|
ü
|
|||||||||||||||||||
|
/-'
|
|||||||||||||||||||
|
f
OUDHEDEN en GESTICHTEN
VAN
AMSTELLAND,
NOORDHOLLAND»
E Ν
westvriesland;
Behelzende
t>cOudheden, opkomileeri benamingê der Ste-
den Alkmaar, Jmflerdam ^ Hoorn ^Enkhuizen^ Èdam^ Monnikkendam^ MedenblikjCuz. met de omleggende Dorpen, hare Kerkelijke en GeelÏelijkeGebouwfri, Abdyen,Kloo- iterS en Kapellen, KerkovefMen, Ge- leerde Mannen, Privilegiën , enz. Getrokken uyt de oude Handschriften van Kerken eis
Klorj/lers , en Uyt veele andere gedenkflukken J • ten meefleri de e Ie nó'tt in 't licht gegeeven, TWEEDE DEEL.
Uyt het Latijn vertaald,
Èn met AANTEKENINGEN opgehelderd f Door H. V. R. Met Kopere Platen.
|
|||||||||||||||||||
|
3
|
|||||||||||||||||||
|
TE LEIDEN,
CHRISTIAAN VERMEY, 17*3* |
|||||||||||||||||||
|
ruin* j
RECHTI
|
|||||||||||||||||||
|
KUNSTH ISTÖRiöCri SfiSTI
der Ri.iK*UNivEFsrrerrur
|
|||||||||||||||||||
|
OUDHEDEN en GESTICHTEN
V Α Ν* - ίή£
'■*' ■"■'■.'■/ '.■'■" *.'' *';■■' ■' ü#. f. .ί' ,. ', . ,.i '
Noor d-H ö l l and,
OF
West-Vriesland.
|
|||||||||
|
TWEEDE DEEL.
|
|||||||||
|
„->—^.
|
|||||||||
|
ALKMAAR.
|
|||||||||
|
Lkmaar * 16 nietgeÖOOrett Ugtbe Alkmiar*
afle ban ®?oncin öat$/$f)aai
re ö|j&onifïe niet fegnlbig aan öe burgerg ban Iconen * betoeïnena jjet beröeigen banbie $>ïaat£ ban baar 5onben getoeeften $ijn. jfeaac 't $ een (O oube fïab beu (χ) i&aefaaten/ nabeeganb onöec üenuemeilanb geïtomen ·, m bertfceftte ganfcj) ^olïanb booj een bnrgt of boïtoeen tegen be &#$w : betoelne/ boïgen^ Jet öebeï ban Karei den Grooten en 3ijneboo;* 5aaten / aan öe anbetregijbe banmmjjeim ntoe* fïenöujben. ^etogi Qet ban een gren^-jiïaat^fta<iirec^ fam£ / toieeö öe tol giet' ontbangen: öetoefcV™ena> öooL? <0aaaf Diderijk Π gefcöonnen i$ aanöen ISöt ban €gmonö. ^ocjj geeft öe3elbe <0jaaf * Boxhom. Th. Holl. ρ ;6f, Alting,part. 2, p. f. Siöit
ïtkdcnbcrg Staac van Wcftfricfland p. f i. · - II. Deel. . Α ifltflp
|
|||||||||
|
i%:: Oudheden en Gestichten
nteer anbere lanbergen geboekt bn be genen/
biè 3p $aber Didcrijk ι gier om fïreeï$ aan oen 3eïben übt al gefrgonnen gab boo^ 't jaar 966, ©aarenboben geeft Dideri|k ν in 't jaar 1083 gemgetreegtgegeeben/ omeen^egont ober be fiaö tn ben banne ban ffiïnmaar aan te 0) fïeïïen, Igetjg toe! eer 000^ be^efï- ©2ie5en ngtgepïmibert en afgeb^anbt/en geeft ban ï$ej3tT W ïllerri ffab^ rregten (4) bernree^ gèi : beiuèï&e ooïf een ^fcrïs fïot / rêTorenbnrg genaamb/ öicfit ög Oe fïab opgeteo^en geeft» 3|et $ een fraage en nette fïao/ in een ge* 3onöe en bermaaeipe lanbfireen geïegen i en too^b onber be fïrben ban H3efï-3^ie$Ianb (?) gerenent/en boo^begoofbfiabgegouben- gfii't üronpje banTOniaérfïaatU£tbeöitbe fïaög- ölieben aangeteftenb bat gier ten tpe oer eer* fïe <0eïoofirberïionbiger$ een (6) afgoben tem* peL gefïaan geeft: bat beje ttnfytl onber be ^ranfege ïtoningen afgenepen / en een €$$U fïene iternje/ tien W. Laurens ter eere/ in'Μ$ W0 plaat^ aangelegt (|: en bét bit tóifje
ban '0; Laurens boïtroftïten i$ ui 't jaar 86q, #e5e neen toa$ iii ben beginne 8$ Klein ; be* tójj! get ffebelieooe nocg niein en niet aantó^ ip bja£ jiüaar bermité be pia&tg ban jaar * tot Jaar in getai ban gti^en en iotooonber^
nterlieïpaaiigroeibe/ en^* Laurens nernboö^ aïïe be ingesetenen te Mein begon te tóo^ben: i$ mm in 't jaar 1382 eenparig te raabe ge^ iöó^ben / een nieniue ten te boufcoen. Φφ nietibje ten iwerb biegt Ög be eeefle / op get jeïfbe fterftgof aan be 3uib3pe/ getimmert/ en ben % Matrhias toegebjijbti boeg ugt be brei* ben ban be §|,||. Laürcntius eil Matthias, Die
tioeg trgenbjoo^ig aan be nrttp$3ebe$ paan/
|
||||
|
van Noord-Ho l l α nd. $
3onm men fml giffen bat 3e aan be noo^ijbe
gefïaan moet geböen, &oi#en$ ten onbganbfe§#tt£ betoren ban Hoogé
^. Laurens fcerft / öie 3eer aan3ienïp en üw10*™i0™ tnaarbma^/ ben 19 <2£etoöee 1468 mgrfio#igc orE' m geeft ttaee #onnen tn 't oube ftonbent ber* pïettert. ^50 toren ioa$ in ^emejaar 1468 op '$, Laurens fterft ge3et gefoeefï i en bia$ 300 goog getoeefï/ öat gg oen 3eebaarber booi een Me ber$reftte* ïlier op foierb bit jaar* feg#t gemaa&t: narCIsCI tVrrls slbl CorrVIt aLCMarïensXs.
flftfte be3e teilen/ oieöoo^öen baï ban ben Eene kerk,
toren 5eer berstea&t toaren/ tmeeben in't jaar in de plaats 1470 afgeö^oïten en eene fcgoone en ^eergjoo*va"dc nvcs te 6er& op Qct onöe g^onoiueeft / βι Laurenégebouwc* ter eere/ opgeöoutat, Wit aïle$ fïaat berineïb m 3etee beerden : oetoeïfte / op een öo^ö ge- fcjjjccben/ inbeseïiie fterfteten toon gangen. paigen^ get feergaal ban Jakéb de la Torre
was hier eene zeer grootc kapel aFgefchut en ingewijde tér eere van de H. Maagd , en is 'er noch tegenwoordig in wezen. ©05e fcapeï / beftelfte eerfï met 44 gnïoen^
jaarïp^ begiftigt tea$ gtteieeft 000^ johan van Wieringen , geeft nabetganb nocg meer in* ftomfïen geteegen. ©aarmoefien/ boïgen$ get ftefpieü ban oen fïicgter / weefteïp^ bpz jjliflen geïeesen / en op aïïe bondagen en W pofïeïbagen gep^ebifit biojöen, M% 3uïïen uit eenonö ganöfeg#t be begiftingen/ en ooft ee* ntyt öelafiinge ban be3e biliarn laten boïgem Α ζ Item* .
|
||||
|
4 Oudheden en Gestichten
Item, zekere goeden ende Renten toekomende
onfe Vrouwen Capelle binnen der fteede tot Alckmaer, gcgheeven van eenen goeden luy- den puyrom Goods willen tot onderhout van Goods dienfte, die binnen denvoorfz Capel- le dagelix tot Goods eer ende dancbaerheyt volbrocht ende ghedaen , mit alder eer ende Vaerdichcyt, dagelix drieMiiTen als blyc~h Inden eerften vyffpont groot gegheeven van
Heer Jan van Wyeringhen, welke ons wtrey- kende is Gerrit Reyers wedue rnit hoer kinde- ren, woonende to fchagen up die Nefle, Item, noch van den felvcnden Heer Jan twe
pont groot, wytreykendc een genaemt Theus Zeegerflz , Cornelys Dirckfz, Jan Freryekfz, Dirck Dirckfz,, wonende up Langhedyck bin- nen die banne van Broeck. Item, noch vier en twintich ftuyv. up Gcr-
ryt JaniTz huyfe up Vromken-oort, binnen der ftede van Alckmaer. Item, noch 13. ftuyv. up een huys in finte
Pieterftraet bewooent mits twe Maechden. Item, noch zes ftuyv. up een huys in finte
Pieterftraet. Item, hier en booven zeekere ael mi (Ten en-
de hantreykelycheyt , die ons ghemoet van ee- nyghe goede luyden , doer welken wy onder- houwende dagelix drie MiiTen, alle Sonnenda- gen ende Apoftelen daghen een Sermoen tot Goods dienft ende onderwys der ghueder ghe- meente tot Alckmaer , mits dinKdaechs ende faterdaechs een finghende Mifte mit orgelen ende lofï fangen , Gode ter eeren ende fyn ge- benedide moeder Maria, alft dat betaemt. |
|||||
|
Item,
|
|||||
|
van Noord-Holland f
Item, zeekere laften daer wy ter contrary dec-
fen jaerlix beftaen wyt te reyken. Item , in den eerften thicn Karolus gulden
ftaende ten lyve up een Sufter, binnen dat Ou- dehoffder fteede van Alckmaer. Item , noch zeeven gulden ende een halfF
ftaende ten lyve een Maeght, woonendeupdie Huele binnen der fteede tot Alckmaer. Dit fyn voorfz die laften daer dat Cappelle me-
de belaft is, twelckmit niet begonnen is, wyE- gefondert eenyge zeekere hantreykelicheye der goeder luyden , ende byfonder des eer- waerdigen Aelbert Aeriaenlz tot Haerlem , die uns fundatoer en principaei weidader is geweeft. SBtljalbm 't ontaae ban be ï|.|&aasb/ foa*0utlaren,
tm b'ec nocö beifcgeibe ontaaren: a$ onbee ! anbeCCn t OUtaar toatl 't§. Kruys. β. Annaas
outaar. <^.jofefs outaar* £♦ Huiberts outaar·
't outaar ban be Noot Gods tn$. Ban bt$t outaaren $nlkn 4ug öcnebcn f&m
Imi. B#f ban be^lben Dabben 5eer bette m feomfïens 300 a$ aanfïoub$ ugt bm bjief ban btn ^iffcfiop Niklaas van Nieuwland 3aï ÏAtt*
ften.
Ban be fcapeliangen of Miïatgm/ bkbaat
gtftkïjt foaren/ 3a! uVer 300 beeïe opgeeben/ a\$ 'er tot mijne ït enn$ geuomen 39«. 9[& ïjeö 3e meefi getroufcen ugt een ganbfeg^ft ber $m* bge ban Cgmonb: toant beeïe ban bit &m* rgen plasten ter öeöeebmge / of oenoenringe/ ban be 3tlöten ber gemeïbe ffcöbge te fïaan. Boot eerfï # 'er/ bolgen^bat ïjanbfcfetft/
gene $tëarg te fHtynaw getaee|ï ban Dirk Α 3 FoPt
|
|||||
|
•
|
|||||
|
6 Oudheden en Gestichten
Foppensz befcoelïie te boren öebient toa$ *je#
toeefï in 't <0afïfju$ ban Cgmonb. jlod) toa^'er eene Mhavg ban β Jan Evan-
geiiit j betoeïle ben 2,3 September 1343 se* ptcgt b?a$ getoeefï boo? Klaas Mattyszoon; en iren 9 jpeö^uarg 1344&ebefïigt$ boo^iffcijop Johaa. Hendrik van Wittenhorft, (Wtenhorlt)
ban €0monb / geeft be3eïbe W&ubkq/ open-
fïaanbe boo^be boob ban Arent de Rijk , ben n-3ftttig/ of op pnrterbag/ int jaar ifo8 begeeben aan Barthoiomaeus Nagel : en ïjeeft baar op ben geïben Nagel boo^jefïelt aan ben fSart^bianen ban ïttrec|t Cn al^se open fctta^ gebaïlen booj ben b$*
toiUtgen affïanb ban Willem Heda, J^oofï ban tOarnfjem > geeft Meinaerd de Man fSbt
ban Cgtnonb beseïbe öegeebett aan Antoni Hui-
gens.
<0ene &ïMt% / bööj betl ï|eer van Valken-
burg gefiieïjt ter eere ban be %. Catharina: be* toefee / openftaaobe booj be boob ban Johan Bijndop üanonuin nan <0ubmunf!er te ïttrecgt/ bob,? Hendnk Wütenhorft, tEötban <#gmonb/ ben 3 <$ctoöer 15-03 begeeben i£ aan Maarten Groendijk. MtQttig get bergeeben ban be5e ^inaro ifïaat beboïgenbe ö^iefin eenonböanb^ fcïfêift ber Ibbge ban <£gmon&: "VI Icolaus, by de genade van Godt en vanden
ApoftoliiTchen Stoel Biflchop van Haarlem en Prelaat der Abdye van Egmobd , wenfcht aan den in Chriflus beminde Arent ik Beer^Vne- fier van 'tLuykfche Bifdomvde zaligheit inden Heere. Gemerkt dat de altijdduurende kapella- riy, dewelke aan S. Catharinaas öutkar , in de Farochikerke, van Alkmaar,, onder mijn BifdonV ge*
|
||||
|
van Noord-holland, f
gefticht is, en gis ze openvalt, uyt hoofde van
mijn Prelaatfchap volkomentlijk tot mijne be- geeving, benoeming, en volkome befchikking itaat, tegenwoordig door den vryen afftand van den voortrefFelijken en uytfteekenden Heer en Meefter Adriaan Emmens, Doclqr in beide de Rechten, en den laatften bezitter derzelve vi- karye, open ftaat («te weeten uyt hoofde van een regelmatige verwiiïelinge der vikarye 5 dié de gemelde Heer en Meefter Adriaan Hmmem mee u aangegaan heeft tegen eene altijd-duurende kapellany aan S. Catharinaas outai|r , dewelke onlangs gefticht is in de kerke van Henenis by de ftad Loven: en welke verwifteling wy op de behoorlijke wijze aangenomen hebben.) zoo is het dat wy dezelve vikary aan u , die hier te- genwoordig zijt, en dezelve ootmoediglijk van ons verzoekt, als de noodige wetenfchap en bequaamheit hebbende om dezelve; vikary te bekleeden , in Gods naame begeeven hebben, en door dit gefchrift begeeven ; en dezelve mee alle haare gerechtigheden en vorder toebehoo- ren aan u opgedraagen hebben en opdraagen: zoo dat wy u, als regent en bezitter in de zelve vikarye beveiligen; en aan alle openbaare No- tariflen en Ampt-ichrijvers beveelen , dat ze naar de gemelde plaats of kerk van Alkmaar heb- ben te gaan, om u, of uwen zaakbezorger die wettiglijk daar toe gemagtigd zy, voor u en op uwen naam , in het lichaamelijk , zakelijk en werkelijk bezit der gemelde vikarye van $. Ca~ tarina, en van alle haare gerechtigheden en vor- der toebehooren, te ftellen. . . . Gegeeven en gedaan te Bruifel, onder het Bifdorn van Ka- merijk , den ^ September if 63 in de tegen- woordigkek van de, ^erzaame. en befcheidene Α 4 man-
|
||||
|
f Oudheden en Gestichten
mannen , Meefter Michiel van Zydenborg , Ad-
vocaat voor den Raad des Graafichaps van Hol- land in 's Gravenhage , en Roelof Vïncentm. Klerk, onzen huisgenoot, als getuigen, byhet bövenftaande geroepen en verzocht, en van my Johan Munting, zijne Hoogwaardigheits Sekre- tarJS. ::^-Hr'« ;'i.Wt.:*. ';/;;,
<gene bi&arg aan 't ontaar ban be φ. jj^aasii
Mam: betoelhe in 't jaar »3f8 aïbaae sefïic§£ $ booj ^ett EUcr, paffooL? ban Simmen* en booj ben beften ban 't ^aeberfcgap begee* ben toou?ö, $oe§ een biteg op't ontaae ban be $·
j^aagöi betoelftejjfeeefterHugo Willemszoon, Sicentsiaat in be&ecï)ten/ Éanonnift te %U tifótt/ fflh&ti$ te f til o/ en Hofiec te 3Ü& maar/baar gefiïejjt geeft in 't jaar ι 8r: hjelfte biharg 000^ ben beften en ttoeetöaab^ Uiiben ban 't ^oeberfrfjap bleiben ontaar^ moefï bergeeben iöo^ben. «tëenebiütarti ban ïj|eee Rei nierHillink.* tlOCÏj
eene ban Jakob HiUmkszoon : en eene ban ^ttV Allert. · /
■ OBene blftarg ban Chriitina van Torenburg,
te ICÏmnaar gebooren/ en boejjterban Niklaas
van Torenburg: bjeïne binarg ban gaar ben 20September 1430 gefïicïjt toa^ aant jjoofo outaar bei' parocjperne j en booj be metttge fcmberen en bozere najaaten ban haaren ba* bee/ Niklaas van Torenburg, ΙΐΓΓ0ΓΓΪ1ΠΪ moeff
bjojben.
<£ene binarg aan 't ontaar der 7. Ween.
3W^ be$e bi&arg open foa$ gebaïlen booj get afiïerben ban ben laatfïen öesitter Johan Ui- tenbroekj ijeeftbe toel-ebele Jakob van Wafle* naar
|
|||
|
vam Noord-Holland. f
«aar ett van Duivenvoorde > ^UV lWt fflOüf
mont/ al$ berecgte patroon en öegeebee/ be*
3eïbeben ι» ifip^l ifoi gegeebeen aan Johan van Zei!, ben 500ne ban jfl&. ^driaan van Zeil,
Sicent3iaat in bejftecjjten/ en ban 3tjne3Ufïer/
3^|Ollll1 Helena- van Duivenvoorde
<èene biïiarg aan 'c ontaar ban't H. Kruys;
en eene aan 't ontaar ban & Jan Evangeüft: ioeïfte bitegen met malifanber bereenigt 3tjn· 3&e bjief ban hc^e bereeniging fïaat in eett ganbfefeift ber aboge ban €gmonö/ bat ift in Janben Qeb. <£ene biftarg aan 't ontaar ban &. Cnfmas;
ttetpdïie in 't jaar if^ bcitoot toierö boo| eenen i|eer Willem. <&t begeebing ban be pafïorg qnam ben Hiöt
ban <£gmonb toe: maar ban 3eneee bnlie ban^f5*™ ψωχ$ Julius IL ooft gebjaagt Φ\ jjeeft ge-uory, mzXht löt bepafïorg oor toei begeeben aan een Cgtnonber JÈonnitt. Mlüug too$ Niklaas van Hoogwoude, eelt J&OilttiR Ugt
be aöbpe ban «Êgmonb/ in 't gemeibe ftloo^fto<»if
fïerboeft op {jet jaar 1477* bermelbt a$ ψ& ffooj ban Mwtaar. <éen galbe eentoe b^oeger geeft 'er een an*
ber $afiooj gefïaan ·, betoeï&e in een anbec ganbfcö^ïft/ onber nip bernfïenbe/ gepleit toojb <®oc8/ beto#l 3ijn naam ugtgefrfeapt toa$/ i$ Ög nip onbenenb. ü» too$ 'er ge*» roemt aï^ een byzrmdere voorftander der wedu- /
wen : en baar too$ ge3eit bat j)n/ be teil
ban ffiïftmaar met een 3eer g^oote fcuraï^aanti» geit en ugtfïeeRenben gber geregeert ïjebben* be/ en bol ban beebienjïen 3ynbe/ aibaar in bendeere ontfïapen i$itn bat 39«iicjaam/ Α s met
|
||||
|
ψ OUDHEDEN EN GESTICHTEN
mtttm wgterfïe bjoefïjeit ban ieber tm/ aan
£>. Sebaftiaans ontaar beg^aben bjierb'. &B\$m$ tm onb |anlf8|#: ifi in sgne
gtïaatse tot fteftej aangefïelt, MttpV Johah van Schiedam. ;l
Godefroy van Utrecht, 300 aï$ in 't jdfbe
ftanbfcfcift aangetefcenbfïaat/ i^gafïooj ban
Ïiitaaar gefio^ben in't jaar 1407. 3^Cn 27, Jj&aatt if00 geeft Hendrik Wie-
tenhorft, Hbt ban<£gmonb/ be fttth ban Cg-
tnonb/ bie boo^ ben b$en affïanb ban Johan Hornsbach openfïonb/ en metöe tafeïbanbétt Wst bereemgb foa$ / gegeeben aan Adriaan Foreeft, jtonnift en^iefïerte€gmonb. <ên om bat 003e begeebing jjaare bolbome ugtioer* feing niet en ïtreegi jEjgeft be gemeïbe ttibt be* ^eifbe httft/ naöe ÖOOö ban Johan Hornsbach,
λ llütlj tm§ gegeeben aan Adriaan Foreeft. Willem Schilt fiaat in 't boo^noembe §anb*
fcfeift ooïi bermeïb a$ f afïooj ban till&maari 5önöer bat jjet jaar ugtgebinltt fiaat e-.: 1 meefïer Jakob Uyten-eng, beften ban £· Pieters ïterbe te ïttrecgt/ fcja£ pïfïooi ban ülbmaar in 't jaar 1 f44* -Judpcus vanAdrichem ioa^^afïOO^banlfiïit^
maar in't jaar ι f 6$ -y m i§ oberleben in't
jaar ι f72. Eibert Huyk, een tfimfïerbammer/ $naar
Set feiten ban G Brant omtrent Qet jaar 15-66. ^afïoo^ ban mhm&m getueefi i en jjab bat^arber^amjjt/ boïgen$ get fcfoijben ban ben3eïben Brant, ban eetnge &anonm1tïien te Utrecht getogen/ onbertóesegguige ban y00, gulbeirë $ jaarg op te brengen» Brant bot#t *q? norij % &at ifê omtrent fiet gemeïbe jaar |
|||||
|
&
|
|||||
|
van Noord-holtand. ii
een binntg %jnMMt tggtfomft ban be %ηφ^
raanen* O&t inftomfïen ban ben ^afïooj/ op bat ïjg beg
te öeraaahfteïper öefïaan 3oube/ §jfiïn i iaae ι f69, bermeerbert met *og, Karciuf, gnïben^ %&t geïft ban öie aoo. Karolus gnlben^ moefï genomen tooiben op btjfbee ber betfïe bifca* tpén: 30Oaï^ Niklaas vanNieuwland, blctOSH
2$tffcÖop ban Haarlem ioa^/ in ben boigen*
ben öjiefbergunbe: X] Icolaes, by der gratie Godts BiiTchop tot
Haerlem , doen kondt eenen yegelijcken, hoe dat ons van wegen de Burgermeeiters ende Regeerders der ftede van Alckrnaer, gelegen onder ons Bifdom van Haerlem,. ootmoedelijck te kennen gegeven is, datfy gaerne veriïenfou- de wefen van een goet ende bequaem Paftoor tot oorbaer ende welvaren van de gemeente van dien j hebben daerom aen ons ootmoedelijck verfochtgehadt, de voorfchreven Stede ten eer- Hen gelegender tijdt, ende foo haeft 't felve doen- lfck foude wefen, van een goet ende bequaem Paftoor, mits dat die felve ftede prefenterende es de felve Paftoor tot een goet onderhoudt bo- ven d' ordinaris inkomfte van de Paftorye , de fomme van tweehondertCaroIus guldens 's jaars te geven , mits dien ons foude gelieven 't ordi- neeren dat fy-Iuyden d' eene hondert Carolus guldens jaerlycks wederom recouvreren fullen mogen van de inkomfte van vier ofte vyf der rijkfte Aütaren binnen den Parochie Kerck vaa Alcmaer voorfchreven, als van 't heylig Kruys, S.'Huberts, S. Gandolfs , onfen lieven Vrou- wen, de noodt Godts ende S. Annen Autaren, altyt onvermindcrt de dienfte Godts daer toe ': ffoea- |
|||||
|
.
|
|||||
|
12 Oudheden en Gestichten
ftaende: Soo is'c, dat wy de faecke rypelyck over-
gemerkt hebbende, en bevindende 't felve groo- telyck te wefen tot welvaren van de gemeente der voornoemde Stede, hebben de voornoemde Stede van een goet Paftoor voorfien , mits dat iy luyden de voornoemde Paftoor 's jaers tot fij- nen onderhout fullen uytreycken, behalvenfijn ordinaris inkomfte,de fomme van twee hondert Carolus guldens, o£troyeeren,confenteeren en- de accordeeren haer Supplianten , voorts uyt onfe ordinaris macht ende auótoriteyt, mits de- fen dat de voornoemden Burgermeefters ende Regeerders fullen raogen d' een hondert gulden recouvreren jaerlycks van de vier ofte vijf ryk- fte Autaren binnen der voornoemden Stede, als van 't Η Kruys, S. Huberts, S. Gandolfs, on- fen lieven Vrouwen de noodt Godts en S. An- aen Autaren, de Regenten van de voornoemde Autaren, (foo ons van de voornoemde Supplian- ten te kennen ghcgeven is) daer inconfenteeren- de: en laten niet te min totte voornoemden Au- taren foo veel ftaen dat den dienfte Godts, tot elck*e Autaer ftaende, volkomelyck gedaen mach worden, behoudelyck dat de voornoemde Re- geerders hier van doen paffeeren fullen Brieven qnder 't zegel van de Stadt in debita forma, voor den Paftoor in der tydt ende fijn Succefleuren, ende ak óns te vertoonen omme by ons geap- probeert ende met onfen zegel ter faecke beze- gelt te mogen werden. Aldus gedaen onder ons zegel ter faecken hier beneden aen hanghende, op ten derden Marty, in't jaer ons Heerenduy- fent vyf hondert negen ende tfeftigh, Onder itondt geteyekent, A. Bupz* Notaris Publ.
'■■'t ' '"> >';-*■. ■ > .' ', '. ""' :,' l '■' ■ ! ι ■' "''.■■ .■.*■.;■■{
Ei-
|
|||
|
VANNOORD-H O L L Α ND. I $
Eilard Dirksz. van Waterland, een $}ttftW ban een onöen aoeï/ tod m$&ftoo} banétb
$en / beftleeöe omtrent get jaar ι τγοΜ pafïö* rg ban OTmaat\ % tg te iïftmaar oen 1«· ©ccemöer if73- om t öeïpen ban oen üato* ïpen a^oö^btcnfï / baar gg een gjoot boo^ fïanber ban bia$/ neben§> David Leendersz. tojeeöelp om galg geö^agt <£en fïaaïtje ban 3pen gber fïaat te lee3en m 't tioeeoe öeel ban 't Eatpfcge Batavia Sacra. *
Kornelis Kookuin, een$p#efïer telCIïmiaae
geöooren/ $ omtrent get jaar ι??8* tot $NM $00$ ban ffll&maar aangefieït Laurens Zas , öie OOft $afiOO£ tt Wfómü&C
A$ getoeejï; en toten Kornelis Kooltuin aï$ 30* nen meefïer / en aïg een ooo^geïeerö man/ in
toaarbe plagt te gbuoen/ ψ omtrent öee3en tp te SMftmaarugt get lebengefcgeiben. Q. Brant roemt gem aïg eentyoomen öeöienaar ban 't geïoobige boïft / en een €g#eïpen Éeeraar* 2n 3pe gïaatgigt Kooltuin^afïoojge*
tooien* !&aar om bat gg feöerö langen tp geeji j0$ gaö geïeesen > en öe $efperen/ get Sof/ en öe beöebaeroen öer liatoïpen/ niet goog enfcgatte; gaben 3pe &?eomaat3ien en bermaningen geen gjoot genoegen aan gei boïfc. ^g gaö 39η ampt nautoeïpg ttoce toeefcen öeöient/ oftit aïgemeene MMti$ ban ben H* trecgtf cgen^iffcgop ïtetgem een beröob toeftoo* nten ban 31)11 ampt niet langer iuaar te neemen. . «En ai3oo gg onoertuftcgeu nog ai boo^tging met öe ïiatoïpen in 't geimeïp ban 't geloof af te teelmen 5 en 'er ban tp tot tp nientoe Pag 417. :;
Martin. Schokius de Canon, Vctr» pag, 491.
ïtïag*
|
||||
|
14 Oudheden en Gestichten
ïiïagten tegen ïjem ingelebert foierbem geeft
tre $$ί\Τφρ ban ïlteecjjt ben Hettermee#ee Nicoiaus aCaftro meteenipea&fter^ naar-Sms* maaegesmiöen/ om ïjem ög be fcojj te batten/ tη naat ïtteecjjt te boerenv ^oc| Kootrum;, ban bén aanfïag bermaanb / toeen «ft Ue jïab /en bïngte naar oBmbben. 2f5» Schokuis fïaat Ρ! Nannius OÖÜ beenteïÖ
aï$ een boo^etteu ber 3Sefö^maat3ie. %%
fj^eent setelp ban ben benenben Nannius: toantbit 39η 3|jne eigen'hjoojben: Onder de Hoogleeraars, die de Refbrmaatzie begunftigt
hebben, moet ook gerekènt worden P.bNew- mus% tè Alkmaar gebooren, een doorgeleerd man j en in Buflidzus kollegie: (te Loven ) een Zeer deftige Hoogleeraar der wêlfpreekendheit. <©ee$e gifping ban Schookius $ennt op een ojm
b^agtb^tef ban Johan Sartorius, fïaanöe boo^ 5ete boelnebail Nannius, de bonoaffli&ionis;
?t tóemt$$$a$tl 0b}iMi$ift't jaar f 5-48. gjti
bit boeftje jouüj Nannius, bö!gen$ (jet peggen ban Sartorius, gpe nieenin^ b^nioebig .i\$t* fjweenen raataoe be ïeipfjeit ber ψα®#(φ ^rjnagoöe. * ι Φρ pt geïOOf ban Schokitisgab ïftΡ- Nan-
ïiius oon opgegeebeiiisnbet be boo^t^etfer^ ban
ibe 3oogenaambe fteftyniaaty'e. <èocg oe $aal\ naaebee oberiöeegenbe ïtart Ik geene reben hitt* ben/ fcoaarom bat §n onber be nfeittoe 3|etv bo^meif / of boo^etteep bet Hefo^niaat3ie/ * Pag.449.
! * 6 Op het zeggen van Schokius had de Eerw. Schrijver Nan- nius ook onder de voortzetters van de Reformaatzie geplaatft. Maar de zaak naarder onderzocht en overwogen hebbende t "herroept hy zijn eerfte zeggen in zijne Byvocgzels op Haar- lem, weike herroeping wy tier^ als ©p de rechte plaats a ytrtaalt hebben* $ois&
|
||||
|
van Noord-Η αχ, land. χ ς
3ötifo moeten gerefcent tooien, gft geö $giie
gobgeïeerbe foerft)e$/ a$ sjjne Uytbreiding en Aantekeningen over het Boek der Gezangen en
over de Wijsheit van Salomori, gaofcf) ttgtgt* ïtt^m: makt gerj geen leerpunt gebonbenbat
eentsÉ5in£ #φί8 ψ tegen 't oube geloof, gti tegenbeel jjeö ift öebonben bat ï)g |et boö^nee* men ban be |Eaagbeïpe suibergett/ en time anbere ftatoïpe ieerfïuhXten / in stjne lante* Hingen Op het Boek der Gezangen, p$fï eit
goeb&eurt
Φοίχ Ijtb ik niet btergeïpgï gebonben in be
:.&tïfêfuiv$/ beb»e!&e eenig getoag ban Nail- nius maaien 5 al$ lil be Nederlandfche fioeke-
ry oftn öe AkademifleheKegifters vanValerius Andreas': in fjet Nederlandiche Athenen ba» Sweertius: in be Beroemde mannen ban Pau- lus jovius. %tlf$ binbe ih jjet niet ut't Aige- meene Woordenboek ban Johannes Jaeobus
Hofmannus : fcjatït Hofmannus $t\t aïïeenïp bat &|? teneïjt i§ geioo^beu bopjsijne fcïpf*
teil ·, en töijfï on| bO^öei* liaei* Valerius Andreas
CU Paulus }ovius. , - ί'■
«H^taileeiiïp i^wgboo^geifomenbatbe xxqU
geebei$ ban be i#fi7 befcoeïfce op 't bebel ban Spanje tot ïjet guibewn ban eenige öoeften ngt* gegeeben %$/ geoo^beeït gebben bat 'er in belCan* tekeningen op be Wijsheit van Salomori eenige bingen teöertfpen foatm 3ft jjeö 300 een ïrjfï/ baarift getboïgenbemet beganbban A.Schottus aallgetetienb binbe: DeSpaanfehe lijft, raakende
het zuiveren der boeken, oordeelt dat hier ee- nige dingen moeren uytgefchrapt worden: als by voorbeeld de Voorrede van Nannius aan den Heer Ludgvicus de Prato-, en eenige andere cHn- ; it Idtlex Expurgatoriiis*
gen,
|
||||
|
τ6 Oudheden en Gestichten
gen, die ik beneden doorgefchrapt heb. ^ftt
Ut èoo^eiie noemt ög öe obcrsetting ban be
Wijsheit Salomons eeil geftfte Obe^ettlttg 't
ioeïft boojgefejfeapt i& 3&$ binbe in meer
iiiergefpe ngtb^nftftingen boo,?gebaan / baar ïjn Oen ouöen (ébe^etter hcïteït: boo^namentlp o$> get 15· 3tjb)e/ baar Jg üeoubt ober3etting/ fpuriavitularinina non dabunt radices altas, bOO£
ten onïjeööeïpe bertalinge uotmaaftt: en 'er
Ögboegt pat De i|. Auguitinus lib. 3. de Do£fc.
Chnft. be3eïbe ooft öeflraft.
$&aar 3öi!emaiib om een jjarbernntbjuft*
ftróg ofbejïraffsng (baar oe ^paanfeïje 3^0 aan gefïooten geöoen) of ooft om een bieriger gber omtrent Jet berbeteren ban oe 3eben/ of tn be geöjeften oer fterfte te befiraffen / aan* fïonö$ moéten gereftent tooien onber be ψ&* bifterl en boo^fïanber^ ber nieufcoe fóefojmaat* 31e *
#m een biergeïpe reben öeeft Schokius 6»
JP. Nannius geboegt Cornelius Valeriusj Ut Ut
Eprebe Ober Nannius geeftgebaan. Cornelius Valerius , 3egt Schokius , was te Oudewater gebooren ; maar hy wilde evenwel vooreen U- treehtenaar gehouden wórden. Uyrerlijkfcheen hy't wel ïe houden met de Kerk, daar hy on- der leefde : maar het blijkt uyt; het einde van zijne Natuurkunde dat hy 't gehouden heeft met de leere van Micha'él Bajus omtrent den Vryeii wil : welke leere vry is'van alle Pelagianery. Ook is hy van de genen geweefl: , met dewel- ken Sartorius in Nederland vriendfehap gehou- den heeft, eil3. ï|ier öeböeniögtuaarom bat Nanniusbojjent
te öoeft fïaat boo^ een beriaater ban 't onbe öeïoof, laat ban Michaël Bajus ooft / en aïïe b?
|
||||
|
van Noord-Holland. 17
be buoffiaiibttg ban &. AuguMijns ieert'nge/
ooft ög be öegnnfïigei$ ban be tóefojmaat^e genïaatfï njo^beih Saat men op beu tflfben boet onbev be selbe benbe ooft ff ellen aiïe be oojöeeinnnöigen / en bit be <&}ienfc$e en ïfee* B^eniofcfje' taai meefïerlp berfïaan. ®n$i$ Claudius Efpencaus Daarom aïtai/oat Ön^eec tvbüven ίυα$ in be <&$ienft$e taaï / in He on* toeetetibe eentoe ugtyehveetengetoeeft boo$ een Untfyeéaan. <&een toonöer ban bat J. Weflelus ban <&t&
mngen ooft onbev be eevftemeeilevg bev fóefop> maaide/ en be boo;Iooper£ ban Lutber, ban Schokius gerefient too^ö, ïïép fyebften onbet koningen 't geloof ban be$en Weflelus aï bev* . bebigt: baav tog bit nod) bgte boegen geböen ngt be ffiebevlanbfeljc ^oelisaaï ban Valerius Andreas: Hy had zoo een zucht tot het voort-
zetten van de Hebreeuwfche taaie dat hy naar Romen gereift, en den Paus Nicolaus zeer aan- genarnen zijnde, a!s hem zeer groote gefchen-® ken door den Paus aangeboden wierden , alles afgeflagen heeft; en niet anders verzogt alseeri Hebreeuwfchen Bybel met de hand gefchree- ven 5, dewelke hem ook ter hand geftelt wierd. 3$at Sartorius Mailgt / oetoel&e Nannius boïgen^ get fcïjtfpen ban Schokius booj een
getuige (ban be'üïefbjmaatsie) opgeeft/ en ban toten tog onoee ISmfïeröam nocjj te fi^ee* feen 3nüen Deööen} Oocus fcfj$ft ban {jent en behnjfi fjet oat ï}n bolaomentip ban t Üatoipe geloof afgetoeeïien 1$· <ên Aiar- Jardus van Amfterdam getuigt ban gein öat gn
by een zeer fiechten meefter ter fcholeging,
te weeten by de laatdunkendheid 0et Otèege* *p£ Ue$tn bn ban Nannius: betoelneteSioben
Jï. Deel, Β 0|'f
|
||||||
|
1 ' *——*~*mmmmmmimmm*3mi!mi!nm
|
mmmmmmmmm
|
||||||||||||
|
i8 Oudheden en Gestichten
ïn'tlöïïegte Ut ftjtt (Caaïensefïojbensijnbe/ 0φ MmlijW in ^.Piecérs Htm öegraa< SaSboldos ^osrrter &, feai#ipe $ite$ t«
öè $ereeniabe „f ebctïanben / 5«lienbe be ψ*
ïböfêaften m te SMfunaw el# eïbet$ o*i een uoeöeii boet f eïgen / Beeft altaar in't jaar 1ÓC9. MUPPR aangefïrft eenen jgh»** Lóëffius. Φ#0 Hendrik Loeffitis, Ludotts-
zoon, eenteneöurjjerban geboomte/ pöw
ί meuïfcSe aoïïegje pfïnbeert; en m$ van een gemeen folbaat een &S0fjm enf refter 'bairCririihis getoojöen. %n 't jaat' 10-13. ïjab be gemelbe Sasbout
itöcfj een tfeeeben J&iftoo^ naar fWftiiieer j^f ^öiibeïij 'tcüjeeten Qmrinus Corterus, te *ky fenMft gtf&öo'roi/ en Sicen^taat in be Swiïjfc* ïeerböeit: beto'dne&nugtfieeBeuööeit erbaren toa$ in be <&}ithffyt en Satijnfcöe tale/ en 1 ftefcmü5p meefledp berfïanb. Cóiferus, $a§ 4f. jaaven oub/ $ f afioo^ ban.Süfömaar se* 'ffcgtöit ben if« ^uïg téji; !Φε beerden/ bie onöet 3i)iie p^ent getyu&tbMCt'bcn/ juïien pe &eï mogen boigen: O wacker brcyn l waar in den Hemel had ge-
geven Geleertheyd , ende deucht. Waer door gy in
uw leven, O Cofter! waert by God, én menfehen wel bemint j ,,
En om uw trouwe vlijt der zielen hoog befint,
U fuyvre geeft die leeft by Godjmaer op de aerde, ï)aér leeft u góéde Naem , en fpreekt u hoo- ge waerde VanGodgeleeftheyr, en van Talen en Mufijk, Het roinite heeft de aerd', het meefte 't He- melrijk. Johan |
|||||||||||||
|
Ν
|
|||||||||||||
|
ι 4
|
|||||||||||||
|
van Noord-Holland, 19
Johan de Karer fCaterus) tt Mhtttaa? Ugfc
ttn 2£nr#emeef!edpe fanriïte gebooren / jlee*
fier in be bnnfïen/ %kmt$imt in &Φοΰηηη* te/ φ in Coitcjus plmtyt paffoo^ bairSÉfc tnaar getoo^ben. ?fgg imerb ook Sanbbdieii fcaar om ffccehg/ en een 5£it ban 't Haarlem* fcjjel*a|S!tteï: ia toierb iöaarbig geooibeeit om ben ^fTcgoppeipen i§fod te beïünnraeti. ^at §g ooft ten fcïjevp^mnig. ffilofoaf toa^/ &ipt Ugt 3pe OpiO?rp!l!0en tCgfil beOverna»
tuurkundige Bedenkingen van des Gaftes. «IPbcïj 5pe boo^naamfïe 5010 lp gctoeefl:/ ïjet oiibé
geioof baG,?t te setten : tn be preel)tt0§ebe« öer 3|aadenifci)e «eeefïelpijei t te banbijabenen. üfier ban fytbnen %$ ten beftig öeö)i)$ in 3pe tiwee öieben / befcudhe in 't ttoeebe freel ban St HCatpfcijc Batavia «Sacra opgeoeeben 3jjn. Judocus Verkampen, te Β)ο&3ί«ίϊ% ^C^
gen gebooren / bomomen S&fcgu'rr in be <0obt^
Sunbe ■ gebben&c te^obeiibe eerffe pïaat^ge*
fjab m be # iiofofhe. ign ip oberlcifeu in 't jaatf 16<f4, en geeft een ongeb^uht gefeifeift nage* ïaaten/ raaiienfreben toefïana ber fterfte oabèr t 31art#p?iefter?ej)ap ban ?ïiïiiiiiaar. Aarnou t Ku i il en, een 20>o(fcï)enfïar/ enSto»
eeïier in be '<&obtge!eerbgezt / Μ te ÉlÉmtaar gefïo;ben ben 4. '«December i$$/< Kornelis Keesman , tC <g^OurefyO£ft gebÓ&*
ren/ UktttkiHat in beoMnimbe/ ψ tteKuï-
ftens boQti j^afloo; getouwen ·, en aïbaar ge> fïo^ben ben 30, September 1fS¥#: Theodorus de ViiTcher, eenllmfterbammer/
tueï-eer 3|oog!eeraar bér ^piïofofgre te 3loben/ m %it ban 't ^aadenifcge !&apittd, ^0 $ te -KUïmiaar ftt een gooden onberbam obedeben ben 6, jieg 171 ƒ, β * ^# |
||||||
|
20 ΟϋΟΗΈΟΕΝ ΕΝ GESTICHTEN
<^u$ berre be nasaaten ban Co items: nu
boïgen bie ban Loeffius. Gei rit Braaflem, tt §QÖ}n ge&QOren/ fc>a$
be eerfïe in be promotie ber Jriïofoofen ge**
fcpeejï, pafïooj ban fEinmaae gefooiben / $ jjg in 't öioegen ban 3yn ïeben gejïo^ben ben 17.<®ctobei« ιό5·ζ. jakob Gaal, te ï^aadem gebooren boïaomen^aceliet· in be<&oüthimbt. Theodorus ördmg, te <ö*mmena gebooren/ iö naGaals becicea tot^afïoo^ aangeffcït: en $ te<s£nmtón obedebeo Den z.«Sctobec Ïègu Niklaas Cyiix , te .K^aggenom in #oojb§8l* lanb gebooren / en een %obenfcjf) <0obgeleer* öe; baierb na Ordings beitren ©afïooi ban Sdiumaar: tni$ obedeben Den aó^unn 1709. Johan ChrÜlophorusSurhuys, te «iBmmedage-
booten/ en een 3Cobenfc& <6obgeïeerbe,
25efjalben bej^afïoo^ jiïagt'ec een $p$fe
geer / een jpcanci^uaanet; jjj&onmft / en een 3(efugt / te tSiamaar in ben imjugaerb be$ |>eere te*aröeiben : tot bat be ^efiigt / 30a foei a$ be anbere 3fefiigten / boo^ be ifeeten ^caaten ogt ïjet lanb bersonben toieeb. Ulier bienett ooi? be geieerbe mannen ban
TOuiaar opgetelt te tuojben. Geleerde Petrus Narmius , gtyefïer/ ,.tó ïtallOtinia te
mannen, ggtwefjt/ W jp^Ofeffo^ IH Buflidius %0Üt0 tt %obm getoeefl. tig f$ te Eoben gefïo^bai in
't jaar 1 j*57 / en fnJ&. Pieters aerne onbet een befng 0^affcfj^ift beg^aabeu. Fredmk van Heilo , J^iefïer en ge^ofeff?be J^omiift in 't ftonbent ban ïfeüo buiten Bltaaaar / Seeffc b^ie aonbenren ban gerflelpe jlüaagben m maïnanbergeregeert: batbanH^annonb/ bat ban Seioen / en bat ban Seberiup. $Bcïjah ben iiat gg 3eer gobb^icötig toa£/ 300 b>a$ Öi?
|
||||
|
VAN NoORD-HOLtAND. 2 Γ
gg een beftig Poëet/ töebenaar/ en <0abtge*
ïeerbe* 3Nt öïïjïtt ttgt $ner ftfynften/ bemek be Boxhornius^uyt be gemeïbe Itottbetitctt ge* nreegeen geeft/ en ten beele optelt Petrus Foreftus, te SCÏbmaae ugt get tM gefïagt ber* Foreeften gebooren / öeeft be <$enee£ftunf£ omtrent 40. jaaren ïang te 3Mft beoeffenr* Nannius Foreftus geeft öe belegering ban üdfe maar bebnopteïp befeg^eeben: toeïbe befeg,# iJiti0 te <2Mfr gefynht $ in 't jaar 1 f74, A- driaan Mectius , Jj^OpeffOJ Öer 3&i£fttttlf£ te
^ranefter. Jakob Mectius, Adriaans Ö^OebeTi öie boQ$ oen eerfïen ugtbinbee ban öe builen
gegonben too$. Pank ratius Kadrikom, Ï^CCgt^
geïeerbe en jèenfionar$ ber fïab koningen > bebjeïbe oberieben i§ in 't jaar 161 %t ©aar $gn 'er noeg (8) meer/ bie tog Mtf*
geit^ gaïbe booj b$ 3uïfen gaan. <Pe fïab lümmaar geeft ooft / 50a binnen Γ r -
al$bniten/ gaare bioafier^gegab, €>oöerbe bloofïer^ binnen be ffab ftaanbe moet b$o$ al gemelbt toojben get boo^treffelp Moofïer berMinncbr0< JlEmneb^oeberen / ban benföegeï ber^öfer^cnkioo- banten/ fiaanbe op get 30O3enaambe Heilige- ftcr. veld. $&eU\e plaat$ tiien mam geftreegengab/ om bat aïbaar booj be aanbomfle ber j&iime*- bjoeberen feben J^tefïer^ een gabfyuegtig en tg#eïp ïeben bg itiafêanber ïelbbea. Jakob de la Torree en meer anöere^cg$ber$/ fteb ïen beftiegting ban bit bonbent op ben 12, 3febjnarg 1447. |&aar een onb gefegjeeben boeft ber ^obincie ban fóetilcn/ baar U Wa- dingus m 5pe 3[aarboeiim ban gebjaagt/ brengt be fltcgting op get jaar i44f» E» dit," j· In Appcnd. ad Theatr. Holl.
e la Re/at, Rom, Β 3 5eit
|
||||
|
22 Oudheden en Gestichten
3$ft öejdbe @C$$bttf boude ik voor waar-
iehijnelijker, om den brief van Philips den Goe* dm ι door welken brief de gemelde Hartog dit huis in 't gemelde jaar i44f, onder zijne be* fcherming neemt. 5Jn 't jaar ι rfi. geböen ïjïer/oeïjaïben mm
anoeren/ öe bolgenöe |fóftm*&;oe&er$ getuoonti PO0| terfï Öe gardiaan Pater Daniel Aren-
donk , te 3trenöon£un öe Hengen geöooren/ en te %utiminöe<0oögeieeroï)est onöeriuee5en ÖÖOJi Adam Sasbout» johan van Naarden.
Kornelis van Dieft, tigt een aansienïp gefïagt
en ban rpe ottber$ geöooren. Lodewyk Voets
van Arqtienne.
• φ&η %th£hïMÏ}tV§; Adriaan van der Gou-
de , en. Engelhcrt Ter-borg. :.'] 'Wt$t batetbw alteroaal ban füïÉtmaar naat*
^nftïjui3en geMgt: öaau 50 oen 24 3«ηρ ίη 't booifcjfeeeben jaar \ f 72/ om öeöeli)öen$ ban 't ouöe geloof/ tu$ttM$h geöooöt imeröen. Ijfet Bïoofler / bat'er nu 1x5·- iaaeen gefïaan
gaö/ tóerb ooft in 't3eïföe jaar afgefipnen: en öe plaats/ öaar ïjtt gefïaaii geeft/ fcuo$ noeft 't i&onnföïten-erf genoentó. Termina 3Mgéli# htU ^Cfeïjber ban Batavia « t)efo-
risïïrier^ Baööen öe ^eengjèeren ban 'tïgaarlemfcöe
predikhee. taibent oofi ten f)ui$ te^ïnmaar fÏaan benef*
ren te Aik- ^u£ $β groote wits 't toeïïi öe ttigcseteiieUi
™aar* Set ^ater^ gii^ noemöen. lN$Öug#/ 'tiöelU
ban ecnen Jpatee έ Terminaris en ban eeneit
leefce^oeöeröe&oont bjierb /i$ ooft met ïjet'
tterattöeren ban oen ojienbaaren <0oö$öienfïtiï
be JjanÖen oer $CnÖér£ge5inben gemafte*
%n -'t jaar 1 f 41 öeoöenbaar getooont§£ate&
Conradus Simoens, Terminaris , en $$J? j udo-
<f P. 68. b Wat Terminatis te zeggeiij is iiebbcrjwy elders |
|||
|
van Noord-Holland. 23
cus van Zoetend, %ttht%^OtbtV* ©it&ïptttgfc {jet tejïament ban een goSib^ucljtig burger ba»
tfli&maar: öie gaai» een aaimiffe ög ugterfïett toiïie beloften jjeeft. ï^e arme ïtlaiiffen ïjabben *w oor een non^on"c
bentBg be <0eefïer poo?t fïaan: onöer oen naamkIooltcrs' ban M>. Catarinaas bonbent, $[n't jaar 15-31 bjieeben 30 öefïtert boo<? ee*
tieil Pater Niklaas.
4£n tn 't jaar 157a boo^ ben boo^emeïben
Kornelis van Dieft.
®e TertiarifTen, bat ψ j^omittt biebCttbe^
ben föegel ban Mk Francifcus bolgöen / gaoöen
00H eenftonbent tf lïumaar: batbe^.jfeaagb Maria toegetotjöt toa#, <®t ptter/ bie jjaar tn 't jaar ^33 befïierbe/ toa$ genaamb Amo- ni Wizelaar, $[n 't jaar 1473 pbbe 3£ tOfc
Mater of befiierjïer eene Lysbec fans bocjjter.
®e $$tg$nm üaobenoob een^of/ 'tfóonbe BcgijaboF.
^egtjnöof genaamb* (9) Buiten be fïab/ onöer ^m\a/i&a$ eenMoo?
fier ban Itesuïiere HauonniMtenj baarb^bo- ben ban geloften ïjeöBen. ïPe <®ber|)eit ban tüïnmaar geeft bat Moo*
fïer in 't jaar 1417 ottber gaar e befcfjermius genomen booa bm boïgenöen %μφ VU"Υ Scout, Burghermeyffceren, Schepenen,
Raede , die ghemeneVroeticap, Poirteren ende Inwonender der ftede van Akkmer; Doen eond allen luydenr datwy êm Prior endeCori- vent der Regtdiren van finte PFUltbrort-s Cloifler buten onfer fteden, mie allen hoeren gueden en- de befittinghe die zy nu ter tyc hebben of in toecomende tyden vercrighen moghen, waer ende waer an diegheleghen fullen wefen, ghe- ' . Β 4 nomen |
|||||
|
&Δ
|
|||||
|
24 Oudheden en Gestichten
nomen hebben cnó& nemen mit defen onfen o-
penenteghenwoirdighenbrieve in onfer befcher- meniiTe ende befcudde van onfen Poirtrechte: ende willenfe dair in houden ende ftercken tot allen tydén ende over al dairt zy des behoeven ende te doen fullen hebben nae al onfe vermo- ghen. Ende bidden daer om alle gueden luden Rechteren .ende dyenaren bynnen .fteden ende dair buten dair des Prioers ende Convents gue- den voirfz. onder hoere bedrive gheleghen zyn of gheleghen fullen wefen , dat zy den felven Prior ende Convent voirfz. of hore ghewairden bode ghehulpich , byftandich ende vorderlic wefen willen tot horen rechte om onfen wille, als zy des vermaent fullen worden, ende ons tot allen tyden weder laten befculdighen. Want zy boven den lone dien zyby onfen HereGodedair an verdienen fullen rnoghen, ons daer zeer lie- ve ende danckelic an fullen doen. In oirconde onfen brieve ende onfer ilede zeghele tot zaken hier beneden anghehanghen. Ghegheven des zaterdaghes* voir Kerfavent int jair ons Heren f&uitm tst f!aö onbtt Φηοο$ρ / geïp ίορ
baav toetfjaaten ziülw / tufffym be ^iotm ^icuöoiö en aMöenöurg j anöei$ JEioaeï* ïiüVQ I omtrent De J&onniiftttifytig / op eene pïaat^ oe Zwanegeeit genaanio / i$ in 't jaac 1467 een feïoofïee tiooj De S,$?oiitoen SS^oe- btv§ of gefeöoeiöeHarmeiijtenöeflieiit: oaac Karel ilattog *. ban - 3$o;oonje / en Aaibert vanRaaphoru 0entnieefïee üanlbo^a&oHana/ fceel tot gejjoïpen öeööen. ®t üronp ban ..;* Dii hebben M'y ecD weinigje naar de Kronijk van Alkmaar
ycraadcrt, Fertaalder» ara*
|
|||
|
van Noord-holland; 25
tornaar brengt be fïicjjting op jjet jaar 1469:
en boegtee Ön bat get tti 't jaar if7x / bat i$ ïjonöert en ö#e jaaren na öe fïieïiting / onöer öe boet gefmeeten $. «Pnöer anöw goöbjneijtige geöontoen öetft Gafthms;
'er te £ülïmiaae een $. <0eefï-jit!$ gefïaan: in fc»e!fc $»♦ €>eefi-jjni| / aan 't ontaar ban öe %♦ $®aagö/ eene aftöööunrenöe^itog ba£ ge* fïicïjtQOöj öenpjieffce Dirk Roeiofrz. <&a» 4»a| et* tm &< EUzabets <&aftljui$: en noelj een öngeiatjö <&bft$ui$/ fïaanöe Dicgt ögt%* «0eefïöiu^ 5:11t jaar 1 f tfo geeft öe ^iffcïjojp Njcolaus van Nieuwland of de Nova-terra aait
öe <$bee8eit öer fiaö SMïtmanr/ öoo^ ben boï*
genden ojief/ berlof gegeeben omöit ongefotjöe <0afïfju$ ober te brengen in <§♦ EUzabets gafï? K^ Icoïaus , by der gratie Godts Biflchop toC
Haerlem ·, doen kondt eenen yeghelijcken, hoe dat Burgermeefters ende R< gheerders der ftede Alckraaeraenons ootmoedelicken verfocht hebben, als dat dieftede, het Gafthuysftaende aen 't heylige Geefïhuys , weiende een ongewijde plaetfe, fouden mogen tranfporteren in S.Elifa- beths Gafihuys, als wefende een bequame plaetfe voor de vreemde ende pafleerende arme perfoo- nen, die aldaer gerieflicken fouden mogen ge- dient worden , alfoo die andere plaetfe feer noo- telicken dienen foude tot meerderinghc van de Koninghlijcke Majefteyts Wagc , ende profijt der voorfz. ftede , welcken ander plaetfe maer een Gafthuys is daer de vreemde paiTeerende man drie nachten logys hebben fonder koft: Soo is't, dat wy diefaeckerijpelijek overghe- merekr. hebbende, bevinden 't felve grootchek Br te
|
||||
|
26 Oudheden en Gestichten
te tendeeren tot profijte van de ftadt voorfz.,
hebben haer-luyden geconfenteert,geaccordeert ende geoitroyeert, confenteeren,/accordeeren ende oélroyeeren mits delen, dat de voornoem- de fupplianten't voorfz. Gafthuys, wefende een ongewijde plaetfe, fullen mogen tranfporteren in S. Elifabstbs'GafihuySy ende hetGafthuys im- ployeerentot vermeerderinghevan deKoningh-· ' fijcke Majeftcyts Wagej behoudelijck dat die 3*enten van het oude Gafthuys , allegader mit die meubel-goederen , t'iamen fullen mede ge- tranfporteert werden , ende dat fy-luyden voor de vreemde pafTeerende perfoonen wederom ful- len koopen een huys by dat Gafthuys van S. E- ïifabeih, tot haren gerief. Aldus gedaen onder ons zegel ten faken hier beneden aen hangende, op ten derden Marty , in 't Jaer ons Heeren lf6p.
Onder fl&ndt getekent,
A. BUYSZ. Not. PuM.
*'.
M% sullen uit een ouii jJanbfcS^ift öe o#>
reeötinge/ en eenige aalmiffen aan ïjet €»affc jjui§ gemaakt/ pi-Iaatenfcaïgen: Dit fyn zeekere aelmiflen die ons tot ftichtinge
van dat toekomende Gaflbuys, van eenyge goe- de 1-uyden toe gefchikt ende puyr om Goeds willen gegheven, up alfulke conditien, waer dat voorfz Gafthuys gheenefft&forteert, wy die felvede penningen ofte goeden zullen wee- der reftitueren in handen der gheenre die ons alfulx weldadich fyn geweeft. Inden eerften twehondert Karolus gulden van
een genaemt Wouter Jacopfz, burgher binnen 4er fteede van Alckmaer. Item, |
||||
|
van Noord-holland, 27
Item* noch van een ghénaemtjacoρ Roeien,
burgher der fteede tot Aroftelredam, dieonsce goede gefchoncken heeft, honden: Karolusgul- den aen die coop vant huys> twelken principa- lelyken tot dat Gafthuys gheordineert is', upal- fulke conditie, waert tvoorfz Gafthuys toe gh-een erTed en koemt,. hy dac voorn, huys wee- der begheert te naeften ende tot hem te nee- Item , noch een huys gecoft tot behoeff van dat voorn. Gafthuys van een ghenaemt Harman Piertersz,, voor twehondert Karolus gulden ende nechen , waer afï die meefte penningen noch ftaen te betalen, hoewel wy daer aen die koop, om des Gafthuys wille, wel vyfcich Ka- rolus gulden tot voordeel gecoft is. Item, noch by raet en confent van die Bur-
. gewneefteren ende volle geheele Rade,van Alckmaer, tot fundatie van dat voorn, toeko- mende Gafthuys te coft gedaen mits tymmera·. gie, omtrent hondert Karolus gulden. Item, hier en boven indien dat voorfz Gafthuys tot effed kome, daer veel fingulaer perfonen zyn, foe vrouwen foe mannen die ons zeekere goede aelmiflen endehantreycklykheden toe- gefcyt ende beloeft hebben, ende oock ons van die Burgermeefters ende Vroetfcap der fteede van Alckmaer , een beede doer die fteede gegunt is. By den welken wy hoe- pen zulx'te yerkrygjhen, waer mede wy een goet beghin· zullen beftaen te nemen. I Ry den welken, indient die K."M onien ghena,- digen Heer ons dat zelve de ghunt endetoer laet, wydat hoopen ter goeder eynde r tot Goods eer, ende behulpelicheyt der ellendi- ger menfehen, duechdelyken te volbrengen. |
||||
|
28 Oudheden en Gestichten
®p bc ^mmftvmt fïonb een gn$ / get
t'^cffcngu^ genaamb: om bat ï§eei; Dirk van Boshuizen,Simonszoon, jf)et $eïliC g^fïtcQt
gaö boo^ fe$ arme ntan^ierfoonen. Utec ne*
beo$ een gebseïte ban ben fftcljtmg-igief: Tp Erft voor ende alvorens, foc es myne me-
ninge ende uyterfte willen, dat men fal doen timmeren twee camers, daer fes oude arme mans ïnne zullen mogen woonen, ofhenluydcn coo- pen twee huyfen omtrent de Kerck van Alck- raaer, daer die ellixecn fchoorilen mit een pri- vaet mogen hebben ende gebruy eken, ende daer toe eenen plaetfche daer zy t* faroen. eten zul- len, ende onder ende over met licht ende bar* ning met een jonckwyf om henluyden te die- nen, en al tehalendat zy behoeven, voor welck Ïonekwyf men ook een camerken zal doen mae- len, dat zy op haer felven mach wefen, daer 'toe ick difponeere uyt myne gereetfte goeden de fomme van twee hondert Rins guldens tsjaers, off dat men die felve twee hondert Rins guldens 9r sjaers coopt op zekeren fteden offdorpen daer men *t befte betalinge zal mogeri gecrygen, en dat terftont naer myn doot. awt !ju$ i§ nabitöanti nocg booj be mtïba*
btuïjéit ban 0oöb^ucïjti0e ïniben met 2000 / en ηοφ ecn$ met 6000 gnïben^ begiftigt. olnbec be toetten/ aan öe oube mannen boo^
gefcÈ#eeben/ toa$ 'er bit eene: bat 3e op aïie ftefibagen '$ ocötcnbg ter^oogmiffe en^'acfc termibbag^ ttv Btfpmn nioefïen bcrfcjjtjnen in be ^oofbtene/ om boo|be 3fe.cn batitJMi* tie foeöpenöergi te bibben* t Jjkks SiJiünae*
Het
|
||||||
|
./"'"
|
||||||
|
van Noord-Holland. 29
ibtt §tabMi$ I to* «etffeefeenb fc&oon fir/.sadhwc,
en\mpmi^m\t\\l 59« Sia*geöou&t tn^z· 't i^at; ifop, (10) ; Á Á ÍÔÅ Ê E NI Í G E Í. i
1. Dat Alkmaar onder de oudile fteden van ganfch
Holland gerekent word , is ieder een bekent : maar hoe hoog dat die oudheit gerekent moet worden, daar zie ik zoo-liet niet uyt te koomen : en al wat men van Alkmaar uyt de oude gefchriften , om zoo te fpreeken, by een kan fchraepen; geeven maar een fom- berfchemeriichtj en kan maar dienen om zoo wat al tartende naer den weg te zoeken.Van KonmgA Ugttdus, of van dejooden,de eerftebouwheeren van Alkmaar, wil ik geen gewag maaken: die mooye vertellingen ïiin t'hans buiten de mode. Om tot de zaak te koo- men, men vindt Alkmaar al vermeld op het jaar 5366. Ta Gouthoeven heeft het al vermeld gevonden op het iaar 710. Maar wat anders is het of er toen een Alkmaar was ; wat anders of dat Alkmaar al poor- ten , vetten , itadsrechten gekreegen had. Daar is een Alkmaar geweeft ten tijde van Dtderyk II, ge- lijk de Schrijver uyt Alting bewijft. En m den brief van Dideryk V *, van 't jaar 1083, ftaat Alcmare oï Alcmer twee-maal vermeld : en word ook vermeldt onder F/om II. & dat ïs tuflchen het jaar 105? r. en iuz. Maar dat dient wederom niet voor de oudheit van de frad· hoewel het ook voor geen tegenwijs verftrekt. Of die Schrijvers gelijk hebben, dewelke Alkmaar in 't oude Reeifter c van de Utrechtfche kerkgoederen vermeld vinden, en beweeren dat het daar betekent word door den naam ËW,, dat zoude noch te on- derzoeken rtaan. Althans de Heer Ahtngdneemt Al- mere daar voor Aalsmeer: en zijne redenen, diernif- fchien onder Aalsmeer te pas zullen koomen, fchjj- nenal vry door teilaan. ■ Maar tot noch toe hebben wy geen befcheid wegens
de ftad Alkmaar: en 't blijft noch even onzeker of ë ApuH Doirzam Annal. I. 10. &Cé b Aniial. Egmuod. cap. l8* ' \
c Ap. Hcdain ñ. ß4· * VerboAlmerc.
r die
|
||||
|
die plaats al tot een ftad aangegroeit was, en fiads*·
rechten gekreegen had, of niet. En zoo ze alftads- fectïten gekreegen had; zouw men evenwel niet wee- ten of het op de gemelde jaaren een hupze en voor- naame, of om zoo tefpreeken, flegts een nel! en aan- koomend fteedjewas. iicda in 't leven vanBilTchop Andreas, noemt Alkmaar een ftad:* zeggende dat de #ad Alkmaar argebrandr was door de Weftvrtezen. Zoo was het dan een Had,, offtedeke, voor het jaar ïiïB: want o:p het jaar 1128, of ten langite nzp» is de gemelde Biiïchop naar de andere wereld ver* trokken. StmQ^Eikeltnberg e neemt opptdum daar voor een ftedeke: maar oppidum, gelijk wy elders bewee- zen hebben, is by de Schrijvers van die tijden zoo wel een groote ftad als een ftedeke te zeggen. Alle lieden f, die geen Bifichoppeltjke fteden waren, plag- ten appida^mozmt te worden. Dus word Utrecht, by de Schrijvers der middelfte eeuwen ? fomwijlen wrhs , g fommijten vppidum genoemt. Antwerpen, Mechelen,, ^Haarlem, en meer andere zeer groote fteden , d\e té voren volgens de tael van die tijden oppida waren, zijn door het bekoomen van BiiFchop- pen C'iiuitatss geworden. %. Dat Alkmaar een oude ftad der Marfaaten zou-
de zijn, is >uyt Alüng genomen ; dewelke de oude Kamnefaaten hier geenszins wil dulden ; maar hen eene woonplaats over den Rhijn by de Batavieren toe- wij ft. Doch hier van hebben wy onder Haarlem wijd* loopig gefproken: en mee η en elders noch de rechte woonplaats der Mariaaten, zoo veel als de duifter* heit der zake toelaat, na te fpeuren, 3. Volgens de oude fchriften der Abdye van Eg-
mond heeft,.Dideryk V. aan Stepbanus Abt van Eg- mond, en aan deszelfs nazaaten, zodaanige Rechters magt over Alkmaar gegeeven, als men in 't Neder- duyts Ambacht noemt : zoo dat de Abten van Eg- mond, gelijk P.Schriveriusi over deze woorden van de gemelde Jaarkoeken ook aangetekent heeft, Ana- bachtsheeren van Alkmaar zijn geweeft. e Pag ft, f Zie de B-efclrr, van't UtrecIitH Bisdom t
'U deel , pag. 79. g Ibid. p. 67, 6g. h lb. 79* a P. Scriycr, onder Didcryk vV *
|
|||||
|
3>
|
|||||
|
Beschryving van Noöroholland. gt
Het is verfcheide reizen dóór de Vrieten niet
alleen uytgeplundert, maar ook geflecht, vernielt, en afgebrande- Eerftelijk onder Dideryk II, de tweede maal onder Dideryk VI ;wanneer Floris de Zwarte,Graaf Dideryks broeder , een kloekhartig en dapper karel, maar al te moedig en fors , de aanvoerder van de Vriezen was. Naderhand heeft Alkmaar noch ver- fcheide reizen moeten aanftaan ; en, zoo dik wils als de Weft-vrieïen met een oorlogsluft bevangen wier- den , of een onverwachte buy kreegen om een togt op Holland te doen , moeft Alkmaar altijd den ee£ ften ftorm afwachten. En dit was de reden dat Kei- ler Wilkm, anders Graaf Willem Ii, om Alkmaar en ganfeh Holland te dekken, en de Vriezen in toomte houden, het ilot Torenburg dicht by Alkmaar fticH* te: en dat Floris V, Willemszoon, noch drie andere kaiteelen by Torenburg deed opwerpen. DatToren- burg, zoo wy de Kronijk van Alkmaar mogen geioo- ven, ftond even buiten Alkmaar; en is naderhand, in het uytzetten van de ftadsmuuren, binnen de ftad betrokken. 4. Het zal naar allen fchijn al vry vroeger ilads-
rechten gehad hebben: dewijl het ten mïnfteeengan- fche eeuw te vooren eene ftad is geweeft: Maar Ko- ning Willem heeftrzoo wel aan Alkmaar, als aan verr fcheide andere fteden , verfcheide voorrechten, viy- dommen, en handveften gegeeven. Onder anderen hadden die van Alkmaar maar een tolbriefje van 4. Huivers uyt de ftads Sekretarye te haaien. Met dat briefje, dporden voorzittendeBurgemeefter onderte- kend , konden zy hunne koopmanfehappen door ganfeh Holland te land en te water voeren, zonder eenige tol te betaalen. 5. Alkmaar, kals aa'n deze zijdevanden vloed Kin-
kern gelegen , plagt onder Kennemerland gerekent te worden: en noch omtrent het j.aar 1584, alsde nieu- we landregeerihg haar volkomen beflag noch niet ge- krëegen had, wilde Alkmaar onder de Weftvrieiïche fteden-niet gerekent worden. Waar dat hun zeggen op zagy en hoe dat Alkmaar, door Edam, Munnik- kendam, en Purmerend gefterkt 3 met de drie andere ^ Visie Altlng v. Alcmaria.
fteden,
ι*
*
|
|||||
|
0
|
|||||
|
Aantekeningen op de
|
|||||||||||||||
|
$2,
|
|||||||||||||||
|
fteden, te weeten Medenblik, Enkhuizen, en Hoor»,
overhoop raakte, kan by BoWnagezien worden. 6. Of' dit verhaal raakende den afgoden tempel, en
het begin van S. Laurens kerke, 200 vaft en zeker gaat, enof het niet van dezelve grolfchrijvers koomt die ons de Jooden en Koning Aldgiidm voor de fiich* ters en bouwheeren van Alkmaar opgeeven, zal ik nu daar laaten. Ik zal maar zeggen dat menig Lee- zer'verwonderd zal ftaan waar dat Kornelis vander Woude , de Schrijver van 't Alkmaarfche Kronïjkje, fcoo een oude kraam opgebaggert zal hebben. Vroo- nen zou w 'er al geiiaan, en, zoo door koophandel als door 't rooven op den Hollander , gebloeit hebben voor het jaar 550. Eenige ingezetenen van Vroo- nen, vreezende dat zot) meenige eed- en vrede-breu- kende burgerye noch opbreek en zouden , zouden van vreezeuytdeltadgeweekenzijn ; en , daar Alkmaar nu ftaat, eenige wooningtjes en hutjes van ftokken en ftaaken opgeworpen, en zich met de landneeringe beholpen hebben. By deeze hutjes en huysjes zouden zy omtrent 5-0 jaaren daar na een afgoden tempel getim- mert hebben : en die afgoden tempel zoude afgebro- ken zijn omtrent het jaar 850, om plaats te maakea voor eeneChriilene kerk. Wat zwaarigheit, wat onmogelïjkheit, fteekt daar
in, zal iemand vraagen, en waarom eenen Kronijk- fchrijver, die op de getuigenis van oude pampieren roemt, tegengesproken in een verhaal , dat ganfch niet ongerijmd fchijnt te luiden ? Maar, zal ik we- derom vraagen, waarom die oude fchriften en pam- pieren niet genoemd; de plaats daar ze beruilen niet aangeweezen ;_geen uyttrekzels daar uyt gegeeven? Geen van onze Hiitorifchrijvers weeten van de voor- noemde ftichters, van den afgoden tempel, van zoo eene oudheid van Vronen, en van 't geen hy vorder vertelt, een woord te fpreeken. MelisStoke, de zoo- genoemde Pfv^rtfior vanEgmond , Veldenaar, Beka, Heda, de grooteKronijk, Sonoy y de Jaarboeken van Egmond, en wie vorder onder deHollandfcheSchrij- vers gerekent mag worden, hebben daar niet van ge- vreten. |
|||||||||||||||
|
■/
|
|||||||||||||||
|
/ Op het jaar ijS?.
|
|||||||||||||||
|
't lï
|
|||||||||||||||
|
/
|
|||||||||||||||
|
. . -. ■
|
|||||||||||||||
|
Bescmryving van Noorb-hollanb. 5j
't Is echter waar dat Hamconius, die eenen Oecê
Scarlenfis, of eenen Cappidus Scaurienfis, tot voorgan- ger gehad zal hebben , Aldgildus voor den Jti'chter van Alkmaar opgegeeven heeft. Maar Cappidus, Oc- tOj en diergelijke fabeldichters, hoewel door Suffri- dus Petri en Β Furmerius gedraagen, zijn federt het fchrijven van UbboEmmius zodaanig in prijs en ach- tinge vermindert; dat hun zeggen, op het /luk van de oudheit, by onpartijdige Rechters voor geen enkelde getuigeniileverftrekken kan. DeLeezerzal miiïchien zeggen dat wy al te veel op Ubbo Emmius betrouwen; en dat Suffridus Petri en Β. Furmerius, die de gemelde Schrijvers verdedigen , ook wat geleezen hadden en geen dommekrachten waren ; en het (/bh Emmius, op het ftuk van de hiftorl· en oordeelkunde, miiïchien wel te raaden zonden gegeeven hebben: Den Leezer, die zoo fpreeken zouw, zullen wy nu maar naar de oudheden van Vriefland wijzen. Daar zullen ά\& Schrijvers te berde gebragt en hunne gelo'ofwaardig- heit onderzocht worden : Want, zonder recht te wee- ten hoe zw'aar dat ze weegen en van wat alloy dat hutvie fchrirten en jaarboeken zijn , kan men in het nafpeuren der VriefTche» oudheden niet te recht ge- raaken. 7« Voor al dient hier niet vergeeten, die niet alleen
neffens de geleerdfte mannen van Alkmaar , maar miifchien van ganfeh Holland,zoude mogen ffitepjaafil worden, fk wil zegden Kormlis Drebbel, te Alkmaar gebooren in 't jaar τsi3-i dewelke, zoo als.de Kro- iiijkfchrijver van Alkmaar getuigt , en zoo als uyt zijne uytvindingen ichïjnt te blijken , nauwelijks Zijns gelijk had in de FÜofofy, ik zal hier, om 'er niets van 't mijne by te doen , de eige woorden van den Kronijkfchrijver laaten volgen: Cornelis Drebbel, geboren binnen deStadt Alkmaer,
in denjare 1571 (als wanneer zich 'een nieuweSterre in Cafiopia vertoonde) was een uytgenomen #n.de boven maten uytmuntende verftandigh Philofooph , wiens hooge vernuft endefcherpimnïgh begrip fin fijnen tijd) ïn de gantfche wereldt geen gelijdk hadde in de Phi- lofophie , gefproten van een feer eerlick en defrigh Geflachte, die op den Stoel der Regeeringe hebben gefeten. II. Deel. G -Defei*
|
||||||||
|
■ f;
|
||||||||
|
•
|
||||||||
|
Aantekeningen op de
|
|||||||||
|
3
|
|||||||||
|
Defen Drebbel heeft hem van jonghs af tot dé óef-
feninge in de Philofophie begevenj in het welcke hy Wevordert heeft,dat fijn Keyferlijcke' Majefteyt, Fer- Tnandmae II. dier name , hem heeft waerdigh ge- tnt fo Schoolrneefter van den jongen Prince fijnen loon te verkiefen , (dewijle hy doen ter t.jdt ii|n re- fdentie in Duytüandt hadde) welcken ftaet hy met Some lof bediende , waer door hy oock feer treffe- likk vandenKeyfer isgegagieert g^o;deii,endebo. ven dien, verheven totRaetsheer van lijn Keyferlijcke MS^dU Edele verftant nu gekomen was tot den ou-
derdom van 48. jaren, foo heeft de wreede Fortuyne, defe geluckige Heere, met een groot ongeluck aen- geVfant Anno i6zq. Palfgrave Frcfaick (doen ter
tijd Goninck van Bohemen) Prage in-nemende, wier- dender veel van des Keyfers Raetsheeren gevangen, en ter doof gebracht, en deStadt gerafeert; van ditonge- luck deelde defe Drebbel mede. De Stad# ingenomen *iinde wierde hy niet alleen van fijne Goederen ont- bloot , macr in de gevaockeniflfc geworpen, niet anders als de fchrale doodt alle uyren (van menfehen han- dein verwachtende. Doch God Αlmachtigh beliefde niet dat dit excellente Verftant aireede verdelght fou- de worden: want fijn vermaertheyt verweckte onfen Hooe Moe. HeerenStaten, ende fijn Conmcklijcke MajeW van Engeland , om ernftelijck te verfoec- fcende v.erlofllnge van defen DreM. Evndelijck heeft lijn Majefteyt van Engelandt foo
veel ecobtineert by fijnSwager, dat defe Drebbel den PnnirW van groot Brittanien , is vereert en toegefonde. Dein Alckmaerfchen Philofooph Drebbel, (tot er- kentenifle van danckbaerheyt) maeckte ende vereerde fiin Majefteyt van Groot Brittanien: 1 Een Glafen-Kioüte, in den welcken hy (uyt de
kracht derevier Elementen) trock ,. ende maeckte een eeuwige bewegingè : want alle datter in een jaer op d*n Acrdbodem (uyt de kracht der Elementen) paflèert dit p-flèerdeal-te famen (in defen Glafen-Kloote) in ~> 24 uvren tïjds;-aldaer men in fien en bemerken mocht, alle Jaren, Maenden, Dagen, Uyren ; den loop van Zonne, MancJ Planeten, ende Sterren, &c. Waer |
|||||||||
|
Bêschryvin® van Noordhölixanï), gy
door men verftaen ende begrijpen konde, wat de Koude
is, wat de oorfaeck van 't Primum Mobile wat de oor- faeck van den Zonne, hoedie beweeghtin den Hemel, alle Sterren, deMane,deZee, den Aerdbodem ·} wat de oorfaeck van Ebbe, van Vloed, van Donder, van Blixem, van Regen, van Wind; ende hoe alle dingen wafTen en vermeerderen , &c. 2. Hy maeckte een Schip, met het welcke men on-
der water konde roeyen en varen , van Weftmunfter tot Groenwits, zijnde twee duytfchemijlen, jae5a6 mijlen, foo veer het hun beliefde : Ende in 't Schip ïijude, onder 't water, konde men Hen (fonder keers- licht) in een Bybel of ander Boeck te lefen. 3 Hy konde maecken (met eenige Inftrumenten )
dat het Regende, BHxemde, ende Donderde (buytens tijdtsjgelijckof het natuerlijck van den Hemel quam, ende dat de luyden anders niet en witten. 4 Hy konde maken (met eenige Initrumenten) in
fekere plaetfen, midden in den Somer, dat het foo kout was, gelijck of het midden in de Winter waregeweeft: 't welck hy eens te wcrck ilelde (op'tverfoeck van fijn Majefteyt) in de groote Zale tot Weftmunfter, dat het inden Somer, opfekeren dagh, in de voornoemde Za- ]e foo kout worde, dat den Coninck met fijn Adel, en- de vele groote Heeren , genootfacckt waren (door de overgroote koude) uytdevoorfz, Zak te wijeken. 5. Hy konde, met fekere Inftrumenten, ongelooffe-
lijck veel water teffens doen op trecken ofte halen, uyt een Put ofte Revicre. 6. Hy konde (door een fonderlingeaerdigheydt) tot
alle tijden des Jaërs, ja midden in de Winter, Eynden en Hennen Eyeren doen broedenj fonder daer Eynden ·
ofte Hennen toe te gebruyeken; ende dat foo correéfc, datter op den precijfen ttjdt jongen uyt-quamen , ge- lijck of fy van Eynderj ofte Hennen gebroet waren ge- weefl. 7. Hydedemaken ïnirrumenten, door welkers wer-
ïtinge men konde/Ten Schilderyen, Conterfeytfels van Landfchappen, Perfonen, alsConingen,Princen,en groote Heeren,in andere Landen zijnde,daer van noch- tans geen Schilderye , noch Schilders hand-werek» getuygen en waren gemaeckt: foo daitet Schilderye in fchijn en niet in der daet en was. ■ * '
|
||||||
|
ψ
|
||||||
|
■ ;*:
|
||||||
|
%6 Aantekeningen op de
8. Hy konde maken een Glas, dat des nachts by
hem of eenander gefet zijnde, het licht van eenKeers (op het ander eynde van een lange Zaleftaende) foo over de mate nafich trock, dat het felfde Glas (datby hemftont) fulcken weder-licht uytdeelde, dat volko- men bequaemheydt gaf, omte iien by te lefen. 9. Hy konde een ander plat Glas maken , fonder
eenige kanten geilepen, daermen infiende, fichfelvers aengefichte tot feven in't getal in fach, dat is een aen- iïcht voor de Spiegel, vertoonende feven aengeiichten. Defe voorfz. en noch veel meer andere frayigheden
(te langh om hier te verhalen,) hy (fonder fwarte konften) alleen door de wetenfchap der Philofophie, te voorfchljn brachte. Door 't welken hy ioo des Co- niughs gunftebequam, dat fijnMajefteyt hem vereer- de tot fijn ordinarié jaerlijckfcbe Traöament 2000. Gulden, behalvën alle bylondere giften ende gefchenc- ken van andere Princen en groote Heeren. Defen Drebbel dan gekomen zijnde tot den ouder-
dom van ontrent de 60 Jaren , als wanneer hy tot Londen ts ontflapen ontrent den Jare 163+. Ik zie geen reden om het zeggen van den gemelden
JCronijkfchrijver te verwerpen in eene zaak die hy be- leeft moet hebben. Van Wonde heeft zijne Kronijk aan de Heeren van Alkmaar opgedraagen in 't jaar 1645 ; Kornelis Drebbel, omtrent 6o. jaaren oud, is geltorven in ?t jaar 1634, Ik heb voor deezen alle de werken vanden vermaarden Filofoof Robcrt BoyL· « gehad, en voor een groot gedeelte doorleezen. En ïk weet dat hy ergens met- grooten lof van Drebbel fpreekt; en zich zelven, zoo ik het wel onthouden heb, in zekere zaak op zijne getuigenis beroept. 8. Het Alkmaarfche Kronijkje gewaagt* van drie
Begynhoven: 't oude Begynhof, 't middel Begynhof, en 't jonge of nieuwe Begynhof, 9. Eer dat we dus van van de ftad Alkmaar fcheï-
. den, moeten wy noch eenige rampen, die haar nu en dan overgekomen zijn, met korte woorden ophaalen.
Haare getrouwigheit tot haare wettigeLand-vrouwe, de Gravinne Jacobay heeft haar diergeftaan. Philips van BoTgonje> binnen Alkmaar geraakt» fprong daar *.■ * Pag' ^
mei
# ■ -.
|
||||||
|
Beschryving vakt Noord-hollan». 3}
met de burgeren om, als van een zegenhaftigen dwin-
geland te verwachten was. Veele bufrgers wierden van boven den toren afgeftooten, die te pletteren vie-. len: anderen op verfcheide plaatzen jammerlijk om- gebragt. Die'er over waren, wierden op't onbarm» hertigfte ais getrapt en geitampt, van alle voorrech- ten , oude brieven , en handvelren, berooft: om kort te gaan j" deHartog verklaarde dat ze alle hnnne goe- deren , roerende en onroerende, verbeurt hadden ; maar, om die te behouden, moert de itad en de by- gelegene dorpen een groote fomme gelds opbrengen. Eindelijk wierden de ftads poorten , miiuren en wal- len, geflecht ; en moeit de ftad zoo blyven leggen als een dorp, of open vlek, zonder eenige ftads rechten te behouden. Doch in 't jaar 14JO of 145-1, -als hy nu volkomen
meefter was, en voor niemand te vreezen had, heeft hy hun nieuwe ftads rechten vergunt, en verlof gegee- ven om de ftads poorten en muuren weder op te haaien. « In 't bekende Kaas-eh-Broodfpel heeft de ftad ook
haar deel gehad : en wierd gedwongen, nadat de be- roerte gedempt was, om haar vaandel, datze voor Lei- den geplant hadden, aan den Stadhouder over te gee- ven ; en om ƒ600, guldens #» aan boete, op te brengen. In 't jaar 15-17.'hebben de Gelderfchen , door eeni-
ge Weft vriezen gefterkt, Alkmaar overvallen ; en daar naar hun welgevallen en. op zijn krygsmans huis gehouden. Behalven allerhande moetwilligheden, die zy 4aar pleegden, zijn ze acht dagen beezig geweeft met het uytplnnderen van die ftad ; en hebben alleSj wat koftelijk of hun gading was, mede gefleept, BERGEN.
NaamrcJé
merlanö/ (0 t£ ijoigen^ fonumge a!iru$ ge? V3nDefgcn?
noemt iati get öetgen bttfcïjtpcn ·. tn$$ mm nen öat gter ttu goeöe mhz bwzütfcfyepm^ ötfttwfï. ^ocfl anbwn jjonoin 't Uoo^ toaar* fcSiftidpa? öat oe naam afïtonjfïig i$ ban öe C 3 Ut?
|
||||
|
$8 Oudheden en Gestichten
tegen/ bie |et öcs^p galbemaan^ gebn$ ban
achteren omvingen en boetten, Aarnoun, tse beröe «0^aaf ban ïjf olïanb / geeft eertijb^ hitt goeben/ onöcr (%) bergen gelegen/ en in ia tnergen ianbg befiaanöe / bmzvt aan be Uin* bge ban «fégniottö. &qq% öeejen fïonö jfjet on* bee öen <0^abe ban Schouwenburg ; m tegen*
fa)oo$ig/ bn oanhoop/ onber ben Üeéte ban
Zurk.
Kerk van , 3N teil ban bergen i$ $m ouö / en een
Bergen, ban be bier Itapellen ote ötibeebefteroepteeïie ban*^cj3oreï flonben j jjoefesd bat $n oon be moeiJer ban een nabuurfge heeft f$ geioeefi 3M* gen$ eenen Jg0f ban ^ijfcfion .Cónradus, be<? toeïne beneben 3a!oggegeebeii tooien/ bja^je «tet: jJebagtenifTe ban be ψ$. 3t!pofïeIen Perrus jen Pauius jrigetopt 5 en fcoa^ aan ben ^eo|ï ... ban β. Jans nerne te ïittecfjt boo; ben seiben SBfffcJjop in eigenbom gegeeb.en. Φρ fjet embe ban eeii parlementen S&oeft bet?
ÏUrecfttfcöc tanc/ onbec mg Bernffenbe/ bm* be ίίΐ fjej; frolgenbe aangetelienö nut een onb j&igboen ber Jparoctjinerfte ban bergen > jjet tbeln aeptee 't ijoof b-óutaar «ïagt te leggen, In 't jaar 1148 verbrande S. Jans kerk ceij-
,. trechc: en daar op heeft (het Kapittel) ter her- boa winge van de kerk alle'de tienden, met ver- lof van den Paus en van den BiiTchop van U- trecht , verkocht aan de ingezetenen van Ber* gen , en aan de vyf Schependommen te Schoer- ,1e. Tot een teken der waarheit, en ter eeuwi* ge gedagreniile, zullen z,y aan 't voorfchreeven Kapittel , voor de gemelde zaaylanden, in d$ plaatze van de tienden, geeven den tienden pen- ning. Gedaan onder de regeeringe van BiiTchop Herbertus, en fan Diderijk den negenden. Qraaf Tan Holland, m ' §|t| |
||||
|
van Noord-holland, 39
%n 't iaat? if44 i»«cb be gafïorg ban %tv geil Beïtleebt b00£ JlCefïeti de Haas, Aalberrs-
zoon. Centje jaaren na oen oeiien^en affcsaï
geeft baar jtefïaan Michiei Braber, een TObe* naar* omtrent ben selbentijö/ joaiaïgjakob de la Torre fcfetjft/ toa^ 'er ttïl mh%Wj
betoeïöe 3icg 3eïben $onber senöinp in öe ga*
fïorg ban bergen soeïjt in te gingen, Bruno Bruins, te <#ïb£n3eelgeü0orcn/ en te
Heulen in beOBtobt&unöe onaerloeesen / $$a* fïoo^ ban bergen gefto^ben in't jaar 168 8. [o- han Otto Wil mes, öie ooft te <©ïben5eel geöoo* ren$/enteEobeu opbe<0obtiiuiïbe gefïubeert geeft/ i§ obedeöen oen 1 ζ jSaart in 't jaar 17*0* èegentaoo^igtooaö öepiaat^beoifnt öao^Jo* hannes Nanning, een Dteuïfcïj <0öbtgeïeeroe, ':■./■'% W ÏM Μ E Ν U M.
$tt4Nttg (?) DfMmmetmm plagt eene Bapeï Patroon vata
te geööen; bebjeï&e op oen naam han öe $$.« wimmc- Cofmas en Damianus ingeioijbt fcoa^ / en öoo?nunu ben SC&t ban ^gmonbmocfi bergeeben toosten, Sfn't jaar *ri'b geeft gier boo2 3Msar$ of
ÏSSeöicnaar oer «apeïle gefïaan Hendrik Kor- put> toien^ boo#aat toa$getoeefi GerritSlui- ter.» .AANTEKENINGEN.
I. Dit ichijnt het zelve dorp te zijn, dat in't^Re-
gifter van de goederen der Utrechtfcbe kerke vermeld ftaat onder den naam van Bergum. Behalven dat de Heer Alt'mgb fat Bergum voor ons Bergen neemt; zoo fchijnt het ook te blijken uytde aangrenzende dorpen en plaatzen; dewelke daar even voor en achter Ber- gum opgetelt worden. λ Ap.Hedampag*6f. b V· Bergum»
C 4 Maaï
|
||||
|
Aantekeningen οι» βε
|
||||||||||||||||||
|
4«
|
||||||||||||||||||
|
Maar dat Bergen die benaaming gekreegen zouw
hebben van het bergen der ichepen, dunkt my, be- houdens het oordeel der Geleerden, een ftoutegiffing te weezen., Ik wil 't veel liever met den eenvoudi- gen naam Houden j en zeggen dat de 7andbergen of duinen den i naam aan het dorp gegeeven hebben 2 Ik zoiiw 'er zeer aan twyfelen of die 4. hoeven
wel onder dit Bergen gelagen waren ; en ik zouw ten minite voor waarlchijnelijker houden 't gene de Heer Alting c als zeker opgeeft, dat de hoeven, die Graaf Aamout aan (Je Abdye van Egmond vereerde , gelegen waren onder Bergen tuilchen Rotterdam en Berkel, pideryk V, daar hy de giften van zijne voorzaaten be- veiligt , en,djè van GraafAarnout optelt, zeit dat dit Bergen gelegen was beweiïen denRhijn. Hy had pas te voren van de vliet Maren en de ftad Leiden gefpro- ken, en gaat van Bergen op Vlaardingen, en eenige naaitgelege plaatzen. Dit alles ilaat veel beter op Bergen by Berkel , als op Bergen by Alkmaar. Ber- den by Berkel is zekerlijk aan de WeiUyde van den Rhijn gelegen : Of de de Rhijn ^oorby Bergen in kennemerland voorhene geloupen heeft , is ganfch onzeker- En te dryven , geliik fommigen doen , dat Bergen in Kennemerland, al had de Rhijn dat henen niet geloopen, even wel aan de weÜzyde van den Rhijn gelegen zoude hebben , en noch leggen zouw , om dat de Rhijn by't Vlie, dar is, beooikn dit Bergen, in zee plagt te loopen ; zulks te dryven, zeg ik, zouw «iet anders zijn als een blauwe én ver gezochte uyt- vlugt. Dat is geen wijze van fpreeken : de Rhijn heeft daar zijnen naam verlopren : niemant zal zeg- gen, en geen Schryver heeft oyt gezeit, dat Amlter- dam of Enkhuizen niet verre van den Rhijn gele- gen is. En zoomen zulke wijzen van. fpreeken al door liet
fchieten; zouw echter de andere omftandigheit, dat Bergen hier tuiïchen Maren , Leiden, Vlaardingen, Thurlede enz. uytgedrukt ftaat , noch op te loflen blyven .3. Wimmenum is ook een oude plaats, van ouds
Winnem en Wimnen genaamd : en is al bekent ge- weeft onder Graaf Pjderyk i. Want in den meerge- .»,.. t J,d, v» JJeigen* >■ -
|
||||||||||||||||||
|
r
|
||||||||||||||||||
|
•
|
||||||||||||||||||
|
\ \
|
||||||||||||||||||
|
. ■ -
|
: fr
|
|||||||||||||||||
|
,
|
||||||||||||||||||
|
BeSCHRWING VAN NQ0RD-H01Ï.AN». 4<
melden brief van Dideryk V. ftaat dat Dideryk I. aar»;
de kerk van Egmand , behalven veele andere land* goederen, vereert heeft anderhalve hoeve, ofhotti·* de, gelegen onder Wimnem. WARMEN HU IZEN,
/ €e I$armenï}Ui3ett / onber get SSaïfttia* fcöaji en <®thmfcfya# ban $*ennemerïanb geie^ kerk , eti gen/ ίΰοφ ^.Uriuia met (jaar geselfeöap aig [,atr™n garconeffe sliert Ïïrfu£e4 iüan t óutaat/ bat aan be 3ugb3i)be ber paro*
tfyUt&t fïonb/ toa§ eenebifcarg geflitst * be* fcjeifce in't jaar 5+r Öeïiieebt inmb boo^ eenett Hark Eilerszr §>$itfttV.
«Pc iaatfïe Jj^ jïooj / bie jjter fïsanbe öett
fóa.tofpen <0ai>^öienfï gcfïaan ijeeft f toap genaamb Pietcr Boukhorii , een beftig <0oot* geleerbe: betoelfte&gben^ieïin 't jaar 1*7* boo^ bc bertooebe öenbe ban tien <©;aaf L u- mey boo^be öeipeniffe ban 'tliatoipe geioof opgehangen fcmerb. 3jn 't jaar 1667, t$ öter tot gafïoo^ aangee
fielt/en Jjeeftjjier eenrge jaaren gefïaan/ Hen- drik Hushor i ·, betoeiïte baar ooft in een jjoo# gen ouberbora oberieben ijs* %n 5ijne £taat$ i$ bomen JS. de Waert.
NOORDSCHERWOUDE.
^oojbfcïjertouube / ^mbfc&erfooube / m . ia
SSjoeh/ ^jnb^eparoeïjien/ betoeïüet' samen VMtoot» ite 3t angebijft genoemt louwen ·, en bg beurten (chnwo»4c> öooa ben #au$ en Set üajuttel ban &* Jans^ feerfte tefttrecïjt becgeefcen toierben. ^oojbfajertoonbe/1' öan^oo^fcöartaottb/
jiïagt mei eer £« Jam fterfpei genoemt te toop c ? tent
|
|||||||
|
1
|
|||||||
|
fo
|
|||||||
|
■!
|
|||||||
|
42 Oudheden en Gestichten
%m i om iiat oe gatocïperïi op oen naam ban
fcen jÜJoannes ingetoijot foa$. 9n t jaar; 1 ff 7.$ Kornelis van Warmenhui-
Zen, Pieterszoon, ψafïOOjfcan ^OOJöfcïjertoon* öe gmwfc. ït iec neöeng een bwfban 23iffcÖoji
Georgius, foaar in aan Den gemeloen ψajïooj fcedóf gegeeben ί»οφ om eenige tefc-goeöe* ren / ten öeöoebe en m ojjöontoinge ban oe garocpterïi/ te becfyeemöen enteberftoojjcn* £3£ergww enz. wenfcht aan den in Chriflus be-
minden A>^//J Pietersz. van Warmenhul- zen, Regent en bezitter van de kerk teNoort- fcherwoude onder ons Bisdom, de zaligheit in den Heere. Aangezien dat het Paftoors-huis van uwe kerk voornoemd zodaanig vervallen is, clat het, om van u en uwe nazaaten bewoont te worden , nootzakelijk verbetert en vertim- mert moet worden ; en dat zulks zonder uw groot ongemak nietgefchieden kanj tenzy dat men u daar in doorat eene of 't andere hulp- iiniddei te gemoet koome : daarom is het dat wy, willende voor uw gerief en voor 't gerief van uwe nazaaten zorgen, en wegens de voor- gemelde en meer andere oroftandigheden be- hoorlijk onderrecht zijnde door den bezegel- den' brief, aan denwelken deze onze brief ge- hecht is j dat wy, zeg ik, op het ootmoedig yerzoek van den Schout en Schepenen te Noord- fcherwoudeu door den inhoud dezes verlof en magtgeeven om zekere ftukken lands, jaarlijks vierdhalve gulden*aan renten opbrengende, de- ' welke in den gemelden brief uytgedrukt ftaan, en de gemelde parochikerke toebehooren, ten einde de verbetering en vertimmering van 'c gemelde Paftoorshuis behoorlijk gedaan wer- |
||||||||||||
|
'
|
||||||||||||
|
't'.
|
||||||||||||
|
χ
|
||||||||||||
|
van Noord-Holland: 45
den, aan kerkelijke of wereldlijke perfoonen»
da^ar het behoorlijk aan gedaan kan worden, vryelijk en in goeder gewhTe te verkoopen, te vervreemden, en in eigendom of eeuwigen^rf- pacht op te draagen. Welke verkooping, ver- vreemding en opdragt , tegens dat 5re be- hoorlijk gedaan zullen zijn, wy-uyt krachte van ons ovdinaris gezag door den tegenwoordi- gen brief goedkeuren, en in Gods name beve- iligen: behoudens dat de penningen, daar van koomende, tot de verbetering en vertimmering van 't voornoemde Paftoors-huis, en tot geen ander gebruik, befteedt werden: enwybtgee- ren dat ons of onzen Vikaris binnen't jaar, van den naaftkoomenden zondag Cantate te begin- nen, wettige rekening van de gemelde pennin- gen gedaan werden: zullende deze brief ter ge- tuigenifle der zake dienen. Gedaan op den 2» dag van April, in 't jaar 15*5* - - ZUYTSCHERWOUDE,
1
#f ^ug&fcöattooub/ tokt* tscfflf- ^,Pie" Patreoa
ters fcerfpel genaamtAorobat öe jjatocpterïi v*n z«y4- ben % Petrus toegetuiibt toa& ϊλ™φ .gin 't jaar 15-44 jjeeft öier aï^^afïooj &***
paan ^m Jan. Bro k, een öo$met eengatoepteeft öttbet Broek» h
tlennemetlanb/ en onöerfcöeiöen ban een an* ber^oeft onbee 3®aterianö gcicgen/ i§ ooïi naar öe ^onb bee gïaatse 2$?oeMmrftel u& noemt getoeefï: en plagt öen % ij&artelaae Pontianus tOt^atrOOti tt §&&m
Hertdrik Wittenhoril, SiÖt ban ^gtnantï/ Paftoor*?
Seeft öe3e tefc / openfïaanöe booj 't oberig*
ben ban ijfees öimon, ben 2,, ^emn&ee 14.99* be#
|
|||||
|
•
|
|||||
|
44 Oudheden en Gestichten ^
begeeben aait leer Andries Nikiaasz <®nW*
öiaften. <ên baat; op geeft Se be^elben ï^eec Andries, bng benoemb 39«^/ boo&efïeltaan ben^jl^OOfl ban U^ejibjiefïantl Gerlacus de
Tdïïk. ·■■„·„■
4£n d$ öeseïbe ïteefe open foa^ gebaïïen
öoo? ben Sigttotilisen affïanb ban jEeefferWil- lem van Borfelen·, Öeeft Meinard de Man belt x6.^ecemöec ifio. be pafïorp gegeeben aan
Jjl^eefïet Frederik van Egmond Macthiasz.
<^aac op fteeffc ïjg osi^elben van Egmond ooft
fcooisefieït aan oen f^oofi ban JPéfïtyiefïanb. 3in 't jaac ι w toierb Set Pafïoo^-ampt be* ftïeebt dooi eenen Jan Jansz. Én be pacocöïfterne toa? eene bmatg ge*
|
|||||||||||||
|
ΐ
|
|||||||||||||
|
flfêkary.
|
|||||||||||||
|
^ fïicftt aan 9« Pontiamis outaar: befoeKte in 't
jW 1 w ♦ beïüeebt toierbbooj eenen igeec A- driani.
O U D Κ Α R S Ρ E L.
^e tóïi ban <®ubnarfpel jïonb onöer bebe*
fmt3?°A fcnuttmae ban ben i-Martinus. ÏÏftd. I# Jakob van Dordrecht, ρ*φτ / Μ*
? benen rtWjt/ totftaïJearijjp «4N
Dan «MinarfpeL ^e pafiorg imerb fomto^ feri beraeeben booj ben » ban €gmonb/bie ben öenoemben peifoon boojffetöe aanöenfw HARINGKARSPEL,
m Haringnarfpel bjierb φ Chriftina $A§ f ψ;
tconeffe gebiert, . ,
m eerfte/ öie afle bee3e bojpett na bemeer*
jjemcïbeberanbectnööebientö^ff/ Wg*
|
|||||||||||||
|
*» ' '
|
|||||||||||||
|
VAN NeORD-HOLLAND, 4f
„ttfttt Jakob Gaal , eett ^mltmmt* $Ö
§em té geboïgf jfl&iefter Johan Groore-kruys, boinomen 25acelier in tic «Btobtmnbei betwcïïte
in 3ijne gafïorge ban ben Sangenbp obccic* ben i| ben ix ffeojuargi i<Sf9, $a sijne boob geböen giet geflaan Willem Foppens,een 2$|U$ feiaar: TheodorusPloeg, te <ö*mmeriit geöoo* ren/ bie teebg tot een ïjoogen ouberbomgeïto* men i$. TÜYTJENHORN,
Tuitjenhom met lemeïnm Ijeeft omtrentïjet Tu^en
jaat· 165-7 tm eigen ^afïooj geftreegen/ te toee* hom» ten [akob Gaai, oberfeben titn 19 ^mtribtt 1688, ^ijneopbolget^söngebJèefijohan Wal- teri, een HobenfcÖ <Ö53btgeIeerbe ·, bebjelfce in $ijne ψaflotge gefloten i$ ben 1 |Eaart 1705*. AVillem Schut, een 3INfïfaïmg,
SCH ORE L.
^c^oreï/ in 't regtfïer Oan be goeberen öec
littrecötfcSjeItet-he (1) Scomoio en in een anbet: ^erfche,<ie boeft bec 3elbeïtet1te Schorla genaamb/ tooj&STJST tegentoOO^bigb^ bechO?tinge Schoorl Of Schorel sKord.
genoemt 3#ct ï^ een oub bozp / en mint 3000
fcï^eeben banMtaaar/no02btoaati$ op/ gele* gen. £>φΐύ geeft een oube ^arocöiftecö: baar 0 , Λ bjeï-eec 4 spellen onbecfionben. 3IMfteJ£aro?chikcrk tfytfsttk met be φ onbergoocige itapeïïenGonra- en*, dus, SSsffcljojj ban Utrecht ' in't jaar 1094, fiegeeben geeft aan §>. Jans lüerne te iltcecjjt. Hierneben$ eenoube bjief / ioaarin be gemek be gifte gebaan en öebe(ïigt bjo^b; |
|||||
|
Js
|
|||||
|
46 Oudheden en Gestichten
Ô Í den naame van de H. en onverdeelde Dric-
vuldigheit, van de hoogverrfeve Maagd en Moeder Gods Mana, van den Voorlooper des Heere den H. Johmnes, en van alle Heiligen. Aan alle geloovigen , zoo tegenwoordige als toekoomende, zy bekend hoe dat ik Conradus, BiiTchop van Utrecht, tot een hulpmiddel voor mijne ziele de kerk van Schorl met de vier on- derhoorige kapellen opged,raagen en ten eeuwi- gen dage te bezitten gegeeven heb aan den H. Jehannes en aan deszëlrs Kanonnikken r'Utrecht; om de vruchten daar van tot behoef van hunne kleedingen te genieten. Van die vier kapellen is de eene, te weeten Bergen , dicht # by de moederkerk gelegen: de andere drie, te weeten Zuiderkerk , Bernardskerk , en, (waarfchijnelijk Oudkerfpel) Aldenkerk^ zijn gelegen over de vliet Sickara onder het dorp Schorkwalt. En ik heb hen dezelve kerk zodaanig gegeeven dat ze vry fcal zijn van bezoek-geld , rente , en van alle Biflchoppelijke rechten, die ze te voren betaa- len moeit : alleenlijk zal den Aartsdiaken, ter eere van Godt en ter uytvoeringe van de gerech- tigheit, zijn recht betaalt moqten worden. Op dat deze gifte haare kracht behoude, en onge- krenkt blijve, heb ik mijn zegel op deezen brief Jaaten drukken. En Zoo iemand beilaan mogt deeze kerk ten eenigen tijde van de gemelde Broederen te vervreemden , of 't geen ik ver- gunt heb in eenigen deele te verminderen} zoo een moet onder Gods gramfchap blijven leggen* en hy moet, als Gods haat en vermaledijdinge * In *t Latijn ftaat matrix Ecclcfiae vicina eft. Maar dat
Iftoet zekerlijk zijn matrici Eccle fia»: want, behalven dar de, ain onvolmaakt-zoude weezen ; zoo Bergen toen een moeder- Jfcerk waar geweeft, had zy niet gcrekenc konnen worden on- der de kapellen, ,Ååçå moederkerk heefc parocüirechten, ee- jae kapel niet, V'ertaaldtr. wmf- |
|||||
|
*
|
|||||
|
r
|
||||||
|
van Noord-Hol la np. 47,
waardig , geen vreugd of voortgang in zijne
werken hebben. Hier over hebben als wettige getuigen geftaan: Godebaldus Prooft, Luitbertus Prooft, Tnchertus, Poppo, Rudolphm , alle drie leeken ·, Willem Advokaat, Gerrit Graaf van Ments 1 WicbardGraaf, Gysbert met zijnen broe- der Albero , en noch veele anderen. Gedaan ia 't jaar van's Heeren Menfchwordinge 1093, on- der Keizer Hendrik IV ; in 't 38 jaar van zijn Koningdom , in 't 10 jaar van zijn Keizerdom, en in 't 18 jaar des Biflchopdoms van Heer Con~ radus. & Jan de Dooper, en Öeï|. Jj^dagtl Wilge-P«roonce.
fonis, teierbcn gier; naat get fc£brji)en ban de k
Torre al§ §>tfyml)tümn gttottt. 3ïn 't jaac 1 f 6? fytbbm De Hfcttftmttftttgtm fmMKfcïj$iftiü$tltbMft$ Niklaas Nieuwland,
23iffcgop ban ^aatltm j en Daar in tóïof ber*
$ocötom $tnm ftuWm lanbg/ iwehjettiisojp* fy>tn I ten öeïjoebe ban jjunne teft te mo* gen bernoopen. W% suilen giec get anttoao$ ban tsen S&jfcïjojp iaaten boïjjen: K]Icolaus,by de genade Gods enz. wenfehtenx.
Ons is van uwentwegen voorgeftelt dat ee- nige ftukjes of brokken lands,dieuweParochi- kerke toekoomen en toebehooren , om dat ze met andere landen gemeener veur leggen, oF tulTchen dezelvenen dustvan malkandergefchei- den leggen, tot eene zeer geringe prijs verhuurt worden: dat zê daarenboven zeer bezwaard ert' beladen zijn met jaarlijkfche lallen tot het op- maakenvandie zandige Zee-wallen ofSchutteii, door de wandeling Duinen genaamd ; tot heC onderhouden en verbeteren van de Zee-dijken: \ en
|
||||||
|
/
|
||||||
|
-■■■
|
|||||
|
%% Oudheden en Gestichten
en daarenboven de dijk·gelden, molen-géldeii*
,cn meer andere laften , dewelke om nootzake- lijke en hoogdringende redenen opdelanderyen feftelt worden , moeten opbrengen y zodaanig at de penningen , die van de jaarlijkfche ver- pachtingen komen „ geenszins genoeg zijn om de voornoemde laften te betaalen ; en vervol- gens dat het profr(tiger voor de gemelde kerke Zoude zijn , en tot haar voordeel vërrtrekken 2ouw, dat zulke itukjes of brokken lands in 't openbaar, met het luiden der klokken, aan de meeft-biedende verkocht, en de penningen daar Van koomende profijtiger ten behoeven van de Zelve kerk aangeleit wierden. En om dat gyl. de verkooping van de gemelde Hukken lands, Zoo als gyl. verzekert , niet durft beginnen en in 't werk ftellen j zonder alvorens verlof van ons verkireegen te hebbenj· zoo hebt gy ons oot- moediglijk doen bidden dat het ons believen mogt ui. verlof te geeven om het bovenftuande in 't werk te ftellen ; en dat wy ons gewaardi- gen wilden ons gezag hier te laaten tuflehen- Jeoomen, | Hierorn is het dat wy, voor uw verzoek wet
genegen zijnde , en voor al bcgeerende voor 't profijt van uwe kerk te zorgen-, en daar by we- gens het bovenftaande wel onderrecht zijnde, ui. door den inhoud dezes magt en verlof gee- ren om de gemelde ftukjes of brokken lands, Uwe kerke tóebehooren#de , in 't openbaar met liet luiden der klokke te koop te zetten,en aan den meeftbiedenden te verkoope'n } en om de penningen , van deze verkoopinge koomende, tot profijt der gemelde kerke ie beleggen en fcryt te zetten. En deze verkooping en de beleg- ging der penningen daar van koomende, tegens das
|
|||||
|
van Noord-Holland. 49
dat ze behoorlijk en tot profijt van de kerk ge-
daan zullen zijn, die houden wy, nu als dan en ι dan als nu , voor wel gedaan ·, wy keuren die goed, en beveiligen ze in den naame Gods: be- houdens dat gyl. gehouden zult zijn aan onzen Officiaal , of aan onze KommiiTariiTen die wy daar toe magtigen zullen, wettige rekenfchap te geeven wegens de penningen van de gemelde . verkoopinge koomende, en wegens het beleg- . gen of uyr.zetten derzelve penningen ten pi'ofij- te der kerke jêen dat gyl. de goedkeuring van die rekening zult moeten verkrijgen. Gegeeveft onder ons zegel ter zaken , dat, aan den tegen- woordigen brief gehangen is in't jaar 1 f63, op den ij dag van Auguilus. *
3j&££fcër Theodorusuggenaamfc van Schotel, oude'cn m öoli J&afloo? ban-Shorei, t»a$ Wtlitn ban lllcuwe
fóenneniêrianb in 't jaar ι η4· Paitoo«, Pieter Jorduansz. te $CJ}Qrrf0£U0&rcit / tUfflb
^afïoai ban <£bam m t jitai* ι f 4-8,
" Johan Granaer , J$affD0J tol i§Ci)OtCÏ / if
hm#m$ ïjtt'hmb%mh ba* 'Haailemfcijé httu
bm ïjia gefejjeiben in't jaar »6r8. Jakob Rozendaal , tt JgQOgblOUÏfê gCbOOreEl/
bollamen ^aceuWiiröe 45oöiwnöe/ en ga*
ftö02 ban ^cïjoeel Pieter Kornelisz. Rozendaal, Jakobs ïfóOCbec
cnna3aat/ toa^bofóomen 2$acettec in oe^a&i
fcunbe* Johan Bergius (van den Berg) boïftottisn SSa*
ceïiec tri bc <&sht$eltevb§ut / geeft £φι«1 en
be naaflgdegene bo$en / tt fotttm l$am$f petten/ ^. Maarten en 3&armen()ui5en / be* öient i 't 0ene 3ijne boo^aaten (na be uetoujïe twanbering) 00H gebaan jjabbeiL <#inbdp II. Deel. D Jjecffc
*
«
|
|||||
|
■
|
|||||
|
^BQ^S^^m
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
*jè OUDHEDEN EN GESTICHTEN
{wagen : nantèntïp Laurentius Raap, een
ïteulfeï) <0otit0eieecDe * öe&elue tdtcen βοά* gen öuteööm genoomen tg* AA N.T E Κ E Ν 1 Ν G.
1. Dit is het zeggen van Menfo Alting'. maar by^.
Jfc<Aa,'daar dat regifter te leezen is, ftaat Schoorenloo ~ niet Schonerko gedrukt. Doch ik wil hier maar aan- merken hoe dat fommige fabeldichters den naam van Schorel doen afkoomen van Rel en §chool. De ou- de naam van deeze plaats, zoo als zy weeten *e ver- tellen, wasRel. Naderhand hebbend 'er de Vneiiche Koningen, al voor Chriflustijden , eenehoogeScho- le opgerecht: en om die hooge Scholeis de naam van Rel verandert in Schorel , dat zoo veel te zeggen was, als Schoole te Rel En dit weet SuffridusPetrt, an- ders een geletterd man, maar die de Hiftorien fom- tijds met meer greetigheit als oordeel geleezen had, zoo ernftig en omftandig te vertellen , als of hy 'er zelf te Schole gegaan had. D E'SCHERMER.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
II
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
t Ι
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Β' -Ι
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
De Scher-
|
5©e #ctóotó fïaat in een buöen ö^icf on*
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Öetröen naam ban, . ♦ Scirmer betraelo mMt
öe tonen / oter oefoeïne öe pmSMam ban lltrecfit enöe löt banggtmiacij toifcBflgafe oen, oMt 00$ toasS ban üuü$ gelegen aan de .yxfofflte ban een jtóeeï: 't töeïite uu fcfêüöü m* maaien en itt foeglantien neranoert i$: en / 300 φ fommtgen bebjeeren / öe ^cjjmner of ^efcernieér pfiótntt i^getoeefïom Dat ijicr een <^am of iaage ©p/ tór öefiprminae ban 't ïanö/ onUjet «peer aeteoufcen &a^ Φ€ telt pïagt 0003 oen %U imn ^gmonöbergeeben te tOD^tseit O) :*L^- mt
3j'n'£jaat? ïfóf töa$ alpf gafrooj $!i\
Diderijk van Oeft. €n na Öat f$ afftanö ban fee ©afloroe gettaan pÖ / i§ IWftft Paukls «S van
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
mer.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Paitoors,
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Il .;' . 'Α
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Λ
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
:Χ';-,τϊ.:>'·■·.'
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
VAN NOORD-HOLLAND, fj
van Zons, en naöerïjanii jEeefterZeger de Ru.
pa, tot9et^aftoo?^-amptboo^0efteit H^ant in een föegiftertje tier füböge ban <£gmonö ftaat get boïgenöe aangetefeenü: Hendrik 0yiUenhorfi van Rees ^ Abt van Eg-
mond , heeft de Parochikerk van de Schermer, openftaande door den vrywilligen afftand van den Heer en Meefter Diderijk van Oefl^ den 2.8 April i^o? begeeven aan den Heer en Meefter Paulus van Zons ; en heeft den zelven voorge- ftelt aan den Aartsdiaken van Utrecht. - En alzoo dezelve Parochikerk van de Scher- mer wederom open ftond, door dien dat Mee- * iter Paulus van Zons de kerkelijke wijdzels niet ontvangen had,heeft Meinerd de Man, Abt van Egmond, dezelve den i^Juny 15*13 begee- ven aan den Heer Zeger de Rupa ; onder deeze verbintenifle, dat hy de toeftemming van zijne Heiiigheit verkrijgen zouw , en xo Philippus goudguldens tot een jaargeld moeit opbrengen aan Heer Adriaanvan Schiedam, geeilelijk per- foon der ftad Romen : en daar op heeft hy den gemelden Heer Zeger den 8 van Oclober voor- gedelt aan den Aartsdiaken van Utrecht. ' Sn't jaar 15*14 fhmfc ïjitt boo^ ^nöerjpa* .
ftOO£ Johan Bartholomasus zoon.
<gn in 't jaar 16*5*6 tmerö öeeje ^ajïorn Be*
ilient bOO^ i|eer Kornelis van Benfchop.
©e Herh ban öe ^cö^nier i§ in't jaar 1612,
&003 een getoeïötgen fto^m. ter aaröe gebjöj* pm* (2.)
SCHERMERHORtf.
i|et fto$ ^cjjermerïiojn / bitfyty üt&t$m
nier geïegen / en in öe bnïle ban Pius Ι ν ber* D ζ melfc/
|
||||
|
ƒ2 Oudheden en Gestichten
ttteïb/ Jeeft sönennaam fcan't fcoo$aanöeöo$
$thmg.m (3)
AANTEKENINGEN.
1. Deeerfte parochikerken , dewelke op dit eiland
geftaan hebben, en daar deKatolijken hunne dienften indeeden, waren die van Graft en van de Schermer. Deze kerk van de Schermer plagt in 't veld te ftaan , zeit Leeghvjater λ in zijn Kronijkje, tegen Schermer en Schermerhorn. Dit was, toen hy dit fchreef, om- trent een-en-dertig jaaren geleden. Naderhand, zeit hy , hebben die van Schermer een nieuwe kerk ge- bouwt in 't midden van het dorp Schermer- Ik heb het woord eiland gebruikt, omdat dezegan- fchehoek, daar nu de dorpen Graft, Ryp, Schermer en Schermerhorn ftaan, een £ eiland plagt te zijn: en beiloten was tuifchen drie groote meeren; de Scher- mer, de Beemfter , en de Sterremeer, Zoo dat men niette voet uyt het eiland kondekoomen; maar met fchuiten over de meeren moeit vaaren. Ku is het eiland, door het bedijken van de meeren, een vaft land geworden; of aan't vafte land gehecht. Doch't ftaatte weeten dat Schermer cgedeelt word
in oud en nieuw Schermer. 2. De kerk , daar we van gefproken hebben , be-
hoorde tot oud Schermer: en was, naar hetfchryven van Zoeteboom, in 't jaar 1^04. vergroot. Vorder?,was deze kerk den H.Gior^wtoegewijdt:
maar naar het inftorten van dezelve kerk is 'er te nieuw Schermer, dat te voren flegts eene kapel had, een nieuwe kerk getimmerc. 3. Schermerhorn, met eenige buurten , ftond van
ou<fs ponder Schermer; en had ook, even als nieuw Schermer, niet meer als eene kapel, Dan als de kerk van oud Schermer in 't jaar 161 x. om verre ge- waeit of ingeftort was, is die kapel tot een nette en mooye kerkopgebouwt. Volgens het fchryven van* Ja» Adnaanfz. *Lc€gb-
a P. 1« b Ibitl.
c Zoeteboom £aan!anilfch Arcadia, £♦ 416. d IbiJ,
• KleinKrouijkjc, pag. tl»
vjattr
|
||||
|
•
|
||||
|
PWWü
|
|||||||
|
VAN NoOFLD-H O LL AND. fj
water was 'er ten tijde van zijne Grootmoeder maar «.
eene korenmole op dit ganfche eiland ; en flond in het dorp Schermer. Op die mole moeiten de andere dorpen en gehuchten van 't eiland hun koren koo- roen maaien ; en moeiten voor eene*7,ak zaads een oortje aan maal-loon betaalen. Maar de luiden, zoo als hy verfcheide reizen heeft hooren verhaalen, kon- den dikwils geen oortje by malkander krijgen : en moeiten dan eyerenuyt hef neft gaan haaien, om het maal-loon te betaalen. Dan hadden de gemeenebuu- ren eenen oven ftaan op 't weftèinde van de Ryp: daar zy, om het bakloon te befpaaren, by beurten in bakten. De huyslu'tden van Schermer, het zijnnoch al zijne
Woorden , waren in m'tjne jonkheit, toen ik eer/i ge- trouwt was, wat rouw van manieren en zeden; dewel- ke nu zeer betemt.en welgemanierd zijn. Daar waren weinig huizen die Schoorfleenen hadden: ook was Jer zel- den een bequaame zolder ofte vloer in *i huys. Men kan 'er uyt giffen hoe dat hunne voorouders huis ge- houden hebben. GROOT.
Groot foo$ in fceMïe ban PiusTV bermeïbt
OnÖCl' ÖCtt naam balt Groeden ; öail Sim o η van
Leeuwen, m jfjn'Batavia Illuftrata,maa6tern bo^ ban <^oot en üarnp/ öat Ijn ben naam
geeft ban <0aootiiamp. PETTEN.
©etten fïaat in be onbe ö^teben bermeïii oit*Pettcneeii
te ben naam ban getïjem ·, en i$ ban oub£ oude moe* een ban be befcenbe moeöerfternenbatil|aïlanii<ferk«k. seiueefi. <®it öïrjftt ugt Qet hmm öat tup fcjjen Wilhelmus S&fcjjop ban uitrecht / en Regimbertus ffiöt ban fóptentacf) / aanjje? gaan i£ in 't jaac 1064. D 3 %n
|
|||||||
|
AaNTEKENIKGEN OP BE
|
|||||||||
|
η
|
|||||||||
|
3ftt Qet regtfier ban &* Maartehs goeberen
te ïitreeljt fcoo^b ïjtt ^atljem genoetnt ·, ban tfgeimjoo^big b^aagt ijet ben naam ban Φηΐι petten, ï|ett$ gelegen ter plaatse baar bebitet wmntm in see pïagt te ïoopen ioio paffen bo* ben HUmtaar/ nooibtoaart op. Zoeteboom * negeert bat be &öÖtt Ster itm untÉöatering in be ^oo^b3ee jjeeft gejjab i 't foeïn $r)n tegen* fïteeber/ Stmon .Eikeienberg f , &rac|)tig te? gnifp^eent. (O &t& tfcoee bn^pen / baar geen groot getaï
ban fóatolpcti i§/ ?gn ban ouer ïang öebient getueefi boo^ be j&afiao;£ ban öegijp ettlgut^ tminen. • Zaanlaiidfche Arcad, p. 440. f pag 95, en*.
AANTEKENING.
I. Het geene wy op Egmonden de haven van Eg-
mond aangetekent hebben , kan hier ook te pas ge- bragt worden. Heeft de Rhijn geene fpranken naar Kennemerland ge?.onden, en uyt dien hooide geene uytwatering konuen hebben te Egmond ; zoo heeft hy, om dezelfde reden, geen uytwatering gehad te Pet- ten. Maar heeft hy immers dit henen geloopen ; kan 'er ligtelijk in deze moeraffige gronden een nieuwe fprank van hem afged waalt zijn ; en zijnen weg naar Petten genomen hebben. Maar , om recht uyt te fpreeken „ en 'er geen doekjes om te winden , deze ganfche zaak , en die afdwaaling van den Rhijn, ileunt op lofTe giffingenj dewelke,'na veel zeggens, en een grooten ophef van bewijsredenen, niet meer als loiTe giiïmgen blijven. Het zeggen van Menfo Alttng , dat de vliet Kinnem
zijne wateren by Petten in de noordzee plagt te ftor- ten , fchijnt niet onwaarfehijnelijk voortekoomen: maar deHeer£/'^e/c»£<?r£koomt hier indenwege; en houdt ftaande dat'er geen vliet, onder*den naam van Kinnem ofKinheim*, door deze landen geitroomt, ?eej min by Petten in de noordzee zoude uytgewa- tert
|
|||||||||
|
.Λ,
|
|||||||||
|
Beschryving van Noord-Holland. f$
|
|||||||
|
tert hebben. Doch tot naarder bewys zal ik het voor
eerft met Alt'mg houden; dewelke voor een gewiffe waarheit houdt dat Kinhem in den brief, die op den naam van Karel den'Kaaiengaat, de naam is van een vliet, en voor degifte van Karel een fcheidpaal is ge- weeft tuflchen Kennemerland en Weftvrieiland. Daar is á noch een opening by Petten , dewelke duidelijk aan wij ft dat daar eene uytwatering is ge weeft. Ech- ter beken ik dat dit geen volkomen bewys zoudegee- ven; en dat alle de plaatzen van de voorgaande Hiitori- fchrijvers, daar ze van Kinheim fpreeken, als men doch zijne ftreng met allen geweld zouw trekken, en niet zouw willen zwichten , miiTchien op 't Graaf- fchap Kinheim zouden konnen geduidt of toegepaft worden. Maar ter goeder uure koomt de Kronijk van Klaas Kelijft ons wederom te ftaade; en doet alle giiïingen en tegenwerpingen hier ophouden. Deze Klaas Kolijn, daar hy de gifte van Karel den Eemmi- digen befchrijft, bedient zich van de volgende woor- den : 7W yt weflen by Katih, ende
Zuutwairts Fortrape, helende s
Ende noirtwairt zy yt and
Daer men ti beke Kinheim vant. <
De tegenwerping van Heer Eikelenberg wil ik gaerne
ten goede houden; en zal hem daarom van geen on- kunde beftraften. De plaatzen van de voorgaande Schrijvers, gelijk ik reeds beleden heb, zouden daar henen xonder groot geweld gedraait konnen worden: en hy kon het qualijk raaden of droomen dat 'er er- gens een oud Schrijver verborgen lag, die hem beter onderrecht zoude hebben. Maar, om ons by deze vliet noch wat op te hou-
den , wat zal men van & Van Leeuivens giffinge zeggen, dat Kinhem 700 veel te zeggen is als Kimhem; en dat Kimhem afkomftig is van Cimbri of Kimbren? Het is zoo, veele Schrijvers houden 't voor een ge- wiffe zake dat de Cimbri of de Kimbren hieromftreeks eenigen tijd gewoont en huis gehouden hebben : 't geene wel verdient wat dieper onderzocht te worden. Maar 't zy dat de Kimbers hier gewoont hebben, of ë Vide Alting v. Kinhem.
y Simon van Leeuwen Bat, lil. p. 39,
D 4. Piet,
|
|||||||
|
*
|
|||||||
|
•
|
|||||||
|
56 Äáí te keningen ï ñ â e
niet, de naamrede koomt my niet al te bevallig c
bekoorlijk voor. Doch ik wil dat gaerne overflaan en ieder by zijn gevoelen laaten; en zal flegts, zoo be knoptelijkalsik kan, onderzoeken of het gemeen zeg gen, datdeCimbers of Kimbers deze landen bewoon en beheerich.t hebben , op goede bewysredenen ileuni Het kut my zoo een duiitere zaak, daar veel van gezei maar weinig van beweexen word, wat nauwkeurige •na te fpeuren. Ik zal eerft de voornaamÜe bewys redenen voor 't gemeene gevoelen, en dan de tegen werpingen ppgeeven; en dezelve tegen malkander ii de weegfchaal «leggen. Voor eer ü zeit L.c Florus\ dat de Kttnbren, de 'Teut
fchers, of Teuthanes , en de Zjincchers, als de Oceum hunne landen overfiroomt had, de uyt er (te grensplaatzei der Gaulen verlaaten hebben, enz. Zoo woonden dal de Kimbers aan den Oceaan , en zy woonden op d< uyterite paaien van deGaulen. Dat ichijnt zoo ne op Holland te paffen, als't op eenig land paffen kan want 't is bekend dat alle deze landen, tot den Mid del-Rhijn toe , vanouds onder de Gaulen begreepei waren. Ten tweede , ^ulius Cafard, fpreekende van d< , Adwatyken , befchrijft hunne afkomfte met de vol gende woorden : " Zy waren herkomftig van de Kim „bers enTeutfchers: dewelke naar ons land en naa: „Italië reizende hunne pakkaadjen , die zy niet ko „ften medeneemen, geiaaten hebben aan den Rbijn ,,itroom : By die pakkaadjen lieten zy ook, tot be ,,fchuttinge, {hs duizend mannen van hun volk blij „ven. Dan voegt hy 'er by hoe dat die 6. duizenc mannen , na 't vertrek van hunne makkers , lange jaaren met de nabuuren overhoop en in oorlog gele- gen hebben: tot dat ze, met detoeftemminge der zel- ve nabuuren , de (rad der Adwatyken voor hunne va- ite woonitede genomen hebben. Het verfchil ovei deze plaats, die de Kimbers in bezit genomen hebben, behoeft hier nietaangeroertte worden, en zoude wei- nig ter ophelderinge van dit verichil helpen. Ik zeg dan dat deze plaats van Juüus Ceefar, by die vanFlo· rus gevoegd , wederom voor een goede bewysreden fchijnt te verftrekken. Uyt Florus hebben wy dat 2e c Lib. 3. c, 3, , d 0e Bello Gall. lib. 2.
:.$■' ¾£ °f
|
|||||
|
*
|
|||||
|
•
|
|||||
|
Beschryving van Noord-Holland. 57
op de uyterftegrenzen van de Gaalenen omtrent den Oceaan woonden : Uyt% C<ejar hebben we dat ze hunne pakkaadje aan den Rhijn lieten. Dus kan men niet zeggen dat de woorden, abextrerms Galh<e% niet behoeven verftaan te worden in eennauwen zin: maar dat ze daar of daaromtrent, honden mijlen min of meer onbegreepen , gewoont konnen hebben. Zy woonden óp't uyterfte van deGaulen: hunne landen wierden van den Oceaan overftroomt. Op reis gaan- de lieten ze hunne pakkaadje by den RhiinÜroom ftaan Alles palt even net op deze landen. En waar dat de ftad der Adwatyken gelegen mag hebben ; en of men de Adwatyken zelfs, gelijk fommigedoen, in deeKempen, in WalfchfBrabant, of in Walsvlaan- deren <> plaatih Dat kan tegen het gemeene gevoelen in 't minne niet gelden. De fes duizend Kimbren* die by.de pakkaadje moeiten blijven, waren eer ft ge- legerd aan den"Rhijn; want daar was de pakkaad- je geiaaten. Maar na dat ze de bnuren lang genoeg geteiftert en afgemat hadden, en zelf ook afgemat wa- ren · hebben zy de ftad Advaticum, metgémeene toe- ftemminge, voor eene vafte woonftede in bezit geno- men. Waar uyt dan alleenelijk volgt dat die fes dui- zend mannen, om beter gelegendheitte zoeken, wat hooger opgetrokken, en van den Rhijn afgeweeken. Z,JTen derden: En dus is het ligt te begrijpen waar-
om dat de zee, daar ze het water uyt de Rhijn killen ontvangt en als verzwelgt, van Claudianus genoemt word deKimbriiTche zee: en dit zeggen vanClaudta- nus kan zelf voor een derde bewysreden verftrekken. Hier nevens zijn' eigen woorden: h ____.____Te Cimbrica Thetys
Divifum bifido confumit Rhene meatu.
't Welk eigentlïjk te zeggen is dat de wateren van den Rhijn langs'twee wegen of uytwateringen in de Kimbrifichezee uytgelooft worden. De zee, dieon- ïe kuften befpoelde , zal om geen andere reden den naam van de Kimbrifïche zee gedraagen hebben; als e Nucnarius de Gall. Belgio ρ, 19. f Divari Antiqq.
1 Belgic. p. z8. * g SufFrid· t^etri Antiq* Frif, Üb. 1, cap. 13»* h *Dc Victoria Alarich. D 5 on3
|
|||||
|
*
|
|||||
|
5$ Aantekeningen op ñå
oro dat de Kimbers , of Cimbri, dit land in bezit
hadden, - / · Ten vierde: hier op fchijntook te flaanhet zeggen
van SA Hieronymus ; dat eenige Duytfche volkeren, (Teutones-) van de uyterfte ftranden van den GalÜfchen Oceaan en vanDuytfland afkoomende, deGaulen als oteFftroomtenplat geloopen hebben. DieTeutfchers of Thcutones, gelijk we boven aangemerkt hebben, wa- re» vercenigc en als vermengt f óf fchier in een lic- haam gefmolten, met de Kimbers; zoo dat het even eens was of S. Hieronymus deTeutfchers of de Kim- bers noemde. Dit zeggen van S. Hieronymus kan op de Franken, noch Saxen, noch andere volkeren ge- duydt worden : want het is zeker dat de Teuthones iipch' by zijnen tijd voor een byzonder volk van Ger- roanien, en niet voor deGermaanen in't gemeen3 ge- tonden wierden. Voor een vyfde bewys kan bygebtagt worden de
getuigenis van Heüor Boëibiusk.: dewelke fchrijft dat èeKimbren en de Morim1 dat is de Vlamingen, als JuliusCaformzv Britanje overfteeken zouw3den Ko- ning van Schotland te hulp getrokken zijn. Hier ¥jf zou wik konnen trekken dat de Kimbers omtrent ètMorini, of de Vlamingen, ge woont moeten hebben. Eo dewijl 'er zoo veele blijken leggen dat ze by den Rhijn aan den Oceaan gelegert waren ; zouw men met reden mogen zeggen dat deze Kimbers, die den Koningvan Schotland gingen helpen, nergens anders gepiaatft konnen worden als aan den gemeldenRhijn- itroom. ^ Maar hier op wil ik niet al te krachtig drin- gen : en ik zouw weinig kans zien om dat zeggen van H. Boethius, als 't op een bewijzen quam, uyt oude Schrijvers goed te maaken. • I»aat ons nu, eer dat we vonnis wijzen , de tegen-
party op haare beurt hooren fpreeken. Voor eerft behoef ik Mejerus, Goropius Becanus,
jÈdrtam van der SchrieA, en die hen op het fpoor vol- gen, voor geer) tegenparty aan te zien. Die Schrij- vers willen uyt dezelve of diergelijke plaatzen beflui- ien Mt de Vlamingen, of de Brabanders, voor de na- laaten of nakomelingen van de Kimbers gehouden ß Ep. ad Geroiiriatii.
* Ê Áñéêß Mcjcium de Rcb, Flandr» Iib* i» j1 moe-
|
||||||
|
♦
|
||||||
|
·-
|
||||||
|
Beschryving van Noord-Holland. 59
moeten worden: en dat de Kimbers Vlaanderen , of
Brabant, met hun volk bezet en heilagen hebben, ik wil hun die glorie , zoo zy 't voor zulke een glorie houden, geenszins betwiften : en ik wil hun ten ge- valle wel toeftaan , fchooti dat 'er vry wat tegen te zeggen zouw vallen , dat de Kimbers, hier al te be- krompen en als gedrongen zittende, wat ruimer lucht gezocht, en Braband met Vlaanderen ooit bezet zul- len hebben. Maar die de bygebragte plaatzen maar met een zwenk, om zoo te fpreeken , inziet, en eni- ge kennis van zaaken heeft, zal aanftonds vatten dat alles voornamentlijk , eigentlijk , en duidelijk op 't ' eiland der Batavieren , en waarfehijneiijk ook op Kennemerland ja op Noordholland flaat. Zoo hebben wy dan, zoo veel my bewuft is, nie-
mand meer te hooren fpreeken als Suffridus PetrL Deeze man , die een ganfche bende van VrieiTchc Schrijvers , als Occo Saarlenfis , Cappidus Staurienfis% Alvinus, Hanco Fortemannus, Subco Fortemannus, enz. ten ftrijde voert; en by wien Tacitus, Strabo, Ptolo' raatis zwijgen moeten als die mannen fpreeken,haalt alies wat los en vaft is by malkander, om de Kim- bers uyt het eyland der Batavieren te houden. De Kïmbren, daar Heêor Boethius van fpreekt, zijn
volgens hem de' Vriezen : de KimbriiTche* Zee , 200 als hy 't verftaat en verftaan wil hebben , is de Vrieiïche Zee. Ja boven de Vriezen , tot Denemar- ken toe , hebben noit andere volkeren aan de Zee- kant ge woont als oprechte Vriezen, Stout gefprok en; maar op't bewijzen zal 't aankoomen. DeiGriekfche Landbefchrijvers, zeithy, dewelke eene Wereldbe- fchrijving , van 't ooften naar noorden toe , by der hand genomen hebben; zijn nooit vorder met hunne befchrijvinge in Duitfland of Germanie gekomen, dan tot het halve eiland der Jutten toe : en hebben vervolgens alle de overige volkeren onder den naam vanKimbren begreepen. Maar voor eerft zijn dege- melde plaatzen uyt geen Grtekfche maar Latijnfche Schrijvers getrokken. Ten tweede kan ik dat gevolg niet vatten: zy zijn niet
vorder dan tot in 't land Jutten gekomen; Ergo enz, Vorders doet hy gelden dat Strabo de Kimbers buiten* l De Orig. Frif. lïb. 1. cap, 10«
Μ
|
|||||
|
-■ - i^/f^ng^^ w#^'!'
|
|||||
|
6o Aantekeningen op be
dat halve eiland, zuidwaart op, heeft geplaatft : hy
wil zeggen dat de volgende Schrijvers, zich op het zeggen vanStrabo verlaatende, alle die volgeren van de Elve tot denRhijn toebegreepen hebben onderden naam van Kimbren : en aldus aan de Kimbren toege- fchreeven hebben, 't geen toegefchreeven moet worden aan de Vriezen. Maar men heeft alle de oude en , nieuwe Schrijvers, daar zy Germanie ofHoogduyts- land befchrijven, maar eens open te liaan; en men zal 'er geen een vinden die de Kimbren met de Kau- , chen, Saifen, Vriezen , en wat vorders aan de zee- kant gewoont mag hebben, onder malkander mengt. Ten derde, om nu tot die Kimbren te koomen, de- welke door den zeevloed uyt hunne landen gejaagd, eertt naar den.Rhijn afgezakt, en verder naar ltalien opgebrooken zijn; die Kimbers moet hy voorrechte , Kimbers houden. Maar , om hun uyt ons land en Batavia te weeren, drijft hy metgroote kracht dat ze hun land verlaatende, en een andere woonplaats zoe- kende, deze landen noit aangedaan hebben : ja dat het hun onmogelijk is geweeft in deze landen te koo- men. De Vriezen, uyt indien overgekomen, zou- den het ganfche land tuiïcben den Rhijn en de Elve, drie honderd jaaren voor Chrïftus geboorte, ingeno- men, eri daar zoo vaitgezceten hebben, dat 'er voor de Kimbren geen doortocht te verhoopen was. Doch al zijn zeggen fteunt op het gezag van de gemelde Schrijvers: wtlk gezag, eer dat we daar onder behoe- ven te buigen , wat beter beveftigd diende. Ubbo Em- miusjf»ook een VnefchHiitorifchrijver, doch die by de rechte kenders vry hooger op dit ftuk te boek ftaat als Suffridus Petri, heeft die grolfchrijvers zodaanig ten toon geftelt, dat ik het voor een gedaan werk mag houden. Eindelijk doet hy gelden dat de Gaulen, by de ou-
de Schrijvers, wel eens genomen word voor Germanie; en de Gauloizen, of de Galli, voor de Germaanen. De bewyzen, die hyby brengt, zijn wat zwak ; en zou- den hem, door eene zeer waarfchijnelijk uytlegg^ig, gemakkelijk ontdraayt konnen worden. Maar, om dat 'er meer Schrijvers zijn, die dat zeggen, zal ik ι» In ApoJegetica Refutatione &c.
het
|
|||||
|
•
|
|||||
|
Beschryving van Noord-Hollakd. 61
het laaten doorfchieten. Ik heb maar aantemerken dat JuUhs Cafar en L. Florus de Gaulen en Germa- nien altijd duidelijk onderfcheiden: en dat vervolgens dat uytvlugtje niet meer als een uytvlugt is, en hier niet te paffe kan koomen. fï. 4 v Dat de wegen om uyt Jutland langs de aeekult hier
te koomen, niet te gebruiken waren; dat ze groote vloeden over te trekken hadden , en al wat hy vor- der met 200 veele woorden doet gelden , kan hem ook niet helpen. De Kimbers behoefden niet recfat toe recht aan te reizen : zy konden nu en dan, en als het noodig was, wel een omweg zoeken, 't Waren geen koopluiden , die ergens op een zekeren tijd moe- den zijn, of voor het verloopen van de jaarmarkt te vreezen hadden. Zy zouden over al, wat ftreek dat · .;;: zy in 't reizen gehouden hadden , flroomen en mee-
ren gevonden hebben, en genootzaakt zijn geweeft om dan rechts dan flinks , dan ooüwaart dan zuid- waart, af te wijken. .. Zoo mag het dan , zoo als ik de zaak begrijp, wel
voor een zekere waarheit gehouden worden dat de Kimbren hier eenigen tijd huis gehouden hebben: maar hoe lang dat ze zich hier opgehouden hebben; en of zy 'er zonder flag of ftoot ingekoomen , of met geweld en al vechtende ingedrongen zijn; daar van geloof ik niet dat veel befchcids by de oude Schrijvers gevonden zal worden. DE Ζ YP.
m %mj recftt cfow €effeï gelegen/ É ty*
ttae be ïeffen goeit tan 3®efii#e$anb mmOcZ^ <mtt meer &l$ 40 jaaren geBöen bie ban be
%x$ een eigen gafiooj gefcreegetu tttomm Theodorus van der Does , öberïebetl tH€U 11
tftbpm lö-c-x. ^ geeft tot naboïga^ ge*
Sreegeil Hendrik Poltel de i' Arche. *
Theodorus van Aelft, te fttttfCÖt geÖOOtmPaftoori,
KAMP.
|
||||
|
6z Oudheden en Gestichten
|
|||||||||||||||||||||||||
|
KAM P,
ïiamp / Bff S. van Leeuwen ft! 5jjt! Batavia Illuftrata <0,?oet&atnp genaatnb / i§ een bö|p
önbet 't p&ieö en jjet <PeftcnfcQaij ban Hen* nemerïanb j baar &. Barbara booi j^atroneffe ί»ο$ gebiect* S.^ MAARTEN.
%&it bó$/ 'ttotlhmtm ong$tftöMbtnï!otl&
ban bit ^eftenfcfjap bermelbt foojb onbec öe« naam ban §>. Maareen in t $%m\mb I \$ al* ïm$ genaamb naar hm 3|. Marcinus * bie baei; aï$ patroon gïagt gebieit te too;ben. <Pejga* fïorg tosetb ban onb$ öoo^ be <è»raben begeer ben j be inöuïöing gefegsebbe booL? ben ^oni* ^goofï ban ültreeijt. ©e^e J^afïorg plagt niet meec a$ 7 of 8 ifcl$v$tp gniben^/setogelb/ |
|||||||||||||||||||||||||
|
$ampj
|
|||||||||||||||||||||||||
|
£ Maarten
|
|||||||||||||||||||||||||
|
fïaan Niklaas Buizer: ooft geeft Fjier gefïaait
Niklaas Schelrus. gfllbHlbe etmtl Niklaas Schel-
|
|||||||||||||||||||||||||
|
ÖuJe Pa-
ftoors· |
|||||||||||||||||||||||||
|
tus
|
't 3g bat get be paf!oD| ban ^ Maarten
|
||||||||||||||||||||||||
|
of een auber§n pfoeelï/ bebjeïne tot be partfi
bet; ^nbe^esinben obergegaan $♦ |
|||||||||||||||||||||||||
|
Τ E S S E L.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
€effei/ 'atitatf ooit Texel, m in 't Satijn
TefTei ccr- fexela en f0mfeii|!$n TheiTalia genaamb/ geeft
L1,doteen IZ ö«^«^ ÉW i" be lengte en/ baar't op
bidtocfc» φ bjeebjïe ij/ 8 bnisenb in be fyeeöte. (1)
3Mgei$ een open b*ief ban Orro in, ban 't
imv9$5/ 'foa# get ban onb$ tm grootc ïanb*
ftwfa
|
|||||||||||||||||||||||||
|
_. -^a^^aöfeiieissSfe.,'
|
|||||||||||||||||||||||||
|
van Noord-Holland. 63
fïreeft; toaarottberöegreepenfoa^algetïattfe/ »
Öat gelegen $ ober be Himieni en fiet $| * m befïotenif ftiffcgen be grootere/ be^uibec- 3ee/ en be J^eber-jfffeL (2,) %et toa$ bjeï-eec in b)te <0raaffctja$njenberbeeIö j öetoeï&e a! u Samen öooj ben gemelben geiser gefegonfeeiï 3|jn aan DideHjk 11. i|et gemeen geboelen i§ öat 'er ban 't ^aaffcijap Cèflfel nautoeïp$ kt ober geöïeeben $ / beïjaïben be eglanbea (&φϊ en Vieringen* (CufiTeïjett geteilanbCep fel en ï|n$bntnen if gelegen biejeer biege jja* ben/ (3) betoelltesgnenuitloopöeeft ngtöct mt. =|et etïanö €effeï / 't toeïn ten beeïe öooj
öntnen ten beele öoo^ öijiiea tegen be öjoebe ban ben #eeaan befegnt tooib/ öefïaat boo? een groot gebeeïte uit 3©eglanb; en onöerjjonïi & öber5UÏ&$ een groote menigte ban ^cöaajie»* g^aar 5tjn in alle$ feben bojnen j en baar on* Der 'c Wefteinde, 'c Oofteinde, de Wede, \
Oude Schild, deBorch. (4) De Burg of Borg.
^e $$w$ i§ een 3eer groote enfeïjöoneb^
geit, geeft jfab$ recjjten / en too^b op jijn fieebfcö geregeert 3jn be 2$uïïe ban Pms 1V toQ$ öet berfceeröeïp (&o$t genoemt: geb* benöe ben nam Vtan be S3urg of 25oig gehree* $en ban een burgt of nafïeeï f 't toeïl baar itt ouöe työen gefcaan geeft. #nbit ftajieeï geeft <0^aaf Willem ι in 't jaar mi 3ijn ö|oeber$ bocljter Α da ïaaten opfïmten* <&z fterft / tit baar fïaat / pionftt met een dc kerk;
öeftigen toren: en i$ bolgen^ öet seggen ban tor<^ «*► fommige luiben / en onber anberen ban eett |
|||||
|
<■■
|
|||||
|
64 Oudheden en Gestichten
J^fbifeant / ben & Johan den Dooper toege* iutjbt gebjeeiï: 3η fïeunen gtcr op bat be nee*
tni$ albaar-tyie Dagen booj get feefï ban & jan den Dooper begint / en .D;ie bagen na get 3dbe einbtgt Jiüaar in ttUw ganbfef^ïft ban G-orgius vanEgmond, ^iffcgop ban iltrecgt/
gebitt gebonben bat be gemelbe ftern ingetójbt
toa$ op ben naam ban tien tfïoomfcgen ']&au$ Sixtus ^e3elbèteii!^naber||anb/ tefoeeten tm tijbe ban Philips van Borgonje , bereenigt met #, %. pontos kapittel in '$ ol^abengage, Sfn'tjaar 15-4-8 geeft ptt é$ jèaflaoj ge* flaatt ïj|eer Aalbert Gerlaci.
ISÏjoó be3e teïi / taegen£ Moebfteinge / on*
oer 't interdikt berbalïen bSa$U geeft Georgius van Egmond be fterli boo^ een open-tyief ban |
|||||||||||||||
|
ê
|
't jnterdikc ontgeben. %n ben 3elben fyizf
|
||||||||||||||
|
geeft gg bedof "aan be %oofbIuiben ban β.
Annaas gifbe/eu.ban be l\tvl\ op be Sftitg/om ' tn be seïfbe fefe aan §. hnmk outaar be Hf. jpffe op een getogben D;oagfÏeeii te laaten leejen m$> |
|||||||||||||||
|
Outaaren.
|
goo baa$ 'eu ban een outaac ban j£, Anna.
|
||||||||||||||
|
en een βί Annaas giibe, <®οϊί toa£ 'er een ou*
yika tarar ban *§. Jacobus 5 aan tocln outaai* een
&iftarg bja^gefïicgt / betoeïne boo^be tö^aa*
ben ban Dfoiianb öegeeben buerb. ©ese MM*
rg ma$ öeïafi ntetttoiejEiffenterbjeeni u^agt
jaadp^ 16 M). gnïöen^ op > en imerb m 't
jaar.. 1 f5*4 beMeebt booj eenen Willem Dbksz.
Nonnt «Ptcgt aan be neen pïagt een j^omienlaoflec
j^ioüikr. te fïaan / met een toftje / bat op hen naam
ban I*. Vg4r>es iugefcüijbt ma^. let ïiloofïee ψ
in een 3$>ee^gu$ beranbat: ban't nernje/
baar jïegt$ eeing mmittoerft ban obedg i$/ i$
* een bwjfg«$ gemaal
a»
|
|||||||||||||||
|
,
|
||||||||||
|
ν α ν Noord-Holland. 6$
%\\ een onb jjanbfcöji'ft ban 't gemelbe eg? h,gk^
ïanb hio$ gefoag gemaaftt ban een =*!♦ <&ttftf huis» §x\i§: een fcoaarfcöflnelp ölp bat 'er een %♦ «B>eefïïjn$ gefïaan geeft €n bit fcöpt Sier boot Bebefïigt ie tooien / bat 'er tiöcj) tegen* tooo^bigï^ €>eefï$ftamerengebonben tooien, D E W Α E L.
t'^at$ be Ifêeelgenaamb/Seeft een Kerft met wcA
een 3eer onben toren / betoeïfte ^ Oduipbus toegetotjbt foa$ / en ter öegeebinge ban be <0<?aaben fïonb. · 3[n 't jaar if-14 tmerb be ©afïorg beftïeebt oujé
boo^ jfêfceefïer Johan de Witte ; en m 't jaar Paftoony ι f 19 bOO| Jakob Kornelisz. bie fpaffr}0£ toa^
getoo^ben boo^ ben i|eer Johan de Witte,
©e ïNïorn öe3at op bien tijb fe£ mergen
ïanb$: en be ^afioo^ / bie niet ter plaat5e re* fïbeerbe/ Cr) troft 4 ponben, lint Bet gemelbe 9anbfcf$ffc ban Ceffeï ölpt bat ïner ooft een %♦ <öfeefïi)Ug# fieeft gefïaan. OÖSTEREIND.
<$ofïer-enb/aïbn$ genaamb om bat 8et«an Parochi*
be oofëtjbe Jegt / fë een bojpmet een $aroc5t* |Lei *te «erft. T®z fterft / bie aï ban onb£ een toren fjab/ %£* i^ingetoijbt ter gebagtemffe ban ben % Mar- tinus i en plagt booi beofeaaben ban %oïïanb begeeben te tooien, ^aar \§ toel-eer ober be brrgeebingettöifïontfiaan tnffcfjen ben §>ttfb* ftouber bei» €»^aaben en ben <&nberpafloo£ batt %aarlem : betoelfte öefoeerbe bat fjy be ψο$& rn eerfi berftreegen gab ban Un i|eer fcan ÜP frifïein / a$ ^taböonber ban ioUanö / ens, II. De|:l. E tyt
|
||||||||||
|
"
|
||||||||||
|
66 Oudheden en Gestiéhtën
.:■ Wt lnffrittng nmft ty öen fïlart^öiaiten öec
fltrecljtfcöe te&e gevalt fooiöem ,^e JsafiöE^ pïagt met ïafleti met aï 60 of
7öHgpfcöe§miti§('i) öjp teb^engem Jüaat öe ©ajleöi / öie $n berbïrjf buiten öe ^aiïorg ïjietö / ttöftniet meer alp lier jjonb groot. i|et fioflerfcöap totert 00^ öoo^ öe <0^aaben begeer ben / en ïjaö een fjaibe mergen / öie in aftoe* 5enö§eit jaarlp^ op feagt ö?ie töjjtjnfcöe guk ftengi. %ivt jaae 1 $-14 toierö jjet ueotent öooj Zybrand Jakobsü.
WESTEREND.
Te wefter- ^tt öö?g i^epetnö/ aan öe ^eföiiöe ban
pnaloWchleen ï# cilantigelegen / iê ban onö^jeerbermaaeö kerk, enx» getoeeft, $Hen seit bat öe ton ban Mt öü|$j öe ntöéöerbetlfbaiï hre lanöfïreelt if getoeetl/ ett get ïeefit fcan öegranffeuiffe/ ban retrou* toen/ en bati te öoopeti (jeeft geïjaö* Se be* geebing ban öe ©aftorg plagt 006 öen ^aa^ ben ban mplianö / öe infielting ban öen ψφ too^ öen Éart^öiaften ban Utrecht toe te hoo? men. 3|nt jaar Γπφ j)aö öe J^aftórg in eigene öom 18 mergen/ een ψα$αο$ ï)m§ / en ίλ perfeelenïaiiö^/ %mpti geerfïen genaamö. pS 't 5êïbe jaar «5-14 tuag ^afioo; ban 3®e^
fïeréiib Willem van Alkmaar j oebjelne/ ipz*
toeï bat niet onöce φ\ζ ^afïarge tnoonöe/
jaadp$ noes tron 00 $$. guiöen^*
&e tfcofter bjierö 00η öoo? öe «ejaaben aan*
fc£r" δ^ί1ί: m ^iiL'b öat amP£ *n 't 3^b* jaar 15-14
F' beWecöt öoo^ Lmger Gernrsz. öebjelfte bg af* b^enöïjeit genoot 4 ffi)- guïöen^
Toren tni ®m ^e mm i Ö^t bctbaiïcn muurtoerit ' ' ban öe ouöe telt/ get fter&öof/ en öeoberge; o ble^
|
||||
|
■■■■.■■ .
|
||||
|
van Noord-Holland. 6j
öïebene öoQ&$&eenöere«/geeben öe ou&geït ban
get bm# genoeg te ftenneu. ï|etrergtgu$ ban »fïerenö $ naberganb H ,
obergebjagt in get öo$i3gooin. Étit bo$> gaö ra* boojtgö^ niet anöer$ al$ een &apeï : tegen* bjoojöig geeft Set een nero met een toren, Het bojp fóogen geeft een fterft ^onöer ro* Kogen
ren f fïaanöe butteu get bo^p: in get öo$p fïaat dorP' fïegt^ een gouten torentje met een tiurtogfóer· |Een meet niet mie öe patroon öer berk* i£ gemeefi 'T OUDE SCHILT,
%<éqfat <§egtfb / ban anberen 't ^cgfl ge*t ouaè
uaamö/ geeft een ftern met een toren : melbescUüd. feerfc opgebouratt$ öoo^ öe 4E»erefomteeröen: onber mie dit öo$p opgenomen i§. Cuffcgen bit öo$ en be S$urg/ op een goo*
gen geubel / fïaat een oberblgfseï ban een ge* bout» : ban get meiïte m ger boïgeuöe in be ouöe bjieben en ganöfegjiften gebonöen geö: ©e Ifoogen Heubei / bit $öe naam ban ben De Hoogeo
gemelöên geubei/ $ in t jaar 1481 bereffent; He£vc'^aa tot een te&gof toegemaakt / en 'er eene napel c^ril;ato'c. op ge&oumt gewijd· Sa 't jaar 148 χ / op tüller-geiugen abonb/
$ 'er be eerfie |fó!$ geöaan : en be ftapel ter geöagtenifle ban öe Ü« Catharma ingebjijbc* htt ganfcge geöoum/ bat nocg beu naam ban $. Catharina bjaagt / $ tegentooojöig in een moongu$ en gerberg beranbert. «tëinöeïp 5ö« 'er m bit eglanb jpben&teft&Kiooftcr
nen ober ban een oubbïoofleröer Cempïieren:a 5Tem- 't toelïi in 't jaar 131 i/ét te templieren öoo^ ^crcn4 E 2, get
|
||||
|
■
|
||||
|
\ 6& Oudheden en Gestichten
get ganfcg ïkrifïenrp omgefyagt mierben/ bet*
nieït i§ getoeefi
T t O&t boeren fpeeïten nocgbeeï ban bit ftloo* fier: get meïae gefïaan geeft ter plaatse baat?
tgan$ Gcrricsland gelegen $,
%% bezaten be ïanben / bemelfte noeg ten gtiiöigen bage be ^onmfcnen ïanben genoemt
uao^ben, ^t ïaan / om naar get nloofïer te
gaan / b^aagt nocg tegenbaoo^öig Hm naam
ban ben Mojinikfccn laan.
