PRIJS F 0.10
BIBLIOTHEEK DER RIJKSUNIVERSITEIT
MARIA SIBYLLA MERIAN
geboren te Frankfort a. IVI. 2 April 1647
overleden te Amsterdam 13 Januari 1717
CATALOGUS
eener tentoonstelling van haar teekeningen, manuscripten en uitgaven in de Handschriftenleeszaal der U niversiteitsbibliotheek
25 November — 14 December 1940
ECHT
1940
BIBLIOTHEEK UNIVERSITEIT UTRECHT
2851 093 5
-ocr page 3-PRIJS F 0.10 Ufftl
I ft MÖ
BIBLIOTHEEK DER RIJKSUNIVERSITEIT
MARIA SIBYLLA MERIAN
geboren te Frankfort a. M. 2 April 1647 overleden te Amsterdam 13 Januari 1717
CATALOGUS
eener tentoonstelling van haar teekeningen, manuscripten en uitgaven in de Handschriftenleeszaal der Universiteitsbibliotheek
25 November — 14 December 1940
BSBlSOTHrEK DEa
Rij KSO ï/'L^r^TEiT tl Ï asc HT
UTRECHT
1940
1.
Aus ihren Bildern leuchtet uns der Liebesfunke zur Schöpfung an.
Fried. Schnack, Das kleine Buch der Tropenwunder. S. 50.
TEEKENINGEN en MANUSCRIPTEN
Portret. Crayonteekening door M. Topas. 1679.
227 x 186 m.m. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A.E.V.
2. nbsp;nbsp;nbsp;2 Aquarellen van bloemen en vlinders, op perkament
375 x 298 m.m. en 365 x 287 m.m. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A.A.
3. Europische Insecten. Manuscript c. 1700 3 dln. in 1 bd.
klein 4®.
A.E.V.
4. Europische Insecten. Copy in calligraphie. 3 dln. platen,
1 dl tekst. (1774), 4 dln. 4®.
A.E.V.
Tekst door L. W e u y s t e r geschreven.
I. Met gekleurd portret en titelprent door G. van N ij m e g e n.
De platen in I en 11 zijn afgedrukt van nog natte eerste afdrukken, en daarna door Merian zelf gekleurd.
De platen in 111 zijn oorspronkelijke teekeningen van Merian.
2
5. nbsp;nbsp;nbsp;Der Rupsen begin, voedsel en wonderbaare verandering. (1717?) deel lll. 50 aquarellen van Merian. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A.A.
6. nbsp;nbsp;nbsp;Bloemkrans met gedicht voor het stamboek of album van de Amsterdamsche kunstenares Johanna Koerten-Blok, gest. 1715, wier papieren uitknipsels beroemd waren.
Het gedichtje luidt:
Aan Juffer Joanna Koerten-Blok.
Ik heb u penceelen oeft geschonken, loanna wijd en zijds berujit
Door kunst papiere schaaren vrugt
Of ’t mee mögt in uw stamboek pronken.
M. S. MERIAAN
Zie over Johanna Koerten-Blok: Nieuw Biograph, woordenboek X. 478- 482.
GEDRUKTE WERKEN')
7. nbsp;nbsp;nbsp;Der Raupen wunderbare Verwandelung und sonderbare Blumen-nahrung. Nürnberg, 1679, 1683. 2 dln. in 1 bnd. 4lt;’. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A.E.V.
100 ongekleurde platen.
Pfeiffer A. 1, A. 2 „Urausgabe”.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Hetzelfde werk. 100 Ongekleurde platen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A.U.B.
') Zie: M. Pfeiffer, Die Werke der Maria Sibylla Merian, bibliographisch zusammengestellt, Meissen 1931. 4’.
-ocr page 8- -ocr page 9-9. nbsp;nbsp;nbsp;Der Rupsen Begin, Voedsel en Wonderbaare Verandering. Eerste deel, Amsterdam, voor den Auteur en Gerard Valk (1713). 4“. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A.E.V.
50 gekleurde platen.
Pfeiffer A 3.
10. nbsp;nbsp;nbsp;Der Rupsen Begin, Voedsel en Wonderbaare Verandering . .. Eerste en tweede deel. Amsterdam, voor den Auteur en Gerard Valk [1713, 1714]. 4“. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H.N.B.
100 gekleurde platen, opgeret.
Pfeiffer A 3, A 4.
11. nbsp;nbsp;nbsp;Der Rupsen Begin, Voedzel en Wonderbaare Verandering ... Eerste, tweede en derde deel. Amsterdam, gedrukt voor den Auteur en bij Gerard Valk (1713, 1714, 1717). 4“.
AA.
150 gekleurde platen.
Pfeiffer A 3, A 4, A 5.
Het derde deel is uitgegeven door Dorothea Maria Henricie, Merian’s jongste dochter.
12. nbsp;nbsp;nbsp;Hetzelfde werk. Ongekleurde platen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A.U.B.
13. nbsp;nbsp;nbsp;Hetzelfde werk. Gekleurde platen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A.E.V.
