurationis fimulat:quo hberiot fibiadconfiliu opportanitas patere poffit.Nosplærofqin quælhoncmdeducit.p.con.

Vt nomine

ORATIO LVCIICATILINAE RESPONSIVA IN,M.T.Q

Vt nomine nodro comparatis eopus fadlior fibi pateat adieus ad inuadendum rem/^ pub. Vos patres con.nonneueftra pcriculaujdetisr Capeffite rcmp.miferam S^hutan/ tem.Subuenite patriæ:parencum amp;nbsp;fimul falutis omnium mifcreamini.MetjconfuIa^ rem patridum duem:d^ amicum populia faudbus inimid confulis eripitegt;SuppIicem at^ indantem pridixn claritudini omniu duid gratis ac beniuolêtiz reftituiceidixi.

FINIS«

REGISTRVM« ƒ Omnes funt terni prêter e amp;nbsp;tquifuntduemi,