Deerlijke omtrent be opïiomfïe ber nienhae ge^öge* gefttiteaii &cn sag 'er bit enïanb / in 't <0eefie!pe/beer* Sten'7' ψ "^- 3i& ί*& mx W*f fom eenlaarïemfcö
tijde der jMefier / met naame Niklaas Vigerius, be*
Refornuat- bjcine berbaaart^ gefcgiftt toa^ om aïie$ te be*
2ie· sigtigeiK 3|n bten fyief ftaat befeg^eeben goe
bat öe $}itfttt$ / öie alöaai%oonöen en ban
't öiiöe geioof afgebalïen haaren / fajereïb^pe
empten a!$ J^eiiretanffen beöieuben, ©an
toa| 'er een bie floli-oub / en berbolgen^ ow
bequaam toa$ om %\\ gafïoo^anipt tosar te
tieemen. <0en anber/ tiit mei ter taaie baa^ en
öegabe ban toelf&eehenbgeit gab/ toa$ ban
een ongeöonben ieben,
Catcchif- Guilelrpus Lindanus , op bat pa$ S5ifFCiJ0p
wus ter on-^an ^oermonbe/ geeft in't jaar ι f6 > een Ca*
g/vandc"" techiimus gemaaftt om be <€effefaar$ tn 't ou^ Tcflelaars be geloof te bemaaren: ban hjeïnen Catechif- ©pgefteid. jmus een exemplaar onber mgibmifi. ©e laatere Jftefïoo^ ban Ceffel gingen ooft
't JMielattb in t eerft bebienen / baar tegen* tooo^öig geen üatoipen meer tooonen : en 3e gieiben gunae toooiifiebe op be^urg. ^ierne^ fcen^gonnenaamen, jjfer. Johan vander Meye, be eerfïe j|)afÏÖO|
$ η a$ U fïicfiter fcan be b$gejt op iCeflfcï;
ober-
|
||||
|
van Noord-Holϊ,αnd. tfp
ObcdèÖenÖiinpSfWtlÖ \6ft. 0C, Pi eter Koets,
buinomen 33acetier tn öe <ë>obt0eleerö§eit i o*
berte&ettbenpjjlaart 1635-, Fions Knjibergh, öeineUie in 't jaac 1638 / bolgen^ ïjet becgaaï ban Phil. Rovenius, meer al$ bnisenö ïfiom* mitttiftanten telbe. Bnmo Jamü. (toaarfcpöue* lp van Baren,) ^aftoo^ ban (éeffet synöe/ ging öe Isatofpen ban 't iMteïanb nocg bcöié^ nen /tntp te SUmfïerbam obeeleöen in 't jaau 166t. $&!?♦ Jakob Hoogwout , übeilCÖeil ÖCI1
iö 5[anuarg 166·/. Eduard van Teylingen. Andreas Silvius , tttft PafïOO? tpj^Mtk/ té Hnifirrbam ή? een ïjaogen ouberbom obedeöen
in't jaar 1691* Hendrik Kool, te Cureugout gebooren/ eenlobenfcfj <g5öbtgeicerae. Theo- dorus W itzenburg, naberijanö Ptifloo? in ®$ttf* ïaoö/ en tei*<6oube: baac gy geflo^ben tuiten 2i8 JÉtaatt 1717« Amandu$Veiichuren,te«0eeï
in é^aöanb gebooren / boïftomen 23>aceuet' ia
öe <0öbnunoe/ tlt$. Ambrofius Auguilinus
Scheunmk, te iBmet$foo# geöooren,
N. Romenburg, te ^ΟΟ$ΙΙΓ0 gfÖOOreil, 1
N. Droog, te ^egtuaatt jgeöooeen.
AANTEKENINGEN.
i. Ik heb in't vertaaien van deze plaats, gelijk ik
meermaals genootzaakt ben te doen , meer op de zaak als op de woorden gelet:* De Schrijver mengt hier ge- duurig de woorden van M. Ahïng en van Ubbo Emmias door malkander: en maakt aldus tot verfcheide rei- ten van twee klare en waarachtige zinnen eenen zin, die ten n'iinfte duifter is; ja, zonder op zijn fcherpfte te fpreeken, geen goedeuytlegging kan lijden. Die ïich daar aan gelegen laat zijn, kan het zelf opzoeken en alles tegen malkander vergelijken. 2. Zoo zeit de Heer Altingavin dat Tefïèl vanouds
een grootelandftreekwas: en dat daaronder behoor- E 3 de
|
|||||
|
\
|
|||||
|
70 Aantekeningen op »i
de al het land dat gelagen is over de Kinnem en het
Y; en beflqtenis tulTchen de grooteZée, de Züidér- zee, ehdeNeder-yifel. Dan zeit hy noch dat deie landftreek voor dezèïi
verdeelt was in drie Graafschappen: i. Maafland : of» zoo als hy gelexen wil hebben, Waafland : 1. Kin- hem : 3. Teiïel, 'm een nauwer betekeninge geno- men. Ten derde zëit hy dat Keizer Otto III. deze drie Graaffchappen , en vervolgens xte gfoote landftrèëic Teffel, gelchonken heeft aan Dideryk II. Het zal niet ondienftig zijn den ganfchèn brief van
Otto III. hier te laaten volgen: en dan de redenen van Heer Alting^ en de tegenredenen of zwarigheden die in dat gevoelen fteeken, tegen malkander op te Wee- gen. Om het welke des te beter uyt te voeren , ik ook niet ondienilig achte eenige bemerkingen op den foornaamiten inhoud van den brief te maaken: In den naame enz. Otto , hy Gods genade Koning.
VT/ υ willen dat allen onzen getrouwen, 7.00 tegen-
y woordige als toekoomende, kenbaar zy hoe dat wy op het verdoek en ter liefde van onze beminde moeder, de Keizerinne Theöphana , mitsgaders op de voorfprake van onze getrouwen, Ekbertus Aartsbif- fchop der Trierfche kerke en onzen neef Henr'tcus Hartog van Bey eren, aan onzen getrouwen den Graaf Dideryk in eigendom gegeeven hebben al wat hy door onze vergunning tot nu toepte leen bezeten heeft tuf- fchen de twee vloeden , dewelke ^enoemt worden Liora ctiHifia: en, dat met al hct^toebehooren , dat hy in't zelve leen door Koninklijke vergunning voor dezen bezeetèn heeft als een lijftocht. Ook hébben wy hem gegeeven, om voortaan in v'ryen eigendom; te houden, alles Wat hy door onze Koninklijke ver- gunning tot nu toe te leen bezeetèn heeft in hét dorp Zunnemere genaamd j met al het profyt daar toe be- hoorende. Insgelijks nebben wy hem in eigen- dom te bezitten gegeeven al wat hy van onzent wege te leen bezeetèn hééft tulTchen de twee Vloe- den NledemelacBa en Chinnolofara Gemarchi; met alles dat tot het zelve leen behoort. Noch geeven wy α ii) beneficium. b Cuiu omnibus ijrxniiübu-.-
hem
|
|||||
|
*
|
|||||
|
Beschryving van Noord-Holland. 7*
hem in vollen eigendom over, alles wat liy in de land* irreek cTeflel van onzentwege *β leen gehad heef*; met al het profyt daar toe behoorende, uitgenomen nochtans het gene dat in de gemeine fprake Hufiada word genoemt: als mede in de ^Graafschappen , de- welke genoemt worden Maafland, Kinnem , TeflTeU En opdat hy volkome «mgt hcbbe om de gemelde dingen weg te geevera , te verinangden, en 'er alles mede te doen wat hem belieft; zoo hebben wy dezen \x\tfdonzes gezags doen opftellen , en 'er onzen ze- gelring doen op doikken: en hebben hem met eigen handeondertekeQt, Het zegel van den Hooggeroemde^ Heer,
Koning Otto. . ,
Ik Hild^ahks, Kantzelier, hebbe den brief m de
plaatze vandenOpperkapel laan #^%_yi nagez-ien*
Gegeeven den 25. September, i«'t jaar-van s rW ren Menfchwordinge 985- *iv de *#. indrkoe,-m
't .tweede jaar der regceringe van ütu III. Ge~
daan teNtmmegen ·, tot geluk.
. -. i, ft f :*." ■■■'■ ■ ■. '■','■■'. ■ ί ' ■"'
■: . , ■ .1 ,; ·-
De vloeden Liora en Hifla zijn volgens «denMeer
Alten? hem de Lier en deBollandfche Yflfel: hoewel hy bekent dat de Lier den naam van een vfoet «iet wél draaien kan ; en fiechts een gering vliet je is,'t -weWdby Naaldwijk opwellende by Vlaardingen weder ver- dwijnt of zich zelvVn doodloopt. Hier in wil ikbetHte- -ver met Altw^ houden 5 als met den geleerder\bSmve~ r/«ridewelke voor £i'ortf geleezen wil hebben iJtmtOI&i dan'van Lioka te maak en Leritf of deLek. Geen ver- anderingen zonder nootzakelijkheit; en nootzakelijk" heit is hier niet. Alles paft zoo wel op de Lier als op de Lek Ja het paft beter op de Lier \ want het land tuffchen den YiTel en de Lek, gelijk Altiig ook aan- gemerkt heeft, ftond onder deGraaven van^I eiüerbant. Daarenboven iïaat 'er niet alleen Lhra in den brief c In de landftreek fefiel. In 't Latijn ftaac in pago; . njaar
"t is bekent dat pagus in die tijden , ja .ten· tijde van J. Celar aelf, dikwils geoomen word voor een 'landfchap. Α Brief: in Latijn-Praeceptum : imar dat was een Voriteiij-.
ke brief te zeggen. λ I» verbo Liora» .
b Over4cn brief.van Otto,111, onder Didcr^k.U. ·
E* 4. ?a9
|
||||
|
ç% Á Á Í Ô ÅÊ Å Í É Í G Å Í Ï Ã DE
van Keizer 'Otto, zoo als die tot ons gekomen is 5
maar de Rijmfchrijver Melis Stoke, daar hy dezelfde gifte vermeldt, fchrijft ookLlbora. Het is waar dat Klaas c Koltjtt voor Liora, oïLihora, Langir otre fchrijft: maar dat gelijkt noch beter naar Liora als naar Lccca. En fchoon of het vlietje de Lier tegenwoordig den naam niet verdiende van een í loet; en of we al toeiïem- ,den dat het dien naam ook van ouds niet verdient zoude hebben: wy konnen daar op antwoorden dat men wat rekkelijker plagt te zijn , als men tegenwoordig is, in den naam van een vloed , of rivier , aan geringe waters toe te ftaan, Daarenboven, 't gene Keizer 0t~ tofiumina of vloeden noemt, dat noemt KlaasKolijn •wateren. ; Alleen kan hier tegen dienen dat Graaf Didetyk \.
deze landen waarichij nelijk al in eigendom verkree- gen had van Karel den Eenvoudigen ; daar nochtans Dtderyk II, zoo als de woorden van Otto luiden, al- le de landen in den. openbrief vermeld tot noch toe te leen bezeeten had. Maar dit zal op 't einde van deze Aantekeninge te pas gebragt worden. s Wat Zonnemare of Sunnemere belangt, ik beken dat
ik Zonnemare tegen den Heer Alting gaerne zoude neemen voor Zonnemare : dat is; dat ik Zonnemare ofZinnemare niet gaerne veranderen zouw 'mVLinne- mare\ gelijk de Heer Á'hing half genegen zouw fchij- nen : en dat ik het ook niet gaerne zouw zoeken daar geen het minite teken van eenig Zonnemare ge- vonden word: Ik zoude Zonnemare gaerne neemen voor het Zonnemare op het eiland Schouwen. Daar fchijnt alles op te paiïèn: 't is niet heel verre van 't voornoemde land rullenen de Lier en den YiTel gele- gen, 't Is als de grenspaal van deze gifte aan de Zuidzijde ; gelijk Teflel , en de daar aangrenzende plaatzen, de grenspaal is aan de noordzijde. ? Het voornaamfte , dat de Heer Alting daar tegen i heeft, beftaat hier in dat Zonnemare en het ganfche I eiland Schouwen volgens zijne meening gelegen is
in 't Graaffchap Wasda: welk Graafichap Lndovicus
Germanicus, of, zoo als hy beweert, Lotbariusd Ko- ning van Vrankrijk, lang te voren al gefchonken had aan gemelden Dtderyk II. c In Diderijk I. d Alting y, Hollandia.
Het
|
|||||||
|
.,/"
|
|||||||
|
Beschryving van Noord<-Hoixanb. 73
Het is waar dat Koning Lodeivijk , zoo als de tyte
luidt, of Koning Lotharis zoo als het de Heer Altlng hebben wil, aan Graaf e üideryk gefchonken heeft hec foreeft Wasda\ maar dat door het foreeft Wasda ver* ftaaii moet worden de ganfchelandftreek, diettrflehea den wijden mond van de Maas omtrent den Briel ea 't Zuin by Sluys in Vlaanderen gelegen is; dat vtee$ ik dat menigen Leezer niet wel gevallen zal. Zon- de de Koning Lodewyk by voorbeeld ganfeh Zeeland, dat al lang zijne Graaven had gehad, begreepen heb- ben onder den naam van een foreeft ? Wasda, zegt de Heer AHing■, is zoo veel te zeggen als wefldeel: en Zeeland, met devordere landen tuiTchen dengemel- den mond van de Maas .en het Zuin, is het weftelijk- fte gedeelte van het oude Vriefknd : Doch ik wenfeh- te meer blijk te hebben dat Zeeland oit den naam heeft gevoert van Wasda. Maar, dat daar gelaaten, de brief of gi.fte van Lodewyk of Lotharis fpreekt van geen geweft, van geen landfehap of Graaffchap ; maac flechts vaneen foreeft. Laat dat foreeft alop'Schoa- wen, of daaromtrent, geftaan hebben; daar uyt be- hoeft niet te volgen dat Zonnemare daar onder be- greepen was, \ Medemelacha, zoo als de Heer Alt'mg het ook ver-
ftaat , is een vliet of liever een meertje ge weeft \ 't welk van Medenblik plagt te loopen naar de laage landen en velden , die tuiïchen 't zelve meertje en Chimelcfara plagten te leggen. Chimelofara , voor 't welke de Heer Altwgfgtleeien.
wil hebben Chimelofara, is ook een meer recht over het eerfte; daar de vloed't Vlie midden door plagt re loopen. De naam Chimelofara, zeithy, is noch ία wezen ; met deze kleine veranderinge dat het t*hans Hemelumerfaart, dat is de vaart vanHemelum, word genoemt. En 't is de waarheit dat de Schrijvers vaa die tijden dikwils een C voor de Η plagten te plaat- Zen : en Chlodovaus voor Lodovaus; ChildebertusvQÓx Hildebertus; Chtldebrandus voor Hildebrandus plagten te fchrijven. , > " i Waarfebij nelijk zouw men den naam vmCbimeloo-
fara of Chhnekos aar onveranderd mogen laatene |
||||
|
—"■mBUMHMinaMH
|
**^m*m*mm
|
MP
|
||||||||||||||
|
Aantekeningen op » e
|
||||||||||||||||
|
74·
|
||||||||||||||||
|
want ï(Wr K>/y», daar hy dezelve gïfte verhaalt,
noemt het Gemloos aer. Nu Gemloos aer, gelijk de Liefhebbers weeten, is eigentiijk te zeggen het wa- ter Gemloos. Melis Stoke , ook over dezelfde giftc ichrijvende, noemt hetChimeloos. Wat Gemarchi zeggen wil, daar kan ik niet naar
raad en. De Heer g Α hing verzekert ons dat Gemar- fhen of Chemarchen 'het zelfde is met Hemerchen of Hemrich ; en dat laage Hemrich zoo veel ie zeggen was als laage akkers enz. Zoo zijn we dan tot TeiTel toe gekoomen: en ftaar.
uu te bezien of TeiTel zoo een groote landftreek was7 en drie Graaffchappen begreep. Noch geeven wy hem in vollen eigendom over , ihet
Zijn de woorden van Keizer Vtto , alles wat hy in de landflreek Tejfel van onzent wegen bezeeten heeft. . . -■ Ais mede in de Graaffchappen Maafland, Kjnnem, Tef- fel De meefte Leezers, zoo als ik althans geloof, zullen ten eerften aanzien denken dat hier gefprokem word van het Graaffchap Maafland, by het dorp Maas- land gelegen; van het Graaffchap Kennemeriand, en van het Graaffchap TeiTel, 't welk befloten was op het eiland Teiïèl. En ik beken dat ik ook al gewig- tige tegenbewijzen zou w moeten hebben ,· om van die uytlegginge afte wijken,diezicb van zelfs opdoet $ en die en gladden en effen zin fchijnt te vertoonen. Al- thans kan ik tot noch toe niet zien dat hier drie Graaf- fchappen aan de landftreek TeiTel toegefchrecven worden: daar word met geen enkeld woord te ken- nen gegeeven dat de gemelde drie Graaffchappen in de landftreek TeiTel befloten waren. Melis Stoke en Klaas Kplyn, die dezelfde gifte ver-
melden » en van dezelve plaatzen ook fpreeken, gee- ven ook bet min de blijk niet dat 'er drie Graaffchap- ipen in de landftreek TeiTel gelegen waren. Om dat Teiïèl «erft een landflreek of een Graafchap word ge- noemt-; daar uit volgt niet dat de landftreek zoo veel jjpeober was als het Graaffchap : en als dat al volg- de, zoo kan men daar uyt noch niet beiluiten dat de <3raafïchappen Kinnem en Maafland onder de land- : (treek Teflèl gelegen waren. Ja uyt ulaas J\olyn fchijnt te blijken dat de land-
£ Gemerchcn»
i. i.:A.r . i ftreek
|
||||||||||||||||
|
Ito
|
||||||||||||||||
|
BESCHR.YVIMG VAN NOORD-HOLLAKB. Jf-
ftreek TeiTel, en hetGraaffchapvanTefill, vooreea
en't zelfde genomen moet worden. Hy maakt geen ottderfchetd tuffchen de landftreek en het Graaffchap van Teifel: hy fpreekt maar eens valn Teflel 4 eo fchijnt dus te kennen te geevert dat de woorden het Craaf- fchap van Tejfel, in den brief van Keiier Otto, maar een uytlegging of herhaaling is van de voorgaande woorden, de landftreek vanTeJfel Dit zijndewoor* den \anKja8s 'K$fyn: - - - - » w al das
lem tot 'ïeicela eygen -was {Wt'gszeït dat huttfiade ter degen ) En dat in Vjnheym is gelegen Emie in Maefiant gaf i em Met al wat 'er bont an hem. Vorder beweert de Heer Alting dat Kinnem, in de* brief van Keizer Otto, niet genomen moet worden voor Kenneraerland: WantKennemerland, kzeithy» en hy heeft 'er gelijk in, was al te voren door Karet den Eenvoudigen in vollen eigendom gefchonken aan Didéryk ï. Hy beweert dan dat dit Graaffchap Kin- nem een byxonder Qraaffchapis geweeii, en over den vloed Kinnem gelegen heeft. Ik zoude daar zoo veel niet tegen hebben : als dat ik zonder hoogdringende redenen , of zonder het gexag van oude Schrijvers voor my te hebben , de naamen zoo ligt niet zoude vermenigvuldigen. Ik zouw liever zeggen, 't gene hy Zelf wat > laager zegt , dat Kinhem fomwijlen in een nauwer fomwijlen ineen breeder betekeninge ge- nomen word : dat is dat het fomtijds, naar de uyt- drukking van de Schrijvers, aan den vloed Kinnem eindigt; fomtijds d^ar over fpringt: of dat eenige lan- den, over den gemèlden vloed leggende, daar onder begreepen worden. De Keizer zeit niet dat hy hem ganfeh Kinhem in
eigendom overgeeft : maar het gene hy daar te leen plagt te bezitten: dat is, de landen over de vliet Kin- nem gelegen . w.f DeHeer^/i/'is^^meent ook, en ftaat daar krachtig op, dat 'er in den brief van Otto verkeerdelijk te ke- zen ttüatMafaland; en dat Mafaland nootzakelijk ver- h Vetbo Kinticm , δς Kjnnein»
i V. Kinneraaria. k, V, W-afalan<k «
<. andert
|
||||
|
çæ Aantekeningen op r>e
andert moet worden xuJVafaland. En dan zoude Wa±
fitland zoo veel te zeggen zijn als Weltland : niet Weltland onder Delfland \ maar het wefter gedeelte van de landftreek Teflel anders Weltyriefland, Zijne reden' beltaat hier in dat Maafland geenszins paalt aan 't landfchap van Tefiel enz.. Maar in allede affchrif- ten van Kei7,er Ottoos brief leeft mep Mafaland: Me- lis Stoke fchrijft niet anders als Maefland; Klaas Kohn fpreekt van geen Wa?fland maar van Maeflant. My dunkt, behoudens wederom de hoogeachtinge die ik voorden Heer Alting hebbe, en achtervolgens delef- fen die hy ons op verfcheide plaatzen voorfchrijft, dat men zoo ligt niet te werk dient te gaan in het veran- deren van oude brieven. Zal men zeggen dat 'er niet alleen een fchrijf- of een druk-fout ingeflopen is in den brief van Keizer Otto ; maar dat juyft de zelfde fout , over de zelfde zaak ., ook ingeflopen is in de handfchriften en drukken van Meïti Stoke en Klaas Ko· lyn} Ik bekent,*daar moeiten al vaite blijken leggen, eer dat ik die verandering aanneemen zouw. Kan men evenwel anders geen goeden of lijdelijke» zin aan de woorden des Keizers geeven ; zoo wil ik het nochin- fchikken, en den Heer Alting zoo veel laaten veran- deren als't hem belieft: maar zoo eene onmogelijk- heitkan ik hier niet gewaar worden. Daar itaar niet dat het Graaffchap Maafland aan 'r land van Teflel paalde, of een gedeelte van 't gemelde landfchap was. Alleenlijk word het voor het Graaffchap van Teflei en van Kinnem genoemt. Ik zoude dan eer geloovendat hiergeiproken word
van een Graaffchap, aan de Maas gelegen, daar te- genwoordig noch Maafland en Maf»flandfluis gelegen 2ijn ; 't welk echter vry wat vor.der zal gefpron- gen hebben. Dit durf ik des te meer zeggen om dat Diderykl, volgens het fchrijven van-Altinglzelf, en gelijk desnoodig zijnde zouw konnen beweezen wor- den, niet volkomentlijk maar bynae van de Maas af tot den Rhijn toe het gebied heeft gehad. Keizer Ar· mtlphusmheeft aan Gerolfus Dideryks vader verfcheide hoeven en landeryen onder Delfland gefchonken; maar daar ftaat niet dat hy hem alles, tot de Maas toe, ge- / V. Hollandu.
m Zte Arnulfus brief by P. Scrivcr* in Didcrijk, I.
fchon*
|
|||||
|
«.
|
|||||
|
Beschryving van Noört)-Holland. 77
fchonken heeft. En daar is geen vart bewijs dat de
plaatzen, dicht aan de Maas gelegen, begreepen zijn in de beruchte gifte van Karel den Eenvoud/ge». Dut kan ik wederom niet zien waarom dat Maafland niet genomen mag worden voor Maafland, of voor een Graaffchap , dat dicht aan de Maas en de Zee gelegen was. Dit zouw hier tegen konnen ingebragt worden dat
de plaatzen , aan de Maas en onder het Graafrchap van Maafland gelegen, in 't begin vanden brief al vermeld zijn geweeft.: want daar wordgefproken van de landen tufichen de Lier en den Yifel gelegen. In- dien 'er een Graaffchap van Maafland is geweeiï, zal iemand zeggen > zullen de landen tuflchen de Lier en denYffel daar zekerlijk onder behoort en gedaan heb- ben. Dat wil ik nu niet tegenfpreeken : maar zal 'er ikgts op antwoorden dat de lefte woorden van den brief, in de Graafschappen Mafaland, Kjnnem, Tsjfel^ gemakkelijk aldus verftaan konnen worden: al het welke, te weeten het voorgemelde, gelegen is in de Qraaffchappen van Mafalvnd, K.innem , enTejfel. De landen tuflchen de Lier en den Yikl waren gelegen onder het Graaffchap van Maafland : het landfehap Teflel, daar hy van gefproken had, was gelegen on- der het Graaffchap van Teflel: het andere onder het Graaffchap van Kinhem. Hier hebben we dan ook het antwoord op dezwa-
rïgheit, in 't begin van deze Aantekeninge opgewor- pen, dat Dideryk I. deze landen altemaalin vollen ei- gendom al verkreegen had van Karel den Eenvoudigen* 3. Dat is Marsdiep ; waar omtrent ik niet veel te
Zeggen heb als dat fommige Geleerden , en daar onder Adrianus Junius , den naam van Marsdiep afleiden van de oude Marfatiiof Marfact, Cluverius, die het geduurig op Junius geladen heeft, mag hier omtrent geen Marfatii of Marfaken lijden : Junius, zeit hy, zal de woorden van Tacitus niet eens geleezen heb- ben, of hy heeft ze niet verdaan· Om 'er met kenniilc van te oordeelen, dienen wy de woorden van Pliuiuf, daar hy van de Marfatii of Marfaci fpreekt, voor de QOgen te hebben; Midden in denRhijn, zeit"P//»/'«jy ter lengte van omtrent honderd duizend fchreeden 9 legt η Lib«4. c. ie, ;■
het
|
||||
|
^S Aantekeningen op de
bet alleredelfte eiland der Batavieren, en dat der Kani-
nefaaten ; En dar* woeh eenige andere eilanden van de fêriezen, van de Cbanken , van de Frifiabonen, van de Sturiers, en van de Marfitti ( of Marfaeten.) Hier «yt blijkt, zegt de Heer Altingo dat de Marfaaten, of zoo als hy ze noemt Meerfaaten, van Plinius op de laagfte plaats van allen en naait aan den Oceaan geplaatft worden. Want, zegthy, Plinius begint van de bovenlte plaatzen , die midden in 't land gelegen Waren : en gaat zoo naar de onderfte plaatzen, en Daar de zeeftrand toe. Hy meent ook dat Marfaaten 200 veel te zeggen is als Meerfaaten; dat is die tuf- fchen de Meeren en den Oceaan gezeeten of woon- achtig waren. Waar omtrent te letten ftaaf dat meer of i»e/r,*twelk by deNederduytfchers een groot bïn- newater betekent, by de Hoogduytfchersal van ouds genomen is voor de zee. Noch voegt hy 'er by dat de naam van Marfati of Meerfaaten eenigzins over- gebleeven is in Alkmaar, en in eenige andere plaat- zen \ maar duidelijkft van allen in Marsdiep. Ik beken dat 4e redeneering en de giffing van den
Heer Alting myten uyterfte wel bevalt: en dat de gif- fingen van Cluvsrius, die voor de Marfaaten een woon- plaats over de Amersfoortfche bergen trachte op te toeken, tegen dei redeneeringen van Alting geen ftand kunnen houden. Wy zullen 't dan met Junius en Menfo Alting voor zeer waarfchijnelijk houden dat Marsdiep zijne benaaming gekreegen heeft van de ou- de Marfaaten. Wat ZQuw men evenwel voor antwoord geeven,
indien iemand 't lufte aldus te redeneeren : By aldïen Marfaaten, gelijk zeer waarfchijnelijk is, zoo veel te zeggen is'als Meerfaaten ; waarom kan Marsdiep niet te zeggen zijn Meersdiep: en waarom behoeft men dan de benaaming van Marsdiep af te leiden van de oude Marfaaten? 't Is zeker dat veele ρ meeren hunne uytwatering in de Zuider-zee hadden ; en de Zuider- zee t el f kan voor een meer genomen zijn geweeft» Daarenboven is de naam van Marfaaten hier te lande al over een menigte van jaaren te niet gegaan ; en de naam van Marsdiep, zoo veel my voorftaat, word in o Part. i, v. Marfatii,
f Zk Eikelenbcrg gedaante van Weftniefland p. 7, 10- 86.
geene
|
||||
|
Bescbryving van Noord-Holland. 79
geeneoude fchriften gevonden: toó dat Marsdiep diea naam bezwaarlijk gekreegen kan hebben vandeMar- faaten Dit, zeg ik , zouw iemand al met eenigen fchiin' konnen opwerpen : maar hoe verre die opwer- ping gaat, en of ze behoeft in acht genomen te. wor- den; dat wil ik gaerne aan 't oordeel van den befchei- denLeexer ftellen. 4 In de lijft of den blafFcrd van de goederen der
Utrechtfche kerke by IV. Hedaqilmt aangetekend dat, tot den tijd van den Biflchop Oditbaljhi roe, alle de kerken op TefTel den H. Maarten .dat is de B.iTchop- pelijke kerkevan Utrecht, toebehoor hebben Noch Lat 'er dat het derde van alle de landeryen, die den Koning toebehoorden, aan S. Maarten gegeeven wa- ren· behalven noch verfcheide landeryen, die de geloo- vieen aan S. Maarten gefchonken hadden. gêan ftaat 'er noch dat zeker Ptiefter <^t ft-
naamd, ten tijde van den gemetden Biflchop OMbaU dlen van zijnent wegen het opzigt had over alle de kerken van TefTel. Deze Prierter zeit deze ve lijft, had tweehroeders, dewelke genaamd waren Ofiram en Lintraven enz.
% Anders ftaat 'er in de lijft der Geefelijke amp- ten die ter vergecvinge van de Graaven ftonden , dat de paftory van Waal op TefTel opbragt 24 Rhi|nfcne gUl6dein' de zelve lijft ftaat aangetekend dat de: paftory
vanOoftereind, op't gemelde eiland TeiTel, 24Rhijn- fche guldens waardig was. 'i pag. 6f. 66. HUISDUINEN en DE HELDER.
Imtéöw'nen/ toten ftiaffert fcatt bc Q&fotm
tet mmtMtnt ï&er&e Hufiduna genaamo/ t$ tm nm **tv Srt eglan&€fflH/op ten iigte^™. ffett fioefc ban a^ejitaie^anö, mm* \ml&watom/ beteDte Λ *■*£?«£
ïatw Öoo? fiet $eetoatci: oberfïotyt i# / p\a$tdi:ac * ten Ü. Niklaas tot patroon te öeööen. 33aac té notijeen &ïoft otee*ö»elwn/ iietoeï&e naat: έ, Niklaas^ genoemd «* |
||||
|
g© ÖUÖHEDEN EN GESTICHTEN
Ce ^ufëtmmen en op be J|eïber / baar een
foebe noe boo^ be fcgepen i$/ tooonen beel ïiatoipen: befcoeln e febert get miaben ber boo^ güanöe eeume öebient 3gn getoeefl booj bebol* genbe^afioo^: ifeer Adriani, beioeïïte oberïeben $ in't jaar
i66y / en aan be gemelbe ïterne ög ugterfïen iöiüe belonen geeft 8oogn!ben£ Johan Pies, aaDerganb ©afïooj te üaiflagen en ïinbeïfïaert. Kornelis Brouwer , een c#O02N|OÏianber / ttt
ftomonteti S^acelier in be «Btobtnunbe/ i$ na
febentien jaaren aröeiben^ op be ï|elber ge* fïü^ben bei! 13 jEaart io"8i, Johan Steur, te
Itcnïen oberïeben, Elias Zwcers, een Mmfitt*
bammer / op be ï^eïber gefïo^ben ben 9 «^ep* teiHÖee 1681, Johan Heykamp, af ftomfïlg ngt
3©efïpgaien/ maarteïïeibenge&oorenj ober-
ieben nm 10 September 1717. N. Verheul, een fttrecgtenaar/ m$. WIERINGEN.
wicringcn, Jl&ermgen / booj bee3en aan 't ïanb ban
ïuamrcifc. Ceffeï gegecgt / en miffegien een gebeelte ban 'tafeaaffcgapCeffel/ $'er eerfï in be bertien* be eeutoe afgefegeurt jl&etter ttjb i$ get al meer en meer berminbert / en een nlejm en* ianbtje gefoo^ben. 3fn be meergemelbe ïgfï bet» fltreegtfcge nerngoeberen mo$t get Wiron genoemt: en geeft tim naam Vieringen ge* ïeeegenban getimer/ bat be Zeebaar omtrent in oberbïoeb boo#brengt. ïifet ïanb t$ er $eer twgtbaar en too^b'er foei onbergouben: en baar tooien beele en nntfïee&ejiöe ^cgaapen geojteent. 2^aar (ïaan bijf bojpen/ bie elft een fcerfc
Jjeööen, ï£et |
||||
|
t-.
|
||||
|
van Noord-Holland* 8ι
^tt eerfïe öo^p / met naame (Bafttcianti/puoAi.
too$ in cm ïjanWcï)^ift ber Utvtcljtfcfyt fteefte kerk, «ιζί Oi(telande genoemt. ©e ^arocffmerft tua$ op ben naam ban hen $. Michaei nigetojjot/ en iua$ onber ttoee paflooreo berbfèït. 3^e be* geebtng ban Me be pafïorpen of gebeeiten ber pafïorge/geip ooft fjet iioflerfcöaji/ quam ten <0«?abe toe: be öebefïagmg rnoefï bg ben tüart^öiatten ber ïltrecijtfcjje ^amfterfte ge* gaaït too^ben. ~ 3[eber pafforg/ of gebeeite ber pafiorge/
ö^agt jaar!p$ met ïafïeii met aï omtrent 40» *£{)♦ gnïöei$ op: #ber 't eerfïe geöeeïte i$ in getiaar 15*14 gafïoo^ getoeefï Aiiert Dirkfz. <éber 't anber gebee!te toasten 3elben tijoe
J&ifïoo^ Batt Kolom ^us Nagel, te üüftmaar tooonenbe: beftselfte bg aföjesenaïjeit baat ban genoot b;ie of bier ftij. güiben£ %n 't jaar 1 f44* ijeeft 'er a$ gafêoo^gefïaan
Pieter Janfz. Ofleweyer.
i^ettitieeoe top/ 3®efterïanben ög berfio^ weitere,
tmge 't Meften genaamb / ftaat in t gemelbe JanöfcS^ift beu Utvecïjtfcïje fterfte bermeïb on* iet ben naam ban 't feijfiedanö. ïjfet Jab ooft een i$arocf)tfterft / bebelfte ben if.Nico- ]aus toegebJïjöt toa^·, en in^geip^ ter begeer btnge Uan be <0jaben flonb : be öebefiiging tuierb ooft boo? ben ^aitgöiaften ber ïltrecjjt- fcfje SPomfteefte gegeeben. %n 't jaar 15-44. imerb be pafïorg be&leebt
! bOO^ Kornelis Piererfz.
;©e pafiorg gab een tynif/ en troft ngt be
ïanbergeneen rente ban een pönb; ftomienbe jaarip^ omtrent in aiïe$ opbrengen robijn* fejje gttïben^ ^troot/ ban onb£ ^trube genaamb/ toöpstroot. j
II. Deel. F UXt
|
||||
|
&2 Oudheden en Gestichten
$ertp$ een $eer gjoot bom aan get oofïer
$ranb ban Vieringen, <®e ^arocgiftern ban bit bom/ betoeïne boo^ be <ü%aaben Begeeben fauerb en ter bebefïigmge ban ben meergemel* ben Hartébiaïien fïonb / toa^ op ben naam ban ben g. Wiiiibrordus tngèimjbt <i^e tufcomfïen | ber jbfïorge iaaren 3eer gering / en ftonöe» jaarïp$ niet meer éü§ 15· guïben^ opbrengen. 0oh ioa^ be J^afïoo^ / bie baar ban mi
fionbe leeben/ in τ jaar 15-14 foeg geloopen. «jtt 't jaar 13-44 fïonb |ier aï§? pafïooj Mil-
lebrand Jansz.
3fn be gterocginern / aan 't ontaar \^m &e
vikary. |>, $&aagb/ *oa$ een Bitog gefïicgt/ fïaan* |*e n$geïp$ ter bergeebinge banbe^aaben/ m ter bebefïigmge ban ben boo^gemclben Hlar$b!aftcn. <®t $margfoa£ belafï met btec jjfóifTen ter tueein m 6onben$iïiar$/ inbiett §g 5p beröW baar gieïb / omtrent iy guï* bet$ '§ jaar$ opbrengen. 3}n 't jaar 1514 fca$ gier '$&&km$ Evm
Dirksz
Hyppeis. 3|et boo.maanifïc bom ï|ijpe$8oef ftaat in
hoef. jg meergemelde gaubfe^ifï bermeib onber bm «aam ban ^pelgoef: en geeft bten naam ge*
lireegen/ om bat be uerft beu % Hippolycus
toegebnjQt ioa^
Paftoijr. ^e jlöfïorg ban be3e nern foterb bj? beurten booj ben gau$ en 't kapittel ban $>. Mamas
Merite te lltrecgt bejeebeu.
Sfn'tjaar 15-14 toierb be itafïorg beufeett &ÖO£ lï^r, Johan van Gronfel ·, beiödEie bg φ
iaefenögeit jaarïp£ baar ban genoot .1.6 pout
groot. ^e J|)afïoo^ foa$ gefooon een anber in spe
pïaat3e aan te fïeïïen / ora$e bietïfïen ber pa* Üftpe toaar te neemem 311 |
|||
|
V ΑΊΝ Mo^ORD-fJoL L Α ND. $$
$fn 't jaar ip7 i»a$ 'rr(ntaar rene Hofïer
ober £ ganfcge etab tan 3wringen. i^egentooo^ig fêaan er o|?,.3$ieringen tbjee
©2ebifianten tornt ben ^ooge-uaamben fertje^m^ Öen 0oi$ötenfi ^rtet &e fcetabe teanDertiiige t>p bit tó Pafoor
ïanb aïfereet^ onber een groate berboïgmge Öebient getoeefi bOO? Steven tëodekker , een
j^oo^böüiianber; beteeïfte in be i^j» oberlebeii
ψ tien 8 maart 165-8. ^penasaatenstjnge' weeft Willem Sybrands té ^cgdimgbioube ge* öooren / boiftonten 23aceïier in be <0obtjjett / en foeï-eer be %u$-$^tefierban ben 3$art£- ^ifTcjjOJJ Jakob de la lorre. ^ geeft 'er fcOO|
't geloof in be Boegen en gebangeniffe geseetew
en^naberïjanb te^toaag beroepen : baar f» gefïoiben t§ ben 1 September itf ♦ ♦ ♦ 5|eec Reifieri. Kornelis Hensbree, ObcrïCÖCIl bett *
ÜJiannarn 1670, jEi% Maurits, bebjeiïte/ $jne
;Pafïorn neergelettfjeböenbe/ te fttrecfjt ober* Jeben t§ ben 8 Sfltttt; 167*5, Johan Broeder,
nabeeöanbpafïoo^te^em. Adriaan Lemmius, een^abanöer* Jakob Vincent, eenfiimfïer*
bammer / en een 1£obenfd) ^oötgeïeerbe, Andries Schuermans , ötlber $&ecï)eïen gebOO?
ren / befoeïfte foeber naar 3tjn baberlanb ψ
geneert 6$a bat begeer Match ias Oorterling be H^teringer^booj een t|jb gegoten 9ab/3ijtt 'er be boïgenbe $aftoo$ ge3oftben : Antonj vander Steen, tipt be ^eber-SéetUfcoe. Maarten
Krom fis yen, te töffëtop gebooren/ nabergan&
J^aftoojban ben Seibfcöenbam. Pieter de Rui- ter, eenj^oo^bgoïianber, Johan Kelder, „een Steibenaar/ te Stoten in J^ie^ïanb oberïeben in 4£cto&er 1717. F ζ VLIE-
|
|||||
|
«
|
|||||
|
84 Oudheden en Gestichten
* V LI E LA Ν D. : ■':-.> I
IMieïanb/ tuffcïjen be ^niber-^ee en ben
oceaan gelegen/ $300 ïang a$ (Ceffel maar beelfmaïöer; en geeft tmee bo$>en. Cuffc&en Plieïanb en ^cïjeiïingen ïeitïjet grootfte Zee- gat ban be Éniöer-gee / fiet Bïie. %n be fóatolpe tijben ioa^'er een J^aroclji-
ïtern/befoeïne boo^ be 4E>raaben begeeüen ioierb: be infteïling gefrïjteöbe öooj ben €>ffïciaaï ban lltreefit* %n 't jaar ip4. foa£ gier ^aftoo^ be
^eet Engelbertus , Willcms zoon , tC JftOttet5
bam fooonenöe: betoeïfie Ö£ aftoe3enöï)eit een
jaarïpfejje inBomfte troft banfe^ ponben, Φε gaftorji gab geen bafte innoinften: om batbe lanöergen/ bit booj be ^aftorge gemaaftt ma* ren/ en if üoegen nonöen boeben/ betoxm* ften maren, jjï&aar öe ïanölntöen/ om een goe* ben «©nber-paftoo^ tefjeö&en/ aagten benoo* öige penningen op. ^e ^aftorg troïi 3eïier goofö-geïö ·, 't hjeln 300 mei ober öe menfcQen &l§ öe öeeften omgeflagen toierö: 30oöaamg te toeeten bat 8 fjoofben eenen J^jiïip^-gnïöen/ en een meinigje Boter/moeftcn opbrengen. 3N$ beftonben aïïe be innomften/ met ïaften met el/ in po Itggnfcge gnïöen^ 3(n 't gemeïöe jaar ftonö gier afê <®nöerpa* ftooj Frederik Egbcrti (miffcgien Egbertszoon).
<®t ïtofter toierb boo^ be fjui$utöen en be
ïtemneefrer^ aangefteït , maar öaö u^m ba* fte innomften. ^oo? get oprechten ber nieume 2&$öommen
$ $Iiefanö aan 't 25$öom ban iltrecöt ont* trowien/ en onöertoojpen aan 't^bomban |
|||||
|
o
|
|||||
|
van Noord-Hol land. 8f
%ttmaavbm. i£eaentooojbt3 39« '«? S^ene of
aïtïjan^ $m ioeimge Hatoïpen: betoelftebooa be $aftoo,$ ban Ceflei pleegen gegolpen te tooien. |
||||||
|
HET DEKENSCHAP
VAN AMSTELLAND. DE OUDE KERK TE AMSTERDAM.
DE N. KERK TE AMSTERDAM. DE OUDE AEMSTEL, anders OUWERKERK.
AMSTELVEEN. BOEKESLOOT. HOLENSLOOT. YLPENDAM. PURMERLAND. PURMEREINDE. E D Á Ì. EREN, anders Ê Á D Õ Ê.
Ì E D E L Õ Å. WEERDE. MONIKKENDAM. MERKERHOF. BROEK. IAJTTIKHOEFHUIZEN, andejs OOSTHUIZEN.
TWEE DEELEN van RANDORP. SCHELLINKWOUDE. ZUIDERWOUDE. LANTSMEER. ZUIDERDORP. F 3 AM-
|
||||||
|
&ê OüfcHEDËKf ÉN GëSÏICHTÈN
AMSTERDAM-
Atnfïerbam / öe goofbjriaat^ ban bit 3fe
ttenfcgap/ geeft bien naam genreegen ban be van Amfteis, of banben bïoeb Amftei, en tan ben &fa \ öie iegm Uim bïoeb opge- tooien (i) toa$. ^ethjo^b (2.) aïleceecfl ber* melbt in tffl tipen b|ief Mn <&tmf Floris V, ban 't jaar ix7f: 3tjnbe ban geringe (3) Öe* garfelen opgenomen* en bmjïmximnïiih in be ïaatfïe eeittuen tot be httma'Mftè Wo^-ffaö ban «Europa oj^etósfTen; Pieter«Opéneep>te SQmfïfttftfyii $ebooren /
en be oö&omfïe/ ben aaitiüa^ / beo ïef en be oorlogen ban synr gebaojte-fïab öefcpjbenbe/ bebeffigt 011$ peggen met He$e ttfoójben: in dit jaar ι 304 , als Jên Graaf Florh "Éoöft ,
de laatfte telg der Hollandfchp Graavén Overle- den was j is G)$erf Heer van ArMel uyt zijn ballingfchnp weder t' huis gekomen. En ó-p dat hy, die fchier uyfg,éleéfd wa«,< en 'm 't oorlogen ongelukkig was geweeft * irV zijne oüdé daggen een veilige vryplaats tegen de Woede van de Hol- landers zoude hébben -f hééft hy Arnfterdam met houte bruggen aan malkander gevoégtjefi heeft het met een graft en een wal, en rnét hbutëe to- rens, beginnen té véidérkéri. (4) Als hy over- leden was, én de nakomelingen der vanAmfleh zich lift vréezé onder't geméemé (f) volk bé- geeven hadden , hééft Jan van Henegouwen de itad gefchonfcetf aéi fijnen broeder Guido. Deze Gu'ido was van zodaanige éenfriedrigheit dat hy, BiiTchop van Utrecht ön tot éie KerkVergade- • ring
|
||||
|
van Noord-Holland. #7
ring van Vienne beroepen zijnde , den Kardi-
naals hoed , die hem* door Clemens V aangebo- den wierd, niet aangenomen heeft. Hy was, zeide hy, zodaanige een eere niet waardig; en daarenboven onbequaam tot het draagen van zoö zwaaren lalt: waar over, onder anderen , Phi· Ups de Schone Koning van Vrankrijk zich by- zonder verwonderd toonde. Deze Guido heeft die erfeniiTe nagelaaten aan zijn broeders zoon 9 Willem van Henegouwen bygenaamd den Goeden $ in wien de rechtvaardigheit, de kond om in vredens tijd te regeeren, en de krijgshaftigheit als om ftrijd uytgemunt hebben. Willem de Goe- de heeft de vryheit van tollen beveiligt j dewel- ke Floris V aan de ftad, uyt inzigt van de fcha- den by oorlogs tijden geleden, toegeftaan had. Daarenboven heeft hy haar ftads rechten en keu- ren gègeeven: waar door zy binnen korten tijd in getal van huizen en menfehen zodaanig toe- genomen heeft, zoo rijk en magtig geworden is, en daar by zodaanig opgefchikt is met gee* ftelijke of kerkelijke gebouwen; dat ze nauwe* lijks voor eene ftad , tuffchen den Rhijn en dé Elve, de vlagge behoefde teftrijken. Maar ze is doorgaans gequek geweeft met inwendige tweedragt: zoo dat de beruchte Cornelius Cro- cmr eenAmfterdammer van geboorte, vanhaar plagt te zeggen: door tweedragt zyt gy opgekomen} door tweedragt zult gy vergaan. En Philips van Borgonje, om te beletten dat eenige weinigen het beftierin handen zouden hebben , heeft dert 30 van November I445* de regeering uyt eert gelijk getal van Hoeks- en Kabeljauws-gezinden aangeftelt: en hy heeft begeert dat de gemelde dag jaarlijks geviert zoude worden door een plegtige maaltijd. Vorders heeft de ftad haaren F 4 naam
|
||||
|
88 Oudheden en Gestichten
naam gekreégen van den vloed jimfiel, die een
veilige rede voor de fcheptn verftrekt , en van den dam ·, door -den welken de gemelde vloed, door behulp van twee verlaaten , uyrgelooft Word in het Ye. (6) Klmfïeröam / 300 a$ öe 3elbe Opmeer ooft
getuigt / geeft langee booj 't ouöe üiatoïpe geloofgefcampt/ al$ eenige fïaö ban ^oiïanö: en %y was de toevlugtder geeitelijkemaagden, en
de vryburg van de godcvruchtige Priefters. -'t- ν D E O U D E Κ E R Κ.
<©e #uöe Herft l öefcel&e noeg öuiöen öe ïter&
ban oe ouöe 3jjöe ioo^ö genoemt/ toa^ öe|^ Johannes den Dooper eil Nicolaus toegefrtïjöt*
iMgcn$ öe ouöeöoeften/ en foei feoo^nanient*
ïp boïgen^ oe pnDfeg^ftenbaii 't&ioofïeröee Reguliere ïrtanomuhhenöat aanöefïaö$ befïen ponö / torerö 3e in oen beginne ooit genoemt De neen tn Ν ier- Amftei, of ban meubJ-fCmfïefc tot onöerfejfjeiö ban een ouöee fteen/ buiten oe fïaö geïegen/ tjjan^ noejjj <Bubev Heeft genaamö: toeïne ouöenérn of &itiaethtth/ boïgen^öe ganöfcfeiften oeriitreejjtfeije nerfte/öen naam jjiagt te blagen ban öe toK0jD<#ofï-HïmfïeL* #®aar öe<$uöefóerR/ öaar fog ban fj^eeïteii/ oefoelue öe j^ier-nern jjeete ten op^igt ban <®uöertefc buiten be fïaö / 3a! öe ouöe neeft gegeeten geböen om öat 3e ouöer bia$ a$ öe fterft ban öe tu'eiilbe 3ijöe* <®ocj) 300 men nier iiebce toiï neemen boo^ neer of (p neder; 300 t$ <^uöerfeeeft buiten öe fïaö inöeröaaö oofc googee of oofïeïper gelegen a$öee3e ouöe nerit * Wjr hebben hier 'i eene en 'c andere uyt de addenda van
den Schrijver bygevoegc, VmA&ldtr. . , |
|||
|
VAN No O H B-HOLLAND. 8$
ï|et eerfïe Begin ban be$efterïï/ Ijet jaar bet
flicjjtinge/ en be naamentianbef!icf3ter$/5ijn altemaai eben onöefcenb. ©at 3ρ 'er ebentoei a! gefiaan ïjceft boo^ Jjet miöbea (8). bet beer* tienbe eeutoe / bïpt ugt ben bolgenbcn b?tef ban fohan 25iffc|>op fan ïltrecf)t: in bjelftett ï$ef/ betoeïfte geteïtent i$ in 't jaar 1^9/ aan · 11 ben ©ajïooa beeïof gegeeben toa^b om öet Ijoofb- outaar/ bat booa ouberbom beebaüen ïag / toe* ber o$> te maafeeit. JQhan^ by Gods genade Biflbhop van Utrecht,
wenfcht aan de in Chrifius beminde mannen, Joban van Deventer Paltoor der Parochi kerke van Amfterdam onder ons Bifdom , endeKerk- meefters der zelve Parochikerke, de eeuwige zaligheit in den Heere. Door den inhoud dezes geeven wy aan u , Heer Jan voornoemd , en aan wat ander bequaam Priefter dat het zy, vol- komen verlof om tufTchen deezen dag en het naaftvolgende geboorte - feeft van S. Jan den Dooper (het gemelde geboorte-feeft daar onder begreepen) het hoofd-outaar van t koor der voornoemde Parochikerke, na dat gy alles te voren door eigen handen zult hebben gereed gemaakt, af te breeken ofte laaten afbreeken : en om daar op , als het wederom in beter Haat gebragt is, op een gewaden draagftéen de god- delijke dienften der Mifle te leezen , of door wat bequaam Priefter dat het zy te laaten leezen; mits nochtans dat'er geen ander wettig beletzel in de weeg en zy. Gegeeven op den α Decem- ber 1369. i %n 't groote feooj plagt (9) een gonben .
jïanbbeeïbbanben^,Nicoiaustentaon tefïaan: ! toein jlanbbeeïbin 't jaar 1 f78 tot m^Μ Φ .u. F 5· ftogen;
|
|||||
|
♦
|
|||||
|
9<* Oudheden g» Gestichten*
gagein foaar bm noch mitge fïufcïten geöen*
beftfooien, muiten bit iooj foaé het mf des
Weeren gemaant ι aïmaar {jet mm/m fiet
te?irer berngereebfcöap öat m be (10) omnte*
öangen omsebjaagen mm/ pïagten öetóaart
Ie tooien.
Kieper 25eöaïben m moott hoo$ fïonben b' er nocft
kooren. mtnbtv Röoren of napellen, <£n om ban be
ttoojbsgöe ugt 't faef en naar 't ooffen boo?t te
gaan i 300 ïjab men baar boe* eerfï
Hambnr- ®0 hamburger ftapelie / bemeïfte booi be
Fr koor. ^aro&urgergi $er geffidjt # ate be ^anse fa*
ben eerft op Imjïerbam begofïen te fianbeïen,
^e^ofierlingen/ bk tefSmjïerbam pamen
Η fle?ben/ buerben in be$e ftapefïe öegjaabem
<&ben booj bit hooi $kt men be gjfafjïebe
iran bm $e!ömaarfcöaln Pmfaé Wirts,betoeï*
fte om r 3fung 1674 te ï^amöörg oberïeben
#. poften op be$ar&fïaat bitopffMt mflo*
pergefneeben;
Fortunae & Martis foboles,
Equitumque Magiftcr WIRTZIUS, Inviéhis Regibus, hic fitus eit, enz. &n in be ^eberbnitfcge taaï /
GRAFSCHRIFT
VAN DEN HEER PAUL WIRJS, Baron van Ornholm , 4 Wel eer Veldmaarfchalk van den Staar, enz. ^wen bit fiooj 5iet men op een marmeren
tafereel een opfcïjjift ter eere ban ben ^cfiont βρ nacgt Willem vander Zaan: betoei&ebe %h
gierfcïjeroober^ fcerboigenbe tn be j^ibbeïanb*
vcrfcheide f^er to"%cfcSoten mierb. andere , gg *ψ '« ** Nr^ ^ fe «tt»«I - tU
kafciico. Öiïtt0«ianb^-uaarber^
|
||||
|
*
|
||||
|
®t hüpti ttów β.■· Jeroen», $aanfce naafï iifc
ttoojttet: ta*ftt»«ir: toaae in boo^^cn ttu ou* taat geeft gcfïaaif/^ 't ioelif ra*t jaat 145-0 tetf eere ttan & Jeroen ψ$\φ i# öotr? eaieïf Pk* ter Gysbertfz. · '-:;n -τ--- ;■:·.,·
Wy DrrckBóeïtzetp mat QrehberDirekfz. Sce·»
penen in Amfiefdamv oireonden ende be*. kennen dat vofr Ör& x\n^m Pieter Gyéertfz.tr\aé geiycfe dat hy ter eeren (jods·* fijner waerd© Moeder der glorieufef M'agetMaWé?», St.Jacofy eücfë «SY. PV/^, deï H. Jpofielm tiïde $t. Nicolaety ettaV tot zalfgheyt (ywe zielen ,gefligt ende gemaekt heefteen otïtaer enCappeferye, in Sr, Nicolaes Parochie Kerk bf de No©¥derDêür tri die Muer, duerende toteeuwigen dagen; ende heeft daer toe gemaekt éeCe navóJgeride renten, eerft: tweFranckrykfefehildeftj kemeenhalve Franekryfcfefchiki item noch een halve Franck- ry kfe fchik;item ander halve en een' <*juart Franck- rykfe fc h i k. Voort foo heeft Qetrh ledige za- liger gedachte gemaekt tot den vdorfz. öutaer 3, Frarïckrykfe fchilden alle jaerlytffè renten, in alle fchyn die proper brieven dat üytwyfen en begrepen hebben, diewydaerafgeiren hebben, Vofrt foo gelove Peter Gysbertfz4 vóirt den ar- men Huyffitten-meefters byde zyde té verneu- gefi^aa hondert Wilhelmus fchilden, dair zy wail mede te vreden zyn. Voirt foo hebben de Htryflittcn- mëëftèrs afi beyden zydêii voirfz. dié otitaér aengenömenna Peter Gyskrts doot té hoüdert eftde tefelightenmet de voorfz. renten, σρ te beruren eti eert goeden Priditef: dak off* te fectèrf, die onÏedsft fel wëfèn ertde w gö«s»? > de
|
||||
|
í
|
||||||||
|
9& Oudheden en Gestichten
de zeden, endefes Miflenter weeken dair op te
doen, indien hys van ftaen wair, over wairt, dat Gysbert, Peter Gysbert zoens zoens eenige kinders of kints kynder hum liecen, die tot Prie- iters ftaetquamen, die fullen die voorfz. autaer bedienen endebelichten mit die felve renten op te beuren tot haere behoef; en indien dat zy 't deugdelyk bewaerden ende die Mifle daer op deden, ende of Zy dat niet doen en wouden, fbo fullen die Huyifitten-rneefters eenen goede Priefter dair op fetten die hum believen, ende tot welke tyden als dieHuyffitten-meefters be- lieven föo fullen zy die Cappeiaen affetten mo- gen ende hum fijn loon geven na verloop van de tyt, dat hy gedient heeft, In oirconde defen brief befegelt mit oniè zegelen , gegeven op^ den xo.dag in Januario, 145¼. Op St.Jeroem-azg als de Hooge Mifle gedaen
wiert 5 koiie defelve aen
ftuy vers,
Den Beyerman ♦ ♦ . , 4 Die Sangmecfter ♦ ♦ ♦ ♦ 4 De Choralle . . , .- , æ Die Orgelift ♦ ♦ ., ♦ 4 Die Blafer ,. . ... . æ
, Jan Claes , ♦ ♦ t; ♦ ., 5·
Die Kofter . . ; \ .. '■'. $ Aen Keerfen . ... . 6
|
||||||||
|
é - ßï
$at>erBanö i§ bt$t âößç$ fcermeeröert fcooj
Johan Niklaasz , Cofmas Niklaas Simonszoon,
Egbert Simonszoon; en anöere pevfoomn meer:
met öeöing bat'er foeeftelp^ eene |&$ moefi $mt$m m$m m me ban öe $· Anna. |
||||||||
|
VA Ν NoORD-HoLLANDp 95»
^eliapcl ban be (η) ©oetöoogfefitttterfi
bebjelfte titn $· Scbaftiaan aï$ patroon bier* - ben. ^g j)abbeneen3ilberén fïanböeeïb ban ge* meïben ^eihgj get ioelfie gun m 't jaar 1178 op get bebei ban be jl&ajefiraat toeber ge0ee* ben fcoierb* ;;. ;. ; s* ;; ,1 . :.'i '^/-fr*: .' ·» '^ -! Γ/ν' ••■•V.: ■ -
VU"ord van wegen Burgermeefteren defer fte- de geordoneert die Kerkmeeiteren van de Oude Kerk, om te verkoopen die filveren Ci- borie , Claesjen , ende wat filver zy meer m haer bewaringe hebben, demptoBaftian, diezy de Hantboogh Schutters zullen overleveren, Actum den 4»06tob. 1678. Was ondertekent,
Willem Baardefen , Adriaem Cromhout , Mar ten Cojter en Dirck Janfz. Graef. 3£e Hapel ban be ^anböoogfcS«tter£.
- - - ban be £mftt£.
- - - banbe3oo0enaambei|u^3ttten/ bat
i$ ïjuoé-armetn - - - ban & Eüzabets gaben,
jpaafi ïjet g^oote ojgel/ aan be 3Ui'b-3ijbe/
fionö een fcapel ·, bcbjeïUc toaarfegtjnelp ge* ftltfyt i$ b00| be Brunren en Drebbers : in \ΰφ
fte bapeïle een boopbont en een outaar ban tien
ï|. Kornelius gefïaan ijeböem " ffian be noo^ijbe ban get g^oote noo^ fïonbK°or van Jet rqo$ ban be φ, |&aagb Maria : baarget k"\ giïbe ban Φ. &♦ i^outo een outaar Ijaö fïaan, Maril ïPit boo? pjonbt met allerganöe gïa3en / be* foeibe op jjet bunfiigfie gefcjjiïbert jijn· ®ooj al i§ be %♦ Jlfèaagö Maria 300 ïieurlp op g!a£ geftljilbert / bat 'er alle &enber$ ober berfcoan* bert ftami. t&itiitt
|
||||
|
$$ OöDMEOEN Etf- GESTICHTEN
#öüer §# fcerfce £Ïa$ / Jop Jjet &e§fê Jet
überuj&w aan &£ $< |ϊώϊ0& aföe&eelfiï- #aat/- i$ tm öf ar naai' $cii hamer: iu toelfce ftamer/
500 a$ men scïooft / giimie bgteenliomfïtu gïa^tente Jjgitleu j&iefeoeo&ao $χ®8$ΜΦ fcgajj i 't tödït Johan Eggerd Hartgers --.mm*
^eer ban gurmerenö/ 0effi'cgt geeft in 't jaar
145-0, jgfór Λϋ? i&e flt^mg&iref $eif:« ^I/y 3^» 'MggBrt ïiartgmzom, ende Wenddmoet
zyn echte wyf^ kennen end e lyen mits de* ièn open jbrieve, dat wy ter «eren Gods ende ialighcit onfer ende onfer ouderen zielen, ende uyt begeerte van Jan Eggen Wilkmfz. ons bid- dende als hy noch Heere van Purmerende was, ende wy alle beide mit hem woendcn, gemaakt hebben, ende geven mits defen brieven allen onfen goederen die wy te Purmerente en daar by hebben, 20 zy fonderlinge verklaart ftaan in den Schepenbrief hier mit door (lekende >be- fegelde tot .«.en.cn Kerckelyken Officie aan eenen Overpriefter of Reétor, die tot hem magh en- de fal kiefen vier Priefteren of meer , mit een deel Klerken,Ara die Getyden te fingen in d'Ou- de ofNieuweKerk totAmöerdam , die Wilkm Eggsrt, wylen eer Heer van Purmerende, des voornoemde Janjïggerts Vjader gefundeert heeft. Indien dat Meeftejr JanMggert onfen Soen Prie- tfter wonden wil, en den lafb aannemen vanOp- jw-priefter te wefen ende RccTror van den ande- ren Priejfcen ende Klerken die hy tot hem kie- fen zal^ ende anders niet. Ende is'tzaake dat- tec 'Meefter JmMggert onfen Sone voirfz. den laft vojrfz aannemen wil, zoo zal hy die eerfte Opper-priefter welen* ende die renten van on- fen goede voirfz. jaarlyks opbeuren zyn Jeven langh.
|
||||
|
«ι
VAK NeORJJ-Ho&LAtfD. $>$
iangb, Ende na zyn dood fel die Oude Priefter
van den CoHegii voirfz. die Opperfte-priefter ende Rect/or wefen, indien dat hy Baccalaurius inTheólogia is, of voir denCollegii voirfz.die vier boeken van den* Hogen fin geleien heeft, ende anders niet, en alfo voirt tot enigen da- gen altoes die oudftenin maniere voirfz fel die Opper-priefter en Re&or wefen, na die manie- ren van die Faculteit van Theologien tcParys^ Jaar die oudfte Doétoor altoos die Gpperfte is ende de Deken van de Faculteit, ende na de ma- niere van denCollegii Sinte Benedi&i te Parys r ende van Sinte Donati te Brugge, daar die oud- ite Priefter altyd die Overfte is en Reéfcoor. Behoudentlyk dat die overfte Priefter fal lefen of doen lefen alle dagen te priem die martyrologii bon: pretiofi) en te na priem die andere Leffe uyt de Evangely des Sondaags mitten P&fiilk ende Glofe en die deelen an feven Leilèn al die weke deun Voirt foo fal die Opperfte-priefter leefen ofte doen leefen in der Schooien, en Leflen in Philofophie, ende felve foo moet hy lefen of ge- leien hebben die vier boeken van den Hoogen fin, ende als hy die uyt heeft foo fullen zy een ander kiefen van den Collegii der Priefteren voorfz. die d'Evangelii mitten PoBille ende Phi- lofophien gelefen heeft, ende die fel dan lefen die vier boeken van den Hogen fin. Ende als Meelier Jan onfenZoon voirfz. defen aannemen * Omtrent die tijden wierden de vier boeken der Lcer'fprcu..
ken van den beruchren P. Lombardus doorgaans in deHqOf. ge-fcliolen en kollegien voorgeleczen. Maar miflehien wor4 hier gefpiokcn van miftyke boeken : want .die genen , die naar het voorfchrift van dk boeken leefden , wierden tcft tijde <vnh J. Thaulerus bygenaamt van den hoogen -zin. De- zelfde benaaming word tegenwoordig noch fuiaatsgewijsge- geeven aan de genen die naar de zuiverder zedcregels Ieeven* |
||||
|
',
|
|||||
|
*$6 . Oudheden en Gestichten
wil, fbo fel hy goede ordinancien ende Statu-
ten maken , ende zyn alderbeil daar toe doen dat zyhem feilen te famen voegen fecund, . , . . ■·. ancHonem en na die doclryn van Bartolus en an- dere Dofioren op den titul de Collegiis illiüth- in jden nieuwen Digefle mit hare Concordancien sif, ;. i. %vï> om te wefeneen eerbaaren geoorloft .Collegi, die Getyden te fingen ende te lefen, en iludei en fulke Leiïen als voirfz. is, ende foete exhörtatien te doen . . . . die Heilige Kerften een eeuw: Wet Goods te houdcn,ende in 't ge- meen te leven fecundum- formam Decretalis qui de mit α & howfiatcClericorum& Canonicorum . . vrï diflinïïione quinta cum concordaritiis. Et quodomnia ejfecommunia efl Jur.Naturalis, vide Jus natura- ie; y 111 .dïJJ'ert. χ 11, q. ι. DikiïiJJimis, foo ook die Apoftden jiïïorum quarto , ende te prefu- mieren is dat die oude Collegii Kerken al in 't gemeen geleeft hebben. Zoo willen wy dat alle dat zy hebben of hebben fullen , of toekomt van befterffenuTe ofvan erve of van eeniger gif- te, of van arbeid mit fchryven, of de Arte Li- brariorum en van anders eenigerhande winnin- gen en profijt, fel gemeen wefen tot den werken voirfz. fullen zy haren tyd deelen, ende Syndi- cus ende andere Officiers hem van noden kie* fen, en Ordonnantien ende Staturen maken, om dek manier alderbeil te houden , foo Bartolus determinieert en andere DocTroren ad fit, Cod> de Jurifdiïïione omnin.Jud. in die lede loy , . . . cum Concordantiis, Dele gifte in maniere voirfz. houden wy vaileengeftade voironfe, endevoir pnfe Erfgenamen tot eeuwigendage. Ende wan- neer dat onfe Soon^fZ» in gebreke valle van de punten voirfz. of van cenigen byfonder, al en waar 't mer een } en in dien gebreken een of meer
|
|||||
|
VAil NöORD-HotLAND. $f
meer bliven...... Soo willen wy dat alle
onfé goed ende gifre voirfz. hem gerckent zy,
anders niet dan roof, géwelt, diet-te, ilroiïiri- ge , ende facrilegie en ceuwi-gêr maledictie en verdoemcniiïe, en cesgtiyfcs van alles dat hem- toekomt ; Want wy wel feker zyn dat hem groote goeden toekomen, en dat om die eer- baai heit en heiligheit van defen leven , quia cef- fante eau fa cejjat cffeBm. En is't fake dat zy een regel ,van oerde aannemen willen, föo en fulleh 7,y geene andere aannemen dan ftnte jiugufiyw Regel, op die manier van Canoniken Regu- lier j behalven alleen de manier van den inendi- canten^ foó dieBuHêVan Bafèl IrtHëiFd $ d\ejan Eggerts fViüems Soon voötfz. daaf toe verworven* heeft. En hegeeren wy dat defe brief eens ter weken van woirde te woirde voor al dit Colle- gi voorfz gelefcn weide. In kennifle der waar- bei't, foo nebbe ik Jan Egqert Harigers Soon, voir my ende voir IVendclmoei myn wyf voirfz. mit den Schepen brief hier aan deurftekendé befegelt mit· minnen Zegel. Gegeven in't [aar öns Heeren ï%fo op ten viertiendeft dagh in Februario, met een Zegel in rooden waffe, uit- beeldende een Swaan πιίζ een Wapen van vier qiiartieien , fijnde vier klimmende Leeuwen, met fijn pootcn ν aft houdende. gi! dut ïtapdfe ftmtb ten mitmt·, 3:ti aïïe$
tofcruen ft' er 33* oufaaren in bt$t herfc getdt: iöant fe&er gilöe ïjah in öeje of geeae hapdlt tm eigen outer fïaau. Ban De fciitargen / öïe aan h$$t outaa*
ïm 0cfïicöt toen / jgn öe bol^enöe öe* ftenö: |
||||||||||
|
"&»
|
||||||||||
|
émï
|
||||||||||
|
IL Deel.
|
G
|
|||||||||
|
98 Oudheden εν Gestichten
Vikarycn, <êt\\t biltatg ÖQtl ^5, Pankras OUtaat* / %t*
fïtCgt bOQ£ Hendrik Foppenfz. - -.- aan §>. Α gathaas outaar,
- - - aan 'β. Adrianus cutaar. W$ ht$tby
fcarg in 't jaas 15-73 open toa$ gebaïlen öoo? tt ÖOOb ban Gysbei c Evertfz. i§ 3e itl 't 3êïbe
jaar begeeben aan Jakob Matthysz.
- - - aan 't 3tMjn¥tDoper£ outaac / met een
ïafï ban bgf ji&tffen tec toeeft. ©e boïgenöe ï$ef ïettt m\§ töie bat be begeebet^ ban bese bitog toaccïi. ... ,«, · Τ τ e μ , in den, naam des Vaders, des Soens,
ende des Heyligen Geefts. Jan Klaejfen en Stijn Tymens dochter fijn wyf die defe dienit gefondiert hebben op de Wynkoopers Outaer van v, Miftèn die weeck, Welcke dienitnae bey- der dooc fullen gifters wefen, die outte Kcrck- meyfter, ende die oufle HuyGit-meyfter, ende die oufte Gailhuus-meyfter van finte Pieters, Ende die Meyilers fullen hebben voer hoer toe- fiche dat die dienfl: weUbewaert 5<foe fullen il elcx hebben op Corsdach ende op Paefchdach ien mingelen rinfche wyns van dat, dat hier toe gemaeö: is, ende die Kerck ien gulden fiaers voer broet ende wyn. Offfacck \va$r dat die Priefter niet en dede als voirfz. is, foefulien fy hem mogen of fetten , ende een ander daar op fetten allt hem belieft, Sec. ^eoube teftïjab «ö|ïelp^ie|ïer-geb)aab:
ien3ilbceeRemoitranci,fcüeegenöe70 nmrii $a- bet'ïjanö Rebben $ρ een anbet Remonftrand ïaten maaften/ οίε beeï liofïeipeeen ïuwfïrget* itjaé, $ocö toa^ ec een ugtfleefcenö * p^onh-tïuli/ * In 'c Latyn ftaat mundï perfeBi: welk naamwoord nintidnt
van de Heidenen overgenomen is : en was een kerkelijk cieraad, 't welk van onkerkelijke meiifcht η niet mogt aangezien worden. Sijnös
|
||||||||||||||||||
|
ν
f.
|
||||||||||||||||||
|
Η:·
j '
'Η
|
||||||||||||||||||
|
-. ι
|
||||||||||||||||||
|
•Μ 'ί
Ί :
1 ;
|
||||||||||||||||||
|
1'
|
||||||||||||||||||
|
/ /
|
||||||||||||||||||
|
-i»»èï"%S
|
||||||||||||||||||
|
V A'S NeORD-HoLLANi 539
5ijHbe een é&aUvammtg l)ni§je / fjeööenoe γζ
hettm in hc fjoogt'f. «feit pmxï\fmï\ ftmbbol· #ené een !taamias5f π frijjijbcr-iii. t ijpoge fcooj/. m hm$ fjoogei* a1$ een piimv. 3fa öat j^onlK
fïufc £üHP tggtflo&n öe Remonitranci i, of
gofft-boo^; öetofIhe m 't jaar !Γ44'οοο$ eenen
fe#c$/ niet naame Bouwen , gefioien imerö. ©e jjpaftorg twa^ bcrcfnigt" met fjet&apittrf ban <$ &&;oiito in '$ oB^abeitijage: en üiierik' iicrjjrrbtn bofyfttn QsMen ban 't ^ritö'fóapit; tri. ©e Hoflrr ban öcese en ban öe andere fterii tuiert 6oo> oe fïai$ ^ücrigfleit aange; ffelt/ hjelfi^OÖgrecijtÖOOI Willem vanBeyeren
aan be fïaö toegefraan U?a^ in be maanö 3[ι%
14.00. ^eese $afïoo$ twaren in be ïtatoïpe tg*
•ben ban groot aan$!'en j 3510 bat 3e tstü fntfp tang booten c%cf}uiit/ be&tfyeptntn/ mtm ïïaaö gabbrn: en gtmemt iwrDen öc sbetoinb' Öeftöeif of |&cefïei$ oer Parocjperite bal* ben % mffufiV m SÊrijjbcr Nicoiaus. <&mtrc!?t Ïet jaar 1$'71 iê ïjicr J&ajïoa? ge*
toeefï Philippus de 'Leidis. 't&it Öipt ligt Jtjit
éig£li boen De Cura Reipublicie Sc forte Prin- cipamis: en booj al unt I)et <ίό en 64 pbaïï
baar iju afbii^ redeneert: Dat woord (wy wil- len) fmijt alles in een Vorft om verre, en brengt alles ten bederve. Het heeft rny ook berooft vin mijne kerk van Jmfietdamme j dewelke my gegeeven was door den Η eire s maar op een vuilaardige wijze ontnomen is door eenen on- derkruiper. i>ier buigen müy eem'ge $afïoo$/
%n 't jaar 1560 De ïgeet* Johan van Deven-
ter ; 300 a\§ toe «£t ben baov?geniribeu b^ief' berfpnan ïjeööcn. G* ï 14 r£.
|
||||
|
ioo Oudheden en Gestichten
14IZ, Pieter Niklaasz.
14/2.1. Johan Bouwensz, ,· 14/10 Dirk Hendriksz. ^00 ül$ Öïpt tïgt ben ö^tef ban be infïeMinge ba* iïegiiïiere M&
nonniftften / beiaeiite beneben 3a! opgegeeben tooien: en baar &^5icgjeibeu noemtben ga* fïooj ban tper-itlmfieL %n 't jaar ιψ% fïonb gier aï$ ^itbcrjpafïooi Johan Taco.
$an 't jaar ^38 tot iffa Beeft pi' aïg
Jpafïooi gefïaan Floremius Egb^rrsz, te ïüaar* Iftti geöooren; befoeïne ban jpafloo? ban <#bam geiuo^ben foa$ faflooj ban be*oube 3t}be te 3£mfterbam. % toa£ een oeftis man / en tot ftettermeefïer aangeflêlt: en ορ geeft alïemib* öeïenin 't t»eeïi0efïeït om ben Itooïpen <&®bp bienfï/ bte tenemaal berbalïen iag/ bjeberom a$ iebenb te maahen / en in ftanb te gouden, ^an ^ijne bganben ioifïen 't boo,? builaarbige lafïenngcn 300 ttbehugpm bat ïjg ugt^gne pïfïorge ban 3Cmfieubani gegaaït mierb / en baie jaaren ïang in ben ^aag grèerftetö 3at. ï^ocg W toi^b 300 toeï in ben faag/ a$na> öerganb in bm tëaab ban ΐ&ηφί en ban $&e* cijeïen /.b$ gefeolien ; en baar op in öe φα* fïor^ imn Umftevbam gerfïeït. ©aarenöobeii HMcrö gg ecrgljaïbe plebaan ban «^ Gudulaas lierfte te 2Mffel geraaaat: baar \y$ hm t\nw< hm ïïngnfii 1 f71 aan be pefï oberleben ί$ Φρ 3pfïeif-öebbe geeft gg aan 't ftoiiegie Der<0aö>' geieerben fefpiolien een taüotnfïc ban zö; gnl" oen£·, bebjdlie gjiöefïeebt isiibe geböen totget opöonfcöenbaneeiiberbehoUegiej tegen bat'er tm berbc3onDeopgeeeeottOD|ben. ïgetïeben^- öeb^yf ban Flons ügbertsz fiaatooltbefcg^eebeu fltt
|
|||
|
van Noord-Holland, ιό ι
figC.-Commeiijn, öié getop 3peniamer bev*
reit; oocg i»£ geööen 't naar (n) öefcoaargeit Ugt Opmeer en C.6 Valcrius opgegeebeiï.
if48. BartholoiïiEeus Aalbensz. Ponfen.
9|n 't jaar iy / ♦ Johan Bonus (mtffcgren
Bo©r) te ^tmfïeroam gejtöorot/ $ baar ooft $afioojgeloo$en« j|laberganb ί$ gg ι ? jaareii lang ^afioo^ ban ^. Andnes fter&e te Wntisw* pm getoeefi / baar gg ooft oberïeöen # in 't jaar 1604/ en onber 't boïgenbe graf-fcg^ft öegraaben bJterb: ■ D. o. M.
DE EERW. HEER fOHAN BOIUUS»
INBOORLING EN PASTOOR VAN AMS- TERDAM , HEEFT OP 'T LAATSTE DE FASTüRY VAN DEEZE KERK MET GROOTEN LOF BEKLEEDT,
EN HEEFT DAAGS TE VOOREN, ALS HY ZYN 60 JAAR BEREIKEN ZO UW, OP DEN 20 JAN ü AR Υ ι6ο4)ΖΥΝΕ SCHAA- PEN EN ZYN LEVEN VERLAATEN: EN VERWACHT ALHIER DE ZALIGE VERRYZENISSE, l^an getjaar 15- ♦. rot get jaar 15*78 geeft
Jakob Buyk , te fumfferbam ugt een SSurge* nieefïeelp gefïagt ge&ooren/ be ^afforg ban öe ouöe 3gbe ïange jaaren met grooten lof öe* ftleeöt % geeft ooft een Ip^eb!&aat3ie ge* baan ober N. wOïfcft; oefoeïfte boo^ oen Ho* ning en 't onbe geloof fïeijöenbe boo? öe re&eï* lm/Ut inlSmfierbam gedongen ioaren/booö* gefegoten iüterö, $oeg geeft gg/JMïoo^p* &e / 5ÜM goeöftenring gegeeben aan 'tgeöe* |
|||||||||
|
< Befchryving van Amftcrdam pas, 6ai, Ê9z.
b In Faitis ISelgicis. & * ' G 5
|
|||||||||
|
oen-
|
|||||||||
|
aHMRm
|
|||||||||
|
; r
ιρζ Oudheden en Gestichten
öen Öoen batl Marcinus Duncanus. f^eil 8 tf&
feuatn »f78|»icrö-.Bp untiietbaberknö ge&an*
tpr/|n ψ imf$fi##tftiïi/ mn m &£ genaöe, ban &e $ee en bebinden genen te tygjben. <êiw belp Ü$ ö? te <$nunerin' aangekomen > baar ï)yi paiiqntïift batl &. Maartens uerfteï$ getoO^
j5cri: en naöerljanö/ te taeeten Oen μ J^aait
if8.9 / tOt ^affqo; ban $>, Aldegundis $ê$fg
■aangeftelt taierö. ï|o $ te Cttimerili Oen 8
^eptemöer if9p / 'in 't π Wt Jïj«$ ïeben$/ ban oe pefl gefloten/ cnm jL Aidcgondsnér*
feebegiaabrn Willem van-Uytgëeft, öetaeï&e
in 't jaar ifèf og-^· Magdalenaasö$g «i^nöer-
gaflooj ban oe otiöc ïicrli taakgebroken-/ fë tn't jaar if8o nnu&effcO berO^eeben. Herman ElantsS öctaCifte 10 al Dien ti)& ban
be geioof^rberanberinge / tot jft jaar 15-80 en
langer/ toa.n$erÏ£)&e berbolgingen en stoaarig* jje&eii it&tgeflraan öeefr. $g geeft, ttaee gap pOnjf'/. gkteftCV Cindfius CI3 JB^fïer Simon
Aioy, m bm magMmmn obcrleeft. Sfn-'t
jaar 1 ^67 toseéö ijgban De ptftaangetnfï/ maar fë 'er na eene· maanb ban geiieejen. 'φι aU De Éater ban 't ^egjjnjjof/ niet. ben J&affoo? Willem van Uytgcèlt , lil 't jaar ifSo Elgtt Öe
flaö f eD^eeben ïmeeb/ $ jjn fo| geö!eeben,
Sibrandus Syxtius , tsaar een bp£Jj[ Hl ifeigfe^
ïanD baar [3$ <ge&ooren taa^Ooftervi.er genaainö/
en 1üice!it'5iaai ni .be-.^bo&tuibe!)?Λ( eerfï geb?ugFtt tat 6et onbertajfóeh ban 6e' ©^en. Jlatótjanö fejieub m tot ψψβο} ban tne #nöe |ter& en <®&erfïe ban 't S&cgtjnïjof aangefïelt. {££.*£ bati te Intfïeröam gefloten ben ρ ^ iniarn 1031 /ï$f*^ 63 jaar 31311^ïeben^, c Uyt de ongedrüktq^rieveu van die ecuve.
**,,.,- Leo-
|
|||||
|
ν
|
|||||
|
van Noord-Holland, ioj
Leonardus Marius, ÜOOgïeeraar *B &*^Ob* LconarfjM8 ïmnbe / ter <&m§ in ^eeïanb gebooren / toa$ Marius.
in be %αφι(φ Ι <0jie&fcöe en ^cbmutoftye taalt toeï erbaaren/ en baar ΜψιφϊΜ ban 't ütolïanbfcïje gtieeftfcïjooï te fóeuien. ®ati baar foierb ïjg te fHmfïerbam beroepen/ en tot f^afïoo^ ban be oube spe en <$berfïe ban '# fsegijnjjofaangefïeit. «2Mt toi erben ïjem be boe?* naamfïe bebientngen / a$ get ^eftenfcjjap en H&[tart$fcjjaj> banïfaarlem/opgefyaagen. föm fcjtjïebanbat flg met te fcljfópen en moftbeïtng te onöerbuften bee5tg ma$/ i§fy$ te3Hmfïerbam/ tot teber^ ïeettaesen / ben 18 <^ctober τ óf χ oberieben: jjebbenbe boo^ stjne gefcö^ften en beelbnïbigen arbetb groote bienfïen aan <&oo$ liertte gebaan. 3|g jjeeffc be bolgenbe heeften ^ in öeïïatpfcöe taaie ugtgegeeben: Uytlegging r * over de f Boeken van Moiiesi ÖÊtödftelTtfetï?
ien in blab$ groote geönilie i$ in 't jaar 1621.
Katolijke v.erweering van de Kerkvoogdy:
toaar in be (©pperljoöfbtgïjett ban ben φ. Pe-
nus, en ban ism j&oomfcïjen Stoel/ tegen be itettergi en be fcjjenring ban ben berucïjtett Marcus Antonius de Dominis betbebtgt tUO^b.
©ft fcoerftje ijS te ïieuïen geb^u&t tn t jaar 1619.
I|g Jjeeft noclj anbere foer&je^ / Die be 4B»e# ïoofl-berfeStïïen raa&en / in be $eberbugtfcöe taaïe/ maar onber berbieïjte naamen / ugttge^ gecben; a$ onber anberen een Katolijk Ant- woord tegen Siraon Epifcopius, 't bjeïft b00|
ben 3eer geïeerben ï|eer Johan Bugjcus begon*
nen tm$* <£n baarenboben een boeisje van de menigvuldige mirakelen van 't H. Sakramenc
des Outaars, 't fcoeïit tn 't jaar 1345· mtbben m
't buur ongefcSonben toa$ gebïeeben. #nbcr be boo^naamjïe baucgten ban 3ijne G 4 ge^
|
||||||
|
I
I
|
||||||
|
ίο$ Aantekeningen op ώ ε
geleerböeit/bernuft/ en arbeib3aamije!t/moet
0whmt tüopm be betering ban ten jjleber* SuptfCÏJCU Virgilius, Jooii Vondel; tü bit ban
Jakob Ouzeels, biebOOJ bee$eil $#bffomt faja$ gebaren onber be 4B»erefb;mewben. 9a/ 50a
a!$ Jakob de la Torre getuigt / Ï)U ijttffc be
böot?naamffe en i^^flc fatnflten ban ^mfirrtiam
tot flet fóatoujft geioof öeneert
3|ö toa$ ugtermatc mflb jegené ben armen:
500 bat 'er niei$ na jtjne bpob ög gem gebön? torn buerb $ seifp niet 0111 $α lp ter aarbe te befïetïen: ïjet bieln in be ïtern ban De meutoe $jbe begraaben toierD. 3£ï$ §tt naar bê tan geb?aageïi toterb / fcoa$ 'er een ongeïooffeïpe toeloop ban meufejjen 't en toe! loöaaiiig bat öe tuehfcpn gela gabeö om een plaat$ op be ba? ben e of totffelg) te Jcböen. $g gab .toegeng geïeerbjeit en boö^igtiggeitsobaanige eenacö* tuig berhreegen bat be <&nuatobjften $df$/ in .moegeïpeboo^aïfen/ ban gem raab quanten 'blagen, j^aumeip^ gtug'cr een bag boo$n/ ■jonber bat-ft» m spe ijut^apelie of ergeii^ Jn be fiab pjebthte, gijne 5iHfp3CUli toa| / fort her fed fuaviter:
met kracht, maar ook met zachngheit. <®nber $pe ptfnt bjserbeu beese beenban
Vondel t'n be plaatse ban een graf-fc£tëift ge? ■<p$kt:■./.:%> :-< v
Dus (lichte Marius by monde en by gefchrift
Geleerde en ongeleerde, uytGoddelyke drift. Qii Nu fwygt de mont: nu geeft de pen niet lan- ger int. .£yn fdiriften tooncn u fcyn levendighfte print. -f AAN"
|
|||||
|
■-.
|
|||||
|
Beschryving van Nooro-Holland. tof
Á Á NT E Ê E Í É Í "GE Í.
. f. Eer dat we vorder in A'miterdam treeden, die-
pen wy iets te zeggen van zeker gevoelen dat Am- iterdam gebouwt is, en tegenwoordig noch Haat, op den bodem van de oude Menapiers pf Menapii. ik beken dat Phil.Cluverius 'm zijne uytwateringen van den Rhijn, en Ca/parus Kommelyn ih zijne BefchrijV vinge van Amiterdam, dit gevoelen al onderzocht erl met kracht van redenen afgelieurt hebben. Maar 't mag noch welneens te berde gebragt en naarder opge- wogen worden : temeer, om dat het een volkome verwarring in de oude liefchrij vinge van deze landen kan geèven. Eerft dienen we dan te weeteii wie dit gevoelen
Pp de baan gebragt en Itaande gehouden hebben : ten tweede, liaan ons de redenen te onderzoeken die hen tot het aanvaarden van een gevoelen , dat zoo on- waarfchijnelijk voorkoomt , aangeport hebben: ten derde moeten We zien of dat gevoelen, dat zoo on- waar fchij nel ijk voorkoomt, en thans zoo gehekelt word, inderdaad zóoónwaarfchiijnel\}ken affchuwe- | ij k is. Cluverim <*, in zij ç Ti'ak taat í ari de uy t wate- ringen des Rhijnurooms, zeit dat fommigen dit ge- voelen (taande houden , zonder iemand te noemen. De Heer Commelyn, in zijne Befchrijvinge^ van Am- fterdam, meldt niemand als Joh.Jahob Pontmtts ^ die dat gevoelen in zijne Befchrij vinge van Amiterdam beweert. En ik wil wel bekennen dat P»ntanus\ op hetitukvanlandbefchrijvinge, wel voor twee Schrij- vers of getuigen veritrekken mag. Behalven deezeu yinde ik dat de zeer geleerde Gottefr'idusclVendd'mus in eenen brief aan Andreas CatulUus , dit gevoelen vaftitelt, en voor een zekere waarheit opgeeft ; te weeten dat de Menapiers, ten rijde nhfuliusCWar, ganfeh HoJland en Zeeland heilagen hebben. Ja Pe- trus d Divans zelf, die aan de Menapiers hunnerechte woonplaats vry wel aangewéezen heeft , houdt hef ', fCap. tr. b jpag, y„ "; V
^'Staande achter Catuiirï Toniactim. · :
é Antiqiuutes Belg. pag, |7f ? ,
|
||||||||||||
|
G S?
|
||||||||||||
|
VOo?
|
||||||||||||
|
ilSEA
|
||||||||||||
|
„„ ». t
|
||||||||||||
|
SOÖ AANTEKENINGEN Of DE
voor zeker dat ze aan beide de zijden van denRhijn-
ftroom, niet verre van den Oceaan, gewoont hebben : maar Divans zouw 'er noch uyt konnen koomen met die woorden niet verre wat uyt te rekken. En H.«Nue- narms, daar hy van de Menapii fpreekt, ftelt het voor een vatte waarheit te boek dat ze gewoont hebben tpt de landen van acBetbafii toe, daar de Maas en de Waal in malkander loopen: ja dat de Batavieren en de Menapiers alle die landen, tot den Oceaan toe, door malkander bezeeten hebben. Zoo hebben we dan de voornaamite voorftanders
van dat gevoelen: en 't ontbreekt hen niet aan plaat- een uyt oude en deftige Schrijvers, dewelke al eeni- gen glimp aan dit gevoelen geeven. Wy zullen maar twee van die plaatzen aannaaien, dewelke krachtigft van allen luiden, en daar 't geheele verfchil genoeg- zaam op draayt. De eerite plaats is getrokken uyt den voorgemel-
den Strabo : Aan die van Trier grenzen de Nerviên, zijnde ook een Germanifcb volk', doch de laatfle zijn de Me- napiers , aan beide de zijden van de monden des Rhijn- ftrooms enz. waar de monden van den Rhijn gelegen zijn, is bekend: en by gevolg, zoo men de woorden van Strabo voorde waarheit aanneemt, hebben de Me^ napiers zekerlijk hier om itreeks gewoont. Menkan 9er tot fterking van dit gevoelen noch by voegen dat niemand van de oude Wereldbefchrijvers van alle rechtfchaape kenders enoordeelkundigenzoo gepree- zen word n\s Strabo: en die daar aan twijfelen zouw, heeft Poupe Blound, daar hy van Strabo fchrijft, maar op te ilaan. De andere plaats is getrokken uyt Julius C<efar æ
welke plaats van Phil. Cluverius, daar hy dit gevoe- len met kracht tegenfpreekt, aldus bygebragt word: Even áÀæ,ïï is het ook met de Ufipetenen Tenkteren gelegen geweejl, vandewelke boven gefprooken is · en aie het ge- weld der Zwaaben lange jaar en uytgehardt hebben. Doch eindelijk uyt hunne landen verjaagd zijnde, en drie jaare» fang door verfcheide plaatzen van Gennonië omgezwor- ven hebbende*, zijn ze tot aan den Rhijnflroom gekomen* Deze landflreeken mierden van de Menapiers bewoont; dewelke aan beide de oevers van den gemelde» vloed-lm- e De GalUa Belgïca pag. 5, & c,
deryen.)
|
|||||
|
'!
|
|||||
|
• Beschaving vak Noord-Holi-an». 107
4eryen$utzen>en dorpen hadden.· Dan volgt 'er hoe dat ze
deMenapiers, ten deele met liftten deele met geweld, verflagen enverdreeven hebben. Deze plaats,zoo als ze daar itaat,kanCluverius gemakkelijk beantwoordemhy heeft maar tezeggen,en hy zeit het ook metterdaad, dat de Uiipeten en Tenkteren aan den Rhijn gekomen zijn boven 't eiland der Batavieren, daar hy noch mee eene kil en onverdeeld voortftroomt. En dat vervol- gens deMenapiers, hoewel dat 2y den oever van den Rhijn wederzijds heilagen hebben, daarom binnen 't eiland derBatavieren of bezijden den Bataviffchen Rhijn piet behoeven gewoont te hebben. In den grond van de zaak wil ik Cluverius noch geen ongel ij κ geeven ; maar hy had evenwel de plaats op haar krachtjgfte be? hooren voor te ftellen ; en zouw 'er dan 'zoo gemak- kelijk niet uytgekoomen zijn. Ik wil wel bekennen dat hetgevoelen vanPontanus%
door deze plaats onderftut , zoo ligtelijk niet over hoop gefmeeten kan worden : Ja 't luft my eens wat nauwkeuriger te onderzoeken of't gevoelen van Po»- tefMSy en van de doorgemelde Schrijvers , zoo los op zijne beenen ftaat als Cluverius zich zelven inbeeldt. Of de Menapiers iuyft omtrent den Amftel gewoont hebben, daar wil ik zoo krachtig niet op ftaan: maar de, bewijzen yan Cluverius Ioopen daar op dat ze zelfs geen woonfiede gehad hebben op 't eyland van Ba- taviën t maar laat ons tot de zaak wat naarder koomen, JuliusfCafar, de gemelde gefchiedenis befchrijven- de, zegt dat de Ufipeten en Tenkteren, met groote me- nigte van volk over den Rhijn getrokken zijn niet verre van de zee } in dewelke de Rhijn zijne -wateren uytflort* Daar op verhaalt hy wat hen naar deze kuilen gedree- ven heeft: hoe dat ze den Zwaben lang tegenftand ge- boden hebbende, eindelijk moeften wijken ; hoe dat ze veele jaaren door Gerrnanië omgezworven hebben; en? zoo gekomen zijn aan den Rhiinftroom. Welktl landen, zegt hy dan vorders, van de Menapiers bewoont wier* den, dewelke aan beide 4e oevers van den vloedianderyettt huizen, en dorpen hebben. Eerft zeit hy dat de Uiipeten en Tenkteren over
den Rhijn getrokken zijn niet verre van de zee: dan gaat hy de reden van hun verhuizen of opkraameii vertellen.. Eindelijk verhaalt hy hoe dat ze de Mena- |
|||||||||
|
f Iry'cio jibri 4,
|
|||||||||
|
ptetï,
|
|||||||||
|
/
|
|||||||||
|
Jliè*3&
|
|||||||||
|
108
|
||||||||||||||||||||
|
Aantekeningen op ij e
|
||||||||||||||||||||
|
ΙΛ i
|
||||||||||||||||||||
|
p.fers,aan beide de zijden van den Rhijnfl;room woo-
nende, bedrogen en verdreeven hebben. Dat fchijnt dao eveneens te luiden als of ze de Menapiers daar ter plaatze aan den Rhijn gevonden hadden, daar ze over den Rhijn getrokken zijn; dat is, niet -verre van de zee: in dewelke de Rhijn uytgeluofl word. Ik dien hier watjanger op te blijven liaan : want de grootlie zwaarigheit zal hier op aankoomen. Die eerfte woorden, dat ze met een groote menigte
van menfchen over den Rhijn getrokken zijn, moeten al- dus verftaan worden dat ze daar over getrokken zijn in het beiiooken , of even na 't overwinnen , van de Menapiers. Wam voor eerii zek C<efar niet dat ze over den Rhijn getogen zijnde, hooger opgetrokken zijn om de Menapiers op te zoeken: zoo is het dan gëfchiedt ter plaatze daar de Menapiers gelegerd wa- ren. En't kan ook geenszins onderiielt worden dat ze, om de Menapiers op te zoeken, hooger opgetrok- ken zijn. Want ze zijn niet tweemaal uytGermanie naar denRhijnitroomafgezakt, en den vloed overge- trokken : men ziet klaarlijk , en zonder eenige hape* ringe, dat Jul.C<efar maar eenen overtogt befchrijft. En, zoo iemand hier op dringen wouw, dien zouw ik vraagen of de Uiipeten en Tenkters, beide Duyt- iche volkeren, als ze niet verre van de monden des Rhïjnftroorns over den Rhijn getrokken waren , we- derom over den Rhijn en naar Germanie getrokken n, om de Menapiers te gaan beiiooken. Want het
ijkt uyt de woorden van Crf?/^ dat ze op dien tijd, als
ze de Menapiers gingen aantallen, uyt Germanie qua- men afzakken : en vervolgens dat ze de Menapiers, over den Rhijn woonende, eerii aangetaii hebben. Het blijv.e dan vaiigeileld dat die overtogt der Uii-
peten en Tenkteren, daar <Ê<efar in 't begin van zijn vierdeböek met een woord of twee van gewaagt, de- zelfde overtogt is, dien hy eenige regels laager wat breeder befchrijft. Waar uyt dan vorder volgen moet dat de Menapiers aan beide de zijden van den Rhijn, en niet verre van de zee, gewoont hebben. Maar, zeit Cluvertus met zijne medeiianders, Stro*
#o, boewei een naarftig wereldbefchrijver, was even- wel een Griek; en vervolgens verre van deeze landen gebooren en woonachtig. Daarenboven, zoo als ze |
||||||||||||||||||||
|
Η!
;ii : |
||||||||||||||||||||
|
¥'■1
"jf
|
||||||||||||||||||||
|
:\
|
||||||||||||||||||||
|
kW
|
||||||||||||||||||||
|
% L \\
|
||||||||||||||||||||
|
*Ni
|
||||||||||||||||||||
|
m'
|
||||||||||||||||||||
|
'#ȣ.
|
||||||||||||||||||||
|
Beschryving van Noord-Holland. 105»
leggen, heeft hy noch wel eens in de befchrijvinge van Germanië mis getaft. Eindelijk, 't welk wel het zwaarfte van allen weegt, indien hyPUwus, Tacitus^ Pomponim, Mela, en andere diergelijke Schrijvers te- gen heeft, zal hy op dat (tuk moeten en wel willen achter ftaan. _ Indien hy die Schrijvers tegen heeft* zal niemand 200 ik vertrouw, hem gelijk durven geeven: Maar, zoohy ze niet tegen heeft, wat dan? Üfbyzê tegen heeft, zal in 't onderzoek van de andere plaats overwogen worden. t Wat de plaats van J. Ca/ar belangt, miflchicn zoiïw
iemand het ganfcheverfchil als met eene knip willen affnijden, met te zeggen dat de Rhijn boven Schen- kenfchans, en wat hooger op, niet verre van de zee- kant gelegen is: dat men denken moet dat de Teok- teren enUilpeten uyt het hartje van Duytfland , verre van de zee, herkomftig waren ; en vervolgens dat de pJaatzeneven boven Schenkenfchans, ten opzigte van hen , al vry naar den Oceaan toe begonnen te naderen. Maar Emmerik , Kleef, en de plaatzen daar om
ftreeks, niet verre van de zee, en van de monden des Rhijnilrooms? Schijnt dat wel te luiden? isdat,voor zoo naarftig en nauwkeurig een Schrijver als J. Cafar was, effen genoeg genoeg gefproken ? Ik geloof dat veele Leezers, benevens my, zullen zeggen neen. _ Vorders moet men indagtig zijn dat de Rhijn, ten tijde van J.Cafar, maar twee groote monden of zee- garen had ; boven Leiden en by den berpchten Helius. Zoomoeten dan de Tenkteren en Uiipeten, indien ze niet verre van de Rhijndeuren over den Rhijn ge- trokken zijn, iulks gedaan hebben over den rniddel- flen Rhijn. En vermits deMenapiers aldaar beide de oevers in 't bezit hadden; moeten ze ten deele in 't eiland der Batavieren, ten deele over den middel-Rhijn gehuisve/1 zijn geweeft. En dus hebben ze niet alleen 'm d.it eiland gewoont ; maar konnen zich ook naar Ampeland toe uytgeftrekt hebben. Maar Cluver'ws beroept zich op alle de oude en be-
fte Hiftorifchrijvers, i\sPliniust Tacitus, ja^. Cafar zelf, dewelke dit gevoelen opentlijk zouden tegen- fpreeken. Die fchrijven duidelijk en eenparig, zegt Cluverius , dat het land der Batavieren tuiTchen den Rhijn en Maas gelegen was. Maar is dat zoo duide- . lijk
|
|||||
|
♦"
|
|||||
|
IK) Α ΑΝΤΕ KEN ÏNG ÉN Ö Ρ DE
lijk te leggen dat de Menapiers noit eertig gédelte, of
eenïgen hoek, van dat eühmd bezeeten hebben? En, 200 genöomen , men kon uyt Tachus, Plinius, Me- la , en laatere Schrijvers, al bewijzen, dat 'er by hun- nen tijd geen Menapiers gelegerd waren ; daar uyt volgt niet dat zy 'er niet gewoont hebben ten tijde van Jul.Cajar. Zy zijn, ten tijde van JXtfar, uyt hunne plaatzen aan deiiRhijn verdreeven : geen won- der dan dat ze genootzaakt zijn geweeft een andere woonplaats te zoeken. Of men hier al tegen inbrengt dat de Menapiers
door de Maas van de Batavieren afgefcheiden waren» en aan ae Morini, t'hans Vlaanderen, plagten te gren- zen; dat doet terzaake niet. De g Schrijvers, die hen aan de zuidzijde van de Maas en naait de Morini plaatzen, fprek'en vande tijden mjuliusdefarh Is wel te verftaan dat de Menapiers, die de gemelde nederlaage ontko- men waren, anderewoonplaatzenopgezocht hebben. Vorder vraagt de Heer Commelyn h ; indien de Mena- piers, die aan de Morini paalden, zoo verre uytgelirekt waren dat ze een gedeelte van Holland befloegen, waar dan de Tungri, Sunici, Bethafti, Gngernt, Mar- faci, Chambavi , Frifü, Levuci , Grud'ti , Centronen , Baiavi, blijven zullen. Daar zal ik wederom on- der zijn welneemen op antwoorden dat alle die vol- keren vry en onbekommerd op hunne plaatzen en ie- der in zijp iand mogen blijven. Toen de Mena- piers, eer ze door de Ufipeten verdreeven wierden, een gedeelte van 't eiland der Batavieren beiloegen ·, waren ze noch verre van de Morini af gelegen j en woonden geen van de gemelde volkeren in de weeg: behalven dat de Batavieren hen een gedeelte van hun eiland wel inruimen wilden. Toen ze doo'r de fjrï- peten verdreeven waren , zijn ze naaft de Morini gaan woonen; en hebben al wederom de gemelde volke- ren geruft en ongemoeid gelaaten. Zoo dunkt my dan, onder verbeteringe, dat het ge-
voelen van Pontanus zoo niet verdient gehekelt en! achter de bank geworpen te Worden. Indient de ge- leerden evenwel, na't opwegen van deredenen en te- genredenen, anders verftaan;· wil ik het gaerne om een beter geevcn. g Taciï. lib, zo, Plinias, &c, b Pag. 6.
|
|||||
|
\
|
|||||
|
/
|
|||||||
|
Beschryvnig van Noord-Holland, ui
^. 't Is waar dat het indien brief allereerft vermeldt
word onder den naam van Amflelredame: maar lang te voren, te weeten op't jaar 1103, word 'er al ge- gefproken van Amitels veilen. Hier nevens de eigen woorden van den Kronijk-
fchrijver Melis Stokei Die Kenemaren voeren bene
Doer V landt, over al die Fene9 Ende verbornde te handt Van Aemflel al dat land Ende roefden al dat â vonden Amflel fine vefien tien fionden Dat bornden ft al in den grondt. "Voor 't jaar 1203, en noch eenig weinige jaaren •'daar na, het zijn de wüïãden íanCafparus ë Comme· lyn, " is de naam van Amftelredam by geen Hiftori- " fchrijver bekent, en ook by niemand alzoo genaamt "geweeft: maar wel Amftel en Amfteh vefietf, 't zy "dat ze daar mede meenden het dorp, of het ilot, of "allebeïden. Maar zouw men ook niet mogen zeg- gen , 't zy dat ze daar mede meenden het ilot of de ilad ? of allebeïden ? Ik meen dat men al zoo wel zouw ftaande konnen houden dat de ftad vroeger als dat ze laater gefticht is geweeft: Het b blijkt althans uyt den brief van Floris V, daar de Schrijver met een woord van gewaagt, dat de Amfterdamrners ai in 't jaar 1275 hunne goederen door 't ganfche land plagten te vervoeren ofte verzenden. Dat deze plaats onder den naam van Amfterdam in
geen brieven of Schrijvers voor't jaar 1303, of daar omtrent, gevonden word is geen wonder : Amfter- dam, gelijk ieder weet 5 en de naam zelf te kennen geeft , heeft dien naam van den Amftel en van den Dam. Nu de Dam , gelijk de Heer Commelyn uyt waarfchijnelijke giffingen bewijft, is 'er eerft opge- worpen tuflchen de jaaren twaalf en dertien hondert. Melis Stoke fchrijvende over 't jaar 1203, gelijk wy boven gezien hebben, noemt deze plaats Amftels ve- llen of Amficlfine vefien. Maat fchrijvende over 't jaar 1296, en fpreekende van Jan van Henegouwen sils hy Muiden meende te ontzetten, noemt het Am- ftel redam: Had ë Commclyii pag* i6S. b Ibtd. p» i7j«
|
|||||||
|
/
|
|||||
|
112 Aantekeningen op de
*h%ml·. Had β twee dagen langer bleven
'-Μί'Λ Ί Op den hufe dan fi daden^ . Die grave had kern flaen in Baden enz.
fflant hi f Amftelrèdum nnm komen Om te oriifetten te haren vromen, . . Én deze woorden van Melis Stoke, of dit onderfcheid in zijn fpreeken , konnen volgens den Heer tomme- tyn ook tot beveftiging dienen dat tuiïchen de voor- noemde jaaren die Dam opgeworpen en de naam van Amfterdam opgekomen is. '; \.. * Vorder fehoon dat Amfterdam, of Amilclredam,
in geen boeken of brieven gevonden word, voor't jaar 1303, zoo zal men evenwel Amftel, otAmeflele, of Amftel Ie, teel vroeger gemeld vinden. BiiTchopGo- defridks, dewelke tuiïchen de jaaren f2.56 en 1178 op, den Stoel van Utrecht gezeecen heeft, klaagt gewel- dig over eenen Egbert of Egbertus van Amftélle · eii -fpreekt van degedienftigheden en rechten, diede ker- ke van Utrecht onder Ameftelle toequamen. Ineen brief van Biifchop Andreas, van 't jaar 01131, ftaarï Egbertus van Ameftelle en Godefridus ν'Λη Anteftelle als getuigen vermeld. In een anderen brief van BiiTchop Oodebvldusdai■■ üodeboldus, van 't faar mó, vinde ik eenen Wlfgat'dus van Ameftelle; dewelke benevens an- dere Heeren als getuige geftaan heeft over zekere gifte Van den gemelden Godbaldüs. En of iemand denken mogt dat van Ameftelle hier
jflegts een toenaam of van is ge weeft'; en dat'er by ge- volg met geen zekerbeit uyt befloten kan worden dat 'er een dorp, ofeenflot, of wat men anders wil, zoo vroeg onder den naam van Amftel geftaan zoude heb- ben ; zoo zal ik noch een onder brief bybrengen van BiiTchop Burthardfts. Wanneer ?deeze Bifïchop het verfchil tuiïchen die van Slydrecht en Hougninke of Houweniugenin 't jaar 1105 uytwees, en verklaarde dat die van Houweningen onder de Parochikerk varï Slydrecht behoorden, en blijven moeiten ; is onder anderen W'dfgcrus, Schout van Ameftelle» by de uyt- fpraak tegenwoordig geweeft. Ja in de lijft van de' V.afallen der Utrechtfche kerke, zoo als die lijft in' e By W HetLi p'ag. 161. l6t. d Ibitl. ρ. Ι ff*
e Vbid, pa-g· 14 f- 146*
|
|||||
|
•
|
|||||
|
BeSCHRYVINÖ VAN NOORD-HOLLANÖ. lif
de Oude * Kronijkopgegeeven word, ftaan de Hee-
ren van Amfiel als Leenmannen des Bifdoms al ver- meld op het jaar 1021. Ik zegge, 200 als die lijft in de Oude Kronijk opgegeewen word:, wantby WMeda ftaat ze veel korter; e/i daar worden geen Heeren van Amftel vermeldt. Van die lijft hebben wy elders ge- fproken ; en getoont dat 'er weinig (laat op gemaakt kan worden. Buchelius f zelf, in zijne Aantekenin- gen op Heda i hoewel dat hy alles wat de tijdelijke magt der Èiffchoppen begunftïgt ten hoogfte doet gel- den , durft de gemelde lijft aan Adelhpldus niet toe- fchrijven. Maar datgefchil willen wyt'hans niet aan- raaken: en zullen 't flegts voor zeker houden dat de Heeren van Amftel al in aanzien zijn ge weeft omtrent het jaar leno. , ,, Vorders koornt het my niet onwaarfchijneHjkvoor
dat Wifgardus, dewelke als getuige heeft geftaan over den brief van Biiïchop Godebaldus ,. en Wolfgerus, dié by de uytfpraak van Bifichop Burchardus tegenwoor- dig is geweeft , voor den zelfden perfoon gehouderi moet worden. Den Duytfchen of Hollandfehen naam Woïfger konnen de Latiniften zoo wel in ïVolfgerus als in Wolfgardm, en zoo wel in Wolfgardusz]slPOlf- gerus, verandert hebben. Én, om dat hy op deeerfte plaats ilegts den toenaam van van Amefielli voert, zouw ik ligtelijk giffen.dat hy uyt het geflapt der van Amiïelen was ; en naderhand het .Schoutfchap vari het dorp Amftel heeft bekomen. Öm dat ik hier van den Biiïchop Burchardus fpree-
ke, en niet geloof dat die gelegendheit meer vopr- koomen zal , moet ik met verlof van den Leezer een weinig buiten mijn beftek treeden , en iets tot verdediging van dienvroorhen Biiïchop, of liever van den Kronijkfchrijver y. Beka , te pas brengen. Paft het niet zeer op de befchrijving van Amfterdam, hef paft evenwel op dit ganfche werk: daar de daaden def Biflehoppen opgeheïdert worden. Als ik onlangs een deel van de 4- geleerde Bollandi-
ften in handen kreeg, om iet anders na te'zien , vond ik daar een wijdloopige verdediging voor den Biiïchop' * Onder Didcrï',k ÏII.
*In Notis ad W- Hedam p'ag. iïfi ' * «^Afta SS. ad 6 Junii> ad vïtam S. Norbertf. 11. D£Ei. . α **?*
|
|||||
|
ΙΓ4 Aantekeningen óp dé
'Burchardus tegeft het fchrijven van den Utre^htfchen
Ktönijkfchrijver Beka. Beka,iooals zy't opgéeven, zoude van dezen Burchardus fchrijven dat hy by den Pauiïelijken GziantHildelfrandus befchuldigt zijnde van Simony , en zich ielyen zullende zuiveren, bevel kreeg om 't bekende veers, glorie zy den Vader, endenZoon, en den ti. Geeft, op te zeggen. De eer (Ie woorden, glorie zy den Vader en den \oon^ zeide hy zonder hin- der of ongemak op : maar om dat de Btirchoppelijk-e gratie een gave van dtn H. Geeft is , zouw 'hy in de lefte woorden, en den H. Geeft , hebben blijven ftee- ken. 'Daar op wierd hy afgezet, en toen kon hy alle dewoorden, zonder eenig letzel , klaar en duidelijk 'tiyffpreéken. Dit gaan-de gemeldeSchrijvers met vee- Ie redenen wederleggen ; en zeggen dat Beka in dat verhaal misgetaft heeft. Hunne'bewijzen , dat dit ver- 'haal op Burchardus niet paflen kan , fluiten zeer wel: als i.om dat 'Burchardus van /Ma zelf als een vroom en godvreezéhd man gepreezen word, 2. Omdat HU- debrandüs'htt gemelde gezantfchap wel 45 jaaren vroe- ger bekleedt heeft, 'als Burchardus Wiffchop is gewor- den. %. Om dat hy dat gezantfchap in Vrankrijk be- kleedde ; en't Bifdom van Burchardus onder Vrank- rijk niet behoorde , enz- Alle die bewijzen keur ik goed : maar ik voeg 'er by dat Beka niet diergclijks van Burchardus gefchreeven heeft. Men heeft Beka maar op te flaan.: en men zal aanftonds mer-ken dat dit verhaal op een anderen Biflchop flaat; Beka, het leven vzw-Burchardus befchrïjvende, brengt dit verhaal te paflè, om dat het omtrent Burchardus tijd voorge- vallen was: 't welk niet alleen byB^, maarook by andere Hifiorifchnjvers, gebruikelijk is. Hy verhaalt jéerjr hoe dat de voornoemde Hildefaandus, als Legaat van den ApoftolifTchen Stoel, omtrent deze tijdetiin 'Vrahkrijk aangekomen is, dm de Simony uyt te roe- yen. Dan zeit hy'vorder : Cum antent ipfe Cardinalis adverfus diffamatum Epifcopumproceftiffét, &idemE- pifcopus tèjjtes ipfim accnfantes freiio fiibarrajfet; dixjt Mem Legatus Wc rDat is te zeggen : *' Als deKardi- "nanl het proces opfterde tegen een BiiTchop, die "(deswegens) ter quaade fame ftond ; en dezelve BnTchop.enz. Dit zullen dcgemelde Schrijvers aldus verftaan en by zich zelven vertaalt wekken : Als de . Kat'
1
* |
||||
|
Beschryving van Noord-Holland, n$
Kardinaal het f roe és opftelde tegen den Biflckop, of dee~
zen B'tffchop· Maar dat het v-oo niet verftaan moet worden blijkt niet alleen «. uyt den ganfeben t'za- menhang der woorden ; maar ook i. orn dat Hiide- brandm, volgens het fchrijven van Beta-ietf, datge- zantfehap in Vrankrijk bekleedde : en 3 om dat hy geen woord van Βurcb<?rdus afzeitingc vermeldt; maaf duidelijk fchrijfr dat hy 't bewind 13 jaar en heeft ge- voert, Hy was Biflchop geworden in 'tjaar 1099: en geitorven in't jaar ir ii: zoo dat hytot het einde vnn zijn leven toe Biiïchop is geblceven. Dit zeg ik geenszins om den lof der Bollandiften,
voor dewelken ik altijd een groote achting betuigt heb en altijd betuigen zal , in 't minde te verduifte- ren. Het gebeurt de beften, in 't nazien van oude icbrij- vers , wat al te fchielijk daar overheen te loopen. Mijn eenigfte inzigt is de waarheit in een klaarder licht te zetten, Beka te verdedigen, en voor al Bur- ^nakrvolkomentlijk te zuiveren. Want menig Lee- zer , de gemelde woorden der Bollandiften geleezen hebbende , en daar op geloovende dat heka zulks in- der-daad gefchreeven had , zouw het, om't gezag van Beka, noch eenigzins' konnen gelooven : men weet altijd noch iets te verzinnen om de tegen-bewijzen in twijfel te trekken. Ten minfte word Beka nu volko- mentlijk buiten fchuld geftelt, 3. Fan geringe beginfelen. Het word voor Zeker ge-
houden , of't is ten minfte het gemeen gevoelen op een oude overlevcringe geveltijd , dat hier allereeril een deel ViiTchers gewoont hebben ; die hunne hui- zen, of hutjes, met riet of ftroo bedekten. En't zal hier gegaan zijn , gelijk elders : toen de vifichers de koft rijkelijk begonnen te winnen ;en den tijd of ge- legendheit nieten hadden, om alles wat tot het leven en 't ljchaam noodig is gereed te maaken ; zullen daar mettertijd bakkers , fch oen - en kleermakers, timmerluiden , en andsre handwerkers , om'er een ftuivertje te winnen , na toe zijn'gezakt. En dus zal het allengs tot een dorp , en naderhand tot een ftad, aangewatfèn zijn. 4. 't Is waar dat hy weder t' Amfterdam gekomen
is: maar hy kon 't'er niet lang houden. Hier nevens 'tganfch verhaal met korte woorden: Heer Gysbregt Η 2 va»
|
|||||
|
f
|
|||||
|
ii(5 Aan ô åê åí ÀÍâ en op de
vandtnflel, de derde van dien naam » was door Her*
man van Woerden ook ingewikkelt in het vloekver- wantfchap tegen Floris V. Hy was naar 't zeggen van J. Beka * een eenvoudig man; en hy had de gedagte niet, zoo als fommigen gelooven, dat het de vryheit of het leven van den Graaf gelden zouw, AlsdeGraaf echter doodgeftoken was , en de andere eedverwan- ten zich op het Hot Kroonenburg zóo zy beft konden zagen te verfchanffèn, had hy de voorzigtigheit van met Herman van Woerden een fchuilplaats buiten het land te zoeken. Zoo ras als y<i#deeerfte, Graaf Floris zoon, overleden1 was , begon Gysbert van Amftel te hoopen dat de verbittering over 's Graven moord over't hoog- , fle was; en dat by't üytfterven van zijne nakomelin- lingen alles zich wel fchikken zouw. Maar zoo ras alshy teAmfterdam aangekomen was, en de ftadmet graft en wal begon te verfterken , .zijn de Haarlem- mers, met de Kennemerlanders, Waterlanders, en Vriezen , fluks op de been geraakt; om hem in zijn fledeke te beftooken Gysbert, geen kans ziende om zoo een menigte te wederftaan , en merkende dat 's Graven moord noch niet vergeeten was, begeeftzich ,. wederom met weinig volk op de vlugt. Waar op de Kennemers , met hunne makkers., de begonne wei- ken verbrandt , en alles verwoeft en uytgeplundert hebben. Waar dat Gysbert vervaaren is , daar weeren ome
Kronijkfchrijvers geen befcheid van te geeven. Daar h een gemeen zeggen van ouds onder de menfehen gebleeven dat by naar Pruiffen zoude geweeRen zijn; en aldaar een fledeke , Holland genaamd , gebouwt zoude hebben. En 't is waar dat Ier drie miflen van El- bing een fledeke of plaatsje legt, 't welk noch tegen- woordig den naam van Holland draagt. Maar men Zouw met den Heer Commelyn konnen zeggen, dat de onkunde van Gysberts fchuilplaats, en de naam van 't gemelde fiedekc, de gelegentheit tot dit gevoelen ge- geeven hebben. . Evenwel wil de Heer Commetijn dit gevoelen niet
ganfeh verworpen hebben : hy fteunt daar opdat Wil··
tem IV verfcheide tochten naar Pruiffen gedaan , en '
met den Grootmeeiler der Duitfche Heeren goede
# Pag. ?&,
broe-
|
||||
|
Beschryving van Noord-Holland. 117
'broederfehap onderhouden heeft : en hy beiluit daar
uyt dat ongetwijfelt verfcheide Hollanders, als onder deDuftfchers gerekent" wordende , van den beginne onder de Kruysbroeders verkeert hebben. Ik zal in zoo een duiftere zaakgeen vonnis wijzen:
en heb het voor dezen bezwaarlijk konnen gelooven dat hy in zijne oude dagen een ruftplaats gezocht zal hebben daar 't altijd vol onrull en oorlog was. In deKronijk van Pruiflen, door Petrus van Z)^»r§-befchreeven, zat men vinden hoe dat de landen daarom ftreekseven voor 't jaar 1300 , en kort daar na, niet anders als een toneel des oor logs waren. Maar -wat zou w men dan zeggen, indien men door
zekere blijken bewijzen kon dat evenwel het ftedeke Hollant, drie mijlen vanElbing gelegen, even voor *tjaar »300 allereerit van Hollanders bevolkt en be- woont is geweefl ? Dit zoude zekerlijk een groote ftut aan voorgemelde gevoelen geeven. Zulke blij- ken zal ik aanftonds bybrengen : en die konneti ligt op Gysbert van Amftel toegepaft worden. Maar voor af moet deLeezer weeten dat 'er inde dertiende eeuwe, als de Kruysheeren de Pruiflen begonnen té beoorlogen , veele volkplantingen uyt alle de gewe- flen van Duytfland derwaarts getrokken zijn, Zy quamen met heele benden uyt Saxen, Mifnien, Thu- ringen , HeiTen , Bohemen , Ooftenrijk , Zwaben , Holfteln, Nederduytfland , en van de JRhijnkant aan- gevlogen. En by die gelegenheit hebben de Duyt- ichers daar verfcheide fteden als Marien weert, Brunsbergen , Brandeburg , Koningsbergen , en meer andere veilingen gebouwt. Cbrtflophorus Hart- knocb, daar we ditt>alles uyt hebben, koomt einde* lijk tot het gemelde ftedeke Hollant. Hy beweert te- gen y. Douza dat ons Holland die benaaminge niet gekreegeti heeft van de gemelde ftad Holland: maar dat ie Hollanders zelf die benaaming aan dieftad ge- geeven hebben. En dat zeggen bewijft hy zoo duide- lijk en onwederfpreekelijk, als zoo eene zaak mijns oordeels beweezen kan worden : want hy bewijft het uyt de Handveften of de Keuren van de gemelde flad zelf. „Het itaat duidelijk, zeithy, in deHandveften p De On'gin» Centiu.m Pruflkar. retro Diuburgi Chron..
Pruflte, Η 3 «van
|
||||
|
ti8 Aantekeningen op » e
.jVan de voornoemde ftad: want Meneko of Meinhar*
„dm deQuetfurt, Opperkommandeur van PmiiTen, „heeft deze ftad in'tdiftrikt van Pazlaken opgebouwt „omtrent her jaar 1190; en hy heeft ze naarde eerfte jj bewoonders, die uyt Holland gekomen waren, Hol- „land genoemt. „ Men moet niet denken dat 'er al- leenlijk ilegte en geringe luiden, of gemeene krijgs- knechten , uyt ganlch Duytfland naar PruilTen trok- ken. De gemelde Hartknoch verzekert ons dat een groot getal van Adélijke geflagten, t' hans in PruilTen woonende , uyt üoftenrijk , Bohemen , Moravien, Frankenland, Saxen, Voitland, Mifnïen, en ande- re landfchappe.n van Duitfland, afkomftig zijn. Zoo zouw het dan geen wonder zijn dat Gysbert van Am- flel, die zekerlijk een oorlogsman was, enzooveele deftige luiden derwaarts zag trekken, daar ook een veilige fchuilplaats gezocht zoude hebben. Eene zwarigheit fchijnt hier in de weeg te koo-
men: te weeten dat de gemelde Meniko qf Meinardus. de ftad HoHand gefticht heeft omtrent het jaar 1190: en dat Gysbert van Amftel zijn vaderland niet verlaa- ten heeft voor 't jaar «296: want 't is bekend dat de moord van Graaf Floris niet voor 1295 voorgevallen is. Maar voor eerft geeven de woorden omtrent het jaar 12.90 genoeg te kennen datmen op eenige jaaren vroeger of laater zoo fterk niet dringen moet,. Ten tweede word een ftad in een jaar of twee niet voltrok - Hen : Meinardus kan de ftad begonnen hebben omtrent het jaar 1190: onder het bouwen konnen de Hollan- ders, onder het geleide vanGysbert van Amflel, daar aangekomen zijn, en die plaats voor hunne woon- itede gekozen hebben. En Meinardus , met die be- woonders wel gediend, kan daar op den naam van Holland aan de nieuwe ftad gegeeven hebben. Ten •rferdie fchrijft Hennebergerus, een van de befteen nauw- keurigfte Hiftorifchrijvers die van PruiiTen gefchree- ven hebben, dat de voornoemde ftad Holland in 't eerfte den naam gedraagen heeft van Pozlauken^ en naderhand Ho-Mant is genoemt. 't Is waar dat dit by Hartknoch>, ter gemelde plaatze, geen ingang vindt: maar hy brengt geen eene reden by ,die de getuigenis van llcymnb erger in 't minfte verzwakken kan : en daar- tnboven weet hy de befchrijving en de kaarten van Pnwf*
|
||||
|
BeSCHRVtVING; VAN lS'oQRlX-fcÏDELANÜ. II£
Pruiffeaf, door Hennetiberger uytgegeeven , njet ge-
noeg te prijzen : zoo, a^XtiennenbergeY in die zaake»; zooveel ja grooter geloof verdient als iemand. Laat de ftad dan opgebouwt ja voltrokken zijn, in 't jaap iijjo: dat doet tegen onze giffing niet. Zy zal eeril den naam gek reegen hebben van Pozlaukea; maar eenir ge jaaren laaterrali(?yif^i met zijne Hollanders daaj?; aangekomen was,, zal de naam Pozhuken, ten geval- le van de nieuweinwoonders, verandert zijn in Hol- land. Laat ons nu alles eens t' zamen knoopenr. daar is,
een gemeen zeggen, eenoude overlevering, hand over hand tot deze tijden toe overgegaan, dat Gysbert vam. /fwy?<?/omtrentvhet jaar 1303, en.miflchien ook in \ jaar 1196, naar Pruiflen geweeken is*, dat hy daar federt 1303 een vaile wopnftede gekozen en den naam, aan een nieuwe ftad gegeeven heeft. Dat geineen zeggen is'er:, en hoewel dat men't tot noch toe door, geen goede blijken beveiligen kon, het is'er evenwel gebleeven : die overlevering was zoo wel geveftigt, dat ze niet vergeeten kon worden, Nu vindt ïnen dat 'er in Pruiften even voor't jaar 1300 een ftad is ge-* bouwt: dat die ftad, eerfl: Pozlauken genaamd, kort daar na een nieuwe volkplanting van Hollanders heeft gekreegen ; en daarom Holland in de plaats van Poz- lauken isgenoemt. My dunkt althans, behoudens;'! oordeel van geleerder, dat men 't voorgemelde %<%■ voelen na met minder, fchroom en veel waarfchijnsr Ujker zal konnen en mogen ftaande houden. Iemand mogt hier vraagen of'er dan wel Holland- #
fche naamendaar of daaromtrent overgebleevenzijn: en mogt vorder zeggen dat de Edelluiden van Gysbem gevolg zekerlijk op het behouden van hunne geflagtr naamen geftaan zullen hebben. Daar zal ik op ant- woorden : behalven dat'er naar die naamen zouw moeten vernomen worden; en behalven dat ieder een de reden van 't veranderen der naamen wel vatten kan; Zoo hebben wy uyt den meergemelden r Harthnnch- dat t'hans de meefte Edel-luiden in't Koninklijk Pruiften afkomftigzijn uyt Polen: en, dat daarom de andere E- delluiden,dieuyt Duytfchen bloede gefproten zijn, ook eenPoolfchen draay ofuytgang aan hunne naam gegee- ? Hardknoch de ScripïoriU PruiT. p. 9, r ibid» p»68.
Η 4- ven
|
|||||
|
o
|
|||||
|
iio Aantekeningen of de
yen hebben : zoo dat de Duytfche en Poolfche naA-
pien nauwelijks te, onderfcheiden zijn. 5". Zich onder *i gemeenevolk begeeven hadden. De
bloedverwanten van van VelzenΛ, van Woerden, van Amftel, en eenige anderen , wierden tot het feven- deilit uyt den lande gebannen: dip hen noch vor- der beftonden , moeiten zich ftil en laagjes hou- den. Eenigen bleeven evenwel onbekend en on- der't gewaad van boeren in 't land, en geneerden zich met het bebouwen van de landen, die hen van vrouws of kinderen wege noch overig waren. Daar bleef menig many zeit de groote* Kronijk , voor huysma» zitten, ende gaf 'ft hot ende bottinghe, om dat hy niet lij- den en dor [Ie dat hydien van Aemjlel, oft van Woerden, oft van Velfen toebehoorde , off daer afgecomen waer t ende alfo bleef zijn Edeldom verloren: ende alle die E- delen-t die ih Hallant waren, ende defe drie verraders toebehoorden, moefien haer wapens nederleggen, ende die niet meer voeren. En de Heer commelyηvgetuigt dat 'er noch tegen-
woordig te Amfterdam, te Utrecht, te Naarden , en elders, veele nakomelingen van van Amftels geilagt gevonden worden, dewelke den naam van Amfiely Ploos, en Pater voeren. Dat de Edellieden, uyt de van Amftels gefprodten,
zich tot het boeren werk begeeven hebben , moet voor zoo vreemd en milTelijk niet aangezien worden: en zy zullen't zich tot zoo een fchande niet gerekent hebben, Wantin onze Inleiding»* op de Oudheden « van Delfland is getoont dat dit van ouds in ons lan4 zeer gebruikelijk was : en dat 'er een menigte van huifluiden of boeren afkomftig is van de oudfte en be- fte fami Hen van-ons land. Ook is Ar ent, Gysberts broeder, opgemoeitgeblee-
ven 1 om dat hyaan det'zamenzweeringe ganfchniej; handdaadig was; en den naam, zoo wel als het wa- pen , der van Amflelen lang te vooren had verlaaten. Dus wïerd de naam met het wapen der ven Amfté- len uyt Holland verbannen: en is verbannen en ver- boden geb'.eeven tot het jaar 1440 toe. Want in 't gemelde jaar heeft Amelis vanMynden^ uyt den voor- s Zie Co;nmelyn pag. izj,
t.&fiuerfkrhy*' f pJgilij. jje?
# ·
|
||||
|
Beschryvin© van Noord-Holland. u%
gemelden Arent Gysberts broeder gefprooten,vanHar-
tog Philips verlof gekreegen om den ouden naam en het wapen der van Amftelen wedder aan te neemen. De brief van Hartog Philips, daarhy zulks aan Ame- lis vergunt , kan by den Heer aCommelyn nagelen worden.
6.' Van den bloeyencjen (iaat, denonbefchrijrTelïj-
ken koophandel , den overgrooten rijkdom der ftad Amfterdam behoef ik niet te, fpreeken. Ik zal hier maar iet uyt J. Adriaansz. Leegwater waantekenen; waar uyt afgenomen kan worden hoe dat Amfterdam zoo fchielijk niet tot zoo eenmagt en rijkdom opge- fteigert is. De gemelde Leegwater, dewelke geboo- ren is in 't jaar 1575, heeft op zekeren tijd gefpro- ken met een en Dirk Pietersz. van Wormer: peeze Dirk Pietersz. had een oud man te Amfterdam gekent; dewelke hem wift te verhaalen dat 'er van ouds niet meer als een Goudfmit in defiad van Amflerdam was: da£ 'er ook niet meer was als een Steenhouwer, en een Koe~ kebakker : en de Steenhouwer konde zijn kofi met fieen- houwen niet winnen: hy moefl ter nood daar noch onder metzelen: en de Koekebakker konde zijn brood met'tko*- Itebakken ook niet winnen , maar moefl Jer roggen brood onder bakken. Maar behalven dat Amfterdam toen op verre nazoomagtigniet en was; zoo waren de inge- zetenen ook veel zuiniger en fpaarzaamer: en zullen nietveel.geld aanonnoodigedingen uytgegecvenheb- ben. 6. Ik moet den Leezer hier noch eens vermaanen dat
de Heeren van Amfiel volgens veele Schrijvers van ouds leenmannen zijn geweeft der Utreehtfehe BiiTchop- pen; zoo als byden Heer Commelyn wijdloopig bewee- zen ftaat. Uyt dien hoofde hebben zy den BiiTchop ook, in verfcheide gevalleneen dienfte moeten (laan. Maar alszydekansfchoon zagen, en deÜiiTchoppen elders de handenyol werks hadden, ofalszy *er overmog- ten, hebben zy het Stift en de BuTchoppen fomtijds luftig te plaagen genomen. Hoe da*t Amftelland met Amfterdam, te voren een
leen der Biifcnoppen, een GraarTelijk leen geworden en in Holland mgelijft is, word ons vertelt in de Korte befchrijvinge van Amflerdam van een onbekend Schrij- p Pag, 117* » Kleyn Kronijkje pag, 40»,
Η s ver»
|
||||||||
|
■. -.f
|
||||||||
|
•
|
||||||||
|
\%%, Aantekeningen op de
ver , dewelke door Pontanus in 't. licht gegeeven is.
Dit zijn zijn eigen woorden: „Amftelant was* alsdoen een leen vande Kercke
„van Utrecht: maer daer naer Anno iigó.dieHeere „van Amftel, Gysbrecht genaemt, verjaecht zijnde, „als mede fchuldich in de doot van den voornoem- den Graef Flor is, heeft Heer Jan vanZierich, l3if- „fchop van Utrecht, door wiens toedoen devoorfz. ,, Grave was omghebrocht, omme tot verfoeninghe te „comen, het Leen van Amftel ende ooc van Woer- den den Grave van Hollandt moeten overgheven, „Ende federtdier tijdt isdeHeerlicheydt van Amftel, „ende volgens het Stedeken Amfterdam, totten Graef- „fchappe vanHollantgevoecht, endegheincorporeert „geworden endeghebleven. 7 Deze gifiing, dat de Nierkerk ook zouw kon-
nen te zeggen zijn de neerkerk of n.ederkerk, fchijnt hier door te vervallen dat het dorp Ouderkerk of Ou- werkerknoch den naam van Oud-Amftel draagt: en dat de Schout en Schepenen aldaar zich niet anders noemen $\s Schout en Schepenen ter ouder Amftel, Daarenboven ftaat'eV in de oude brieven van 't Regulieren kloofter duidelijk gefchreeven Nieuw Amfiel. %. Indien 't hoofd-outaar van ouderdom al verval-
len was in 't jaar igiSp , moet 'er de kerk al lange . jaaren te vooren geftaan hebben. Ja de Heer * Com- a»i/y»bewij,ft het uyteen kaartje van Krifioffel Hartog- veldy dat deze kerk al bynae voltrokken was, enfchier haar volle beflag had, voor 't jaar izzo. 't Staat vorder omtrent deze kerk en den toren aan
te merken dat ze van oude tijden, om hetkunftïg en bouwkundig maakzel, y gehouden zijn geweeft voor een heerlijk werk. By zonderlijk ftaan de kenners daar over verwonderd dat de kerk zoo ligt van hout- werk, muuren , pilaaren , dak , en wat'er vorders toebehoort, opgehaalt is, dat de huidendaagfche Mee- fters zoo een werk niet zouden durven onóerneemen: * en zy zeggen, indien 't iemand al onderneemen wil- de ; dat zoo een groote kerk, zoo licht opgehaald, niet lang ftaande zouw blijven. * P. 411.·. y Ibid»
9·
\ ** , l- -
|
|||||
|
•
|
|||||
|
Beschryving van Noorb-Holland. 123
9. Hier zal in't Latijnfche werk een drukfout inge-
slopen zijn; en voor aurea, dat is van goud, zal 'er moeten (taan argentea, dat is van zilver. Voor eerll maakt men 2.00 geen goude Santen en Santinnen : 't * zilver loopt evenwel hoog genoeg. Ten tweede word 'er in 't gebod der Burgerneefteren, van 't jaar 15-78, bevel gegeeven om te vercopen die filveren ciborie, e» Claesjen, en wat filverfy meer in haer bewaringbe heb- ben. Door dat Claesjen zal zekerlijk ν er (laan* moe- ten worden her zilveren ftandbeeld van denH.2V*Va- laus. Ten derde blijkt het onwederfpreekelijk uyt de getuygenifle van C. -zjCommelyn; dewelke ons ook de reden opgeeft waarom dit beeld tot geld geflagen is. DeOverfte .SWayhadAmfterdam op bevel van de Staaren genoegzaam ingeflotenj de leeftocht wierd 'er fchaars, en de benauwtheit groot. Men zag dan naar middelen om hoe men dit quaad befte zoude hel- pen; en, onder anderen, wierp men het oog op het zilveren ftandbeeld van S. Niklaas, 't welk aan klaar zilver woegs^ Marken j2Engelfchen. Het had van maakengekoft twee honderd Goudguldens: en quam in alles te beloopen 94.8 guldens zwaar geld. Ik zeg, zwaar geld; want een Rozenobel, die t'hans elf gul- gen doet, deed ten tijde van dit maaken vier gulden vijf ftuivers: een Dukaat, t'hans 5 gulden waardig, deed niet meer als acht-en-dertig ftuivers: en zoodeed vorder de andere munt naar gerade. 10. J3y deze gelegendheit zal ik hier uyt den Heer
Cafparus Commelyn een korte beichrijving van de« grooten Ommegang laaten volgen: # "C Erft quamendaer aen treden alle de Gilden van de
-*-"' Stad, elk met iïjnliverye ende teekenen, 't welk op eenen hooge Standaert voor aen gedragen wiert, ende alfoo elk Gilt fijn eygen Sant/had, foo wierden fornmige van dien, welke de fchoonfte en koftelijkfte waren , mede op de fchouderen gedragen. Daer na gingen de Overluyden van yder Gilt,die elk een bernen* de toorfe (waer aen een paer witte hantfehoenen hon- gen) over de armen hadden. Daer waren jonge Meys* kens ende jonge Knapen mede in't fpel, die feer ko- Öelfjk encierlijk toegemaekt wierden: d' een was on/ üL I\ iotff.
|
||||
|
τη Aantekeningen op de
feLieve Vrouwe, d' ander Maria Magdalena, d' ander St.Barbara, d' ander Sint Joris, diere paerde reet, voor welk een groote Draek voort getogen wierd, die hy . met fijne Lande fteekt, alwaer Sinte Margariet by ge- voegt was. Daer waren Engeltgens en Duyveltgens: de Engeltgens waren toegemaekt met witte geftyfde Klederen , met gulde vleugelen op haer fchoudereti, fommlge fpeelden op Haekeborden, andere klinkten met Cy*mbalen. De Duyveltgens waren fchrickelijk soegemaekt, met overtrekfelen, daer leelijke Schil- deryen op (tonden , hadden een gfoote fchriekelijke Grijns voor 't aengeijgt, een Peckltock in de hand , Hepen heen en weer om ruym baan te maken, en de Kinderen een angil aen te jagen, welke feer kreten, wanneer %y defe Mickers fagen aen komen. Daer op volgden de drie Schutteryen in 't Harnaich ende ge- weer, en hare Koningen die de Papagay afgefchooten hadden, gingen in 't midden, feer cierlyk toegemaekt, met een filveren Papegay op een Staf in de hand, en andere koiièlijkheeden om den hals; defelve wierden op veel plaatfen wijn gefchonken , en zijn Rotsgefel- ïen die omtrent hem waren dronken mede, foodatfe veeltijts dronken wierden eerde Proceffiegedaen was, dit was de devotie. Daer na volgden de Scholieren met haer Witte Choorkleederen, en fongenluytkeels verfeheyden gefangen, Daer na quamen dePriefters met hare Levitife Kappen feer fray en koftelijk ver* Ciert, droegen verfcheydeSilvere Beelden in haer han- den ''tuflchen beyden fag men witte Damarte Vaenen wayen. Daer na quamen de Grauwe Monnicken, want hier anders geen biddende orders meer en waa- ren; (welke Minne-broeders of Grauwe Monnicken hier'tot Amfterdam 1462· met een groote oproer en Commotie tegens wil endank van de Magiftraat, en het meeile gedeelte van deBurgery, in gekomen wa- ren, waar van het Stads Protocol getuygenifle geven kan, want ïy hadden tot een PromoterMr. Gillis Ca- beilift, Raat van den Grave,van Holland, welke was Hartog Karel vanBourgondien, met wiens authoriteyr, ende ook met brieven van den Stadhouder, hy hem behielp, en defe Monnicken met groote tumult, te- gens de Previlegien van Hartog Willem van Beyeren^ S^rave van Holland, dieven Amfterdam HM tot dien, eynde
|
||||
|
Beschryving van Noord Holland. iz?
êynde gegeven, dat fe rnet defe niet befwaart foudert
worden , invoerde. ) Dele Monntcken hadden eeo Leytsman die voor aen trad , dragende het Cruycifix op een hooge Standaert, welkeïy op haerwijfe volg- den. Daer op volgden eenige Mannen en Vrouwen, die over haer naekte iichaem alleen met een wit la- ken overtogen waren, en op verfcheyde wyfen toege- takelt, het aengeficht en hooft bedeckt, gaende bar- revoets; defe noemde men zieltgens , welke Naza-» renen waren, die een belofte hadden gedaen , om al- foo voor het Sacrament in Proceffie te gaen. Hierop volgde het Sacrament, het welk den Paftoor droeg t en ging onder het Tabernakel, dat met een Goud laa- ken overtogen was, het welk de vier Burgermecfte- ren op houte Staven droegen, vergefelfchaptmetPy- pen, Schalmayen, en andere Muikale Inftrumenten, waer op de Stads Speellüyden volgden en fpeelden. Daer na volgde de refc van de Magiftraat, en daer na 't gemeene Volk , alle met bloote hoofden , &c. Als het Sakrament op de Nieuwe-brug quam, keerde men het na de fcheepen die in 't Υ lagen, ende gaf die met het Sacrament de Benedictie, op datfe behouden reyfe mochte doen, &c. Noch fagmen in defe ommegang een houten Efei
voort treckert , daer op een Beeld fat , daer ter wc- derfyde 12 oude Mannen uyt het oude Mannen*huys gingen. Dus verre Commelyn. ir. Kapel van de Voetboogfchuffefï.' ïn *t Latijn
ftaat Arcubaliftariorum\ waardoor de SchrijverVoet- boogfehutters verftaan zal hebben: want eenige regels laager fpreekt hy van de kapelle der Handboogfchut- ters: Sacellurn Jaghtariorttm arciï, qüi fflambustendi- tur pede tion admoto. Maar ik geloof dat de eerfte ka- pel genoemt moeft worden de kapel der Handboog- fchutters: en dat de tweede, die even' voor de kapt^l van de Smits vermeld ftaet, genoemt moeft worden* de kapel der Voetboogfcbutters Dit geloof ik r.ortl dat S.Sebaftiaan over al in deKatolijke landen, voor 2,00 veel als ik bewuft ben, van de Handboogfchutr ters als hun byzonder Patroon en Schutheilig word geviert. 2. Om dat 'er in de befchrijvinf;e van deze kapelk zelf, die van den Auteur de Kapel der Voet- boog^-
|
||||||
|
-
|
||||||
|
e
|
||||||
|
ji6 Aantekeningen ïé» de
boogfchutters genoemt word," en,die ik voor de ka-
pelle der Handboogichutters houde , eea gebod der Majeftraat bygebragt word : volgens welk gebod de Kerkmeefters der Oude kerke verpligt waren al het zilverwerk van de Oude kerk te verkoopen : uytge- zondert Bafiiaen, dat is S. Sebaftiam, die ze aatt de Handboogfchutters moeften overleveren^ Zoo quatri hy dan den Handboogfchutteren toe: en vervolgens was dit de kapel van de Handboogfchutters maar niet van de Voetboogfchutters. Mijne 3. reden is, dat de tweede kapel, die van den Auteur vermeldt word als de kapel van de Handboogfchutters , eigentlijk ge- weeft is de kapel van de Voetboogfchutters : zoo dat de eerfte kapel de Handboogfchutters, en niet de Voet- boogfchutters, toegekomen zal hebben. Datdetwee- de kapel den Voetboogfchutteren toegekoomen heeft fchijnt hier uyt te blijken dat ze even voor de kapel van de Smits en van de zoo genoemde Huiszitten be- fchreeven word. Maar by den Heer Commelyná ftaan die drie kapellen op dezelfde wijze achter malkander vermeld: met dit onderfcheid nochtans dat de eerfte van deze drie by hem genoemt word het choor van de Voet- boogs doelen. Het is waar dat de kapel, dievan on- zen Schrijver genoemt word de kapel van de Voet- boogfchutters, ook onder dien naam uytgedrukt ftaat by den Heer Commelyn b: maar dat dit voor een mis- druk ofmisverftand moet gehouden worden, blijkt uyt de reeds gemelde redenen. iz. Dit vertaal ik, zoo als ik het in 't Latijn ge-
drukt vinde ; wie dat 'er gelijk heeft, Commelyn of de Schrijver, kan ik met geen zekerheit uytwijzen; hebbende die zaak van weerskanten niet onderzocht. Maar, al ben ik Katolijk of Roomsgezind, daarom beu ik niet verpligt den Katolijken altijd en in alles gelijk te geeven. 't Geen de Ridder Hoofd, Brant, de Heer Commelyn, en andere Schrijvers van denPa- I jftoor' Floris %£<?rm;.verhaalen, en de ftukken die zy bybrengen, fchijnen vry wel te bewijzen dat hy in de zaak van Bardes met een onbezonnen drift en zonder Veel omzigtigheits te werk gegaan is. Doch de Fafli wan Valerius Andreas, daar onze Schrijver op fleunt, V .'....': ■ '. ..■·; -■■■'"■.■■ .;·
ì Pag, $4. h pag*4zf.
heb
|
||||||
|
•
|
||||||
|
Ë·
|
||||||
|
©ESCHRYVING VAN NOORD-HOIXAND. Uj *
heb ik niet ter hand \ en3 dewijl men doch beide de
partyen hooren moet, wil ik geen volflagen vonnis vellen.. DE NIEUWE KERK.'- !
5®t nieubje lter& / mbtvg be Herïi ban beDeMeuwc
nienfoe 3pe genaamb / baa£ op oen naam ban kerk tcr be 5H.jfêaagben$&oeoee <0ob| Maria, «iianS^ïïïÏ be^Catharina, mgetopt. i|et gebeente (1) Maria en ban befe fSïejranb$nfcïje Ulaagb/, ban bemefc™> deH. fte Tillemont m3pe$iiantetottigen opbeïte^atha,:"u neïpe ^ifïorie/ en Baiiiet op Hen αχ ban jjl0/"gev,J bemöer/ nonnen nagesien tooien/ mierb op jjet ïjoofbontaae in een looben m'fïje oefcoaatt. J|et taa$ een 3eer cierïpe en nette «een ; *it 't mobeï/ of be fcget£/ toa$ naat* be ten ban Amiëns in pnarboen genomen. Willem Eg- gcrt, een fcijatrp Hoopman te Kimfïerbam/ m f <g%aben ^cöatmeefïer / Jjeefc $t booj 't gjootfle gebefte opgeboiilut omtrent Set iaat 141 z. %$ p^aaïbe met 34 jeer beftige outaa* xmi en 3e ïjab/boïgei$ een naamioo5en fefeir. « ber/ 3eee feöoone J^ietfer^ nïeberen/ en een .·.' groot getal ban nofïeïpe nerncieraaben. φ\* oer anbertn mag 'er een bergnïb 5ilberen nruïg? ban 16 marnen / in 't toeine een fïnnje ban '$ peeren ïtrn$ opgeftoten foa^ j^ocjjtoag'ee een bergnlbe 3*lbere Remonftranci, 3 marneti 5toaar : een silberen 2£ieben t^onmen fieelb/ oor 31 mar Eten 3toaar: en nocij bozere inboet bel/ in groote menigte/ tenoeeleban goub/ ten beele ban 3iiber/ 3^oo^ be ^oefcfege en Haöeïjantofcge partij*
fcöappen geeft be nerït/ bie tot eenöefrigmee* fïerffnn jonbe aangetoajfen 39η / gaar boïto men
|
|||||
|
i:
|
|||||
|
1*8 OUDHEDEN EN GESTICHTEN ,
«tenbeflag niet geureegen. ®efcp$/ naat
betoelne 3» gebontot moeft tooien/ i$ nocpe*
genfa)oo$ig te 3ien mbe ïüer&meefïee^ ftamer.
t»c kerk $M§ bese ïierltin'tjaar iómafgefyanbtfoa^/
afgebrand, $ 3e toeer fraaner en eietïper a!$ 3e gebjeejï
«weder ^ 0^gepaït« ©e §>ml/ een |eerlp en
bolwdr. ftunfïig bjerïi / too^b tegen be getooonte bet:
fdnberjge3inbe ban Cngelen ge&^aagen: en i§
metfteurïp beeïbtoerft bercieeb.
Mg i§a b^ejjonberb bijftien boeten ïang/en
tien botten &?eeb. ï|et fioo?Μ met ftopere - {riteen / bie ïmn*
pig en ïjeerlp gemaalit 3jjn/ afgefcijoten, 3£aat in jïaat be §rct*iij&e l^aaïtomöe ban bm ï^ök ïanbfcgen EêebOOgb/ Michiel de Ruiter i Öe^
toel&ebebpattben in een 3eegebee1jt on be bïugt
geflagen öeb&enbe / ban eene beltoome bjonbe in be 9$aagi ban ^iracufa gefto^ben i$ ben 19 Upiil \6y6t ^ijn eiaf-fcö?ift7 'tbjeUimetbee* $e tÖOO^ben befïOten bJO^b: b Immenfi tremor
Oceani ·, en 't beeltenis ban be graftombe 3eif/
{tonnen bgC tCommeiijn nagesien Üi|beni s, iaürens $ïaaft Ijct ftoo? ïjttft in ^aefjt uitgemunt kapéi· ^Laurcns ftapei : beitielhe met een outaar ban £&4 Laurens y bOO^ Barthölomaeus Gevbrandsz.
Doos, 25uegemeefter/enboo^$i|ne gut^tyouto
Aefje., geftitgt i§ in t jaat 144$. ^an ftonb 'er een ftapeï / met een outaar
baar in / aanbe noa?b3ijbe: bebMfte ter eere ban <0obt en ban 5pege5egeube jftoeberbooi Barthoïomseus Gerbrands zoon , en ÖOO^ $j)ne
tttoeber Catharina , gefticï>t i§ in 't jaar 148$*
I|ier neben$ be b^ief ber fticötin0ej α Dewijl de Schryver hier vry dtiifter is, hebben wy de leng-
te eu de breedte tiyt den Heer Commelyn genomen» V ertdaldért b 0« is, <k S«biik-des g.iooteii Qceaaiis* c pag, 4f 6. |
|||||
|
V
|
|||||
|
■"PWP!
|
||||||||||
|
mp
|
||||||||||
|
' - ■ ■■---------",;-T^^r-r?-
|
||||||||||
|
'van Noohd-FIollaNd. 125X
\y Υ JOug* ?λ» Melis , Schout Heynw Soen,
ende Maarten Dircx Soen , Schepenen in Amftelredamme , oirconden ende kennen , dat voor ons quamen die Kerkmeeiters van onfer Lieve Vrouwen, Parochy - kerke binnen der voornoemde Stede , aliê Fegters, Barens Soefi, Willem , Dircx Soen , Bamboel, Jacob Bk kers Soen, ende Godemer, TbaansSoon, ende gelie- den dat fy van de voorfz Kerke wegen by wil- le ende Confent den Raede vander voorn. Stee- de , feeckere overdragte ende voorwaarden gemaeckt hebben en overcomen fijn mie Meeus Gerbrands Soen ende met Kairijn fijne Moeder, als roerende van hetmaecken van een Capelle die de voorfz. Meeus en Catrijn toe lovejen ter eere Goodts, ende tnt vercroortinge van haare ende haare Ouders ziele, daarmede dat voorbegee- rende lal weien, an der voorfz, Kerk te fonde- ren, ende te ftichten, ende dat in alle vuegen, ende manieren , gelijk dat hier na verklaart ftaat, dats te weten ,. dat Meeus Gerbrands Soeny ende Kairijn fijn Moeder, aangenomen en belooft hebben een Capelle tefonderen , te doen timme- ren , merfelen, ende van gront op te maecken, buyten aan de NoortOoit-zijde van de voorfz. Kercke , Dicht maken ,;onder dack brengen, ende volmaecken, als Fy eerft mogen, van wek- ken Capelle alfoo gemaeckt ende volmaeckt we- fende , fal de voorfz. Kercke , "ende op der voorfz. Kercke coft, de voorfz. Capelle dack dicht ende ftaande houden , tot eeuwigen da- gen: ende de voorfz. Meeus en Katrijn fijn Moe- der fullcn recht ende waaragtigh fondatoren fijn, ende'tgebruyk van dien hebben, tot eeu- wigen dagen, in defer manieren dat de voorfz. Meeus ende fijn Moeder in defe Capelle fullen II. Deel. I ■ fön- |
||||||||||
|
Od
|
||||||||||
|
—-----------------
|
|||||
|
130 Oudheden en Gestichten
fonderen, een Autaer, in de Goodtseere, endc
fijnre gebenedijde Moeder Maria , ende van dat Autaer fteïlen ende maecken al fulcken patroen, als hem beyden believen fal, ende in defe Kap· felle, en fal niemandt eenig Autaer mogen ftel- len, ten eeuwigen dagen, buytenconfent ende believen van Meeus Gerbrands Soen ende Katrijn fijn Moeder, recht fondatoren, horen rechten Erven, ende naeomelingen, ende defe voorfz. Cappelle fal voer open weien fonder ilot ofte tralye, des foo fullen Meeus voorn, ende Katrijn fijn Moeder , horen Erven , ende nakomelin- gen, hebben in .der voorfz. C&pelle, vier graven tot haren willen , eeuwigh geduyrende , be- houdelijken voorfz. Kercke hare regten. En- de de voorfz. Kerkmeefteren kenden ende gelij- il den den voorn. Meeus en Katrijn fijn Moeder, horen rechten Erven ende nakomelingen defe voorfz. voorwaarden , voer hem luyden ende hoere nakomelingen, by conient als boven, ten eeuwigen dagen, in oirconde defen brieven be- zegelt met onfe zegelen, gegeven optentwaalf* ften dag in Maart , in 't Jaar ons Hceren duy- zent vier hondert acht ende tachtich. gin aïïe§ l gdp mb$ sesegtt i$ f geböen
%&t 34- outaaten o;eftaan. ©o?bei$ fteeft An- dries Boelens.z. aan ΦΜ, &$Qüb)§ €»libe/ Öat
Jjicr öeneben^ anbere «Süben in aan3ien \m$/
tetjanb ocfreït \6 goubgttïben^: om baarbooi ami4&.E.&?QUto£outaarb0o? Riteen ftanö; Öeeïb een eeutosged Jliflfe/ met be befte hap aan / te ïaaten gingen op ben foöen^öag bet «Hluamtempr-bagen bie booi ïter£nti£ ftoo- men: met bit öeömo. / ujbien Bet <0iïbe 3Uïh£ d Deac Mis vj'mi de Gultle Mis geiioemï,
beiv
|
|||||
|
van Noord-Holland. 131
te5UnïiÖe / bat ban Ut penningen aan be gtig^ armen JOUben ftOOmen. Gedaan'in *Januarius
ijOi. ^ocjj of Jet gemeïöe flanööedb in be
nienme of in be oi§be ïtern/ of op öeibe bcou* taarenban't %wbz &;auU>£ gübe/gedaan ïjuft/ baar* ten fyttft men geen $tlm befcfjeib. i€en $oo$en / acffter irni $$tü\ftoel / $iet
men be grafftebe ban ben manpfttgen geeljeïb Johan van Galen van Effen : Mttt$0foffeffêiffc
étf C. Commelijn * opgegeebetl ÊÖO|b* |©aar onberΊ$ fjet graffcfeift ban Willem
Eggertsz. paanbe ten $uiben ban get ftoo^ op een Ijoutën batn / tnffc|enti»eepiïaaren/ mee jjnlbe letteren gefcfeeebcn : Anno *M. CCCC. XVII. den XV. dag
in Julio , fterf den eerbaren Willem Êg-
gaart , Heer tot Purmerent, gedoyteert met twee Vicarien , mede fundateur van defe Kerck , die begraeven is onder defé blauwe Sarck. èéeSaïbenbesemeïbe^itogen/ synbébofc
jjenbe nocö befeenb: <JP>e tónarö ban β. Jan «ébangelifï: sgnbé Andere' gejÏICÏjtbpO^Diderijk Verkampen, eimietber'Vikaiyenv
fcgeibe bjeeïteïpfeïje giffen Ma% ®$o$ een
fi^tef ban ben Ü&iffcgop Georgius van Egmond,
onber mg berufïenbe / en getefenö in 't jaar
174,. , $ be gemelbe ïafï oj? b?ie jpffen ter fojeelf gefyagt. Φ# bat jaar biierb bese biftargi beMeebt bOO£ Gy'sbert Clemensz.