14. nbsp;nbsp;nbsp;Hetzelfde werk. Gekleurde platen.
A.U.B.
4
15. nbsp;nbsp;nbsp;Erucarum ortus, alimentum et paradoxa metamorphosis ... Amstelaedami, Joh. Oosterwijk, (1718). 4®. G.U.B. Ongekleurde platen.
Pfeiffer A 7.
16. nbsp;nbsp;nbsp;Hetzelfde werk. Ongekleurde platen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U.U.B.
17. nbsp;nbsp;nbsp;Metamorphosis Insectorum Surinamensium. Amstelodami Sumtibus Auctoris .... et apud Gerardum Valk, 1705. fol. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A.E.V.
60 gekleurde platen. Latijnsche tekst. Pfeiffer B 1.
18. nbsp;nbsp;nbsp;Hetzelfde werk.
Metamorphosis Insectorum Surinamensium ofte Verandering der Surinaamsche Insecten . .. Amsterdam, voor den Auteur, ook bij Gerard Valk. 1705 fol. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U.U.B.
60 gekleurde platen. Nederlandsche tekst. Pfeiffer B 2.
19. nbsp;nbsp;nbsp;Hetzelfde werk. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H.N.B.
60 gekleurde platen.
E. de la Fontaine Verwey, De Nederlandsche boekillustratie in de 18e eeuw. ’s-Gravenhage 1940 nr. 65.
20. nbsp;nbsp;nbsp;Dlssertatio de generatione et Metamorphoslbus Insectorum Surinamensium ... Amstelaedami, Joh. Oosterwijk, 1719, folio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U.U.B.
72 platen, kleuren niet voltooid.
Pfeiffer B 3.
-ocr page 12- -ocr page 13-5
|
21. |
Over de Voortteeling en Wonderbaarlijke Veranderingen der Surinaemsche Insecten .., Amsterdam, Joh. Oosterwijk, 1719. folio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A.A. 72 gekleurde en met goud gehoogde platen. Pfeiffer B 4. Zeer fraaie stempelband. |
|
22. |
Hetzelfde werk. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G.U.B. 72 gekleurde platen. |
|
23. |
Hetzelfde werk. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H.N.B. 72 ongekleurde platen. Uit de verzameling G. A. Six. |
|
24A |
Over de Voortteeling en Wonderbaerlijke Veranderingen der Surinaemsche Insecten ... Amsterdam, Joh. Oosterwijk, 1719. folio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A.U.B. 72 ongekleurde platen. Pfeiffer B 4. |
|
24B |
De Europische Insecten, naauwkeurig onderzogt .... Amsterdam, J. F. Bernard, 1730. folio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A.U.B. 184 ongekleurde platen. Pfeiffer A 9. |
|
25A |
De Europische Insecten, naauwkeurig onderzogt ... Amsterdam, J. E. Bernard, 1730. folio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A.A. 184 ongekleurde platen. Pfeiffer A. 9 |
25B Over de voortfeeling en Wonderbaerlijke Veranderingen der Surinaemsche Insecten . .. Amsterdam, J. F. Bernard, 1730. folio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A.A.
72 ongekleurde platen.
Pfeiffer B 6.
26A Hetzelfde werk als 25 A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L.U.B.
184 ongekleurde platen.
26B Hetzelfde werk als 25 B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L.U.B.
72 ongekleurde platen.
27A Hetzelfde werk als 25 A
184 gekleurde platen.
27B Hetzelfde werk als 25 B
Levensverzekering - Maatschappij „De Utrecht”
72 gekleurde platen.
28. Hetzelfde werk als 25A.
Chr. J. M. Berger, Zeist.
184 ongekleurde platan.
29A Hetzelfde werk als 25 A.
184 gekleurde platen.
29B Hetzelfde werk als 25 B.
A. Middelhoek, Enschedé.
72 gekleurde platen.
-ocr page 16- -ocr page 17-7
30A Histoire des Insectes de 1* Europe, ... Amsterdam, J. F.
Bernard, 1730. folio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O.U.B.
184 ongekleurde platen.
Pfeiffer A 8.
30B Dissertation sur la generation et les transformations des Insectes de Surinam.....A. La Haye, Pierre Gosse, 1726. folio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G.U.B.
72 ongekleurde platen. Pfeiffer B 5.
31. nbsp;nbsp;nbsp;Recueil de plantes des Indes ... (Paris, L. C. Desnos, 1768) folio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;W.L.H.
72 gekleurde platen.
Titelblad ontbreekt. Zie Pritiel, Thesaurus literaturae botanicae, Lipsiae 1872, p. 213.
32. nbsp;nbsp;nbsp;Rumphius, Georgius Everhardus, D’ Amboinsche Rariteit-kamer .... t’ Amsterdam, F. Halma, 1705. folio. A.A.
Dit ex. is door Merian „allerheerlijkstquot; gekleurd.
-ocr page 18- -ocr page 19-8
Afkortingen:
A.A. Bibliotheek Zoölog. Gen. N.A.M. Amsterdam.