Wt btnarg ban be %. jlïaagb en ban &.-
Hieronymusi gefftcj)!" bOO| Catharina Bikker,
Gerbrands boeter, i Pag, 44-9'.
|
||||||||
|
-----W
|
||||||||
|
x 32 Oudheden en Gestichten
♦. ♦ bfc ban $. Hieronyraus , 0Cfïicgt Ö00J
Niklaas Jakobsz. Bikker.
. ♦« bte ban ben f, faugGregorius: betoel*
fte/ openjïaanbe booj ben affïanb ban Vi&or Hendnksz. Bugge, in 't jaar IT71 öe0eeben$ aan jj&eefïer Jakob Pietersz. J^iefïer te ï|aar* ïem. . <£enbtfearn aan 't outaarbanbeïg.l&aasb
Maria, gefïïCÖt bOO? Egberc Simonsz.
... een binarg aan 't outaar ban be allerh.
Drievuldigheit , eH3»
^egafiorn banbese ten toa$ ooft beree*
nigt niet <aci^mitü*mapittel in'^aben* Jjage: 300 bat be Zeisen ban 't 5^ Hapitteï ben ©a|!oj)i beser ïterite öenoembe., (€en tijbe ban be geïoofg-beranbering $ ai*
Jjter pafïoo^ gefojeejï Niklaas Cannius , een ^mfterbanmier / befcoeïfce ft$ jaaren ïang be ^ripperi$getoeefibanErafmus. ^gtaa^niet aileeii j^aftoo^ ban be #ieub>eIterft/maar ooft be O^berfieof Pater öerllifuïijnen.^aberöanb $ ï)g ^afïo0|ban^arb3oube0eb3O?brn/enaïbaet'0^ .flojben in't jaar 1 rr τ 23epïben5Önc bjerftjeg/ bie ög V. Andi eas opgefïeibfïaan/öeeftïjg nocïj 3ijn ïeben Befeö^ebeiii en eenfetét'Zamenfpraa- ken ten gerieve van de leerlingen UgtgegeebeU.
$0Cg QMm gier gefïaan/ Willem Pierersz. Cinn* fius,te i^o^mer unt een aansienlp gefïagt
gebooren/toojb ban Mardnus Duncanusin3eiier fcoee&je ten ugterfïe geg^en. 0ttfttt Simon Aloy, 300 al£ ugt eenige oube b^eben fcgijnt te Ölipen, Martinus Duncanus, ban tuien tBg
onber ^eïfïanb toijbloöiJig geloften ïjeböeti,
Gerbrand Ruyfch , m\ Wtmijtfclj «ÖWman.
Pieter Subuia, Hendnks 300η/ betoeföe# ben
* Opmertis Decade 2» pag. 170,
Stapte
|
|||||||||
|
Begeevers
van de Paftory. |
|||||||||
|
Paftoors,
|
|||||||||
|
van Noord-Holland. 133
Hapitein Woifert, aï£ gg 3toaarïp 0etoonÖ
ioaj/ en op 3t)ti fïerben lajj / Set $$. <&lmd geeft Öeöient. Aalberc Hermansz. van Zwol
foa$ Hiapeïlaan in be «erft ban be nieufoe 3gbe
in 't jaar 1 f 74. Adrianus Cordatus , Ji^iejïer
en üapelïaan ban öe nteutoe $p$Kertte/ boo?
Jet %of ban ïlttrecgt gebagbaarb / ioeigerbe baar te berfcgpen j om bat niemanb/ acgter* boujen^ be ^ertw-punten en be 2Mle ban Leo X, ter eerfïe recg$ba0in0e Buiten 3011 $tbitb gebaart ma0 toojben, Bojber beriep gg 3icgin 't jaar ir 3 3 op 3pe fóei3erlpe l&aje* pit/ of opöenjéau$ CuflTcgen be iiegeering ban Hlmjïerbam en
be <0ffïciaaïen ban litrecgt i§ toel-eer een 3bjaa* re ttDtfÏ geiöeeji ober be geimcïpe gutoeïpen: betuetóe booj be 0ieri0geit ber ^jficmalen in 3bjan0 jaanbe algter / ten tijbe bah ben II- treeÖtfcgen SMffegOp Hendrik van Beyereu,
booj be tóegeering op 't fÏren0fïe beröoben
bneeben, ®ee3etb)ifïfïaat in Batavia Sacra, in 't ïeben ban ben gemeïben Hendrik van Reyeren,
fyeeberöefeg^eeben: en GeorgiusvanEgmopd,
ook ^iffegop ban litrecgt/geeft bat m^b|tuif naberganb ook booj een ojbonant3te beteugelt: bieïKe ^bonant3ie in 't öemeïbe Batavia Sa- cra , onöer Georgius ban Cgmonb / te ïeesen jïaat. 3DoÏ0en$ eenon0ebjUKte&ronp $ be Mtvlu
bergaöerin0 van Crenteu te Imfierbam afge* &unbi0t in 't jaar 1 f 66·, en $ 'er boo^nanmiti: lijft in b?ie punten/ onber anberen op get fiuït ban be geimelpegubjeïpen/ aangenomen. |
|||||
|
I 3 AAN-
|
|||||
|
134 Oudheden en Gestichten
• "'„Α ANTEKEN1NG,
i. Zoo heeft Amfterdam dan ook, naar 't gemee?
ne fceggen, een gedeelte van S, Catharipaas beende- ren bezeeten. Ik zal hier maar aanmerken dat deg*er Jeerde Batikt, in de befchrijvinge van haar leven, niet veel geloof fchijnt te geeven aan 't gene de ge- meene Schrijvers, enfommige kerken, van haarere- liquien vertellen. Wy willen ons, ?.eit hy, niet op- houden omtrent het gene men van het uytdeelen haa- rer reliquien weet te vertellen : nochtans is hy door- gaans wijdloopig genoeg op het ftuk der reliquien. S. O L O F S KAPEL.
23egaïbcn ht$t ttotc boojnaamf^ Hettëen /
ïjeeft 'cv aan 't noo^-dntje ban btM$cntot§* ftvaattm fta$É gefiaan/ öie bm I^Olaustoe* geiöijbt toa£ $tfftn$ tmt hapti geeft tm$t& Dere ftapcl gefiaan ; befcpeïne / boïgenë ben t:aamloo3eii fcy&tyr / gemaakt toa^ naar be napeOe ban -Serofaleni met'be^ peeren <0$aft jDoigeng» 3ifn peggen 300*0 be3e nape! geöoiiiöt 3p in 't jaae 1200: maat men geeft 'et* geen. 3eiierge2t ban. ^ommtge &tfftfjfcW$ / al$ be Bollandiften,
en c. Commdijn üt 3jjnc S3efci)#ib!ttge ban
fËmfterbam / 3eggen bat bese napeï öen % Oduiphus toegetüijbt toa£ $&aav bit ïjefc Ben tog in '(Batavia * Sacra genoeg3aam h?e^ beeleit. 3fn 't ppïtaomen bcc 3oogenaambe ^efo^
tnaat^e fjeböen be^urgemeefïei$ban Mmftet* öam ben l^etitnieefieren ban be cmbe $tee& ïafï gegeeben om al ïjtt ïterïtgetoaab ban beje ïia*? pel te berftoojpen, * Parï, 1. pag. ιοί,
Het
|
|||||||
|
5. Qlofs
JupeJ. |
|||||||
|
____ _ _ ^
|
|||||||
|
van Noord-Holland, ij^
Het zeggen is, $ttt Pontanus, dat de ketk s. pieters
in de Nes de oudfte van allen is, en wel·eer de kerk in de hoofdkerk van de ftad is geweeft. Ze wierdNes» door de wandeling S. Pieters kapel of kerkje genoemt : nu is het een vleefch-hal. En 't is niet onwaarfchijnelijk dat Viflchers, naar dac de tijden toen waren, de befcherminge van hun- ne woonplaatze aan S. Pieter, die ook een Vif- fcher was, opgedragen hebben. ANDERE KERKEN.
s^an fïonb 'w nocïj een feapeï in §t$imitit De h.
3ijbe/ tuffcgen De ïtalberjiraat en 't Utolttnu·, de stede H. Stede genaambtbebieme/öoebjeï beel ftïeutbei; aï$ De ttoee ^atoeïji-tenen/ nocï)tan$5eer ïttM- fïi0 gemaakt ψ 3ijnbebe n$tl§ Der gelpmatig? ï)ett5obaanig in acï}t genomen / bat 3e ban ai ie nanten beeï ïtegt ontbangt-, 't hjelft bit tabje tot geen Meinen Uiifïec bet'f&eltt. <®z gemelöe ïw pel i$ bg be$e geïegenbï)eit*getnnmeit: <$en 3<eftc/ baar ttt pïaatse fcooanenbe/ ïjab be j|', •ïf ofïie genuttigt: maat· b$ 't hum 51'ttenbe geeft gg öeï|ofiic/ on&ei* meetranöere bingen/ tn 't buur ngtgeb^aabt: betoelne '§ anbrcen* baag^ onbefegabigb onbec be affe gebonben toierö* liet bg qnam nocg een anbec mira&eïi te toeeten bat/ fcuanneet be napel in 't jaau i'f4i. bo ongelun afb^anbe/ be gemelöe J|a^ fïie bjeDcrom onbefcjjabjgb en ongefcfjoiti» ben gebleeüen i$ -, baac nocf)tan$ besijje bath/ om be remonftranci getoanben/ tenemaal ber* ö^anbt toa^ l^et gerifcöt ban Ut mieabeï tnittb in 't &o# aïomnie berfyeibt: 300 bat 'ec «abetfjanb ban be miibgeit bes geioobigen/ |
|||||||||||
|
h}
|
|||||||||||
|
,m
|
|||||||||||
|
* V* Opmeer Deead, ι, lib» 9,
|
|||||||||||
|
üï?
|
|||||||||||
|
14
|
|||||||||||
|
ïjé Oudheden en Gestichten
öte geönnrig ban alle ftantenen ugt ber-geïege
plaatsen guamen aangeïoopen om ï)imm ge* Dcben te boen/ en bie g^oot gelbbereecöen/ 300 een teil aï$ 'et* tegenbjo^big fïaat op* geöonbjt is&vt*. <&oft berljaaït öc naamïo5C g§>ci)$bec bat bc tóomfdje taling Maximi- liaan, aï$ ï$ in't jaau 1484 m^ <<^aben!jage 3ieft lag/ en eene gelofte gedaan |)ab ban be* 30 % fïebe te öesoenen/ fcljielp geneesen i$: tn 6at gn baar op 3ijne geloften gegueeten m «gt öannöaarfjeit gjoote bereeringen aan beje Ktizeriijke plaatjegeoffertÖeeft ^e3eïföe^oifï(i)Maxi- kroon in *t müiaan geeft ïjtt toapen ban be fïab liniiïcr* Aniiieid!möam/ tot tm t2^m ^ün $$m Senegenbijett /
niet öe ne^erlpe nroon bem'ert. ^e ojief/ «gt öe Xattjnfeïje taaie oberge3et fïaat/ Bg Pon- tanus^teïeesen. Pontanus, öen ojief opgegee* benjjeööenoc/ boegt'er 003? opmecningebn: De oude drie wifte kruyffen in dit wapen
zijn zekerlijk een blijk van den yver der Burge- ren jegens de geeftelijke zaken : nademaa! men zeggen moet dat de eerfte begjnfelen des ge- looft, die in de ma il gelegen e plaatzen uytge- fprotenzijn, niet alleen van Amfterdam voor- namentlijk voorrgekomen, maar aldaar ookaan- gequeekt zijn. Want dat de gemelde beginle- len bloed gekoil hebben , en door de oprech- tigheit en zuiverheit der gemoederen uytge- breidt zijn, wprd onder anderen door de roode en witte kleur berekent. 3§et èeeïten$ ban be genieïbe ftroon fïaat
notlj tegetibioo^ig op mi glag aan öe 3Uib# öe ban De napelic gefcïjilöcct." hiS van ®°*te# 6«ft -Leonardus Marius·, bail tOlVlt
dc2cmira. ton beneben fyeeber ^ulkn fp#cï«n/ en noeö
JWcngo i»i)ÖÏOOp!geu til ÏJCt %αφ(φ Batavia Sacra
α Bcickr. van Amft. ρ. j-f. gC^ |
|||
|
van Noord-holland. 137
gef^onen geböen/ tmftotfytin be$eberïanb<*
fcïje taaie ngtgegeeben onber den .naam ban Amfterdams eer en opkomite door de gedenk-
waardige mirakelen die daar in '\ jaar 134f ge- fchiedt zijn aan endoor liet Η Sakrament des outaars: 't h)M in't jaar 1659 getyuftten niet
Kopere pïaaten ngtgegeeben i& %n bit boen* je befcifegft Jjg öe opfeomfïe en ben boojtgang be$er fcajjeïïe 5 enïjoe bat 3e boojbe mtraneïen/ bie omtrent be getoijtïeïiofïïe gefcgiedt maren/ aïomme bermaarbilgehjojben: ^aarenboben &efcÖ$fti)ö be nuraneïen 3eïf: en gg bebejiigt be3eibe boo^ be getntgen$ ban ïuiben/ bte on ben jeïfben ttjb geïeeft gebben ·, boo? be ber* nlaringe bet S&nrgemeefton; booj be getuig* fyieben ban ïitrecgtfcöe *&\f[c§oppm; ia booj be openbaare gebenM^ieben ban be |ïab. $a« ioegen Johan ^iftcfioiJ ban fttrecïjt
cwarn een opn-b^ief «gt in 't jaar 134-6 > be* jjelseube een betïof om alïe be mkafteïen/ bie aan be ïianeïïe bet* f, fïebe gefepbt maren/ ogentïp te berïmnbigeu. , gn't jaar 15-04/ ben 3 <0eroöer/ ÖeeftFre.proceiEea denk van Baden ^iffcïjop ban Utrecht / om be keikelijke
uebagtèn$ ban bit mitaïteï te bereeutoigen/ge"j<Jcntec
een p^oceflfi en berMpe gettjöeo ingejieit. &d3g\eniC- 4£U ben 312öuguft! 1 f r? geeftGeorgius van Miukcl
Egmondben open-b^ief ban gemelbeit Frede-
rik van Baden Öebeflïgt > en aan de Priefters
en Kerk-amtenaaren der ftad Amflerdam verlof gegeeven om op den plegtigen ommegang van 't Hoogwaardig Sakrament , dewelke daar in de Vatten van de Geeitelijkheit en het volk plagt gehouden te worden, en op den achtften dag na den zelven ommegang, de Getijden van Ί Hoogwaardigfte Sakrament te leezen en te I 5 zia-
|
||||
|
138 Oudheden en Gestichten
zingen ,in de plaatze van de gewoonlijke Ge->
tijden van 't Utrechtfche Bisdom : en vorders om het feeft, dat op den gemelden dag of op deszelfs oktaaf mogt vallen, het feeft van O. L. Vrouws Boodfchap alleenlijk uytgezonderd, op een anderen bequaamen dag over te brengen, 3Nt geeft be^eïbe ^iflTcgot» G eorgius tiaöCt^
ganö tot ïjtt ganfcgc ofctaaf untgeöjcibt* |
||||||||||||||
|
Artijkelen
omtrent |
Φ'Μ geeft be |0ajeffraat ^an 2(lmfïet*öam/
|
|||||||||||||
|
ttoopeitoe ben gemelben ommegang/ in't jaac
den gcmei- I4P^ öe boïgenöe ISrtpelen afgeïi unöigt: be* |
||||||||||||||
|
£atlg
|
te"toei6emi)n^ toeetaig ban memanbnoei) in't
|
|||||||||||||
|
ïtcljtgegeebensijn:
Alib van allen ouden tyden, 't H. Sacrament
in derFeeitevan halfMaert met folemnelePro- ceflie vande Nieuwe Kerk uiter Heiliger Stede inde Oude Kerk gebroght is geweefti en om dat die Capeile vander Heiliger Stede van dage tot dage tot iove ende eere van Gode van He- melryk , in allen cierheeden vermeerd j in zul- ken fchijne, dat de zelve Capeile als nu in allen gefteltenifie bequaem is, om't H,Sacrament in der voorfchreve Feefte, daer uit te mogen dra- gen: zo zyn den Heer ende Gerecht, uit zon- derlinge confïderatie overgedragen , geaccor* deert ende gefloten j dat men, van nu begin- nende, altyds inder voorfchreve Feefte, 't H. Sacrament dragen zal uiter Heiliger Stede 5 en- de dat inder forme hier na volgende. Tc wceten : dat eewig geduurende alle die
Ecclefie, Schoolkinderen ende Paroch ianen van de voorfchreeve Nieuwe Kerk , Proceflïonaliter komen zullen by de Ecclefie ende Parochiaanen in de Oude Kerk, en daer zynde, dat de Ec- clefien van beiden zyden gezaemenderhand eer- ^yaerdelyken in Proceffie gaerj zullen inder Hei- liger ■Ui ***
|
||||||||||||||
|
van Noord-Holland* 139
liger Steede, omme aldaer met allen eeren, re*
verentienen waerdigheden'c HeiligeSacramenc opgenomen , ende na ouder gebruikinge met Proceffien langs omme der Steede gedraagen, en weder inder Heiliger Steede metter generale ProceiTie gebrocht te worden, omme aldaer te blyven ruiten als't behoord: endatgedaen, zo zullen beide de Proceilien gaen tot op die plaet* Ie toe, ende aldaer zo zal cllik aen d'ander min? nelyk oorlof nemen, en gaen daer hem belie* ven zal. <&t soosenaamoe fóibbtvg ban gferufaïem/
tltrnf ^tvuf<mg-bmvbwg genaamft/ qna* men ook in oen Qcmtlbtn ommc0ang te pa§; jojaar ban in get boïsenöe boefje / 3011001; öag pfjaartenemnge/ sebpnoen jjeb; ♦ ♦ ♦ Voort omme die Ridderlyke Broeder-
fchap vanden Heiligen Landen in liefften, min- nen ende broederlyke converfatien te doen meer-s· deren ende waflen, zo zyn de zelve Ridderen, nu zynde , voor hen ende hare nakomelingen uit verzoek ende finguliere wille van den Heer en Gerecht overdragen, geaccordeert ende ge- flooten, dat men eewiglyk geduurende, 'teen jaer ons Heere God op den Ezel halen zal met- ter Proceffie eerliken bekleed uit Jerufaiem, en- de brengen inde Oude Kerk, ende't ander jaer utter Heiliger Steede inde Nieuwe Kerk , te weeten, elk jaer med dieProceiïie daer de Fee- ite weezen zal: ende den Ridderen vander voor·? ichreeven Broederfchap, die by huys zyn, en zullen hem van des voorfchreeve Staetfi te doe- ne niet mogen abfenteeren, dan met notoire ex- cufatie, ende op pene en correctie na goetdunkeri dier meerder ftemme ende opinie vanden voor- fchreeve Broederen, den Heer en 't Gerecht, * £nd£
|
||||
|
ï4*3 Oudheden en Gestichten
cnde bier hebben by, aen en over geweeft:
Jm Benningi 'Schout , M'. Willem Jndriesz.
Dir^Heymensz. Willem Dirksz.Boom, endcBru- nmg Ckesz. Burgemeeiteren , Stans Claesz. en- étCims Gerrifsz. Schepenen. SP ten Jj^öeröUgtfcfi Ööefeje/ de Roomfche
Myitenen, 't meïn ooo^ W. s, een Burger ban
tfoafjerbam ugtgegeeben t$ in 't jaar 15-78/ tm0 de gemciöe ommegang fpot^gemij^ be* ftljtpctKn: ugt Jjetbjelfte to^ nocgtairé öen 3efc ten ommegang gier in't fto#3uïien bertoonetn ®e^»iiben gingen boo^ aani ieber metjjuw w toapenneeïben 5 befoeïne op een Jjooge en hss^U fïaan booj ugt gebjaagen toierben: en Senïtót bat eïlie giïbe 3jjn patroon of fcgut* Be$i§ fjab; 300 toierben be beelben ber ber* mqtofte ieiiigen / of bie netfï gefröiibert toareii/ op be feflouberen gelagen, ©e <®e* tegbergiiben met een toafepaer^ mbeijanb/ fcaar ttoee toitte öanbfcfioenen aan gingen/ gingen tik acijter jjun giïbe. ^aar aan ttolg^ fceii jongelingen en jonge boeïjter^/ ftofïeiiift m smerig opgefegmt: betoelne ben eenen of enteren $eitig/ a$be^tj&aagb Maria, Ma- ria Magdalena, ^.Catbarma, ^.Barbara, of
ötitee kanten of Santinnen beröeelben. <6en
jongeling te paarbge5eeten/ en met een^pieg Q&mpento/ berbeeibbe^.Georgius, ban toten eengrote O^aanboojtgetro&nentoierb. <&ιι> htt be$e!ben toaren <gngeïtje$ gemengb/ niet ioitte nïeberen aan/ en met berguibe bieuge- len aan be fcöouberen; befoel&e ben trommel flocgen / of op cim&aalen fpeelben, ©aar aefiter bolgben b^ie rangen ban ^cfiutï»
ttv§: aïtemaal iu 't Jarna^/ en getoapenb. |
||||
|
vak Noord-Holland. 141
ΜφΜ be^eïjuttet^boïgöen beïteaata/ ttt
't toit geMeeö/ en met ïuiöee fïemtne 3tngetilie. ffiejjtec öe ïioraa!en quanten öe $ti$ftm$/
met<&ia&en$eoïiiteti aan; öebjeï&emetgottö/ 3tlbee/ ensötie/ gebo^öuett foaren» ^g&iee* gen jtibere beeltemffen ban ^tïigen * boeg boo^ gen imeröen baattöel$ ban fcmtte öamafïe 3pe geöc?aagen, Ucïjttt aan quanten öe <0;antoe Jloimffci
fcen: baant anöere Ifèonniftlten öa&öen ϊ®φ geen fconbentenmöefiab, ens, 3fi1 't jaat 1 f7f É$2$joeÖer Servatius-van der
Heiden Vikaris in öe ï|. ^ ebe gebjeefh
©e menfeijen piagten ban aüe feanteti in
j&oote menigte/ tot get boen ban een Öe&e* baert/ naecöe^gïaat^ te {toornen: enljeeffc be töegeenng ban Üimfïerbant / ten gebaüeban be3e pellegetmtnen / fjet boïgenöe pfaMmt ugtgegeeben* „ Eenigh man, of vrouwen perfone, diebin-
„ nender Stede komt zyn pelgrimagie doen ter „ Heyliger Stede, die en mach men niet bekom- „ meren, noch befetten binnen der vryheden, „nocht daer buyren van onfe Poorters. Maer „waer 't dat hy om andere faecken quame, dat „foude ftaen tot 's gerechts kenninghe , ende ,',daer.fullen 7,y toe toen, als den gherechte fal 3,goet duncken. %é 'er toe! eene üifïorse/ Ut o# bafïet; Mfy Zekerheit
hm gebefttgti^ Weihoe, 3egteenbermaat*b^n ditmi- ^cö?per in itesefïaö gebooren/ te foetttn /\rakcl* Opmeer, is het niet "klaarder als de dag dat Bar-
kam , de huisvrouw van een Haagfch timmer- man met nsL2LiaeJonsKlaasz.9 dewelke aanbel- de de zijden mank ging en tenemaal kreupel was, uyt godvruchtigheic naar. Amiterdam is ge-
|
||||
|
t%% Oudheden en Gestichten
gereift : dat ze haare geloften in de H, Stede
volbragt hebbende, aanftonds geneezen is, en naar huis is gereift : en eindelijk dat eèn van haare buurinnen, dewelke haar verweet dat ze zich te voren kreupel gehouden had, 's ande- rendaags zelf kreupel was? Ifaak Pontanus $ff/ $oo23itter te %arber*
fop/ ntaafct geen 5fcjarigï)ejt ober be geioof* öaargeit ban be$e geftfjtcbenfë; betoeïfte jjg / tn be$eberbiiötfcöe2$efei)$bïn0é ban Umfitt* fïerbam/ ogrecïjtelpberïjaait: jjoeloeï bat in ben Satpfejfjen tyun/ Mm gg bijfjaaren te boren ngtgaf / jjier en baar berlieerbe ogmer* ïiingen ftam. o. Dapper (goetocï 'er niefê ban Qëlotitem*
be) brengt ebentoeï 3nïfie öetoij^fïuitften b« ·, bat een recjjtsmnige %te$tt reben geeft om be gefeöieben$ met eene boïle tói^&ertïjeit aai* te neemen. C« Commelyn öeïmiÖÖelt üt$ubz gefcgieöe*
tii$ gier en baar: maar 5ijne tegenrebenen gijn ban 300 foeinig Wem ·, batje be genen/ bit op ben fïeenrot^ ban 't üatoïpe geioof gebe* fiigt 3tjn/ niet in 't nttnfie boen toaggeleu. l^ant/ ögboo^beelb/ tóat boet getgoobeeï
ter $aaïte bat een éronp of ttoee / omtrent be tprefcening / een jaar of ttoee berfcgeelen: W$$t maarboïïtomentïp oberéenftoomen 0111* trent be foaarfjeit ber gefcfjiebemfTe·, en a\$ be getnigemffen 300 loei ban be geefïeipe a\$ ban be toerelblpe ^bengïjeit/ omtrent ïjet tecïfte jaar ber gefcïjiebeniffe/ op raalftanbir fïaan* ®a$tèt$ geeft bese ïmpti/ in be $$atoïp£
tijben/ fe^ontaaren geïjab. 3f!an 't eene/ te toeeten ban 't ffa.&nfaamm/ toa$ bai* onb$ |
||||
|
van Noord-Holland. 143
een pnootfcjjaji ban silöe-sufïerf; 'ttoeïïtïjei:
gifóe ban 't Ü^afcrament ferérrD genoemt&e J^iefïer$ Meöeren / en 't ontaar-gefoaab/ toa* ren beeïerïeg en in grooten getaïe. <^nber an* tieren i»a$'ereen gouden ftelS: öefoeïite oenef* fen£ anöere groote gefeïjeniten aan öe %&tt* ie bereert i$ gefcoeefï 0003 Helder Maxïmüiaan. ^ocö öese fielft/ 300 aï^Set segpn $/ $na* Öerftanö tat geïü gefïagen / baareen ïtelft o# afgebeeïb fiaat. ^an iuag 'er nocg ten groote boojraab ban baanbeïen/ en ban anberen toe* fïel/ tot Set ïjonben ban ben jaarïpfcjjenomi- megang. 3£aar bja$ een fiojpere boopbont ba» een ngtfïeeïtenb maa^e!: een treffeltjfte ojgeH een fcnnjïig portaal De ommegang van 't H. Sakrament, ^egt&e
nteergemeïbe f Opmeer, word jaarlijks gehou- den op woensdag omtrent den 30 iMaart : alle woensdagen worden hierdoor de Priefters, met een groot getal van kaarfTen, lofzangen ter eere van Chriflus gezongen , en de dienft der MifTe gedaan. En dus gefchièdt bet dat hier dikwils een groote toeloop is, niet alleen van burgers, maar ook van vreemdelingen : dewelke , vol- gens het gebruyk der oude Chriftenen, de ka-* pel uyt godvruchtigheit omwandelenj om van Godt almagtig de gezondheithuns lichaams, de zaligheit hunner ziele, en ook de uyterlijke goe- deren te verzoeken. En dat zy doorgaans ver- hoort worden blijkt uyt hunne plegtige dank- zeggingen , uyt de waiTche beenderen, en uyt de vereeringen die van hen aan 't H. Sakrament gedaan worden. Want fommigen vereerden daar oogen of ooren, handen of voeten , van zilver of andere iloffe gemaakt: anderen wederom of- t Dccad. z, J. 9* pag· i^f.
fer-
|
|||||
|
-I
|
|||||
|
144 Oudheden en Gestichten
ferden diergelïjke beelteniflen of figuuren van
half verbrande huizen , of van fchapen die te- gen de klippen als aan ftukken geftooten waren : welke beelteniflen en figuuren rondom aan de: muuren (der kapelle) opgehangen wierden. ï®tt*>t foo# ban gqb^ötentïigjjeit $ aï in ge*
ty\M gefoeefl; ten tijbe ban Theodoretus: jjjet todn tog ngt (χ) Theodoretus 3cïf/ bseban be tueberpartgeatoefjtan^ 500 #tptet$m b)o$/ in onje boojrebeop be ^ijforóban'tïltrecgtfrf)e Sft^bom beöjee3en Rebben, $a Ö^t oeranberen ban ben openöaaren
gob^bienfï geeft 003e teït eenigen tijö ïebtg ge* fïaan : maat* i§ baar na ban öe <0erefo^nieer* ben tot gei ïjonben ban Snnne ^ergauenogen seb^ugfct <2>e$ ^onbaag^ na ben uiibbag / en '$ bjoengoag^ booj ben mibbag/ iaojb 'er int llöogöugtfcg/ en op be anoere bagen m't$e; beebiJ^tfeïj gep^eelik φαίί ïjtfobm 3« ben ons ben naam ber napeïie/ te itieeten de H.Stede, öetoeïue ö# be Hatoipen nocf) tn geojiigR ge* öïeeben i$ / beranbert in ben naam ban be Nieuwe-Zijds-Rapel. v
W% 3uïien öiee ïjet «Beutogetg be? üf eih'ge
^tebe/ban ben bennaarben j^oeet J.van Von- del, ïaten bolgen; Nu't Eeuwgety van 't vierenswaerdigh wonder
Zijn* derden ringk op heden toefluit, ronder Dan goude pen of pafler ronden fluit 5 Zoobreeck, als bloeflem, uit, Tn Lentemaent , met haer verquickte loten j O Burgery, uit Gysbrechts erf gefproten, En noit veraert van uwen ouden ftruick, In 't wettigh kerckgebruick. |
|||||
|
Men
|
|||||
|
*
|
|||||
|
van Noord-Holland^ 145*
Men vlechte, om ftrijt, nu lovers en laurieren
Enduurzaem loof, om 't wonderfeeft te eieren: Men fpann' tapijt, fchakeerezangkmetfnaer^ Bewierook' 't hooge alraer, Eneerealom DEHEILIGHEïTdcrSl EDE5 Daer d'yver plaght, met barrevoetfen trede, t'Aenbidden, alsdeGodtstolck #,op datlant* Mofet.
Daer, midden uit den brant Der doorne haegh, de Godtder twalefStammen Hem riep, en't bofch niet zwichte voor de vlam- men : Die zelve Godt verichcen uwe oudren hier , In 't weerlicht van hun vier, Tot cwëewerf toe ·, verfterkte Kriii'enfche eeu- wen, Door wonderheen, en klopte zijn Hebreeuwen Op hunnen montj entrat voor Jefus fchaer, ' In dexen vierpylaer: Waer van decs kerk en achtien Stommen tuigen, Haerpylers, die om gunftnochafgunffc buigen, Noch weifelen, maer dragen 'c Godtsgebouw, Als Reuzen, fterek en trouw. Uw jonge ftadt, die tweemael plofte in d'aiTchenj Is tv/eewerf weer, uit roock , in top gewaflen j Gelijck of Godt zijn gunften magt, door vlam, Ontvouwde t'AmMerdami Dat, uit moerafch en water opgetogen, Nu watren kroont,methooghgewelfdebogenj En 's Keizers kroon, van gout en diamant, Op alle kuilen fpant. AugufiuS) die ukrooncte, heeft Godts zegen Door bedevaert genadigh hier verkregen: De Faem trompet hoe Maxirailiaen Gezont is opgeftaen; Na dat hy hier de Kriitgeheimenifien Aenbiddende, eer zijn' ftaf en kroon wou miflen, II. Deel, Κ Dan |
|||||
|
ï4<5 Oudheden en Gestichten
' Dan 's Heilants trooft, gevoelt in lijf en ziel ,
'm ή Daer hy ten outer viel j En neergeknielt de zelve kracht moft loven, Die, aend'Eufraet,in 't onweer van den oven, Zijn Drietal f, ongezengtaen kleet en hair, Verlofte uit doots gevaer: Die 't Heiligdom,) de vrucht der Maegt ook louter, By uwen ftioom, behoede, op 't gloeiende outer? Ea in den ha.ert;twreetroonen van Godts Zoon, 'Herkruift door orTerhoon Van blinden, die 't al fcheppend Woort mistrou- wen , En niet het licht der Wonderen aenfchouwen , Dat, jaer op jaer, ja eeuwen achter een, Den Aemftel overfcheen : Het zy dit ftraelde, uyt koorgewelf en tenten, Hem toegewijt, die over d'elementen Denfcepter voert, en fpaert dienOfferfchat,
Ons Manne , in 't gouden vat: Het zy't Geheim, op zijn gezette dagen En jaergery, wert ftichtigh omgedragen; Gelijck van outs't Orakel van Godts mont, De Heilkift van 't Verbont. Hoe zagh men 't volck , gcwon.t van helfche flangen,
Dan vloeien, als rivieren, uit verlangen Naer gene ilang van koper, die den Doot Haer kopre tanden boodt; Maer naer het Lam , des Talmuds vloeck , ge- hangen Aen'theilzaem hout, ennupnthaeltmet zangen; Als artfeny des üjfs, en zielefpijs Van't hemelfch paradijs. Wat kerckbelofte en gaef en pelgrimaedje Doorgalmden niet dees nette timmeraedje Met lof en danck , geftort van klein en groot, Na 'et nijpen van den noot* Zoo |
||||
|
'van Noord-Holland. 147
Zoo dra men frilch, behouden 's lijfs, en ftercker,
Verloft van kruck, en boey, en hangen keicker. En blinden ftock , en fchiphreuck , en van 't bedt, Zich vont door Godt geredt Nu zing ickniet, hoe'teeuwigh vier van Vefte Denbrant oiitfloop, daerTroje lagh op 'tleftej Noch van de vlam , die fpoockende om hec ldnt*, *sfskden.
Zijn h'airlock niet verftint;:
Noch van den gloet, die 's Konings dochter f * LAVmt' raeckte,
En hare kroon noch blonde vlechten blaecktej Of wonderfpoock, en droomden nachtgezicht, Uit Heidenfch brein gedicht: Maer toom den Nijt,doorzegels,brieven,blijcken Van Sticht enitadt, en keuren én kronijcken. Is't valfch ? betight de Myters, uwSteehuiSj En brantmerck 't witte kruis : Betight gewaet en bladen van Mefiias, 'sApoftels riem, den mantel van Eïias* Oock Arons roede, en Elizeüs lijck, Ja fchaduw, min dan flijck. Hier mangelt niets dat redelijcken wenfcherij Getuighenis van Godt en vrome menfchen: Wy mommen hier met geenen Antikrift, E^ie grijns van ftaet en twift. Almogentheit* betuight door d'OrTerlammers, Van tijt tot tijtj geley toch d'Amilerdammers Uwheirbaenop, in 't eeuwig fchijnend licht, En kroon mijn Eeuwgedicht. fbronm ejus flamma ignis. Dan. viï.
|
|||||||||
|
AAN-
|
|||||||||
|
Κ i
|
|||||||||
|
•
|
|||||||||
|
148 Aantekeningen op ij£
AANTEKENINGEN.
ï. Het wapen van Amfterdam, 200 als 't al van
ouds in gebruik en uytgefchildert is geweeft, beitaat in een rood veld metseen zwarte paal in 't midden: maar wat 'erop die zwarte paalgefchilderdftaat, daar over valt vry wat te krakeelen. De Heer Commelyn, en zoo ik geloof de meeiie Schrijvers met hem, zeg- gen dat het witte of zilvere kruiiïen zijn : en ik ge- loof dat het de meeire Leezers tot noch toe voor kruilTen aangezien hebben. Daar zijn echter nieuwe Schrijvers, endaar onder 0. Dapper a, die'er molen- wieken van maaken. Maar dewijl ze volgens de ge- tuigenis van den Heer Commelyn van ouds altijd kruyiTen plagten te hieten, en inderdaad de gedaante van kruyiTen hebben , kan ik niet zien waarom dat men nu den naam veranderen zouw. Staan ze niet over end, of op een einde alleen; de kruyiTen wor- den wel meer op zoo een wijze afgebeeldt : ge- lijk de* genen die BorgondiiTche ofS.AndrieskruyiTen genoemt worden. Zijn ze van een witte of zilvere kleur : de kruiiTen worden ook dikwils wit uytge- fchildert: en inde kruystochten naar't H, Land plag- ten de Kruysvaarders kruiiTen van allerhande kleur, en vervolgens ook witte , op hunne klederen fe naayen. Gaan ze niet ten einde van de paal toe, maar Zijn ze als molen-wieken afgefneedeo; zulke kruif- fen , gelijk de Heer Commelyn al aangemerkt heeft, ziet men ook in andere wapensj als in 't wapen van Dantfik; in dat van Jferufalem enz. En wat behoe- ven ze ten einde toe door te gaan, daar de kruviTen in deRoomskatolijkelanden hondert maal, In meer, op zoo een wijze a'gebeeldt worden ? Wy zullen dan de kruiiTen ,- tornaarder bewijs", in
't Amfterdamfchewapen laaten; en 'er noch iets by voegen van de Keizerlijke kroon, ,die boven't wapen praalt, en van de twee Leeuwen die het wederzijds vaithouden. Het voeren van de Keizerlijke kroon , gelijk de
Schrijver ook getuigt, is aan de ilad vergunt door den Roomfch KoningMaxlmHiaan': welk voorrecht, * Pag· *&4»
zoo
|
|||||
|
y.
|
|||||
|
Beschryving van Noord-Holland, r+p
ïoo hy zelf in den openbrief getuigt , haar vergunt
wierd ter belooninge van eenige merkelijke dienften die de Amfterdammers hem in 't beleg van Rotterdam en Woerden beweezen hadden. Het voeren van twee Leeuwen zouw zeker Amiterdammer , met naame Boelens, door het opfchieten van geld volgens't ge- meen zeggen verkreegen hebben van Karet V. Daar zijn meer Steden, die een kroon op haar wa-
pen voeren; als in Spanje Madrit, Toledo, Burgos; dewelke b daarom gekroonde Steden genoemt wor- den ; Ook zijn er tegenwoordig groote Heeren, als Hartogen, Graven, Baanderheeren, aan dewelke het 2elve voorrecht'door de Koningen vergunt en toege- ftaan is. Ik zeg tegenwoordig ; want dit gebruik , van een kroon in zijn wapen te voeren, is niet veel ouder als 260. of 170. jaaren. Voor dien tijd zal men niet ligt gekroonde wapens' van Koningen, Hartogen, of Graven vinden. Eerft van allen heeft men ßá Vrankrijk begonnen het gemunte geld met e^n kroon te verderen : van 't gemunte geld is de kraoon over- gegaan in de wapens der Koningen : 't welk de Har- togen , <5raven, Baanderheeren, met de toelaatinge der Koningen, allenskens begonnen na te bootzen. Laat ons by deze zelfde gelegendheit ook een
woord of twee zeggen van de drievoudige 'of Paufte- lijke kroon. Veele Andersgezinden, ja fommige Ka- tolijken zelf, vallen geweldig over zoo een drievou- dige kroon. Ufzy gelijk hebben, of niet, zal ik nu niet onderzoeken ; en zal maar zeggen dat alle zaa- ken, volgens hetgemeene fpreekwoord, twee hand- vatten hebben. Ik wilhier flegts, ten diende van den goedwilligen Leezer, de beduidingen van die drie- voudige kroon vermelden zoo als die van fommige Schrijvers opgegeeven worden. Of die beduidingen ofte betekeningen, ten minde altemaal, den Leezer wel gevallen zullen weet ik niet: ik zal ze maar hi- ftorifcher wijze opgeeven. De Paus, zeit á Lapidecy draagt een drievoudige kroon; i. Om dat hy is de Bruidegom en de Prins der kerke; dewelke de over- winfter , de zegepraalfter , en de Koningin van den ganfehen aardbodem is, 2. De Paus verbeeldt Chri- b Mcnetrier l'Originc de orncmcns &<:♦
c In Zachsnam cap. #. Ê 3 flus
|
|||||
|
m
|
|||||
|
ι jo Oudheden en Gestichten
flus, als zijnde zijn Stadhouder op aa* de: gelijk dan het
rijk van Chriftus alle rijken overtreft, zoo is het wel bil- lijk, zegt α Lapide% dat de PaufTelijke kroon alle kroo- nen overtreffe. 3. De derde reden is dat de Paus hef bewind voert over de drie deelen van de wereld ; Alla, |
||||||||
|
φ
|
||||||||
|
Africa, Europa: want, toen de Pauzen een drievoudige
kroon begonnen te voeren , was America noch on^ bekend. 4. Om dat hetdrietal hetzinnebeeld is van een volmaakte regtmatigheit enz. 5. Om dat de Paus deH.Drievuldigheitverbeeldt; wiensPrieirer, jaOp- perpriefter, hyophet aardrijk is,. 6. Om dathetdrier tal de volmaaktheit van alle deugdeiuen zaaken bete- kent; welke volmaaktheit in Chriitus is; en ook op een zekere wijze moet gevonden worden in den Paus. Op de tweede reden of betekening, dat de Paufle- lijke kroon alle kroonen behoort te overtreffen, zouw men konnen zeggen dat 'er noch andere Koningen ν.ΐμν geweeil , dewelke een drievoudige kroon , of liever drie kroonen, in hun wapen plagten te voeren. Althans zal rnen by Locceniusd beweezen vinden dat de Koningen van Zweden van puds drie kroonen in hun wapen gevoert hebhen. 2. De woorden vart Theodoretus , om datze zoo
wel te pas koomeii, en een oud gebruik derChrifte- rièn vertoonden , mogen hier wel een plaats hebben» Hy zeit dan dat de genen die met godvruchtigheit en op- rechtigheit bidden doorgaans hun verzoek verkrygen : en dat zuiks blijkt uyt het gene zy} om hunne geloften te, voldoen , verceren : want, zegt hy vorder > fommigen koömen goude of zilver e beeltenijfen van oogen , anderea van voeten of van handen, in de kerken ophangen, d Antiqpirat. Sueco-GotJbic, lib, 2. c. 9.
5. JA Κ O BS KAPEL.
§ Takobs <®P ö^n #fettfo«i <^p / tiaar &e gaarfem*
kapci in xxm poo^t toe / fïonö öe Bajjeï ban '&. Jakob i burgers öeftjeiiic Qttytl in teg^l guiten beran&ert $> hUdeS ver" *^aar $ mei$ ^ö!l oöenjeöfeeben a$ tm to*
mtjt mttwn uwfyfatv/ m mrt tm fcaft ban |
||||||||
|
1
|
|||||
|
va ν Noord-Holland; iji
fèfyalim. $aar be^e haptl m$ be naafïgeïege
ftvmt notij β, Jakobs fïraat genoemt. * 't ^ bmar bat ^, jakobs ftapeï booj besért
omtrent be f aaeiemmee jpoo^t gefiaan ïptftt te toeeten <ai£ beJgaariemmerjOooif baar tiet· plaatje fïonö / baat nu be nteufoe ^aarletit* mer fltig^ fö jjHaar tegenfooo^öig/ te tomen na ïjet uitten ban be fiaö / fïaat bél§aWl> ïeinmer poojt Bgnae een ijaïf uure gaan$ ban ^. Jakobs najieiie, ®an oub$ pXagfc Sier in ^.Jakobs fcaneïïe
get bomii£ ban ecgtfcijet&tnei boo^geieeseii tfc too?ben aan $obaanige getroufoben / betoeïïie boo^ 't gericjjt ban öeb en t^amentoooninge gefeïjeiben toatm goo ra$aï£ flet bonn$ Jjeu boo^geleesen toa$ / ging be eene partg ïjenen ööb^ be beur / bie on ben j^ieutoen <Pp ugt* *juam: en be anbeee boo^ be beur ban be Haf- fel aars fteeg : toeïïie Hadelaars ifceg , om bi'e
reben/ ban oub$ genoemttoierb Trouwloos-
$an β Joris napeïïe $aï öeneben/m be öefcö$#
binge ban ^ Joris boeien/ gef|#oifeti toojbeti, <©e mïtanifïeii ban ,<§♦ Jakobs impcl 3911 be
j^ientoe r 5#Ö$ ΙΝΦ toegetoeesen i betoeïne öaar booj gejjouben i§ get gemeibe torentje te onberöönben, LAATERE KERKEN.
®e <0rrefo^nteerben gebben naberïjanb ee*
nige nieutoe tanen geboutot/ betodne 30 niet naar <0oöt of eenige ^ejjutgeiugen/ geïy6 ban · oub£ gefyuinelp toa£/ maar naar be bier tuin* ben of gëfcoefïen öer toêrelb genoemt Ijebben* * Deze woorden tot de Jetcers *b toe, zijn cea byvoeg-
ïcl van den VercaaJder, »; κ 4 ^e
|
|||||
|
15Ί Oudheden en Gestichten
t>e Zuicier- <^e ^UltlCCfetó f$ ÖegOmien ftl 't JÖÖC »603
kerk. en fcoïtronlten in 't jaar i6n : gebbenbeei
fraagen tooren met b^e tranffen: 0113, |
|||||||||||||||||
|
Noorder-
kerk. |
^Njpoo^berïierK $ begonnen in 't jaar 161c
|
||||||||||||||||
|
en boïtrotóen in 't jaar 1613 j jjeöuenbe in :
mibben een booaïucïjtig en öebaiitg torentje, |
|||||||||||||||||
|
Oofter-
kerk, |
jpa bat beeerfïe peen ban beoiofïernera 91
Uit iua^ in't jaap i6f>£» 5 $ 3e buittenen in |
||||||||||||||||
|
jaar 1671; en $ be eerfie j^ebinaatsie albai
in 't 3eïbe jaar oofc gebaan. ©e eerffe fïeen ban be ^efiernerÉi i$ geïei
|
|||||||||||||||||
|
Wefter-
kerk. |
|||||||||||||||||
|
tn't jaar ifoo; in't boïgenbe jaar / tetaeete
|
|||||||||||||||||
|
1.61-1 / $ 'er be eerfïe u^een gebaan. ©e ti
ren ban btse nerft i§ öe googfle ban aiie £ ftabé terend SSegattjeii be gemeïbe ïterften/ 3jjn 'er noc
anbere ban tmnber fïag: ai$ een ontie en ee nieiibje boo£ be*jfrauffen en baaien ban be «éerefojttieeritett <0ob$bienfi; eenboo^ bt<êt geïfefje puriteinen, <ginbeip fytbbm b'er Ö Ürminiaanen/ be Sutija-tfanen/ öe jj&emrificn en meeran&ere gestnbïjeben/ jjnnne ïterfcen. Van de laatere RoomskaioUjke Pafloors', ,
* PhiiippusRovenus, 3te^biffcj)Quban3$§
lippen en ban fltrecijt/ 3ienbe bat be ïtatoiij feentefBnifïerbamm getaïbermeerberben/ ei cu mibbeïen bebagt goe bat bic Hatoïpen be{ bebient en geholpen 3ouben fooien ·,. geeft bi pab/ bte reeb$ in· grootte 3eer toegenomei * De oude kerk der Franffën en Waaien is geen nieuw
maar een oude keik, en heeft van ouds, gelijk de Schri; ver zelf beneden getuigt, en uyt andere Schrijvers blijkt den Paulinüanen roegekoomen. De Engelfche kerk is oo geen nieuwe kerk, maar was voordeze.ii de kerk van 't Bc gijohof: zoo als de Schrijver ook beneden vernaaien za foag
|
|||||||||||||||||
|
-' - "* -..-:*-
|
|||||||||||||||||
|
van Noord-Hol land. if$
ioa$/ booj Söpofïoïifcö en 3tjn ojbtnari$ 90303
in $thm oo$en en (manieren berbeelt: boef) 30baatng Dat öie beeöeeling niet alleen on öe ttoee oube Iteroeömernen 7 maar ooft op be ijiei' faarfïe/ onsigtgab. φη oo^beeïbe öan bat 'er öegalben Leonar- Paft00n. dus Marius j^afïOO^ Oer OUbe fatVÏSt/ en Ste- van S. Ga-
ven Kracht gajïooj ber ^teutoe necne / nocg f"*0**1 hut anbere |Mefïetf/om be ttDeeeerffgenoem*kerIu be te geinen/ raoejfen aangefïeït en niet ïjar* bedpe ma0t bootten tooien, ©e nieubje fïao ban oe ntentoe aijöe ïjeeft fjn/ om baft te beginnen/ in ttoee Deeien gebeelt. ï|et eenege* beeïte souöe bat mmrtter oeg&nen baai* be $oo$ee nern / anoer$ Ücu^^ie>it genaamb/ onïang^getimmerttoa^: onöer get anberge* beeïte 3onbe Dat tniartier begrepen 51)11/ baar Öe atëefiernern geboutot toa& 3jf et berbe ge* beeïte toa$ in be nientae fïabban be onbe 3pei en begreep De &ufoWMt of & J*ns fcerft. <$>e ganfefje ö«'ef ban bese aanfïelluig $ in 't ttoee* be beel ban 't ïïatijnfcïje Batavia Sacra opge* geeben. m <^u£ jjeeft ïjn a$ b^ie ntentoe pafïornen
ober be b^te nietibje nernen opgerecgt, Jakob Oi^us toierb |)ajïoo$ ban be ^ooibernerïi: Hendrik Ebbius ban be H^efiectoft : Jakob
Vlieger ban be ^mberftern,
Stephanus Kracht, te ïlatttpen gepOOrcn/
be 3ujïe^3oon ban ben bermaarben * Aibern»
Pighius·, bomomenSSacehec in be<0obmtnbe/ ié $afiooi ban be nientoe tyfiz getoeefï. % toaf een man goog ban jaaren / rijp ban raab/ en boï ban bengben, ^tjne nntfieeften* be fïanbbafiigöeit in ben naam be$ %tm te * Uyt hec verhaal van de Ja Torre.
|
||||||||
|
*
|
||||||||
|
ί
|
||||||||
|
■
|
||||||||
|
Μ
|
||||||||
|
15*4 Oudheden en Gestichten
Mtjöen fom^ ban Ëggiavy in een %ef f mn
Sasboidus, ten ijoogfïe gëp$$t$tn. ®ol$mf fjftöooööoefc öer ijfaarlemfcoe fttv<
fte geeft j$ te Mmfietibmi in Öen tpijngaarö öe^ ï|eere p.. jaaren ïang met 0^oote qetvout toigpit gearöeiöt: enfëalöaer/ ïn't^ie-en- tarijtigfïe jaar ban $n leben / gefloten ben #7* 9nrt£ * 6f 4* ^tjne sinf&euEt fcoa^ : De kroon der wijsheit is de vrees desHeere.
<0p $w öeeïien$ 3|)n ttoee seöigten $&
mmïiti rt eene in 'ί%$φν/ 'taoöere in 't 6#e* öeröngtfcfl: tyttv mbm$ §tt βϊ$Μ&0φψ: Aldus ziet Stephanus, in zesmael veertien
jaeren , g Verwelken&zyne Kracht, gelyck een bloem heur blaerenj Terwyl zyn waek're geeft verlangt nae'c eeu-
wig licht, Eft, by den Amftel-ftroom, noch voor geen
zorgen fwicht: ·' Maer met voorzigtigheyt van hemelfch vuur
gedreven , # Voihart in 't Herders-Ampt en Holland raed
te geven,
Herbouwende Godts Kerck , door twift en
lift verfpreit,
Op dat hy eind'lyck draegh de kroon voor hem bereit.
m
Hendrik Ebbius, een Imftetröammer/ Ep
. eent5iaat in öe 4$oöBunöe: i£ in öen ouöeröom
van sTnï- öan 68, jaaeeri/ té gümftertlam obetïeöen öen
klaas kerk. i3n$OtiemÖee 1657, Hendrik Bletfïus * bOO^
jjenengaftoo! ban$óu|tft>p/ ftonö naaeöet
t Uft Keulen gefchreevcn den 1$, Fcbr. 1604,
® 08
|
||||
|
*
|
||||||
|
van 'Noord-Holland· jff
ga een fóattëp petfoon op 3ijn ugtttftt U* recgt ï)ab / ugt ïfaarlem gebannen, Cinbeïp $ |g te lümfteröam obedeöen ben 8. Wpfi 1673. Willem Schep, een Hinifteröammer / en teEoben&icem^iaat in öe<$>oötgeïeeröï)eit/ i$ öe opboïgee ban Bieflius in t»e paftorne ban öe #uöe jijöe gebjeeft. i^n 1$ te fSmfterbam geffo^benöen ιχ. |©qj 1702,. φρ geeft in öe jWöeeötitttfcge taaie #tftïj$m bCïl een,Uytlegging ν art 't Katolijke geloof j be*
bieïfte te Émfteröam in aeïjten gebaat i$ int
jaae 1696, Λ 3fn 5i>ne pïaat$ $ genoomen Jakob 'c Zul,
een Hmfterbanimer/ Hiiccntsiaat m öe«B»oö- Kunde/ biel-eer ïgoogSeeraar öer J* liafofge te %obm/ en 3£it ban 't i^aaeïetnfcije üapittel: en t$ ofcerieöen in 't jaar 1.71 p, % toterb op* geboïgt boo^eee Jeh*n Schonebeek, een föofc> teebammer / boinomen S^acelter in öe «ëtoötge* tebgeit cu5 jakoboitcus, temmfteebam in't jaau τ f96 Pa&oor»
geöooren / Jiieent5jaat in be <0obiitmöe/ en™nde. ^aftooj ban öe ^oo^eeneeli te lmfteröant/^Γ ig na beele jaaren arbetbeng? ugt 3tjn ampt en !Ugt jjet ieben gefcïjeiöen ben 15-, ganuar» 1647. ALg\d\us de Koker, öe nagaat banO- lïcus, en boïRomeu Racete in öe «èoötgeit/ i0 tertoiji gn öe menfcBen in öen pefïtijb be* öienbe/ ban öe pefï oor aangetafï ·, en geeft . aïöu<2 3ijn ïeben op eert geerlpe tötj3c ge-ein* bigt öen ι o, tCugufïi 1604, §g htfeeg tot op/ boigee Johan Wandelman, een ISmfïecöammee/ bolnonien 25aeelter en^. ^ bia$ 3eee erliarert in'tbei*Sanöeïen battöe geloof&berfcpien/en t$ te Ktoifleeöamgefiojben benV*5fnro) \6%6* <$nöw sönepient totecöen öeese beersen geseti |
||||||
|
»
|
||||||
|
ïf6t Oudheden en Gestichten
Hy die het Hemels licht· fagh doorde duyftrc
woleken, « Omhelsden't voort, en trad vrymoedigop
het fpoor, Van Gods geheyligde, en trock daer door veel volcken Toe Godt: en Wandelman gingh zyne fchapen voor. 3fn Wandelmans pfaat$ ίφ 0eKOmen Niklaas
van der Meer, een $oo#öoiïanber / en een
• guee&eïiiuj bet* 3|oo0e^cöolebah ïïoben,
paftoors jakob Vlieger, een tCmfleröammer / %kmt*
vande zui-5jQat; in fa <0Oö&uilöe / $ öoo^ ben 1οο0π3.
^1*"*· leer Phiiippus Roveniusaï^f afïoo? aangefMt
ban bemeubje^utöerHerb. &&batggbegare
berlpe bcMeningen .40 jaaren toaargenomen
jjab; i$ ö? albaae in 't 66 jaar ban 3|)nleben/
tn in 't Φ^ jaar ban 3Qn ^iefïeröom / oberïe^
ijcn ben x7 Ιδρ^ίϊ 16f 1. 6$a Vlieger fjebbengier
fil$ ^afiOO^ pfïaan Bartholomaeus Mildere,
te ^mfïerbam gefïo^ben ben 19 September
i66i. Willem Schoenius,aïbaar oberleöenöen 11 december 1684, Laurens van Schaick, een
fïimfïerbammer / en een Eobenfcö «Stobbe*
ïeerbe.
• , ρ 2$eïjaïtfen be boojgaanbestjn 'er ban tijb tot ftoorTker'^Öö "P$ anbere f afloop bernen op0erceöc: ken en
ton 3«ïïen be naamen ban Hit $afïoo$ / 300
Paftaors, beeï al$ on$ mogeip i$ / aitemaaï openen. Willem Coopal, bebaelne moet onbeefegej* ben tooien ban Willem Coopal, gier bobeit bermeib / bie be aïgemeene ©ibari| ban 't o* genfïaatibe $3$bom ban Haarlem i$ öetoeefL U® boeröen betbegaar ben yt\fben boo^-naara en toe-naam eh3- t£$«n3önegafiorpan2S«t* #er*
|
||||
|
o
|
||||
|
van Noord-Holland» 157
fïerbam gefïojben ben if <&ttobtt i66z. $a
3jjn boob i$ be $afïorn opgetyaagen aan» Her- man Kuiften, een SSoflegenaar / Racete in bt <0obtgek erö'jdt: een man ban een grootebjek fpjee&enbgeitibefoeïbe ugt3tjne$afïor£ enugt get ïeben berguifï $ Hen 17 <^ctöbec 1666* feijn na3aat foa^genaamb Godefridus Kool, een Mnifierbammer / en een Sobenfcg <0obt* geïeerbe: hit te Ümfierbam oberïeben i$ ben ? ^anuat'g ifo<i4 ^etogl öe#aujfeïpê ©inarig Porkamp omtrent bee3en tgb gefïo^ben toa£; geeft be ^ttt Marrinus de Zwaan , bê^ 3elfS
#nöer-3Miar$ / tot Kools opboïger aangefïelt
hm $|eer hkoh Krijs, een tïlinfïerbammer/ boUiomen 2£aceïier in be «Soblmnbe / ^pauffp ïpen ^otonotart^: en een ban be genen bte ben 23iffegop ban ^ebafïe op 3jjne fóoonifcfje re$ bergc3eifcgapt geö&en. ijf ier boigen nu be j£öfïoo$ / bie op be 3fo*
ben-^eefïraat gefïaan lebben, Jc jS? W Niklaas oi^us, een iSinfierbammer·, &Mfci\nJ* '
Itbtn beiH ^Ctöbec lóyx. TheodorysBourlet,
te lieert inbe Itempen geboren/ oberïeben
ben χι december i6pö, «Pepeer Lucas Ahuys. ©e ijfeer Johan van Nek , ban geboomte een jfófcecgelaar/ Hleejier in be fcunfïen eri3. * 3|n be J^agegag geeft boo? be3en gefïaan N. van Teiügen, een^enbehng ugtbe|éaat^aJoor*in «fcgappge ban %φ§·, bememe te SCmfierbam pcgay* oberïeben i$ btn 4 Ifiugufïr \66<>t ^e^eberga* berpïaat^ i§ baar op boo^ hm ^iffegop ban Stafforten aan be mereïbïpe 4£»eefïeipgeit o* bergegeeben : en i£ (na ^ater van Teiiingen) aïlereerf? öebient booj Willem Wüiema, een «e^oninget ·, beioeï&e ben^o ifèen > 68f ober* ïeben sijnbe tot napgat pleegen geeft Wil- lem |
||||
|
If8 Oudheden en Gesïichten
]em Hermansz. Fox, een Mmft&ibtimnwt/ tti
tm fógomftï} <0oDtgeïeerbe. jjjti $nt p!aat$
toierö aanfiaiiö^ 0C3OHÖeii Johannes Andreas
Hugela, een ftofïerDanimet* Mn jpranfcije φ
Momftty Détoeïfte tt IVmfïerDamgefio?bent$!tt 't jaar 1717: en oggeböfgt i§ Dooi *,. ;i. ■ + » Niklaas Verwer, tt Mmftttbam geBooren Den
ïB$t$ém&ïi 1611 en naöeefjaiiö Eieent3iaat in De èoDïmnbe getoo^Den/ $ ook J^afïoo? te 36mf&rDatn getoeefï/ en a!baar gefloten Den i8<i£cto&ee ■ 1.647. ^ne3iafpjetiÉttoa$: Loopt zodaanig, #p 3tj|i afBeeIb3ei iöierDen De bote genDe beer3eii0einaaftt: Dus heeft de bleeckc dood die held're glans ver-.
dreven,
ÉnisvanVËRWÈRS verw dees enck'le fchim gebleven $
Doch zyn geleerdheid, deugd,diepzinnig,wys beleid
Getuigt aenAmfterdaoijWat grond hy had geleid. 1»aftoors in Andries van der KruiiTen, te ICmfferDatti U$t at stadhuis een Deftig gefïagfc geBooeen / foag toel-eee in
yao Hoom. öe $&aatfcia|ip|»e ban Jefus getoeefï üg toaon?
De te fitafterDam in't^taDtjjng^ban fooL?n>
'fctoeln De J^eengeemi naDerïjanD in 't öestt
genreegen tybhm.
3« get DooDöoefc Der $aarfemfc{je lerne/
Daar ljgaï$ eennaarftige aröeiDee in Dentojjn* gaarD De$ ^eere geji^en too$ / ftaat 5ijne D00D aangeteïtenDop Den 2.9 ffi&tl 1603. ϋρ peeffc Den ^♦DienftDeriSïffe/ en De ce^
remonien Dee%$*erne/ tot groote nnttigSeit Der geïoobigen / in De #eDerDmtfcöe taaiober* ge3et en ugtgeïegk Antonis Schcllingwouyr, geBooren in 't jaae
|
||||||
|
V Α Ν Ν 0#0 R D - Η O L L Α U D. I f 9
ï6óz/ en ban <0enee$geer Öer ïicgaanten <0e* p^oorèm·
neereer Der 3telen gebaarben/ i$ ooft $aftoo£ de Bron-■» te SOmfterfeam getoeeft ■> en aïbaar oberïeDen ^ψ&* Den 16 $0ugufti 65-1. Juftus Moedcrfohn, boU
Komen 23acdier m De ^oDcgeleerbgctt en J^af^
tooi te iJmfterbam ; gab 'er een 3eer groote fter& getimmert; en toa$ ooft een ut ban 't I|aarïemftge Üapstteï ï|g ma$ 3eer bernuftig; in 3eer bee!e gaj&en ten googfte ernaren/eno^ termate aröeiö^aam. 3|ρ$ tefimfterbam/ ut ben ouöerDom üan 5^ jaaren / gcfto^ben ben 8 ïfanwarg 1693, ^Ön «^aat boo^ een fiolen tïjD t§ gcöaeeft Mattfaias Ooiierling, een <& Dammer/ ban tuien onDer ©elft e» eïDer$ ge* fp?oftehi£. 51ï^ Deneer O o fterling eïDer^ie^ nen tron/i£ De gafrorg opgeb^agen aan J de Graef,een taftettmmmeiV een geieerb/Moeft/ en 5eer arbeiD^aam ^itftttMt^t ^eer de Graef geeft 3gngaröer^-ampt soöaanig beblijtigt/ Dat gn/ ooo? t^eele jaaren gearbeiDtfjebbeobe/ in ïto^ixti djb öe^toeeften ip; en Den x8 *j©cfc 1708. tigt {jet lebeir^gefcgetben. f η 3ijne plaatgl i^ge* ïtomen Aalbert Schukking,een iimfterbaimner/ Die eemge jaaren bg gem boo^ liapelïaan gab gefraan« M$ Sehukking niet lang Daar na / te toeeten ben i% 9futro 171 i/ugtbe bjerdD ftfyzv ftt; geeft De ïlfeer Theodorus Donker, een <0öiïi
toenaar/ en bolïtomen SSateïier in De<6obtFiun*
De/ bejoeg ober De openftaanDe ©aftorg aan* genomen: 3gnDe bgnae tot Dien tjjD toe De Ilüiö-gtyefter en JMiretar$ ban Den 3&art£- S&iffcgop laan ^ebafte gemeeft. * Heer de Graaf is op den i8* O&ober , dat is op den
iig van S. Simon en Judas > in 't jaar 1662, geboorcn: op den zelfden dag is hy Priefter gcwijdt in 't jaar 1689 ; en eindelijk, wederom op deu /elfden dag , overleden in 't jaar • Jo-
|
||||
|
™^ρΐΡΚΙ1Η51!1ΒβΒβΡ"β«β
|
|||||||||||
|
itfo Oudheden en Gestichten
• »*ftoe« in Tohan Ignatius Ruyfch , een Utrechtenaar I <ievinkc. 5ttoit5iaat .in beibe be Uïccötcn / toa£ tot Jet
&aat. natoliiite geloof betert/ en ijats toeï-eer mm* ftaat gefcoeefi tMgöe saalten m 't jaar 1<W booj oen inbal oei' jfranfien/ een antieren ploon ge* nomen fiabben/ toiettögtefttrecötontöoben/ en albaar tot #fficiaal/ öat $ föecöter ingec* mmz saafceii / aangefMt. Ja get bertreft oerÜf ranffen toieitlfe te^nifiesbam beroepn/ en aibaar tot #afïooj aangefïeït in öe ^tnlie- ftraat $g # in 390e f afïorg gefloten ben ar ^ecemöeeiö7P. gijn boa^aat loa^getoeeft Hendrik Krook, een Zonniger: öetoelftebaae oberïeben φ ben 9 3[unp 167 · · 31n oe #lm$
banRuyfchi^etiomen Willem de Prater, een IXtrecfttenaar/ boïfeonien^acefier mbe<0obt* oeïeeebftett/ een geïeerb / arbeibsaam / beleefb/ tn pberig fetefter : betoeïfte be toerelb bedaar ten geeft ben ^ rM^\\ 17171 en tot nagaat neeft ge&reegen Hieronymus de Bok,eenffin* fterbanmier/en eentuieeMing berïtooge^cöo* ïeban&oben. ττ
ïakob Verhaer, anber^ Harasus, eenittrecij*
Lcingci?tenaae/ bottunnen Racete tnbe^btgeleerb*
fteit· té oberieben omtrent bemaanoj&aart^o. Willem Bax, boïfcomen ^accïicr in be^obtge^
ïeerbljeit/ öab öe geïoobtgen te tötnfterbam aï 11003 Verhaer met een grooten gber opgepafti en ié baar oberfeben ben *o %\\\% 166+ %nβΜ aaaté i$ gefcomen Jakob Verhaer en?. a$3öo tbcn boben, βα Verhaar ïjebben Sier gefïaan Amoni Kemp , een aijojftctnnier / bomomen 25aceïier m$. en te Imff etbam oberleben Hm Z6 #ebLiuarg 168^. Marünus Janiens, een <0en* tenaar/ bolbomen^accïier in be<0obtimnbei geffojben ben 18 december 1686. |
|||||||||||
|
•
|
|||||||||||
|
Γ' /'
L / |
|||||||||||
|
-.;>>.
|
|||||||||||
|
van Noord-Holland^ l6i
Gabriei Prauweis, een tCmfierbamnier / bah
ïtómen Stoelier in be <0obftnnbe : oberïeben ben 18. Jtlaart 1708. Jakob van den Berg.
Dominicus a'b Alma , jfe 4£frattl 0£&OOttll/paftoors i*
itta^ be eerfïe fit be fïïofofjffcfie promotie tedc^«w·
Hioben gebieèfï/ en $ naberDanb Sicentjiaat in öe <0a&Snnbe glüjfof ben. Η ugo van Hoofd, te jï&ontföö#geböore». LucasAhnys, cmuni* fïerbammer/ eii een Eobenfeg «éobgeteöe; itenrmeefïer bet* Moeiten. ®ah b$a§ 'er mtlj een pnfïorg inben^aa^i Paftoors iR
iretoeïfee tsofy be boïgenbe J^afïocj^ öebient fgacn Haas» öetócfï: Johan Leyton, een ^ngrf^maii/ te fCmfïerbam gefïo$en ^eü 18, Jtoöcutiiee 1679, Willem Zwart, aïbaae oberïebén ben 22*<ée^ tote i6?$, Herman Gröötenhuis, boïftomett
23aeelier/en3, befoeïne in 't öïoe{?enfïe ban 3911
ïeben te ffcmfïerbam gefïoaben $ ben 30, $ο> bemoei* 1679«-}- Bartholomasus de Bakker, e^li
Gentenaar/ boïtomen^aeelièrens.
<$>é ÖtiUtt tf|? & Antónis jpoöjt/ (teeiöaaf PaftoorS
genaamb/ $ ban oub$ öebient geiöeefï boo^ van Out e*
be bolgenöe $flffbo$, Hendrik Schelling-waal. wouw, tioïiiomen$5aceïier itibeoBtobtgeïeerb*
geitrte^mfïerbamoberïcben ben s'^ecem* öer i6fj. Martinus Sneiienburg, baneend beïpe afftonifie/ in be gemelbeboo^fiab ober* ïeben Öen 16. <&ïtQ&tt ι660, Reinier Engels,
een haarlemmer / betoelne ngt be toerelb ge* *
fcgeiben i$ ben 14, jpaart 1 6m . · |Baar febert trat ^.Antonis $joo# tnbé
boojfïab <Éteetoaaï boo^ öet ugtle0gen ban&e (lab bernietigt 3911 i tooien be 0eïaobi0en/ * Zob is tif dan voor zijnen voorzaat gefforren : mif-
fchicn had Leyton afftand van zijne paftory gedaan» V crtaxlder. Τ In't Latijn ftaat ι<ί97· jnaar verkeerdelijk» ,' IL 0EEL. L Φ
|
|||||
|
■#
|
|||||
|
ïóï ÖÜDÖEDEN T2N Gè$TICfïf EN
aiöaar tööönenbe/ boc^ be pifïooj ban %&u
f éntog Öebicnt ; Scbbenbe be boïgenbe $& fïotr$ gun beröïtjf febert op Üattenöutö %v van kat- goittietii Korneiis van GeiTei, bit aïbaee ober* tenburg, gfc ft g ^, tf. gjggj , tfp , # WiUem Fox ^ jgg
Itöbenfcj) «eobtgeieerbe / birnaar get aftber
ïebênbeétroMien ig beiu ι ♦ 3fmn>! 69 ^ Gerrït Wykerfloot, een Utrechtenaar/ en een qtie^ Miti# ber göO0e ^cgoïe ban Soben. fafioors fnan oe anbere 3jtjbeban öen ISmfïel/ acjfter JS3fh Öèii Pauken tuyn buiten beUtcecgtfeöe pWl tüjm péft géfiaan Leonardus van Kefïet, een jftjf
fcjjenaar / obetïebén in be fttöanö #ttö*
Öér ió6i, Ég geeft tut öjJboïger^ gegab Jo- Ban Wandelmah, een ^itffïerbammer i nabêr* tjano ^afïooi in be jtab geiüö$en. Johan Py- hacker, een Utrechtenaar / te boren J&ifïöOl toiPe^i 0ê|ïö?ben i^oi, Jóhan van Heu-
men , bië aïbaar in 't Dlóegen ban $ir lêbett j
oberïeöen ipetti 3%$ ■ 7öp.®efc$Ibe gemeen te böo| be rJ^dffi $fajeebenbe fe|-feftfiïèö b?n teïööjpeti toa$·, gab 8|>/ otnbe gemeente 500 beef mtlj tiiogelp toa$ Dg een te Jonben / nnet be iöcflcmtnmge ban becfcöeibe ^mfierbamfcge paTO$$/éen auber tenje in een Ögpïegepfoer^ getüttmért. Arnoldus van der Kruy flen, een MtÜ*
péröaitimer.en een Sobettfcö «éobtgeieerbe 5
• èénbtooabtg ^afioöj ban 3$ftbeifötti* 3PI jèaflöö^ ban Sfcuif enbeltót ett ben Φ*
totooni piükW fog ög jjiuinè reepte tfimlf/. te fretten ötibèr fümfïerbmi/ o##£êbén. Partoors in JM |»|M «Cl! fertt/ Cft έέίΐ gtófföÖ^-
de ftraat. p$/in beïiérlifïiaat baarPhiiippusM&nïïng
lange jaareii gefïaan geeft, „$a ^tjne boob/ en na büt be5é jrfaat$ eenige jaaren ojaèn gab gefcaan/ geeft N. Marqt^s §ef öétofttb ober be gaftorn geïtreegen, Rioo» |
|||
|
V Α Ν NoQRD-HoiiL^ND." l6$
Klooilers binnen de Stad,
t
%$0m öe foerelblpe <φεφΙ\)Μβίί/ ufrtiaéRaHè
ïijti men öie pleeg .ré noemen/ 300 MMfflQm Amfter-
öe fècli0iCü5£η of lüloofierlijibcn berfcgeibe Uer>-d>7m*
fcen ai 6e ftaö : boeö sobaanig oat 3^ er fpm* migcn boïgen^ be u£genbe&èrfr;a9 f punten/ fommipn trgentet ingotiO öee 5elbeéerb2a0- punten/ öejitten. ^00 séïier togt Dan/ na bat i#e be bijnaam*
ftt tenen / met Jjaare j&affooreii/ en anbeee nimbere tefej*£ én gapeUen/ afge|janöeït §efc ben ; tot De befcfeybina ban be &ïaofïerJ o* bergaan* Jakob de h Torre fa;eeiit ban t&ee tot*
benten te" ifiëgulfeie ïiauemnpieute $!niftó Ö£im. Het ecnè, Segtïjn/ het Paradijsgenaamd,
tn orider 't Kapittel van Windeshem Behóoren- de, ftond binnen de ftads veilen. Het tweede ftond by de Poort , dewelke daarom noch op huiden de Regulieren Poort word genoemt. jjEcac /, met oo^ïof ban birn gvuüïm man ) ban
• 9t e^rfïe noubeut/binnen be .flaö^-bejïc.n/ i$o$ Qtm genaas bn' be ^efjKtjte^ gebanben: ban *t ïaatfïe 5a! geljanbelt bo$en onber be Maa^ flcrj^/ Die buiten fce fïab gcflaait gebben» éoü fc|tjneiröan be ^!nne&jöebe^-beeetvMinnelK^
fïe plaat$ teineeten lebben,- De Minmbroeders acrs kiw- van de ftrenger f onderhoudinge, (Jet 3fjïl De fters.
toOÖ^ben bart Jaltob de la Torre.,) zijn alhier, . met de toeftemminge van Pm lï jngelaaren in 't jaar 1464. Maar te voren, teweeten in 't jaar 1504, hadden de.Amfterdammers dit Kloofter |
||||||
|
α De OWervantia : van 't oflderfeheiH tufjehen <Te Obser-
vanten en Konventueelen hebben wy gefp'roken in't 4 deet m Έ Uuechtfcke Bisdom , pag. 6??. FVwa^*·.. ■ Lr % Opgês
|
||||||
|
Γι64 Oudheden en Gestichten
opgerecht voor de Konventueelen wn S. Fran~
cifcus, enz. ®an &e5rifcctttïaatf}eti)öÏ3en&ë aangetekend
ftt Öe %aaxfoOtfitn bail * Lucas Waddingus, Te
Amfterdam hebben de Minnebroeders een huis opgerecht in 't jaar 1304. 't welk nu {boe ipfo) hervormt zijnde , aan de Obfervanten overge- geeven wierd. ï^ie n^tb^ufeiting hoc ipfo c ftaeet ttni#t
ènifïetjjeit : en ftan op get jaar niet getmiöt tooien : öefcöijl 5nl&$ niet aïleen tegen öefc fcfefjtien ban Jakob de la Torre, maat oofc w gen on3e^aiièrïantifcöelijiori-feö?per^/ re* öeïreegt aanïoopen 3onfo. H^ant C. Comme- lijn, tic ïjifïou ban Himfïetfcam ugt ouöet fcoe* ften öefcöjijbentie/ en toerteHettbe on ioat b# 3e öe j^itmefyoeiietg in öe fïaö gefeüomen^p/ tejjaaït Set met öebolgenbctooojöen ^ Wel- ke Minncbroeders of Grauwe Monnicken hier tot Amfterdam ιφ6ζ. met een groote oproer en Commotie tegenswil endankvandeMagiftraat, en het meefte gedeelte van de Burgery, in ge- komen waren , waar van het ftads Protocol ge- tuygenifle geven kan , want Zy hadden tot ee- nen Promoter Mr. Gillis Grabellin t Raat van den Grave van Holland, welke was Hartog. Carel van Bourgondien , met wiens authoriteyt, ende ook met brieven van den Stadhouder, hy hem behielp, en defeMonnicken met groote tumult, tegens de Previlegien van Hartog ffiillem van Bêyeren , Grave van Holland, die van Amfter- dam 1411 tot dien cynde gegeven , dat Te met defe niet befwaart foude worden, invoerde. (1) b Lue. Wadding, ex Moruimentis Germ Infèr
c Men diende Waddingus na te zien , miifdiien zeit Iiy dit, fchrijvende over 't jaar 1461. V'trtaetlder* Λ Het 4, Boek p. 450. J®aar
|
||||
|
■
|
||||
|
va ν Noord-Hol land. i6f
j&aar op een anbete pïaa$ e fitfeefft jjn ai* £l$ ban be Jj^iuneöioeöer^ : Hoewel de Min-
nebroederen (%) Gaudentes al in den jare 1304, of daar omtrent , hier een kloofteir gëfticht en bewoont hebben; welke raeeninge andere tegen- itreeven ; haar herwaartskomfte toefchrijvende aan eenen Hendrik Koeneusz^vander Schelling-, die dit kloofter uyt godvruchtigheit ten deele ftich- te, en daar in begraaven leit. ^it nfoofïet t$ metMp opgekomen / en Van Jan.
geeft een gtooten opgang gemaant/ bao^ be Brugman, öjeift^eeftenöfleit Dan /ohan Brugman. ^e3eccn ^lunQ- Brugman, een j$iiineö,?oebet / bia£ een p$te* fcer ban een ongemeene föeïfp^eefienböeit / m toa$ booj!ee3ee oer <i350bgeleetbfjeit getoeefï in ?t j&inneöjoeberiï fconbent te β. Omer. §ρ ïjab eetfï te koningen geiwoonti stjnbe/naat· biettjben/ |ïi?êng banïeben/ enifeonbetöbe* rig in 't onbetimféen ban 'tbaïit ^ö&öeeftljtt jjet ieben banbe JJcijiebamfcïje jHaagbUdwi- na öefefceeben* Pontanus, in 3tjne^i|fonebait <0eïbetianb/fpjee6t aïtu$ ban gem: in de akten van Amfterdam vind ik aangetekend dat de Min-
nebroeders Obièrvanten, voornamentlijk gehol- pen door den dien ft: en de welfpreekendheit van dezen Broeder Jan Brugmafi,omtrent twee jaaren voordeezentijd,datis in *t jaar I46%allerecrfteen woonplaatsen een kerk in degemelde^ftad opge- recht nebben. En toen is het fpreekwoord aldaar onder 't volk opgekomen', Al kond gy kallen als Brugman. ψοφ anberen/ en baat onbet Va-
lerius Andreasf, meenen bat int f&ee&iöoc$r « p. 197. f Valer, A'ndreas zeir het zelve dat Pontanus
zeit; te wecten Hat de welfpreekendheit van Brugman die
Ipreckwoord in Kwang gebragr. heeft Maar dau voegt hy 'er by idat door deti zelven -Brugman de pirtyfchappen ?an de Hocks:- «n Kabeljauws-gewaden bemiddelt ei/h, VmMlitr. * L 5 baan
|
||||
|
ï<j6 Oudheden en Gestichten
fcaar ban baan geïtomen i§ / bat gn o* iwrt^
fcQajipen .bet ^oeK^-en-$*abeganb$*ge3inbei* mjUft 30ube gebbett ^eseïbe Vaierius An- dreas, bteget Ugt J.Maubumusgeeft/ getnigt
poft batgg Bedenkingen over 't lijden des Hee- re gefcfeeeben geeft, <0tnbeïp geeft g» 39*?
leben te jpimbaegen ge-einbigt in 't jaar 1473·
üDe alten ban tümfïerbani / ban Pontanus 300
eben bermelb / $n ongetbrijfeït be5eïbe baar
iGommeiyn ban geioaagt
Tegenftand Ul§ be nïoofïerl mibertuffegen / 300 binnen
tegen htt aïfbiiiten befiab/ bagelp^ bermemg^uïbig*
vuXaf" öen en begiftigt toierben; 300 öeböcn ^attog
v-adVkloo-Aaibert,ett Willem VI, ifartOg Aaibenszoon,
itcrs enz. ®$ fjat be burger^ niet ai te 5eee beïafï ^owben
tooien/ aan befcerltelpe en bloofieripe ptp fóonen ög plaMiaatbèrbobengelb te bèötngen/ ttfenffin te beuren / en 300 toffe eü$ teafier goederen/ binnenben bm bee fieben of b$ge* ben gelegen / te feoopen : be parocgi-teKen ttoegian^ en gafïguiien/ ble binnen t gebieb fcer jïebe gelegen bjaren/ Uftge3onberk <É^oU geeft Philips van Boigonje fig een pïafe
&aat ban 't jaar i4f * fcgerpïp berboben ee*
öige ïmtöergen/ erben/ en ianbgoebeeen aan feerïieïpc of lloo,fierïpe peifooiten teberftoo* mn-, of öen 3nïfte goeberen bg erfemflfe te ïaa* ten boigen, ^setgelpe atótaten geeft Karel V. inbt
jaaren 15-14, en invboo^ïtoiknb/ ^eeïanb/ en a^ïteftatib «gfcgegeeben, • tee jfêmueSpebci^ / Ιιί^ 'er ecgter ingeïaa? ten bjareh/ 3gn etnbeip na tmt 5$ 'er langen fflb gebjoont gabben/ om 't geloof berb^eebeif* $Nt bJO|b van Waddjngusin^f-glpRWÏbeSfaaW
fcoe&en albufbefegjeebem /
Maar
|
||||
|
■.
|
||||
|
..,. .
|
||||||||||||||
|
Maar als die fehoone kleur van den-Godsdienfi:
veranderr. \yp jn Het roet $$X Qe.uz.ei» y zoo hebhen dezplye .Geuzep in $e fy^afld Xunjr 1578, na dac ze een groot getal van hun aan- hang nehndijk m 4e ftad gebrast hadden, de Katolijkea aangetafl: zy vallen op onze Broe- tters aan, zy qiietzenze, flaanze,, en jaggepzje ter jftede uyc, DeMajejftraat, eri <de jjefte'J£#r iölijMn, en <fe*r onder Pater Jrnoldm ab Ifca, grijpen ze lïiet een doUigheit aan; en doen ze *e fcheep uyt de ftad voeren. '(■$) Ons ganfche idoofter wierd afgebroken en vernielt : behai- veq dat zyde iTUapplaats ajjecn naar hun weiger vallen gebruiken. Als dcHerdoopers, die om*. prent het jaar if 7, f een vergeeffehen aanilag op Amfterdatn gemaakt hadden, en eenige man- luiden en vrouwluiden, die ganfch naakt, en fchreeuw.ende ivee, wee, Wfi% over 4e ftra$te;n hadden geloopen, daar over gevangen eji ge- jflsralt waren; is de Eerw. Pater, Br. Bartholo* W£us van Middelburg derwaart gezonden , om tegen die (hoodefekte te prediken. Dat heeft hy met groote vrucht en zeer loffelijk gedaan,; £qo dat men piet w;aarhe;it zeggen kan dat hy de ganfche ikd in 't Katolijke geloof beveftigr. en veele menfchen rbekeert heeft. $$$att>tt Johan Brugman, f^M tftlfitfÜI
§φ ai te Jbqï-ea oniPtei4 iie 0mw$w$K§ ë?
# Mn alle man^Moofïer^ te tSmfïeröam/ en
*p toeiït mn #m$uib5Qt*t tm teft Jjoö fïaan/ jgin 't jm WiS (4) aföeöaan&t: ί aeeiJM* tjjqrfe^ajöt geNeeften iqa$ / |uie$ in öurger| |
||||||||||||||
|
L 4
|
||||||||||||||
|
AAN-
|
||||||||||||||
|
Üfe
|
||||||||||||||
|
.
|
||||||||||||||
|
/■■■
|
||||||||||||||
|
ι6% Aantekeningen op de
AANTEKENINGEN.
ï. Wat dat hier over voorviel is te zien uyt hetvolr
gende gefchrift, daar de Wethouders dus fpreeken: *
Ψ VU r Burgermeefteren, Scheepenen ende Raeden der ™ ftede van Aemftelredamme doen kondt ende cer-
tificeren eenen iegelijk die defen onfen brief iullen ifien of hooren lefen, hoe dat onlangs geleden is dat Meefter Jelis KrabeHjn , Raedt mijns genadigen Hee- ren, gekomen is binnen de ftede van Amftelredam goetijds voormiddag, ende van onfen Burgermeefter genaemt Gerfit Mattheus, die laft en bewind/ heeft het tegenwoordige vierendeeljaers lank, na recht en gewoonte der felve ftede, alle brieven komende van. buiten aen de ftede voornoejnt t'ontfangen, tael en antwoordt te geven op alle faekendie der te doen val- len , hem feggende dat hy befloten brieven hadde van mijhen genadigen HeereCarolus, ende ook van mij- nen Heeren Stedehouder, aen Schout, Burgermee- fteren , Schepenen ende Raeden ende Vroedtfchap van de voorfchreveri ftede Aemftelredamme, welke Bur- germeefter voornoemt willig en bereidt was met alle onderdaenigheit de felve t'ontfangen ende terftondt met hen drien, of vieren (van ons daer by de handt wefende) te vifïteren , en , dat gedaen lijnde , daer in te doen , dat van oudts binnen der ftede voorfchre- ven gewoonlijkeri is te gefchieden. Daer op Mee- fter Jelis voorfchreven antwoorde, dat hy de brieven voorfchreven alfoo onder hen drien ofte vieren te vi- fïteren niet overgeven en woude, maer begeerden al- le de Vroedtfchap ende Rijkdom der felver ftede eerft vergadert te hebben ende die voor oogen te fien, eer dat hy fijne voorfchreven brieven*over woude geven: foo dat de Burgermeefter voorfchreven wel merkte uit fijne woorden endehanteringe dat defe voorfchre- ven brieven roerden den Minrebroederen van deOb- ieryanten, die met dusdaenige en vreemde manieren binnen den voorfchreven ftede gekomen fijn, ende aldaer een wöonftede begrepen hebben, daer afGodt betert groote twéedragt is , alfoo wel eensdeels on- der de Vroedtfchap ende eensdeels onder de Rijk- * Zie Brant u. Boek,
' ' dom, W
|
|||||
|
*
|
|||||
|
Beschryving vak Noord-Holland. iè$
dom, als onder de gemeente van de felve ftede, ook
opgeftaen engerefen is, ende was verduehtendehy de voornoemde Vroedtfchap ende Rijkdom om fulkea wille vergadert gehadt hebbende, dat daet groot quaedl ende merkelijken opftal, ook onder heri luiden van gekomen mogt hebben. Alfoo dat de voorfchreveri Burgermeefter' daer , (om immers vol te doen ende mijns genadigen Heerens brieven te obedieren ) na recht ende gewoonte van de ftede VQorfchreeven dee- de vergaderen des namiddags't gemeeneGérecht5ttoen by huis wefende, de vier Burgermeefteren ende fes Schepenen (foo de fevende Schepen van huis was ) van de welke Mcefter Jelis toen ontboden en gefeit worde, dat alle 't gemeene gerecht faeten en om fij? ne faeken vergadert waren , volkomen magt hebben- de van devoorfchreveq ftede .wegen, niet alleen lijnc brieven t'ontfangen , maer andere laften te dragen T ider felve ftede aengaende, die ongelijk meer en lafti- ^er waren dan defe brieven t'ontfangen i daerom wou- de hy fijne brieven overgeven, lij wouden die gaerne en minlijk ontfangen ende daer in doen als fy fchul- dig waeren te doen. Toen datMeefter Jelis vernam» ' antwoorde hy dat hy geen bodeen waere,die haerfijh. brieven foo fimpelijk plagt over te geven, maer hy feide tot meer ftonden, hy waer een Raedt van mij- nen genadigen Heere den Hartog, ende ook Raedt van mijnen genadigen Heere Carolus, ende hy kon- de lefen en fehrijven, dat alle boden niet en konden: fy fagen op de fuperfcriptie*der voorfchreven brie- ven ftaen , Aen Schout, Burgermeefteren, Schepe- nen ende Raedt ende alle Vroedtfchappcn ende Rijk- dom van der ftede , die woude hy alle voor oogen , fien, aldaer yergaedert wefende, ende by namen en- de toenaemen bygefchrifte nemen, eer hy fijne voor- fchreven brieven woude geven, ende begeerde noch als boven datmen die vergaderinge alfoo woude doen: het volk ( orarae te faemen niet te wefen ) docht henluiden dan foekinge ende manieren temaeken om meerder tweedragt ende opftal in de ftede te hebben dan daer geweeft is, ende 't is te verduchten, waer de vergadering alfoo gefchiedt, datter meer laften en verdriet afgekomen ibude hebben mogen, ^aer-, " * Opfchrift,
l> 5 onnmo
|
|||||
|
*
|
|||||
|
aHMBHI
|
||||||
|
ij0 AANTEKENINGEN ©P jpf
omme wy die in alfulke mare niet en hebben doryej-.
doen, ende dat wy Meefter Jelis voorfchreven bader* om de brieven over te geven , hy bleef altydt by fijrj eerfte antwoordt, niet van de brieven te willen, dan. μι manieren voorfchreven , ten waere dat wy, dae,r vergadert wefende a feggen wouden, dat wy 'waeren, alle die geenen daer de brieven aen hielden, alfoo we\ Jlijkdom ende Vroedtfchappen van der ftede, alsBur- germeefters, Schepenen, ende dat men hem daer af ïoudegeven goede certificatie.'! we,lk ons ook niet oor- jbaerdagt te weien, maer eerder een andere behaeling <en verraffing , daer opwy devoorfchreven brieyen pp Alfulke manieren niet endorften ontfangen, maerfei- den hem noch weder, ( om dat hy immers geen rede- nen hebben foude om te klagen) Siet Meefter Jel is f uwe brieven houden mede aen den Schout deier ftV de die nu van huis is in' den Hage, wilt doch vertoe- ven tot darhy weder tehuis gekomeni$j, men faldim weder raedt nemen hier inne, indien dat gy 't begeert. ffier mede is Meefter Jelis van ons gefchciden ende heeft nooit iet achterdelen tydtvan ons begeert, maer ■daerna blyven leggen binnen der ftede voorfchreven , jmeer dan vier of vyf dagen lang, fterke party en veel .raedts houdende met de Obfervanten voorfchreven, ende dagelijks gaendejn haere fermpenen , daerveeie jDiiiïèlijkc woorden gepreekt, ende vreemde manie- ren gehouden fijn, om immers de gemeente weder- ipannig te maken, ende met feker.e lofnuTe te nemen van de gemeente voorfchreven, pmme aldaer mede in de predikatie vergadert te wefen. Daer de iiam- tnige van de gemeenteaulopende ojpenbaerlijk loqfden yoor een Crucifix (dat brugman uit fijnmouwe was haelende ) dat <fy de Obfervanten binnen der vppr?M ichreven ftede potter doodt toe ;fouden houden, wel- * Xe lofeniiTe ,gefchiede in prefentie v,an Meefter Jelis yporfchreven; ende dat niet iondej reden, want de jQbfervanten onlangs geleden Oéteve gehouden heb- jbeuj binnen der voorfchreven ftede, van Sint Fran- £ifous, wdk ρ Qéhve Brugman alle dagen binnen 't Jiöjïsken (dat fy bqgrepen hebben) gepredikt heeft, .ende hoewel dattetopenbaere ker-krnaere ende ftraeft- IKiaere is , hoe dat brugman voornoemt hem gehadt \$Qtt jn fijn prediken, hoe rniffelijken gejaet hjr den lui*
|
||||||
|
BeSCHRYVING, VAN NOQRD-HOLLANB. iy|
luiden gecoont heeft, om meerder beroerte daer ondeF
dei» gemcenen volke te maeken , vreemde queftien voor te itellen, hem fel ν en daer op te antwoorden, ende hem te prijfen , nochtans foo wy niet felve te- genwoordig geweelt , noch gehourt hebben, foo eq hebben wy daer af niet willen certificeren noch tui- gen maer hebben gebeden den eerfaernen Provifoor ende Deeken van Waterlandt ende Amfterlandt feer, dat fy openbaerlijken willen getuigen ende certificeren met naere opene brieven hier doorrekende , als hier afkondig is, ende wat fy waerachrjge getuigen in dele faeke vernomen hebben, opdat een ygelijk weten mag met wat manieren defe voornoemde Obfervanren en- de haere adherenten haer felve hanteeren tegens de rechten en privilegiën der voorfchreven Mede van Aem- ftelredamme, eertijdts by Hartog Willem gegeven, 'm prente aldus luidende: pat men voortsaen meer geen geestelijke luiden, klooiteren, noch anderegeeftelij- ke huilen, hoe die genaemt mogen wefen , maeken, befpreken , aénervea, noch ook verkoopen enfakmo- gen eenige leggende erven, ftaende timmeragien,ofte renten, binnen onfe (ledeendevrijheitvan Aemftelre- dammegelegen, uitgenomen den Procbiekerken , en gaithuifen binnen der felviger onfer ftede vrijheit voor* fchreven. Gegeven in onfe ftadt van Middelburg op den vierden dag van November, Anno 14.11. Tegen welke handt ν ede de voorfchreven Öbfervahten (cdcrt Pinxteren herwaeris, 'niet langer, een huis en erve, binnen de voorfchreven ilede gelegen, begrepen heb- ben , welke fy feggen hen gegeven endebefprokente wefen omaldaer een kloofter ie begrijpen, ende daer ter doodt toe in te blijven, want alle faeken in der waerheit gefchiedt te als voorfchreven ftaet, dest'oir- konde hebben wy de voornoemde itede fegel van fae- ken hier aen delen brief doen 'hangen. Gegeven den twÏBïrigften van O&ober, Anno veertien hondcrt twee ea tfeftig. Het opengetuigfchrift, datdeProvifoor en Deeken
y.an Krugmans handel uitgaven, vervattende een IcJae- re verbeelding van die onbefchaefde eeuwe , luide in de taek die men '*3en fprak,, ivan woorduot woordt aidus: ......:: wï
*
|
|||||
|
\
|
|||||
|
ιηι Aantekeningen op de
TJ7Y Prövifoir endeDeeken van Aemfterlant,Warer>
▼V Jant endeZeevans, doen kondt allen luyden, al- fao nu onlanks geleden de Minrebroeders van deOb- fervantien binnen der ftede van Aemitelredamme Oc- tave gehouden hebben van SinteFrandfcus, ioo is nu dat een van de voornoemde Obfervanten, genoempt Brugman , alle dage binnen de voornoemde Oftave, in een huysgen ende erve, dat fyaldaer begrepen heb- ben , fonder oirlotFder Cuyr *, ende eon rarie den voorfchreven ftede van Aemftelredamme , gepredikt heeft vreemde manieren ende abufeltjk geveerde voor den volkein fijne voorfchreven predicatie maekende, fonder eenig notabel fchciften, ofTmerkkelijk do&rij- nen voort te brengen, maer meer geacht heeft hant- teringe te maeken orn 't volck te eorrtmoveren tegens denOverften vander (lede ende ongeneuchte daer tuf- fchen te maeken , dat billiks by henlieden die alfoo heilig ende dogende van buyten fenijnen tewefen, ntet gefchien en foude. Des is gebeurt dat défevoor-' noemde Brugman binnen'defeOaaven voorfchreven, in fijn fermoen ftaende een cedel voorthaelde , daer uit hv tot hem felven fprak, vraegde, ende hem fel- ven antwoorde endeneerftelijk prijfde , feggende on- der andere woorden: " Och Brugman, Brugman, *' wat erger quaedt menfehe plagftu te wefen, du plag- 99 fle te gaen met lange meflèn, bordeelen te helpen "houden? Segg my Brugman wacrom bïftu nugeko- "men; om die noch te houden? trouwen neen. Du "wïlfte die.nu verjagen , foo daer anders , Godt be- sterf, niemant en 1*5 die diedenkt te verjagen. Brug- man biftu gekomen omSchoutambachte , ende ker- 99 ken te pachten ? Neen, du en wiMe immer geen iï- "mony doen, maer fimpelijk gaen in een arme ver- " worpen laptekapken. Brugman, wilftu Pater, eer- 99fte ïtloofter alle andere Kloofteren ende ook die ?,-prochïekercken verderven? trouwen neen. Brug- "man, wilftu biecht hooren om geit? trouwen neen. 99 Brugman wil de fchapen haer wolle laeten, ende *'gaerne een jegelick fijn biecht hooren om Gods " wille fonder geit. Brugman , wilftu ook van den "luiden loopen, die peililenci hebben, als fommige l9 wel doen > trouwen neen, du wilile altoos daer by $ Gnnjti Pafioer* hly.
|
|||||
|
#
|
|||||
|
ÉESeïIRYVÏNG VAN NoORD-HolXAND. I7J
i'blyven, fijn fy rijk off arm: dijnen mont op heu-
* ren mont leggen, ende ter doot toe daer by blyvem Veel meer andere gelijke vragen feer vreemde luiden- de, die hydaer vooritelde, om meer't volk tot hem te trekken, contrary den Cuyr ende fiede voorfcbre- ven , die feer lange vallen ibuden all te fchrijven. Ten laetiten haelde hy een Crucifix uyt fijn mouwc, 't welk hy doen ophielt, ende toonae voor t volk dat daer doen vergadert was in grootengetal, feggen- de openbaer aldaer voor 't volk dat voornoemde Crucifix om hooge in fijn handt houdende, Gy goe- *' de luyden, gy hebt wel gehoon, waerom ik mit » mijn arme fchamele hrofderkeiw-hier gaerne: mita " woonen , ende een arm fnoode Kloofterken hebben * foude, om u allen den weg des eeuwigen leven*· "wijfen, ende daer in te helpen Maer overmits 'Matter eenige fijn, die 't gaerne behinderen fouden, " moeten fy, dies nochtans geen magt hebben en fu - 'Men- wilt we! doen ende bidden devotelijk voor die "luyden, op dat fy van hemen quaden opfet m deze "faeke aflaeten. Ende lieve vrienden m Chriüo, "want wy hier doch blyvcn willen, ende wy wel. "byftant ende hulpe behouwen fullen, om m dele " iaeke tot onfe meeninge te koomen, foo begeer ik "om den gekrüiften Godt, daer na dit Crucifix ge-, "gemaekt is, dat alle die geen hier nu tegenwoordig "wefende die by on* blyven willen ons niet oft te "gaen, dat die heur vinger opfteekeit willen. Daer doe veel vingeren opgefteeken werden, ende een ge van den mannen na by den predikttoel fittende, fey- den , Heette wy wille» hy u blyven ter doodt toe daar op Brugman antwoorde, dat hy firn» oude hals her L· latte» wonde, met meer andere geyeerden die doe aldaer gefchieden , die men billiks in goede fte- den, daer ruft ende vrede is, niet doen en foude, ende men weet anders niet dan dat Meefter Jel.s Kra- belyn daer tegenwoordig Was, daer die vingei: ttee- ken, ende defe abufelijke loeffn.s gefchiede ende t feggen is openbaer onder veel volks, dat dit een op- fe? werk was, op dat hy fien ende hooren mogtede gunfte des volks, die fy hebben totten Obfervantea voorfchreven, omme daer van tetuygenten tydenen- deih wijlen. Ende want wy Provifoir ende Dee- |
||||
|
t^4 Aantekeningen op, bÜe
ken voorfchreven van onfes Officie wegen fchüïdi|
fijn oplicht te hebben op aldusdanige onfnanierlijke Joeffenifle van den volke te nemen , daer by dieCuyr voorfchreven, wy Iaeten diertede itaen , in den gron- de verdorven ibude worden , waer 't dat dit aldus voortgaen foude, daer groote beroerten ende lalïige opftallen binnen den voornoemden ltede van ko- men mag, dat beter verhoedt waer; ende overmits1 datter over al openbaar kerkmaer ende ftra^tmacr is binnen der voorfchreven ftede, dat alle poinden voor- fchreven gefchi et fijn gelijk voorfchreven itaet, die wy doch 't meellt'deel felve hebben gefien ende ge- hoort , des niettemin om, waerachtelijk hier van te mogen certificeren na forme ende ft ijl van rechte, foo hebben wy voor ons doen dagen twee goede eerbare Pdeiteren, als Heere Bartholomeus Pieterfoon ende Heet Hilbranc Ivillemsioon poorters kinderen van: Aeitttftelredamnie, de welke haer harit op haer borll leggende, ende naden rechten als rnentuygen fchul- «lig is t'ontfangen, by beuren eede getuygf hebben o- jpenbaerlijik voor ons , dat fy daer tegenwoordig (ton- den ^daer Brugman vraegde ende hem felven ant- woorde in den manieren voorfchreeven., ende ook dat Crucifix om hooge hielt, ende loeffnis nam van den volke voorfchreven , ende dat hem geantwoorr ^ordt van eenigen, dat min daar by blywn vjoudè ter 'doodt toe, niet anders wetende dan Meerter Jelis voor- noemt, mit eenïgen oyten Hove van Hoüandt, daer tegenwoordig waeren. Ende want'et goddelijk is, tn'de 't recht wil dat men in allerechtvaerdige fa eken getuygeniiTe der.waerheyt geve, ende alle faekenge- ïchiet fijn als voorfchreven is , des t'ojrkonderï tiebben wf · tê;r begeerten van de Burgermeeiteren »· Schepenen, ende Reeden van Amftelredamme defen otffen briefF d©or den beuren geiteeken , elks onfen ^egel hier aen hangende. Gegeven op den at. dag 'm iMobri in 't jaer ons Heeren 1462. Onder 't af- fchrift ftotidt gefehreven , GecöIIationèert jegens •fijn originalen, bezegelt met twee trythangende zege- len , getrfishSfifteert door den voorwenden brief?, en- 4ffe aceofdéeït, by my, ende was getekent N.Nicolaj, Of hem over fuik preéken iet unders wedervoer, is triy niet gebleeken; maer wef, dat hy fijrï leven t'iAiift- fterdam nietten einde bragt. tëy overfeedt ie Nieume- gen ijl den jaere 1473. Yor- |
||||
|
' Besghrtving van NooRD-Hox-i-siJi). 175·
Vorders ofhy»veel vruchten met zijn wreeken ge-
daan heeft, zouw ik niet konnen zeggen: zulk<ma- nier van preeken fchijnt de bequaamfte niette weezen om de menfchen in't hert te raaken. Ook bekent hy ergens λ dat hy veele jaarerï en in verfcheide tand- fchappen gepredikt had ; maar niet en wift of hy wel een oud wijfje volkomentliik bekeert had , zoo dat ze de wereld verlaatende het kloofterlijke leven hadi aangenomen. Dus heb ik, zeidehy3veel arbeids zon- der vrucht gedaan. Och had ik voor de kleine kinde- ren gearbeidt, zeide hy, mirfchien had ik 'er veele of eenige tot een volkome bekeering gebragt. 2. Van de Gaudenten moet onze Aantekening op
het twede deel van 't Stift Utrecht, op het 653 zijd- je , nagezien worden. 3. Dit kloofter wierd ίη 't jaar ijftd benevens dat
van de Kartuizers door het graauw uytgeplundert. ^t Schijnt wonder dat zy 't alleen op de Minnebroe- ders en Karthuizers gelaaden hadden ; daar zyalle de andere kloofters binnen de ftad, wel tot achtien toe* ongemoeid rieten. Maar zoo als de b AnderSgezinde Schrijvers getuigen, in 'è kloofier der Minriebroede- ren, als in een tweede Stadthuys, wierden alle zaken, de vervolging der Onroomfchen raakende , beraad- ilaagt: hier plagt men kennis van kettery te neemenj én , zoo als de zelve Schrijvers verhaalen , met de Ïvereldlrjke Rechters na't uytvoefen der vonniifen een maal te houden. Ja hen wierd genoegzaam de voorkeur der fesendertigen opgedragen , op dat'et geen Luiterfchen op 't kuiTeu, zouden köomen. De Karthuizers , zoo als hy dezelve Schrijvers geleezen Word, waren om hun gaften en braffen in t obge. Die zelvecMinnebroeders nochtans, hoewel zoó
mishandeld en beroofd, ziende dat deHartog vmAhê met zulk een geweld te wérk ging , en naar recht noch onrecht vraagde, ontzagen zich niet tegen hem' uyt re vaaren , en hem voor een tyran en rechrfchen» der uyt te maaken. Maar 't Η zulk een wonder niet dat 7 y, roen Frederik Afoaaszoon te Amfterdam aan- gekomen was, d op eèn anderen fóon begonnen te zin- α In An.ileftis D. Dumbar» pé 184.
t Hoofd,*Brand, enz. c Brant Op 't 'fiat ι f70, I-bid if7i.
gen:
|
|||||
|
'Φ ' ■,;., ■■::;■■■ ■■ v.;
|
|||||
|
'176 Oudheden en Gestichten»
gen: behalwn dat de vrees voor de "woedende Span"
jaarts dekloekfte harten zouw hebben doenwegkrim- jpen; zoo (tonden d' er de f ijden na voor de Roonïs- KatoIijken,dat ze dikwils^ ja doorgaans, niet en wiften' met wiën dat ze het beft zouden houden. Daarom wil ik Ket evenwel niet prijzen dat ze Λίνα nu ten hemel toe gingen verheffen ; en alle de Spanjaarden die 't levert in den oorlog gelaaten hadden , als martelaaren pree- len. 4. Dat ïs te zeggen dat cenige kamers en celletjes,
die noch niet afgebroken waren, nu afgebrandtzijn,. Kloofter van de Bogarden en dat van
de Cellebroeders. Sfn't ttoeebe fcïoofïer Rebben be^oeber$
gebjoont/ bie naat' Den öecben ïïegeï ban f$t Francifcus ïeefben/ en 2$ogarben of naar ben Üpofïel Pauius J^anbniaanen genoemt tooien* JJn be ^aarboenen ban ^oo^n fteat aangete* • fcenb bat ecnigen ban bu$t pmïiinaanen j an* htÏ$ OOÏf Tertiaanen * öfTerriaritfen geiiaamö/
bie toaarfcjjjjndp té $m bermenigbuïbigb
toaren / in 't jaar 14f 7 naar ^oo^n getronfteit 3|jn i f η bat 3e baar een fïuïrlanb£ berfeegen/ en o# Set $eïbe een ïsonbent meteen bertfjege* timmert Sebben. i^un bonbent / t'öan^ $·- Joris 3|of genaamb/ i§ tegentooo^big een $$é htktp$40$f <2^e fceeb toojb ban be 45erefo^ nïeerbe jfranfTen en baaien tot öet pleegen ban gunnen «èpbjsbienfï geö?uibt céiic ^et berbe Moofïer/ fïaanbe in be 0t$/ foierb broeder?. %m öc <£eïk^öeber$ of KÏIeriaauen betooont,
f Kaar den derden Regel» daar zy naar leefden.
|
|||||
|
JÏÖSf-
|
|||||
|
V ΑΝ NoÖliD-HotLANÖ. IJf
NONNEKLOOSTERS.
%&m geböen b'er re ^mfmhamptvtkti (ι) Nonnc-
j&tavumtffloofltc$ of nor/oenten orffoatt: baar' kioofter». onber bijf «J^omielfloofïer^ ban <§. Augurtinus <21^ber< fCtoeebao besej^onneftioufier^/oobett öe anbere ngtmnntenbe/ re toeeten ban öeou* öe einnetitoejonnen/ jgn tgan#m <0affgw* 3en bersisberfr IJfet eerfïe toa$ Marycn-kamp 0enaamö / fïonb onter 't lojutteï ban ffliiu be^gern* en geeft in 't jaar 1419 tot $m8& gab eenen ^oéöer [ohan , en tot f^to^n 3U? fier Hiliegond. 3fti 't lefie fïonben elf (2) 3ie^ rufa!em$baarber$ itgtatfrgriberb/ bie te tto fïèrbam ngt beftfgen gnoe gcöooren toaren. &t$$ jonnen JeöBen baac getooont tot get jaar ,15-78. ©'e anbere ö^e j^onneiiioofter^ boerben oen naam ban &. Magdaienaas, &< Agnes, en <§♦ Catharinaas ftonbent, «
%et Moofïet* ban ^, Maria Magdalena ,.KIooITtcr
jïaanbe op be &pm$t / i§ gefïicgt in 't jaar^s.Marfa'
1431. MagdalenaV
3|et Beeft/ 300 locï a$ be parorgiïierïi ban
& Niklaas, gefïaan onber oen giften en 't ïtapitteï ban be f. jBaago Maria m ]# <B^ benijagei en m§ in 't jeïbe Hapittei mgeïgfiv %n 't jaar 1417 geeft be beften met getto
Uittel boojnoemö gaar 000; ben boïgenbrn ö^ief/ en onber eenige boo^&aarben / berlof gegeeben om bgftigj^onnen aan teneemen/e^ö^iecgfe baber te bermesen / een fcapeï te öowtoen/ tn ren nerftgof te geööem XJiï? Deken en Kapittel vanS. Mariaas kerke
in den Haag , wen'fchen aan de . . „ Beftierfter en de Zufters van S.Maria Magdale-
ÏL Deel. Μ naai |
||||
|
178 Oudheden en Gestichten
naas huys, van de Order der Regulieren van S.
jiuguflinus, ftaande aan de graft door de wan- deling op de Spoye genaamd, onder de Parochie van S. Niklaas kerk te Amfterdam, de zahgheit, en een oprechte liefde in den Heere. Al het ge- ne dienftig is ter bewaaringe en voor de God* vruchtigheit van devrouwluiden, die onze zor- ge aanbevolen zijn, liaan wy des te liever toë$ hoe het zekerder is da't zy , om de broosheit hunner kunne , een guftftiger hulp, van noode hebben. Overzulks geeven wy door den inhoud dezes verlof aan de godvruchtige perfoonen toÊ onze Parochie behcorende, namentlijk aan de voornoemde Zufters in S. Maria Magdalenaas huys, binnen onze Parochie ten getalle van vyf- tig t'zamen woonende, om uyt inzigt van een grooter godvruchtigheit en beter bewaaringe een eerlijk en befcheiden Priefter tot haaren . Biechtvader te mogen verkiezen -, dewelke door zich zelven of door een ander Priefter, die van de Zufters ten dien einde zal ontboden worden* de Mifi'en en Vefperen, met of zonder zang, in haare kapelle zal mogen doen : aan de zelve Zu- fters, en aan fes of feven van haare geduurige koftgangfters 5 na het hooren van haare biecht, en naar mate van haare zonden, een heilzaame boeteopte leggen, en't weldaad der ontbindin- ge zal mogen verleenen: haar het woord Gods zal mogen verkundigen , en de kerkelijke Sakra- menten, te weeten het Lichaam des Heere en *c H.Olyzel, zal mogen bedienen. En zullende Zelve Sakramenten,tot haare meerder goclvruch- tigheit, in haare kapelle, op een betamelijke en ten dien einde wel opgefchikte plaatze, mogen bewaart worden. Vorders (geeven wy haar ver- lof) om ter zelve plaatze een kapel en een kerk- hof *
* - |
|||||
|
■■
|
|||||
|
»
|
||||||
|
Van Noord-holland; 179
hof te mogen hebben, en te laaten inwijden.
Noch ftaan wy mits dezen uyt een zonder-
linge gunfi toe dat de lichaamen van de voorn. Zuiters en van haaf e koilgangfters, als ze koo- meti te ffcerven , met het houden van den uyt- vaart, gelijk gebruikelijk is, door haat Biecht- vader op de gemelde gewijde plaats mogen bc- graaven worden : welverftaande nochtans, in- dien het bovenftaande door 't ordinaris gezag van mijn Heer den BiiTcriop van Utrecht bevef- iigt word : zqdaanig echter , dat onze andere Parochiaanen daar niet begraaven zullen worden. Ingevalle nochtans de voornoemde Zufters be- ftonden eenig lijk, of eènige lijken, anders als boven uytgedrukt is te begraaven 5 zoo zullen zy van ieder zodaanig lijk aan ons en onze na- zaaten betaalen fes goüde kroonen , Franfché muntj en dat binnen den tijd van dertig dagenj te rekenen van den dag der begraaffeniiTe, Be- houdens nochtans dat ze ons en onze nazaaten, die de Paftory der gemelde kerke dan bekleé- den, jaarlijks zullengceven vier goüde kroonert van de voornoemde munt, ofdewaardevandie; welke goude kroonen de Zuiters van Magdak- tiaas huis voornoemd, uyt haar eigen naam en üyt den naam van haare nazaaten, belooft heb- ben voor het regelmatig gedeelte , en voor dé óiFerpenningen dietergelegendhei't der begraaf- feniiTe of by andere gelegendheden inkobmen, als mede voor het fchadeloos houden van de Pa- fochikerk, en voor alle andere toevallen, ieder jaar werkelijk en metterdaad te zullen betaalen binnen 't oktaaf van PaaflTchen. En ingevalle iii de gemelde kapelle eenigé offergiften gegeeven wierden , buiten de offergiften die wegens' de Zufters en delijken inquamen, op wat wijze dat Μ £■ ze'
•
|
||||||
|
•
|
||||||
|
18ο Oudheden en Gestichten
ze ook inkoomen mogten, 'tzy dat ze in goud
of zilver geld , of in kleinodiën , of in andere dingen mogten beftaan $ dewelke jaarlijks niet meer bedraagen als twee kroonen Franfche munt} zoo zal aan ons en onze nazaaten,of die de gemelde Paftory van onzcntwege beftieren, de helft daar van toekoomen, maar de andere helft zal aan de Zufters voor het onderhoud der kerke blijven. Tot oirkonde van \ bovenftaande hebben wy ons zegel aan den tegenwoordigen brief doen Bangen. Gegeeven in 't jaar des Heere 1427, den 6 February. ^m Pntöegien/ geïp op't einbeban ben
gemeiben briefte kt$m fïaat/ 3tjn boo^ een anoe* ren bjsef ban ben ^iffcgo» Zwederus öebefïigt, ^ooj nocgeenanberen ö#ef/ omtrent eben
cen$ luibenbe/ bjteeb gaar ban oen beften m 'tmpitttl bvt jmv T4P3 toegefiaan/ get ge* tdX bet· ftïoofïennaagben totfebentig toe teber* meetberen. ®it ftonbent / 't foelft t'gatuS be banft ban
feenmg $/ta$ beeeeiiigt met get kapittel ban 3Mft binten ®e!ffc. s. Atrncs βΦ Agnes ftonbent bja$ beceenigt met get kiooikr. kapittel ban ^ion. ï|et hachje ban öit ftonbent té nu be boojlucgtige &c§ak uigernmit: e» ïraar i§ ooft een geineene boeneen opgerecgt, Φε naafïgelege ffraat geeft nocg ban bit fton- bent ben «aam ban £>. Agnieten tfraat begon* ben. J S. Cathari- &. Catharinaas fiottbent ittatf ÖOft OttOO? be
|
|||||||||||
|
n<us kon
vent |
ö«be ψarocgie geïegen, mt ftonbent / geïp
|
||||||||||
|
ooft g>. Gecrtruids ftonbent/ j&aagbenbal ge*
iraamfr/ i§ eerfï gef&cgt öoo^ Gysbert Dou > en nabergaub ban anberen bermeeröert en bo^bnr öegjfc
|
|||||||||||
|
•"ftlmmftMMIM ______ ____ _____ ^—■— MM ■■IliHlllfllllW
|
|||||||||||
|
V ΑΝ NOORD-HOLCAND. ΐ8ί
fie0i'ftt0t. <$erfï ïjteft ïjtt onhtv oen te$tl ban
^Fra/icücüsgefiaani maar $naorröanii 0003 joen bolgenoen tyitf ban SixtusV, om öeteu boo^gang in oe oeugo te open / ottergeö^t jtot oen töégel ban ^ Auguftinus, aan 't Ha* pitteï ban iPmöe$)em onoerfao^en / en oen Reguliere üanonniftfjen Wten Émfïeriiam ie öefteen gegeeben, <J ixtus BiiTchop , de Dienaar van Gods Die-
naaren , weotcht zijnen beminden zoone, den Prootl van de H. Geeft-kerk te Roermon- de, onder 't Bisdom van Utrecht, heil en A- poftoliiTchen zegen. De pligt der Apoitolif- fche dienftbaarheit , die ons van boven opge- leit is, wekt ons gemoed op, en port het aan, om rnet een byzondere vlytigheit acht te gee- ven op die dingen, dewelke wy befpeuren daE dienftig zullen zijn voor den itaat der kioofte- ren, en andere godvruchtige plaatzen; mits- gaders voor 't wei wezen van de perfoonen, die in dezelve kloofters, door het onderhouden van den kloofterlijken regel, een godvruchtig leven betrachten: en zodaanige dingen, als dienende tot het voortzetten van 't kloofterlijk leven, en tot de zaligheit der zielen , willen wy des verzocht zijnde, op dat ze ten allen tijde vaft en ongekrenkt blijven , zeer gaerne door ons Apoilolifch gezag bekrachtigen. Van wegens onze 'm Chrifius beminde dochters, de Priorin- nen en dekonventen van S.Geèrtruids Maagden- dal en van S. Catbarina te Amfterdam , beide 3van S. Augufiims order, onder het Bisdom van Utrecht, en gewoon zijnde door Priorinnen be- ftiert te worden , is ons een verzoek voorge- ftelt , yan dezen inhoud 5 dar zy, hoewel ze nu Μ j om-
|
||||
|
ι%% Oudheden en Gestichten
omtrent twintig jaaren onder de profeflï, den
regel | en de kleeding, van de order van S, Francifcm, de order der Boetvaardigheit ge- naamd, zonder eigendom en in zuiverheit ge? leeft hadden; echter door het aangroeyen van haare godvruchtigheit, en uyt zucht tot noch een beter leven, met de toeitemminge en het verlof van den Biflchop der plaatze overgegaan zijn tot de order van S, Juguflinus der Regulie- re Kanonnikken: en dat ze van dien tijd af de dag- en- nacht-Getyden volgens de manier en het gebruyk der gemelde order van $. Augufti- nuS) ter eere van den AUerhoogften, geleezen hebben, en noch dagelijks kezen: dat ze vor- ders (federt dien tijd ) geilaan hebben, ert noch ftaan, onder Priors, Kpmmiflariflèn, en Klooilei bezoekers, die door onzen eerw. Broe- der den BifTchop van Utrecht, en door on- ze beminde zoonen van 't felooiler Windeshem onder de order van S. Juguflinus en hec Bisdom yan Utrecht behoorende, tot het bezoeken van de gemelde konventen van Maagdendaale en S. Catharina afgezonden Worden : en dat ze door een reguliere onderhouding yan de gemelde or- der van S. Juguflinus den Heere in den geeft der ootmoedigheit dienen: Alsmede dat dezel- ve Priors en KommiiTariiren uyt hoofde van de magt, die hen door den voornoemden Biflchop zoo als zy zeiden gegeeven is-, gewoon zijn al- le goedwillige mai)gdenin devoorgerneldeklao- ilers van Maagdeqdak en yan $*Catbarina aan te neemen; haar de kledingen te geeven, dewel- ke van de Nonnen of KanonnikkeiTen der zei- * ve kpnventengedraagen werden> en van dezel- ve maagden, als het proefjaar ten einde is, de religieuze geloften te ontvangen j en eindelijk deael··
|
||||
|
van Noord-Holland. 183
dezelve maagden aanteneemen en haar de weil
op te zetten. Daarom zijn wy van wegen de Priorinnen en konventen voornoemd ootmoe- diglijk gebeden de voornoemde overbrenging, vergunning,metalhetbovenilaande,eniederin'f; byzonder, op dathetdestebeftendiger zy, door een Apoftoliflche beveiliging te bekrachtigen; en'er door andere middelen met een Apoftolif- fche goedguniligheit voor te zorgen. Hierom is het dat wy , die geen zekere kennis van 't voorgaande hebben, en voor't gemelde verzoek wel genegen zijn , uwe befcheidentheit door dezen Apoiloliflchen brief beveelen, wegens al het bovenilaande en ieder van 't zelve in 't by- zonder , mitsgaders wegens alle de oraftandig- heden, uyt krachte van ons gezag nauwkeurig onderzoek te doen: en, by aldien gy door zoo een onderzoek bevindt dat alles aldus gelegen is, de voorgemelde overbrenging, vergunning, met al het bovenftaande en ieder van 't zelve in't byzonder, te bevettigen en goed te keuren: eindelijk alle en' iedere gebreken , indien 'er eenige begaan mogten zijn , uyt krachte van ons gemelde gezag te doen verbeteren. Want uyc krachte van ons Apoftolifch gezag voornoemd, en uyt een byzondere goedgunftigheit, vergun- nen wy door den inhoud dezes de Priorinnen en konventen van Maagdendale en S. Catbarinaas kloofter voornoemd , indien zoo een beveili- ging, goedkeuring, en verbetering, uyt krach- te van ons gezag door u gedaan mag worden , dat de Prior en het konvent van S.Jatis kloofter te Amilerdam de gemelde kloofters van Maag- dendale en S< Catharina onder hunne beftienng en befcherming mogen neemen j en 't zelfde rechtsgebied en gezag daar in zullen hebben, ð Ì Ö welfe
|
||||
|
$184 Oudheden en Gestichten
welk de Prior en't konvent desgemelden kloo?
fters van Windeshem hebben over alle de kloo- fters en plaatzen , die onder het kloofter van Windeshem (laan : en dat de Prior van S. Jam kloofter voornoemd , met de toeftemminge nochtans van de gemelde Priorinnen en kon- Venten , een bequaam Priefter tot Overfte en Biechtvader van de Nonnen der gemelde kon- venten van Maagdendale en S. Catharina mogen verkiezen. Paar by vergunnen wy aan de ge- melde kloofters, gelijk ook aan de Nonnen, Biechtvaders, Leekezufters, Opdrageljngen en huisgencoten van dezelve kloofters, dat ze in alles mogen en moeten hebben,gebruiken, en ge- nieten alle en iedere voorrechten, genadegun- ften , vrydomrnen , vergunningen , ontheffin- gen, en manieren van bezoekingen en beftraf- jSngen; dewelke door Apoftoliieh ofordinaris gezag, op wat wijze dat het zy, vergunt zijn geweeft aan 't gemelde klooiter van Windes- hem j en dewelke by 't zelve kloofter van Win- deshem of by deszplfs konvent·, in 't gemeen of in't byzonder, en op wat wijze dat hetzy, ge- bruykt en genooten worden, of die het zelve kloofter in 't toekooraende op wat wijze dat het zy gebruyken en genieten zal; even eens als of de voorn, kloofters van Maagdendale en van S. Catbarinaonder 't gemelde kloofter van Win- deshem ftonden, en in 't zelve ingelijft waren. Niettegenfe den beyélbrief van onzen Voorzaat: Paus Eugenius IV : waar by hy aan alle Priors en Kanonmkken des algemeenen Kapittels van. Windeshem verbiedt en verboden heeft dat het niet beftaan zoude eenig konvent of kloofter yan vrouwsperibonen, of haare perfoonen zelf, ( uytgezonderd eenige kloofters die daar uytge« s drukc •
|
|||||
|
>
|
|||||
|
van Noord-Holland: iSjr
drukt iïaan) toe hunne vereeniging eenigerwij-
ze aan te neernen , of de beftiering over haare perfoonen te aanvaarden. Al het welke wy, fchoondat het zelve en deszelfsganfche inhoud in dezen brief byzonderlijk moeit uytgedrukt worden voor deze reis alleen, zullende hec zelve anders in volle kracht blijven, byZonder- Jijk en uytdrukkelijk intrekken , niet tegen* ftaande ook alle andere Apoftoliflche ordonant- zien en bevelen -, en niet tegenftaande deflatui- ten en koiluimen van de kloofters en Orders voornoemd j al waren die zelfs door PauiTelijkc ofeenige andere beveiliging bekrachtigt: ein- delijk niet tegenftaandealles wat hier tegen ftrij- den mag. Gegeeven te Romen, by S. Ptetery in 't jaar van's Heeren Menfchwordinge 1477. den z. Mey, in't vierde jaar van ons Pausdom. Op de vouw ftönd gefchreeven B. de Reate.
s Was ondertekent : E. B. Pek, f, deCaftellO) Λ< Ingbecamus»
En noch vorder p. Caflelhf Gualiis: Ρ. φ CumilelL
Capo C. tuis* ©e l^iftarg ban & ThadiEus te monniken*
bam $ xmt & Geertruids fconbent bemnijjt ©e Mufttt$ I W naar tm boften tëegeï ban zuftew 7aq
£. Francifcus ïeefben/ jjeööen fytt ten tninfte <fc« derden fefcên ftonbenten gejjab* Resd* ι. $at ban j$. Urfula, of ban öe uooos. üicaim
$!fompïtn 5 baat Niklaas Cannius , aï$ ÖOllCJÏ konvent,
al Qt$tit i$/ een totjie tgb^berftetëgetoeeft.
&it bjo^b legenfaoojbia booj ger ^pinöuij ge&innftt. |
|||||
|
Μ f |f-
|
|||||
|
l§6 Oudheden en Gestichten
S.C*ciliaas II* ®& &*« &, Cajcilia, 3tjnbe te0ettb)OO^
koovcüt. bï0 ïjct J^ineen-gof: be fterb mojb 0eb|ugbt
tyXty'sI/mds Konvoy-comtoir.
S.Barbaraas *lr' &at &an & Barbara, 't ί&ΕΪίί ΙΠ ftUïi icOnvent. $&§ gui'sen bsranbertig-, eti3pen naam aan
$>, Barbaraas fiTaat nagriaaten Jjeeft. S.Margare- iv. j$ Mapgaretaas ftonbfnt/ 't tUCÏFt aïlet^
taas kon- ηαα^ j|4 OdUaas bonbetit 0sftaan geeft/ #
?cnt· faggripg in guiten beranbert/ en ben öug$-
mmm aan be meuinc 3pe toeneboegt
S.Mariaa> V' ®Öt ban £. Maria, 'tbiub ty kt €t\kt
konvent, fyoeberg ftonb. ^ct berbje/ bat nocï) in 0303011
ί§/ ί$ te0etiiooo|öi0 in een %al\mr^al btmv bert S. Luciaai vi. 3|et bonbent ban ^« Lucia geeft in be konvent, Mbetftraat ober be bapeï ber %♦ ^>tebe 0^ ftaan j en 1$ nu een 31£ee$ïjui|, ©e naafte fïraat geeft ben naam ban j$, Lucyen fïraat ban bit ftonbent tot noeg toe begouben, 5,Ciaraas VI1· ®at fcatt *S. Gjara, 'ttuelH OOft tötbttr*
konvenc. £er$ gui3en Hcrtmimert $.
#e töegeering ban Imfierbam / 3tenbe bat
get getaï fcanbe bïoofïergï 3obaamg bcrmeni0i buiöigbe / en bat be itfariffen in 't jaar 14P<* toefM maabten om nocg een Moofïerinbefïaö te boutaen * en baar bg noeg inbagtig goe bat men ben jfranr$baanen of 4&aume ,f$ottnm* beo in 't jaar 1462, tegenfïauo geboben gabi geeft steg met ftracgt aangebant tegen getöou* toen ban een nieubj Stlariflen bïoofier; inelbe $i!ariffen / 300 mei aï$ be <&;autae $Éonnib* ften/ oabnaar ben Velban ^Francifcus leef* |en, <€e« bien einbe geeft grt «iStereegt en be 3<s gaabeu bit pï^bbaat ugtgegeebeu; |
||||
|
Al*
|
||||
|
van Noord-Holland* 187
Δ Lfoo tot kennifle van de Gerechte en 36"·
Rade gekomen .is, hoe feekere menigte Su- fterkens verfarainge en vergaderinge hebben, in meeninge om met hulp van eenige van binnen defe lieden, te doen maken ende fundeeren een nieuw Kloofter van de ordere van de Clarijfen\ en hoewel dat het felve Goddelijk is, Γ00 fou- de het nochtans mogen wefen tot groote be« fwaerniftè ende belaltinge van de Gemeente, gemerkt dj groote meenigte en ve'elheyt der Kioofteren, die airede binnen defe Srad zyu en over lange tyden geweeft hebben, befonder dat die natuur van der zelve order, zulcks es niet te hebben om ofte leven en fonder noottruft te hebben, dan die gratie Gods en Aelmiflen, e§ daer omme uyt meer andere confideratie by de rneerderbeyt van Hemmen van de 36". geaccor- deert en gefloten, dat men in alre naeriligheyc tot koilen van der Stede , by alle wegen van Recht Geeilelicken, wairlick ende voort allen anderen redelyken en eerlicken wegen fpende- renfal, om middelen te vinden, dat voornemen vande Suilerkens voorfz. belet fal mogen wer- den, alfe een nieuw Kloofter binnen defer ftede te maken en funderen , ende voort ook te ver- fien, dat geene andere Geeftelyckheyden nieu- we Kioofteren binnen deferfteden maken fullen mogen, ende Kioofteren die nuw in defe ftede gemaakt zyn , ofte noch gemaakt werden te- gens de Willekeüren , defer ftede j dat men met allen naeriligheyc en deuchdelyke mid* delen die repareren en ftellen fal in behoorlie- ken ftate, als zy naeder Ordenantie defer ftede behooren te wefen ; en ofymand van de 36". Rade defer ftede nu , of in toekomende ty? den, tegeqs defe yerdracht dede met raed ofte daet?
|
|||||
|
•
|
|||||
|
i88 Oudheden en Gestichten
daet, 't zy in 't heymelyk ofte in 't openbaer,
dat men alle de kollen verhaclen fal die van der flcde wegen in die fake voorfz. met dat daer aen kleeft gedaen fullen zyn , an den geenen die 't contrarie van des voorfz. itaet te gebruycken, alle ding'η ionder argelift. ©it pïaMaat i$ öeti %i j^obemöet; 14.96 in
*t $aa&ijug£ üfaeltqmtmuUtftwn tmn Dirk Baendeien etï Johan Clemensz. ^cijcptlUth
Φοφ iïttmitg btfyuïinm met Set begatmm
b)tvh buo^ginöen / 300 fjeööen bc $$wgmte? fterg en öe βφρηιεηΰΐηγ Jlen r4-98 tytboh 9^ttde - ^ïafiffaaf tegen öe ïtlaeijfeti / S&etatifc yxftetg/ m Ct\\t-^xfitt§ s^tgegeeijen; [) E Heeren Burgermeeiteren en de Gerecht
ten, hebbende by hen op Stedshuys geroe- pen den Overroans van den Timmerluydcn en die van den Metfelaars, en haar van wegen alle heure Gilde broeders gelaft en bevolen, dat nie- manti ook wie hy zy van heuren Ambachten, voort meer yet metielen ofte timmeren zal ten ClariiTen» ofte tot tenCelle-Sufteren aldaar yet roaeken, oprechten ofte nederwerpen om we- der te timmeren , al waert ooik esn floep, of kleen of groot dingens, datzy dat elck in 't zyn alfoo verkondigen ende gebieden heuren Gilde* Broederen , en fïngullere werk-gefellen, op de peyne ende verbandts van die hier over dede, dat die daer foude verfuymcn ende verbeuren fal zyn Poorter-rechtj zoo dat hy niet meer wer^ ken zal, ende men zal hem daer-en-boven cor- rigeren ende afjuyden metter kloeken, na gele^ genrheyt cjer faeken. A&um en aldus geflooten van Burgermeeiteren ende Schepenen, den iz? jdag in Julio Anno 14PP. |
|||||
|
»
|
|||||
|
van Noord-Holland. ί#<*
%et foierb ebentoeï bertrofcnen / maar fë'inet
be anbere nïoofïer^ bemieït / en tot een rafg- jjtigg 4 toegemaant. ï|et nioofïee ban Bethanïën bja$ gebonbft
boo^ afeïjanbe #ag ban 3onbareffen; bolgbe ook ben föegei ban <§. Auguftinus, en i$ nn be openbaare (3) Jkijoïe. <®t iiaamïoo5e (φ& bee getuigt bat bit fetoöfier/ goetoel laam op gekomen en geboutob / ban ottbg? in rpbom uitgemunt Jjeefk i|g troegt ei* ög bat be be> bojbe bjoutölwben / en bie in jjoererne geïeeft pabben / ög 3pen ηβ I bat \$ omtrent flet jaar ifoo/ baar niet meer of met3onber groo? te moeite aangenomen fcoierbea Tilius fej)$ft in 5ijne i^ifiorie ban I^anftrp bat 3nïn een fiottbent te J&arijg eeefï opgerekt $ in 't jaar 1494. ï|et ïefïe ban aiïen toa$ ïjet itcnbent ban be Kioofter
^fcoarte ^ufler^ / enber$ ooft Celïe -*3ufïer$ van de genaamb ·, betoefëe ben 3ielkn / boo^nament ?™ ïp bie befmetteipe 3tenten jjabben/ ten öien* fïe fïonben. b ^et fïonb op ben noo^ber öoeft ban be jEoïefieeg / en f&ong tot be fCtjfitee- bitrgtenï toe / baar be lierft flonb* i|et boo^ naamfie baar ban i$ een tijb lang tot 's Lands Convoycomtoir gftyttgftt : bOtï) ffiatl^ \§ al·
U§ in teger$ öui3en beranbert,
Β E G Υ Ν Η O F.
f et ^egijïiSof/ naar be oubgeit ber fïab tvt β«β*
renenen / i$ *>m onb; 300 bat ijet ögnae alle b<* be ïtloofïerg 500 ban |&onnföfttn aïg jonnen in oiibcrbom te öoben gaat, α Com hu-lijn pag· 196.
b Dir heb ik uyt Commelijn, pag. 197, zoö wat verandert.
Vertaaleer,
|
|||||
|
Sn
|
|||||
|
ipÓ OUDHEDEN EN GESTICHTEN
JSff» tjmt 1593 ïjttft i|artö0 Aalberr^aaf foan ^oïlanb / iJC5e beroering ban <0eefïen>
60 jÜaagöen in 5jjuc öefcfjermtng genomen* sn èeeft ï£aar 00« eemge toetten boo?gefc$?ee; ken/ ucMfce in ötsen ojief «otseojnfit fts&a t Δ ELBRECHT , by Gods ghenaden Palsgrave
op den Ryn, HertogJbe in Beyeren, Grave Yan Henegou wen,van Hollani, van Zeelandende Heere van Vrieflant. Want wy willen, menen ende beghefen, dat Gods dienft, ende fyn eere in alleonfen landen ende machten ghebreet, en- de ghemeeret ende gheilerckt worde, Γ00 doen wy condc ende té weeten alle luyden, dat wy ghenomen hebben, ende nemen in onfebefcer- meniflc ende hoede, voor ons ende vooralle on- fenaecomelinghen, dac^^j»^ö^*bynnen onfef ilede van Amfterdam , met allen den joncvrou- wen die daer nu ter tyt in wonen ende ontfari- ghenfyn, ofte hier naemael in wonen ofte ont= fanghen zullen werden, mit allen haeren goe- den ende toebehoeren, dat fy nu ter tyt hebben $ ofte hier nae vercryghen ende hebben fullen. Ende wy willen en ghebieden haer naeritelycken, dat fy een godlyck, eerlyck , zeedelyck , vreed- famelyck endegheeftelyck leven leyden, ende Gode vlytelyck dienen in ghehoorfaemheyt der heyligher Kercken, fonder eenich bewint van werehlycke faecken. Ende waert faecke dat e- nich vande joncvrouwen voorfz. die nu ter tyt in de Beghynhoff' voorfz. wonnen, of naeraaels in woonen fullen , twiil óf onruil onderlinghe hadden, welcken twift ofonruft fy niet of lae- ten en wouden by den Meeftefiflen , ende by befcheyden redelycken luyden* dier die Meefte- riflènby hebben wouden, ok fullen deMcefte· |
||||
|
vak Nöord-Hollanö, ipt
riffen mie te ouden ende vröettten jonckvfou*
wen van den hove voorfz. van onfênt weghen van den felven hove doen, fónder yemants we* derfegghen. Voorts Ãïïen feilgheen Joncvroii van den hove voorfz. van huys varen , fonder confent ende goetduncken der Meeiterilfen,ooeh langhcr van huys büven , dan nae goetduncken der MeeiterirTen voorfz. Voorts en fel gheerï Joncvrou yemant mit haer inhalen re wonen, fonder confent ende goetduncken derMceiterif- fen voorfz. Noch gheen Jo'ncvrou dts hoves err fal van den hove gaen eten, noch in gheender manieren nachten van den hove blyven, fonder confent ende goetdunken der Meeiteriflen voorfz. Ende gheen Joncvrouwen fulien op ten hofffe faemen in eenen huyfe wonen, fonder confent der • MeeftcriiTen. Voort gheen Joncvrou w voorfz. en fal kinderen moeten houden of leren, tenfy by confente ende goetduncken der Meeiteriflen, ende Joncvrouwen íïïôÃæ. Voort foo en Tullen fi gheen Joncvrou ontfanghen, fi hebben een jaer of anderhalf op den voorfz horF ghewoent. Voorts foo wie van den Joncvrouwen voorfz. tot eenighen dienile ghecoren worde te doen f die fal den dienitgoedertierlic aennemen, of den hoff ruymen. Voorts foo en fulien gheene man- nen, gheeftelicke ofte waerlrcke, te gheender tyt op den voorfz. Beghynhoff eten, uitgefeit ar- beits-luyden, als fy op ten voorfz. hoffarbey- den 'y voorts foo wat Joncvrou op ten hofFvoorfz. cyghen huys, camerof tilbaer goet heeft dat fi gbceft ofte befpreectden hofF, of den Joncvrou- wen des hoves , dat willen wy dat voortgaet fonder yemants wederfeggen. Voorts foo ver- bieden wy, ende ghebieden den Joncvrouwen voorfz. tot ewighe daghe, nymmermeer die hofF- ftede
|
|||||||
|
S^||Ej^^ME|||^S|j^HBju^^^^^^^^
|
|||||||
|
^.____________—£2
|
|||||||
|
ï92 Oudheden en GesIichten
ftede des hoeves in gheenre wys te verminde^"
ren. Voorts waert faecke dat enighe van derc voorfz. Joncvrouwen, tot enighe tyden yegliens defe voorfz punten fetten en keren wouden , dat God verhoeden moet, alfo dat enigherhande fake hanteren ende doen wouden, die niet god- lick, eerlick, noch gheettelicwaren, ende hem daer in of niet beteren en wouden, nae dattec liem ghefeit ware van den Meefteriflen, die fuUen die MeéfteriiTen voorfz, van den hove doen* bi den ouden ende vroetften Joncvrouwen van den hove als voorfz. is. Ende alle diegheene die om defe voorfz,. ghebreken vanden hove gedaen worden, offelve vanden hove gaen woenen, fonder confent ende goetduncken der Meefterif* fen voorfz. die en Tuilen tot ghene tyden weder op ten voorfz. hove woonen. Ende want wy dit voorfz»Beghynhoffy endejoncvrouwen, die daer nu ter tyt in fyn ende namaels in fullen wefen, lyf ende goet in onfer hoede ende befcherme- nifTe ghenomèn hebben, ende nemen in allen manieren als voorfz. is , fop bevelen ende ghe- bieden wy in allen onfen landen, allen onteren rechteren,fonderlinghe onfe gherechten van Am- iiefdam, die nu ter tyt fyn ende in toecomende tyden wefen fullen, datfy den voorfz. hof? ende Joncvrouwen die daer nu in woonen, of nae- maels in Woonen fullen, van onfer weghen in befchermeniffe ende hoede hebben , ende in al- len defen punólen voorfz. mitten Joncvrouwen die fy tot hem nemen, helpen ende ftarekentot allen tyden, als fy van hem vermaent ende ver- focht worden. Ende waer dat fake dat yemant waer, die hem tot enighe tyden misdeden met woorden of mit wereken , foo ghebieden wy ©nfen gherechte van onfer ftede van Amiler- darh'jf
|
||||
|
van Noord-Holland. 19j
dam , dat fy dat fcarpelyck berichten cnde cor"
rigeren , dats hem een ander hoede te misdoen den ghenen die wy in onfer hoede ende fcher-* menifleghenomen hebben. Ende alle defe voorfz* faecken fullcrn weien, behouden den Joncvrou- wen vooiTz. al haer rechts ende brieven die fy hebben van onfen rechte van onfer ftede van Am- fterdam. Ende want wy willen dat alle defe vooiTz. punófcen ftade ende vaft blyven tot ewi- ghen daghen , 2,00 hebben wy defen brieff èe- zeghelt mit onfe zeghele. óhegevenindenHa- ghe op ten fevenden dachin Augulto, in'tjaec onsHeeren 1393. <&oh geeft be 3eïbe «S^aaf Albert be $&t#&
tien öe Ö^onöere öefeïjerminöe oen; fóegeetinjge ban Ifimfïerbam aanöeboïen. 3fn 't jaar 1$ 8p/ op öen öag ban ben <tBban*
öeïifï Marcus, jjabben öe &cï)om / bt'&cQt* penen / en be töaab ban tfimfieröam / tot nutte, profijt, en voortgang van de arme Begijneneeil
pïaftïtaat ngtgegeeben/öat de Begijnen, t'Jjan^
op ben i|of fcooonenöe / of in t toeöoomenbg baar 3nlïenbe iooonen / bte baar eenije gi^eit 50uben ftoopen of timmeren / be3eïbe gebuu^ renbe ïjaar fcben niet 3ouben mogen betftooi» pen of beetyeemben i en bat jjaare erfgenaa* men 3til&$ ooft met jouöen mogen boen na Baa* * re boob ·, ten 3£ bat 3e aïboremj be toefïem* min0 ber gemeene begijnen / bie op ben jjof tooonen/ berftreegen ïjaööem 3^e bjief begint met be3e moojben: Wy Schout, Schepenen, ende Raden der
ftad Amfterdam. 3[n ben ö^ief ban ^actog Aalbert fooien 3e
Slonfttyoutoen genoemt ,* maar in be3en foief II. Deel. Ν toO^
|
||||
|
t^4 Oudheden en Gestichten
toojben 3e bermeïbt onber ben naam ban arme
Begijnen: /t meïn een tefcen i§ batbe3e$erga<> bering in ben beginne/ geïp get boo$gaan$ met biergeïpe bergaberingen gaat / niet rp HaArc oude i$ getoet <0m hit reben brieften 3e banouir$ oeiFcningen gestipt om be 3icfien te öebienen, $&aat/op bat 3e <®obt ht§ tt gerufïer en beiïiger binnen ben i^of 3ouben bienen/ 3p 3e boo^ beloof* ben bei* <0eefïeïpïjeit ban htm laft ontflagen in *t jaar ifoo. Kapei van-t %*** fcapeï/ befoeme onber be #ube-3ijb$ Begijnhof. JpaiOcBte plagt te gooren/ en op ben naam ban beif. J&aagö Maria ingefopt toa$/ t^banbe töoötnfcöe pausen en be ^iffcöoppcn ban tt* teecïjt óp becfeöeibe tpen / alp m be jaaren 13 97, ι φ% 6,14f 9,15-16, met beeïergaiibê boo^ recgten en geefïelpe boö^beeïen begmifïigi: getoeefi 3De opene bjiében ban bie ^ait3en en $0iffH)öppen/ met pmte 3egeïp öesegelb/bio^ ben nocij ineenbeiuge plaatföefoaart / mhtv hit opfcÖJtft: Geeftelijke voorrechten en aflaa-
teri, verleend aan de Vergaderinge van het huys dat te Amfterdam onder \ Bifdom van Utrecht gelegen is, en genoemt word het Begijnhof % of de kapel van onze Moeder de H. Maagd Maria op het Begijnhof, onder de Parochie van de N. 'Kerk te Amfterdam. ^nber anbere bergunm'ngen tooien mn be
begijnen/en aan öaarepipgenoöten en $$iecï)t* baberp/ alle beselföe affaaten toegedaan ·, be* iueïfe te üonien in 't üesoelten ban be febeti feerften/ alp baar fiaat3i gefionbeu tooib / ge* geeben tooien, Z&t gemeïbe uerït of ftapeï i§ aan be <6ugek
feïje puriteinen / om 'er ïjunnc bergaberingen te goiïben/ ingeemmt |
|||||
|
..
|
|||||
|
44fe
|
||||||
|
van Noord-Holland. t$f
&o$tv$/ Maaralle6e$$ed®nmbmsti$j)&pmöoata
terïanfr/ ja ban ganfcD 3&ebei°Ianb/ Ue ^eiïige van t n^ (4) Begga, bieooï* be %ü0fw bet 25e0öiS'iuhof« tien $/oB gaare b^otiüerejPatroneffe bieren* 300 tuo|b % beSöinjïerbamfcöc begijnen / öe* gallien (©.Jan , b£ %/UrfuU afó j&t£0Ue$ ge*
biert : en baarom i§ ί)ύ bat bt$t 2$egtjnett/
aïjS 30 be lucreïb terlaaten / geen 3taaite ulce* öt'ng/ gelp e!bet$ gefdjiebt/ maai*mi grau* iöc aantteföen* iftobanigt tluce nappen of. nieöeren öiböni 3gni öeteartnge tegen oen öag bet* mïtïeeotnge: m famraigen jtjn ban geboe* ïen öat bic Meberen getonien 3911 ban ïjaaec eerfïc $&ttv$ of «èberfien / bit ^aiibit Mam nfölteii toomi $|et 3onbe 3eer bieiiflig 3yn be 3£ebettg-befe8$bing balt ^. Urfula, en ban gaar gestlfcgag / ugt fjet beff e fïag # ber ^ip tonfej^ijbereu te $uiberen ban eenige onechte fïnbnen en ber tellingen / bie'er maaeaïtebeeï onber ïoopen ·, en bm aï bm bm berbiegtcn $m$ Cyriacüs, Me oy be ïijfl .oer sSoomfcije panden niet te binben i£ ' ^inöeïij^ genseten öeese jjfëaagbcn bit boö£? teeïjt / boo.j be goebgunfïigijeit ber föcgeen'nge baniJhnfïerbam/öatse benijof '$abonb$Iaat mogen fintten *, en jjaare ïyften in bt uapelfe mogen begraabeti. ïgter nebeng be ïijff ban ijaaee <®bztftm of Haare
f>atee$: gateeGysba-t Douwe.,m'tjaar Hoo/overftetó en bo^bee tot 1414 toe,
jjïleefïec jakob Lamb. in 't jaar 1417/ tot
{jet jaar ♦ , ♦ * %eec Simon jansz. in % jaai* 144^ ..in bo$ctf
tot jjet jaar |
||||||
|
?■-
|
||||||
|
ip6 Oudheden en Gestichten
ïfettt Pieter Klaasz. Staetemaker , 14ΓΦ. tïl
bofitt tn$. Igeee Gerrit Splinter , UI 't jaar Ι4Γ7. en bo$er tot get jaar 14 · *
^ttt Pieter Pietersz. m't jaar 1463/ettbO^
oer tot Jjet jaar 1477. S|cer Rudolphus Simonsz.
ban 't jaar 1477/ tot bén 18 ^eeemöer 1479, jfl&r* Niklaas Maartensz. ban 't jaar 14-79 I tot
get jaar 1489: toanneer gg oen 3 bagban %*
p$ oberleben $♦ |0r, Pieter Willem de Pater, in't jaar 1490*
Sfn-'t jaar ifo8 t§ Gerrit Jansz. van Mon- nikkendam, ïtte beïtaptllaan ban 't20egtjnf)of
foa$ /-be ttoeebe getuige geloeefï ban 't mira* M/ 't toelftin bat seïbe jaar/ oen χι bagban 5fung / in be l^tebe boo&eballen té, Jflleefïct' Andries Andriesz. ben 3 |Heg 15-10*
jjllr. Jakob J^r. Jakdb Pjeterszoon , be*
foellte bermeïbt too?tt op get jaar 15-16/ en
tiocg (i^berfïe foa^ in jaar ifix. jj&r* Pieter Gave, beemelb op get jaar 1 $40/
en in 't 3eïbe jaar oberïeben. jj&r. Niklaas. $!r. Niklaas Dirkz. toa$ «fëberfïe ban 't25e*
gtjnïjof in t jaar 1 f 57 / en $ gefïo^ien ben 13 fUusufïi 15-67. |&r. Simon Jooiten, bermeïb op't jaar j 5-69/ en oberïeben ben 7 j^aart 15-94. 9jn 't jaar 15-80 / op <&. %. a^outoen %ίφ*
*n$ / fcoierb be3e S$egijnen-#ater in 5ijn ψ$ν fïer£ geioaab naar ijet ^of gefr?agt: baat §g ïiebel nreeg om be ffab te mimen om bat jjgbe jj&# geïee3en ïjab. €en biergeïp öebeï ïtreeg OOR be gafïOOj/ J&r* Willem van Uytgeeil.
jf&r. Sibrand Qoitervier, in't jaar 1631. j&r. Leonardus Marius, Eeeraar in be Φοο^
ftuiibe / tot 41>berfie ban be begijnen aange* fteïb in 't jaar 1631, en gefco^ben in 't jaar |
||||
|
van Noord-Holland» 197
|©Γ* Lambert Hofman , bOÏ&Omm SBüCtlitt
cii5» tot «Stofte aangeftelo in <Z£ecemöec lèzi/
oberïeöen oen 9 <®ctobtv 166 f jHlr, David vander Mey, %itti\t$mt infttU
bt öe Uïecïjtett / aangefïeïö oen 14 ^ctoöec
i66f/ gefto^ben oen 11 $obemöct? 1700. Jlfer, Simon Francifcus Koecenburg,<$berfte
ban 't S$egijttï}of geipojoen oen 21 pobem&ct:
1700 / oberieöen oen * o $&eg 171 χ. 'm Francifcus Corneüus Derour.', «J^berfte ban
*t 3$egönï)of gefoo$en ben itfjlfeeg 1712.
©an öe3e #berften bet begijnen jje&öenfog
intttweeoe aeeï ban 't Satfjnfcije Batavia Saera, t tn tlbtvg/ bjööïoopiger geloften, f iJag, 40 f.
AANTEKENINGEN.
I. Wat het getal der kloofteren belangt, dat word
noch hier, noch in't Latijn fche Batavia Sacra, nauw- keurig opgegeeven ; hoewel het uyt Pontatius geno- men is : want aan de oude zijde hebben 13. Vrou- wen kloofters geftaan; aan de nieuwe zijde drie. Aan de oude zijde ftondvoor eerft het konvent van
de Cellezufters op den Zeedijk. II. Het konvent van Betaniën, ofvande bekeerde
Zondareifen. xfi. S.Urfulaas kloofter, t'hanshet Spinhuis.
iv.env. De oude en nieuwe Nonnen, tegenwoor-
dig het Gafthuis, vï. Het kloofter van S.Clara in de Nes.
νii. S. Marie» kloofter, recht over het voorgaan* .
de, ook in de Nes. vin. S. Agnieten kloofter.
IX. S. Margariten kloofter.
x. Dat vmS*Ca:cilia. Deze drie kloofters ftonden
op de Fluweele Burgwal. XI. Dat van S. Bavbara.
xii. Dat van S. M, Magdalena: welke twee kloo-
fters ook in de Nes geftaan hebben. Dit kloofter, Ν 3 2egv
|
||||
|
198 Aantekeningen op de
ï.egt de Schrijver, is t'hans de Bank van Leeninge,
X)e Bank van Leeninge had al te voren neffeiïs dit kloofter geftaan : maar na het veranderen van den Godsdienft, zijn de huizingen van dit kloofter aan de gemelde Bank of den Lombaerd getrokken: en is de Lombaerd daar door vergroot. ÷éii. Het tweedeMargarieten konvent; wiens ka-
pel noch in wezen is, en in de kleine Vleefch-hal is verandert. Dit is genomen uyt de aftekeninge van Amfterdam,
ilaande by Comme/yç op het ipozijdje. Dezelve Com-> pielyn fchrijft in zijne Voorrede dat'er op't Raadhuis een'aftekening offchildery van Amfterdam harige, de- welke in 't jaar 15-36 gemaakt is door Kornetis Anto- pisz. Deze Komelis Automsz. word van Opmeer, hier by den Schrijver, gepreezenals een braaf Burger. En geen wonder : want in't jaar 1 544. wierd hy tot Raad van Amfterdam gekozen: en naderhand is by vijfmaal Schepen geweeft. In 't gemelde jaar 1544 heeft hy , te weeten Kome-
lis Antonhzfion zijne Schildery van 't jaar i^ó op hout geineeden; en heeft daar een groote kaart van gemaakt, beftaande uyt twaalf vellen pampiers : in welke kaart hy zich zelven noemt Komelis Antoniszoon Schilder, Zoo een groote kaart heeft de Heer N. die ganfeh volkomen is : en daar dezelve naamen der kloofteren, en de plaatzen daar ze geftaan hebben, uytgedrukt liaan. In eenandere Befchrijvinge van Amfterdam beeft de
Hi-.N. gevonden dat $.margarieten op de Burgwal fom- tijdsook,hocvvelzelden,S.C<a/ry»i»genoemt is geweeft. Aan de Nieuwe zijde hebben drie Vrouwenkloo-
sters geftaan. é. S. ^eertru'ids konvent. 1. Dat van 'S-Lucia, t'hans het Weeshuis. 3. Dat van S.Clara, t'hans het Tocht- of Raip-huts. Dus blijkt het dat 'er twee Margarieten- en twee
Kinriffen- kloofters te Amfterdam geftaan hebben. Nochtans word hier alleenlijk van een Margarieten- en een KlariJJen- kloofter gefproken ; hetwelke be~ lemmering baart. By voorbeeld op hetnz zijdjefjn *t Latijnfche) opde eerfte kolom, ftaan deeze woor- den. Het konvent van S. Clara is in burgershuizen verandert: etj op de twgecie kolom over de helft ftaat gldus:
|
||||
|
Beschryving van Noorp-Hoixand, io#
aldus: Het wierd evenwel voltrokkenf, en is in eenRafp-
buis verandert. Zoo dat van 't zelve kloofter gezeit is, kan niet t' zamen ftaan. Het eerfte heeft zijne waarheit omtrent S. Claraas kloofter in de Nes: het tweede omtrent S. Claraas kloofter op den H. Weg; daar een Rafphuis van is gemaakt. Daar ik dit maar by te voegen heb, dat 0.* Dapper
ook leftien Vronwen-klooftefs optelt. Hyfpreekt'er eigentlijk vanfeventien, maar dan telt hyhet Begijn- hof ook onder de klooiters. Hy fpreekt maar van een Margarieten kloofter: maar dat by den Heer ♦ . . het eerfte Margarieten is; dat noemt Dapper S. Ka- trynen kloofter: en de Heer . . . bekent dat het al- dus ook, hoewel .zelden, genoemt is geweeft. V orders ftaan 'er by den zei ven Dapper ook twee
Klarifcn- of S. Claraas- kloofters befchreven. Ik heb 'er noch by te voegen dat een van de ktoo- ■
fters, naar den Regel vmS.Augufiinus legende, van Reguliere Kanonnikkeffen bewoontis geweeft; ofdat 'er noch een Vrouwen kloofter by de gemelde feftien gevoegt moet worden. Dit zeg ik daarom, omdat Frederik van Blankenheim , in een brief die onder 't Regulieren kloofter buiten Amtterdam opgegeeven zal worden, duidelijk getuigt dat 'er zoo een kloo- fter van Reguliere Kanonnikkeffen te Amfterdam heeft geftaan; en met het kloofter van Windesheim srereenigt was. . ,. ,
z, Jerufalemsvaarders : In 't Latijn ftaat hqmtum
Hierofolymitanorum pióia ejfigies : darmen ten eerfteti aanzien voor Jerufalemfche Ridders neemen zouw. Maar C. Commelyn bnoemtie Jerufalernjvaarders, en telt hunne naamen ook op; die wy ook hier laaie» volgen, . , ■ v
Pieter Hendr'tkfz Opmeer, in't jaar 151$·. Koe»
Barentfz, HS°· Kornelis Kornelifz Telt, 15-51. Jan iVouterfz Gaal, 155-3.. Mattbys van Banken, 15-5-5, Wouter Brugmans , é^ç. Floris Gerrttfz, 1560. Tho- mas Simonfz, 1561. Pieter Gysbertfz Ruyfch, 156Z. Rever Willemfz, 15-62. Boert Janfz Bakker, 1563. Vordersc, dat beide deze kloofters, te weeten van
de Oude en Nieuwe Nonnen, niet verder geltrekt ë Pag. ?i?,?i4. h P*R· «96·
* Commelija P, 544- N ^ %Q^
|
|||||
|
»
|
|||||
|
a©s> Aantekeningen op de
iouden hebben als tot de· fcheiding van den^
burgwal , zoo als Philips <õáç Zejèn in zijne duytiche Befchrijvinge van Amiterdam beweert,Is een taftelijke misiïag : gelijk het geen kleinder mis- flag is dat de reit van die kloofters naar 't wellen, voor deezen het Mannen-gafthuis, t'hans een kerk, zoude geweettzijn een kloofter van de beruchte Tem- plieren. Beide die kloofters hebben neffens malkan- der geftaan : de Oude Nonnen aan de ooihijde , de de Nieuwe aan de weftzijde. Het kloofter van de Oude Nonnen heeft zijn be-
gin genomen in 't jaar 1309: zoo als blijkt uyt'den ftichting- en- begifting- brief; dewelke den 1. April van 't zelve jaar hier ter ftede voor de Schepenen is gepaiTeert. De wijding van de kerk en 't outaar is daar opgevolgt den 21 juny: en heeft Hartog ƒan * van Beyeren, als Graaf van Holland, alles beveiligt den fesden Augufti i^z. Het kloofter der Nieuwe Nonnen 3 genaamd Ter
Leliën, ftrekte tot in den Amftel · en was gelucht in 't jaar J404. Dit word beweezen door een brief van Aalbert vanBeyerèn, getekent den tweeden July 1404. dewelke doorFrederik BilTchop van Utrecht beveiligt is den 14 Juny r+19. De Paiioor van de Oude kerk, onder wiens parochfe dit kloofter gelegen was, gaf ser zijnetoeftemming toe op Vrouwen Lichtmis «425. Dat deTemplieren deze kloofters noit in bezit, en
'er geen voet eigendom gehad hebben, (taat duidelijk beweezen by den meergemelden Heer Commelyn. 2. In Bethanien word geen School meer gehouden:
*t is ilechts ee$ herberg; maar word het groote School genoemt; om dat het een School is geweeft. 't Is eigent lijk de kerk van dit kloofter, die eerft tot een Schole toegemaakt is, en tegenwoordig tot een her- berg dient : de toren is onlangs afgebroken : en al het andere in burgers huizen verandert. Uyt het ver- haal van den zelveri Heer Í. Í. 4. Het ftaat niet volkomen vaft datdeBegynen in-
geftelt zijn door deH. Beggat en deLeezer, die met itulke zaaken gedient is , zal van de inftellinge der , . Begynen, en van veele omftandigheden die de Begy- nen raaken,omftandiger bericht j/inden in onze Aan- tekening op het eerfte deel van't Utrechcf. ^Bisdom. 4 Ñ*ÞÌ·™%. ym
|
||||
|
ê
|
||||
|
m^m*ammmm~— .jw-i™mai~< ■ '
|
||||||
|
BeSCHRYVING VAN NoORD-HOLtAND. a»i
Van de Kl©ofters buiten de ftad : en eerft
* van het Karthuizer Kloofter. * *
*<gben Buiten be fïab pïagten tmee nfoafïergKiooftcr*
te fïaan: get nïoofïer ban be ïHartBuöerg/ gfo uiten de
bat ban be töemiïtere HanonniKften, ftad*
3ί^ 3uiïm eerfï ban 't üartBu!3er§S Moofïer Karthui-
fp^eenen. $oÏ0en$ Goudhoeven gcD&ett beiHar*2ers &β»; töui3e^ ban oub$ tyit uïoofïer^ in fojllanbfter· öegaö : Qet eerfïe b» <0eertruibenbeeg / ftet ttoeebe bg ©elft/ ijet berbe/ baar ton nu ban Jangelen / buiten Smfïerbant ji#e(OHart8ui5ei$ üoutoen boo$aan£ Bun? ntldooffo^ Mitm be fïeben j om öat 3e beeï banbe eet^aamijeit gouöen/ en beeemaamfteit oor betracBtem mtïjm§ i$ bit oor buiten (χ) be ïlaarïenifcfle poo# geboumt ten tijöe ban Aalbert van Beycren : öeioeÏRe get ÖOtltoen (z)
ooit befeofïigt Beeft j a$ Bg * ugt naame ban
3uncn fyoeber/Wiiiem den Dolle, getbeujinb ober folïanb en ^eeïanb boerbe. Φ00 beeft Βρ Bun/ naar Bet fcfl$ben ban P. b Opmeer, tot Bun onöerfïanb beele ïanbergen gegeeben·, en baar bn Bet eglanötje ben fom/mbenboe* 3em ban be guibersée/ bo be ï|olIe floot} op Bet toeiue feben Bui&^innen ban Butóluiben pleegen te fooonen. $p boegt 'er nocB &5 bat be getuelbe iartog Aalbert gemoon toaé be ÜartBiü3et^/ in 3tjne opeue bjieben/ 3itne fy& pelïaanen te noemen. omtrent Bet jaar oer fiicfltinge hoornen beHet^r
^cB&ber£ganfcfl met obereen. I^oIgemjPon- ftich'inge onzeker»
Ver haal. Pontanus üefchr. van Amflerdam ζ bock, enz.
(P Opcr, Chconpi. ρ. <ί§3, Ν f tanus
|
||||||
|
■ J
|
||||||
|
<j£.........·χμ
|
||||||
|
202 Oudheden en Gestichten
tanus 3ouba bit Moofïer gefïieïjt 3p in 't jaar
1363 i maai' Boxhomius öefajeertbat fiet m* fUtfyt $ in 't jaar 1377· O. Dapper fopt ban gen uêiöen af/ en fj^eent ban 't jaar 1391. ï&en 3eit bat be fïicpting-i$eben te Imfïetv bam in get ^ee$p$Betoaart tooien: inbitn m baar ban baan te öcïioomen naaren / 3onta get jaar ber ffcegtittge ïjaafïopgefijenrtsp. ^ït ItlOöfltr p!agt de Have der zaligheitvan
S. Andreas genoemt tt faJO?b0Ö* fnoxsi Sfn 't jaar 1415- ifi gier ψ}ίο$ sebaeefï §3j·
Gerardus.
3[n 3eneren b^ief ban ben xc ^ebjnarg 14x1
fïaat $$$. Johan benneïbaï^ be Prior in 't kon-
vent van de Have der zaligheit van S. Andreas. *Was een ï^at ïjtt een groot en ïufïig se&ouba i$ ge*
groot en i^eft blpt niet alieen tiüt ϊβί oHergebïeeben f rachtig mmiujjjp^ . maar ooft ugt be oube gebenft- gcbouw. ^g^ij: öebjelfe getW'gen bat Chri ftiernus i I,
Iftóhtng ban «Penniiarften/ a\$ f$ $pen 303a*
ger Karel V in 't jaar ι rzi ging be3oeïten/3p beröïtjf aïgtei: boo^ eenigen tp fieeft genomen. <$at bit berftaaï toaaraeötia i$ bïpt gier tint/ Iiat een toner ban $&ίνφ%<$/ 't faaelit een ge* fceeïte ban 't Moofïee $gebjeefï/ en nocïjober* §ebïeben i$ / nocïjc tegenbaoojbig be Hamer
t$ ï*oning$ ban ^enemar&en baojb genoemt j^aar aï$ be ïanbberoeeten in 't jaar 15-67 be joberöanö begoten te neemen / en ban tp tot tp gebaelöiger en gehaeïbigee faaierben/ i$ §et jeenige reisen Uom Ijet baïbaabige en haoebenbe fcrög^bolft uytgeplunbert: en i£ einbeïp tene* maal berbeïgt #e j>Iaat$ en een groot gebeeï* te ban 't Moofïer i^naberöanbtot een fternpf c Volgens den Heer Commelijn plagt de kamer dezen naam
te voeren, eer het kloofter verdelgt was» Vtrtaaldtr. |
|||
|
VAN N.OORD-HoLtAND. 20|
gefyug&t: 't toeihtjoo,? öeeerfïe maal gefcöiete
öe tm tpe ban een stöaate ψ% benige onecgeötebene duidingen öienen te*
ijcnto0O$Eg tot een toeg, AANTEKENINGEN.
i. Dat de Kartuizers in de elfde eeuwe ingeftelt
zijn door den H. Bruno, en dat zy hunnen naam ge- kreegen hebben van een woeftijne in't Franfch Cbar* toife, in 't Latijn Carthufia genaamd, daar Bruno met fes 'of feven goede vrienden allereerit ging woonen, is ieder genoeg bekent Maar wat hem tot dat een- zaame leven aangezet heeft, en'by wat gelegendheit dat hy zoo fchuw van de wereld wierd, daar over word met groote nadruk gepleit ; en het ftaat gezien dat dit proces in de eerfte hondert jaaren niet zal uyt- geweezen worden De taak is zoo zeldzaam en aan- merkelijk, dat de Leezer daar van wel iets zal wil* len hooren vertellen. De meefte Leezers zullen wel iets van hooren zeggen weeten ·, en zullen waarfchij- nelijk wel 't eene of't andere hebben hooren verlui- den van een geleerd en zeer aanzienlijk man, die na zijne dood ten tijde dat zijne lijkdienften gedaan wier- den, zouw over-end gereezen zijn, en verklaart heb- ben dat hy door Gods rechtvaardig oordeel befchul- digt , gevonnift, en ter eeuwige verdoemeniiTe ver- weezen was Maar ieder een zal niet weeten hoe verre dit verhaal aangenomen of tegengefproken word; en of het met eènige waarfchijnelijkheit kan ftaande gehouden worden of niet. Ik zal dan voor eerft het verhaal, zoo beknopt als,.mogeltjkis, opgeeven, en de rederten, voor en tegen, op haar krachtigfte voor- ftellen. Zoo word 'er dan vertelt, en 't word onder de
Kartuizers in 'l algemeen voor een overleveringe ge- kouden, dat 'er te Parys in 't jaar 1082, een geleerd en zeer vermaard Hoogleetaar quam te fterven, heb- bende altijd den nafm gehad van een vroom en hei- lig man: datBr«»o, die altijd byzondere vriendfehap met dien Leeraar onderhouden had, onder een groot gedrang van volk ook op de Lijkdienften verfcheenj dat?
|
||||||
|
*'
|
|||||
|
ιοφ Aantekeningen op de
dat, toen men in't zingen van de Zielgetijden geko-
men was tot die woorden van Joh-, Refponde mihiat de doode zijn hoofd oplichte, en met een vervaarlij- ke ftemme zeide : ik ben door Gods rechtvaardig oordeel beschuldigt: dat men daar op de begraaving tot den volgenden daguytftelde: dat's anderendaags, als men wederom tot dezelfde woorden gekoomen was, de doode zijn hoofd weder opligte, zeggende : Ik ben door Gods rechtvaardig oordeel gevonnift: eindelijk, als de begraaffenïs om die reden wederom opgefchort was, dat de doode op den derden dag, en onder 't tingen van de zelffte woorden, zijn hoofd wederom opbeurde, en met eene ftemme als te voren zeide: Door Gods rechtvaardig oordeel ben ik verdoemt. Een wonderlijke zeldzaame en ongehoorde gefchiedenis: dat zal niemand ontkennen. Maar des te krachtiger en onwederfpreekelijker moeten de bewijzen zijn om menfchen, die zoo licbtopalles geen ja en amen zeg- gen, te overtuigen en geruft te ftellen. Niet alleen is dit een oude overlevering onder de
de Kartuizers: maar het ganfch verhaal plagt ook te ftaan in 't Roomfche Brevier, of't Getijdenboek der Priefteren. Naderhand , te weeten onder Urlanus VIII, wierd het uyt het Brevier gelaaten : 't welk de Geleerden gaande maakte , om voor of tegen deze gefchiedenis te fchrijven. b Een van de eerften, die de pen voor't oude verhaal opnam , was de geleerde Jefuyt,Theophilus Raynaudus. Maar dit was derechte ftoiFe voor den fchranderen Launoy om zijne oordeel- kunde te oeffenen: te meer om dat Raynaudus hem in 't gemelde werk aangetaft, en over andere zaaken mishan- delt had. En men moet bekennen dat de redenen van Launoy vry doorflaan, en een onpartydigen Leezer, hoe ingenomen dat hy voor de gefchiedenüTe was, aouden doen waggelen. I. Bruno zelfs, fchrïjvende aan Radolphus Prooft van Rheims, en hem vermaa- ïiende om de wereld ook te verlaaten, fpreekt van de redenen die zy weleer over de valfche vermaake- lijkheden van de wereld , en de welluften des eeuwi- gen levens, t' zamen gewhTelt faadden : ja hy maakt α Andwoord my.
h Launoy defcnfc Breriarii Correftio, Eaillet dans ia Vie
&S. BrunpQ. |
|||||
|
Beschryving van Noord-Holland.. *oj
hem indagtig hoe dat ze, door hunne wederzijdfchfc
t' zamenfpraaken getroffen, zich door gelofte verbon- den hadden uyt de wereld te fcheiden. En, daar hy alles bymalkander haalt wat hykanom hemtebëwee- gen , meldt hy geen enkeld woord van de bewufte gefchiedenis : dewelke hy nochtans , indien ze ge- beurt was, niet had behooren over te Haan · maar eerft van allen had moeten tepas brengen. 2. Guigo, de vyfde Prior van Chartreuze, befchrijvende het le- ven vanS.Hugo, en de beginzelen en opkomfte van de Kartuizer order wijd en breed opnaaiende^ fpreektgeei» eenig woord van't gemelde voorval. 3. By eenoud handfchrift van de zelfde order , daar de levens vanv de vier eerfte Priors befchreeven worden, word alzoo weinig van die wonderlijke geichiedeniiTe gefproken, als in debefchrijvinge van Guigo, En waar zouw het of kan het beter pas geeven , zoo een aanzienelijke gefchiedenis, die de eerfte aanleiding tot de inftelling van de Kartuizers gegeeven zouw hebben , niet alleer* met een woord of twee te vermelden, maar met al- le deomftandighedentot de minftetoe te befchjïjven, als in zodaanige werken ? Evenwel heeft het aan geen Geleerde mannen ont-
broken die degemelde gefchiedenis, hoe zwak dat ze op haar beenen ftond, noch getracht hebben ftaande te houden en te ouderftutten. Pater Colombi een Je- fuyt, die alle hoeken en gaten over die zaake door* gezocht had, gaf in't jaar .... een antwoord uyt tegen Launoy: In dat antwoord haalt hy eenige Schrijvers aan, dewelke geleeft hebben voor't jaar 1400; en de bovenftaande gefchiedenis verhaalen. Maar de mee- fte Schrijvers hebben evenwel geleeft in de veertien- de eeuwe; en zijn vervolgens meer als 2CO jaaren na 't bewufte voorval in de wereld gekoomen. Hy meldt 'er echter een van 't jaar 115-0: dat begint wat naarder te koomen : en icheelt maar 68 jaar. Maar loo een wonderlijke en fchier ongelooffelijke zaak, van alle Schrijvers die toen geleeft hebben verzwee- gen , zal die moeten aangenomen worden op het zee- gen en 't gezag van eenenSchrijver; die ten hoogfte een kind of aankomende jongen was, toen het ge- beurt zoude weezen? Wy zullen't hier bylaaten; dewijl dit de voornaam-
|
||||
|
i©ó Aantekeningen op di
fte redenen zijn daar het verichil op draeyt : haters
Schrijvers, als Antoninus van Florence ? Gerfon , Hen~ drik vanCalcar, voor de gelehiedenitreaan te haaien* 20UW de zaak weinig verbeteren : want, behalven dat de getuigenis van laatere Schrijvers in zoo een ïaake niet veel gelden zouw; zoo fpreekt 'er Gerfm ganfch niet verzekerd van. Antonmm > een heilig maar eenvoudig man, fchreef alles wat hy gefchree- ven vond, en wat hy hoorde vertellen, zonder on* derfcheid tuiïchen waarichijuelijk en onwaarfchijne- lijk of tuiTchen Schrijvers en Schrijvers te maaken. Van Hendrik van Ralkar weet ik niet veel goeds of quaads te vertellen ; en hy is te jong om over oude 'zaaken een onwraakbaare getuigenis te geeven, 2. Het is wel eerit buiten de ftad gebouwt; maar
in de uytlegginge van 't jaar i6iz is het c binnen de ftad betrokken. 3. O Dapper verhaalt ons met uytdrukkelijke woor-
den in zijn Befchrijvinge van Amitèrdam dat noch tegenwoordig daar ter flede, in 't Weeshuis, gevon- den worden de affchriften, op parkement door de han- den der Monnikkengefchreeven , van al de privilegiën en •vryheden , waer mede deze Λ al bert het kloojier begiftigt had .* als ook de ftichtingbrief: waar by hy deze Monnik- ken in het fiichten van dit kloofter met een jaarlijkfchë rente van 300. guldens te huipe quam. Dan zeit hy vorders , ik heb de affchriften die ik gaerne hier byge- woegthad^ niet) ah te zien . komen krygen : en dat om eenige redenen, die de Regenten van dit Weeshuis daar toe fcheenen te hebben. Zoo word dan de ftichtingbrief, volgens het fchiijven vm Dapper, in 't Weeshuis van Amitèrdam bewaart : en is hem door de Regenten van dat Weeshuis te zien gegeeven. Ik zie niet wat den gemelden Dapper zouw konnen bewogen hebben om ons een leugen op de mouw te fpellen ; en om vJch zelven in prykel te (tellen van ten allen tijde, als iemand de gemelde Regenten te vriend had, van leugen overtuigt te konnen worden. En daarom zie ik ook geen reden waarom de derde befchrijving van Amitèrdam, in't jaar 1664. uytgegeeven hetdzeg- gen van den gemelden Dapper tegenfpreefct ; en niet €11 weet uyt VUat een hoek dat men dit gehaalt mag heb- e Dapper^ CommclytT, ena:, d By C.'Cömmelya p, 107.
betf<
|
||||
|
Beschrï-ving van Noorb-Holland. 107
hen. Ik zeg dat ik geen reden daar toe zie; om dai de twee redenen , door den gemeiden Schrijver byge» bragt, en by den Heer Commelyn vermeld, 200 als ze my voorkoomen , de proef van een goede en deugd- gaarne reden niet konnen uytftaan. De eerfte reden is dat de HollandfcheKronijk van Feldemar, en an- dere, geen gewag daar vanen maaken : de anderere- den beftaat hier in, dat Hartog Aalbert te veel te doen had met te oorlogen, om zich met het (lichten of be- giftigen van klooftere te bemoeyen. Ik 7.al daar flens met korte woorden op zeggen, dat de Leezer 'm dit werk, en elders, honderd (lichtingen zal vinden, die by Veldenaar en in de Groote Kronijk niet vermeldt en worden. Et wat het tweede belangt · Hartog/fa/- . * bert is ook genoeg zonder oorlog geweeft; en hy kan zoo wel tijd gehad hebben om eenige kloofters te be- giftigen , als om zoo veele handveiten en privilegiën aan verfcheide fteden te verjeenen. MhTchien zal men geen eenen Graaf vinden , die zoo mild en fcho- tig is geweeft in het vergunnen van privilegiën als Hartog Aalbert; zoo dat men al fcherzende plagt te zeggen alt hy de privilegiën van onderen loosde. En wat zijn'er brieven van denzelven Hartog voorban- de, daar hy andere kloofters, konventen, en Begijn- hoven , begiftigt en onder zijne befcherming neemt? welke brieven, als hier en daar in dit werk o-pgegee- Ven ,t hier niet behoeven uytgedrukt te worden. Zoo befluit ik dan datmen. het fchrijyen van Dapper, op- zoo loiïèn voet, en zonder krachtiger tegenbewijs te hebben, niet behoort af te keuren. 3£>an iionb 'cc Buiten fce ïltrecjjtfcfte ttoo?t R ,·
Set Moofier bev * Reguliere fóanontuli&eti} t wKT™ tucïft in oe 3e!f öe eeutoe getimmert \$ gefoeefï. Gysberr Do», ψΐίφν OnÖet 't2&#HWttba» Sticht^
tltmïjt I t\\ bt Ölfripl ban Gerrlt de Groot, Dirk Sloyer fo$plp# föjfeffa; onöeft Qtmth fce 3&$&oni / en eenigc anteen / ïjeoöen bit
ïtloofïei* ter me ban <&obt Ulma^tiQ/ en oa öen naam bon &. Auguftinus, op bt $ner~ λ Chroti. Windeshem, lib. ï, c. 4j»
|
|||||
|
f
|
|||||
|
jo8 Oudheden en Gestichten
fSmfïeï aefïidjt in 't jaae 1394. üet toierö ban
Jen aefticgt booi eenen l^ioj / en i* $ianon= niiiïten/ ine öe Meeöinö öertöeguueren souden tyaaoen : en toag in be fticïjttnge öeareepen bat Jet nïooflee een ton met een ïiernöaf 50^ 9* geööen, <©e owgineele^ttcgtt'ng-fi^ef op parfceraent
öefcïfêeeben / en noit boo* beesen Qtb$uU/ i§ ban den bolgenden inöouti; Τ ν den naame des Heer e, Amen, Het zy ieder
een door deze openbaare akte bekend dat in 't jaar van 's Heeren geboorte 13 94, in de twee- de indiktie, den 24 dag vanjulius, op de uure der Vefperen of daar omtrent, in 't vierde jaar des Paufdoms van Bonifacius IX, voor my , o- penbaar Notaris , en voor de onderfchrevene getuigen, die daar byzonderlijk bygeroepenen verzocht waren , in eigen perfbon verfcheenen zijn de eerzaameen befcheidene mannen en Hee- ren , Gyzeïbert Dou Jakobszoon, Pieter Niklaasz* van TVtgeefl, en Johan Dirksz. Piïefters; mits- gaders Johan byscnaamd Sching , leek, altemaal onder 't Bifdom van Utrecht behoorende ·, by hun verftand en wel re pas zijnde, en 'tgebruyk van hun verftand hebbende: dewelke door een godvruchtigen yver van liefde gedreeven, voor de zaligheit hunner zielen , en begeerende den alm. Godt voor de goederen van hem ontvan- gen lof en ^ere wederom te geeven (volgens Sahmorn vermaaning , eert den Heere uyt uwe goederen) eindelijk met een godvruchtige ge- negendheic om den goddelijken dienft te ver- meerderen, elk voor zijn hoofd, zuiverlijk, een- voudiglijk, en om Gods wille , onwederroepe- lijk en erfelijk, op de befte form, manier, wij- ze , |
|||||
|
•
|
|||||
|
í áí Noord*Holland. 205?
ze, en rechtsgebruyk als hen mogelijk was en
&1s zy doen moeften , als of it een £*ffte onder de levenden was, de ondergefchreeveneinkom- ften en goederen ge^eeven, gefchonken en af- geftaan hebben t©t het werk van zeker klooftei of konvent der Reguliere Kanonnikkeh van S. Juguflinus Orderj 't welk met de hulp der god- delijke genade gefticht, geböuwt , en getim- mert zal worden by Amfterdam, in de Parochie genaamd te Nuwer-Amftel , onder het Bifdorri van Utrecht voornoemd: en (dat zy zulksge- geeven hebben) voor't gebruykvan *t zelve toe- koomende konvent , en van des zelfs inwoon* ders, op wat voor tijde dat ze daar mogen woo- nen. Voor eeril heeft de Heer Gyshert Vou voor-
noemd , als de eerfte en voornaamfte ftichter Van het toekoomende kloofter voornoemd, ten behoeve van 't zelve, tot een jaarlijkfche eeu* wige rente gegeeven en bewcezen vijftig Gel- derfche goudguldens nieuwe munt: welke ren* te jaarlijks ten eeuwigen dage, rcn#behoeve voor- noemd , geheeven en gebeurt zal worden op zijne onderftaande goederen ; te weetén op dt helfc die hem toekoomt in zeker huisenopftal, en in meer andere huizingen met hunne erven en vorder toebehooren die daar getimmert zijn, ftaande t'zamen te Amfterdam in de ftraat die door de wandeling de Kerk ftraat Biet, tuflehen het erve van den Heer Gyfelbert voornoemd en van zijnen broeder Simon Zrfteaan de cene zijde, en het erve van Harmm Harmemzoen aair^ an- dere zijde: zoo als het voornoemde erf zien van de voornoemdeKetkftraat achterwaarts uytftrekc tot de ftraat , genaamd de Burgwal : noch op de helft die hem toekoomt in zeker huis, met II. Deel. O des |
||||
|
2\o Oudheden en Gestichten
des zelfs qpft$ , erve, en vorder toebehooren 9
gelegen in de Apoftelftraat , tuflchen het erf van Pieter van Z&andm, en dat van Simon Zak. Noch twee oude goude fchilden, Franfche munt, en het achtfte deel van een ^aa'rlijkfche en erfe- lijke rente, ter waarde van een fchild; dewelke de gemelde Heer Gysbert heeft ftaan op het erve of den opftal der 'erfgenaamen van wijle/F/'to Zak-, gelegen in de gemelde Apoftelftraat, tuf- fchen het erf van Jan Hendriksz. kinderen , en dat van Jan Zate. Noch op feven mergen lands, gelegen'te'Abk oude , op een plaats Meineveld genaamd. Noch op drie mergen, een half hond rr.in , gelegen onder de Parochie van Nichte- vecht op de Vecht, by het huis van Dirk Ger- ritsz. die neftens het zelve land woonachtig is. Noch op drie vierde deelen van een mergen lands, gelegen in de Parochie van Ouder - Aemftel, by het land van Willem Nellenzoon. Noch heeft Heer Pieter Nik/aasz. voornoemd
aan den voorn. Heer Gysbert , ten behoeve van 'c kloofter dat ftaat gebouwt te worden en aan deszelfaakonvent, gegeeven en gefchonkenziin ftuk lands of weide, te weeten vier geerfen lands, door de wandeling genaamd Lhcikreivecr, gele- gen onder de Parochie van Kafterkorn. Noch zijn ftuk lands, groot drie gheerfen , gelegen in Aalbertskamp. Noch zijn vierde deel in een ftuk lands, ter zelve plaatze gelegen , genaamd Spijk-oert. Noch.zijn huis ftaande in de Pur- mer by.de kerk. IsÉch heeft Heer Johan Dirksz. voornoemd
aan Heer Gysbert voornoemd , ten behoeve van 't kloofter 't welk ftaat gebouwt en getimmert te wordenen van 'tkonvent,gegeeven zijn land of züne weiden gelegen onder de Parochie van b Ka- |
||||
|
VAN NpORb-HoLL AND; 2%$
Kafterkpm vpornoemd,genaamd Scherenbloetsven^
bevattende tien koeweiden} die aldaar gelegen zijn tuflchen het land, behoorende tot de kar pellany van Heer Willem gar ; welke iupellany gefticht is in de kerke van Alkmaar j en tuifcfieri het land van Willem van Kroonenburgh. *Nocïï (heeft hy daar toe gegeeven) zijn teelland, daü hy heeft leggen in de gemelde Parochie van Ka- fterkom. fsfoch heeft de voorgemelde Johan Schingi
lijnde een leek , voor 't werk en ten behoeve van het toekoomende kloofter en konvent, aart Heer Gysbert voornoemd gegeeven en overge- daan zijne twee huizen , met hun toebehooren» zoo als hy die tegenwoordig bezit en bewoont, ftaande te Amfterdam in Grimmenes. NocÉ heeft hy daar toe gegeeven een ftuk lands, na- mentlijk fes maden,lands, een vierendeel min^ door de wandeling genaamde» Hooien*Noort^ gelegen onder de Parochie te Graft. Noch eert iiuk lands, té w^ten vijfd*half mat, gelegen in Payngeweer. Noch een ftuk lands , te weeterï drie maden , ter zelve plaatZe gelegen turTchen het land vzw Ρ kier Weent, Noch een ftuk lands* öok aldaar gelegen 3 en genaamd de halve Uy~, terdyk. Én hebben de gemelde Hfeeren, Gysbert, Pie-
ter, en Johan, Frieiters, en Johan Schijng, een leek, een voor een en elk voor zich zelvên en vooralle hunne erfgenaarnen öf nazaaten, téf goeder trou- we en op de wijze van eeii wettig koritfakt, zelfs met het tuflehenkoomeri van φη cmdérfchreeven4. Notaris, belooft dat ze allede voornoemde gif- te ofte giften van alle de fenten en goedereri Toornoerod (van dewelke zy ten behoeve van 't Miflchcn tioogm-Ottt.
|
||||||
|
ft
|
||||||
|
m
|
||||||
|
'■■
|
|||||||
|
ii2 Oudheden en Gestichten
voorfchreeven kloofter afftand doen ,. gelijk zy
ook afftand doen van al het recht dat zy daar op hadden) dat ze, zeg ik, de voorn, gifte of giften ten allen rijde* yaft en onverbreekelijk zullen.onderhouden: zonder dat ze in'ttoekoo- mende, door zich zelven of door iemand an- ders, rechtsgewijs of metter daad, daar iets te- gen zullen doen , zeggen , of onderneemen. Over al hetwelke, en ieder van 't zelve in
't byzonder , de voorn. Heer Gysbert Dou my, openbaar Notaris onderfchreeven, gebeden heeft eene openbaare akte of meer openbaare akten te maaken. Dit alles is gedaan te Amfterdam in het woonhuis van Heer Gysbert Dou voornoemd j in 't jaar, in deindiktie,* in de maand, op den dag , op de uure , en onder het Pausdom als boven j in de tegenwoordigheit van de befchei- dene en eerzaame mannen, Heer Willem Lam- bert fz. Priefter, en Niklaas Heyn Leek, behoo- rende onder 't gemelde Bisdom van Utrecht 5 dewelke als getuigen van heAovenitaande by- zonderlijk daar by verzocht en ontboden waren. En ik Willem Daniels, Priefter onder 't Bis- dom van Utrecht, door Keizerlijk gezag en de toclaating van den Ordinaris open- baar Notaris, heb al het bovengaande ert ieder van't zelve in't byzonder, als het dus gedaan wierd en gefchiedde, nevens de voorn, getuigen bygewoont j en heb op de voorfchreeve wijze zien en hoo- ren gefchieden: en heb daar over een o- penbaare akre , die ik met eigen bande ge- fchrevenheb, opgeftclt: dewelke ik, des verzocht en gebeden zijnde, en ter getui- geniftè derwaarheit van al hetbovenilaan- de, met mijn gewoonlijken zegelring on- dertekent heb., * t&Z |
|||||||
|
ö
|
|||||||
|
•
|
|||||||
|
van Noord-Holland. 213
®e $au£ Bonifacius ix. geeft be öemeïbeG0e<lkell
fticgtina/ in een Bnïïe aan ben ICöt ban €& ring van mono/ 300 ai§ gierboïgt soebgeïteurt: ΒοΛ.ιχ, Tg Onifacius BiiTchop , de Dienaar van Gods»
Dienaaren, wenfcht zijnen beminden zoo-
ne, den Abt van S. Jdalberttts kloofter te Eg- mond, onder het Bisdom van Utrecht, de za- ligheit en denApoftoliifchen zegen. Wy gee- ven gaerne onze toeftemming en bewijzen gaer- ne onze goedgunftigheit aan de godvruchtige begeerten der gelooyigen} voornamentlijk aan de zodaanigen dewelke de vermeerdering van den Goddelijken dienft betreffen. Van wegen onze beminde zoonen Gysbert Dou en Dideryh^ Sloyer is ons onfengs een verzoek voorgedraa- gen; hier in beftaandej dat zy uyt een zucht van godvruchtigheit op huqne zaligheit den- kende, en begeerig zijnde om de aardfche te- gen de hemelfche en de vergankelijke tegen de eeuwige goederen door een gelukkige ruiling te Verwifielen, van rrieeninge zijn van de goederen, die Godt hen gegeeven heeft, op hun eigen erve, * of opeen ander dat ze wettiglijk'bekoomen zul- lun , voor hunne en hunner vrienden zielen, op een bequaame en eerlijke plaats onder het Bisdom van Utrecht, ter eere van den Almo- genden Godt, en op den naam van S. Augufli·* mts, mitsgaders van de H. H. Gregorius, dlmbro* fius, en Hieronymus, te ftichten en te doen bou- wen een kloofter van S. dugufiinus order} en het zelve voor eenen Prior en twaalf Kanonnikken, dewelke Gode aldaar in een religieuze kleedin- ge zullen dienen, zoo veel als genoeg is te be- giftigen. Daarom zijn wy van wegende voorn. Priefters ootmoediglijk gebeden dat wy hen met 1 O 1 een
|
|||||
|
*
|
|||||
|
jii^ Oudheden en Gestichten
* een ApoftolitTehe goedgunftighek verlof zou?
den geeven om zoo eén kloofter,, met èètt kerk, kerkhof, klokhuis, klok , huizingeni en de vordere noodige werkplaatzen, te ftich- »ten , te doen optimmeren , en te begiftigen. Wesbalven wy, die het godvruchtig en loffe- lijk voornemen van de gemelde Priefters ten hóogile in den Heere prijzen, en hen in?t zel- ve voorneemen willen beveiligen, door 't ge- melde verzoek bewogen zijnde, uwebefchei- dehdheit door deezen Apoftoliïïchen brief laft en bevel geeven om aan de gemelde Priefters, na dat ze voor het onderhoud van eenen Prior en twaalf Kanonnikken genoegzaame inkom- ilen zullen beweczen hebben , van onzent we- ge tot het volbrengen van 't rJbvenftaande ver- lof te geeven: behoudens nochtans ten allen tij? de en in alles heterecht van de Parochikerk en van iedereen in?tbyzonder. Gegceven te Ro- ïflen by S.Pieter den 28 Mey, in?c tweede jaar yan ons Pausdom. pnder de vouw ftond getekend Rta voor
niet : Joh. van Delft, pn op de rugge, to de Beïmarken. /Ulbertvan Aalbert van Beyerén gcêft jjft $U\$t MooftCfe
Beycten mm öütt bdïgen&eii f$cf ou8a* 3i|ne ö^fcfie^
neemt het mjn± ^«0111041:
onder zijne '■-.■·.
pjiug/" Α ELBREGHT, bi Goids genaden Palensgra-
veóp ten Ryn, Hert.oge in Bëyeren,Gra- ve van Henegouwe, vanHoilant, van Zeelants ende Heere van Vrieflahd : Doen cond allen lu- deft: want wy verftaert hebben van onfen goe- den luiden van Afriftetredame , dat Her Ghys~ ÏHcht ÉoUWi raicaiiderén Prièfleren. eride goe- * den
|
||||
|
•
|
||||
|
van Noord-Holland, 215·
den luden, grote begeerte hebben, datdiedienft
Goids ghemeret worde in heyligen gheeftelic- ken ftade, alfe van enen Cloefter van S. Augu- ityns Regel, van Canoniken Reguliers, dat Heer Ghysbrecht Douwe , mitten anderen Priefteren ende goeden luden voerfz. gaesne fonderenv tymmeren ende maken fouden buten onfe ftede van Aemftelredamme, in der Parochie van der Nyer-Aemftely daer men onfen lieven Her God bi dage ende bi nachte in dienen mochte. Ende want wy mit fonderlinger meningen begeren den dienft Goids overal in onfen lande te meerren, ende te Harken : Soe heÊben wy geoerloeft, ende oerloven mit defen brieve Here Ghysbrecht Douwe, mit andere Priefters ende goeden luden voerfz. te fonderen, te tymmeren, ende te ma- ken een Cloefter van Canoniken Reguliers, van S. Angufiyns Oerde, buten onfer ftede van Aem- ftelredamme voerfz. in der Parochie van der Nyer-Jemflel; ende ontfangen ende nemen dat voerfz. Cloefter, ende alle die gheeftelike luden ende perfonen, ende hoer dienaren, die nu en- de in toecomenden tiden in den voorfz. Cloefter wonen fullen, ende alle hoer goede, die iy nu ter tyt hebben of namaels vercrigen fullen, in onfer befcermenifle. Ende ontbieden ende beve- lenallen onfen dienftluden, Bailjuwen, Scouten, Scepenen ende Rechter en overal in onfen lande: dat fy *dat Cloefter voerfz., perfonen, luden,, dienaren ende goeden, befchermen van allen on- recht , hinder ende tnoyenifle jegens eenen ye- geliken, wie hi ware. Ende vvaer dat faecke dat yemifnt hierenboven hun luden voerfz. hin- der of moeyenifte dede, mitombefcheideaen ho- ren perfonen of goeden, dat wouden wy verha- len eade corregieren aen hun luden, als aen deri O 4 ghe-
|
|||||
|
*
|
|||||
|
%\6 Oudheden en Gestichten
ghenen die ons van onfer heerlicheic verminde-
ren woude, behoudeliken ons ende onfen naco- melingen,. onfen.dienft, fcot ende bede, diewy nu ter tyt hebben of hebben fullen, op alfulke goeden, als toten voerfz, Cloefter gegeven fyn, of als men in tuecomenden tidendaer toeghëven fal. * In oerkonde defen brieve betegelt mit onfen fegele, gegeven in den Hage op ten xxi. dach injanuario, in'tjaer ons Heren dufent driehon- dert vier ende tnegentich, na den lope van on- fen Hove. * Frederik vanBlan kenheim, ^sfTcïjOpbanït*
recïjt/ geeft; ooft in oen bolgetiben £$ef φκ
toefïemmms tot get fïtcQtsrti ban Ut nloojïec i tn geeft oen&anonnmften ticrïof om eender»/ roet een tofcfiof / fciofcj)U$/ en Rïon/ te mo* gen Jjeööen;" |
||||||||||
|
"p Rederik van Blankenheim , by Gods genade
Biflchop van Utrecht, wenfcht ter eeuwi- ger gedagteniiïe der zake allenden genen, die den tegenw. brief zullen zien, de eeuwige za* ligheit in den Heeje, Wy geeven gaerneonze toeftemming, en bewijzen gaerneonze goed- gunftigheit, aan de godvruchtige begeerten der geloovigenj voornamentlijk aan de zodaanigen, die de vermeerdering vandenGoddelijkendienft betreffen. Van wegen onzen beminden zoon Gysbert Douwe, Priefter van ons Bisdom, is ons een verzoek voorgedragen van dezen inhoud, dat hy uyt een zucht van godvruchtigheit op fcijnezaligheit denkende, enbegeerig*zijndeom de aardfchetegen de hemelfche ende verganke- lijke tegen de ecuwigduurende goederen door een gelukkige ruiling te verwijlen, van mee- ningq
|
||||||||||
|
.... .««,.,.
|
||||||||||
|
van Noord-holland. 217
iiinge is uyt de goederen die hem vanGodtge-
geeven zijn opzijn eigen erve, of opeen ander dat hy op een behoorlike wijze bekoomen zal, voor zijne en zijner ouderen zaligheit, in de parochie van Nyer-Aèmilel, onder ons voor- noemde Bisdom gelegen, op een bequaame en eerlijke plaats , ter eere van den Almagtigen Godt, en op den naam van de H. Maagd Ma- ria , en van de H.H.BelijdersGregorius, Hiero* nymus , JuguBinus en Ambroftm , voor eenige 'Kanonnikken die naar den Regel en onder de order van S. Auguflinu$ zullen leeven , te (lich- ten en te doen bouwen een kloollcr van S.Au- guflinus order. Daarom zijn wy van wegenden gemelden Prieiler ootmoediglijk gebeden dat wy hem verlof wilden geeven om zoo een kloo- iler met een kerk, kerkhof, klokhuis, klok, huizingen, envordere nootzakelijke werkplaat- sen, te ftichten en te doen bouwen. Zoo is het dan dat wy , die het godvruchtig en loffelijk voórneemen vanden voorn. Prieiler ten hoogfte in den Heere prijzen, en hem in dat voornee- men willen (lijven , door 't gemelde verzoek bewogen zijnde, met de toeftemminge van den Paftoor der gemelde Parochie van Nyer-Aemflel en van den begeever der zelve kerke, daar ons volkomen blijk van gegeeven is, aan den zel- ven Prieiler uyt krachte van ons gezag verlof in den Heere geeven om al het voornoemde uyt- tevoererj: behoudens altijd het recht der Paro- chikerke, en van ïeder in 't byzonder: zullen- ■ de deezen onzen brief ter getuigemfle der zake dienen. Gegeeven in't jaar des Heere 139?. den%. February, was ondertekent: Je, Yhsodmcm.
Of Dirfc
|
|||||||||
|
QRiSCH VM
|
|||||||||
|
KUNSTW1*y-^^Èrr 1 jtrecht
|
|||||||||
|
iDERH!
|
|||||||||
|
ιιδ Oudheden en Gestichten
Τ ft m Dirk Hendriks*· Pnefter , eti gafÏ00$ ^eu
m^g van JtoOCJjltofcü ban Nyer- of Nye-Amftel, gaf ^npaftoor,3ijne toeffemmüig ooit tot gct fïicïjten ban 't
geme&e hïoöfïer: en geeft in ben boïgenöen bmf baaco\3ec eenbertw aangegaan met fcen §^10$ &£. Johan.
Τ ν den naams des Heere , Amen. Het zy door
deze openbaare akte aan een ieder kundig dat in 't jaar van 's Heeren Geboorte veertien hon- derd, in de achtfte indiktie, op den 14 dag van de maand November, op de uure der Vefpercn of daar omtrent , in't twaalfde jaar des Pauf- doms van onzen Allerh. Vader, PausBonifacius IX, voor my openbaar Notaris onderfchreevenj en voor de onderftaande getuigen, die daar by- zonderlijk by verzocht en ontboden waren, in eigen perfoon verfcheenen zijn de eerwaardige en befcheidene mannen, Br. Johan, Prior over 't huis of klooftervan S.Jan EvangeB3 der Re- • guliere Kanonhikken by Amfterdam , gelegen
onder de Parochie van Nye-Amftel, onder 't Bifdom van Utrecht, voor zich zelven en voor 3t konvent des gemelden kloofters, en hunne aanhangers, van de eéne kant: en de Heer Dirk ■ eHendrikszoön, Prieftêr en Paftoor in de gemelde
Parochie van Nye-Jmfiel, voor zich zelven en voor alle en iedere Paftoors die hem in dezelve Parochie opvolgen zullen, van de andere kant: dewelke na een-goede en naarftige beraading, 2.00 als ze zeiden, om de vrede en eendragtigheit tuflfcheh dezelve partyen en hunne nazaaten ten ' eeuwigen tijde te onderhouden , over enjweer een vriendelijk verdrag of akkoord aangegaan hebben 5 op die wijze als 't hier onder volgt, ypor eerft 5 indien eenig perfoon uyt de gemel- de |
|||||
|
-
|
|||||
|
V ΑΝ NoORD-HoLi, AND. 2 19
de Parochie zijne begraaffenis in 't voorn, kloo-
fter verkieft , en indien hy koomt te fterven§ 200 moét zijn uytvaart eerlt gehouden wordêii in de gemelde Parochikerke , eer dat zijn lic- haam naar het zelve kloofter gedraagen word: en al wat daar na in 't gemelde kloofter wegens 't zelve lijk zal geoffert worden, dar zal !t gër melde konvent ren zijnen behoeve behouden. Yorders zullen allehuysgenootenen koftgan-
gers van 't gemelde konvent, zoo de tegenwöörr dige als de toekoqmen4e , mogen biechten, en alle de Sakramenten ontvangen, in 't voornoem- de kloofter, en in't zelve ook begraaven word- den. Ook zullen de gaften en vreemdelingen, dife
onder de gemelde Parochie niet behooren , én in 't gemelde kloofter aankoomen, daar mogen, biechten, en hunne Sakramenten Ontvangen iri doods nood j en zullen daar ook begraaven mo- gen worden zondereenig tegenfpreeken vanden voorn. Paftoor; zonder dat'er by deze gelegèrid- heit aan den zelven Paftoor , 't zy uyt hoofde van de ofFerpenningen 't zy om wat reden dat; het i,y , iets zal moeten betaalt worden. Vorder zullen de Prior en 't ï£anventtvah-*t
voorn, kloofter uyt hoofde van 't bovènftakildè gehouden zijn ieder jaar op'tfeeft van de H.H. Apoftelen Philippus en Jacobm aan den Paftoor der gemelde Parochikerke te betaalen de helft van een oude goude fchild, Franfche munt, ÖÊ de waarde van dien. Dierhalven heeft de voorn, Paftoor voor zich zelven en voor zijne nazaaten afgedaan alle rechten en inkomften, die den Pa- ftoor der gemejde Parochikerke wegens het zel- ye kloofter toebehoorenen toekoomenmogte'n. Noch hebben de voorn. party en> voor zich
zei- *
|
|||||
|
··
|
|||||
|
22o Oudheden en Gestichten
zelven en voor hunne nazaaten, en vooralle de
genen die daar belang aan hebben of na deezen aan zullen hebben, ter goeder trouwe en aan banden van oen Notaris belooft dat zy al het bovenftaande, en ieder van 't zelve in 't byzon- def,in't gevolg van tijden altoos vaftelijk en on- verbreek el ijk zullen onderhouden: en dat zy het Zelve, 't zy recht uyt of van ter zijde, door zich zelven of door iemand anders, geenszins zullen overtreeden. Over al het welke de meergemel- de partyen my, openbaar Notaris onderfchree- ven, verzocht hebben eene openbaare akte of meer openbaare akten te maakenj en'er de ze- gels der gemelde partyen aan te hangen. Daar- enboven bidden zy*met alle ootmoedigheit den eerw. Vader in Chrifius, Heer Frederik Bifichop van Utrecht , dat het hem believe het boven- ftaandc verdrag of akkoord , met alle de voor- noemde voorwaarden, ter eeuwige gedagteniile der zaak e te beveiligen. Gedaan te'Amfterdam 5 in 't woonhuis van
Heer Gphert Dou Priefter ; in 't jaar , enz. als boven : in de tegenwoordigheid van de eerzaa- me en beichcidene mannen, Heer Gysbertvoor- noemd, Lambert fVillemsz. beide Priefters; Jo- hanSch'mgtn Aalbert HendrikszooH , leeken on- der't Bifdom van Utrecht voornoemd; dewel- ke als getuigen enz. En was aldus ondertekend : en ik Niklaai Dominicus Heefch^ (Heufih) No- taris enz. • «. Eerftc o* 1^ eerfïe cwtaar i$ aïbaac in 't jaar 1394 /
war, 0g» & Thomas Öag / ÖOOJ Hubertus H^gÖifi
fcgop ban ïttrecSt uigetuijbt ttt tttt ban &e
ibier 5feraar$ öer nerïte. Jaöeröanö Jjeeft Frederik ^jffcfiop ban W tmht
|
||||
|
VAN NoORD-HoLtANÜ.' 1%i
trecflt bc tiooinoeraöe ftscgtins / a$ ooft te
toereenigtng ban bit ïtfoofïer met Jjet itapttteï ban fttrecljt / booj bm boïgeiibeii bifeffmtt p Rederik van Blankenheim , by Gods genade
Biflchop van Utrecht. Het gene de fchik- king des hemels door onzen dienlt ten tijde van onze BiiTchoppelijke regeering tot een uytftee- kende vermeerdering van den goddelijkendienifc geraamt heeft, dat hebben \vy goedgevonden door deezen brief aan de gedagtenifTe der nako- melingen over te leverenj opdat ineen zaak die wel ingeftelt is, en tot een voorbeeld van god- vruchtigheit verdient te (trekken , de vergce- tendheit geen aanleiding mag geeven tot doo- ling, en uyt de dooling geen wanorder mag vol* gen. Daarom begeeren wy dat. het door dezen brief aan alle de geloovigen van Gods Kerke zoo tegenwoordige als toekoomende kundig zy, dat onze beminde zoon Gysbert Dou, en zijne helpers en helpfters , door ons verlof en onze gunft onderfteund, in de Parochie van Nye-jfem- /fel, onder ons Bifdom , een kollegie van Re- guliere Kanonnikken, van S. AugufiinUs Order, pefticht, getimmert, en begiftigt hebben : en dat zy daarenboven binnen de ftad Amfterdam , onder't zelve Bifdom, gefticht, getimmert, en begiftigt hebben een ander kloofter van Regu- liere Kanonnikkeflen : zoo als dat alles in de brieven-, die daar over. gemaakt zijn, uytgedrdkc Haat. En door dien dat wy begeeren dat de ge- melde brieven vaft en beftendig blijven j zoo is het dat wy de itichtingen en begiftigingèn van de gemelde kloofters voor aangenaam en wel- gedaan houden, en dezelve door ons ordinaris gezag in Godsnaame beveiligen. Vor* |
||||
|
«.·
|
|||||||||
|
%%% Oudheden en GESTicHfEN
Vordefs ordoneeren wy dat alle en iedere goe-*
ren die aan de gemelde kloofters beweezen ztjn,of na deezen door Gods hulpe beweezen zulten wor^ den , voortaan zullen zijn geeilelijke goederen : en daar by dat dezelve kloofters, onder ons Bif- dom gelegen, mitsgaders de Prior, en de Broe- ders, en van gelijken de Priorin en de vorderc Nonnen , altijd zullen hebben en genieten dé kerkelijke vrijheit. Daarenboven begeeren wy , en wy ordonee-
ren 't door den inhoud dezes, dat de voornoem- de kloofters altijd zullen vereenigt zijn met het kloofter van Windeshem onder ons Bifdom ge- legen, en, onder 't Zelve kloofter (van Windes-^ hem) zullen ftaan; en dat ze insgelijks vereenigc zullen zijn met de andere kloofters, die met het kloofter van Windeshem verqenigt zijn, en on- der 't zelve ftaan : zodaanig dat de aanftelling en beveiliging van den Prior en Priorinne, en de afzetting van de zelven, mitsgaders het recht van bezoek en van beftraffingover dezelve kloo- fters , den Prior en Broederen van \ gemelde feloofter of 't algemeene Kapittel toebehoort. En \vy begeeren ook dat de twee voorn, kloo- fters alle en^iedere voorrechten , vrydomraen, koftuirnen, en inzettingen ten allen tijden vrye·* lijk bezitten en genieten zullen, die de andere kloofters en kollegien der Reguliere Kanonnik- ken van S. Auguflinus Qrder , onder ons voor- noemde Bifdom hebben en genieten. En wy hebben goedgevonden op dezen brief, die töt gefnigenifle der zake dienen zal , ons zegel te jdrükken. Gegeeven in 'c jaar des Heere veertien honderd , daags voor het feeft van den* H. Bif- feho§? en Belijder Nicoiaus, Was ondertekent, Jo. Diderijks
|
|||||||||
|
Λ
|
|||||||||
|
Λ
|
|||||||||
|
^ÉËi^iÉl·. Γ ■■■' *-..■=
|
|||||||||
|
• va ν Noord-Holland. 22$
$eeïe btergripe fyieben fïaan'er in m'qm
Stoot gatffêmentenöoeft achter &e boo^gaanbe b^l'eben: aï$ een brief van Johan van Boekholt,
Prior van het kloolter Marien-bron by Aarn- hem: Een brief van Petrus, Prior van hetkloo- fter Vredendale buiten Utrecht : dewelke in 't jaar i/Hf tot Bezoekers aangeftelt waren. Brief van Rudolphus van Diephold, Biflehop
van Utrecht, van 't zelve jaar. Brief van Frederik , Biflehop van Utrecht,
van't jaar .1447.
Brief van den KardinaaJ Julianus , door de
wandeling de Kardinaal de S.. jingelo genaamd } betoeïite booj ψ anffeïpen Senaat naar ®ugtp
ïanö gesonoen m$. 3n 't jaar Hf 4 gaf Rudolphus mffityup
ban ïütrecljt berlof aan öe itanonntfi&en ban
't gemeïbeMoofïer omjunfeïooto/ geïpooft be fterft en get ïsooj/ te bergrooteii/ en be ou# taaren in getaï te beaaeerberen / ens. David van Borgonje , t!l$gdp£ 2S#9^
ban UtrecSt / joubenbe ö^ ö00 °P oe &i00^
tedpe tncöt ban öeseïbeHanonwMen/ fleeft 'erin't jaar «491 ttoee ïtïoofter-be3oeÉier$ na toe gesonöen: .peefïer Johan ... en Dide- rijk Uterweer, 2£eeraat in be geefïelpe ifottfy ï^aae acïjter botsen beifcïjeiöe bergnnnm*
gen ban i&mmfcljz ψα\χ^ * m °°& &*ΐφν bene b$bommen en booireeöten booi beese en gene J^ojfïen berfeenb. ΦιΜν anöerenfïaat'er tm öjtef ban Wal-
raven Heer van Brederode, toen ïgeer ban't * Sgmfïeïer-ambacöt / getefienb in f jaar 1498-:
biaar in aan bit fcïoofier bedof gegeeben toojb * By C. Ctnuaclijn ftaat Heer van Amfterrccn. Vertaalder·
vr'j om
|
||||
|
SL14 Oudheden en Gestichten
om een of meer ftofatn in oen Sümfïriop te leggen: en ooit betbobenbjoib/ aanbenselben i»p booj Set ftïoofïet meet jpiften te öoufcoen a$ 'et teeb^ fïonben-, om be tuft ban 't nïoo= tiet nset te fïooten/ en 't seïbe geen dngemaft aan te boen, <&ott} beese fyief ip al ugtgegee* benbilOl C. f Commelijn.
Kaam van gjn nieefï aïïe be bulïen en fyieben \$φ bit
•tkioüftcr. ||0nüC|1£; genoemt get lju$ of nloofïec ban $,
jan Evangelift,ban be föeguïsete Hanonniïmen.
Eerfte Ka- Johan * Gofuut en Paulus van Borfelen 3\jtt
nonnikken. be cttfïe getoeefl; / betodfte in *t eetfïe jaat beu
fïlCÖtinge / op &, Thomas bag / b00£ Huber-
tus ^ij-bifTcgoy ban fititcïjtmgeMeebtentot
get boen ban De ^loofïet-geïoften aangenomen toietöen. Johan Örtoosz. de Zuzato, (van Zoeft) jjj&utl*
nift te 3&inbe£gem / i$ 'et be eetfle ©3103 ge*
toeefb en geeft bat ampt ttüeejaatenöeMeebt* j^abetganb toicrb ög toi: ^beefïe aangefïeïb obet be Auguftijner jonnen te mmflerbam / bie ooft onbec't kapittel ban I^mbpemfton* ben. $a bat ög bie jonnen ben tijb ban 13 jaaten bolgen$ be Mooftetlpe tncöteegeï^ oe# fciett öab / i$ ijg aïbaat in b^ebe obetleben. · $abetfianb Rebben bebalgenbe^Uetfteniiet beimnb obet V niooftet ge^oeit: lijft va» 3j«'t)aat 140? S5i. J°han > I* fcovciftcn ^4I? ^Hendrik, po?,
145-6 9&|, Johan, ^to^ 1407 $&^Simon Jansz. ^SO^ g|n 't jaat 1499 i$ $&h Hendrik , en in 't
jaat 1510 féh Niklaas Jansz. ïfnig&eso^get of Procurator gebjeeft.
t Pag. ϊΡ4· * Cbron. VVinclesh. lib, ι. cap. 18*
%n
|
||||
|
■ -- .MMMlUHe
|
||||
|
van Noord-Holland. 225
Sfn't jaav ï5T7,^,Simon, Jakob Jantfens-
200η, <&nbcvp$ioit 3fn 't jaav 1 y6z. $$}. Kornelis Johanfz. van
de Schermer, ψ$ίά$. ®t $mbmn m itiftomflen ban bit $tlbt GoeJerca
Moofttv/ 5oaaI^5e gia* bolgen / fycbbm to»en inko*«- «gt tm $atüm\éntm botïi blao§ pootte ge*ften* tvolfóm ; ($0m''tmigt bwmwéina in öet öugtfcf) of be fpüiUtyt tt maaften.) Huyfen in AmfteYdam*
|
|||||||||||||||||||
|
z. Huyfen iivde GrimmeneiTe.
z, Huyfen in de Nefle.
1. Huys in de Kaiverftraet.
1. Huys in de Windmolenftraec.
1. Huys inde H, Kruysftrate.
Jaurljkfe inkpmftèn van Huyfen in Amfierd&m.
Op een huys op deNieuwendyck, 3. guld.
Op een huys op de Middeldam 4. oudegoude
fchildeg. Op een huys by de Kerk 3. oudeg. fchilden.
Op een huysaldaer z,oudeg.fchild.
Op een huys inde Vinde molaren z. oude g.
fchild. Op een huys aldaer z.oude g. fchild.
Op een huys op de Burgwal 1. en een halve
|
|||||||||||||||||||
|
g
|
fchild.
|
||||||||||||||||||
|
Op een huys by de Oude brug 1. oudeg. fchild.
Op een huys in deGansoerde 1. oudeg. fchild.
Op een huys op het Bagynhof 3. guld.
Opeen huys in de Hallelteeg 3. Dordrechfche
guld. Op een huys by de Burgwal 7. Franfe fchilden.
|
|||||||||||||||||||
|
Op
|
|||||||||||||||||||
|
II. Deel.
|
|||||||||||||||||||
|
' -r^ÜêÈ
|
|||||||||||||||||||
|
■ . . ■ ■
|
|||||||||||||||||||
|
%%6 Oudheden en Gestichten
Op een half huys aldaer z. oude fchilden. Opeen huys op de Middeldam i6,en een hal- ve oude fchild. Op een huys in de Kerkitraet 3.fchilden.
Qp verfcheyde htiyfen 7. en een halve fchild. Öp een huys op de Middeldam 8. oude Wil- lem fchil. Op een huys aldaer 4, fchilden.
Opeen huys aldaer 4. goude Willems fchilden.
Op een huys aldaer een oude Franfe kroon.
Op een huys aldaer 3. goude nobelen.
Op een huys aldaer 3. nobelen.
Op een huys aldaer 3. en een halve Dordreeh-
fche fchild.
Op verfcheyde huyfen aldaer te zamen 11.
fchilden.
Op twee huyfen tezamen 7, en een halve gou-
de nobel. Qp een huys z. oude goude fchilden.
Jaarlykje inhmflen van Landen.
5"o. Goude Gelderfche guldens.
16. en een halve oude goude fchilden.
Een goude nobel.
Een pont Hollands*
6". en een halve oude Franfe fchilden.
9. Willems fchilden.
3. Goude nobelen.
4. Franfe fchilden.
j.Engelfche nobel. 53- Oude Franfe fchilden.
Een rente brief van 38 oude Franfe fchilden.
1. en een halve goude Engelfche nobel.
5·. Goude Willems fchilden. *
4. Qoude Willems fchilden.
|
||||
|
va í NqoRcP-Hpllane»; aajjf
i.en een halve oude Franfe ichijd^
$. Pont Hollands. é'. Willems fchild. ßï. Willems fchilden. Landen het kUotter toebehorende. *'
Þ. Mergen lands in Abcoude.
3. Mergen en fo· roede in Nichtevecht. Drie quart van een Mergen in Ouder-AtnfteL 4-Geerfen lands in Caftricum. $.Geerfen in Aelbrechs camp. Een huys in Purmer by de Kerk met eenig land. 30 tCoeweyde in Caftricum. |. Ackers teeland, ibid. 6feen een halve Made lands inGraft. 7. en een halve Made in Payngeweer met de halve Uytdyck. 6. Made lands in Amfterveen.
á. Mergen lands, ibid. 3. Mergen lands in Diemen.
j. Koeweyds en eeriige kleyne pereeelen ia
Grafc. 51. Koeweyde inGrafx.
lo.Koeweyde in Schermer. ^. Made lands, ibid. 18. Made lands in Schermer." 6. Mergen lands, ibid. 6. Mergen teelland in Abcoude.
º Derde deel van een huys te Dort.
24. en een halve Mergen lands aen diverfe per-» ceelen in Arkel. 4. Mergen lands in Aelbene.
.2. Mergen in Abcoude. 7. Mergen lands.
zz. Made lands by Leerdam'.
Pa f* eb
|
|||||
|
■
|
|||||
|
tiB Oudheden en Gestichten
jT.en een halve Geerfe lands totLimmen.
i. en een halve Mergen lands by Amfterdam. 4. en een halve Mergen lands by Wefop. 10. Mergen lands in Abcoude. BenhoutenUterdyck,Jan vanNeck inUterdyk en het lage land daer aen in Graft.
f. Koeweyde en half Abbewert. Een half huys in Schermer. 18. Made lands aen de noordzyde van Edam. 1 o.Koeweyde met nog eenige perceelen in Scher-
mer.
4. Made lands, ibid. z. Koeweyden. 2 en een halve Acker lands in Amfterveen.
Een zaed lands van 1 o en een halve Acker, met
een huys en erve in Nieu - Amftel. · 3 en een halve Acker lands, ibid.
Een heek weer lands by St. Antonis gelegen om-
trent Amfterdam. 18. Hond lands, ibid, 3. Mergen in de Aemftelcamp. 13. Hond lands by het Reguliere kloofter., Verfcheyde perceelen lands in Aelsmeer. 1 en een halve Acker lands inNieu-Amftel. Een vierde van een zaed lands, met een hu^s, ibid. æ Kampen lands, ibid. 1. Weer lands, ibid.
3. Hond in Wertbroek.
6. Mergen en een Acker lands.
2, en een halve Acker lands in Amfterveen,
Een huys en erve, ibid. Een huys met een Acker lands, ibid. ;
Een huys met een Acker in Nieuwer-Amftel. 1. Weder lands van 1%, maden by Aemfteldyk, 6. Ackeren lands in Nieu· Aemftel. 1. Made lands, ibid. é. Weer
|
|||||
|
-■■·:
|
|||||
|
VA Í Ï^OORD-HOLLAND. 3ip
I, Weer lands , ibid.
io Made lands en een half huys, ibid,
4. Maden lands, ibid.
4en een halve Ackeren land*.
Ñ Made lands.
1. Weer lands. ·
15. Made lands.
I. Stuk lands genaemt Cattenelleboch,
II. Maden lands.
z. Stukken lands van 7. Koeweyden.
1. Stuk lands. 4. Koeweyden. é. Half weer lands, p. Geerfche lands, 1. Weer lands van 6. mergen.
2. Koeweyden. ,.
24. Mergen lands agter de ouder Arkel fluys,ge-
heeten Campbladen. 6. Mergen lands.
4. Deymde lands op de Beets.
ip. Deymde lands in Scaerwoude.
Het agtfte deel van de NeiTe gelegen aen de U-
termeer. Nog eenige deelen van de Nefle.
Bevinde nog in de. Ambagten van Amfterveen,
Nieu-Amftel, inde Ban van Alckmaer, Ab- coude , Arkel, Caftricum, Graft, Heemsker- ke , Nichtevegt, Ouderkerke , Schermer, Velfen, Aelsmeer en Wefeper Kerfpel, &c. dat het gemelde Kloofter nog heeft gehad 1x5* Maden lands. Item nog 140 Mergen. 8 Koe- weyden, een Hofiteede met zijn landen in 8 Ackeren lands. Statten i'emanti aïfcg op {jet imtMxmvmfte
5outo toülm m nlmm / oie souto boun al Ñ 3 Bet
|
|||||
|
é
|
|||||
|
ijd QtfÖHEÖÊN EK ÖÊSÏ ICHTE&
Set bobenftaanbe nocïj f o mt#tn lmh$ büt*
ben. Cot pnbereeeöting ban be %tt$tï§ ƒ bit Bet
«iet en ioeeten / 5e! ifs glö? ög boegen bat een Made tigt 4.00/ een üoebjeibeugt 3 öo/eeit#eer$
ligt xoo / en een Wegmoe ugt 400 ttsthtü be* ftaet j bat een Gaerde groots ijonbett wbeit/ en een Weer ti»ee meegen-en I &g üoebeit Φογί) op besfcjfeibe plaatsen i§ een Weer beeï ρύ& Het Icloo- %i§ 'et bit Mooftet* omtrent 100 jaaten ge*
fterafge.. ffcaan öab i $ Betbg ongeluk / geïp fömmi? brand, genfoiïïen/ of/ gelp anbemiöebjeeitn/böo) |et toeboenbanquaatsaarbsge metifcjjenganfci afsebaanöi; en berüieit Wkfii bit afÖiaiiben fp^eeftt * Lindebom albu$ itifflüb Hiftotiè ban 't ©ebenteifetjê 2&t$from 1 ïn 't jaar 15*3% , of volgens de rekening van
Pontanus en anderen in 't jaar i$o6y op Aller- heiligen-avond , is het klobfter van S. Jan E- vangelift by Amfterdam, terwijlén dat de Ka- nonnikken in \ koor met de Verpereh bezig waren, aan brand geftoken en ganfeh afgebraiidt: zijnde het vuur dooi*de Majeftraat (i) zelf aan- gèleit. Ën dewijl die van Amfterdam het weder opbouwen vèri 't fclóofter hier niet wilden dul- den } !s het in 't jaar 1 f 35» wederom opgetim- rnert tè Heilo buiten Alkmaar. ïn't jaar 1563 •wierd het weder afgebroken op het bevel van Pikt IV ; die de inkornften aan de Katedraale Kerk van Haarlem overgaf. I|et ïebig ttf (tmtt 'tlÜmftetbamfcSe felbof?
ter) t§ naberïjanb m een bogaett en itrugbt- jjpf beranbert: maar bet;mité ftet met be ïaat* (|e bergróotinge buitten bt flap ^téoftften i§/ |
|||
|
m^rnmrn *
|
|||||
|
van Noord-Holland. 231
toojb Set t tgang aan ffraaten en öurgtoaïïen v
beröeeït en becrjrabem #ier neben£ öe «ittjbina of öe bereemouia **«*
ban bit ffirafteVbamfcBe nonbent met bat ban |t"|Scr fèeiio: toelfte bereeniojna / 300 «i 3* S1*1' °^ met dat ν*α ffc&eeben ftaat/ on^niet lang seïeöen tee öanö Heüo. ge&omen i$. · Τ ν den naame des Heere, Amen. Het zy aan
X een ieder door deze openbaare akte bekend en bewuft dat in 't jaar na 's Heeren geboorte ΙΓ44. in de 7. indiktie, op woensdag den ir. April \ te negen uuren of daar omtrent voor den middag, in*c elfde jaar des Pausdoms van... onzen allerh. Vader Clemms VII, voor my open- baar Notaris, en voor de onderfchr. getuigen die daar byzonderlijk by verzocht en ontboden waren, in eigen perfoon verfcheenen z.m de eerw. en religieuze mannen en Vaders Joban Koenraadsz. Prior van het kloofter teHeilo,aan de eene kant j en Hendrik Niklaasz. vanfFezop, Prior van 't kloofter by Amfterdam , van de or- der der Regulieren naar den Regel van b. Aug*- fiinus leeveSde,aan de andere kant* welke Priors in de onderftaande feiten en zaaken van weers- kante van hunne Kapittel-broeders, kapittels gewiis en kollegies gewijs vergaderd, volkome ■ «act en laft ontvangen hadden: zoo als ze alle- beiden, en elk voor zijn kloofter en nazaaten, aan my openbaar Notaris, als aan een openbaar en wettig perfoon, en aan de onderftaande ge- tuigen, volkomentlijk beweezen hebben. Daar op heeft de gemelde Ja\ob Koenraadszoon Pnor te Heilo , om het konvent der Reguliere Ka- nonnikken buiten Amfterdam volgens den iii- t Commelyo pag, ïof. p houd |
|||||
|
t^i Oudheden en Gestichten
ïioud der brieven van zijn Keizerlijke Majeiteit,
van den HoogwaardigftenBiflchop van Utrecht, en.... volgens de wederzydfche traktaaten die daar over gemaakt enten einde gebragt zijn, te verplaatzen en over te brengen tot het konvcnt der Reguliere Kanonnikken vanHeilo, aan wel- ke brieven zyzich zelven wederzydsgedraagenj zoo heeft, zeg ik, de gemelde Jakob Koenraads- zoon, door geen lift, bedrog, geweld, of an- dere onbehoorlijke middelen miileid of ver- linkt, maar zuiverlijk en eenvoudiglijk, niet alleenzijn amt van Prior, maar ook het gemel- de konvent van Heilo, met alle deszejfs privi- legiën , vafte en lofle goederen, zaaleen, ge- rechtigheden, en vordertoebehooren, in han- den van Pater Hendrik. Niklaas^uan Wb,zo$, die 'er tegenwoordig was, en het zelve met genoe- gen aannam, overgegeeven en afgeftaan -, zoo ais hy verklaart dat hy het overgeeft en afltaat door den inhoud dezes. En op dat de voorn. Jakob Koenraadsz. Prior, en de andere Konven- tueelen van het kloofter te Heilo, door degemel- de overgeeving en afiiand geen de rninfte fchade lijden ; zoo belooft Pater Hendrik Ni- klaasz. voornoemd, en hy geeft 'er zijn woord toe , zoo uyt zijn eigen naam als uyt naame van zijne Kapittel-broeders des konvents van Amfterdam, dat Jakob Koenraadsz. voornoemd zal blijven in zijn ouden itaat; en dat hy het hoogfte aanzien zal genieten, en Prior zal zijn gelijkte voren, over het konvent van Heilo: zoo dat hy buiten en binnen 't konvent zal mo- gen verfchijnen* naar zijn welgevallen ; de ga- ilenzal mogen onthaalen, en het middagmaal en't avondmaal met hen zalmogen houdende- lij k een Prior paft , en gelijk hy gewoon was te doen. pn |
|||||
|
I
|
|||||
|
ι van Noord-Holland, 233
En vorder dat zijne gemelde Kapittel-broe-
ders van't konvent van Heilo voornoemd, en ieder van hen in 't byzonder , tot vergelding van zoo eene overgeeving en afftand, ingeval- Ie, 'c welk Godt verhoede, dat zy niet over een konden koomen , behalven de gemaakte verdragpunten, zoolang als hun leeven zalduu- rcn, en niet langer, binnen en buiten de paa- ien van het konvent te Heilo zullen hebben een -zieker jaargeld; 't welk zy zullen trekken uyc . de befte vruchten van de dus vereenigde kloo-
fters; en dat ter uytfpraake van goede mannenj die door de oude Kapittel-broeders van Heilo gekozen zullen worden. Over al het welke, en ieder van 't zelve in't byzonder, de gemel- de partyen wederzyds verzocht hebben, en ie- der van hen beiden in 't byzonder verzocht heeft, 'dat ik openbaar Notaris onderfchr. eene open- baare akte of meer openbaare akten op de befte wijze voor hen zoude opftellen. Gedaan in de · groote Gaftkamer van het konvent te Heilo,,
in't jaar, in de indiktie, op den dag, in de maand, op de uure, onder het Pausdom, als boven; in de tegenwoordigheit van de eerwaar· dige en eerzaame Mannen, Heeren, en Mee- Λ ftei; j Joban van Goch , Kanonnik Provenier van Oudmunfter te Utrecht, en Jntonis Anto» nisz. fpyjelaar. Prior van't nieuwe konvent te Alkmaar 1 dewelke als getuigen enz. En ik Joban van Enkhuizen* *
H£n 3uïïen giet? nodj fytt tïoïgenöe iigt tm
oriöineeicBiief \mm Doïjgcn/ toegeng öe bw ceniging: XJet is aan te merken dat 'er in 't jaar na 's Hee-
ren Geboorte 15*33 , °P den vijftienden dag yan de maand O&ober, een kontrakr. gefloten is Ρ f 'tuf,
|
||||
|
234 OUDHEDEN EK GESTICHTEN
tuiichen de konventueelen van het konvent der
Reguliere Kanonnikken by Amftcrdam, 't welk overlang deerlijk afgebrandt en vernielt was, en het konvent van de zelfde Order en den zelven naam ftaande te Heilo by Alcmaar; dat'er, zeg ik , een kontrakt gefloten is wegens het ver- plaatzen van de Konventueelen van Amfterdam, om met het konvent van Heilo vereenigt en in *c zelve ingelijft te worden. Om dit kontrakt • opeen redelijke wijze te beraamen en vaft te
ïtellen zijn wy, die hier volgen, tot goede man- nen gekozen en verzocht: Broeder Harmm Prior van de Karmelijten te Haarlem } en Br. Niklaas van Jmfierdam ; Meefter Antoni Wifelacr, O- verfte van de Zufters ter S. Maria te Alkmaar, en Br. Niklaas^ OveYfte van de Zu fleren ter S. φ Catharina in de zelfde ftad , wegens de Regulie-
ren te Heilo. De forrn van't kontrakt, zoo als
9t gefloten en met alle des zelfs punten verklaart • is 5 ftaat duidelijk befchreeven in de openbaare
akte die daar over gemaakt is , en onder den ontvanger van 's klooiters goederen te Alckmaar beruft. En gemerkt dat in die akte bedongen is dat de zwarigheden , die 'er ontdaan mogten, • verklaart zullen worden door goede mannen die
door de partyen zullen gekozen worden, en dat de partyen gehouden zullen zijn zich naar de ttytfpraak van die goede mannen te fchikken. Zoo is het dat wy goede mannen, te weeren de drie Priors voornoemd , met Heer Gerrit, de- welke in dfe plaatze van zijnen voorzaat Pater Niklaas^ in't voorleden jaar overleden, tot vier- den goeden man gekozen is ; zoo is het, zeg ik, dat wy, om de moeyelijkheden die'er on- dertüiTchen gereezen zijn af te doen, by malkan- der eekoomen zijn in het konvent van Heilo. "' * J Daar |
||||||
|
•
|
||||||
|
......ilfilllillfÉllliMliri-1^^
|
||||||
|
VAN NÖÖRD-HOLLAND. 2$f
Daar hebben wy op het verzoek van den Eertir,
Vader den Generaal der gemelde Order verklaart* en wy verklaaren mits deezen, dat de Konven- tueelen van Heilo, volgens den inhoud van de daar over gemaakte akte , hun konvent, en alle de loffe en vafte goederen van dat konvent, voor iiu en altoos ter Bezittinge, en in vollen eigen- dom , zonder eenige tegenzegginge zullen af- ftaan en overgeeven aan de Regulieren by Atn- fterdam , en aan't algemeene Kapittel der zelve Order. Met dit beding en deze voorwaarde noch- tans, gelijk de Regulieren van Amfterdam be- - looft hebben, dat aezelve Regulieren van Am- * Iterdam den Konventueelen en Broederen van Heilo alle hunne nootwendigheden, zoo in kou: als kleedinge, altijd op een eerlijke wijze zulle» bezorgen. En of het gebeurde dat de gemelde ^ Konventueelen, of iemand van hen , hun ver- blijf buiten het konvent wilden houden \ dan word hen allegader, en ieder van hen in't by- zonder, toegeitean een eerlijke inkomite om in te wooncn by een eerlijk Pater , van goeden naam en faam ; om daar in de Idoofterlijke kledinge, met een goede faam en loffelijke ge- tuigenifle, buiten alle ergernuTe op en neer te gaan: met dit beding dat de Konventueelen van Arriiterdam gehouden zullen zijn aan ben, en ieder van hen in't byzonder , voor de noodige koft, kledinge, en vorder behoefte, ieder jaar üyt te reiken tien Vlaamfche ponden , bedraa- gende fciï'ig Karolus guldens: welke fommejom alle vermoeden van eigendom buiten te fluiten*, in bewaringe zal blyvehby den Pater, by den- welken zy woonen zullen: behoudens dat dezel- ve Pater gehouden zal zijn hen het gemelde geld, voor hunne behoeften , müdelijk en zuiniglijk *
■tf,'
|
|||||
|
■
|
|||||
|
z%6 Oudheden en Gestichten
by gedeelten uyt te keeren. En opdat dezetoe-
geevendheit niet gedye tot verachting van 't kloofterlijke leven , en aan onbefcheidene, on- befuifde, en eigelijke broederen tot geen.ir.ofFe en ftoutigheit veritrekke om te zondigen , zoo verklaaren wy goede mannen voornoemd} indien de zoodaanigen, buiten het konvent woonende, dé ergerniilen niet en vermijden j of indien ze het gene hen toegeftaan word misbruyken of vervreemden; nadien zy ganfch geen eigendom, maar alleenlijk het eerlijk gebruyk danr van heb- ben : dat zy in zulken gevalle van de gunften, die hen toegeftaan warenruilen verfteeken zijn. Doch hoe hoog dat hunne ongeregeldheden en misbruyken gewogen moeten worden; dat zal ter verklaringe en befcheidendheit van de goede mannen ftaan. Maar indien ze zich behoorlijk en ceilijk draagen , zullen ze de bovenftaande vergunninge hun leven lang genieten : of, in- dien ze van zelfs weder naar het kloofter kee- ren i zullen ze daar in 't gemeen met de andere Konventueelen leven. En op dat dit kontrakt Zonder lift of bedrog en buiten alle vermoeden van eigendom zyj zoo verklaaren wy dat de ge- nen , die dus uyt het konvent zullen gaan, den Prior der plaatze zullen moeten ter hande ftel- len een lijft van al hun inboedel, zoo van kle- deren , als van boeken, borden, en vordere klei- nigheden: op dat het zelve door hunne zorge- Joosheit of verzuimenis van't konvent niet zou- de yervreemdt worden. Vorder verklaaren wy dat de Prior en Huis-
bezorger (Procurator) gehouden zullen zijn dit verdrag te bezegelen met het zegel van hun kon- vent, *t welk zy tot nu toe in hunne zaaken ge- bruykt hebben. En in gevalle van quaade betaa- linge,
|
|||||
|
.;,,
|
|||||
|
VAN NOORD-HOL! AND. ^^J
linge 5 zullen de uytgaande broeders de betaa-
ling mogen neeroen uyt alle hunne goederen, die zy tegenwoordig hebben of na deezen heb- ben zullen: welke goederen wy verklaaren dat aan gemelde uytgaande broeders "tot een onder- pand gelevert en overgegeven zijn : zonder dat de Prior, de Hüisbezorger, of iemand van hunne naxaaten, zich eenigzins in rechte tegen de voor- noemde (uytgaande broeders) zullen konnen ver- weeren: alles met uytiluitinge van alle lift en be- drog j en met de goedkeuringe en beveftiginge van den Hoogwaardigften Heer den Biflchop van Utrecht, of van des zelfs Vikaris, die hun zegel aan den tegen woord igen brief zullen hangen. Tot oirkonde en ter getuigeniflevan al het wel- ke wy alle vier, tot goede mannen gekozen en verzocht, ieder met onze ei ge handtekeninge, dezen brief ondertekent hebben. Gedaan in 't meergemelde hpis en 'c konvent van Heilo: in *t jaar na Chriflus Geboorte ιf35*» den 14. dag vanjunius. φ - <®m boÏ0t öe ojief ban öen mtmfytfctyn
tyiffcfyop Georgius.
\X/" υ Georgius van Egmond, door de genade
van Godt en den Apoftoliflcheh Stoel Bif- • fchop van Utrecht, doen kond aan ieder een dat wy op het aanhouden van de in Chriflus bemin- de, den Prior en 't konvent der Reguliere Ka- nonnikken van S. Auguflinus order te Heilo, in 'tGraafichap van Holland, onder ons Bisdom, en op hun ootmoedig verzoek, alles en ieder in 't byzonder 't welk in den brief daar deze onze briefdoorgeftokeh isbegreepen, verhaalt, be- fchreeven en by verdrag gefloten is, door den in-
|
||||
|
*
|
|||||
|
238 Oudheden en Gestichten
inhoiid dezes uyt krachte van ons ordinaris ge-
zag goedkeuren , en voor aangenaam en wel gedaan houden : en datwy het zelve pnverbteer kelijk willen onderhouden hebben, en iqGpds naame beveiligen, Weiver (laantle dat de $$&& Broeders, die uyt Heilo zullen verplaatft wpr- 4en, moeten leeven en blijven onder onze ge- hpprzaamheit en beftraffinge j en onder die van den Biiïchop van Utrecht die het dan weezen zal, of van deszelfs algemeenen Vikaris in gee- itelijke zaaken. Gegeeven onder ons zegel t.er Zaaken, 't welk aan den tegenwoordigen brief gehangen is in 't jaar des Heere 15:35·, den o, dag van Oktober. Jo. Âøô.
AANTEKENING.
• > -ø
!. Volgens het fchrijven O. Dapper is het afgebrandt
m 't jaar 1532-*. en 't neggen was, zoo alshy'er van ichrijft, dat de Kanonnikken zelfde brand daar in ge. ftoken hebben ; en den inboedel, met brieven met al, lieten verbranden. Dit zouden zy , naar dat gemeene zeggen, gedaan hebben, om dat ze zoo diep in de fchul- den fiaken; en geen middelen hadden omdietebetaa- len. 's Nachts quamen ze voorde ftad, en klopten aan; maar wierden niet binnen gelaaten: zoo trokken ze dan naar Heilo; daar ze een ander kloofter timmer- den. Hy voegt 'er evenwel ook by datfommigen het oog op de ftads Overheden hadden; als of die, om ie ftad allenskens van zoo veele kloofters te ontladen, het gemelde konvent heimelijk aan brand hadden doen fteeken. ♦Daar bleef dan niets van't kloofter over, als het
ledig erf; in't jaar 1663, met hetgraaven vandeKu- zersgraftj zijneenige grondwerken ontdekt, en bevon- den dat het koor van de kerk geftaart heeft op deTJ- trechtfche ftraat; recht daar nu de Feililuys ftaat. De kerk, gelijk men ook bevond, had weftwaart op ge- # C. Commelyn pag. i^\*
Üaa?J
|
|||||
|
van Noord-holland. 239
ftaan. Het gemelde ledige erf, ofdebogaart, is vol-
gens hetichrijvenvan 0, Dapper en C.Ummeiy» door de Regulieren van Heilo naderhand verhuurt- Door deze Regulieren van Heilo moeten zeker lijk verdaan worden de Reguliere Kanonnikken van Amfterdam, (of hunne nazaaten ) die zich met die van Heilo zo- daanig vereenigden dat ze niet alleen het hunne be- hielden; maar ook het kloofier en alle de goederen van de laatiten in eigendom verkreegen. Die zelve Regulieren van Heilo, dat is de nazaaten
van de Amfterdamfche Regulieren, door armoedege- perft , hebben dat ledig erf of den bogaert naderhand verhuurt · waar toe Nicolaus de Nova Terra, BiÜchop van Haarlem, hen verlof gaf door den volgenden brief; -KAlcolaus, by der Gratfe Godes Biflcbop van Haar-
™ lem , ende Prelaet van Egmont , maken kondt cenen yegelijcken , hoe dat ons van wegen de reli- giofe Heer Kortselis Janfz.van Schermer, Prior", ende andere Conventualen't Reguliers KJoofter van Hey» loo , ons Bisöoms van Haerlem , ootmoedelicken te kennen gegeven is, hoe dat haer voorn. Convent is toebehoorende feker Hof ofte Boomgaart, groot omtrent vier Morgen, gelegen niet veer van de Stede Amftelredam, ter plaatfe, alwaar't Reguliers Kloo- fter eertijds geftaan heeft ; ende is ontrent twintigh Jaren geleden van den eerfame Schout van Amfter* dam, Willemûúöç, ia rruurgebruyktgeweeft, en- de die felve pachtinge nu geexpireert wefende , fou- dendie voorfz. Supplianten van meninghe wefen, het felveHof ofte Boomgaart te verkoopen, denmeeften daar voor biedende, ende die penninghen daar afko. mende wederom te leggen , ende t'imployeren tot des Convents meefte profijt ende orber, ons daarom ootmoedelick biddende,"en't felve te willen o&roye- ren ende co.nfenteren , ende behoorlijke brieve van o&royende confentdaar op te willen verkenen : Soo il dat wy ter ootmoedighe bede der voorfz. Supplian- ten genegen wefende, endegemercktdefelve verkoo- pinge tenderende ende wefen foude tot merkelijk profijt van 't voorfz. Convente , hebben haarluyden Eheoéroyeert ende gheconfenteert, o&royeren ende b ' con- |
||||
|
340 Oudheden en Ges,tichten
confenteren mits defen, dat fy die voorft-, Hof-ftede
of Boomgaart, openbaarlijken, met voorgaande Kerck- geboden, ofte anders ,*den meert daar voor biedende verkopen fullen mogen, ende dat de kooper de felve Hof-ftede wederom verkopen fal mogen, tot fijnder profyt; behoudelijk datmen ons,ofte onfen Gedepu- teerden, daar af fullen ghehouden wefen rekenfchap ende bewijs te doen , waar men de penningen daar van komende geimployeert fal hebben , mits ook al- iulke voorwaarden ende conditien , datmen, daar 't voorfchrevc Reguliers Kloofter gheftaan heeft, fal doen (lichten ende onderhouden een Kapelle met een Autaar, daar men op behoorlijken tijde MuTen fal ce- lebreren, voor de Fondateurs van 't felve Convent, ende die geeuen , dienaar begraven leggen. Des oir- conde , hebben wy onfen Segelen ten faecken aan defen Brief doen hangen. Gegeven den vier-en-twin- tighften daginFebruario, in 't Jaar ons Heeren 1564.. |
|||||||
|
GASTHUIZEN, enz.
Ά
SSeïjaïben tic gemeïbe ftet&en en Moofïer^
jjjii 'er te fönifïerdam ooft andere geöoutoen/ ten beeïe boo^'t onderïjoub ber armen ten bce* ïe tot tucgting ber qnaabboenber^/ en boo$ anbere geb^mnen/ scfltcïjt getoeefl lan öe ontse 3ijöc fïaateen gafiïjufg/ 't ber*
maarbfïe ban ganfcö3§oïïanb/boo? besen boo^ be jtoanbeïing 't Hofpitaai genaamb -, 't toeift meer al§ ι ooo, gtiïben^ aan inhomflen (ι) ijab* fet ψ u^t tfcoee gaftïju^en geraaant/ bat ban 'ijk Pieter en bat ban &. Elizabeth. ^tt i§ m
öe'$e& obergeö^agt ban be<®uöe 3öise": (baar
|efc$gfen$ ljctgtabt||ug$ plagt tefïaan) ge* ïp be &aflgug£tfeeg/bic tot nu toe ben naam baar ban oeiijQitöen ïjreft/ opcntlp te nennen $n(U ^00 ïang a!^ Ijct in be |M geflaan geeft/ 59η 'cv met a!$ manUiiben mgeiaaten: b002
|
|||||||
|
•
|
|||||||
|
Vak Noord-Holland; 2^τ
boo^ öe b^ouialmöen flonö een jög^onöet gafï*
jju$ aan pej^ieutóe 3pe; Ö£ tien !iaamïoo3ett Helper ïjet gafïfjufê ban öe ïjf.ji^aagö Ma- ria genaamö. «Dit mamien-gajï{)ui$/ terüwfc ïe bat get ai öe $e§ fionö/ $ merïteïp bec- g^oot: toant jn 't jaae i?oi<fotera 'ee enpeffr gu$ ög gemaaftt. <gem'gen tgö baar na/ te ioeeten in 't jaar 15-04/ fyttft fytt tm fi^ouioe» rg met een öegert en een teftgof geteegeu* $ft fterftgof i£ ÖO0£ Niklaas de Nova-terra,
^tffegojs ban üaadem/ ingetmjöt m't jaat*
15-61 j töaac boo,? De <&afïgug£tne*ffei$ gem bereert öeöbéii aeïjt gniöen bfjftien fïuiber& J&aar in 't iaat* .15-78 / aï$ öe fïaö aan bc ^taaten ban ^oïlanö en ben l^in$ ban <&- ranje/ a\§ ^taögouöer/ obergeïebert bwetös en boc^naanientïp in 't jaar 15-81/ 3|}n bnöe öie gaftijiüsen/ te toeeten get jBannen^gaft- ï)u$ in öe#e$/ en!jet3^ontoen-gafti}it$aan öe ^ieutoe 3pe/ in burgcr^u^en beranöert: geirjfe get mh in 't jaat* 158*4, gegaan t§ met JE». Pieters gaftjju$ ï'n öe jfc$, ^ΰϋ 5|}U öatï öetöe öie gaftfjussen/ met maUtanöec beree* nigö 3pöe/ geb^agt tee j?ïaat3e öaae öe ttioo* ftet$ ban öe ouöe en meutoe jonnen ftouöeiu «gntoieroenoe goeöeren enmftomften ban bei* be öie jjlonneMooftergiaan bit bereenigöe gaft* gu$ toegetoee3en i onön* öe3e bao^ioaaiv be iioc£>tai$ bat begonnen/ öje'ernoeïj ten getaüe ban 5*0. obeesg foaren / ijugscaaö/ gug^befting/ en een jaarfpfclj mttünièn ïjmt ïeben lang joubcn fythbtn. mt becfojag/ 't tuelft öe gunnen öen eïföen en öerdenöen ban «^ctD&ee i^78.geteiient gaööen/ geeftöej^m| ban franje aï$ $tabtgouöee ban ^oiïaiiO il. I^EEL. Q^ goejfri |
||||
|
aif2 Oudheden en Gestichten
soebgeneurt ben i$.m $G,banbé3eïbeniaanb
<£etober. vermeer- g^e tnnomffcen ban 't gaftjju$ 5tjn niet toet* ddnf Van «iö^nteetbert/ aï$ Korndis Johansz. Dreb-
oei! °m ber in 't jaat iHo.aïïe 3tjne goebeeen/ eeni*
1É ttegaaten ngtgesonbesb / bg ugterfte fajtïïe aan jjet 3elbe befp#t& $an be3e mfcomften 8anG.*Commeiyn, in 5tjne befcfeping ban Hlmfter&am/ nage3ten tooien. <©at öe ber&eipe btemlen/ a!$ be J^eeïi
en be gbi$/ op 3ebeee tijben in be3e gafïpt* • 3en altp berrteïjt 3p gefoeefï / bïpt ugt een openb^ef ban benfóoomfeljen iiontng Maximi- liaan : toeïfee fyief boo^ Maximiliaan betïeent toierbngt beacflte ban 3etee SSuïïe ban inno- cemius VIII, en5- voorrech. <®e3e gunfï i$ booj ben felsen en 't ïiaptt* ten aan de- tel ban'^^alienïjage/ ottbee toten be3e plaat* ze Gaftbul 3en ooft fïonben / op ïjet bet^oeb bee 2&tn> iel£Cgcc" genteefleten ban mmfiecbant ban ttjb tot tp bermeeebert getoeeii %$n§ Beeft &. Pieter| gafïpg^ bertof gebeeegen om-be uj&en üm 3pe oberiebenentebeg^aaben: om benït^Ï! op jjet outaae te betoaaten * en ora aan w$jte feenboo? eenj^tefïer/ bienbe ^nbeppafiooj ban g>. Niklaas berb en be <0ajtï)ug$meeftet$ benoemen souben/ ïjetï|,<0l£3eï te laaten be= reefjten: en bo$et$ bat 'er tn be bapeïie aïfe tnaanben eenï|oogm$ gebaan/ enaUefeejï* bagen gep^eebt 3oube tooien; boel) op een m* bec tme / a\§ mH in be J0aeoeï)iteh gefegieb* ne: batöe3tebeu en bebienaac^ ban't gafïjiui^ b?g 3ottben $p ban alle ïjoogtp^gelben: ein* beïp bat öe ^afïöui^mèefïer^ gegouben 3011^ ben 3jju aan be geraagtigben ban ben ^eben * Pag. f47-
ι en
|
||||
|
■
|
||||
|
van Noord-Holland» 243
ëït gèt ïlagteï iMtójrioetnb jaarïpg teÖfctaa* Uit tm <£Eü$Uft§m Henncus-iiobel , Of titó
gouöe ^O£0öitö#ï)e épet$: Wt B|ief toa#
geteftent Hén 1 f ♦ j|oiiem&ei* 149*. ©iergeïpe tioo^ecgten jjj'it öoo^ benze-
nen ert't Ha#i£tei ban % <£jabênlja0e bersünt aan 't gafïBu^ ban ttt %♦ jéaajjtt Maria j gé* tegen onöer toe paeocfjie ban Φ*2£. ^ouia/ t'gatigi be 31! terii genaamb-, aï$ onbee anbe= ren bat jjet $neföegititen bei'ïtiejen magt %&t ftegenten ban #♦ S« &;oul&£ gaiïpt^
gabben ooft be benoeming ban 3etee Uiiiarp; Öeiöeïae in be #nae ïtcrii gefïteflt foa$ aan 't #Ppnooper$ ontaar. buiten |». Antonis poo#/ bic febert fruitten f^1'1
be jfaö Betro«uen# / geeft al ban onb£ een uys 3tteftoo$jiigg' geffaan. AANTEKENING.
1. Tegenwoordig·, zoo als Cf Commel'tjn getuigt,
worddehoofdfomipe of't kapitaal t'hans begroot op achtien maal hondcit cluizent guldens. Dat de inkoniften dezer Geefthuizen in 't jaar ι$^$
zoo groot niet en waren , blijkt uyt het volgende vertoog; 't welk de Regenten van O. L. Vrouwen Gafthuis in't zelve jaar aan de Burgemeefters ingelè- vert hebben: „Op huyden hebben Lamhert van Royen, Jan
v Claafzoon, Tarik Faflerfz. ende Hendrik Cornelifz , „mijnen Heeren den Burgermeefteren overgelevert „ zeekere cedule inhoudende den ftaat van onzer Lie- „ve Vrouwen Gafthuys, ende dat het van 't jaar 31 „ totten jare van 34 had aen inkomende Renten de „zomme vanthien hondert 63. gulden 5·. ftuyvers, na „vermogen 't oude boek va*h den zelven Gafthuys, „ ende dat na inhoudeti 't nieuwe boek gemerkt A. 34,. „ dat voorfz. Gafthuys rijk gemaakt heeft,is de zomme t Pag. 548»
Q * »van
|
|||||
|
*
|
|||||
|
244 Aantekeningen op »i
„van dertien hondert eenen-vyftig gulden, en daar
„ toe een ftuk Lants, leggende ander Stede Cingel, „d*welk zoude ftaan tot 800. gulden, ende daar en „boven A. 39. aan 't voorfz. Gafthuysgetimmert is t „'t nieuwe ziekhuys, ftaande voor 1369. gulden 17. „ftuyvers, dat ook het zelve Gafthuys te voorfz. tijd „boven de voorfz. perceelen van goeden rijk was aan „geldenen verfchreven pachten s omtrent zeven hon- „dert gulden, verzoekende de voorfz. perzonen, al* „zoo zy Regenten geweeft zijn van den voorfz. Gaft- „huyze, te hebben van mijn Heeren voorfz. acquijt „van hare adminiftratie, d'welk gezien en gehoort; „ hebben mij η Heeren de Burger meefteren, in den na- „me dezer Stede den voorfz. Regenten van de voorfz. „adminiftratie bedankt. A&umden 3.Maarty, 15-45". „ prsefentibus Claas hoen Franfz., Hendrik Dirckfz.» „ Dirk Hillebrants Otter. Burgermeefteret». ■ Deze twee Gafthuizen dus vereenigt, en door de inkomften der oude en nieuwe Nonnen als op de been geholpen, hadden evenwel in 't jaar 1582. op verre na zoo veele inkomften niet als tegenwoordig. Dit blijkt uyt den ftaat der Gafthuizen van *t zelve jaar 1582, zoo als die door den Heer C. Commelijn * uyt hunne boeken getrokken is. 't Welk, zoo als dezelve C, Commelijn getuigt, van
de tegenwoordige inkomften veel verfcheelt: wantin 't jaar 1663 is in dit vereenigde Gafthuis, het Pefthuis daar onder begreepen , het volgende omtrent uytgc- geevén : 10.' Laflen Rogge. 17. Laften Tarwe, 20. Laften Mout. 1. Laft Grauwen Er weten. i. Laft Witte Er weten. 1. Laft Turxe Boonen. 1. half Laft Grutten meel.
2, en een half Laft Garften-gort.
1. Laft Haver-gort. # I. half Laft Boonen. #
tfocQ, pond Rijs.
1000. pond Hop. • Ihid.
|
|||||
|
•
|
|||||
|
BeSCHRYVING VAM NOORD-HOLLAND. 14$
§6. Oflèn.
3000. pond Pruymcn behalven de Rofijnen.
14C0. pond Suycker.
5583. pond Syroop.
»9000. Manden TurfT, uytgefondert het Brandhout.'
80. Tonnen Bier.
65ΌΟ, pond Zoetemelks Kafen.
5000. pond Komijne Kafen,
79600. Eyeren.
7174.0. Mingelen Zoctem-melk»
60184. Mingelen Karne-melk. <:
ia. Oxhoofden Wijn.
20. Oxhoofden Azijn.
1. Stuk Brandewijn.
3600. pond Stok· vifch. \
fl. Tonnen Abberdaan ofte gefoute Vifch.
56. Sakken Sout.
32. Steekannen Pekel.
42, Tonnen Zeep. ·
► %6. Sefters Lamp Olie.
Dry hondert guldens voor vers water tot deBrou-
wery. „Hier onder nietgerekent ïijnde 't geene de Buy-
„ ten -Moeders betalen, 200 aan verfche Vifch, „ Vleefch uyt de Hall, Wollen, Linnen, en ander· „ nootwendigheden haar Comptoir betreffende. Nog „Doctoren, Chirurgijns, Apoteker en andere rnin- „dere Suppooften, Item Reparatien der vafte Goede- „renen andere laften, die jaarljks noch veel duyfendca „ bedragen, •
WEESHUIZEN.
®cfo iijti gier ttv fïebe ttni&t mtt$)ui$m Burg»;
tot bet opboeben ban Q«berfoo3e ïrótbecen ge* ^cshu* Haasje Klaasd., Öggenaattlb * Paradys, een
3ümfïertiamfeï)e bjouto ban gjooten rpbom/
en 3eer meeöoojenb mm§ ben armen /i§ bê α O, Dapper eu C« Comrodijn Dsocmea haar Haasje KWfd.
ia 't Paraiiij»» |
||||
|
τφ Oudheden en Gestichten
café aanïestf er bm 'i Vm^^mM^ W
toeefi in 't jaar ι f 2 5. ^ Jjaö een öeel Metne guggje^ in oe ftaïfoerfïraat &g oe H. Stede #aan> öie 3g tot 300 een getyugft ïiet toefïel* ïen. Sn Die giig^ic^ / aïöup toegemaaftt / ïiet 3η tien of ttoaalf ouoerfoose fcinöeren eer# ïrjtt op ïjaare ïtoften opboeöen/ mmn fiet ojm 3t0t i»an eenen Mattheus Zweerfeg.
Haat* in 't jaar i$tfi / a$ Set getal oer
^ee3en merMp teraeeroertiua^/ iftt een groter tnee££pti£gemaaBt; ïje&fiieupe öe&aao/ om be noooige penningen tt HÏw%/ èen %& terg ïaaten aanfteïïen, jJBaar 0(500 öe SBeejen iaeèerom in getaï
aangeg^oeit toaren / en giet' te Mtrompen lüöDnöen/ $ getLncyen-kiooirer toteeoioee^ β gn$ toepmaa^t / oaar oe3Pee3en ótgetro&i iien 3ijn in 't jaar 1*80.(1) ^Boxhornius geeft 'ei* in sjjnen tijo aï ügöe
fpo.p&wpn geteit: ee onhoflen toojtyn jaar* ip$ omtrent op <5o't buisenïi gnïoen$ ge* 3D0OJ öe &oon$tooipe$i>ee3en/ 300 οοφ
m§ a$ jongen^ / 3gn ooft gui3en geftscjjt: tmn öeioelhee aanftont$ gefeonen 3aï tooien. b C. Commelijnpg. 563,
AANTEKENINGEN.
1. In 't jaar 163*, als dit Weeshuis pok door den
aanwas der kinderen te klein geworden was, en de Heeren Burgemeefters geraadzaam vonden de jongens tan de meisjes te fcheiden; hebben ze ,om het Wees- bqys te. verkropten , het erf en de huizinge van't ge- l$ee|sen Oudinanpenhuys, naaft het Weeshuisgelegeii, aan 't zelve huis gefchonken. *'ï."T'hans is het get&l van de Weeskinderen , de knechtjes en meysjes dooi malkander gerekend, niet winder als duizend. *,, OUD- |
||||
|
\
|
|||||
|
YAN Noord-Holland. 247
#.
OUD-MANNEN H'ü I S.
OUD-VROUWEN HUIS. a^öo? be oube arme ïuiben i$ ooft gesopt
Ö003 fiet fticgten ban een <®ub-raannen-enn™-en tyoutoen- gui& ©e eerfte aanieibmg tot bit ^r°uwco* fticgten geeft bjeberom gegeeben be booanoera* ' be Haasje Klaasd. 't ttjelft If Pontanus f Ugtbe
pnujieren banbit gu$ aïbu$befcg#eben geeft:
3{n 't jaar 1 f oo, geeft Haasje Klaas, fcgge*
naamb Paradys, een eeröaare öurgerin bt$tt
ftebe/ een jeéere fomme gelb$ beloften ten öegoebe en tot get fticöten ban een<aub-bJijf» je$ gui$j in 't toelne een 3eftee getaï ban ouoe arme b?outoen 3oube onbergouben too^ben. ^00 geeftmen ban.na De boob ban gemelbe Haasje Klaas een <2£ub-b»ifje$ gu$öeginnen te timmeren op een ïebig erf/ recgt ober be na* geile ber ï|eiïige-ftebe: om toelfte reben bit ^ob$gu$'t |». j§afcramen$ gaftgu$ genoemt ii getoeeft. 301$ bit <©nb-toöfie£ gu$ «w bof* timmert toag j 3911 'er ban 't befeoïien geïii obergefcgoten 1200. guïben& «Jlfèaae al30O in be eerfte inftelïtnge/ Doo? Haasje Klaas 3elf ge> baan/ aïleenïp geloften biag ban ttoaalf oube bjontotje^ / bie in bit gaftgu$ 3ouben tooonen / en 'er geen getoag \m$ gemaant ban onbe mannen ·, 300 t§ er Dooj get toe# boen ban een J^tefïer/ metnaame JanBaremsz. Beeren , bg be fóegeering ingetoittigt bat 'tt begaïbenbe oube b#>ub>en300 beele oube man* «en/ met een Refter/ in't gemeïbe <0ob^ gui| 30uben aangenomen tooien: betoelfte tm$ te 3amen aj% perfoonen uytmaaïiten; te toee* 1 f; Hik Aaift. Iibt x, c, 6» β
Q.4 te»
|
|||||
|
%4% Oudheden en*Gestichten
ten bertienmattïuiben/ tfen^iefïer baar on*
öer gereftent; en twaalf bjoumluiben. Cen bien einbe geeft be boójfcjjeeben J^iefïer/ Jan Becren, be inïiomfïen ban 't ïmg$ bermeer; tikt met een jaarïpfclje rente ban 78. guïben^ HIÏ300 be oube arme luiben bagelp^ bermen
nigbuïbigben} 300 ïjeööen be Regenten / boo? tjarmgertigöeit bemogen/ en beteoumenbe op öe miibtjjeit bet* burgeren/ get getal ban if\ in't jaör 1 ^bermcerbert tot bijf-en-beertig* <tën a!$ be Regenten ban t jaar i<5oo4 fcoeber* om öemeruten bat be arme oube luiben booi get getal ban btjf en-beertig «iet jjaïf geljok pen fconben modern jjeuöen $g met beöeujil* ïiginge en be guïpe ban ben &aab / ten begoe* bc en tot berïicïjtmge ber gemeïbe armen/ een 3£oterg opgereed Φι$ gröbensg bat gebouw Beginnen te timmeren/ baarde nu te samen in Jtooonen j 't toeïft boïtromlen taierb ïn 't jaar i<5ox. #aar op 3P 'er aanfïonb$ ïjonbert oube ïusben / 300 man^- aï$ b^ouio$- perfoo* nen/ «igetraimen: toeïn getal in 't jaar 1604» tot fjonberb en bijftig / en naberfjaub tot tmee* gonberb / bermeerbert \§, ^e toetten en o^bonantsten ban 't §ιψ§
fïaan tn get Boen ·, toaar in be ueuren/ reeö* ten / en ganbbefïen ban Hmfïerbam befcfeee* ben fïaan a en tuo^ben ook bermeïbt ban om meergemeïben Pontanus, φρ be gebeï fïaan be3e beer3en te lee3cn: Miraris Regum fplendentia culmine ce&a,
Hoc Pauperum eft Palatium.
·■-■■ '\ ι ■
KATOLYKE WEESHUIZEN.
Ja bat be gemeïbe <0ob$)M3en ban oubg *
albug
|
|||||||
|
4
|
|||||||
|
y
|
|||||||
|
van Noord-HollandJ 249
ébi\§ gefïicSt en op$mt$t toaren * $jjn 'et na*
berïjanb ooft eenige ϊβί&η toegefïeït tot get onbernoubni ban be iiootttpatoïjjïse3$ee3en· <©m get 30Ïbe te beboteren öeööen be peeren ^taatenbanloïlanb/ niet langpleben/ bit fMaftftaat ngtgegeeben? TJ e Staten van Holland ende Wefl-Frieflandy
Doen te weten, alzoo ons vertoond is byde Bezorgers van de RoomfcheKatholijke armen tot Amfterdam, dat zy Supplianten waren be- laft met een groot getal armen, zo oude, als ouderlooze Jongentjens en Meysjens, alle Bur- gers, of Burgers-kinderen der zelve Stad; Edoch, dat de Fonds daar toegedeftineert, op verre na niet konde toereyken , inzonderheid by deeze tegenwoordighe tijd; en gevolglijk, dat dezel- ve armen , tot lafte van de Aelmoefleniers en Huyffittenhuys zoude moeten komen, ten ware de Supplianten nu en dan met een Erfenisje, of Legaat je, ten behoeve van hunne armen wier- den gefoulageert} gelijk dan ook het geene de Supplianten uit dien hoofde quamen te ontfan- gen, 't zedert ongedenkelijke tijden, alleen tot onderhoud van behoeftige Burgers of Burger- Weezen wierd geëmployeert, zonder dat eeni- ge Conventen, Gedichten, of ook Geeftelij- ke of andere perzoonen, 'tzy binnen of buiten 'sLands, direcktelijk of indirecktelijk, heller of pennink daar van genoten i en hoewel over zulx het principaal oogmerk van ons Plakaat , in dato 4. Mey 165 f. met het maaken van zo- daanige ErfeniiTen of Legaaten, tot onderftand van der Supplianten armen, onder reverentie niet wierd gecontravenieert; zo was het noch- tans 2f\i\x 5 dat deeze en geenen, capteerendede Q^r kt*
|
||||
|
%fo Oudheden β» Gestichten
letter van het zelve Plakaat, occafie namen, om
de validiteyc van de gezeide ErfeniiTen ofte Legaten te bedifputeren, waar door de Suppli- anten dan in moeyten en koften van Proceflfëa ingewikkelt, alzo onbequaam gemaakt wierden* . om de publyke Gods-huyzen te helpen ontla- ftenj behalven mede, dat ook daar do*or wierd Veroorzaakt, dat verfcheide perzoonen, uit be- kommering voor difputen na hunne dood , by levende lijve, goede fomme van penningen naar buiten de Provincie overmaken, om aldaar na hun overlijden te dienen tot eenjaarlijx onder- houd van zodanige armen, als ten dien tijde van hier tot den ontfang van het geld derrewaarts wierden verzocht, en de welke meeft alle by die gelegendheid, om de onkoften van de jaar- Üjkfche heen en weerreys te befpaaren, aldaar aietter woon quamen te blijven, (trekkende 't zelve buiten het diverteren van de Contanten Specie, ook tot nadeel vandeConfumptie, waar door ons gemeen Land moeft beftaan $ alle wel- ke ineonvenienten aanftonds zoude cefTeeren, in dien by Interpretatie.van ons wierdt verklaart, dat de Oude armen, als mede dejongentjens en Meysjens, ftaande ter bezorginge van hen Sup- plianten, onder de inzichtenen het verbod van feet voorfz. Plakaat, van den4. Mey 16ffaniet; begrepen waren, gelijk zulxal indenjare 1661, by fchriftelijk advies van de gerenomeerdfte Rechtsgeleerden in dien tijd, zo binnen Am<* ilerdam, als in'sGravenhage was verftaan, vol- gens Copie advies authentijk, aan ons geëxhi- Deert ; dierhalven hadden de Supplianten, zo voor het intereft van hunne armen, als ook uit betrachtinge van het gemeene beft, niet konnen ledig itaan, zich hier over te addreiTeren aan ons *
|
||||
|
í áí Noord-Hol land. ifi
©ns, verzoekende onze Interpretatie, waar by
verklaart wierdt, dat de Oude armen, alsmede de Jongentjens en Meysjens, ftaande ter bezor- ging van hen Supplianten, onder de inzichten en het verbod van ons voorfz. Plakaat., van den 4. Mey \6<5f, niet begrepen of vervat waren: Zoo is 't , dat Wy de zaak ende 't Verzoek voorfchreven overgemerkt hebbende, ende ge- negen wezende ter bede van de Supplianten, naar ingenomeneConfideratien, ende advies vanden Prefident, ende Raden van den Hove, uit on- ze rechte wetenfehap, Souvereyne macht ende Authoriteyt, hebben verklaart, ende verklaren by deze, dat de Oude armen, als mede de Jon- gentjens en Meysjens, ftaande ter bezorging© van de voornoemde Supplianten, onder de in- zichten en in het verbod van ons voorfz. Pla- kaat, van gemelde 4. Mey löy?, niet begrepen of vervat zijn; met dien yerftaande nochtans, dat, van alle Erflatinge of Maakingen, die in der tijd aan de voorfz. Supplianten zullen ko- men te gefchieden, door Burgermeefteren, en Regeerders der voorfz. Stad Amfterdam, eerft kérmiiTe ztl moeten genomen werden, of die waarlijk ftrekken tot het einde, by de voorfz. Supplianten in de voorfz. Requefte voorgeftekj of dat daarmede iets anders zoude werden voor- genomen, regens ons gemelde Plakaat ftrijden* de, en dat de voorfz. Burgermeefteren ende Re- geerders aan die Erflating ende Maaking, naar bevinding der zaken, daar op haar approbatie, of disapprobatie gevende, die zullen bekrach- tigen, ofte krachteloos laten; lattende een ie* gelijk, die het aangaan mach, zich daar naar te reguleeren. Gedaan in den Hage, onder onzen grooten Zegele hieronder aan doen hangen, den fe-
|
||||
|
%$t Oudheden en Gestichtek
feftiende Maart, in 't jaar onzes Heer en Zalig-
makers, feventien-hondert vijftien. B?m geteekent: A. HEINSIUS.
Onder flondt: Ter Ordonantie van de Staten: SIMON van BEAUMONT. Optigters ^e ttvftt Me op3i'öt ober 't ïmecgt je$ $&€φ
<rar> de Ka- gm§ gejjab gctft/ ί§ gebjeefï * Koi nel is Steen-
toiijke hoven, eenmmtierbammer/ eneen&obenfclj
wecihm- <0O&tgCjecr&e: ^muU in 't öloegen ban 59«
ïeben te fümfteröam oberïeben i$ ben 2. K&eu
itfpi. ï|tt geeft tOtOJfóOiger^gegabJohan Stier,
ooït een imfiecbammer/ en een Eobenfcg <&<*&
geïeerbe* Daniel Meyndert, in beIfèegerg ban 'güatiogenbofcg gebooren* en eengneeneling ter ïtooge ^cgoie t~an <©onao. uier bolgen ba #p$igter£ ban 't #fèeg$e$
3$ee$gug$: WaUerus Fonteyn, boïnomenSSa* reüer in be «eobnunbe: betaelfte ooft getaoon toa$ be Hatoïghen ban ^§arbam ban ttja tot tgö te gaan üebienen* i|o t§ obecleben ben 30 «PctoBee 165-2, Bartholdus Ingelius,«eenSHnV
fïetbammer/ Hieentsiaat in Mttbt föecgten*
bctoeine berfegeibe jaaren in 't Φοορ gab ge* paan / en baat met een onbermoeiben gber gab geaebeibt. J§n i§ te tUmfïerbam gejïojben ben α ïPecemÖer 165-5. Thomas Godefridijtelfirai
fierbam oberieben ben 1 jfrobemöer 1678 Pe-
trus Lettebos, eenfGmfïerbanmier/ en een bef* tig <0obtgeïeerbe* Kornelis Kos, te Ugtgeeff gebooren m$<
* Deee Op7i'gtcrs zijn ook Priefters, die de Pricftcrüjke en
tiauluiijke bcdicniügea ia de gemelde Weeshuizen verrichten» |
|||||
|
*
|
||||||
|
van Noord-Holland. 25*5
Dolhuis, Tuchthuis, Spin-huys, S.Joris Hof. *
i^an tftv nocöeen^oï§u^/ 't toelB Hen-
drik Pauwelsz. Ugt gtt gefïagt bet: Boeleflen gefiicïjtöeeftm'tjaac 165%.
3|et Cucgtïju^ of tëafpön^ / ter öetemmuti» ·
ge ban Qct onbeugenö geboefte/ $ gefiicjjt in 't jaar * j*^ 3$aar toe ïjet ftïoofïcr bee Kiarif- fen bertmimeit i§* Het aêtrt«8u^ i$ gifïieïjt in't jaar 15-90* > «n
no# baat' op i$ 'et een groote menigte ban tneg-Sfe-S tnge&^agt / öie te boren ïang^befïraai1 ten liepen bebelen en fcgoogen, ^z$z meg$e$ toietben aanfïonb^ ge^et aan bïa$ en tooï tt (pinnen / netten te fye^en / en anber fïag ban fooUeibcrft te boen. ®it ^ginjjtttjf / gcïpioe » reeb$ ge$egt öeööen / i$ ban fjet ftïoojïer bec Uri'uiijncn gemaaltt, AANTEKENIN G; .;...
t. In't jaar 1649. is dit Spinhuys, door onachtxaamr-
heit, bynae ganfch afgebrandt. Daar op is het Spin- huys, dat'er tegenwoordig itaat, en veel gemakke- lijker, gerieffelijker, en cierlijker is, met alle haaft opgebonwt. DitHuys·*, behalven andere vrydom- men en inkomften, is pok met dit recht door de Re- geering begiftigt; dat niemand te Α mfterdam, of bin- nen de vryheit der Stede, mag tappen of gelagen zet- ten ; zonder alvorens van de Regenten des Spinhuys verlof verkreegen en de rechten daar toe ftaande be- taalt te hebben. En alzoo deze gewoonte begon ver*· waarlooft te worden , en veele aan 't tappen gingen ïonder eens naar het Spinhuys of de Regenten omte- itien j is dezelve wet naderhand, te weeten in't jaar 1655, op zekere boete vernieuwt. Noch zijn alle Tappers, die de neering eenigen tijd gedaan hebben, * Dapper p«4i?..
β*
|
||||||
|
.'
|
||||||
|
2 ƒ4 Oudheden en Gestichten
gehouden ieder vierendeel jaars vernieuwing, van 't
gemelde verlof te verzoeken, en de volgende reeh- • ten aan de Regenten te betaal en; Allé Herbergiers , die wijn tappen, in Η vierendeel-jaer
tien ftuivers.
En indienze toebak verhopen mede . . tien duivers. Drogegaflery houders, die wijn tappen .' tien ftuivers. Voor bier. ;. . ... vijf ftuivers Drogegaflery houders , geen wijn tappende tien ftuivers. Alle toebak verhopers by de fleet . . tien Huivers. Alle brandewijn verkoopers by de fleet . tien ftuivers. Die gewoon zijn in 't kleen £<? verhopen . tien ftuivers. Alle tappers, die zwaare bieren verhopen . tien ftuivers. Enbyaldienze daer en boven toebak verhopen . tien ftui v. &> Joris 5|of $ boo^beesen gct nonbent oei;
Ho£ PauHniaanén üf gOOgenoeitlbe Tertiariflen ftjp
toeefï. <©eftajjel ifin een^cifejjnfoerliet^ panb/
De refï in önr#er$[jut3enbet«anberk i%mpla$t men ooft jjMaatfcfjen eïi nofïganger^ of $8= bemerk te öouben: boeg fcoaimeer tot jlMaat* s;en/ booj beiuanbeïiiiö Meppen genaamb/ ban gier gefcgeiben 3ijü i£ onbenenb. j^en goubt 'er tegenujoo^big nocjj pjobettfer^/ bie baar boo^ een feïeine fomme be nofï booj gtm ganfcge ïeben ftoopen* De Doejens.
iCeimfïerbam 3ijn b^e^egutterl-goben of
©licDoe- ^óeleM (Ctüeefoattn betf ai$ δρ maiftanber lcliS beitenigt/ geöbenbe ebenfoel ieber gijne bpsoti* bere seerfcgoone ge&miiaenenhraobelpiaatsen* JJn ben eenen oeffeube be Öurprg 3tc§ selbe met ben ganböoog ·, in ben anberen met ben fiaa* Jen boog: en gebben Öetbe bie ©oeïen^ aan öe e^ieutue-5ijbe in beliaïbetfïcaat gefïaan; maar 3ijn
|
|||||
|
•
|
|||||
|
VAN NO O RD-ttOLLAND. 2ff
gijn naberganb te niet gegaan* ®e bttbt/ btë
aan bc oubc $tjbe fïaat / $ get ftoïlegi of be oefenplaats ban beganbïmffen entoet$. 3£aar* om giet gg ooft be $*lobeniet$ of fóoutb?ier£ boeien; toant Koluvrc (Otoajsöja 0113e©oo^ onberg een ganbönffe of roer te seggen* ï|et 4Mbe ban 00 I|anböoogfcgutterS SpW *}*
toeteer een ïtéjjeïïe, befoelfce <0obe ter geban/^"^ teniffe ban* $. Sebaftiaan toegeiögbt toa£: inter$r lociite napefle bagclp^ een !ce$coöe $©$ booi eenen ]&;iefïer / en '$ öniggbagg een 3ingenöe J8tf£ booj b?ie J^iefïergi/ plagt gebaantefcoo^ ben ^it<0ilbe geeft aan Philips van Borgon- je, <$^aaf ban ï|oIïanb / {jet bolgenbe fmeeiM fcgjift ingelebert i 't toelft noeg booi niemanb/ bat tn toeet/ in t Iiejt gegeeben $♦ Α'mort tres redoute Seigneur,
Monfr. k Duc de Bourgogne &c.
"TOonen en geven te kennen alleonderdaenige
onderfaeten ende Itiwoonders , Poorteren uwer fteede van Amfterdamme uwe Schotters vande Handbooge ende gilde houdende van St. Sebafliaen in uwer voorfchreeve fteede , hoe dat onlangs leden begonnen hebben een Capelle en Godshuys van S. Sehafliam , daer zylieden toe geordineert en gevoegd hebben eenen Priefter alle dage Mifle te doen , en des Dingsdaegett drie Priefteren mede. een zingende MiiTe in di- ilante te doen ter eeren Gods en den H. fant S. Sebafïtaen·) biddende ende doende bidden in den zelven dienden Gods voor die fielen van - uwen Heer Vader onze Heer was, ende voor zy η Voorvaders, ende zonderlinge mq.de voorn geduchte Heere , die wy nu ter tyd ontfaan heb-
|
||||
|
%$6 Oudheden en Gestichten
hebben voor onzen Heere vande Lande en Stee-
de , dat u onze Heere God gefpaaren wil in lan- ge gezondigen leven. Ende om uwer Genaden te willen te weezen, ende mede te dienen bin- nen allen landen van Holland , Zeeland ende Vriefland, als wy van uwer Genaden verzocht zullen worden, hebben doen maeken een Baerdf- fe daer 80. mannen uyc roeyen err voeren wel te , hamatfen , eiken man zyn wapen bevelt heb- bende, t'uwer Genaden behoef _ innyd ende in wylen &c. Nu is't zoo Geduchte Heere, dat de" voorfchreeve Schotters deze voorfz, Ca- pelle , alzo voorfz. ftaet * niet wel opgebrin- gen en konnen haerlieden Gilde ook mede vol- houdende, ten zy by hulpe ende toedoen van Uj alzoozy lieden uwer (genaden doen beliefden te antwoorden, datze uw Genade navolgen zou- den , ghy zoud hem lieden daer in voorzien. Dus Geduchte Heere gevende U tot een adver* tiffemente ende onderwys hier na verklaert, als waer mede uwer Genade hem lieden hulpen mocht zonder uwen grooten hinder % dat 's te weeten, dat uwer Genaden hem luiden gunnen en geeven wilt dat Veer, dat leit tuflehen Am- fterdamme en de Voolwyk, waerdig wefende xxi. Leeuwen des jaers of daer omtrent, en te hebben plag Claes van Nes, in zyn levende lyve Camerling des Graeven van Ooftervant, of die Tollen van den Hamburger Bier binnen uwer voorfz. ftede, waerdig zynde acht Leeuwen of daer omtrent, of die Siuyfe van Yperiloot, waer- dig wezende des jaers xl. Croonen of daer om- trent, liggende op een half myl na der voorfz, ftede'van Am fterdamme, of die Sluyze van Die- merdamrrte, waerdig weezendexx. Croonen des jaers luttel min of meer, mede op een half myl χ na
|
||||||
|
*
|
||||||
|
ggliBBSËraÉ
|
||||||
|
va ν Noor d-Holl AtfD. 257
ria Oen voorfz. irede, om hemluider a haerlieder
Godshuys , en die diende Gods, alzo voorfz.
ftaet te beii op te brengen ende t'onderhouden.
Waer over uwer Genaden groore aelmiiïe irj
doen zult, en te meer gehouden'zullen zyn u- wer Genaeden te dienen na haarer vormoogeni daer toe dat zy lieden akyd bereyd zyn : med goeden harten biddende onzen lieven HeereGo- de voorU. Ende ook medemeddusdaenigedin-, gen plach uwer Heere en Vader zyn lieden me- de te verzien, 'c waere Schotters of anderen,. Dat dit met de rechte kopy van den origineekn
brief overeenkoomt, getuig ik THEÖD. DONKER,
t Paujfilijke Protonotaris*
<&t ingang ttt^bt^etfttm ciedpé potyti
en öoben öepoo^tfiaat^Sebaftiaanafgeneeïö/ 300 aï$gg met tefegeiöe pijïen ttaoftcfflteni$i öj» tuten ooft afgeoeelb fïaat jjet M>tï)üttev$ ge* reetfcöajpi met öe ioa#en$ ban mme ïjwmw (Bbcvhmpcih i®t Boo^ecïjtm/ aan befófabem'er^&cgu&
tei$ bedeenO / fïaan 00 C. Commelijn f o#* geteïtr, t Pag» é«6* "
AANT.EKENI Ν ü. '
f. Die naamrede is zoo onbillijk niet; en mag ruif™
fchien voor de waarfehijnelijkfte welgehouden Wor- . « den. Maar de opmerking van O. Dapper, byC. Comr Tnelijn ook vermeid, kan ook in bedenking koornen. De genen * zegt hy , die deze plaats de Kla^eriiefs Doelen noemen , fpreeken qok niet ganfeh onge- rijmd. Want niet alleen ziet anen noch i^n huidigen Jï. Deek,, R dage |
||||||
|
3yS Aantekeningen op de
dage een klauw in haare glazen gefchildert: maar zy
voeren ook een klauw op haar tin en zilverwerk. Zy wierden Klaveniers Schutters genoemt toen ze eerft opgerecht waren: en zy mogten een klauw op haar wapen voeren: want dus luidt het vierde artijkel: „item , dat de voori'chreve twee hondert Klaver
„niers-zullen hebben d'Altaar van d'oude Schutters, „fn Si rite Niklaas Kerke, en voeren de Klaauwe; „ ende voorts bruyken en bezigen Ornamenten, „Kelken, Juweelen, en andere, died'oudeSchutters „ pleegen te gebruyken. .t , AA NTEKENING
■\ .'·· -
Op de Oude en Nieuwe kerk.
Na dat de Befchrijvmg van de kerken afgedrukt
was, zijn ons door een Voornaam Liefhebber deze volgende ftukken noch ter hand geftelt ; en om dat in dezelve eenige zaaken begrepea zijn die de kerken, klooiiers en outaren raken , hebben wy goedgevon- den het Teftarnent van den Heer Cotnelis Wouter Dub· bezoon,u\ zijp leven Burgemeefter der ftad«Amfter- dam, alhier geheel te laten volgen: Τ Ν den name des Heeren > Amen. In den Jare der
■*·. geboorte des felven onfes Heeren vijftienhondert negenenvijftich , in der tweder indiéticn , den vijf- thienden sach in Augufto , ten vijff uyren ofte daer omtrent naer middage; impererende den groot mo- genften Heeren Ferdinandus , byder genaden Goets Keyfer van Romen, altijt sRijcx vermeerende, van dcfe name die eerfte, inden tweeden Jaer vim fijne Keyferlijcke ,,. geftelt wefende, in pretentie van my Notarispublycq,.ende vande geuiygen hier onder ge- noemt , (i'eerfame ende voorünninge Meeitet Cor- nelis Wouterfz. Dobbe Soons zoon , Burgermeeiier m der Stede Amfterdamme , my Notaris wel bekent, by der gratiën Gods fijne verilant wel hebbende, alsmen claerlijcke mochte bemercken hoe wel hy fieckelijke was van lichaem, Ende aenmerckende de feecker- heyt dgs doots, dien hy begeerde te voorcomen mer fijne difpofltie teftameatajr, heeftin alle beieren form- voc-
|
|||||
|
■ ·:·■ ■■•-..-l; y .,.,
|
|||||
|
Beschryving Van Noord-Hollanp.' 2fy
voegen ende maniere als hy dat vaftelijc doen kont, om-
tne ieeckere deuchdeiicke redenefijn moet als hy fey- de bewegende gemaeckt , ende geordormeert zijne Teftamence,ende vande goede, die hy metter dood ont- ruyrrien fal, gedifponeert in manieren hier naer ver- claert. Indeeerften, bevelende fijne ziele indergena- den Godts Almachtich, ende fijne lichame der gewij- der plaetfe, Wilde ende ordonneerde de voornoem- de Teirateur dat Garbrant ende Pieter- zijne Soonen voor al hebben ende ontfaugen fulien uyt den goeden voorfz. elcx de fomme ofte de waarda van negenhon- dert Carolus guldens voor haer Moeders Ërffeniiïè, gelijk hy Teirateur feyde dat hy iijneandere kinderen gegeven ende geafïgiieert heeft gehad. Iniittueeren- de voors in alle andere goeden , die hy Teitateui achterlaten fal, Mr. Wouter, denevoorfz.Gerbrant ende Peter fijnen Soonen , Qheerte ende Lysbet zij- ne Dochteren te fulien wefen fijne Erffgenamen, met fulcker Conditien dat de portie toccomende den vodlfz. Peter ende Lysbet gebracht ende bewaert fal worden in hanÖen vande Weesrneeiteren defer voorfz. Stede van Amfterdam. Te wEtene des voornoemde Pieters portie tot fijn vijffentwintichfte Jaeren toe m- cluys, Ende der voorfz. Lysbets portie totten eyndc haers levens, teneyndedefelve kinderenhaersvoorfz. goederen niet en fnllen mogen verminderen nochte belaften binnen den tijt voorfz. buyten weeten ende wille vande voorfz. Weesmeeiïeren. Item ' maeckt ende legateert den voorfz.TeRateur als hy legateert, maeckt ende befpreekt mits defen, den ConVeten vande Clariiie binnen deefer voorfz. Stede, de fomme van tzeüich Carolus guldens tjaars , van twintich ftuy- verstftuck, gedurende tleven vand Beatris fijne Doch- ter conventuale aldaerj ende foo lange zy aldaer ofte in ander Convent vanden ClarifTeoorden woonen of- te blijven fal, welcke tfefh'ch guld.zijne voorgemel- de ErffgenamenJaerlicxdenConventedaer fijne voorfs Dochter woonen fal, uytkeeren fulien aen butter, kaes ofte andere vi&allie, ofte anders tgeene tfelve Convent meeft van doene hebben ofte begeeren fal. Item de oude Parochie kereke hondert guldens, fijn graftgelt hien'nne gerekent. Item den Convente van- de Oude Nonnen foo lange Albutch fijn Dochter R 2 daei
|
||||
|
i6o .Aantekeningen op de
daer inder orden blijven fal een pont groot sjaert.,
tot een maeltijt voort felve Convent, Item der Ar- men Huyflitters aen de Oude ende Nieuwe fijde, elc- ke fijde een laft Rogge, item den twe Gafthuyfen, elck een half laft Rogge. Item den Ouden mannen ende Leprofs huyfs, elcxeenejuartier. Item den Min- nebroeders drie Jaren ofte termijnen lange geduyrende: vijffentwintich gulden, daer affteerfte Jaer ofte ter- mijn wefeu fal binnen veertien dagen nae fijn o- verlijden, ende fal hier off voor elcke termijn gaen ende gegeven werden een eerlijcke maeltijt voor de Convemualen. Item de Paftoor van de Oude kercke «Irie guld. den Cappellaenen aldaer elck twe gulden, den Cofters elck vijftien ftuyvers, Jan ClaeiTe den hontflaeger fes ftuyvers, den Beyerman drie ftuyvers. tSacraments gitde fes guldens. Der Capelle' vander Heyliger fteege fes gulden. Item de oude Vrouwen int Huyflitters huys elcke twaelf ftuyvers. De Cel- lebroeders elcx twe guldens: denCellebroeders Con- vente twe gulden. Jacob Janfz. de Neve vanffhem Teftateur wonende inde Huyflitters hifys acht guldens, ende fchelt hem quijt noch twe gulden hem geleent. Item Mr. Hugo Janfz. Priefter fijne Neve drie gulden. Item wilt ende begeert de voorfz. Teftateur dat den eerften dach "van Tranflationis Martini naer fijnen overlijden by denCarthuyfers buyten d«fer Stede ge- tleelt fal worden elck aerm menfche een oortgens broot, mits daerinne gerekent fal wefen de delinge van een oortgens broot, ingelijcker forme by Catrijn Wouters fijne zalige Sufter gemaeckt, ende befpreeckt den voornoemde Convente voor fijn,moeyten fes gul- den, ende den leycken aldaer voor heuren arbeyt tfa- men twe gulden. Item begeerde endc ordonneerde den voorfr. Teftateur dat by fijne naer befchreve Te- ftamenteurs gemaeckt ofte geerigeert fal worden een Diende in de Oude kerck op St. Adriaens altaer vart vier Miflen ter weecke, tot eere van God, Maria ïijnder gebenedidcn Moeder, ende allen lieven Hey-li- gen Godts, ende laefteniiTe van ïijuen „zijnder oude- ren ende vrunden ïielen , tot weicke dienfte hy Te- ftateur maeckte e«de legateerde de Somme van der- tich Carolus guldens sjaers , van twintich ftuyvers aftuok, te ioiTcn den penningh twintich , diemen uyt fijne
# |
||||||
|
*
|
||||||
|
*
|
||||||
|
Beschryving van Noord-Ho ixand. x6i
fijne gereefte goederen coopen ial, tot behoef vanden
Dienfte voorfz, daer affCollateurs wcfen fullen de tweMemoriemeefters in der tijt mitten oude Memo- riemeefter aiFgegaen lijnde, endede vice-Cureyc inder tijt vande Oude kercke, welcke Dienil b)r haerlieden gegeven fal werden een en Priefter goet Van leven , weefende vande bloede van hem Teftateur, de naefte voor andere preferentie te hebben , ende foo verre geen Priefter van rijnen bloeden inder tijt en ware, alsdan den naefte van lijnen bloede die binnen twe Ja- ren Priefter wertdegifte fal hebben voor andere, en- »de ingevallen niemant van der Conditie te vinden en ware , infulcken gevallen een bequaem Priefter van goeden leven metten vooriz. Dienft begaeft wert, des ial de voorfz olïifant fchuldich fijn te refideeren binnen defer Stede voorfz , op pene vande voorfz. Dienft gepriveert te werden. Wilde mede dvoorfz Te- ftateur voor (wat) hy maecken ofte befpreecken fal met fijn felfs handgefch. ofteondergeteykent, tfelveoock van waerde gehouden ende achtervolcht te werden fat al oft in defe Inftrument gefchreven ftonde. Om- me welcke Teftamente te executeeren de voorfz Te- ftateur deputeerde eerfame ende difcreeten Symon Marten Dirckfe SoonsSoon, endeCornelis Jacobfz. Soon, Brouwer, RaedenderSteedevoorfz. biddende hunlieden de lafte defer executie te willen aenvaerden, gevende hunlieden daer toe volcomen macht ende bevel, ende voors defen fijnen Teftamente met fijnen goeden te befchermen, ende oock om fijne kinderen mette vruntfehappe te fcheyden , belaltende fijne kin- deren hierinne ende oock inhuwelijcken ende anders den voornoemde Teftamenteurs te obedieren endeby n heure advijs , raet ende goetduncken te doen. Ende legateerde el eken van fijne .voorfz Teftamenteurs in danckbaerheyt van heure moeyten twaelffCarolus gul- dens eens. Allctwelcke vooren gefchreven ftaet de voorgemelde Teftateur verclaerde te wefen lijneTe- ftamenteendeuyterftewille, begeerende tfelve alsal- fulcx ofte als codicÜle gifte ter caufe -des doots, oft onder den levenden ofte anders foo dat naer dengee- ftelijcken ofte waerldlij$ke rechten, ofte naer ufan- tie der voorfz S*tede oft anderfins belt ende vafteMjdc gefchieden ende fubfifteren mach, van weerden ge- R 2 nou-
|
|||||||
|
»
|
|||||||
|
%6ι Aantekeningen op pè
houden hebbenende volcomen effeétte fullen fortee-
ren. Ende hem van defe'by niy Notario publiek ge- maeekt, gefchreven ende geltvert te werden een ofte meer openbaer Inftrumenten in der befter forme. Al- dus gedaen ten woonltede van de voorfz. Teftateur, geftaen over de oude kerck anden Burchwal binnen der voorfz Stede van Amftelredam, ten daege ende Jaere als voren. Daer by over ende aenwefende di- fcreeten Claes Henrinx zoon Harinck , ende Claes Heyn Hermans zoon, poorteren der voorfz Stede, getuygen hier over fpecialijken geroupen ende gebe- den, enz. * Noch zullen wy hier het volgende by voegen :
Τ Ν den naame des Heer e, Amen. Het zy door den
■* inhoud deezer openbanreakte aan ieder bekend dat in 't jaar na's Heeren geboorte 15-2,1, in de negende indiktic , den ^^. dag van October , te tien uuren voor den middag, in 't negende jaar des Pausdoms van on?en Allerh. Vader Paus Leo X, voor my o- penbaar Notaris , en voor de ondergaande getuigen, jn eigen perfoon verfcheenen , *die voorlichtighe en- de difcrete perfone Geertruydt Simon Willemsdr. inwoenller der ftede van Amfterdam , begerende te volbrengen ende achtervolgen die uterfte wil ende begeerte van hoir oude Vader Willem Simonszoon ende hoir oude Moeder Geertr.uydt des voorfz. Wil- lems Simonszoon Wees ende Dien Jan Coppenzoon Wees hair uyfte faliger gedachten om te propetueren ende valt te maken alfulcken Dienft ende Officium als van hem tefamen voirn.begeert is, van fekereMïiTe * ter wecke, op ten outair welck* Willem Simonfzoon voirn. hier voortijts opgerecht ende gefiicht heeft, in onfer Vrouwen Prochie tAmfterdam andie zuytzyde van dat hooge autair, in die eer van die Heilige Drie- voudicheit , welck Dienft ende Officium voorfz. tot nou toe by Simon Willemszoon ende.fijn kyndeten voorn, bewaart ende onderhouden is. Tot wekker Dienft ende Officium profyte ende voortganck die voergenoemde Willem Simonszoon Geertruydt zijn Wees ende Dien Jan Goppensz, weduwe , hebben 9 Dit volgende was in de Nederduitfche taal opgeftelt,
|
|||||||
|
•
|
|||||||
|
*
|
|||||||
|
«
|
|||||||
|
■niMWR*^Bam
|
||||||||
|
Beschryving van Koord-Holland. 24$
gegeven defe nabefchr. renten ende pachten. Inden eerften vier goudene Vrancryexe fchilden, totten e- welijcken pachte Jairlicxe renten, nainhout die pro- per Pachtbrief dair af wefcnde, ftaende tAmiterveen op een huys endefate lants, welcke huys ende lant Geertruydt Vreryck Verlaens weduwe, mit hoirkin- 'deren gebruyct of pleech te gebruycken. Item noch vijf goudene Wilhelmifche fchilden ewige renten leg- gende te Sloterdijck , houdende op Arent Gherits- zoons huys ende erve ende op acht maden lants als die propere Pachtbrief wtwijft· Item noch twee pont, Hollants totten ewelicke pachte ftaende tAmfterdam op een huys ende erve op die Middeldam , gelijck die proper Pachtbrief dairafwefende vuytwyft, welc- ke huys nu genoemt is die gulden Valck , welcke ghevinghe voirfz die voirfz Gheertruyds Simons Wil- lemsdr'approbeerde ende confirmeerde mit dit tegen- woordige Inftrument alle die renten ende pachten voirfz. tot profijt ende voortganck der felver Dienft Offici. Voirt heftgewilt ende begeert die voornoem- de GheertruydtSimons, ende oick vuyt byfonderlin- ge beveel ende begeerte van Meefter jan Simonszoon ende Adriaen Simonszoon hair Bruederen ende Lys Simons hoirSufter faliger gedachten , deie Dienft en- de Officium te vermeren tot falicheyt hoire ziele , hoir Ouders zielen Simon Willemszoon hoir Vader, Weyntgen zijti geechte wijf hoir Moeder, ende Dien Vechter Hillebrantszoon Weduwe, hoir Nichte voir Meefter Jan Simonszoon ende Heer Adriaen Simons- zoon ende Lys Simonsdochter , hoir Broeders ende Sufter, voir hoir alre vrienden, magen ende weida- ders tielen ende voir alle geloovige zielen, byfonder die vergheten zijn van vrienden ende van maghen, mit die alre befte maniere, rechte weghe ende forme als %y beft mochte,heeft t\gefticht ende apgerecht, fticht ende oprecht mits defen een ewich Officium ende Dienft, in die Prochie ende opt outair voorfz van fes MiiTen elcker weke , ter eeren der Heilige Drievoüdicheyt , des Moeder Gods Marie ende alle Gods Heiligen: behoudelick dat zy fo langhe als zy Geertruydt Simonsdr. voirfz. in levende lijve weferi xal, fozal die Officiant niet meer dan vijf MiiTen doen elcker weke , ende na hoir Gheertruydt doge fo Μ |
||||||||
|
i;i
|
||||||||
|
%$ff Aantekeningen op de
die Officiant fes MiiTen doen, ende die feite Mis fai
dan weien van die vijf Wonden ons Heeren, welc- ke Mifie fal doen die Officiant alle Vrydach in elke weke alir gheen feiten oft duplex feiten en is, want dan fal hy mogen lefende fefto, ende indien die Offi- ciant des Vrydachs gheen Mis en dede of nyet doen wilde, of dair toe bequaem (onbequaem) ware, fo fal hydan die Mis doen doen doir eenander goet Priefter ende gheven hem elckereys voirprefente twee ftuivers, ende fal vifiteren alt ij t den Officiant na den Mis om f Gods willenGheertruydtSimonsgraf.Ende tot profijte 'ende voortganck vermeeringe ende verbeteringe de- ferDienftvoirfz, heeft die voorfz. Geertruydt Simons- dr vuyt beveel ende begeerte hoir Brueders ende Su~ fter voorn, faliger gedachten , puerlick om Gods wil- len , hier noch to deputeert ende gegeven ende gheft mits defèn fulcke twee ftueke lants nabefcreven*. In den eerften twee maden lants gehieten Smal weer, ge- legen op ten Hoogen oirt, dair naift by geerftzijn ati die noortfijde Meefter Willem Andneszoon endeon- fer Vrouwen outair, dat Metfelairs ghilde an die zuyt- lijde. Item noch twalef maden lants leggende ach- ter den Dam, dair an gelandt zijn Claes Moyerts kyn- deren an die noortiïjde, endeClaesHeyn andiezuyt- de. Item die Officiant fal hier of vuytkeeren tot rer paratie des voprfz. outairs behoef, alle jair xxxv. ft. Item noch fal hy vuytkeeren xxxv. ft. alle jair, dat Be- ghijntgeu woenende inder tijt opt ronde BeghijnhofF tAmfterdam , in Lys Si mot? Willemzoons dochter ftede ,i dairof dat Beghijntge zal houden een gulden van waifren en fchuyren tvoorfz outair, ende mit die ander xv. ft. fal zy belichten Lys Simons ca-fs by LyiTeii graf. Item voirt zo ghaf Gheertruydt Si- monsdr. ende gheft vijf ft. jairlicxe renten ewelicke pachten , tot behouf van Smeer keerfen , diemen bc- iigen zullen opt voorfc outair, welcke renten ftaen op Heer Cornelis Claeszoon tuyn nu ter tijt toebeho- rende. Item wil ende ordineert Geertruydt noch dat 7,00 lange zy leeft, fo zal ty felfs die renten opbuereu ende tlant verhueren ende gheven den Officiant tot lo- ne om Gods willen xix. gulden jairlicxe , mer na Gheertruydt voorfz. overlyentfal dié Officiant fulfs ophueren ende ontfangen alle die voorfz renten, in manie?
#
|
|||||
|
•
|
|||||
|
Beschryving van Noord-Holland, atfj
manieren alfr voorfz. ftaet , ende lal dan gehouden
wefen te doen eiker weke z*es Milieu, behoudelick dat die Memori meefters in onfer liever -Vrouwen kerck voorfz.tot behoufvan dieewige memori allejairvuyt defe voorfz. renten ende pachten ontrangen endebue* ren zullen een gueden gouden Rijns galden totten ewigen daghen te betalen alle jair op onfer liever Vrouwen Lichtmis dach. Ende die Fundatrix be- gheerde om Gods willen dat die Memorimeeftersan nemen willen die bewaringhe ende forghe des voorfz. Öffici ende Dienlle , in maniere hier na verclaert* ende die dienre van defenOffici te admitteren tot die participatie van die ewige memori Ende defe fun- datiemit die pachtbrieven voorfz. in hoere bewaringe te nemen.Item Gheertruydt voorfz. heft ordineert en- de ghewilt alfoo langhe als zy leven fal, dat 7y fal defe Dienft bewaren alft boven verclaert is, of doen bewaren van een Priefter goet van leven ende fame, die defe vijf MilTen voorfz. ter weke trouwelick be- wairt ende doet voir alle die ghenedairt voir begheert is. Ende na hoer doot heeft zy ghefielt endegemaiér, Beforghers endeGhifters van deien Offici ende Dienft; die tweeMemorimeefters ende die outfte Priefter van jaren, dan in dieewige memori wefende derProchie voorfz, welcke Ghifters tot defe Dienfl een Priefter goet van leven ende fame beforghen zullen, welcke Priefterindienhy namaelsfchandelicken leefde of qua- licken bediende, zy zullen offerten ende huerverfien van een beter alzoo dick alft geboirt', welcke Prie- fter ommers, indien hy wel leeft ende bedient, zy nyet zullen mogen affetten, al wairt dat hy een vie- rendeel jairs iieck wair : Mar na dat vierndeel jairs foe zullen die Beghifters voirfz. hem verfien van een ander goet Priefter, die defe Dienft doen fal ter tijt toe dat die zieckte voirfz. ghenefen zal zijn. Ende voirt darter in die Prochie voorfz. interdict ofgemeen ceiTatie geleyd wordd», foo foude die Bediener alle daech ichnldich wefen te lefen een lange Vigilie mit ix. LeiTen, voir alle die ghene daïrt voir begheert is, alzoo lange als fulcke cenfuren gedueren zullen. Wy hebben hier vooren wel opgegeeven het getal
der outaren van de Oude kerkjlmaar vanieer weini- |
||||
|
266 Oudheden en Gestichten
ge ïijn ons de namen bekent ; wy zullen dan dew
drie hier noch byvoegen: Een outaar yan S. L««V, ftaande aan de noordzyde van S.Sebaftiaans altaar, op de voet van 't Handboogfchutters koor : Noch een altaar van het H. Kruys. GELEERDE MANNEN.
Hmfïetbam fyttfi ook geïeerbe tn in aïïec*
ganbe ujetenfejjapjien erbaate mannen boo^t? gefyagt i befcieïfte Ögi Val. Andreas, Boxhor-
nius, en C Commeiijn, opgetelb fïaan. Φύ*
bec be3dben 3tjn berfegeibe pecfoonen / ttetozb fce in geïeerbïjeit en becmaarbïjeit öe ïaagfïe pïaat$ niet beMeeben, 3$g sullen'w maar ee* nigeu ban 't oubjle fïag opgeeben» Niklaas van Amfterdam föa^in aatl^ICtt OUt*
ttent ijet jaar 1446: en tootfi ge^eesen banj.
* Bertelius: bse |)em ben tijtel geeft ban 23ace* lier in öe <0obtgeleecböeit; eu'etb^bbegt öat βρ be ftetter^ lian eenen B'enandushracötÉ0Ïp befiteeben geeft Hcrvicus van Amfterdam geeft ÜI 'tjaat* 1489
niet ttoee beïoembe <0abgeleerben geseeten o*
bet be 3aaft ban fohannes de Vefaiia; bte ban feette,cg befcfjuïbigt toa£. 3|g bjo$ onbec be ^oStgeleerben ban ïleibeibeeg gerenent* Johan van Amfterdam geeft gCÖOté ti£fenU*
fcjap gefjatibéiï tnCt Weïïelus van Groningen ï Öéuieïltè om 5jjne geïeerbgeit genoemt taietiï
het Licht der wereld: eil ban hrieuOUbet<&$&
«tngen fyetiier saï gef$o«en tooien. ®e Ö?ie*
benban [ohanvan Amfterdam 39η geb^ufttitt
be toecnen ban ben boojnoemben Wèfletus.
Alardus van Am fterdam, een boojgeleerb man/
geeft berfcgeibe öïpen ban sfln berjlanb na* f ïn Hiftona tuketnburg,
geïaa*
|
|||||
|
-
|
|||||
|
.... . . . ... . , . . ..
|
||||||
|
van Noord-Holland. 267
geïaaten ·, en i$ te %oben gefïo^ben in 5t jaar
ι f41. ^g toierb ög be J&inneö^oeöer^ öegraa* ben onöcr Jet boigenbe graf-fcfeift -, 'ttoeïn &g / 3infpeeïenbe op 3ijnen naam / booi 5tc& 3eiïien gaö setnaaïit: ΊΌία tegit tellus, ya/ Sf^//ai /ο/λ vocatus.
Rudniphus Agrieola toierb ban ïjem in groote
bjaarbe gefjouben. Johan Monfcnus ,5£icent3iaat in be <0obftnn*
be/ geeft te lieden gebïoeit omtrent get jaae 1 f46 / en geeft aïbaae in 't 3eïbe jaar een öoeft UiitgCgCCbCU van 't H. Sak ramene des Omaars.
Cornelius Crocus fyab te %Qbm / onber A- drianus Barlandus, met 3obaanige blrjtigljeitop
ψ oefegaafbe ioetenfegappen gefinbeert/ bat pttt get oetoinb ober be j^cgoïe ban 3gne ge* Êoo#e fïaö opgeb^agen toierb, J©at ouöer ge* tooien i$ Μ getreeben tn be |lnatfcgappn ban Jdfus, hiz onlang^ opgereegt tua^ ·, en geeft Daar in tot 3gnc boob toe / bat ts tot get jaar ir?o/boH)arbr. ^ön Jeben $üefcg?eebenboo£ Nic. Cannius} en 3jjn guer tegen be ophoornen* menbe fenten öïijnt genoegzaam ngt 3e&ereti btfèf bien gg aan ben ^ffieiaal ban fttrecgt fcfeeef: toetëe fyiefin get Satgnfcge 3J£ern f nagelen ftan tooien, Matthias BoiTemius, bie in 3gne jonhgettög
Cornelius Crocus te fegool gegaan gab/ fëmee Guilelmus Alanus en Thomas Scapletonii ,Öeibe
, *g£ngeïfcgen / en met Johannes Rubus een ilf e==
negonteee / te ^ouan 3£eeraar in He <$>obtgeit gefoojben* 0oh geeft go get ampt ban ïfoog.. ïeeraar 3 5 jaaren f ang met grooten lof öenieebtj en $ öaaeenboben ïüant3el!et;öev^ooge^eöo# ïe ban 5^onan geweejf, m Petrus
|
||||||
|
■É
|
||||||
|
t6$ Oudheden en Gestichten
Petrus Öpmems , (Pierer Opmeer) öen 15
&mtmètt 1 fi8 te tfimfïeröamgebooren/geeft
öe eerfle öeginfeïen Der toetenfcgappen in 3i)ne neÖOO^te fiaö geïeeet On&ec Alardus van Amiter-
dam en Nic.Cinnius. Jaar Eoben 0e5onöe«/
fteeft lm öaar een jaar te fcgoie gegaan ög φ. Nannius. %\§ W &ooj 30«^ -moeder/ öie gaa^ ren 300η ngtfïeeftenö öeminöe 7 t'gn$ontöo* ben imeeö/ fë gg Ö*31' me£ 3&«öer tegenfïanö ban 3ö« genioeö gegoo#aam getoeefi 2oo té fip ban 3911 eigen nteefïee gemogen: en öcionl ftp een baaröig berfïanögaö/ 't geen tot alfer* ftanöe toetenfcgappen begnaamfoag/ geeft tjp öe <0oömmöe/ öe ï*eegt$3eïeerögeit/ öe <0e* tiees&noöe/ enöe «tftócRfcge taal/ög 3^Q 3^ ben geleeet ^ W «« $™ott m *»fïe ge* fieuggenfê ·, m een ö^onöeren vber tot öeüoen- oefening: toa^ gaftb^ tegen£ öe geieeröen/ ïtiiïö jegen^ öe armen /een ugtfieeftenö gbewji in 't beröeöige iban 't recgte geloof. %$ i$ te gMft oberïeöen öen 9 Jobemöer ifp; / en in ^ Hippoiytus fter&e öegraaben- ipnöer öe aimfieroatnmer^al ifi gier plaats
«en tfcoee geïeeröe mannen* Debieine te tümfier* Dam getooont enöaae ingeleerögeitugtgeratmt EricüSi Walkendorp , 2&ffcgOi> ban ©jont*
fieim j öebjeïnein t jaar 172.1 boo? öe gram*
fcna» en tojaa&wfï ban Honing Chnitiemus kugtenöe / te ümfïeröam een b#nlaat£ geeft gebonöen ön Pompejus Occo} öie öaar ΰΦ& öen toierö boo$ een tmeeöen Mecenas, mi a$ öe gemeïöe ïtoning /ug gebaï ober Hlmfieröara naar &N$A rei3eriöe / eenig bom afionfr om öen èiffegölp ugt Occoos gn$ te gaa en/geeft Occo get botö eentgen tijö öegenötglmi o»ge* |
||||||
|
*
|
||||||
|
HfiBHHBBbMÉ
|
||||||
|
. .... .<,,, ,,ί;.·-., -.... JJJ. . ■;
|
|||||
|
van Noord-Holland. 269
gouben / en öu$ ben ^iffcgon tijb gegeeben
om be 3aa& aan be l&ajeflraat te iaaten aan* bienen. <£n aï$oo be $5ί$φρ getuigöe bat jjn 3tcg op ben $at$ beroepen öaö/ enmetbeele rebenen betoeerbe öat jjg baar ter plaatje ter aeöoo&aamjjeit ban beïi ^au^ maar niet ban 3jjnen Honing fïonb/ geeft be^aiejiraatgoeö* gebonben ben Honing in 3911 booaneemen te fluiten. Walkendorp ban Occo bertrehnenbe/ geeft baar geïaaten eenkoel/in be ^eenfcije taaie op parnement gefcfeeeben * tiim in ten Öiu3e ban een ber erfgenaamen meermaal bes» 5t0tigtge&« # BarthoidusNiluifius, tot mt ban aifeïben
in $eberfaren öenoemb /, maar booi be ^toaöen berojeeben/ nreeg een pïaat^ in be ^oüan^ fcöe genbinge. Φύη toierb gemboo^&e Ver- gadeimg van de Voorizetringe des Gelooft, Op
beboo^aafi ban Alexander vn.eenjaargeïb
toegeieitt ^oo^ben3elben Alexander V11 taierb gg aangefMt tot tgtelboercnbe SSifTcjjop ban jfefieu : en be Sflartgöiffc&op ban jfeentjg maa&te ïjem J^n-bjflTcijop ban OÊrfo^b. ©aar op $ jg ten oberfïaan ban Jako^ de la Torre, töart^üifTcflop ban €fefen / en^auffeipen W>ihaii$ in be Jleöerlanöen / tt$fcn\t$tot$$ip (φρ itigetoijbtmbe rcaanb 5(uniu$ i<Sf f. ^ jjaö oor fjet opsigt ober §tt bananen ban öe featolpeöoeïten/ bebjel&e in groot geta! uut* gegeeben toterben; boeg gg quam beo? natnent* itjfe te toerït in be ^rtMterge ban beölaeuwen. ϊ£ϋο ïioömen togi ban toeber tot be rechte ümffrrbammer^ * DewijM de LaEijtiichc text hier vry wat verward is, endoor
malkander loopt, heb ik my meeft aan de woorden van Pon**· aus gebonden, Kwtaaldtr. |
|||||
|
!