A.E.V. Bibliotheek Nederl. Entom. Vereeniging Amsterdam.
A.O.B. Openbare Bibliotheek Arnhem.
A.U.B. Bibliotheek Universiteit Amsterdam.
D.B. Athenaeum Bibliotheek Deventer.
G.U.B. Bibliotheek Rijksuniversiteit Groningen.
H.N.B. Nationale Bibliotheek ’s-Gravenhage.
H.T. Bibliotheek Teyler’s Stichting Haarlem.
L.U.B. Bibliotheek Universiteit Leiden.
U.U.B. Bibliotheek Universiteit Utrecht.
W.L.H. Bibliotheek Landbouwhoogeschool Wageningen.
-ocr page 20- -ocr page 21-9
UTRECHTSCHE MEESTERS
M. S. Merian, die haar vader verloor, toen zij vier Jaar oud was, werd opgeleid en gevormd door haar stiefvader Jacob Marellus en diens leerling Abraham Mignon, die beiden te Utrecht in het atelier van J. D. de Heem hebben gewerkt. Marellus dreef te Utrecht een Kunsthandel.
Teneinde te kunnen nagaan in hoeverre Merian den invloed van de school dezer Utrechtsche bloemenschilders heeft ondergaan, zijn de navolgende stukken welwillend door den Directeur van het Centraal Museum voor deze tentoonstelling in bruikleen afgestaan .
HEEM
Jan Davidsz. de Heem. Geb. 1606 te Utrecht, gest. tus-schen 14 Oct. 1683 en 26 April 1684 te Antwerpen. Leerling van zijn vader David de Heem, van B. van der Ast te Utrecht en David Bailly te Leiden. Hij woonde van 1626—1632 te Leiden; van 1636—1647 is hij te Antwerpen, waar hij in 1636 lid van het St. Lucasgilde wordt en onder invloed komt van Daniël Seghers. Na 1669 weer te Utrecht en lid van het Schilderscollege aldaar, maar in 1672 bij den intocht der Franschen gevlucht naar Antwerpen, waar hij tot zijn dood toe bleef. Stillevenschilder.
BLOEMEN- EN VRUCHTENSTILLEVEN
Tegen een donkeren bruinen achtergrond hangt in een nis aan een bruinen ring, samengebonden met een blauw lint een tros van vruchten, bloemen en bladeren, o.a. druiven, pruimen, kersen, moerbeien, kalebassen, amandelen, vijgen, mispels, granaatappelen, rozen, winden, korenaren. Op den rand van de nis een tor en een kever; eenige vlinders vliegen er omheen In het midden onderaan geteekend „J. D. De Heem R.”
-ocr page 22- -ocr page 23-10
MARTELLUS
Jacob Marrellus. Geb. 1614 te Frankenthal, gest. ll November 1681 te Frankfort, Leerling van Georg Flegel te Frankfort en van Nic, Veerendael en j. D. de Heem te Antwerpen. In 1641 te Utrecht gehuwd en aldaar als kunsthandelaar vermeid in 1646; in 1651 te Frankfort, doch in 1664 weer als kunsthandelaar te Utrecht met zijn leerling Abraham Mignon. Bloemenschilder.
BLOEMENS TILLE VEN
Op een grijze tafel tegen een grijzen achtergrond staat een gedreven bronzen vaas op drie klauwvoetjes, waarin een bont bouquet o.a. van tulpen, rozen en goudsbloemen; op de tafel een klkvorsch, een rups en een trosje witte aalbessen. Op den rand van de tafel geteekend „lacobvs Marrellvs fecit Vtreck. Anno 1634”
MIGNON
Abraham Mignon 0eb. 21 juni 1640 te Frankfort, gest. 1679 waarschijnlijk te Wetzlar. Leerling van J. Marrellus te Frankfort en van Jan Davidsz. de Heem te Utrecht. Hij werkte te Wetzen te Utrecht, waar hij in 1669 als lid van het Schilderscollege voorkomt en nog in 1675 wordt vermeld.
-ocr page 24-ll
BLOEMENSTILLE VEN
In een nis tegen een donkeren achtergrond is op een Steenen rand een bronzen vaas gezet, waarin een veelkleurig bouquet van allerlei bloemen, zooals rozen, pioenen, tulpen, anjers, irissen, cyclamen, korenaren, kamperfoelie, bloesem enz. De vaas wordt omgestooten door een kat, die een muis in een val tracht te grijpen. In den linker benedenhoek geteekend „A Mignon : fe.'’.
VRUCHTENEESTOEN
Voor een donkere nis is aan twee blauwe strikken een festoen van vruchten opgehangen, bestaande uit perziken, abrikozen, druiven, maïs en mispels, waartusschen takken met eikeltjes, kruisbessen en bramen, amandelen en aalbessen zijn gerangschikt. Op den rand van de nis geteekend : A. Mignon, fe.”.
-ocr page 26-Kunsthistorisch instituut
Rijksuniversiteit Utrecht
-ocr page 27- -ocr page 28-