Ι
%ηο Oudheden en Gestichten
Jacobus Janfoniüs \f fa \ jaar ι f47 ge&OOrett
njjt eeeïpe en 3eer gobb^uegtige uitberg/ 't bieift
Uf§ genoeg i§/ en bie 3eer güerig toaren booi ben onben gob^btenfi. ^ebapgg pateen ninb 3pbe 30nen baber berloo^ j bleef g$ onber 't op5!gt ban 3pe tnoeber: en geeft ban 3ijnc fanofcge jaaren af onber 3jjne mafsiter$' in ,3c* biggett/ eeröaargeit/ en gobb^ucgtigge t «|»t* genntnt Sta ban toen af maaftte g£ sjjrt toern al / geïp gg naberganb in 5tjn ganfegc leben btth I ban be mihftë aanfo^el^tot oneerbaar* gett te fcgnioen. 3$at onber en öepaam tot get fïubeeren gebio^ben / foierb gg ban jijue ntoebee iu 't jaar if&t naar Soben ge3onbeHi baar gg ben ïoop becjpilofofte fa 't nolegie ban 't iNriten bolesnbigt geeft* Φ$ be 0hp fambe geeft gg gefïubeeet in 't MIegie ban Adrianus VI, onber 't op5igt en be öeffsermge ban Michaei Ba jus, bie be ^eflbentban 'tnot* ïegte'fcoa^ m* f8»nb 300 bfep ut be gnnfï ban Bajus; batBajus, een noïlegïèter eere ban■&. Auguftinus opgerecgt geböenbe / oii3en J'inib- . nius albaar tot mftm f^efïöéntaanfïeï&fc <tën at| Bajus in 't jaat· 1 f 8y obèrteben toa£ ·, i$ gn gent in 't^efiïseotfcgap ban 'tgestielöe^aii^- feöïïegie opgeboïgt ·, en geeft get geïbeiieii ttjb ban 3 f jaaren loffeïp'öeftiert %n 't jaar ι 595/&l§ be 3eer bennaarbeiHoogïeeraar Tho- mas Staplecon oberfcbentoa£/ toierb gn inbeg $t\f$ plaat3e tot Uitlegger ban be f. ^cg?if* ttmr aangefïeït ©it airlpt geeft gn 5obaanig fiebbjtigt bat gg be f .$. I0»aïer| op get fpooi èoïgenbe/ en op gnnne tooo?ben ïettenbe/ tot in be aüeebergoïenfïe 3innen ber m.^Ijflftuu' te boojfyong/ en get3mbere merg be$25gbe$ aan 3pe toegoojbetf boo?b|oeg. 3[n 't jaar 1614.
|
||||||
|
ι
|
||||||
|
1
|
||||||
|
van 'Noord-Holland. 271
ϊοιφ foierb 8g met eenpaarige fïemmen tot
feiten ban &. Pieten kapittel geiteden: maat? aÏ300 ög bafï 5eeeïjooge jaarenteeg/ enbaau ftg ba» 't jjanb-enbel 3eee groote en fmertelij* fee pijnen te lijben gab/ en fegier boob gemar* telt toitrb i fton gg 39« ί oogieeraar^-ampfc niet toel langer öeftïeeben: 'tfoeïfc gg baarom/ tot 3ijne öooö toe/ ban een anber liet toaatt* neeraen. ï|g 1$ mtt 5onber bermoeben ban gei* ïi0geit gefiojben ben 30 3[nlg itfif / 3gnbe 78 jaar onb getoo^ben. ^gn ïp toierb öeg?aabett in be ftapelle ban $p ftoUegie/ aan beflinto 3gbe ban Michael Bajus: op bat 3$ öeibegaar/ bie boo£ ben $eiben geefï ban gobb^ucgtiggeit en geleerögeit op get nantofïe bereenigt foareti gefoeefi in gun ïeben / booj get graf niet 30η* ben gefegetben too^ben na fjunne boob, 2I£at 3jjne fcfeiften öeïangt/ baar ban geefc
Ant. Poffevinns bese fio^te getnigen$: üe itijl van dezen Schrijver is wel gepaft j en houdt ,
omtrent de wijze van fchrijven- den middelweg. Hy is niet te gedrongen en ook niet te wijd- loopig : en fteunt zodaanig op den letterlijken zin, dat hy de andere zinnen niet over en {laat. Ijfg geeft berfegeibe toeeften ngtgegeeben/
betoeilte in 't Satpfcge Ute&t/ ög Val. An- di eas, en eïberg / opgetelt bio^ben, ^O^bee^ geeft Janfonius met Sasboldus Vof-
merus en Philippus Rovenius, Öei'be $5lffcgop<* pen banfltrecgtenganffeïpe^iftariffen ouer
bese ianben/ in eengeooteen 3eer nanbjebjien* fegap geieeft. Nicoiaus Cannius, #berfïe ber flrfnïpen:
en/ boïgen^Pontanus.eengenoegïp engoe* tsfcg berfïanb, r Pag, ui, #
Jo*
|
||||||
|
"^*^ -'-■ η ν:'Χο >■>#"■.
|
|||||||||||||
|
%y% .Oudheden en Gestichten
Johannes Sartorius, in bC%attjl\ftï)e/<&iittV fcge/ en^e&^eeufofcge taaie erbaren/ en öaar
hg tot berbjonöeren^ toe beö^eeben in 3gne moe* öeripe taaie / Begon Qet 5aaö öer nieutoe ïee* ringe onöer 3jjne meöeburger^ al te berfp;e& öen in 't jaar in o, ^ofi geeft ggi / geüBenöe öaar toe betïofbanbe JiajefïraatBeftomen/ ogenbaare fcgole gegouöen ban be ^ebjeeubj* fcge taal 5 toaoneer gg ooFt öefóefojmaatsi/ baar gjo ban oberiang naar gcïöe / begon in te boeten* GuilelmusGrraphïeus, Angelus Meruia,
en meer anöere gberaa^ ftrïgollanb bie 't met
öe fóefo;maat5i gieïöen / maren 3tjne boejem- bjieuöen. omtrent get jaar ι f40 ging gg te j^oo^ttop tooonen 5 baar gg ooit een ^cgool oprecgte ·, en met Cornelius Crocus ober be recgtbaaröigmatnnge geöifpnteert geeft, jj&aac öetogl gg ban Crocus boa? een ketter ugtge* maant ioierö/ ·$ gg naar 23a3elgebjceften 5 en geeft baar mtt öe geïeeröen / öien get goof ö *oon naar öe nienbiiggeit ging / goeöe hmni§ gegonöen. I^an öaar meoer naar j^oo^ttop gefceerö/ geeft g|i een Uytbreidiqg ober öe 4 groote en 1% nleine J^ofeëten gefegjeeben ·, öe* toeïBe ÖO02 Oporinus te ^Be^ü ugtQegtthm i$ Otlber nm naam ban Johannes Tofarrius Aqui-
lovicanus. 31£ant öc^en naam pïagt Sartonus,
om minder acgtergaalt te tooien / in $ne ö^ies* ben te geb^uglien: engg gafooKbet^ieroenaai' men aan 3gne tyjenöen / baar g$ B^ieben me** öe bJïffeïöe. Johan Timannus, öoo^gaan^ genaamb ïo« han van Amfterdam, aijOO gg OOÏi met be nieili
iae fnof op get jMf ban öen 4£>oö$rienff Befte*
ben bsa$/ en u^ &m$ en 3ag om 3gne niet* bjiggeöen onöer 3t]ne ïanö^ïuiöetr te berBjei' öen/
|
|||||||||||||
|
Êegïn van
de Refor- maatzi. |
|||||||||||||
|
>)
|
|||||||||||||
|
*
|
|||||||||||||
|
SHUpW^ggraBRP
|
|||||||||||||
|
Van Noord-Holland. 273
oen/i^naar Sternen uttvoMm-, en greftöaac
al boo^ jpeinnant gefeeeït in 't jaar 15-31 g(n
't 5Clf be jaat l|Ceft Ijtf CCn ftO^Jt handhocfcje Ugt*
gegeebcn 5 beijeijen&e eenige gemeene plaatje η
oer 45oMnnöe / oie ten oeeïe «gt öe %/$tt$ft ten oede ittjt.öe ^aoöaoei^getroita naaren. 9fn oat öoefije treeot gn 300 berre öniten 't fpao^ / öat gg 5*lfé öe ngtsfnmge leere ban ® iie:<:Étam-te9eniB0Q;togI)est ban Chriftus itc* gaatn betdeöi^t geeft» Pompejus Occo, öoben bertneïo/ geeft bofc
gen$ Vaierius Andreas een geöeoen-öoehje unt* geaeeben : maar * Pontanus noemt Ijtt em f^falmuoen / 't fcöefè ïjo te Jteu^ in 't jaar. if ip 0$ oen naam ban <$· Hieronymus 5outo ttgtgegeetien Seböem Sibrandus.Oeco , oe^OOtt ban Pompejus, ett
een groot b^uïi ban oen öeracljten Alciatus.
Maximilianus -Sandsus , een $fefugt/ jjeeft
berfcgetöe Mr$&$ nntgegeetsen/ ban oeiaeine
Val. Andrcas nage$ieii aan too^öeiL
.-Gornelius Dunius) van f Duyn,) üabonaafc
booa oen 3j|obe ban %oïïano/ ens,
Gornelius Gifelbertus Plempins, eerfï^C^OOh
iiDO0ö teï|aatïeni/ naoerjjanö $fiaboliaat / geeft
berfcgei'00 %αφ\(φ bjerine^ in öieöt uutge- geeben. Vopifcus Fortunatus Plempius, eeii bCHiiaatil
<0enee^ïjeer / *n ^oogïeet'aar in öe 4&ttm$~
irnnöé te ÏÏoben ·, toim§ toetsen ög Val. An- dreas opgetelö jïlan. Kornelis HUemrode ϊβφ e£nfcfd}?p}llgbatt
Oud Batavia €115* HgiQCgttbm. * LIL· Z' c.ip. iS.
t In 'c Larijnfche werk ibat verkeerdelijk Duliuus»
II. Deel. S Hen-
|
|||||
|
>,
|
|||||
|
f| 274 Oudheden en Gestichten
Hendrik Laurensz. Spiegel, een bermaatb
1 TOcïjter,
jooit Vondel, een fCmfïerbamfeï) SSuegee/
gortod te Heulen gebooreu / hit te recljt booi γ ben ütoïlanbfcjjen VirgiUus gegouben toojb. Gysbertus Horftius, een bennaarb <0enee$*
• Petrus Pauw , eU3·
Martinus ^Edituus (Kotter), een betnna&ri?
<^euee|öeer. Eilhardus Verius. i
|^t,EibertHuyk,f afïooi teTOimaatr/en$,
3N$e lïleefïer Huyk $ eengroot tegenfianber I getoeefï ban ben lèanbemate Jakob Arentsz.
oie be nieutoe gesinbfieit aïlereerfï in 't ogenbaae
i in $oo?b ï^oïïanb becïmnbigt geeft; en i$ in
't jaat ι r P4- in t a^oigugg oberJeben / na bat
gn baar toeï i? jaaren geïegen gak Jacobus Boims, ÖUÖcrÖ a Caftro , 3fegreav
Ito be <0obïmnbe te Sloben / en J^efïbent ban
't groote Mïegie / baar gg ooït ttoee beugen gefïicjjt geeft /i$ be btvbt $$if[tfyop ban töoer* monbe gefoeefï. 5|n ïegt te tëoermoube in be ^om&erft onber bit <0iaf-fcöiiftbegeaaben: |
|||
|
van Noord-Holland. 273?
j Α CQ β Ü S Α CAS Τ R O,
' Die te jjmfierdaip in de wereld gekomen is ,
Te Loven Leeraar in de Godkunde geworden was $ En de derde Bifl;bop van Roermónde is geweefi. Legt hier begraven naar zijn fterfelijk deel.
Maar 'j mans onfier felijke deugd , vroomigheit y voorzigtigheit, ootmoed'gheit y hoog gezag,
< liefdadigheit * en zijne zucht om niet alleen zijne
: goederen, maar ook zijn teven , voor zijne
fchaapen ten befie te gêeven *
Waar door hy by de oude Biffchoppen te
vergelijken -was,
en meer lui fier aan den myter gegeeven,
als V van ontvangen heeft,
kon van dit kleine marmer niet bevat worden i
Ah hy naar zijne jaar en, maar niet naar zijne
kloekmoedigheit, lang genoeg gearbeidt had:
Heeft de dood hem fchielijk, maar wel op zijn hoede
zijnde, aangetaft: en heeft hem op den ze hen
dag, dat hy de Mis gedaan had,
en fchier gaande en /taande , door een zinking weg*
gerukt, in 't jaar des Heer e mdcxxxix, den
xiv Pebr, in '/ lxxïx jaar van zijn leven,
het Liv jaar· van zijn Priefterfchap , en
befxmq jaar van zijn Biffchopdom.
%% Valerius Andreas, itt $ijne Fafti Belgici,
In Francifcus Sweertius, Hl 5jjttt Athene Bei- gicae, fê natec befeöeib ban teesen $3iffcfjo#
te buitelt 2$g ben $ jffcgoj^' en öe geïeeröe mannen boo^
ttöeniö mag toeï geboegt toosten Adam Dae- men, lart$Öiffcïj0jp bantilotfianoiralen/^om* geer/ 3^00$ ban j& Andries Heelt te Iteulen/ feiten ban &. Maartefis Heen te <?nrniertft/ s 2, en^#
|
||||
|
*
|
||||||
|
i/6 Oudheden en Gestichten
eti3 %&k fyeebes omfïanbigöeben ban 59η ïe*
hm en öegjaaffemffe fort taeeten / ïjeeft ï)et Satgnfefje 30erü maat na te 3ien* fg $ tt beulen gefloten ben 30 ©ecemöee 1717. gjn't BrabantiaManana batt Wigmans,OJ)ï)et
8 Μ SÖbje/ bittbe ift bmtieiö Guilelmusde Am- fterodamis, of Willem van Amfterdam, ©ofttOJ in be 4E»enee$aMibe / bie baat; gestegen foo?b
al$ een 3eer beftig en aan$ieneïgii man, ï|9 gab 3öne geloften of i^ofeffi gebaan in ïjet nïoo* fttt Marien-bron buiten warnöem j en $ ooft §f#o| ban <$?oenenbale getoeefi ^aberganb toierb 1$ be eerfïe ^betjle of Hegent ban Ma- rienhage, biiiten <6inbï)0ben: foelftebebiening Öem gegeeben foag boo? ben generaal ban 3$inbe$)em/ omtrent Jet jaat i+fo- AANTEKENING.
1. Francifcm Vwmnndm ( by de 7,ïjnen Frans Wor-
mersz. genaamd, ) is eenigen tijd te Helfenoer in de Zonde Karmelijt geweeft: en wierd Ook tot Leesinee- fter in de H. Schrift aangeftetd. Maar als het Luthe- raandom aldaar in 't jaar ΙΉ7- begon op te koomen, is hy van 't Katolijke geloof afgeweeken ·, en de eer- .fte Lutherfche AartsbiiTchop , of, gelijk men toen gewoon was te fpreeken, Superintendent van Lunden in Schone geworden. Hy is de eerité geweeft, de- welke, noch Karmelijt zijnde, de Pfalmen van Da- •vid uyt deHebreeuwfche tale in hetDeenfch overge- zet heeft: welke Pfalmen te Roftok gedrukt zijn in Jt jaar 1528. Pontanus merkt als iet gedenkwaardigs aan dat deeze Vormundus, eer de Reformaatzi in dat rijk noch begon door te fchieten , en als hy noch Karmelijt was, in de Voorreden van de gemelde Pfal- men met kracht van redenen beweert dat de H. Schrift van alle man behoort geleezen te worden. |
||||||
|
OUDE
|
||||||
|
van Noord-holland; 377
OUDEAMSTEL, anders OU WERKERK. 0i\isitthttU I of <$nberteif / i$ een bo$ ouderkerk
onber tSmfïelanb en {jet^efceiiifejjap ban 2Gm* fïe!anb gelegen, 3|et too^b^nb-lmfMentite toerfterfc genoemt/ om bat Set aan benümjïeï gelegen ip; en bat bederft ouöer t$ 'ai$ be ge* naambe i^tenfoe Her& ®e htth t»a£ ter ge* bagtenijfe ban titn % $an$ en j&arteïaar Urbanus ingebnjbt: öe i>afïooj töiei'b boo$ be <Ö%aaben benoemt j en moefi boo? ben Stai$$- biaften ber lütrecïjtfeïje ®otri&Nftt bebefïigt tooien. 3£e ©afïorgtrofc bootenen 39 ftöP* * fejje gnïben^ ban sefcereïanbtyncljten ·, aï$ ijeb* fienbe ft§ mergen onber fïlbftonbe/ en fe$ onber 't ambacljt ban ^ubjei^erït ïeggen. Φε gatioojmiecb geholpen boojeen <0nber-
5pafïoo^ J[n 't jaar .15-14 foa£ %w JAobs ©affao* £»*
ban <©ntoerïter& S|n 't jaar 1 f 71 fïonb ^erl * Job Egbertsz. sijnbe gaflooigefcoojben booiben 'b^tOiïiigen affïatïb ban Jakob Bamelrocie.
9|ti 't gemeibe jaar ifi4 brierb get ^nber-
gafïooifcjjap beMeebt boo^ [ohan Michielsz. %n 't jaar 1 f44 ponb jjier $ü$ J^ajïooj Sitnon Jakobsz.
^aar foa$ een &teg gefiicgt aan g>. Ni- vikary, |
klaas outaarj bemelfte inpgelijEtg booj be^aa^ °ucaaien* ben bergeeben toierb / en beiafl toa$ met eeneetix' , jpp ter toeetu ©e3e ®üw$ foagt jaarlp$ if fój), guïbemj ojpi en toiecb in't jaar ip4 beMeebt bOO^ Boudewijn Johansz.
* ©antoarenb'ernofittoeeoutaaren} ïjct
* Uyt de pampieren yaa *t Regulieren klooftct by Amftec-
«km» s 3 urn
|
||||
|
ν
|
|||||
|
278 Oudheden en Gestichten
tem ban 't f* Ürug£ / fiet anbere ban be g,
|Eaj90b Maria. 3fU't jaar ï J^i Öeèft jakob
i Janiz een mergen lanb$ aan öe gemeld outaa*
i'en/eü noeö een mergeti aantjeltecïi gegeében. «SubjerBern met be buurt be ®oefcrangeï/ l>aituorSt $,£££ iie pafïoo^ altfian^ gun berölijf gouben/ {£- ffbert be iüeftymaatst aïïereerfï bebrent ge* fcoerfï öoö£ Joh m Vonk f > een ïit ban 't ï|aae* ïe afcge üagittel. ^tjne nalaten ma getoeéfi Ambrofius Oürewaal, tïIöU3 5öO ï)et fcgijttt Qtfi
tiaamb naar be buurt (^utctoaal; befoeine bw
ten Klmfleröam plagt te leggen. % bja$ een fleguüer &anonniii / en ïf in Jfjnè * jpafïorg * ban #ubjeefterft gefïo^ben Den \ 3 ifingufii 16 r 8. Simnn Klei π, te Ümfïerbam geöooren: baar g# oberleben $ ben \ ? jpeöjua^ 1697. Niklaas van der Meer, te J^cijagen gcnooren/ boïlto* itieh^aceïtetMnöe€»9iitimoöe4 Willem Abbe- kerkc, ta£gelp£ te ^cgagen/ of te Wbekew ïit ύίΐϊβ ö£ &eIjagen / geöooeen: ψ ben 5|eee vandei Meer in be j)ai?org ban <®nbeftei*n $ψ sebolsi* DUIVENDRECHT.
Duiven- * Duivendrecht, een Buurt onbér fiimffeïanö
ècchu bicgtug be ^afforgban kiemen géïegen/ jrtagt bOO^ Johan Ruige en G. Kraanland gafïooi^
V^m kiemen brbtent te ioojben. fc^aber9anii
gcböea Die ban #uibenb#cljt een eigen J^afïooi geteegeli/ tt iOèeten Petrus Franciicus Plemp,
een gfimfterbammee -, bebjeïftetnjgttè^afïotg
.. r Uyt het doodbaek der Haarl. Kerke.
* Rthtio Jacöbi de la Torre.
* Wy laaten Duivendrecht achter Ouderkerk volgen , om
dat het een buurt is di; on&r Oudek'erk Hoort. Ymtdatr. |
|||||
|
van Noord-Holland. tj$
ban ©ntëenbsecïjt oberieben i§ ben z% ^anua*
m »6^6. In 3Öne pïaa$ 3ijn genomen |E& (ïec Johan Dommer, tm fUrajïerbanuner; be" foelie in 't bloegen ban 5ijne jeugb te^uiben* b^eeïjt oberïeben i§ in be ntaanb !&aaet 166$. jakob van Kuyk , bebaelfce in eeu pogen m? berbom J^afïoo^ban <$uibenbietj)t $gefto$ben benó^ecemÖee 1701. Johan Ζ wering, te %tM
tertooube gebooren \ nabeeganb beeoepen tot
be gafïoeg ban üfooin, Johan SiiUng, tz^up feii tn ü*Ieef$anb gebooeen/ en in be $afïorn ban ^uibenb^ecpt bebefïigb booj ben i%Qop f»aarbig|ïen ^eee $otïiamp# DIEMEN.
|
||||||||||||||
|
kiemen $ een bo$ met een ^amffitth
onbee ffimfïeïanb/ baar be ^jftaagb/ m ben «empei opgefcageu/ a$ f atroneffe too^bge* |
Diernerï,
Patroon, Parochi*. kerk,enz« |
|||||||||||||
|
bieet
3[n t jaae if 14 öeeft pe afé JNtaj ge*
fïaanlleefïee Jan Alicnsz.ttgt toiengi getuigen? top fteböen bat be f afior« booi Un $au$ en ben f^oofï ban #ubmunfïee te ïttee<# / bg beueten / bergeeben toierb* Overdiemen Μ een buurt onbec kiemen/
baai toel eer een napel fïonb / be&oorenöe on* bee be f arocperfce ban kiemen: toeifte to pel ter gebagtemffe ban #. Piecers banben m* gebjnbtioa^. Λί ., .* ®e fêafïorp ban Riemen en <^bsebtemen$
na be fcefoimaat3i allereerft feWèebt getopfï boa? Niklaas BoUius (Bol) tetülbmaar geboo* uen/ betoeïftebaaeober!eben$in 'tjaar 1614. ü« heeft tot opbaïger^ gepb / j^eeffer Johan Ruygt, te kiemengebooren: betoeifce WW* S 4 fp?i|*
|
||||||||||||||
|
Overdic*
|
||||||||||||||
|
men·
|
||||||||||||||
|
r.aaterc
Paftoors.; |
||||||||||||||
|
%8o Oudheden en Gestichten
fïorn 2.2. janrèn / en ïanger / oeMeebt ge&uett*
be/ tt fCttifïeröötti t$ grfïö^beti ben 20 gpuig 1646 #iiörr 3jjn aföeeibsel fïonb bt$t lo#e fp^euïi te ïce3en: Fir vivax ïcriptis virtus;!
3£at 500 tsecï te $eg0fn i| èlj$ bat be bengb ber^
eenimgt töo^ti öooi ïie fcjpften. jföeejïer Gerrit Kraaniand , te ^InijScrbant
geöooren öen 24,#obember iT9f / en Φβύ* ttien Racete in bc <0obïmnbe / ïjeeft be ge* ïoobigen ban ©iemtn/ en baar omffreei$/ ber* fcgdbe jaareii achter maïïtanber öcnebenfjo- han Ruygt opgepafï. jpa be öoob ban Ruygt geeft %be geröerjo^g aïleen Êöaftt'öeitomeii tot §et jaar ι6γζ toe: en i$ tt kiemen gefloten fcen 9 «^cto&eu i6?z gfjne stnfj^euR toa|/ Vigilate: Öat i§/ ' Waelu*
Jakob Hpynfius, een «ebanimer en een %ot
benfcö«i5obt0eleeröe/ boUiomen Racete en$< l|g toa^ een toeifpjeefteiib pieker * en tomben ||eere ontfïapen ben 13 $[anuarn i6gz, Cornelius Franciicus Krys y tt Mntfïerbaitt
gebooren/ een gneeitcïnuj bet mootje J^ole
fcan Soben/ te tornen ^onto? in be Sutotutt ïeerbi}eit / ifauffeïpe potonorar$ / en een mebeïit batfr laarierafcjjje Hapirtel ICi^ön/ om 3i|iie3töafel)eit affïanb ban be jpafïorn Ijab gebaan/ i^m^ijne plaatsgenomen Theodorus Huisman, te j|arberfcöp gettOO^
ren / en een %oben(cïj <£5oötgeïeerbe / oberïe*
ben ben χ 3 September 1718 Perrus van Els, bOO^en ^a(Ï00^ in t}t<®$*
pec-^etutoe,
. 4 M*
|
|||||
|
j
|
|||||
|
VAN NOORD-HOLLANP. 281
lyj; α μ s τ e r v e e ν. ■■. ^
t ^nberSmfierbeen/ 'tmembaneengrooteAmft«-
«gtgejirelttljeit W en b)ieit$ pïrocï)iiserK ten veen, enz» J|. Urba>us toegebiiibttoa£/sya tegenbjoo^big 4 fóa'toïpe j^afïornen gelegen ; öte ban SSufc tenbelberten ben ^bertoom / öie ban^obei teft/ bie banbe^effe/ enbiebanbeaBuaneï· Buitenveldert en den Overtoom.
$$tütenbeïbert en beno^bertoom/ ttoeeötmiv
ten onber Slmfïerbeen gelegen / 31)11 febett fjet beranberen ban bm <ö5oö£bienfï aüereerfï be* btent getoe efi ban kapucijnen; toeïltee naameu tot ón5e nenn$ niet ge&omen 3jjjn. ^ebert ïjet jaar \6^6 {jeöben ijter eenigeu tgb
ftlugufiijnec jèonnin&en gefïaan: Johan Vm- kenroy of Vmkenrode, betoeïue gefïo^ben i§ in Hen 1671. Theodorus Dingens, Oberïeben in J$lett τ6j2.
5P 3j|tie pïaat^ $ gekomen Michiei üekker: maar betoijï !)£ elber^ beroepen foierb ïjeöBett
be gemeïbe buurten febert ©afloop ugt ttMv reïbipe <6eefïe!gh§eit gehreegen, <©e eerfïe ban be H^ereïbïpe J^afïooren toa^ Adriaan Ach! ienhoven, eetl limjïerbamttier/
en een 2£obenfclj <0obrgeïeerbe: bebjeifee/ ah
per$afïoo$ sjjnbe / 2£iceut3taat in be <0obt* geieerbgeit toierö ; en / om 3ijne gaben / tot fjoogee bebieniugen fïonb öeroejpeu te bjo^beh. jOfêaar / na bat gn een $afïoo$-jjuD£ met een ftern getimmert jjab* i§ Js> in 't öe|ïeban 59« , t Die is orij opgegeeven door myn Heer N. N, 200 dat wy
hief eenige veranderiug in de 01 der oficbikkinge van 't ί-aïijn-
ίφζ Werk gemaakt hebben» Fertaaldtr. s ƒ jebeu
|
|||||
|
I
|
|||||
|
f^2 Oudheden en Gestichten
ieben gefloten ben 13 $&aaet KS91. %m \$
ban m 3|jne j)iaat$ geboïgt 3ijn bolle bjoeöee Theodqrus Athuenhovtn , OOti te HmfteC*
bant gebooren / en een lobenfeö «éobtgeïeee*
Ie: bétoeliè iti$gelp$ een ontrjbige boob ge* fiolen if bmir #ctóbec 1698. ^oo {jeeftüö ban tot opboïgee gebreegen Willem Zidhoiit, een Utrechtenaar en een &abenfc j) «CSobtgeïeer* be: betaei&e ooft een gebeelte ba» ^toteu be* bient* Bóvenkerke.
De paftory 35obenberïte t$ een buurt onber fümfïerbeen/
van Boven- baar be ©afloop t'jang bjoonen, i|iec geböen
fcerk. (fcqeet be éefójntó^) be boïgenbe gafioo^
gejïaan: jl&eefterJakob van Hees (Hecfius),bie
liaae'tanbeeele^enbemoftftentóin t jaan 6^6.
JH|C0fïCeJakobBanholom^usz. van PeengeÖODif
ten in 't jaar 1 f99 > oberleben ben % f |&eg 16 f o.
^|)lie SniftMeult fa»a$ Docens & faciem: bat$/
Önderrechtende en in 't werk (tellende.
K^, Bruno van den Tempel, Olcdcbtil ben f 1^^ l6f£- Anronius Rijzer< naberïjanb te
^ïoterbijft beroepen * baar ög óberïeben $ ben a9 ^epteniÖeC 1708. Everhard vanderBorch,
een mtrecitfcö #beïmau ƒ en een Hobenfeft
#obtgeIeeröe* De NefTe.
^e^effe/ooft een buurt onber fflmfferbeen/
DeNciTc; p|ast cei| 1^1 tegebben; ombjelfte reben be* ψ pïaat^ ban oub£ een KapeUaanfegap plagt
genóemt te ίηφηι. 3|tee geeffc aïSereerff a$ Pafïao^ gefïaan Ifê&Égbert Eggius: oetoeibe be pafïorg ι γ jaaren beaient gebbenbe ban ïjitt gefcjeibeni^öeni^ September 164.6. ^tytft tot iia3aaten@e!}abJohan * Vechtcrfle^ Uttotb # takob ds la Torre in ReUt, &οπ\.
fa
|
||
|
van Noord-Hol land. sg£
Μ baat in een googen oubetbom obetïeben t$
Theodorus van Aalft, öie baat in 't befie ban 3fjn leben gefloten ip ben n 3fahuiatg 16^5* Sccphanus Oort* een 3Emfïerbammet / en een 3fobenfc|j ^btgeleetbe, De Qiiakel.
SUan be <0aaM en ben ΏρΐΙρκη / onbet 't Paftoöri
getecjjt ban imfïerbeen / gebuen be bolgenbeaan de ^afioo^ gefïaan: |©$. Niklaas van de Polder, Quakcfc
bm jjjnen gbet be %po|ïel ban %mfielanb ge*
n&ama/ fïietf aan bc <®nafteï ben ι Sjannar^ 1633, Jonan Hogenhuizen, bie gObbjUCfjtelp
in om ||eerepntfïa$en $ben 31 <&ttafav >66ι.
Hendrik de Roy, ttll lUteCgtmaa? j in 3t)tte
J^afïorti ban be #nafeeï gefloten ben 1 %\ά$
169f. Johan Stier, een linfrecbainmet/ it%\w fïetbam oberïeben öen χι Μρήί 704. johan van Veen, een %agenaat eucenitetilfrgfórt)!' geïeetbe ·, bie om 3#η onjïicijteip geb^ag ban baat genomen toietb, s BUIKSLOOT.
^nifefïoot/ ban bub^oeftefïóot genaamb/
jp een bo&i in *t ftëatetianb / aan gel: ff obet*ullcUo' fümfïetbam gelegen, gjn'tjaat 15-44 toa£$afïb°3 Wi fBüêflmt
Willem Pietersz.
gn ïaatete ttfben i$ jfttffifftoty tnit $ttt»
ibenbam/ en öe naastgelegene #!aat$en ebet'fc §§ / beöient getoeefi bOOJ Mattys van Veen,
obetïeben ben if Qlutfg τ 709 ©e5é J|eet tfah
Veen , booj be gebjetyige betboïging op m teen tp benarb / toa$ binnen tfcoee uu* ten p§f jjetDO^beb. Hermnn van Egten ,
nsbetöaub foflam *e <0jaft; baat Uut*
|
||||
|
i$4 Oudheden en Gestichten
ftofcm t$ ben 1ι <&Ctohtt τ <% ι. Bernard van
Gelderen, naberganb $afïoo^ te ^benïjoben.
Michiei Dekkers , een ICugnfïjjnee J^onmii/
bic gier op tfoee berfcgeibe «13011 ijeeft a^fïaani
ai ojpgeboigti^ban^Antonius, ooft een Ü2u^
gufïijner |&onnfö, ί 1 Η O L L ESLOO T,
Hoiieiioot, %nbtv$ foïenfïoot / een bö$ tuffegen töaa*
cnz* ro$> en guittooub / geeft een fternje of napel ge*
gaö/ biéobedangbooj be öaaren toeg gefpoelt
ILPENDAM,
iipendam·, <$m ^m jn a^atetfanb / gkdbtg genaamb
Heeren, om ööt §itt:tm ^am ^0öi fiet biietje ben jtyfe
enz van opgetooapeii foa& ^fipenbam/ öaaeecn geer*
iipcndam. ïp fïot flaat/ fc)a£ eerfï onbee öe ^eeeen ban
* J^urmerenö geraant: en $ naberganb bemeten
getoeefi ban eenen gon&erJakob van Ilpendamj
bie te Sfyufféï in 't jaar xf6j (bnbee ben ï|a^
tog van Alva) ontgalfï foierb. *
patroon. Φ* ïto& **#■ «w gebagtemffe ban ben %
Sebaftiaan Mïgetoïjbk Sftt't jdOC if44 té fiiec
j&afïoo^ getoeefi 3|eer Dirk.
paftoors, &*&& te meergemelbe beranbeemg 0 gi* penbam met be anbere boeren ban ^tfflntv ïanb boo^ beboigenbe ©afloop Debient getoéefi: Lambei tus Hofman, betoeïfte bOOJ ben^OOfï
bm 't taarïemfcöe mapttel beetoaart£ mon?
α Volgens den· Latijnfchen text zoude het van deezen Jonker
Jakob gekomen zijn op de Heeren van Purmerend. Doch dit is een misveiihnd : w.int by Zoeteboom ftaat uytdrukkelijk dat de Heeren van Purmerend het eerft bezceteo hebben , en van kco op geméldcn Jonger Jakob: gekomen, is* Ferualdèr. |
||
|
yAN Noord-Holland: aS?
ben toierb ben 3 (Pctoöee 164Γ * tn nabetfjanl*
^afïooj ban 'tSSegijnijof te Ifimfïeroatn i^ge*» iooiben, Jakob Heiniius, naberjjanb JDafïaoi ban<^betbtemen. Aioyfius (of Ludovicüs; Koois van Tetrode, te <2B>miba gebooren / en %itcnt* 3iaat in öeiöe be fóecöten j ter «βοιιί» ge* fïo^ben oen f jjlaart.ió^. Johan Steur, na* berïjanb pifïooj te1|n$bwnen en op be ^ek Dei** Johan Franc, de Roomer , te fCmfïetÖÖttf
gebooren/en J^sefïer ban t<$ratort tt&cfyw
pnijewbel / Sccft eenige jaaren te gipenbam gefïaan/ eni$baar obedebenin't jaar 1700 Jakob van Ommeren, een UmftCVbammtt/$tl
een 3£obenfeïj «èobtgeïeeröe.
PURM.ERLAND.
ï&tMieeïanb fë aïbu^genaamb naat? Bet biater Naamse
Pnrmér/ en fireftt 3tcg fcoijb en fyeeb tigt tötvau Pur- jpiirmerenbe toe. ï|et i§ een Deftige jjeedp* "tl? geit / ïje&öenbe een üeen met een fpit3en enWi. Jjoogen toren, ψηνηην / een onbe $ανοφ / maar tt#m»
iooo^big fcgiec te niet gegaan/ toojö benneibt in eenb?ief banï|aitog Aaibertban'tfaar ι τ,γψϊ pirnicc ï|ab een htoeberfterfo i baar De napel
ban pirmcrenöe / aï$ öoegtec / onDer jjooabe; tecike iiapcï / onber $enere boo^ioaarben/ ooft tot een jparocfjineri! aangeflelt iöierö. ©it afc k§ fïaat in ben gsmeïben ö^ief ban i^artog Aalbercaïbn^^eeberbelcö^oem;;/·^ . c ' 1^- jA albrechiS êcc. doen kond allen Luyden ,
dut wy geconfenteert hebben en confenté-
ren mee defe Brieve , voor ons en onfe Nako-
nielingen, dat de Capelle van Purmerende, een
' * Doch?
|
||||
|
±%6 Oudheden én Gestichten
Dochter ial wefen en een Parochye Kerke van-
de Kerke van Purmer, na Heer JacobMasdood Cureyt van Purmer, in alle manieren als de Bue- ren van Purmerende over een gedragen zijn, met Heer Jacob Cureyt van Purmer vöorfz. behou- delyk ons, onfe Heerlykhtydt en Gifte van bey- de Kerken , en fulke Renten als de Capellerye hééft, die gelegen is inde Capelle van Purmer- ende , daar wy gever of zyn, en fullen wy dan niet geven vooreen Capelle , maarzy Tullen ko- men aan de gene die Cureyt fullen wefen vande Kerke van Purmerende, én dit fal weien na Heer Jacobs dood , die nu een befitter is der Capelle van onfent wegen , voor alle Wyheyd die Heer Jaceb Cureyt van Purmér gecönfenteeft heeft, de Geburen van Purmerende.by zyneri leven, als Kinderen te Kerfteneri , doodcn te begraven 5 Mifle te doen, Predicken en anders, als ge- woonelijk is te doen in een Parochie Kerke i confenterendé wy hen voor ons en onfe Nako- melingen. Voorts willen wy dat de Bueren van Purmerënde mét'hare tóe-behooren (geheeten PurmerendertVQort)) aan die Capelle en Kerke yan Purmerende, houden fullen buyten kofteri $er Bueren van Purmer: „en de Bueren van Pur- tyer in 't L-and» haar Kerk houden fullen buyten koften der Bueren van Purmerende, als voorfz. is. In oirconde gegeven tot Haarlem opten H. Sacraments dach, ijff. "il· i ' .:* :
oude iigt btt$m öjtef gcböcti top bat in % jaae
yaftoors* j 3 ^ gier a$ $afïooj geeft gedaan Jakob Mas.
φ# get jaar 1480/ öen 14 Meemoer/ fiaat eïg gaftooj ban Jtemerlanö betmeiö Arcnt Willemsz. van Gornichem. %X$\ ïï&t
?aat $ grtttééf! Johan Diderijksz, van Monnik- kendam. . 31Η |
||||
|
van Noord-Holland. aS?
gftt een tëegifïer ber übbne ban <%mont>
binb il! Set boigenöe aaiHjetelter.b: Niklaas van Adrlchem, Abt van Egniond, door
«den Paus gemagrigd, neemt aan den afftand van de Parochikcrk van Purmerland 5 dewelke door jfrent WÜlemsz. van Gomichem, met de toeftem- minge van den Wel-Edelcn Heer Johan Burg- graaf van Montfoort, gedaan is opjobatt Dide- rijksz. van Monikendam. b &t$t sautfiggjaaf ban jBontfoojt φ foei-
eer Hfeer ban ©urmerïanb getóeft: bkntGer- rit van Zyl, bit be Ijeerlpijeit ban pirmeren*
be en ban noejj tmet bo^tn $nwt\)t ïjab ban Jan Eggertsz. fjab ö^eïbe jjeeeïpljett toebm om beenoeïjt asn ben 25urgg#iaf ban Mout* fomt·, eer bat bit ban <0gmont in 't bcyt q& tteében toaeen, è Boïhonu Theatr* Holl. p. 381,
PüRMERENDE. ,·
Pftrmerenb/ eefl#$een bo#> Pmne* ge* Narede
naamb/ i£ nabeeïjanb tot een fïab aange* van pur- toaffen·, befoelne be bttbt plaat§ onbec be werende* fïebcn ban bat getoefïe öenieebt, ïfrt t$ attm£ genaamb/om bat {jet gelegen foag aan 'teiiiöc ban fict* toatcr gurmees en i§ in % jaar 14x9 (5) gefïifj)t bOO? Willem Eggerts ; ban tuien
onberiünifierbam geloften f$. J&mnerenbe/
tnet pirmerlanfr / 0tfo/ ^ljpenbam/ $oog? toaiïbe/ en€r|itooube/ geeft be peeren balt <$gmonb (4) toet-eet toege&omen, ■■■■-■ ■■'
|
|||||
|
»
|
|||||
|
ι88 Oudheden en Gestichten
taroooen. ? <2N te&/ ^lt nabetfanb 0CÏtj& ^egt t^tOt
een ^arocöiÉicrii opgrrec^t tmerö/ pb benï|L
25#i)ü$> Ν icoiaus met be ^JEaaob en J&aiv
teïareffe Cathirina tot öaare gatenen gefco* 3en, Af 1Ien |&eéfïét! Barent Barentsïoon , gafl0O| ban
Paftoor, Jtemerenbe / i$ in 't jaar 157 3 ban 't onöe ge*
loof afgetoeeften / en b? eerfïe J^eÖiftant bec ttinber^g^inben gehjo^ben* -■·· ^kt m\3tu§ bc fyft ï>air bt i&atul$kt ψφ ■toojg/ bic piinnetenbe en öet öggeiegenW$$ öe<éuabpMient ijeööen: Theodorus Huls , bie O0& Öe $aftm® balt
Cöam öeMeeböej en obedeben i$ m 'c jaar 1618,
Francifcus Petri (Pierersz ) een ^CUÏfCÏ) <&ubtt
geieerbe/ en boihomen $$acelter in be €>ab*
itinbe =, ben 14 Hngufti 1637 mjt get leben gefcfjeiben, Willem Koopal, toen beinneib. Johan Simomz. te ^Doteb?oeft gebaaren / en Cen Heuïfci) <$»abtgeiC£rb& Johannes Pancos-
mius , anöer^ Johan Aldewereld , bolftottieif S&acete in be iEtèötgeleerböeit / ïjeeffc öe ψ&
fiorgbanpmntierenbemet een ligtccfïc getron5
bug§eitBebienk ^fgiöa$Ög3onbec gfterig ·, boclj
.,·,.. $ in 't blöegenfle ban %%n kbm gefïpjben ben
u !jptc$ ipum Kornelis de Kooker, ^afïOO?
ban ©nrmeitnöe / i$ alöaar obedeben ben 17
.gfülg 1666. Johan de Groot , te ^OOte&JOeii
geÖoWen, Theodorus Viflcher, mi SfimfiW öammer/ botenen Racete in öeaÈtobfumbe*
Simon Koetenburg, een füm^erbammer. Ni-
klaas van Zweringen , te ^aadem gebooren / een&abenfcg <0aötgeleerbe/ ens. Johan van 4e Velden * te 4E>2oatetyoe!$ geöooim f' ■* %3SÉ| Μ . ι . ; '■ -,v. , λ ■' * ■ f'
■ 'ι'. * * * ι - "...■■' 'vV- . ' ΐ- t '■■""■" ■ '■'-' :·· ■■ ■*■'■-■&'» ϊ ■ ■' -
AAN-
|
||||
|
VAN NoORD-HoLtAND. 28<|
Á Á Í Ô E Ê E Í. É Ç G Å Í,
ô. Purmer is niet alleen een pnrochi maar ook een
dorp geweelt Sommigen meenen dat Purmer geen ander dorp ij geweell ais Purmerland.· Maar in den brief van Graaf Philips 5 daar hy de heerlijkheit van Pürmerende overdraagt, word Punner duidelijk on- derfcheiden van Purmerland. á Dat flot metier ftede van Purmer-endt, metier vryer heerlijckbeytent. 'Jtem die ambachtsheerliickheyt t en de dagelijckfche gerichte van Purmer , Purmerland , Ilpendam, jïreckende alfo Verre als de ban daer van gelegen is: Anno 1493. Hier uyt hebben, wy ook dat he: dorp Punner noch in we- ien was m 't gemelde jaar 149?. 2. OstQ'Jan Eggert was dezoon van dien beruciï-
teti Willem Eggert, den eerfte'n Heer van Purmerend, wiens levensbedrijf en wedervaareii aldus in de Ge- lïieene Kronijk befehreeven lïaa*t: ã defen HertogeWfllems tyde'n was een vermaeft
man wt Waterlant gebooren , gheheeten Willem Eggert, defe Willem Eggeft was een rijck man van gelde ende goede, ende hadde ten tyt dat HertogheWü- Jemvluchtich was voor zijnen vader, hem velegeltsen-* de fchats gedacn, waeromme hy namaelsgroot was ende wel gefien by Herroge Willem, want Hertoge Willem hadde hem gcmae£HiverfteTreforier vanden lande van Hollant; Defe Willam Eggert was alleen een Schiltboortich man ende geen Ridder : op dat hy hier namaels in Ar luyden rrfemorie ende gheheirch- niiien wefen foude, dede hy in een vergaderen alle die lantluyden die wyt ende. verdl laten int 3ant van Purmerlant, by twater gheheeten die weer, endede- de daer timmeren een ftarek Cafteel ende een c'eyiï iiedeken, dat welcke hy dede heeten Purmereynde, welcke ftede ende flot mettet lant van Purmerlant, metten dorpen Nee ende Hilpedam^ dat hy namaels vercteech van Herrpge Willem van Beyeren : Ende aldus was defe Willem Egghert d'eerfte Fondatoof en- de m'chrer, ende Heere van Purmereynde fonderRid- dersName. Ende als hy verhoorde den doot zijns liefs ë Fy Zoftcboom Bcfch van Waterland pag. ui.
11. Deel. Ô Heeren
|
||||
|
i.i!|i,WiU,.»!l!i-Jin.
|
|||||||||
|
2<?σ Aantekeningen pp de
Heeren des Hertogen van Beyren was hy wtermaten
feere bedroeft, ende en leefde maer 2. daghen daer lia ende ftarf op zijnCafteel dat hy getimmert hadde, hy lieteenen foon achtergeheeten Jan Eggert, AlytHee- ren Gerrits wyf van Zyl, Janne Reynouts wyf van Brakel. Defe*jan Eggert overmerckende dat Heeren hulde ende pays geen erve is, heeft hy na den doot zijns vaders zijn patrimonium ende vaderlic erf ver- cocht vele ende diverfe perfoonen , maer die heer- lïchéytvan Purmereynde metten dorpen Nee endeHil- pedam, metPurmerlant, vercofthy Heere Gerrit van Zyl Ridder, zijnen fwagher, ende is met defen gelde ende goeden getoghen in Vlaenderen in de ftadt van Ghent, ende bleef daer woonen met alle zijne Naco- melingen. Hy fondeerae tot Oudenaerde een Cloo- ilervan den Reguliers oorde, ende noch eenCloofter binnen Ghent, van Joncfrouwen ende Nonnen, ge- heeten Bethleem, van der felver oorden, ende als Heere Gherrit van Zyl defe heerlicheit van Purmer- eynde eenwyltyts hadde befeten, vercochthy die we- der Heere Jan Burchgrave Vah Montfoorde, ende nu tertyt befïtteraf is dieGrave Jan van Egmanc. *
De naamlooze Schrijver, by C. bCommelijfi aange- haald, fpreekt ook met grooten lof van dezen Willem Eggert. Hy wift den Graaf, volgens djen Schrijver, 200 te leiden dat hy niets van waarde deed buiten het goedvinden van WïUem Eggert: en niemand heeft den Graaf oit grootejr dienften gedaan als hy. Want de Graaf, door zijne jonkheit en pracht in groote fchulden vervallen, is door hetkidlk vernuft enver- ftandig beleyd van Willem Eggert in korten tifd buiten alle fchuld geraakft ja is in korten tijd ζοσ verre ge- komen, dat hy voor een van de rijkfte Vorfren ge- houden wierd. Maar hoe hy dieper in de gunft van den Hartog ilond , des te meer was de Ridderfchap·, zoo wel van de Hoekfche als van de Kabeliauwfche party, op hemgebeeten: nietkonnende lijden dat een Koopman, hoe wijs en getrouw dat hy weezen tnogt, zoo veel by den Graaf te zeggen had. De Graaf, zij- ne dienften naar de rechte waarde fchattende , had zijne vier zoonen Ridders geflagen: ja, uyt het land b Bcühr. van Amfterd. p, 44^.
ver-
|
|||||||||
|
méém - · i.a—fi ' iül
|
|||||||||
|
- — ■- - —
|
|||||||||
|
\·
|
||||||||
|
Bfschryving van Noord-Hollanb. ifi
vertrekkende, en weetende dat Eggen van de Rid- derfchap met fcheele oogen aangezien wierd, fprak hy de Ridderfchapmetdeeze woorden toe: IckbeveS- le en recommandeere ulieden boven alle mijnen goeden vriend Willem Eggert: ende fult hem wel bewaerenz en fó hem in mijn afwezen enig ongeluck overkomt $ ja alwner 't dat by gevalle een fan of tegel van de daken op * fijn hoofd viele ι 'en hem kr'mikte, dat [aI ulieden gewee- ten en op ul.verhaelt worden. DesHartogs dood was Eggerts doöd.'Want de Edelluiden en Ridders,nu de han- den vr»y hebbende, en des te meer gebeeten om dat hunne handen zoo lang gebonden waren geween, be- goften hem ten eerfte te trotfeeren ; en den eenen, ontzegbrief voor den anderen na toe te zenden; en daar door is de goede man van vrees en mismoedigheit ge- itörven. Indien dit ganfche verhaal van den naam- loozeii Schrijver 3 en dat van de gemeene Kronijk» voor waar moet aangenomen worden , zal Willem Eg- gert drie zoonen voor zJjne dood verlooren hebben: want, Volgens de Kronijk , heeft hy maar eenen zoon en twee dochters nagelaaten. 3. Zoo zouw Purmerende dan , volgens onze»
Schrijver, gefticht zijn door den voornoemden Wil- lem Eggert: en wy hebben de gemeene Kronijk zoö even dezelfde taal hooren voeren. Boxhornius, in zijn Toneel der Hollandfehe lieden , fchijntook daar henen te «villen. Men kan niet zeggen dat hy het dorp Purmerend geiticht zoude hebben: want in den voorgemelden brief van Hartog Aalbert, den vader van Graaf Willem VI, word al gewag van Purmereu- de en van deszelfs kapelle gemaakt. Ook kan Wil- lem Eggert de Had Purmerend niet gefticht, dat is het dorp uadsgewijsbewalt hebben: wari£.dat iseerftcge- daar» in 't jaar 1573. Maar , om 't gemelde zeggen noch een goeden zin ie geeven, kan het aldus verftaan worden dat Purmerende door Willem VI, ten gevalle van den meergemeld en Willem Eggert Ί tot een heer- lijkheit ópgerecht is. In 't jaar 1519. is ganfeh Purmerend , op 70. huizen
na, met Jierk en al, glad afgebrandr. Daar op heeft Ue Moeder van Jan II, Graaf van Egmond en Heer Van Purmerend, de burgeryc om haar tot het weder- β Zie Zeetebüüjn Waterl, p«i?8.
Τ a op·
|
||||||||
|
*
|
||||||||
|
39j. Aantekeningen op de
opbouwen aan te moedigen, uyt naame van haaren
zoon, zekere voorrechten toegeftaan; die by Zoete- boom nagezien konnen worden. <f. 'th waar dat deGraaven vanEgmond ook Hee-
ren van Purmerende zijn geweelt: maar daar zijn ze door koop, en niet by erfemiFe, aangekoomen. Het zal de moeite waard zijn, en tot netter begrip van. de zaak dienen , datwe de*iijft der Heeren van Pur- merend hier met korte woorden opgeeven. i. Willem Eggen \ van wien zoo even wijdloopig
gefproken is. Hy heeft veele rechten envryheden aan de itad gegeeven, en was volgens de Kronijken een gebooren VVaterlander. il. Jan Eggen, Willem Eggerts zoon.
in. Gerrit van Zyl, die mttJanEggerts zufter ge-
trouwt'was, Want Jan Eggen, duchtende dat hy even eens vaaren mogt als zijn vader, en wel voor- ziende dat het fmeulendc vier van tweedragt hier te Jande haaft tot een zwaaren brand uytbarüen^zouw, verkocht zijne heeriijkheit aan zijnen zwager; en ging een veilige en geruite woonplaats te Gent in Vlaan- deren zoeken. De Baiïerd van Beyeren, men weet niet onder wat
voorwendzel of tytel , plagt zich zelven ook Heer van Purmerende te noemen ; maar is noit in 't bezit van de heeriijkheit geweeft. iv. Johan, Burggraaf van Montfoort; dft de heer-
iijkheit van den voornoemden vanZyl kocht;en daar mede verlydt wierdt in 't jaar 143Γ. v. Hendrik van Montfoort , die de heeriijkheit van
zijnen vader erfde. yi. J'an van Montfoort, Hendriks Zoon , is, omdat
hy Hoeksgezind was, van de heeriijkheit van P#urme- rende berooft'. ;\ ; vu. Bahhazar vanWolhfiein, van fomrnige/7)?/^-
fiein , van anderenFatkeflei» genaamd: wien de heer- iijkheit door Prins Maximiliaan gefchonken wierd. Hy verkocht ze aan Heery<a#, den eerften Graaf van Egmond, en reifde naar Duitfland vin. Heer '/<?», de eerfte Graaf van Egmond : de-
welke de ftad Purmerende veele voorrechten en vry- .heden vertecnde. t ix. Jan de tweede GraatvanEgmond; onder wien
de
|
||||
|
Beschryving van Noord-Hloland. 2^5
•de ftad, gelijk al verhaalt is, op Co.of70.huizen na
afbrande. Hy is te Milanen ongetrouwd geftorven in 't jaar é?æ8. ÷. Karel de eerfte van dien naam, de derde Graaf
van Egmond ; dewelke den Keizer Karel V. op den tocht naarBarbarye volgende, en veel ongemaks uyt- geftaan hebbende, te Kartagena in Spanje in 't jaar I0o, overleden is. xi. Lamoraal, anders ook Amurathes genaamd,
Kavels broeder, wierd in zijne plaatze Graaf van Eg- mond en Heer van Purmerend. Hy was den Keizer Qok op den gemelden tocht gevolgt j hééft grootè dienften aan zijn Vaderland gedaan.; eii wierd te BruiTel onder den Hartog van Alva onthoofdt. xir. Philips, de vijfde Graaf van Egmond, en de
twaalfde Heer van Purmerend, wierd te Yvoy verflaa- gen in 't jaar 155)0. Hy had geen kinderen , en wis maar 32.jaaren oud. xiii. Lamoraal, de broeder van Philips, is zonder
kinderen , maar vol fchulden, te Brugge overleden, Zijne goederen, die zeer beladen waren, wierden te koop geitelten verkocht: 't fiolen de heerlijkheitvan Purmerend wierd door de Staaten gekocht, enz. Maar we dienen ook een woord van het Stadswa-
pen te zeggen : te meer om dat daar uyt, naar het fchrijven van Zoeteboom, fchijnt te blijken dat Paus Adrianus VI} de roem van Utrecht en van ganfch Nederland, afkqmiïig zoude zijn van den voorgemeld den Willem Eggen. Het wapen van Purmerende is dubbeld : aan de
eene zijde is het een kooggefcheepjeof binnelandfche galey: aan de andere zijde zijn drie weerhaaken. Dat onderfcheid is groot? maar koomt hier van daan dat de Purmerenders die wapens op verfcheide tijden ver- kreegen hebben. Het kooggefcheepje is het 'oudfte wapen : de drie weerhaaken hebben ze van Willem Eg- gert gekreegen ; die zulke drie weerhaaken in zijn wapen voerde. Paus Adrianus heeft ook drie weer- haaken in zijn wapen gevoert; en 't zeggen is ook, zoo als Zoetebaom d fchrijft, dat hy afkomftig zoude zijn van Willem Eggert. «ß Éá ajjn JBefchr» van WaterI, p. 117,
|
|||||
|
Ô 3 £DAM<
|
|||||
|
£94 Oudheden en Gestichten
*
JcL D Α Μ.
Numredé #bam/ of ïieber ibarn/ i^aïbu^genaamb
Kerk naar Set 8* / 0at nocÖ tegenbjoo^big tonbom
Patróen, kt fterft ïoopt/ en naat ben bam bie tegen öet ie
fp}£. opgetöo^peu $♦ ïPege fïab / bie obet al 500
bmnaai'b f$ boo^ j)aateïiaa3en/ t£ gtootetaS^
j^bnmtóeöbam / en ïjeeft onbet gaat gebieb
feben bo?pen,
<©e %oofbteff / bie op ben naam ban bm
;% ^ifféïjpp en ^dpet Nicolaus tngctmjbt
toa^/ inietbboQ; be éaaaben ban ^ollanb be*
Seebert ·, bie ook ben liofïer aanfïeïom <®it
ampt toietb ia 't jaat if44 beftïeebt Jbooj Jl&r.
Nicokus Ruyfch. 3De bebefliging in be ^aflo^
rg totetb boa? be <2^fficialcn Ut Ittrecötfcjje
Iterue gebaan. <&t j&afïotg' bie in aïie$ 1 o pant/
gtoot '$ jaar$ hou opbrengen/ ö^b geen J$a*
poo^gu^/ maat be5atttoaaïfdeimtcni Die
jaat!p$ ? pont groot ieberöen,
«ucic ^egaïben ben J^afioo? toa#'et ooft een Φη*
iaftoort.. öetpajioo^ 3. η 't jaar rf 14 ftonb gier aï£j£a*
pooj J&eejïer Johan Panonis: bentoeïiien tot
ItOObpïp tuegeboegt tt)ietb Jlt, Willem Heda.
jflti 't seïbejaat fïonb Sier booj ^nberpafïoo?
Meindcrtv.inEnkhuizen: betnelfte benj$afl:00£
jaarïp$ baat ban moe$ opbrengen 13 ponb
gtOQt Niklaas Johansz. Wits ? te g&bam ge*
fjooren / i^iefïer/ en $inat$ in stjne geboo^te-
ftab/ geeft in 't jaat if η een beur$ gefttcijjt/ emopbe^iiofofg enbo^betopbe^obtgdeerb* geit te ftnbeeren Matthias Thinx, ooit een Φ, bamntet en ^iieftet / })ab in 't jaat iffi ooft f en biergeipe beut$ gefticöt. |
||||||
|
van Noord-holland: 297
€en tijbe ban bebenenbe beranbering foierb
be boomaamfte ï&iftorn beftleebf ödo? Meindercvan Enkhuizen, bebtèlne ίήballinge
fcgap.ÖCrSOIlben iOieril. Petrus Opmeer, Ög tuien fojbïooptger befcïjeib ban bt$m $aftooi
te binöfii \$/ geeft ïjem ben ïof ban een allee* beftigften 2$elijber / en een alïerfoaarbigften gaftooj ber €bamfcïje Üeife Thcod. Hulfius \§ bOOJ beil ICact^ÖiffcÖOp Sasboldus Vofmerus
in 't jaar 1606 aangefteït tot gaftoo? ban Φ
bam en J^urmerenbe: en t£ in bie bebieninge gefÏO?ben in t jaar iöz8. Johan * vander Steen
(Stccnius) in beftreeïi gebooren/en3£tcent5taat
in be <0obtïwnbe/ f$ 3 jaarenj&tftooj ban <&* bam getoeeftj en tn een jjoogen ouberbom ober* feben ben 24 September ï<56p.· φρ ben 14 311* p$ 1657 bja| ï)n booj't kapittel ban ï|aarïem niet eenpaarige ftettimen tot 6$fceurmeefterbec boenen 0eno5etL #a vander Steen gebben öiec geftaan Thcodorus Groenhout, te ïfaarïem gebooren / ban foien eiber^ geloften i$. johan van Ryfien , te ïèebenter gebooren/
en een $ieuïft]fj<0öbtgeïeerbe. wui.Schoenius, te boren jteftoo^ ban^arbam/ in van RyfTens gïaat^ ^aftoo) getoo^ben ban <6bam/ i§ ge* ftoitien ben n december 1684* Ifaak van •Eeften, in<0e!beeïanb gebooren / een mieefee* ïing ber 3|ooge ^egole ban Hoben / boïltomen ' S$aeelier in be <0obtï)eit* ^ese van Ëeften i$ getoeeft een jeer bappere boo^ftanber be$ ge* ïpofp/ een gberig jielbeftierber/ e,n een totU babige $aber ber armen, ^ocg aÏ3oo 3tjne« Krachten en mibbeïen booi 't getaelb ber ber* bolginge ugtgejmt tuaten / i§ 9ρ te Cbam in λ Wiflenberg Hift. Embr. 1# 3, pp i6z.
h Afta Capi'c. Harjcu?, # Τ 4 ben
|
||||
|
%y6 Oudheden en Gestichten
%m ||eere gernft ben 14 «©ctober 1678.
Jakob Boiman , re l|aarlem geboorett ·, in
jgne J^aftorge ban <£bani8efto?beti oen ι ο ft? tywarg 169Λ· P. Hanncman, een Hagenaar/ bolftomen ^atelier eii5· betoeföe op't befte ban 3ijn leben ban ertt {teel-ontfteeftinge geYto?ben 1$ tien 30 Hpjïï 1704. Gerardus de Jager, eeit
Émfteebanmtet* / gefto^ben tn 't jaar 1719.
. Wilhelmus Weitmans j te lltXCCfjt geÖOO*
een /en een &obenfrj) <r$ootgeIeet'De / en5·
Minocbroc. ψζ jl&timcf^oeber^ {jaböen Stee een fcjoqn- det-huyi. jpiaatsS; öeiücÈhe naar Jet peggen ban J de la
Torre betec naar eeuCerminari?-jjup£ aï^naae
een ftonbeitt geleek ' $®l$m§ ben gelben de la Torre bja$ 'et* ooft
een feeufebap &e%|^aagö Maria., öeinoilte in öe lijft ban 't laai 15Ή niet opgetelb ftaat. ■ Bcgijuhof Jjfeiffc&ten ïjeeft iy® u %%sx\\ ban 't S&egfln» §b£ gemeent / öcteeïfte be ï|. Jg&aagb Maria, tioegelvirjtït toa^. 4&ant te '<£$oam geeft een 2$egyngof geftaan: ober't i®tH\trfëh Guen-i- cusBam, te<2$üfen geöoosen / <&&erfteig£ge* toeefl; ban Jet jaac iftfi tot'1564; Spuöe tn 't leflgetneïbe jaae Itoepen tot bc l&ajtorg ban lla&rïon* ' /;; AANTEKENING.
ψ τ. De Dam , die den naam en ook 't begin en d?
* ppkomile aan deze iiad gegeeven heeft , is eerit over
't Purmery λ geflagen ïn 't jaar 1400 : zoo dat Edam
op verre na niet gelijk mag (taan met de oudfte Meden.
fan Holland. .
v Maarzouw ik hier ook die Meereminne tepas bren-
gen, daar 't meert alle onze Schrijvers zoo drok vari hebben; dewelke, zoo als zy't vernaaien, in 't begin k * £ie Zocteboom in zijne Beichr, van Waterland. %
,..- de?
• # ·
|
|||
|
van Noord-Holland» 297
^er vyftiende#eeuwe omtrent Edam gevangen wierd ?
Ik zal 'er daarom iets van zeggen, om dat fommige Schrijvers , als 'jtinius en Zoeteboom , het al twijfe- lende en met eem'ge beteuterdheit fchijnen Ce vertél- len : anderen , als ÏVinfemius , de gao/che Hiltorie verdacht houden: ja fommigen , als b L. Smits, met het verhaal van deze Meeremin lacchen, en het voor een fprookje* houden : Gelooft gy dit niet, 'zegt hy , daar het alle de Hollatidfcbe Kronijken η vertellen ? ik zal de gefehiedenis met de eigen woorden van de ge* meene Kronijk hier te nederiteüen j eu'er daneenige bemerkingen op maaken. c Ontrent defe tijt walleen gr'oote endevervaerlici-
ke ilorme van winde, vanden welcken vele huyfen ter neder waeyden, ende den me'nfchen groote Ichadett deden, eiide braken ooc ten felven tijden vele dijekeu in, datter grooten laft van water inden landenquam; In defen florme ende oploopinge vanden zeewater is comen drijven ende fwemmen , een wilt ende omge- tammet wijf inde zuyderzee , tuflehen Campen ende Edam, ende aldus fwemmende in Purmeryee , is fy gecomen door een gebroken gat vanden dijeke inPur- mermcer , en dreef aldus lange tijt op dat water ija- pende etide wakende van dat een eynde totten ande* * ren, ende fy fochte haeraesende colt inde grontvant water, fy was heel nae£t van lichaem fouder cleede- ren aen te hebben , maar fy was behangen met menj- gerley waterachtige materie, als mofchfliver ende an- der flijm al ruych bewafTen , ende aldus bleef fy daar fwemmende menïghen tijt om ende weder, niet we- tende waer fy henen foude, want fy en wift niet weder wt te comen,daer fy inghecomen was, want die ga- ten vanden dijck weder toegellopt ende gemaeckt waren vanden Purmeryee , daer fy ingecomen was. Die vrouwen ende maechden die met fchuyten vaat Edam ende anderiïns quamen, ende voeren over die Purmeryee melcken de Coeyen, faghen dickwils dit wijf drijven ende fwemmen int water, daerfy feeraf verfchrickten endevervaert waren,ende verwonder- den feere van dat wijf» ende als fyfq dus die wils fa- h Smits Schatkamer onder Edam.
9 fjoll, Kronijk z6 Diviüc, 57 Capittel*
I S gen
|
|||||
|
t
|
|||||
|
ap8 Aantekeningen op de
gen worden zijt gewoon, ende quamen attemetnaer-
der om te iien , dat fy ten lellen tfamenfpraken, en- de vergaerden by een ,ende namen eenen tnoet, ende toghen defe vrouwe met cracht ende gewelt wttet water in haer fchuyte, endebrochtenfe binnen Edam op der ftraten? niemantencondehaer fprakeverilaen, noch fy en verilont de onfe niet, ende als fy fehoon ghemaeckt was ende ghereynicht vanden^flijme ende ruychte daer fy mede bewaiïèn was, deden fy haer cle- deren aen, ende fy began onfe fpijfe te eten , maer. nochtans was fy alttjt neerflich ende daer op wt om weder int water te wefen , maer fy worde te feer nau bewaert. Dit geruchte over al comende, quam daer yeel volcx om dit wijf te fien wt vele vremde lan- den : dit vernemende die van Harlem, deden groote inftancie ende verfoecken aen dieftede van Edam, om dit wijf te hebben , om der niewieheyts willen, dat welcke fy toelieten, ende gavenie henluyden , ende daer wefende leerde fy fpiunen , ende leefde menlch Jaer, ende ftarf ten leften ende worde optKerchof be- graven, om des willen dat fy dicwils dat H. Cruy- ce eer ende reverentie dede, Ende dit is geapprobeert ende gecertificeert van eenigeoude notabele ende waer- achtige mannen, die feggen dat iy defe vrouwe binnen Haerlem in haer tijt hebben gefien, waerom dattet ir) defe Cronijcke voor een nieuwicheyt is gefet. Twee xaaken konnen hier in bedenking koomen,
en hetganfcheverhaal waarfchijnelijk of onwaarfchij- nelijk maaken. i. Of het genoeg op de getuigeniite van de Hiftorifchrijversgeveftigt is. a. Of het wel ze- ker is, en voor de zuivere waarheit mag aangenomen worien, dat'er zulk flag van Zeevrouwen , ofMee- reminnen, of zoo als men ze liefft noemen wil, ge- vonden word. Wat het eerite belangt, wy hebben, om anderen daar te laaten, de getuigenis van de ge- meene Kroniik, van IVachtendorp, en R. Snoy. Johatt <uan Leiden heeft onder Niklaas van Adrichem, Abt van Egmond , die in 't jaar 14.77 aan ^e beflieringe quam, en in 't jaar 1481 uyt de wereld fcheidde , de Jaarboeken vanrf Egmond beginnen te fchrijven. En, daar wel op te letten is , eer hy aan 't fchrijven var* 4 Vide Auiial. Egraumlan, iaitio*
|
|||||||
|
#
|
|||||||
|
Beschryving van Noord-Hoixand. z9$
die Jaarboeken ging , had hy de gemeene Kronijk al
gefchreeven. Zoo was hy dan zekerlijk al in de we- reld voor 't jaar 1450 : en , dewijl de Meeremin op het ν roegfte gevangen is geweeit in'tjaar 1405of 140+, kan hy noch inenfchen gekent hebben , die de Mee- remin gezien en bezigtigt hadden : of, zoo het een onwaarheit en verdichtzel was, die hem van onkun- de en onwaarheit konden overtuigen. En hoe veele leefden d'ernoch, zelfoonder zijne Mede-monnikken, die 't hunne ouders hadden hooren vertellen: en die hem ook, indien zy 'er niets van geweeten hadden,zouden te- gengefproken en uytgejouwt hebben? R Snoyh omtrent twintig jaaren laater ia 4e wereld gekomen als Jobatt GerbtVqnLeïdtn: en heeft vervolgens ook veele men- fchen gekent en gefproken , die het uyt den mond van hunne ouders of van ouder luiden verftaan hadden. Daarenboven e getuigt hydat hy het uyt de boeken van ïodaanige Schrijvers getrokken heeft, die ten tijde van de gefchiedenis inde wereld waren, enz. De andere Schrijvers zullen wy flegts overilaan; en 'er dit alleen-· |ïjk op zeggen, dat 'er al dringende en iierke bewij- zen zouden moeten tegenleggen ; eer dat men een feit, dat op zulke getuigenuTen fteunr, zoude mo*gen verwerpen. Eu , indien men vorder bewijzen kan dat'er op andere tijden diergelijke Zeemannen enZee- vrouwen meer als eens, ja op verfcheide plaatzen en tijden, gezien zijn geweeft; dunkt.my dat heteenfoort van hardnekkigheit zoude zijn , den ongeloovigen noch langer tefpeelen. Wy hebben uyt Pliaius fdat de Keizer Augufim'&ooK, zijnen A.mbaiHideur uytdeGaulen verwittigt is dat 'er veele doode Zeewijven (Nereï- dis) aan de zeekuft quamen drijven. Een AmbaiTa- deur van eenen Keizer Auguftus zal^zulks aan zijnen. Heer en Keizer niét gefchreeven hebben zonder ze- kere kennis. Die van Lisbon, 700 als dezelve PU- mus verhaalt , hebben den Keizer Tibcrim door een gezantfehap laaten weeten dat ze ergens eenen Triton of zee-man, zoo als de Tritons doorgaans gefchildert worden, in zeker hol of fpelonk hadden zien en hoo- ien fpeelen op den hoorn. Dat beken ik dat watmif- felijk luidt i enzal'er daarom niet fterk op dringen: lïiaar 't zal op êen exempel niet aankomen. De be- t. Hift» HolLUb» 9. ƒ Lib. ?♦ e. f.
ruch-
|
||||
|
*
Soo Aantekeningen op de
tuchte Theodarus Gazo*, onder de geleerden wel be-
kend , heeft ten huize van Jovianus Pontanus meer- maaien verhaalt hoe dat hy in Peloponnefus of Morea ïijnde een .zeewijf heeft gezien , dat in een geweldi- gen Ilorm op het ftïand was.gefmeeten. Zoo heeft ook de geleerde Georgius TrapezuntiusgeenZeemeysje gezien , 't welk nu met het bovenlijf tot de fchaamdee- len toe boven het water ftak; en dan het ganfche lijf, als al fpeelende, onder het water dompelde. Dan ver- haalt Alexander ah Alexandre noch van een Zeeman, of Triton, die by zijnen tyd gevangen wierd in Epi- rus', en die heimeli|k uyt de zee op het land plagt te koomen , om de vrouwluid^en , die daar water qua- men haaien, te beloeren, en in zijn geweld te krijgen. Ook-verhaalt P. Gilliusk hoe dat zoo een Triton,
in zee gevangen , den Koning Kenatm voor een ge- fchenk aangeboden wierd. Hieronymus iDomin'tus, een deftig man , heeft den
Keizer Maximiliaan mondeling vertelt dat hy , met een'deel krijgsvolk naar Rhodus vaarende, een Zee- man of Triton heeft gezien , die tegen het touw van lijn fc'nip opklauterde. Jnlius C<èfar Scalïger ikzelf, die^t voorgaande vertelt, heeft te Parma een Zee- meysje gezien; dat nietgrooter was als een tweejaa- ■rïg dochterke, Onder Eugmius IV 'is 'er ook een Zeeman gevangen, dewelke bezig was met een kind naar de zee te fleepen. Zijne gedaante was fchier in alles gelijk aan de gedaante van een menfeh, behal- ven dat zijne huir naar een aelsvel geleek; dat hy twee hoornties op zijn hoofd had ftaan, en aan ieder hand twee vingeren had, By S. MajolustzX men meer diergelijke exempels uyt geloofwaardige Schryvers, als uyt Platina, T^eoP^anes Abbas , Bonfinius, aan·* getogen vinden. Onder anderen vertelt hy uyt de ou- de Staetsbrieven van Poortegaal dat'er voordezen tuf- fchen den Koning van Poortegaal en den Grootmee- fter van S. Jago'gepleit is geweeit, wien van beideii zulke zeemannen en zeewijven , die door onweder pp het ftrand aandreeven of gefmeeten wierden, in fAlcx. ab Alex. Dies Genial. Jib. 9, cap. 8.
I.ib. de Animantib, apud S, Majolura dier. Canicul. t. u ioll. 9, » Apud Jul Scalig.de fubtil, exercit. 126« n. ii. 4 Ibid, i S, Majolus ut fupra, ei-
|
|||||
|
•
|
|||||
|
Besghryving van Noord-Holland, jok
eigendom toebehoorden:en dat de eigendom denKoning
toegeweezen wierd. Hy befluyt daaruyt, en hy heeft 'er gelijk in, dat die zee van ouds al ^eele zeeman"* nen en zeewijven moet opgelevert hebben. En om zoo verre niet te gaan , LudovieusmVtves
getuigt dat 'er by zijnen tyd, in Holland een Zeeman of'Triton is gevangen, en over de twee jaaren opge- iloten is geweeft, die al begon te fpreeken: maar dat hy, de kans fchoon ziende, met groote vreugde we- derom in zee is gefprongen. Enjumus zelf verhaalt ons dat 'er in zijnen tyd te Zwartewaal, niet verre van den Briel, 't geraamte van een Triton midden in de kerk ophing. Wat het fpreeken aangaat, dat moet dus verftaan
worden dathyeen ruwen lomp geluid begon te flaan; en wat grooter ongerijmdheit iteekr 'er in, dat men een Triton een.ige gebrooke of halfgebroke ^voor- den leert uyren j als dat men fommige vogels aller- hande woorden op eene zeer verltaanbaare wijze leert fpreeken ? Dit fchijnt Junius wat te ftooten dar deEdarafche
ïeevrouw, zoo als de Schrijvers verhaalen, zoude hebben leerën fpinnen: als of zy, zegt hy, vingeren had gehad, die als onze vingeren in verfcheide leden gedeelt waren. En 't is ook waar dat Jul. C<efar Scal'tger als een'zekere zaak opgeeft, dat de zeeman- nen en zeewijven geen handen of vingers, maar inde plaats van handen, zekere vinnen hebben. Maar be- halven dat de Triton onder Eugenius IV. gevangen, en boven vermeld , aan iedere hand twee vingeren, had, zoo is de vrage of die vinnen niet zoodaanig van maakzel konnen zijn dat ze die gebruyken konnen als handen. De gemelde Scaliger fpreekt van andere viiTchen t
Cippa genaamd, die van gedaante den menfeh gelij- ken , 's nachts aan land koomen , en vuur uyt een keiileen flaan, om andere viiTchen door het licht te verlokken. De viiTchen , op dat licht toefchieténde, worden van die Cippx genomen en opgegeeten. De- ze viiTchen , zegt hy , móeten dan handen hebben: waar uyt zal men bewijzen dat de Tritons en zeewij- ven niet zoowel gehand en gevingerd konnen tijm m JDt veiit fiite Chrift, lib, 2.
al*
|
|||||
|
*
|
|||||
|
jöa Oudheden en Gestichten
als de Cipp<s ? Dit heb ik maar tegen Jul. Scaïigeri
want op die loosheït van de Cippa zouW ik niet te hard willen dïingen. Alles dan t'zamen geknoopt en wel overwogen,
«· dunkt my, behoudens beter oordeel, dat men in 't aanneemen vandiergelijke gefchiedenilTen , daar geert onhebbelijkheit of ongerijmdheit in (leekt, en die op zulke getuigeniflfen (leunen, zoo viei en ftijfkoppig niet bejioort te vallen. Κ Α D Υ Κ. ,
Kadyk Koe Babp / t'ïjatt^ <©uabp/ en in een gattb-
anders ge- fcfeiftban bit^e&enfcliap ooK Erengenaamb/ paamd enz. ^ ^jj gatöclpeeft / DelXSCllte tlOÏ0en$ Goudt-
hoevén Ollöa* <$bam l)OQ$lt. 3|it ί$ ÖSC&t Ógi ©ntmerenb gelegen: en baaroni plagt get ooft
itoo? be ^affoo^ ban ^ucmerenöe öeöient te toojben* vergecvers ^'c i>afl:org toierb Öoö? be <0t?aaben betree* van de pa. ben ', giet öebefïigen fientö aan ben SCart^bia^ ftwy*» ften bet ïitrecfjtfc|e ^omïterïte. ©e5elbe $a* fïorp öesat in 't |aae ι f 14 een 011b en flegt ψ& ffoo$-{jU!$e/ met 12. öeimten Ianb$. ligt bie 12. öeintten nioefï be ^afïoo?/ ög> afto^enb* geit / nocö ttefefeen 7 giiïbei$. 3jn"'t selbe jaar fïonb jjsee alp Jlaflooj Gerrit van.YlTelftein : en iü$ <0nbei#-pafiOO^
jgjfo Hillcbrand Simonsz. MIDDELYÈ,
tinberg $&ebelge en $&ibïfie / en fribt$ ge*
Midieiye, naamb om bat ïjet tntbben in 't §§e plagt te ieg* jèatecktib > e« geeft ban ouö^ onber get ^e*
feenfeÖap toan 3®atetïanb gegoo^t &e Uvl\ i$ *9
|
||||
|
o
|
||||
|
van Noord-Holland. 30}
op ben naam ban & Pankras mgetoijbt } en
plagt booi be <d%aaben bergeeben te fooien: ire öeiiefïiging'toierb og ben meergemeïben Klart^oiaïien geïjaaït. 3Nse fafïorg öejat in 't gemeïbe jaar 15-14 0ude P:w
een gafïoo$4)n$ en tfoaalf beimpten. Jan ft0«rs, janszoon, bfe 'erin 't ^elbe jaar {jet# <iNber-Jj)a* fïoo^feïjap öe&Ieebbe / moefï öen ^afioo^ nnt Die 12 beimten jaarlp$ opbrengen 5- guïben^ 3|et inzoomen bei ©afïorpe beliep foföjj. gnfr ben$'$jaar£ · Φρ ben welben φ fïonb. pier a$ J^afïoo?
Kornelis Willemsz. <Ö*n ttï t jaar ij* J8 Leen- .
dert Jansz. ·
i|et üofïerfcjjap/ 't foeul in 't gemeïbe iaat
beïteot toierb boo^ eenen van Zanre, f!onb sn£gelp£ ter öegeebinge ban be ^aaben/ en jjab tfcoee niergen lanb^ WEERDE.
Wtttbt/ tegenmoojbig H^aerber genaamb/ ,
të een bo&i meteenparocfji-fcern onber l^a^cXvan terlanb i öe ^afïorg en beöebefïiging brierb ge* waerde, geeben al$ öoben* 3fn 't jaar 15-14 gab be #afïoro een ψαΡ
toat$-fym$ mtt tien of ttoaalf beimten ïanbgi: en 3$ iion / niet lafïen met. al / jaarlp^ op* ïfcengen ψ Μ), gmben^ jan Dirkz, een man ban 7° jaaren ma$ in0udeV^
't jaar ij-14. psfïoo^ ban 3®aerben, ïj|et teloor. ' fïerfegap/ bat oor boo* be oB^aaben öegeeben fcuerb / en 7 of 8 bemiten Öe5at / baierb in 't * Dat is eigentlijk die de paftory bediende, terwijle dac
de Paftoor, die een gedeelte van de inkomften trok, door- gaans naar geen paftory om zag- Vertaaleer. * ■* w
|
||||||
|
*
1 |
||||||
|
304. Oudheden en Gestichten
gemelbe jaar öeMeebtbou$ cenen Dirk Pietersx. Öie get ban Philips van Borgonjc geteegeil &a&
MONNIKKENDAM. Monnik- H^onnfl&ljÈnbam/ ban Α. junius lionnfftfee*
kendam ttieergbam / tn in 't Satijn Monachodamum Waar van genaamb/ ïjttft Ut btmamin® frc&twgfn bati aidus ge- »| naa|| gelegen tticcr / be β$ηη&/ en ban ösn naamd, &Qm ^^ ^ ^^ opgetoo^ien. %&z ftdït boert in gaar toapen een jfeonnift met een ftap
oj^i bie met sijiw recSter jjanb een ïtnot^e op
φι regter fbgotibèr b^aagt.
ho fd ^e ftooföfterfe / bie op ben naam Êan ben kak.00 ' %2$ïffcÖop Nicoiaus ingebjpt b*a£/ en bso? be <0?aaben öegeeben tóerb / ma^ mtt ïaflteif
mtt al jaarïp£ toaarbtg 80 of po έφ. guïbenë.
3n bc3e htvhig bjeï-eereen biftarpsetóeeftban
■ Den $. Thadaeus $ bemelne naberianb m$eu3ft $ in $· Gèertruids ftoobetst te SSm^rbant
' <&öfc Rebben be Harmeïijten baar een ftan* fen'kiüi" tient gega& i 't tóelft in ben ö&anb ban 't jaar lier. if ir oti&efcgabigb i§ geMeebeit. Oude Pa- 3?η ** ^mV T f *4 ***fl^ ^ J^f&HTCRegnerus
ftoor', a" Garftman: en m'tjaar ι f 44 JJIr, JakobLatfi-
bertsz. fohan Pipo , Hendrikszoon, jfcjfjltff'
ben gebooren/ £oa$ Ijier ^atfoo^ttrt jaar t*f t*
$M^ be, <6ngelfe|e tóroetteri tn 'r gemc&e jaar 3jj&onmMenbnm n^rpitniberben ι fjeööen 3η ben . ^afïoo^ een tijb lang met een fei)t$)per£-!JaaR Doo^ jjet meer getroitltcn / en einbeïp aan be mafï gebanbm en bööbpfc§ote?i< Gerrit Ho- n^us, sftegofe ftammnfë/ i| baar oaitb^ce* beïpomgeb?agt; 500 al£ öeneben onberUfrfï* öïoftfter beitelt 3aï tobben. Wil-
|
|||||
|
•
|
|||||
|
VAN NoOïtD-HoLL ANÖ. .JO?
(i Willem Kopal , tt i^mtïmt QtMomï / %fy tmt$iaat in be <&uet$tlterbgeit / en ïit ban 't
^aarïenifclje Isaptteï. $aberljatt& $ gg tê Émfferöani Beroepen / en baat gefïo^bcu öen 5 (Bttohev i66z. ®ϋϊψη$ jjec berpaï Dan Phn. Rovemus,
ban 't jaar 1638 / geeft Jakob Oi.xus be gap tur|j ban j©onl|ptei|$am ïange f naren Öeïileeöt; en i£ ttaberganb gafïaoi te fSmfïerbnm geioa^ ben* jjlaijem jebben gier gefïaan j}&?. Antonis van Veen j Die baar j^ftooj geffr^betri^ beii ^zieb^nari 1674. Genie Kiooiter, ïiïbe ^treeft geöooren / éen %mmft\} <H30btgeleerbe / tn boïitomen ^atelier in be «éoblnmbe η óbcrïè* ben ben 19 3[anuarg lóSi. jpeejÏer Fran^ois Breugei, een ISmffcrbanimer/ tej&onnittftefc bam gefloten ben 13 jj&aart 1709. Niklaas de jonge, te gbsol geuooren / een Uobmfty ^obtgéieerbe/oberieöen ben 50 J&aart i/io. Bcrnardus van Karpe, te <Ëumien£t geöoören.« ,0tt berre ban jponnfenetiöam peeft boo^
bi$m gefïaan een j^iorg ban Cifrcrci- jonnen/ Galihra gmaamb i befoelhe baar opgerecJEjt i$ in 't jaar 146f. ν AANTEKENING.
1. Monnikkendam is'er al geweeft in't jaar 1297:
want men leeft by M, Stoke dat Willem LiiflTchop van Utrecht ,· willende den Weftvriezen te hulpe trekken, * met iij'n fcheepsheyr te Monnikkendam aanlainde: maar dat de Waterlanders, door de Haarlemmers eti Kenneinefs ^eltijft, den Biiïchop zonder iets uytge- recht te hebben verdreeven, Dezeirad^, en het eiland Marken, gelijk de Schrij-
ver ook onder Merkerhof verhaalt, hebben den M"n- iiikken van Marien-gaerde in Vriefland toebehoort; * Zie Zoereboom in VfatcrL p· ai8,
JI. JDeei*. V maajr
|
|||||
|
Λ * i
|
|||||
|
3o6 Oudheden en Gestichten
maar 't is hen door de Keizerin Margareta , Gravin
van Holland, ontnomen, alshaar broeder Graaf WH* hm in Ooftvrieiland verflagen was. Van deze Monnikken meen ik ook, zoo wel als
%oeteboom, dat de naam van Monnikkendam en Mon- ,nikkenmeer gékoomen is : het land , het meer , en alles wat den Monnikken eigen was, wierd hier zoo wel als elders het Monnikken land, het Momiikken meer , de Monnikken dïjk genoernt. Toen'er een dam door 't beitel der zelve Monnikken opgewor- pen wierd, was 't geen wonder dat hy ook den naam van Monnikkendam kreeg. Omtrent de opkomfte der nieuwe gezindheden
zouw deze ftad , volgens het fchrijven van P.bOp- meer, een flechten naam gehad hebben wegens de me- nigte van de daar woonende hexen en toovereflen; en op dat nuk alzoo befaamd zijn geweeft als voor de- zen Hypata in Theflalien. Daarenboven had ze den naam dat haare inwoon-
ders doorgaans naar de nieuwigheit helden : en daar- om was h een gemeen zeggen onder de landzaaten daar omiireeks , dat haar veel beter de naam zouw voegen van Luiterfchendam als van Monnikkendam. b Hift. Martyr. Batavicor. p» i€4?
Μ E R Κ E RHOF,
Marke, een 3|ft Ittll tegeniüOO^lig 0eCtl &0$ / fcflt bto\
eiland, enz. naam ban Jllerleröof^aagt: 500 meen iftoan
oat jjteïtsooi bet eïent too$ get rgïanb (1) gkav* ften / omtrent «pouniftisenöani gelegen -, onac be ffiofitctijpitc jj&onmhften 'Dan jjet Woofïei* ji&anengaeroe buiten Seeufojaaroën een to treïi$aat$ «f mi foo^t ban een ugtbïugt jjaa* $tn. Het §nam Ben ooït / ten minfïe 00 boo^ een gedeelte / in eigenöom toe ·> maai* -i$ gen öoo?öe ^aUliine Margareta, om öatoe^iei 301 {jaareu b^oete berfïagen öaöbén/ wjjt een fooit ban t»jaaïi5ucBc ontnomen», |
||||
|
van Noord-Holland. 307
%tt$t Summa .Ruralis bat! Martimis Dunca-
ttus binb üi aangete&enb baibe grift üm 't eg*
ïanb $^a.rlten sn 't jaar 1231 .gefcgonïteit $ mn Nll^rafjpi baii$&a#engae&e: en bat gg 'eca&anbeee.Jfclft iiabesiiaiib % gejtpcjjjt/ en φ'er een ïtapile / be %. jjiaagb Maria ter φ re/ gêtimniert -geïfóen: maar aat Hartog Karel gen ïjet egfanbtn 't jaar 14.70 afgenomen !)eeft; om bat §nn Hot/ .bluften gjnbe/ .öen <0^aaf toa^ ftoomen f$j#eéen; ■ $oc§ fiaat 'ei tïjm§ &wbty# I ooit Jpae&e Kerk, bc*
.genaainb/ jjeööetiDe een teïs niet een toren. scevcrs * ^e begeebing ban öe^e fterft / bat \$ ban beenz' ..' l^afïorg / gïagt ben .<Ë»jaaben toe teftoomen: 300 aï^in 't)aar 1 r η getmgae Niklaas Ja kobsz. öie be genieibe jpatforgi acïjt jaaren te booren ban hm J>taöïjö!iber geitreegni ïjaö. <&t ^afïoügi Ijab omtrent aan mhoainen bijf
pand 0ioat/ Uomnenbe ban 7 beiniten/enbatt een bat boter. <&ati jfab 3e noeïj 11 Philippus gnïben^: enbia^bef>a|looi0e!joubenbgfièip fen ter iuceft te ïee$en. |
|||||||||||
|
AANTEKENINGEN,
|
|||||||||||
|
1. Tn een oude lijft van de goederen der Utrecht*
iche kerke, zoo als Alting*getuigt, ftaat een plaats vermeld onder den naam van Marcheshem. Hierdoor meent hy dat het eilandtje Marken verftaan moet wor- den : want het dorp Marke o/Markshem meent hy niet dat daar door verftaan kan worden | om dat ganfeh Waterland, en vervolgens ook het dorp Mar- ken, volgens de lijft van deVafallen der Utrechtfche kerke, den BiiTchop en de kerke van Utrecht toebe- hoorde. Maar ik zie niet waarom dezelve reden ook niet gelden zouw tegen het eilandtje Marken; 't welk |
|||||||||||
|
& In yoce M.ircheshctn.
|
|||||||||||
|
V Ά
|
|||||||||||
|
zoo
|
|||||||||||
|
jo8 Oudheden en Gestichten
fcoo wel onder Waterland gelegen is als het dorp
Marken. _ . 2. Het quam die Monnikken ganfch en geheel m
eigendom toe : Eerft was de helft van het eiland en dorp aan de gemelde Abdy gefchonken door eentge godvruchtige Hollanders. De andere helft heeft de Abt met de Monnikken van de Perfynen gekocht: en dus is 't ganfche eiland onder de Monnikken gekoo- |
|||||||||||||||||||
|
men.
|
|||||||||||||||||||
|
BROEK.
|
|||||||||||||||||||
|
ifijoefe/ ooft een bo$ ban 3©atedanb / en
niet berre ban j^onnmnenbam gelegen/fieeft tvten naam getoegen ban be (0 fyoeWanben of moeren/ bie ï)etbo&> a\§ omcingeïben. *|et geeft een frage teft met een f&W4gmm> bjeme nerft ter gebagtemfife ba» oen %♦ ^iffcOT en &5eïïjber Nicoiaus tngeb#it i$* mt ^joeif $ onberfcfjeiOen ban een anöer
bom/ ooit^oeït genaamb/en onberbenSan* genöp gelegen: toellt bof> ooft een f arocïji» fterft tjab s betoeï&e ingemtjbt mag ter gebag^ temffe ban oen f* l&artriaac PojhtiTnus; en boa? be Uiöten ban €gmonb öegeeben toerb* &oïum$ jefiew Iftfï met oe öanb gefcjiee*
ben/ en onber Beider Maximiliaanopgefteïb/ meenben be «i&aaben bat 3gbe öegeebmg ban be j^ofl&arp öabben: maar be bebeftigmgnioeft ba oen Ü'artsbtafcen ban Uitrecht gejjaaït bjo^ ben, Kornelis Janszoon, bie baar f afïoo?toa^ in 't jaar 15-14/ B^ö be |>afïor£ ban be ^arto* ginne ban^abogenHanbboogbefTe ban w$& eerïanben bekomen, ©efafiorg ïjabeenötm^ je boo| ben fafloo?/ met een iimomfleban 30 &8. gnïben^/ bie «nt be ïanbb^icöten getroft* Itcn biierben. 3N boo^aat ban gemeïben Kor- nelis [ansz. öaobg eftoesenb&at jaarlp^ oaar ban
|
|||||||||||||||||||
|
Eroek;
deszelfs
naamrede» |
|||||||||||||||||||
|
Parochi-
kerk. |
|||||||||||||||||||
|
WW
|
|||||||||||||||||
|
mmmmm
|
|||||||||||||||||
|
van Noord-Holland. 309
fean genooten 4 jjonö i&oot» Φ> ïtofïet·/ itfe
ooftöoo^ öe ofeaaUen aangefïelt fuierd/ troFt ün aftoesenöjjett 2 of 3 $$♦ guïöen^ 9fn 't jaar 15*i4toa^ ïjier liofïee Baarthoud Gerricsz.
|
|||||||||||||||||
|
AANTEKEN1N G.«
i. Zoeteboom , hoewel hy 'er ook voor is dat dit
dorp zijne'benaaming van de broeklanden of moeren gekreegen heeft, zouw evenwel half gelooven dat de Broekers in Holland, Weftvrielland, en Waterland, afkomftig zijn van de oude Bruéleri. En daar toe helt hy om deze reden dat Bruóteri, naar alle fchïjn, niet anders te zeggen is alsBroekers; dat is luiden op broekachtige landen woonende. Vorders zeit hy dat deze Bruèeri gewoont hebben aan den Rhijn, in de vrijheit van Eltenberg. De Brufieri hebben aan den Rhijn op verfcheide plaatzen gewoont; dat is waar. Maar om dat hun land broekachtig en moeraiïig was, en zy daarom Bruéieri of Broek ers genoemt wierden; en dat Broek in Waterland ook broekig en moeraffig was, volgt daar uyt de WaterlandfcheBroekers (om hen zoo te noemen) afkomftig moeiten zijn van de beruchte Bruiierï7. ■■...'·?
LUTTIKHOEFS HUIZEN,
5Cnt»a# Φΰ$ίμύ&η ! een öo$ en geerïpjjett ooiihuï-
ia 3®atetfanö/ onöer <&öam/ geeft in 't jaar zcn'enz* 1 r 14 met fjet öö&j <êttv$ütm öen feei' ban gebenöergcn toegeftoomen : fctaelfte öen ψφ tooj m öen Moftcv aanfteiöe* * |
|||||||||||||||||
|
R Α Ν D O R Ρ,
|
|||||||||||||||||
|
« ' UU
|
|||||||||||||||||
|
mm$ mmiwi tt mo$tim aïtm<f e*R,Ddor.
noemt/ om-bat ïjtt aan 't ugterfte ban öe lm* ho= andcri
S? fanden/ aan tüc ranö ban 't bjenlanfc ofte*genaamd» ν 3 gea
|
|||||||||||||||||
|
-____—A
|
|||||||||||||||||
|
|io Oudheden en Gestichten
gen 't öofelj Afc/ gelegen $, '3fn een-gattti^
fejj^ift bee fltreepfejje üerïie / en oön boo? Öe Sa&iibeïing/ toogu Jet fö&rop genoemt Hiö^
£en «oeinen 't ooft föaarbogiV' om bat |et niet tn tnoeraffen of boffc|én/ maar op een rare, g^asige/ en raelïtrnae lanbgboMfte gelegen i§. ifet pijen te $are%> fiaan 300 niet in be leng*
te/ ge!pelber$; maar meefiomb?telt. 3^e ïierft üeeft een bsllicn floittpea toten 5 'f lïseïft #en te&en tg' bat be eerfïe aanleggen of öonbj- Jjeeren baar ban laat §$mt§ toilben maatten. ©it φ altpitp 5etó bat be ^afto^ böo>
bee^en in tföeeii n)a| gebeeït: ftaanbe MH be gebceïten ter öegeebtnge Mn Μ <Ê0iïStiï/ m ter öebefriginge ban ben lait^bsa&en ban fo treedt .^jeber s^beeïtc / be ïa#en baar onber oeg^eepen/ b^agt jaarlpg op f o $fjt ga!beïi£· (^öft pö ieber gebeelte 18 bemtteii / öte jaar* ïp^ 6 gnïben$ opö^agteo. <^e p5$oo$ feja* ren maar ge^onben tot mm Mi§ ter bjeen * leljaïben be jjÉfrnbage» en ü|ei%bagea, 3|n 't jaar 1514 ioierb be |>ap&§* ban'tee^
aie gebeelte öe&ïeebt booj Jakob florisz. §et itofterfeïjap / bat % be 7 $*|. gtiibet$
toaarbig toa^/ fcuierb oon booj be^aabenbe* geeben. ■ «t |
|||||||||||||
|
Koftcr-
ichap. |
|||||||||||||
|
SCHELLINKWOUDE.
|
|||||||||||||
|
^cijcSItn&toonbe/ eenbo^jban ^aterlanb/
aa!i be gusbsée tegen ben bp gelegen / 3000e naat 'f getiieene peggen Dien naam gèhteegen ïjeöben ban be (1) fcgeUingeii. iet öeeft een $aabtf;mj$/ en een Itern met een toren. 3&t '3&afior£ftonb ter bergeebinge banöe<0jaabem be bebef&gmg lölevb bQ0?betiftot$-bia1teribaui |
|||||||||||||
|
♦ Schellinlc-
woude, deszelfs naaifircde enz,. |
|||||||||||||
|
•
|
|||||||||||||
|
■".*'.
|
|||||||||||||
|
van Noord-Holland. 311
tltmfyt gegeeben, Φ& 300 *w nm\m if Jm
Korneiisz. $afim getoojöen in 't jmt ij-17. ^e J^afïorg !ja& esffiWïi eiï omtrent- iröemi* ten i öetoellte ja#P§ 38 *&gulöen0 oftpgr ten* AANTEKENING.
■■*
1. Men meent, zegt Zoeteboom, dat het dien naam
gekreegen heeft van eenige penm'nxkens in een £i- fchenbofch gevonden. De naam Schelling woudebe- ftaat uytfcbe/Iivg en woude; ergo: fchellingen in 't woud gevonden: flaat dat niet door? Ik beken dat die naamrede my te onnoozel voorkoomt : want of fchoon de Schellingwouders een EiTchenboom, met negen vergulde penm'nxkens , in hun wapenfchiid voeren, en 'er de volgende fpreuk by zetten: Bet Boomt je van Ejjchendouwe, Penningen rood van gouwe , Is 't wapen van Schcltinkwouwe\ Zoo kan ik niet zien dat dit voor een vaft bewijs
behoeft aangenomen te worden, 't Is elders getoont dat de wapens der fteden en dorpen niet altijd, hoe- wel dikwils, de naamrede der zelve fteden en dorpen op een onwederfpreekelijke manier aanwijzen. De huisluiden , lejtende op den naam van fchellmg en •woude, zullen zich, zoo als zy 't verftonden , wonder- lijk uytgeilooft hebben met een wapen te verzinnen, dat op den naatn van het dorp pafte. Maar als men de naamen van het dofp Schelling-
woud , van 't eiland Schellinge , van 't Schilt of Schelt opTeiïel, en miflehien ook van den vloed de Schelde, by malkander voegt; zouw het dan met waarfchijnelijk voorkoomen da|Schel , of Schelt % van ouds een zekere betekening heeft gehad, die uyt 't gebruik is geraakt ? Dit is althans mijne gedagte: en men weet dat 'er verfcheide woorden en naamen, of ten minfte hunne betekeningen, zoo wel in onze als in andere taaien, vergeeten en onbekend zijn ge- worden. 5t Staat vorder te weeten dat Schellingwoud, λ zoo
α ïiïkelentrre: gedaante ran Weftv. p. 2,z«
ö & V 4 wel
|
|||||
|
jgü ..<$3MB ■
|
|||||
|
g i2 Oudheden en Gestichten
wel als Grootebroek, Hem, en Venhuizen, in de
handvelten aan hen gegeeven , vermeld ftaan onder den naam van Meden. Doch dat zag maar op zekere keu^ rep en voorrechten , die zy met de fteden gemeen hadden. ,s ? Ζ U ÏDERWOUDE,
pudheit * ^nit!jarbe$jap foa$ oe guioei* Q$m$fc$tU
yaozuider-bins ban 't <Ö%aaffcï)ap ban Geroifus, ög %.tv
^ouile enz· sec Amulfus benneiö in $ijn openöjief ban 't
jaar 88pt Kgetffreftte ögnae ban fcrn.fögijn tot
oe H&ae$ toe; en iag tegen ober get^oo^oen/
te fajeeten oen oceaan. 3®ant öeonoenfcö^e*
ben Zuthardcs met era TH; bjaar boo^ ton
'· tegenbaoojöig / niet een D , Zuderfte 301100η
fc^gbeil. <Pe Hage (m Zuthardeshagej toa$
eigenten ten %sgè / Λ bopj oe gren^fcöes-
tunge öienoe. Éan 0050 benamuige ban Zuih (of Zuiden)3<jn omtrent öe gemdiieplaat^ Ha- ge nocp ouioelpe teltenen obergebleeben in (1) Zuiten, Zuterwouw , Zutermeer, tïï fJIÊC
in Zuicef- of Zuiderwoude: ban toelfëe nïaat$
boïgen$ Douza? en meec mibmfa/ in öe-n ge^ meloen openfyicf geloften mo$, jpaiiory. ©ft ginöcrtoouöe té senetip een onis oo$t/
ban 0110$ og mi öofcfi of bsouö gelegen 5 en geeft a'ï ban ouo^ een ptcocjjitoft geöao; 3£e Begeebtng ban öe Jpajlorn flono aan iie <égaa? ben·, öe ficbefiiging gcfcöfeöe 0002 oen meei^ ge meloen $Jatt£ö?aiien ban Wv-ctyt. oude ρ ^e 3^üe JNffwj tDicrb ttt 'tjaac ifiz öe*
flopis. *" Meeöt bO0| jj|^ Niklaas Mayoui ; en ill 't
jaar 1 T44 OOOJ ς$&' Fohan. 25efialben l]et f afioo^-fiu^ £jaö oe J&afïo*
λ Alttng par?, j. p.\rf.
|
|||
|
van Noord-Holland, 313
rg een fcaf! inftoraenftan 3P$ggnfcB? gutöengy
f^uifenbe iigt öe fanöbiurïtafe 3N jpaflooj piagt ög aftoesenöfl&t baat mi imvl$b$to tre&ften sof 6 0to$n$i , Willem Heda, tut öet"tof!erfcj}ap in 'tjaarKoftcr* v'
ι ï 14 öeMeeö&e/en ge| feauöen <0jaaf gehree^ckap. * gen öaö / tmli baai* üêii &£ afiaeseuöjjeit 9 ft j· guiöen^ AANTEKENING.
i. Door dit Zuiten verftaat de Heer Ahing Zwie-
ren buiten Leiden; gelijk de Leezer, die het nazien wil, bevinden*zal; zoo dat Ζ wieten volgens den zel- ven Schrijver eigentlijk te zeggen is Zuiden, Maar ik zie niet waar toe de woorden van Ahing
hier te pasgebragt worden: en men moet weetendat die woorden , welke plaats volgens Douza^ enz Ah fings woorden niet en zijn, maar de woorden vanon- aen Schrijver. Ahinga is 'er met alle kracht voor dat Zuthardeshage geplaatft moet worden aan de weftzij- de van den Rhijn, niet verre van Zoetermeer. Hy fpreekt van geenZuiderwoude in Noortholland, maar van Zoetermeer en Zoeterwonw, of volgens zijne fpelding Zutermeer en Zuterwoude, onder Rhijnland, Hy meent dat het Graaffchap van Gerolfus eerit beflor ten is ge weeft tuflchen den Rhijn en de Maas. Al- leenlijk dient hier op gelet, om zijne meening wel te begrijpen, dat hy de oude Kaninefaaten tuflchen der» Leidfchen Rhijn en de Maas, naer de zeekant toe, geplaatft wil hebbeq, Van dir alles heb ik vry wijdloopig gehandelt in de befchrijvingef/van Delf- land : en had hier maar a.an te tekenen dat de Heer Ahing geen eene en dezelfde plaats van dit Zuider- woude en van Zutherdeshage maakt. I ' . - ,. . « α In vocibus Fortrana i HollatuUa, Zmhardesha|ct
h ¥*g-l<*7> 3oS, 309,
|
||||||||
|
LANDS*
|
||||||||
|
*
|
||||||||
|
*
|
||||||||
|
#' t
|
||||||||
|
3i4 Oudheden en Gestichten
LANDSMEER. Maiib^ttfeer / een bo$ met een oube ptro*
éjjinern tn Waterland / jf balgen^ fomniige
Uaamrede g>t§$btK§ aïbu$ genoemt ban ïjet naajïgeïe*
·ίκ«; ïi' 8*ne meertje, ICnberen feffetjben &anb$moer/
* a§ of ïjet 3ijnen «aam geftreegen ïjab ban be
omïeggenbe moeren* ^e psfiory ban Sanb^
meer / en ban be bg - gelegene boksen/
toierb booj be ^aaben begeeben -, ïjet bebef*
tigen fïonb aan ben meergemelben ttet^-jCiia*
«en. ^aör foa$ een Jpafïoo^-Ijn^ enöe^a*
fïoo; troft ix$t be ïanbbjucjjten fe öe 4° $φ*
fjuïbemj, 9|naHe$ffiogtbe ^afiargtnffrö^nöe
40 en 5- o &ö, guïöen^ opbrengen. %n 't jaar
1 f μ toa^ öe^afiorg opgeb^agen aan·#&? Johan
oude van Dieft. #e$e van Dieft ïjab een ^nberpaf*
i'aftoors. too,?/met naame Roelof Willemsz.
ïfee IMbariffeu (of <S£uberpafïoo$) fïeïöen
ben I^ofïer aan/ bie geen bafi mftootnen ïjaö. ZUIDERDORP,
φοϊΐ ^inoel- ^tnber- en ^unber-bojp ge*
ttaamö / en een bo$> ban H^aterianb / 5000e
bien naam boïgen^ fommiger meening genree-
zuiden gen öeböen ban be ^nbeïpSjett öer ingesete*
dorps nen: maar 't i$ naarber aan be maarlfjeit bat
paamrede. jj,en ^c reeïjte reben ban hm naam niet geetseu
ban. <2>it #o$/ 'tmeïn groote en hem ittep
ïanben ïjeeft / $agt ooit een garocfjiteft te
jjeböen j en ïjab een ^afioo^ met een <®nber-
pafïoo? / bie boo^ be a^aaben aangefMt / en
* &002 ben meergemelben lartgbianen öefcefiigt
toierben.
3[n'tjaar if 14 fton be pjfforg ugtbe ïanfc
fcmcjfjten opbrengen ^iïfi.gulben^: morbenbe be gafïorg in 't 3eïbe jaar befcleebt boor eenen JföV, Pieier van der Goude. AELS-
|
||||
|
V Λ Ν Ν Ó Ο R D- Hó L L Α tff Β, J^
AEL3 ψ EER.
«^aïgraeer ηκ$*«ιbe oube b?sebett $i$maf Afmeert
genoenit: Öan in een b$ef ban <0^aaf Fiofisvoudeoaaal«: ban 'tjaas ι χγγ / too$ ïjtt genoerat Ijst Been* lanb in SCaïgraeer: faielit ©eenlanbniet anber# $ al$ pet tegentööoaöige öo$ $8al$mftr / of ten iiiiofie baar btegt b| plegen toa^ J|& Öo^p f&algtatetr t$ gelegen aan 't %aarïemmeti jfitett I onber 't SMjntofcöap bén Uinifïelianfc s en ueïjoo# tegentooo^big ooft onbee 't fto$* ^iefietfcjjaïi ban Hmfïellanb* Wt teil / oie eenjjoogen toren geeft/pïagt ρ«™°π«.
be ^|f. Petrus en Pauius ai$ patronen te bie* ren. !©e5e!be neeft jeeft ioel-eee ter bepebto 0e Mn ütMMfft Mn fófpfgMfg gefïaan. poïgen# een ontren ttfitf/ op parliement ge oudc
fdf^eeben/ geeft Johan van Schetter, UaiiÜIti lJaftoors
Hifi ban #nbmunfïer te Uitveegt / be Pïfïorg
ban Üaï^ineetöeMeebt in't jaac ι f46. j^a 't.onbeebntit&en ban oen ouben <0ob$*Laaterc Öienff geÖben giet gefiaan Jakok Brunoosz. tjfc Paftoors>
öjeïïie 31)11 beeDlJjf te Hanteer gab in 't jaar
1603. |Er.Jan Jansz. te ftftog gebooren / lü&'
ttcmmfc te Sneren / gefloten oen 3 lp# 165-^. Jfohan Sehot, bol&onteii SSacefe/enj. oberlfc* Öen&en^S 3feÖ?Uarö ï66y. Aarnoüt Küilteri,
een ^oficgenaar / bötónen ^acelier enj,
u$t be b3£reïbgeftgeibeiiDeii4^eeemöa· 1607, jakob Kats, te «è^nomgebooren/ naberganöF gafloo? ter eonïse en te ttteecgt: ban fcmea èlöe^ bopïoofjiger gefeoften i§. Boudewijn" · Kats, ooii te Öojftom geöooren/ be bolle b^oe* bei' ban Jakob Katsbqajnoemb/ toföimitii&to λ /fylüng part, i, p, C.
eeïier
|
||||
|
3ιό Oudheden en Gestichten
ttlttt tn$. i$ in 3ijne J^afïorn ban Monteer
gefloten ben ι r j^obetnöer 1tfp1. Banhoio- maeus Peflêr, ten fttitcJjtenaai* /öie blonder* ïp 5ösi bsn'ft maant ban tjet 3Φόο$ <0ob$ en be ijeiïtge taaien te befïutreeren ·, m een g*oat ïiefïjeboei· i$ ban i$L Auguftinus, ban öe $& boigtnge ban Thomas a Kempis, en ban bier* geïpe boeftem .®e3e biet; öoeKen bet* $abofc ginge geeft ög/ om 3pen geefïbageïp^ öooi tjet leejen ban be3eïben op te foenftenentebee* ïufïtgen/ 3eec cierfp m Eatpfcije beeigen ge* bjagt. AANTEKENING.
Alsmar of Aalsmeer} aan't Haarlemmermeer ge-
legen, heeft noch zijn oude naam behouden : maar het fchijnt dat het Haarlemmer Meer zelf, of een goed gedeelte van dat meer , zijn ouden naam verlooren heeft, en ook Almere of Almeer genoemt is geweeft. De Keizer Otto Ι. α fchonk aan de TTtrechtfche kerke het recht der viiTcherye, en het kogfchult, in Alme- re, Kogfchuld was zekere belafling, die dekoggen5 dat is zeker foort van fchepen, moeiten opbrengen. De lijft b van de goederen der Utrechtfche kerke voeg? 'er de tienden van de netten by, en plaatft Almere by den vloed Vennep* die in 't Haarlemmermeer plagt te loopen : zoo dat Almere daar waarfchijnlijk niet anders is als't Haarlemmermeer. Als Wilhelmus Gem- meticenjeicdan verhaalt dat deNoorman Rello, als hy van de Vriezen voor de tweede maal tot hun onge- luk aangetaft wierd, gelegerd was by den vloed Al- mere ; mogen wy met goede reden oordeelen dat hy gelegerd is geweeft omtrent het Haarlemmer Meer. 't Welk ik des te liever gelqoven wil, om dat de Heer d Alting het zelve ook voor waarfchijn,elijk houdt. λ Apuil Hctlam in Ep. Baldrico &c, b ïbid. in Odilbaldo*
', f Hift. Noimao. lib, 1. c,S, d In yoceAJmere* DE-
|
||||
|
í f
|
|||||||||||||
|
van Noord-Holland. $if
DEKENSCHAP
VAN
W E S T-V R. I £ S L Ë Í D»
|
|||||||||||||
|
Ç O O R Í,
ENCKHUYSEN, MEDENBLICK,
O U Ô D O R P,ï
|
|||||||||||||
|
CRA3,
|
|||||||||||||
|
SINT E PAN
|
|||||||||||||
|
OTTER LEE
Ê O E D Õ C K,
SCHAGEN,
OUDE NYEROP,
NYEUWE NYEROP,
W Õ Í G Ê E L,
VEENHUYSEN,,
Á V E Í Ç O R Í ,
SCHAERDAM,
HAUWEERT,
BERCHOUT,
OPDAM, i
HEYNSBROUCK,
SPANBROUCK,
LEECK,
W Á É W E Õ Ô,
SYBEKERSPEL, Á
S C Ç Á E R W O U D E,
HOOGWOUT,
OPMEER, .
W o G G E Í'U.M,·"
nobicxwoudë;
binninckbrouck; lam merschage,
abbekerck, TWYSS,
|
|||||||||||||
|
jji8 Oumeuen en Gestichten
Ô W Õ S S,
Ì l D W O U D E,
S W Á E C H,
OESTERBLOCKER,
W E S Ô E R Â L O C Ê E R,
SCHELLINKWOUDT,
HEM,
W Õ D E Í E S,
BOVEN-KERSPEL,
G R O O Ô E - Â R 0 E C K,
LUTTEKEBR O U C K,
Ç O I G E Ê ER S V E L,
WESTEYND,
W E S Ô W O U D E,
Â Õ Í Í Å W Õ S S,
OOSTWOUD,
W ARFARTS Ç Q Å V £,
ÏÑÑÅ :R DOES.
D<& $mftb$ ban Wtföbiitglanb '4$ b$
ouö/ en toa$ aïj&eïiena ten ttjbe ban Go- dcbalchjs oen btcr-cn-ttointigfïcn'2$iffc()o$ ban fttrecljt: ban todfej^oofK^ ïjtt bolgcntsc in 't Eagitteï-öoen ß»á* fitrofjtfcfje Hetïteaan* geteMit» fïaat Ons Kapittel heeft een volkomen BiiFchop-
pelijk rechtsgebied , en alles wat 'er tot het rechts-gebied behoort,over Weft-Vrieflandon- der 'tBifdom van Utrecht: want ons Kapittel is gewoon de oeffening van dat rechts-gebied aan iemand van onzeKanonnikken, die een pre- bende hebbqn, by wijze van hmmijfie voor hun leven of voor een zekeren tijd , zoo als t Ka- pittel het goed vindt,op te draagen: en zoo een Officier van 't Kapittel word Prooft van Weft- Vrieiland genoemt. Zoo een Prooftdy is geen altijd»
|
|||||
|
<r, "
|
|||||
|
van NooRB-Hotlahd: $ip
altijdduurend ampt, noch benefici., noch m&
waardigheit van onze Kerk : en die Prooft is gewoon, uyt de profijten van zijn rechtsge- bied , een jaargeld aan 't Kapittel te betaalen: zoo als hem in zijne magtgeevinge bevolen word *@t mfymm gjibifegien / Ut ht ^ifftlpm
Godebaldus aan öit ampt boo^ aïttjö gepcbe» geeft / fïaan ooft in 't temfc&teim öpeÉt öjm 0Ct0ÏÖ/ Ott&W ü^entltd : Dit zijn de Rech-
ten van 't Aartsdiakenfchap of'deProoftdye van Weit Vriefland, onderde Kerk van Utrecht. Voor eer il: heeft Godebaldus zaliger gedaste-
niiTe, wei-eer BiiTchop van Utrecht, aen onze Kerk van Utrecht, en aan den Prooft vanWeft- Vriefland , tot het werk van de Prooftdy en om deszelfs laften te draagen, gegeeven een gëeftelijk , vry , en volkomen rechtsgebied * 't welk hy ten allen tijde in Weft-Vriesland zal oeifenen. De voornoemde BiiTchop heeft het o-ezeide
ten behoeve van de .Prooitdy van Weft- Vriefland op deze wijze aan S. Maarttm Kerjk gegeevcn 5 dat de Deken en het Kapittel, Jie 'er dan zijn zullen, de magt zullen hebben om eeH Prooit aldaar te verkiezen ; en om hem ctp te draagen en te begeeven het bewind ,van de Prooftdy met alle de BiiTchoppelijke rech- ten ·, om dezelve in dat Prooftdyfchap te beoef- fenen , zonder eenige .BiiTchoppelijke bevqïji- ging· Vorder dat de Prooft van Weit-Vriefland,
die 'er dan is, de Kerkelijke perfponen en lee- ken aldaar zal mogen ftraffen op die manieren, die naar rechte noodzakelijkengebruykelijkzijp. Noch vorder dat hy zal vermogen tweemaal
ter week zijne SynodifTche byeenkpmften te hou-
|
|||||
|
*
|
|||||
|
3 ίο Oudheden en Gestichten
houden, boeten en bekeur-gelden te ontvanger^
en de mïsdaadigen te ontbinden. Noch heeft de gemelde BilTchop aan denProoft
aldaar, die het dan weezen zal, demagt gegee- ven en toegeftaan , om ieder week , als hy 'c goedvinden en dienitig oordeelen zal , eenen * Biiïchop naar die Prooftdy mede té nee- men ·, die de zaken tot de Orders en Wijdingc behoorende verrichten zal; en om den zelven (Wybiflchop) wederom van daar te brengen; en vorders om de profijten daar van koömende met denzelven te deelen. Noch al vorder da*t al het bovenftaande , en
ieder van 't zelve in 't byzonder, door den ge- melden Prooft, van ongedenkbaare tijden af, vreedzamelijk en geruftelijk onderhouden is ge- Weeft. Mgen^ bt$t <&$tmmt5kïi fyttft t $$ittm
poïitaanfcjje ïiiapittü ban llt^ecgt 31CQ sdben gemgtigtgeacgt om §et mipt ban ^oofïaan een i?an öe ïtateo^aïc ïHanonnihltcn / βίε tm , ptthmU gat»/ boo^ 5ijnfebentang of boos ttn gtfottm tp op te fejaagen. ^ocÖ in tm ongeö^unte ïijfl/ in 't jaac 15-14
onbet ^attog Maximiliaan opgcffrlb/ fïaat aan* getC&enb bat ϊ|Ε£1* Allert Maartenszoon, %&
* Voor WijbiiTchop Üaat 'er in 't Latijn, Cathoïi-
cum : waar door, volgens de giffing van den Eërw. Schrijver, verftaan moet worden een BiflTchop. Want dewijl hy mede moefl gaan om de laken , die de or- ders en wijdingen betreffen, te verrichten ·. lal het een BiflTchop of WijbiiTchop ïijn ge weeft En zodaa- nige Wijbiiïchoppen had men ten allen tijde te U- trecht , om de wijdzels te begeeven , de kerken te wijden, enz. Voeg hier by dat Caiholtcm , gelijk by Du Cange gezien kan worden , wel meer voor een BiflTchop genomen word. |
||||
|
van Noord-Holland, 321
pclïaan ban ΦΜ. $?ouh$ impel / m bmttQ jaaren oub/ up$ijnpviefm0u)mtbUthUavt httft t f*at toc de dood toe van Heer Evert\
die over 8 of ρ jaaren gëftorven was, deProoft- dy altijd bekleedt ^ifep-eweefr. van byzonderè perfoonen: maar dat feicrt zijne dood de Ka- nonnikken der Metropolitaanfche Kerke zich met de zelve Prooitdy hebben beginnen te be- moeyen. Ook zeide hy niet te weeten dat het met het Metropolitaanfche Kapittel vereenigt was enz. φ$χ tucrb'tt? bergaalt tigt bcnmontk
iiall ifètet Kornelis Engelbemz. fëtitftet / bit
fcfii'ö jaaren coö toa$ / en ïjtt οοίι op 5|jn$m?
ficr^itlOOrölïfrÜiaarbe: Dat 'er dik wils over dé
Prooitdy gckrakeelt is geweeft ί dat Meeiter Ant. Haveron ten tijde van den Hertog Karet de Prooitdy, die hy vandenzelven Hartog ge- kreegcn had, drie, vier , of vyf jaaren achter malkander bezeercn heeft: dat het Mctropoli- taanfche Kapittel hem naderhand td Romen in een proces over die zake betrokken heeft: dat, als hy naar *t proces niet om en zag , Meeiter Lüdölphm Deken van 't voorf. Kapittel, en É- *vert Zoudenbódch als Deken , uyt naame van c Kapittel, te Hoorn aangekoomêft zijn in de jaaren 1484 en 1485:; en wederom bezit van de Prooitdy genomen hebben. Hy voegde daar by dat 'er on een anderen tijd , te weeren onder Hartog Philips , deswegens een proces was ge- weeft tuifchen Philips van Waffenaar , eenwe- ieldfch perfoonj en Pieter Mykt^ Aaimoeiténier: dat dit proces te Maaitricht door een Kardinaal Van den Ά po ft Stoel uytgewcezeh is ten voor- deele van P.Mylet; dewelke naderhand een Ka- nonniksdy 'm den Dom gpkreegen hebbende,· in c eerfte jaar van zijn bezit overleden was. Deel. II. X Mee- |
||||
|
3>ιζ Oudheden bn Gestichten
Meefter Otto Roelofszoon , Priefter, en over
de 70 jaarenoud, wien de Prooftdy door,'t Me- tropolitaanfche Kapittel gegeeven was , en die het 18 jaaren had beklee|| heeft, verklaart, zoo als in de gemelde ongedrukte lijft aangetekend ftaat, dat Ptéter Mylet de Prooftdy voor deezen bekleedt bad , en dezelve gekreegen had van den ouden Hartog Pinlips: dat daar op tuflchen den gemelden Mjlet , en tuflchen hem , Otto Roelofig>. die het van's Kapittels wegen bekleed- de 5 een proces gereezen en naar Romen betrok* ken is: dat vorders Mykt het proces met koften met al tegen 't Kapittel gewonnen heeft: waar op hy (Otto voornoemd) een verdrag met Mylet heeft aangegaan. Naderhand heeft Mr. Ant. Haveron, zoo als
dezelve Otto verhaalde , bezit van de Prooftdy genomen, die hy vanden Hartog Karel gek ree- gen had } en heeft ze ook eenigert tijd bekleedt. Doch naderhand is'er een verdrag gefloten, dat alles wat Haveron ten tijde van zijne bediening verricht en ontvangen had, goedgekeurt zoude worden enz. Hy zeide noch vorder verftaan te hebben dat «verfcheidene perfoonen voor deezen de Prooftdy van de voorzaaten der gemelde Har- togen gekreegen hadden. ,^ Johan Brevis (de Kort) Niklaaszoon, 5^ jaa#
ttfi ottfi/ onta ttht oitebraaöö $jnbt/ljztft
httilÜMXCt/ niet beter te weeten als dat de Prooft-
dy tegenwoordig het Metropolitaanfche Kapit- tel toebehoorde, en in het zelve ingelijft was. <®t eet» / tnt boer beu groofi &£ $m aan*
«tcitiiiis aan t Üapittd pÊbaanmoefïtooröen/ toa$ ban bm fcoigenben Mjoüh: t Ik zweere by deze Gods heilige Evangeliën
dat ik voor 't ampt van/Prooft over Welt vries- land 3 |
||||
|
.van Noord-Holland. i%%
Jand , dat my door mfjn Kapittel van Utrecht
opgedragen is, het jaargeld, dat het zelve Ka- pittel my opgfcleic heeft , alle jaaren op de be- hoorlijke tijden zal betaalen. Dat ik des zelfs gerechtigheden, zaaken, en al wat 3t Kapittel toebehoort, volgens de oude réchten en koftui- inen zal onderhouden, bedienen, envoorftaan: dat ik des zelfs zaaken en vorder toebehoóren niet zal 't zoek maaken of vervreemden; en die 't zoek gemaakt of vervreemdt zijn, naar mijn befte kennis en vermogen zal zien wederom te krijgen: Zoo helpe my Godt , en deeze Gods heilige Evangeliën, &ol$m$ fjet berïjaaï bmibcri boo^tKcme^
lis Engeibeitsz. ïjab öe g^oafibg geen eigen gng$ / itocö trafï tnhoomen: αϊ be tomfl moeff Dan be obettteebiogeitjen berbalien ftoamen* ^e innomjten/ baar ban ïtoomenbe / baier>
oen öooi Otto Roeiofsz. boo^noemb bcceeftent ϋρ 3Ö4 önïöen^ ' . ©orö bit tuierden biufmfê boo^ Ktfebelargéii
afgepeefï: taaar ober ban inenigmSaï stoaare nïagten ontffonben / en bao^ be <0jaaben ge* fyagt tuieröen. Φιη bit nïagten en ïtnebelrfcen te beteugelen/ jjjn 'er ban tijb tot tijb berfcöeibe befe*eeteo en o^onantjsen n^tgegeeben, g|n 't b^3Diiöee i# baar tegen in 't jaar 1434 een o* pensief «gtgeiioonien ban 5ë>tffcïpp Rudolphus van Diephout: benbjeïnen biu bd03 een gebeek te ongegeeben geööen ui'tS&ifnfcljeα Batavia Sacra: en bie gegeel en boïftamen te binben i$ in een onb boefe/ beSeï5enbe be fotttm / ηφ ten/ üanbbefienen^e&reeten.ber fiab^ %\w fïerbam* λ Part, z. pag, 218.
1» Tc AmftertSwSrgedi uki in ^ jaar iéi;.
Χ Ζ . Lijft
|
||||
|
rrr Μψ •...;*J" :. ' '^^■"^^■H^»: Λ«.-"-.-Μ lUllJim.«IIW-.."^S^^*e|:.i..flll"«J ■■! ...JHlflpeFJ^^
|
|||||||
|
■'
|
|||||||
|
324 Oudheden en Gestichten ·
Lijft der Prooften van Weftvriesland. 3(n't jaar 1431 Andries van Schoerle (Scho-
rel.) 1437. Gysbert#van Riervek.
143.. Fortigarius, &ί$φ$ ban Mtttfyti
fcefoelfte α\ύ $paft ban 313eflb2!e$ïanöbermelb
ff aat m 't baigenbe graf-fcjfeift: Hier legt de eerw. leader in Chriflus,
De Heer FORTIGARIUS , zalr. gedagtenijje m
B'iffthop van Atreeht, afkomüig uyt de fiad
Brugge in Vlaanderen , Raadsheer van
Philips Hartog van Borgonje;
Hebbende de Ρ roofidyfc happen van S. /Valburg
te Veurne en van fVefivriefland, onder
't Bisdom van Utrecht, gerufielijk
bezeeten j enz,
Sftt 't |aat* 145*0 Philips van WaiTenaar ,· 0*'
berlebeii ψ 't jaar 1470.
1463 Pieter Mylet, Öotseil berttieïb.
1470 Francifcus, fcarbinaai op oen titeïban
«§« Sufanna: betedite/ a!$ J^Qöfï ban Μφ fyie^anb/ ugigegeeben geeft een fgnobaaïeo^ bonant^te: toeule o^onaiit3te ttltt^tnftaatin een oub öoe^ / genaamb Ritueel (of <θ$ίη&<> tii\$) berteheban^öo^n. $tanbee3cn|^ooft $aï ooïi Öene&eg onöer <£nftgu!5en gefp^o&en fcDOïtïCHj om öat gg ootteeiHge bgjonbere toetten aan bit ban $niÖ)Ut5en geeft boo^gefcgreeben. Η«· J0r,ütto Roelofsz. (Rudolphi) ObCt*
öe 70 jaaren onb; betoeïfte in't jaar ι f 14 bet-
feïaarbe bat gg be Rooftop ban »fïb;ie$fenb omtrent 18 jaaten acgter niaï&anber nyt naa* me ban 't J&erropolitaanfcjje kapittel ban litreegt gaböeWeebt, H*s- |
|||||||
|
ι ■
|
|||||||
|
,^^,^,^^««^»««,■»»1««
|
|||||||
|
van Noord-Holland: 32?
1485- Everc Zodenbalch, ÖOben beemeïb,
15-20 Aarnout van Bouchorit. 15*24 Lambert van Duinen. . 15-70 Godefridus van Mlerfo .tt$t1ttttbë$$ifi fcfyop ban ï|aadem; geïp öeneben onber ï^oojn
3al ölpen. Dekens van Weftvriesland.
S$djaïbeiï btn J^oofloab3$ep^$a»boon DekcnSt
etn feiten i befoel&eboo^gaan^ge^enbjsei'b hunne' , iW 't Üateb^aaïe ütaptteï ban ïitrecitf φρ waardig*,
jtoa$ 3oöaanig ban aansien bat be ^oofï 3pheK· ampt naai ijet goebbunlten ban ben ©enen öebienbe/ of et* ban afkappen mocfï/ 300 a$ g be boo^gemeïbe j^iefïet$ ban 3|ooni oon ber* ' «laait jfjcööeiL
3jn fjeu onber mg een boeit met be öanb ge*
fcïfêeebett > öebatteobe eenigeö^eben üan ^ae* tog Willem, ïjfartog Aalbert, en bananöeee <0eaaben ban ifoiianb. Sfn beese ö^seben too^ ben bie ban ï^oorn / en ban be omleggenbe piaat3en / in ïjmmt bnjjjeit en goeöeren ge* jjanbïjaaft tegen be onniagtige afjperffingen ban öe gemeïbe <©efcen£ Φο& geeft be ^iffeïjog Rudolphus van Diephout , Op |et aaUbUKgCH
Uan Philips van Borgonje , be ÖaïbaablgÖCbeit ban bese tyé&mf/ en ban meet* anbere éeef*
teïpen in on^abeeïanb/ booe eenopcnürief beteugelt in 't jaai? 1434: 300 aï$ bjgsnljefc öefcöetjben ban $11 ïeben gc3ien öeööen. 9[n öet gemelde 8anbfe§eift fiaat onber &tv>
beren [jet boïgenbe berbrag: 't tneïit tuflcöen ben beften ban ^oocn en be^eïf^ gecfïeipe onbei^aaten aangegaan i$ ben % T&mw&tz X 3 Alfoo
|
||||||
|
+
|
||||||
|
♦
|
||||||
|
|26 Oudheden en Gestichten
y^Lfoo fekere klachten overgegeven zyn den
Hove van Hollandt, by die vmHoom^Enc- btiyfen , Grootebroeck en andere , ghefeten onder de Proftye v%n Weft-Vrieflandt, beroerende de geeftelicke JurifdtcTie van den Deecken aldaer, ende informatie daer op gedaen, ende dat oock gefchreven is geweeft by* andere Replicque en- de Duplicque, zyn fekere dagen vanccmmuni- catien gehouden by de Gedeputeerden van de voorfz. Steden met hare conforten; ende is eyn- delycken by tuflchen-fprekcn van Meefterjoofl Sasbout, als Commifraris by myn Heerden Gra- ve van Hooghilratcn , Stadhouder Generael van Hollandt ende van Uytrecht, daer toe gecom- mitteert , na dat hy den voorfz. Hove gedaen hadde zyn rapport , gemaeckt een accoordt als hier na vplght: Eerft, die van Schardam ende Scbaryvoud' ful-
len hare Sacramenten halen tot Hoorn van den Ñáâïïô aldaer , fonder dat fy gehouden fullen wefen tot Hoogkarfpel daer omme te reyfen. In de Paefch heylighe daghen, als men haek
Chrijma^ fal niemandt van Boom-wol oyt afge? nomen worden, dan fal den dienaer ghegheven werden een oortken ofte grootgen civilitate, en mits betalende den tax, ende en fal niemandt in onkoiten van teeringe of wagen-huer ghehou? den wefen. · Den Deecken en fal niet meer nemen voor
Zeen-pen ç ingh , dan de eewoonelycken tax, na puder gewoonte. Den Deecken en fel niemant compoferen in
caufa mcttrimoniali, om fententie te geven , om ' jurameptum expurgatiems te ontfeggen ofdierge- iyeke 5 noch en fal partyen om te compoferen niet houden loopende 5 ende als de queftie valt |
|||||
|
•
|
|||||
|
■' '.
■é
va ν Noord-Holland. ^27
tot Hoorn, en fal niet meer nemen dan deh be-
hoorlycken ordinaris tax. Ende als hy moet reyfen tot verfoeck op eea
Zeenftoel, 't zy verre ofte na, fal daer afhebben drie goudtguldens: te weten , twee voor den Deecken ende een voor den Notaris, ende fal betaelt worden by den genen die 't verfoeckt, of by den genen die fuccumbeert. In kleene faken fal den Deecken van civiel-
heyt uferen , ende fal oock van niemandt geldt nemen om hem juramcntura expurgationis ofte andere niet laten doen. In difpenfatie van proclamatiens als hy die ge-
ven wil, ende de fake fulcks eyfcht, fal difcre- tie daer befigen, ende ten hoogften niet meer nemen dan na ouder gewoonte, elcke proclama- tie een-ende-twintigh ftuyvers. Ende van verfuymde Kinderen fal men hem
reguleeren na de Privilegiën ende Rechten van de plaetfen. Om te confenteren dat men Kercken ofte Al-
taren uytfette, grooter maeckende, en fal gheen groote fomme van penningen genomen worden, maer een oude Schilt of twee na gelegentheyt. Infgelycks fal ooek genomen worden van den
Deecken omme Kercke goederen te mogen ver- kopen, pro cognitione§auf<£. Ende fal geen geldt genomen werden van
Kercken omme met hem te difpenferen, fekere wereken ongemaeckt te laten llaen, noch die felfde Kercken onder fuiken dekfel gecompo- feert. De Deecken en fal niet eyfehen ofte compo-
feren in caufd mixtifori, als 't b)*den wereltly-» ken Regtcr daer by preventie kenniiTe af geno- men is. X 4 De
|
||||
|
$28 Oudheden en Gestichten
De Deecken en fal van inftitutien vanbenefi-
cien niet meer nemen dan nae ouder gewoonte , dat hy feght te wefen, medios fru&us deduEïis ex-, penfis. De Dceckcn.cn fal gheen geldt nemen om
yemandt te laten fitten in matrimonio in gradu affinitatis prohibito. De Notaris en fal geen part noch deel hebben
in den pacht van de Deeckenye, ende wordt de Notaris by den Deecken 'gecommittecrc tot ee- nige faecken , fal als dan een ander Notaris by hem hebben , ende fullen die van de Capittele aengaende de Fifcael voorfien, fulcks dat d'on- derfaten redenen hebben fullen te vreden te zyn, ende fal de Deecken zyn Confiftorie houden in de Kercken j ofte andere eerlycke huyfen of plaetfen. # De Deecken fal den Ban foo felden uferen in
kleynefaken alshymngh; ende en fal niemandt in den Ban doen , dan met bchoorlycke voor- gaende proceduren van Rechte. De Deecken en fal den Paftoren geen verbodt
doen van vemandt te trouwen na den behoor- lycke proclamatien, onder dexel dat iy te voo- ren by een geilapen hebben , noch te bedwin- gen abfolutie brief te halen α clandeflino^ 't en zy dat blycke anders dan. uyt de Biechte j dat iulcke peffoonen te vooren clandeftrne gecontra- heert hebben abfolutc ; ende mits defen wordt de Paftooren geen macht gegeven te abfol veren h chndefiino, in Foro contentkfo. De Deecken en fal hem niet onderwinden te
caufeeren ofte compofeeren yemandt ter caufc van fimpel fornicatie, Aengaende de abfolutie brieven k clandeftino,
deerden Deecken af neemt een-en-twintigh ftüy- yersa
|
|||||||
|
#
|
|||||||
|
..... - ■ ■ ■, . ■■ ■ ■ ■;
|
|||||||
|
ν α ν Noord-Holland. 3*2
vers, feggende dat akijdts foo van oudts geu-
feert is»by tyden van voorgaande Deeckens en- de daer of blijckt by oude Regifters. Die van Hoorn , Enchuyfen , Atm fociis, feggende ter contrarie dat rrienvtn oudts niet meer en plagh te gheven dan negen botdragers, nu geëili meere tot xiiij. ftuyv. Die van Enchuyfen leggen pri- vilegiën te hebben daer af niet meer fchuldigte wefen dan vyf iluyvers. Suftinerende dat fy en- de andere geprevilegierde by haer privilegie be- hooren te blyven. De Deecken ter contrarie maintinerende dat
fulcke privilegie niet rechtelyckengeimpetreerr. en is nochoockghcufeertj fal den Officiael van myn Heere den Archidiaken, Meeiler Lambert* van Duynen, hier op doen rapport , omme een goedt middel van accoordt te vinden, tuilchen dit ende drie Koningen dagh. ? % Aengaende de obfervantie van de Concordaten van BiiTchop Roelof, die van Hoorn, Enchuy- fen, cum fociis) fuftinerende dat de Deecken die behoort t'onderhouden , ende achtervolgen na- volgende mandamenten , ende beilote brieven van den Prince van den Landen , tot diverfche tyden tot dieneyndegeëxpedieerti dieOfficiael tér contrarie, dat BiiTchop Roelof immers geen macht en hadde Concordaten te maecken over Weft-Vrieilandt, tot fijner [urifdietie niet be- hoorende 5 ook dat ter caufe van de onderhou- denifle van de felfde Concordaten over geheel Hollandt, tuilchen de Keyferlycl^e Majefteyt, als Grave van Hollandt , ende mijn Heer den BiiTchop van Uytrecht lange queilie geweeft iss en dat de felfde Concordaten inveele punétenon- redelyck zijn, is defen aengaende geen eyntlyc^ accooj-dt gemaeckt, maer elcks van partyen blijft X y op
|
||||
|
■φ& Aantekeningen op de
op zyn recht, tot dat de felvcConcordaten bree-
der gevifiteert, enby andere communicatien of decifie hier in voorfien fal welen. Aldus gedaen in den Hage, by confente van de voorfz. Mee- fter Lambertvan Duynen,Oi§cw\ van mijn Hee- re den Doemprooft , als van 't Capktele den Doemheer toegefonden, Meefter Pieter de Jon- ge van Hoorn, Freeck Zegerfz.vvxiEncbuyfen, en Pieter Janfz. van Grootebroeck , als Gedeputeer- den van de voorfz. Steden endePorpen, onder de Proftie van Wcft-Vrieflandt gelegen , den tweeden Decembris, Anno ι f34·
»
%n öe temp toi ^ooLm/ o»'t 17 3SW*/
(iaat m% een #eöeröuötfc&e ojief vjb« öooj
*&maf Willem aan ben beften ban U^eft^ie^
ïanU giefc&eeben i§ in 't jaar hop : ban be
naam ban ben beften fïaat'o: niet untöebjunt*
Dekene die tot mijne kennis gekomen zijn.
3n 't jaar h6ï Ü&fc Johan dc WaaL
iP4 Otto, gaftoi· ban ©een&ntsem 15-25 Jan Michielsz. Weldericum.
iriA Pieter Ruygh.
ι j-yi Gerbrand Cragius (Kraag), Ruygs nfr
XAQfc
. * . Gerrit RamP , f nefïet: te iaariem/
Sberleben ben %4- Mty *f f*· . Λ, , 15-5-3 lohanGraef, omtrent^.Bavoosfeeft.(l/i
ij-^6 Egberr Boom , piefïee te HttCCftt. If6i Rpelof Strachtman. 15-64 johanhes Grudeiius j bie ban 't geloof
aftetoeehen $. f ζ) Λ ®ee$e $rooffcn en <&eften$ fiielben 0««°*
seejjtjlaa^ (5; in be fïab fêaorn. |
|||
|
mmrmmmimmmmmg^aamBg—xmBm^Bmmmm
|
||||
|
Beschryvins van Noord-Holland. 331
AANTEK'ENINGE N.
I. Van Jan de Graaf word deze flegte getuigenis ia
de ongedrukte Kronijk van Hensbroek gegeeven: Eclerius Boom , Priefter, {fi non mentior) van 0-
tregt, worde nu nae S. Baef Deken tot hoorenHeer 'ƒ<»» Graefdzev met fcanden affgefet welênde vant Cappit- tel, om die groote dachten over hem gefciedende, (foo my gefeyt is) endeêoick om dat hy den pacht qualycken betaelde, ende hy wasoick ongeleert, en- de een tiran foo dat elck man verwonderde hoedattqt vooriz Gapittel foo mal was, dat fyfulcken onbequa- men man promoveerde tot foodanigen officie, waer op'tCapittel feydc, wy en weten nu anders niemant te crygen, maer Godt geef dat defe Ecbertus Boom hena daer in beter reguleren mogt. ι. In 't jaar 1515. is Arent van Boekhorfl Deken van
Hoorn of Weftvrieiland geweeft : en wierd van de Gelderfche Vriezen, in't zeegevecht tuflchen dezelve Vriezen en de Saxiifchen, gevangen gekreegen. Zie Velius Kronijk. van Hoorn, op het 93. zijdje. 3. Volgens het fchrijven van Velim is'er mPbilipt
van Wajfenaar, die als Prooftte Hoorn iojaaren zijn verblijf heeft gehad , en daar aangekomen was in 't jaar 145Ί, geen andere Prooft te Hoorn gekomen. Maar de reden daar van weet hy niet te geeven: of hy daar gelijk in heeft of niet, kan ik niet zeggen: doch het blijkt uyt de getuigeniiTen van Allen Maar·* tensz. en Otto Roelofz. by den Eerw Schrijver opge- geeven, dat de gemelde Prooftdy met Philips van Waf- fenaar niet opgehouden; maar door anderen bekleedt Is geweeft. Ik wil hier maar een (taaltje bybrengen van den
overlait die de Weftvriezen van de gemelde Prooftea en Dekens te lijden hadden* Als zyden ingezetenen by wegen van recht niets afperiTen konden, bezetteden zy hunne koeyen en beeften op het veld: ofzvbeflae- gen hunne renten. DeMajellraatvan Hoorn viel hier over klagtig miWtUcm VI. dewelke den Deken door den volgenden brief wel ernftelijk belafte,de poorte- ren. van Hoorn roet vrede te Jasten.; wïl- *
|
||||
|
ifiz Aantekeningen ©ρ de
|
|||||||||
|
W
|
Illew by der ghenaden Gods Palcnsgrave op dea
|
||||||||
|
Rijn, Grave van Henegouwen, van Hollandt,
van Zeelandt, enHeere van Vrieflandt, laten u we- ten , den Deken van Weitvrieflandt ofte uwen Stede- houder, hoe dat ons ghetoont hebben onfeghetrouwe ftede van Hoorn, dat tot fommighen tijden haren poorteren daghet, ende met recht toefpreeckt, enfoo wanneer ghy hen niet ofwinnen meucht , fo befettet ghy hare koeyen ende beeften op 't velt, en andere harelandtrenten, daerghy hun groote krot ende hin- der mede doet, b©ven recht, als wyveritaen : dat ons vreemtgheeft, en ons oock niet en Itaet te lijden, dat- men on ie onderfaten voortaen fulcken kraft enmoe- yeuiiïe boven recht doen fal, waeromwyu ombieden en bevelen meternften, dat ghy onfen poorteren van Hoorn ende anderen onfen onderfaten , voortaen fulcken onluft en moeyeniiTe verdraeght, Ditlaetin gheener wijs, foo dats hun gheen noot en zy, ons meer claghe daer van te doen. Was gheteyekent den io.Auguiti Anno 1405;. Dat 'er met de gemelde Dekens noch meer te kra-
ketlen viel , blijkt uyt den volgenden brief, die Jan van'Beyereh, Den gevalle van de ftad Hoorn uytgegee* ν en heeft in 't jaar 1424. JOhan, by der ghenaden Goeds , Palensgrave op ten
Rijn, Hertoghe in Beyeren Zoen, van Henegou- wen, vanHollant, vanZeelant, enz. Doen cond al- len luden, dat wy om liefte ende om gunfte die wy hebben tot oqfer goeder itede van Hoirne, die felver flede ghegheven ende gheghonnen hebben , gheven ende gonnen mit defen" briefve alfulke punten ende vryheden tot ewighen daghen durende, als hier nae befcreven volcht. Inden eerften , waertfake dat ye- manttotenygher tyt binnen der (lede van Hoirne voir- fcreven enich klnt verj,oer#in vuerofFin water ofFan- derfins mitenighen ongevalleofFverfumeniiTe dat bin- nen fyn feven jaren waer, daer fal die Deken ofFPro- vifoer van Vrieflant mit fynen Clerck niet meer off hebben dan die poïrters van Haerlem daer ofFgheven. Iternwaert fake dat yemant den andere enyghehey- melike trouwe ghegheven hadde, daer en fel die De- ken * |
|||||||||
|
Beschryving van Noord-Holland. 33§
ken off Provifoer voirfcreven mit fynen Clerck niet meer of hebben dan die poirters van Haerlem daeroff «neven, dats; te weten, neghen boddraghers, die De- ken orTProv.foer, ende die Clerck een boddragher. item ioe en fel gheen poerter van Hoerne den ande- ren* toe ïprek en off moeyeniiTe doen voer dengheefte- Men rechten, alfoe verre als horeenich van dien twien die laken keren wilde aen den waerliken rechte , en- de dan foe feilen die Burghemeefters mitten meeften dele van den Gherechte die fake an hem nemen , ende ïceidendie byder meefter reden ende beften rechte als dat benoert, alfoe verre als die faken alfqjckfyn dat menie mit waerlike rechte mach berechten. £nde want wy defe punten voerfcreven eftde eiken byfon- deronfen goeden luden van Hoera voerfcreven die nu lynende namaels wefen feilen, van ons ende van on* leii nacomelinghen, vaft, flede, ende onverbroeken ghehouden willen hebben, foe hebben wydesoircon* de onien zeghele hier an doen hanghen. Ghegheven tot Haerlem opten leften dach in Augufto, int jair' ons Heren 142+. ° . °÷ôô ha 'er fomtJ'Jds tuilchen de ftad en den Deken
van Weftvnefland veel te doen geweeft overdenvry- dom der kerkhoven. Hoe dat de kerken en kerkho- ven voor vrye plaatzen gehouden worden , zal de J-ieezeruyt dit werk meer als eens vernomen hebben * en ook gezien hebben hoe dat de Landt-overflen te- gen het misbruyk van zodaanigen vrydom dikwils ge- noot? aakt zijn geweeft plakkaaten uyt te geeven. Omtrent de:jaareni4i8, 1459, enz. ging dat mis-
oriiyRen van de vrydommen ook zeer in zwang te Hoorn. Eenige brootdronkene of boosaardige ga- tten, die't maar op het pleegen van allenhandemoet- will/gheden, jaoprooven, fmyten en doodflaan toe- Jeiden,gebruykten de kerkhoven voor een veiligevry- pjaats; daar de Schouten of ftads Overheden, voorde* (leeftehikc vierfchaar vervaard, hen niet moeyen of aantafren durfden. Zy, daar door te meer aangemoe- digd, liepen by nacht met verboden en fcherp geweer door de ganfche ftad, beftormde de huizen van hun- ne vrienden, of van rijke luiden, en ftelden dikwils de ganfche ftad in rep en roer. " Pbilifs nanBorgonje, toen
|
||||
|
^4 Aantekeningen op de
toen Graaf van Holland, was zeer t' onvrede ovef
de flappigheit van den Schout, en liet eenen brief aan den Schout en den Gerechten van Hoorn afgaan; waar van wy Üegts een gedeelte hier opgeeven zullen: |
||||||||||
|
w
|
Υ ontbieden , en bevelen onfen voorfchreven
|
|||||||||
|
Schout van Hoorn, endatfelve, op ahgunfhy
van ons houdende is, ende tegen ons verbeuren mach, als dat byal de gene, die hy bevinden canbinnen zij- nen bedrijve van de voorfchreven misdadighc perfoo- nen by nachtgaende, of ghegaen hebbende met gela- den en gefpannen bogen, ofte.verboden wapenen , eji fulck oft gelijcke geweldtende fortfegedaen hebben- de, ofte noch doende, aentafte, ende vanghe , ende van den felven recht ende Juftitie doe, fonder yeman- den des te verdragen, wie hy zy. Voorder gebieden wy onfen voorfz. Schout,en mede
dienaeren van onfen gerechte van Hoorn op defer fakteti hoorlijcke keuren en ftatuyten te maken, en defelve na te volghen, en de misdadighe daer na te corrigee* ren ,. alfo dat behooren ial. Ende daer toe machtigen wy en bevelen onfen
Schout, dathyalfulckeperioonen, alsopden Kerck- hove ende gewijde plaetfen leggende en hun onthou- dende zijn , binnen onfen voorfchreven ftede van Hoorn, en van denfelven Kerckhove en plaetfen ge- gangen zijn, oftegaen, om onfe onderfaten te hin- deren aen lijf oft aen goet, aentafte ende vange, en van den Kerckhoven en gewijde plaetfen afneme, en fo veel doe, dat de cracht daer van zijne zy, ende blïjve: ende mede van den felven recht ende ïuftitie doe, anderen tot exempel, alfoo daer toe dienen en be- hooren fal. Dat wclcke wy als Prince ende Heere onien voorfz, Schout ende zijnen hulperen ftaen en uytdraghen fullén regens yegelijcken wie het zy. En een weynig lagber. Bevelen daerom onfen voorfchrevert Schout van
Hoorn ditnae tegaen ende te volcomen, fonder yet anders daer inne te foecken ofte wercken, op pene van t'felve aen fyn lijf ende goet ghehouden, ende by ©ns verhaelt te wefen, als op den ghenen, die met wille onfen ghebode overhoorich gheworden waer, ende onfer Stede verderffenifie meynde. |
||||||||||
|
•
|
||||||||||
|
BESCHRYTINe VAU NOOÏID-HOLLANB. £§$
ÊeveL-n oock voorder onfen Burghemeefteren,
Schepenen , Raden, ende allen onfen Önderfaten ea inwoonende van onfer voorfchreven Stede van Hoorn eick na fyn behooren, ift dat van noden zy, onferi voorfchreven Schout dit doende, ende des of fynen Dienaren verfocht zijnde, alle hulpe ende byftanr te doen, die fy fullen connen ende mogen> fonder des te laten in eenigher manieren. *'
Hier vinde ik niet dat de Deken van Weilvrieflancf,
of bet Kapittel van Utrecht, zich tegen dat plakkaat van den Hartog aangekant heeft. Ook was Philips de man niet, om de al te hoogdraavende aanmatigin- gen der Geeftelijken veel plaats te geeven, of voor on- behoorlijke dreigementen te zwigren. Maar in 't jaar 1518 * is 'er ©ver de zelfde zaak
een groote twift gereezen. De Heeren van 't ge- reclu -hadden eenen Arent Rook om zeker misdaad van 't kerk-hof laaien afhaalen ; en in de gevan- ■geniiïè doen zetten. Dit namen de Deken van Weii- vn'esland en het Kapittel van Utrecht, zeer euvel: als van verfland zijnde dat hunne gerechtigheden daar in ten boogfte verkort en vermindert waren. Zy zon- den dan een fcherp bevel, men zoude den gevange* * nen weder ter plaatze brengen daar hy van daan ge- haalt was; of in S.Pieters dal heitellen. En alzoo de Raad naar dat bevel niet en luifterde, wierd de «ad vliegers in den ban gedaan: dewelke'nochtans, op hoope dat de ftad zich naar 's Kapittels begeerte Ichikken zouw , eerftdaags wierd geligt. De Raad, die onderwijlen ten hove iets te verrichten had, gaf de zaak aan den Stadhouder en den Raad van Holland te kennen, Die geboden hen, den misdadigen niet los te laaten , maar volgens 's lands wetten te recht te (lellen. Ook lieten zy het Kapittel weeten, datze die van Hoorn over deze zake ongemoeid hadden te laaten, of dat zé de goederen en renten, die 't Ka- pittel in Holland had leggen , in beflag zouden nee- men. Daar op wierd de flad Hoorn met een nieuw interdikt gedreigt; ja 't Kapittel geliet zich als of ze net Hof, en ganfeh Holland , even eens wilden han- delen. Dit hafpelen duurde wel twee of drie jaaren; * Veliiu pag, iQtf, • iïiasr
|
||||||
|
•
|
||||||
|
o
|
||||||
|
* '
|
|||||||
|
33<ß Á Á Í Ô Å Ê Å ÍÉ Í G Å Í ß) É' D Å
maar wierd eindelijk, door het tuiTchenfpreeken vari
goede luiden, en'topfchieten van eenige penningen, bemiddelt en afgedaan. Omtrent het jaar ipo , wat vroeger en laater,
■wierden de Weftvriezen door den Deken van Weft- vriefland,y«» Mie hielfz,.Walden amo,ook gequekmet het vieren van veelvuldige Feeftdagen; dewelke hier in veel grooter getal, als in andere fteden, inge- voert wierden, Dit moeit den ingezetenen hard ert lailig vallen: want, dewijl alle handwerken op zul- ke vierdagen ftil moeiten ftaen, en'er zeer dikwils noodzakelijkheden voorvielen , die men zonder groo- te fchade niet voor bj konde gaan; was men gehou- den, om die gróote ïchade te mijden, denProoit de handen te vullen : en dus had men evenwel fchade- Die naar geen Prooft om en zag,, en zijn werk even. wel verrichte, wierd gedagvaart, op groote koften gejaagt, en in zware boeten beflagen. Dies hebberi de Enkhuizers van den Utrechtfchen BifFchop , Hen- drik van Beyeren, in 't jaar 1524 een ordonantzie ver- kreegen dat men de volgende feeftdagen, die te vo- ren plegtelijk^geviert wierden, voortaan flegts vieren 20UW in de kerk, maarniet op de markt, of over de ftraaten : S. Blap.us , S. Agatha , S. Gregorius , S. Gertrudis, $.Ambrofiusy S.jfoannes voor de Latijnfche poort, S. Margareta , de Scheiding der Apofielen , S. Au- guftinus , S. liierow'ïïiüs , S. Lucas , dé elf duizend Maagden, S.Ccecilia, S.Cletnens, S.Barhara, S.Lu- cia, üp deze dagen zouden de onderzaaten van 't meergemelde Prooftdyfchap hunne ambachten en 't landwerk mógen doen , en koopmanfehap mogen drijven , ronder iets tegen den Deken of Prooft te verbeuren. Evenwel had men noch groot fpel met den Deken van Weftvriefland, die de gemelde Hei- ligdagen f met geweld wilde geviert hebben : maar de Stadhouder en de Raad van Holland fteiden zich daar tegen. t Befchrijvirig van Enklunzen p» feu
|
|||||||
|
HOORN.
|
|||||||
|
■
|
|||||||
|
Besghryvinö van Noord-Hloland. 357
HOOR N,
HO o R JNfrt, t' §nni ■ öe boo^naamfïe fóoojj- Ho°™
fïaaban gaofci) i^rrc-B^lau0tuffcfleiCaar^- be Httrnient en get 3Mie / $ ecljtee ba»gcn cn* iiiemanö bermeïöt booj 't rt'nöe ban öe j 5 een* toe. benige jaaren na 't Begin ban be 14 een* toe toa^ 5e 30a boïïuijft geb^ben irat 5e een J^arocijie hvèég; <Dee3e ftab / gelp meer an* öere fïeben / i$ ïjaare opftomfie fcfjnlbig aan 't gemaft uan gaare jjaben : en be giffmg ban # fommige geieerben $ niet ongertjmb/ bat 5e
ooft öaarebenaanimgbati öse gaben geftreegei* geeft} öebaeïfte 000^ gaare bogtijgöeitof «rom* te een fjoo^n beröeeïöbe^ (r) Sfn 't jaar 1 f73 $ gier §ét Roïïegt ter Ge^
Committeerde feaaen ban 3$efft#ie£ilanb ojm gereegt <2M$ foa£ ^oa;n ban onbê be jetel ban öen &tftari£ be*> SMffcijopgi ban Utvccïjt/ of ban öen p^oofïban J©efïb2fe$anb/ Dienst be 60 &anonniftften Der ^onifterfte geftojèn toierb. omtrent öet jaar 1313 tébeecrfïe ^aroc^i-Ecriie
ïterft te ÜQo.m ban {jout opgetfmmert/ en ben Parochf. Ü. Cyriacus toegetoïjöt ^ecij aï£ öeseïbe fe$ kerk· jaaren baar na übq} ben Öftrent ganfcö afge* öjanbt toa$ ; ïjebben be mgesetenen tn 't jaar 1369 een "nientoé fterft / ban grooteröefïag/ met groote ftofïen gebontofc: betodfte ter ge* bagteniflTe ban ben ||johan den Dooper en<^. Cyriacus mgetoijbt toièrb. ïjfieetoe b Rebben bie & Boxfrorn. in Theatr. Menfo Aking, pfer€, e, in Horna.
h ]akob de la Torre hi zijn ft, Verhaal., , XI. Deel, Ϋ %0
|
||||
|
358 Oudheden en Gestichten
ban ^cïjadxjoube be nioïtëen / be Cteïften/ en
't bo$er nerngereebfcöan/bat 3eugtbenujanb gerebt gabben / gegeeben. 3£ocï) boowatnent* lp Beböen 3» (aan bee3e fcern) gefcjjonnen een groot fïanbbeelb ban be $. J&aagb Maria; 't toein op 'tïjoofb-outaar geset tmerb s en fe* bett aïtp genoemt \f geöieeft de Maagd van Scharwoude. %n 't jaare htp toierb 'ei* een fïnnje ban 't ü'. Hrug$ met groote fïaatfie in be Herfi geBjagt/ en in een 5ilberen nru^beelb gefloten} 't toeïn baar aïtgb met een plegtige eeröiebtgSeit gebiert $ getoeefi ïfet berbjuïf* $eï ban öe ganfcïje Kerh i& $m moog ; en $ ban oub$ seec minflig met geefïeïpe gefcöie* bemffen en geïoof^-ge|eimen btfeijitet. 3jn ben fcïjoot ber nerfte/ tegen be bier eetv
ftt pijïaaren / fïaan nocö gefcpberö be bier boo^naamfie |*ern-ïeeraar£: te bjectcn Grego- rius , Ambrofius, Augultinus.en Hieronymus:
fïaanbe onber ieber ÜerMieeraar een ban be
böïgenbc beer$e$ gefcfeeeben: Scripturis facris Gregori contineas nos:
Ambrofi pravie donis, nos luminis imple : Nos doïïrina tua, Aitguftine , [at inftruat omnes: Nos vitiisfatta cives, Hieronyme faniïe. Begeevers %$t pafïorn fyttft aïtijb ter Begeebinge ban
ταη de j^e <0raaben gefïaan ; be Bebefïtgtng moefï h%
i^aftory. g^ fymfayfóü te mtttljt gefiaaït fcoo^ein
mt i$ aïbu$ in't jaar ij14 berltfaart booi
Oude jUfV· Theodorus van Delft , <@nber - pafïOö^ /
Paftoors, ^jn^e ^mx ^ z ja^m ύιια: m oa0^ |^L% Jakob onler- Gysbemz bie 'er ooit y of 6 jaaren te boo^ al§
Paftoors, ipnber^pafioo? ïjab gefïaan c Kronijk vali Hoorn,
3*
|
||||
|
van Noord-Holland, ^j
3fn 't jaar 15Ί4 toierb Öe3e pafïor» beMeeöt ÖO0^ jftf. Marcu.s , Öe 5001I bail jjBt% Hiero-
nyrnus Laurcnsz. f
©ε ψφοοζ troit jaarlps / ö$ af\&t$tiMjtit/
ioo &£)« gulaen$ ©e pafïorrj öu?agt alïe jaa? ren/ met ïafien met ei/ 300 ^5. goföen^ ops en Ijats 1 o mergen ötcgt aan öe fïaö Ïe00en« #p bat ïanö fïonö ïjet «loofïer ban Φ. %< E^onto : bat baar met Dit öeonuj gètimmert iua$/ bat ört öepafïot'üe jaarlp^.if föjj.gul* öen$ opbrengen souiw; fcoeïn nïoofter ooit/500 &l§ jjet betueeröe/ öic ïanöergen m eef-paejijt Jjaö, daarenboven troii öe pafïorn jaarïp$ 20 gonöguïöen^ ban p^renten. ^acï) öe i>aftoo2 fjaö geene jaargeïoen t'3rt>
tien lafle flaan, 9jiï öe 3elf oe Itern / op 't onter ban be φ. vikaryeö/
jËaagb Maria en ^. Jan den Dooper , iua^
een ftapelïamj of binarg geff ieïjt
3fn. een ongeömnre lijfï ban ÏJartög Maxi-
miiiaan fcuo^ö 0ebja0 gemaaht ban een btftarg»/ 't 35 öat get öe3eiföc of een anöere 3$; bieihe feiuary eerfï boa,? öe <0raaben bergeeben mag! geiueeft jjEaar naöerijanö ïjeeft Willem van Beyeren öe begeebinu / ööO£ een b^ief ban ben 13 Jfnln 14*4/ aan öe ^berigfjeit ban öeftaö gefepn&en, Φοη Ö^ft Aalbert van Beyeren Öeseïbe 0bt* KoRct*
ri0öeit/ boo^ een fetef ban oen 19 $Gp2ü 1$9<5/fchaPv
0ema0ti0t om ben üofïee aan té fteïïeu. 3[n *t iaac 15-5-8/ bm u december/ micro
bc uptbaart ban Karei V pogfïatelp in öee3e ïtern 0epnöen. '^^e!3er^beeltenis/met3b>art lanen beöeftt / fïonb m 't miööen ban 't noo^ 28an bat laften gingen bier fcgiiben : en elite 3Öi»e ban 't boo^ toa^ behangen met s&art ïa* |
|||||
|
«
|
|||||
|
34° Oudheden %k Gestichten
hm-, baat* ooft tfoaaf fcpben aan Jjingenj te
toeeten aan eïfie 3ijbe feg. 3De j&fji booj bm obedebene inierö ai $tngenbe met grooten toe* fïeï gebaan : be ftïoftnen Iwbben ben ganfeïjen bag öoo^ j en boo?t be ganfcïje toeeft op ben tnibbag. 3l'll 't jaar if7o jjeeft Godefridus vanMier-
lo, be tfcoeebeSSifffyop ban Haarïém/befte*
bienfïen pr berneïjL Φ#Μϊ 3elben tijb ί§ΪΜ
δρ ben Jp^oofï ban «Jtëefïb^ie^ïanb gegaan ·, $00
al§ ing öoben in 3ijn ieben öL?eeber berfjaaït
{jeööen,
daarna 3jjn 'er notïj anbeeefterften te^oo^i
o.L vrou- 0c|ïÉcöt: alp bie ban #♦ %. W>m& ·, betoelfte
yeokerk» fc0ïgeil£ Boxhornius kgonnen toierb in 't jaar
142.6.
3[n 't jaar 145-0 toterb öet ftro^toeeft /
tn'tfteemn ftoo^/ aan <©.2i.^onh$ fterft ge^ maaft t. ^Bt andere tonen toterben in 't 3eïbe jaar ook bergroot / en met nieutoe outaaren en anber fterftgereebfcïjap opgefcïjiftt Jfln 't jaar 15-14 toa£ gier ©iftarfê Α Hert Maarcensz.
3fn 't 5eïbe jaar 145Ό toterb^. Antonis fterft
op be <$öfterffraat bg be 2$egtjnenftraat be* gonnen/ en tyk jaaren baar na ingetotjbt* (*) 3fn 't selfbe jaar / en op be seifbe fïraat /
foierö ooft be ftapeï ban g. Komelis gefïtel)t. ©e fiicöter^ toaren t&ee gefyoebcr^; betoeïhe oberiegt gadben eene fterft tjamentemaaften: maar aÏ3oo 30 ergen^ berfep ober ftreegen / en ieder jfjet gaarne naar 3jjn 3tn Ijab gefiad/ gijn 3e ban inaïftander geleiden. <®z eene boftroft be fterft / baar 3e öegeeepen toa£: be andere begon 'er een op een anbere pïaat^. SPt$ ging {jet toerft / bctoïjl 3e beidegaar ge? turft
|
|||||
|
»
|
|||||
|
van Noord-Holland. 341
δ#& aan geib jjabben/ flapje^ boo#: 500 tiet
'er be niiiDecen oj> be (Iraaten ban 3ongen/ Daer waren twee ghefellen,
Stichtende twee kapellen, Hadden s' haer "btiydel wel befien, Sy hadden genoeg gehad aen ien. €t 3|oo^n geoöen ooft acïjt Moofïee^ / teManoclWH
toeeten een man^-Moofïer en feben tyowtom- Vrouwen- nfoofïer^/gefïaan. -.kiooftc», omtrent jjet jaar 14*6* toaren b'er eenige
Önrger^te ifoom / öie gunne goeberen iti'tge* meenöo maïitanber fyaQtcn / en t'yamm een gn^ nogten} otnoaae 500 lang üg maïitanber gobb^ucötig te ïeeben / tot bat 3e een geilere o?ber aangenomen fjabben. J^aar booten bat 'er in 't öetoalïen ban be fïab een graft mibbeti boo^ bat ϊμιρ$ getroffen toterb / toterben 35 in ' J)nn bao^neenien gefïoo^t Ccïjter toierb (jet wf/ a$5pbe tot een Ijeiïtge 3aaft gefrptt/ in 'tjaae 145-7 bereert aan beifettariffeiUbae i$ $&toebtt$ ban Mi becben ïïegel) ban &, Paulus «onuenttelmfierbam: öie flet ftloofter ^.Pieters baï baar opgettmmertïjeuuen. 3De* 3e iCerttariffen fjeöben 3tejjin 't jaar 14.61 be* geeben onber be o^berbeu lirn^-b^oeberen: boeg 5η &03en ebentoeï in 'feerfte geen Prior, maar (fruitten onber een $ater j te toeetcn ee* nen Jan Biafius, een b^oom en lieftallig man, 3£e nasaat ban Biafïus, te meeren Niklaas van Haarlem , toierb in 't jaar 1462. tot ï)\m eerp ten ψμοί geno3en ·, en i$ nabcrganb ooit be «generaal ban be ganfejje <@;ber gcioa;ben. S(n 't jaar 1 385- $ get ftïoofïer ban #. Ag.
nes, boo? be jonnen bte naar ben berben iï&*
geï ban ^. Francifcus ïeefben/ geffreljten be*
gomien. ^oefi in be ïaatere tyben/ teb&ete»
• Υ 3 in
|
|||
|
14^ Oudheden en Gestichten
fti 't jaar if8ö / $ get in een WmtiwMtotifr
üoïïegie beranbert, %n get jaar 1400 / en bc boïgenbe jaaren/ φί be feÏ0Ö$O$ ban be ï||||. Catarina , CiEci-
ïia, en Gertrudis te $00311 gefiiicgk $&ibben
bOÖjget mftt/ teÜjeeteil^CatlarinaasfeïoOi
fier/ loopt tegentooo^big be Jl&mttfïraat
3[n 't jaar ifi6 geboen beboïgenbe jonnen
of jgufïerjé in ^. Catharinaas fconbent geïecft: Catharinaas Jansd. 18 jaaren OUÖ.
Maria Jansd. 14 jaaren OS|b,
Maria, be boegter batl Jan Brunoosz. 19 jaa?
ren oub,
Maria Pclgrora , 16 jaaren OUb.
Anna Pelgrom , Mariaas 3tlfïer« Agatha Vie. <$n tlptg tfcöee borgtcr£ ban Aalbert Hen-
driksz. van Berkmerdijk. överfte Gerrit Sirnonsz. bie |H 't jaar ifz? #bet'|Ïe van s. ce- \$&$ ban §>. Ccciliaas Moqfïer/ \f gefïo^benm
|
||||||
|
'-:!:fï'!S 9tjaar ifi8.
|
||||||
|
envaifs. %n 'fc imt 1 ï%9 &&$ Bartholdus Francifcüs
Gee.ttuids <$toeifte of pa?er ban^« Geertruids ftonbent
kiopfter. ^ ijceft be Sermoenen ban Thaulerus, n«t ïaft banCunerusPeni ^iffcïjop ban Heeutoaar* ben/ en met öe gotbftenringe ban be&df^&fc ftar$ Johan Noems, te tfintfoerpen baeöerom op be per^ gefeagt / en in 't liegt gegeeben, 3§an een anber <&btvft$ ban 't seibe ftloofïcr/ bie be l&ronijit. ban l^oo^n 5onber 3*jnen naam £e tneïben gefcg^eebeii geeft/ 3a! aanfionb^ge* fp;often tooien onber be geïeerbe mannen ban loom, * Uicljt jaaren baar na t§ oois gefïtegt gefc
$onne*iüoofïee ber (tetiariflen/ 't bjeift hm liaam ban Mariaas fconbent boerbe, ψ# ί$ |
||||||
|
van Noord-Holland. 343
in oe laatere öçé in een mt$lm$ berantet,
§jn 't jaar if*4 W 3^ïá? f atec Kornelis öe ^berfie ban oit Woofïet\
%n 3ehece onseïijn&te oj&onantfl'en ban 't Mgemeene kapittel bet öetoe <®$cv/ &te oii^
oet mg betufïen/binöejii jjet bolsenöe raaften*
pe oee3en Pater Kornelis aangeteftena:
Het Kapittel heeft uytgeweezen dat de Biecht-
vadef van S. Mariaas kloofter te Hoorn, metnaa- me^r»^/j,behoorlijk en welgedaan heeft mttji- gaïba, een geprofeffidezuftervan't gemelde kloo- ller, die'er de drie wezentlijke geloften gedaan had, op een ongewijde plaats buiten het kerk- hof te begraaven. Want het was kennelijk dac dezelve zuiter dikwilsin haar leven , en noch kort voor haare dood , door de Overften van ^ haar kloofteraangefproken was geweeft wegens * zaken die zy als eigen bezat; waar van zy ver- dagt gehouden wierd } met verraaaninge van die zaaken te laaten vaaren , en haar te beteren : 'maar zy heeft het altijd volmondig ontkent. Doch geftorven zijnde hadzy onder haar eem'g geld, en andere dingen, die zy heimelijk zon- der iemands weeten onder haar had gehouden. Ook gebiedt het gemelde Kapittel welftren-
gelyk aan alle de Kapittelbroedcrs , dat ze met hunneonderdaanen indiergelijkezaken eveneens zullen hebben te doen. É ç 't jaar des Heere 1 f94. 3jn 't jaar Ç&Ìß * Maria - Magdalenaas s Milh
Moofttt te Hoo^n begonnen/ toaac ban ftcattg Ì*ñ<ù>
gefiKoften sai imu&en. - „ .„· naastkon- %n 't jaac 1467 i$ get Matiftm ttloofter tevent-
ï|ooni begonnen, (5) mm nfoo(ïec#/ geïpfog reeb^ gebbenoe*
ginnen te 3eggen / 39ç naöerftano tot anoete scbjugfien aangdeto &an't tm#m mm? ã 4 fa? #
|
|||||
|
«
|
|||||
|
344 Oudheden en Gestichten
jegHNtë/ öati't anbere een tucgt-gu^/ ban
•t berbe eenfegoie booj bejongeieugbgemaa&fc Sfn'tjaac i?8f toagTer een nonbent boo^be "ifieronmiganen of Hieronymus-fyoeberen op^ gereegt: borg be5e Jponnteften 5ijn tn 't jaar 142.9 ugt go0Lm bertroï&en ; en geööen gun ïtïoofïcr obergebaan fan be jiifïcr^ tan<gk Cer ciiiaas fionbrnfc: .enbulj^ei* ban ttweftouben* ten een rjeinaa&t. 3[n 't jam: 15-73 / ben 8 * .paart / hiierben
öe jonnen t ban begemeïbe liïoofïer^ngtgaar öebbegehgt/ en 300 öefcljcurb en gaif bioot a!£ 5e tearen op een fcgt'p gejet; baar 5e be ^ootbjon&enbljeit en btnle pjaat ban befegip- pet$ en ïegerjongen^ ligt te fiaan gabben. &u$ telCnifïerbainaaiigeianö toterbease baer ?$ anberrnöaagö/ bafgen^getfcipjben bande la Torre, boo^ ben fimb m öe fïebeiingeu / bic imtl) goeb natoip£ toaren/ niet alle beleef b^ geit en be traanen in be oogeti irigegaaït 3fn ben boigenben ö#ef ban <&}aaf Willem,'
ban -t jaar 1 h*5 / ta?b getoag gemaafet ban t ^ube-gaffgu^ ·, 't toeili met $gne toeflrm* mingc onber be^araciji ban ^oo^n opgerecgt toterp; |
||||||||||||||
|
Konvcnt
der Hiero- py miancn. |
||||||||||||||
|
h Oude
gafthuys, |
||||||||||||||
|
XjJlllem &cc. maken kont allen Uiden , dat wi
verlof"gegheven hebben, ende geven onfen goeden luden van Hoime in Weltvrieilant een Gafthuys te'fetten, ende te (lichten, indieeere Gods binnen der Prochien .van Hoerne voerfz, behouden die Prochikercke van Hoern ύ hoers rechts, ende hier toe hebban wy gedaen, ende
t , ,·■
* Veli»s7cit, den 9, Maart»
£ ï Velius zeit Bcgynen , maar hy neemt wel meer de Begy- Hcp vopr JNoUjien» Vtrtaaldw, doei?
|
||||||||||||||
|
*'":·-·
|
||||||||||||||
|
__.__. ._.
|
||||||||||||||
|
van Noord-Holland. 445
4oen onfen vrienconfeni, alle parrpon der νορι>
feyder kerckcn van Hopme. In perconde defcn brieve befcgelt mie onlen fegele. Gegheven ia dieHagheUesWoensdagesnaJaersdach inc iaer
ons Heeren 1346. mt gafïöu^ pïagt öe legert genoeint te
mémn/ en mp ge&om*tom öe tyeembeim* gen re gcr&crgen. 23g hit ouöe gafïhtma ffonö een ander öat jonger img/ en op ut flerMraat geuouijot $ «1 't jaar 15-31. 3[ii 't geïföe jaar \§'ïjtt toctMmp'u on öevw,*-
#dfier|iraat/ bemefien J>. AnteniSS&gJ»^ timmert, ©it b»ee$jun£ tórö bernièutatiii tiaar 15-63; getaireuöe ioeiüe bermeutoinge bc toee#möeren ömiöeeölijf fjaööenint Maï- daiena iiioofïer ·, 't iuelft om get flo^ig en tfoee* ö^agtig feben oer jonnen eenige jaarêii te Da; ren ten öeeie te niet geöaau foa& fn 't jaar 144Γ. toietö 'er een ftupé getim*f
mert booj öe meïaatfcöen/ 't Jfe^ ΟοΡίίίΓ* genaamö: öaae tmerö ooft een ftapei ban Μ Lazarus geuontoti fïaanöe ueiöegaae aan öen löegonrnaar»ci^out te gaan te Ifmlf *****tmt mm te*%mn
omtrent öet jaar r r30 - fcefiïeeöeJohan Kor- D a
nehsz. Winter öe pafïorn ban toom: öemeift^T ioors |anö toieröι βη ober öe 5eïföe 5aan te llirecfit
boo? 't |of ψη öen mffcïm omöoöen: 'eil (Γontloo^'^1 W na *rf& 28
W OntyoOft. J^. Maarten P.etersfz foasS
omtrent öe öeimifïe beranöettng ®φ0} Zn
* Mare, Schqokius de Can. rjlrr. p. 49i,
Y f $oo^n>
|
||||
|
346 Oudheden en Gestichten
üfoo^n ·, en too^b ban Branth al§ een eedp/
goebertieren en b^eebeïiebenb man gep^en, %&t$ telt'oojn oberlebcn Den i.%$}ü if<H· èfc booniaamfïen bet öurgcrge 50cöten aan* fï0iit$ tn 3911e £rïaat$e te brtjgen |K& Clement Maartensz. öien ooft be ïof ban beieeftïjeit en gemajtigtüeit naging. Het bit i'n3tgt tva% be 2$nrgenieefÏer Jakob
Klaasz. Syms ban '$ fiab^ioege naar Snuffel; om bst/ bóïgen^ ben trant ban bie tijben / ön oen &mh te beetoerben: baar nocgtangS be g)afïoo$ bolgenöbeonbe en loffeïpe getooonte öoo,? öe <£$raaben/ in'tbabedanb tooanenbe/ pïagten aangefïeït te tooiben, ï|et behoeft toterö boa? öen fóaab toegefïaan : ban Clement Maartens- 200 η, boo^ toat belet meet men niet / mierb ngtben bienfïgemeect: ennt*eegonbemif]Tci)en g§>, Α neon is ft erft.
Sfn 't jaar 1 f66 i§ gg han 't geïoof afgemee*
fsen i ett geeft on $eto beïb/ Jaepswerf ge* tiaamö/ opentip beginnen te &?ebtften. ©e f)afiorg ban be jjoofbteit fcoierb gegee*
tien aan eenen jjfèeefïec Dn k \ bie ban öen ^U fïori-fcjj$ber Brant oefcïjuibigt mo?b*ban al te grootenb^ft-, en Bet be fiab/ 300 al^ βρ ftj^cciit/ naberijanb &oo| 3pe bitterjjeit 5wa* genoeg maakte. 3(11 't jaar 1773 *°a$ Damiaan Blafiuszoon
:$fttari$ te ^oo^n,
5©ie ban #oom / bie fjet juft en be afjperf?
jïngen be$ $?oofi£baii #£efïbune$arïb moege* tooien iuarèn/ geuumthten boïgen^ ïjtt (φ& ben ban ben peltten Brant groote toegeebenö* geit tegen$ be g^ebteg ban bm nteittoen k Brant Hift» cLei Reform, <;, Boek , op het tty, zijdtN.
|
||||
|
van Noord-holland; 347
c (Bnbtttufftfym geeft tre J&wffeïpe BtM* ti§ Sa&boldus Vofmerus , b00| 't OUÖC 0eïoof
en boo^ be 5altggeit bet: öurgeroe ban %oépt
jo^cnöe/ tn 't jaar itfu.boo? j^affoo; naat? i§00?n ge30nöen Gerrit Gerrirsz. Eenhuizen,
fi!cent3taat in öe <00bïwnbe/ ïit ban 't %aai?*
ïcmfcöe ïiapitteï/ en Matt§-$wfttv ban ^oo^m Boo^ tbieeben gafïoo^ toierb o' et' 000^ öen
$e!ben Hedtboogb 0e3onbett Niklaas Lonius, ban Jakobdela Torred Lonefius genaamb/eett Cbamnter ban geboomte 5 bie oen ι ρ Up$ 16\β obedeben i$. Jftt jgne pïaat# $ genomen Pietcr Poclnjk, te^oo^n geboorrn / boïöo*
men ^aceïree in be aBtobnnnbe: obedeben in't jaar 1664. 3N J^aatenbanEenhuizenjijn 0e* toeefi Johan BraaiTem, Kicent3!aat in beéobte geïeerbjfjeit: bie te^oo^ngefïojbeni^ ben 3 gé» lltt 1667. Jakob Spranger, te^OOni geOOOren/
boïnomen ï&actlitv eii3, beiudne in 3tjne ψ&
fïorg en geöoo^te-fïab obedeben i$ üm $ 1 Uw jBufïi 1078. Niklaas Schep , eenfCmfierbam^ · mee/ bie ban {jier0efeJjeiben$ ttn α8 gamta* rg ió9f. Gerric Ubius, te jüïebenöïin geöoo* ren / te i^oo^n obedeben bm 7 gnng 1710. git be Jllaat^ ban Lonefius CU Poclnjk 3tjn
0e&oomen Pieter Noorman , een Hmfferbam*
mèr/ te ^oo^n gefïo^benben ζ gjamiarn io~8o. Johan van de Velde, een Heibenaar i nabec* jjanb ^afïooi ban €tv €>oe^; baat; ÖP 0efïo^ ben$ ben ίί ^ejjtem&ei* 1699. Johan van E- xel, in 2&aöanb geöooren/ te0enb)0o^bt0;Pe* baan ban ®. &φ;οιιϋ£ nerft te Sünttoerpen. Anconis Brugman, te ^00$tl Ofcedebeil bett t%
december 1704. Johan z,weerink, bie ber*
c Relatto J. de h Torre.
d Eadcm RcUcio ; & ^ccrolog. Jiirlern,
|
||||
|
ι muii- Mummmmimmmmmmmmmm*mm*mmmï
|
||||||
|
348 Oudheden en Gestichten
tornt gcsonöeti $ booj ben f auffeïijftcn 0i*
ïiar$ Pockamp, en tot groote fyoeffjeit ban aïle tyoome f*atonjnen gefïo^ben i$ oen 8 ft* fymni 1711. STn-agge jplaat$9 aanfïonb^boo? ben Nuncius geSOiiÖen Aloyiïus Hafelenberg,
tm Imfïerbammet; / öeböenoe op be <Dobge*
leerbijeit gefïnoeert tt föometi. 3^aae geeft al obw tm gerumien φ/ αφ
terbo!gen$ bt öefeenbe Concordacaof^erfyag- puntm/ tm geflipt te Hoa^n gefïaan/ öieeen nieoegesei of tne&egelpec ngt bt^tlfbt Ifeaat* fc&ap^ IttOgt ÖeÖÖCii, Jakob de la Torre , itl
jgnRoomfch Verhaal, maabtooi*gemagban
tbjee $&innefyoeber£ halben öe mb$ gemeïbe 500 geefïelpe Mannen* 0\§ ïnmMffit XMimtït / bit tt ^OO^U geUOO*
j$n 5ijn / en gnnne geöoo#e-fïab boo^ fjutme
geleeropt of m^mïjtiQïjtit bettfjeerlpt htfc pen/ bitmn bc boïgenöe ooft benneiöt te fcoo?* oen: « ^e naamloose ^cfeijber ban be ftratitjft bet? fïab foojn j bebjelhe/ 300 a$ men gelooft/ gatee i£ geioeefï ban g. Geertruids honbent* • Jakob Ceratinus , bat ί$ ftt 't <&Vklïfclj tt
peggen van Hoorn: melften naam gg niet aan*
genomen geeft / om bat gg jicft fcgaamoe 3«* tie geöoo^te-fiao bniöeïp te meloen; maar om bat Set toen öe geiooonte bet* geleet'ben m$/ gunne naamenbt$ tebeeanöeren* %bja$3eee erbaaren in öe &atpfegeent^eenbjfcgetaa* U; en gn geeft aïtereeefï met een ongeloofTe* ïpen aröetb/ en tot geoot nutbergeïeetögeit/ bpgejïeït een <&wh§ a^oojaenöoen, ^ i# tt %tiutn in 't bloegen ban 3911 ïeben gefloten tn 't jaat? irjo 5 en bg be jjtónefyoebeté on* f>es bit j&eaffegjift be^caaben; De
|
||||||
|
" 1 —
|
||||||
|
van Noord-Holland. 349
De deftige man^
^r JACOBUS CERATI#NUS,
geboorm in de voortreffelijke fiad Hoorn,
een Godtvrucht'ig Priefter,
en zoo in de Griekfche ah Latijnfche taak tsn
uyterfie ervaren, zoo als de Werken dosr
hem uytgegeeven getuigen^
Is geftorven. den 20 dpriliföa\
en alhier begraaven.
Petrus Junius (op $11 ^eberbu^tfcg Pieter
de jong) im$ een geïeerö man / en $m erba*
ven in öe gifionen. .Dirk Veüus, 500 aï§ g» 3eïf in 3ï)tie Itronp bernïaait / geeft een %a* tijnfege 5tonp uan öee3en P. Juniu?ge3ien> toaar tri öe eerfïe ophomfie en öe bao^rgang ban oe fïao üoojn bergaalt tooien. % gaö een 30011 met naame Hadrianus Junius : ban fot'en fö tlfet ailfct^
5e0gen 3a! a\§ bat gg om 5tjn onöeöenfteïp
ieejen (ban aïïerganöe öoeftcn) om 3gne ge* ïeerogett/ en om get untgeebeii ban 300 beeie ftfyiften tot opijelöennge ban öe<2BweKfcgee« •Eatijnfcge taaie / na Erafmus öe ;f ent£ ban Hoïlanö en ban öe geieerögeit genoemt i$ ge* toeefi 3|n $ te J&Jööelöurg/ öaar gn om öe gacgeipgeit Der tgöen na toe geiueefcen tna§/ obedeöen in 't jaar 1 ƒ75-· Jacobus Dunius (Jakob Verduin) een 3eec
aaröig en gcïuWiig jpoeet ·, i$ gefloten in 't
petrus Hogerbetius, öetoeïfie geenen naam/
naar 5tjnè grootegdeeilïgeit/nagelaaten geeft/ en gefloten i§ in 't jaar 15-99. β in de nieuwe Kronijk van Hoorn ftaat in'tjiir itft of
Cor-
|
||||
|
35° Oudheden en Gestichten
Cornelius Vigius , ^OfetOJ ttt Ï|ü0gïeeraat;
ber <0enee$inmbe m be Klftabemie \*m\ ©ofe/
geeft bat amgt eenige jaaeen lang 500 loffeïp Öebtent/ bat ög öan baar beetrefiftenöe beteert fcoierb met ben tijtel ban föibber. daarna ijeeft gg eenigen tgb te «sEmben boo? 4&enee£-geet gebient bg ben <0raaf ban Oojlb?te$Iaiib i en t$ einbelp inspe geèeo#e-fïab gefto^ben in't jaat; \6oz. Nicolaus Bulius (in 't J^eberbUïtfcg Klaas
Boelisz.) eenbermaarb <0enee£geer / na bat
go ®janïtrp / ^oogbuntlïanb en Sftaïie be- Sigtigt gab / en in jgjn Paöerïanb aangekomen tea$/ geeft baar jeer aaii3ienipe bebtentngen fieWeebt, ©aar bg ioa^ ög ooft een eierip <8Ncgter/ en i$ gefloten in 't jaar 1017. Theodorus Vehus, <0enee^l[)eer en ^oeb*
fcgap ber jïab ïfoo^n * befcoelfce/ om ban · 31)110 bozere geïeerb|eit niet tefeee&en/ 3eee erba* ren toa$ in be^ifïorie ban 3|jn baberlanb: 500 &§ 3pe förotip banïfoo^naltp getuigen 3a!. Albercus Verlanius ( Verlaan ) be bocgter^
500η ban Hadnanus Junius, &a$ ooft een goeö
üicgter* Dorotheus'Walravius (Walrave) noegjong
3ijnbe / en 0^ be keepten jïnbeerenbe/ geeft
eenige geefïeïpe gebicgten in be ïtatpfege taaie gefclfeeefcen \ betoeihe te Sloben tn t jaar 1608 gebint 3gn bg Mafius, 3|y toierb te ^innefajgsen / een bo?p öniten i§oojn / ban een boer gefïofcen; en i$ baar ban gefloten in t jaar 15-99* 3pbe pa^ 16 jaaren onb. Simon Walrave, H£icent3iaat in Uibt be
tóeegten/ toa$ getronbJtmet be boeïjtee ban jooft Buyk ^nrgemcefïer banffinifterbam/ Hit «m 't Hatoïp geloof in balungfcïja$! ieefbe. |
||||
|
van ΝοοκΌ-Hohumn*; 391
üg ijeeft/ bg Öct Icben ban 3jjne i^outo/ «e
fraa» boeltje in be jpebedauöfrQe radïe ge* fefeeebenj onber oen tgtei ban Babci, of ver- warring der Wederdoopers. fflQ 3JJtl b^Otfh)$ öooö i$ g» i^iefïer gefcio^ben/ en #afïoo,? ge*
tueefï ban lieibenbonn bg <0ocïj: toanneer gg ïjet gemeibe boebje/ ïjier en baai' bernieerberb/ op meun* tigt&Qtytotn Jjeeft onber ben tnteï ban Spiegel der Wederdoopers.
3fn 't jaar 1445- $ 'er een 3£φ;οο£βιιρ£/ Leproos-
met een beraje ban β. Lazarus', buiten %oo^n i^s buKc» getimmert: 't foelb tegenbwbig beranöeit $ oorn* in een ]&;obenier£gun£ I$ü 3uïïen ïjier noefj tipt een oub jmrKemen?
ten boeit b« boegen/ jjoebat op ïjet ber^oeil· ban be peeren 23ursenieefiereny ^cjjont/ en gtfyepmtn/ in't jaar 1470/ alïjier tm$5}ow fcjern toieeb op0erecl}t: niet berbobban buiten bieren te tapjJen ofte b^inben ; ^ier neben£ Öet j^ibiiegie ban ben <0;eaf ban ^olianb aan be fïab i|oo^i gegeeben: ITaerle , by der gracien Gods , Hertoghe
van Bourgonje , van Lotwijck, van Era- bant, van Limborch, ende van Lutzenborch, Grave van Vlaenderen, vanArtoys, van Bour- gonje, Palatijn van Henegouwen, vanHollanr, van Zeelanc, ende van Namen , Marcgrave des heylighen Rijcx, Here van Vrieflant, van Sa- lijns , ende van Mechelen : Doen cond ende kenlic allen luyden, hoe dac wy ontfanghen heb- ben dieoetmoedighefupplicatie van onfenScout* Burghermceiteren, Vroefcap, ende, andere in* wonende onfer ilede van Hoerne , te kennen ghevende, dat zy feer belaft ende befwaert fyri mie hoerenBolwercken temaken tyeghen die zuder
|
|||||
|
•
|
|||||
|
'5 f4 Oudheden en Gestichte^
zuder zee, mit onfe bede te betalen, ende an*'
derfins mit groten coften ende oncorten, Ton- der enighe neringheofte iiicomen daer tyeghens te hebben , ende mits dien ghefcapen is onfe vperfcreven (lede gheheel vergancklick te bor- den Ende dat fy daerommegheraemt endefe- kere ordinancieghemaeét hebben om aldaereen Brouwerie op te ftellen ende te maken, inder manieren als hier na shefcreven ftaet: Te we- ten, eerftdat nyemani hyrinen onfer voerfcre- ven ftede nae finte Michiels daghe comenderi cnigherhande bierhoedanich dattet fy aldaeran- vaerden, drincken, ilijten noch tappen en fal, anders dan bier, dat bynnen der felver onièr ftede ghebrouwen fal wefen, ten fy dat die coi- per, ofF die ghene die ander bier anvaerden wilde, eefit ende al voeren dat bier wten fee* pe opgheflaghen worde , daer voer betaelde ende opleyde van eiken vate biers, vijftien on- fer filveren penninghen, gheheten ftuvers ofF in andere goeden gbelde die waerde daer van, ende die te gaentoL behoeff endeonderhoudin- ghe van den Bolwercke onier ftede voerfcre^· ven, ende die ontfarfghen te worden by tween goeden mannen die.by onfen Scout ende Ghe- rechte onfer ftede voerfcreven daer toe gheor- diniert worden fullen, ende foewyedie contra- rie dede , die foude verbueren een pont groet vlaems op eiken vate biers, alfoe.dicke als hyt dede. Item, foeenfal nyemanc fyn mout fel- ver inftorten , mer dat fal ghefchien ende ghe- claen worden by den ghezworen die jairlicxdaef1 toe gheftclt ende gheordineert fullen fynby on- fen Scoute ende öherechte vdeffcreven. Item foe falmen die brouten moghen langheff ende corten na den proeve ende nader ordinancie die onfe
|
||||||
|
PHÜPI»*T-
|
|||||
|
VAM NoÓRD-HöLLAND. g ^3
onfe S.cout*endeGherechte voerfcreven daer op
órdinieren Tullen tot oerbaer vander brouwerie énde niet anders, item dat defe voerfcreven or- dinancie önvérbreeckeliö* en gheduerich,onder- houden fal worden* Ende desgheiijcx alle an- dere kuerenende ordinaneien die byonfen Scout ende Ghefechte voerfz. daer op ghémaecl: fullen worden na dat (y die neringhe ghëftelt fulien vinden tot oirbaer vander felver itede , op die peyne ende boete van een pont groet te verboe- ren alfoe dicke ende menichwerf als yemant be- vonden off beruucht worde die contrarie doen- de van des ghekuert wefen fal der vdeffz. brou- werie angaende. Item ende alle defe voerfz, peynen ende boeten in dien verbuert worden fullen gaeïï en welen een derdendeel tot behoef? van onfen Burgherrneefteren ende Scepenenon- fer ftfde voerfz. Ende een derden dele tot be- hoeffder reparacie vander Prochikercke bynnen onfer (lede voerfz. Om alle welcke voerfz. or- dinaneien te onderhouden tot wclvaert vafn on- fer voerfz. Üedë , die voerfz. vander felver on- fer ftede an ons oetmoedelick verfocht hebben, onfe confent , believen , ende confirmacie te hebben tot dien eynde, dat by onfe beveel en- de gheböt te bet fonder enyghe difllmulacie in * toecoemende tyden van onfen Scout ende Ghe- rechte die onverbreecklick ende gheduerich bii- ven moghen. Soe ift dat wy diegheneghen fijn tot der welvaert ende behoudeniiFe van onfer ftede voerfz. der felver onfer ftede , ende den inghefetenen van dien, vut ibnderlinghegracien onvermindert elcken fijns rechts, confenteren, believen, ende confirmiereil,dat fy aldaervoerc an op ftellen ende maken fullen een brouwerie in alle manieren als voerfz. ftaet. Ende voert lï. Deel. Ζ me$£' |
|||||
|
35-4 Aantekeningen op de
meer om te bet te onderhouden die voerfz.brou-
werie, foe confenteren wy oeck ende believen mits defen'dat nyemande up , ofte onder onfe Zeeburch aldaer buyten op vyf hondert roeden nae den Oifter poerte enygrus bieren hoedanich die fijn drincken ofte ilijten en fal anders dan in der manieren ende op die penen als boven ghe-v fcreven ftaet. Ende bevelen daer omme onfe Scout, Scepenen ende Burghermeefteren die nu fijn ofte na comen lullen, dat fydevoerfcrevem kueren, ftatuten ende ordinancien voerf, achter- volghen ende onderhouden fonder die te menc- ken ofFte breken in enygher wijs want wyt al- dus ghedaen willen hebben. In oirconde defen brieve ende onfe zeghel hier an doen hanghen. Ghegheven opten feften dach van ]?ebruario int jair ons Heren duyfent vierhondert ende tieven- tich, nae den lope van onfen hove. ïtg* tut p$tbih&t fcötjnt toeï te öïpen/ öat te
^00^1 opöe3en tjjt» nocö geen fyoufcoeröen toaa* ren: en bat ïjet Hupten öieren φι gemeeft öie tiaar tjet^onfien foteröen, |fóiffcj}ien suilen 39 gare bieren gekresen fjeööenttan öie ^ouiuerjg öieötiöten Ifoo^n 5ίφ neöero^et gaööen. &Φ 'gen# Velius jjjti öe btft eerfïe Qug3en in foojn eerp gefcaniut in 't jaar 1316. AANTEKENINGEN.
i. Eenige « Schrijvers verdaan het 200 dat Hoorn
dien naam gekreegen heeft, om dat de ftad gelegen ïs aan den hoek van de Zuiderzee : want Hoorn, ?oo als 7,e beweeren , was van ouds te zeggen een hoek. En dit is de reden ook dat IV. Heda , die doorgaans Latijnfche naamen aan alle iteden en plaatzen geeft, "^jè&shornrin arheatr» Holl»
Hoorn
|
||||||||
|
-;
|
||||||||
|
^aiiïa,
|
||||||||
|
Beschryving van Nöord-Hölland. 35^
Hoorn meer als eens Angulm , dat is Hoek i heeft
genoemt. x. Met groote koflén: het was evenwel, volgens het
fchfijven van b Vellus, een flegt en ligtveerdig werk , zijnde maar van hout en riet opgemaakt. Dat de Scharwouders de kollen hielpen draaigen,
gefehiedde daarom dat hunne kerk , bujtensdijks ftaan- de pas te vooren door een hoogwater ötngeitort was: waarom zy zich zelven, met de toeiremmïnge van den Graaf en den Proolt van Weitvriesland , irt de Gemeente van Hoorn inlijfden. Dus bleeven zy met die van Hoorn, in de kerkelijke zaakeη , 70 jaa- ren lang vereenigt ; daar na hebben zy een eïge kerk opgetimmerr. c In 't jaar 1405 wierd het eerde Heetten koor, met
het kruyswerk van de Groote Kerk , boven 't koor van de oude Kerk opgetrokken. In 't jaaf 14.29 Wierden de twee achterwerken vatt
de groote Kerk, gaande van 't kruyswerk naar't oo- iten, ten vollen opgemaakt, en noch in 't zelfdejaat den 9 Maart ingewijdt. Wl-l ver/taande , ν egt Vellus, tot aan 'i uyterfie van het Chöor toe: want het achter/ie deel, met den ommegang om 'i Choor, wierd eer ft lan- gen tijd daar na gebouwt. Men zegt dat zeker Truyde- man het maaken van den Noorder-muur bekoftigde: welke Tmydemdn met zijn vrouw, van buiten in de flad gekomen , en groote middelen hebbende, veel goeds aan de kerken en'armen heeft gedaan. In 't jaar 15-00 wierd de ommegang van 't koor,
die 20 jaaren te voeren begonnen , maar by gebrek van penningen onvolmaakt gebleeven was, ten vollen opgemaakt. Dit werk was ten hooglle noodig: want dewijl de Gemeente dagelijks vermeerderde ; was de kerk, voornamentüjk op Hoogtijden , veel re klein : zoo dat'er veel volk op 't kerkhof moe ft blijven. 3. In 't jaar d ióoo wierd'er een nieuwe toren op
S. Antonis kerk gemaakt ; om 'er 't oude fpeelwefk ,· dat in den grootên toren gehangen had, ittte brengen. Deeze toren was binnen van hout, eb buiten n$et loot' en pp eenige plaatzen met fchalien bekleedt. Maar toen 'er de toren ftond , zag men dat hy te kort ge- maakt en te zeer in malkander gedrongen was. .Ook * Vcliuspag. 9, c p, 15 d p, 165·.
% ζ wierd1
|
||||
|
35-Ó Aantekeningen op de
wierd het grondwerk te zwak bevonden, om'tfpeel-
werk in den toren te hangen enz. t Wy zullen hier by voegen xekerprivilegi, door Har-
tog Philips in 't jaar i497 aan de ftad gegeeven; te
weeten dat deGeeftelijkheit voortaan geen landIzouw mogen aankoopen , dat op eene mijl na aan de Itad gelegen was. Hier nevens zijn plakkaat, zoo verre het van dat privilegie fpreekt. i
Voort, overmits de voorfz. Supplianten hen meefl:
behelpen met Lant-neeringhe , en byfonder met te doen weyden vetten Offen ende Koeyen , en dat de Landen en weyden omtrent der felver onler ite- de gheleghen , daghelycx ghecocht ende ondergheto- ghen worden by die vanden Cloofteren endeGheefte- lijcke perfoonen binnen ende omtrent der voorlchre- ven onfer ftede gheleghen, foo dat by dien bylanck- heydt van tydenghefchapen is, dat de voorfz. neerin- ghe aldaer vergaen fal, indien dat by ons den vooriz. Cloofteren niet verboden en benomen werde, gheen Landen omtrent der voorfz. onfer ftede , en op een myle nae van dien gheleghen te koopen: ende insge- lijcx den waerlijcken perfoonen , die van nu voorts aen eenighe gheeftelijcke perfoonen te vercoopen. Soo ift da't wy defaecken voorfchreven overgemerkr, ende daer op ghehadt t'advijs van onfen lieven en ene- trouwen den Stadthouder generael, ende luydenvan onfen Camer van Rade in Hollandc, hebben den fel- ven Supplianten by deliberatie van onfen feer lieven en ghetrouwen Ridder ende Cantelier de Heere van Ma'igny ende de luyden van onfen grooten Rade ghe- confenteert, gbeo&royeert ende ghewillekeurt, con- fenteeren, oétroyeeren ende willekeuren bydefen on- fen Brieve, dat niemant van onfen Onderfaren , wie hy 7.y, hebbende Lant op een myle nae onfen voor- fchreven ftede van Hoorn, en fal 't felveLanr mogen noch moeten vercoopen eenighe Cloofteren of ghee- ftelijcke perfoonen, ten zy by exprerTen bevele, ende confente van ons. m
Was voort int felve Privilegie begrepen:
Dat niemant van waer of wiedat hy was^oudemo^
een vercoopen, tnppen, noch OJj ten eenighe Wijnot ° r bier
|
||||
|
Beschryvikg van Koord-Holland. 3*7
Bier binnen de Ijmyten van vyf hondert Roeden naer
de voorfz, ftede van Hoorn , iq wat manieren het ook ghefchieden mocht. e En 't was niet buiten reden dat daar klagten over
gevallen waren : want van 200 mergen , die onder den banne van de ftad Jagen , waren d'er tachtig die de kfooiteren binnen de ftad toequamen : behalven dat de Regulieren van Wefterblokker, en eenige an- dere geeÜelij ken elders gezeeten, noch eenige van die 2oo mergen in eigendom be7aten. ? Vorders dient ook geweeten dat eenige dorpen, t zamen den Veenhopgenaamd, te weetenBerkhout, Avenhorn , Myfen , Oudendijk, Beets , Grofthui- zen , Scharwoude , en een gedeelte van Schardam, die te voren altemaal onder Medenblik Monden, in 't jaar 1408 op hun eigen verzoek , en door de volgen- " de vergunning van Graaf Willem, gekomen zijn onder Hoorn : . ^y g/f ui, byder ghenade Gods Palensgrave opden
Rhyn, Hertoghe in Beyeren, Grave van Hene~ gouwen, vanHollandt, vanZeelandt, enHeerevan yrieilandt, doen condtallen luyden, dat wy orhgoe- der gunden wille, die wy hebbenende dragen tot on- fen goeden luyden ende onderfaten vanden Veenhop, ende om alderhande dienft willen, diefy onfe voor- vaderen ghedaen hebben , ende ons ( oft Godt wil ) noch doen fullen , den felven onfen goeden luyden ghegheven hebben , ende ghgven mits defen brieve, fulcke punéten van Handtveften ende vryheden als hier na ghefchreven rtaen. In den eerften, fullen fy hebben ende ghebruycken alfulcke poortrecht ende vryheyt, als onfe ghetrouwe ftede van,Hoorn van ons en van onfe voorvaderen Graven van Hollandt be- fchreven en onbefchreven tot defen daghetoevercre- gen mogen hebben. Item fullen onfe goede luyden voorfz. te recht ftaen binnen onfer ghetrouwer ftede van Hoorn, ende onder de Schepenen aldaer, ende die fullen over hen wijfcn ende niemant anders. En int eynde van den briej: Voort ioo fullen onfe goede luyden vanden Veen- e Velius pag. x2t Ζ 3 hop
|
|||||||||
|
.*■
|
|||||||||
|
:■·'
|
|||||||||
|
Aantekeningen op ρε
|
|||||||||||||||||
|
35»
|
|||||||||||||||||
|
hop voornoemt onghefcheyden, wefen, ende blijven
yan onfer getrouwer ftedeyanHoorn , tot eeuwigher daghen. Ende om dat wy den felven otifen goeden ïuyderi alle defe voorgenoemde punften en vryheden vaft ende gheiradefghehouden willen hebben voor ons ende voor onfe nacomelingfaen ten eeuwighen daghes foo hebben wy tot ghetuyghenilte bier van , onfen ze- gel aen defen brief doen hanghen. Gbegheven in den Haghe, op den ló.dagh in Iunio, Anno 14.08. En in 't jaar 14.36 heeftHartogP^7//)J,omdegroo^
^e dienften door die van Hoorn aan hem gedaan , de dorpen Woggenom, Watweide, Nuboxwoude , en pude-boxwonde dat nu Hauwert is, het rechtsgebied yan Hoorn onderworpen. |
|||||||||||||||||
|
T)HfIips by der gratiën Gods Hertoghe van Borgon-
■*■ gien, yan Brabapt, ende van Lymburch, Grave van "Vlaenderen, van. Artoys , van Borgongien , Palatijn van Henegouwen, van Hollandt, van Zeelandt,ende van Namen, Marckgrave des Heyligen rijcx, Heere van Vrieilandt, vanSalijns,ende van Meehelen,doen condt allen luyden , dat wy om de goede ghetrouwe dienften die onfe ftede van Hoorn ons en onfen voor- vaderen ghedaen heeft, ende (of Godt wil) noch doen fal, der fel ver onfer ftede gheguunet endegeconfen- teert hebben , gunnen ende confenteeren met defen pnfen brieve, dat Woggenom met alle zijnen toebe- hooren , als Nuboxwoude , Öudeboxwoude, ende Wadwayde , voortaeti wefen fal onder een Poort- recht met onfer (lede van Hoorn, ende alle onfe fte- de rechten van Hoorn genieten , ende daer aen blij- ven tot eeuwighen daghen, foo dat onfe Burghemee- fters van Hoorn, tot Woggenom alle laren fetten en ontfetten fullen Vredemakers. Des fal onfe Schout van Hoorn , die wy aldaer fetten fullen, mede wefen Schout yan Woggenom, fo dat hy met onfe Schepe- nen van Hoorn recht doen fal over die van Wogge- nom met allen haren toebehooren voorfchreven. Des fal onfen gherechte van Hoorn weder aenfetten en vernieuwen na uytwijfinghe haerder Bandtveften,die fy daer af hebben, alle de keuren , die fy plaghen te hebben, eer fy die aflieten. Ende wat boeten daer af cornet}
|
|||||||||||||||||
|
■■
|
|||||||||||||||||
|
' ■ /..ïJÊË
|
|||||||||||||||||
|
1 minimi—]
|
|||||||||||||||||
|
Beschryving van Noord-Holland. '^S9
comen fullen , daer van fullen wy hebben de eene
helfte, ende onfe Burgemeefteren van Hoorn van 011- fe Schepenen aldaer de ander helfte, elck half en half. Ende om datwy voor ons ende ónfen iiacomelinghen ghelooft hebben , en loven onfer Stede van Hoorn al- le voorfchreven poin&en, ende elck byfonder, wel ende volcomelijck te houden tot eeuwighen daghen, foo hebben wy des t'oircondendefen Brievebezeghelt met onfen zegel hier aen ghehangen. Ghegheven in den Haghe, derthien daghen in April, in't Jaer ons Heeren 1436. bymijn Heere den Hertoghe, daer by waren die Archidiaecken van Vegnecijn , Heere van Yïïelfieyn, Heer Roelandt van Wtkercke, HeerHu- ghe van Launoy, ende veel meer andere van zijnen Rade. * * Om te konnen oordeelen wat magt en aanzien,
ten opzigtvan andere fteden, dat Hoorn gehad heeft tert tijde van Philtps den Goeden, zal ik hi$r by voe- gen hoe veel dat de voornaamfle fteden in zekere fchat- tingeonder dengemelden Hartogopgebragt hebben. Haarlem moeft opbrengen 5000 fchilden , ieder
ichild gerekend op een pond Hollands of 15 flPuivers. Leiden » · · · 3 f 00 Delft . ". · 3ï°<>
Gouda word niet gerekent, om dat de Burgers
noch onder vrouw Jacoba ftondcn, Amfterdam ♦ · · · 3<>oo Rotterdam ·■■.. »,·', · ' ♦ Izi°
Hoorn , ■,.· » · 2000
Enkhuizen. · · · ' , · 62?
Dort word ook niet gereken, 't welk m t gemeen
met zijne dorpen betaalde. In 't jaar 1468 wierd Hartog Korel door dé Staaren
van Holland een merkelijke bede van 4103$- fchilden toegeftaan voor den tijd van feven jaaren : Daar in wierd Hoorn te hoog, en, naar ieders magt gere- kend, boven haare buüren gefteld, moetende alleen jaarlijks opbrengen 2000 fchilden: Amfterdam gaf ... 1875- fchilden
Alkmaar . .{ ♦ * 8°o #
Enkhuizen . . . ' *v 47°
Medenblik ? , . Ajo
Ζ * Ja
|
|||||
|
\
|
|||||
|
36ο Oudheden en Gestichten
In voorleden tijden plagt Hoorn zeer te bloeyefl
door de lakeüwevery: zoo dat 'er jaarlijks eén grüo- te menigte van lakens uyt Höotn naar vreemde landei} verzonden wierd. Maar alzoo de volders en weevers, om zekeren oploop in't jaar 1471, ten deele gevangen en met dedood geftraft, teri deele gebannen wierden, en de overigen ook te Hoorn piet langer durfden banken, is die neering plotfelijk ioda'anig vervallen en verloopen,als of men te Hoorn nok van lakenwe* very had geweeten. |
||||||||||||
|
Enk-huizen.
Ejp9m3en I 't toeïn in bm ngterfïen fioen
San #eflfojieglanö'.te#en ffifc fflk seinen i$/'i§ in toaatbiggelt be bcroe pfi ban j^ooitfjoiïaiïb i inaac iwb batiMenfo Alting óooa be ttoeebe ban 3Defib?ic£ïanb gereftent. ^ fytift biea mam geïtreegeti oni bat Ifjaaee jöfa&en/ 30a üjeïal$ fjaare finnen j m-'t begin eng toaren:■. 300 bat <£nftfpti5en 300 biei te Seggen 50110e toee^en aï$ ^ngrljutsen, ©£3e fïab/ 300 beeï afëül geo nonnen aegterfjaaïen/ tö0?5ö aïlereerfïbertneïöfc bn Gaufredusin belle* bén$-oefel)£jbing ban J>. Ludovieus: baai' be fel^beu htvUlt bat in t jaar 1Z48 te gËnngufc jen/ een ftêbettVbantoefibjie^Ianbyeen ftrni$ aan ben öemel $ ge3ien, ^ taa^b pok ban Melis'Scokebermeïbt op get jaar ιχρο. «φηκ* Buiden $ toeTeee magtig ut yk gebjeefï / 30a KI Grotius oor nt'bit beertje-getuigt: - - - Potens Enchuza mart. (1)
|
||||||||||||
|
Enkhuizens
gckgcnd- hcic, . na.'mrede, enz. |
||||||||||||
|
at #:
Enkhuizerftad, die magtig is ter zee.
Cöan|
|
||||||||||||
|
1 Α
|
||||||||||||
|
van Ν oo rt D-Hol la NO, $6i
CQan£ gaat'er be ï|aritïgbanfï en jjet$out ^ : *
fiootten fïertt in stoang.} <$?aaf Willem V geeft booj een openb3iefv°orre(*4':
ban 't jaar 1335- berfcgeiDene boojeecgten (2)tal; en ugf bommen aan be <g£nbgni3ee$berleent: tocïbe feief in 3ebere ©crsameiinge ban ©00^ recijten en Steuren/. bietn 't jaar * 667 in 't liegt genomen $/ bermelb fïaat op get 9 3pi*· Francifcüs, Üarbinaal de S. Sufanna, ^OOfï
banit^efïb^Ianb/ ben toren öoben aï %φ$&
hm is / ..geeft bit boo^reegt aan bc 4gnftgui3er$ gegeeben bat geen «ènngui^et / geefïeïp of leeii / boo^ ben J^oofi ban «JPeflbiie^ïanö of hm <&eften ban if 002η buiten beo ban ban be fïab mogt gebagbaart of te reegt gefteït iöoj* hm: 5iï!Ienöeaïiie^/ toatbaartegengefegieDeii mogt/ booj ontaettig en hracgi:eIoe$ gegouben tobben, i|et 5eïf be recgt të oonaan be anbere Mvfttowsen berguot; boeg i§ aitijb niet op 't naütoneurigtfe onbergonben getoeefï> 300 aï$ ngt |et geboïg jaï bipen. φ binnen be fïab 3ijn ttoee 5parocgMierben: s. Gom:
be eerfïe toa^ op ben naam ban hm %>. Gum- mcrskcrk, · mai usa ingetogöt: om toeïbe reben be <£n& gui3er^ gefooon toaren naar Sier (in S^aÖant) te reiden/om bedelf $gebeentete ï>e3oeben. (4) eMiht hk nernen foierben booj be ^aaben Begeeyers ]
begeeben : be bebefïigmg toierb bn get ^om- van de Hapitteïban ïttreegt gegaait ©e reben ban't Paftorr; ïaatfte toag/ batbe ©joofï banai£efïb?ie$an& boo^ 't gemeïbe kapittel ge3onben toierb. ^it geeft Adriaan Ysbrands 30011/ #Hber-;gafÏ0Ö£
en beertig jaaren oub / in 't jaar 1714 o» 3ijn
gji'e|lec# fooo# be^enert. * λ Het leven van S» Gommanis is dooreen Kanonnik van Lier
in Oftavo uytgcgeevcn» Is Ψψ
t
* 1 |
|
||||
|
j6z Oudheden en Gestichten
van de öeïjalben ö^ieitiergen ianb^; bttoeïne jaadpi
ι>Φφ ti$n Hij. guloen^ opB^aojtetv ®t tittibm in< fcomfïen maffen ban be berbaïien Zoomen: jtoaac u«t öe tSoberpafioo^ aan om ^afïoo? / !jn Öe^ $üf§ affcöe3enbijett/ jaariij^^ mocfï be? taaien feettfig öft, ouIoengS. #aar to$ geen $afïoo$ §u»$ : en be ψ&
ftuty foa§ tot geen anbeee !afïengeïjonben/a$ tot |et ïeesen ban een bageipfege |&$. #aar i»a$ een ^tefler^-pjebcnbe: aan be*
ftjelne/ boïgen$ eenen fysef ban ben «&efteit öaii IPefïb^ïaiiö/m'tjaai; 1383 eenige per- ceelen ïanb$ 3911 befp^ota, 9(ιι fteti seïben fykf ftaat Floris Meyer aï$
ifcdfïer ban j$. Gommers fteun te <£iuifjut3en toermeïb, ^it nofieefrpp plagt boo^ ot ffab§<&bw
geit bergeeben te tooien. $*t öegeeben ban 't nofïetfe jjap / ban be fego*
iafftrö / ban 't Etlerlt-ampt / en ban j£ An- dries bitoge/!^ Ö0O2 Philips van Borgonje aatt
'ütftüü bos^aïttjb opgeb?aagetf in 't jaac 1436,
%ier tutaijj? öe Ojief ban geraelben iartog. p/#%>»;, by der gratie Godts Hertoghe van
Bourgondien , van Lothryck, van Brabandc fin<Je van Liroborgh, Grave van Vlanderen, van Arthois, van Bourgondien, Palatynvan Hene- gouwen , van Hollandt, van Zeelandt ende van JNaroen , Marck-grave des H. Rycks, Heere van Vrieslandt, van Salijns ende van Mechelen § Joen kondc alle luyden, alfoowy mit onfenan- dere*Brieven voorfijdts gegeven hebben Willem Legram, om de trouwe dienften die hy onfeHeer en Vader zaliger gedachten langen tijdt gedaen hadde
|
||||
|
ï
|
|||||||
|
van Noord-Holland, 361
jhadde, Tonder daer af geloont ce Wefen , die
Cofterye, Scholafterye, Clerck-Ambacht, en- de een Officie van een Cappellerye indenGaft- huyfe binnen onfe ftede van Ënchuyfen,des lèlven fflillems leven langh geduerende, iöo heeft die voornoemde Vvilkm ons weder die voorfz. Go- iterye, Scholafterye, Clerck-Ambacht en Offi- cie van der Cappellerye in denGafthuyfe binnen Enchuyfv/n overgegevenende quijtgefcbouden, tot behoef onfer ilede van Enchuyfen, des heeft onfe ftede van Enchuyfen ons ootmoedelijk ge>- volgh, te kennen ghevende dat fy mit dat die voorfchrcven Dienften aldus by ons gegeven pleghen re worden, feer ontvordcrt worden, ende dat daer in Dienaren gefet worden, die hem niet gadilijek en zijn, biddende daeromme dat wy hem de voorfchreven Dienften geven ende gunnen woude, om by hem die te doen regee- ren, by pedbonen die hem nuttedaer toe wefen fullen, endewantwy onfe itede van Enchuyfen geerne gevordert fagen in mogenclijeke faeerfcen, foo hebben wy om de goede dienften die fy onfe Voorvaderen ende ons Graven vanHollandtdic- ke gedaen hebben ende noch meer doen fullen, of Godt wil, ende op dltfy te meer ons te die- nen bevonden fullen wefen, ende'oo.c'k aenghe- iïen dat de felve dienften onfer voorfchreven ftede meer aengaen dan ons, en datfy niet van onfer domeynen gerekent noch gehouden gheweeft en hebben, ende konnende weten bet den oit> :baer van dien tot haren onderfaten ende kinde? ren profijt, dan vreemt luyden die wy daer in fetten mochte, gemerekt mede dat onfe Yoor- vaderen zaliger gedachten , alfulcke of gelijcke dienften aen den Steden ende Dorpen by Énó- fruyfen voorfchreven ghefeten, gegeven ende |
|||||||
|
.·■
|
|||||||
|
I i
|
|||||||
|
'04 Oudheden en Gestichten
gegunt hebben, derfelver onfe Stede gegonnen
en gegeven hebben , gonnenende geven mitde- fe Brieven de Cöitery, Scbolafterye, Clerck- Ambacht en de Officie van der Cappellerye in den-Gafthuyfe binnen onfe Itede van Enchuy- feh, mitalieheure toebehooren,erffelijck en eeu- welijck, om daer in te fetten ende te doen bedie- nen by fulcken perfoon als hem nutte duncken fal, vopr onfe ilede voorfchreven, foo dat wy noch onfe erven voortaen geen recht noch toer fegghen in de voorfchreven dienften noch Cap- pellerye hebben noch houden en fullen, ineeni- ger wijs, niet tegenftaendeeenigc macht, brie- yen, inftructie of andere beveelinghe, die wy onfe Gouverneur of Raden van Hollandt, of an- deren voortijdts mogen gedaen hebben, die wy in praqudici van defen en willen van geenre waerdenwefen. In oirconden defeBrieve, ende onfen Zegele hier aen gehangen, gegeven in on* fen ilede van den Damme op den 2.8. dagh jn Auguilo, in't jaerons Heeren duyfent vierhon^ .dert fes-en-dertigh , aldus geteyckent by mijnen Heere den Hertoge, -m J ROS E.
IMgen^ ^eteen öjtef ban eenen Aaibert
Volkerrsz. $ Jakob Jakobsz. Fabri UI 't jaaC
*4x8 ^t'cfïét te <guft jpiisen Qtmeft.
oude 9[n"t jaat 1100 / of telgen^ fomraigen ïpn* raftoori» tot jaareti bzMQtv / bofgen^ antoen tyizQmv
öerö iaareit ïaatee / i$ ^m Melchior ψα$οο$ te <&nM}m$m getoeefï, Φίπ öatggi 300 .toeinfc ge !|iftomfïen gaö/ toa^ g» getooon nu ög öen eeneh öan βρ ml anöeren öurgee te gaan ee* ten : en geeft tm§ een aera maas gööfyncÖtig lebengeïeit, (s> |
|||||
|
Φ '#; ' * ** ' , f Ψ
|
|||||
|
van Noord-Hol lanö. 365-
9?ll 't imt 143 f ij* Dirk van Zaenden v in 't
jaar ij* 14 Antonis van Bergen , en ίΠ 't jaar 15-60 $Bl\ Balrazar Platander , $aftOQ$ bötl
«^afiQui^eii gefoeefL
^e tfcoeebe jparoegifiern / betoeïfte op bëitDeParochk
naam ban g>. Pankras ingetogöt foa£/ en in 'tkerk va,n s* jaar hm of 14*4 op0ebontot $ / fïonb ooïrankratius* ter öegeebinge en öebcfligmge a$ öobem (6) 9[ti 't jaar 15*50 geeft gier aï^J^afïao^ ge^paftoor*,
fiaan Simon Blaeu Huik. <^ee3e jpafïooi $m 't jaar ir31 naar Sfernfaïentgereifï/ om't3g, <&taf te öe3oeftett : maar fajeber naar 3911 ba* berïanb ncerenbe/ i$ ög tc Benetien m 't jaac if3x oberleben en öegraaben, fc& boren / te iueeten in 't jaar if 14 / toa$
beese ^afforg öenleebt getoeefi booj Richardus Rei mei ze , bie bat ampt ban ben <ö5raaffelij* fcen «gtabïjonbee berteegen gab* ψζ pafïorg gabpa$/ aan bafle tnnomffen/ bïr #[)♦ 0ul* ben-S/ en geen pafïoo^-pg^ Mïe-S bn mal* ftanber gerenenb / Kon 3e 5-6 föïj. guIüen-S op* hengen, Φε l^afioo^ ioa^ segonben bageipfS een Iee3enbe / maar op ^onöa0en en Ifeiitg- bagen een 3!'ngenbe gki$ te boen: en fomimj* len ooft booi 't bom te pleiten. l|et Bofierfcöap/ bat fcïjter geene infiomfïenKofterfcbap
Sab / bjierb bo!0en$ at boo^gemeiöe bergun= «ing ban 3|arto0 Philips booj be j&ajefieaat beegeeben. %n Bet 3eïbe jjanbfcl^ift fïaatcon bebolgen* van ecn
be b^ief ban Jan III, ban ben4$U0Ujïi 142,1/^1°^* raahenbe &et timmeren ban een napel. Lr'sTa^ cbie»
JOhan , by der genade Godts Paltsgrave op
ten Rhyn , Hèrtoghe in Beyeren , Grave van Henegouwen, van Hollandc, van Zeclandt, &c. doen
|
||||
|
't' '
\ι *
I
$66 Oudheden en Gestichten
doen kondt allen luyden , want onfe getrouwe
itede van Enchuyfen ons gunftelijckghegheveri hebben fulcke beede als wy op defe tijde van hen begheert hebben, foo nebben wy daerom, eftvöm meenigen trouwen dienftediefy onsghe- daèn hebben ende of Godt wil noch doen ful·* icri* alle hare gemeene poorteren die indertijdt wefen fullen , geconfenteert ende gegeven,con- fenteren ende geven met defenBrieve, alfulcke Privilegiën ende Rechten als hier na befchre- ven ftaen. Dats te weten, dat fy een Capelle fondeerert
ende ftichten mogen in Gommekarfpel, in dat Weit-eynde van der ilede, fonder yets daeraen te mrfdoen teghens ons ofte tegens ymandt van onfent weghen,ende oock de Kercke van Enc- huyfen op "mogen breken ende die binnendijcfes brengen, ende weder verfetten ende vertimme- ren alfoo aÜËhen-luyden dat oirbaerlijckft dune- kén lal. Voort want alle breucken binnen der ilede
voorfz. ons te berechten ilaen , of onfen Rechter
aldaer van onfe Heerlijckbeydts weghen, foo
hebben wy onfe goede luyden voorfeyt verder ge-
gonnetende gegeven, waert dat tot eenigertijdt
een kindt aldaer verdroncke ofverbarnde, des
Godt verhoede, dat die Provifoor of Deecken van
des Prooils wegen, noch geen geeitelijcke Rech-
teren, hun des onderwinden of correctie daer of
doen fal in gheenre manieren, ende om dat wy
voor ons en onfe nakomelinghen den ghemeenen
3?oorteren van Enchuyfen, die inder tijdt wefen
t fullen, defe voorfz. poinóle van rechten volko-
inelicken gehouden willen hebben tot eeuwigen
dagen. Soo hebben wy des te ghetuygen onfen
Zegel aen defen Brief doen hangen, gegeven toe
Am-
|
||||||
|
van Noord-Holland» 367
Amfterdam, «op ten vierden dagh in Augufto,
in 'c Jaer ons Heeren duyfent vier hondert twee- en- twintigh. #ocö fotno i% ht bolgenöe ftaplïenbcrmeïfc Andere
3N ftageï ban & Antonis. kapellen,-
- - - ban g>iJan.
- - - ban $* Eucherius.
$OÏ0eil$ ÏJtt fcjffêpen ban Jakob de Ia Torre Miimc-
geböen oe Jfetnneöjoeberg / oe ^Bfecbanten^oeilers
genaamo/ ijier ooft een §ug$ geïjao ·, geipse uys* te <goani gappen/ onper tien naam ban't<$ct* nunarig-Bug$. ©en Z4 3 unn 1571 /geip öoben teeö^aan*
öemerftt ίφ ] bjieiöen bijf töeïigsensen ngt öt gemeïoe -Φ$η ban Ktlftmaat fjertoaartl ge* bjagt/ en oos; öe 3oo-0enoemöe€»eu3en to$t& Μίβ ban 't leben berooft, SBg Egbert Hoofd ,. in 3JJne £ ^efcfcpl'nge
ban Cnftjjui3en / fïaat get boïgenoe tigt öe
fclfctften ban Blaeu Hulk aangeteitenb: ■· In den jaere 145-8 quaemen hier twee Monni-
ken, d'eene genaemt Broeder Dirk, gebooren tot Shoorel , van de derde orden 5 de ander Broeder Pieter tot Avenhoorn gebooren. De- fe verfochten aan de Wethouders verlof hier te woonen, en plaets om te timmeren; mits be- lovende bij gefchrifte voor hun en hunne na- komelingen't geen volgt: Indien fijt* eenigen tij- den quaedt huis hielden, ofte de ftadt niet te wille waren, dat Je de fehe ruimen [ouden [onder weder- [eggen,: datfij niet meer als vier 'm getale[ouden [jn9 en hun broedt met boekbinden of parkament maken winnen: [ij fouden alleenlijk tweemael dés weeks, foo't noodt was, om broodt gaèn, in pefitijden fiu- * Pag. ii.
den
|
||||
|
ι
|
|||||
|
3ö8 Oudheden ên Gestichten
den fij de kranken. die het begeerden^ bij ft ae η; en
de dooien ter aerden draegen. Op defe belofte is hun verfoek bij Burgermeefteren met kenniiTe en toeftemming van denRaedt der rijkdommen jngewilligt, en hun tor een pkets om te bou- wen aengewefen, ieker ftuk lants, het kofters bon genaemt, dat de kofterij van Weiterkerk plag toe te komen. Hier b.gortenfij, verhaelc men, 's jaers daer aen hun klooitér* federt het Auguftiner genoemt, te bouwen. Dus vertelt het Blaeuhulk: maer andere meenen vaftelijk, dat het Auguftijner Kloofler veel ouder is, en 'iïjn aenvang nam ontrent het jaar 1394. i^atbe jlonnmnen/ öie baar300 Iaat aan*
Stomen ${jn / jf randpaanet |&onnm|pi isa*
ren / t§ ttt$ te toaarfcïnjnelper / om Dat 'ec
ban 2$?arber£/ öienaau Den Derb:iiifft0eHeef'
Den/ gef^oïien too^D.
weeshui- i€egeni»o0$!0 fïaat 'er een $&ct$l)ü$é boo^
zen. fïaö$ itmberen/" öobcn De tim jaaren ouD/ en
i)002 b^eembeïingen. iCeboren/ teiaeetenin't
jaae ifyi/bia^ 'er een^ee^fiui^ bg £,Urfu-
laas bïöofier getimtnert.
, f fejjalben öet $Bcmnï)of I ïjthhm D' er 4
£Skioi-#onnefttoofïcrg binnen De fïao gefïaaiii ban
ikis. ^« UrfuJa, ban^.Clarafbaiï 4$, Csecilia,ban
^. Agncs. pan oeese D^ie i£ 'ei* t'fjan^ nau*
toeïp^ iet asibet$ ober/ aï$ De bïoote naam. ï|et Moofïer ban ^. Clara, Dat tegentooo^ S s^eïci- &'? een#uDman-ö^ i$/ «i oat ban ^,Cae-
fLs'kioo- cilia, 't bielR nn i>et ^ieïten-jgefïïjugg i$/ en
Acr. 't 3i^eftec-Moo|iec pïagt genoemt te fooien/
3jjn beibeojear begonnen in 't jaar 1441 *, en ten
ugterfïen boltrou&en / en met jjlonnen bejet4/
in't jaar 1465-,
gfit 't jaai? 1571 i$ in 't lüariffen Wmfttv
obey*
|
|||||
|
y.1"^ 'Λ,"-
|
||||||||
|
VAlNoÓRD-HoLLANti, ftfg;
öberïeöen Eduafda Weiïphaling: tof'eil^ 0U0et$ bat Mööfïer merftelp begiftigt fjabben.
β, Agnes ftïooftei* f t'gao^ in Biirger^Qtifseits· Asn^
beranbeeb) i$ begonnen in 't Jaar ι f ι 5% $$°°η**· g^£ Mater faaü «gr.UrfuIaas RÏOOfïer/ aï$ $tS. VrCuhM
til 't jaar 15-66 ben oproer ban 't gepeupelfcIoofte''
ontineetf / geeft mtt alken booj be jannen / maar ooft boe,? be fyieben en pathpiereii ban 't ftloofier ge^o&t. ^it| geeft 5e be gemeïbeb^ ben en pampieren itreenfjoute Inft opgrfïotem en een rp en aati3ienenjft burger ban 't oube geïoof ter gatib gefMt, ^e erfgenaamen ban ben gemeïöen burger / öje aïiep naubjifettrig en ongefrjjonben betoaart gabben / jjeöben be pampieren te bedien en ugt te feïfepett gegee* ben aan jj&ijufjeer Kornclis van Alkemade.
€n afsoo* bee^e 2j|eer öe goebgeit fyttft gefjab
ban 3e on$ raebe te breienj geböen ton/ 'tge> ne £s3w gier opgeeben /booj 't grootfïe geöeeité baar ligt gerronftcit. ©it Sïoofïer/ 't foem" tn öe oube fyiebenijet
nïoofter ber Certianffen ban boetbaarbigbeic of öer ^uiber bufferen inoib genoemt / ψ ίη 't jaar 1420 getiïnmert ter eere ban β Urfula en ban gaar gesejfefjap, 3f» 'tnaboigëubejaag toierb er 't eerfïe outaar opgenerljt 3|et gemeen geboeïen $/ 5eïf$boïgen$ fjet peggen ban bm boo^grmeiben Hoofd , bat |et al begonnen i$ in 't jaar 1 j8f. 2?n 't jaar 140.7 op «§-. Anto- nis bag geeft Tade, Dirk Wilhcms zoons \&$t
bubje/ een gu$ aan 't Mooffergegeeben ί 500
a$ bipt n#t een ^cjjepeng-ÖH'ef ber fïab <êtifa guiten : in bjelneu ö^ief al^cgepenen bep meibt ÉUO^ben Aalbert: Jansz. en Aalberr. Wydi*
3fn't 3CÏfbe jaar/ óp ^,,Catharinaasbag/
Ji. Deel. Aa ïjeeffe |
||||||||
|
' 11
|
||||||||
|
1'
|
||||||||
|
' i.\l
|
||||||||
|
•■(•WM^I^epppipppppw^WHjsii .» ... ---ν.
|
|||||||
|
.JU. ,,.^.Ιψψ, ..._,,«, ι,JU l^ .ιψ ιιι.· '^Pm^fl
|
|||||||
|
570 Oudheden en Gestichten
geeft Margriet Jakobs dr. c Fabri , met gööcetl 300η ïf eee Jakob, en jjaare boekte? Ebek, aan
't $eïbe filooflcr bereett een gu@£ enerbe/ieg* genbe bg be UNfïeetaïi ©it bïpt ngt sene* VtU Ö^l'ef ban Pieter Pietersz. eil Niklaas Aal-
berrs. ^cgepenen te <$nnöM3en*
Heet' Jakob Jakobsz. Fabri (of Smit) ^iefïet
te <ènllj)Ui3en / mit^abe^ Margriet Jakobsdr. Fabri be^ 3elf$ moebee / en Ebela be$ $tif§
3ufïer/ inge3etenen bee fïab <6nftjjut3en / jjeb* ben ben 6 Mp$ü 14x8 in be tegeninoojöiggett ban ben $otavi$ Aalbert Voikertsz. Smit een tefianientgemaant: in toeln tefïament 5gbe^ fcïjeibegoebeeen/ aï^onbec anbeeen tbjeefitt$ jen önbe Igtiiber nern/ aan <§. Urfuiaas Mqü* pet' befp^often gebben. ^ii^ Andriesvan Scoerle(vanSchorel) ^^OOfï
ban 3&efib?ie£Iatib bee3e ^ufter^ in be fïab
ïiet temen} jfjeeft gn jjet boïgenbe beri^ag tnet par aangegaan; Α Ndries deScoerle , Prooft van Weftvriefland
onder de kerk van Utrecht, wenfcht aan de in Chriftus beminde Bedienaars,en aan de Broe- ders en Zufters van de order van S. Francifcus 9 die deBoetvaerdigen genoemt worden, mitsga- ders aan hunne Biechtvaders , die den Heere gezamentlijk met ootmoedigheit dienen , zoo tegenwoordige als toekoomende, en zoomans- als vrouwsperfoonen, de eeuwige zaligheit in den Heere. • Wy geevcn-ul. door den tegenwoórdigen brief
verlof, voor ui. en voor uwe nazaaten, ominalle uwe tegenwoordige konventenen huizen , op te rechten en te hebben kapellen, kerkhoven, en e Fübri Anders Smit*
i " OU- |
|||||||
|
van Noord-Holland. $yi
öutaaren} en ook om de zelve te laaten wijden;
om 'er uwe lichaamen, en die van uwe huisbo- den , gemeenten , koftgangers én gaften 9 die daar koornen te iierven, en 'er hunne begraaf- fenis gekozen hebben , te laaten begraavên; eri om in de gemelde kapellen, of in andere be- quaame plaatzen die daar toe op een betamelij- ke wijze vervaardigt zijn, zelfs ook op draag- outaaren, de dienften der MiiTen of andere kerk- dienften, al kezende of zingende, en met hep luiden van de klok, te doenj of door wat Prie- fters dat het zy, mits dat ze de vereifchte be- quaamheit hebben, te laaten dqen, , . . Vor- ders ftaan wy uluiden toe dat gyl. als ook uwe nazaaten , huisboden , en gaften voornoemd ,« eenen bequaamen of meer bequaame Priefters* tot uwe Biechtvader ofuwe Biechtvaders verkie- zen rooogt,- diedemagtzd of zullen hebben orri alle beiden of een v<in beiden na het hooren vari uwe en hunne biecht uluiden en hen van allerhan- de zonden, zelfs die van rechswegen, of vol- gens zeker privilegie of gewoonte, voor onze ordinarifle magt opgehouden zijn , en na hec opleggen van een behoorlijke boete, te ontbin- den: de mindere geloften in andere werken vari godtvruchtiglieit te veranderen, uluiden en hen het Sakrament des Outaars en dat van 'c la'atfté Olyzel te bedienen, Gods woord zoo dikwilsf als het te pas zal koornen te preeken; degemel- de Sakramenten op gewijde en behoorlijk toe·* gefielde plaatzen, of ten minfte op een gewijd outaar, te bewaaren$ mitsgaders om ten tijde van een interdikt, t welk door öns ofdinaris gezag of door 't gezag vari andere Overiten on- der ons ftaande gevelt mag zijn of geveït zal worden, mits dat gy of zy of iemand u van luiden,\ As? & ©f
|
||||
|
$çé Oudheden åí Gestichten
of henluiden, de oorzaak tot dat interdikt niet
gegeeven hebben; om, zeg ik, ten tijde van zoo een interdikt de kerkelijke dienften met gefloten deuren en ftilletjes te leezen of te ha- ten leezen; ende gemelde lichaamen te begraaven. Behalven al hetwelke wy de huizen en kon- venten der voornoemde Broederen en Zufteren tot kerkelijke huizen oprechten; en alle dezaa- ken en goederen , dezelve huizen toebehooren- de, zoo tegenwoordige als toekoomende, door den inhoud dezes onder de befcherminge van den H. Belijder Martinus, onzen Patroon, aan- neemen ; en verklaaren dat ze van nu af, en voor uyt, de kerkelijke vryheiten befchermin- ge moeten genieten. En wy geeven aan ut. en uwe naZaaten, en aan gemelde Priefters en gaften, uyt kragte van ons gezag volkomen ver- lof om de bovenftaande zaaken en goederen vryelijk en zonder zonde te verkoopen , te vervreemden, en in beeter en nutter gebruyk van dezelve huizen te verkeeren : behoudens nochtans altijd het wettig gedeelte, dat aan de Piiftoors of aan ieder Paftoor, onder dewelke gy woonen zult, betaalt moet worden. Daarenboven itaan wy toe, indiende gemel-
de Zufters van de voornoemde order, of haar e huisgenooten, door de begeerte van een nauwer leven ontftoken, degenegendheit mogten krij- gen om den Heere Chrifius onder een eeuwige opfluitinge te dienen ; om aldaar, van de on- iluimige baeren deezer weereld en van de wc- reldfche vertooningen volkomentlijker afgezon- derd, de zoetigheit der hemelfche befehouwin- ge vryer en gerufter te betrachten·, en buiten alle gelegendheit van dartelheit te pleegen ge- ftcltzijnde, haare herten en lichaamen den Al- |
||||
|
van Noord-Holland. 373
lerhoogften in alleheiligbeit toete wijden $ wy
Haan haar toe , zeg ik , dat ze zich ander zoo eene opfiuiting mogen hegeeven. Ten dien einde helafien wy aan de eerzaame en religieuze man- nen, de Priors der Reguliere Kanonnikken, en den eerflen Bedienaar of Overfte , dat hy of een van hen beiden de gemelde Zufters,zoo tegen- woordige als toekoomende, ten getale van fo perfoonen, of zoo veele als'er van de giften die haar van Godt gegeeven zijn of noch bezorgt zullen worden, of van de werken haarer han- den zullen beftaan konnen, in ieder huis geduu- rende den tijd van een jaar , 't welk wy haar voor een proefjaar toeleggen, nauwkeurig heb- ben op te fluiten j op dat die Zufters, geduu- rende dien tijd, de ftrengheit van zoodanige opfluiting mogen beproeven.... en op dat ze, by gebrek van ondervinding , geen hinder aan haare zaligheit mogen lijden. Indien ze dan altemaal, of eenigen van haar, binnen 't voorfchreeven jaar, of na dat het jaar verftree- ken is, daar willen uytgaan ; die moet hy, of moeten zy, vryelijk laaten uytgaan. Maar by aldien het jaar verftreeken zijnde, de eer fte voor altijd willen opgefloten worden j die zullen zy, ofzalhy, indeplaatzederopfluitinge, die door hen of door hem alvorens gezegent is, in Gods naame , en uyt krachte van ons gezag , dat wy voor deze reize alleen toeitaan, voor altijd opfluiten, om Gode aldaar te dienen : en dan zal aan niemand van haar, of van de genen die voordeezen zijn opgefloten geweeft , of nóch ilaan opgeflooten te worden, oit, by wat ge- legendheit dat het zy, verlof gegecven worden om 'er uyt te gaan j ten waar dat 'er zoo een billijke reden mogt voorvallen, dat de Gene- Aa 3 raala |
|||||
|
\
|
|||||
|
1é
374 Oudheden en Gestichten
raal, die ser dan weezen zal, haar of iemand
van haar met goede reppen verlof mogt geeven om uyc te gaan» En zoo dikwjls als de eer ft opgeflotene, of
andere perfoonen die dat aangaat, zullen goeds- vinden dat 'er na deezen noch een andere (zu- fler) of meer anderen op nieuw by haar opge- iloten werden; zoo geeven wy aan den Regent der gemelde huizen verlof om de zodaanigen op de voorgemel.de wijze op te fluiten. Daarby beveelen wy haaren Regent of Q-
yerfte die het dan weezen zal, en wy belatten .en gebieden hem , dat hy op dieopgeflotenen ge- duurig een waakend oog houde : dat hy haar, Jndien ze ongeoorlofde dingen mogten bedrij- ven, of zich pngelaaten mogten aanitellen, uyt tracht e van ons gezag daar over beftrafFe: en .by aldien ze zich., dat Godt verhoede, hard* nekkig toonen, dat hy haar dan 'by de genen, die volgens de infteljinge des Regels, en vol- gens de ApoftotiiTche en onze eige vergunninr gen, daar in te zeggen hebben, aanklaage, op dat ze pp st fpoedigtie geftraft mogen worden. . Noch vergunnen wy door ons ordinaris ge- zag, voor zooverre als wy zulks vermogen, aan gemelde Broeders en Zufters, aan hunne huisge^ pootenen gaften, mitsgaders aan hunne Biecht- vaders, dat ze alle en iedere voorrechten, de·^ welke hen in 't algemeen of ieder, van hen in 't pyzonder door de Pauzen , door ons zelven, door onze voorzaaten , en door de Pailoors hunner parochikerken , nu of voor henen toe- geitaanzijn, ofnadeezen zullen toegeftaan wor- den , door een byzondere gunft ook zullen mo- gen genieten : behoudens altijd en in alles hec recht der Mpederkerke, hetwelke wy door de- z£n
■■■■/ t í ß
■ ■ . ;■ ï ■ .. , ' :,fi ,
|
||||||
|
VAN NoORD-HoLÏ, AND. 3Jf
zen tegenwoordigen brief, die ter getuigeniiTe
der zake zal dienen, vaftftellen, goedkeuren, en uyt zekere kenniflb der zaake verklaaren. Gegeeven in 't jaar des Heere 1431 , den 8 Maart. ®mt op i$ notö in 't $eïfbe jaar 1431 / ojj
get bemoeit ban ï|eee Jakob, f ^tefïec en fit* gent be$ Moofiei^/ ober aï jfjet bobenfïaanbe een Öjfef OpgefMt böO£ Hendrik Bruininx van
Herk. ffian öeejen fyitf toa$ gegedjt een &#ef &an
Gysbert Rietveit ban Ijet jaae 1437/ sjjnbe be
öebefïiging ban get bobenfiaanbe» |fiÏ300 Catharina Laurens bOCÏjtee/ fy&attfyï'
fttt Agatha, en jjaaee ntenge Wyna, 44 Mj.
guïben$ / eenige eeben / en meee anbere bm? gen/ aan 'tMoofieegegeeben jjaöben 5 500 §Φ ben Jakob Jakobsz. be Sftec&tbabee bejg seïben Moofiet^ / en Eva Volkersdr. be ^ebienaeeffe of Mater, gaae booj ben boïgenben bL?ief inbe gemeenfegaj» ban gnnne gebebenen goebebw Sen aangenomen: J^öi Jakyhsz. Biegtvader, en ^fw Volkerts,
xMinifterfle der Sufteren in Sinte ürfekn hufe in Enchufen, mittengemeenen Sufteren des fel- ven hufes: Onfezeer geminde Zuileren in Chri- fto eerbare en devote Joncfrouwe Katerine Lou- we dochter, en Jgathe haer fufter , ende Wyne hair Moeye wonende tot Hailem , om fondeiv linge gunft ende minne die gydraget tot onfen hufe als gy mitten wercken wel bewyft hebt, nadien dat gy onfen uit rechter caritaten gege- ven hebt vierenveertich RyniTegulden, fo ma- ken wy u deelachtich onfer beedingen, vaften, Aa 4 wa-
|
||||
|
$jó Oudheden en Gestichten
waken , aelmiiTen , en al onfer andere goeder
gereken die die Goddelijke goedertierentheyt doir ons gewracht hevet ende noch wereken Zal ; ende beloven u een Miffe ter week ce laten doen voir u en voir uwe vrienden , levende enl dooden , alfo langhe als onfe Convent vander genade Goids ftaende blyven zal , ende om dat dit niet vergeeten of verzumet zal worden , zo hebben wy hier van twee cedelen gemaakt die een wt die andere geineeden, daer wy den een van by ons houden, en den anderen wy u over- geven, int jaar ons FJeeren duifent vier hondert drie-en-dertich , op die O&ave der Hoochtyt vanden Heylige Sacrament. Diderijk van Zaenden, ^afluO^ fcaU <^.Gom*
mers fcerïi / ïjeeffc fjaat' tioc| aoöei'e boojreföf
tm iwo$ bm Mgen&en fyicf toe0c|ïaau: privilegiën Τ Κ. Dideryk van Zaenden , Pn'eiler en Paitoor
van die" van S. Qommers kerk te Enkhuizen, wenfehe kloofter enz Het gene dieniüg is voor de bewaringecn
emieer- g0tjcvruciujgheit van de vrouwsperfoonen, die mijne vaderlijke zorge uyt hoofde van mijn Paitoorfchap onderworpen zijn , ftae ik des te gewilliger tpe , hoe het kennelijker is dat zy om de zwak heit van 't vrouwelijk geilagc een vaardiger hulp van nooden hebben. Zo is het dan dat ik door den tegenw. brief, zoo verre als hpt aan my ftaat, oorlof geeve en vergunne aan de godvruchtige perfoonen , de Zufters van S.JJrfiilaas huis, uyt de Order der boetvaardig- heit vanS. Francifcus, onder mijne Parochie te Enkhuizen woonende , dat zy uyt inzigt van grooter godtvruchtigheit en beter bewaringe $en eerlijk en befcheiden Priefter mogen kiezen tot
|
|||
|
van Noord-Holland» 377
tot haar Biechtvader; orn door zich zelven, of
door een ander Priefter die daar toe van de ge- melde Z-ufters zal ontboden zijn , de MiiTen en andere kerkelijke dienften, met of zonder zang, in haare kapel te doen: vorders om aan dezelve Zufters en haare geduurige koftgangfters, na het hooren van haare biecht en het opleggen van een bequaame boete, de ontbinding te gee- ven : mitsgaders om Gods Woord voor de ge- melde Zufters te preeken j en haar de Kerkelij- ke Sakramenten , te weeten het Lichaam des Heere en 't laatfte Olizel, te bedienen : welke. Sakramenten , tot meerder godvruchtigheit en beter bewaring,door gemelde Zufters in haare ka- pelle, op een bequaame en daar toe bereide, plaats, zullen mogen bewaart worden. , Noch geef ik haar verlof om ter gemelde plaatze een kapelle , outers, en een kerkhof te hebben, en om dezelven ook te laaten wijden. Van gelijken ftaa ik toe dat de lichaamen van de voornoemde Zufters en van haare geduu- rige koftgangfters, na haare dood, met het hou- den van de uytvaart , zoq als dat gebruikelijk is, door haaren Biechtvader op de voorgemelde gewijde plaats zullen mogen begraaven worden. Eindelijk (ftaa ik haarluiden toe) dat haar Biecht- vader , ten wat tijde dat hetzy, met zijn huis- gezin, dat geduurig by hem inwoont , ook zal vermogen aldaar te biechten , de Sakramenten te ontvangen,en begraaven te worden. Zodaa- nig nochtans dat mijne andere parochiaanen daar niet zullen mogen begraaven worden :en indien de voorn. Zufters teneenigen tijde beftaanmog- ten eemg lijk of eenige lijken , anders ais nu aangeroert is, ter aarde te beftellen 5 dat ze dan voor ieder van zodaanige lijken, aan ray of aan Aa f mijn©
|
||||
|
378 Oudheden en Gestichten
mijne nazaaten,zullen betaalen een oude fchild,
goede Franlche munt; 't welk zy zullen gehou- den zijn te doen binnen den tijd van 30 dagen; te rekenen van. den tijd dat het lijk ter aarde gebragt is. Behoudens ook dat ze my en mijne nazaaten, die dan de Paftory der gemelde ker- ke hekleeden , jaarlijks zullen opbrengen vier loot 2ui ver zilver, of de waarde van dien: wel- ke vier loot zilvers de gtmddeUrfulaas Zufters gehouden zullen zijn voor zich zelven en voor haare nazaaten , als mede voor haaren Biecht- vader en des zelfs huisgezin , in de plaatze van liet kanonijk gedeelte en vandeofïerpenningen, die ter gelegendheit van de begraaffenis of by andere gelegendheden gegeeven worden , en vorders voor 't fchadeloos houden van de Paro- chikerk, en voor allerhande vordere vervallen, alle jaaren waarlijk en metter daad te betaalen binnen 't oktaaf van Paaiïbhen. En ik Diderijk van Zaenden , Paftoor voor-
noemd, heb voor my zelven en voor mijne na- zaaten belooft, zoo als ik door den tegenw. brief noch beloof, al het boven ftaande en ieder van 't zelve in 't byzonder vaftelijken onverbreeke- lijk te zullen onderhouden: ter getuigeniife van al het welke mijn zegel aan den tegenwoordigen brief gehangen is. Gegeeven in 't jaar des Heere 143^·, op Paafch-avond, Martinus, tft WlQtimmt MMwgÜffl Wal-
raven van Meurs, geeft bt geilen Ö!C 't gentel fee outaar/ bat ter geoagteniffeban öe elf imi*
jeiiö jEaagöen en ban öe &. φ· Agnes en Ca- tjharina ingetopt toa^/ op oe$ $üf§ imjöinge en og't jaaegetg ban tue fojjöinge ö^oelteii 30η* oen/ öop^öenbolgenöen fyief 40 jaaren afïaat$ toegejïaan; , Mar- |
|||||
|
■:
|
|||||
|
van Noorp-hohand; 375>
: . ■■ ■(■■ '
%J[Artinus, by c3e genade van Godt en van
den Apoftoliflchen Stoel BiiTchop van Ma- giona , en uyt krachte van de Dekreeten der heilige kerkvergaderinge van Bazel de altijd- blijvende algemeene Vikaris in de Biifchoppe- lijke zaaken en beftieringe vanden doorluchtig- ften Heer Walraven van Meun , beveftigdën BiiTchop van Utrecht, wenfcht allen denge- nen , die den tegenwoordigen brief zullen zien of hooren leezen, de eeuwige zaligheit in den Heere. Wy maaken mits deezen bekend dat wy in 't jaar na 's Heeren geboorte 1435·, op den 18 dag der maand September , in de ka- pelle van de S. Urfulaas zufters in de ilad Enk- huizen, met de toqitemming van den Pa.ftoor, en met de hulp en medewerkinge van de gena- de des zevenvoudigen Geefts, ingewijdt heb- ben een outaar , dat daar onlangs ter eere van de elf duizend Maagden, en van de HH.^gaes en Catharina, opgerecht was: en dat wy het wii- feeft van dit outer , door den inhoud deezes, Hellen op den eerften zondag na het feeft van den H. Martelaar en BiiTchop J^ambertus, om· op dien dag alle jaaren gehouden te worden: Eindelijk dat wy aan alle degenen, die met een waar berouw en leetweezen gebiecht hebben- de , op de navolgende feeilen , te weeten op die van 's Heeren Geboorte, van's Heeren Be- fnijdenifle, van de drie Koningen of de open- baringe des Heere, van goeden Vrydag, van de Hemelvaart des Heere, van Pinxteren, van de H. Drievuldigheit , van het Lichaam des Heere, van Kruysvinding en Kruysverheffing, van den H. Aarts-engel Michiel, op alle de feeft- dagen van de allerheiligfte Maagd Maria, vor^ dcrsï
|
||||
|
g8o Oudheden en Gestichten
ders op, de feeiidagen van de geboorte en de
onthoofdingevanS. JandenDooper^ vande HH. Apoftelen Petrus en Paulus, en op die van de vordere Á portelen en Evangeliften , op Aller- heiligen dag, op Allerzielen dag, op't wijfeeft van 'c voorn, outaar, op de oktaven van de ge- melde feeiidagen, . ■. . .en vorders op de da- gen vande ÚËúôß, StepbamiS, Laurentius, Pontia- nus, PancratiuS) Georgius, Bonifacius, Clemensy MartinuS) Nkolausy Margareta, Gertrudis, ein- delijk op alle Zondagen, op de gemelde outaar- wijding, 't zy uyt godvruchtigheit, 't zy om *er te bidden, of bywijze van een beevaartzul- len koomen,en in deMiiTen, Sermoenen, Met- tens, Vefperen, en andere kerkdienften op de gemelde feeiidagen zullen verfchljnen, of de lijkdienilen voor de overledenen of hunne be- graafFeniflen , ook op andere tijden, zullen by- woonen en voor de overledene geloovigen god- vruchtiglijk zullen bidden; of die voor't onder- houd van 't outaar , en voor de lichten en al- taarcieraaden, de behulpzaame hand aan 't ou- taar of bet konvent voornoemd zullen bieden 5 of die in hunne teilamenten , of daar buiten, goud, zilver, kleedinge, boeken, kelken, of wat het anders zy, aan't voorn, outaar of kloo- fter zullen geeven of befpreeken , of maaken dat het van een ander gegeeven of befproken word j of die de gemelde zuileren, in haare moeyelijkheden of inwatzaaken dat het zy, met raad of daad zullen helpen ; dat wy , zeggen wy, betrouwende op de barmhertigheit Gods, en op de krachtige voorfpraak van de HH. A- poftelen Petrm en Paulus, en van den Patroon der Utrechtfche kerke, den H. Martinus, aan %\h de zodaanigen , $00 dikwils , ten welken |
||||
|
VAN Í Ï Ï R D - Ç Ï L L Á Í D; g 8ú
tijde, en op wat voorplaatze dat zy het boven-
gaande of iets van 't zelve zullen doen, 40. da- gen aflaat ofafflag van de opgeleide boetwerken in den Heere verkenen: zullende deezen brief ter getuigeniiTe hier van verilrekken, enz. 9fn 8et0Cttieibe ganbfcg^tft fcoïgennocjj mt*
bm öegiftigmgen: m fcoo^ eerfi öe üoïgenöe tot Dideryk van Zwol, Niklasszoon ; hit 00
g$iecl)tfoata Wn be ïirfuïmen toa$:
Ô Í den naame des Heer en , Amen. Het zy een Andera
ieder door deeze openbaare akte kundig en giften» openbaar , dat in 't jaar na 's Heeren Geboorte 15º8, in de fesdeindiktie, den 9 dag der maand November, te tien uuren of daar omtrent voor den middag , in 't fesde jaar des pausdoms van Paus i>öX, voor my openbaar Notaris en voor de getuigen hier onder gefchreeven , die daar byzonderlijk by verzocht en geroepen waren, in eigen perfoon verfcheenen is de eerwaardige Heer, Dideryk Niklaaszoon, Biechtvader der Zu- fteren van S. Urfulaas konvent te Enkhuizen, onder de Prooftdy van Weitvriefland en het Bisdom van Utrecht, gezond van lichaam,-wel by zijn verftand zijnde: en dat hy, door geen geweld, bedrog, vreeze, of liftigheit mifleid of betrokken, maar met zijn vryen en yolfla- gen wille, uytzekere wetenfchap, en, zooals hy zeide, met rijp overleg, tot vermeerdering van den goddelijkendienft, en voor de verlich- tenifle van zijne eige ziele , en van de zielen zijner ouderen, en aller Chriftene geloovigen, van de goederen hem door Godt verleend ge- iticht heeft vier Miflen, die in 't toekoomende ten eeuwigen tijde' alle weeken zullen geleezen wor-
|
||||
|
3$ζ Oudheden en Gestichten
worden: te weeten 's Maandags eene Mis voor
de overledenen j 's Dingsdaags eene Mis van S. Anna-y 's Woensdag eene Mis van de Allerhoog- fle en Onverdeelde Drievuldigheit j des Zater- daags eene Mis van O. L. Vrouw : wel te ver- daan, indien'er geenfeeildageninde weegkoo- men: en als'er al feeftdagen in de weeg mog- ten koomenj zal evenwel de kollekte Van ieder der voorfchreeven dagen geleezen worden. Dee- ze MiiTen heeft hy befproken dat door den Biechtvader van't voorn, konvent, die het dan weezen zal, in't zelve konvent geleezen zullen worden. Voor de inkomften van deeze 4 Mif- fen heeft hy aan 't gemelde konvent gegeeven en gemaakt twee-hondert en feftien guldens, gangbaar of loopend geld j die hy in gereede penningen eens voor al gegeeven heeft. Van deeze %i 6 guldens zal het konvent den Biecht- vader, die het dan weezen zal, alle jaaren moe- ten uytkeeren twaalf guldens, zoo als ze in ge- bruyke zijn Wel verihande nochtans, indien hy deeze MiiTen geduurig en volkomentlijk waarneemt : maar by aldien hy by afweezend- heit, of door ziekte, of om wat andere reden dat het zy, een van de voornoemde MiiTen koomt over te flaan j dan zal het meergemelde konvent, zelfs in weerwil van den voorn. Biechtvader, tot afkorting van de twaalf guldens die hem jaarlijks toegeleit waren, de overgeilageMiiTen van een ander godtvruchtig Priefter laaten lee- zen. En heeft gemelde Heer Dideryk verklaart, en is #er by gebleeven, dat dit was zijn laatile wil : die hy begeerde dat naar het recht van eenteftament oÏkpdkil, en naar de befte form ,· wijze, gewoonte, en rechtsgebruyk als een laat- fte wil zijne uytwerkiug hebben kan , lïand |
||||
|
VAN NOORD-HOLLAND: %$9
zoude houden: niet tegenftaande dat de pleg-
tigheden der rechten in het bovenftaande, of in eenig gedeelte van't zelve, niet ten volle mog- ten onderhouden zijn. Over al het welke , en ieder van't zelve in*c
byzonde,de voorn.Heer Didery\ verzocht heefc dat ik, Openbaar Notaris onderfchreeven, ee- ne openbaare akte of meer openbaare akten op de beite wijze voor hem zoude opilellen. Gedaan te Hoorn, in 't hof des Biechtvaders
van S. Catharinaas konvent ; in 't jaar , in de indiktie, in de maand, op den dag, op de uu- re, onder het Pausdom , als boven : ten over- ftaan van de eerzaame mannen en Heeren, Ger~ rit Simonsz. Biechtvader van de Ceciliaas Zufters: en Willem Arenisz., beidegaar Pi ieilers te Hoornj die als geloofwaardige getuigen by het boven- ftaande ontboden en verzocht waren. ïBzt%t giftt I nut ben lafï ban biet' Haffen
ter inttU getganfeïje jaaröoo^/geböen Grietje Pieters de Mater ban 't KOtlbent / tïl Geertje
Dirks de^ni^beso^ftoof J^ocuraterffe/ ngt
iiaame ban ïjet ïtonbent doo^ een fyitf aan^e* nomen ï defcoeïee in ïjet Sattjnfeöe Wnh te binden i§. <ên tot meerbec sefterïjeit geeft 'ee tte j^oofï ban 3©eft-b$ie$and 3ijne öebeft^ ging ooft optjegeeben/ oen i4$obemuet: ip.o. tyitc nebeng eentje Regenten ban 't 3elbe Woofïet*: %ïl 't jaat' 1426 Jakob Jakobsz. RcS
1440. Hermannus , die %ttt $tp$tt$m
ί$φ o'uer; 3ijne öeïjenbiajeit in get h$-teQQtn
ban betfcösïien. 3jti 't jaat* h?7 Sceft ïjg 1)et Paters-hof getimmert / 't toetó de tooonfïebe i#a$ ban bei? $t#mt of #berfïe bt§ ^ïoofte^. |
||||
|
ι
|
||||||||||
|
f584 Oudheden en Gestichte μ
s^e leliën ban ü^cfïb^Ianïi ïjab 'er ooft fyuip
beding: mant bte^eSen §kï& 5ijnbetiiUjfniet aïtijb te Utoojti * maar fouimijien ooit te <£nfe gusjen / selfp ooïs te lï^erber^ljabe en elbei$; «aar bat be geïegenböeit oer 3aalien en be 000b jjet bereifcjjte. 15-18 Diderijk Niklaaszoon , befoelfte baar
bier Juffen tWjte i 500 aï$ mg ugt 59η tefïa*
went berftaan §ώΜϊ. if31 Jakob Burgartfe (Burcbertszoon.)
Maters. Φο& $tjtt beese Maters of fóegeer|ïer$ bant
3eïbe ftïoofïee beitenb: 3(n 't jaar 1435 Eva Volkertsdr.
15-10 Grietje Pieters, ÖOben bertlteïb. ^tt't
3rif be jaar bsa^ Geertje Dirks be ^ui^öejo^gftcr.
Sn'tjaar α ^31. toa^ Kornelia, Arentsdr. be
Mater, en Debora Simonsdr.bei|llipe30|@ftee ban 't $eïbe ftlooffer*
iffo Renefle Weftphaling.
^tt ftïoofler i$ naberfjanb gefyuiftt Μ get
bergrooten ban 't J^ee^öui^ wecshui- H«t eerfïe ifêeegBuijs $ te €nMjt!ï5en ge*
zen. boumt in 't iaar 15-5-1. 3|n 't jaar 1603 t£ ijet ttoeebe geboutot / ter plaatse baar be füugü- fttjner fcern pis geftaan, |
||||||||||
|
Gafthui
zen. |
3]n 't jaar 1394 i$ 'er een gaftöuig» met een
ïiapeiïe getinimert: maar in bt§ 5eifj§ $\a&t§ |
|||||||||
|
t§ een anber en grooter gaft§n$ gettmmert
omtrent ïjtt jaar 145»* ^aar bg i| een ψ^ toemer£fjug£ gebontot/ter plaatse baar be'teft ber f rancipaanen pïagt te ftaan. %\\ 't jaar 135-p \§ 'er 't ü. <$ecftf)tii$ geboumt i 't tóefêt be^aïben 't $arib en 't feïjutten / $egt E. van Hoof, omtrent 17 tx§. guïben$ feofte, 3^o$ier$ ï|eeft Kornelis Kooituin, een ψ%\&
fter te lifmraar / ban toien ooi* onber Wfo maai;
|
||||||||||
|
van Noord-Holland." 3S5·
maar gefpioïsen i§/ jjet ïtatoïpgeïoof öegm*p.titoors
nen te beftrijben omtrent jjet jaar 1 yj8. van 't ge-
neer Jan , paffao; te <Ënfcgüi'5tn / Begon Ioafkafse"
|
||||||||
|
Aalbertszoon , bit tO€tl $$HVQmUt$tt faJO^/
ipem onöee 3ij«c uefcïieimiing genomen; en tui$
$ fe ö$ geraaitt. ï|eer Leeuwe, te boren Hapeiïaan ban «§♦
Gommers ψαΐ'ΟφίΖ / begOtt Öe nteUftt-OpgeEtO*
me töefomiaat3s bao# te 3etten omtrent ïjt'c
jmv ι f66.
Andries Dirkszoon , tt ïiafïriiiOnt geboOl'Ctt/
m omtrent fjet fe^c ir^i Jf>afïoo$&an§.Pan-
kras fteelt / isjö^ os nieniSsgijeben ooit toeg&i Öaam ^aai* Op geeft Roelof Scrachman, '$)e?
ften ban li^éfib^ir^Ianb / ïjem te i$ao$n böo)
3tjne bierfegaar gebagbaatt / baai* |p ooft ber* fegeeneni^i en/ tertoijl De ©enen5911 p2oet§ beeboïgbe/ meengeimeiyiic Immer opgefioteii fcïref. jiHaae eemge <i?n&ï)uï5er$ /' oie op ge>
nteiöen Andries 3eei*ge3et toaren/ rebben naar i|oom i en foifïen ïjem met beöenoig0eit;ugt oe gebangeniffe te ftnjgen. #aac op ftoo$ ïjgi öe bïngt/ en ontgielö 3ie& baoi eerfï öniten 't reeijt^geoiebbanben %&&&% itotr al£ be ge* meïbe fóefo^maat^ be οοεφιπο tjoe langer Ipz meer begon te Krijgen * $ Ijp ia 't jaar ι r6ο iueber naar <&i\hfyva$en ge&eert: Daar ïjg te* |
||||||||
|
ft
itanten onder oe soogejïaambe ^rrefojhïeer*
Peel.JÏ. Eb ©i"
|
||||||||
|
386 Oudheden en Gestichten
Katöüjkc <©e bolgenbe 3£afïoo$ ban <sEnïiï>ui5ew
Paftoors. |ïonbcii op beejen tijb in 't §atita£ booi 't ïta* toïpe <0e!oöf: Johan Noems, d %icmt$iMt iïl be SüUMlV
be l betóeiitc omtrent get jam 1 f 87 geitoogen
toiütö tot Est ban 't |>\:tadetiifege Itapiitel
Auguftinus Wolfius (de Wolf) fcat! IHÖelij*
v3n°s°.rs ijanö ooft te Soben op be «ÜSobtgeleerbgeit ge*
Gommers fïiïbeert / tea$ 3£icent3iaat in be <0obfiunbe/ kerk. i^eDe-Iit ban, 't ï|aademfcge kapittel / en Pe- 'nicenciaris. Cerfi geeft gg / te bjeeten ban'ir iaat* 1617 af/ öc boo^fïab ban αΜφ^η ^ nigen trjb bebient: boeg naberganb geeft f}» bc J&aftorg ban €n&gui$en / beeïe jaarew acgter maMknbee/ met een ttgterfïe blgtsggeit üeMeebt en toaaegenoraett feaar bg toai gg tSart^-^iefïer / en fïönb boo^ 003e ïtenboog* bg aï$ een fïaaïe mimi% &®m öte ïteRboogbg geeft gg beifcgeibe berboïgtngen en gebange* iiiffen tigtgcf!aan ··, Ut gem $tlf$ booi be gm& genootcn be$ geloofd Öefiooftentoteeben/ ^e$e gebangentffen en berbolgmgen beemeïbtgjaseïf in t$nm'tyitf onber oné fcifltnbe / bien gg opbelt bagban J>.Paulus SSefteermge gefegw ben geeft'aan jpeefïer Stephanus Kracht. Φι\% $ijne 5aaft teberbebigen / geeft be iCart^biffegojj Rovenius, $00 aalt beiï S^atfffelfcgC11 Nuncius
Fabius de Lagonifla afê aail j^ater Tirinus bit giec be (Sbeefïeber gfefoïten toa|/ berfegetbe
bïïcbcn gcfcgieeben. ^eïfg geeft genteïbe Ro- venius in 't jaar 1633 een beebob ugtgegeében/ bat men mentahb ban be genen 301103 fytbhm te oHtöinben/bie'tberbannen ban benl$eet· Woi-
fius öcjo^gt of baar toe gegolpen gabben· <B$ d Uytiie ArfHtekkt van Τ Buc"e enz,
u · · Set
|
|||
|
van Noord-Holland. 387
%ii boo^öeelö ban bee5en fóetöboogtt peööenbe
itfnariffen ban öeiöe bc ütapittefë in 't jaat* 1635· gefcl^eebrii aan ben iüarbinaaï Am. Bar- barini ,· en baat in geiUoagt bat / niet regcn- itaande zijne Uytmuntenüheits beveclen* de Pa-
ters met onruil te maaken noch al voortgingen; en dat op zoo goddelooze een wijze, dat de een'c Paftoor by een openbaar plakkaat verbannen is, en de andere ook gevangeniiïe en verbanning uytgeftaan heeft: ja dai, zijii lichaam , na dat hy in 't bedienen van zijn Pattoors-ampt loffelijk geftorveii was, niet heeft mogen bcgraaven worden, voor dat de vrienden van den overle- dene groot geld aan de Majeftraat gegeeven hadden. φΐ\%ί Auguftinus de Wolf i$ hall btü fïCCit
gefloten b?η 9 0ttofttt 163 f t
e J0r. Kornelis, naat $w geboomte plaatf %genaamb vap Benthem, §p>af!öOL5 &ΦΜ}ΙΧί*
Sm I i§ alöaar in 't Mmnmftt ban $i|n iebetï
aan öe jjefï gefto^ben in 't jaae 1636.' f Eylardiis ab Alma, bc nagaat batl.de Wolf
£M van Benthem , geeft bc l^ftorii hmt <&tifo \β\$ζη ζ 8 jaareti ïang met grooten gfoec en ge*'
tronbjigöeitbebient/ en $ gefïo?ben öen i^fa* ttnarg 1004. J5a van Alma $ öc£5$ fï^at5ï öe* bJent geaaeefï öoo^ be boïgcnöe gajioo^: Adam Peen' (mtffcgieu Pietersz.) tt §>\\ti}ttt
ien gebooren / %maav in be «Sobtaibe / en
ISatt^-jpiiefïetV té oberïeben ben f ©ecemDec 1683. Theod. Hermannus Oern, te ^aadctlt
geöooren/ te günitgm'sen gefloten ben 5· ©e*
rcmÖei'1683* Kornelis M^rquys, éCH %kn$tt*
fcammer/ en eenïïobenfcö<0obtgeleerae/ be*
e Üyt liet dobdb. der Haarl, Kerke,
f Üyt het Verhaal van J» <le ta Torre. Bb z- ^ Mlltë
|
||||||
|
388 Oudheden en Gestichten
toeïïie $ijne J^afïorg· bedaatenöe tot opboïget
geteegen geeft Johan Knotter, een ïÜagenaaiV «gt een 2E?urgetneef?erIp gefïagt gcöooeenv 3jj«öe een geïeerö / gbetig / en $ttt toelfp^ee* fcenb pieper. $a $ijüt boots / befoeïlie gebak ïe« t£ op oen 3feöumarg l7*s>/ *$%n 3Ö|ie plaat^ getasnten Johan van Heiningen , tei|fl*
3erJfcoo«be geBooten/ een queefteïtng öee ïf oo*
ge ^>e!)ö!e ban 2£oben ens·
paftoor ^en fÖ^e ban Eilardus ab Alma geeft giet: van s?pan- **¥ J^afïoo? ban ^. Pankras teft geffaan kus kerk. Auguftinus ab Qyzel , ttïl &$$ ', Oetödfte
baar becïe jaaren met een trontogartsgeit 0tt
geatbeibt gebbenbe / obetfeben i$ ben χ8 3|a* «ttargt ι66\. %n jpe plaat^ gefcoomen 3ijn 3ufïer^ 300η Herman Joersma, een«e^omnger/ naoerganb pafïoo^ te ^jttentopetbjolb ■■> t\\ aïbaar oberleben oen ^ <Pctober 169 κ Μ$ ggbanCn&gn^en fegeée toierïï in 3tjnepïaat$ jejonöen Johan Tesmans , böÏKOllien fBüCÜm
m$. te <£Enïiï|U!3cn gefto;ben ben 1 r #ctota
1666. ^ geeft tOt OJjbOÏg«$ gegOb Herman
Keesman, te «ëftootffeoeti ge&oeren / %kmu
• 3«aat in De «Sobtgeïeerögeit te ïïoben / te <$£nW>
gn^en obcdeöen oen iv l&eg 1694. Matth^us
van Eek, te<Snet ög dmnerfögebooreneü3.
$olgen$ bebeftenbe ©eröjögpmirf 11/3000$
OOK Jakob de la Torre lil jjjn ïïöönifeg £ Ben
gaa! ög3onberi|iR aangemetltt geeft/ word 'er
geen Jefuyt te Ênkhtiizen toegelaaten. De eer-
ite 5 die daar tegen den inhoud der Verdrag- punten dienft heeft gedaan, h ge weeft Kofaelis Porret. Deeze Pater is daar gekoomen door een uytfpraak van Paus Akxander VII ; de welke zulks, als hy Nuncius aati den Rhij-nftroom was, had afgeflagen, ®W |
|||
|
ι
|
|||||
|
ν au Noord-holland. 389
(&mev öe geïeeröe <&itö$ui$tt$ binö in bei**
meiö Lucas Aurigarius, in \ j^eÖeröUgtfcï) Wage-■Geleerde
naar, öie in öe Jeöeröüütfcöe taaie gtfcptt*™™™!·
beil jfjeeft treil Spiegel van een Scheepsvaart door huizen»
de Weftzee : bjeift boeit te ïïeiöen gefret $
in 't jaar 1 5*84: maar beröeterö aïöaargerö^ulit i$ in 't jaat 15-94. Johannes Antonides vander Linden , eerfï
<&mtt0m te jfranete / naöerïjanö ï|oog-
ïeeraar in be<0enee^tmnöe te ïïeïöen :bantoien % Egbert Hoofd, fa öe ϊΒφϊιφίηα,ε ban ΦΦ Öoi'sen/ ö>eöer öefcgeiö te binöen i#. ©00^ aï öient get öefïaö <Bn{tgut$en tot een
6g3onöer eer en inifïer / öat 3e öe geboomte plaafë $ ban Ruardus Tapperus : foant Ottfó
Tapperus, öie te 4Mtpni3en ugt een aaneen*
ïp gefïagt gebooren i$ / i^oogieeraar fa öe <5oöiitinöe tea$ / en ïjtt ^ihmfcïjap ban g>> Pieter te Soben omtrent *4jaaren ijeeft be<* ïütM / i$ gebjeefï een 3eer fcïbanöere tfilofoof/ en ngtfïeeïtenö ol5aötgeïeeröe / een öappeee boo#ec{)ter ban 't recfjtjinnig geloof/ öe Φρ per-nttter-meefïer ober ^eöerïanö / en üant* getier öer ï|ooge ^epole ban SLoben. $*% bxa§ ten man/ ober ioien niet alleen öe I|ooge j^cfjoïc aïöaar / maar ooft öe ï$er&bergaöering ban (Crenten / bertoonöerö Jjeeft gefïaan: en öooi imen$ öeleiö/ getronbjigïjeit/ en Moemnoeöig* geit öe $eöerïanöen ïange jaaren öeb$ö 30« geöïeeben ban öe aanbecfltinge öer nientoe ge* 3inö9eöeiL €n untöiengooföe i$ j)n aïtijö fcoel* gezien en fa öooge toaaröe gebjeefi boKarei V en Philips II.
^ i$ te Snuffel itt een öoogen onöeröom &
berïeiten öen % |&aart 1 ƒ f 9 5 en Seeft alk *>ψ Bb 3 \\Z
|
|||||
|
g9© Oudheden en Gestichten
w soeiieren / ïsg ugterffen Mie/ oen armen
nageïaaten, ^jjn tefbnient/ ftg'tfoelfte tiear* men tot $pe erfijenaamen aangefïeltsgn/ftan in get Satijitfcge $$erft nagelen tooien. ï^nöer anderen geeft Ijg 31311e öaetierg / ose
met beele en ngtgeïeese itoelten gefïoffeert fcoa£/ nagelaaten aan 't groote iiollegi te ïïoben: altoaar 't fijner eere een ojjfcifeift i$ gefïelt/ 'ttueïft lil it Athenas Belgicie ban Zweertius
te lee^en fïaat*
gijn ïicüaam önerb in ^§, Pieters ïierii htt
graanen onoeroit graffeïfêifti 't toeïft op een ïtopere plaat gefneeöen \§: Dit graffchriftis hier ge fielt ter gedagtenijje van
RÜWART TAPPER van Enkbuizm\
dien wijdberoemden Hoogleer aar in de Godkunde,
Deken en Kantzellier:
om dat hy dit koor 2.4 jaaren lang,
en de Hooge Schok 39 jaaren lang,
ioor zijne weergalooze geleerdheit en door zijn gezag
onderweezen en geregeert heeft:
Om dat hy , ah Opper-ketter-meefier,
getracht heeft zijn vaderland van de Jekten te
zuiveren, en met beilzaame keringen te vervullen;
hebbende ten dien einde ook boeiden uytgegêeven :
Om dat hy , die alkreerfi uyt de Nederlanden tot
het Konc'li van *frenten beroepen is,
Het Katolijke geloof, dat door de ketteryen
gedrukt wier cl,
'kloekmoedig verdedigt heeft:
En om dat hy van de Pauzen zijne tijdgenooten,
van Keizer Karel V, en van Koning Philips II,
niet zonder reden ten hoogde bemint is geweefi.
Hy is te Brujfel gefiorven den ζ Maart mdlix
in den ouderdom van lxxi jaaren:
hebbende alle zijne goederen den armen nagelaatm,.
Laat ons bidden voor de rufi zijner ziek.
|
||||
|
van Noord-Holland. 391
^ijm Stffc&etit&aatsi i§ getnaau öooj Mac- thieus Galenus ban H^Cfiltapcife.
^ïjnc fCpften fïaatl Ög Fr. Zweertïus, in
Ö0 Acheme Belgic-ac, m βρ Valerius Andreas,M Bibliotheca Belgica , opgeteïö, (7) AANTEKENINGEN.
1. Sommigen meenen dat Enkhuizen zoo veel té
ïeggenis als Enkelhuizen; omdat 'er in'teerft z^o weinige huizen plagten teftaan. Een ander beweert dat Enkhuizen zoo veel te zeggen is alsEndthuizen en dien naam gekreegen heeft, om dat het gelegen was aan 't einde van de Streek. Van Eindt, zegt hy koomt het verkleinwoord Einthem: 't welk op il)" oud Weftvriefch uytgefproken word enkeofenke. Men' zegt α dat wei-eer de kerk en de eerde huizen geftean hebben omtrent een droogte, die ten zuidooften van 't üofterhoofd en denKettingdijk , recht aftevaeren, gevonden word. Ook word deze droogte noch he- den ten dage het oude kerkhof geheetem Een groo- te boogfchootvan deze huizen, opwaart naar de Streek toe, lag een dorpGommerkerfpel genaamd , datfedert in Enkhuizen betrokken, is. De eerfte bewoonders van Enkhuizen waren gerin-
ge en eenvoudige#iüiden : de manluiden droegen broeken en kouden aan malkanderen vaft, die men boeyen noemde, onder wijd, en tot de voeten toe ("trekkende. De vrouwluiden hadden bynae gelijke klederen : maar, tot meerder onderfcheid, bonden zy haare vlegten met een witten doek om't hoofd. ' %. Al lang tevoren, te weeten in't jaar 1*99, des Saterdaags na Allerheiligen , had Graaf Jan I ver- fcheide voorrechten, keuren, handveften, en vryhe- den , aandeWeitvriezen, en met naame ook aan de Enkhuizers, gegeeven en toegedaan, b Die rechten en vryheden liepen meed op het ingaderen der tien- den ; aantijging van misdaad ; quetzing j beroep op den Baljuw; het begiftigen van kerken; misdaad van α Zie Kronijk van Enkhuizen pag. ^*
b Hift, yan Enkhuizen p, 8, β b 4 ge-
|
||||
|
'%gt Aantekeningen opdk
gequetfrehoogheit; aanfpreeking vaneen anders erve;
twift over dijken en inboedel; aanvaarding van een anders beeft; dijkfchouwing ; verachting van Schepe- nen ; beklaging van fchuldeu ; misbedrijf in huis ; wondfchouwing; huisbraak; doodflag; gevecht; ga- ding dingen; doodilag; rechtelijke boeten enz. Ook hebben die van Enkhuizen eiiMedenblik eenige keu- ren en wetten verkreegen van Vrouw Margareta -} de- welke getekent zijn op S.Bariholomrfus dag 1346, Onder dceienWiltemV heeft Enkhuizen ook hou-
te poorten gekreegen : een van die poorten iïond daar tegenwoordig de kraan is ; en zoude daar noch ge- ilaan hebben in 't jaar 15-38. ■ 3. Dit voorrecht, dat de Prooft of .deDeken van
Weftvridland geen Enkhuizer zouw mogen dage» buiten de vrybeit der Mede, is door Willem VI ver- jiieuwt in 't jaar 1404. En in 't jaar 14.22. heeft Jan vanBeyeren hen ver-
gunt dat, indien 'er iemands kind door water of vuur verongelukte, de Deken en degeeftelijk Rechter daar over riiet te zeggen of boeten af te vorderen zouden hebben, in een ander handfehrift ftaat hy hen toe, indien 'er een kind onder de 7. jaaren door verzuim verongelukte, dat deDeken daar van niet meer zou- de hebben, als die van Hoorn gewoon waren te gee- ven. Het zelve zoude ook plaafs hebben in de hei- melijke troqw. -ö Omtrent het jaar i^5p.viel'er wederom ietstever-
handelen met den Deken van Wefrvrieiland; wantin de ftads-handveiten, op't gemelde jaar 155-9, iiaat het volgende aangetekend : De Dekenen magh tot Enk- huizen niet komen zenen (dat was toen te zeggen gee~ ilelijken c rechtdag houden ) ofhy moet eer â voor gezeent hebken. tot Ondorp , Hoorn , en Medenblik. Als hy komt zenen, zoo komen de Ânrgemeeft eren en Schepenen by hem eeten; en als dan betaelt de Deken de fpyfe, en de Burgemeefieren den drank: waer voor de Deken den Pa- fioren vqlkome magt heeft gegeven dat zy in nootzaken hunne onderzagen zullen mogen inwilligen om op fim- pele Heiliga'agen te mogen arbeiden. Ook heeft hy den Btirgemcefleren gemagtigt om fchamele perfonen de pro- flaniaticn en geboden te mogen gunnen, mits dat hun de c Hier van koomt Zeenftoel, Zeenpennifig, ena.'
ar-
|
|||||
|
\
|
|||||
|
Beschryving van Noord-Hollan». 393
armoede der perfoonen zal kennelijk weezen.
4. Sommigen d meeneu dat het oofteinde van S.
Gommen kerk , anders de Werterkerk genaamd , al begonnen was in 't jaar 13?! of 1370: doch anderen drijven daar tegen dat ze niet begonnen is voor't jaar 1427. Het werk bleef, wegens onmagt , eenigen tijd iteeken : doch wanneer het voltoyt zy geweeit, daar over fpreeken de jaarboeken zeer verfcheidént- Jijk. De eene zegt dat de kerk ganfch afgerimmert zoude zijn in 't jaar 1462 : een ander noemt het jaar 1486. Dit houden fommigen noch voor te vroeg, en be- weeren dat de kerk haar volkomen beflagniet gekree- gen beeft voor 't jaar 1500: Daar zijn'er die de vol- trekking noch laater ilellen , te weeren op't jaar 15· 19. Ole van Gommerkarfpel meenden ook een hoogen toren op dt middelkaptê zetten; en hadden ten dien einde 't grondwerk al flerk geheit; 't geen noch te- genwoordig onder de aardete vinden is. Dan de ou- de burgers willen een tijde van den voornoemden Eg- bert van Hove te vertellen dat de rondt -omleggende klooilers zulks belet hadden : vreezende dat ze daar door te onvry zouden zijn, en uyt de hoogte befpiedt zouden worden. Maar in't jaar ifiy wierd evenwel het houten klokhuys aan de kerk gebouwt, David Jorisz. Glasfchilder van Delft , die naderhand door zijne onbezonne leeringen zoo vermaard geworden is , heeft in 't jaar 1522 , ten kofte van de gilden*, eenige glazen in de noorderkap gezet. 5. Kgbertvan den Hoof, die dit ook in zijne befchnj-
vinge van Enkhuizen vertelt, heeft het getrokken uyt de Aantekeningen van zekeren Prooft , met naam« Maarten Pietersz. en van den Pairoor Jan Simonsz* BlaeubulL Hy zeit ook dat de gemelde Heer Met- chior in een flegte pels ging,- en zoo lang als hy na- derhand noch leefde geen ander kleed gedraagen heeft. Hy onthield zich by beurten nu by den eenen, dan by den anderen; op dat ze hoofd voor hoofd gelijke laft zouden draagen, In de gedenkfehriften van ge- melden Jan Simonsz.Blaauhulkft.'a&t ook aangetekend dat men hier op dien tijd in kleine hutten woonde, en maar eenen oven had om brood te bakken: ook maar een fchip om te vaaren. Vorders dat degemel- ά Zie Befchr. yan Enkhuizen p. 19.
|
|||||
|
*
|
|||||
|
J94 Aantekeningen op de
de Heer Melchior niet meer als het middagmaal by de
gemelde luiden kreeg: maar dat hy daar na, als het de ingezetenen wat ruimer begonnen te krijgen, ook het avondmaal eifchte , of anders vertrekken wilde, Paar op wierd hem toegeftaau dat hy van ieder doo- de, tot driemaal toe, zoude genieteneen geheel brood, twee pond boter, en een kanne bier ; te'weeten op den uyivaert; op de maendirond; en op hetjaargety. Daarenboven zouden de burgers, die beft gegoed wa- len , hem 't avondmaal fchenken. Maar hier dient ook by geweeten dat de inwoonders door de menig- vuldige watervloeden doorgaans, of ten minde voor een groot gedeelte, verarmt en uytgeput waren. 6. TuiTehen dezee twee Parochikerken is altijd en
al van den beginne veel te krakeelen gevallen. Die van Gommerkaripel , en die onder S. Pankras kerk behoorden, hoeweleeneburgerygeworden, trotseer- den malkander als of ze geen medeburgers onder mal- kander waren. De eerite, moedig op hun rijkdom die hen de landneering gaf, wierden de Bante-rokken genoemt; t π zochten die van S. Pankras met hunne kerk voor byte bouwen. De anderen begreepen daar tegen den bouw van een deftigen toren aan 't well- ende hunner kerke , om de anderen ten minfte ;in de hoogte te boven te gaan. Deze toren, die in 't jaar I4.JObegonnen wierd, was in'tjaar 1455 al opgetrok- ken tot de derde inihyding toe, daar de kantiteenen of hoekpylaaren ftaan. In 't jaar 1458 wierd hy tot boven de klokgaten opgehaalt : maar als men den xelveö toren in 'f jaar ι 518 volkomen ophaalenzouw, had men 't fpel weer gaande met die van S.Gommers kerk. Deezen· begeerden dat men S. Pankras kerk floopen zouw; en zich, zoo wel als meer andere fte- den, vergenoegen zouw met eene parochikerk. Die yan S. Pankras kerk verftondfcn 't anders, te meer om dat hunne kerk de oudfte van beiden was. Zy gingen dan met het vorder ophaalen voort: maar, by gebrek van geld en hulpe, langzaam en met poozen. Dat - fukkeien (telde hen te fpot; als hadden zy een toren begonnen, zonder de onkoften eerft over te rekenen. Daar groeiden die van Gommers kerk in : en de haat fvierd daar door des te grooter en geweldiger. Dit e iïcfchr* yan Enkh, p, ^4.
ginS
|
|||||
|
• 3
|
|||||
|
Beschryving van Noord-Holland. 2qj
ging zoo verre, datze inmalkanders kerk niet wilden
koomen; ja onder malkander niet zouden getrouwt hebben. Deeze partyfchap heeft tot de afwijking van Spanje toe, en noch jaaren daar na, geduurt. 7. Maar ik kan van Enkhuizen zoo nietaffchetden,
zonder een woord van 't Kreilerbofch en van de plank of daly tuiïchen Enkhuizen en Staveren te fpree- ken. Sommigen willen , Zegt, vanden Hoof', dat men tnet een plank) r aft er, of daly, vun Enkhuizen kon gaat* tot Staveren toe tot bet jaar Hf f. Zoo fpreekt ook; S. f van Leeuwen, om andere Schrijvers nu daar te laa- ien. Maar van Hoof heeft 'er dit tegen dat de derde arm van den Rhijnftroom, eertijds Nabel nu de Yf- fel geheeten, al in den tijd van Mela een groot meir heeft gemaakt; 't welk ook Flevo wierd genoemt, en voor de Zuider-zee gehouden word. Dit meir, zoo als uy17acitus», Mela en andere Schrijvers blijkt, is 'er al geweeft ten tijde van uermanicm', hoewel kleinder als nu : en allernauwft tuiïchen Enkhuizen en Staveren. Hy bekent dat'er voor Enkhuizen, daar 3t nu een baare zee is, veel voorlands heeft gelegen; .iadit'ereen bofch, de Kreil genaamd, tuiTchen Sta- veren en Enkhuizen lag, doch naarder aan Staveren als. Enkhuizen. In dit bofch, zeit deDuitfche Kro- nijk van Vrieiland, ging Floris II dik wils jaagen, Ter gelegendheit van dit jaagen is 'er tuiïchen den Graaf, en een Vriefch Edelman, met naame Galovan Gala* ma, zwaare twift ontftaan ·, om dat de Graaf den die- naaren van Galama drie windhonden, met twee haazen en ander wildvank, afgenomen had. Dit ging zoo verre dat gemelde Galama, den Graaf aldaar naderhand ontmoetende, en van zijne vrienden geholpen,, het geweer trok en den Graaf haaft omgebragt zoudejieb- ben. Dit bofch , zeit de zelve Schryver , is nader- hand,) te weeten in 't (aar 1173, door een zwaare wa- tervloed weggefpoelt; wanneer ook menige mergen. lands omtrent Enkhuizen en MedenbÜk verdronken. Andere ftellen dit verdrinken van die landeryen, en het wegfpoelen ν au't gemelde bofch, hondert of twee- hondert jaaren laater. Maar daar over willen wv geen party kiezen , en alleenlijk nu fpreeken van 't Kreilerbofch, en van de voorgemelde plank. ƒ Batav. Iliuftr, pag, xqi, De
|
|||||
|
• -
|
|||||
|
%$6 Aantekeningen ©ñ de
De Heer Eikelenberg 5 die niet toeftaan kan dat de
Zuiderzee van een meirtje tot een zee zoude aange- waiTeii xijn, wil van die plank en van dat bofch niet hooren fpreeken. Indien men de Zuiderzee, zegthy, by Metaas tijd met een deel of plank had koimen o- verbruggen, dan had ze ten onrecht den naam van een groot meir by de Latijnfche Schrijvers gedraa- gt- En wat het bofch belangt ; die vertelling wegens
Galo vanGalama, 'zegt hy, behelit een zeer merkelij-
ke onwaarfchijnelijkheit, gelijk Scrherius aanwijft3 die dezelve daarom in twyfel heeft getrokken. En daarom acht hy 't de moeite niet waard , eenigenlnkt daar aan te verfpillen, Hy meent ook, indien'er al een bofch isgeweeft, dat het niet anders was als een Rietbofch. En hy brengt deeze woorden van P, Nan- wws by: zekerlijk Tacitus gedenkt Holland noit als een hofchachtig maar dikwils als een poelachtig land; en dit zelfde , zegt de Heer Eikelenberg , zoude hy hebben kon- wen zeggen van WeâlJrieflaß^d, Ik zal eer il zijne tweede tegenwerping onderzoe-
ken, en dan totdeeerfte ovei treeden» 't Is waar dat P.Scriverius degefchiedenis van Galo Galama in twy- fel trekt: zijne reden is dat Godefroy Hartog van Bra- bant, aan wien het verfchil verbleeven wierd, vol- gens dat zelve verhaal zonde geftorven zijn in 't jaar ilip; ddar het zeker is dat hy niet geilorven is voor 't jaar 1140. Maar voor eerft, het is waar dat het ïeggen van P.Scrherius, raakende de hiftorie van ons Vaderland, by alle rechtfehaape Liefhebbers en ken- ders hoog te boek ftaat, en ook verdient hoogte boek te ftaan. Maar zal men hem daarom voor zoo on- feilbaar houden,'dat zelfs zijne twyfelingen niet mogen tegengefproken worden ? Ik zie althans dat de Heer Eikelenberg zelf, eenige regels te vooren , het gevoe- len van Scrherius wel durft tegenfpreeken. En wat louw men al honderden en duizenden van hiftorien uyt de boeken moeten fchrapprn, en voor fahels af- keuren , indien men iedere gefchiedenis, cm eene onwaareomrtandigheit, zouw moeten verwerpen. Ten tweede , Scrherius 'twyfelt wel aan de gefchiedenis vah den Vues Galama , maar niet aan het bofch de Jiretl of de Kriel. Dit bofch, zegt hy, is in de voor- ledene |
|||||
|
*
|
|||||
|
Beschryving van Koord-Hollanb. 397
ledene jaaren van de zee ingenomen. Daar op wijft
hy ons rot de kaart van Holland : Daar zultgy, zegt hy 3 tujfchen Enkhuizen en Staveren , doch naarder aan Staveren als Enkhuizen, de Criel vinden. Zoo heb- ben wy dan voor ons deKronijk van Wertvriefland, de getuigenis van Scriveritts, de oude kaart van Hol- land : en ik hoop dat ik het met deze getuigen zoo lang zal mogen houden, tot dat 'er üerker tegenbe- wijzen ingebragt worden. Noch een woord of twee van dat Kretler bofcfu
Indien de voorige eeuwen, zegt de Heer Eikelenberg, oyt een bofch te Kreil gezien hebben, ik acht dat het niet anders is gewecfi als een rietbofch: hoedani^en met den, naam van Tymansbofch, Iiobonsbofch, Groetebofch, Gel" debofch 3 en anderen, zeer talrijk in de metren bewejlett Alkmaar ■> en in de Heer Huigenswaard, voor de bedij- king , wierden gevonden. Dan brengt hy deze woor- den van Ndnnius by. Zekerlijk CorneliusTacitus ge- denkt Holland noit als een b'ofchachtig, dikmaal als een ■poelachtig land ; En hy voegt 'er by , En dit zelfde Zoude hy ( Nannius ) van Weflvriefland hebben konnen zeggen. Dat fcheelt veel van Oudenhovens zeggen 5 daar wy in de Aantekeningen op degZuithoIlandfche Oudheden van gefproken hebben; te weeten dat Hol- land om de menigte der boomen, tot de negende eeu* we toe, niet als hier en daar van een enfceld jagertje of viirchertje bewoont isgeweeiï.. Dit gevoelen heb ik ter gemelde plaatze, zoo als ik het althans begrijp·, klaar genoeg wederleit. Het zeggen \-xx\Nannius en van den Heer Eikelenberg, dat nier te pas koomt, is ook krachtig genoeg, zoo als ik het wederom begrijp, wederleit in onze Aantekeningen op de Voorberichten van Batavia h Sacra. Daar toe heb ik geroont dat veele dorpen enplaatzen, zoo 'm Zuidholland als in Weftvriefland, den naam van ß hout en woud ofwo-u- g Pag. 6. 7. 8. b ñçó.÷é÷. xx, xxi. enz. ,<i
i Te^weetcn Voorhout, liet Woud ( in Delfland ) Hazerff-
ivoude , Rijniterwoude , Woudbrugge , Noortwijkerhout , Zoeterwoude, Berkhout, Sparwoude, Zuiderwoude, EiïèHk- kerwoudc, 't Groenewoud, jakobswoude, Woudslioorn, Paaps- wotide : Voegt hier by Scharwoude , Zuitfcharwoude , N'oorticharwotide, SchelHi:gwoude, Niibixwoudej Midwoude, Wcihvomie , Ooftwoudc , enz» de
|
||||
|
gpS Aastekeningen op d$
de draagen. Een zeker bewijs dat daar ter plaatzé
wei-eer houten en wouden gedaan hebben: want ik geloof niet dat men hout en woud ook voor rietbof- fchen z-al durven neemen. Van 'tBiesbofch, en de andere naamen die in bos of boich uytgaan, durf ik riu niet fpreeken; men zouw wederom met die bof- fqhen lachen; en men had wederom maar te zeggen dat die boifchen niet anders zijn geweett als rietbof* fchen. Maar wy hebben houten en wouden genoeg* en konriendie boifchen in dit geval wel miflen. Ten tweede heb ik het beweezen uyt de boomen, dewelke in groote menigte, bynae ganfchHolland door, van tijd tot tijd uyt de aarde gedolven worden. Van die boomen weeten alle onze Schrijvers te fpreeken; en 2e worden noch dagelijks, in 't opdelven of omfpit- - ten van de aarde, gevonden. Ten derde heb ik uyt Zozynw beweezen dat Keizer Julianus op deuyterile grenzen van Duytfland, daar de Rhijn zijne wateren ïri den Oceaan ftort, 800 vrachtfcheepen heeft laaten maaken, om koren uyt Britanje te haaien. En de Schrij- ver voegt'er wel duidelijk by dat de boifchen, daar het hout uytgehaald wierd, daar ontrent en dicht by'den Rhijnftroom (tonden. Ik meen dat die redenen, by een onpartydigen en verftandigen Leezer, meer zullen gelden als eenige loiïe giffingen en inbeeldingen. En om de zaak noch meer buiten alle twijffel te'
ftellen; niet lang voor den tijd van Aarianus\Junms hebben d'er op 't ftrand , omtrent Nordwijk , zeer veele (tronken van boomen in den grond geftaan. Dit heeftjunius zelf, als hy daar met een wagen langs het itrand henen reed, uyt oude en geloofwaardige lui- den ver,|ïaan, die het beleeft en gezien hadden. Maar naderhand, en even voor funim tijd , heeft de zee het itrand, met de ftronken die'er op Honden, ovefftolpt. Zulke boomen, op het ftrand groeyende, moetenons nietal te vreemd voorkomen ; Want wy vinden ook by tPlimusl dat'er niet verre van de Kauchen eiken boomen van een ongemeene hoogte zeer m weelig, en in groo- te menigte aan de zeekant, groeiden. En hier ziet Clu- verius zijne tegenwerping vervallen; alshy hetHeilig- ^ Cap, 13. / Hift, lib, 16. r. i.
, m De woorden van Plinius zijn : Fïaud precnl Caucbts po-
pulh ahiffmx qmnus ippz Ihtora obthent , &}*gna nafcendl aviditatc. t; bofeh' |
||||
|
Beschryving van Noord-Holland. ^pp
bofch niet tuiTchen den Haag en Leiden geplaatft wil
hebben , om dat de zee deze landen } zoo als hy al- thans voorgeeft, doorgaans of zeer dikwils plagt blank te zetten: en de boomen vervolgens uytgefpoelt wier- den, of ten minfte'hun volkomen wasdom niet kon- den bekoomen. , Maar om niet naar de Kauchen toe teloopen; men
heeft voor deezen ook in Noortholland dfergelijke boomen, ja ganfche boiïchen, ik meen boifchen van boomen maar geen riet-boiTchen , op het ftrand zien wailen. Op 't uyterfte van TeiTel, naar 't noorden toe, heeft van ouds eengroot bofch ofwoudgeftaan; zoo als de (honken > die ten tijde vanjumus noch in groot getal overig waren, konden uytwïjzen. Die ftronken maakten de rede daar zeer onveilig voor de fchepen : zodaanig dat deScnippers, die door onweer daar henen gedreeven wierden } en genootzaakt wa- ren het anker te werpen, niet konden los raaken of vertrekken zonder het anker te kappen: want de an- kers raakten met haare tanden zoo vaft en verward tuiTchen de vezelen van de wortelen, dat ze metgeen manskracht op te winden waren. En dit was de ree- den ook dat de viilchers op die reede niet gingen vif- fcheh. Dit bofch zal daar noch geilaan hebBen na het jaar 1400: want omtrent 4-öjaaren tevoore, -|fcr dat Junius zijn Batavia fchreef, had Pieter van Santé» , Schout van TeiTel, op het Stadthuys doen aanteke- nen de getuigenis van een Te/felaar, Deeze Teiïe- laer, toen hondert enjtwintig jaaren oud, maar noch gaeuw en wel tepas, verklaarde heiliglijk en in alle oprechtigheit, dat daar in zijnen tijd noch een bofch had geftaan. Zoo dunkt my dan dat deeze zaak voor afgedaan mag gehouden worden ; en datmen niet meer in.twijfel behoort te trekken of Holland, in ou- de tijden , bofch - en - boomrijk is geweeft. Wat de eerde tegenwerping belangt , dat dan de
naam van een groot meir t'onrecht aan de Zuiderzee gegeeven waar geweeft ; daar op heb ik maar te ant- woorden dat het waarlijk een groot meir is geweeft;. maar dat dit grootemeir, tuiTchen Enkhuizen en Sta- veren , wel een engte gehad kan hebben ; gelijk de Oceaan , die veel grooter is , tuiTchen fommige ey- Janden al zoo veel inkrimpt , als de Zuiderzee tuf- fchen Enkhuizen en Staveren. JV3E- |
||||
|
4οο Oudheden en Gestichten
Me denblik,
ΐ?η Meden. Μ ^toTO* Λ $ *»« mt>$ Medemclaca til
Mik enz» " * *■* Memeiacum genoetnt getoeefï ·, enftab bfett
naam gebreegen ban een iiloeïs οίε baas boo^bg fïroómbe/ en bit ban Otto !II Mede- melach a töo^b genoemt j of/ 't geen nocj) bjaar? fcgjjneiperi^/ {jet jaö bien naam gebreegen- ban (i) lacus, bat ip een mttt-, en ban Me- den , 'ttoelb in be ^ieffcgc taaïiaage üieiöert betebent / om bat baat omtrent 500 een meer in 't mibben ban ïaage toetben gelegen &>&#♦■ l§et tooit* gegouben boo^ be onbfïe seteï bee P^ieffeöe üoiifngen: m β. Ganguiphus > 500 ÖÏg in Batavia Sacra * bergaalt fcOO^b / 50nh*
ben ïioning Radbodus tigtèeese fjoofbfïaö ber-
b^eeben gebben. 0fUt geboden / bat»$ieben* btó §00 een rp^eteïi^ gebieeft/ op be bjaatv
ïjeit fftunt of niet / 5a! ih bier niet onbe^cse* ben: maar J. Douza, in Set 0 hom jjtaec3(aa^ boeben / ft^ebt öaar fcö§bIoo|/ig ban. Wit i§ altï)ün§biaarbat 'erop't^tabjjugj?
ban jfóebenbitb/ in beiBmQmwftwg banier/ tiocg tegentooojbig een fefitlberg jjangt / baar itoning Radbodus naar 't ïeben ngtgefepbert i$-, faelbe fepberg iu 't jaar 1670 in ben ^aag te ftoop {jangenbe/boo; ben^eer Stellingwerf, Sèui'gemeeffo: ban J&ebenbïifc / foterö gebogt, 4&nbcv bie fcfplbern fïaatljetbolgenbe metbero gnlbe ftomemfege letteren gefcgieeben: O/ |
||||||||
|
α Menio Atting. part. 2, pag, £.04.
i I. Deel pag. p.. ' |
||||||||
|
i?i?i*
|
||||||||
|
'#
|
||||||||
|
van Noo.R-D-Holland^ 40Ï
RadboduS) Koning Aldegillus zoon^ dé laatfte
JWeidenfche Koning der Vriezen ,, is de vyand van Pip'mus den Dikken, van. Herfiallus% en van des zelfs zoon Karel Martel, Rijks hoofden van Wankrijk,geweeft; en heeft zwaareoorlogen nier verfcheiden uyrilag tegen hen gevoert. Als hy eindelijk van /^//w^/j zoude gedoopt wor- den , en in des zelfs antwoord geen genoegen nam, heeft hy zijnen voet weder üytde Doop- vont gehaalt. Zoo is hy danongeloovig geblee- ven } en is kort daar na , te weeten in 't jaar - 734, zoo als de mceite fchrijvers rekenen, uyt het leven gefcheiden. Uyt een van zijne zoo- nen, (3) met naame Aldgillus, heeft hy twee nee- ven gehad; (4) te weeten Gondebaldus en Rad* h'jdus.Vorften van Wcftvriesland; en eene nicht* de moeder van (?) Fredfricus, dm achtileöUif* ' fchop van Utrecht. Sfll.'t jdac ix88 ïjeeft Floris V hwft§db$Recta
reefjteii m bnpmmmn aan öieban jBeöenöïilcnkcurc£
gegeeben, We ft?ief / loaar ön öie mfytm bet* ïeeiit too$ca/ $ te Mal&tvtghevg gctümit (Bnfttv anbereti geeft 8? ikη eeii jaarmarftt w*st ,
toegedaan ban 14 bageift "Detoefóeopégi.Boni- scksee«i facius bag/ te ioeeten ben 5- Sfung/ beginnen 3011IU. <Z&imcgteu 39η ie ^nliöui^en iti 'tjaai? 1667 geb^UlttbP Egbert van den Hoof.
^egenfajooaing gaat be fiaö iiiboo^eeïjten en
frjijöonmien gelp met ï§üocjü en <£nüf}u!5eii:kerk« maat in magt ffaat 3e betre acötei*; en φ ge* legen aanöe UnMtUtt, ©aatijeeft banonö^ een ^arocjjifterft gefïaaii 5 öie ben fy Bonifa-. eins Upaflu ban ©iigt$au& en öe^eifgj®^ begeren tcegeiiiijöt toa$: tfjan^fro^a öe ï|* Manimis OOti fli^pattöOn tffl llaftt gtbfCtk
H/Deel, Cs 2ll |
||||
|
402 Oudheden en Gestichten
Aan de Ka- 3« 't faM 1118 §ttft SftfTcijOp Godebaldus
nonnikkcn btt<$t ten / üi$ ten te tjoo^naauifïett en bet*
™n s* fïen ban sanfcï) 3$efïburie$anö/ aan öe ®om*
^geJven B#r«i ban ïitrecljt gefcïjonlien / om öunne
oegoeftigöett te bedigten, ^e ojief/ ioaar ög*
tne gifte gefcgieöt $/ nuöt alöu^ in oe$eïier*
imgtfcljetaaïe:
TYE Overilen der Kerke moeten hun uyterfte
befte doen om de behoeftigheit hunner on- derdaanen, als het welgelegen koomt, te hulp te koomen j op dat die onderdaanen in ftaat mo- gen zijn om zich met de gecftelijke zaaken be- zig te houden : want het lichaam , als het ge- brek lijdt, is niet zeer bequaam om hemelfche dingen te befchouwen. Hierom is het dat ik Godebaldus, by Gods genade BifTchop van U- trecht , my zelven naar de broederlijke liefde fchikkende , en op hoop van de toekoomende goederen voor 't gemeen willende zorgen , zekere kerk in Weftvriesland, in een iïad die Meden- blik word genoemt , met al haar toebehooren, en met haare inkomften tot de Biflehoppelijke kamer behoorende,als mede met haare bezoek- gelden en ofFergifcen , ter mijner gedagteniiTe weg gegeeven heb ten profijtevande Broeders, die den Heere in S. Maartens kerke dienen :zo- daanig dat ze dat alles met eigen handen, en naaF hun welgevallen , zullen mogen beilieren. Gegeeven in 't jaar van 's Heeren Menfchwor- dinge MCXVIli, in ds xi indiktie, in'tvier- de jaar van Biflchop Godebaldus , én ook in *t vierdejaar van zijne BiiTchoppelijke Wijdinge. Dceze gifte beveiligen wy door den tegenw. bïiefj dienwy door't opdrukken van ons zegel ondertekens hebben ; in de tegenwoordigheic vm
|
|||||
|
.«*
|
|||||
|
van Noord-Holland.' 46$
Hn de geloofwaardige getuigen, c Meingodui
Prooft , Herman 4 Prooit, jfUnayn Aartsdiaken* Jlpher^ Bïidger sGelmar, Η art benirFrabejt Dek. Lamfarl■·, Anfelin, Tbiesbo/d, Pfichald, Athehrd$ Jalon Schout, Gyzclbert 5 Tsbrand\Gemt^ Meuf- iet, ^i?i'«^/Kititelein. 3grt JgterfGonaatfdjap ban #£QenÖIïif / get Pafto^
fcuein goröe tnftomfieti jjaö/ en De ^afïorg/c"2· tuieröen Doo^ De ©omltcttni^ ban iitrccöt öe* grebcn, 3n 't jaar 15-14. ftfeö ïjtt l^etfoonaatfcljap
ÖCÏlieeÖt DöO£ Wouter Jakobsz. tutll $6 jmvtll
ouD/ Daar Dit beiljaaï m;t getroffen f£ <Pe*
5dföe Perfona pïafjt ooft De J&afforg iian Φ|> $erDoc$ te bergeeben 5 De&teifte ban ou&$ intü Die ban jBeDenüS&bereemgitag. ^etftofto* fcja^/ niet fjet ampt bati fcgoofaoogfr/ jïoiïts ter öegeebsoge ban De ^aaben. 3« 't jaar if'14 loierö Set Rofleifcgap öe*
ftïeeotbó^? Pauius Ysbrandsz, maar ijet 6|a0Ê niet meer o-g a\$ bjjf üiji gulDen& 3fn De ïtei'ft ban $jêebmHiï\ittü$ cm hiMvg-,
befotllw/ 300 a!$ men gelooft / 0003 öen Mm ban ^taberen bergeelien fejteri». jpfeaae in 't jaar ifH foierö 5« öeMeeDt öoo^ ceiienjakob Reiniers zoon, isjc De5elbe ban De <0raabeii 0^ aeeegen ijaD, €n om Dat 'er 0eDtmri0 ober 'ê bergeeben ban Deese biftarn of ftajjeïlan? te ftraneeten en re pleiten biel / isierD 3e Doo^ De toatlbêlttlg- des Duivels kapellanye geilöemt.
©OÏgeil# ï)tt fcijiijben ban Jakob de Ia Torre Öeeft fjier ban ottöuè een jlVannihnen ïionbent
gefiaaii; maar ban foat Φ$μ Dat 3e toaren/ bermelDt ijp niet, 3M öet ^eneoihtijnee |®on* . c yi!i dr Dèöikerk* rf van Ou'dinunüer,
Ge 2 Hiffei
|
||||
|
404 Oudheden* en Gestichten
mnïten wmtft 3|jn/ soutomen oaaetmt gfffto
bat oe mt ban jltaberen/ öie öe<aberfïeban «en 2Bene0iatgner filoofïet* i$&$ / eene bsnarp alöaar M$m§ get gemeen neggen plaat te bergeeben. Lindebom , in oe 2i?efeg2pmge ban 't ^e-
benterfege* 2&i$»om/ gefoaagt ban tmeenon* benten banCertiariffen/ öietejiEeiienönWge* fïaan geböen/ en nietget Hapte! ban litrerftt bereetrigt iaaren. 't €ene toierïs £. Marius, 't anöere^.Catharinaas ftonbent genoemt, 3P* gen 5ε beiöegaar gebonöen in &e I||fï oer Cee* tiariflfen/ öoo^onjen ©elfcenaar Adrichomius met eigen ganoe opgefMa. 2B|s 0113e βφψ bzv$/ mögjakob dciaTorre, uk$i geen Jet snitsfle geloag ban oese «onbenten gemaant* DiJa'T°rre Slaagt alleenlijk ban een Jfeon* nmftttt Moofïeri 't inrïft f09 af stffentie boo^ cc» 23ene&iHttjner nïoofler genomen geööen. ■ Mifftfym saï gg/ of oïe gen? öe öjieben ter ganö gefMt geeft / öaae oao? een &£outoen- Mooffer beefïaan geööen. ■fWtgang geeft de ia Torre imt gebjeetenban Jfcj Kararinaas MtlÜtüt 5 't toeïftQHöec 'tgmwl·
oelüajjjttd Begoot: en foaar ban' Lindebom
tigt öe fóromjn ban Sfiiftmaai* gaiitieït. waardig <Pe ψ affao? ban jjBeöen&ïin gaö een gefioel*
kc-irvandente in jjet Mm$ ban den lltrecgtfcgen *^om: ia"°^ tem boo^reeijr fjgt / tot öe tpen oer m'eufor fteftymaatsie toe / genoten geeft, (€t $&thmbm/$mai$J. de la Torrefcfijijfty;
5gn omtrent 400 ïtatoïpen: öetoeUte omtrent
get jaar ι6Όα beöient toteroen 000^ tmm j^tv
Kriitofteli oie 3^ fft 't hjaameenien ban 31311 l^afloo^-ampt $eer ioffelp geeft gequeeteo.- 3N?
|
|||
|
van Noord-Holland,' föjr
^aberjjanb öeöben ö'er öe M$mbt ®aftoo$
0Cfïaan: Hermes Veldtius (Veldt) te ïï|arbenuer0 0e^
öooren/ een qtitefteïin^ bei? ^ooge^cjjoïebati
Heuten/ en in 3pe J^afïarngeffo^benm 't jaar 16tf, ^eese νeidr, m eenen f feief aan Νί- klaas Nomius, noemt 3teö 3elben f^afïoo^ eu Perfona ban JjEebenfiilii Pompeius Walraven,
een f6mfïeröammet7 en Sieent3iaattnbe <&ofc
ïiunöe I i$ boigen^ ttm&l\m de Ja Torre Öe nó3aat getoeefï ban Herman s Witzius, '$8x6$ ïier en3. Me öoo^ ben Ifiart^öiffcpp Rovenius tot gafioo^ ban Jleöenöiin aatujefïeït toa£ in 't jaar 16Ί8. ©auPompejus Walraven, öiebe
j^afïoeg ban $&tbmfytü oen t|jb ban 33 jaaren
met groeten $bee beötent ϊβφ/ί$ boïgen^öec öooöboen oer ïjfaarïenifejje üerite gefio^ben oen 10 3fanuarn 1079. Hendrik Kemp, een φο$* nommer/ naberianb te üimfïerbam beroem pen. Leenderc Ruynenberg, te |ge0frjaait ItaafÏ
^oetermeer geöooeen / en een tónïfeö <0οοί*
geleeröe: betnelifte öe ©afïorjo tot een gooden ouberöom toe öebient geböenoe / en met aam^ bojfïigljeit gepelt 3tjnüe/ fcjeber naai^ijnege* öoo^e plaats geneert ψ. ï|n' fë gefïo^en ben ƒ leen 1700, en geeft m't$eöeröugtfeöunt* 0egeeben de Kerk Gods verdeeld in drie deelen,
te Keiben 0ebm&t in 't jaar 1700. Theodoms
Romcvn, naöerganö beroepen tot öe J^afïorn ban Simmen, Niklaas Vincenc, onöerSeeu* maaröen geöooren / fjeuöenöe te boren te jiBanv «om 0efïaan. Johan de jager, een Imfïeeöam* mer/ en een Kobenfcïj ^obtjjeïeerbe* ƒ van den y Aug. 1623.
% Uyt den zelvcn J, de Ia Torre: miiTchien is deeze Herman
Wits dezelfde mee Hermes Veldtius, Cc 3 AAN-
|
|||||
|
•
|
|||||
|
fotf Aantekeningen op de
AANTEKENINGEN.
i. Ik heb noit de grootfte fmaak in zulke half
Puytfche en half Latijnfche naamredenen konnen krijgen. Meden is in oud Vriefch te zeggen laa- ge weiden : jacus betekent in de Latijnfche taal een jneir t ergo epz. Was lacus of lak in 't Nederduytfch noch gebruikelijk geweeft om eenmeir te betekenen, dan liet ik het doorfchieten; maar nu zie ik geen re- iden, waarom dat onze voorouders twee zoo onder- fcheide taaien hebben moeten te hulp neemen , om eenen naam voor deze ftad nyt te vinden. Dus wil ik liever zeggen dat Medenblik dien naam gek reegen heeft van het vlietje Leek ; 't welk daar om ilreeks noch tegenwoordig loopt, en den naam aan Lexzoter pi'Over leeker ambagt, en aan het gehuchtje Wefterr ieek gegeeven heeft. Evenwel wil ik rny zoo fterk niet aankanten tegen de eerfte naamrede. De Leek of Lek zal miiïchien hier ook, gelijk in de bekende Lek, afdaalen van lekken; om dat verfcheide vlietjes eerft door een foort van lekking, of zijpeling, pleegen op te koomen. Wat Meden aangaat ■■, wil men dat voor ïaage weiden neemen, ik zal daar ook geen harnaste- nen aan trekken. 2. Dat gefchrift,'t welk te Medenblik op het Raad-
huis hangt , kan het gevoelen wegens Radiodus rijksr ■zetel wt'inig waarichijnüjker of bnwaarfchijnelijker inaaken. Vis in laatere tijden opgeltelt ; en weet pns van het (lerfjaar van Radbodtts niets te zeggen als uyt de getuigenis van de meefte Schrijvers, Maar wat 'er eigentlijk van de waarheit is, en of
Radhsdus zijn hof in deze Üad gehouden heeft, daar |ie ik zoo veel niet voor of tegen te zeggen : 't £je~ tneene gevoelen is'er voor: men gelooft, tep.JtiMusy dat dtt de zetel is geweeft van dien Radbodus enz. De tnetften, zegt J. Douza f hebben't tot noch toe voor eene ontwijfelbaars zaak gebonden dat dceze ftad de zetel is geweeft van Radbodus Vorft zmn Vriefiand. Qouza zauw 'er zoo veel niet tegenhebben, kon men maar pyt oude en gewifle gedenkfchriften bewijzen dat'er $en tijde van Radbodtts al een ftad Medenblik is ge- weeft» |
||||
|
Beschryving van Noord-Holland. 407
weeft. En dit kan hy om twee redenen niet geloo-
ven; ten eerfte, om dat Keizer Otto Π, in zijne be- kende gifte aan Gm&fDideryk, daar hy de aangrenzen- de plaatzen vermeldt, van geen ftad Medenblik ge- waagt ; hoewel hy den vloed Medemdaca duidelijk en met naame uytdrukt. 't Is ganfch. niet te gelooven, zegt hy, dat de Keizer deze ftad zouw overgeflagen en ongemeld vöbrby gegaan hebben. Zijne tweede reden is dat onder zoo veel kerken, die
S.Wilfeèrordus hier te lande ten dienfte desHeeren in- gewijdt heeft, geen enkeld woord van de kerk te Me- denblik word gemeldt. Deze twee redenen meent hy dat onze fabeldichters,'en vertelders van fprookjes, noït beantwoorden ofoploifen zullen. Maar de zaak naarder overleggende, begint hy op een zachter toon te fpreeken; en hy bekent dat hy voor een gedeelte zoude konnen ongelijk hebben. Zijne twijfeling ontftaat hier uyt datW. Heda, dien hy terecht als een nauwkeu- rig en deftig Hiftorifchrijver roemt, onder den Bif- fchop Odilb^alduseen lijft van de goederen der Utrecht- fche kerke opgeeft: eri dat in die lijft Medemelaca of Medenblik uytgedrukt ftaat. Die lijft was al gemaakt eer dat Dideryk I het beftier overdeeze landen kreeg; en vervolgens kan de oudheit van Medenblik zoo wel niet beknibbelt worden. Maar,. zegt de geleerde Dou- zay in de gemelde lijft ftaat niet of het een ftad of een|dorp is gewelf: waar uyt hy dan vorder befluit dat het zekerlijk een dorp is geweeft : waut, zegt hy a| vorder, had het een ftad geweeft, dat zouden deop- ftelders van de gemelde lijft wel uytgedrukt heb- ben. Hier zoude al iets konnen tegen gezeit worden.
Voor eerft dat gevolg; Medenblik is maar een dorp ge- weeft, om dat het niet vermeld ftaat als een ftad, zal by veele geen grooten ingang vinden. De menfehen fpraken toen , gelijk de menfehen nu fpreeken : en men zal denaamen, by voorbeeld van Rotterdam en Amfterdam, nu tiondert en duizend maal vermelden, ionder daar by te voegen dat het fteeden zijn. Dat het fteden zijn , is ieder een genoeg bekend: en of Me- denblik een dorp of eene ftad was, was insgelijks ge- noeg en wel bekend ten tydevanOdilèaiduit z. Maar Cc 4 geno-
|
|||||
|
■■ ■ ■■■■■
|
|||||
|
£p$ Aantekeningen op Dg
genomen, MedenbHk was ten tijde van Odiibaldm
piet meer ge weeft als een dorp, het kan onder Rad- jbodus, dat is omtrent i$ojaaren te vóoren, wel een deftige ftad zijn ge weeft. Leiden en Duurftede ftaan jn de zelve lijft opk niet vermeld als fteden , en waren naar alle waarfehijnelijkheit nier meer als dorpen of yryheden, evenwel waren beide die dorpen voor hene wel aanzienelijkefteden geweeft. Men weet hoe dat de Fran/ïen, zoo wel als de Noormannen, in 't hartje van Holland en Weftvriefland gedrongen zijn , en daargroQte verwoeftingenaangereqht hebben. Ten derde. Iaat MedenbHk geen ftad zijn,geweeft
ten tijde v^ü' Odilbaldus ; laat het zelfs geenpoortqn, Veilen , of Stadsrechten gehad hebben ten tijde van Radbodm \ waarom kan Radbodus zijn hof zoo wel niet gehouden hebben in een open en onbefiotcn vlek; als de Graaven van Holland en de Stadhouders hun hof gehouden hebben in den Haag? Zoo dunkt my dan cjatde zwaarigheden , die tegen
't gemeene gevoelen iugebragt worden , ganfch niet pnoploilelijk zijn : hoewel dat ik evenwel , om de fcaak voor zeker aanteueenien , dat gevoelen gaerne door een oud en goed Hiiloriichrijver beveiligd zag. Echter vinde ik by Ubbo Emmim, die zekerlijk een van de befte plaatzen onder onze Hiirorifchrijvers verdient, en die het uyt oude Schrijvers getrokken heeft, dat de toeftel tot het doopen van RadbAdus te Meden blik was gemaakt; en dat die bekende Jfêfchiedenis, wer genshet te rug trekken vandeneenen voet, daar voor- gevallen is. Ook is Radbodus,, volgens het fchrijven vanden zei ven Emm'tus, te MedenbHk geftorven $ en zijne ingewanden zijn daar ook begraaven. Zijn vor- der Jichaam , zegt hy, is naar Staveren, een konink- lijke (ï&d χ Φ den zetel der (VrieiTche) .Koningen gevoerr,;. . :-' ?Zhn '-'. ,,* '■, \m ; (f4: ■*■'.·■ ■·.'
Hier iiyt zoude [k dan befluiten dat Staveren, ei- gentlijk gefproken \ de zetel des konïnkrijks is ge-, weeft: maar datRafóodus nu en dan, en by tijds ge- Iegehdheit? zijp hof,te Medenblik heeft gehouden. Eer ik hier affcheide, moet ik het doopen van den,
liomugRadbodys xióch rnetkorte woorden aanraaken. £.Smitsa, van dit doopen ipreekende, vermaant den . f \\\ zijne Schatkamer op lUdbociuï.
Le^-
|
|||||
|
/
|
|||||
|
Beschrßving van Noord-¹ïé land. %ö%
Leezer op het woord van eenen N. dathy dien gewei-
gerden doop niet behoeft te geloven. De zaak , Zegt' hy, is verdagtgehouden, en het is een fptnneroks praatjeby.,i Maar, zoo fpreekt hy vorder, quijt ben ik den Schriij- njer; ik heb het aangetïkent; en echter is het heden mijn geheugen ontjlipt. Dat is een aaloude en alom be<- ichreevegefchiedenis al ligt afgekeurt. Laat een zaak van alle Hiftorifchrijvers befchreeven worden ;- laat 'er geen onmogelijkheit infteeken; laatende befte en fchranderfte van de laatere^ Hiftorifchrijvers dezelfde zaak niet in twijfel trekken, dat zal niet meer hel- pen : daar behoeft maar een Í, een hardhoofdige twij^ felaar, geen zin in het verhaal te hebben, en'ereeni- ge twijfeling over toonen; ftraks zal het afgekeurt en verworpen mogen worden : en dat niet men oordeel· kunde. Defchrandere Bucheltus e een rechtfehapen Hifto-
rifchnjver en oordeelkundige , zoude ook wel half denken dat die gefchiedenis van Radbodus door de na- komelingen , uyt haat tegen zijnen perfoon, verziert Was geweeft: ten waar, zegt hy, dat de Schrijvers het zoo eexpaarig verhaalden.'- Dat is te zeggen dat men ligt zulke gedagten zouw konnen krijgen ; en dat 'er diergelijke kunftjes meer omgegaan waren: maar dat men in eenezaak, die niet onmogelijk is, de eenpaarige getuigenis der Hiitorifchrijveren boven eigen vermoe-! den moet (lellen. De vermaarde Tiilemont, een van de verftandigfte en oordeelkundigfleHiftorifchrijvers, die in onzen tijd geleeft hebben , fchrijft in zekere Voorrede dat het zeker is, en dat hy 't ondervonden heeft , dat men zelfs groote zwarigheden en onwaar- fchijnelijkheden moet over't hoofd zien, en achter ftelien, als de Hiftorifchrijvers iets eenparig en als uyt eenen mond vertellen. Wie zoude konnen gelooven, zegt hy,dat de Keizer Caligula zijn paard als een groot Heer aan tafel genoodigt en deftig onthaalt zoude heb- ben: en wat ongelooffelijker en onwaarfchijnlijkep gefchiedenis zoiïw men in een hiftorie konnen vertel- len. Echter is 'er t' hans geen rechtfehapen oordeelkun- dige,geen man van kennis, die dat in twijfel zoude dur- ven trekken. Een verftandig Leezer zal wel vatten, hoe i> übbo Emius, ibid» J, Douza Annal. lib. z* enz.
c Inilekaai p. 13. Qc f verrq
|
||||
|
^io Aantekeningen op de
verre dit zeggen gaat, en hoe2l7/<?>»o#£verftaan moet
worden. ' Men weet zeer wel dat 'er zwaarigheden en ïwaarigheden,onwaarfchijnlijkheden en onwaarfchijn- lijkheden zijn; dat de eene Hiftorifchrij ver fomtijds van twee of drie of meer Hiftorifchrij vers uyt en nage- fchreven word. Dat zouw ons te verre leiden; die 't befte onderfcheid tuifchen zaak en fchijn kan maa- fcen, is de befte Hiftorifchrijver. Maar, om weder tot den gemelden doop en tot Ko-
lling Radboduste keeren; dewijlBucbeliusons verzekert dat de Hiftorifchrijvers het eenpaariglijk of volftan- diglijk verhaalen ; behoeve ik geen getuigeniiTen van de oudfte Schrijvers by een te zoeken» ik zal dan maar zeggen dat Bekad, Melis Stokee, en W, fJedaf, deze gefchiedenis als een zekere zaak vertellen. Hier koorm Klaas Kolijn ons wederom wonderlijk
ie pas ; en beveftigt ook het gemelde verhaal door fcijne getuigenis: Adgilt berichte ti Friefimt ι
Mnde na hem ti verrifen ■ · Raddholt ti onfen Her e S. 'fFolfram wilde belleren Knie lieten zoo belopen Ojfen wilde laten dopen Mer wen i [ten veete plonte En ti ander in te font e f Zette wolde, fprak i myn
, Zeg mal weer min alt eren zyn In ü bimmelum , of weder Jn ti hol gevaren mderr^ir. Wolfram antwoerde hem , das Alle wie ongekgrfient was St&rven, wijfeik verloren.: |
||||||||||
|
\ 'i
|
Wal fpra ι, m laets u horen,
|
|||||||||
|
&at k bi das meerder erven
Fan mien AlPeren na mien fiervett d In Wilfcbrordo* $ In 't bcgia ranaijnc &iimkroni|k.
ƒ In Wiliebrordtu Dan
|
||||||||||
|
·> f ■ ■ · ,%,*,
|
||||||||||
|
Beschrïving van Noord-Hqlland. 4if
Dan wil wifen vry van fchanden '
In Wodins overzelige, landen Dan wit luttel armen Chriften Ti my . . intkh nimmer iviftm. Uten fonte is by toghen , , En turn derden daghe gedroghen Gravwaerts om fien ge feilen Zien en jpreken in de bellen. Maar 't geen Klaas Kolijn hier op 't lefte by voegt»
4at Radbodus den derden dag daar na zoude geftorveti zijn, dat gaat zoo vaft en zeker niet. Omtrent den doop van Radbodus heeft hy de toeftemming van alle ide Hiftorifchrijvers, zonder van iemand tegengefpro- ken te worden : en daarom, zoo men op eenig ver- haal ftaat maaken mag, mag men daar ftaat op maa- ken. In het volgende , wegens Koning Radbodus dood , word hy van fommigc Schrijvers geholpen, van andere tegengefproken : en vervolgens heeft die zaak onderzoek van noode. Dit onderzoek meen ik nu niet al te diep in te treeden; en zal'er flegts eeni* ge bedenkingen over voorftellen. Melis Stoke , Be' ka, Heda, om geen andere Schrijvers over hoop te haaien, weeten ons te vertellen dat Radbodus op deq derden dag na't voorgemelde voorval fchielijk uyt de wereld is gehaalt : hoe wet Heda, gelijk aanftonds blijken zal, met geen verzekerdheit en fpreekt. Hier ziet men dat Klaas Kolijn even eens fpreekt als zy: en 't geen dit gevoelen tot geen keine ftut verftrekt, Sigebertus Gemblacenfis, een deftig Hiftorifchrijver, j* heteieraad en het pronkje van zijnen tijd, fchrijfthet zelfde van Radbodus dood, dat 'er Melis, Beka, eti Heda van fchriiven. Maar daar tegen leeft men by Aimonitts g, een oud Hiftorifchrijver , dat Radbo- dus in een veidflag tegen Karel Martel dood ge- bleeven is. En Heda, die eerft even eens gefproo- ken had als Melis Stoke en Beka, voegt'er aanftonds by; hoewel fommige bygefihrijt nagelaaten hebben, dat hy ( Radbodus) op den vloed Burdo- door Karel jyfartel verflagen is. f HiiUib.f.c. ff;
|
||||
|
úßìé -Aantekeningen op i>e
3. Ik moet hier by voegen dat Radbodus Y volgens het
gerneene gevoelen, vier zoonen en dochters heeft ge- had. Van de zoonen weeten fommige Hifioriiehrij- vers veel te vertellen : waar op evenwel, om dat het nergens anders gevonden word, en omdat de ge- melde Schrijvers, waar en onwaar , zonder onder- fcheid, door malkander mengen,h weinig ftaat ge- maakt kan worden. Het geene zy van de vier doch- ters verhaalen, fchijnt op vader voeten teftaan: want íïïô^åôßúdat^eodo/inda oïT'etidosv'mda met Grimoal- duSy den zoon van Pippyn den Dikken^ getrouwt is ge- weeft word ook door de Franfche Htitorifchrijvers,als P, jEmy/iusen Mezerai, beveiligt. Veertien jaaren daar na wierd Grimoaldus door eenen Vries, den lijftrawant van Radbodus , voor 't outaar van S. Lambertus te L/uyk doodgeiioken, Of zulks gefchiedt is met ken- iïiiTè en door 't opüooken van Radbodus, daar zouw ik eenigmis aan twijfelen. De oude'HÜtorifchrijvers, zegt Ubbo Emmius , (tellen 't valt : en hy fchijnt 'er Zelftoete hellen ; om é&tKadbodiis, een vinnige voor- ilander van't Heidendom, in al zijnen handel blijken had gegeeven van een forfen inborft. Stelden 't de Hiitoriichrij vers vafr, om dat her door goede bewij- zen gebleeken was, dan had ik 'er niet tegen : dan zouw de wet der Hiftorie, die ik hier boven ftaande gehouden heb , hier ook te pas koomen. Maar, zoo als ik het bevat·, de Hillorifchrijvers maakten 3t by Zich zei ven op : zy zullen gedagt nebben : Hadbedus is een Heiden: hy is eenfors oorlogsman ; hy heeft de- ze gelegendheit waargenomen omzich te wreeken enz. Maar volgens 't gerneene fpreek woord word de dui- vel wel zwarter nytgefchildert als hy waarlijk is. Dat Radbodus een groot voorftander van 't heidendom is geweeit, ftaé ik toe, en het blijkt uyt zijne daaden. Maar daar volgt niet-uyt datfhy alle menfchelijkheit als uytgetrokken had. Dat hy zoó fel tegen de Pip- pjnen en KW/ Martel geoorlogt heeft, is mifTchiea al zooïeergefehiedtóm zijne oppermagten de Vrief- fche vrijheit te verdedigen, als om het heidendom in ftand te houden. Het blijkt uyt de Hiftorien dat de Pippijwn, mm Ê ar el Martel en KareldénGrooten, nies tenemaal onbaatzuchtig waren in 't voortzetten vart h Zie UbboEmmius p. ff, , · *, . .r.~". :', 3,
»■ . " 'tChn-
|
|||
|
Beschryving van Noord-Holland. 41 j-,
VChntteu geloof: al wat zy'er mee winnen koften,'*
dat hielden ze valt. En 't is wel te denken dat veele van die nieuwe Kriirenen, door de predikaatzien der nieuwe geioofsgezanten bekeerd, met een foort van. genegendheid en eerbiedigheit aangedaan wierden voor die FraniTen; daar hun geellelijk geluk van daan ge- komen was. nadfyödm merkte waarfchijnelijk wel, ' of hy was 'er ten minfte bekommerd voor , dat de verfcheidendheit des geloofs zijne Staaten zouw ver- zwakken. En al waar hyniet vreemd van't Krifien geloof geweeiï, hyzoaw geen kans gezien hebben om den groot ften hoop der Vriezen, die even iterk op het heidendom gezet bleeven , in dwang en binnen de paaien der eerbiedigheit te houden. ik wil dan zeggen dat men hem voor zoo een
wreedaert, voor zoo een barbaar, niet behoeft uyt te maaken: en ik kan in de Hiftörren zulke blijken van zijne wreedheit en barbaarsheit niet vinden.^Hy heeft gedaan, gelijk de Romeinen, Grieken , en andere Heidenen gedaan hebben: dat is, hy heeft denGods- dienit die hem met de pap ingegeeven was, en de af- goden die hy voor waare Goden aanzag, zoo niet kennen verttooten en affwèeren. Hy heeft 'er qua- lijk aan gedaan; ik Üae het toe: maar daar uyt volgt niet dat hy alle menfchelijkheit als uytgefchudt had, en aanltonds voor een wreden tiran of voor een mon- iïer van wreedheit gehouden moet worden: niet meer als zoo menig Keizer onder de Romeinen. Althans zie ik als noch geen reden genoeg om met zulke he- vigheit , gelijk doorgaans de Hiltorifchrijvers doen, tegen Kadhodus, als den ondeugendften fchelm die der aarde betreeden kon, uyt te vallen. En dat i\adbodm handdadig zouw zijn ge weeft aan
den moord van Grimoaldus geloof ik daarom des te minder; omdat Pippijn 3 Grimoaldus vader, zijne wa- penen tegen Radbodm niet gekeert en heeft, om zoo* een fchelmftuk te wreeken. Deze Pippijn , indien ik hem eenigzins uyt deHiftorien ken, was de man niet om zoo een euveldaad ongewroken te laaten. En men heeft dat verzuim op zijne hooge jaaren niet te fchuiven: hy was noch zoo verkleumden kleinhartig niet, om zoo een ftuk niet te wreeken. Maar Isat ons weder tot de dochters van Rpdhoduf
kee-
|
|||||
|
*
|
|||||
|
414 Aantekeningen op öê
Jceeren. Othtlda, zoo als veele;Schrijvers getuigen, is
getrouwt met den Deenfchen Koning Gormo; 't welk des te meer aangenomen mag worden, om dat Ubbo Emmius , die hier anders vies genoeg is , daar niets fchïjnt tegen te hebben. Bolswtna, zeggen dezelve Schrijvers , i$ getrouwt met Harialdus van Dokken- burg ; en Eila met Edelbard Koning van Saxen, deri oom van denberuchten Witekindus. Wat Eila belangt* dat is gewis genoeg ; en Ubbo Emmius verzekert ons dat de SaxiifcheSchrijvers dat eenparig als een zeke- re en gewiiFe zaak opgeeven. Wat de eerfte belangt, de Saxillche Schrijvers zeggen uyt eenen mond dat ζ e getrouwt is met Bartholdus , den broeder van den voornoemden Edelhardus; en dat Zeker Öideryk uyt dit huwelijk voortgekoomen is. 4. Maar zal men hier een anderen zoon van Koning
Aldgillus, ik Wil zeggen den vermaarden Priefierjani zoo ongemeld overflaan: dienPrie/hr Jan, die, zoo menfommigeSchrijvers maargelooven wil, met.fi>- rel den Groaten een tocht heeft gedaan naar 't H. Landj en vorder naar Indien, en Ethiopien gereift, aldaar het zoogenaamde Keizerrijk van Paap Jan opgerechÈ heeft? Doch hier van heb ik al gefprooken in mijne Aantekeningen op het eerfte Deel van Bataviai\Sacra: daar ik evenwel al te Hap gezegtheb dat Ubbo Emmius niet veel werks van die vertelling fchijnt te maaken* Ik had moeten zeggen, en't is inderdaad zoo, aitUb- bo l Emmius dat ganfche verhaal voor een fabel» en opgetooid verdichtzel uytmaakt. ]k had'er ook kennen byvoegendat degemelde^ff-
hatmes, of Priefler Jan, niet alleen de (lichter zoude zijn van zooeen magtig Keizerrijk; maar dat hy ook een aanzienlijke plaats bekleedt op de lijft der Vrief- fche Schrijvers, Hy zoude, volgens SuffridusmPe- triy zijne tocht naar 't H. Land befchreeven hebben 5 én daarenboven een gefchrift hebben uytgegeevenover d^n aard van delndifTche landen; en noch een ander gefchrift over de verfcheïdendheit van de volkeren irt Hie landfehappen woonende. AdelAdêlingy ook uy£ koninklijk bloed gefprooten , zoude den voorgemel- * SuiFfid. Pctri, Hamconius, enz.
" \ Pag, f i6> 52.7« enz- I' In ReRuat, Ap.dog, w De Scrijptorib, FiïC Deca<J. 6»- ......·,.: -.v des
|
|||||
|
»
|
|||||
|
Beschryving van Noord-Holland. 41*
den Priefier Jan op zijnen tocht vergezelfchapt heb* ben , en even buiten zijn Keizerrijk op de kuft van Δ ian gefticht hebben een have; dewelke hy. naarzijri eigen naam genoemt zoude hebben Adel. Ook zouw hy van verfcheide zaaken , raakende den aard en den Godsdienft der Indiaanen, gefchreeven hebben, 't Is fch/.?rraT!,te J?100?» om het 20ü VQOr loutere fabels,
gelijk Ubbo Emmius doet, uyt te kryten. En zouw men 't niet eenvoudig dienen te geloo-
ven? want Suffridus Petri} die fchier alles geleezen had, beroept zich op deStaatsbrieven of arebhek van Vriefland ! Wie zal daar een woord tegen heb- ben ? Maar 't is jammer dat men hem, in zijneige zaak, zouw moeten gelooven. Hy zegt ons nietwaar dieScaatsbrieven te vinden zijn, in wat fchuilhoekdai ze ruften; wie de opzigter en bewaarder van die brie- ven is. Dat meer is, Ubbo η Emmius tart de verde- digers van Suffridus uyt, om zodanige brieven aan den dag te brengen. Dan zal hy , zegt hy, befchaamf ftaan, en zich gevangen geeven. Maar't heeft nie- mand noch geluft die Staatsbrieven, tot verdediging van Suffridus Petri, op te zoeken. Of, zoo het lee- man d geluft mogt hebben , die heeft zekerlijk vergeef- fche moeite gedaan: want men heeft tot noch toe geen een van die brieven, ja geen brok of een eenige letter vanzodaamgeStaatsfchriften, voorden daggebragt. 5. Dat de moeder van den H. BiiTchop Frederïcus.
Lromvtlla genaamd, de dochter isgeweeft vmAldsnll dus II Koning van Vriefland, gaat wederom vaft'ge- noeg: Ubbo Emmius«zelf geeft het voor een bekende waarheitop. Vorders zoude Adel, daar inde voor- gaande Aantekeninge van gefproken is , en die am naam aan de have Adel zoudegegeeven hebben, ook een zoon van deze Crokovilla, en broeder van den B» tredertcus zijn ge weeft. » In Refurat. Apol. p, 14,
• Hift, Frifi* Jib, J
|
|||||||||
|
OÜ0*
|
|||||||||
|
·. >-
|
|||||||||
|
• - ■
|
|||||||||
|
-tmrif*·'··" '.f+m
|
|||||||||||||||||
|
.«a^'^P1^™**1*^*^'1*
|
|||||||||||||||||
|
41 ó Oudheden en Gestichte!*
O U Τ D O R F. «ËmttatöP/ anber^ <©ïtóo^/tóo^ in beent
be b^ben <$&bo#j en #«ei*öo$e genoetnt: tnaat in éenen tywf ban Hendrik IV, ban 't iaat-1084 / hjoab Jet bernieïbi onoer ben naam ban Akadorpa. #Ut-b0#J/ 't toeïft im§ ÜUV
senb paffen öoben dllfunaac gelegen $ / 8ab
ban mb§ tm neen met eemge napellen of tninöete neeften, <^e ©arocöinerïi toa^ op oeil naam ®m &·
Laurenf uigefcötjbt: in öe seibe fïonb eert oitttt ban be 3|. Jltaagb Maria. <©e Saflotn toierb boo^ oen |$an$ en oen
Bbt ban «fêgmonb (ög Beutten) bergeeben: oe bebefïignig gefcjjfeöe öoo^ oen f^oo fï ban ^efï* taie$tónÖ* SiföOÖ Niklaas van Alkmaar affmtïö ban öe
baftorpe Sao geöaan 5 Beeft oe 30&t ban €g*
monaöeselbe/ ben ,1 ®mü iyi 1/ begeeben aan.. fit Evert Roding , ftïcentstaat in be ^ob* liink φο£α# fleeft {ft fiem ooit op bentfeiv ben ber jdbe maaub / om öcbeftigt te tooien/ booioeftelt aan ben ^ooftbanltëeftbjfegIaii&. g|n 't iaat-<71 s4 Ijeeft gier ηοεβ öM gaftoo?
«eftaan öeboo^noeinbe E.-ere Roding. %n 't 3*ïf öe jaar ftonb %i aI^#nDerpaftooj
Vincent Barrholomaeusz. Ή ugo Gcrritszoon,
' ©aftoc^ ban 0£utoo?p/ ijeeft tri^.Bavoosfcerït
te Baarkiii/ aan $. Niklaas entaae / toeï-eec Cene fcittarggefticBk <£l1 Dideri |k Ν iklaasïoón,
inégeïpé faftooj ban ^nbojpV Öeeft in be*
ztM neen / aan 't ontaai* ban oe %♦ jpaagït Maria, eene aïtijbbunraioe ItapcHaiig geftitfit/ met ben ïaft ban i#c |&#« tev troeft. ,
i|iei?
|
|||||||||||||||||
|
.'§>
|
|||||||||||||||||
|
Oude naa-
irsen van Oütdorp» |
|||||||||||||||||
|
Oude
faftoors» |
|||||||||||||||||
|
iÉas»ai>MaÉg^^
|
|||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||
|
van Noord-HollandI ψχ$
Τ Ν den naame des-Hètren , <?«?>». In 't jaar na.
s Heeren Geboorte 1463 , in de 12. indiktie, den 5- Oélober, te achten uuren of daer omtrent voor den middag, in 't 6 jaar des Pausdoms van den Heiligden Vader in Chrifius , onzen Heer, Paus Pius II ; is voor my , Openbaar Notaris, en voorde onderflaandegetuigen in eigen per- foon verfcheenen deeefzaamé en befcheideman,- Heer Diderijk ,- Padoor van Oudendorp , Prie- iler onder de Prooddy van We il vriesland en heE Bifdom van Utrecht; dewelke na een naarftie-e beraadilaging , en zoo als het ten eerden aan-'" zien fcheen, een rijp overleg, begeeng was om de hemelfcbe tegen de aardlche en de eeuwige tegen de vergankelijke goederen te verwiiïelenj en daarom begeerde tot lof en ter eere van den Almagtigen Godt, en van zijne Moeder de H. Maagd Maria , aan 't outaar van de gemelde Maagd Maria^ binnen de Parochikerk van Ou- dendorp, onder de Prooddy en het Bisdom voor- noemd , van nieuws op te rechten en te llichr teneenè akijdduurende kapellany, met drie Mif- fen j die ieder week op den geltelden tijd zul- len moeten geleezen worden. Tot een vaile in- komfte van deze kapellany, en voor 't onder- houd en 'tgebruyk van den Kapellaan of Vika- ris diè dezelve kapellany bedienen zal, heeft hy van de goederen ,> die Godt hem verleent en ge- geeven heeft i tot een eeuwige en onwederroe- pelijke gifte het volgendebeweezén: i.DieFlos-, fen , dewelke met delanderyen van Eerbrand DUerijfoz. gelegen is in den ban van Nyendorp op ter Dijk; paaiende weftwaarts tegen de Jan- defyen van Niklaas van Veen, en oolhvaarts te- il. Deel. Dd gea |
|||||
|
?
|
|||||
|
418 Oudheden en Gestichten
gen die van Hendrik Jakobsz. Noch die Butter*
fen^ onder den zelven ban, paaiende weftwacrc tegen de landeryen van Pieter Ghenes ^ en ooft- waart tegen die van IValing Jakobsz. Dan noch Pieter Wybrants f en, daar de landeryen van Jer· mot, de dienftmaagd van den ftichterdeezerka- pellanye, onder den zelven ban aan de ooftzijde tegen aan leggen. Vorder noch Ghenes fen, leg- gende onder den zelven ban, weftwaarts tegen de landeryen van Pietes Ghenes , en ooftwaarts tegen die van Tsbrandjansz. En heeft Mijnheer alle de voornoemde landen, en al den eigendom, en het recht dat hy op wat wijze dat het zy aan dezelven had , voor de zaak en ten gebruyke als boven gezegt is 9 voor zich zelven en voor zijne erfgenaamen en nazaaten, overgedaan en overgegeeven aan de voornoemde kapella- ny ; zodaanig dat hy 'er zuiverlijk en oprech- telijk heeft afftand van gedaan. Des heeft de voorn. Heer en ftichter Diderijk
begeert dat hy voor de eerfte reize en by de eerfte inftelling tot de gemelde kapellany zal aangenomen en in dezelve beveiligt worden j en, zoo verre als t aan hem ftaat, ftelt hy zich zelven in 't bezit van dezelve kapellany j om die van nu af, en zijn leven lang, te bezitten. Noch heeft de gemelde ftichter begeert dat
na zijne dood al het recht op de voorfchreeve kapellany, mitsgaders het recht vanvoorftelling, volkomentlijk zouw vervallen op zijn dochters 2oon, Ludolfjans zoon: dewelke, ter tijd toe dat hy de grootewijdzels zal gekreegen hebben, door een bequaam Priefter de gemelde kapella- ny zal laaten bedienen, en weekelijks drie Mii- fen zal laaten leezen. Noch heeft dezelve ftich- ter begeert dat het recht om by het open ftaan vaa
|
|||||||
|
tttiÜÊÊÉÊtëfi**-'"^ """"""*· tilf ^"^rV ι'ΜΕ*""--·—-~~-*«—i»THr»«-«fc . .-
|
|||||||
|
van Noord-Holland* 41$
van de gemelde kapellany een bequaam peribon
tot de zelve voor te ftellen, na de dood vanden voorn. Ludolphm, zal loekoomen en toebehoo- ren aan den oudften en naaften erfgenaam , die uyt het bloed van den ielven Ludolfus afdaalen zali 't zy dat het een mans- of vrouws-perfoori Zy: zodaanig nochtans dat een mans-perfoon* 't zy dat hy ouder, of even oud, of jonger zy, zal gaan vooreen ouder vrouwsperfoon: en dac~ een Pricfter, Diaken , Onderdiaken , of ook een kerkelijk perfoon die als een kerkelijk per- foon gekleed gaat, een gefchoore kruindraagty in den zelfden graad van bloetverwa'ntfehap en ongetrouwd is, altijd gaan zal voor een ouder leei Noch heeft de gemelde (lichter begeert dat
niemand , die het recht van vooritelling tot de gemelde kapql&ny zal hebben , dat recht van voorftelling zal mogen afftaan, vervreemden, verwiflelen, of aan eenige vreemden of wie dan het zy zal mogen geeven : en dat hy ook voor liet begeevenvan de kapellany, of voor het voor- dellen tot dezelve, niets zal mogen ontvangen. En ingevalle iemand zulks beftaan en ondernee- men mogt j zoo heeft de gemelde ftichter be<* geert dat zoo een vervreemding , afftand, ver- wiiTeling,en baatzuchtige vooritelling, nietig en krachteloos zal weezen ·, en dat hy van ftonde aan, vooraltijd , zijn recht om iemand tot de zelve kapellany voor te ftellen zal verliezen; zodaanig dat het op den naaften erfgenaam, die van het bloed des ftiehters afdaale ,< óñ de voor- gemelde form en wijze vervallen zal. · Noch heeft hy begeert dat de begeevers vars
de gemelde kapellany, na de dood van den voorn. Lmklf r een beqaaam perfoon , die de naafte Dd % btaeJ-
|
|||||
|
'
|
|||||
|
%io Oudheden en Gestichten
bloedverwant zy, en uyt het bloed van den ge*-
melden Ludoïf afdaale, tot de gemelde kapella- ny zullen hebben voor te ftellen. En by aldien zoo een voorgeilelde een Klerk zy, die de klei- ne Wijdzels ontvangen heeft, ofdeStole draagt, zoo heeft de ilichter begeert dathy, zoo ras als hy zijn vyf-en-twintigfte jaar zal bereikt heb- ben, zich tot de Prieilerlijke wijdzels zal laaten vervorderen j of dat hy anders alle eigendom en recht, 't welk hy eeniger wijze op de kapella- ny rnogt hebben , zal verliezen. Eindelijk dat de Kapellaan, die het dan weezen zal , de ge- melde kapellany in de Goddelijke zaaken loffe- lijk zal moeten bedienen, zodaanig en in dier- voegen als het oorbaar zal fchijnen. Noch heeft de Heer ilichter voornoemd den
Heer Pieter Mulet, Prooft van Weftvricsland, of den genen die deszelfs plaat$in deezcn deele bekleedt, ootmoedigli jk gebeden dat hy de goed- heit wilde hebben van de begifciging en (lich- ting van de gemelde kapellany te beveiligen; aan het voornoemde bewijzen van de goederen zij- ne toeilemming te geeven j dezelve goederen onder den kerkdijken vrijdom te ftellen ; de nieuw· gedichte kapellany door zijn ordinaris gezag te beveiligen , en tot een kerkelijk en altijdduurend ampt op te rechten ; en Mijnheer den ilichter voornoemd, die hem voor deeerile reize tot dezelve kapellany om 'er ingeftelt te worden voorgeilek word , en na des dichters dood den voorgemelden Λ Ludoïf\ in de gemel- de kapellany te beveiligen. Over al het welke enz. Gedaan te Hoorn, in 't woonhuis van my Notaris hier boven en onder vermeld, gelegen α In 't Latijn ftaat fomwijlen Ludolphus, fomwijlen Rudol-
phus:. maar mceft Ludolphus, |
||||
|
va ν Noord-Holland. 421
neffens en aan de ooilzijde van de Parochikerk
van Hoorn, in 't jaar, in de indiktie, enz. ten overftaan van de voorzienige en befcheidene mannen Pieter Hendriksz. en Simon Johan Ludolfs zoon , ingezetenen van Oudendorp , en leeken onder 't Bisdom van Utrecht j dewelke als ge- tuigen enz. Onder Mond gefchreeven : En ik Pieter Pie-
tersz. van Hoorn, openbaar Notaris, om dat ik al het bovenftaande, enz. VAN HOREN.
Pieter Mulet, ψβύβ batt £®efïb#e$anb/ *
geeft öe gemeïbe fïicgtinö boo^ een B^tef bebe*
jïigt ben f #cto&ee 140"$. 2^9 0113e tijben geööen giet? be boïgenbe $ap Laatere tOO^gefïaam Hendrik Benfchop, eeiVifffeïfïein- Paftour.s,
tier/ ofcerïeöen ben 12 jïlaart 1677. Jakob
Aidenhoven , oberïeben öen xo j&aart 1711. Johannes Baptiila Brikkenaer, een Ifimfïerbattti
nm/ J^öofï ban j& Aalberts nerfc te Wnn.
^et fcofleufcgap toieeb boo^ be <0raaben ban ΚοίίθΓ.
i^oiianb öegeebeti: en 300 gab Willem Klaas- fch3p. zoon, Ut in 't jaar if 14gier noffertoa^/ bat ampt ban be €>raaben genreegen 5 en tron 'er i? of 16 fögjjnfege gnïben^ ban. (Ce Φηαο^ / geip toe reet$ onber Hlfo Karmeiijte*
maar gesien geööen/ geeft ban oub$ een üar* kioofcr. meïtjten ftïoofler gefïaan / get toeï&e baar ge* bontot i$ in 't jaar 1407 / ten tijbe ban be$a* fïen, Karel van Borgonje,etl Aalbert vanRaap-
horft, 23aïjnto ban faarïem en <S£ntbanger
ban J^oo^b-^olianb / gaböen b' er be öennin* gen toe gefcgoten. Dd 3 SIN-
|
||||||
|
4*2 Oudheden en Gestichten
S Ι Ν Τ E PANKR1S. : kak* booa een gehjiffe gaan bat 'ee tmtjfig on öen
2£angebp en β. Pankras ten/ een onbe/seer fierfee/ en $eer guoote fïab geeft gefïaan -, öie öe boöinaamfïenoopfïabban ganfeö^ie$!anb toa§/ en ^oonen brieeb genoemt* Akingiusé ^eïf traegt De ouöfleit ban B^oo*
nen te öeimj3en ngt een ouben Itoperen ^egeï* ring / bie |g öeioeeit bat be eigen jegeïdrêg fcan bre3e tnoeberftab t§ getoeefi Ü^geeft ooft beefegeibe .naamen ban &βο*
tien 03) / al£ bopf eerfï Vronlegcift : taelEten naam ög op ben gemeïben gegelnng gebonben gab. i< Vranio : 300 al^ %et in hm ouben en meergemeïben öïaffett ban'be goeberen bet* Ut* irecfltfcöe Herne genoetnt too^b. «Slber^ too^b ïjet oöfs Vronb grnoemt ι m 01 een openöjief San 45raaf Didei-i jk V, ban 't jaar 1083/ flaat get bentieïb onber ben naam ban Fronio. ; i^egeibe Akingius geeft ooft öe üi?tk$$in$
ban öe naanirebe 09; en jf)g geit bat Vronio in - fre taaie ban onsen tijb te $tggw w s' Heercn hooge bouw-akkers, s^aar op gaat Q$ htfott? ren bat bit fejpnïo eene fïab / ja een oiifomne* ïpe fïab/ f$ geioeefï. <èinbelp bergeitert jjn bat be laage gtonb tot een aantofótna; bient baii be ottbe fjabeti; baai' befeïjepen/ hie be obeiv Seeffcfle nooptoaarai ngt ïjtt geegat ban ψφ ttn geïtoaapt^ op ö^agten / geee bèifig ten an? fier iagen, ©an gijn ?er bie be onböeit ban iconen öe*
jtoijgen ngt een gonten èwg$ 5 op imei$ btoar^ goot bit jaarfc^ift te ïeegen (ïonb; ά part. 2«p. I9J.
. eCCe
|
||||
|
van Noord-Holland, 425
eCCe Cadït Mater frïslse, c
$ocg teenlten 3e een Öebj|$ ugt een nMje:
't bjelif ban baar beeboect i§ naai; get bo#j ®an-oog; en in 't iaat 1648 gebjo&eni^ Φρ toelR Rioftje bit tomtaaïtg opfeï^ift te kz$m fïonb/ A. VR. Domini MCCLXXX tempore
Alardi Presbiteri
AC. menfis Septembri. ΦΰΙί 5p'ec bie betreten bat CafHus en Flo-
rentius, ngt get €gebaanfcge3£egioen / bg bee* 5e fïab H^oonen onbec ^ei3cc Maximiaan ge- martelt 3gn : en bat be ï|*Uifuia met gaar tafc rijn ge3eïfegap / en naberganb oti3e <0eïoof$- becïiunblgec^/ Willibrordus en Bctfiifacius ,UPt
S^ttanje Röioraenbe / bm tögrjn b» petten in*
geïoopen en bg bit J^oonen gelanöt sonben ©eese enbtergeïpe bingen meet* toeet Hen-
drik Zoeceboom tm§ in 3gtt ^aanlanbfcge Ar- cadia te becteïïen* Jteaac be ï|eee Aking gonbt bit a!ïe$/ begaïben 't gene tog boben «gt gent aangegaaït gebb|tt / boo? on5etee geencgten en ngtf£eoï3eï$ ban be toffe faam. Simon Eikelenburg, in ffiev ÖOefcje ttWfo
maae gebint in 't jaac 1714/ ffelt niet alieen
bit onzekere geruchten, maae ooft get gene ban titn tym Aking boo^ 3enee opgegeebeit hioab/ op be ïp bet* fabeïeit ï|g fcg$ft oaïf ugtojnnbeïp/ en teacgt get oor te bebjjj3en/ bat g>. Pankras neen get 300 goog opgetreden Iconen i$i bat bee3e plaat$ (^Pankrasnern) banonb^ ©joonlo of &#ongeefï gegeeten geeft: en ter 3eïbe pïaat3e fiaat baar potten plagt te fïaan: sonber anber onbcrfcgeio/al^batget: * Zie <lc Moeder yaq Vriesland ftort ter aarde»
Dd 4 Dtt
|
||||
|
4H Oudheden en Gestichten
mt£. Pa'nkras htvty in beplaac5eban i^oonen pet &olgm# Bon toa# tjet ffeotg een aerms >> öo^j-/ fert^enöe onber b^'e 25al)utaffhamen: toien^' ingezetenen / banoub^/ treen Kooplui* ben 5ijn ptaeeff ·, maar ban ben laiiböonto en be biffetjerö öefionben, gja bolaené een ©er»* ferf C.feift / bff S. Eikelenberg Op ftct 97 SijÖje
^s^agt / nonben $g in 't jaar 15-18 na?W
W§ 500 üommuntlanten ugtmaaiten.
. ^e fmüïfjjü in 't jaar 1488 tot patroon
* ' fcat be naam bantbojpberanbert i'C Bozere
jegt oe öemeioe ^c!j$ber al giffeiiöe bat be
lierü eerfï toegetopt i$ geteeefï aan be &
jBaagb Ma$ia; en öat Jet Beeïö ban be seïbg
% Jlaagb getioerat i$ gelwejf de' * Moeder
vaa Vnésiand : bat int beelb ö|» seïter gebaï/
ott&pnöeffenb/ tn 't jaar 130$ omber té gebaf*
len: enbat.temana/om beaeöaitten^banbee^
jen baï en ban ben quöen <&ob#bftnfI öer ae*
Jjcuggcm'ffe te Öebeefeo/ aanget onbe fierHIiof
een fouten\Jxnm§ ïjmft opgerecijt. to bokt
?er ög bat oe plaatg? / baar brf δηφ| Waan
geeft / noeö lang baar na ïjet ίηψρ toénoemt
Beecevers « 3?ö^^oïpetflöenfcp30rbbefaWöóoj
nS je öe «©raaben ban if oitanö fieotebeii: Μ hflth
kito.y ïen fïonb aan ben ©omp^oofï ban Utreeftt ώ
fioii/ alle^öpmalfenbergereïienb/ niet meer
upbmmw a$ 8 of ρ mi). Qiüïïmê,
31« 't jaar. ι * 14 fïonb gier a$ gafïooi
Yvo Harmensz,: *
■:;Φίη berben %anmt$ iTz7 $ aan £. Pan-
• Ιφ bo$ tjet p^ibilesi gegeeben/ ban naar be
fapegaag te fcijieten; toelft p^ïUiïegi aï een?,
«T De Heer Eikelenberg zegt: de Moeder Gods van Fries*
t#w, yercaaider, · WH
|
||||
|
van Noord-holland. 42$-
gen tijb te bomt ge^eeben iaa^ aan öe jontfr geit fcan J>. Mdamrns Ö3$J. ifëatlt Öat jcöt^
ten naar oe jpapgaso/'t todn $y 't ^anfcijut
noeniöen / toierD öaar in t jaar 15*1 ρ mgefïelt ter eeee en tot iof ban <0oDt/ en teil de milde Broeder , onzen eerwaardigen en heiligen Pa-
croon, S. Maarten. Wt o^onant5ien en toetten ban hit ψ&#&
igaag-fegietengeeft Dirk Burger, m'$ati$t* fcfeöninge ban jfeetienölut / in 't Legt 0e0ee* fcein AANTEKENING.
1. Indien de jonge Schrijvers als rechters over dit
verfchil moeiten zitten ; en de zaak met meerderheit van (temmen moeit afgedaan worden ; zouw Vroo- nen boven drijven , en voor een groote en magtigfi ftad moeten aangenomen worden. De groqte Kror- nijk<7, Willemvan der Goude\\ Adrianusjuniusc, Van- der Hoeve dj Winfemiuse, Zoeteboom f\ S. van Leeuweng, W- van Gouthoevenb, en meer anderen, betchrijven qltemaal even omitandig de heerlijkheit , magt , pn grootheit van de oude ftad Vroonen of Vero- na. Dat meer is , UbbaiEmmius en Menfo \ Alting > de twee oplet tendite en nauwkeurigfte Schrijvers die van de VrieiTche landen en hiftorizaaken gefchreeven hebben , fpreeken niet anders als de voornoemde Schrijvers. Maar eer ikvoortgae, moet ik hier een kleine aanmerking maaken op de getuigenis van Gut- lelmus Goudanus, of'Willem van der Goude; die in de befchrijvinge der ftad Gouda, door Heer Walvis on- langs uytgegeeven, genoemt word Guilelmus Herman- pus oïHermanni. Dat ik hem onder de voorftanders van Vroonen ftel, doe ik op de getuigenis vinAdruf· α DiVif. 1. cap.i}. b Willem. Goudan. apurljunmm,
p, 47f, c.pag. ibicl. d Handveft-Kron. f. Bo;k , cap. $♦ e Kronijk van Vriei|and. f Beichrijving van Vroonen , enz. g Bat. Uluftr. pag. 98 99. h pag. 83 84» * p. 15, 1 f6. &c, fl In Yrenlegeift, l Dd $ mis
|
|||||
|
?
|
|||||
|
i|i6 Aantekeningen op de
tius Junius , dewelke zegt dat hy Vroonen tot een
hoofdftad maakt in deHiftorie ofLevensbefchrijvinge van S.Hieron. Ja hy haalt de volgende veerzen uyt dieHiftorie aan, daar de voornoemde Guilelmus zulks duidelijk fchijnt te zeggen, Quós$Prifci Frifios olim dixere minor es
Aréïoo α Flevo, pelagique venitis ab ora, Turn 'vobisVerona caput, nunc campus & arva, Daar dan achter volgt: ------. Frifiïs, fi quando bello- vocabant,
Dux Verona f uit, ac tantcc gloria gentis.
Of de woorden caput en dux dat zeggen willen, zal ik,niet aanmaken : ik wil dit maar zeggen dat ik, om de gemelde veerzen in Guilelmus Goudanus zelf natezoeken, het ganfche verhaal van S. Hierons dood, zoo als het door den gemelden Guilelmus in dicht en ondicht opgeftelt is, en voor deHtfioria MartyrumBa- tavicomm van P, Opmerus Maat, eens en andermaal doorleezenheb, zonder devoorfchreeve veerzen daar te vinden. Wat de reden hier van zy, kan ik niet «teggen: Maar, dewijl hetganfeh niet tedenken ftaat, en hef een gek vermoeden zouwzijn, dat h.Junius de gemelde veerzen uyt zijn hoofd zouw verzonnen hebben ; en dewijl vorders de gemelde befchrijving van S. Hierons dood, mijns weetens, niet meer als eens, te weeten in't gemelde werk van Opmeer, ge- drukt is geweeft; zoo ftaat 'er een van beide te den- ken : of dat Guilelmus zijne eerfte befchrijving nader- hand vergroot of vermeerdert heeft: en dat Opmeer een affchrift van de eerfte, en Jumus een van de twee- de , in handen zullen gekreegen hebben : of ten tweede, dat het den drukker ofuytgeever van Petrus Opmerus moet ge weeten worden. En , inderdaad , ik ken zeer weinige of geen boeken die Zoo ilordig, ik wil zeggen met zoo veele fouten , gedrukt zijn als het gemelde werk van P.Opmeer. Maar, om tot de fcaak tekoomen, wie zouw zeggen of denken dat eeri ïaak door zoo veel en deftige Schrijvers voorde zui- vere waarheit aangenomen, ikieg niet in twijfel ge- trokken ; maar als een loutere heriTenfchim of een ydele droomuytgejouwt zoude worden? Ja dat men Verona, 't welk zoo langen tijd op de lijft van dé jnagtigfte en rijkfte kooplieden te pronk geftaan had, nau*
|
|||||
|
*
|
|||||
|
**
|
|||||
|
Beschryving van Noord-Holland. 4%f
nauwelijks een gering plaatsje zoude gunnen ondef
de aanzienlijke dorpeji ? Zoo een lot heeft het even- wel in onze dagen beginnen te krijgen: en al die op* hef van Vroonens magten aanzien, alle diezoo heef* Jijke befchrijvingen van haar koophandel, rijkdomt en dapperheit in 't oorlogen, beginnen by fofnmt'ge Leezers en Schrijvers verdagt, en van anderen ooü uytgelachen te worden. Men heeft beginnen temer* ken dat geen een van onze oude HiirorifchrijverS Vroonen alseenmagtigeftad, als eenkoopilad , als't hoofd van Weiivriefland,verrneldof befchreeven heeft. Geen een , zeg ik, van onze oude HiftorifchrijverSi geen Melis Stoke , geen Beka, geen He da , geen VeU denaar enz. Evenwel hebben 't de ouden , Bf fommige letterzifters, wederom gedaan. Vero- nen , zegt N. ergens, is niet anders als een f/erf* fenfchïldery van onze ligtvaardige voorouderen. Nochtans hebben onze voorouders, zoo als men het woord voorouders in 't fchryven van hiftorien neemt, geen een enkeld woord van de ftad Verona gefehree- ven. Is hier een misflag begaan, en heeft men ons, met Vronen voor een magtige ftad op te geeven,oud yzer voor zilver verkocht ; daar moeten de laaterö Schrijvers de ichuldvan hebben : die hebben dat praat- je op de baan gebragt. Maar N, wift wel dat hy, om by menig Leezer gelijk te krijgen , maar op de ouden te fchrol ten had. Als ik zoo fchrijf, neem ifc de woorden van N. noch in [den beften zin ; te weeten dat Vroonen, voor zoo veel als het voor eeft ftad opgegeeven word, een herfienfchildery van ort- ze voorouders is. Want zoo men zijne woorden naar de letter wilde verftaan, gelijk ik wel geloqveft zou w dat ze verftaan moeten worden, te weeten dat 'et noit een Vroonen is geweeft, dan was zijn misflag Zoo veel te grooter. Men heeft vorder gezien dat Melis Stoke , die Vroonen gekent moet hebben , eji miiTchien gezien heeft, het niet hooger vermeldt als onder den naam van een dorp. Men heeft in acht genomen dat de bewyzen, die doorgaans voor Vroö* nen bygebragt worden , en die Adrianm Jmius met zijne gewoonlijke en vloeyende welfpreekendheit 0(ï het fchoonfte opgepronkt heeft, niet genoeg door er* flaau , of Veronen niet behoeven toegepaft te wor- |
|||||
|
4ι8
|
|||||||||||||||
|
Aantekeningen op de
|
|||||||||||||||
|
den. .Daar is een oud zegel van Vroonen gevonden,
daar dit omfch.rift op afgebeeld ftaat : figillum civ'mm de vronlegeifl :■ het zegel der burgeren van vroonlegeifi. Maar daartegen word gezeït dat burgers, in 't Latijn cives, niet nootzakelijk voor ftedelingen behoeft ge-; nomen te worden, en 'er niet altijd voor genomen word : zijnde civitas eigent lijk een ï' zamenvjooning van verfc■heide burgeren onder e ene burgt, met verzeke- ring van onderlinge byjland , en de onder houdinge van dezelfde wetten. Het opfehrift van 't klokje, byden Auteur bygebragt, fchijnt weinig ter zake te dienen; en daar word met geen woord te kennen gegeeven dat Vroonen een ftad is geweeft. Opdat het jaar- fchrift, eccecadit materFrifia, vooreen bewijszpuw lipnnen verftrekken, diende eerft en voor al bewee- 2en dat het op den val of de verdelging van Vroonen was gemaakt. Dat opfehrift ftoud op een kruys te leezen ; en dat kruys ftond op of by het kerkhof van Vroonen : daar uyt wil men beiluiten dat het opfehrift van den val of de verwoefting van Vroonen fpreekt. Maar daar heeft men flegts neen op te zeggen ; en dan. is al 't bewijzen uyt. Noch doen de voorftan- ders van Vroonen gelden dat IFtllem Procurator, een oud Schrijver , Vroonen vermeldt onder den naam van villa; emdatby dezelve benaming aen Dordrecht, Haarlem , Gent en Zirixzee gegeeven heeft* Men voegt 'er by dat villa,, in die middelfce tijden , dik- wils voor een ftad genomen wierd. Maar dezelfde Procurator heeft ook den naam van villa aan de dor- pen Voorfchoten, Akerfloot, en Hoogwoudegegee- ven:.ja Boekei, een buurt buiten Haarlem, ftaat ook by hem vermeld onder den naam van villa. En wat de Schrijvers van de middelffe eeuwen belangt \ wy hebben elders geroont dat villa by hen alzoo dikwils voor een dorp als voor een ftad genomen word. Dit heb ik flegts in 't kort en met weinige woor-
den willem aanraak en ; om dat de Heer Simon ι Eike- lenberg, daar ik het voor 't grootfïe gedeelte uytge- trokken heb , deze ganfche zaak breed en uytvoerig verhandelt heeft : zoo dat de Leezer , die de zaak grondiger onderzoeken wil, by hem te recht zal kon- pen raaken. |
|||||||||||||||
|
f f!
|
|||||||||||||||
|
I In zijn werkje, gefteltheit van Weftyriefland, en?,
|
|||||||||||||||
|
In
|
|||||||||||||||
|
ÉÉB
|
|||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||
|
Beschaving v£n Noord-Hollanö. 42$
In eene zaak kan ik hem niet toevallen : te wee-
ten dat hy Cornelius Aurelius voor den man houdt, die dit verdichtzel , zoo als hy het noemt , eerft zoude verzonnen hebben ; of ten minde van de eerftenzouw zijn geweeft, die'er van gefchreeven heeft, ik zouw 't 'er eer voor houden, en ik ftel hetvaft, datdie Vrief- fche fabelfchrijvers, die zoo meenig Schn'jvermifleidt en in de plaats van een rechtfchape hiftorie een rom- melzoo van onaardige en lompe verdichtzels gefchree- * ven hebben, ook de fchuld van dit verdichtzel moe- ten draagen. ' Laat ons by deze gelegendheit ook een woord vati
die Schrijvers fpreeken: het zat niet alleen op Vroo- nen, maar opganfch Viieiland, te pas koorhen. Het fchync uyt het fchryven van UbbomEmmius genoeg te blijken dat fommige van die Schrijvers langen tyd voor Cornelius Aurelius geleeft en onder de verdichte naa- men van Cappidus Staurienfis, Occo Scarlcnjis, Sulco Fortemannus, enz gefchreeven hebben. Die weeten ons te vertellen dat Frifius, de zoon van Bruno, die de zoonszoon van den grooten Frïfo was, getrouwtwas met eene Frouwa, de dochter van den magtigen Vorft Ubbo i dat deze Frifius, even voor of onder Keizer Augufius, in Weftvriefland eene ftad heeft gebouwt; dewelke hy , naar zijne vrouw, Froungaft noemde. Deze ilad Froungaft , naderhand door een geringe verdraaying Vroongeeft genaamd, heeft binnen kor- ten tijd, zoo men die verdichters maar geloovenwiï, haare paaien zodaanïg uytgebreidt; dat alles tot diep inBrabanden Vlaanderen toe onder haare magt zwich- te , en naar haare bevelen moeit luifteren. Aile die aardige en mooye vertellingen, en duizend anderen noch honderdmaal aardiger enmooyer, waren ook in oude rymen begreepen. Het is wei te denken dat die rymen, zoo lomp en plomp en onaardig als ze wa- ren , door allemans handen gewandeit hebben , en fchier voor een Evangeli aangezien wierden, Of ze op een gezond oordeel afftuiteden, en van alle goede en bekende Hiirorifehrïjvers tegengefprooken wier- den, daar wierd geen acht opgegeeven: en de mee- den hadden ook de kennis niet, om'eracht optegee- ven Zoo hebben dan de gemelde Schrijvers, door »» In Rciutaj» Apolog, ''. ν ■
|
|||||
|
,
|
|||||
|
43© Oudheden en Gestichten
«iemand geftoord of tegengefproken , en door die
Cprwaardige rymeryen onderitut, een volkomen ge- iag gekreegen, en zijn in een vreedzamig bezit ge- raakt. Geleerde luiden zelf, als P. SuffrUi, 13, Farmerius , P. fflfafemtüs 3 M. Hamconius , en meef anderen , door zulke gidzen voorgelicht , volgden hen op het fpoor onbekommerd en zonder ach* terdocht na: zonder de minire twijfeling te hebben of zulke mannen, ten top van achtbaarheit by hun volk gefteegen, en van ieder een gepreezen, miiïchieii wel wegwyzers wilden zijn, zonder de wegen eens te kennen i ofmiiichïen, zonderden rechten weg te \yilien aanwyzen. OTTERLEEK.
|
|||||||||||
|
Naamre^e Ottcrïeek, ttl tm jjanobefï ÖÖtl Willem van
van Otter-Bèyeren Oeterleek, ttt tlbtt§ Oterleek, ófO- leck, rerlilc m Oterlijk getiaamb/ jjab bie ÖClïtUTMlg genreejjen batï ïjet oeitenoe fnatertiter Otter,
en ban %tthof Leeke, 't fodn een boo^baart/ M/ of foateriofpng of teater-e!i0teÖeteiienöe: 300 tdffytt fïroonijjat <&tttvböo$t jtjne öena* tuiris ooli tsau 300 een toaterotcv geftwegeiigab* €>ttedeeti bja$ een tro^p onber Hennemetïanöj geböenbe tm jparocgiRern/ öie öe f>at$ enbe lubt ban «ggtnonb/ ieöer tn 3ijnemaana/piagi= ten te brrgeeben. oujc '©ft geeft in 't jaar φϊ berMaart Jakob pafteorï. Nikiaasz. óte be pafiorn in 't geraeïbe jaacöe^
ftïeeoae» %n 't jaar 1480 fïonb pr a$ ^afioo^ fee?
Jan; öetoeïïie in 't3eïfbe {aar/ben 16 bagban |&φ / 000? Niklaas van Adrichem ffiöt balt
^gmonb ooft aangefïeït foterb tot üofïei* ban
b^3eïbe JtoocBinerft. #on geeft be boo^roembe H&t ben tfoeeben
ban «Pctober get ïÈOfïerfcöan bes genielöe fter* |
|||||||||||
|
■is
|
|||||||||||
|
HHBËMl
|
|||||||||||
|
nHppn"·.
|
|||||||||||
|
van Noord-Holland. 431
ïic beaeeben aan Adriaan van Foreett, ^iefïec
en ψaftm üan #tte$ee& -KBtlh fcofïeefcöajt in 't jaae 1 ƒ 14 &tm snaootnen ïjaix Α Α Ν Τ E Κ E Ν Ι Ν G.
ι. Dat Beverwyk die benaming zoude gekreegen
hebben van het bekende diertje Bever, daar mag men niet van hooren; en men vraagt 'er op of de Bevers daar omtrent, in 200 groote menigte, plagten huis te houden. Maar ütterleek , van het diertje Otter, daar heeft men niet tegen. Ik zal hier maar opvraa- gen waarom dat een Otter zoo veel grooter voorrecht mag hebben om lijnen naam aan dorpen of fteden te geeven als een Bever? Ten tweede koomt hier we- derom te. pas de reden , onder Medenblik vermeld-, dat een half Latijniehe en halfDuytfche naamrede by keurige Leezers wat fchijnt te ftuyten. Voegt hier by dat Otterleek en Ottervoord , volgens den Heer Eiketenkerg, dezelfde naamrede zouden hebben: en Ottervoord, zoowel als Otterleek, genoemtjzoude 7.ijn naar 't gemelde Waterdier. Maar het blykt uyt onzeSehryvers dat Uttervoort van ouds Okkenvordd* 0ttmfurtl^eüOkemvoerdcgenoemt isgeweeit. Gelijk dan de rechte naam van Okkenvoord mettertyd ver- baftert of verandert is, kan het tegenwoordige Otter- leek zijn ouden en rechten naam ook verlooren heb- ben. λ J. Beka in Godefrülo. b Bucheh ad Bekam iü»
* Heda in Godefrido, Κ O E D Υ Κ.
Üoebp $ een bo$ met een ©aroepet:R/parocM )
oniie^'t BaïjufcofcSaiJ ban &ennemerïanö gele* kerk van mm fajeïtte neeïï/ of jjafïorn/ öooj öe <0eaa* K°edyk ben ban ^oïïanö bergeeben toteeö: De infftlling cnz< nioefl bg. Den φοηοκοοβ ban fttrecijt gtfjaalt tao$m, 3». .
|
||||
|
43& Oudheden en GESTiCHfEN
oude pa- ' 3tn '* iaat r*l4 toferti be ^afïorg öeMeéöt
ftoors. ïiooj Allen Dirksz. toien£ an?|atfcoa$ in '£<&£a* benïjage/ tn be ï|of-ltapeiIr/ ben ba$ te singen* en öie bg af toee5enbgeit bijf nonöen '$ jaar$ ban. 3ijne j^afïorg genoot. ïf et hofïeifc§ap / bat ooli öoo? öe €>raabe η begeeben toierb / en geen genere innomfïen fjab/ toierb in't gemelbe jaar öeftïeebt Doo^ Picter Jansz. bjoonenbe tefooe* bp* • SCHAGEN.
^töagen / een groote en tóp-iigtgeflreftfe1
schans b?j)i)eit (O ban Jtëefïb3fe$aii&/ fjab een teft
farochl· $# oen ^ Kriitoffel töegetöijöt fcoa^
fto'o/ enz. 3te?c tefc / bie 16o boeten ïang en 80 boe*
tentyeebigs/ $ naar't gemeen jeggengefïtcïjt
in 't jaar h^o, ^ε tüvm ï§ 15-0 boeten poog.
gn 't jaar 1640 $ er eenfjeÉi met * beuren
boo? 't hmz gèmaant: en üVt jaar 1660 i$ 'er
tm nioog eii liofïeïpe p?eeftffod oagereejjt
|
|||||||||||||||
|
t geloof af- ίίΐη^ζ jjpafïoo? bafl ^cjjatjen/ met Ö.ne ariöere
|
|||||||||||||||
|
ge\
|
eken, 'afbaüige paffoo^/ boïgen$ get feffeijbenban
|
||||||||||||||
|
cnz· j. de la Torre, in ben Igaag önttoijbt/getourgt/
en berfyantft binnen be ten ban bejagen $η sïocö ber* fcïjeiöe geöenïtfcöisften ber peeren en f^oufajett
ban ^eöagefl te 31'en, %&z$t b#)eit met be aangrensenbe botert
tn bielsen/te i^mim^Bavfytï^mn/ïiolïpm/ 3j|artogfjui5cn / Chgtfóti §a?n / en Éialtog / i$ na be beiienöe beranberjfïg aïïereerfï en lange jaaren acfjter maiftanber bebient gebjeefï booi FranGois van der Brugge, %ittnt$iaat 111 be
|
|||||||||||||||
|
$
|
|||||||||||||||
|
^obtgetaMjeit, een man/ niet min aansien
|
|||||||||||||||
|
VAN NOORD-HOLLANÜ, 433
lp cm oijne pmgj&m/ alp om $ijm aMffie
nfftoniffa fgjÉ ie ^cfjagcn gefloten ben ip 3[amiarg i'^3 / «'«Qecffe tot nasaaten 0ïm Karel de la Chumbre , üühetg Verkamer,boï?
fcomen ^aeelier ίίφ j^a oat tieje Verkamer
bie ^afïorp anberïjaif jaar öcifient fjab j i§l$ baar tn 't btfu ban sijne jeugö grf&ybcn beu i/ldligUfïi i5f4. Jphan Mu'ncianus Viflcher, &|0
ban ^^efojmeerö'PieöÉaiit liatöliil! mm&
(ter getouwen iua^ jjiaaar öefcötji [)u genoom 3aafit toièrö 3pe pattorg te berlaaten / ging gg aan bén -biocö öen %χίφ\ foooiien ; baar gp öe toereïb berlset öeïi ι ^fulg 1653. Steven van Ommeren, een Siimfieröamnier/ öicinjj^ üc IDafloig ban ^efjagen gefto^bcn i$ bén 7 «0ctoöer 1676. Thomas Neys, in Öè jfl&egcrii ban $ ^aitogiüöofcij gebooreh / ïjeöèenöe ά handen hu I&iiia-.i&iia>i?-ft* t*st* s
|
||||||||
|
"^ ·"-·«»··v geiïJrC|t, j%£ tQi jyttnnjn/f wtm g&ll)&/
gen geftcfebeiï ben 1 ö^etoöer 168Ί. Banhoio-
ma;us de Bakker, een t0ehfomaai'/ biüiiomen 25acdfec in ise φοοίηΐιιοε y én 390 tuel in be ^leltfcljé a$ Eatijnfcijc taaie foei erba*
reil. Gcrrït Alkemade, uut &e jjj$Sté%/ tm
Xobenfcl) <$3bi:geieerbe / $ in ^ijnc Jdafïorti
ban gcfjag?n obèrléöcb Ö&127 %$ i7o8. Antonis Lahfingh, een 3thn]terbammei7 0115.
3n 't jaar ιπρ tf öioj; - üïdoms^eer ban^^o*
gcijageny en benfafïo^ ban ^.Kriftofiblsdc κ«ηϊ «mi/ óp öe liein^bti öe onbe ^ijpc een fiap:ïsebouwd £ ijïaW enz,. zoo, ftit 'er in 'c Latijnfehe Werk ;' In «Je
KrOHJjkvan'Schagen, door Oir^Surger uytgcficeyci , daar de Auteur her uyc getrokken heeft j «aai /*mS, 'f wdk de Auteur voor ten drukfout zal aangezien lubben.' Maar noch w. üomhocren, noch S.vrfn Leeuwen, irj 'c ÖJljfitregifter der Van Schagen Weeteovan /,ƒ«.«, 0f ff^ui JanSc^en re fprecken: zoo dat het waaffchijnclijk /ΛΛ ZaJ moeten xveczen, Vertaalde IL Deel, ,{£e λ^
|
||||||||
|
434 Oudheden en Gestichten
gc&mtot * Ut gelegenbgeit ban een %. i^ou*
toen Beeïb bat aan ben ^eebp qnam aange*
|
|||||||||||
|
et)
|
|||||||||||
|
ΰ°0Γ öjeeben, ©ee^e fcapdi $ nabeeïjanb afgefyoftcn
SdtTf- boo^ Taet Gerrits s 300 a$ ugt ben bolgenben
gebroken. £$ef0e3tentoo!b*
't ' ;l "' -· . .' ~'\ > ' : %Ί' '' ;; '■ ''■ " *
ftl'! ·.· ' . ; : f'·' '■' ,.' " - ';■■■
C Asholdus Fofinerus, Algemeen Vikaris over de
Metropolitaanfche Kerk van Utrecht, en over de nabuurige landfchappen 5 wenfcht allen den genen enz. Alzoo wy door onze in Chriftusbz- minde, Johanna en Maria Zaets 9 vrouwluiden, eb Adriaen Böeyk den man van de voorfchr. Jo~ hanna^uyt naame van haar vader %aët Gerrits^te Schagen onder *t Bisdom van Haarlem gewoonc hebbende,en nuoverleden,gebedenzijn een hulp- middel voor te fchrijven voor 't afbreeken van een kleine kapel vande H. Maagd Maria, (taan- de op de Keins te Schagen, en voor alle ande- re zonden van haar vader voornoemd j daar zy, zoo als ze zeiden , geen zekere geheuggenis van hadden : zoo is het dat wy , door h'aare god- vruchtigheit en goeden yver bewogen , na das we de zaak behoorlijk onderzocht en ons alvoo- rens wel bedagthadden, haar een zekere aa'lmis tot het oprechten van een Katolij'ke kerk , en andere werken van godvruchtigheit , voorge- fchreeven hebben : al het welke zy gewillig aan- genomen, en voikomcntlijk volbragt en uyrge.- voert hebben. Tot oirkonde hébben wy deezen brief met het zegel van ons ampt bezegelt, én met onze hand ondertekent. Gêgeeven te Haar- lem den iz July , in*\ jaar onzes Heere ió"oo. SASBOLDUS VOSMERUS3
FauJJcIijke Fikgrh^
|
|||||||||||
|
AAN-
|
|||||||||||
|
van Noord-Hoi,tajktd, 43 ƒ
Á Á Í Ô Å Ê Å Í i Í G, >
é. Dat het dorp Schagen al gebouwt zoude zijn in 't
jaar 334; en dat deperibotien,by Dirk Burger ë opge- teld , ais Tjalle , Á af, Kre&mz , Tfaard , Greeu of Gr^i , de weduwe A^i* , J$fofc Nejfaas broeder,· fiuïpke. Wiebes broeder , Lcutkc, Ilemke, enz. hunne naamen aan de hoogte van Tjalle , aan iWendorp^ de Krezingwerf, de Groote-wal , de Nes , Wiebe» werf, de Hoep 3 Lotje-wal, Henke-werf, gegeevert zouden hebben, luidt al te beuzelachtig om 'er veeï pampiers over vuil te maaken; Tm minfte behoor- de men zijne zegsmannen te noemen 5 enden Lee- zer zulke vertellingen niet op te dringen, zonder be~ wys. Want of men al eenige veersjes bybrengt, dié? noch inde feitiende eeuwe op een Meen te Schagen te' leezen fionden; deiteenenkonnen zoo wel wat■ fabe- len vertellen als de boeken, b Dit is evenwel waar dat 'er Schagen al gcHaarf
heeft onder Graaf Did.rykll: want Dideryk V,. in ecu optnbrief van 'f jaar J083, getuigt dat de voornoem- de Dideryk II aan S. Adelbertus kerke gcgeeven heeft fes hoeven, of boeren wooningen, onder Schaagen gelegen. EnBeka, fchryvende over *t jaar 1168 , ver- telt ons hoe dat eenige onbezonne en al te driftige Hollanders het dorp Schagen, tot hun grooE ongeluk, afgebrandt hebben. Uyt het gemelde verhaal van J. BeL·, te weeteit
dat de Hollanders , gewapender haridin Weffvriefland; vallende,het dorp Schagen afgebrandt hebben, zouw* volgens Buchelius å volgen dat Schagen en de omleg- gendeiplaatzen , tot het jaar 1168 , en laatèf., hunne vryheit noch hadden , en onder geen Hollandfche Öraaven flonden. Doch hier over kan ofrze Voor- reden nagezien worden. ë Kronijk van Schagen, pag. 6. 7. 8. .
É* Zie c!e Aantekening op Weihvoude Wegert de oUcfliel?' van zulke veerZen , enz. c Ad J, Bekam Mi GoiléiUö. |
|||||
|
kfc» . é'!- é iiiiiiltÉitilt
|
|||||
|
43ó Oudheden en Gestichten
O U D E Ν I E R O P. Parochi- l£oïgei$ Melis Stoke s$ ^gebo&/ een bo$>
kerk en ban ffltfttyitgiatux l in 't jaar 1180 booj get van °oud ï»ri)0^bol6 ban Floris IV d ίη β^ΒΠίι gefïoften, Nierop" Beka j &fe 8# οοδ berteït / boegfer |et öö&r Minitel bn: fcoaar ngt lytt fcgtjiit te Mpen bat jet nemeibe Ν ydorp jjetgelfbe bo$3t$ met Set ^e ©aroeïjiberb foa$ ben %. %ü\ptt We*
renfridus toegetoijbt / en fcoierb bm$ bc 4fyaa* ben ban ï|o!lanb begteben: ï}tt bebejftgen ge* fcijsebe öoö^ öen PL?üofi baiijDéfityte^Ianb.. ©e mbomfïenöer $)afïor*j£/ bicugt öe lanbbjucïj' ten opgebjagt toierben/ bejoegen omtrent;^tf $$, gnïben^: maat'baai* ban mdefï bc gaftooj get syne ooft geeben tot get onbergouben ban x öe <^peii. ou.ie 9n 't iaat* 15*14 baerb b£ 3&afforn bebïeebfe Paitüors, bOOt? Cellen Jakob Simonsz. toaniieer Kornelis
Allertsz. get ampt ban ^nberpafioo^ bebienbe.
S(ti 't jaar 15-44 bja§ Ijkt $a|ïoo) j^eefcer Jan Gerritsz.
$|et boftetfeijap tuierb 0002 ben <ü%aaf ban
^oïïanb begeeben ■, m toierb tti 't |aar Jp4 öeMeeöt boo^ eenen Klaas Réiniersz. betoeïbe/ b$ aftoeegenbjjeit/ jaarlp^ baar ban genoot 4 •ftfj. jnïheM ©e ©dopcint ban be3e bern tua^ 300 heftig en bonfiig geniaabt/ bat gaar toeergae in gaiifcj) ïgollanb/ Bleiben mtffegien- uytgesonberb'/ niet te binben toa^ d Dat zal moeten ι ijn F kris lil. Fm Adder.
|
|||||
|
*-.i:·'· : -:;. " NIEUW;
|
|||||
|
van Noord-Holland. 437
k.J:E U W Ν Ι ER OP, ; ©it $ ooit een ö0$* met ten $mtïjfóttïi I Patroon
onber be 0ktopet üojge geïegeiï: fcaeï&e ψ&*van Nieii« rocpiern öen φ. ^ifcöop en »itjber Marti- NierüPCI^ nus toegeimjöt iita^. iSÉte Jpafioeg banbitbo&i/ 3ύο foei aï$ ban 't boo&jaanbe / hiierb 0002 be <ü5;aaben öegeeben * be bebefïigtng moefï fya oen^oof! ban üDefïb^ïanb gejjaaïtmojben* «Dit' geeft in 't jaar if 14 berMaarfc be ï^eer Simon Willemszoon, tOCÜ 61 jaami Olïö/ öfe
be $aflor£ 20 jaaren gaböeöient $$g ber&ïaar*
be ooft oat be J^afforjo / beflaïben 't ecfof ben gronb ban 't jlafïoo^ jjug# / nocl) $*5& 3° parceeïen ïanb|/ «gerfen genaamb. ïfet ïiofietfc|ap/ bat 00B boo^be <!^aabenk'oftcr·
begeeben moefï tooien/ foierb in lt iaat 15-14 beiïfeeöt boo^ eenen Jan Piecersz. <Paar toaren geen bafïe ftiftomffcn aan 't nofïerfcïjap ge* maafct; ecijteeitonöeïtofïet/Ögi aftoesenbïKit/ baat ban tre&nen btjf ©iaanifcfte ponben; |
|||||||||||||||||||||
|
WINKEL.
|
|||||||||||||||||||||
|
'" .. y
|
|||||||||||||||||||||
|
ψηψ/ omtrent ben $t\fbm oojbgeïeaen/ wiokii
w$ ooft een öo&> met een ^arocSt&etlf; be* I,arocl«- mm\t g# Lucas 0002 fatroon bierbe. 23n bit )>xk' *mf 300 au Meiis stókc bttmt/ i$<®mflZooa>
Aarnout, m eenen beïbfïag tegen be iifötn/
omtrent ïjet jaar(i) ioor boob gebïeeben. m* Tl,Lr°ÏU WfeÖtönto ober 't jaar 1180/
noemt net wmken : maar fcïpnbenbe ober 't ï rpo noemt i% get toeoerom Winkel, ^em* fïor» plagt fiu beurten öooj m $m$ en öe |
|||||||||||||||||||||
|
f Daar gaan drie gerfen in cenc merfcen.
Ee 3
|
|||||||||||||||||||||
|
^om*
|
|||||||||||||||||||||
|
ug^ü^j
|
|||||||||||||||||||||
|
;·'■-/.-,..■, '■■
|
WfcHilBiiliim
|
||||||||||||||||||||
|
■ ..........
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mmm
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
4|8 Oudheden en Gestichten
^Dotnntrft ban Utmlfl/ bie Set op ben naam
ban ben ^oej^öop öeeb/ be^geeben te iw ben, 3« 't jaar ι y 14 toieïb be J^afteg BeM^bfc bOOJ jgtgfftar Niklaas van Medenbhk , ttièti
IttrrCÖt ÈpOOtlbe j 500 al^ Syvert Janszoon lW$ in't $elbe jaarftapïïaan tej&inftd &a^/ geeft
berMaait* |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1
Ψί ι ί ·■
1
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Piufe .
ί,ιίίρρί* |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
t:p
|
iurfciiap ^g nofïet* fcw'erb booj beu <^aafaangefïeït:
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
3OO al^ Laurens Dirkszoon, bse öat ampt lit't
gemeld iaac öeMeebe / boo? ben <0^aaf aange*
ffgit tüafu £f an 't nofierfcljap ioareη geniaant f pateeelenïanb$/ fneedien genaamd/ bojaar* Ip$ 30 -fftubergs opfyagten, c " ^Α·Η ΤΕτΚ E Ν Ι Ν G. ν.,..,;.
χ. Onirmt het jaar 1005. Dit heeft de* Auteur uyt
^•/i^/ö^/^»^;«a!dusuytgefchreeven : maar, indien het by den leilën Schryver geen drukfout is, zal het ze- kerl\]\ een, vërgiffing zijn, De Leezer, zoo hem de moeite van,het na te fpeuren luft , zal bevinden dat alle onze, Sehryvers de dpod van Graaf Aamout p# het jaar P5>3· Hellen, λ In WJükc|niecrt yx
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
, jv:%i;:E^H-#i:Z· E.N...
·" {ί'j il;ïfl · '■ j ** .1J V -i ;'.·-'...*■ ! f- -.f*' ■ *t»."\i
1 $eenïju!3en/ Μφ bg Ι&ίηΜ ondee fet
^e&enfegap ban ïtennenietfanb gelegen /.. en boben ai bermeïd / jjab een |taroc])& ïtót/ bie op öcn naam ban ben i|·. o) pio nyfius inge&nibt foa^ <2^e ftoflorg/ 300 a$ Öno Roelofsz. in 't jaat* if'14 getuigde/ bjierd 000^ be ^abcp ban*3|oïïanö bergeebeu > be in- fïeïiing ö£ ben J^oofï ban ^efib^ie^Jianb ge* fjaafo Be ^ajloi^ §abii meteen ïand$/maar peen
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Veenhufec
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
elfs
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
UCSÏ
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
i'atron
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
'
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
'XLaSTi
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
■
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
- *
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
van Noord-Holland. 439
geen mmipMi enftonjaarïp$/ metïafïen
met al / 40 of f o $$. §iübm§ ü^p. , Het ïtoffetfegap / 't toeïn onber Jacoba van fcoft«fctap
Beyeren in eene bifcarg beranbert hia$/ iuierb ge^amentlp 0001 be btee op3ienber| m ben beften iwfgfebfii. $ierop en be omïejjgeiibe pïaat3en 5p fe* Paftoors,
tiert get mboeren ban be 30ogenaanibe ïïefo^ maatsi aïïereerjfï fiebient getoeefl; bw Bavo Cofterius Kleerbezem y öebJCiite 000^
Sasboldus Vosmerus ill 't jaar 16Ί2 aailgcfltlt toierb tot ^afïooi ban ^ieropNEtoog*
$abat öpbeeï boo^ Chriftu.s #eïe&enen bee-
feïjeibe ïaubmtaftnen berbietit |ab ·, \$ Jjgi te $!mfïerbam* / in 't jaar 16'tfi / 3pbe flet ï$e- en-febentigfïe ban 5ijn ïeben en get acöt-en- beettigfïe batt3p J^iefïerfegajj/ gobfyncötig* ïp in ben ^tm ontfïaapn. Ügbaojb ban Ja- Jcob de ia Torre gep^en aï§ een ugtgebienbe ftampbecBter ban Chrütus.. Εβ 3Ö«e ooob fctfeeben bee3ebee?3en / ög toij*
ge ban een graffcifêift / ter bereentoigmge ban 3pe gebagten$ gemaaftt: Wel Harder van Gods volk, ons trooft, ons
liefd, ons leven , /
Luyfter desPrieilerdoms, wie doetu ons be*
geven?
Die zoo veel jaer uyt h velt voor niemant zyc geweken,
Nog arbeyt, nog gewe'l't kon u den moed doen breken.
O doot! Maer 'c is geen dood. Een ruft bevangt de leden,
De ziel leeft in den Heer, en waekt voor ons in beden.
λ Ex Nccrolog, Hgrlcra. E e 4 ^ijne
|
||||
|
•440 OUDHEÜEN EN GESTICHTEN
%\j\\t optoolgó^ 5tjn getoeefï Judodus Ver-
kampen , iiaberïjanb J&afïoo? in ^ttp^kfttt tC liftmaar. Johan van Houten, HolKOliietl
25acelier in be «ètobtgeleerbgeit -, betoeïfte noc ïj
:ïjeel jongsgnbe in be bnurtban feijttoi'nb obeiv kbm igtlffl ζ <®ttubtti66j. Theodoms Door-
nik, tilt φίΜμύζη/ toel-eereen $$tfkt ban 't <2&ratcwu betoeïne ban baai* ötitöobensonbe/
.te <Ël1&!)Ui5en OberïCtseSl f£ Ant. de Graaf, in
be ^treeft geooorai/ toel-ree^nberpafioo^ai)
Jet 2$eg§jnï)ofte3&eIft i< een gêee im$§ en gob* tyttegtig ï|eei*. '^ (jaö / naar gei boo$eeïb banJob, een berbonb niet gpoe oogen geniaalst: en neen be Jfóaagben noit tit't aangesigt aan/ betoêlne in groot getal rondom 3pe neen ai$ &ïö0fïee«-guftei$ in bbjojPifièif ijlden toeonöent tn bangem urbeti<$0b£bicnff.eii'fjet geöebon* bertoeeseirtoiei'beu. fSÏ$ |$ bu^berfcgeibejaa;; t'enai^eett^at^etvin't tnibben ban $tykfc§m* ■ pen onbebleftt galeeft en pne pdfï ^gbnföig toaargenomen gab/ φ Dy einkip ban een &oo? beïpe. siente aangetafï. -. <% jijii booööeöbe ïeggenbe beeö gg öe: jjéaagben binnen in jtjne Iianiee, ïipoiiien j enbeniiaanöe gaat/ 3$ 50U* ben tocï) in Ijaar 'boo?neenien / ban be fui$& peitte onbevgquben en be gobtyucjjtigfteit'te fiefracgteu/totbe boob toe boïijarben. §^öaö gaai; ooit niet be.traanen 111 beoogeti/ öetoijï gn aispleben 51111 beft gebaau Jjab om syne fielt entre §pnben booLa traatien en ^neflten ugrte totffcgen; bat %t ben ^etv boo^ |et bergeeben ban, 3ijne berbo^ge jonoen / bie §u begaan inogt fteööen/ 300 Tang a$ 3e ïeefben toilbeu bihbcn. ψηρ }§ bc bienaai* be$ ï|eere .gettiglp geffp^ ύη J geïijfi aï£ fe' fjeiiigïp fjab geleeft, φ ρ iö ban ïjitv bereeifï ben 4 jjt£|? *$8ο, -"-■, IN |
|||||
|
? ■
|
|||||
|
rfMM
|
|||||
|
van Noord-holland; 441
S&Sw boob geööen öier be uoïaenbe m?
fïoo$gefïaan: GerdtKlooiter, tt%wntna&
öooren-i bic aïbaar otiedeben iében ip gfantta*
rg i^u Gerrit Eylaerrs, tt <®lWl\$têi üpt eei?
jffcö^ucötig geflagt geöooren ·, 't taeïït beelc
geleerde mannen tot fjnïp tan be gji. ftecfc eii een groot geta! ban maagöen üooj mhmut gaa. jjla bat §ψ re Mtaim in be €>aolmnoi> |
|||||||||||||||||
|
onberaden en te toeftigen. ^aat fteeft ft»
Spaaren aröei'ö/ en groote tobaigingen/bool 't oiiöe geloof ugtgeteii: 3öoaatfjn eens met #t lym aan eenpaaiti geöonben/ en soouootf* gefïeept mtero. daarom b»et$ ï)g / nu onoet: getaojben /naar beje fafïorg öie ίώ gemaft* lielnherltsa^gesonaen. jjpaar 8I300 be tomicti* ten/ öie gg boorgenen geleöen gab/ ijemno^ te jaaren baarna öegofïen op te fyeefcen/ en gem 5jjne ge3onbgeit benamen / geeft ïm φ Jïanb ban 3gne ©afiorg gebaan, ClnbeïiTn k gg te emmert in 't Fraterhuys, baar fin ticfï in be goft öefleebt gab/ oberleben ben u &ui gnfÏi' 1689. Steven vander Werve , te ^aar*
tan ngt een onb en ααηφηϊίβ gefïagt geöoo*
rem en nabeeganb tot bef aftoro ban $oo## foijitergont beroepen, Francois Schatte?, tL· mmtt iaarïem ugt een'otib eq aansjenijf gefïagt geöooren, |
|||||||||||||||||
|
/ I
|
|||||||||||||||||
|
AANTEKENING,
|
;ao'i
|
th*
|
|||||||||||||||
|
1. Dee?.e Η. ΰΐοφ&ϊΐ haar alle fchijn Zweeft
2i)« de vermaarde Omgtffc ι**/*»*, , Jovef Sgf de geleerden, voornamelijk in de\7. Veuwe 7oa vee gefchreeven en gewreeven hebben, en die van yeelen gehouden word voor den Apottd van VtM Ee<? rijk,
|
|||||||||||||||||
|
.*■■ƒ
'!■' |
|||||||||||||||||
|
■b____«Mtt
|
|||||||||||||||||
|
$qz Aak tekeningen qp de
rijkr* Pie in de kerkelijke Hiitorien bedreeven zijn,
ïuUeft daar genoeg van geleezen hebben : maar om dat'er evenwel Leezers genoegzijn die'er weinig van weeren, en 'er waarfchijnelijk wel iets van hooren willen, zal ik het verfchil t'hunnen gevalle flegts hi- ftpriftMier.wyze en met korte woorden verhaalen.. Eerif word 'er dan van fommigen als een zekere
ïaak ftaandegehouden dat Dionyfius Areopagita, inde Handelingen der Apoftelen v"ermeld,en door den Η.Λ- poftel Paulus bekeerd , het geloof in Vrankrijk ver- kundigt zoude hebben ; en· noemen hem doorgaans den Apoitel. Van Vrankrijk. Dit gevoelen ftaat by die menfchen zpo^vait, dat de bekende Papenbrochiusa, Om dat üy dié zaak opeen twyfelachtige wyze, en iönder't èériêt andere'gevoelen tegen te fpreeken, voorgefteld batf ,· van zeker Monnik in een openbaar gefchrift aj$ een vporiïander van zwaare doolingen en nieuwigheden ten toon wierd geftelt. Dewaarheit is dat een andere Dionyfius, volgens het
fchryven van Gregorius Turonenfis \ omtrent het jaar 2.50 naar Parys en de omleggende plaatzen is gezon- den 3 om 'er het Evangëli te verkundigen. Dit was Dionyfius de Areopagiter niet; d'ewyl die het Rechter- ampt te Athenen al bekleedde ten tijde van denApp- {tel Paujus. Ook hebben deftige Schryvers , als Sir- mondus (·, D.Petavius «i, Launoy <?, bevonden dat all e de Oude Martelaarsboeken een duidelijk onderfcheid tuiTchen die^tweeDiOn^fiuJfe^ makken ; den eenen als Biiïchpp.van Athenen, den anderen van Parys, ver^ melden; en hunne feeften op twee verfcheide dagen aantekenen. Voeg hier by dat het geloof, volgens $e~ werus Sulpiiiusf% in Vrankrijk niet verkundïgt is voor het jaar 176, en vervolgens langen tijd na Dionyfius A- r*o/>tf£*Y#.Maar,dewyl deze bewijzen zoo krachtig fchy- nendoorteflaan , en geen tegenfpraak konnen lijden; fcouw iemand konnen vraagen by wat gelegendheitdat 1 dit gevoelen opdebaaugekomenis,en zou veel ingang gevonden heeft, 't Staat dan tè weeten dat'er ten tij- de van Kar el den Groot en erijjodejuyk denGoeden nu en & Vide Eapenbr. Refp. nil Exhib. errorum ad artie* ix. $, y,
I Hift. F*anc« Jib. 1. e. 2.8. e De duobus Dionyfiis, d Ratjqnar* temp. üb. 6, c. -.ijy «> I.auuoy 4c mijffione S»
Pi>ny.fii., ƒ Hift. Eccl. Ut», 4. ■ r ,. . dai
|
|||||
|
Ê
|
|||||
|
Beschryving' van Noord-Hoixani). 443
dan Ambailadeurs van Konftantinopolen overquameiii
Eenigengvan die AmbaiFadeurs onder den laatflgëi noemden Keizer overgezonden , ziende dat S>. Diomi jSuj} de Apoiiel van Parys, met zulk een (taatzïe i« Vrankrijk wier d ge viert , gingen uytitrooyen en vei-i jsekeren dat detze Üiottyfiw, die het licht des geioore in Vrankrijkeerft aangeftoken had f/ï de Areopagt* /er was. Of zyhet uyt onkundedeeden, als hebben- de noit van een anderen Dionyfius hooren fpreeken^ dan of ze hunncii.:ö/O»y_/z#.r des te hooger wilden rei- heffen , en $1 die eerbewyzingen aan geen anderen Dimyfius en gunden, is onzeker, en' doet zeer wei- nig terzake. Zelfs hadden zy de zoogenaamde yvefV ken van Dimyfius den Areapagitervan Konftantinopo- len medégebragt; én maakten den FraniTen wys dar1 die boeken dèor den BiiTchop van Parys gefchreevên waren. Geen beter tyding, als die, voor deParyzè* naars; toen fcheen het vieren en hoog opnaaien van; hunnen Patroon eerft voor goed aan te gaan. Maar niemand was 'er beter mede gediént als Hilduinus Abt van S. Denyt: om dat S. Dionyfius^ de Apoftel van Parys, de Patroon der Abdye was. Daar op ging hy boeken uytgeeven , om het zeggen van de Am- baiïadeurs zoo hy beft konde te bekrachtigen. Zijn fchryven, hoe ongerijmd het was, vond echter in- gang : 't zouw fchier een misdaad voor de FraniTen zijn geweeft , hun eigen Patroon die glorie niet te gunnen. Zoo is dat gevoelen dan al dieper en die- per ingewortelt: en wat moeite de geleerden gedaan hebben om het uyt te roeyen; het heeft zijne voor* ftanders noch.'x> · '·>-'·- ' Daar zijn'er evenwel, en onder anderen de gef-
leerde Bailletrh, dewelke beweeren dat de Grieken het gemelde gevoelen in Vrankrijk niet overgebrage maar zelfvan de FraniTen overgenomen hebben : doeh; dit, als wederom weinig ter■zake dienende, zullerf wy niet vorder aanroerend tvj π ·-*v> j Dan is'er noch een groot ehhevigverfchil öVer 0ë
werken van den gemelden Dionyfim yftéopagiia : etj of hy voor den Schryver van de Hieranhia CaelefiïsJ en de andere werken daar achter vojgende, gëhoudëfl l vide Launoy , ibid. Valciiana &c
f? Dans les vies des SS. au j «lOftobrc. moet
|
||||
|
. ■ , .
|
|||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||
|
444 Aantekeningen op de
moet worden. Daar zal ik maar van zeggen dat door- gaan^ de geleerde Schryvers, en die den beften naam op het ftuk van oordeelkunde hebben, dengemelden Dionyfius in dit gefchil tegenvallen. Maar men weet hoe het gaat; daar zijn 'er altijd , zelfs onder de Ge- leerden , die het altijd winnen moeten en winnen Zullen ; en van hun eerfte gevoelen te veranderen niet willen hooren. Ik zal 'er dit maar van zeggen dat de oude Schryvers en H. H, Vaders, zelf daar ze· dé boeken van de voorigeSchryvers optellen, als Enfe- bius, Hieronymm'., en meer anderen , de gemelde boe- ften van Dionyfius Jen Areopagiter niet gekent hebben^ en'er geen een eenig woord van gewaagen. .,, Xyiaar voor al dienen wy niet ftilzwygens voor by te gaan een uytfteekend mirakel, 't welk $. Dionyfius na zij he dood gedaan zoude hebben. Die het zeggen, houden Dionyfius den Areopagiter, en den Apoftel van Parys, voor eenen en den zelven Dionyfius. Deeze Kt. Dionyfius, zoo als ze vertellen , nu onthoofd en vervolgens dood zi'inde, heeft zijn hoofd in zijne Ban- den genomen;, en is aldus, met het hoofd in de han- den, een ftuk weegs en meer als een half uure gaans voortgegaan* En 't is de waarheit dat S. Dionyfius doorgaans in die geftalte, dat is onthoofd , maar het hoofd in de handen draagende, uytgefchiidert word. ï)it$aar als een waare gefchiedenis verhaald in't le- vten-van S. Dionyfius, dat de voornoemde HiUuinusbe- fchreeven heeft.En in een andere befchryvinge van zijn Ιρ,νεη, ,door zijnen·Difcipel J/ifiius of Lishius, zoo als 'er by ftaat» opgefteld, word dezelvegeichiedenisop dezelfde wyze verteld. Zoo eene mooye en ftichtelij- ke Hiftorie, in. zulfce boeken befchreeven, op alle prenten en beelden van S.Dionyfius ten toon gefteld, ^ouw die noch tegenfpraak konnen lijden? Althans Mo/anusi, anders een doorgeleerd en verftandig man, l^on het Oecolampadius niet;,vergeeven dat hyde waar- heit van zulke prenten en fchilderyen in twyfel trok; en'er een geeftelijke uytlegging aan trachtetegeeven· Maar voor eerilBaillet, daar hy delevens van beide' de Dionyfiuffew befchryft , weet ons geen enkeld woord, van dit hopfd draagen te zeggen. Ten tweeR de "hét Hf en van S. Dionyfim Biiïchop van Parys door i Hift, SS. Im.ig.Jii^.3, c. 44.,
:;-.·;;■ j een
|
|||||||||||||||
|
i
|
|||||||||||||||
|
/'"
|
|||||||||||||||
|
ί: »1
|
|||||||||||||||
|
É
|
|||||||||||||||
|
Beschryving van Noord-Holland. 44$>
een Schryver van de vierde of vyfde eeuwe op eene zeer geloofwaardige en deftige wyzebefchreeven, en door FrancifcusBofqu.etus ^BiJTchop van Mompeliers in 't licht gegeeven, verzwygt dat mirakel zoo wel als, Batikt. Ten derde, de getuigenis van Hildmmtsp. zooeven vermeld , geldt by de kenders zoo hoog niet, dat ze hem zonder andere blykengelooven zou- den. Hy is de eerde geweeit, die het voorgemelde verdichtzel van Dionyfius den -Jïriopagiter de wereld, heeft zoeken op te dringen. Ten vierde ^ het gene Papenbrochiuslal aangemerkt heeft, Vifiius of Lisbim, een Ichryvcr zonder naam, by niemand van de oude bekend of vermeld, fchynt de zaak meer te verbrod- den. Ten vyfde, wierd het noch van S. Dionyfius alleen vertelt, men zouw het miiïch'ien laaten door- fchieten, en hemdieeere niet misgunnen. Maar het zelve word ook verhaalt van den H. Albanus ■ wdie ook, met zijn hoofd in zijnehanden, teMentsuytge- fchilderd ilond. Dan word het noch vandeHH.ife- x'rnnus ntwVenerandtis vertelt. Dat meer is, het wierd in Vrankrijk de ïïodèbaWe de Martelaaren, die voor 't geloof onthoofd waren geweeir, met het hoofd in handen uyt te fchilderen Daar door wierd eigentlijk betekent dat de Martelaars, hunne hoofden aan Godt vertoonende, alles van hem verkrygen konden. Maar dat kan niet alleen den H. Dionyfius, maar ook de andere Martelaaren, toegepaft en even eens uytgelegt worden. Ten fesde (iaat 'er een kanttekening op den text van Abbas Vrfpergenfis p dat zulke fehilderyen , daar de Heiligen hunne hoofden in de handen draagen , niee anders zeggen willen als dat ze altyd gereed Ilonden om hun leven , ten dïenfte van 't geloof enter liefde van Cbrifius, ten befte te geeven. Ik laat my voor liaan dat de gemelde gefchiedenis
by menig Leezer , die op de bovenftaande redenen eenigzins heeft willen letten, ten mmfte zeerverdagt is ge worden..." Ik moet'er noch byvoegen dat het-Rï- pettèrocbmsq voor een zwaare misdaad toegerekentfs, : k, Hiih Eccl. 'Gall. parr. 2. p. <i8« / Reip.ad Exhibir.
error. ad art. xit m Oecolampad, apud Molanum ibid. η Papenbroch. ad torn, 6, Maii. o Papenbh. ibid. & ïfj Refp. ad E^hibk. érrornm. " ρ Apud Mokin. ibid, ■ ? Vide Ρ a- penb ia Refp. ad Exïiib; öcc. $"ïl dat |
||||
|
4Φ Oudheden en Gëstichïën
dêtt hy die hiftori of gefchiedenis niet, als een zekere eri
gewiiTe zaak opgegeeven had. Doet dan eens uw be- lle om fommige menfchen van hunne vooröordeeleti eh inbeeldingen te geneezen; en om een dwaaliftg, hoe wanichapen dat zezy, uyt de wereld te helpen. AVENHORN.
, *■
iwhi- ^e$arocïjïuet& ban Mümïjfön/ bie op bert
kek, P.1- naam ban bm % Mauritius ingebïïj&t toa$/
Hoon, enz, ^^ ter öegeebsnse ban be <6jaabeit; be be* befiiging fcoierö boo? öet ÏWtófiwHêl ban tt? treeïjt gegeeben, % plagt met lafïen met aï fö lt|. gitften£ op te brengen ; en öesat 6 mer* pn ïattöp· . gjitt 't iaat* 15Ή fïo^ö Öi^t* ^ fafïoo*
lohan Baanhouds * t;ebjeU*e in 'tjeibejaarbeiv 'ïfiaart ïjttft bat jjjgi be ^afteg 17 jaaten te booten geïu-eegen ïjab ban ben <ö%aaf, liofter. ^Ètfiofïnfcliap/ Dat ttace mergen itfntyjffy* fchap. pj; y jjjipffj ooh boo^ be #^aaben begeeben* ^.;. schaardam.. ..;■'■'■.';.,·
Paftoryvan ! 3^e goflorg ban J^eljaarbattt fïonö ooft ter
schaardam fjegeebsoge ban be^aabcn/eïitet bebefïignig £nz> banjet 3&pmfcaptttel: niaar ïjabseergeringe iiUionificn. · ,«ny%i^,^ gin'tjaar ifH $onb Qtetaï§$aftoo}
Heter Reyerssi.r""'
v^eeje bo^en en buutten iöierben omtrent
get jaar 165-6* öeöient boo^ een ^ominmaner -jponnift / met naame Auguftmus Lcers, een eigeu3tnnig man s bieben j^uffeïpen $ita$ tn bt§ 3elf^ gentagtigben beracgte ·, en booj {jet beïeiö ban stjnen mebebioeber Beers, bie ooft λ Relatio elc la Torre»
|
||||
|
van Noord-Hol land: 447
een J^eengeer ίοβί / $enoot5aafttbia#iehjeeff
tigt <€ieï te topen / baar 8g 5&Β Beften tot J^afïoo^ ingebiongen §ab, Η Α U W E R T. >*
tPe i&afïor» ban ïiatsfcöert /een bo#» battD
»iïb#eglanb baar &. Niklaas a^J9#^^;aanHa!!r Kg fcoierb gebiert / fïonb ter bergeebinge ban wert enz* be «tf^a'&ben/ bit ben öenoemben banboo^ïel* öen aan tren $joo$ ban 4Bef%fe$Ianb. " ^n 'c jaar 15-14 biierb be J&afïorg öeMeebtoude p3j
0OOJ Boudewijn Ribiconis: Mneftfe/ tO$U Ottl*ftoor^waaj
treiït 5T jaaren oiiti 3?jnbe / berïtlaarbe batre Men*
gg bejpafïorg omtrent 13 jaaren geïeben/cnz* na bat ψ tfoee faaren open gab gefïaan / en 'er ntenianb berfegéenen ioa$ om 3ε te bergee* ben / b^r recgt ban berbnlïmge geftreegen gab ban get ©oniltaptte! te ïltrscgti baar 5e an* bfo$ öajiri be <S%aaben ban ^oïïanb raoefï ber* $eeben bjo^ben. ©e ©ajiorg» frejat 7 mergen laiib^: maar boo^ bim bat gef onbergonbeit ban ben bp ooit ren lafïe ban ben jfafïooj fïönb / moefï gn een ponb ban jijn innomeit inipo j en gab maar eenïge toebailen ngt be m&omfïeii ber ïanbergen, ©eönj! gei nofïerfegap geen inkomen gab/
toïerb'ereen nofier boöL? belanbïniben gegtmrt, $3erugmit / onber ^efïbn'e^ïanb
geienen/ pjftory co
gab een $arocgmer£t / bie op ben naam ban Pacr0°"
ben $. Gcorgius ingebiijbt ώ$, O^c fafïorp r"nUEBcrk" fotcrb booj be «^aatien ban ioilanböegeebenr be injïeiimg tuiert» üwt Urn §mft öan &Φ |
||||||||||
|
' /
|
||||||||||
|
\:4
|
||||||||||
|
/!
|
||||||||||
|
ƒ
|
||||||||||
|
< t.
|
||||||||||
|
4^8 Oudheden en Gestichten
b^ie^Ianb gebaan. S^dfoe JNfïorn ïjab ba»
onb$ 17 mergen lanb£-, en tronjaarip^.nocg 20 acjjeien gerft. liet iiofteifrijaij / bat ooft
■ ter begeebinge ban be kaatsen frorib/ besat
rif mergen. 3[n 't jaar 15-14 fcoterö bat ampt
. belüeeöt 000£ Frederik Jansz öetoelte Ög φ
mee$enbjrje!t baar jaarïp$ ban genoot 2, fëiaam-
fef)e ponden.
§jn 't selbe jaar bjterb be gaftarg bélfebt
boo^ Philips de Bufco, Hanonntfe m §>. <&&$ benljage ·, bebjeï&e Ög afmesenbïjeit jaarlp$4 ©laamfcöe ponben genoot. %n 't 5efóe jaar ftqnb Öt'er a\§ ^nberjpaftoo^ Johan Hendnks- zoon , tóen 40 jaaren onb. $a'. be beranbering ber ïanb-regeeringe i$
SBerfujout en jSjpierbp boo^ be boïgenbe ψφ too^ bebient gefcoeeft: ièc* Simon Spanbroek , befcoeïfce baar boo^
ben Mavt§bifffQop Sasboldus,tot ^aftoo^ aan* geftelt töicrb iii 't jaar 1Ó07 t m / .na 3 3 jaa* ren arbesben$ / oberleben t$ ben 13 %>u 1640. Johan Vosbeck , fn 23;abanb oberïeben ben... I^obember 16^7. 'Michid Braber, te ^Mffc oberieöen ben ι ρ 9[uïg 1Ö75. Engelbm Fan- gen, pfto$ien ben 24 jj&aatt 1679, Johan (ofAdriaan) van Bergen, ttll "φΕψΡ
toènaae / ens,
^aar ψ ober beeïejaaeen een boeltje trotge?
nomen fcoegen^ een foöWeetpe beifcptimg'/ bctoelliete J^pierbp gefcgteöt 30110e 5pi ban toemebeifcfipnigeceniggetoag toojb gentaaht ia be lebeu^-öefci)?pmge ban M. Duncanus. |
||||||||
|
f'·''" ■■'
Paftoors. |
||||||||
|
E?*.'
|
||||||||
|
OPDAM
|
||||||||
|
Van NooRb-HoLtANd/ 443»
OPDAM en HEINSBRÖËït t®c $afïorgbanöee3e ttoce öo^jen/öieöieöt 0?ά3™> *J
ög maftan&ef? ori&er öe ^ooftög ban eNPföï*^ bii^ianö gelegen 39η / plagt öoo# öe loten door «ncn ban Cgmonö bergeetien te tooien: 500 a$ tePe&oorbc.. 't jaar 1 r 14 berhïaart geeft Ludolf Nikkasz. dicnE cuz* <®e jparocjjiaanen ïjcbhm fomiojrjlen on&er
eenenen öen3éïben jpafioo^ gefïaan/ en 3tjn fomiöijïen (1) gefcfjeiöen gebaeeft. gfn eeneit feief ban öen ü&t ban €gmonö / getefcenö in 't jaar ij8p/ fïaat te ïee5en öatöie banï|ein$> ö^oeït/om öe fïegte jnïiömfïeöer ^afïorge/ fe£ jaaren tong jonöer ψα^οο^ sletten jjeö&ein ^00 öatöeiöeöe öo$ten in tgemeïöe jaar maar eene garocfjitai» ijaööen , öetoeïïte bthmit tUÏerö ÖOO^ Pieter Gerrirsz
Meinardus de Man , IfiOtban <$gmOttÖ/geeft Oixac
öen 1 %?iï ι f 12. magt gegeeben aan ^cerPie- IJafto0t&
ter om öe gemeï&ettoee bereenigöe fter&enmef %>m Evert, 10cent3iaat möeéoögeleeröfjeit/ te tterbjiffeïen tegen ö* J&afforgi ban <®uööojp. ^ocji in 't jaar 15-2.7 3511 öe3e ttott öo&ien
tocöer ban inaï&anöer gefegeiöen : en öeööeiï el& een b^onöeren j^afïooj geftreegen, ^oo i$ öan Lubbert Kiaasz. te ifein$Ö2oeft
gebooreiï / ban öien Hjö af te te&enen·/ öeeeiv fïe pifïooj ban ^ein^oe&gebaeeft 3[n 't jaar ι f48 fcua£ Jpafioo,? ban ^tinp
ö^oeft Hendrik Jansz. teHDmlteï ge&ootm 0oïgen£ een ïjanöftffóift ban «fégritmiö \m§
'er een ftapeïïang m öe&erfc ban^ewjfyoeïtge* fftrgt? en/ boigen^ Jetseibeömiöfejfeift/geeft Frederik Hannius (van Han) SBurgemeefïetf
fcan ^em^oefc in 't jaar 1548 ïjet öoo£e o>
f aar gegeeben. V ;&*»&. il, Ff %M
|
||||
|
4fo Oudheden en Gestichten
*3[tt 't jaat? ir?* gefiÖeit Dirk Frederiksz.
m Ary Evertsz. beibe üeeïmieefïee^/ tfajeeme*
• taaïe ïteoonen en een fcoijfcöater$-bat gegeebeit )©en eerfïen jf&e» stjn'« & üntfoerpen / tot tieeaab ban 't goofö-ootaae / ttoee €ngeïen gegooten; befoelne 83fcge!ïtngengenofï gefc ten} en op ï|emeïbaart$ bag aïïereerfï ten toon 3tjn gefïeït Patroon h ^c ^^pt^. toierb De ï|,€bangeh jï Mar- IZk' cus a$ ψatroon gebieet
3Ne ban <$pbam Weren ben ££. Vidor booi
gunnen patroon, c 3fnoe maanö „ffden (5*48 t§ Aaibert Ger-
lofszoon, bie <Sttberpafïoo?ban <2£pbam foag/ naar bei$urg op iCeffeï bertroanen / en baar j^afiöO^ getöO^ben* Johan Jordaansz. te J^tgo*
rel geboóren / en <@nberpafïoo^ ban (S^pbant
gefoojben/ geeft baat stjneeeefïe pjeengebaan Op ]$. Odulphus bag. %eet* Pieter , JMÏ00|
ban <©pbam / t$ in 't Begin ban ben übbent
naar ^cgoreï bertroïto. $fn 't jaar 1 ffj/ op j^ep-abonb/ i$ Niklaas Niklaaszoon, een jpaarbenaae ƒ #nberpafiooa ban «%bam ge töo^ben, ι (i) β& be benenbe beranbering spbese ttoee
bojpen / gelp ooft be buurt öe Hï^aefï/ öooi be boïgenbe #afïeö$ öeöient getoeefi : fod&e ^affoo^ getooon 39η Ö«« berölgf in get bo$ ^pbam te gouden, φ$ WiHem Kopal,; na* berganb te fHmfterbatn beroepen; Ant. Horen- beek , befcoeïne te #pbam in een googen 01^ berbom gefloten i$ ben ï^#ctoöer 1080. 'v; johan Akerboom, een flmfïerbanimer /bet α Ex a.nii'or-at. ejufHcm Ecdef. . .^ ... . /·,>. ,4ï r
* DeIaTo|i-e Relatio Rom> f Ex eiidcra annout. |
|||||
|
van Noord-Hol t and, 45*1
tótM buiten %eibm obetleöeii t$ öeu >c β?ψ tttUfoèt »707- Johan Venroy , -tmUnifkvbQnV*
ni0iV te tornen Ï!i'i>e<i$o2iftw3tté ONüètfaetseu*
N. Kramers,'tul %üimi(C'i) <0OÏktgefeerifó
AANTEKENINGEN.
■ ■" " , ' > ■ " ,#: ■;■ '■ _: ~ . ." ,v ■'■ ■'■■■■.
i, In een oude Ktonijk van Heensbroek,met de hand
gefehreeven , hier dit dorp eïgentlijk Heensbroek*. De fcheiding, daar de Auteur vanfpreékr, en die ge- fchiedt is in 't jaar 154.5, raakte niet alleen de Par o - chikerk en Paftory; maar ook het Schoutfchap en het Ambacht: want het plagt maar een ambacht te zijn, en onder eenen Schout te ftaan. Daar ftaat in de Kronijk aangetekend dat deze fcheiding die vat? Heensbroek niet aangenaam was. 2. ïk zal uyt hetzelfde handfehrift noch eenigePa-
ftoors opgeeven, en daar by voegen een goed getal Al- tariften, 200 als ze daar genoemt worden; dat is dif op het Mis leezcn en het preeken' moeften paffen. in 't jaar 1 f4.5 , Jan Brouwer Altarift.
in 't zelve jaar is Jan Komelifz. anders Jan $pek%
die de Kronijk ten deele gefehreeven heeft , tot Al- tarift aangenomen: Ik zeg ten deele: want Adriaan Souws heeft 'er ook aan gearbeidt. Voor 't jaar 15-4.8 is Mc. Jan van Goch, Ivanonnik
te Utrecht ,Paftoor van Opdam en Heensbroek ge weeft; maar in 't zelve jaar heeft hy Hendrik Jan(fen^ die te voren Vikans of Onderpailoor van Hensbroek was,· toegeftaan dat hy de rechte Paftoor zoude zijn van Heensbraek, Aan Pieter JanQen OJfeweyer , Vik-a- ris van Opdam, heett hy depaiïory van Opdarff opge. dragen: met dit beding nochtans, dat ze hem jaar- lijks zoo veel voor 't Paftoorfchap opbrengen zoude% als ze hem,voor 't yikariiTchap opgebragt hadden. Pieter KUafz. Paftoor van Opdam en Hensbroek
voor 't jaar ipo. Alben neerloffz, öndefpaftoof.
_ (DirkKornelifz. te Schorel geböoreiï, Altarift ïrr't jaar 1^58 :eii een ige jaar en te vooren- Maar in 't jaar, 1558 wierd hy, Altarift teÜrfem, en liet die vati |
||||
|
4?i Aantekeningen or ȣ
Opdam, om met de gefchreeve Kronijk tefpreckert,
Priefterloos zitten. Ondertuffchen, zegt dezelve Kronijk s hebben dte van
Of dam verfcheide vryers gehad , die nae haer [tonden, en oock een deel aengenomen waren voor Priefters;moer V waren calyfen, daer en fat niet op, fo dat ze dte van Opdam niet en behaegden : als Hr. Heynderic janfen van Bruffel gebooren.....en moefie $. Mattys dag
weg. Daar na Heer Evert Claejfz, van Hoog wout ge-
booren , en was nu Vïcarius tot Lammerfchagen. In 't jaar 1557 is Jan Jordenfzoon, een jong Prielter,
Paftoor van Opdam geworden. In 't jaar 155-.. Pieter Janfz. Paftoor te Opdam
In 't jaar 155-8 Heer timm Janfz. Altarift tot Op-
dam. 1 Jan Willemfz. des Paftoorszoon van Monnikken-
dam , zijnde te voren Altarift geweeft te Watwey, is in 't jaar 1559 Onderpaftoor van Opdam gewor- den: uitwas een Dronkaert, zegt het gemelde hand- fchrift of de Kronijk } alle dagen zittende in de herbergh, en quetfte eens eenen man van . . .tot Opdam, en hy worde deur zijn wang geft&ken \ foo dat die van Opdam Zeiden, onfe Paftoor β adeert in de kan. In 't zelve jaar is de gemelde Jan Willemfz. Altarift
te.Opdam geworden. Daar op {sMichielPieterfz.dk te voren Altarift te
Opmeer is geweeft, in de plaatze van Jan Willemfz. tot Onderpaftoor van Opdam aangeftelt. In 't jaar 1560 is Gerrit Klaafz, 18 jaaren oud, A\-
tarift te Opdam geworden ; maar hy is binnen 't jaar met een flegte reputatie vertrokken. , In 't jaar 15-60 Jan van Delft, Altarrft te Opdam, die ook binnen 't jaar henen liep, In't jaar 1561 \%Aalbert Kornelifzoon te Schorel ge-
boren, Altarift te Opdam geworden. Hy was te Haar- lem Dominikaner Monnik geweeft ; en, om dat hy allerwegen vervolgt en opgezogt wierd, durfde hy nergens langen tyd blijven. In 't jaar n6i is Jan Kornelifz. anders Spek , a're
boven vermeld ftaat, om dat hy te Heensbroek fchier by alle man gehaat was, Altarift in S.Maartens dorp geworden. Van dien haat weet hy geen andere reden ce geeven , als dathy zich welen eerlijk gedroeg. En |
||||
|
Beschryving van Noord-Holland. 453
liy verklaart dat zijne vyandenhet tegendeel noit heb-
ben konnen bewyzen. in 't jaar 156% Heer Gerrit Altarift te Heensbroek.
In 't jaar 15^7, Jan Ambrofius Altarift te Heens-
broek: die in 't zelve jaar Paftoor van Ütterleek ge- worden is. in 't zelfde jaar is Frans Arentszoon, een Utrechte-
naar , Α Itarift te Heensbroek geworden. in't jaar if6r> is Jan Kornelifz.wedev voor een jaar
tot Altarift van Heensbroek aangenomen. In 't jaar 1568 is Hendrik Janffen Paftoor van Heens-
broek geftorven : waar op een andere Hendrik Janjfen^ bygenaamd Grud, op Spierdyk woonende , maar te Naarden gebooren, de kerk verkreegen heeft. Maar hoe dat hy 'er gevaaren is, zal ik met de eige woor- den van denKronijkfchryver verhaalen. „Soo is hy „gecomen ende fynen dïenftdoende, Ende want hy „ qualycken fingen conde, ende 't preecken gïnck hem „een weynich miiïelyck of, ende want hem fommigc j, ryckdom benyde met noch mer aenhangers, foo heb- „ ben fy onder den dienfte Goeds ende onder 't Sermoen ,,fu!ck rumoer in ende om die kerck gehadtdateen „menfch gruwelen mach als mender om denckt, floe- „ gen aen die kerck waer hy ftont ende preeckte, twoort „Gods, of mender met buflen aengefchoten had, ende „ belden hem oick aen, ende want de Burgemeefter een „onverftandet verken was, ging hy bycans voor aen, „of ten minden met den wille ende tmeeftendeel van „defchume, of ten minden 2. of 3. ende andererab- „ bauwen werden dacr ingefterckt, ende hebben tfel- „ve gedaen foo menich reis als hy predickte, dattet „ God noch te clagen ftaet, tgeen dat fy hem deeden „ende dreichden: want hy een oprecht man was liet „hyhemdaerniet inverftoort te weefen, ende tooch. „ fomtyts weder op Spierdyck, menende dattet ten be- „ften foude comen. Ende ginck die gemeente met „veel fachtmoedicheyt aen , ende wat hy dede wantfe „verhart waren gelyc phafo, ten mochte hem niet ba- „ ten fy en woqden hem niet hebben, ende hy mogt int „huys daer die Paftoir gewoont hadde niet wonen, „wantfytvoor haer hielden, dit dus gedurende een „lange wyl datterluttel regimente was. Ontrent S. „ Louris iffer een Prieiter vander Schelling gecomen Ff 3 ge-
|
|||||||
|
*
|
|||||||
|
454- Aantekeningen oij de
9,genaemt Mr. JanLeuwenburch, endeis hiervoor
„Altaruï aengenomen. Ende H. Heynderick heeft ?,hem een weynichmetDierycClaes inde coft befteet 3, een week óf 2, meenende dattet ten goede iöude 3,comen , maergeenfoeticheïr. comendeis weder nae „Spierdyck getogen, ende beitelde Mr.Diere dat hy 5, de kerck yan fynent wegen foude bewaren, foo heeft „Mr, Diere dat felve bewaert tot Corst-yt toe, foo ,i hebben die gemeenten metten felfdenH-Heynderick 3, geaccordeert, dat hy hebben foude c. ende xxvij.'guld. 7, ende dan foude hy die felfde kerck refignieeren op ,,de voorfz.Mr.Dierck,twelckaJfoogefchietis: inde „ weeck voor Carsmis fynfe met malcander wtge- „togen Hr.Heynderick, Mr. Dierck ende fommige jjvande gemeente na deBiiTchop toe, ende daer is re- „ iignati gedaen , ende op Carsavont is Mr. Dierck .,, thuys gecomen ende is voir Pailoir gemaeckt, ende ,, heeft die kerck getrout vaftenavonts Sondag daer „nae; daer ick mede een getuyehvan ben,laet nudie „Papen hiftorie wat ruften. In 't jaar ijóp is Klaas Laurifz. door denBiiTchop
en den Deken voor Paftoor naar Hensbroek gezon- den. "Maar tot Hensbroek gekomen, zegtdeKro- „nijk , heeft hy fyn dienft gedaen ende oickPredica- ,,tïe, ffude hy heeft die i^lvm ganekgegaen daer Hr, „ Heyndrick van Spierdyck ginck , van rafen, fmyten „ende callen in de kerckdatmeti jammeren mochten , „want die ouden gingen voor aen, want een onhe- „kent vereken van een Scepen calde alfoo dat Heer 33 Ciae§ hem daer antwoort opgaf, ende defe Hr. Claes „Was eeneerlyck out man al wouden fy hem niet „ontfangen, want fyt wt haet ende nyt gedaen heb- „ben,ende oock omdat hy haer niet nae haer fin woude „ prediken, want hy die oude relige van grooter waer* '„dicheyt hilde, endefy haddent liever van watnieus „gehadt, ende al had hy die kerck getrout, hy ont· ,„ facht hem om te comen dat ie fulcken haet op hem „hadden, ende fy en wouden hem thuys niet confen- „teeren, dus bleef Heer Jan noch altyt noch alleene „bewaren, """:'■ In't jaar 1570. is Gerrit Janfz* Rvyer te Hensbroek
yoor Paftoor aangenomen. Jn 't zelfde jaar hebben de Burgeraeeilers en Schc-
,;.-.- pepefl |
||||
|
J
|
||||||
|
Beschryving van Noord-Holland. 45·*
penen den voorfchreven Altarift JanKomelifz, den
Schrijver van de meergemelde Kronijk, wederom de iak gegeeven. Als de Geuzen ondertuiïchen den baas begonnen te
fpeelen, en de kerken over al uytplunderden, hield de gemelde Pailoor » Gerrit Royer, zich tenemaal ftil als of hy voor 't geweld en de razerny der Geuzen vreefde. Maar zoo ras als zy't hoekje tenemaal te bo- ven gekomen waren, en 'er van de andere bant niets te vreezen ftond, trok hy het masker af, en predikte opentlijk op zijn Geus. Hetzelve hebben HeerMichiel,PailoorvanOpdam,
Jan Ambrofius boven vermeld, en meer anderen ge- daan. Dat kan de Schrijver des te minder harden, om dat zy 'er zoo veel toe gezeit hadden dat de Geuzen niet en dogten. Dewijl de Auteur deKofters, diehy ergens vinden
kon , overal opgetelt heeft, zal ik hier ook eemge Koiters van Opdam en van Hensbroek opgeeven. In 't jaar 1561 is Heer Klaas, een Prielier, voor
Kofter te Opdam aangenomen. In 't jaar 1569 is te Hensbroek een AndriesHarmens
voor een vierendeel jaars voor Kofter aangenomen; en zoude daar voor trekken 5 guldens: maar is bin- nen 14 dagen vertrokken. Omtrent S. Pieter, in 't zelve jaar, ïVer eenander
Kofter, met naame Jan Hendriksæ,õïç, voor 10 gul- dens in 't vierendeel jaars aangenomen. Maar zy ga- ven hem te Mey zijn volle geld, en lieten hem ver- trekken: wanthy deed niet als drinken; en zijne kin- deren gingen brood bedelen· Te Hensbroek zijn ook ten minfte z. gilden ge-
weeft ; als S. Annaas gilde; en S. Marcus gilde. Dit hebben wy uyt het volgende verhaal ,· 't welk in de ielve Kronijk aangetekend ftaat: . Men hielden tgilthier aenSondach den i7Decen>
bris, dat is op S.Lambrechts dach, twelck foo laet hier niet gehouden is ende het duirde 5 dagen, die voich- den die ter tafel adminifteerde waren van S. Anna gilt, Jacob Aeriaens, ende Geert zyn wyf, Aeriaen Enats, endeBiatriex fyn wyf van S. Marcus gilt, HeynNan- Ff4 ende
|
||||||
|
,
|
||||||
|
ν
|
|||||
|
%fé · Aantekeningen op dë
tiings ende Geert fyn wyf, Albert Pieters alias Swart
ende Geert fyn wyf, die andere Gildebruers endeGiU defufters waren dees, Symon Claes ende Brecht fyn wyf, Cojnelis Garbrants ende Lysbet fyn wyf, Jan ClaeiTen endeDiewer fyn wyf, Adriaen ClaeiTen was cxemt mit dat fyn wyf doot was, ende worde voir half geit gereeekent, Pieter Folckerts ende Maritien fyn wyf, Claes Pieter Folckerts ende Lysbeth fyn wyf, Theunis Jans ende Gerberich fyn wyf, Pieter A- rentfz een wedenaer, PieterSytfz ende Alit fyn wyf, Cornelis Pieter Kinnis ende Tryn fyn wyf, Dierck Cornelifz fyn wyf en comtniet, daerom moet hy int betalen niet meer dan een halfpaerverftreeken,Cornelïs Jacobs alias Go ft een wedenaer , Heertjen Sybrants een wedenaer, Arent Yvofz ende Dïewer fyn wyf, NeeJ Claes Boyen weduw , Adriaen Gerrhfz ende Maertjen fyn wyf, Baert Yvofz, Scout van Henflo, ende Maritjen fyn wyf, Adriaen. Cornelifz , wonenr de opConhorn ende Jan fyn wyf, Nies Glots weduw, Diewer Luytgens weduw, Guyrt Zwets weduw, Neel Cornelis weduw , Adriaen Pieters een wedu- naer, Gerrit Cornelifz ende Tryn iyn wyf, Cornelis Pieter Albertseen wedenaer, endequam niet om dat hy fieck was ende worde gereeekent voor verendeel geit van een paer , maer hy ftarff corts daer nae als den 27 Decembris , doe ie fchreef requiefcat in pacc, Amm. Pieter Gornelifö alias Pieter Smit , Harick Pieterfö. endeOutger Heygeifen een wedenaer van Op- dam xxiij. f. Diecoften waren in alles43 gul. en 16 f. behalven defpys op ten 5 dach gegeten, en noch een dalier int lach. Die eerft int gilt comen hebben teer- fle jaer vry lach , twelck waren dees , Frerick Ae- riaens ende Tryn fyn wyf, ende Son Huyges, die huys- vrou van Huïck Pieterf/. Efz , der gefturven namen ende datmentgiltlefthilttotnu fyn loen , Claefz van Opdam, OlofPieterfz, Katryn de huysvrou van Cor- nelis Pieterfz Weederman voirfz, Beey CorneliiTen, Yf Gerbrants ende Neel die huysvrou van Arïaen Claes voirnoemt. Om de gewoonte van dien tijd te vertoonen, zal ifc
hier noch een kort uyttrekzel uyt de gemelde Kronijk op- ■
|
|||||
|
Beschryvinc vak Noord-Hollan». 457
opgeeven: een ieder kan'er het zijne uytneemen, en
?er xijne bemerkingen opmaaken; Die Paftoiren van den Proosdy van Weftvries-
landt vergadert wefende in Cantate te Hoorn den 15· Juny , dede Egbertus Boom , Deecken aldaer, publiceeren (al walt dat hy op die ibmmige ge- coockt ende bereyt hadde) dat een yegelyck mocht gaen teeren daert hem geliefde , die oock tot i'y- nent quamen fouden hen oock wel traéteeren , waerom de meeite hoop blyde was , ende gingen daert hen te paiTe qiiam, eensdeels omt groote geit dat fy fouden verteeren in een corte tyt, want in een 3 uren tyts , en nau een ur niet langer dan die maeltyt duyerde hadden een ygegelyc Paitoir te gel- den niet min dan xij. xiij xiv. xv. of xvj. fcii. ende die dan langer drincken wout om meerder gelts, AldusdanJronck die meeite hoop (footefeg- gen ) meer dan mochten, feggende tot malcander, drinck tfal maer een coop irreeken, eensdeels wa- ren fe oock blyd diet gaern goet gefien hadden, om te fcouwen die fcandalaiatievant volck der bur- geren van Hoorn, ende anderen die feggen moch- ten, fiet delen fullen weefen onfen regierders, ende comen hier om te tra&eeren van wysheyt, ende al- eer den avont ,comt fullenfe allegader fmoordronc- ken fyn. Tegens defe abufien was niemant die een woort dorile feggen, want die ryeken, Paftoi- ren, ende geleerden, fitten meeft onder den tribuyt van den Deecken , om dat fy hadden wyven ende kinderen , en dorften de Deecken , Patroon van deefen feeft niet contarieeren , fommige andere fe- nioren ( foo men feyt ) fwegen oick om tprofïyt, Want een dach of 2 ( ie en dorve feggen een weeck ) voor of nae fy metten Deecken , cum fo- cus , gaudeerden vant overloop des voorfz warfchaps, wat fuden nu doen die arme ende fimple Paftoiren diet geern anders gefien hadden, moetenfe niet voe- gen den meeften hoop , ie meen jae , daerenboven waerr dat hy ymant hadde willen tegen weefen en- de niet wille drincken, die mort even wel fyn vol- Je geit geven , recht of hy mede gedroncken had- Ff 5 de;
|
|||||||
|
»
|
|||||||
|
^8 Aantekeningen op de
4e : of woudt hyt niet geven men deedt hem in
den ban of werde gefufpendeert α divinis, daer gaf een yegelyck al datmen hemgeboodt tegeeven, leg- gende ick fait u wel reden als die of die maer mur- mereerden, nochtans genoech daer tegen (weynich jins Deeckens prefentie) maer veel tegen malkander in abfentie van den Deecken voirnoemt, met die nu is , maer van allen of veel die hier voortyts geweeft fyn, Daerom faecken die veel luyden aengaen tfy van gemeenten of van anderen ende "worden fel- den doirgedreven, fy en comen niet tot haren rech- len efFeft , ten eynde, want hebben fe dus flof ge- weeft in fulcken goeden ende rechten faeck te vor- deren , wat fonden iy gedaen hebben (vraech ick) haddenfe niet meer dan caneling ghehadt , dus is my fententie veel liever te rechten te veel dan te- gens een die hem wat vermach , want fy altyt op ïTialckander leggen , had defe fae^c een Paitoir al- Jeen aengegaen , ten fout wel ( peyns ick) op defe manier niet lang geftaen hebben , ende foude al voor voorfx tyden beflecht geweeft hebben , dat wy daer nauwelyck fouden weeten te fpreecken, daer- om Egbert Boom Decanus voorft fyn eerfte reys Cantate houden, ende mishagen hebben in defe abu- iivelycke manier , heeftet verwandelt in een beter form als voorü, is, behoudelyck dat een ygelyck Pa- itoir hem foude geven voor fyn falaris 4 ft. tsjaers^ in Cantate voirnoemt, dats een ft. meer dan fy ple- gen te geven voir fyn adfum , ende dan foude elck gaen daert hem geliefde als voorü* is , daer fy alle ©f mee ft mede, te vrede waren , dit voorgaende heb ie niet beproeft of gerkn maer gefchreven van horen feggen, defe vonrfx warfchap plegen die Deeckens te houden tot haren hayffe of in een herberge3 of el- ders daert hem geliefde. Het luft my, ten dienfte der genen die met ïulke
taaken gedient zijn, noch een ander verhaal uyt de- zelve Kronijk hier aan te knoopen: In dit felfde jaer van 62.. foo heefter een vrou tot
Alcmaer ge woont nietende Catryn Singlos, hebbende een
|
||||||
|
Beschryving van Noord-Holland, 40
jEenSoon die gaerti watCaliikn wilde, maer nochtans
nïemant en misdeede,ibo is fyn Moeder tot Antwerpen gem'tt , ende heeft deer over hem geclaechf daitet een cnevtlaer was, ende heeft gezeit dat xeden röoroed een fumvan penningen foude geven dat hy hem lbude van- gen ende worpen hem opdeGaleyen , ende iynBroe* der is met hem. na Antwerpen gereift , die hem Ie* veren foude als hy deede, twdk die fteed van Alc- maar vernomen heeft, ende hebben haltich met des knechts vrienden daer gereid ende htbben hem we- der gecregen , ende hebben hem met groottr triump hier weder tot Alcmaer gebrocht, ende des knechts naem was Adriaen Maet. SPANBROEK.
^patifyoen/ onoer 2$ettli2ie$!anb gelegen/ρ^οοη va*
Jjab een Jteodjtelt / öie öen ^. Bonuacius sF.mbroek. $ipofïei ban ÓPugttffoiifc toegebnjat ioa$, O&t Β^γ^ ©afïorn toierb bg tarten boot totn$ka$ en"" dLe;^ öen $ibt ban <]*gnionii begeeben: De bebefïiging moefr bn ben j^oofï ban i^efïb^Ianb ge^aalt tooien i 500 al§ m 't jaar ? y«4 berhïaart geeft °ud ρ*- Mattys Pietersz. JDaffooj ban ^panfyorft. ftü0r· ©aac foa3 een fcapeüang aan £j, NikiaaskapciJilpy;
outaar ·, fïaanöe ter begcebmge ban ben Ibt ban €gmonö / en ter bebeftiginge ban ben gtepcjfi ban i^effbjiefiattfr. ©ese bapeüang/ opengcballenboo^öeboob
ban 5|eer jan J^afioo^ ban^aogiuaub/ i£ öooj ben λ %bt Hendrilc Wittcnhorit begeeben aan Niklaas Baccum, boïhomen23aeélierinbe<iE»abi gdeeröïjett te Soben: öetoelfce baar op boo? öen seïbenföbtboo^efïeïtbJïeriiaanöen pooff ban 3$eftb$fe$aiifr. « Uyt de akten der Abten yan Egmond.
#
|
||||
|
4,6b Oudheden en Gestichten
stoft fchiV iet fiofterfcQap / 't foelfc be innoraften ban
" ?'ümt mergen lanD^ genoot/ toierb booj be 4E>raaben bergeeben : en tatecö in 't jaar ip4 ÖeMeeöt 000? Kriftoffei de Mora ·, betoeltte b» af6öC5enö!)eit baar jaarïp$ ban genoot 5* &l). guiöen^" LEEK.
Meeft / een naönurtg 00$ / geeft aïtgan^ in
rrkchan '* *aat lfI4 al tm Jparocfjifterft geïjaö / öie
Lccfc.va t# öegeebmge ban be 4&aaben ftonbt: be in*
ftelïmg moeft booj öen J^ooftban Sfëeftbne^
, tab gebaan too^ben. <Ëe gaftorn / be laften
baar tn gerefcenb / ö^agt jaarnjï$ 40 föjj. gul*
hm§ op: en §ab fe$ mergen Iatti>$; iuaarban
fcejbftoo^/ ög aftoesenböeit/ r Φφ.0ΐι1ϋη$
genoot.
oua p*- 3n ,fc Jaac * 5"14 ftoua S^ a$ $öftooi
öoor. Joolt Niklaasz.
I
W Α W E I T,
ëatrooi. en t'ian^ HMfoen genaamb/ i§ een bo^pmet
f aftoor vanden parocöüterft onber3©eftb2ie$anö gelegen. watweyt, g^elbe ^arocjji&erK / befcoeine op öen naam cnz* ban β. Maria Magdalena ingetöijbt faja^/ foierÖ
Bg beurten booj ben j£au$ en ben Wt ban€g*
monb begeeben. ^it geeft in 't jaar 1 f 14 ber* Maart jfer. Thomas Niklaasz. öie be $aftorn toen öeMeebbe, . g^eïbe ^aftorn / open ftaanbe baoj 't af5 "oorpa" fterben ban |Er. Piener, É in ben jaare 1489
ÖOO£ Niklaas Adrichem Ifi&t ban «ggttlOllb Öe*
geeben aan Lambert Boudewijnsz. |
|||
|
van Noord-Holland. 461
^etoijl ïpt fcofteifcijap geen bafte iuftom*
ften ïjab/bjaren De Iandiuiden getooon eenitof* ter te §nmm. (O AANTEKENING.
ι. Jan Willemszoon , des Paftoors τ,οοη van Mon-
nikkendam , hier voor onder Hensbroek vermeld, was voor het jaar 1555 Altarift te Watwey geweeft, SYBE KERSPEL.
^gbenerfpeï/ ooft onder ftëefïb^ïand ge* Patroon
ïegen / jfjab een J^arocöiftern bte ter jpbagte^sy^ niffe ban ben % l&artelaar Laurentius ing& ^ fotjbr toa£ Het öegeeben ban be ]&afforg quant * beu <0raaben toe > Jiet infieüen gefcöiebbedoo? den i^oof! ban 3Defib;ie£Ianb : 300 a$ m 't jaar 15-14 bernlaart geeft Maarten Jansz ψφο,^ ?$ too,? ban ^«beïiarfpei/ fefïig jaaren oud* ï|ï*ftoor. berMaarbe baar bg bat be ©afïorg 16 mergen in eigenbom ftesat: maar bat be f^afiooj/ om ben ^ieffcjjen dp te onberflouben/ 3toaare ïafïeu te bjaagen öab, Hctïiofïerfcöap/ dat ooit ter öegeebmgeban
öe <0raaben ffonb / foierb in 't ^emeïbe jaat? beMeedt boo^ eeneu Roelof, bie ty Hm <0raaf ban <£?gmonbbooj luieegt diende* en jaaripg baar ban genoot een Phiiippus guïben, g^e dompen / gelp oon be buurten $oo^p4ft0or$
bermeer en ^uibertoerbe / 3p in be 17 eeubje bebieilt gebieefï böO£ Jakob vander Meere, tt
^uibermeer in ^op^b-üolïanb gebooren/ %U
tent$iaat in Beibe be tenten/ en p#e|ierbatt 't <$ratori. ϋρ looonbe op ^uibermeer·, baac ïjg een aaitftenip öu$ / op 3ijn tiQtn goed/ |
||||
|
4^2 Oudheden en Gestichten
«erüttmert &aö : en i$ op U $&eer gefloten
m be maanb lllugufït^ 1679. ^StW
φ e Buurt ban guibetniter 3eïf bJierb bebtent
bOÖ2 Ceil OUÖfC Ö^oebcr Kornelis vander Meer,
ooft 3ücent3taat in beiöe be ftecïjten / en TO^
(iet ban 't ^raton. 3^3* Kornelis vander
Μ er toaé oenasaat ban ttoee andere &?oe&er&
te toirtetl Johan Adri.iansz. vander Meer, Clï
Fiêtcr Adriaansz. vander Meer. Toban vander Meer, ψμφν ban 't ^tétOW/
boïftomcn ^atelier in be (ötooftuufre/ ©afloop
te i^aggenom f113. ïjaïs bje gemeibe plaatsen tttet mi oubermoeiben arbéib al bebient gefjab feöert ï)tt jaar ; 0^7 \ en toa$ op be .peer ge*
fiöjben ben 19 f ebjuarn 165%. Pieter vander Meer.
Kornelis vander Meer, gunfyuCOW/ €ύψ&
ftuox te ^panbjoeft/ $ op gutbermeer oberle*
ben tien 50 €>etober 1669. j^r, Georgms van- der Meer , ntógelp* Öun ty°ete / ö*e 5!Cy
met toereïöfcïje3aaftenen tttet fjetbeopen ban
't epïano $wbfirant fïerft bemoeit ijeeft / i§ te iufuni fip 't geraeïbe egïatib oberleben ben ia September 1664, l^möeré fiaöben Se ormel&e^oeoerpmgun
ïttiné/baarde t' samen fcooonöen/ en opbe Ba* toïtffteuöei naaflgeïeoe bo^pen paften / een tooit ban een fcöoïe opgereeïjt 5 om be aamto* meïineen in be befcijaafbe toetenfe&appen te --«effenen / m tot öenöienft ber tefte bequaairt te maaften. Judocus Kats, neU>ft riöcr# a W %mW «l'tW vander Meeren 3elf/ftébben toeï-
m te ops^tobéi; öe^ fêööfe οΦξ»· ^ .
Jaiob vander Meer ijeeft tOt Opbölger «ibe
mftOll* geïjab Nikivas Meinderrs, te 20111' freiWm geftojucn kW ** <*«*** 17^·
|
|||
|
vajT Noord-Holland, 463
Sfn toim$ pïaat$ geKoomen i$ Johan Andreai
HugU, een imftoamtttefc S C Η Α E R W OU DÊ, /
^eöaaebjonöe / ttn bom ban ifi^ti$MDc ke.rk
ïanö / jjeeft ban onö$ onöee fee P«ocöitel|^a0nu^hta07 ban %oo#i geftaan : maae ui't jaar 1440 i^eenparoch£. get ban bit neen afge3onöeet; en-geeft een ei* kerk Ppge- ge paröefpeengettmmert; öebjeifte/ 300 aïgiecht*. 3eee toaarfcïjtjneïp i$ / öe i|« J^aagö Maria ioegefopt toa$. Ulitgati^ pïagt ee een g^oot* ftenööeelö ban öe %♦ Ji^aagö öebjaart te too^ ben: 't toeïn öe inbJOonöei$/ gelp eïöerg ge- 3egt i§/ in öe parocginetK ban igooift geö^agi: en aïöaar op 't Ijooföontaar g^piaatft Ijeüöen* 3^e paftorgftonö teeöegeebinge banöe <0^aa*
ben: öe l^ooft ban 3&efft;ie$tanö gab jjet eeeïjt ban öebefrigen. ^eee Adriaan Jakobszoon*, 40 jaaren onö/
berèlaaröe in 't jaar if 14 öat Ifjg bc paftotg geteegengaö bg reeïjtban beebaiiinge; en öat öe 25nrgemeeftei$ ïjet reeljt bali bergeebing gaööeiL ji&aar öe 2$itrgenieefrer#/ öaar obee oiiöerb;eagö / beitftiaaröen öat 35 31c?) 5elben öat recljt nost aangentattgt jaööen. ©e jmftoeg treft jaarlp^ ban ïanörenteii
^o föfj.gulöen$ / en öjage in alïe^ 36 fófy. gnk öen$ op, Φηχ öat Set Roftetfrj&ap geen ίηβ omften &aö/
u)a<Ter geen baffe ftofter, HooGwöt).^;.; :
toogtoonö / eendeer aansienlp öov?p banISS,**
λ Uyteen handfehrifc enz. .. geit, kerk,
|
||||
|
464 Oudheden én Gésïichïen
Itëeftbne$anb/ ftaat bg J. Beka, onber bert
naam ban villa/ öat $ een (1) ftab bermelb: en i$ bermaarb getoo^ben/ om öat Koning Willem baar berjlagen totêrb. Doïgen^ §et fcïjnjben ban MelisStoke i§ bo ojt qo#j/ in't jaar it8i/ een fcïjéra gebec|t böojgebalieti tnffcjjen be^oïïanbet|en bewiesen: baar be ïaatften een gjoote neerlaeg breegein jjn bit 3elbe bo#p/ bat aïbu$ om 't tnentgbnlbig gout en beboffcijengeuoemt i§ gemeeft/foa^een ba> pel geboutot ter eere banbe ^.jlltaagb Maria; tnaar bail bg Vorperus Thaborira , Ü1 Spe on?
gemunte &ronp ban ©ne$anb/ Set boïgen-
Öe te Ïee3en ftaat: Graaf Fhris heeft het huys
van den Vries, daar het lichaam van den Koning ( Willem) dus latig begraven had gelegen, af- gebroken: en hy heeft ter zelve plaatze , in het dorp Hoogwoud, een kapel gebouwt ter eere van de H. Maagd Maria. Daarenboven heeft hy'er zoo veele renten aan gemaakt als 'ervoor de plaats, en't eerlijk onderhoud van een Prie- fter, nootzakelijk waren. ^aberbano i§ biebajieï tot een aarocïjiRetft
opgerceïjt/ en β Jan denDoopertoegetoybt ^epaftorptooab tegenfcooojbig bebïeebtbooj
Aarnout Weyer, een ^bjoïïenaar eii3* AANTEKENING.
1. Wy hebben elders getoont dat villa, boewei in
de middelde eeuwen dikwils voor een fïad genomen» ook zeer dikwils genomen word voor een. dorp : en dat'er vervolgens andere blijken Vereifcht zouden worden, eer men villa zou'W mogen Ver taaien doof fiad* |
|||||
|
O F-
|
|||||
|
V λν Noord-Holland* Üf6£
-Ο Ε» Μ Ε Ε R., '
©e gafïorg ëètt· <%nterr / gelijk ooft fiet f&bry ν.
Kofïeifcijöp/ ïukï'b ööojocnDccr ban «Spnieer Opmeer ÖCgeebeïlj 300 a!$ Gerbrandjiobsfcoön, è^cnx'
tooj ban <®pttiea7 iirt jaar ij-HberWaaröe.
gjn 't gemelde jaar toc$ Jóhüri- van Zerveei
3|ccr balt <£&$mrrr. WOGGENÖM of WOGHOM.
3gütöo^i J^O30fiiom/'ttóeï6in 5ctbiröwflpaPochi
met ben SCDt ban aEpteniaci) ban 't jaar 1063kerk v;u: fcermeiot toojü / is gelegen &cijt öjq Mtaaar Wo^e- tiaar ïjet nooiorn toe, oom ai*. <$e $awjjfóer&/ öte op oen naam ban ben
ï|# Hierony'mus lilgebJIjilt tóa§i/ fcuieêö OOG? öêll
#at$ en öen mt ban «£gmmia öü beurren
bergeebén.
. 3Jn 't jaar ι $66 fïono Bier a$ J&afïooj Ά. oui
Jan van Heufden : luien Nknlaus a Nova Terra, Pa{lodri
a$ asöt ban €91110110/ m^eïöejaargeniag'
rigt geeft om een fluit ïahitë ten befjoebe ban 5t f afloop fjn^ té tocrfeooiien* ^ V Nieolaes, bydergenaede Godts Biflchop
van Haerlem ende Prclaet van Egmondr, doen condr eencn yegelicken mirs deefen, hos dat wy geghondt ende geconfenteert hebben, ghonnen cnd'econfentcercn mits dfèicn, Broeder Jan van Heufden , Paitoir van onfe Parochie- kereke van IVognom, te mocghen openbaerlicfe vercoopen aifulck een ftuck lands , foo grooc ofce kleyn dat ghelcghen is onder onfe Kerke voirfz. genaempc die halve Racp. Ende dat tos IL Deel. Og fee'. |
||||
|
466 Oudheden en Gestichten
behouff ,ende reparatie vande wooninghe ofte
buyfe vanden voirfz. Paftoir ,' onder die voirfz. Paftojjge gelcghen , des fal den voirfz. Paftoir gehouden zyn, die penningen te appliceren tot losrenten oft anderzins tot behonff ende rneefte oirboir vande felve Paftorye, diedaer overfchie- tén fullen , end£ meer zyn dan die voirfz. repa- ratie fal hebben gecoft, waer af, ende oick van- de voirfz. vercochte lande , hy Paftoir voirfz, fal noch fchuldich zyn , ons behoirlicke rekc- ninge ende bewys te doene ; alle dinck fonder arghelift ende bedroch. In oirconde van onfe ghewoonlicke handtfcrift hier onder gefteldt. Actum in onfe voirfz Godtshuyfe van Egrnondt* den 2.3 February Anno 1 jóó". fiilo communi. taatcre %ή 't jtó 1616 MM &£ ©affOt^ kMCCÖt
Paiioens* iiooi Johan Ubius ,' tt H&OggeiÏCttl gtöooreil/
écn öcftïö'^ftröer /: tn mi quctlxtMQ htv ^oo^
0 ^rgole ban.geulen 5 uVtotfftc j^affcojban ^ubi^tDOUbe getoo^en/ öaar otierlcöen i$ bm 2.3 éifflil 163f. Jakob Olofszoon, t£31&0gg&
mm geboorett /en ooft tm ïimlftïj <B0t&&
tgfeöf/ &»a$ ÖOD? Sasbpldus Vofmeer in 5£ jaat'
1603 gÊ-fcfifet tot öe $afïorg ban gtjoaltnv
βαη baat toicrb Jjg boo^ j&afïoo,? gejooünmaar fPoggenpni : öaar ϊ)ρ obcrlcDcn ijs in |fóaar£ 1611. ifiet nebeti^ De naaincn ban 3{jne na* jaat^n* Niklaas Wardenus (van Waerde) ttll
üeuïfcïj «©piitgdecrttë \ i$ I noeïj \yu\ jong
SJnöe/ banie pejï gefloten in 't jaar 1636, Johan Adriaansz. van der Meer, ObetleöCK Öfll
19 $tty\\QX}* io'j-2. Severinus Braeflem , ti ^Doggcnöm gcfïojbfti öen z3 jfcö^uarg 16*61.
Frederik van de Velde,obfl'ÏCÖfn 1666. Jakob
van Aifcn, PbftftöM ÏW ï 7 «paait i%-
Kor-
|
|||||
|
• .....:.........j-iJ..................____j ; - -
|
|||||
|
tAN Noord-Holland. 46?
Kornelis vander Linden, tiaberï}aub^affoO£.ftt
be f$etmfttt / te 'Xetben obcrieüen beo 6β&
htnibtt \6φ, ]niun Lcmmens, een S^aban*
htv ■-: betodue t$n®ï öe €>bet*fïen ber^eefceiijlt*
ÖCIt ÖOO^0C3OniïCiï iuïCi'b. Rudolf Weftrèenen»
of met φχ ti$f η naam Aardigman^eenïltreeïj*
reuaars 'te I^oggênom gefloten öen 13 g[a* llliaüU 1709 Servatius Knippénbergh. N, Ki-
itemaker. Gerrit van der Meer. Piccer de Rui- ter. Antonis van Lm, CCH SribCUaar CHJ. il- *'" »
Ν ü Β I X W O U D E,
j^u&ijriöaube /. paafenbe aan ffl$ju$t$H\$/ Parocbi-
gdb een parocöi'&ccit/ öie op ben naam ban bc kcrk cn %. Cunera !tigebft)bt fcoa$ : lid!! tOCllte Cunera ^r™"b
ïjet eerfle öee! ban Batavia Sacra'-ua0C5ieti ftan wouJc.
tuo^bcn. gfn 't jaar 1 >H geeft jjfer gëfïaan Johan van ^°™s«
Schagen , bctbelue in 't selbe jaar beraïaarbe öat-be pafïorn ümz be <èi*aabcn begeebeii iptcrb / maai* be tnffrfluïg boo? ben g,?oofïban 3&eflb?ie?2anb gebaan moefï tooien. %>$ $§$ berber bat Jjg begafiOrp/ rif jaarrnte gooren/ geteegen ijab ban ben j^tabtijcmöer ban ^ob ïaiiö. ©ejeibe ^afiorg bcjat aan seltcre inturni* ff en 18 mergeri lanb£ / beltjelne jaar!p£ 36 $l)..0ult)eti$ onfyagten. ^e ïiofcer toieeb ooft fco&# boö^be «Sïaaben aangefïeït * betoeïlte jaarïp$ 30 ulj. gulöenè u$t 3pc beöienmge troft. J^a getomb^aagenban be ïanbregeeriugijclv
ben jfjiee tfe boïgenbe gafloojö gedaan: jfohan Ubuis, onber 112bggenoni benneïb,
jakob Arator, een griefeer ban 't c&ratori;
bebrifté na een ïoffeïpe bebiemng oberiebetf S^beit iï jfi&Cp.iöfü. Piecer Rozendaal, bail
G g ζ bf
|
||||
|
468 Oudheden en Gestichten
be teering gefïo^benhm 4 $obemöer ïfrsr.
Pieter Kofter, na 46 jaaren aeöeiben$ ober- ÏCb'en ÖCtl I<5 Jüaatt 1709. Juftus Vermey,
een €>outoenaar/ eneen3£oben$<0obtgeïeerbe*
BENNINKBROEK.
parocKi. Ce ^ennniM^oeii / in be $eïbe fïreeït geïe>
kcrk' gen/ fïontk een ijkrac&inern / bse ter gebagte* cnz^vTn' niffe fean £·Pietcrs öanben ingebiijbt b>a^ Φτ Beiinink-· gafïoeg |?!agt boo^ be <0raaben begeeben te ferock. töo^ben ; be tnïjuttimg tpictb booi ben J^oofi ban 3&cffó?ie£lanb gebaan : 300 aï$ in 't jaar Jfi4 bCl'Maaet geeft Maarten Pietersz. bltbz
©afïorg tn 't 5eïbe jaar beifïeebbe, ^e ψ&$&
rg ïjab eeii3&afïoo?£gug£/en 70 metgen ianb& maar mocfl be bijhm fjeipen onberöonben, Sfl.ï* ïe$ gereïtenb / mogt 5e 40 of γ o üïjj. guïben$ b$ geïö opbrengen. kefterfchap Üet ïiofïetfeïjap / bat 00I1 ter Ikgeebingban be feeaaben fïonb / en tn 't gemeïbe jaar be* ftïecbt tuierb booj Pieter B-rwouts te 2&infteï tooonenbe/ ftcjat 8 mergen. jjföaar baar ugt ■ tnoeft be fiofler ooft ren groot gebeeitc ban ben bp $Ê erjjouben* *
L Α Μ MERSCHAG E.
parochi- ^ammerfcfjagé/een bo$i ban U^efïbjie^ïanb/
keik, en gati een ^aroepterft / bie ter gebagteniffe ban Lam°m«Van^* Lambertus nïgelt)ijÖt bK$ ; eil Hl 't jaai'
fchTg™" ï 5Π4- boa* ben ï|e'er ban ^oogtuout bergeettei*
moeft tomben. J^ebeit be tttf^meatst SeüÖen Ijier geftaan
Pieter Kornelisz bg> genaauib be Oude, o^erïe* ben bm tl ^abemftCC 1ÓÖ3. TheodorusPetrc-
jus v
|
|||
|
van Noord-Holland. 46.9
jus, oberïeben btn ro <®ctoDer ιβββ. Kor- nelius Janfenius van Akoy , fóanOMHÏi U&€U&
ne/ gafïooj banïïammerfcöagen/ $ naties
jjanb ]j)afïoo2 ban Us&$mm getao^ben/ en al· baar oberïeben bm 3 2fip$ 16.. Adriaan Lemmius, Oberïeben ben 23 3ηηρ i<58x. Hu-
go van Hoofd , naberïjanb te mmjlerbam öe*
roepen i tegenbjoojbig ©afïooi ban $&aafïanb en l^aafïanb^flng^ Johan van Gelder. Jo-
han van de Berg, naberganb (S^iberpafïoo? te
Hotrerbam / baar ga gefio^ben i$ in 't jaar 1718, Hubertus Deitordeur, een ffimfïerbam* Uier. N. van Pilfen. Jakob de Valois.
ABB E KERCKi. fTOeiterlt / een bo$ ban 4tëefïteie$anb/parodu-
ixitt berre ban 2tammerfe§$gen/ fjab een P^k^vkaoUt rodjiteif / bie booi be «feaaben bergeeben - bjierb; beöebefïigini toierb ög ben ©joofi ban
2$efïb#e$anb geïjaaït <&t pafiorg jjab een öuipje boo^ ben ψ&
fïoo^/ en aefit of negen niergen lanb^; bocö met ben ïafï/ ban be open te gelpen onöciv jjouben. <Pcb# i)et ïiofierfefiap geen bafï inftometi
βαϊ>/ moeden beï)u$ïniben een fcofïee önnren, Τ W Υ S.
^e paroeöiiterft ban <Ctoj$ f!onb to$mty$& parodu.
ter öegeebinge ban be 4^aaben i ïjet reejt ban kerk v™ bebefïigen qnam ben J^oofï ban 3®eftfyie$anb Tw^ ioe* ©aar bja£ een gug$ met aeijt mergen ïanb$ booj ben jlafloo^: betoefóe Ut allegaar* ïp$ genoot jq fij* gnïbeng: |
|||||
|
\
|
|||||
|
'&yo Oudheden en Gestichte^
2n 't jaar is Η fïonb lier aï$ ^afio^ Pie- ^aftoois. ter'Maartensz. φη Uï't jaar 1517 Kornélis
Jansz.
koftcr. ü11 't-Seïte jaartifeb Qet itofi^rfcöap βέ^
ïtfceDt öoo^jPirk Huyke j tseitjeilie h$ afto& 3enöï)Cit jaaripg gesioöt f 0g, '$uttstu$/ en m\ bteröe beeï ban öe boter, MI D W O O D E. ;
paftorvvan ®* P##§ &ai5 JlEiötooub? / in beselföe
Midwbudc, tfreen gelegeii/ toierb ooit böu£ De <0?aabcn
begeeben fm fïonb ter bebefltgaige ban Den
nieeraemeïben J^oofl '©e Jpafleo^ Ijab een
\M}$i *n *8 mergen langp
paftoois. 3» 't Jaa* 1 f 14 toa;&&ier']&affoo? Yvo Janfz. Pöo^ Den föojÏct 'toaren fe# mergen ίαηί$ gentaaftt / en ögj toierD Dóö| be ^aabèn aan*
gefield ^ ■ "' #; ■
Leproos- ^aar tóa$ een gitse ban ®.3L©jou!»; ooit
^»ys.; fcoa$ 'er/ oeip in beeie ftebeti ban If ollaob/ tm IZWAECH. ,
Zw33g g.toaeg/ ren Do^ met een paroeptern/ tn
waar gcic- $!)efïb;te£Ianb öy §00311 gelegen / gaD aï ban
gen enz, m%$ cp fraaye fiern / Die op Den naam ban,
ben ©i'Martinus iiigehnjbt ha§. ^e patlorg
toiero ooj^booj De ^aaben begeeben: W in*
ïjiiiben gefcjnèbe boo^ get ^omnapittei ban
lltreegt.
faftpoi* 3Jn 't jaar ϊηφ toa^gafïooj ban ^foaeg
AntonisLaurisz, biebe pafïortt ban Den<0^aaf
gjefeegen fjabv
iPe pafiorn fcoji jawlp$ / alïe$ gerefcenb/
|
|||
|
van Noord-holland; 471
60 ffij. gulben$ b$ geïb opbrengen: 5$ gab 8
tneegen ïaüo?/ baat jaadp^ 3 o ftg. guïb. en tien jcjepefê Qcrfï ban quanten, ï|et ftofïetfefiap / bat ooft ban be<i!5raaben beegeebenbjierb/twli φι anftomfïen ugt feben mergen ïatto^ gfn 't gemeïbe jaar baecbjetseïbeamptbeftleebtoooj Anr. van Loo, oie baar ban jaarïijftg een jjaïf bat boter genoot Ce^fcoaag ïn get beïb $ be eerfïe openbaa*
re pjeeft op 39η Öaïbmiaanfel) geoaan bao^ tt* nen Jan Arentszoon ·, bie boo^ be bïijtigïjeitban AalbertHuyk, J^afïooj ban lïlïftmaae / ugtbe fïab fCïftniaar gebannen bja^ gebjeeft $a |et onbecb^iÉen ban ïm\ onben <0ob^ ?&****
bienfï geböen j&eefïee Johan Ubius, en $&ee* fïee Jakob Arator, ^toaag met be omleggenbe ίϊΰφη aïïereerfï bebient ·, 3onbec bat 3e een bafïe bjoonpïaat^ ïjabben, .pa&erïjanb ïjebbcn bic ban ^toaag öun eigene ©afloop geftree* gen·, bie jjnn berblijf febert ooft te|gtoaag ge* ï)öuoen pebbcn: te toeeten Willem Sybrandsz. te ^cgeüiiiglDOUbe gebooren / bie eeuigen tijb be ^u$$#}itftet ban ben ftet^biffcöop de la Torre toa$ gehjeefï: en te ^toaag / na beeïe jaami atbeiben^/ obeeieben i^ben i^eptem* Öa* 1690. Theodorus Pcllenrok , te <@COnin*
gengeboomi/ bie ooft te koningen gefloten
i§ iïi 't jaat 1710, Atuonis Lanfingh, tCtlMlW
fïeebammer / nabaganb ga|ïoojban ^cfiagen
getoo^ben. Bemard Beuiekom, een ïitrecjtei? naat / te tornen in be <00bgeIeerböett onber* toeesen. Auguitinusvan Dijk, een Hirafïerbam* mee/ tegentooojbig jpajïooj te %ttimh (O .i "■'. - }-V
G g 4 AAN-
|
||||
|
fcyz Oudheden en Gestichten
AANTEKENING.
τ. Omtrent het jaar 150? is 'er een zwaar verfchil
tuflchen de ftad Hoorn en de huisluiden van Zwaag gereezen. De gemelde huisluiden, α door een van de voornaamfte boeren met naame Pieter Veerzen ppgerokkend , wilden voortaan alle jaaren eenen Schepen in den Raad van de ftad hebben; en zeiden fiat hpnne voorrechten en handveften zulks mede» hragten. De zaak quam in den Haag voor '1 Hof: Daar de huisluiden den bout op den kop kreegen ; en daarenboven verweezen wierden otn»de onkoften, Wederzyds gevallen , geheel en al te betaalen. Ζγ beriepen zich voor 't Hof van Mechelen \ daar zy 'i insgelijks verlooren : zoo dat veele van de voor- naamfte huisluiden, die hunne middelen tot het uyt- voeren van 't proces verbonden hadden , zich op 't einde kaal en berooit vonden. ': * Vt;\i Kronijk van Hoorn pag. 8f.
OOSTERBLOKKER.
<$ofïerbfoftSei· in $®tftb}k§lmb gaij een po»
rorgiherït I bit öoo? öe «tfsraaben bergeeben moefï tooien: bc üiJMÏing gefcöieöbe öoo^ben ^oofi ban#e$bjie$aub. ©ε pafïorg öaö een fïegc pafloo^-9up0e/ en αφ mergen ianb$; bit eïït bier ftf]." guïben$ opfyagten, €n baar u$t 'mocfï be 'j&affoo? ïfet $m noeïj geebentot get onberjjouttén ban ben bp. ©e «Sraabcn ïjabben fjet bofïerfcl)ap ooft te
p'bergeeben : 't tueÏR 4 of 5· mergett be3at/ en m 't Jaar ♦ .' . bcMeebttoicrböoojGemtRoes. ^aar ban txoh Sgt jaaripg ρ $4 milben$. |
|||||
|
WESh
|
|||||
|
VAN NOORD-HOLI,AÏ*D. 47$
WESTERBLOKKEfL·.
®e J&irociperii ban ïjet öo&i 3©efïeröfofc ρ*«μ-
ïier toa$ op Öen naam ban ben % Utarfëeiigd kcrk cn . Michiei ingemgöt. ^e^afioojmierötn^geïp^ ^Χ°- öooj öe «Sraaben benoemt / öie öan öooj oen blokker. Jf^oofï ban H^pb^ïanp moefïöebefïigtmoi* öen, ©it geeft in 't jaar ι r 14 beeftiaart Sybrand Mattheuszoon, ^kftctttt ($Ilöcr-
pafïooj ban il^rflcrBIoïificr^
©e pafïorg foterö in 't ^elbe jaar befcïeeöt
öooj ben 500η ban Jakob Sralpaerd, i&aoimv öe m f <®rabenijage : öctoelfte ög afbjeesenö* geit ligt öe ^afïorge troft elf ftij, gniöeng, ï^aar toag geen Pafïooig^ttggj en öe gaflorg ïjaö omtrent 9 mergen ïanagi / öie ieöer 4 0jj. gulöemj opujagten. tllUe^ gerefcenö beö^oegen De sn&omfien jaarlp£ 5*0 $#♦ gnïöemJ. ïfet fcofïetfcfjap/öatoolf ter öegectiinge ban korten
öe ètaaben fïonö / toierö in 't gemelöe jaar fchaP* Öeft!eebt ÖOOJ Maarten Piecersz. öie te ^00^11
mofmöe/enbg affcöC3cntigett jaarlp$ een ponö
genoot, &aai4 maren 4 mergen fanö$ aan 't gemcïöe ampt gemaaftt. · 25g 3$efïeröIoMier geeft eenpiorg bantopriory ^
guiiere Kanonnihhen geflaan> bieonöer't$ïa*wefter- pitteïbaniPtnöe^öemöoo^öe/ ent Huys van blokker* ?t Nieuwe Lichtioa^genaamo.^ ^it ftïoofïer ioa^ in 't jaar 138S op ïjet erbe ban Meindert Eu per z. gcfticgt ÖOOJ Öe Ölfcipeïen ban Gerric
de Groot: ban toien mg elöei$ gefpjoïien jjefr
ben, 5^e gemelöe Meindert trolt ooft öeftapm Jet nienrne itïoofter aan : en jjeeft öaar / ten einöe ban 3p ïeuen toe / in geoote goob^ucj^ λ Vide Chrenicow Windcsln lib. r.cap, 10.& i^»
6s f tfflBe*
|
||||
|
^74 Oudheden en Gestichten
tfgfteit geïeeft let $tm ^m öe bier eeefte
fcloofrer^ getaeeft / bie $iei> met |et algemeen Hamtteï ban 3©inbe$)era bereenigt öeböen : • 400 afé in 'bc lironp ban ^tiiöe#eni Μ lm
lm (laat. l^aar get fc&öben banb Lindebom
r; geeft |et in 't iaat is>° een «reiibj pant ge*
■ ftreeaen* fe . ,,.,
met btó Öe f ♦ jfêlaagb. Maria tosgefopr:
*ooméïöljfet imt Set lebeii ban ben«5ertoaar*
■Stoen-Beda, te? 1.1 de Lange aan Ut ftioo*
fter bereerö : baant baar Um {jet .genoerat/
Het klooiier der H. Maagd Maria van 'c Nieu-
we Lichc te Blockem. #et;iüerb getwemt ïjtt wni&fit ppmpwm
teeftïg ge gttöir&?se£ïatii>» en |a'0 eeitfraege ten/miet
fc°,u7ea een fbitien toten / tóe; boo.? öe Itert* ban ^toaag
vaÏ 3? niet Segdefbe te 3brigteti. '«tgftgtt f^f^
yoefter, fceïp getal ban ïanöerpen: öie -*agelt)f$ mm
nieutöe'gsfwn'$oo bernteerberben / batte
4&*aabeiï oenoot^aaftt foierben baar een fc&ot
tooi te frfeteiL^e liMtlaatentenbien eiube
«itocgeebirtftaan- weet öe reeö$ gebate · w&
Mmim m .fianabcften-battlfeefl:biie(Iaöb.©at
ban Philips i, barben u fuïg 14^3 / ftaat
onber c ^jrooteft^oeft*
^e ÓMseifta* ban 'f Itïocftet? / 500 alp mo
- ban omeb«i$oubei$b? oberieberinge betftaan jjebben/ geöben ben-<0raaben bjel-eer aange* fioben bat 3e ieber mergen ïanbg / 't toeljt 5g öp erfenii ^owben intigetf berfttijgen / met fttm tewsitó&enöebeftfteii. ^ mifbaöigïjeit toa£ er öï *oo «root a$ W rptbom: bjant boïgen^ fjefc fcéftben ban P. Opmeer tóierben b' er biel 700/ fa foratp^ niet minber aï^ bwi3enb armen /W b Hift. Epifcopar. Daveutr» p« jxj..
|
||||
|
van Noord-Holland, 47^
tointerttjb onberljouben. %n bit feloofter jjafr
toel-eer gébjoont / en toa$ töeguïier üanonmlt gehjeeft/ Gerrit Hoh^us Wybrandszoon: bflücfc
l\t te jèonntftftenbam in't pat 1 f 73. / ugt öaat
ban t ï*atoïsjfte geloof / to^ebrip ojjgeïjaïi* gen iöiérb*
<®titt bst Moofter onber^toaag/ög bebaatfc
bit ban %ooin naar <£nftjjni3en gaat / geeffe Jan Arentszoon , gdp tög tttbg Qt$t$t geb*
ben / be eetfte #?ebiftaat3t o# 3jjn Sm fop
mtttti§ gebaan» <Coen quam er tm töcgntó Λ lianonnift tiyt ïjet gancïöe ftïoofter aangeloo* pen 5 betoeïlie/ om ben pop te boen fcljeibèh/ ban be bjuggein gct foaterfi^ong: maar baas tooë niemaïlb bie'er 31c?) aan ftoo^be. Het gemelde klöofter,300fcij^gft P.Opmeer,
is in 't jaar 15^75 mét Zoo een baldaadtgheit eri godsloosheit afgebroken, dat zeer cerbaare ma- troonen en fehatrijke weduwen in 't hartje van den winter met fléeden over 't ys daar na toe gevoert, en door de Burgemeellers van Hoorn gedwongen wierden om eenige fteenen te ver- leggen. Dit gefchiede daarom , op dat zy, zog" wel als de anderen , voor fchuldig aan heilig? fchenderyen gequetrteMajefteit zouden gehou? den worden. (1) '„._ ,M ©an bit Moofter i§ geen fjet minfte mmtr*
bjerft obergebïeeben: aïieenlp $beaarbetoafc fjooger/ baar get ftioofter piagt te ftaan, &t gebenftfcïjnften ban *t ftloofrer 3jjn ooft met gct ftloofter bergaan, <êm SSurgemeefter ban $£efterbïoftfter / Ut nocg een beel gampïereij * ftabV öeeft be^eïbe/ bat tod jammer i§f bet* uianot* ,tp,.· v;H 1 , -. f,; gjïi lje& onber my eenen ojief ban .Martinu*
Duncanus aan t?en #berfte ban bit Woofcen baat?
|
|||||
|
..
|
|||||
|
\j6 Oudheden en Gestichten
baar Sö tfêmiftyke d (BuhUtketh^tit ban Johan Thauierus ïwftig boo^ïjaalt: en jjet ïeesen ban
öeselbe tenemaaï af&enrt Sftt 't jaar ι ssT to&§ «^berfte ban bit Moo* fter Klaas Gerritsz»
fietkioo- $$$ ïloo^n/ in be banjert / geeft ooit ge^
fter B«h- ftaan get nioofter ^etïegem: get taeï&e j&ee* Tchem. ^ Gcrric wn $$cgt£geieerae / en ttoeej&eie* ffcer^ / baar gefhtijt fjeööen in 't jaar 1475*· <®eg!ufter$/ btebaar tooonben/ leefden eetft naar öen beröen fóegeï ban ^Francifcus, maai: geöben naberïjanö öen töegeï ban &. Auguiti- ïius aangenomen 3 en 3icjj onber 't üapittel oer lirngl-feöeberen begeeben. ïtgt bit ïaatfle ftïoofter$ eenanbee nonbent
feoortgef$roten/ Ög ^neeit gelegen/ en'Naza- reth genaaniD. ©ji nïoofter Sfctïeljem i$ in£gdp£ in be
fieeïb-fïormcrgafge&rolien: maar baarfë nocQ f enig muurftërt* obergebieeben. d Hy ziet op tic EyangeliiTche paerlc en den Tempel der zie-
len van Thauierus: maar de Leczer dient de verdcdigilhriften, <1ie door Ludovicus Iilofius en anderen voor Thauierus uyt» gegeeven zijn , ook natezieru AANTEKENING:
ï. Volgens het fchryven van D. Vjel'ius α zouw dat
jklooftërafgebroken zijn ; uyt vreeze dat devyanden, dat is de Spanjaerts of Spaansgezinden , het eens on-r, yerhoeds mogten inneemen; en tot een loopfchans, om het platte land afloopen, mogten gebruyken. Hy voegt 'er ook by dat de Burgers beurt om beurt moe- iten uyttrekken, om het te helpen afbreeken; opdat Ze het malkander 't avond of morgen niet zouden Ferwyteu. En om die reden zullen ze de vrouwlui- den ook genootzaakt hebben om de handen aan 'c werk te flaan. Hy bekent dat het jammer was, om Η heerlijk gebouw, endefchoonegelegendheit: waar λ Ktonijk van Hoorn p,ag. i?%*
doof
|
|||||||||||
|
ι t
|
|||||||||||
|
ö**^
|
-*- I '
|
||||||||||
|
.·..,. 1 ,
|
|||||||||||
|
mmm
|
|||||||||||
|
ί
van Noord-Holland: fyf
door het gemelde kloofter onder de voornaamftevan
ganfch Nederland gerekent wierd. Wat de Monnikken, of Reguliere Kanonnikken^
belangt 5 die waren altemaal weggevlugt: dochbyge- legendheit van 't vredeverbond , naderhand te Gent gefloten, zijn 'er fommigen wederom gekomen; diö een jaargeld van 't gemeene land kreegen ; daar zy redeliiker wyze van leeven konden. SCHÈLLINGWOUT.
^cQeïïingtooiit / een tjo^p ban ffittfitytep^**™^
ïanb/ ïjttfiUm naam ban ecntgefeeuiJÊlöof^31^11^ fen of ban een bjouö Ciaae omtrent ftaanöe 0e* ^1*; ν;ζ nreepn. W>t parocptelt / öie ter geöagte^scheiuug* tn'ffe ban β. -Maarten ingetuyiit toa$/ toieeb^ouu ög beurten öqo^ öeti*J)an$ en fjet ^omftapit^ tel ban ïttreegt bergeeben s 300 ol§ in 't jaac 15-14 berMaartie Fop johaniz. J&aftoo? ban ^cöelïingbjout
^et fioftetfeifaptsat 00& boo^ öe^abenbee* koftcr-
geeben nwtfi tooien/ en thjee inergen metfehap* ^ m\ ftkvU öeel baheen merpnuesat/ bjierÖMt 't 3elbe jaar beitïeeDt iïOQt Pcnningzak ·, öetoefc ne tsaar jaarïp^ ban troit feben öóïianöfeïje jjonöen, ©e paft orn ban ^c^eïïingtoouö / en tóe ban
#aftei> en Refter- bloftuee / i$ febert get bee# anderen ban öe^egernng; öe&ient geajeefttroo^ öcbaïgenöeJfJaftOO$: Johan Dingenom,obec* ÏCÖen öen 12. 3|UÏg 1640% Tohanjohanfz.ofoec*
IrDen öen 24 Jlobemua' 1667. Willem Wil-
ma, een &}ii§/ te tUmfïeeöam gejïo^ben öen aoj^egt i68f, Willem Schoenius, naöeejjaitiï
JpafW te Stnifterïmm/ baar j}« oberïeben i$
ben 11 december 1684, Manys van Veen*
te i§aarlrm oberleben ben 1 s %®fy 1709.
$abew
|
||||
|
47§ Oudheden én Gestichten
ι jf^atferöanb t$ 'er be een m anbei* f&rfeffec
boot' bc« Nuncius gejonben / onröe paftorg tt öeöienen: en onber anbercn ^oeber Hendrik. Hanién , ^ijnbe ttll $fcUtt£&£oeber." B'ernard
Budeiman, in fóleefgianb gebooeen 0115,
,. V° % 'HE M.. Parechi- ^e $a$oi§iütth ban ïgcni / tiiffcgen igoo^ti
*<·*, en <ènfc])ui3cn/ toa§ ben ï|, «èbangeïifi Lucas MnSm tocseöjgöt > en fionb ter bergeebinge ban bs enz. cm «éraaben: bc bebeftiging toi'erb bn ben l^oofï
ban 2&eflb$ie$anö' gegaatt, ^i£ Beeft in 't
Paftoors. jaar ιτΗ bernlaart Johan-Beyrefe , beertig
.... iaaren oub/sgnbe toen paftoor iïan Hem. φε
$aftprg.bragt in ajïej op 5-0 M% Qümn§: gair
geen flug^ boot* benpaftoot/ maar febenmer*
genïanb$.
■kofterfehap (Set |et Soft ërfegag uegoorben bnc mergen.
_>.* ·3(η 't gemetbe jaar toierö ftet beitlcebt öaor
Baarthoud Gerritsz. bie Jet ban ben #raaf ge*
teegeii öaö: en jaarlp^ baar ban tvtih 5 éö*
gulben£«
$M§ bc nieuhte 4?ob^btenfc gier begon tnge*
' boert te tóö$en/ bsierb ï|eer Gerrit tot ψ&*
ftoor ban ï||em aangeftelt: maar aï3oo ïjg' te'
iaat/ enafê be Itcrit aï ingenomen toa^/quant
aanftappen ·, toicrb fiem ban get bolfi fefjimp^v
,gebii}^ toegeroepen/ Al te laat Paap, Paap al
* te laat: en baar ban Beeft fyg ben naam bani
Paap al te 'laat begoubcn* $» i| boï§en$ ïjeij
%aarïemfcïje boobboeit te ifadriem geftorben
m 't jaar 1605:.
3(ii 't jaar 1616 i§ be paflorgban ïf em boo^
Phil. Roveni'usopgeb^aagen aanjohan Simonfz.
U ^ootebioffs gebooren/ eenlenïfc|<00bt;
g#
|
||||
|
VAN NoORD-HottAND. 4ƒj*
geleeröerbiebaat30 jaarcngeffcan geeft/ e»
ban be fïeen gefloten $ ben 2.7 jlobembei: 1647. J^a Öe ÖpOÖ ban Johan Simonfz. !$ be
pa|Wg ban ï|?m/ HDyöencffe/ en èeenötti*
jen/ iioo? *tkapittel bau^aarfcm opgefyaa* gen aan Aalbert-Buitendijk-: bemeifte baat 40
jaaren gearbeiöfc gebbenbc/ tigt ïjtt leben ge*
SeliOOmen Johan Broeder , tt |&cben&lfEi ge*>
|
|||||||||||
|
'••Γ»-ir*
|
|||||||||||
|
öooren / tiie rerfï be gajïorn ban $$ermge«
|
|||||||||||
|
ftab bebient,
W Υ D E Ν Ε S. ;
3®gbentffÊ $ een ftafieeï itt 3$ejtb?ie$an& wydentTe;·
getaeefl; 't toeift^aaf Floris V baat gebonmt f-citiids <*«* leeft om bewiesen onber Öebmang ^Oouben/^j^1; 500 ΰί$ Melis Stoke in 3ijne föïjmaronp ber*\wcia gaalt "Φοφ l\ü?t na ben mo.o.$ ban ben ge* meïöen <0?aaf ïjcBben be &#iÊ$n öet Itafïeeï Belegert / met betbjag mgeteegen / en tot bert gronb toe geftecjüt. Cegentooo^bsg $ ïjet een 00$ tuffegen ^00.211 en ènltljuisen j fjeböenbe omtrent φχ ouben naam öejjanben, ï§etrecïjt han be pafÏorg te begeeben jjïagt ben «i^aabe toereftoontcii ·, ïjtt bebeffsgen moefl boo? be» J^oofï ban 3Beflb^ie^Ianb gebaan tooien. 3ίη 't jaar ι π 4 wa$ $afïooj ban $®$m\t$
Lambert «Viciiius, ïianonntn te (0eeebïiet j ^cbftenbe tot a^nberpa|ïoo?*eenen Johan Johanfzi. ©e pafïorg bcjat elf mergen ïanb$ / eïis
jaadpl bier g«lben$ toaarbig: maar §g gak jjec onbergonben han ben bp tot 3ijnen iafïe* 3n alleg mogt 5e jaarïijï^ <5o fflj. gulbenj
B®«
|
|||||||||||
|
;
|
|||||||||||
|
4,8ö Oudheden en Gestichte^
BOVENKERSP fe L. ïmhu ^oiientefpel een boojtreffeïsjfc bo?p / en bé
kerk en ^fïe paroeïja ban be ^treeft/ naat «Μφΐ!^
patroon »m töe u betten/p!agt ben % Martinus 23ip
Senkcr. fcöop ban €ourg al# ^JMMi te bieren;
fpci. &e p-ifïorg moefï boo? öen gaug en ö^t «S&om*
fcapittelieï ban Utrecht/ δρ beurten of om be
anbere maanb / bergeebeu tooien : ïjtt öe*
befïigen quant ben Jpjoofï ban ffieftfyitglanb
toe. <®it geeft aïbw| in laar ι r 14 berniaart
ïfeer Tohan Barencszoon , Π faaretl Oitb / Ut
op öien φ get ampt ban^nberpafïooj aïöter
beitïeeöe. r ' , mkomficn ®e mftovn Sab #g f ^fioor^u^ /en 17
aerpafto. ntèrgen ïanb^·, betneï&e jaarna in aïïe$ op*
ry€' brasten .. ♦ fxïj. guïben^. *
f et fto$erfei)ap fïonb ooit ter öegéebm^e
kofteifchap. ^ &e^aa¥eni en ftabmaar boo^ seftere iw
Komfïên. «roeben* %n 't gemeïbe jaarfcoierb bit ampt beMeebföOOl Niklaas Gerbrandszoon,
hjoonenbe te i|oorn, . .
Moors. Ifier ticben^öe naamen berJPafïoren: Rob»
bert de Rode, bie be pafïorn beMeebt geeft, na tó jaar 1617. Haddeman Paludanus, IJl ttïl
éaag oberiebeu* ben 7 ^ugiifïi 164.8. Johart
jakobfe. be eerfie ψafloor bie 39η ber&ïgf in fiet borp geïjotiben fieeft· f ρ $ sefiorben tn Éanuarn i6f7* Jakob Spranger, te Hoorn geboren ; naöerijanb ψafïoor ban 3|oorn 0e* iooeben > baar te oberieben $ ben 31 ftiusufti 16. . Micbiei Burger, naberïjanb#afïoor té imaMtmn / oberïeben ben 8 j&aart ió78* ]ohan Rofa, een ©uuiltertiier/ en een gobbrucö" tia en geïeerb#nefïeri bie om be tesentooo^ |
|||||
|
I
|
|||||
|
,.-....
|
|||||||||||||
|
van Noord-Holland. 48r
bige beroerten getioosaafct i$ geioeeft $ne pa-
ftorg tebedaatenj en te Hmfter&amoberïebe» t$. J Heminkfz. Hanien , eeiï ÏWU^btOtUtt/
re booeen ψφαηι in bc ^lolil\et§.
GROOTE-BROEC K,
€e <&mt&}Qu\/ bat een $m groot ö<WEcnN
i$/ ?nffob£ tamjcbenöeeft/ plagt* een hoiv JekiooSw bent baai föegnitere fóanouniftfreffeii te ftaaU /te Grootc- οίε naar benfóegei ban ^ Auguttinus ïeeföen>oek' ©tr iiotibent toa£ ber öefcQernïsnge ban be $« toebnhje Cfisaöetl) opgeö^aagen <Pe parocgi-fterft toaö op ben naam ban S*parocMj
Jan den Dooper mgefcuijbt i en tuierb Ö00| bekak.
^aaben ban ï|oIianb fregceben ·, be öebefii*
ging töicrö &$ ben J^oofi ban l^eftb^ieslaob gegaalt 3£aar toa$ bao,j ben pafïoo^ een tjn«|« om te tooonen/ en rif mergeii ïanb^/ bie jaarlijftg? omtrent 35* ïïö gttibén£ en 15* fegepeien gerfïöi opfyagteii, ©e bozere lir^ feomfïen moeften uyt öc offer^enmngen ber ge* ïoobigen fioomen: 500 bat öe Jpaffao? in alïc*^ ïjab 72, ftfj.gnïben^ '§ jaar^ S(n't jaar 1 r 14 ftonb ïjier al$ Jpafcooj Dirk
Rykaarriz. gjn be telt flonbeh eenige outaa^^00^ ren/ bie rpelp begiftigt toaren; onöer anöe* renljetoiitaar banbe£|l§Jochimen Anna. <^it bïpt ngt ben boïgenben fticijüng&^tef ban 't jaar 15-17 i bie nig booj eenige ïtatoipen ban «^ootefooeft ganfteïp ter pnö gefteït i$: f ν den nams om Heeren, Amen. Kennélyck en-
de openbaer zy een yegelycken deur defen je-
genwoordigen Inftrumeme publycq, dut in den
|
|||||||||||||
|
λ Jacobi de te Torre Relatio Ro'm.
II, Deel, Η h
|
|||||||||||||
|
Ja€-
|
|||||||||||||
|
48 ô Oudheden åí Gestichten
Jaere nae der felfs Heeren geboorte, duyfent^
vyf hondert en feventien , de vyffte inclictie, den eerften daghdeferMaentsJulii, te vyf uren naemiddagh, ofte daer ontrent, des Pausdoms van onfen allerheylighften Vader ende Heere inChriito, Heer Leo, by Goddelycker voor- zigtigheyt van dier name de tiende Paus, in zyn vyffte jaer, is in myn openbaer Notaris, ende der ondergefchreve Getuygen, daer toe eygent- lyck geroepen, ende gebeden tegenwoordigheyc perfonelyck geftelt, die eerbaereende voorfie- nige Man, Heer Pieter Claefz. wonende onder de Jurifdiciie van Uytreght, gefont van herten, en zyn verftant wel gebruykende: aenmerken- de door de gratie Godts, datter niet ieeckerder is als de doot, en niet onfeeckerder als de ure van dien : en oock aenmerkende, dat hy den daghzyns doots niet moghtewaernemen; daer- om heeft hy by die alderbefte maenier, voege reghte faecke ende forme, foo hy alderbeft en- de craghtelyxfte gemogen ende behoort heeft, gemaeckt , ende geordineert zyn lefte Tefta- ment, ofte uyterfte wille, in manier hier nae volgende.
ïn den eerften, foobeveelthy zyn ziele Godt
almagtigh zyn opperde Schepper, met Maria de glorieufe Maget , en het ganfche Hemelfe gefelfchappe: maer zyn lighaem heeft hy begeers: gebroght te worden op die kerckclyke begrae- feniiTe. hem den eerweerdigen Heer Ucecken van Wellvrieilant, ofte die gene, dieopdietyt zyn plaetfe fal bewaeren, heeft hy befproocken voor zyn milde aelmifien, eenHoornsgulde mee een ftuyver. Item heeft befproocken, begiftight ende toegeëyghent het voorhuys van zyn wo- ning, ftaende in Groote-broeck > den altacr St. Joa*
|
||||||||
|
van Noord-Holland; 485
Joachim daer toe met twintigh guldens, loopent
geit, jaerlycxe renten, gaende uyt de vrugh? ten en inkömften van de Landen hier na befchre·? ven : te weten uyt drie itucken lants, gelegen in Lutjebroeck,: van welke itucken lants naeifc len- dens zyn, Ludolph Pit ters aen 't eene ituck: Harcke Janfz. acn 't andere ituck , ende Aef Claes weduwe aen het derde ituck lants. Item noch heeft hy befproocken , tocgeëy-
gent en begiftight den altaer van St. Anna iri Groote-broeck, het agterhuys van de felfde wo- ninge, met daer toe achtien gulden ioopentgelt, jaerlycxe renten , gaende uyt de Vrughten en inkom iten van twee itucken lants, van welcke naeite lendens zyn Pieter Janfz. aen het eene ituck, ende Catharina Claes, naegelaeten we- duwe, van't andere ituck lants. Item deover- blyvende vrüghten ende inkomile van de voor- noemde Landen, heeft den voorfchreven Tef- tateur befproocken om Godts wille tot reparatie ende gebruyek des voornoemden altaers. Item naervolgc-nde heeft hy befproocken om
Godts willen gegeven ende geiticht eenenjacob Dirckfz. zynen Nevè, azufufruclu en'tgebruyk waer van een ituck lants, leggende binnen de Banne van Hooghcarfpel: wiens naefte lendens zyn Rembolt Janfz. aen de eene zyde, totter? tyc toe dat hy vie.ientwintigh jaaren out is, foö verre hy daer op wil ituderen ende ter fchöleiï gaen. Item'at voörfz. Tcitateur heeft gewïlt, dat
daer nae in de plaets van den voornoemden Ja- cob fal treden ecnen Dode Claes, en oockmede tot zyn vier en twintigh jaeren toe, foo verre oock dat hy daer op iluderenende fchool gaeri Wille. |
|||||||||
|
V?i*^s*5j- ;^%r^''»**i»«.
|
|||||||||
|
- *" ,f ■ ;·. ■ '■■.
|
|||||||||
|
tf&§tö&8SitÈ&ÈÈSétiËÊB^&B*^*i
|
|||||||||
|
|
mmmmmmmm
|
'... . " ' ' ' ' ! ' ' -é—»».Mi,i.'
|
|||||||||||||||||||||
|
^^™^"
|
|||||||||||||||||||||||
|
■ ■■■■■'
|
|||||||||||||||||||||||
|
484 Oudheden en Gestichten
Daernae heeft hy gewik, datdie'tnaefteen
de oufte van den bloede fal fuccideren, ende die vrughtenende inkomften vandatvoorfchre- ven ftuck lants fal genieten vyf jaeren langh, omme daer op te ftuderen en fchool gaan. Item de voorfchreven Teftator heeft gewilt,
dat waert faecken dat eenige fchedullen, 't zy inDuyts ofte in 'tLatyn gevonden worden , in dit tegenwoordige Teftament geleytofte geteyc- kent, dat het felfde, 't welck in de voorfchre- ven cedullen gefet ofte gefchreven fal zyn, van gelycke maght falwefen, niet anders oft in dit ielfde Teftament gefchreven ende uytgedruckt waer. Maer zyn andere goederen al te faemen, foo wel roer als onroerbaer, heeft hy in manier van aelmiflen, achtergelaeten zyn waerachtige erfgenaemen : behoudelyck nochtans dat felfde te mogen vermeerderen, verminderen, verbe- teren ende veranderen, foodicmael hem dat felf- de goetduncken fal. Daarenboven om alle defe dingen getrouwlyck te achtervolgen, ende tot Zyn behoorlyckeeffb&en te brengeu, heeft hy gekoren, gemaeckt ende gefet zyn executeurs, ende getrouwe difpeniatoors, nu niet tegenwoor- digh , noghtans niet anders of zy tegenwoordig waeren, die eerbaere ende voorfienige Mannen endeHeeren, Simon Paftoor 'mHoogcarfpd, en- de Simon Dirckfz. Paftoor in Lutjebroek: ende Andriesjacobfz.tzn waerlyk man: gevendehaer ende een yegelycken van haer volkomen maght in alles, omme dat jegenwoordige Teftament ofte uyterfte wille te werck te ftellen. Heeft oock de voorfchreven Teftator gewilt, dit Te- ftament craghtigh te zyn nae reghte als Tefta- menten, Codicillen, Brieven, ofte eenige an- dere uyterfte willen , met zulckreght als't beft ende
|
|||||||||||||||||||||||
|
1
|
|||||||||||||||||||||||
|
}',
|
|||||||||||||||||||||||
|
van Noord-Holland, 48$
cnde craghtelyckfte fal mogen gefchieden. Van
welcke voorfchreven pointen alle te faemen, en elck in 't befonder, die voorfchreven Teftator van my Notaris ondergefchreeven heeft begeerc gemaeckt te werden een Inftrument ofte meer, indien 't noot waere in de befte form. Dit is ge- daen binnen de Stede van Hoorn, ten huyfe van. Nyes Galayn: met my ç daer tegenwoordigh zyn- de de eerbaere Mannen , Jecob Ckmentfz. en Maerfen, by zyn gemene naem Fijfcher; burgers der voorfchreven Stadt van Hoorn. Onder ftont gefchreven en getekent.
4 Ende ick Mattys Pieterfz. vande Watwayen, deur maght des Stoels van Romen openbaer No- taris : overmits ick by alle defe dingen, endc oock een yeder in 't befonder, foo als zy gedaen ende gefchiet zyn als vooren , met die voorn, getuygen jegenwoordigh, ende perfonelyk ge- weeft heb, ende dit felfde aldus gefien ende ge- hoort heb gefchiet te zyn : daeromme hebbe ick dit jegenwoordigh Inftrument in defe opent- lyke facckengeftelt ende gefchreven, metmyn gewoonlyck merck ende naem onderteeckent, als van alle defe, ende een yeder befonder, tot getuygenifle gebeden ende verfoght. Onder ftont gefchreven:
Gecollationeert jegens zyn Origenele , ge-
fchreven in Franchyn, in Latynfe fpraecke, en- de daer uyt overfet in Neerlants Duyts, ende bevonden te accorderen vanwoorde tot woort: Waer onder ftont getekent : by myn Cornelis Janfz.Paftoor 'mT'wifib. In margine ftont dus- danigh marek . . . Noch lager ftont: Gecol- lationeert jegens Copiam Copie gefchreven in pam- pier , wort bevonden daer mede van woord: «.'accorderen, By myn Gerbrant Reynierfz. doe* Hh 5 tent
|
||||
|
488 Oudheden en Gestichten
ten^ Notaris publiek binnen de Stede Enchuy-
fen, op den elfden dagh January, Jnno Domini 1576. nae gemeen fchryven. fcofiprrchap ^tt ftofftrfcgajp fïunij ooït ter beröeebinp
ban öc «etaabeη * en biserb in 't jaar . . . be* MeeiJt booj ipeefïet* Henrici, J^pofï te $a* men / beltoeïbe ög af toesenbsjeit jaaelp^ ge* noot ι o $p], guïben^ ^ebett jjet inbperen ban be ^oogenaamöe
i&efpmiaatsi / na get jaae 1617 / fjeöben be boïgenbe J^afïöo^ ben geloobigen ban öit bogi tenbienfïe geflaan: Meindcrt Pietersz. 00& be Oude bggeuaamb / betoeftte gier omtrent 60 jaaeen jlaffoo? $ getoeefï/ en in $ijne pafiorp oberleben i^ ben χ ι ©ecemöee 1670. Kornelis Kees man , te 4$rootefyoeft gebooren / 2tieent* jtaat in öe <&obtgeïeerb|)eit / naberganb ψαρ fcp02 en $Cart£p;icffcr te Hïimtaai\ Theodoms de Groot, een man ban een ongemeenen gber/ te «öSeootebjoeii in 't btoegenfïe ban 5^11 leben gefïo^ben ben 13 September 1679. Pieter Let- tebos, een 3eet geleerd en gobb^ueïjtig ψ$φ W/ naberjjanb te ümfïeröam ψα(ωο$ ban 't Μ^Φ$-¥ψ$ öehjpiöen. 3|g t$ te ©iane ge* fïp^ben Öen 9 $eÖ|Uarg 170^. Johan van de
Velde, te «teïoteMeS geöooren /t'j)an$ ψα?
jiao^ ban ^nemereiibe / en %it üan 't 1 w ïemfcfie kapittel N. Paardebos, en3, |
||||||||||
|
Parochi-
Iceik, IJi troon, enz. van Lutties- f?roek, |
LÜTTEKEBROEK,
t^m§ Ög Iwllütfittg Lutjesbroek , a$ Of men seiöe bat'ei* een fcoemigje b?oeftlanb$ ïm§/
i$ eeiiöoipm^efib^fanb. ^ε parocQiÉtecft/ |
|||||||||
|
bie ben %f Niklaas boo^ ^cljntöeiïig bieebe/
iaieeïi
|
||||||||||
|
van Noord-Holland. 487
im'erb ook t»oo3 be <0i'aaben begeebenj be W
ftefögina toierb bg öen fwff ban mtilhm^ ïanb gehaaït. TO geeft in 't jaar if 14 bet?' Maart Simon Dirksz. bte be f afïorn ban be Eanb^oogbeffe gefcreegen öab / e» booj ben f joöfï ban ^ejib^Ianb bebefïigt toa& %>e pafftrp / aïïe taffen baar in öecenenb/^^
fyagt jaarïp^ op π &8- Bnïteng / &» ban P ryc/ meteen landen8fcfi^den gerfï moefien boo* men. ©an toag'ec nocft een $afïoo$-ta& èet bofierfcöan/ bat oor booj be eraaben koftafihap
bcgeeben foierö / toa^ met een ïjaïbe mergen ïwomt/ enb^agtjaarïp^ lo&b.guïöen^o^ $a be beftenbe beranbering IjcWm be boi*
genöe f afïoo$ be geïoobigen aïïjie^opgqmfi:: Paftoors. fleefiee Gerbrand Saxonius, te llUttetyaeU
obkïeben in 't jaar 1619. I&eefïer Meindert
Dirksz. betoelfee be foereïbberlaaten geeft ben 17 ifeÖ^ltarg 1668. Willem Nieuwkerke, bï'e
in 3öne §aflorg ban anttefeoeft gefloten ig
ben 19 lEaart 1678. Andries van Biezen, O*
berleben ben 1 f |&ef1 1681. Volkerd Roos,
te $oo;n gebooren/ oberïeben ben 9 fefyuarg i7i3. Gerricde Vos, een ïttrec&tenaar, HOOGKERSPEL.
©e ©arocöiteït banioogberfpel/ be btetv^rochi.
be in be fïreen / toa£ on ben naam WJtejWp^ bagteniffe ban β* Laurens ingetmjöt ©e wjei«. va» βοοί bjierb boo^ be <0raaben benoemt/ en moeft Hoog- 5ijne injleïlmg ορ ben f jooff ban i&dö^^W lanb öaaïen: 300 a$ in t jaar i<ri4berltlaaröe &m Simon , anber^degroote Vries genaamd
<©e najiotn jjab een ö«n£ booj ben $ afïooj,
Hh 4 en
|
||||
|
488 Oudheden en Gestichten
inkomikn en 6o* mergea ïaiib^ / Ut jaarïp^ 6? ${j,
•van den gulben-? ogö^agten. ïïafïen enaïle^gerenenb/ paftoor, èeïiep {jet ganfeje mftomen jaarïp$ 80 $% guïben?J.
•fin van den ^^ joffer/ hit ooft boo^ be <0raaben aatv Kofter" gefïelt fcöierö / trois jaarïp-3 27 fóg. gnïben^ ugt be ïanö^ucijtcn, 3jn 't jaar (15*14) baajg
fjiCtftOftet Jan Frederiksz.
<&t ©afroom/ bic ïHoogtefijcï/ l&efttoou*
be / en 25mnetoij3en / febert öe meergemeïbe beranbering öebiejit jjeböen/3uïïen tog öenebcn oygeeben, WESTEIND. '
weftmui. i$efi-etnb/eenboo^ftab aanbe 5m'b3peban
€nnf)ui3en/ i$ naar {jet feïj$ben ban Egbert Hoofd boo£ bee3en Gommers-kerfpél genoemt 0t|»CÊft/ en too^b noclj tegentooo^big be ^^ fteiüierii genoemt. f et ooftergebeelte ban bt$t fcetn / baar toe öooen onber <6nhgui5eu ban gefp^fien Ijeuben / 3ouöe bolgen^ fommigen begonnen 3ijn tn 't jaar 13 f 1 of 1370. ©ocïj auberen öetoeeren bat be nern in t jaar 1462, begonnen / en in 't jaar ■ f 00 boltronnen i-S· ©an 3yn'ernoe!j bie ïjet begin tot ijet jaar 1480 en be boltreftlnng tot get jaar if 19 berfcljufc ben. 3n't jaar lyx-i $ 'er aan be noo^ijbe/ on boften ban flet gilbé/eengïa^gemaantbooj Joris van Delft, ^eben jaaren te booreïjabben tse <©o#«roay# een gïa$gegeeben ijoo^ ht$mty jijbe, föéU 3[n beC3e bOO^ftab / Of Gommers-kerfpel,
rectjt ober 't i€nrn$)oofb/ baar tegenfooojbig
β Dit vrees ik dat in 't Latj'jnfche Werk cen drukfout is, f^er-
tnalder. |
|||||
|
van Noord-Holland. 489
be fcjjooï i$/ i^eengrooten^peïgeöontotin'fc
jaar ΐφ^Φ/ betoeïfte og den naam ban ^. Jan» of boïgen$ anderen ban ^.Steven , ingetoijdfc toa$, ^aberïjanb i$ 'et? bg be Qerberg / baai tornen untpngt/ naar 't oofïen toe/ bg j)et ïanö te §et gefïagt van Weftfaien pïagt toe te ftoomen/ een^Meinder Rapeïgetimmeet* 3N30 fcapeï/ baai4 aïieenïp een ftm$$ 30nder eenige ontaaren fftmo/toa$ naat* 't gemeene 3eggen etje» top ban öefiaog poo^t geöautot/ algï Halba* rien bmi Serufalem gelegen $. <^e menfeïjen/ baat· boojö·* gaanbe/ pïiigtenijier in be Üato* ïpe tpen Sun gebed te floten: 00& toserb'ee tm§ in 't jaar/ al$ öe J^aceffi omging /J&tg geïee3en* Sedert §tt jaar 1617 öeöben ïjier föatoïpe
gaffooi^ gefiaan: be eerfïe ban aïïen i$ getoeefï Auguïlinus Woifius, ιφί een edel geflagt
gebooren / betoeïfte ijier berfcgeide berbolgin* gen en gebangemffen nntgefïaan geeft : ban toien top boben / boeg boo^namentlp in fytt ttocebe beeï ban 't lïatljnfcije Baravia b Sacra,
topïoopiger gefloten gebben. %n 3jjne gïaatg
3p ban tijd tot tijd geftoomen Pieter Poelrijk^ te ΐ|οο^η gebooren / en naderhand ooft paftooj ban ^oo^n getoo^den, Niklaas Koren , een ^oo^tijoilander / detoeïfee daai* in een ijoogeti ouderdom obeeïeben i§ ben ^4 Κφ$ 1690. jakob Futs, te HkonniKuenbam gebooren /
betoelne 6 jaaren baar na ban baar genomen toierb. johan Schagen, te &amöertfc8agen geboo*
ren* h pag. 449»
|
|||||
|
Hh s WEST-
|
|||||
|
Aantekeningen op de
|
|||||||||||||
|
4po
|
|||||||||||||
|
WESTWOUD E.
|
|||||||||||||
|
Oudheid -. ^eele ïurben meenen Dat 'er De I&erft tiati
|
|||||||||||||
|
te Weil-
syoude· |
crk 3$efïfoouDe ai gefïaan geeft ten tgDe ban Bet
U|èiDenDotm en fïeunen op get egfergetaï 333/ |
||||||||||||
|
Dat op De ïterft tt ïeesen fiaat. (1)
<^oeg anDeren gonDen met meer bmvfcfj/fr
nrïpgeit ffaanDe 'Dat 3e Doo^ &. Bonifacius,
Üpofiel öaii^ie^ïanD/ gebontot en ingeimjDt
i§in't jaar 75?*
l' ^g toa$ / bolgen^ get ©ergaal ban J. de la
Torre , §>. Maarren Sfóffigop bail (&U\ÏV$ tm*
getopt, ^e Jpaflooi tuia'ö Doo? De <0raaben
aangefïelt / en moefl Dooien J^oofï ban Wzp t$eiïanD öebefïlgt tooien. 9jtt 't jaar 1 f 14 fïöitö gier Jakob Rombouts-
zoon , 4f jaaren ouD \ toten De pafïoi^ tien jaaresite booten Dooi Den ^taDgouDee ban^ofc ïatiD gegeelien toa$ J|g gaD bgf ponben aan sefte* re iï&miftm/ DseügtDe ïanDbjuegten guamen, «^aai* toa$ oeeo gntj^boo^ Den gafïoo,?/ maar aïfeenlp 6 mergen iauD$. U|et ganfege itiltoo^ men / iafïen en aï!e$ meDe gereftenD / öeïiep jaarjpj» fo Hg. snIDen^. 1 Sfn't jaar 145^ fïonb giet a!$ J^afïooj ; Maarten Aalherts, te Jj^eöeiltó geÖOOrett,
t&U in 't jaae 1484 Jan Evertsz.
Dirk van Groocebrock öeMee&be get ftofier*
fegap/ batg$ hart Den Amfgeteegen gaD: boeg De ftofïer gaè een geringe inftoinfïe: Die ligt 3 mergen !ano$/ ban ïilejne toaarDg/moefï tomen, |
|||||||||||||
|
AAN-
|
|||||||||||||
|
■'.
|
|||||
|
Beschryving van Noord-Holland, 49*
AA NTEKENING,
1. Hoewel het geen onmogelijke wak en is, dat
'er zoo wel in ons land als elders kerken van het heidendom zouden overgebleeven zijn , en het be- kend is dat 'er zodaanige kerken te Romen en in andere fteden gevonden worden .; 200 zie ik tot noch toe geen reden om die van Weltwoude voor zoo oud aanteneemen. Wat de cyferletters 333 be- langt; ik zie niet dat die de gewaande oudheit van de gemelde kerk zeer helpen konnen, Zal men zeggen, dat die cyferletters zoo oud zijn als de kerk, en daar geftelt zijn om het jaar der üichtinge ter gedagtenifle der nakomelingen over releveren? Daar tegen heb- ben wy elders«getoont dat de gemeene cyferletters, 1,2., 3,4 f, 6 7,8,9, in Europa niet gebruyktja niet bekend zijngeweeit voor de dertiende eeuwe: en dat AlphonfusKomn% van Kattilie, die dezelve van de A- rabieren of Sarafynfche Mooren overgenomen had , die allereerft heett beginnen te gebfuyken omtrent het jaar 1240. En noch langen tijd daarna, laaaUbPa- penbrochms getuigt , heeft men in het opftellen van opene brieven, of openbaare akten , van geen cyfer- letters geweeten. Dat die cyferletters allereerft in Europa zijn gebragt door Alphonfas voornoemd, en federt het jaar 12+0 op de baan zijn gekoomen , ge- tuigen alle deSchryvers, die over die ftofTe gefchree- ven hebben j en by Kircherus in zijne Aritmologia op* geteld ftaan. Dus zijn, althans die cyfergetallen van de heidenen niet gekoomen; enten minfte jonger als het jaar 1240. * Zal men zeggen dat die van Weftwoude, zekere
blijken van de oudheit hunner kerke hebbende, om "er de gedagtenis van te bewaaren , het gemelde jaar- getal daar op geftelt hebben na het jaar 1240? Maar wat bewys zal men voor dat zeggen inbrengen ? In- dien men't al toeftaan zouw moeten, en wel toeftaan wilde, dat het cyfergetal met zoo een inzigt,en om zulks te kennen te geeven, daar op geftelt Is; waarom be- hoeven wy tegelooven dat de boeren, of indien men á Anteken op de Befchr, van Utrecht» lédcel, ?♦ i9#t
h Refp. adExhibit» error, ad art^ jó, ç, é6ñ# 'tlie-
|
|||||
|
a$i Aantekeningen ïé» âå
't liever zoo hebben wil, de Burgemeefters en Wel-
geboorene manne» van Weftwoude , zulke kenders van de oudheden waren ? Waarom konnen ze niet al te ligt geloof gegeeven hebben aan een loopend praat- je 5 en waarom zouw men hen meer moeten geloo- ven in hunne eige zaak, die quanfuys tot hun lof en luifter diende; als men onze hiftorifehryvers in fom- mige andere zaaken, die flegts op een lofie waan fteu- nen, behoeft te gelooven? Zoo zouw dan het ander gevoelen, te weeten dat
de kerk door S. Bomfacius gebouwt zoude zijn in *t jaar 7335 veel waarfchijnelijker voorkomen; en ik geef den Schryver voor zoo verre volkomen gelijk. Maar, indien 'er geen ander bewys voor handen is jals het gemelde cyfergetal 333, weet ik niet of men haar zoo een hooge oudheit, te weeten tot de tijden van S. Bomfacius toe , zouw behoeven toeteftaan. Waar op het lefte gevoelen , 't welk den Ç. Bomfacius voor den ftichter houdt, gegrond mag zijn, kan ik niet zeggen: en de Schryver geeft zijne bewyzen niet op- Was de eerfte cyferletter van 333 eenigzins uyt- geiketen of moeyelijk om te Jeezen, zouw men 333 miiïchien willen ofkonnen veranderen in 733. Maar, gelijk reeds gezegt is, in't jaar 7^3 waren de cyfer- ïetters zoo wel onbekend als in 't jaar 333 : en ver- volgens is dat cyfergetal, ook onder S. Bomfacius, op ide kerk niet gettelt. Daarenboven ben ik van goeder- hand verzekerd dat geen van de cyferletters uytgefle- ten is, maar alle drie op de kerk zeer klaar en lees- baar (laan. Ik zouw het dan met 333 houden ; en gelooven
dat 'er altijd 333 geftaan heeft: maar*dat 333 daar te zeggen is 1333: en vervolgens dat de kerk in 't lefte jaar gebouwt, of ten hoogfte vernieuwt of verbetert zal zijn geweeft. Daar toe heb ik deeze redenen: "Vooreerft kan het gemelde cyfergetal daar niet geftelt Zijn in 't jaar 333, of 733: want toen waren die cy- ferletters niet alleen in Holland, maar inganfeh Eu- ropa onbekend: ten tweede kan men niet welzeggen dat het cyfergetal 333 of 733 daar geftelt is nahet jaar jj.40; om eigentlijk het jaar des Heére 333 of 733 te betekenen, en te kennen te geeven dat de kerk ineen van de gemelde jaaren opgebouwt was geweeil: want in*
|
||||
|
Beschryving van Noord-Hollanö. 493
indien 'er de kerk van Weiïwoude zoo lang geftaan
had, zouw men haar ergens in de oude brieven, of Schryvers, of kloofterboeken, of' waar't ook wee- zen mag, vermeld vinden. Maar waar dat men ker- ken, of kapellen, of parochien, of Kerkharders ^ of Kapellaanen , of Parot^lpriefters voor de negende en tiende eeuwe vermeld mag vinden, men vindt 'er geen van Weftwoude. Maar, zal een Leezer vraagen , op wat voor een
voet zal 333 genomen worden voor 1333 ? Daar zal ik op antwoorden , dat het in de middelde eeu- wen, en laater, zeer gebruykelijk is geweeft, als τ% het jaar mChrijïus geboorte wilden uytdrukken , het jaargetal van duizend of van van twee-drie*vier- of vyf· honderd , achter te laaten. By voorbeeld op den eerften drukvanGuilelmusFarifienfis ftaat datheC werk te Parys uytgegeeven is in 't jaar 1051; : dat is daar te zeggen ij"^. Onder deu brief van Erafmusv dien hy voor de werken van Cyprianus laat gaan3 üond het jaar 1019: dat wederom f e zeggen is 15Ί9. Dus vindt men elders 4.19 voor 1419: mxi voor Mcxienz. ja fomtijds word het getal van duizend en van hon- derd achtergelaaten: en 34 voor 1434, 21 voor 1421 geitelt: het welke de Leezer door veele exempels be- weezen zal vinden by den geleerden cMabiHon. Zoo koomt het my zeer waarfchijnelijk, jagenoeg-
zaam zeker voor, dat door het cyfergetal 333, 't welk op de kerk te leezen (kat, het jaar 133? betekent word. Dus verre met deeze Aantekening gekomen zijn-
de, word ik van goederhand onderrecht dat Dirk Bur- ger, in een Kroni|kje van Schorel, het itichten vart 'deWeftwouder kerk ook ftelt op het jaar 1333. In 't jaar 1333 , zegt hy daar , is de kerk te Wejiwoüdft gefiuht, maarniet, zoo alsfommigenmeenen, in'tjaar '333, gelijk ik kan bewyzen. Dat hy 't bewyzen kan t wil ik gelooven : en daar mede zal ik dit verfchil voor afgedaan houden. c De Re Diplom. lib. 2« enzf
|
|||||
|
BIN»
|
|||||
|
F Τ
|
||||||||||||||||||
|
494 Oudheden e» Gestichten
BINNEWYZE N.
De kapei ^ïtiïïeiïïij3en / een bo#p in be $eïfbe tob**
^Dinne"'fïtfeïi gelegen / piagt oit^r be J^arocijie ban
SZpTro° $£efïü?0iïbe te ïjooren. jfeaae booj trien fjet chikerk op-tjoo^ be inge^tencn te lafïigbiel/ in jinnareti gerecht. ^^^ gn onbjeber / ög fjöogbjater / en tn ben
tointer/ naar beparotpierfctegaan j 500 geeft
Öe 3pafïOO^bani©eflÜJ0nbe/ Maareen Aalbertsz.
te j^ebenöbb cjeöooren / gen in 't jaar 1^9
bedof gepecben om een erbe teisoopen / en baar een ftapeï op te bonbsen, Cn in 't jaar 1484 t£ bee^e ftapel / met be
toeftentmsnp ban fan E vertszoon, b!Ê be jpa^ ftoo? ban 3©efttoonbe taap / boo^ ben J^ooft ban M^eftb^epïanb tot een jparocïjite& opge* recgt / en ban be telt ban Il^efttooube afge* 3onbert* ^ier neben^ be openb^ief ban Μ ixi- miiiaan en Philips, baar $% bie afsonbermg goeblteneenenbebeftigen; JVAAximiliaen , ende Philips , Sy der gratiën
Gods Ertshoge van Ooftenryck, van Bor- gongien, vanLotryck, van Brabant, vanLim- burch, van Lntfemburch, ende vanGelrej Gra- ven van Vlaenderen j vanArtoys, van Borgun- dien, Palatyn van Henegouwe, van Hollant, van Zeelant, van Namen, ende van Zutphen,· $4arckgrave des Heyligen Rijcks , Heere van Vrieflandt,van Salines, ende van Mechelen, doen cont allen luyden 5 Alfoo onfe Onderfaten van onfen Prochie van Binnenwyfen, in onfen lande van Wefi-Vrieflandt, ons getoont ende te kennen gegeven hebben, hoe dat by den ftormen ende ünweaer van regen, wynde, vorfle, doye ende hoge
|
||||||||||||||||||
|
I fe^i* ν
|
||||||||||||||||||
|
iMBSL
|
||||||||||||||||||
|
'■ 1
. .... . ■
|
||||||||||||||||||
|
van Noord-Ho LL and; 49^
hoge water, inder tyde vanden winter, de wech
die zy tot hoer Prochie-kercke gaen ende varen moeten, dickwyle foo quaet ende diep is, dat zy qualicop wagenen, paerden, te voet, noch te fchuyren commen en mogen, foo dat zy me- nichwarven den dienilen Gods hebben verfuymt9 ende tot diverfche ftonden t'anderen tyden vele menfchen fonder Biechte, Sacramenten, ende kyndèren fonder Crifdomme geftorven zyn, 'c welcke de voorfchreve Supplianten om aldus* danige ende gelycke inconvenienten te verhoe- den, deDeecken vwaWeft-Vrieflündt te kennen gegeven hebben , biddende om aabfifie , ende dat zy van den Cappelle die zy hebben in der voorfchreven Prochie, een Prochie-kercke fou- de mogen maecken , daer zy bet ende licbte- licker fullen mogen commen verfoucken de dien- ilen Gods ende Sacreficie, dinme die by eonient van Heer Jan Evertsfoon, hoer Curey t ende Pa- ftoor , huniuydendat belieft ende geconfenteerc heeft. Indien wy ais Patroon ende Ghiftere vander voorfchreven Prochi-kerke van Binne- wyfen, dat mede foude willen bekennen ende eonfcfiteeren , daer de voorfchreven Supplian- ten ernftelyck ende feer ootrnoedelyck ons om- me bidden ende verfoeken j ende want wyeerft gefien hebben de certificatie van den confente, ons overgebrocht van den voorfchreven Deee- ken ende Paftoor , in augmentacie van den voorfchreven dienfte Gods ende Sacrificie, din- me oock overmerekende dat by den voorfchre- ven abfifie de voorfchreven inconvenienten van onfen voorfchreven onderfaten verhoet fullen worden. Soo ift dat wy, als Patroons ende Ghifters van de voorfchreven Prochie-kercke λ and, affebcydinge. van
|
||||
|
49^ Oudheden en Gestichten
van Binnewyfen , de voorfchreven abfifie ende
ofznydynge belieft, ende de voorfchreven onfe onderfaeten geoéhoyeert ende geconfenteert heb- ben *, o&royeren ende eonfenteren mit defen re- genwoirdigen brieve, dat zy van der voorfchre- ven Capelle hoir Prochie-kerke fullen mogen inaecken, endealdaer voortaen hoir Sacrament^ Crijdomme ende Doop halen, ende die dienrlen Gods van bMeterën^ Mijfeni Fefperen^ Comple- ten , Predkatieti, ende andere te verfoucken en- de te hooren, gelyck zy plogen hebben te doe- ne totter ander Prochiokercke boven genoemt, behoudelyck altyt van defer Prochie-kerke als van d'ander, dedifpoiitie van onfe Pacroonfcap ende ghifte , ende tot allen tyden, als die va- ceeren ende verfchijnen fal, daer van te gebruy- ken , of by onfen Stedehouder die nu is of na- niaels wefen fal , te dóen ghebruycken al ft be- hoort 5 Gebieden ende bevelen allen onfen fu- flicieren, Officieren ,dienaeren, ende onderfae- ten , dat zy van defen Oéfcroye ende confenté hunluyden gehengen , doen ende laten gebruy- ken , folider hun te doen of te laten gefchien eenigerhande hinder, letfel o ft moeyenifle, ter contrarie : want het ons alfoo belieft ende ge- daen willen hebben. Des t'oircoriden foo heb- ben wy onfen zegel hier aen doen hangen , opr- ten 24. dach van Oótober , in 't jaer ons Hee- ren 1484. 3^e htth t$ tct 0eöa0tcniffe ban ben ü* Hie-
ronymus, Miraar oer tefce/ mgeborjöt: fcoieil get eerfte ontaat ooft toegetopöt toa§s. let ttoceöe outaat:$ tot 'geoagteni^ ban een anöee ||eiïi0/ bwen^ naam bezeten t§/ ingetoijok b and. Metten»
|
||||
|
: S
|
|||||
|
ν α & Nookö-HoLX A'Vrm 49^
$|et bergccben ban öe ^afïorg quant ben
c&;aabni tot : be 'bcbefftgino; mocff Dg» ben f^sofï ban f$efïb;te$taub geïjaaït too^beu* ï^e eerf re Ipafto,? 'ban S&inneUufjen/ na ü$ gcmcl· laftoom '
bt fcgcid!l]0 / .$ ge&eefl Pieter Jansz. ife iïC
^atfórg'bcftlccbc-in 't jaar iy iö. #n a$ fjg* .
3ίείι .-gcÏno^bcn en aftoeesig iua£ / $ 5ijne tó uicmug toaargcnomcu bóo? fóit-g&hóerpaffrio? Reinier Baremz. *
■ψζ sclim tnftoniffen ^ban ben ^afloo^c^^
joegen ip0lj.0uïöeri^ : öeoi^enere omtrent1,,komftcn* cbenbeel. ^t itofierf)ab geenbafiembomften/ m iuierb ban öc |ut$ïuiben gejjiiurt. ψρ Μψ$ο$ banHtredJt εη be ^oafï ban Kermis*
3&ê$b?ie$lanb geböcn §m ben eerften sonbag na ^ Piemsbaoöen booigefc^ecbrn om ïjmv nc bering te ijonöcn. ïï$ï Jpaflorgcn ban ^aogclterfticï/ ül^cfriBoit^
bc/ en ^tnnrbjij5^it/ οίε na ïjefom&erren bet? Sanb-regcirmgebereem'gttoierben/ 3ijn febert Ö0Ö2 bc boigenbc p.ifroo?^ bebicnt getoeeft: Johan Braaiïcm, tC ï|Oom gCÖÖDren ί toïiuCl'
fte ijicr. ix jaaren geftaan [jeööen&e / tot bc
Jpaftorn ban ïfuosn beroepen fóierb,
" Johan van Don, CCH j&icfter ban't <®ratOi»
i*g/ öic 'er ooit ιχ jaaren ijeef&geffcan.
' Niklaas van Nek ,.mx 'f&mfrcrbannner / i£
'er paftoo^ gebraden in 't jaar 165-6/en te" fCmfterbam geftojben btn 10 |®?ρ ι66$4 Laqrens Berger, ,t£ JjBcben&fitt. ge&DOrttl /
. $>aftaói getoo?ben,in 't jaar 16Ó9 / en obetle^
beo ben i^Hugnfri 1:679.
Theodorus Spoovs, te$[ipeiibanr geöooren/
bebitntbc ^a'fïorg mcïj febert fjerjaar 1679. Ir. öeel. ή óostv
|
|||||
|
49$ Oudheden en Gestichten
OOSTWOUD. ParocM- <$0fÏÏtfOnb / tttt b0$ l'tt ffltft-tyk$8Mto
kerk en ftfcfy ftg meoenönl gelegen / bierbe boo* fcpt*
Panrooft Öeiu8 öm ^* GangulPhus (0 · öan fcmèn in 't
woud, eerfte öeeï ban Batavia Sacra oef&often $. ®e ^aftorn ίυίενο booj be OBteaaben Öegeeben / be bebeftsging ty bm ^ooft ban D^eftb^Ianti geïjaaït* €$ ijab aan $etee inftomften tómet* gen/ betoeine dn χ guïben$ in 't jaatOööw ten; maarbiefoierben meeft tot ïjet onbergow ben ban Mi bp öefteebt Milt be innomfteti bgmaïfcanberen/bejaften baaronbec geceïtenb/ bejoegen 'g jaar$ f o fófy. $n!ben£: 500 alf in 't iaat if 14- (2·) beriiïaaefctjeeft Thomas Sael,
^aftoss? ban *©öftitsoub / op bat pa$ 65 jaa*
ren oub, igct Itoftafcöap/ 't fcüeïlt in 't gemeïbe jaat beïlïeebt tokvb bOO,? Paulus Ysbrandszoon , tC
jj&eben&ün tooonenbe/ ffab 31511 mltoomen u?jt
bgfmergenlanb^ AANTEKENINGEN.
τ. Dat deze parochikerk op den naam van den H.
Gangulphus ingewijdt is, of ten minlte den zelven Gangulphus tot Schut-heilig verkooren heeft, is zoo wonder niet: want de gemelde Heilig heeft dit gewe- 11e ten deel e door het preeken van Wolfrannus en van andere Kruysgezanten , ten deele door bet zwaard, tot het Chriften geloof bekeert, λ Ook h^eft hy in die dorp Ooflwoude een kerkje beginnen te timmeren : 200 dat dit dorp waarfchijnlijk wel onder de oudfte dorpen van dit gewefte gerekent mag worden. 2. Al wederom een verklaring gedaan in 't jaar
1514. Zulke verklaringen zijn fchier geduurig in de « Groote Krünijk, ?♦ DiviLïe, 2J, CapittcU
paft®-
|
|||
|
ιιρ!■■
|
||||||
|
VAN NoORD-HoLUND, ^%
paftöryen van Weftvrieiland en elders voorgekoomen:
deLeezer ?al 'rniiföhien niet weeten waar dat alle die verklaaringen op zien; en waarom datzejuyft ineen en't zelvejaar zijn gedaan, ümhet te verltaan, dient men de lijft van de kerkelijke ampten, die ter begee- vingen van de Graaven ftonden, in de Voorberich- ten op Batavia b Sacra na te zien. Daar ziet men dat 'er wegens den Koning, als Graaf van Holland, een lijft opgeftelt was van de kerkelijke ampten die hy in deze landen te vergeeven had. Onder de lijft ftaan deze woorden: Item aljbo deConinck onderrecht is dai in de landen ende heerlicheyden voorfz. noch meer bcnefi" cienfyn, [taande ende behoor ende tot fyn collac'ie , prefen·* tatie, ende difpofitie\ foo fal hy hem daar of doen ende laten informeer en , om fyn recht, hoovheyt, endegerech* tigheyt daer inne te hewaeren, foo dat behoorenfaL Het geen daar van 's Konings wege gezegt word dat hy doen zoude, dat zal hy zekerlijk gedaan hebben. En daar op zal men alle de bezitters van kerkelijke amp- ten , eh vervolgens ook de Paftoors, in't jaar ι$Ί4· ondervraagt hebben door wiens begeeving dat zy diö, ampten gekreegen hadden. Hier uyt volgt dan ook dat de Koning, van wien in de voorgemelde lijft ge- fproken word, geweeft is Karet, de zoon van Philips I. Koning van .Spanje ; welke Karet, naderhand Keizer geworden, beter bekent is onder den naam van Ka* rel V. b Pag. CUV,
WARfARTSrlÖEVE,
Doorgaans WERVERSHOEVE genaamd. Wtibn$\pzbt/ tenbotpin Wtftb^lmb/^1^^*
fëftlim$ genaamö naar oen patroon ban &**£?£ ^arocgïtolt/ tjm φ. Werentridus, ban immwvhan 111 't 1 bed b&tl Batavia Sacra Q^tmbtït ff* ^Shottu
J^aftocn ftonö ttv btQtebititji m öcbifdgmge
èl$ ÖDben : fybbcH&CJohan Severinusz, OC ψ&»
ftory op öie toij5e ^etoégrn in't jee? ijr»4·
|
||||||
|
500 OUDHEDEN EN GESTICHTEN
^e ^aftoo^ ttoft ög afbje^enbïjeit bjieaMaam^
fcöe ponton: en de lanöbjücgteri aagten jaar* ïp^ bgf IMaam, ponden op. ©aactoag/ 30a lang aïg menfeïjen ïjengen nonden / geen Hop Ut gefoeeft* O Ρ Ρ E R D O E S.
Depaitory ?&t l^aftora ban «Ppperdoe^ i# banouog
5" °peptcr" bereenp getoept met die ban jfeeöenbun: en die vnn de l&ftooi ban mebenblin toa? ooit geiaoon |
||||||||||||||||||
|
;
|
||||||||||||||||||
|
■- ι
|
Meder)biik een gaftoo^ ban ^pperdoegi aan te fteïlen. ,
|
|||||||||||||||||
|
rcrcenigd. ^ε geitidoe dojpeti / <©ofttoonde / 3tëerber£?
ïjmbt/ en Φ$#2ΐ$Μ§ I 50« nafjet jaar ifoo öebient getoeeft dooi be boïgenbe $)aftoo$r jEl\ Kornelis Gratiani, obtrleoeil ben 1 «$0*
bember 1628. jprjohan Braber, een ^elbe^
I naar / oberïeben in 't jaar 1619. #|&c. Her- manraus Vos,. obetieden oen 7 3|anuar$ 1639.
I .Laurens van Wouw , die ugt oe toerelö beiv Ι jjugft ίφ Dell 14 #eb#taïg i<Sf9· Rembertus
Ent*us f Enre) in be Streelt gêöooréii/ naat
■ be anbere toerelb berjjugftden 1 SHugnfti i7°4- Niklaas de Jong, naderljand gaftooj te $Üön* niftnenbara: baar ©gt oberiebeu t£ oen 30 j&ep 171 o. N. Kramer , ftrUgg-ÖJQCöCC tt <&tt\xat*
rift : na&erjjano / tegen Dé benende ©erb^ag-
pinten/ Ö002 ben Nuncius &$onben om de
mUoWtam ban toidetteg (of ftaamfoirg) en bande omleggenbe plaatsen te beöicncn» |
||||||||||||||||||
|
'm:
WÊ, |
||||||||||||||||||
|
Λ Η
|
||||||||||||||||||
|
ANDERE AANTEKENINGEN
Op Amfterdam. Eer dat we ditDeeT fluiten, heb üc \r noch ietsby
te voegen wegens ecnige Kerken , Klooitcrs, en Ka- pellen'van Amfterdam : hebbende de Heer ψ Mee- lt er |
||||||||||||||||||
|
van Noord-Holland» 5-01
fter Gerai-4 pan Loon, als de druk zoo verre gekomen
was j âï| eenige brieven en geichriften beleefdelijk ter handgeftelt. : .... - '■ . ï. .... , f'" i . ,....,.'·'} .'. f ,
j ■:'... ■■.·■': '.· ' 1 ij 1 ·..... ■' · J ii.' ■ .j Ai * . · . - : , ' (Ì 1 · .. ..· ; ;." ■>
Op de Oude Kerk. Ë q
MaartenPietersZï QVi.jfakobMaartenszoan, Schepe*
nen in Opmeer, verklaaren in een bezegelden brief van den 18 April 145-9 dat zeker Heer, Maarten Rei- niersz. van Amfterdara , in den bantie van Opmeer gekocht heeft 100 zaad lands :| en dat die landeryera door hem gekocht wierden ten behoeve van eene vi- kary ; dewelke t' Amfterdam in S. Niklaas kerk ter eere van O. L, Vrouw, en van de HH. Agnes, enTho- mas van Aqmnen y gefticht was op S. Buberts ou- taar. - ,.,·/> ' ð*\: .>· vu. Volgens een bezegelden brief van den.Haarlemfchen
-Biftchop Godefridüs van Mierlo , getekend den zo July 15741,1 heeft 'er in S. Niklaas kerk een outaar van de HH. Apoftelen Jacobus en Paulus geilaan. Aan dit outaariwas een vikary gefticht; dewelke in. 't gemel- de jaar ter begeevinge iiond van eene Maria, Klaas Hocuensdochter te Haarlem. ■ In 't zelfde jaar 1574 heeft ConradusBhkmcrkus
den Heer Pieter Hendrikszoon, Kapellaan van, deN. Kerk, in't bezit van deze vikary geftelt. |
|||||||||||||||||||
|
: âñ de Nieuwe Kerk.
|
|||||||||||||||||||
|
•'.
|
|||||||||||||||||||
|
Ë:> 3
|
|||||||||||||||||||
|
"Volgens een open4>rief van de Overluiden ivan't
Schoenmaakers gilde, getekend den Ç April 1575» én met- ftads zegel bezegeld, is de Heer PiémrHeuérrksz. :m i'tigemelde jaar-de Kapellaan van -deN. Kerk ge-
weeft léa hy verrichte voor 't gemelde gilde den dienit op het outaar van de HH. Krifpyn en Rrifpiniaan. i ' Jn «en anderen brief van Broeder Willem Eggert,
Prior- dër Reg. Kanonnikken van't kloofter der H. ifMaagd.Maria de ;Valle , in het dorp Helfeghem by
Doornik, word een outaar vermeldt van de H. Ma- -rfy^Magddlena -y 'f welk daar gefticht en opgerecht is
-door Willem Eg-gbert. Dê brief is gedagtekent den 39
Febr. I407.. fiö; cos: % : ø'Ì^É t íË ;> |
|||||||||||||||||||
|
Voi~
|
|||||||||||||||||||
|
fzï
|
iï 3
|
||||||||||||||||||
|
hkBÉB
|
|||||||||||||||||||
|
fat Aantekeningen op be
Volgens een bezegelden brief van den Kardinaal
Jlapbael, BiiTchop van Oftie en Kamerling van den Paus,-is 'er in de Ν. Kerk een alrijdduurende vikary van 't Kruys geweeft. De gemelde briefis getekent den 9 Augulii lyiS. In een parkementen brief van 't jaar 1560 , daar
Gerardus Fabius als Prior van de Karthuizers ver- meldt word, fiaat aangetekend dat dit Kartuizer kloo- iler eene vikary te vergeeven had in de Ν Kerk, aan 't outaar >yan de H. Maagd Maria 3 doorgaans het Verwers altaar genaamd. Van S. Margaretaas konvent.
Wy hebben niets raakende de oudheit van dit kon*
Ven konnen vinden ; en .de Heer Commelyn weet 'er ook geen blijk of befcheid van tegeeven. Nu is ons ter hand gekoomen een brief van Meefter WillemKlin- kert - Meefter Generaal van S. Framifcus Order: waar uytwy ten minfte eenig licht getrokken hebben. Dee- ï.e brief dan, dewelke gedagtekent is den 2.0 Februa- ry 1405 , geeft opentlyk te kennen dat het gemelde konvent al in wezen was in 't gemelde jaar 1406 : iat eene Wendelmoet Simonsdr. de Mater van het konvent 'was , en 4 geprofeffide Nonnen onder haare beftie- ringe had. In den zelfden brief (iaat dat de kloofter-gelofte,
of profeffie , door de gemelde Zuflers met deeze be- woordinge gedaan is geweeft: " Ie K. love kereklic en openbaerlic onfen Hers
"Godeen u Minitter nainhout onfer privilegiëneeu- '? wige reynicheit rriyns lichaems, en alle die geboden ?-Godts te houden, en ghenoeg te doen al ft betaemt ?'van mine gebreeken die ie tegens die manier des le- "vens van Penitencie dat S. Framifcus ingeftelt heeft "en die Paeus Nycslaes de vierde gheconfirmeert, of " teghen die ftatuten ons gemene Capittelsdoen mog- v te, na des Viiïtiers wille T als ie daer toe vermaent "worde. - ■ Na dat de geloften dus gedaan waren, heeft de ge-
melde Willem Klinken den Notaris Gysbert BHdelstï' £och£? deswegens een akte opteftellen, u
|
||||
|
Beschryving van Noord-Holland, f03
In 't jaar 1474 was Pater of Bewaarder van dit Kon-
vent Gerrit Willem sz.dk de gemelde gelofte op nieuws door den Notaris Sehaftiaan Eggert deed opfchrïjven, en de Zufteren bevel gaf om zich door zoo eene ge- lofte aan het konvent te verbinden. Hy meende dat het gemelde formulier van gelofte weg geraakt was in den grooten brand, waar door het kloofter, ja by- naar de ganfche ftad , verteert was geweeft. En het7 blijkt uyt het vorder verhaal dat 'er toen 50 huilers in het konvent woonden. Wat den gemelden brand belangt ; het blijkt uyt
eenige brieven , by Commelyn aangehaald ,' dat 'er tav Amfterdam in 't jaar 144.1 óf 144a een zwaare brand is geweeft : doch de onbekende Schryver, achter Pon-! tanus, befchrijft een brand op het jaar 1472: en dee- ze brand zoude beft met den brand, hier boven gemeld, fchijnen over een te koomen : want hy zegt dat het -. formulier der kloofter-geloften door een zwaaren brand weggeraakt was: en het ftaat niet te denken dat •ze federt het jaar 1441 of 1441 geen formulier of voor- fchrift van kloofter-geloften gehad zouden hebben. Van S. Lysbets Gafihuys.
Het blijkt ook uyt twee brieven , den eenen van
den Bifichop Godejridus α Mierlo, den anderen van den Ofliciaal van den Utrechtfchen BifTchop , dat 'er te Amfterdam in S. Lysbets Gafthuys benevens het Stad- huys eene vikary was gefticht ; dat 'er » uyt krachte van de (lichting , dagelijks een Mis in 't zelve Gaft- huys moeft gelezen worden ; en dat dezelve vikary door de Regeering van Amfterdam begeeven wierd. Doch in 't jaar 15*74. heeft de voornoemde BifTchop Godefridus den bezitter van de vikary, Ρieter Hendriks· zoon, om de fobere inkomftenzekeredijpenjaatziom-j trent het leezen der voornoemde Miflen gegeeven: te weeren zoo verre , dat hy in de plaatze van fes niet meer als drie Miflen, en dat op zulke dagen als't hem beft gelegen quam , zouw behoeven te leezen. Dit zouw len eerften aanzien* wat vreemd konnen
voorkoomen , omdat de gemelde Pieter Hendriksz. ook Provifir van Amftelland, Waterland en * Zeenand * miflchicn Zaanland.
Ii 4. was.
|
||||
|
5©4· Á<·á^,|ã$?^å-íë&ÑÑí·; oivjje
was. Een Pr ovifor van Amftelland ,. Waterland',:4u
Zaanland , zal den Leezer wel yoprkpomen als een rijk of ten minfte welgelleld Heer : qnmen weet wat- al vervallen, <dat.de Provijïrsen Dekens hadden, "IVJjaar.. waarfchiinelijk zal deze foberheit der inkomiten ont- itaan zyn uyt de veranderinge der tijden. Pe oude Godsdienfl. lag'er toen al onder: de Priefters en Paf- toors waren d'er dun gezaait; en,dewijl zy by nacht*; en by pntyde op hunne kudde moeden paffen , en geen vaite inkomlten meer hebbende, van een.gegee-; ven brok moeften.beilaan, hadden. zyweinig of niets over voor den Provifor. Dat de voorn PJe-ter HeKclriksZi_ ZOO; een Provifor is
geweert,blijkt uyt het volgende bor'icht, 't welk op de ruüge van· -den eenen brie.f ,iu de Latyniche taal ge- ichreeyen iiaat·:^ >;,-, > i , "In't jaar if"o dên-4 November, heb ik, Reycr
" KornelisZf.Khvk onder 't Bifdom van Utrecht,Mijn- " heer Pieur. Meadriki\zoon,:Provifor van Amftelland, ?1.Waterland» m^lZenand, volgens, den inhoud van'c "bevel hier .achter op ftaandg , jngeleidt in de licha- "meliike, dadelyke, en werkelijke bezitting van ee- " ne vikary , oi altyd duurende .kapejlany ; dewelke J' (wei-eer) gefticht is geweeft in S Lxshets kapelle, ge- ?'legen bezyden het Stadhuysder üad*Amilerdam,Ciiz. Op de Kapel ia de Gansoext,
De volgende brief behelf} de inwijding varr een ka-
pel, die in de" nansoert heeft gedaan : daar ik nier an- ders van '/.eggen kan, als dat het dekapél van een kon- vent is geweeft. Dit blijkt iiV-t den brief daar den ge- nen, die voor de onderhoudinge van de tucht in het' konvent dezer kapelle zullen bidden , eenige aflaaten: verleent worden, Welke aflaateri ook verleent wor- den aan de genen, die daar cie lijf kaftijdiiigen en ver-» maningdn* met' verdraagz-'atnheit zullen ontvangen. Dit is een zeker bewys dat ?ér een 'konvent heeft ge- ftaan; 'ï welk ik echter by de BefchryverS van Amfter- dam'niet vermeld vinde. Ja daar fchijnt'eén diibbeld kloofeer of konvent géftaarrtè. hebber». Een dubbele! kloofrèr word gènoemr, in 't welke mans en vrouws- petfoonen , hoewel van malkander afgefchoten, woo- çåéé,
|
||||
|
BffSClïRYVING VAN ^OORD-HOLLAND. föf
nen, en den Regel van ;3>ekere Qrder beleeven. JE)i>;
fchiipt te blyken uyr dif woorden ; daarom is bet da$ "jjy allen, dm genen, mans- en vrouws-per.fuonen^ zoo wek die daar by malkander luaonen , als die ''erna toe koémm§ enz. Althans dunkt my dat die woorden aldus ver* taalt moeten worden. , ■, \{) Ik geloof ook dat 'er de Regel van S.. Francifcus on*
derhouden is geweeft, om dat S. Francifctis onder dé Heiligen, opgetelt word, welken de kapel toegewijdf is. Want de HH. Auguftinus en HieronymHi\-, die ook de Paxruonen van; Religieuze Orders -zyn , wordeft d' er maar genoemt , als zijnde twee van de vier be»_ kende Kerkenleeraars* i.hr In een ouden bezegelden brief van't jaar 142^ fta^l
S. Pieters kapel vermeld ouder den naam van S. Pie-> ters kapelle en ga(lhuys.inGansoerde, Miifchïen zulleif de Broeders en Zufrees , aldaar als Jn een konve»| woonende , op de zieken gepaft hebben. Maar dan zouw't wel fchynen dat deze S.ïfitters kerk,dieven den Hcev Commelyn en anderen voorde oudfte van de ftad gehouden word, op verre-na de oudfte niet en is: als zyn.de eerfc ingewijdt in't jaar 1419. .... .ir/d II ƒ Υ Mathijs,. by Gods genade Bi0cbop van Bidua?
^* nen , de algemeene Vikaris in Biifchoppelijke zaken van den eerw. vaderen Heer in Cbriflur, Mijn* heer Frederik, by dezelve genade Biifchop vnn Utrecht* doen kond aan allen dat wy in 't jaar t4'9, den' 1$ dag van Qöober, te Amiterdam, op eene plaats doot de wandeling Gansoerdgenaamd, met de toeftemmiiR ge en het verlof van't Haagfehe Kapittel, 't welk de paitory van die plaats bekleedt, en met den genadi? gen byftand van den fevenvoudigen Geeft, eene ka? pel en een outaar gewijdt hebben ter eere van de H, Drievuldigheit , van dé hoogverheve Maagd Mariat van de HH Andreas■ y.;S%ég<trlm,. AugHÜinus, Ambr(h fius , Bicrótiymus,, Fmm'ifcus , van S... Margareta, eft van alle Heiligen, 5 Vdoits hebben wy vafrgeftelt dat het Wijfeeft van de k^él> en het outaar voornoemd alle jaaten ten eeuwigen tijde in Gods name zal ge* viert worden op den/Zondag na S. Lamfartus dag; E)aarom is het dat wy allen den genen fidie een op* |
||||
|
$06 Aantekeningen op de
recht berouw hebbende , mans en vrouwsperfoonea
2EOO die daar by malkander woonen , als die 'er na toe koomen , op de wijding van de kapel en het al- taar voornoemt /uilen verfchijnen; enden genen die over het kerkhof gaande voor die daar begraaven leggen ,· of elders waar dat het zy ruften, een ge- bed zullen ftorten ; of die voor eene ziel, welke dat bet zy , in't vagevuur leggende dit of een . . . gebed zullen leezen ; of die zich zelven voor 'tSa- Icrament van Chriflus Lichaam of voor de Reliquiën der Heiligen met godvruchtigheit en ootmoedigheit neder&uigende , den byftand Gods en der Heiligen bullen aanroepen ; of die in de gemelde kapelle ne- derknielende, driemaal het Vader ons zullen leezen; of die 'er met woorden of werken toe helpen zul- len dat de tucht in het konvent der gemelde kapelle onderhouden werde ; of die'er de lijfkaftydingen en vermaningen met verduldigheit zullen verdraagen ; of die de uytvoerders of uytvoerfters van 't zelve konvent zullen zijn; vorders allen den genen die op de volgende feeftdagen, namentli]k op Kersdag, opde Befnydeniife des;Heere , op desHeeren Openbaringe, op Palmen Zondag, op Goeden Vrydag, opPaaich- <lag, op de Hemelvaart des Heere, op Pinxterdag, op H. Sakramentsdag , op H. Drievuldigheitsdag ; vorders op alle en ieders feeftdagen van de hoogver- heve Maagd Maria, op de feeftdagen van ieder Apo- ftel , van ieder der vier Evangeliften , van de vier Kerken leeraars, van den H.Michael, van S,$an den Dooper , van de HH. Martelaars Vincent'tus , Lau- rentius, Stephanus, Pontianus, Dionyfius , en welker relfquien in deeze kerk bewaart worden; als mede op die van de HH. Belyders, Martinus, Nicolaus, Ale- mus , Francifcus, Bernardus, van alle de HH (Bely- ders,) en Martelaars; eindelijk op de Feeftdagen van de HH. Wtll'ibrordus, Margareta, de elf duizend Maag- den , Catharina , Barbara, jignes , Cacilia, Lucia, sfgatha, Clara, Gertfudis, Maria Magdalena Λ en van de H. weduweElizabeth\ of geduurende de Oktaven der voorn, Feeftdagen ; eindelyk op alle Zondagen, de voorgemelde kapel met godvruchtigheit zullen be- zoeken 5 of aldaar de kerkelyke dienften, de fermoe- nen, |
||||
|
BeSCHRYVINS VAN N00RD-H«LLAND. 507
uen, of dekollaatzien ( geeftelyke vermaningen) zul-
len b doen of aanhooren; of die ten behoeve of'voor <ïe timmeraadje van 't voorfchreeven kouvent de be- hulpzaame hand op wat wijze dat het zy zullen toe- V" fteeken ; eindelijk allen den genen , zoo mans· als
vrouws-perfoonen ,<cüe op het luiden van de avond- klok driemaal hst Weeft gegroet met gebogen knien zullen leezen, zoo dikwils, op wat plaatze, en'tzy voor levenden of dooden , dat het bovenftaande of iets van het zelve , in de gemelde kapelle , of in de plaatzen die daar aan getimmert zyn zal gedaan wor- den; zoo is het, zeg ik, datwy, betrouwende op de barmfaertigheit Gods, en op de krachtige voorfpraak van de HH. Apoftelen Petrus en Paulus, en vanden Patroon der Utrechtfche Kerke S. Marthus, aan de zodaanigen 40 dagen afflags van de opgeleide boek- werken genadiglijk verleenen. Zullende deezen brief ter getuigeniiTe der zaake dienen. Gegeeven ia 't jaar en op den dag als boven. ,-■■>:.'- -.■■■■■ . φ
b In 't Latyn ftaat , qul divlnis, . . aBive vel pftfjtve Inter-
fmrint: dat ineen ik dac hier_ te zeggen is j de dieuiten deep #f aaniiporen, VyrtA&Utr* 't.' .'''«."- ■:;.'- <?.
|
|||||||
|
^
|
|||||||
|
v.' »
|
|||||||
|
GLAD.
|
|||||||
|
t^D-WTZER
|
|||||||||||||||||||||
|
'αϊ
|
ίΙΓΠΙ
|
||||||||||||||||||||
|
n-ji :.'(;>
|
ίΠΡί
|
||||||||||||||||||||
|
Vafï 'flB töómaamfte zaaleen ν in de Oud-
ï heden en Gertiehten; van Amftelland \:'y:\\i$^9Qj& Holland :begreepen. 'Ζι[
|
|||||||||||||||||||||
|
■') ij
|
|||||||||||||||||||||
|
; 4- «echten aan Α Ik mSat
'bgege^srghy· ; fi :'<ï'$i^$lt , . d©or de V riezen uytge- pltmderd, :'~-A*
, .f van een afgoden téni-
peldiehiergeftaan zöu\ir
1*4 nèfcbenv U < Mm.
.... radenen daar tegen enz.
.Hr.iv ;ί;ίί^;;^"ν >ψ?$τ
.', S. Laurens kerk," ~'^i
^ , 'ztó Laurens kerk. i> . . kloofters te Alkmaar, .'■■■.·\·'Ρ , uc^vyiÈjLfjÜÏèüZ.
. . ïie Minnebroeders
kloolïer>
. . Nonnekloofters, 23
. . Begynhof, 23,2.4
. , andere Begynhoven,36
. . gafthuys, 25·
. . aalmifien aan 't gaft-
huys gemaakt, 25,26
. ♦ het Seflènhuys, 1%
, . het Stadthuys, 29
. . Terminarïs-rmys der
Preekheeren: ziePreek-
heeren,
, . klooiter buiten Alk^
maar: zieKnrmeliten.
Alkmaar, onderzoek we- gens de oudheit van Alkmaar, 19,30,3? . . de Abten van Egmond waren ambagtsheeren van Alkmaar, 3° .dik
|
|||||||||||||||||||||
|
ö'b ίίί 'ii> ,. 3ίΒί]ΰ?Ι 0;;i:i;i::.';!
p£aU?$rf vi)an~, Tfrèfèrèn y > ·
^^ heeft Hei-k/loöfter: van de Kaf tH&fóbrs · Witeh AmfÊerd^fteJpeii ftïcb- |
|||||||||||||||||||||
|
daï'zeggifir wpi'a ver-
|
|||||||||||||||||||||
|
1u;ded!gt^;> 3~f^kö6, 2Ö7
"'Skismeer ^-(lés^élfs -©«de
naam, 315·
* . Patroon der k erke, Pa-
itf&ëè^M&fap, met éenpa-
rochikerk , 469 Adel, de dochters zoon van
Koning Radbodus, fabe- len die van hem vertelt worden, 414415- Adrianm VI. ( Paus j at-
komüïg van W. Eggert, Jldwatijken, Aduathi, af-
komüig van de Cimbri, * . hebben op de uyterfte
grenzen van de Gaaien gewoont, ? 57 Alardus· van Amfterdam ,
geleerd Arxifterüammer,
266, 267
Alkmaar y niet gebooren uyt
de affe van Vroonen, 1 V . een oude ftad der Mar-
faten, 1,30 |
|||||||||||||||||||||
|
Β r> Α ö -
f Ι dikwils van de Vriezen
geflegt, verbrandtj enz-, ■31
."'*♦ "Wilde in déVóèeuwe
onder de Weilvrieiïche - ftederi niet gerekent
worden, 3*>*3* Ή . rampen die Alkmaar
geleden heeft, " _ 36,37 Almere , 't oude Alfriere is
WaarfchijneKjk't Haar- lemmer meer, 31 <S ^•Ambrofius { Jxibdn) Paftoor
' van Opdam, 4?5
; i 'wijkt van 'tgeloof,i£ii.
Amjtèl·; (de) van Amitels
begeeven zich onder \ gemeenevolk, '86,120 , .dat moet 'niet voor
<■vreemd ofmiflclijk aan- gezien worden., , iio . . zieGysbertv
'. . de wapens éri de naam
der- 'van Am il el en uyc, Holland gebannen, tbm. ', . 'waren .leenmannen
van den BiilchoD van Utrecht, ïn l . doch (taken de hoor-
nen dikwils op, 111,122 Am/lel {Gysberttan) heeft
Amfrerdam bewalt en bemuert enz. Sé, 87 ; , zie Gysbert.
, . de naam van Amftel of
Amftele al vroeg ver- meld, - til ■Am[icraam\ naamréde, %fi
. , opkomfte,löf,van Am·
fterdam, §6,87
.. wanneer eerftvermeid,
300, in
|
||||||
|
J1. Vermeld oftder dea
'' naam Vati Amitels ye-
Ïpèp l < ; ibid, V . <3e van Amfteïs vee!
■ vroeger verdiëld* 1%%
; .door Jan van Henè*·
gouwen gefchonkên aaa zijn btoëderGaido, 86 ;' : ftadsrechten aan Arn-
i Verdam! gégeeVen, 87
'·.V doorgaans'-'met inwen-
dige tweedragtgequeld, •v ibid* « . van geringebeginfelen
opgekomen, 86, 115 . . de Tcgeering rüflcheii
fle HoekS* en féabè-
jauwsgezinden verdeeld,
87
, , beeft langvoort^t ou-
de geloof gekampr, 88 . . deouHekerlrizieOode
kerk : zie Nieuwe kerk: zie Olofakapél: tïe Pie- terskerk : zie H, Stede: zie Wapen van Amfrer- dam : zie Minaebroers klöofters: zie Reguliere Kanonnikken: zie Min- nebroeders; Kartuizers; Paulinianen; CeJlebroe,- ders;Jakoksknpél;Zui- derkerk; Nborderkerlr; kerken ; Paftoors ; Be- ■'g\nhof: zie Spinhuis: ziCjTuch thuis; zie Doe* leÖS· ; ;; _ ,. of Amfterdamgeboawt
i's op den grond of bo- dem van deoudeMena- piers {Menapii) taf, 106 . . Amft.erdam voorhene
veel geringer, rit vhoe
|
||||||
|
 L Á D -
f, . hoedat Amfterdam en^
Amftelland in Holland*
ingelljftis, ééô,éæé
.. Nonnekioofterst'Am-
fterdam, 177 enz.
Amflerdammers , geleerde
,. Amfterdammers, ^66
Amfterveen , parochikêrk
enz. 181
Avenhorn, dorp met een
parochikêrk, 446
B.
T)anjert, buiten Hoorn,
-k* kloofter aldaar, 476
Hegynhof t'Amiterdam,hoe
oud, 189 . . Graaf Aalbert neemt
het onder zijne befcher- ming, 19° ', . de Begynen mogten
haare huizen niet ver- vreemden, 193 *. Jonkvrouwen genaamd,
ibid.
.. ook vermeld onder den
, naam van arme Begynen,
193,19+ . . haare kapel aandeEn-
gelfche Puriteinen inge- ruimd, 194. , . waarom dat ze een
grauwe kap aantrokken, 195*
',ls. overftenvan'tBegyn- hof, 195·, »96
Beka(Johan) tegen de Bol-
landiften verdedigd, 113
114.
Bennlnkbroek ,dorp met een
- .„parochikêrk., 468
'Bergenden dorp in Kenne ·
t merland, 37
|
||||||
|
ø ã æ e R*
. . naamrede, 37>4^
. . kerk, Patroon, enz. 38
. . Paftoors, 39
. . of de landeryen, door
Graaf Aarnout aan de
abdy gegeeven, onder dit
Bergen gelegen waren,
38,40
Berkhut, dorp met een pa-
rochikêrk , +77 Betkhemrezn kloofter bui-
ten Hoorn, 476 Bwnevjyzenkx'\)$i een eige
parochikêrk, 494 Bogarden t' Amfterdam ï
zie Pauliniaanen. Boom{ Egiert) Deken van
Weftvriefland, 325 . . verandert zeker mis-
bruik, 457.45-8 Bofius: ?.ieCaüro (a)
Boffchen en hoornen, daar is
Holland van ouds vol van geweeft, 397 enz. " Bojfemius , of van Bojfem , ( MaSthias ) een deftig man en geleerd Amfter- mer, 267 Bovenkerke 3 buurt onder
Amfterveen, Paftoors» enz. 282 Bovenkerfpel, dorp met een
parochikêrk, 480 .. Paftoors, 480,4.81
Braajfem (Gerr'it) Paftoorf
te Alkmaar, 10 Broek, dorp met een paro-
chikêrk enz. 43 Broek een dorp van Water-
land enz. 308 ♦ . wie de paftoryte ver- geeven had, 308, 300 . ♦ of de naam van Broek geko-
|
||||||
|
\
|
||||||||
|
 £ Á D - W
gekomen is van deBru-
6i:eri, 309 Brugman (Joban) Minne-
nebroeder t'Amfterdam,, 165
. . een welfpreekend Pre-
ker, i6f\ 167 . « zijne gefchriften, ióf
166
\ ♦ zijne aanftootelijke
predikaatzien t'Amiter- dam; 170 enz. Bruno( fint) Inftelder van
de Kartuizers, 203 « . by watgelegendheitdat
hy naar de eenzaamheit vertrok, 203,204 . . van den Hoogleeraar i
die na zijne dood zoude over-end geftaan en gö* iproken hebben, 204. 205
Buitenveldert, waar gele-
gen,- 281 . . Paitoors, 281, 281
Btilius {Klaas Boelisz.) ge-
leerd man te Hoorn ge- booren, 350 Burchardus, Biiïchop van
Utrecht verdedigd, 113 114
B«r£(de)opTeiTe!, 63
, . kerk, Paitoors, vika-
ryenenz. 6364 Buyk (Jakob) Paftoor te
Amfterdam,word in een
fchip op de genade der
baaren geftelt enz. 101
Ïvykfloot , deszelfs oude
naam, 28 5 , ♦ Paftoors, 283,284
|
||||||||
|
Õ Æ E R,
c,
r^annim (Nicolaus) Pa-
^ ftoor· te Amfterdam,
13*
. . hy was de fchrijver ge-
weeft van Erafmns, ibid* ,. onder de geleerde man-
nen van Amfterdam op- geteld, 271 Cappidus Staurienfis, moet
voor een fabel fchrijver gehouden worden, 33 Ca/lro ( Jacobus á ) anders
Bofius, onder de geleer- de Amfterdammers ge- rekend , 274 . . h Bitfchop van Roer-
monde ge weeft, 'tb'tdi . . zijn graffchrift, 275*
Cathartna (finte) van haar©
Rel iq uien, 134. Celkbroeden t'Amfterdarr*
176
Ceratinus (^acobus)ge]Qerd
man van Hoorn , 348 Chimelofara, 'm den brief
van Otto III, waar gele- gen» 7? . . bedenking over dien
naam, 73,74. Cimbn, de Kimbren, en de
Teutfchers, of hier te
lande gewoont hebben »
55 enz.
. . de Brabanders en Vla-
mingen, volgens N. na- komelingen van deCim- bri, 58, & ♦ . SuffridusPetrilochent
dat hier te lande oyt Cim- bri gewoont zouden heb- ben , 59 |
||||||||
|
-u
|
||||||||
|
«**«=**
|
■■■■ ■ é
|
wpp»
|
—-----
|
|||||||||||||||
|
 LA  - Ø Õ Æ Å ».
|
||||||||||||||||||
|
, .iëy quellen de'Weft-
■ vriezen met veelvuldige
feéftdagen, 33«$ «r .é verfchil tuflchen den
• gemelden Deken en
de £nkhuizers , 392 .v ; de Paftoors durfden
den Deken niet tegen- ■ fpreeken, en waarom ?
'- ■■■ ■■■■ ' ■■ 457
. . hoe dat ze de Paftoors
plagten te dwingen om
·· iiriikgelagen te betaalen enz. 457,4 iS
Diemen, dorp met een pa-
rochikerk, '. 279
..· o - Paftoors, 2 79, 280 &kmyfms de Areopagiter ,· verfchil over twee HH.
Dionyimifen , 442 enz.
. . de.Areopagitef en de Apoiiel van Vrankrijk
twee onderfcheide per-
ibonen, ·,■·< Uid.
. 4 ..hoe-die twee Heiligen
-.ö' een gefmolten zijn,- ■Ë-,ËÊ 44i, 44.3
;*'verfchil over de wer-
ken vau Dionylius Areo- pagita,: ' *■■ 433 * awaarom dat hy uytge-
fchildert word als ont- hoofd , maar zijn hoofd ' :ïn de handen draagende,
. . onderzoek van 't ge- meene zeggen dat h"v ont- hodft zijnde, zijn hoofd zouw opgenomen heb- ben , 444,445 tJtuelenst Arhffefdarn, 25^4 . .wat Kloveniers Doelen te zeggen is, 25-5-, 25-7 Drebbel ( Kornelis ) een groot
|
||||||||||||||||||
|
. zijne redenen opgewo-
gen, 59 enz. Ctwbrtjfchc zee, waar ge- tegen enz. ..: - , 57 fcippa, zekere viffchenidie , naar menfchen gelijken, mi> 301 Clement MaartmszXQt Pa·^
, ftoor van Hoorn ver- : zocht enz. , » . 346 i,■■;... wijkt van 't oude ge- loof , ièid. Crocus {CorneUs) geleerd Amfterdammer, 267 Cyfirgetal', zie Jaargetal, Cyferletters 1,2, 3, enz. in , Europa onbekend voor de 13 eeuwc^ 491 D.
ÔË amen {Adam}JkartsbiC-
-*^ fchoftfrjaan Adriano- ; poléri, onder de ver-
l maarde Amfterdam-
mers gerekend, %ç$
DavidLeeMderiiz.ie Alk-
. maar voor't geloof ge-
; doodt, 13
£)eke?isvan Weftvriefl. 325
, . de onmatige afperfln-
■, gen van die Dekens be-
- teugeld , 325", 3^6
% ï. Haaltje van hunne af-
, perfingen enz. 331, 332
,.:■-. verdrag tulïchen den
/vDëfeefl;,' en zijne geefte-
„- Jijke onderzaaten, 326
^* lijft van die Dekens,
330
ri> fkrafeeel tuflchen den
-dvoorn, Deken en de frad
Hoorn , over den vry-
.dom der kerken, 333
|
||||||||||||||||||
|
1
|
||||||||||||||||||
|
ff
|
||||||||||||||||||
|
Bl a j>
groot Filofoof te Alk-
maar gebooren , 33 »;v door Ferdjnandus II
tot meefter van zijnen zoon gekozen , 33 Ki, van zijn glazen kloot
enz. ibid. ï)uit>endrecht waar gele-
gen, 278 Duizend: het jaargetal van
duizend plagt dikwils achtergelaten te wor- den, 493 ~Cdamy waar van aldus
-*-J genaamd, _ 294
- , parochikerk, Paftoors
enz. 294,195 t . konvent van Minne-
broeders aldaar, 296" . . Begynhof re Edam^ibid.
. . Edamgeen oudeifad ,
ibid,
. .van deMccremin, by
Edam gevangen, *ο6,2<)7 . . zie Meerernin.
Eggert {Willem ) een ver-
maard Wat-rlander,i89 i '. was in groot aanzien by
Willem VI. 2H9, 290 . . timmert Purmerende ,
. ibid.
. , heeft Willem VI uyt
gr-ootefchulden geredr, 290
, . word van de grooten
benijdt, ' ibid. Èggert {Jan Wiltiftisz.)
trekt metier woon uyt Holland > ibid. \ . verkoopt Purinercin-
II. Duit, |
- Ψ Υ % IR.
de, Nek, enz. ibid».
. . iixcht twee klooifers ία
Vlaanderen, ibid. Egmond (de Abten van }
waren ambachtsheeren van Alkmaar * 30 Enkhttizen waar gelegen,
naamrede, enz. 361 . . de Enkhuizersmogten
door den Deken buitea den ban van de ftad niet gedagvaart worden, 361 . «andere voorrechten,eri£.
391, 392 . i Gommers kerk, 761 enz.
.. wanneer begonnen en
voltrokken, 393 . . begeèversvandepalto-
ry, 361 enz. , . 't koflerfchap door de
ftad vergeeven , 3<i2 , . oude Paftoors, 364
ê, S.Pankras kerk,q6f enz.
, . koirerfchap, oude Pa-
iloofs, enz. ibid. . . andere kerkjes of ka-
pellen » lój . . Minnebroeders buys ,
ibid.
. , op wat voorwaarde de;
Minnebroeders daar in- gelaateri zijn, 367,368 . i Weeshuizen, 36$
.. begynhof.Nonnekloci-
fters enz. ibid. i. naarder befchrijving van
S. Urfulaas kloofter , 3§P
* * verdrag tuflchen de TJr-
fulinen en de Paftoors,
370,3-6
. . andere begiftingen aan
ditklooftergcdaatf, 381
,,Kk ;&$
|
||||||
|
■»w.^v-ft'-*^'--'"
|
||||||||||
|
i r <1
|
||||||||||
|
 L Á I) ' \
.. Regenten van dit kloo-
fter, 383,3S+
4. weeshuizen en gafthui-
zen te Enkhuizen wan- neer gefticht, 384 i . Pafloors van 't oude
geloof afgeweeken, 385 ♦ , laatere Paftoors van
Enkhuizen, 386 enz. . . de eerfte bewoonders
van Enkhuizen waren geringe luiden, 391 .. verfchil met den Deken
van WeftvriefL 392 . . groote tweedragt tuf-
fchen de twee parochi- kerken, 394 enz. , . of men met een plank
van Enkhuizen tot Sta- veren toe kondegaan, 395YB5XÏ
.. tegenredenenopgelolt,
39^ 399
. . zie Ê reiier bofch.
Efpencaus (Glaudius) voor
een Lutheraan uytge-
maaki, om dat hy in de
Griekfche taal ervaren
was, 17
F·
~OEefidagen,aQ Weftvrïe-
■*" zen wierden met veel- vuldige feeftdagen ge- quelt, 336 Foreflus ( Petrus ) ver-
maard Geneesheer , te Alkmaar gebooren, 21 • , G,
£?ah van Galama, zyn
" fewift met Floris il>3<? ƒ |
||||||||||
|
' Õ Z E R*
Gafihuyzen t'Amfterdam,
240,141
» . inkomften der Gaft-
huizen, 242,243,244
.. detweeGafthuizenver- eenigd, 241
Geefielijkheit , die mogt
geen land buiten Hoorn
aankoopen enz. 3f6
Geleerde Arnfterdammers, Gemarcbl, in den brief van
ötto III, wat te zeggen is, 74 Graaf ( Antonh de) deftig.
Paftoor van Veenhui- zen, 440 Graaf (Jan de) Deken van
Weftvriesland niet ge* preezen, 33Ã Groot, anders Grooden,enz.
^3
Grootebroek, dorp met een parochikerk, 481
.. Nonnekloofter aldaar,
ibid.
, , Paftoors , vikaryen,
481,482 Guido van Henegouwen
(Biff.van Urrecht)Heer van. Amfterdam , 86 . . zynënedrigheit, 87
. . weigert denKardïnnals
hoedaanteneemen, 87 Gysbert van Am ft el heelt
Amfterdam bewalt en bemuurt, 86,87 .. fchuldi^aan den moord
van Floris V, 'ßôÜ * . moeft weder uyt Arn-
fterd. vertrekken, ibid, ; . waarfchijnelijke blij-
ken dat hy naarPruiifen |
||||||||||
|
* Ml*^'»; ji^^Êj|^Ê*52ggi,*-«,i:-i»·-;
|
||||||||||
|
"!/*"■■
|
||||||||||||||||||||
|
,*.«,..■ ^VV^V;^^
|
||||||||||||||||||||
|
1ί LA ri-
jvet rokken , en 't ftedeke Holland aldaar opge- bouwc heeft > 115, n6, enz. |
||||||||||||||||||||
|
w Ir i e Jtt
, , outaaren \n de H. «Ste-
de," ι<μ, 143 .* . t*hans de Nieuwezyds
kapéi genaamd; 14^ He im broek , otHeHtèroek,
dorp mei eefi pat-oèhi- kerk, enz. 449,45-0 . . had voor deezeneeneri
Pafloor met üpdam,44o . . ookeénen Sefröür^Ït
. , Oude Paiïoors , ibid,
45-t,4U . . Patroon vah dekefk,
.'; 45»
.. die van Hensbroek hel-
den tot de nieuwe ge- zindheden , 4^4. . , Pniloors van Hens·* broek van 't geloof ge- |
||||||||||||||||||||
|
H.
|
||||||||||||||||||||
|
./,„
|
||||||||||||||||||||
|
TJt aar lemmer meer , van
*-*· ouds Almere ge» naamdJ 316 Haemrode {Korneüs) ge-
leerd Amfterdammcr, Hakdboog-fcbutters' hunne
bapéiVAmiterdain,:5·^ Haringkarfpel , des zelfs kerk, Patroon,enz. 44. Hatiwert , dorp if 1 e t' <i e η , parocbikerk, · 447 t Heiligi<oeid te Alkmaar,
ïi
Heilo (Frederik vaw) gekfer- de Pfiefter vanAlkmaar, (. r 20. Heilo (Kloofter) deRege.
ring van Α Ikmaar neemt, dit kloofter onder haare befcherming, 2.3,24 .. word vereenigr met dat buiten Amfterdam, 131 Heimelyke huivelyken, zwa- re rwift daar over, 135 Heilige Stede te Amfter- dam f eertyds een kapel,. i · ter? gelegendheit van
zekef mirakel gebouwd; : . v ' n^*jjS
, . door Keizer MaSfmi-
liaan bezocht, fijt5 .. zieHoft!i\Ommegang.
i . bedaarden naar de H.
Stede j - ; jii| |
||||||||||||||||||||
|
week eiV,
|
||||||||||||||||||||
|
4$*
|
||||||||||||||||||||
|
.· . koftéri van Hénsbroek;
"·" ïbiié ♦ ;!twee glkiett ie Hens- broek, 45^, 45Ó Helder {de) kerk, Paftöors
enz, 79\ Ho- Hem y dorp meteen'paro-
cbikerk, 478 .;·*.' Pafcoófs Va'ri-'■·: Hem,. . - 478,4^9
Hervkiis, ifaii Amft. ge-
leerd Amfcerdalnmcr , %66.
HogerbeetslPetrurfgclectd
man van Hoorn * 349» Holland, of hët iri Öiida
tyden niet boom- èn
bofch-rijk is gë weeft*
396,397, enz.
Hollant , een ftedeke tri
Pruiffen , door Hollan- ders gebouwd, - t tij . - U was eerft Pozlaukerf
J£k 2 %&. |
||||||||||||||||||||
|
Bt AD-f ÚƸ R.
|
|||||||
|
genoemtj 118
HolU'fioot , dorp met een
kapel Ie, 284 Honcetis (Gerrit) Regulier
Kanonnik, te Monnik- kendam voor 't geloof gedoodt, 304 Hondert: het jaargetal van
honden plagt dikwils '( achtergelaten te worden
493
Hoogkerfpel, dorp met een
parochikerk , ^87
Hoogwoud, dorp meteen
parochikerk, 464, . . ilag aldaar tuiïchen de
Holl. en de Vriezen,^f ", , kapel aldaar gebouwd,
ibid,
. . die kapel tot een paro-
chikerk opgerecht, ibid. Hoorn waar gelegen , wan-
neer eerft vermeld, enz. •337
, , naamrede, 354. . . was de zetel van den
Prooft van Weftvriefl.
ibid.
. . de parochikerk opge-
timmerd, 337>33^ . . was eerft ligt opge-
bouwt, 355" ',. het gebouw van tyd tot
tyd voltrokken, ibid. .: ♦ Een ftukje van 't H.
Kruys in de kerk ge- bragtenz. 338 . , Oude Pafloors, ibid.
... vikaryen in de kerk,339
.. Q. L. Vrouwen kerk
gebouwd, ^40 .. S. Antoniskerk, ibid.
.,. een toren op S, Antonis
|
|||||||
|
kerk gezet, 3??
.. S.Komelis kapel, 340
.. MansklooiterteHoorn, 341
., Vrouwenk!oofters,34r, 341
.. konvent der Hierony-
mianen, 344
,. de Nonnen uyt haar
bedde geligt, en half
naakt op een fchip gezet,
3+4·
. , oud Gafthuys te Hoorn
344»
,, Weeshuys, Leproos- huys, Paftoors,enz. Hi
.. die van Hoorn gebruy-
ken grootetoegeevend- heit omtrent de Predi- kers van den nieuwen Godsdienft, 346 .. laatere Pailoors van
Hoorn, 347 .. geleerde Mannen, 3+7,
348
.. In't jaar T470 noch geen
brouweryeu te Hoorn, 3S4
.. wanneer de eerfte hui- zen te Hoorn gebouwd, ibid.· ., privilegiën aan die van Hoorn gegeeven , 356 ., verfcheide dorpen on- der't gebied van Hoorn gekomen, 35:7 ♦. noch andere dorpen ,
enz. 3S% .. wat Hoorn in zekere
fchattinge moefl: op- brengen, i: ;. 35-9 .. Hoorn plagt door de. laken wery te'bloeyen^o kloo- |
|||||||
|
øë7
|
||||||||
|
Bi AI).
É, kloofterkiiten Hoorn,
476
Hoorn : verfchil tuffchen
de ilad en den Deken
van Weftvr. over den
vrydomder kerke, 333
...' V groot e fwifl: over de-
. zelve zaak tuiTchen de
ftad en 't Domkapittel,
33S
Hoorn op TeiTel, kerk al- daar , Cj Hofije in 't vuur onbefcha- di'gd gebleeven, 135· . . zie H. Stede. '. .een boekje over dit mirakel gefchreevetiji 36 "... . zie Ommegang. '\ . dat mirakel verdedigd, 142
Huisduinen, kerk,Patroon, enz. 79, 80 Hypehhef, dorp op Wie-
ringen , 82 .'■■. paftory, Paftoors, enz. 82,83
i. .,;;j;; .·■
Jaargetal: in 't jaargetal
na Chriftus geboorte uyt te drukken wierd fomtijds het jaargetal van duizend, fomtijds van de honderden, ach- tergelaaten, 493 Jakob; Sint Jakobs kapel
t'Amilerdam, 150 'Jenfomus(Jacobus) een ge-
leerd Amilerdammer , 270
., een deftig uytlegger van
denBybel, 270, 271
|
||||||||
|
ø ã æ E ê.
Jerufalemsvaerders t'Am-
fterdam enz. 139 Ilpeiidam% hoe van ouds ge-
naamd , 284. . . patroon, Paftoors enz,
284,285' Juntus (Adrianui) geleerd"
man van Hooru , 349 Junius (Petrus) geleerd
man van Hoorn, ibid, K,
TT" adyk, parochikerk, Pa-
ftoors enz. 302 Kamp, dorp enz. 62
Karmclytm ( gefchoeide )
hun Idoofter buiten Alk- maar , N 24 . . wanneer geilicht en
afgebroken, 24>*? Karthuizers, hun klooiler
buiten Amüerdam uyt- geplunderd, 17$* Karthuizer klooficr buiten
Amiterdam, 201 . . naderhand binnen de
ilad betrokken, 206 «. de Karthuizers bouwen
hunne klooilers door- gaans buiten de (leden, en waarom: 201 . . het bouwen van dat
klooiler bekoftigt door Aalbei t van Beyeren , 2ÖI, 20<5, 207
.. was een groot en prach-
tich gebouw, 20a . . Chriilianusir, Koning
Van Denemarken,is hier gehuisveft geweeft, ibid. Karthuizers: waarvan al-
dus genaamd? 203 Kk % in* |
||||||||
|
*
|
||||||||
|
.""."■■■. , ■ . ·\
■'.·■■.....,' ' ■ · ;
13 £ Α D - ψ \' Ζ Ε &.
;·. fngeitelddoorS.Bruno; fyedyk, dorp meteen pa?
zie Ëruno'. ;;! rdchikerk, 431
4 . word beweert dat Har- ^^dqrpopTeireljenï·
tog Aaïjjert het gemelde 67
klootrer heeft helpen Koohutn(K»rnelis)ViS!Lpoi
iiichten, ■ ' 206,207 ; te Alkmaar, '*3
Kater ('Johande) Paltoor .,"· houdt het niet de 'Nieu-
te Alkmaar, l7 gezinden, Ify 1*4
4. was een deftig man, ,. vlugt naar Embden;, 14.
Zeergeleerd , enz. 19 J£rabbelyn (Gillis) Raads-
Kerken; Lutherfche, Ar- heer-van Karel denStou-
miniaanfche, Franfche ten, 168
kerk t'Amfterdam, 151 ,, doet groote weer omde
*. misbruyk omtrent den MiilnebroedersiriAmir,
vrydom der kerken en tekrijgen,i68,/i69,enz.
kerkhoven» 333 J^reii'■ % vfde Kreilerbofch\
!« grootje twïft daar over buiten Ënkhuizen , 39S
tuiTchéb de ftad Hoorn, <, of'er zoo een bofch ge-
".''. éii'tDOüikaputel, 335 (laan heeft, 395,39$
Kinhemy (de Vïtejt) of by !.. van den twifi aldaar tuf-
l]'[. Petten mfde2eegeloo- ■■ Tchen Floris II en Galo
^^'pènhgeft;,1';^'"Τ4τ ίί* -> V#'Galama voorgeval-
"?'r beweez'e'n/ dat'Kinhem Ten » . - ' ilnd.
"V'JÖenaarÜlijVah feéfi vlier, /^ ciarb'ofch is geen Riet-
•\ '"""" 5f bofchgew.eeft', 396,397
f'., of de itaam. Κ.irjjterp af- jjrófii in 't Amfterdamfche
,', ', komftig is Van de Cim- l wapen : zie wapen.
V'bri öfKimbreh,' 5-5,56 ,. waarom aan de Am-
'^larijfen. t'Am(terdam: de iterdammers vergund,
[, Kegeeruigvan'Amflerd*. , ,,_. ,* , 148,· 49
, tracht 'het* opbouwen ... meer andere fleden.voe-
van een Klanflen kloo- ren een-kroon in haar
ïter te beletten , 186,187 wapen, 149
,« .'is evenwel voltrokken', .. wanneer zulke wapens
*. ν - · l^9 met krooneii opgejcoo-
I,. Jri een Kaiphüys Veran- men zyrï , ibid.
derd, ' . ,189 'pfëq/f (PauiTelijke) re^en
ftloojters : plakkaat tegen 'van '<ïf drievoudige
'tvermenigvuidigenvan ,k,tQ,pnder Pauzen, 149,
deldooftersenkloofter- J50
V goederen, . 166 ♦", kloofters vap Amfierd. '"',:". ..-.-..-,., ,::
" ifauwkeuf ig opgeteld , |
|||||
|
' I
!
|
|||||
|
> .'■■'.
ø r ze R.
Ztwre, in den brief van Ot-
to lil , is het vlietje de Lier byNaaltwijk, f é Luttekebroek, parochikerk,
Patroon,enz. 481 Luttikhoefshuizen, dorp in
Waterland, enz. 309 M. ;,;
\A aarten Ñ iet er sz. Pa-
■*-* ■*■ ftoor van Hoorn,ge*-
preezen, 346 Made lands uyt hoe veelc
roeden beftaat, 230 Mariengaerde (de Monnik-
ken van) warende eige- naars van Monnikken- dam en 't eiland Mar- ken, 305 . . waarom hen die eigen-
dom benomen is, 30? enz
Mariffs(Leonardus)Pa{koQZ
teAmfterdam, 103 , . heefr Vondel tot het
Rooms geloof bekeert,
103,104.
Marken ( eyland) eertijds
Merker hof genaamd, 306 . . plagt den Monnikken
van Mariengaarde toe te koomen: zie Ma- riengaarde. ,♦ waarom hen ontnomen
is, 306,307 Marken (dorp) parochikerk
aldaar, 307 MarfatÜ of Marfaters,waar
dat hunne woonplaats gehad hebben, 77,78 Marsdiep, 6^,77
. ♦ of die naamafkomftig is
Kk 4 van |
|||||
|
BtAB-
. L.
Ô .Ë»<þ: een »&*<& (lands)
^ een koe weide , een Geers,enz. uyt hoe vee- Ie roeden beftaan, 230 ■Latnmerfchagett) dorp niet een parochikerk, 46S , . Palioors, 468, 469 Lfüntsmeer, dorp met een • parochikerk, enz, 31 + Laurens (fint) zijne kerk te Alkmaar , wanneer gebouwd, % „, tweede kerk van SS.
Lanrens en Mattys,#«/. .. de toren ingeftort, 3 .. beide die kerken afge- broken , en een derde getimmert, ibid. ",, kapel van deH.Maagd,
in de Iefte kerk, ibid. .. vikary in die kapel, 3,4 ,. andere outaaren in de zelve, 5 .. de vikaryen wierden
door den Abt van Eg- mond vergeeven, f ;·. lij ft van die vikaryen, 5, 6,7,enz, > I Begeever van depafto- ry, 9 .. Oude Paftoors, 9,10
■'.. inkomften der paftorye, ir, 12
.; laatere Paftoors, 18,19, , - enz. Leek, dorp meteen paro- chikerk , 4ßßï Leewwen in *t wapen van Amfterd. waar van daan? '49
|
|||||
|
( \
|
|||||||
|
IJ L Á Ñ -
van de oude Marfaters,
77, 88 ^iafala»4{ in den brief van
QttQ lil,) moet volgens Alttng verandert wor- den in Wafaland, 75·, 76 .. word beter yerllaan van
Maafland iüDeifland,?6 Maximiliaay ( Roomich
Koning) bezoekt deH. Stede teAmfterdam,i37 \ . vercierthet wapen van
Amfterdammet de Kei- zerskroon, 136 , . zie wapen yan Amiter-
dam. Medetnelacka, in den brief
van Ottp III, waar gele- gen ? 73 v/leer ( vaader) verfcheide
Broeders aldus genaamd, altemaal Prieiters en Pa- iloorSj 4Ó1, 461 .. rechteneen Scbole op,
ibid.
Meeremin te Edam gevan-
gen , 29^*97 . . hoe dat ze toegeilelt
wassen gevangen wierd, 197
. , leert fpiunen enz. 398
* . de waarheit van dit ver-
haal verdedigd, 299, 300 , . word beweezen dat 'er
meer zeemannen en zee-
yrouwen zijn gezien ,
• 299 enz.
I . of men de Meeremin-
nen niet \n\ leeren nae- friectim ( Adnaan ) geleerd
Wiskonftenaar te Alk- maar geboqren, ai |
|||||||
|
ø × Æ e R.
Meetius {Jakob) uvtvinder
van de brillen, te Alk- maar gebooren, ibid. Medenbliki naamrede enz.
400, 406 . . voorden ouden rijks-
zetel der VrieiTche Ko- ningen gehouden, 400 . . ditüaat ineen fchïlde-
ry gefchreeven, 400,40« . _.. datgefchrift doet wei-
nig ter zake, 40ü . . naarder onderzoek van
deze zaak, 406,407 . . waarfchijnelijk heeft
'erRadbodus nu en dan fcij.n hof gehouden, 408 , . voorrechten, keuren,
enz. 401 .. parochikerk aan 'tDom-
kapittelvan Utrecht ge- geeven, 4èÆ . ·. Paftoors, vikary, enz.
403
, . waardigheit van cleu
Pafloor, 404 . . konventen vanTertia,-
rifien te Medenblik,ë/'^. . . laatere Paftoors , 405.
405
Melchior { Paftoor teEnk-
huizen)hoe armelijk dat zich behelpen moeit,364 Menapen {Menapii) orze
in Amfteland of daar omtrent gewoont heb- ben, 105, 106 . . deMenapiers door de
Ufipeten en Tenkters
verflagen en verdreven,
w6 enz.
. , zijn eerftnadie neder-
laag |
|||||||
|
 L Á D - V
laag dicht by de Morini
gaanwooneu, lio , . zie de Voorrede». Merkerhof\ zie Marken· Mie hiel, Heer Michiel, Pa- ftoor van Opdam, wijkt yan't oude geloof, 455 Middelye3 Midlye, parochi- kerk , Paftoors , enz. 301, 303 j\iidwoude,dotip met een pa- rochikerk, 47° Minnebroeders kloofter te
te Alkmaar, 21 . . was een voortreffelijk
grbouw , ibid. . . IVlinnebroeders daar
woonetidein'tjaar 1572. 22
, . die wierden te Enkhui-
zen voor't geloof gedood,
ibid.
, . het kloofeer afgebro- ken , ibid. Minnebroeders kloofter te Amüerdanv.wanneerin- gelaaten , 163 , , zijn daar ingekomen tegen den wil van de meefte burgers, 164 , . zie Brugman. ...'om 't geloof verdree- ven, 166,167 , , hun kloofter door 't graauw uytgeplunderd, en waarom , 175 Mirakel van de H, Hoftie: zie Hoftie.
ptionnikkendam, naamrede enz. 304. enz. ,. de hoofdkerk wien toe-
gewijd, 304. ». Karmeliten kloofeer aj- daar, m<i> |
||||||
|
ã æ å ê:
.. oude Paftoors,304,30?
. . konvent van Ciüercir
nonnen buiten de ftad,30jr
. . oudhett van Monnik-
kendam, ibid. . , de ftad plagt den Monr
nikken van Mariê'ngaar- detoetekoomen, ibi4. , . waarom hen die eigen*
dom-benomen 15,305,306 . , daar zouden voordee-
zen veelehexen entove- reflen gewoont hebben, enz. 306 . . de inwoonders helden
zeer naar de nieuwe ge- zindheden, $oi Monfenus (J o hannes) ge-
leerd Atnfterdammer, 267
^T awtius(Pieter") ten on*
^ recht door Schokius onder de Voorltanders van deReformaatzi ge- plaatft, 14 ,. wat dat de gelegendhett
tot dit misverltand ge- geeven mag hebben» 17 ,, hy hekelt de oude Over- zetting van den Bybel, Àß,âçæ. . . vorder bericht wegens» Nannius, 20 Nejfe , buurt onder Am-
Iterveen, een kapel al- daar enz, 282 .. Paftoors, iSj Nierop, OudNierop,436 ,. Nieuw Nierop, 437 Nieuwe kerk te Amjterdam Kk 5 P% |
||||||
|
Β 3L Α D ,-
^ l^tröonén %ηζ4 127
»:. wanneer opgebouwd,*'^ $ν «heeft haai volkomen '■beflag niet gekreegen, A*V. ί ι; iïffïiü ν. afgebrand en weder op
gebouwd,* Ï28
J* kapellen,' 1*8,enz.
V. daar hebben 34 outaaren géftaan,iS 130
v. vordêre» befeh rij ving·..
*i)'iti» !*■> ü*^ -iw:-4g'iy ënz.
»Q nukaryeny ''··' -m i'2§,ehz.
„. de pailory was^éree- ri nigt mei Ó; ïi.'V'roüws , kapittel =i β dönèfaag, 131
'L· Pailoors/ ,: 'Ji^i.,em. *A3 fliehting van eene vika- ,, -i^ry in-deM:Kerk^i=263 j,'i naarder bericht van de N. kerk , , _- yoi
Hieww Lichfl een kloo-
fter, zie Weiterblokker.
ffiihufius (Bartholdur) Abt 't λ van ïlfeldèn , krijgt een plaats in de Hollandfche
- Zendinge, λ ■■■& ι>*ί6<) 'Niklaas: S. Nikhiïs kerk -i teAmiterd.iièOmkkerk. •Miklaas van AmfieMam , 12 gelêefdAmitérdamrrier, Nonne óp een7 ongewijde
plaatsbegraven,en waar- om ? ' 34S ïtiotmeklooflers ' t'A mfl er d. <i77,enz. -* i de Nonneklöiöftérs van ,: Amiierd, nauwkeurig opgeteld,/ ï^l^nfi ■Nonnen té fioöriuiyt haar % ibedde'geligt , en half : iK^tcop 0eii|£ehipgezet, *^v ■· 34^ |
||||||
|
Noorderkerk t'Amfterdam9
IS*
Noordfcherwoudé: des zelfs
kerk,PatrQQn,Paftoors> enz. 41,4* Nptbixvjoude, dorp met een
paroehikerk, 4Ó7 O.
/^1 ffö (Pompejus) geleerd
^^ Amfterdammer,273 öi-fo Searlenfis, is maar een fabelfchryvèr, 33
Occo (Sibrandus ) geleerd
Amfterdammer, 273
#/<?ƒ ( fint) zyne kapel te Amflerdam, 134
. . of ze den H. Olaus of
Oduiphus toegewijde
was, ïbid.
Ommegang, die te Amfter-
dam gehouden wierd,
befchreeven, 123
.. ommegang over 't H.
Sakrament van mirakel,
..deze ommegang be-
fchreeven , I4Q Ooft er blokker, dorp met een
paroehikerk 4.72 Ooflet-eindop Teiïel, dorp
met een paroehikerk, Ó5 . . inkomfte der pafcory,
Öofierkerk, t? Amfterd. 151
Oofteriattd, dorp op Wie-
, ringen, 81
V. dë paroehikerk onder
twee Paftooren verdeelt
ibid.
Oofïhmzen, dorp, enz. 309
OofiutQud, dorp enz. 498
Ofdam
|
||||||
|
\
|
||||||
|
hV/
|
|||||||||||||
|
η - ψ ϊΖΕ κ*
|
|||||||||||||
|
Β LA
ppdam pafiory aldaar >enz.
C„. · , > : ^
M had voor dèezeneenen Paffoor metHeinsbroek
ibM.
.. oude Paftoors^ Patroon
' enz; 45Ό Opmeer, dorp met een pa-
rochikerk, 46^ Opmeer ( Pièter} geleerd
Amiterdammer, '268 0/$erioej-,paltory,enz. 500 Oppidum in de middel ft e eeuwen zoo wel voor E £erv groo-te ftad als voor een ftedeke geno: men, ' 30 Otter leek , naamrede enz.
,; ■; ·;..;' 450,431 %:.,./fe'naam is verandert, " ; 43t ... jPa.fcoors , 43Ö
Qtt'o III, bemerkingen "op
den brief van Qt.tQ III, enz^ '70, enz*. Qitd- dorp hoe van ouds £©p
" naamd, (,,,4i<5 ,.^' jparochikerk, Schüthèi»*
lig, Paltoors, #i</, ... vikary ia de kerk gé»' illcht, 4i6,4f7,,enz. .. laatere Paftoors, Kar- melijrenkloofter, 421 Qude Schilt: zie Schilt. Qud,e kerk f of S. Niklaas g kerk, te Amfterd. 88 ,. «hoé noch genaamd, 88 «. .fcqepud,...... 89,122,
|
|||||||||||||
|
,, 33 outaaren in de kerk,
,. vikaryen, 5>s, i>9
,. koftelyk kerkgewaad,
. ^, 99
;. de paftory was veree- nigt met het l^apittel in
'sGravenhage, 99
.. de Paftoors van groot
aanzien,; ibid.
, . naarder ,bericht van de
Oude kfrkSl r 50«
Oudkarfpelj des zelfs kerk, enV, ; . ·■ .; .s.ï,a- " 44
Oudm#>w?iétiyf en Oud- vrouwerihuys te Am-
iterdam, , 247
OudNkropLjparqGbikerk,
Paftoors, enz» 436
Ouwerkerk buiten Amfter-
dam, boe anders plagt
genoemtte worden, 88,
vl b*'i , ww ****
.. vikary, ontken, Paf- toors, .^77,ï78 Överdiemep, wmvi gelegen, Paftoors, enz;· 279, *8o Overtoom, ( Paftoors van } '1 V: ΠΙΟ·/! ί'ί""'5 J:'i'·! » ,·".
ty aaf $an\ f$|ef ï!fieftec,
r- .-, Jan. . s-^b^'
Ρ ankras, fint Pankras,een
4orp, · 4*2. f ,Js het vermaarde Vro-
nen, / 423, Piuliniaanen, anders Bo-
garden>t!Amfterdam,i7<S: , . eenige trekken naar
Hoorn, M ibid. favjfkliffa km»i waarom
drie-
|
|||||||||||||
|
f*
|
is eea kundig maakiêl,"
|
||||||||||||
|
\ befcKryving van de koo-
jpéngf kQerea en outaa-
?en, S&ÓRZ·
|
|||||||||||||
|
Β L AD -
drievoudig is H5M50
Petten, een oude moeder- kerk, 53 V . 'of de Rhijn hier een iiytwatering heeft gehad, f4
i-i of de vliet Kinhem daar
in de noord zee plagt te loopen , 5-4,SS P/eter (fint) zijne kerk of
- kapel te Amfterdam, 13 y .'; in een vleefchhal ver-
anderd,- : «■ ibid. Pipo (Johan ) Paitoor van
Morinikkendam, voor't g&oofomgebragt, 304 Plempius (Fopifcus Fortu-
natus) geleerd Amfter- dammer, /273 Plémpïm ( CorneUus Gffei-
bertus) geleerd Amfter- dammèr, f Md. Pfeekheeren , hadden een
-'■ Terrninarishuys te Alk- <. maar, 2Z ♦o. wiedöiiirgewoontheb-
ben in't jaar 15-41,22,23 Priefier Jan\ wie daar door verttaanisgeweeit, 414 r. . ofhy een koninkrijk in Indien opgerecht heeft, ibid.
I . word ónder de Vrief-
fche Schryvers getelt:
ibid.
Prooftdy van Weftvrieiland
zeer oud, 318
. . befchryving van dat
ampt, 3t8, 319
ν . rechten van denzelven
Proolt, 319, 320
». gefchillen over het ver-
geeven van die Prooftdy,
320 enz. |
|||||
|
V Υ 2 ER.
., de eed die de Prooft aau
't Domkapittel moeft doen, 311,323 .. inkomften van deProoft-
<ty> . , 32-3
. . afperiïingen door de
Prooften gepleegt, 323
324
, . lijft der Prooften van
WefcvrieiL 324 , . ftaaltjes van hunne ge-
weldenary , 331, 332, Prmjfen: zie Holland: zie
Gysbert van Amftel. , . veele volkeren plagten
uyt Duytfland naar Pruif- fen te treekken, 117 ; . daaronder adelïjkege-
ilagten, groote Heeren, [ enz. 11S
. . fteden in PruiiTendoor
Duytfchers gebouwd , 117
Purmerland, heerlijkheit,
enz. 28f Purmer ehz. ibid.
. . parochikerk , paftoors,
28^286 .. ïseendorpgeweefc, 289
.. onderfcheidenvan Pur-
mer land , ibid. Ρ]urtnerende,naamrede,287
.. Patroonen van de kerk,
288
« .v afgevallen Paftoor,/'^.
., katolijkePaftoors, 28S
289
. . Purmerende gefticht
door W.Eggert, 289 . . door J. Eggert ver-
kocht, 290 .. in wat zin Purmerende
gefticht is door Wil- lem |
|||||
|
Blad-wyzer;
|
|||||||
|
Rafphuis t' Amfterdam,
Reguliere Kanonnnikken
hebben geen kloofter binnen Amfterdam ge- had, 163 Regulieren kloofter buiten
Amfterdam, 207 . . de ftichtingbrief, 208
. . door Bonifacius IX
goedgekeurd, 21 j . . Aalbert van Beyeren
neemt het onder zijne befcherming, 214 . . toefremming van den.
Biifchopen den Paftoor,
216, 218
. , 't eerfteoutaar gewijd,
220
, . naamen dereerfteKa-
nonnikken, 224. , , lijft van de Overften ,
224,225: . . kloofter afgebrand, en
door wien: 2305238 . . het ledig erf verkocht
enz. 238,239 . . met het Regulieren
kloofter te Heilo ver- eenigd, ~,. 2jt Rhyn (de) zoude te Petten
in de zee geloopen heb- ben, 5"4 Ruardus Tapper us, geleerd
Enkhuizeri 389 Qand^us {Maximil\anus')
^ geleerd Amlterdam-
mer, .17^
Sartorius heeft het Kato-
Üjk geloof volkomen*»
|
|||||||
|
lein Eggert, 291
.. Purmerende afgebrand,
291,291 . . lijft der Heeren van Purmerende, 292 , . 't wapen van Purmer-
ende, 25? 3 Quadyk , parochikerk ,
paftoors, enz. 302 Qutihel (de) Paftoors al- daar, 283 -'■' ■ R. ■
D adbodus Koning van
*\ Vrieiland, enz. 401
. . heeft, waarfchijnelijk
fomrjjdszijn hofteMe- denbükgehouden, 408 . . hoe dat zijneenen voet
uyt de doopvont terug- ge trok, 408, 409 . . de Hiftorifchryvers ,
die dat vertellen, verde- digd, 409, 4ïO . . of hy den derden dag
daar nageftorven is, 411 . , van zijne kinderen,4i2
* ï of hy fchuldig is ge-
weeft aan den moord van zijn dochters man, 4iienz. » . behoeft voor zoo een
wreedaard niet gehou- den te worden, iUd, Kandorp, een dorp in Wa-
terlana\ 309 „.■■. de paftory was 'er in
iween gedeelt, 310 |
|||||||
|
ft'tr A 9 ·
i lijk verlaaten, enz. 17
bthaardam , dorp met een
parochikerk, 446 Schagen, dorp met een pa-
rochikerk, ■. . 432 4» kapel op de Kei'ns by
Schagen, 433 #.. fabelen wegens de oud-
heit van Schagen en an- . dere plaatzen* 435
* ♦ echter is het een oud
dorp, ibid.
*i Paitoor van Schagen
van 't geloof gevallen
en verbrand, 432
Scharivoudei dorp met een
parochikerk $ 463
Schellingiuoud, een dorp in
Weftvriesl.enz. 477
*. Paftoors, 477, 47S Sehellinkwoudê, een dorp van Waterland , 310
.. naamrede, 310,5 n *. ftaat als een ftad uyt- -gedrukt, 311,311
Schermer, dorp,enz. 50
.. naamrede, Paftoors, .. eerfte kerk aldaar. 5*1
*.. oud en nieuw Scher- mer , ibid. Schermerhorn, dorp^enz.fl . . ftond van ouds onder Schermer, ƒ2 Schilt , 't oude Schilt op Teiïel, kerk aldaar enz, ♦ . kapel op den Hoogen-
Heuvel aldaar, ibid,
$chorei(oude naamen van) 45
»i valfchë naamrede , 50 v< oude parochikerk, 45;
|
|||||
|
w υ ζ e &,
.. Patroonen der kerke,*
... 47 .. Paftoors, 49
Sibrandjanfz. Paftoor'vaii
Schagen , van 't geloof afgevallen en verbrand,. 43Z
Sint Maarten, dorp, paro-
chikerk enz. 62 Sonnemaremz Zonnemare'
Spanbroek, dorp met eert.
parochikerk, < 4f9 Spiegel (Laurem) geleerd
Am fter dammer, 274 Splnhuys t' Amfterd. 25?
,. voorrechten van d\i
Spinhuys, 255,254 Stroat op Wieringen , eer-
tijds Strude genaamd, 81,82 . < was eengroot dorp* 82
., kerk» vikary,enz. ibid.
Svbekarfpel, dorp met een
parochikefk, 461 .. Paftoors, 461, 4^2>
T.
TTf/?/, eylaiid, des zelf»
**- grootte, enz. 62
., volgens Alting wel eer
in drie Graaffchappeir
verdeeld, 6%
i. dat gevoelen onderzocht
70,71,74
.. Templieren op TeiTel,
67,68
.. heteyland ten tijde van
de beketideVerandering
in een flegten ftaat, 68
.. laatere Paftoors van
Teflèl ί 68, 6g
* ,-alle de kerken opTef-
M
|
|||||
|
Β LA Ρ- ψ
|
Ύ Z fe *L.«
|
|||||||||||
|
leerdman te Hoornge-
booren, 35Ό Vlieland, eyland enz. 84
«. paftory, Paiioors, enz,
84, 8? Vondel [Jooft) door L.Ma-
rius tot het R, Geloof bekeerd. , 103,104 Vormundus , ( francifcui )
Karmelijt van 't geloef gevallen, 276 . . heeft, noch Katolijk;
zijnde , het leezen van den Bybel aangepreezeri 27Ö
Vroonen of een grooteftad
is geweeft, 423 ,; bewijzen, die daar voor
ingebragt worden, 422, .. hoe van ouds genaamd^
ibid.
,, Schutheilig', Paftoors^ enz. 414
.. of Vrooneneen ftad is
geweeft:, naarder onder*
zocht, 42?, 426,enz.
.. wieii dat fprook je moet geweeten worden ,41^
,. vorderefabelen wegens
de oudheït van Vronen, 42j?
-'' "W.
"SiïJaerder, van ouds Weer*
*v de, parochikerk, Pa- ftoors enz. 305 Walkendorp f Ericus) Bif- fchop van Dronthem^ enz. 268 •♦ iijn wedervaaren t' Am- fier- |
||||||||||||
|
fel eertijds aan S. Maar-
tens kerk te Utrecht gegeeven 19 .. op'tuyteriievanTeiiel
heeft een groot bofch geilaan, 399 Temfchers ,Teuthone\i zie
Cimbri. *ïimannm (Jöhannes) ge1·
leerd Amfterdammer» L wijkt van't geloof, en
trekt naar Breinen, 272', Torenburg, kafteel by Alk-
maar enz. 31 Trenten: Kerkvergadering
van Trenten te Amftér- dam aangenomen, 133 Tuchthuys t' Amfierdafn ,
Tuytj enhor n(Y^kooxs van)
4i
Tvjijs, dorp met een pa-
rochikerk, , 469
·:.'.. ■ ■ v- - -ν
TT 'aUrius (Cornelius) ten
ν onrecht door Scho-
kius onderde voorftan-
ders van de Reformaatzï
geplaatft : ió
Veenhuizen 3 dorp met een
parochi, 438 F<?/«w (Dirk) een geleerde,
te Hoorn gebooren, 3 50 Verlaan (Aalbert) een goed
Dichter'te Hoorn ge- booten, j>0 Ver duin (Jakob) geleerd
man van Hoorn, 349 £%/kr {Kormlis Vyg) ge-
|
||||||||||||
|
\
|
||||||||||||
|
É Æ, Á Â -
fterdam, 268,269
Walrave ( Dorotheus ) een
dichter,te Hoorn geboo-
ren, 350
Walrave ( Simon ) geleerd
man te Hoorn gebooren,
'ib'td.
Wapen vanAraflerdam^ooz
Koning Maxi mi liaan met
een kroon vercierd, n<s
. . wat de kruyiTen in dat wapen betekenen, ibid.
\. in dat wapen zijn kruyf- fen afgebeeld, geen rao-
.Jewieken, 148
÷ . van de twee Leeuwen
in dat Wapen» 149
tf'armenhuizen, deszelfs pa-
rochichikerk, Pailoors,
enz. 41
Wasda , in den brief van
Orto III, waar gelegen?
; 72,74
Wavjeit, Watwey, dorp met
parochikerk, 460
Waterland ( EilardDirksz.
van) Paftoor van S.Lau-
retis kerk te Alkmaar,!3
, . word voor 't geloof gedoodt, ibid.
#W,oftfW,opTeffel, 65-
.. inkomften der paftorye, Weeshuis t'Amiterdam,245·
. . grootergemaakt, ver-
pi aatft , enz. 246 ,. katolijke Weeshuizen,
14S, 249 Wervershoeve, dorp, paro-
chikerk enz. 499 Wefol(J.) van Gronin-
gen,zijn lof, zucht tot de |
ø ô ÷ e R.
f^/2<?iW,voorftad vanEnk-
huizen, van oudsGom- merkerfpel genaamd , 488
, . de kerk aldaar wanneer
begonnen, ibid. . , kapellen aldaar ge-
bouwd, 488,489 . . Pailoors van 't Wed-
einde, 489 Wefierblokker, dorp rriet een
parochikerk, 373 ». Priory aldaar ,'tNieu-
we licht genaamd, 473 474
. . deftig gebouw van dat kloofter, 474 . , rijkdom en mildadig-
heit van 't zelve kloo- fter, 474,475 , . hoedaanïg afgebroken, 47ß>47<>
Wefierend, op TeiTel, parö* chikerk, Patroon', enz,
66
Weflerkerk t'Amfterdam , Weflerland, op Wierïngen,
parochikerk, Paftoors, enz. 81 Weftvriefland. Dekenfchap
VanWei'tvr.Dekens op- geteld, 7 317,318 . . Prooftdy van Weft*
vriefland: zie Prooftdy. . . het Domkapittel van
Utrecht had een volko- men rechtsgebied over Weftvrieiland, 318 Weftvjtmde, dorp met een
parochikerk , - „ 490 . . of de kerk gebouwt is
|
|||||||||||||||||
|
geleerdheitenz,
|
||||||||||||||||||
|
17
|
in 't jaar 333, 49° en7··
|
|||||||||||||||||
|
Wie·
|
||||||||||||||||||
|
':;'->!iOTi|»:*>^·,-' ':; :j—"*"«:;*' ■'
|
||||||||||||||||||
|
...,„,-:*„..'
|
||||||||||||||||||
|
____^_________________________
|
||||||||||||||||||
|
ô
|
||||||||||||
|
 ÷, á 9 - Ø
"tyierwgcn voor deezen aan
't land vim TPe$el ge- hecht, %o . , naamrede, ibidi
,i> vyf dorpen op Wierwv-·
ringen, S»o, 8t ., zie OofterIand,Wefter-
landjStroptjH.ypelshoef. Wilhm vatf, Amfterdfi^ %$r
leerd Amiterdammet^ö Winkel, dorp met een pa?
rochi, 437 . . by, dit dorp \% Gra^f
Aarnout verflagen, 'tbid. . . oudePaftpQrsen2;438
Wtmmenum, deszelfs kerk,
Patroon, enz. 39 . · al bekend onder Dide-
ryk l. 40,41 Woggenom, dorp met een
parochikerk, 46% , . Paftoqrs, 465·, 466
Wolfgerus van Amftele, en
fï'lfgardas van. Amftele , is dezelfde perfoon, enz. Wydenes, dorp met een pa-
rochikerk, .475» Z.
*7 etmavttzn en Zeewyw;»)
Ø*. ^ieMeeremjn,. |
||||||||||||
|
Õ Æ Å R.
Zonnemarejxi den brtefvari
Ï«ï .UI, waar gelegen? 7*
Zfuiderdorpy oF2?unJerdorpt
enz. dorp met een paro-
chikerk, 314 Zuiderkerk t'Amfterdam , ZtUêfcmwde^m oud d or ñ
.. . of4it hetqudeZuthar-
deshagen is., 31$ Zuider^e^of, mendaar.-.met
een plank konde over gaan, 395,^V399
Zuiafcherwauil t ecrrijds S.
Pieters kerfpel genaamd»
4?
Xuibardeihagen*. zie Zui-
derwoude,
3ïue^, dqr|? met een pa-
r:ochikefk» 47c? ; o Paftoors, 47 r
, . proces tuflehen de ftad
Hoorn, en de huisluiden van Æ waag, , 47» %wartewaal:daar plagt een
geraamte van eenTritoa of Zeeman te hangen,, 30X
Zyp (de) waar gelegen,
61
. * Paftoor^ 6i36z
|
||||||||||||
|
IL Dbel:
|
||||||||||||
|
Ì
|
||||||||||||
|
MfST
|
||||||||||||
|
L Õ À-t'
|
||||||||
|
ßßú r
|
||||||||
|
Van eenjge Boeken die te Leiden by Cbrijiiaaiï
Vermey gedrukt en te bekomen zijn; raaken- l, de de Kierkelijke en Wereldlijke Oudheden ê dezer Landen. * Ã,ßß. : ÐÞ'ì '.■ ë'-· -«■'% -'" '! ' ;';fr
Batavia Sacra, feu res & geila Apoftolicorum Viro-
ium, qui fidefn Chriitianam in has Provincias primura intulerunt. In Folio é. partes cum fig, HifioriaEpifcopatumnFnederatiBelgici&c. i. vq!. in
Folio cum fïg. BefchrijvJnge eç OudhedenaèifxkdGouda, iriquartö
met fig. Batavia Sacra of Kerkelijke fiiflorie van Nederland,'
des zelfs opkómft en Oudheden, 3. deelen, ßç Octavo, Ifiet fig. : . · , .Oudheden en Geflichten vah het rechte Zuidholland
en Schietend, met desielfs Steden en dorpen. In (oc- tavo, met fig. ! ' '-'·'' 'Ã' Oudheden en Geflhhteri -va» ^ Mij ç land,'"als'der ftad
Leidenen der dorpen in Rhijnland gelegen. InOótavo, \' met fig. ,í ' * ' ' '" .,""..' Oudheden en Geflichten van Delfland,, als van de ftad
Delft en?sGravenhage 3 met de omleggende dorpen. Ju O&avo, met fig, ";.";...„.. Hifiorie en Oudheden van het Bitdotn van Utrecht',
als eerff de ftad Utrecht, Amersfoort, Vianen, Klont- foort, Oudewater, Woerden, het Goiland , Kuilen- burg, Gorkum, Heusden , Tiel, Bommel, Afperen, Xeerdam, Bömmelerwa'ert, deVeluwe, de Betuwe, Rhenen, Wageningen, Aarnhem, Huiffen, Emme- rik , Schoonhoven , Gouda; en alle de dorpen daar onder gelegen. In Oéïavo, % deelen , met fig. Kerkelijke Oudheden, of Staat en Kerkregeeringvan't
eerfle Chrifiendom, In Oclavo. Oudheden en Gefiichten van Kcvncmerland , en Noort-
belland: als van de fteden Haarlem , Alftmaar, Am· fterdam , Hoorn, Énkhuyzen, Medenblik, Edam, hc, met alle de omleggende dorpen, 2deelen,in Öc- I ■;_\ tavo, met fig.
V Oudheden en Gefiichten van Zjeel&d, In O&avö>
met fig. Onder de Pers.
|
||||||||
|
« ÏSKuNlVEF SiTElT WTRECHTj
|
||||||||
|
DE?? RIJKStÜNlVEPg
|
||||||||